NA CD

NEWSY

Z OKADKI

FIRMA

MAGAZYN poradnik

PROGRAMY

WARSZTAT

Kop gbiej!
Wyszukiwarki globalne, konwencjonalne, czyli po prostu takie jak Google, znajduj wszystko. Taka panuje opinia. I rzeczywicie znajduj coraz wicej. Z jednej strony uytkownik gubi si w morzu wynikw, z drugiej szczeglnie gdy wpisze specjalistyczne haso wyszukiwarka nic nie znajduje. Czy to oznacza, e tego nie ma w internecie? Prawdopodobnie jest, tylko dobrze schowane. Dorota Szumilas

Google to nie wszystko

Mroki internetu
Zasoby internetu, ktre s trudno dostpne dla konwencjonalnych wyszukiwarek, zwyko si okrela Invisible Net, Invisible Web (niewidoczna sie) lub Deep Web (gboka sie). Ostatnie okrelenie jest wymylone i promowane przez Bright Planet. Specjalici z tej r-

iedy moja siostra szukaa dosy dziwnie brzmicych, jak dla zwykego miertelnika, rzeczy z dziedziny mikrobiologii. Otworzya stron wyszukiwarki, wpisaa sowa, ktre powinny si znale w dokumentach. Wyszukiwarka nic nie znalaza. Nawet linki sponsorowane byy ubogie i zupenie nie na temat. Trzeba byo zmieni taktyk poszukiwania, by dosta si do zasobw internetu pooonych nieco gbiej, niedostpnych dla wyszukiwarek, ale jak najbardziej dostpnych dla ludzi. Trzeba byo tylko je znale. I udao si.

Strona Bright Planet (http://www.brightplanet.com) CompletePlanet (http://www.completeplanet.com) w polu tekstowym Find databases relevant to: wpisz sowa, ktre powinny si znale w szukanym dokumencie

60

INTERNET.sierpie.2005

WARSZTAT

PROGRAMY

MAGAZYN poradnik

FIRMA

Z OKADKI

NEWSY

NA CD

Wyszukiwanie przez SearchEdu.com (http://www.searchedu.com)

Moliwoci wyszukiwania ProFusion (http://www.profusion.com)

my twierdz, e najlepiej oddaje istot rzeczy. Owe zasoby s wszak dostpne i widoczne, tylko trzeba wiedzie, jak do nich dotrze. S po prostu gbiej schowane. Natomiast okrelenia Invisible Web uy po raz pierwszy dr Jill Ellsworth w 1994 r. Okreli w ten sposb zasoby nieindeksowane przez globalne wyszukiwarki.

Wyszukiwarka naukowa Scirus (http://www.scirus.com)

Bright Planet i Copernic Agent

Bright Planet (http://www.brightplanet.com) rma, ktra zajmuje si zagadnieniem Deep Web, szacuje, e zasoby gbokiego internetu s 500 razy wiksze od tego widocznego z poziomu konwencjonalnych wyszukiwarek. Firma oferuje narzdzie do przeszukiwania zasobw gbokiego internetu Deep Query Manager (DQM). Program Copernic Agent (wersja patna), do pobrania ze strony http://www.copernic.com, rwnie oferuje przeszukiwanie zasobw schowanej czci internetu. Natomiast za pomoc wersji darmowej mona przeszuka np. baz danych uytkownikw ICQ to te naley do tzw. gbokiego internetu.

Wyszukiwarka Turbo10 (http://turbo10.com)

Co to jest Deep Web?

Okrelenia typu gboka sie, gboki czy te niewidzialny internet brzmi by moe tajemniczo, ale adnej tajemnicy nie kryj. I prawdopodobnie nieraz ju z owego gbokiego internetu korzystae. Bardzo prosty przykad: gdy chcesz znale pocig z Piy do Suwak, co wpisujesz do wyszukiwarki? Nie piszesz sw: Pia, Suwaki, pocig, a od razu szukasz rozkadu jazdy PKP, czyli strony PKP, bo naley przypuszcza, e stamtd bdzie dostp do rozkadu jazdy pocigw. Intuicyjnie wiesz, co robi. I oczywicie taki rozkad znajduje si na stronie PKP. eby znale poczenie Pia Suwaki, musisz w odpowiednie pola wpisa dane i klikn przycisk Szukanie pocze. Po chwili zostan wywietlone szukane poczenia. Inny przykad. Chcesz stworzy drzewo genealogiczne swojej rodziny. Wyszukiwanie po nazwisku w wyszukiwarce konwencjonalnej moe okaza si bezowocne. Lepiej zacz od baz danych serwisw genealogicznych, re-

jestrw pasaerw statkw z emigrantami itd. Tego konwencjonalna wyszukiwarka nie znajdzie. Takie informacje s ukryte gbiej.

Bazy danych
Zasoby gbokiego internetu to gwnie bazy danych, z ktrych moesz skorzysta, jeli wiesz, gdzie one si znajduj. Wyszukiwarki pomijaj wiadomoci w nich zawarte, poniewa do takich zasobw mona si dosta dopiero po wpisaniu konkretnego zapytania. Na pewno wiesz, jak wyglda indeksowanie adresw stron przez wyszukiwarki. Wyobra sobie, e robot wchodzi na stron, na ktrej znajduje si baza danych, nie ma natomiast odnonikw. Robot zapamita adres gwny, ale nie poinformuje, e na tej stronie, ktr wanie odwiedzi, jest mnstwo przydatnych informacji. Tam jest cenna baza danych, tylko robot jej przecie nie uywa, trzeba bowiem w odpowiednich polach wpisa to, czego si szuka, by uzyska informacje. Czasem, by skorzysta z pewnych zasobw, trze-

INTERNET.sierpie.2005

61

NA CD

NEWSY

Z OKADKI

FIRMA

MAGAZYN poradnik

PROGRAMY

WARSZTAT

nie takich baz to praca mudna, mao efektowna, niewdziczna, cho niezmiernie przydatna, bo z tej pracy kadego dnia korzystaj tysice osb. I moe si okaza, e aby dotrze do owej gbokiej warstwy internetu, i tak najpierw musisz uy konwencjonalnej wyszukiwarki, aby w ogle owe bazy danych znale. Nie wszystkie zasoby ukryte w bazach danych s udostpniane bezpatnie. Katalog stron gbokiego internetu i moliwoci przeszukiwania go znajdziesz na stronie CompletePlanet (http://www.completeplanet.com). Zebrano tam ponad 70 tys. odnonikw. Katalog uoony jest tematycznie. Moesz od razu wybra dziedzin, ktra ci interesuje.

Dobierz wyszukiwark
Innym sposobem, by dotrze do tego, co gbiej, jest wybr wyszukiwarki czy to specja-

Potna baza artykuw (http://www.ndarticles.com) Library Spot (http://www.libraryspot.com) imponujca kolekcja przydatnych odsyaczy

ba si zarejestrowa i dopiero po zalogowaniu mona z nich korzysta. Ta cz rwnie bdzie niewidoczna dla wyszukiwarek. Wrd stron indeksowanych przez wyszukiwarki znajd si te strony amatorskie i nieaktualizowane. Bazy danych gbokiego internetu s zazwyczaj pod kontrol. S sprawdzane przez specjalistw i uzupeniane. Takie, ktrym mona zaufa. Warto ich poszuka i do nich siga, gdy potrzebujesz materiaw na sprecyzowany temat. Co oprcz baz danych znajdzie si w gbokiej stree internetu, do ktrej wyszukiwarkom trudno sign? Strony, ktrych zawarto si zmienia niemal co dnia, np. wiadomoci, pogoda, ogoszenia, notowania giedowe, a take archiwa, sowniki, ksiki telefoniczne itp.

Gdzie szuka?
Przeszukaj w internecie, co kryj orodki akademickie, biblioteki, archiwa, stowarzyszenia naukowe. Tutaj niestety lepiej przedstawiaj si orodki zagraniczne ni polskie. Stworze-

62

INTERNET.sierpie.2005

WARSZTAT

PROGRAMY

MAGAZYN poradnik

FIRMA

Z OKADKI

NEWSY

NA CD

listycznej, czy np. regionalnej. To, czego konwencjonalna wyszukiwarka nie znajdzie (albo nie pokae w pierwszej kolejnoci), moe odnale od razu odpowiednia wyszukiwarka specjalistyczna. Wyszukiwark, ktra przeszukuje gbok sie, jest ProFusion (http://www.profusion.com). Zostaa utworzona w 1995 roku na Uniwersytecie Kansas. Wyszukiwarka Turbo10 (http://turbo-

Nie tylko Google...

Strony, na ktrych znajduj si cza do rnych wyszukiwarek: Beaucoup http://www.beaucoup.com cza do ponad 2500 baz danych i katalogw SearchBug http://www.searchbug.com ponad 500 wyszukiwarek w 15 kategoriach Freeality Internet Search http://www.freeality.com przewodnik po wyszukiwarkach Search Engine Guide http://www.searchengineguide.com ponad 1000 wyszukiwarek w 25 kategoriach Informacje o wyszukiwarkach: http://www.pandia.com http://searchenginewatch.com http://www.searchengineguide.com http://www.searchengines.pl

10.com) rwnie chwali si, e potra zaglda do gbokich warstw internetu. Ponad 20 milionw zindeksowanych stron ma wyszukiwarka na stronie http://www.searchedu.com. Na stronie odnonik m.in. do sownikw http://www.yourdictionary.com sowniki w ponad 280 jzykach. Wyszukiwark artykuw dotyczcych informatyki znajdziesz np. na stronie http://search. internet.com, a cenion wyszukiwark stron i tekstw naukowych, ktra ma zindeksowanych ponad 200 milionw odnonikw, na stronie http://www.scirus.com. Jeli szukasz pliku w formacie PDF, wykorzystaj wyszukiwark na stronie http://searchpdf.adobe.com. Czasem lepiej odnale regionaln wyszukiwark danego kraju i za jej pomoc szuka informacji. cza do wyszukiwarek z rnych krajw wiata znajdziesz na stronie http://www. searchenginecolossus.com.

Rezygnowa z Google?
Oczywicie, e nie. Wyszukiwarki takie jak Google s bardzo dobre. Maj miliony zindeksowanych stron. Ale ktra z tych stron bdzie rzeczywicie wartociowa dla ciebie? Otworzysz po kolei tysic lub wicej stron? Jeli potrzebna ci krtka informacja na jaki temat, to pewnie wystarczy. A jeli nie, to warto poszuka gbiej, by mie pod rk inne rda informacji, przede wszystkim wtedy, gdy szukasz szczegowej informacji, czy to zwizanej z prac, szko, czy te z hobby. Czy okrelenia gboki, niewidoczny internet maj jeszcze sens? Wszak i wyszukiwarki s coraz sprytniejsze, i ludzie potra efektywniej korzysta z internetu. Wielu z nich intuicyjnie korzysta z owych baz danych gbokiego internetu i pewnie do gowy im nie przyjdzie, e korzystaj z czego ukrytego. A i gboki internet coraz czciej wypywa na powierzchni za spraw ulepszanych wyszukiwarek globalnych. Czy zostanie cakowicie odsonity? Czy moe wtedy przyjdzie czas na odsanianie jeszcze gbszego internetu? Ile lalek w tej Matrioszce?

Projekt Humbul (http://www.humbul.ac.uk)

Zasoby gbokiego internetu

http://www.freepint.com/gary/direct.htm strona Garyego Pricea i jego imponujca kolekcja http://www.libraryspot.com odnoniki do ponad 2500 bibliotek na wiecie http://www.thebighub.com odnoniki do baz danych w ponad 300 kategoriach http://infomine.ucr.edu wyszukiwarka dla studentw i nauczycieli http://www.infoplease.com wyszukiwanie w kilkunastu kategoriach http://oaister.umdl.umich.edu/o/oaister OAIster to dzieo The Digital Library Production Service Uniwersytetu Michigan. Skatalogowali ponad pi milionw zasobw z ponad 450 instytucji http://lii.org Librarians Index to the Internet przejrzane i wybrane rda http://www.humbul.ac.uk/help/subjects.html projekt Humbul dla studentw, nauczycieli i badaczy w UK http://deepwebresearch.blogspot.com Marcus P. Zillman podaje mnstwo odnonikw dotyczcych Deep Web http://www.invisible-web.net The Invisible Web Directory wskazuje, gdzie kryj si ciekawe bazy danych. Katalog powsta jako dopenienie ksiki o gbokich zasobach internetu, zatytuowanej The Invisible Web, a napisanej przez Chrisa Shermana i Garyego Pricea http://www.ndarticles.com baza ponad 5 milionw artykuw http://magportal.com artykuy z ponad 200 gazet http://highwire.stanford.edu archiwum tekstw naukowych http://bubl.ac.uk katalog zasobw internetowych przydatny dla studentw i badaczy

INTERNET.sierpie.2005

63