Professional Documents
Culture Documents
DOCHÓD NARODOWY
C–M Y=C+I+G+X–M
Te
M G
Sb
S
C + I + G + X – M – Te + Sb
gospodarstwa
domowe państwo przedsiębiorstwa
Yd = Y + B + Sb – Td – Te – D D B Td Y – Te + Sb
Yd – dochód rozporządzalny
1/71
OZNACZENIA
Y produkt krajowy brutto w cenach rynkowych
Yd dochód rozporządzalny
C konsumpcja
I inwestycje
S oszczędności
X eksport
M import
G wydatki państwa na dobra i usługi
Sb transfery (subsydia) dla przedsiębiorstw
B transfery dla gospodarstw domowych
Td podatki bezpośrednie
Te podatki pośrednie
D dochody państwa z tytułu własności
F dochody netto z własności i pracy za granicą
przekazane do kraju
Z zapasy
A amortyzacja
2/71
PODSTAWOWE POJĘCIA
3/71
Dobra finalne
Dobra nabyte przez ostatecznego użytkownika. Są to:
dobra konsumpcyjne dla gospodarstw domowych,
dobra inwestycyjne dla przedsiębiorstw (np. ma-
szyny),
dobra nabywane przez sektor państwowy,
dobra przeznaczone na eksport (z potrąceniem
importu).
Dobra pośrednie
Dobra częściowo przetworzone, zużywane przy pro-
dukcji innych dóbr, np. surowce.
Wartość dodana
Przyrost wartości dóbr w wyniku określonego procesu
produkcji.
4/71
METODY LICZENIA PKB
PKB = Y = C + I + G + X – M
5/71
PKB to suma wartości dodanej.
W gospodarce wartość dóbr finalnych jest równa sumie
wartości dodanej.
np. stal
6/71
PKB to suma wynagrodzeń czynników produkcji.
W gospodarce wartość dóbr finalnych jest równa sumie
dochodów właścicieli czynników produkcji.
WNIOSEK:
7/71
INNE MIERNIKI DOCHODU NARODOWEGO
8/71
PNNw cenach czynników produkcji = PNNw cenach rynkowych –
– podatki pośrednie (Te) + subsydia (Sb)
9/71
Dochód narodowy
Produkt narodowy netto w cenach czynników produkcji to
dochód narodowy (DN).
10/71
Poniższe rysunki przedstawiają sposoby obliczania różnych
mierników z rachunku dochodu narodowego:
F F Amorty-
zacja
G
Podatki
pośrednie
I netto
Dochód z
PNB w PKB w PNN w Dochód czynszów
cenach X–M cenach cenach narodowy
rynkowych rynkowych rynkowych (DN) Zyski
=
PNN
w cenach Dochody z
C czynników pracy na
produkcji własny rach
Wynagro-
dzenia
i płace
Brutto Netto
– amortyzacja
+ dochody netto
z własności i pracy
Krajowy za granicą Narodowy
przekazane do kraju
11/71
DOCHÓD NOMINALNY I REALNY
Nominalny PKB
Realny PKB = × 100,
Deflator PKB
lub:
Nominalny PKB
Deflator PKB = × 100.
Realny PKB
12/71
SPOSÓB OBLICZANIA PKB W POLSCE
RÓWNOWAGA MAKROEKONOMICZNA
KONSUMPCJA I OSZCZĘDNOŚCI
14/71
Gospodarka zamknięta bez państwa
KONSUMPCJA
Funkcja konsumpcji wyraża się wzorem:
C = C0 + cYd = C0 + cY
( C
C0
c
wielkość konsumpcji
konsumpcja autonomiczna
krańcowa skłonność do konsumpcji
)
Krańcowa skłonność do konsumpcji (c) to odsetek przyrostu
dochodu wydawany na konsumpcję.
Konsumpcja (C)
Funkcja konsumpcji
C = C0 + cY
{
Konsumpcja autonomiczna (C0)
Dochód (Y)
15/71
OSZCZĘDNOŚCI
( S
C0
s
wielkość oszczędności
konsumpcja autonomiczna
krańcowa skłonność do oszczędzania
)
Krańcowa skłonność do oszczędzania (s) to odsetek przyrostu
dochodu przeznaczany na oszczędności.
Oszczędności (S)
Funkcja oszczędności
S = –C0 + sY
{
– Konsumpcja autonomiczna (–
C0)
Dochód (Y)
16/71
KONSUMPCJA A OSZCZĘDNOŚCI
c+s=1
Krańcowa skłonność
do konsumpcji +
Krańcowa skłonność
do oszczędzania = 1
C S
C = 10 + 0,7Y
10 S = –10 + 0,3Y
Y Y
–10
17/71
Gospodarka zamknięta z budżetem państwa
Konsumpcja (C)
Funkcja konsumpcji
w gospodarce bez C = C0 + cY
budżetu państwa.
C = C0 + c(1 – t)Y
Funkcja konsumpcji
w gospodarce z
budżetem państwa.
Dochód (Y)
Wniosek:
Istnienie budżetu państwa zmniejsza nachylenie funkcji
konsumpcji.
18/71
Gospodarka otwarta z budżetem państwa
19/71
INWESTYCJE
Inwestycje (I)
Dochód (Y)
20/71
WYDATKI PAŃSTWA I PODATKI
NT = tY
21/71
EKSPORT I IMPORT
M = mY
Gdy dochód
narodowy jest równy
Y0, bilans handlowy
Eksport (X), wynosi zero.
import (M)
M = mY
. Gdy dochód
...
......
........ narodowy jest
..........
............ większy niż Y0,
Gdy dochód ................
..................
narodowy jest ..................... X występuje
............................. ........................
mniejszy niż Y0, ............................ deficyt handlowy
..
......................
występuje ......................... (eksport < import).
.................
nadwyżka handlowa ....................
............
(eksport > import). ...............
.......
..........
..
.....
Y0
Dochód (Y)
22/71
POPYT GLOBALNY
AD = C + I
Konsumpcja (C)
Inwestycje (I)
{
Konsumpcja autonom. (C0)
{
Dochód (Y)
23/71
Gospodarka zamknięta z budżetem państwa
AD = C + I + G
{
w gospodarce zamkniętej
Wydatki państwa (G) bez budżetu państwa
24/71
Gospodarka otwarta z budżetem państwa
AD = C + I + G + X – M
Popyt globalny
w gospodarce otwartej
z budżetem państwa
Popyt globalny (AD)
(AD = C + I + G + X – M)
(I)
Popyt globalny
w gospodarce zamkniętej
Eksport (X)
{ z budżetem państwa
Popyt globalny
{
w gospodarce zamkniętej
bez budżetu państwa
Wydatki państwa (G)
25/71
RÓWNOWAGA PRODUKCJI I POPYTU
ILUSTRACJA GRAFICZNA:
Linia 45 ° jest zbiorem punktów, które przybierają taką samą
wartość na obu osiach. Wszystkim tym punktom odpowiada
zrównanie się produkcji (oznaczonej na osi poziomej) i popytu
globalnego (oznaczonego na osi pionowej).
Popyt globalny
E (AD)
Punkt równowagi
Y0 Dochód, produkcja
Warunek równowagi:
lub
I=S (I – S) = 0
Warunek równowagi:
lub
I + G = S + NT (I – S) + (G – NT) = 0
Warunek równowagi:
lub
I + G + X = S + NT + M (I – S) + (G – NT) + (X – M) = 0
27/71
KIEDY NIE WYSTĘPUJE RÓWNOWAGA?
Luka inflacyjna
B
Y1 Y0 Y2
Dochód, produkcja
28/71
MNOŻNIK
1 1
Mnożnik = ——————— = ——————
1 – c(1 – t) + m 1 – c + ct + m
29/71
PRZYKŁAD
Rozwiązanie:
1 1 1
Mnożnik = —————— = —————————— = —— = 2,17
1 – c + ct + m 1 – 0,8 + 0,8 × 0,2 + 0,1 0,46
Ilustracja graficzna:
E
Wzrost inwestycji
o 200 000 zł
Dochód, produkcja
Wzrost produkcji
o 434 000 zł
30/71
S, PARADOKS ZAPOBIEGLIWOŚCI
I
1. Wielkość produkcji zapewniająca równowagę wynosi Y0.
2. Gospodarstwa domowe zmieniają plany i zaczynają
oszczędzać mniej przy każdym poziomie dochodu
(konsumpcja autonomiczna rośnie z C0 do C1).
S
S’ 3. Funkcja oszczędności przesuwa
I
się w dół – z położenia S do
–C0 Y0 Y1 położenia S’ (rys. 1).
–C1 Y
C1
6. Poziom produkcji odpowiadający
C0
równowadze wzrasta z Y0 do Y1
Y
AD (działa mnożnik) – por. rys. 3.
Linia 45°
AD’
AD 7. Przy wielkości produkcji Y1,
funkcji oszczędności S’ oraz funkcji
inwestycji I wielkość oszczędności
jest dokładnie taka sama jak na
początku (tzn. przy wielkości
produkcji Y0, funkcji oszczędności S
oraz funkcji inwestycji I).
Y0 Y1
Y
31/71
MNOŻNIK ZRÓWNOWAŻONEGO BUDŻETU
32/71
Temat 3:
PIENIĄDZ
Definicja
Funkcje
33/71
Rodzaje pieniądza
34/71
Agregaty pieniężne
M0
(baza monetarna, zasób pieniądza wielkiej mocy)
=
gotówka w obiegu + rezerwy gotówkowe banków
M1
=
gotówka w obiegu + wkłady na żądanie
M2
=
gotówka w obiegu + wkłady na żądanie +
+ wkłady terminowe
35/71
BANKI
Bank centralny
Banki komercyjne
36/71
MNOŻNIK KREACJI PIENIĄDZA
cp + 1
Mnożnik kreacji pieniądza = ————
cp + cb
Innymi słowy: C
cp = — R
cb = —
D D
Interpretacja:
Mnożnik kreacji pieniądza informuje, o ile zmieni się podaż
pieniądza M1 w wyniku zmiany bazy monetarnej o
jednostkę (np. o 1 zł).
cp + 1
Podaż pieniądza (M1) = ———— × Baza monetarna (M0)
cp + cb
37/71
PODAŻ PIENIĄDZA
Zgodnie ze wzorem
cp + 1
M1 = ———— × M0
cp + cb
na podaż pieniądza ma wpływ:
♣ stopa rezerw gotówkowych banków (cb),
♣ ilość gotówki w obiegu oraz ilość gotówki w bankach
(M0),
♣ stosunek gotówki do wkładów bankowych w sektorze
pozabankowym (cp).
38/71
Kontrola podaży pieniądza przez bank centralny
1. Rezerwy obowiązkowe
2. Stopa dyskontowa
39/71
Wykres
40/71
POPYT NA PIENIĄDZ
41/71
Koszty oraz korzyści trzymania pieniądza
Zastanowimy się tutaj, w jaki sposób ludzie powinni
podzielić swój majątek między pieniądze i obligacje.
MC
Korzyść krańcowa
trzymania pieniądza
(MB)
Krzywa korzyści krańcowej
trzymania pieniądza
MB
E
MC
MB
MD
Realne zasoby pieniądza
(M)
W punkcie E korzyść krańcowa trzymania pieniądza
zrównuje się z kosztem krańcowym trzymania pieniądza.
Zatem popyt na pieniądz będzie wynosił MD.
44/71
Wykres
MD
45/71
RÓWNOWAGA NA RYNKU PIENIĄDZA
Rn* E
MD
M*
Realne zasoby pieniądza
(M)
E punkt równowagi na rynku pieniądza
Rn * stopa procentowa zapewniająca równowagę
M* ilość pieniądza zapewniająca równowagę
46/71
MECHANIZM POWROTU DO PUNKTU
RÓWNOWAGI
Stopa procentowa (Rn) MS
1 MS > MD
Rn
A B
Rn* E*
Rn2 C D
MD > MS
MD
48/71
Temat 4:
MODEL IS–LM
Uzasadnienie:
Y0 Y1
Dochód (Y)
49/71
RYNEK DÓBR A RYNEK PIENIĄDZA
Mechanizm transmisyjny i efekt tłumienia
Y0 Y2 Y1 Dochód (Y)
PEŁNY MECHANIZM WYGLĄDA NASTĘPUJĄCO:
AD
Linia 45°
AD1
E1 AD2 EFEKT OSTATECZNY:
AD0 AD0 AD2
E2
Y0 Y2
E0
Y0 Y2 Y1
Dochód (Y)
51/71
KRZYWA IS
52/71
Równowaga na rynku dóbr występuje, gdy oszczędności (S) są
równe inwestycjom (I), stąd nazwa krzywej IS (I = S ⇒ IS).
Nachylenie krzywej IS
Przesunięcia krzywej IS
53/71
KRZYWA LM
Rn MS Rn
LM
R1
R1
E1 E1
R0
R0
E0 E0
MD 1
MD 0
M* Realne zasoby pieniądza Y0 Y1 Dochód (Y)
(Y)
1. Załóżmy, że dochód wynosi Y0. Krzywą popytu na pieniądz jest wówczas MD0.
Stopa procentowa zapewniająca równowagę na rynku pieniądza wynosi R0.
2. Na prawym rysunku zaznaczamy punkt E0, któremu odpowiada stopa procento-
wa R0 i dochód Y0, a co za tym idzie – równowaga na rynku pieniądza.
3. Załóżmy, że dochód jest wyższy i wynosi Y1.
4. Wzrost dochodu spowodował, że popyt na pieniądz wzrośnie . Krzywa popytu
na pieniądz przesunie się w górę, np. do położenia MD1. Stopa procentowa za-
pewniająca równowagę na rynku pieniądza wzrośnie do poziomu R1.
5. Na prawym rysunku zaznaczamy punkt E1, któremu odpowiada stopa
procentowa R1 i dochód Y1, a co za tym idzie – równowaga na rynku pieniądza.
6. Powtarzając ten zabieg dla wielu poziomów dochodu otrzymamy szereg
punktów równoważących rynek pieniądza (takich jak E0 lub E1), które po
połączeniu utworzą krzywą LM.
54/71
Równowaga na rynku pieniądza występuje, gdy popyt na
pieniądz (L – liquidity preference) jest równy podaży pieniądza
(M – money supply), stąd nazwa krzywej LM (L = M ⇒ LM).
Nachylenie krzywej LM
Przesunięcia krzywej LM
55/71
RÓWNOWAGA W MODELU IS–LM
Stopa
procentowa
(Rn) LM
E0
R0
IS
Y0 Dochód (Y)
56/71
KIEDY NIE WYSTĘPUJE RÓWNOWAGA?
Stopa
procentowa LM
(Rn)
A B
R1
E
R0
D C
R2
IS
Y1 Y0 Y2
Dochód (Y)
Punkt Rynek dóbr Rynek pieniądza
A Równowaga Nadwyżka podaży
B Nadwyżka podaży Równowaga
C Równowaga Nadwyżka popytu
D Nadwyżka popytu Równowaga
E Równowaga Równowaga
57/71
POLITYKA FISKALNA: PRZESUNIĘCIA KRZYWEJ
IS
Stopa
procentowa LM
(Rn)
E1
R1
E0
R0
E2
R2
IS1
IS0
IS2
Y271 Y0 Y1
58/
Dochód (Y)
POLITYKA PIENIĘŻNA: PRZESUNIĘCIA KRZYWEJ
LM
59/71 IS
Y2 Y0 Y1
Dochód (Y)
ILUSTRACJA EFEKTU WYPIERANIA
ZA POMOCĄ MODELU IS–LM
Stopa
procentowa LM
(Rn)
Pełny efekt mnożnikowy:
Y0 Y2
E1
R1
Efekt wypierania:
E0 E2
R0 Y2 Y1
Efekt ostateczny:
IS1 Y0 Y1
IS0
Y0 Y1 Y2
Dochód (Y)
60/71
Efekt wypierania spowodował zmniejszenie inwestycji i
konsumpcji sektora prywatnego o: Y2 – Y1.
Temat 5:
MODEL KLASYCZNY
A MODEL KEYNESOWSKI
61/71
MAKROEKONOMICZNA KRZYWA POPYTU
1. Załóżmy,
Makroekonomiczną krzywą popytu że poziom
globalnego cen jest równy
wyprowadza-
P0.
my bezpośrednio z modelu IS–LM.
2. Przy cenach P0 znamy wielkość real-
LM1 ~ P1 nej podaży pieniądza, a co za tym
Rn idzie – położenie krzywej LM.
3. Dochód zapewniający równowagę na
LM0 ~ P0 rynku dóbr i pieniądza wynosi Y0
E1 (przy cenach P0).
R1 4. Na dolnym rysunku zaznaczamy
punkt E0, któremu odpowiada po-
E0 ziom cen P0 i dochód Y0, a co za tym
R0 idzie – równowaga na rynku dóbr i
pieniądza.
5. Załóżmy, że ceny wzrosły do pozio-
IS mu P1.
6. Wzrost cen spowodował zmniejsze-
nie realnej podaży pieniądza. Krzy-
Y1 Y0 wa LM przesunęła się w lewo do po-
Dochód łożenia LM1.
P (produkcja) 7. Analogicznie jak poprzednio, na dol-
nym rysunku zaznaczamy punkt E1,
któremu odpowiada poziom cen P1 i
dochód Y1, a co za tym idzie – rów-
E1 nowaga na rynku dóbr i pieniądza.
P1 8. Powtarzając ten zabieg dla wielu
poziomów cen otrzymamy szereg
punktów na dolnym rysunku (takich
jak E0 lub E1), które po połączeniu
62/71
utworzą makroekonomiczną krzywą
Dochód
AD popytu globalnego.
(produkcja)
E0
P0
Y1 Y0
Poziom cen
(P)
AD2
AD0
AD1
Dochód (produkcja)
63/71
Czynniki przesuwające krzywą LM lub IS w prawo
zwiększają popyt globalny.
1. Okres analizy
Długi Krótki
2. Ceny i płace
Giętkie Sztywne
P* AS
5. Równowaga
P P
AS
P0
P* AS
AD AD
Y* Y0
Produkcja (Y) Produkcja (Y)
Y* – produkcja zapewniająca Y0 – produkcja zapewniająca
równowagę równowagę
P0 – poziom cen zapewniający P* – poziom cen zapewniający
równowagę równowagę
P1
P0
P* AS
P0
P1
P* AS
AD0 AD0
AD1 AD1
Y* Y1 Y0
Y Y
Ceny maleją (P0 P1). Produkcja maleje (Y0 Y1).
Produkcja się nie zmienia. Ceny się nie zmieniają.
AS1
P P
AS0
P0
P1
Liberalizm: umiarkowane pobudza- Interwencjonizm: aktywne regulo-
nie podaży. wanie
P*
66/71 popytu. AS
Produkcja rośnie w wyniku wzros- Produkcja rośnie w wyniku wzros-
tu produkcji Y
potencjalnej. AD
0
* Y1* ADY tu popytu globalnego.
Y0 Y1 AD Y1
0
PEŁNE WYPIERANIE W MODELU KLASYCZNYM
Poziom cen AS
(P)
E2
P1
E1
P0
E0
AD1
MECHANIZM PEŁNEGO WYPIERANIA:
AD 0
Poziom cen AS
SAS2
(P)
P2
SAS0
P0
SAS1
P1
Y*
Dochód (produkcja)
Krótki okres:
Ponieważ w krótkim okresie płace są dosyć sztywne, dlatego
przedsiębiorstwa poruszają się po krótkookresowych
krzywych podaży globalnej. Zwiększając produkcję, mogą
68/71
tylko nieznacznie podnieść ceny; spadek produkcji wiąże się
jedynie z niewielką obniżką cen.
Długi okres:
Płace mogą się w pełni dostosować. Wzrost płac przesuwa
krótkookresową krzywą podaży globalnej w górę, spadek
płac – w dół.
Poziom cen AS
(P)
SAS2 Krótki okres:
E2
E0 E1
P2 SAS1
SAS0
P1
E1 Długi okres:
P0 AD1
E0 E0 E1 E2
AD0
Y1
Y*
Dochód (produkcja)
Stan początkowy: punkt E0
poziom cen P0
produkcja Y*
Krótki okres:
ruch po krótkookresowej krzywej podaży globalnej SAS0
z punktu E0 do punktu E1
wzrost produkcji z Y* do Y1
wzrost cen do poziomu P1
przy niezmienionych płacach nominalnych maleją płace realne
na rynku pracy pojawia się nadwyżka
69/71 popytu na pracę
Długi okres:
wzrost płac nominalnych (wzrost kosztów produkcji)
krótkookresowa krzywa podaży globalnej przesuwa się stopniowo
w górę (SAS0 SAS1 SAS2)
ruch po krzywej AD1 z punktu E1 do punktu E2
zmniejszenie produkcji do poziomu produkcji potencjalnej
Poziom cen AS
(P)
SAS0 Krótki okres:
E0
E0 E1
P0 E SAS1
1
P1
SAS2
Długi okres:
P2 AD0
E2 E0 E1 E2
AD1
Y1 Y*
Dochód (produkcja)
Krótki okres:
ruch po krótkookresowej krzywej podaży globalnej SAS0
z punktu E0 do punktu E1
spadek produkcji z Y* do Y1
spadek cen do poziomu P1
przy niezmienionych płacach nominalnych rosną płace realne
na rynku pracy pojawia się przymusowe bezrobocie
70/71
Długi okres:
zmniejszenie płac nominalnych (spadek kosztów produkcji)
krótkookresowa krzywa podaży globalnej przesuwa się stopniowo
w dół (SAS0 SAS1 SAS2)
ruch po krzywej AD1 z punktu E1 do punktu E2
zwiększenie produkcji do poziomu produkcji potencjalnej
71/71