Professional Documents
Culture Documents
IRIBURIRO...........5
1. Gusobanura amagambo agize umutwe wigitabo...5
1. 1. Amateka...5
1. 2. Ubuvanganzo...5
1. 3. Nyarwanda.11
2. Inozanzira..13
2. 1. Umuyoboro twakurikiye13
2. 2. Ingorane yo kugenera igihe ubuvanganzo ubu nubu
mbere ya 1900 (chronologie/chronology).....................13
3. Ibice bigize aya mateka yubuvanganzo14
IGICE CYA MBERE: IGIHE CYABAMI KUGERA
MU WA 1900
(MBERE YUMWADUKO
WUBUKORONI
NUBUKIRISITU)........................16
Intangiriro: ubuvanganzo nyemvugo.....16
Umutwe wa mbere: UBUVANGANZO BWO MURI
RUBANDA : IVOMO RYUBUVANGANZO
BWIBWAMI .......19
1. 1. Ibitekerezo, imigani ninsigamigani..........................20
1. 1. 1. Ni iki kiranga ko ari ubuvanganzo?......................20
1. 1. 2. Wavangura ute amazi yimigezi
ahurira muri umwe ?.....................................................22
1. 1. 3. Ubushakashatsi kuri izi nteko...29
1. 2. Ibihozo nibisingizo baririmba..33
1. 3. Imbyino zubukwe36
1. 4. Ibyivugo byo mu bitekerezo ninsiguro cyangwa
ingirwabitekerezo.......................................................38
1.5.Iyobokamana : ibitongero nindirimbo (cyangwa
imbyino zimandwa)...................................................41
1.6. Amahigi..48
1.7. Indirimbo zabashumba binka..60
1. 7. 1. Amahamba.60
1. 7. 2. Amabanga (Amahindura)......61
1. 7. 3. Inzira nziza.61
1. 7. 4. Indama...61
1. 7. 5. Ibyisigo..61
1. 7. 6. Amajuri nibihamagaro..62
1. 7. 7. Imyama nimyoma (inka zigishwa).......62
1. 7. 8. Kubangurira...62
1. 8. Uturingushyo cyangwa Amaringushya.63
1. 9. Imigani yimigenurano nibyegeramigani.....69
1. 10. Ibisakuzo..71
1. 11. Rukinamubikomeye.................................................72
1. 12. Ibitutsi nindahiro72
1. 13. Amazina yahantu yibimane..................................74
Umutwe wa kabiri : INGERI ZUBUVANGANZO
NYARWANDA BWIBWAMI.................................76
2. 1. IBISIGO.82
2. 1. 0. Intangiriro.........................................................82
2. 1. 1. Ibinyeto byabimburiye ibisigo...........................83
2. 1. 2. Aho inyandiko zibisigo
zibarizwa nabazikurikiranye.............................................85
2. 1. 3. Ingingo rusange zerekeye ibisigo......87
2. 1. 3. 1. Ijambo igisigo (bw. ibisigo)...87
2. 1. 3. 2. Umusizi......88
2. 1. 3. 3. Guhanga no gutura igisigo.....95
2. 3. 4. Imiterere (isura)...................................................230
2. 3. 5. Ubwoko bwibyivugo.........................................234
2. 3. 5. 1. Ibyivugo birombereje.....................................234
2. 3. 5. 2. Ibyivugo byimyato........................................236
2. 4. INANGA, INDIRIMBO ZINGABO,
IBIHOZO (XVII-XIX s...............237
2. 4. 1. Inanga zibwami..................................................238
2. 4. 2. Indirimbo zingabo : inshingano zIbikore......242
2. 4. 3. Ibihozo nindirimbo zurukundo..244
2. 4. 4. Indirimbo ninanga zibwami no muri rubanda...248
2. 4. 5. Ubuvanganzo bwurwenya: ibisigo ninanga..250
2. 4. 6. Inanga ziherekeza imigani, ibitekerezo
ninkuru: ubusizi mu murondore.........255
Umwanzuro wigice cya mbere...256
IGICE CYA KABIRI: IGIHE CYA NYUMA
YUMWADUKO WUBUKORONI NUBUKIRISITU
KUGEZA UBU..............................................................258
Umutwe wa gatatu: IBYARANZE UBWO
BUVANGANZO........................260
3. 1. Kuva mu 1900 kugeza ku bwigenge260
3. 1. 1. Ubuvanganzo nyarwanda bwanditse ntibuzwi260
3. 1. 2. Imikurire yabwo iruhanyije.....262
3. 1. 3. Uruhare rwubukoroni.263
3. 1. 4. Uburezi nubuhanzi..264
3. 1. 5. Ca hano ntiyuzura nubuhanzi..268
3. 2. Ku gihe cya Repuburika......................................270
3. 2. 1. Ibisare bidasibangana ..270
3. 2. 2. Ibibazo bijyana nubwo buvanganzo ..271