BIBLIOTEKA FUNDACJI POSZANOWANIA ENERGII

Maciej Robakiewicz

OCENA JAKOCI ENERGETYCZNEJ BUDYNKW

WYMAGANIA - DANE - OBLICZENIA

ZRZESZENIE AUDYTORW ENERGETYCZNYCH

Warszawa 2004
1

Biblioteka Fundacji Poszanowania Energii

OCENA JAKOCI ENERGETYCZNEJ BUDYNKW Wymagania - Dane - Obliczenia

WYDANIE I Autor: dr in. Maciej Robakiewicz

W ksice zestawiono podstawowe wymagania i dane z przepisw i norm oraz przykady oblicze dotyczce oceny jakoci energetycznej budynkw. Ksika przeznaczona jest dla audytorw energetycznych i projektantw jako podrczna pomoc przy wykonywaniu audytw, ekspertyz i projektw.

OCENA JAKOCI ENERGETYCZNEJ BUDYNKW

Wymagania - Dane - Obliczenia
SPIS TRECI
PRZEDMOWA ...................................................................................................................................................... 5 I. DANE I INFORMACJE OGLNE ................................................................................................................... 5 1.Jednostki. Przeliczanie jednostek. ............................................................................................................. 5 2.Warto energetyczna paliw ........................................................................................................................ 6 3.Przepisy, normy, podrczniki ...................................................................................................................... 6 4.Instytucje zwizane z ocen jakoci energetycznej budynkw .......................................................... 7 II. DANE KLIMATYCZNE I UYTKOWE .......................................................................................................... 8 5.Obliczeniowe temperatury wewntrzne .................................................................................................... 8 6. Obliczeniowe temperatury zewntrzne .................................................................................................... 9 7. Dane klimatyczne i stopniodni ................................................................................................................... 9 8. Wartoci do obliczenia zyskw ciepa ................................................................................................. 10 III. CECHY ENERGETYCZNE BUDYNKU................................................................................................... 12 9. Jako energetyczna budynkw wg roku oddania do uytkowania ............................................. 12 10. Wartoci obliczeniowe wspczynnikw przewodzenia ciepa niektrych materiaw i komponentw budowlanych ......................................................................................................................... 12 11 . Opr cieplny i wspczynnik przenikania ciepa .............................................................................. 15 12. Opr cieplny gruntu .................................................................................................................................. 17 13. Wspczynniki przenikania ciepa U dla okien................................................................................... 17 14. Obliczanie strat ciepa przez przenikanie przez przegrody budowlane ...................................... 19 15.Kondensacja pary wodnej ........................................................................................................................ 19 16. Wartoci graniczne wskanika E0 dla budynkw mieszkalnych oraz wartoci maksymalne wspczynnika U dla przegrd budowlanych i okien ............................................................................. 21 17. Wymagania dotyczce izolacyjnoci podg na gruncie ................................................................ 24 18. Maksymalna powierzchnia okien ........................................................................................................... 24 19.Obliczanie strat ciepa na ogrzanie powietrza wentylacyjnego..................................................... 25

IV. JAKO ENERGETYCZNA INSTALACJI C.O. ................................................................................... 26 20. Wymagania dotyczace instalacji grzewczej ....................................................................................... 26 21. Wspczynniki sprawnoci systemu grzewczego oraz przerw w ogrzewaniu ........................ 27 V. ZAPOTRZEBOWANIE NA CIEPO I MOC ORAZ KOSZTY OGRZEWANIA .................................... 30 22. Obliczanie sezonowego zapotrzebowania na ciepo do ogrzewania Qh (energii uytkowej) .............................................................................................................................................................................. 30 23. Obliczanie zapotrzebowania ciepa z uwzgldnieniem sprawnoci systemu grzewczego (energii kocowej) ............................................................................................................................................. 31 24. Obliczanie zapotrzebowania mocy ...................................................................................................... 32 25. Zapotrzebowanie energii na ogrzanie c.w.u. ...................................................................................... 33 26. Obliczenie kosztu energii cieplnej ........................................................................................................ 34 VI. TERMOMODERNIZACJA ........................................................................................................................... 35 27. Warunki ustawowe .................................................................................................................................... 35 28. Audyt energetyczny .................................................................................................................................. 35 29. Wymagania dla budynku po termomodernizacji ............................................................................... 39 30. Wymagania dotyczce technologii wykonania ocieple ............................................................... 40

PRZEDMOWA
Jako energetyczna budynku to zesp jego waciwoci, od ktrych zaley wielko rocznego zapotrzebowania energii zwizanej z jego uytkowaniem . Okrelona jest przez cechy ochrony cieplnej budynku oraz cechy systemw ogrzewania, wentylacji i zaopatrzenia w ciepa wod uytkow. Od jakoci energetycznej zale koszty uytkowania budynku, a zatem denie do wysokiej jakoci (niskiego zuycia energii) jest problemem o zasadniczym znaczeniu dla zarzdcw i uytkownikw budynkw. Ocena jakoci energetycznej dokonywana jest w projektach budynkw i w audytach energetycznych przygotowujcych termomodernizacj, a w najbliszych latach stanie si podstaw certyfikacji energetycznej budynkw. Niniejsze opracowanie zawiera wybrane przepisy, dane i metody oblicze najczciej potrzebne przy dokonywaniu oceny jakoci energetycznej budynku, czyli cech budynku zwizanych z uytkowaniem energii. Metody oceny zwizane z dokonywaniem oblicze s ilustrowane przykadami. Naley podkreli , e opracowanie zawiera fragmenty przepisw i wybrane dane z norm i e penych informacji naley szuka w tekstach przepisw i norm. Opracowanie jest pierwsz prb utworzenia zbioru materiaw pomocniczych do oceny jakoci energetycznej budynkw. Autor wdziczny bdzie za wszelkie uwagi krytyczne i nowe propozycje, ktre w miar moliwoci bd wykorzystane w nastpnym wydaniu

I. DANE I INFORMACJE OGLNE

1. Jednostki. Przeliczanie jednostek.
Przeliczanie iloci energii wyraonej w rnych jednostkach 1 W = 1 J/s ( 1 Wat = 1 dul na sekund) 1 Wh = 3600 J 1 kWh = 3600 000 J = 3,6 MJ 1 MJ = 1/3,6 kWh = ok.0,278 kWh 1 GJ = 1000/3,6 kWh = ok. 278 kWh Tablica 1-1 . Nazwa jednostki Megadul Megakaloria Kilowatogodzina Kilogram paliwa umownego (ekwiwalent wglowy) Kilogram paliwa umownego (ekwiwalent olejowy) Przeliczanie jednostek Oznaczenie MJ Mcal kWh kg p.u. kg o.e. MJ 1 4,186 3,6 29,3 44,0 Mcal 0,239 1 0,860 7,0 10,5 Warto kWh 0,278 1,163 1 8,14 12,21 kg p.u. 0,034 0,143 0,123 1 1,5 kg o.e. 0,023 0,035 0,082 0,667 1

Tablica 1-2. Przedrostki jednostek miar Przedrostek kilo mega giga tera peta eksa Symbol k M G T P E Mnonik 103 = 1 000 106 = 1 000 000 109 = 1 000 000 000 1012 = 1 000 000 000 000 1015 = 1 000 000 000 000 000 1018 = 1 000 000 000 000 000 000

2. Warto energetyczna paliw

Tablica 2-1. Orientacyjna warto energetyczna paliw L.p. 1 2 3 3 4 5 6 Rodzaj paliwa Wgiel kamienny Wgiel brunatny Koks Drewno Olej opaowy Gaz ziemny wysokometanowy Gaz propan-butan Jednostka kg kg kg kg m3 m3 m3 Warto opaowa MJ/jednostk 24 8,5 27 8-12 31 33,2 45,6

Paliwo umowne

kg

29,3

3. Przepisy, normy, podrczniki

3.1. Przepisy [1] Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 w sprawie warunkw technicznych jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie. (Dz.U.75, poz. 690). [2}Ustawa z 18.12.98 o wspieraniu przedsiwzi termomodernizacyjnych (Dz.U. 162 poz. 1121) ze zmianami wg ustawy z 21 czerwca 2001 (Dz.U. Nr 76, poz. 808). [3] Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15.01.2001 w sprawie szczegowego zakresu i formy audytu energetycznego (Dz.U. nr 12, poz. 114). [4] Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z 14.01.2002 w sprawie okrelenia przecitnych norm zuycia wody. 9Dz.U. 8 poz.70). 3.2. Normy i instrukcje [11] PN-EN ISO 6946:1999 Opr cieplny i wspczynnik przenikania ciepa. Sposb obliczania [12] PN-82/B-02402 Temperatury ogrzewanych pomieszcze w budynkach [13] PN-82/ B-02403 Temperatury obliczeniowe zewntrzne [14] PN-83/B-03430 Wentylacja w budynkach mieszkalnych i uytecznoci publicznej. Wymagania oraz Zmiana A do tej normy. [16] PN-B- 02025:1999 Obliczanie sezonowego zapotrzebowania na ciepo do ogrzewania budynkw mieszkalnych [17] PN-B-03406 (grudzie 1994). Obliczanie zapotrzebowania na ciepo pomieszcze o kubaturze do 600 m3. [18] PN-92/B-01706 Instalacje wodocigowe. Wymagania w projektowaniu. [19} PN-EN ISO 10077-1 :2000 Waciwoci cieplne okien, drzwi i aluzji. Obliczanie wspczynnika przenikania ciepa. Metoda uproszczona. 3.3. Instrukcje [21] Instytut Techniki Budowlanej. Instrukcja nr 334/2002. Bezspoinowy system ocieplania cian zewntrznych budynkw. 4.4. Podrczniki i poradniki [31] Grzyski J.: Audyting energetyczny. Wyd. NAPE SA, Warszawa 2000. [32] Audyt energetyczny . Praca zbiorowa pod red. J. Norwisza. Wyd. NAPE S.A. Gliwice 1999. [33] Makowski S.: Projektowanie instalacji ciepej wody uytkowej. Arkady, Warszawa 1981.

4.Instytucje zwizane z ocen jakoci energetycznej budynkw

Nazwa Zrzeszenie Audytorw Energetycznych

Adres, tel,fax,mail

Dziaalno Materiay i pomoce dla audytorw, Lista audytorw w internecie, Udzielanie wyjanie w ramach forum dyskusyjnego w internecie Organizacja szkole audytorw Wydawanie ksiek pomocy dla audytorw Prace studialne dot. uytkowania energii, sprzeda programw komputerowych i wydawnictw

00-611 Warszawa, ul.Filtrowa 1 tel.(22) 825 52 85. 825 16 02, fax 825 86 70 www.zae org.pl, e-mail zae@zae.org.pl 00-611 Warszawa, ul.Filtrowa 1 tel.(22) 825 52 85. 825 16 02, fax 825 86 70 www.fpe.org.pl 00-611 Warszawa, ul.Filtrowa 1 tel.(22) 825 52 85. 825 16 02, fax 825 86 70 e-mail nape@nape.pl www.nape.pl 04-706 Warszawa, ul.Poaryskiego 28 bud. Nr. 6, tel.(22) 812 76 74, fax 812 76 75, www.kape.gov.pl

Fundacja Poszanowania Energii

Narodowa Agencja Poszanowania Energii SA

Krajowa Agencja Poszanowania Energii SA

Sekretariat audytorw, listy audytorw w internecie, weryfikacja audytw dla BGK

Instytut Techniki Budowlanej

00-950 Warszawa, ul. Filtrowa 1 tel. (22) 825 04 71, fax 825 13 03

Prace badawcze w zakresie fizyki cieplnej budowli, atesty, aprobaty techniczne

Centralny Orodek Techniki 02-656 Warszawa, ul. Ksawerw 21, Instalacyjnej INSTAL tel. (22) 843 71 75, fax 843 71 65

Prace badawcze w zakresie ogrzewnictwa, wentylacji i izolacji termicznych, atesty, aprobaty techniczne Przygotowanie aktw prawnych z dziedziny uytkowania energii w budownictwie, interpretacja przepisw, nadzr nad realizacj systemu wspierania termomodernizacji Bank zarzdza Funduszem Termomodernizacji, przyznaje premi termomodernizacyjn

Ministerstwo Infrastruktury Dep. Architektury i Budownictwa

00-926 Warszawa, ul. Wsplna 4

Bank Gospodarstwa Krajowego

00-955 Warszawa, al.Jerozolimskie 7 tel. (22) 522 91 12, fax 627 03 78 www.bgk.com.pl, e-mail bgk@bgk.com.pl 40-166 Katowice, pl.Gwarkw 1 tel. (32) 258 16 34, fax 259 65 33 www.gig.katowice.pl, e-mail: GIG@gig.katowice .pl 91-456 d,, ul. agiewnicka 54/56 tel (42) 640 60 14,fax 640 65 38 e-mail : auipe@4web.pl

Gwny Instytut Grnictwa

Weryfikacja audytw dla BGK

Agencja Poszanowania i Uytkowania Energii

Weryfikacja audytw dla BGK

II. DANE KLIMATYCZNE I UYTKOWE

5.Obliczeniowe temperatury wewntrzne
Zgodnie z 134 Warunkw Technicznych [1] do obliczania szczytowej mocy cieplnej naley przyjmowa temperatury obliczeniowe ogrzewanych pomieszcze zestawione poniej w tablicy 5.1. Tablica 5.1 Obliczeniowe temperatury wewntrzne wg Warunkw Technicznych [1] Temperatura Przeznaczenie lub sposb wykorzystania Przykady pomieszcze obliczeniowa pomieszcze - nie przeznaczone na pobyty ludzi, magazyny bez staej obsugi, garae indywidualne, - przemysowe podczas dziaania ogrzewania hale postojowe (bez remontw), akumulatornie, o +5 C dyurnego (jeeli pozwalaj na to wzgldy maszynownie i szyby dwigw osobowych technologiczne) - w ktrych nie wystpuj zyski ciepa, a klatki schodowe w budynkach mieszkalnych jednorazowy pobyt osb znajdujcych si w ruchu i w okryciach zewntrznych nie przekracza 1 h. o +8 C - w ktrych wystpuj zyski ciepa od urzdze hale sprarek, pompownie, kunie, hartownie, technologicznych, owietlenia itp., wydziay obrbki cieplnej przekraczajce 25 W na 1m3 kubatury pomieszczenia - w ktrych nie wystpuj zyski ciepa, magazyny i skady wymagajce staej obsugi, hole przeznaczone do staego pobytu ludzi, wejciowe, poczekalnie przy salach widowiskowych znajdujcych si w okryciach zewntrznych lub bez szatni; wykonujcych prac fizyczn o wydatku +12oC energetycznym powyej 300 W, - w ktrych wystpuj zyski ciepa od urzdze hale pracy fizycznej o wydatku energetycznym technologicznych, owietlenie itp., wynoszce powyej 300 W, hale formierni, maszynownie od 10 do 25 W na 1m3 kubatury pomieszczenia chodni, adownie akumulatorw, hale targowe, sklepy rybne i misne w ktrych nie wystpuj zyski ciepa, sale widowiskowe bez szatni, ustpy publiczne, szatnie okry zewntrznych, hale produkcyjne, sale przeznaczone na pobyt ludzi: gimnastyczne - w okryciach zewntrznych w pozycji siedzcej i stojcej, - bez okry zewntrznych, znajdujcych si w +16oC ruchu lub wykonujcych prac fizyczn o wydatku energetycznym do 300 W, - w ktrych wystpuj zyski ciepa od urzdze kuchnie indywidualne wyposaone w palenisko wglowe technologicznych, owietlenie itp. nie przekraczajce 10 W na 1 m3 kubatury pomieszczenia - przeznaczone na stay pobyt ludzi bez okry pokoje mieszkalne, przedpokoje, kuchnie +20oC zewntrznych, nie wykonujcych w sposb indywidualne wyposaone w palenisko gazowe lub cigy pracy fizycznej elektryczne, pokoje biurowe, sale posiedze -przeznaczone do rozbierania, azienki, rozbieralnie-szatnie, umywalnie, - przeznaczone na pobyt ludzi bez odziey natryskownie, hale pywalni, gabinety lekarskie z +240C rozbieraniem pacjentw, sale niemowlt i sale dziecice w obkach, sale operacyjne Dopuszcza si przyjmowanie innych temperatur obliczeniowych dla ogrzewanych pomieszcze ni jest to okrelone w tabeli, jeeli wynika to z wymaga technologicznych. Norma PN-B-02025 [16] ustala (pkt.5.3), e dla obliczenia sezonowego zapotrzebowania ciepa w budynkach mieszkalnych przyjmuje si temperatur powietrza wewntrznego jak nastpuje: w odniesieniu do pokojw mieszkalnych , przedpokojw i kuchni zgodnie z PN-82/B-02402 [12], w odniesieniu do azienek : 23o C w odniesieniu do klatek schodowych ogrzewanych : 16oC

Tablica 5.2 Temperatury w pomieszczeniach wg PN-82/B-02402 [12] Pomieszczenia Kuchnie indywidualne wyposaone w paleniska wglowe Pokoje mieszkalne, przedpokoje , kuchnie wyposaone w paleniska gazowe lub elektryczne 6. Obliczeniowe temperatury zewntrzne Obliczeniowe temperatury zewntrzne ustala norma PN-82/B-02403 [13]. Norma przyjmuje podzia terenu kraju na 5 stref klimatycznych: Strefa I cz pnocno zachodnia (Szczecin, Koszalin, Supsk , Gdask) , Strefa II cz zachodnia (Gorzw, Zielona Gra, Legnica, Wrocaw, Sieradz, Kalisz, Konin, Pozna, Bydgoszcz, Pia, Chojnice, Stargard, Grudzidz, Elblg), Strefa III - cz centralna, Strefa IV cz pnocno-wschodnia (Olsztyn, Szczytno, oma , Augustw, Biaystok, Siedlce, Biaa Podlaska) oraz okolice grskie na poudnie od linii ywiec-Nowy Scz - Krosno-Sanok Strefa V okolice Suwak, Eku i Godapi oraz okolice Zakopanego. Tablica 6.1 - Temperatury obliczeniowe powietrza na zewntrz budynkw Strefa klimatyczna : Temperatura obliczeniowa powietrza na zewntrz budynkw (najnisza) w 0C I -16 II -18 III -20 IV -22 V -24 Temperatura obliczeniowa oC +16 +20

Tablica 6.2 Temperatury obliczeniowe w wybranych rodzajach przestrzeni zamknitych przylegajcych do pomieszcze ogrzewanych Temp. oblicz. przestrzeni zamk. OC w strefach L.p. Rodzaj przestrzeni zamknitej klimatycznych I II II IV V Poddasze nie ogrzewane -14 -16 -18 -20 -przy dachu krytym dachwk lub blach, U>5 W/m2K -22 -przy dachu krytym dachwk, papa, blacha lub pyt elbetow przy U od 2 do 5 W/m2K -11 -13 -15 -17 -19 1 -przy dachu ze szczelnym odeskowaniem lub pyt elbetow z izolacj ciepln , U < 2 W/m2K -6 -8 -10 -12 -14 Podziemia nie ogrzewane - kotownie i wzy cieplne - bez okien, lecz z przewodami c.o. w piwnicy - bez okien i bez przewodw c.o. - z oknami w cianach zewn. i przewodami c.o. - z oknami w cianach zewn. Bez przewodw c.o. Przestrzenie podpodogowe w budynkach niepodpiwniczonych Szczeliny dylatacyjne o szerokoci do 5 cm, zamknite i wypenione izolacj ciepln na gboko co najmniej 20 cm +20 +12 +8 +4 0 +20 +10 +6 +2 -2 +20 +8 +4 0 -4 +20 +6 +2 -1 -5 +20 +4 0 -2 -6 0

3 4

0 0 0 0 O 50C nisza ni w przylegajcych pomieszczeniach

7. Dane klimatyczne i stopniodni

Tablica 7.1 zawiera rednie miesiczne temperatury powietrza zewntrznego oraz liczby dni ogrzewania budynkw w poszczeglnych miesicach. Dane te dotycz miast wojewdzkich oraz Torunia i Gorzowa. Zaczerpnito je z normy PN-B02025 [16}, w ktrej dane takie podano dla 49 stacji meteorologicznych. W tabeli zawarto ponadto liczb stopniodni (Sd)obliczon wg wzoru

Sd = [t wo t e (m )]Ld (m )
o

dzie*K/rok

( 7 1)

gdzie two temperatura obliczeniowa wewntrzna, C te(m) rednia wieloletnia temperatura miesica m wg normy 02025 [16]- w tablicy 7.1 Ld (m) liczba dni ogrzewania okrelona w normie 02025 [16] Sd jest suma wartoci dla miesicy , w ktrych czynne jest ogrzewanie

Dla lokalizacji konkretnego budynku przyjmujemy dane podane dla najbliej pooonej stacji meteorologicznej Tablica 7.1 - rednie miesiczne temperatury powietrza zewntrznego, liczba dni ogrzewania oraz liczba stopniodni dla wybranych stacji meteorologicznych. Stacja rednie wieloletnie temperatury miesica te i liczna dni ogrzewania w meteorologiczna miesicach Ld Sd I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII -4.8 -4.2 -0.3 6.6 12.4 16.5 17.6 16.6 12.2 7.1 2.3 -2.0 te(m) Biaystok 4245 31 28 31 30 10 0 0 0 10 31 30 31 Ld(m) -2.8 -2.2 1.4 6.9 12.4 16.7 17.8 17.0 12.9 7.9 3.3 -0.6 te(m) Bydgoszcz 3924 31 28 31 30 10 0 0 0 5 31 30 31 Ld(m) -1.6 -1.3 1.6 6.1 11.0 15.7 17.4 17.2 13.6 9.0 4.2 0.7 te(m) Gdask 3911 31 28 31 30 20 0 0 0 10 31 30 31 Ld(m) -1.8 -1.0 2.5 7.4 12.6 16.6 17.7 17.2 13.5 8.6 3.7 0.3 te(m) 3744 Gorzw Wlkp. 31 28 31 30 10 0 0 0 5 31 30 31 Ld(m) -2.8 -1.5 2.1 7.5 12.5 16.2 17.4 16.8 13.1 8.4 3.0 -0.5 te(m) Katowice 3798 31 28 31 30 5 0 0 0 5 31 30 31 Ld(m) -3.9 -2.7 1.0 7.0 12.3 16.2 17.3 16.7 12.7 7.7 2.9 -1.2 te(m) Kielce 3982 31 28 31 30 5 0 0 0 5 31 30 31 Ld(m) -3.0 -1.6 2.3 8.0 13.0 16.7 18.0 17.4 13.4 8.5 3.7 -0.5 te(m) 3776 Krakw 31 28 31 30 5 0 0 0 5 31 30 31 Ld(m) -3.9 -2.9 0.9 7.5 12.9 16.8 17.9 16.9 12.7 7.9 3.1 -1.1 te(m) Lublin 3957 31 28 31 30 5 0 0 0 5 31 30 31 Ld(m) -3.2 -2.3 1.5 7.2 12.5 16.5 17.6 17.1 13.1 8.2 3.3 -0.8 te(m) d 3885 31 28 31 30 5 0 0 0 5 31 30 31 Ld(m) -3.9 -3.3 0.3 6.1 11.6 16.0 17.0 16.5 12.4 7.6 2.7 -1.2 te(m) Olsztyn 4142 31 28 31 30 10 0 0 0 10 31 30 31 Ld(m) -2.1 -1.0 2.7 7.9 12.9 16.8 18.0 17.5 13.7 8.8 4.0 0.1 te(m) Opole 3684 31 28 31 30 5 0 0 0 5 31 30 31 Ld(m) -2.2 -1.4 2.1 7.4 12.7 17.0 18.0 17.1 13.4 8.6 3.7 -0.1 te(m) Pozna 3686 31 28 31 30 0 0 0 0 0 31 30 31 Ld(m) -3.7 -2.5 1.5 7.6 12.7 16.4 17.8 17.1 13.2 8.2 3.5 -0.8 te(m) Rzeszw 3886 31 28 31 30 5 0 0 0 5 31 30 31 Ld(m) -1.2 -0.7 2.5 7.2 12.4 16.5 17.6 17.1 13.5 8.9 4.4 1.0 te(m) Szczecin 3781 31 28 31 30 20 0 0 0 10 31 30 31 Ld(m) -3.1 -2.6 1.0 6.2 11.7 16.1 17.2 16.3 12.4 7.7 3.2 -0.7 te(m) 3958 Toru 31 28 31 30 5 0 0 0 5 31 30 31 Ld(m) -3.4 -2.6 1.4 7.5 12.9 17.0 18.1 17.4 13.2 8.4 3.3 -0.8 te(m) Warszawa 3885 31 28 31 30 5 0 0 0 5 31 30 31 Ld(m) -1.9 -0.9 2.7 7.9 12.7 16.7 17.8 17.1 13.5 8.7 4.1 0.3 te(m) Wrocaw 3707 31 28 31 30 10 0 0 0 5 31 30 31 Ld(m) -1.9 -0.9 2.6 7.6 12.6 16.7 17.8 17.3 13.7 8.9 3.8 0.1 te(m) 3728 Zielona Gra 31 28 31 30 10 0 0 0 5 31 30 31 Ld(m)

8. Wartoci do obliczenia zyskw ciepa

Zyski ciepa obejmuj : -zyski ciepa od promieniowania sonecznego, bytowe zyski ciepa od ludzi i urzdze. Do obliczenia zyskw ciepa wykorzystujemy dane zawarte w tablicach 8.1, 8.2 i 8.3. Tablica 8.1 - Wartoci obliczeniowe wspczynnika przepuszczania promieniowania sonecznego przez wybrane ukady oszklenia wg PN-B-02025 [16] Wspczynnik Rodzaj promieniowania Lp oszklenia sonecznego TR 1 Pojedyncze 0,82 2 Podwjne 0,70 3 Potrjne lub szyba zespolona jednokomorowa z jedn powok niskoemisyjn 0,64 4 j.w. lecz przestrze midzy szybami wypeniona argonem 0,64 5 Szyba zespolona dwukomorowa z powok niskoemisyjn 0,55 6 Szyba specjalna 0,50

10

Tablica 8.2 Energia cakowitego promieniowania sonecznego dla paszczyzn pionowych o rnych orientacjach wg PN-B02025 metoda uproszczona (za.G) Orientacja paszczyzny Promieniowanie cakowite w sezonie ogrzewczym kWh/m2 S 350 S-W 310 W 220 N-W 160 N 145 N-E 165 E 235 S-E 320 Tablica 8.3 - Wartoci obliczeniowe dobowych zyskw ciepa bytowego wg PN-B-02025:[16] - redni dobowy strumie ciepa wydzielanego przez czowieka - Uredniona moc cieplna (strumie cieplny) od ciepej wody uytkowej, odniesiona do jednego mieszkaca - Uredniona moc cieplna (strumie cieplny) od ciepej wody uytkowej, odniesiona do jednego mieszkania 25 W - Uredniona moc cieplna (strumie cieplny) od przygotowania posikw, odniesiona do jednego mieszkania 110 W - Uredniona moc cieplna (strumie cieplny) od elektrycznych urzdze owietleniowych, odniesiona do jednego mieszkania o powierzchni: <50 m2 od 50 m2 do 100 m2 >100 m2 dodatek, jeli w mieszkaniu s dzieci - Uredniona moc cieplna (strumie cieplny) od urzdze elektrycznych, odniesiona do jednego mieszkania, dla kadego z nastpujcych odbiornikw: lodwka telewizor pralka, suszarka elektryczna, zmywarka do naczy, czajnik elektryczny 15 W 30 W 45 W 15 W 40 W 35 W 20 W 65 W 15 W

11

III. CECHY ENERGETYCZNE BUDYNKU

9. Jako energetyczna budynkw wg roku oddania do uytkowania
Jako energetyczn budynku mona w duym przyblieniu oceni na podstawie znajomoci roku oddania do uytkowania. Wg tego roku orientujemy si jakie w tym czasie obowizyway przepisy budowlane dotyczce ochrony cieplnej budynkw i zakadajc , e budynek zosta zbudowany zgodnie z przepisami moemy okreli orientacyjne jego sezonowe zapotrzebowanie na ciepo do ogrzewania Tablica 9.1 Rok oddania budynku do uytku Do 1966 1967-1985 1986-1992 1993-1997 Obecnie (od 1998) PN -64/B-03404 PN-74/ B-03404 PN-82/B-02020 od 1.1.1983 PN-91 /B-02020 od 1.1.1992 Rozporz . : Warunki Techniczne jakim powinny odpowiada budynki Jako energetyczna budynkw wg ich roku oddania do uytkowania Podstawowy przepis dot. wymaga ochrony Wymagana maksymalna cieplnej budynkw warto wspczynnika przenikania dla cian zewntrznych 1,16-1,40 1,16 0,75 0,55 0,30- 0,50 Przecitne sezonowe zapotrzebowanie ciepa na ogrzewanie kWh/m2.rok 240 350 240 280 160 200 120 160 90 -120

10. Wartoci obliczeniowe wspczynnikw przewodzenia ciepa niektrych materiaw i komponentw budowlanych
Wartoci wspczynnikw przewodzenia ciepa okrela norma EN ISO 6946 [11], za. NC. W tablicy 10.1 zestawiono wybrane dane z tej normy. Tablica 10.1 Wartoci obliczeniowe wspczynnikw przewodzenia ciepa niektrych materiaw i komponentw budowlanych Gsto w stanie Wspczynnik suchym przewodzenia ciepa L.p. Nazwa materiau (rednia) w war. kg/m3 redniowilgotnych W/(m*K) 1 2 3 4 Asfalty Asfalt lany 1 1800 0,75 2 Asfaltobeton 2100 1,00 3 Betony Beton zwyky z kruszywa kamiennego 2400 2200 1900 1800 1600 1400 1200 1600 1400 1300 1200 1100 1000 800 700 600 500 1,70 1,30 1,00 0,85 0,72 0,60 0,50 0,90 0,72 0,62 0,54 0,46 0,39 0,29 0,25 0,21 0,17

Beton z ula paleniskowego

Beton z kruszywa keramzytowego

Mur z betonu komrkowego na cienkowarstwowej zaprawie klejcej lub na zaprawie o przewodnoci rwnej przewodnoci betonu komrkowego

12

400 7 Mur z betonu komrkowego na zaprawie cementowowapiennej ze spoinami gruboci do 1,5 cm 800 700 600 500 1000 900 800 700 600 500

0,14 0,38 0,35 0,30 0,25 0,30 0,26 0,22 0,19 0,17 0,15

Wirobeton i wirotrocinobeton

Drewno i materiay drewnopochodne 9 10 Sosna i wierk -w poprzek wkien wzdu wkien Dab -w poprzek wkien wzdu wkien Sklejka Pyty pilniowe porowate Pyty pilniowe twarde Gips i wyroby z gipsu 14 15 16 17 18 Pyty i bloki z gipsu Gipsobeton piaskowy Pyty gipsowo-kartonowe Jastrych gipsowy Jastrych gipsowy z piaskiem Kamienie naturalne 19 20 21 Marmur, granit Piaskowiec Wapie zwarty porowaty Mur z kamienia amanego z zawartoci zaprawy 35% przy gstoci kamienia 2800 kg/m3 Mur z cegy na zaprawie cem.-wap. spoiny do 1,5 cm 23 24 25 26 27 28 Mur z cegy ceramicznej penej Mur z cegy dziurawki Mur z cegy kratwki Mur z cegy silikatowej penej Mur z cegy silikatowej dronej i blokw dronych Mur z cegy klinkierowej Mur z pustakw ceramicznych dronych Szczelinowych Na zaprawie cementowo-wapiennej 1800 1400 1300 1900 1600 1500 1900 0,77 0,62 0,56 0,90 0,80 0,75 1,05 2800 2400 2000 1700 1400 2400 3,50 2,20 1,15 0,92 0,64 2,50 1000 900 1300 1200 1000 1800 1300 1900 0,35 0,30 0,52 0,45 0,23 1,00 0,52 1,20 550 800 600 300 1000 0,16 0,30 0,22 0,40 0,16 0,06 0,18

11 12 13

22

29

do 800 do 900

0,30 0,33

13

30

Na zaprawie ciepochronnej

Materiay termoizolacyjne 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 Pyty korkowe ekspandowane Pyty ze somy Pyty z trzciny Pyty z padzierzy lnianych Pyty wiorkowo-cementowe Szko piankowe biae czarne Maty z wkna szklanego Wena mineralna granulowana Filce, maty i pyty z weny mineralnej Styropian

do 1000 do1100 do 1200 do 800 do 900 do 1000 do 1100 do 1200 150 300 250 700 500 600 450 300 180 60-100 40-80 40-80 100-160 10 12 15-40 0-50 30-50 50-150 2000 1850 1700

0,36 0,40 0,45 0,25 0,28 0,32 0,36 0,42 0,045 0,080 0,070 0,13 0,10 0,15 0,14 0,12 0,07 0,045 0,50 0,045 0,042 0,045 0,043 0,040 0,025 0,035 0,045 1,00 0,82 0,70

41

Pianka poliuretanowa w szczelnej osonie w pozostaych przypadkach Tynki Tynk lub gad cementowa Tynk lub gad cementowo-wapienna Tynk wapienny Zasypki

42 43 44

45 46 47 48 49

uel paleniskowy uel wielkopiecowy granulowany, keramzyt Popioy lotne ubijane Trociny drzewne luzem Mczka torfowa Metale

1000 700 900 700 500 1000 250 200

0,28 0,22 0,26 0,20 0,16 0,30 0,090 0,090

50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63

Stopy aluminium Mied Stal budowlana eliwo Cynk Rne materiay Filc izolacyjny Pyty okadzinowe ceramiczne, terrakota Wykadzina podogowa PCW Ektura Papa asfaltowa Szko okienne Szko zbrojone Szkom organiczne (pleksiglas) Guma w pytach

2700 8800 7800 7200 7100 300 2000 1300 900 1000 2500 2700 1200 1200 1800

200 370 58 50 110 0,060 1,05 0,20 0,14 0,18 0,80 1,15 0,19 0,20 0,75

14

64 65 66 67 68 69 70

Grunty I Glina Glina piaszczysta Piasek pylasty Piasek redni wir Grunt rolinny

1800 1800 1800 1650 1800 1800

0,85 0,70 0,55 0,40 0,90 0,90

11 . Opr cieplny i wspczynnik przenikania ciepa

Metod obliczania oporu cieplnego i wspczynnikw przenikania ciepa okrela norma EN ISO 6946 [11] Obliczanie oporu cieplnego R dokonuje si wg wzoru:

R=

(m2*K/W)

(11-1)

w ktrym: d = grubo warstwy materiau (m) = wspczynnik przewodzenia ciepa materiau (W/m*K) wg tablicy 10.1 Przykad: mur z cegy (=0,77) o gruboci 38 cm czyli 0,38m ma opr cieplny R = 0,38/ 0,77 = 0,81 (m2*K/W) Dla przegrody zoonej z warstw kilku rnych materiaw opr cieplny obliczamy wg wzoru:

RT = Rsi + R1 + R2 + .....Rn + Rse

w ktrym: Rsi = opr przejmowania ciepa na wewntrznej powierzchni R1, R2...Rn = opory cieplne warstw przegrody Rse = opr przejmowania ciepa zewntrznej powierzchni Opory przejmowania ciepa przyjmujemy wg tablicy 11.1.

( 11-2)

Tablica 11.1 Opory przejmowania ciepa (w m2*K/W) Kierunek strumienia cieplnego w gr poziomy w d Rsi 0,10 0,13 0,17 Rse 0,04 0,04 0,04 Uwaga: W przypadku wewntrznych elementw budowlanych (cian dziaowych) lub elementw pomidzy przestrzenia ogrzewan i nieogrzewan Rse przyjmuje si o wartoci Rsi. Tak wiec dla rnych przegrd budowlanych przyjmuje si sum oporw przejmowania ciepa wg tablicy 11.2. Tablica 11.2 Opory przejmowania ciepa dla rnych przegrd ( przykady) Rodzaj przegrody Opory przejmowania ciepa Rsi Rse ciana zewntrzna (take sciana zagbiona w 0,13 0,04 gruncie ciana wewntrzna pomidzy pomieszczeniami 0,13 0,13 ogrzewanymi ciana wewntrzna przy pomieszczeniu 0,13 0,13 nieogrzewanym Stropodach 0,10 0,04 Strop pod nieogrzewanym strychem 0,10 0,10 Strop nad nieogrzewan piwnic 0,17 0,17 Podoga na gruncie 0,17 0,17 m2*K/W Rsi + Rse 0,17 0,26 0,26 0,14 0,20 0,34 0,34

Opr cieplny niewentylowanych warstw powietrza o gruboci do 0,3 m oblicza si wg tablicy 11.3 . Warstwa jest uwaana jako niewentylowana , gdy otwory do rodowiska zewntrznego nie przekraczaj wielkoci: -500mm2 na 1m dugoci w przypadku pionowych warstw powietrza -500mm2 na 1 m2 powierzchni w przypadku poziomych warstw powietrza

15

Tablica 11.3 Opr cieplny niewentylowanych warstw powietrza Kierunek strumienia cieplnego Grubo warstwy powietrza poziomy i odchylony do 300 mm w gr od poziomu 0 0,00 0,00 5 0,11 0,11 7 0,13 0,13 10 0,15 0,15 15 0,16 0,17 25 0,16 0,18 50 0,16 0,18 100 0,16 0,18 300 0,16 0,18 Uwaga: dla porednich wartoci gruboci warstwy- interpolowa liniowo

w d 0,00 0,11 0,13 0,15 0,17 0,19 0,21 0,22 0,23

Dla warstw sabo wentylowanych ( otwory od 500 do 1500 mm2) opr cieplny jest poow odpowiedniej wartoci podanej w tablicy 11.3. Dla warstw dobrze wentylowanych (otwory ponad 1500 mm2) opr cieplny warstwy powietrza i warstw na zewntrz niej pomija si. Opr elementu oblicza si przyjmujac Rse o wartoci Rsi. Opr cieplny przestrzeni poddasza pod dachem stromym mona uzna za jednorodn termicznie warstw o oporze wg tablicy 11.4. Tablica 11.4 Opr cieplny przestrzeni dachowych 1 2 3 4 Ru m2*K/W Pokrycie dachwk bez papy (folii), poszycia i tp. 0,06 Pokrycie arkuszowe lub dachwk z pap , poszyciem 0,2 Jak wyej lecz z okadzin alum. lub inn niskoemisyjna 0,3 Pokrycie pap na poszyciu 0,3 Ru uwzgldnia opr przestrzeni wentylowanej i pokrycia, nie uwzgldnia oporu Rse Charakterystyka dachu

Wspczynnik przenikania ciepa obliczamy wg wzoru:

U=

1 R

W /(m 2 K )

( 11-4 )

Norma podaje poprawki do obliczonego U z uwagi na ewentualne nieszczelnoci w warstwie izolacji i na czniki mechaniczne przebijajce warstw izolacyjn. W normie podane s take wartoci dodatku dokadniejszego obliczenia). U wyraajcego wpyw mostkw cieplnych (jeeli nie wykonujemy (11- 5) U,

U K = U + U
Tablica 11.5 Wartoci dodatku U wyraajcego wpyw mostkw cieplnych Rodzaj przegrody ciany zewntrzne pene, stropy poddasza, stropodachy, stropy nad piwnicami ciany zewntrzne z otworami okiennymi i drzwiowymi ciany zewntrzne z otworami okiennymi i drzwiowymi oraz pytami balkonw lub loggii przenikajcymi cian Przykad : Obliczenie wspczynnika przenikania U dla przegrody skadajcej si z kilku warstw. ciana ma nastpujce warstwy liczc od wewntrz budynku: Wyprawa wapienna 0,02m. Mur z cegy penej na zaprawie cementowo-wapiennej 0,38m. Pyty z weny mineralnej 0,10m. cianka osonowa z cegy silikatowej 0,12m. ciana ma otwory okienne ( bez balkonw)

W /(m 2 K )
0,00 0,05 0,15

16

Opr cieplny przegrody: Opr przejmowania ciepa od wewntrz (Rsi) Wyprawa 0,02/0,70 Mur z cegy 0,38/0,77 Izolacja z weny mineralnej 0,10/0,050 cianka z silikatu 0,12/0,90 Opr przejmowania ciepa od zewntrz (Rse) Razem RT = 0,13 = 0,029 = 0,494 = 2,00 = 0,13 = 0,04 = 2,823 (m2.K)/W

U = 1/ 2,823 = 0,35 W/(m2.K) Z uwzgldnieniem mostkw cieplnych UK= 0,35+0,05= 0,40 W/(m2.K)

12. Opr cieplny gruntu WG ZACZNIKA DO NORMY PN-EN ISO 6946 [11] :
12.1 Opr cieplny gruntu pod podog Podog dzielimy na dwie strefy: Strefa pierwsza = pas podogi o szerokoci 1 m przylegy do cian zewntrznych, Strefa druga = pozostaa powierzchnia podogi budynku. Uwaga: przy zagbieniu grnej powierzchni podogi wicej ni 1m poniej powierzchni terenu, ca powierzchni podogi traktuje si jako stref drug. W strefie pierwszej Rgr = 0,50 m2*K/W ( 12-1)

W strefie drugiej R gr przyjmuje si z tablicy 12.1. Tablica 12.1 - Wartoci oporu cieplnego Rgr gruntu przylegajcego do podogi Szeroko strefy <= 4 6 8 10 15 20 drugiej m Rgr m2*K/W 0,6 0,9 1,0 1,1 1,5 1,7

25 2,0

50 3,6

75 5,2

=>100 5,7

Uwagi : 1)przy porednich wartociach szerokoci strefy drugiej wartoci Rgr interpoluje si liniowo. 2)Rgr nie moe przekracza wartoci R gr max = 0,57 Z + 0,09 (12- 2) gdzie Z - wysoko w m od grnej pow. podogi do poziomu zwierciada wody gruntowej. 12.2 Grunt przylegajcy do cian Opr cieplny gruntu przylegajcego do cian przyjmuje si z tablicy 12.2 grnej powierzchni podogi do powierzchni terenu. Tablica 12.2 - Wartoci oporu cieplnego Rgr gruntu przylegajcego do cian Wysoko H <=0,50 0,75 1,0 1,5 2,0 m Rgr, m2*K/W 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 w zalenoci od odlegoci H mierzonej od

3,0 0,8

4,0 1,0

5,0 1,1

>=10,0 1,9

Uwaga: przy porednich wartociach wysokoci H wartoci Rgr interpoluje si liniowo.

13. Wspczynniki przenikania ciepa U dla okien

13.1. Wartoci obliczeniowe wspczynnikw U dla okien, wietlikw i drzwi Wartoci wspczynnikw U dla okien, wietlikw i drzwi , o ile nie s okrelone odpowiednimi dokumentami w odniesieniu do konkretnego wyrobu naley przyjmowa wg wartoci podanych w za . do normy PN-EN ISO 6946 [11] . Wartoci te zawiera tablica 13.1

17

Tablica 13.1. Wartoci obliczeniowe U okien, wietlikw i drzwi Rodzaj Rodzaj ram i oszklenia L.p. elementu Krosnowe oszklone pojedynczo 1 a) drewniane lub z tworzyw sztucznych b) metalowe Jednoramowe drewniane, oszklone szyba zespolon a) jednokomorow 2 b) dwukomorow Okna, drzwi balkonowe lub wietliki

Grubo warstw U powietrznych, mm W/(m2*K) 5,1 5,6 16 min 2x7 min2x12 2,6 2,3 2,0

Drewniane skrzynkowe lub ocienicowe a) oszklone podwjnie 70-120 2,6 b) oszklone potrjnie 60 2,0 Zespolone drewniane oszklone a)podwjnie 40-50 2,6 4 b) potrjnie (szyba zespolona jednokomorowa i pojedyncza) 12 i 30-50 2,0 Trjkomorowe, jednoramowe z PCV, oszklone szyb 5 zespolon jednokomorow 16 2,6 Nieocieplone, oszklone pojedynczo a) drewniane lub z tworzyw sztucznych 5,1 6 Drzwi b) metalowe 5,6 UWAGA: wartoci U odnosz si do szyb zwykych (bez specjalnych powok niskoemisyjnych i gazw wypeniajcych innych ni powietrze) oraz do powierzchni obliczonych w wymiarze zewntrznym ocienic. 3 13.2. Obliczanie wspczynnikw U dla nowych okien Podawane w handlu wartoci U np. na poziomie 1,1 czy 1,2 W/(m2*K). dotycz najczciej tylko przezroczystej czci okna, czyli zestawu szyb, natomiast wspczynnik przenikania ciepa dla caego okna jest znacznie wyszy. Metod (uproszczon) obliczania wspczynnika przenikania ciepa dla okien i drzwi podaje norm PN-EN ISO 10077-1 :2000 [19]. Wedug tej normy wspczynnik U oblicza si wg nastpujcego wzoru:

Uw =
w ktrym:

AgU g + A f U f + l g g Ag + A f

(13-1)

Ag jest polem powierzchni oszklenia jest polem powierzchni ramy Af lg jest cakowitym obwodem oszklenia Ug jest wspczynnikiem przenikania ciepa oszklenia Uf jest wspczynnikiem przenikania ciepa ramy g jest liniowym wspczynnikiem przenikania ciepa mostka cieplnego na styku szyby z ram okna We wzorze wystpuj nie tylko pola i wspczynniki U dla ramy okiennej i oszklenia, ale take uwzgldniony jest wpyw mostka cieplnego jaki tworzy si w miejscu poczenia ramy i oszklenia, wyraony wspczynnikiem g i dugoci obwodu czci szklonej. Ten wpyw powoduje, e czsto sumaryczny wspczynnik U dla caego okna nie mieci si w granicach pomidzy wspczynnikami U dla czci szklonej i dla ramy. Ilustruje to tablica z omawianej normy , w ktrej podane s wartoci wspczynnikw U dla okien z podwjnym szkleniem, w ktrych udzia powierzchni ramy w caej powierzchni okna wynosi 30% Tablica 13.2. -Wspczynniki przenikania ciepa UW dla okien o podwjnym oszkleniu i 30% udziale powierzchni ramy w caej powierzchni okna Uf (rama) Ug (szklenie) W/(m2K) W/(m2K) 1,0 1,4 1,8 2,2 2,6 3,0 3,4 3,8 7,0 2,7 2,8 2,9 3,1 3,2 3,4 3,5 3,6 4,4 3,3 2,6 2,7 2,8 2,9 3,1 3,2 3,3 3,5 4,3 3,1 2,4 2,5 2,7 2,8 3,0 3,1 3,2 3,3 4,1 2,9 2,3 2,4 2,5 2,6 2,8 2,9 3,1 3,2 4,0 2,7 2,2 2,3 2,4 2,6 2,7 2,8 3,0 3,1 3,9 2,5 2,1 2,2 2,3 2,4 2,6 2,7 2,8 2,9 3,8 2,3 1,9 2,0 2,2 2,3 2,4 2,6 2,7 2,8 3,6 2,1 1,8 1,9 2,0 2,1 2,3 2,4 2,5 2,7 3,5 1,9 1,6 1,8 1,9 2,0 2,2 2,3 2,4 2,5 3,3 1,7 1,5 1,6 1,7 1,9 2,0 2,1 2,3 2,4 3,2 1,5 1,4 1,5 1,6 1,7 1,9 2,0 2,1 2,2 3,1 1,3 1,2 1,3 1,5 1,6 1,7 1,9 2,0 2,1 2,9 1,1

18

14. Obliczanie strat ciepa przez przenikanie przez przegrody budowlane

Obliczanie strat ciepa przez przegrod dokonuje si wg formuy:

Q = U (t i t e ) T A A 1000

lub

Q = U Sd 24

kWh a
GJ/ rok

(14-1) (14-2) ( 14-3)

lub

Q = 8,64 * 10-5 *U* Sd *A

Gdzie: U = wspczynnik przenikania ciepa ti = temperatura obliczeniowa wewntrzna te = temperatura obliczeniowa zewntrzna T = czas trwania przepywu powietrza (np. w sezonie grzewczym Sg dni x 24 godz.) A = powierzchnia przegrody Sd= liczba stopniodni Sg = liczba dni sezonu grzewczego Przykad: Stropodach budynku o pow. A= 400m2 ma wspczynnik przenikania U= 0,30 W/(m2*K), Temperatura wewntrzna pomieszcze ti = 20oC, Sezon grzewczy w danym miejscu trwa 222 dni x 24 godziny, a rednia w sezonie grzewczym temperatura zewntrzna te = + 2,5oC. Wg wzoru ( 14-1) sStraty ciepa przez przenikanie przez stropodach wynios w cigu sezonu grzewczego: Q = 0,30 * ( 20 2,5 ) * 222 * 24* 400 = 11188800 Wh = 11188,8 kWh lub zmieniajc jednostki : Q =11188,8 * 3,6/1000 = 40,280 GJ Dla tego samego miejsca pooenia budynku liczba stopniodni Sd= 3885 i korzystajc z wzoru (14-3) moemy obliczy straty ciepa : Q = 8,64 * 10 5 * 0,30 * 3885 *400 = 40,280 GJ Uwaga: liczb dni ogrzewania i dane do obliczenia redniej temperatury zewntrznej oraz liczby stopniodni przyjmujemy wg zacznika B normy PN-B-02025 [16]

15.Kondensacja pary wodnej

15.1. Kondensacja pary na powierzchni przegrody Kondensacja pary wodnej na powierzchni przegrody nastpuje wwczas, gdy temperatura tej powierzchni bdzie nisza od temperatury punktu rosy. Wystpowanie tego efektu zaley od izolacyjnoci cieplnej przegrody, wilgotnoci wzgldnej powietrza wewntrz pomieszcze oraz od temperatury powietrza wewntrznego. W pomieszczeniach o wilgotnoci powietrza 35-55% kondensacja moe wystpowa tylko na powierzchni cian o nie wystarczajcej izolacyjnoci cieplnej, tj. w miejscach wystpowania mostkw termicznych. Aby nie wystpio skraplanie pary wodnej na powierzchni wewntrznej przegrd zewntrznych temperatura na tej powierzchni powinna by co najmniej o 10C wysza od punktu rosy powietrza w pomieszczeniu. W celu obliczenia temperatury punktu rosy ts zgodnie z PN-EN ISO 6946 [11] naley: 1. wyznaczy wilgotno wzgldn pary wodnej () w pomieszczeniu (dla pomieszcze mieszkalnych przyjmuje si jako 55%, dla pomieszcze w budynkach uytecznoci publicznej i produkcyjnych 45%) 2. obliczy cinienie czstkowe pary wodnej p w pomieszczeniu wg wzoru:

p = pn / 100

(15-1)

gdzie: pn jest cinieniem czstkowym pary wodnej nasyconej w powietrzu o danej temperaturze. Tablice wartoci pn zawiera norma. Wycig danych z normy podany jest w tablicy [15.1] Tablica 15.1- Cinienie czstkowej pary wodnej nasyconej pn w powietrzu w zalenoci od temperatury. Temperatura Cinienie pary nasyconej hPa Temperatura oC Cinienie pary nasyconej hPa 25 31,69 10 12,28 24 29,85 9 11,48 23 28,10 8 10,73 22 26,45 7 10,02 21 24,87 6 9,35 20 23,40 5 8,72

19

19 18 17 16 15 14 13 12 11 3. 4.

21,97 20,69 19,37 18,18 17,06 15,99 14,98 14,03 13,12

4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4

8,13 7,59 7,09 6,57 5.62 5,17 4,76 4,37 4,01

z tablicy wyznaczy temperatur przy ktrej wyliczone cinienie czstkowe pary wodnej p bdzie rwne wartoci cinienia pary wodnej nasyconej pn, bdzie to temperatura punktu rosy. obliczy temperatur na wewntrznej powierzchni przegrody (ciany) i porwna j z temperatur punktu rosy. Temperatur na wewntrznej powierzchni przegrody oblicza si wg wzoru:

= ti U (ti te )Ri

(15-2)

gdzie: ti i te s obliczeniowymi temperaturami od wewntrz i od zewntrz U jest wspczynnikiem przenikania ciepa Ri jest oporem przejmowania ciepa na wewntrznej powierzchni przegrody, ktry naley wg normy przyjmowa o wartoci 0,167. Przykad: ti = 200C, te = -200C, =55%, U = 1,20 W/m2K, Ri = 0,167 dla = ti = 200C pn = 23,40 hPa p = 55* 23,40/100 = 12,87 hPa pn = 12,87 hPa odpowiada temperaturze punktu rosy ts = 10,70C

[11]

= 20 1,20(20 + 20) 0,167 = 20 8 = 12 0 C

120C 10C = 110C > 10,70C Warunek normowy jest speniony. Nie wystpuje obawa skraplania si pary wodnej na powierzchni ciany przy temperaturze zewntrznej te = -200C. Gdyby jednak na skutek zego wietrzenia dopuszczono do podwyszenia wilgotnoci wzgldnej do=75% to P= 75* 23,4 / 100 = 17,55 hPa Co odpowiada temperaturze punktu rosy 15,5 o Wtedy 11 , 15,5 i moe wystpi skraplanie pary wodnej. Tablica 15.2 ilustruje jak wspczynnik przenikania ciepa U wpywa na moliwo skraplania pary wodnej na powierzchni cian. Podano tam wartoci granicznej wartoci wilgotnoci wzgldnej powyej ktrej moe nastapi skraplanie pary wodnej na powierzchni cian. Podano tam wartoci graniczne wilgotnoci dla przypadku gdy na zewntrz budynku jest temperatura -20oC lub 10oC. Przy normalnie wystpujcej wilgotnoci wzgldnej okoo 55% niebezpieczestwo skraplania wystpuje na cianach o U=2,0 i U=1,5 przy temp. 20oC oraz dla U=2,0 przy temp. 10oC. ( 56% jest b. bliskie 55%) Tablica 15.2. Wilgotno wzgldna graniczna powyej ktrej nastpi skraplanie przy rnych wartociach U cian Wsp.U ciany Temperatura zewntrzna -20oC Temperatura zewntrzna 10oC Temperatura. na wew. Graniczne wilgotno Temperatura. na wew. Graniczne wilgotno powierzchni . ciany wzgldna powierzchni . ciany wzgldna 2,0 6,6 10,0 45% 56% 1,5 10,0 12,5 66% 56% 1,0 13,3 69% 15,0 78% 0,8 14,7 76% 16,0 83% 0,6 16,0 83% 17,0 88%

15.2 . Kondensacja pary wewntrz przegrody Zawilgocenie wewntrz przegrd budowlanych jest spowodowane wykraplaniem si pary wodnej (w punkcie rosy) i utrudnionym wydostawaniem si pary wodnej poza przegrod. Intensywno przenikania pary wodnej (dyfuzja) do wntrza przegrody i poza przegrod zaley od fizycznych cech materiaw budowlanych oraz od rnicy temperatur i cinienia czstkowego pary wodnej w pomieszczeniu i na zewntrz. Im wiksza rnica temperatury i wilgotnoci wzgldnej powietrza w pomieszczeniu i na zewntrz tym dyfuzja pary wodnej przebiega intensywniej. Kady materia ma charakteryzujcy go wspczynnik przepuszczania pary wodnej wyraony w g / m h hPa .

20

.Tablica 15.3 . Wartoci obliczeniowe wspczynnika przepuszczania pary wodnej niektrych materiaw
Lp 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Nazwa materiau Asfalt Beton zwyky ciana z betonu komrkowego Drewno w poprzek wkien Mur z cegy ceramicznej penej Mur z cegy silikatowej Pyty z weny mineralnej Styropian Trociny Szko, metale, ceramika, guma wspczynnik

10 g / m h hPa
0,075 30 150 60 105 105 480 12 375 -

Warstwa materiau o gruboci d (m) stwarza opr dyfuzyjny o wartoci

r=

Rnice wartoci s bardzo due i w zwizku z tym np. opr dyfuzyjny warstwy styropianu jest wielokrotnie wikszy ni opr dyfuzyjny weny mineralnej o tej samej gruboci. Opory dyfuzyjne niektrych powok podaje tablica 15.4 Tablica 15.4.- Opory dyfuzyjne niektrych powok Opr dyfuzyjny v Lp 1 2 3 4 5 Nazwa materiau Folia poliuretanowa Folia aluminiowa Papa asfaltowa z dwustronn powok Pokrycie z dwu warstw papy asfaltowej z dwiema warstwami lepiku Powoka z farby olejnej podwjna Grubo warstwy w mm 0,2 0,02 1,5 5,0 -

(15-3)

m 2 h hPa / g
66 360 120 460 22

. W celu uniknicia zawilgacania przegrd powinny by one konstruowane w ten sposb, e w kierunku od strony wewntrznej do strony zewntrznej powinny by umieszczone warstwy o coraz mniejszym oporze dyfuzyjnym. Wtedy para wodna dostajca si do wntrza przegrody atwo wydostaje si na zewntrz i nie wykrapla si we wntrzu przegrody. Jeeli nie ma moliwoci takiego dobrania zewntrznych warstw przegrody, aby ich opr dyfuzyjny by mniejszy ni warstw wewntrznych konieczne jest stosowanie paroizolacji, ktrej zadaniem jest zamknicie przepywu pary wodnej na wewntrznej (ciepej) powierzchni izolacji cieplnej. Moliwe jest take zastosowanie szczeliny powietrznej wentylowanej po zewntrznej stronie izolacji termicznej.

16. Wartoci graniczne wskanika E0 dla budynkw mieszkalnych oraz wartoci maksymalne wspczynnika U dla przegrd budowlanych i okien
Wymagania wg Warunkw Technicznych [1]: 328. Budynek i jego instalacje grzewcze, wentylacyjne i klimatyzacyjne powinny by zaprojektowane i wykonane w taki sposb, aby ilo energii cieplnej, potrzebnej do uytkowania budynku zgodnie z jego przeznaczeniem, mona byo utrzyma na racjonalnie niskim poziomie. 329.1 Dla budynku mieszkalnego wielorodzinnego i zamieszkania zbiorowego wymagania okrelone w 328 uznaje si za spenione, jeeli warto wskanika E, okrelajcego obliczeniowe zapotrzebowanie na energie kocow (ciepo) do ogrzewania budynku w sezonie grzewczym wyraone iloci energii przypadajcej w cigu roku na 1 m3 kubatury ogrzewanej czci budynku, jest mniejsza od wartoci granicznej E0 , a take jeeli przegrody budowlane odpowiadaj wymaganiom okrelonym w zaczniku do rozporzdzenia. 2. Dla budynku jednorodzinnego wymagania okrelone w 328 uznaje si za spenione jeeli: 1) warto wskanika E, o ktrym mowa w ust. 1 jest mniejsza od wartoci granicznej E0, oraz jeeli przegrody budowlane odpowiadaj wymaganiom okrelonym w pkt 2 zaczniku do rozporzdzenia lub 2) przegrody budowlane odpowiadaj wymaganiom izolacyjnoci cieplnej oraz innym wymaganiom okrelonym w zaczniku do rozporzdzenia. 3. Dla budynku uytecznoci publicznej i budynku produkcyjnego wymagania okrelone w 328 uznaje si za spenione, jeeli przegrody zewntrzne odpowiadaj wymaganiom izolacyjnoci cieplnej oraz innym wymaganiom, okrelonym w zaczniku do rozporzdzenia. .

21

Tablica 16.1 -Wartoci graniczne E0 wskanika sezonowego zapotrzebowania na ciepo do ogrzewania dla budynkw mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego L.p. A/V E0 1 E0 =29 kWh/(m3rok) przy A/V 0,20 2 E0 = 26,6 + 12 A/V kWh/(m3rok) przy 0,20< A/V< 0,90 3 E0= 37,4 kWh/(m3rok przy A/V 0,90 A jest sum pl powierzchni wszystkich cian zewntrznych (wraz z oknami i drzwiami balkonowymi), dachw i stropodachw, podg na gruncie lub stropw nad piwnica nie ogrzewana, oddzielajcych cz ogrzewana budynku od powietrza zewntrznego. liczonych po obrysie zewntrznym, V jest kubatur ogrzewanej czci budynku, powikszon o kubatur ogrzewanych pomieszcze na poddaszu uytkowym lub w piwnicy i pomniejszon o kubatur wydzielonych klatek schodowych, szybw wind, otwartych wnk, loggi i galerii. Wskanik E, oblicza si zgodnie z norm PN-B-02025 [16] dotyczc obliczania sezonowego zapotrzebowania na ciepo do ogrzewania budynkw mieszkalnych. Wartoci maksymalne wspczynnika przenikania ciepa U dla cian, stropw i stropodachw oraz okien i drzwi przyjmuje si z poniszych tablic. Tablica 16.2. Budynek wielorodzinny i zamieszkania zbiorowego L.p. 1 Rodzaj przegrody ciany zewntrzne pomidzy pomieszczeniami ogrzewanymi i klatkami chodowymi lub korytarzami ciany przylege do szczelin dylatacyjnych o szerokoci : 3,00 a) do 5 cm trwale zamknitych i wypenionych izolacj cieplna na 2 gboko co najmniej 20 cm, b) powyej 5 cm, niezalenie od przyjtego sposobu zamknicia i 0,7 zaizolowania szczeliny * Jeeli przy drzwiach wejciowych do budynku nie ma przedsionka , to warto wspczynnika Uk ciany wewntrznych przy klatce schodowej nie powinna by wiksza ni 1,0 W/(m2*K) Tablica 16.3 - Budynek jednorodzinny Lp. Rodzaj przegrody i temperatura w pomieszczeniu Uk(max) W/(m2K) ciany zewntrzne (stykajce si z powietrzem zewntrznym): a) przy ti >160C - o budowie warstwowej *) z izolacj z materiau o wspczynniku przewodzenie ciepa 1. 0,05 W/(mK) pozostae przy ti 160C (niezalenie od rodzaju ciany) 2 ciany piwnic nie ogrzewanych Stropodachy i stropy pod nie ogrzewanymi poddaszami lub nad przejazdami: a) przy tj >160C 3 b) przy 80C< tj 160C 4 Stropy nad piwnicami nie ogrzewanymi i zamknitymi przestrzeniami pod podogowymi 5 Stropy nad piwnicami ogrzewanymi 6 ciany wewntrzne oddzielajce pomieszczenie ogrzewane od nie ogrzewanego *) tynk zewntrzny i wewntrzny nie jest uznawany za warstw Tabela 16.4 - Budynek uytecznoci publicznej Lp. Rodzaj przegrody i temperatura w pomieszczeniu ciany zewntrzne (stykajce si z powietrzem zewntrznym: b) przy ti >160C -pene -z otworami okiennymi i drzwiowymi -ze wspornikami balkonu, przenikajcymi cian b) przy ti 160C (niezalenie od rodzaju ciany) ciany wewntrzne midzy pomieszczeniami ogrzewanymi a klatkami schodowymi lub korytarzami ciany przylegajce do szczelin dylatacyjnych o szerokoci: a) do 5 cm, trwale zamknitych i wypenionych izolacj ciepln na gboko co najmniej 20 cm b) powyej 5 cm, niezalenie od przyjtego sposobu zamknicia i zaizolowania szczeliny ciany piwnic nie ogrzewanych Uk(max) W/(m2K) 0,45 0,55 0,65 0,70 3,00 *) 3,00 0,70 bez wymaga Uk(max) W/(m2K) 3,00 *

0,30 0,50 0,80 bez wymaga 0,30 0,50 0,60 bez wymaga 1,00

1.

2 3 4

22

Stropodachy i stropy pod nie ogrzewanymi poddaszami lub nad przejazdami: 0,30 c) przy tj >160C 0,50 d) przy 80C< tj 160C 6 Stropy nad piwnicami nie ogrzewanymi i zamknitymi przestrzeniami pod podogowymi 0,60 7 Stropy nad piwnicami ogrzewanymi bez wymaga Okna i drzwi balkonowe: 2,3 8. a) przy tj 200C bez wymaga b) przy tj < 200C *) Jeeli przy drzwiach wejciowych do budynku nie ma przedsionka, to warto wspczynnika Uk ciany wewntrznej przy klatce schodowej na parterze nie powinna by wiksza ni 1,0 W/(m2K) 5 Tabela 16.5 - Budynek produkcyjny Lp. Rodzaj przegrody i temperatura w pomieszczeniu Uk(max) W/(m2K) ciany zewntrzne (stykajce si z powietrzem zewntrznym: a) przy ti >160C 0,45 -pene 0,55 -z otworami okiennymi i drzwiowymi 1. a) przy 80 C < ti 160C 0,75 b) -pene 0,90 -z otworami okiennymi i drzwiowymi 1,20 c) przy ti 80C ciany wewntrzne i stropy midzykondygnacyjne 1,00 a) dla ti >16K 2 1,40 b) dla 8K < ti 16K bez wymaga c) dla ti 8K Stropodachy, stropy pod nie ogrzewanymi poddaszami lub nad przejazdami 0,30 a) przy ti >160C 3 0,50 b) przy 80 C < ti 160C 0,70 c) przy ti 80C ti temperatura obliczeniowa w pomieszczeniu wg Polskiej Normy lub okrelona w procesie technologicznym ti - rnica temperatur obliczeniowych w pomieszczeniach Tablica 16.6 Okna w budynku mieszkalnym i zamieszkania zbiorowego Lp. 1. 2 3 4 5 Okna, drzwi balkonowe i drzwi zewntrzne Okna (z wyjtkiem poaciowych), drzwi balkonowe i powierzchnie przezroczyste nieotwieralne w pomieszczeniach o tj 160C a) w I, II i III strefie klimatycznej b) w IV i V strefie klimatycznej Okna poaciowe (bez wzgldu na stref klimatyczna) w pomieszczeniach o tj 160C Okna w cianach oddzielajcych pomieszczenia ogrzewane od nie ogrzewanych Okna pomieszcze piwnicznych i poddaszy nie ogrzewanych oraz nad klatkami schodowymi nie ogrzewanymi Drzwi zewntrzne wejciowe Uk (max) W/(m2K) 2,6 2,0 2,0 4,0 bez wymaga 2,6

Tablica 16.7 Okna w budynku uytecznoci publicznej Lp. Okna, drzwi balkonowe, wietliki i drzwi zewntrzne Okna ( z wyjtkiem poaciowych), drzwi balkonowe i powierzchnie przezroczyste: a) przy ti >160C b) przy 80C < ti 160C c) przy ti 80C Okna poaciowe i wietliki Okna i drzwi balkonowe w pomieszczeniach o szczeglnych wymaganiach higienicznych (pomieszczenia przeznaczone na stay pobyt ludzi w szpitalach, obkach i przedszkolach) Okna pomieszcze piwnicznych i poddaszy nie ogrzewanych oraz wietliki nad klatkami schodowymi nie ogrzewanymi Drzwi zewntrzne wejciowe Uk (max) W/(m2K) 2,3 2,6 bez wymaga 2,0 2,3 4 5 bez wymaga 2,6

1. 2 3

23

Tablica 16.8 Okna w budynku produkcyjnym Lp. Okna, wietliki,i drzwi i wrota Okna i wietliki w przegrodach zewntrznych a) przy ti >160C b) przy 80C < ti 160C c) przy ti 80C Uk (max) W/(m2K) 2,6 4,0 bez wymaga

Drzwi i wrota w przegrodach zewntrznych 1,4 a) przy ti >160C 2 3,0 b) przy 80C < ti 160C bez wymaga c) przy ti 80C ti temperatura obliczeniowa w pomieszczeniu wg War.Tech. lub okrelona w procesie technologicznym

17. Wymagania dotyczce izolacyjnoci podg na gruncie

Wymagania te sa zawarte w punktach 1.4 i 1.5 zacznika do Warunkw Technicznych [1] . Podoga na gruncie w nie ogrzewanym pomieszczeniu powinna by izolowana dodatkow izolacj ciepln w postaci pasw pionowych lub poziomych o szerokoci co najmniej 1,00 m usytuowanych wzdu linii styku podogi ze cian zewntrzn Suma oporw cieplnych warstw podogowych dodatkowej izolacji cieplnej (poziomej lub pionowej) i gruntu, obliczona wg Polskiej Normy winna by nie mniejsza od wartoci podanych w tablicy 17.1. Tablica 17.1 - Minimalna warto oporw cieplnych warstw podogowych, dodatkowej izolacji cieplnej i gruntu. Rmin (m2K)/W Lp. Skadniki oporu cieplnego 0 8 C t 160C t > 160C Warstwy podogowe, izolacja cieplna (pozioma lub pionowa) oraz ciana 1 1,0 1,5 zewntrzna lub fundamentowa 2 Warstwy podogowe i grunt przylegy do podogi (w jej strefie rodkowej) bez wymaga 1,5 Podogom stykajcym si z gruntem w pomieszczeniach o temperaturze obliczeniowej t 80C oraz podogom usytuowanym poniej 6,0 m od poziomu terenu nie stawia si adnych wymaga izolacyjnoci cieplnej. Wartoci oporw cieplnych cian stykajcych si z gruntem nie mog by mniejsze ni: a) na odcinku ciany rwnym 1,0 m liczc od poziomu terenu 1,0 m2K/W, dla t >160C 0,8 m2K/W, dla 40C< t 160C b) na odcinku ciany poniej 1,0 m liczc od poziomu terenu wartoci oporu cieplnego nie ogranicza si.

18. Maksymalna powierzchnia okien

Wymagania te sa zawarte w punkcie 2.1 zacznika do Warunkw Technicznych [1] . W budynkach mieszkalnych w zabudowie jednorodzinnej pole powierzchni A0 [m2], okien oraz przegrd szklanych i przezroczystych o wspczynniku przenikania ciepa U nie mniejszym ni 2,0 W/(m2K), obliczone wg ich wymiarw modularnych nie moe by wiksze ni wartoci A0max obliczone wg wzoru: [ 18-1] A0max = 0,15Az + 0,03Aw w ktrym: Az suma pl powierzchni rzutu poziomego wszystkich kondygnacji nadziemnych (w zewntrznym obrysie budynku) w pasie o szerokoci 5 m usytuowanym wzdu cian zewntrznych Aw suma pl powierzchni pozostaej czci rzutu poziomego wszystkich kondygnacji po odjciu Az. W budynkach uytecznoci publicznej pole powierzchni A0 [m2], okien oraz przegrd szklanych i przeroczystych o wspczynniku przenikania ciepa U nie mniejszym ni 2,0 W/(m2K), obliczone wg ich wymiarw, nie moe by wiksze ni warto A0max obliczona wg wzoru [11- 1] jeli jest to sprzeczne z warunkami odnonie do zapewnienia niezbdnego owietlenia wiatem dziennym . W budynkach przemysowych czne pole powierzchni okien oraz cian szklanych w stosunku do pola powierzchni caej elewacji nie moe by wiksze ni 15% dla budynku jednokondygnacyjnego oraz 30% dla budynku wielokondygnacyjnego.

24

19.Obliczanie strat ciepa na ogrzanie powietrza wentylacyjnego

19.1 Wentylacja w budynkach mieszkalnych W g normy PN-B-03430 [14] pkt. 2.1.1. ukad wentylacji mieszka powinien zapewnia co najmniej: a) doprowadzenie powietrza zewntrznego do pokojw mieszkalnych oraz kuchni z oknem zewntrznym, b) usuwanie powietrza zuytego z kuchni, azienki, oddzielnego WC, pomieszczenia bezokiennego (skadzik, garderoba), pokoju oddzielonego od tych pomieszcze wicej ni dwojgiem drzwi, pokoju znajdujcego si na wyszej kondygnacji w wielopoziomowym domu jednorodzinnym lub wielopoziomowym mieszkaniu. Wymagania dot przepywu powietrza: 1 Powietrze z pokojw mieszkalnych powinno by odprowadzane przez otwory ponad drzwiami lub w ich grnej czci lub przez otwory wywiewne . Dopuszcza si odprowadzenie przez szczeliny pomidzy dolna krawdzi drzwi a podog . Przekrj netto otworw lub szczelin powinien wynosi co najmniej 80 cm. 2.Dopyw powietrza do kuchni, azienek, ustpw i pomieszcze pomocniczych bezokiennych powinien by zapewniony przez otwory w dolnej czci drzwi lub szczeliny pomidzy dolna krawdzi drzwi a podog. powierzchni. Przekrj netto otworw lub szczelin powinien wynosi co najmniej 200 cm. Obliczanie wielkoci strumienia powietrza wentylacyjnego. Wielko strumienia powietrza wentylacyjnego okrela Norma PN-B/83-03430 [14]. Wg tej normy strumie powietrza wentylacyjnego dla mieszkania jest okrelony przez sum strumieni powietrza usuwanego z pomieszcze wg tablicy 19.1 Tablica 19.1 Minimalne wielkoci strumienia powietrza wentylacyjnego w budynkach mieszkalnych Strumie pow. went. Rodzaj pomieszczenia m3/h Kuchnia z oknem zewntrznym wyposaona w kuchni gazowa lub 70 wglow Kuchnia z oknem zewntrznym wyposaona w kuchni elektryczn W mieszkaniu do 3 osb 30 W mieszkaniu dla wicej ni 3 osb 50 Kuchnia bez okna zewntrznego lub wnka kuchenna wyposaona w kuchni elektryczn azienka ( z WC lub bez) WC oddzielny Pomocnicze pomieszczenie bezokienne Kuchnia bez okna zewntrznego wyposaona w kuchni gazow 50 50 30 15 70 Pokj mieszkalny oddzielony od kuchni, azienki, wc wicej ni dwojgiem 30 drzwi lub pokj na wyzszej kondygnacji w mieszkaniu wielopoziomowym W okresie nocnym (godz. 22 6) strumie powietrza moe by zredukowany do 60% .Przy stwierdzonych duych nieszczelnociach wartoci wg normy 03430 powinny by powikszone. Przykad : W budynku 10-mieszkaniowym jest 10 kuchni , 10 azienek i 6 oddzielnych WC. Obliczamy strumie powietrza wentylacyjnego: Pomieszczenie Kuchnie azienki Oddzielne WC Razem Klatka schodowa Ogem Liczba pomieszcze 10 10 6 1 ( 225 m3) Strumie powietrza na jedno pomieszczenie 70 m3/h 50 m3/h 30 m3/h 1/h wymiana Cakowity strumie powietrza m3/h 700 500 180 1380 225 1605 Powinna wentylacja mechaniczna wywiewna by

Uwagi

19.2. Wentylacja w budynkach zamieszkania zbiorowego Strumie powietrza wentylacyjnego dla pomieszcze w budynkach zamieszkania zbiorowego powinien odpowiada co najmniej wartociom podanym w tablicy 19.2.

25

Tablica 19.2 Minimalny strumie powietrza wentylacyjnego w budynkach zamieszkania zbiorowego Rodzaj pomieszcze Strumie pow. went. 20 m3/h dla kadego mieszkaca , czny strumie powietrza dla pokoju nie niszy od 1 wymiany na Pokoje mieszkalne i sypialne godzin Pokoje zbiorowego przebywania ludzi ( wietlice , pokoje 20 m3/h dla kadej przebywajcej osoby nauki, jadalnie 19.3 Wspczynniki korekcyjne przy obliczaniu zapotrzebowania ciepa W tablicy 19. 3. podane s wartoci wspczynnikw korekcyjnych do wyznaczania zapotrzebowania na ciepo na cele wentylacji, w przypadku gdy doprowadzanie powietrza wentylacyjnego odbywa si przez nawiewniki cienne lub okienne, nieszczelnoci okien lub drzwi i jest ogrzewane w pomieszczeniu przez centralny system grzewczy. Wspczynniki te wprowadzone sa w rozporzadzeniu o audytach [3]. Tablica 19. 3. Wartoci wspczynnikw korekcyjnych do wyznaczania zapotrzebowania na ciepo na cele wentylacji wg {3] lp. 1 Wyszczeglnienie przyczyn wpywajcych na zapotrzebowanie ciepa na cele wentylacji 2 Wentylacja naturalna. Szczelno okien i drzwi, charakterystyka nawiewnika lub obserwowany poziom wentylacji a) okna bardzo nieszczelne (a 4) lub obserwowana nadmierna wentylacja powodujca wyzibianie pomieszcze b) okna szczelne (0,5 < a < 1), okno ze skrzydem rozwieralno-uchylnym lub opcj rozszczelniania; warunki wentylacji normalne c) okna bardzo szczelne (a<0,3) z nawiewnikami powietrza regulowanymi rcznie d) okna bardzo szczelne (a<0,3) z nawiewnikami powietrza regulowanymi automatycznie Wartoci wspczynnikw korekcyjnych *) 3 Wspczynnik cr 1,1-1,3 1,0 0,85 0,70 0,4-0,7 Wspczynnik cr 1,1-1,3 1,0 0,4-0,7 Wspczynnik cm 1,2-1,5 1,0 1,0 1,0 0,6-0,8 Wspczynnik cm 1,2-1,5 1,0 0,6-0,8

1.

2.

e) okna szczelne, obserwowana niewystarczajca wentylacja **) Wentylacja mechaniczna wywiewna. Szczelno okien i drzwi, charakterystyka nawiewnika lub obserwowany poziom wentylacji a) otwory nawiewne bez moliwoci regulacji lub okna bardzo nieszczelne ( a4) oraz otwory nawiewne z moliwoci regulacji b) okna bardzo szczelne (a<0,3) z nawiewnikami powietrza regulowanymi rcznie lub automatycznie c) wspczesne szczelne okna bez nawiewnikw powietrza, obserwowana niewystarczajca wentylacja **)

Stopie wyeksponowania budynku na dziaanie wiatru Wspczynnik cw a) budynek na otwartej przestrzeni lub budynki wysokie 1,2 b) inne budynki 1,0 *) - wspczynniki korekcyjne odnosz si wycznie do budynkw, w ktrych sposb odprowadzenia powietrza spenia wymagania przepisw techniczno-budowlanych i Polskich Norm, **) - instalacj wentylacji naley podda modernizacji. 3

IV. JAKO ENERGETYCZNA INSTALACJI C.O.

20. Wymagania dotyczace instalacji grzewczej
Zgodnie z obowizujcymi przepisami zawartymi w Warunkach Technicznych [1] w ramach modernizacji naley doprowadzi instalacj grzewcz do zgodnoci z tymi Warunkami,.

26

Tablica 20.1. podstawowe wymagania dotyczace instalacji ogrzewczej Element Wymaganie wg Warunkw Technicznych Nr War.Tech 134.4 Grzejniki i inne urzdzenia odbierajce ciepo powinny by zaopatrzone w regulatory dopywu ciepa. Regulatory powinny dziaa automatycznie w zalenoci od zmian 134.5 temperatury w pomieszczeniach ( nie dotyczy to budynkw jednorodzinnych i Termoregulatory lokali z wasn instalacj ogrzewcz). Regulatory powinny umoliwia uzyskanie temperatury niszej od 134.6 obliczeniowej, ale nie niszej ni 16oC w pomieszczeniach o temp. obliczeniowej 20O C i wyszej Instalacje ogrzewcze zasilane z sieci ciepowniczej powinny by sterowane 134.7 Automatyka sterujca automatycznym urzdzeniem do regulacji dopywu ciepa odpowiednio do zmian temperatury zewntrznej (t.zw. regulator pogodowy ). Aparatura kontrolna i Instalacja ogrzewcza powinna by zaopatrzona w aparatur kontroln i 135.1 pomiarowa pomiarow zapewniajc jej bezpieczne uytkowanie. W budynkach z instalacja zasilan z sieci ciepowniczej powinny znajdowa 135.2 si urzdzenia do rozliczania ciepa: 1)Ciepomierz do pomiaru iloci ciepa dostarczanego do budynku 2)Urzdzenia umoliwiajce indywidualne rozliczanie kosztw ogrzewania Urzdzenia do rozliczania poszczeglnych mieszka i lokali uytkowych. ciepa W budynkach z wasn kotowni powinny by by zastosowane: 135.3 1)Urzdzenie do pomiaru iloci zuytego paliwa w kotowni, 2)Urzdzenia umoliwiajce indywidualne rozliczanie kosztw ogrzewania poszczeglnych mieszka i lokali uytkowych. Instalacja wodna systemu zamknitego lub wyposaona w armatur 133.6 Instalacja wodna systemu automatycznej regulacji powinna mie urzdzenia do odpowietrzania zamknitego lub miejscowego zgodnie z wymaganiami PN. wyposaona w armatur Zabrania si zasilania z kota na paliwo stae instalacji ogrzewczych wodnych 133.7 automatycznej regulacji systemu zamknitego , wyposaonych w przeponowe naczynia wzbiorcze

21. Wspczynniki sprawnoci systemu grzewczego oraz przerw w ogrzewaniu

Tabela 21.1 - Sprawnoci wytwarzania ciepa w Rodzaj kota/pieca 1 Koty wyprodukowane przed 1980 r. Koty wyprodukowane po 1980 r. Koty z palnikami atmosferycznymi i regulacj wcz/wycz Koty z palnikami wentylatorowymi i cig regulacj procesu spalania Koty kondensacyjne Piece ceramiczne (kaflowe) Piece metalowe Koty elektryczne przepywowe Koty elektryczne Koty elektrotermiczne Koty wrzutowe z obsug rczn o mocy do 100 kW Rodzaj paliwa 2 Paliwo stae (wgiel, koks) Paliwo stae (wgiel, koks) Paliwo gazowe lub pynne Paliwo gazowe lub pynne Sprawno wytwarzania ciepa*) 3 0,500,65 0,650,75 0,65-0,86 0,750,88 0,951,0 0,250,40 0,550,65 0,94 0,97 1,00 0,57-0,63 0,65-0,72 0,65-0,70 0,77-0,83 0,65-0,75 0,80-0,85 0,80-0,85 0,85

Paliwo gazowe Paliwo stae Paliwo stae Paliwo stae (soma) Paliwo stae (drewno polana, Koty wrzutowe z obsug rczn o mocy do 100 kW brykiety drewniane, pelety, zrbki drewniane) Koty wrzutowe z obsug rczn o mocy powyej 100 kW Paliwo stae (soma) Paliwo stae (drewno polana, Koty wrzutowe z obsug rczn o mocy powyej 100 kW brykiety drewniane, pelety, zrbki drewniane) Koty automatyczne o mocy powyej 100 kW do 600 kW Paliwo stae (soma) Paliwo stae (drewno Koty automatyczne o mocy powyej 100 kW do 600 kW polana,brykiety drewniane, pelety, zrbki drewniane) Koty z paleniskiem retortowym Paliwo stae (wgiel) Koty automatyczne z mechanicznym podawaniem paliwa o Paliwo stae (soma, drewno, mocy powyej 500 kW pelety) *) - Przyjmuje si w zalenoci od stanu technicznego.

27

Tabela 21.2 - Sprawnoci przesyania ciepa p Rodzaj ogrzewania 1 rdo ciepa w pomieszczeniu Instalacja c.o. z przewodami w dobrym stanie technicznym Instalacja c.o. z przewodami w zym stanie technicznym

Sprawno przesyania 2 1,0 0,95 0,90

Sprawno regulacji systemu grzewczego r oblicza si z wzoru:

r = 1 (1 co ) 2 GLR ,
gdzie: GLR

(21-1)

co

stosunek sumy zyskw ciepa budynku do sumy strat ciepa . wspczynnik regulacji wg tablicy 29-3

Tablica 21..3 - Wspczynniki regulacji co L.p. Wspczynnik regulacji dla dla systemw grzewczych z centralnym systemem regulacji, bez automatyki 1 pogodowej i bez zaworw termostatycznych dla systemw grzewczych z centralnym systemem regulacji, z automatyk 2 pogodow lecz bez zaworw termostatycznych dla systemw z elementami grzejnymi z termostatami, o duej bezwadnoci 3 cieplnej dla systemw z elementami grzejnymi z termostatami, o znikomej bezwadnoci 4 cieplnej Tabela 21.4 - Sprawnoci wykorzystania ciepa e Rodzaj ogrzewania Ogrzewanie podogowe Ogrzewanie tradycyjne, grzejniki prawidowo usytuowane w pomieszczeniu Ogrzewanie tradycyjne, grzejniki z oson Ogrzewanie tradycyjne, obudowa grzejnikw nie uwzgldniona w ich projektowaniu

Warto co co najmniej 0,75 co najmniej 0,85 nie wicej ni 0,95 nie wicej ni 0,99

Sprawno wykorzystania ciepa 1,0 0,95 0,90 0,800,90

Tabela 21.5 - Wspczynniki uwzgldniajce przerwy w ogrzewaniu w okresie tygodnia wt Typ budynku Czas ogrzewania Lekki*) Ciki 1 2 3 7 dni 1,00 1,00 5 dni 0,75 0,85 *) - Budynek lekki, ktrego masa czci ogrzewanej odniesiona do kubatury ogrzewanej nie przekracza 150 kg/m3. Tabela 21.6 - Wspczynniki uwzgldniajce przerwy w ogrzewaniu w okresie doby wd Typ budynku Czas przerw w ogrzewaniu lekki*) ciki*) 1 2 3 Bez przerw 1,00 1,00 4 godziny 0,96 0,98 8 godzin 0,93 0,95 12 godzin 0,85 0,91 16 godzin 0,79 0,88 *) - Budynek lekki, ktrego masa czci ogrzewanej odniesiona do kubatury ogrzewanej nie przekracza 150 kg/m3. Uwaga: Dla budynkw mieszkalnych wielorodzinnych typu lekkiego i cikiego, w ktrych nie stosuje si przerw w ogrzewaniu w okresie doby, a zainstalowano termostatyczne zawory grzejnikowe i podzielniki kosztw lub mieszkaniowe liczniki ciepa oraz wprowadzono rozliczenie kosztw ogrzewania indywidualnie dla poszczeglnych odbiorcw przyjmuje si warto wspczynnika wd = 0,95 jako uwzgldnienie stosowanych indywidualnie przerw w ogrzewaniu.

28

Cakowit sprawno systemu ogrzewania p, 1 oblicza si ze wzoru:

0 ,1 = w p r e
gdzie:

(21-2)

w - sprawno wytwarzania ciepa , p - sprawno przesyania ciepa, r - sprawno regulacji systemu ogrzewania, e - sprawno wykorzystania ciepa.

Przykad oblicze z wykorzystaniem wspczynnikw sprawnoci instalacji: Sezonowe zapotrzebowanie ciepa dla ogrzewania budynku Qh = 1250 GJ/a , a wspczynniki sprawnoci wynosz : w= 1,0 , p= 0,95 , r= 0,80 , e= 0,95 . W ramach przedsiwzicia poprawiajcego system ogrzewania przewiduje si wprowadzenie automatyki pogodowej w wle grzewczym i zaworw termostatycznych przy grzejnikach, co spowoduje podwyszenie sprawnoci regulacji : do r= 0,94 przy nakadach inwestycyjnych 32000 z ( I wariant) do r= 0,97 przy nakadach inwestycyjnych 33500 z ( IIwariant) Sumaryczne wspczynniki sprawnoci wynosz: Dla stanu istniejcego 0 = 1* 0,95 * 0,80 * 0,95 = 0,722 Dla wariantu I I = 1* 0,95 * 0,94 * 0,95 = 0,848 Dla wariantu II II = 1* 0,95 * 0,97 * 0,95 = 0,875 W wariancie I oszczdno energii i kosztw oraz czas zwrotu wynios : Q = 1250/0,722 1250/ 0,848 = 257,2 GJ/a K = 257,2 GJ * 30,5 z/GJ = 7846 z SPBT = 32000/ 7846 = 4,08 lat W wariancie II oszczdno energii i kosztw oraz czas zwrotu wynios : Q = 1250/0,722 1250/ 0,875 = 302,7 GJ/a K = 302,7 GJ * 30,5 z/GJ = 9233 z SPBT = 33500/ 9233 = 3,62 lat Korzystniejszy (optymalny) jest wariant II (krtszy czas zwrotu) pomimo wikszego kosztu.

29

V. ZAPOTRZEBOWANIE NA CIEPO I MOC ORAZ KOSZTY OGRZEWANIA

22. Obliczanie sezonowego zapotrzebowania na ciepo do ogrzewania Qh (energii uytkowej)

Zapotrzebowanie ciepa czyli teoretyczn wielko przewidywanego zuycia odniesiona do jednego roku oblicza si . zakadajc normatywne warunki uytkowe czyli: Temperatury w pomieszczeniach ustalone w normie PN-B- 02025 [16], Najniekorzystniejsze temperatury zewntrzne ustalone dla danej strefy klimatycznej w PN-82/B-02403 [13], rednie miesiczne temperatury zewntrzne i liczb dni ogrzewania dla poszczeglnych miesicy dla najbliej pooonej stacji meteorologicznej (standardowy sezon grzewczy) ustalone w Zaczniku B do normy PN-B02025:1999 [16], Promieniowanie soneczne odpowiadajce rednim wieloletnim warunkom wg za. do normy PN-B-02025:1999 [16], Wielko strumienia powietrza wentylacyjnego wedug PN-B/83-03430 [14].

Do oblicze budynek dzieli si na strefy, z ktrych kada obejmuje pomieszczenia ogrzewane, jednorodne z uwagi na obliczeniow temperatur powietrza wewntrznego. Posugujemy si dwoma rnymi pojciami zwizanymi z zapotrzebowaniem ciepa do ogrzewania: I. Zapotrzebowanie ciepa bez uwzgldnienia sprawnoci systemu grzewczego (QH) czyli zapotrzebowanie energii uytkowej czyli praktycznie wykorzystanej. Jest to poziom zuycia energii, ktry odniesiony do jednostki kubatury budynku (wskanik kWh/m3*a) jest oceniany wg granicznych wartoci podanych w Warunkach Technicznych jakim powinny odpowiada budynki (Dz.U. 75/2002 poz. 690). Zapotrzebowanie energii z uwzgldnieniem sprawnoci systemu grzewczego (Q), czyli zapotrzebowanie energii kocowej (dostarczonej do budynku), ktre jest podstaw do obliczenia kosztw ogrzewania budynku.

II.

Sezonowe zapotrzebowanie ciepa do ogrzewania budynkw mieszkalnych (Qh) oblicza si na podstawie normy PN-B02025:1999[16] przy wykorzystaniu programw komputerowych opracowanych zgodnie z t norm (np. program Audytor OZC 3.0) lub bez pomocy komputera wg uproszczonej metody podanej w zaczniku do w/w normy. uwzgldniajc: straty ciepa przez przenikanie przez przegrody zewntrzne czyli przez ciany zewntrzne, okna, stropodach, strop nad piwnic oraz straty ciepa do gruntu; straty ciepa na podgrzanie ciepa wentylacyjnego; zyski ciepa od promieniowania sonecznego; wewntrzne zyski ciepa (od ludzi i urzdze).

Wskanik E sezonowego zapotrzebowania na ciepo do ogrzewania w standardowym sezonie ogrzewczym jest to stosunek sezonowego zapotrzebowania na ciepo do ogrzewania w standardowym sezonie ogrzewczym do kubatury ogrzewanej czci budynku. Warto wskanika E oblicza si wg wzoru:

E=
w ktrym:

Qh V

kWh / (m3 * a)

(22-1)

Qh zapotrzebowanie na ciepo w caym sezonie ogrzewczym V kubatura czci nadziemnej budynku, obliczona zgodnie z PN, powikszona o kubatur ogrzewanych pomieszcze na poddaszu uytkowym lub w piwnicy i pomniejszona o kubatur wydzielonych klatek schodowych, szybw, wind, otwartych wnk, loggii i galerii.

30

E - jest to wielko, ktr naley porwnywa z wartociami granicznymi podanymi w rozporzdzeniu o Warunkach technicznych jakim powinny odpowiada budynki [1] (spenienie nierwnoci E E 0 gdzie E0 s to wartoci graniczne podane w w/w rozporzdzeniu). Sezonowe zapotrzebowanie na ciepo do ogrzewania Qh w wyodrbnionej j-tej strefie budynku oblicza si jako rnic strat ciepa oraz zyskw ciepa od soca i rde wewntrznych, z uwzgldnieniem stopnia wykorzystania zyskw ciepa, ze wzoru:

Qh = Q z + Qw + Q g + Qa m (Qsw + Qi )
gdzie:

(22-2)

m numer kolejnego miesica w sezonie ogrzewczym Qz straty ciepa przez przegrody zewntrzne, stykajce si z powietrzem zewntrznym m-tym miesicu sezonu ogrzewczego Qw straty ciepa przez przegrody wewntrzne, do pomieszcze przylegych o temperaturze rnej od temperatury i0tej strefy, w m-tym miesicu sezonu ogrzewczego Qg straty ciepa przez podogi do gruntu w m0tym miesicu sezonu ogrzewczego Qa straty ciepa na podgrzanie powietrza wentylacyjnego w m-tym miesicu sezonu ogrzewczego Qw zyski ciepa sonecznego przez okna w m-tym miesicu sezonu ogrzewczego Qi wewntrzne zyski ciepa w m-tym miesicu sezonu ogrzewczego. m - Wspczynnik wykorzystania zyskw ciepa w m-tym miesicu sezonu ogrzewczego, ktry oblicza si dla kadej strefy ze wzoru:
1 GLR

= 1 e
GLR =
w ktrym:

Qsw + Qi Q z + Q w + Q g + Qa

(22-3)

(22-4) GLR stosunek zyskw od strat wg PN-B-02025[16] W normie podano w zacznikach normatywnych: 1)dane dla 59 stacji meteorologicznych. Dane te zawieraj wartoci charakteryzujce temperatur powietrza zewntrznego w danej stacji meteorologicznej oraz wartoci miesicznych sum promieniowania cakowitego na powierzchnie cian lub dachw. 2)wartoci obliczeniowe wspczynnika zacienienia, ktry jest rwny 1 jeeli na elewacji budynku nie wystpuj balkony ani loggie, a w ssiedztwie budynku nie ma przeszkd ograniczajcych dopyw promieniowania sonecznego do elewacji. Zacznik informacyjny do Normy zawiera uproszczony sposb obliczania sezonowego zapotrzebowania na ciepo do ogrzewania budynkw. Mona go stosowa w odniesieniu do budynkw mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego, w zabudowie jedno- i wielorodzinnej, z podpiwniczeniem lub bez, bez loggii obudowanych i szklarni przylegajcych do budynku. Zakada si, e caa ogrzewana przestrze budynku stanowi jedn stref o eksploatacyjnej temperaturze powietrza wewntrznego rwnej 200C, obliczenia przeprowadza si wg zaczonego do normy formularza obliczeniowego i przykadu.

23. Obliczanie zapotrzebowania ciepa z uwzgldnieniem sprawnoci systemu grzewczego (energii kocowej)

Wielko QH i E nie stanowi podstawy do oceny rzeczywistego sezonowego zapotrzebowania ciepa, ktrego koszty bdzie ponosi waciciel budynku. To bowiem rzeczywiste zapotrzebowania musi uwzgldnia sprawnoci systemu ogrzewania. Aby doj do tej wartoci posugujemy si wzorem:

Q=
gdzie: Q

Q H Wt W d w e r e

(23-1)

- jest sezonowym zapotrzebowaniem ciepa no ogrzewanie budynku z uwzgldnieniem sprawnoci systemu ogrzewania.

31

Wspczynniki wystpujce we wzorze maj nastpujce znaczenie:

- sprawno wytwarzania ciepa (rda ciepa), okrelana zgodnie z Polskimi Normami dotyczcymi kotw grzewczych wodnych niskotemperaturowych gazowych oraz kotw grzewczych stalowych o mocy grzewczej do 50 kW lub przyjmowana z tablicy 21.1 lub z dokumentacji technicznej, - sprawno przesyania ciepa ( zalena od jakoci izolowania i od odlegoci przesyania ciepa) ,okrelana zgodnie z Polsk Norm dotyczc izolacji cieplnej rurocigw, armatury i urzdze lub przyjmowana z tablicy 21.2 lub z dokumentacji technicznej, - sprawno regulacji systemu grzewczego obliczana z wzoru (21-1) lub przyjmowana z dokumentacji technicznej. Wspczynnik ten jest definiowany jako iloraz zapotrzebowania ciepa przy uyciu danego systemu regulacji do zapotrzebowania ciepa przy uyciu regulacji doskonaej tj. takiej, ktra natychmiast dostosowuje system do temperatury zewntrznej i do poziomu zyskw wewntrznych, - sprawno wykorzystania ciepa zalena od usytuowania grzejnikw, wystpowania oson itp., przyjmowana z tablicy 21.4 lub z dokumentacji technicznej

. Wt, Wd, - s to wspczynniki uwzgldniajce przerwy w ogrzewaniu w okresie tygodni lub w okresie doby, oraz szybko reakcji systemu ( i budynku) na zmiany temperatury w przypadku tych przerw w ogrzewaniu ( wg tablic 21.5 i 21.6 ) Uwzgldnienie wszystkich wymienionych wspczynnikw sprowadza wielko sezonowego zapotrzebowania ciepa dla budynku oraz wskanik sezonowego zapotrzebowania ciepa odniesiony do 1 m2 powierzchni ogrzewanej - do wartoci rzeczywicie wystpujcych i charakteryzujcych rzeczywiste koszty ogrzewania w warunkach standardowych.

Q = Eps P

kWh / (m2 *a)

lub

Q = Evs V

kWh / (m3 * a)

(23-2)

24. Obliczanie zapotrzebowania mocy

Zapotrzebowanie mocy grzewczej (qmoc) oblicza si wg normy PN-B-03406 [17] oraz wg normatywnych temperatur wewntrznych i zewntrznych. Naley zwrci uwag, e nazewnictwo wystpujce w normie 03406 jest niezgodne z nazewnictwem w normie PN-B -02025 [16]. W szczeglnoci zapotrzebowanie mocy jest tam okrelane jako zapotrzebowanie na ciepo. Programy komputerowe obliczajce sezonowe zapotrzebowanie ciepa zgodnie z PN-B-02025 jednoczenie obliczaj moc grzewcza wg normy PN-B-03406. Natomiast w przypadku obliczania sezonowego zapotrzebowania na ciepo (QH) wg metody uproszczonej podanej w zaczniku do PN-B-02025 [16]mona obliczy zapotrzebowanie mocy szczytowej rwnie w sposb uproszczony posugujc si wzorem:

q moc =
gdzie:

QH T z

(24-1)

QH = sezonowe zapotrzebowanie ciepa w kWh T = czas trwania sezonu grzewczego w godzinach

z=
gdzie:

t i t e Sred ti te

(24 2)

ti = temperatura obliczeniowa w pomieszczeniu (wg normy 02402) te = temperatura obliczeniowa zewntrzna najnisza wystpujce w danej strefie klimatycznej (wg normy 02403) tered = temperatura zewntrzna rednia w cigu sezony grzewczego.

Mona te zastosowa inny wzr: q moc = QH (ti te) / 24 Sd (24-3) gdzie : Sd = liczba stopniodni dla miejsca pooenia budynku wg danych z normy PN-B -02025 [16] Np. dla QH = 420 000 kWh , dla warunkw Warszawy (Sd=3885), te dla III strefy = -20o C) q moc = 420000 * [20 (-20)] / 24 *3885 = 180,2 kW

32

25. Zapotrzebowanie energii na ogrzanie c.w.u.

26.1. Jednostkowe zapotrzebowanie na ciep wod Podstaw wyjciow do obliczenia zapotrzebowania ciepa do podgrzewania wody jest jednostkowe dobowe zapotrzebowanie na ciepa wod dla 1 uytkownika {Vc w dm3/(d.j.n) czyli w litrach na dob i jednostk naturaln czyli uytkownika). Brak jest jednoznacznego okrelenia tej wielkoci. a) wg danych statystycznych i dowiadcze praktycznych dobowe zuycie c.w.u. w budynkach mieszkalnych wynosi okoo 80 dm3 na mieszkaca i dob. Podobne wartoci podaje podrcznik S.Makowskiego [43] : -dla mieszka z wannami 80 dm3 na mieszkaca i dob -dla mieszka z natryskami 70 dm3 na mieszkaca i dob. b) Wg normy PN-92/B-01706 [18] naley przyjmowa zuycie Vc = 110 130 dm3/d.j.n Ta norma dotyczy jednak obliczenia i projektowania urzdze , a nie obliczania zuycia ciepa. c)Rozporzdzenie [4] okrela przecitne normy wody (zimnej i ciepej razem). Przyjmujc odpowiedni (kadorazowo ustalany) procentowy udzia ciepej wody w cakowitym zuyciu wody - mona uzyska potrzebn warto jednostkowego zuycia ciepej wody. Tablica 26 1 Przecitne normy zuycia wody . Wycig z Rozporzdzenia [4] Lp 1 2 3 Rodzaj budynku Mieszkania wyposaone w wodocig bez WC i azienki (brak kanalizacji) Mieszkania wyposaone w wodocig i WC bez azienki Mieszkania wyposaone w wodocig, zlew kuchenny, brak azienki i ciepej wody Mieszkania wyposaone w wodocig, WC, azienka lokalne rdo ciepej wody 4 (piecyk wglowy, gazowy, elektryczny, bojler) Mieszkania wyposaone w wodocig, WC, azienka, ciepa woda z elektrociepowni 5 lub kotowni osiedlowej 6 Szpitale 7 Domy pomocy spoecznej, rencisty, maego dziecka Szkoy bez stowki 8 - ze stowk Szkoy zawodowe i wysze - bez laboratoriw 9 - z laboratoriami 10 Internaty i domy studenckie, szkoy z internatami 26.2. Obliczenie zapotrzebowania ciepa na przygotowanie c.w.u. Obliczenia wg normy 01706 [18] wykonuje si wg nastpujcych wzorw: 1) rednie dobowe zapotrzebowanie na ciep wod w budynku q d r m3/d Vd r = U * Vc gdzie : Vc - rednie dobowe zapotrzebowanie na 1 uytkownika U liczba mieszkacw ( uytkownikw ) 2) rednie godzinowe zapotrzebowanie na ciep wod w budynku q h r m3/d Vh r = Vd r / gdzie : liczba godzin uytkowania w cigu doby przyjmowana 18h/d 3) Zapotrzebowanie na ciepo na ogrzanie 1 m3 wody: GJ/m3 Qcwj = cw*p*(tc tz) o gdzie : cw ciepo waciwe wody , cw = 4,2 kJ/ kg C p gsto wody w danej temperaturze, p= 1 kg/dm3 = 1000kg/m3 tc obliczeniowa temperatura ciepej wody, tc max = 55oC tz - obliczeniowa temperatura zimnej wody, tz = 5oC dla ujcia wd powierzchniowych i 10oC dla wd podziemnych 4) Roczne zapotrzebowanie ciepa na przygotowanie c.w.u w budynku Q = Qcwj * V d r * 365 26.3 . Obliczenie zapotrzebowania mocy cieplnej na przygotowanie c.w.u. Maksymalne zapotrzebowanie mocy obliczamy wg wzoru : = V h r * Qcwj * Nh *278 Gdzie : - Nh =9,32 U 0244 = wspczynnik nierwnomiernoci rozbioru ciepej wody (w tablicy 25-2). - 278 = wspczynnik przeliczenia z GJ na kWh ) (25-1) Przecitne dobowe normy zuycia wody 30 dm3/ mieszkaca 50-60 dm3/ mieszkaca 70-90 dm3/ mieszkaca 80-100 dm3/ mieszkaca 140-160 dm3/ mieszkaca 650 dm3/ ko 175 dm3/ ko 15 dm3/ 1 dziecko 25 dm3/ 1 dziecko 15 dm3/ 1 ucze (student) 25 dm3/ 1 ucze (student) 100 dm3/ 1 ucze (student)

(25-2)

(25-3)

(25-4)

(25-5)

33

Tablica 25-2 Wspczynniki godzinowe nierwnomiernoci rozbioru ciepej wody Liczba uytkownikw 10 20 30 40 50 60 80 Wspczynniki godzinowy nierwnomiernoci rozbioru Liczba uytkownikw ciepej wody 5,31 100 4,49 150 4,06 200 3,79 250 3,58 300 3,43 400 3,20 500 Wspczynniki godzinowy nierwnomiernoci rozbioru ciepej wody 3,03 2,74 2,56 2,42 2,32 2,16 2,05

Przykad : budynek zamieszkany przez 68 osb. Zuycie c.w.u. na 1 osob w cigu doby: Zuycie c.w.u. w budynku w cigu doby : rednie godzinowe zuycie c.w.u.w budynku: Zuycie ciepa na ogrzanie 1m3 wody: Roczne zuycie ciepa na c.w.u. w budynku Max moc cieplna = V h r * Qcwj * Nh*278 =

80 l = 0,08 m3/d V d r = 08 * 68 = 5,44 m3/d V h r = 5,44 / 18 = 0,30 m3/h 4,2 * (55 10) * 1000 /106 = 0,189 GJ/m3 Q = 5,44 * 365 * 0,189 = 375 GJ/a 0,30 * 0,189 * 3.33*278 = 52,48 kW

26. Obliczenie kosztu energii cieplnej

26.1 Roczne koszty ogrzewania i c.w.u. przy dostawie ciepa z sieci cieplnej: Majc okrelone wartoci Q i qmoc obliczamy roczne koszty ogrzewania budynku wedug formuy: K = Q * Ce + qmax * 12* Cem + Ab (26-1) gdzie: Ce - cena 1 GJ dostarczonego ciepa wraz ze zmienn czci opaty przesyowej Cem - miesiczna opata za 1 MW zamwionej mocy cieplnej wraz z sta czci opaty przesyowej Ab Opata abonamentowa Przykad : Q = 1250 GJ/a , q moc = 145 kW = 0,145 MW, Ce = 26 z/GJ, Cm= 7000 z/MW/mies., Ab=40 z/mies K= 1250* 26 + 7000*0,145* 12 + 40 * 12 = 32500 + 12180 + 480 = 45160 z/rok 26.2 Roczne koszty ogrzewania z indywidualnego rda ciepa Obliczamy ilo opau oraz koszty:

Q e K = G C 0 + K ob G=
gdzie G Ilo opau na 1 sezon grzewczy, t lub m3, e warto opaowa paliwa, GJ/t lub GJ/m3, C0 cena jednostkowa paliwa, z/t lub z/m3, Kob roczne koszty obsugi, z, K - roczne koszty ogrzewania, z

(26-2) (26-3)

Przykad : Q= 950 GJ/a, ogrzewanie gazem o wartoci opaowej 31 MJ/m3 i cenie 1,05 z/m3, przy staych rocznych kosztach (opata abonamentowa i konserwacja ) 1200 z/a : G = 950 000/ 31= 30645 m3; K= 30645 * 1,05 + 1200 = 33377 z/a

34

VI. TERMOMODERNIZACJA
27. Warunki ustawowe
Ustawa Termomodernizacyjna [2] okrela warunki, ktre musza by spenione, jeeli chcemy korzysta z pomocy finansowej Pastwa w formie premii termomodernizacyjnej. Te warunki zestawiono w poniszych tablicach. Tablica 27.1- Rodzaje obiektw, ktrych dotyczy Ustawa Termomodernizacyjna [ 2 ] l.p. Rodzaj obiektw objty Ustaw Uwagi O dowolnym rodzaju wasnoci (prywatne, spdzielcze, wsplnotowe, komunalne, zakadowe) 1 Budynki mieszkalne z wyjtkiem stanowicych wasno jednostek budetowych Budynki zbiorowego zamieszkania, przez ktre rozumie si domy opieki spoecznej, hotele robotnicze, internaty i bursy Nie dotyczy hoteli , pensjonatw, domw 2 szkolne, domy studenckie, domy dziecka, domy emeryta i wczasowych rencisty, domy dla bezdomnych oraz budynki o podobnym przeznaczeniu Budynki wykorzystywane przez jednostki samorzdu Budynki administracji samorzdowej, budynki 3 terytorialnego do wykonywania zada publicznych szk, szpitale, a take budynki zwizane z wodocigami , komunikacj miejsk i tp. Kotownie lub wzy cieplne, z ktrych nonik ciepa 4 dostarczany jest bezporednio do instalacji c.o. i c.w.u. w budynku Ciepownie osiedlowe lub grupowe wymienniki ciepa wraz z sieci ciepownicza o mocy nominalnej do 11,6 MW 5 dostarczajce ciepo do budynkw Tablica 27.2 Warunki uzyskania premii termomodernizacyjnej Lp Warunek Zmniejszenie rocznego zapotrzebowania energii dostarczanej do budynkw na potrzeby ogrzewania oraz 1 podgrzewania ciepej wody uytkowej co najmniej o wielko okrelona w Ustawie (patrz tablica 27.3) Kredyt udzielany na realizacj przedsiwzicia nie przekracza 80 % kosztw, a okres spaty kredytu nie 2 przekracza 10 lat Miesiczne raty spaty kredytu wraz z odsetkami nie s wiksze od 1/12 rocznych oszczdnoci kosztw 3 energii uzyskanych w wyniku termomodernizacji 4 Opracowanie audytu energetycznego, w ktrym wskazany jest optymalny wariant przedsiwzicia termomodernizacyjnego

Art. ustawy Art.2 ust. 1 Art.4 ust. 1 Art.4 ust. 2 Art. 2 pkt. 5 Art. 3 pkt. 4

Tablica 27.3 Wymagane oszczdnoci energetyczne w wyniku termomodernizacji L.p 1 2 3 4 5 6 Rodzaj przedsiwzicia Modernizacja jedynie systemu grzewczego Modernizacja w budynkach, w ktrych w latach 1985-2001 przeprowadzono modernizacj systemu grzewczego W pozostaych przypadkach (kompleksowa termomodernizacja) Modernizacja w lokalnym rdle ciepa i w lokalnej sieci ciepowniczej Likwidacja lokalnego rda i wykonanie przycza do scentralizowanego rda ciepa Zamiana konwencjonalnego rda energii na rda niekonwencjonalne Wymagane zmniejszenie rocznego zapotrzebowania na energi na cele c.o. i c.w.u. co najmniej 10%. 15% 25% 25% 20% Bez ograniczenia

28. Audyt energetyczny

28.1. Dane do audytu (inwentaryzacja techniczno-budowlana) Rozporzdzenie o zakresie i formie audytw [3] podaje (w 5) list danych, ktre powinna zawiera inwentaryzacja techniczno-budowlana, stanowica obowizkow cz audytu energetycznego. Rozwijajc t list o niektre dodatkowe dane mona utworzy list, wg ktrej mona zbiera dane dla opracowania audytu.

35

Tablica 28.1 Dane do audytu do zebrania przed jego opracowaniem Lp Grupa danych Rodzaj danych Adres, waciciel Przeznaczenie budynku (mieszkalny, szkolny itd.) 0 Dane oglne Rodzaj zabudowy (wolnostojcy, segment, bliniak ) Rok oddania do uytkowania Rodzaj konstrukcji, nazwa systemu technologicznego Powierzchnia zabudowy, uytkowa mieszka, uytkowa ogrzewanej czci budynku Czy budynek podpiwniczony i czy piwnice ogrzewane Kubatura budynku, kubatura czci ogrzewanej 1 Oglne dane techniczne i uytkowe Wspczynnik ksztatu Liczba kondygnacji, wysoko kondygnacji Liczba mieszka( w tym <50m2, 50-100m2, >100m2) Liczba mieszka z WC w azience i mieszka z WC osobno Liczba mieszkacw Co najmniej uproszczona dokumentacja techniczna, w tym rzuty poziome z 2 Rysunki zaznaczeniem przerw dylatacyjnych oraz stron wiata oraz przekrj Dane dotyczce konstrukcji (warstwy materiaowe)oraz wielko powierzchni i wspczynnika przenikania U dla cian zewntrznych, dachu Charakterystyka podstawowych 3 lub stropodachu, stropw pod poddaszem nieogrzewanym i nad piwnic elementw budynku nieogrzewan, cian i podogi piwnic, okien , wietlikw i drzwi zewntrznych Zamwiona moc cieplna Oglna charakterystyka Sezonowe zapotrzebowanie ciepa 4 energetyczna budynku Zuycie ciepa w ostatnich latach Umowa, taryfy, opaty typ instalacji, parametry pracy, rodzaje grzejnikw i zaworw, liczba grzejnikw rodzaj i stan przewodw i ich izolacji Charakterystyka systemu 5 opis modernizacji dokonanej w latach 1985-2001 grzewczego sprawnoci skadowe systemu grzewczego czy stosowane s przerwy dobowe i tygodniowe urzdzenia pomiarowe i sposb rozliczania rodzaj instalacji Charakterystyk instalacji ciepej 6 rodzaj i stan przewodw i ich izolacji wody uytkowej wodomierze indywidualne wody ciepej i zimnej, sposb rozliczania rodzaj i typ wentylacji 7 Charakterystyk systemu wentylacji ocena skutecznoci dziaania Charakterystyk wza cieplnego lub typ urzdzenia, rodzaj paliwa 8 kotowni w budynku wyposaenie w aparatur regulacyjn i automatyk rodzaje urzdze, stan przewodw Charakterystyk instalacji gazowej (gdy ma wpyw na 9 stan przewodw kominowych (spalinowych) termomodernizacj) zuycie energii rodzaj urzdze, Charakterystyk instalacji elektrycznej (gdy ma wpyw na 10 stan przewodw, termomodernizacj) zuycie energii

28.2. Listy standardowych usprawnie termomodernizacyjnych Jako pomoc przy poszukiwaniu metod usprawnie mona posugiwa si list usprawnie standardowych tj. najczciej, powszechnie stosowanych. Poniej przedstawiona lista dotyczy standardowych usprawnie zmniejszajcych zuycie energii i koszty ogrzewania budynkw. 1) Szczelno przegrd zewntrznych 1.1. Reperacja szyb i okitowania 1.2. Remont okien i ich oku 1.3 Uszczelnienie okien 1.4 Remont drzwi zewntrznych 1.5 Uszczelnienie drzwi zewntrznych 1.6 Zaoenie zason drzwi zewntrznych 1.7 Wykonanie przedsionka 1.8 Zainstalowanie automatycznego zamykania drzwi 1.9 Wykonanie ekranw przeciwwiatrowych przed wejciem do budynku.

36

2) Izolowanie cieplne przegrd 2.1. Ocieplenie cian zewntrznych 2.2. Ocieplenie stropu pod nie ogrzewanym strychem lub stropodachu lub dachu 2.3 .Ocieplenie stropu nad nie ogrzewana piwnic lub podg parteru lub piwnic 2.4 Zmniejszenie powierzchni okien (czciowa zabudowa) 2.5. Podwyszenie wasnoci termoizolacyjnych okien (np. dodatkowe szklenie lub zmiana oszklenia) lub wymiana okien 2.6. Zaoenie ekranw zagrzejnikowych 2.7. Zaoenie aluzji lub okiennic 2.8. Wymiana drzwi zewntrznych lub ich dodatkowe izolowanie 2.9. Obudowa balkonw. 3).rdo ciepa 3.1. Wymiana rda ciepa 3.2. Zmiana nonika energii 3.3. Doczenie do miejskiej sieci cieplnej 3.4 Modernizacja rda ( automatyka, izolowanie) 4) Wze cieplny 4.1. Wymiana hydroelewatora na wze wymiennikowy 4.2. Wymiana wymiennikw o niskiej sprawnoci 4.3. Izolowanie armatury 4.4. Zainstalowanie urzdze pomiarowych (ciepomierza, termometrw i manometrw) 4.5. Zainstalowanie automatycznej regulacji 5) Instalacja grzewcza i wentylacyjna 5.1. Pukanie chemiczne instalacji 5.2. Uszczelnienie instalacji (likwidacja ubytkw wody) 5.3. Hermetyzacja, likwidacja centralnej sieci odpowietrzajcej, zmiana naczynia wzbiorczego 5.4 Izolowanie (lub naprawa izolacji) przewodw 5.5. Zainstalowanie zaworw termostatycznych 5.6. Zainstalowanie podzielnikw kosztw 5.7 Regulacja instalacji i dostosowanie do zmniejszonych potrzeb cieplnych 5.8. Utrzymanie grzejnikw w czystoci i nie osanianie ich 5.9. Odpowietrzanie grzejnikw 5.10. Ograniczenie ogrzewania w pomieszczeniach czasowo uytkowanych 5.11. Zmiana systemu ogrzewania 5.12. wprowadzenie nawiewnikw powietrza 5.12 Zmiana systemu wentylacji 5.13 Wprowadzenie urzdze odzysku ciepa z wentylacji 6) Instalacja cieplej wody uytkowej 6.1. Naprawa lub wykonanie izolacji przewodw 6.2. Wymiana niesprawnych urzdze 6.3. Wymiana nieszczelnych przewodw 6.4. Poprawienie ukadu przygotowujcego c.w.u. 6.5. Wprowadzenie automatycznej regulacji temperatury oraz pracy pomp 6.6. Instalowanie specjalnych prysznicy i perlatorw oszczdzajcych zuycie ciepej wody 6.7. Instalowanie mieszkaniowych licznikw c.w.u. 7). Inne usprawnienia 7.1. Wprowadzenie systemu pomiaru i indywidualnego rozliczania kosztw uytkowania energii 7.2. Zmiany w sposobie eksploatacji, konserwacji i nadzoru 7.3. Zmiany w umowie z dostawc (zmiana wielkoci mocy szczytowej)

28.3 . Opis techniczny w audycie

Zgodnie z Rozporzdzeniem w audycie naley pod zaoenia do projektu. Ale gwnym adresatem audytu jest inwestor, ktremu trzeba wskaza na co naley zwrci szczegln uwag w czasie realizacji. Potrzebne jest take sformuowanie uwag i zalece dla administracji i uytkownikw dotyczcych warunkw uytkowania , ktre zapewni pene i trwae osignicie korzyci z termomodernizacji. Tych rad i zalece dla inwestora i administracji nie ma w projektach, trzeba je sformuowa w audycie. Wskazane jest , aby opis wybranego wariantu przedsiwzicia termomodernizacyjnego zawiera miedzy innymi dane zestawione w tablicy 28.2.

37

Tablica 28.2 Tre opisu w audycie L.p. Rodzaj danych Wyszczeglnienie robt 1 przewidzianych do wykonania

Zawarto opisu charakterystyka, wielko i przewidywany koszt robt Zakres i zawarto projektu termomodernizacji, Zalecane wyroby i materiay (rodzaj, typ, charakterystyka), Zalecenia dotyczce wyboru technologii robt oraz potrzebnego sprztu, Wymagania zawarte w normach, aprobatach i warunkach technicznych,

Zaoenia do projektu termomodernizacji

3 Zalecenia dla wykonawcy dotyczce prowadzenia robt 4 Zalecenia dla inwestora 5 Zalecenia dla administracji budynku

Wskazanie miejsc wymagajcych szczeglnych rozwiza ze wzgldu na technologi robt lub warunki uytkowania,
Ograniczenia okresu wykonania robt ze wzgldu na warunki atmosferyczne. Zabezpieczenia wykonania robt szkodliwych dla wykonawcw i dla rodowiska, Usuwanie szkodliwych materiaw rozbirkowych i opadw, Wskazania dotyczce nadzoru nad wykonaniem i odbioru wykonanych robt, Dokumenty , ktre powinien przedstawi wykonawca robt (uprawnienia, certyfikaty, wiadectwa zgodnoci), Wytyczne dla dokonania oceny efektw wykonanej termomodernizacji (terminy, zakres, metody bada). Wskazania dotyczce uytkowania , konserwacji , przegldw i pomiarw elementw budowlanych i instalacyjnych, Wskazania dotyczce trwaoci elementw budynku i instalacji, okresw remontw i wymiany, Wytyczne dla uytkownikw w zakresie oszczdnoci energii

Wytyczne dotyczce regulaminu uytkowania pomieszcze i urzdze, ze szczeglnym uwzgldnieniem energooszczdnoci,

28.4 Kolejno czynnoci przy opracowaniu audytu Tablica 28.3 - Kolejno czynnoci przy opracowaniu audytu energetycznego.

1. WSTPNA CZ OPISOWA I DANE DO AUDYTU (dokumenty i dane rdowe, inwentaryzacja, , zadeklarowany wkad wasny inwestora) 2. UZUPENIENIE DANYCH - Obliczenie U dla przegrd - Obliczenie strumienia pow. went. - Obliczenie Qh dla stanu istniejcego 3. WYBR USPRAWNIE , KTRE MOG BY ZASTOSOWANE (LISTA) 4. ANALIZA I OCENA USPRAWNIE ZMNIEJSZAJCYCH STRATY CIEPA (wybr optymalnego wariantu, okrelenie kosztu i SPBT) Np. : ciany , stropodach, okna, inne Wynik: LISTA USPRAWNIE W KOLEJNOCI ROSNCEGO SPBT 5. ANALIZA I OCENA USPRAWNIE PODWYZSZAJACYCH SPRAWNO INSTALACJI C.O. - Okrelenie wspczynnikw i w - Obliczenie kosztw, oszczdnoci i SPBT 6. WYZNACZENIE OPTYMALNEGO PRZEDSIWZICIA - Sformowanie wariantw - Obliczenie Qh dla wariantw - Obliczenie kosztw ogrzewania i oszczdnoci dla wariantw - Ocena wariantw i wybr - Opis wybranego wariantu 7. KARTA AUDYTU

38

29. Wymagania dla budynku po termomodernizacji

Wg Rozporzdzenia w sprawie zakresu i formy audytu energetycznego [3] wymagane jest uzyskanie po termomodernizacji cech energetycznych elementw podanych w tablicy 29.1. Tablica 29.1 Wymagane wartoci oporu cieplnego ( R ) i wspczynnika przenikania ciepa ( U) niektrych elementw budynku po termomodernizacji Wymagana warto Element R (m2*K/W) U (W/ m2*K) co najmniej nie wicej ni ciany zewntrzne 4,0 Stropodachy i stropy pod nieogrzewanym poddaszem 4,5 Strop nad nieogrzewan piwnica 2,0 Okna* w I,II,II strefie klimatycznej -w cianach - w dachu Okna* w IV i V strefie -w cianach i w dachu * dla okien w pomieszczeniach o temperaturze obliczeniowej wikszej ni 16 oC Spenienie podanych w tablicy 29.1 warunkw dotyczcych minimalnej wartoci R po termomodernizacji wymaga zastosowania odpowiedniej warstwy izolacji termicznej , ktrej grubo zaley od wartoci R przegrody w stanie istniejcym. W tablicy 29.2 zestawiono gruboci ocieplenia potrzebne dla uzyskania wymaganych wartoci oporu cieplnego. 1,9 1,8 1,7

Tablica 29.2 Minimalna grubo warstwy ocieplenia niezbdna dla osignicia wymaganych wartoci R.
Warto R (m2*K/W ) w stanie istniejcym 0,5 0,75 1,00 1,20 1,40 1,60 1,80 2,00 Ocieplenie z materiau o =0,04 niezbdne dla uzyskania wymaganej wartoci R Grubo warstwy - cm Dla stropodachu i stropu pod Dla stropu nad piwnic Dla cian zewntrznych strychem nieogrzew. nieogrzewan 2 Rmin = 4 (m *K/W) Rmin = 4 ,5 (m2*K/W) Rmin = 2 (m2*K/W) 14 16 6 13 15 5 12 14 4 12 14 4 11 13 3 10 12 2 9 11 1 8 10 -

39

30. Wymagania dotyczce technologii wykonania ocieple

30.1 Wymagania dotyczce materiaw ocieplajcych ze wzgldu na odporno poarow budynkw Wg Warunkw Technicznych [ 1] obowizuj specjalne wymagania dotyczce izolacji termicznej w budynkach wysokich, a w szczeglnoci : 216. 6 . W budynku , na wysokoci powyej 25 m od poziomu terenu, okadzina elewacyjna i jej zamocowanie mechaniczne, a take izolacja cieplna ciany zewntrznej powinny by wykonane z materiaw niepalnych. 216.7. Dopuszcza si ocieplenie ciany zewntrznej budynku mieszkalnego , wzniesionego przed 1 kwietnia 1995 r., o wysokoci do 11 kondygnacji wcznie z uyciem samogasncego polistyrenu spienionego, w sposb zapewniajcy nierozprzestrzenianie ognia.

30.2 Wymagania dotyczce wykonywania ocieplenia W instrukcji nr 334 ITB (21) ustalono szereg wymaga dotyczcych systemu ocieplania cian zewntrznych budynkw metod bezspoinow (dawniej lekka mokra). Wybrane wymagania z instrukcji podane s poniej. Warunki przystpienia do robt (pkt. 3.4.1. Instrukcji) Podstaw do rozpoczcia robt jest projekt techniczny i pozwolenie na budow. Roboty mog wykonywa tylko wyspecjalizowane firmy , majce uprawnienia od wacicieli systemw ociepleniowych. Inwestor powinien zada od wykonawcy certyfikatu (wydanego przez ITB) lub deklaracji zgodnoci z aprobat techniczn na zestaw wyrobw do wykonywania ocieplenia (wydanej przez producenta) . Roboty ociepleniowe naley wykonywa w temperaturze nie niszej ni +5oC i nie wyszej ni 25oC. Niedopuszczalne jest prowadzenie robt w czasie opadw atmosferycznych, na elewacjach silnie nasonecznionych, w czasie silnego wiatru oraz jeeli jest zapowiadany spadek temperatury poniej 0oC w przecigu 24 h.

Materiay izolacyjne Pyty styropianowe (pkt 3.2.1.2). Do robt ociepleniowych naley stosowa pyty styropianowe wedug PN-B20139:1999, odmiany 15 lub 20, rodzaju FS (samogasnce). Wena mineralna ( pkt 3.3.1.2). Do robt ociepleniowych nadaj si pyty z weny mineralnej o nieuporzdkowanej strukturze wkien oraz o uporzdkowanej strukturze wkien (lamela). Naley stosowa pyty typu S.

Mocowanie mechaniczne. Pyty styropianowe (pkt 3.4.3.1). Warunki dodatkowego mocowania mechanicznego (ich liczb, rozmieszczenie, rodzaj) powinien okrela projekt. Zaleca si stosowanie co najmniej 4-5 cznikw na 1m2. Gboko zakotwienia w podou powinna wynosi co najmniej 6 cm. Do mocowania mechanicznego mona przystpi nie wczeniej ni po upywie 24 h od przyklejenia pyt. Pyty z weny mineralnej(pkt 3.4.3.2). Do mocowania mechanicznego mona przystpi nie wczeniej ni po upywie 24 h od przyklejenia pyt. Zaleca si , aby liczba cznikw na 1m2 wynosia 4-6 sztuk, a gboko osadzenia w podou z betonu i cegy penej powinna wynosi co najmniej 5 cm, a w przypadku podoa z betonu komrkowego i cegy dziurawki co najmniej 8-9 cm.

Trwao systemu ociepleniowego (pkt. 4 instrukcji) Trwao systemw ociepleniowych z zastosowaniem styropianu ocenia si na co najmniej 30 lat pod warunkiem okresowych przegldw i niezbdnych napraw wyprawy tynkarskiej. Wymaganie 30-letniej trwaoci nie dotyczy wyprawy tynkarskiej, ktra jest najsabszym elementem ukadu ociepleniowego, gdy naraona jest na dziaanie czynnikw atmosferycznych, uderze itp. W przypadku uszkodze powinna by naprawiana i poddawana renowacji przez naoenie nowej warstwy tynkarskiej lub pomalowana. Minimalna trwao wyprawy tynkarskiej naley okreli na 5 lat. W tym czasie nie powinny w niej powsta rysy, pknicia i odpryski.

40