Metodologia

1
ROZPORZDZENIE
MINISTRA INFRASTRUKTURY
1)
z dnia 6 listopada 2008 r.
w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu
mieszkalnego lub czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow
oraz sposobu sporzdzania i wzorw wiadectw ich charakterystyki energetycznej
2)

Na podstawie art. 55a ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr
156, poz. 1118, z pn. zm.
3)
) zarzdza si, co nastpuje:

Rozdzia 1
Przepisy oglne

1. Rozporzdzenie okrela:
1) sposb sporzdzania wiadectwa charakterystyki energetycznej budynku, lokalu
mieszkalnego lub czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-
uytkow;
2) wzory wiadectw charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub
czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow;
3) metodologi obliczania charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego
lub czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow.

2. Ilekro w rozporzdzeniu jest mowa o:
1) ustawie - naley przez to rozumie ustaw z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane;
2) przepisach techniczno-budowlanych naley przez to rozumie przepisy techniczno-
budowlane okrelone w rozporzdzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia
2002 r. w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich
usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, z pn. zm.
4)
);
3) czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow naley przez to
rozumie cz budynku o jednej funkcji uytkowej, dla ktrej zastosowane
rozwizania konstrukcyjno-instalacyjne pozwalaj na niezalene jej funkcjonowanie

1)
Minister Infrastruktury kieruje dziaem administracji rzdowej budownictwo, gospodarka przestrzenna i
mieszkaniowa, na podstawie 1 ust. 2 pkt 1 rozporzdzenia Prezesa Rady Ministrw z dnia 16 listopada 2007 r.
w sprawie szczegowego zakresu dziaania Ministra Infrastruktury (Dz. U. Nr 216, poz. 1594).
2)
Niniejsze rozporzdzenie dokonuje w zakresie swojej regulacji wdroenia dyrektywy 2002/91/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynkw (Dz. Urz.
UE L 1 z 04.01.2003 str. 65; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne Rozdzia 12, tom 2, str. 168).
3)
Zmiany wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 170, poz. 1217, z 2007 r. Nr 88, poz.
587, Nr 99, poz. 665, Nr 127, poz. 880, Nr 191, poz. 1373 i Nr 247, poz. 1844 oraz z 2008 r. Nr 145 poz. 914.
4)
Zmiany wymienionego rozporzdzenia zostay ogoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 33, poz. 270, z 2004 r. Nr
109, poz. 1156 oraz z 2008 r. Nr , poz.
2
zgodnie z przeznaczeniem oraz ustalonym sposobem uytkowania, przy zachowaniu
przepisw techniczno-budowlanych;
4) pomieszczeniu o regulowanej temperaturze powietrza naley przez to rozumie
pomieszczenie, ktre ze wzgldu na swoj funkcj powinno by ogrzewane lub
chodzone;
5) zapotrzebowaniu na nieodnawialn energi pierwotn w budynku, lokalu mieszkalnym
lub czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow naley
przez to rozumie ilo energii przeliczonej na energi pierwotn i wyraon w kWh,
dostarczan przez systemy techniczne dla celw uytkowania energii okrelonych w pkt
6;
6) celach uytkowania energii w budynku naley przez to rozumie:
a) ogrzewanie i wentylacj,
b) chodzenie,
c) przygotowanie ciepej wody uytkowej,
d) owietlenie wbudowane;
7) wskaniku EK naley przez to rozumie roczne zapotrzebowanie energii kocowej na
jednostk powierzchni pomieszcze o regulowanej temperaturze powietrza w budynku
albo lokalu mieszkalnym, wyraone w kWh/(m
2
rok);
8) wskaniku EP - naley przez to rozumie roczne zapotrzebowanie na nieodnawialn
energi pierwotn na jednostk powierzchni pomieszcze o regulowanej temperaturze
powietrza w budynku, lokalu mieszkalnym lub czci budynku stanowicej
samodzieln cao techniczno-uytkow, wyraone w kWh/(m
2
rok);
9) budynku przemysowym naley przez to rozumie budynek, o ktrym mowa w
Polskiej Klasyfikacji Obiektw Budowlanych w klasie 1251- Budynek przemysowy
10) budynku magazynowym naley przez to rozumie budynek, o ktrym mowa w
Polskiej Klasyfikacji Obiektw Budowlanych w klasie 1252 Budynki magazynowe;
11) lokalu mieszkalnym - naley przez to rozumie mieszkanie, o ktrym mowa w
rozporzdzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunkw
technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie;
12) budynku mieszkalnym, budynku uytecznoci publicznej oraz budynku zamieszkania
zbiorowego naley przez to rozumie budynki, o ktrych mowa w rozporzdzeniu
Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunkw technicznych,
jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie;
13) instalacji chodzenia naley przez to rozumie instalacje i urzdzenia obsugujce
wicej ni jedno pomieszczenie, dziki ktrym nastpuje kontrolowane obnienie
temperatury lub wilgotnoci powietrza.

Rozdzia 2

Sposb sporzdzania wiadectw charakterystyki energetycznej i ich wzory.

3.1. wiadectwo charakterystyki energetycznej sporzdza si formie pisemnej i
elektronicznej.
2. wiadectwo charakterystyki energetycznej opracowuje si w jzyku polskim, stosujc
oznaczenia graficzne i literowe okrelone w Polskich Normach dotyczcych budownictwa
oraz instalacji ogrzewczych, wentylacyjnych, chodzenia, ciepej wody uytkowej i
owietlenia w budynkach.
3
3. wiadectwo charakterystyki energetycznej w formie pisemnej oprawia si w okadk
formatu A-4, w sposb uniemoliwiajcy jego zdekompletowanie.
4. wiadectwo charakterystyki energetycznej w formie elektronicznej powinno by tosame z
wersj pisemn i zapisane w wersji tylko do odczytu, uniemoliwiajcej edycj.

4. Wzory wiadectw charakterystyki energetycznej:
1) budynku okrelaj zaczniki nr 1 i 2 do rozporzdzenia,
2) lokalu mieszkalnego okrela zacznik nr 3 do rozporzdzenia,
3) czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow okrela
zacznik nr 4 do rozporzdzenia.

Rozdzia 3

Metodologia obliczania charakterystyki energetycznej

5. 1. Metodologi obliczania charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego
lub czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow, nie wyposaonych
w instalacj chodzenia, okrela zacznik nr 5 do rozporzdzenia.
2. Obliczenia zapotrzebowania ciepa uytkowego do ogrzewania i wentylacji wykonuje si
dla normatywnych warunkw uytkowania oraz w oparciu o dane klimatyczne z bazy danych
klimatycznych, okrelonych dla najbliszej stacji meteorologicznej.

6. 1. Metodologi obliczania charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego
lub czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow wyposaonych w
instalacj chodzenia, okrela zacznik nr 6 do rozporzdzenia.
2. Przy obliczaniu charakterystyki energetycznej czci budynku w okrelaniu
zapotrzebowania ciepa (chodu) uytkowego do ogrzewania, wentylacji i chodzenia naley
uwzgldni wymian ciepa (chodu) nie tylko ze rodowiskiem zewntrznym, ale take z
przylegajc czci budynku.
3. Obliczenia zapotrzebowania ciepa i chodu uytkowego wykonuje si w oparciu o dane
klimatyczne, przyjte z bazy danych klimatycznych najbliszej stacji meteorologicznej.

7. 1. Dla potrzeb sporzdzenia charakterystyki energetycznej budynkw przemysowych i
magazynowych nie uwzgldnia si iloci nieodnawialnej energii pierwotnej dostarczanej do
tych budynkw dla celw technologiczno-produkcyjnych.
2. Przepis ust. 1 stosuje si odpowiednio do wiadectwa charakterystyki energetycznej czci
budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow.

8. Wytyczne do okrelania charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego
oraz czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow zawiera zacznik
nr 7 do rozporzdzenia.

9. Minister waciwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej
ogasza na stronie Biuletynu Informacji Publicznej obowizujce bazy danych klimatycznych,
o ktrych mowa w 5 ust. 2 oraz w 6 ust. 3.

4
Rozdzia 4
Przepis kocowy

10. Rozporzdzenie wchodzi w ycie z dniem 1 stycznia 2009 r.

MINISTER INFRASTRUKTURY

5
Zaczniki do rozporzdzenia Ministra
Infrastruktury z dnia..............(poz. )
Zacznik nr 1
Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej dla budynku mieszkalnego. Strona tytuowa.

WIADECTWO CHARAKTERYSTYKI ENERGETYCZNEJ
dla budynku mieszkalnego nr ..

Wane do:

Budynek oceniany:
Rodzaj budynku

Adres budynku

Cao/Cz budynku

Rok zakoczenia budowy/rok
oddania do uytkowania

Rok budowy instalacji

Liczba lokali mieszkalnych

Powierzchnia uytkowa (A
f
, m
2
)

fotografia budynku

Cel wykonania wiadectwa
budynek nowy budynek istniejcy
najem/sprzeda rozbudowa

Obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialn energi pierwotn
1)

EP - budynek oceniany
123,2 kWh/(m
2
rok)

Wg wymaga WT2008
2)
Wg wymaga WT2008
2)

budynek nowy budynek przebudowany
Stwierdzenie dotrzymania wymaga wg WT2008
2)

Zapotrzebowanie na energi pierwotn (EP) Zapotrzebowanie na energi kocow (EK)
Budynek oceniany 123,2 kWh/(m
2
rok) Budynek oceniany 111 kWh/(m
2
rok)
Budynek wg WT2008 130,0 kWh/(m
2
rok)
1)
Charakterystyka energetyczna budynku okrelana jest na podstawie porwnania jednostkowej iloci nieodnawialnej energii
pierwotnej EP niezbdnej do zaspokojenia potrzeb energetycznych budynku w zakresie ogrzewania, chodzenia, wentylacji i
ciepej wody uytkowej (efektywno cakowita) z odpowiedni wartoci referencyjn.
2)
Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny
odpowiada budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, z pn. zm.), spenienie warunkw jest wymagane tylko dla
budynku nowego lub przebudowanego.
Uwaga: charakterystyka energetyczna okrelana jest dla warunkw klimatycznych odniesienia stacja ..
oraz dla normalnych warunkw eksploatacji budynku podanych na str 2.
Sporzdzajcy wiadectwo:
Imi i nazwisko:

Nr uprawnie budowlanych albo nr wpisu do rejestru:

Data wystawienia:

Data Piecztka i podpis
6

Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej budynku. Strona druga.
wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku mieszkalnego nr 2

Charakterystyka techniczno-uytkowa budynku
Przeznaczenie budynku
Liczba kondygnacji
Powierzchnia uytkowa budynku
Powierzchnia uytkowa o regulowanej temperaturze (A
f
)
Normalne temperatury eksploatacyjne: zima, lato
Podzia powierzchni uytkowej: mieszkalna i niemieszkalna
Kubatura budynku
Wskanik zwartoci budynku A/V
e

Rodzaj konstrukcji budynku
Liczba uytkownikw/mieszkacw
Osona budynku: opis, parametry termiczne
Instalacja ogrzewania: tak/nie, opis, parametry
Instalacja wentylacji: tak/nie, opis, parametry
Instalacja chodzenia: tak/nie, opis, parametry
Instalacja przygotowania ciepej wody uytkowej: tak/nie, opis, parametry

Obliczeniowe zapotrzebowanie na energi
Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energi kocow [kWh/(m
2
rok)]
Nonik energii Ogrzewanie
i wentylacja
Ciepa woda Urzdzenia
pomocnicze
1)

Suma

1)
cznie z chodzeniem pomieszcze

Podzia zapotrzebowania na energi
Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energi uytkow [kWh/(m
2
rok)]

Ogrzewanie
i wentylacja
pomocnicze
1)

Suma
Warto
[kWh/m
2
rok)]

Udzia [%]
2
rok)

Ogrzewanie
i wentylacja
pomocnicze
1)

Suma
Warto
[kWh/m
2
rok)]

Udzia [%]
Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energi pierwotn [kWh/(m
2
rok)

Ogrzewanie
i wentylacja
pomocnicze
1)

Energia
pomocnicza
1)

Warto
[kWh/m
2
rok)

Udzia [%]
Sumaryczne roczne jednostkowe zapotrzebowanie na nieodnawialn energi:
pierwotn 123,2 kWh/(m
2
rok)

1)
7

Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej budynku. Strona trzecia.

wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku mieszkalnego nr 3

Uwagi w zakresie moliwoci zmniejszenia zapotrzebowania na energi
kocow
1) Moliwe zmiany w zakresie osony zewntrznej budynku:

2) Moliwe zmiany w zakresie techniki instalacyjnej i rda energii:

3) Moliwe zmiany ograniczajce zapotrzebowanie na energi kocow w czasie eksploatacji
budynku:

4) Moliwe zmiany ograniczajce zapotrzebowanie na energi kocow zwizane z korzystaniem z
ciepej wody uytkowej:

5) Inne uwagi osoby sporzdzajcej wiadectwo charakterystyki energetycznej:

8

Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej budynku. Strona czwarta.

wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku mieszkalnego nr . 4

Objanienia
Zapotrzebowanie na energi
Zapotrzebowanie na energi w wiadectwie charakterystyki energetycznej jest wyraane poprzez roczne zapotrzebowanie na
nieodnawialn energi pierwotn i poprzez zapotrzebowanie na energi kocow. Wartoci te s wyznaczone obliczeniowo na
podstawie jednolitej metodologii. Dane do oblicze okrela si na podstawie dokumentacji budowlanej lub obmiaru budynku
istniejcego i przyjmuje si standardowe warunki brzegowe (np. standardowe warunki klimatyczne, zdefiniowany sposb
eksploatacji, standardow temperatur wewntrzn i wewntrzne zyski ciepa itp.). Z uwagi na standardowe warunki
brzegowe, uzyskane wartoci zuycia energii nie pozwalaj wnioskowa o rzeczywistym zuyciu energii budynku.

Zapotrzebowanie na nieodnawialn energi pierwotn
Zapotrzebowanie na nieodnawialn energi pierwotn okrela efektywno cakowit budynku. Uwzgldnia ona obok energii
kocowej, dodatkowe nakady nieodnawialnej energii pierwotnej na dostarczenie do granicy budynku kadego wykorzystanego
nonika energii (np. oleju opaowego, gazu, energii elektrycznej, energii odnawialnych itp.). Uzyskane mae wartoci wskazuj
na nieznaczne zapotrzebowanie i tym samym wysok efektywno i uytkowanie energii chronice zasoby i rodowisko.
Jednoczenie ze zuyciem energii mona podawa odpowiadajc emisj CO2 budynku.

Zapotrzebowanie na energi kocow
Zapotrzebowanie na energi kocow okrela roczn ilo energii dla ogrzewania (ewentualnie chodzenia), wentylacji i
przygotowania ciepej wody uytkowej. Jest ona obliczana dla standardowych warunkw klimatycznych i standardowych
warunkw uytkowania i jest miar efektywnoci energetycznej budynku i jego techniki instalacyjnej. Zapotrzebowanie na
energi kocow j jest to ilo energii bilansowana na granicy budynku, ktra powinna by dostarczone do budynku przy
standardowych warunkach z uwzgldnieniem wszystkich strat, aby zapewni utrzymanie obliczeniowej temperatury
wewntrznej, niezbdnej wentylacji i dostarczenie ciepej wody uytkowej. Mae wartoci sygnalizuj niskie zapotrzebowanie i
tym samym wysok efektywno.

Budynek mieszkalny z lokalami usugowymi
wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku mieszkalnego, w ktrym znajduj si lokale o funkcji niemieszkalnej moe
by sporzdzone dla caego budynku lub oddzielnie dla czci mieszkalnej i dla kadej pozostaej czci budynku stanowicej
samodzieln cao techniczno-uytkow o odmiennej funkcji uytkowej. Fakt ten naley zaznaczy na stronie tytuowej w
rubryce (cao/cz budynku).

Informacje dodatkowe
1) Niniejsze wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku zostao wydane na podstawie dokonanej oceny
charakterystyki energetycznej budynku zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z
2006 r. Nr 156, poz. 1118, z pn. zm.) oraz rozporzdzenia Ministra Infrastruktury z dnia........ w sprawie metodologii
obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub czci budynku stanowicej samodzieln
cao techniczno-uytkow oraz sposobu sporzdzania i wzorw wiadectw ich charakterystyki energetycznej. (Dz. U.
Nr ....poz......)
2) wiadectwo charakterystyki energetycznej traci wano po upywie terminu podanego na str. 1 oraz w przypadku, o
ktrym mowa w art. 63 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane
3) Obliczona w wiadectwie charakterystyki energetycznej warto EP wyraona w [kWh/m
2
rok] jest wartoci
obliczeniow okrelajc szacunkowe zuycie nieodnawialnej energii pierwotnej dla przyjtego sposobu uytkowania i
standardowych warunkw klimatycznych i jako taka nie moe by podstaw do naliczania opat za rzeczywiste zuycie
energii w budynku.
4) Ustalona w niniejszym wiadectwie skala do oceny waciwoci energetycznych budynku wyraa porwnanie jego oceny
energetycznej z ocen energetyczn budynku speniajcego wymagania warunkw technicznych
5) Wysz efektywno energetyczn budynku mona uzyska przez poprawienie jego cech technicznych wykonujc
modernizacj w zakresie obudowy budynku, techniki instalacyjnej, sposobu zasilania w energi lub zmieniajc parametry
eksploatacyjne.

________
Uwaga: wartoci liczbowe podane we wzorze wiadectwa s wartociami przykadowymi

9
Zacznik nr 2
Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej budynku ......................................... Strona tytuowa.

dla budynku ..........................nr..

Wane do:

Budynek oceniany:
Rodzaj budynku

Adres budynku

Cao/Cz budynku



Liczba lokali uytkowych

f
, m
2
)

fotografia budynku

budynek nowy budynek istniejcy ogoszenie
4)

wynajem/sprzeda rozbudowa inny

1)

EP - budynek oceniany
246 kWh/(m
2
rok)

Wg wymaga WT2008
2)
Wg wymaga WT2008
2)

budynek nowy budynek przebudowany
2)

3)

Budynek oceniany 246 kWh/(m
2
rok) Budynek oceniany 111 kWh/(m
2
rok)
Budynek wg WT2008 270 kWh/(m
2
rok)
1)
Charakterystyka energetyczna budynku okrelana jest na podstawie porwnania jednostkowej iloci nieodnawialnej energii
2)
budynku nowego lub przebudowanego.
3)
Bez chodzenia i owietlenia.
4)
W przypadku budynkw uytecznoci publicznej tablica w widocznym miejscu.

Imi i nazwisko


Data wystawienia

10

Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej budynku ............................................. Strona druga.
wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku ..................................................nr 2

Charakterystyka techniczno-uytkowa budynku
Liczba kondygnacji
Powierzchnia uytkowa budynku
Powierzchnia uytkowa o regulowanej temperaturze (A
f
)
Podzia powierzchni uytkowej: strefy, lokale
Kubatura budynku
Wskanik zwartoci budynku A/V
e

Liczba uytkownikw
Instalacja przygotowania ciepej wody: tak/nie, opis, parametry
Instalacja owietlenia wbudowanego: tak/nie, opis, parametry

2
rok)]

Ciepa
woda
Wentylacja
mech. i
nawilanie
Chodzenie Owietlenie
wbudowane
Suma

Podzia zapotrzebowania energii
Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energi uytkow [kWh/(m
2
rok)]
Ogrzewanie

Ciepa
woda
Wentylacja
mech. i
nawilanie
wbudowane
Suma
Warto
[kWh/m
2
rok)]

Udzia [%]
2
rok)]
Ogrzewanie

Ciepa
woda
Wentylacja
mech. i
nawilanie
wbudowane
Suma
Warto
[kWh/m
2
rok)]

Udzia [%]
Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energi pierwotn [kWh/(m
2
rok)
Ogrzewanie

Ciepa
woda
Wentylacja
mech. i
nawilanie
wbudowane
Suma
Warto
[kWh/m
2
rok)]

Udzia [%]
pierwotn 246 kWh/(m
2
rok)

11

Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej budynku .......................................... Strona trzecia.

wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku ...........................................nr . 3

kocow
1) Moliwe zmiany w zakresie osony zewntrznej budynku:

2) Moliwe zmiany w zakresie techniki instalacyjnej i rde energii:

3) Moliwe zmiany w zakresie owietlenia wbudowanego:

4) Moliwe zmiany ograniczajce zapotrzebowanie na energi kocow w czasie eksploatacji
budynku:



12

Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej budynku ................................... Strona czwarta.

wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku ............................................. nr 4

Objanienia
nieodnawialn energi pierwotn i poprzez zapotrzebowanie na energi kocow, jako suma potrzeb dla ogrzewania, ciepej
wody, wentylacji, chodzenia i owietlenia wbudowanego. Wartoci te s wyznaczone obliczeniowo na podstawie jednolitej
metodologii. Dane do oblicze okrela si na podstawie dokumentacji budowlanej lub obmiaru budynku istniejcego i
przyjmuje si standardowe warunki brzegowe (np. standardowe warunki klimatyczne, zdefiniowany sposb eksploatacji,
standardow temperatur wewntrzn i wewntrzne zyski ciepa itp.). Z uwagi na standardowe warunki brzegowe, uzyskane
wartoci zuycia energii nie pozwalaj wnioskowa o rzeczywistym zuyciu energii budynku.


energi kocow jest to ilo energii bilansowana na granicy budynku, ktra powinna by dostarczone do budynku przy
wewntrznej, niezbdnej wentylacji, owietlenie wbudowane i dostarczenie ciepej wody uytkowej. Mae wartoci sygnalizuj
niskie zapotrzebowanie i tym samym wysok efektywno.

Budynek z lokalami usugowymi
wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku niemieszkalnego, w ktrym znajduj si czci budynku stanowice
samodzieln cao techniczno-uytkow (lokale o rnej funkcji i rnicym si zapotrzebowaniu na energi) moe by
wystawione dla caego budynku oraz oddzielnie dla kadej czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-
uytkow o odmiennej funkcji uytkowej. Fakt ten naley zaznaczy na stronie tytuowej w rubryce (cao/cz budynku).

1) Niniejsze wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku zostao wydane na podstawie dokonanej oceny
energetycznej budynku zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156,
poz. 1118, z pn. zm.) oraz rozporzdzenia Ministra Infrastruktury z dnia........ w sprawie metodologii obliczania
charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub czci budynku stanowicej samodzieln cao
techniczno-uytkow oraz sposobu sporzdzania i wzorw wiadectw ich charakterystyki energetycznej. (Dz. U. Nr
....poz......)
2
rok] jest wartoci
energii w budynku.
4) Ustalona w wiadectwie charakterystyki energetycznej skala do oceny waciwoci energetycznych budynku wyraa
porwnanie jego oceny energetycznej z ocen energetyczn budynku speniajcego wymagania warunkw
technicznych.
5) Wysz efektywno energetyczn budynku mona uzyska przez poprawienie jego cech technicznych wykonujc
modernizacj w zakresie obudowy budynku, techniki instalacyjnej, sposobu zasilania w energi lub zmieniajc parametry
eksploatacyjne.

_______

13

Zacznik nr 3
Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej lokalu mieszkalnego. Strona tytuowa.
dla lokalu mieszkalnego nr ..

Wane do:

Lokal oceniany:
Rodzaj budynku

Adres lokalu



f
, m
2
)

Fotografia budynku z
usytuowaniem lokalu

budynek nowy budynek istniejcy
najem/sprzeda rozbudowa

1)

EP - lokal oceniany
123,2 kWh/(m
2
rok)

2)

Lokal oceniany 123,2 kWh/(m
2
rok Lokal oceniany 111 kWh/(m
2
rok)

1)
Charakterystyka energetyczna lokalu okrelana jest na podstawie porwnania jednostkowej iloci nieodnawialnej energii
2)
odpowiada budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690, z pn. zm.), spenienie warunkw jest wymagane tylko dla
lokalu nowego lub przebudowanego.

Imi i nazwisko


Data wystawienia


14
Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej lokalu mieszkalnego. Strona druga.

wiadectwo charakterystyki energetycznej lokalu mieszkalnego nr 2

Charakterystyka techniczno-uytkowa budynku/lokalu
Liczba kondygnacji
Powierzchnia uytkowa budynku o regulowanej temperaturze (A
f
)
Kubatura budynku
Powierzchnia uytkowa lokalu
Usytuowanie lokalu w budynku (kondygnacja, skrajne, rodkowe)
Liczba uytkownikw lokalu

2
rok)]
i wentylacja
pomocnicze
1)

Suma

2
rok)

1)

kocow
1) Moliwe zmiany ograniczajce zapotrzebowanie na energi kocow w czasie eksploatacji lokalu:



15

Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej lokalu mieszkalnego. Strona trzecia.

wiadectwo charakterystyki energetycznej lokalu mieszkalnego nr 3

Objanienia
nieodnawialn energi pierwotn i poprzez zapotrzebowanie na energi kocow. Wartoci te s wyznaczone obliczeniowo na
podstawie jednolitej metodologii. Dane do oblicze okrela si na podstawie dokumentacji budowlanej lub obmiaru budynku
istniejcego i przyjmuje si standardowe warunki brzegowe (np. standardowe warunki klimatyczne, zdefiniowany sposb
eksploatacji, standardow temperatur wewntrzn i wewntrzne zyski ciepa itp.). Z uwagi na standardowe warunki
brzegowe, uzyskane wartoci zuycia energii nie pozwalaj wnioskowa o rzeczywistym zuyciu energii budynku.


energi kocow jest to ilo energii bilansowana na granicy budynku, ktra powinna by dostarczone do budynku przy
wewntrznej, niezbdnej wentylacji i dostarczenie ciepej wody uytkowej. Mae wartoci sygnalizuj niskie zapotrzebowanie i
tym samym wysok efektywno.

Budynek mieszkalny z lokalami usugowymi
wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku mieszkalnego, w ktrym znajduj si lokale o funkcji niemieszkalnej moe
by wystawione dla caego budynku lub oddzielnie dla czci mieszkalnej i dla kadej pozostaej czci budynku stanowicej
cao techniczno-uytkow o odmiennej funkcji uytkowej. Fakt ten naley zaznaczy na stronie tytuowej w rubryce
(cao/cz budynku) w wiadectwie charakterystyki caego budynku.

1) Niniejsze wiadectwo charakterystyki energetycznej lokalu zostao wydane na podstawie dokonanej oceny energetycznej
budynku zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z
pn. zm.) oraz rozporzdzenia Ministra Infrastruktury z dnia........ w sprawie metodologii obliczania charakterystyki
energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow
oraz sposobu sporzdzania i wzorw wiadectw ich charakterystyki energetycznej. (Dz. U. Nr ....poz......)
2
rok] jest wartoci
energii w budynku.
4) Ustalona w wiadectwie charakterystyki energetycznej skala do oceny waciwoci energetycznych lokalu wyraa
porwnanie jego oceny energetycznej z ocen energetyczn lokalu speniajcego wymagania warunkw technicznych .

_________

16
Zacznik nr 4
Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej czci budynku stanowic cao techniczno-uytkow . Strona tytuowa.
dla czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow
nr ..

Wane do:

Cz budynku oceniana
Rodzaj budynku

Adres budynku



f
, m
2
)

fotografia budynku z
usytuowaniem czci
budynku

budynek nowy budynek istniejcy ogoszenie
4)

wynajem/sprzeda rozbudowa inny

1)

EP cz budynku oceniana
246 kWh/(m
2
rok)

Wg wymaga WT2008
2)
Wg wymaga WT2008
2)

budynek nowy budynek przebudowywany
2)

3)

Cz budynku oceniana 246 kWh/(m
2
rok) Cz budynku oceniana 111
kWh/(m
2
rok)
Cz budynku wg WT2008 270 kWh/(m
2
rok)
1)
Charakterystyka energetyczna czci budynku okrelana jest na podstawie porwnania jednostkowej iloci nieodnawialnej
energii pierwotnej EP niezbdnej do zaspokojenia potrzeb energetycznych budynku w zakresie ogrzewania, chodzenia,
wentylacji i ciepej wody uytkowej (efektywno cakowita) z odpowiedni wartoci referencyjn.
2)
czci budynku nowego lub przebudowanego.
3)
Bez chodzenia i owietlenia.
4)
W przypadku budynkw uytecznoci publicznej tablica w widocznym miejscu.
Imi i nazwisko


Data wystawienia


17

Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej czci budynku stanowic cao techniczno-uytkow. Strona druga.

wiadectwo charakterystyki energetycznej czci budynku stanowicej samodzieln cao
techniczno-uytkow nr 2

Charakterystyka techniczno-uytkowa budynku/czci budynku
Liczba kondygnacji
Powierzchnia uytkowa budynku o regulowanej temperaturze (A
f
)
Kubatura budynku
Powierzchnia uytkowa lokalu
Usytuowanie czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow w budynku
(kondygnacja, skrajne, rodkowe)
Liczba uytkownikw
Instalacja owietlenia wbudowanego: tak/nie, opis, parametry

2
rok)]

Ciepa
woda
Wentylacja
mech. i
nawilanie
wbudowane
Suma

2
rok)

1)

kocow
1) Moliwe zmiany ograniczajce zapotrzebowanie na energi kocow w czasie eksploatacji:



18

Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej czci budynku stanowic cao techniczno-uytkow. Strona trzecia.

wiadectwo charakterystyki energetycznej czci budynku stanowicej samodzieln cao
techniczno-uytkow nr 3

Objanienia
Zapotrzebowanie energi w wiadectwie charakterystyki energetycznej jest wyraane poprzez roczne zapotrzebowanie na
nieodnawialn energi pierwotn i poprzez zapotrzebowanie na energi kocow, jako suma potrzeb dla ogrzewania, ciepej
wody, wentylacji, chodzenia i owietlenia wbudowanego. Wartoci te s wyznaczone obliczeniowo na podstawie jednolitej
metodologii. Dane do oblicze okrela si na podstawie dokumentacji budowlanej lub obmiaru budynku istniejcego i
przyjmuje si standardowe warunki brzegowe (np. standardowe warunki klimatyczne, zdefiniowany sposb eksploatacji,
standardow temperatur wewntrzn i wewntrzne zyski ciepa itp.). Z uwagi na standardowe warunki brzegowe, uzyskane
wartoci zuycia energii nie pozwalaj wnioskowa o rzeczywistym zuyciu energii budynku.


przygotowania ciepej wody uytkowej i owietlenia wbudowanego. Jest ona obliczana dla standardowych warunkw
klimatycznych i standardowych warunkw uytkowania i jest miar efektywnoci energetycznej budynku i jego techniki
instalacyjnej. Zapotrzebowanie na energi kocow jest to ilo energii bilansowana na granicy budynku, ktra powinna by
dostarczone do budynku przy standardowych warunkach z uwzgldnieniem wszystkich strat, aby zapewni utrzymanie
obliczeniowej temperatury wewntrznej, niezbdnej wentylacji, owietlenie wbudowane i dostarczenie ciepej wody uytkowej.
Mae wartoci sygnalizuj niskie zapotrzebowanie i tym samym wysok efektywno.

Budynek z lokalami usugowymi
wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku niemieszkalnego, w ktrym znajduj si czci budynku stanowice
samodzieln cao techniczno-uytkow (lokale o rnej funkcji i rnicym si zapotrzebowaniu na energi) moe by
wystawione dla caego budynku oraz oddzielnie dla kadej czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-
uytkow o odmiennej funkcji uytkowej. Fakt ten naley zaznaczy na stronie tytuowej w rubryce (cao/cz budynku).

5) Niniejsze wiadectwo charakterystyki energetycznej zostao wydane na podstawie dokonanej oceny energetycznej
budynku zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z
pn. zm.) oraz Rozporzdzenia Ministra Infrastruktury z dnia........ w sprawie metodologii obliczania charakterystyki
energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow
oraz sposobu sporzdzania i wzorw wiadectw ich charakterystyki energetycznej. (Dz.U. Nr ....poz......)
2
rok] jest wartoci
energii w budynku.
8) Ustalona w wiadectwie skala do oceny waciwoci energetycznych czci budynku stanowicej samodzieln cao
techniczno-uytkow wyraa porwnanie jej oceny energetycznej z ocen energetyczn takiej czci speniajcej
wymagania warunkw technicznych.

_________

19
Zacznik nr 5

METODOLOGIA OBLICZANIA CHARAKTERYSTYKI ENERGETYCZNEJ
BUDYNKU, LOKALU MIESZKALNEGO LUB CZCI BUDYNKU STANOWICEJ
SAMODZIELN CAO TECHNICZNO-UYTKOW,
NIE WYPOSAONYCH W INSTALACJ CHODZENIA

1. Okrelanie charakterystyki energetycznej budynku lub lokalu mieszkalnego.

Charakterystyk energetyczn okrela si na podstawie obliczonego wskanika rocznego
zapotrzebowania na nieodnawialn energi pierwotn budynku ocenianego.
W przypadku budynkw mieszkalnych i lokali mieszkalnych nie wyposaonych w instalacj
chodzenia wskanik EP obejmuje sum rocznego zapotrzebowania na energi pierwotn
uytkowanej dla celw ogrzewania i wentylacji oraz przygotowania ciepej wody uytkowej
wraz z energi pomocnicz. Sposb postpowania przy obliczaniu zapotrzebowania na
nieodnawialn energi pierwotn dla tych celw uytkowania przedstawia rys. 1.

20

Rys. 1. Schemat blokowy obliczania wskanika zapotrzebowania na energi pierwotn do
ogrzewania lub przygotowania ciepej wody uytkowej

21
2. Obliczenia rocznego zapotrzebowania na energi pierwotn.
2.1. Wyznaczenie wskanika EP i EK.

EP = Q
P
/A
f
kWh/(m
2
) (1.1)

EK = (Q
K,H
+ Q
K,W
)/A
f
kWh/(m
2
rok) (1.1.1)

gdzie:

Q
P
roczne zapotrzebowanie na energi pierwotn dla ogrzewania i wentylacji,
przygotowania ciepej wody oraz napdu urzdze pomocniczych, wymienionych w
pkt 5 niniejszego zacznika
kWh/rok
A
f
powierzchnia ogrzewana (o regulowanej temperaturze) budynku lub lokalu
mieszkalnego
m
2

Q
K,H
roczne zapotrzebowanie na energi kocow przez system grzewczy i wentylacyjny
do ogrzewania i wentylacji
kWh/rok
Q
K,W
roczne zapotrzebowanie na energi kocow przez system do podgrzania ciepej wody kWh/rok

2.2. Wyznaczenie rocznego zapotrzebowania na energi pierwotn.

Q
P
= Q
P,H
+ Q
P,W
kWh/rok (1.2)

Q
P,H
= w
H
Q
K,H
+ w
el
E
el,pom,H
kWh/rok (1.3)

Q
P,W
= w
W
Q
K,W
+ w
el
E
el,pom,W
kWh/rok (1.4)

gdzie:
Q
P,H
roczne zapotrzebowanie na energi pierwotn przez system grzewczy i wentylacyjny
kWh/rok
Q
P,W
roczne zapotrzebowanie na energi pierwotn przez system do podgrzania ciepej
wody
kWh/rok
E
el,pom,H
roczne zapotrzebowanie na energi elektryczn kocow do napdu urzdze
pomocniczych systemu ogrzewania i wentylacji
kWh/rok
E
el,pom,W
roczne zapotrzebowanie na energi elektryczn kocow do napdu urzdze
pomocniczych systemu ciepej wody
kWh/rok
w
i
wspczynnik nakadu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie i
dostarczenie nonika energii (lub energii) kocowej do ocenianego budynku (w
el
, w
H
,
w
W
), ktry okrela dostawca energii lub nonika energii; przy braku danych mona
korzysta z tabl. 1 (w
el
dotyczy energii elektrycznej, w
H
dotyczy ciepa dla
ogrzewania, w
W
dotyczy ciepa do przygotowania ciepej wody uytkowej)
-

Tabela 1.

Wspczynnik nakadu nieodnawialnej energii pierwotnej w
i
na wytworzenie i
dostarczenie nonika energii lub energii do budynku
L.p. Nonik energii kocowej Wspczynnik
nakadu
w
i

1 2 3
1 Olej opaowy 1,1
2 Gaz ziemny 1,1
3
Paliwo/rdo energii
Gaz pynny 1,1
22
4 Wgiel kamienny 1,1
5 Wgiel brunatny 1,1
6 Biomasa 0,2
7 Kolektor soneczny
termiczny
0,0
8 Wgiel kamienny, gaz
ziemny
3)

0,8
9
Ciepo z kogeneracji
1)

Energia odnawialna (biogaz,
biomasa)
0,15
10 Ciepo z ciepowni wglowej 1,3
11 Ciepo z ciepowni
gazowej/olejowej
1,2
12
Systemy ciepownicze
lokalne
Ciepo z ciepowni na
biomas
0,2
13
Produkcja mieszana
2)
3,0
14
Energia elektryczna
Systemy PV
4)
0,70
1)
skojarzona produkcji energii elektrycznej i ciepa,
2)
dotyczy zasilania z sieci elektroenergetycznej systemowej,
3)
w przypadku braku informacji o parametrach energetycznych ciepa sieciowego z
elektrociepowni (kogeneracja), przyjmuje si w
H
= 1,2,
4)
ogniwa fotowoltaiczne (produkcja energii elektrycznej z energii sonecznej)
Uwaga: kolektor soneczny termiczny w
H
= 0,0

3. Metodyka obliczania rocznego zapotrzebowania na energi kocow dla ogrzewania i
wentylacji

3.1. Wyznaczenie rocznego zapotrzebowania na energi kocow

Q
K,H
= Q
H,nd
/
H,tot
kWh/rok (1.5)
gdzie:
H,tot
=
H,g

H,s
H,d

H,e
(1.6)

gdzie:
Q
H,nd
zapotrzebowanie na energi uytkow (ciepo uytkowe) przez budynek (lokal
mieszkalny),
kWh/rok
H,tot
rednia sezonowa sprawno cakowita systemu grzewczego budynku od
wytwarzania (konwersji) ciepa do przekazania w pomieszczeniu,
-
H,g
rednia sezonowa sprawno wytworzenia nonika ciepa z energii dostarczanej do
granicy bilansowej budynku (energii kocowej),
-
H,s
rednia sezonowa sprawno akumulacji ciepa w elementach pojemnociowych
systemu grzewczego budynku (w obrbie osony bilansowej lub poza ni),
-
H,d
rednia sezonowa sprawno transportu (dystrybucji) nonika ciepa w obrbie
budynku (osony bilansowej lub poza ni),
-
H,e
rednia sezonowa sprawno regulacji i wykorzystania ciepa w budynku (w obrbie
osony bilansowej)
-

Uwaga:
1. Jeeli wystpuje kilka nonikw energii lub kilka wydzielonych stref i instalacji,
obliczenia przeprowadza si oddzielnie dla kadego przypadku.
2. W budynkach lub lokalach mieszkalnych z instalacj wentylacyjn wyposaon w
oddzielne rdo ciepa do ogrzewania powietrza wentylacyjnego, wykorzystujcym taki
sam nonik energii jak w rdle ciepa instalacji ogrzewczej, roczne zapotrzebowanie na
energi kocow na ogrzewanie i wentylacj naley oblicza ze wzorw (1.5, 1.6),
23
przyjmujc w obliczeniach rednie wartoci sprawnoci czstkowych w instalacji
grzewczej i wentylacyjnej obliczone z uwzgldnieniem udziaw strat ciepa przez
przenikanie i straty ciepa na podgrzanie powietrza wentylacyjnego w cakowitej stracie
ciepa lokalu mieszkalnego.
3. Zyski ciepa od instalacji transportu nonika ciepa i moduw pojemnociowych, jeeli s
one zlokalizowane wewntrz osony izolacyjnej budynku, to s wliczane do
wewntrznych zyskw ciepa.
4. Jeeli instalacja transportu nonika ciepa jest zaizolowana i pooona w bruzdach, to nie
uwzgldnia si tej czci instalacji w obliczeniach strat ciepa.
5. Dla wszystkich lokali mieszkalnych, ktre s podczone do wsplnej instalacji
ogrzewania lub ciepej wody uytkowej, sprawnoci czstkowe we wzorach (1.6) i (1.28)
s takie same jak dla ocenianego budynku.

Sprawnoci czstkowe uwzgldnione we wzorze (1.6) naley wyznacza w oparciu o:
a) obowizujce przepisy,
b) dokumentacj techniczn budynku i instalacji oraz urzdze,
c) wiedz techniczn oraz wizj lokaln obiektu,
d) dostpne dane katalogowe urzdze, elementw instalacji ogrzewczej i wentylacyjnej
obiektu,

Tabela 2. Sprawnoci regulacji i wykorzystania ciepa
H,e

Lp.
Rodzaj instalacji
H,e
1 Elektryczne grzejniki bezporednie: konwektorowe, paszczyznowe i promiennikowe 0,98
2 Podogowe: kablowe, elektryczno-wodne 0,95
3 Elektryczne grzejniki akumulacyjne: konwektorowe i podogowe kablowe 0,90
4 Elektryczne ogrzewanie akumulacyjne bezporednie 0,91-0,97
5 Ogrzewanie wodne z grzejnikami czonowymi lub pytowymi w przypadku regulacji
centralnej, bez regulacji miejscowej
0,75-0,85
miejscowej
0,86-0,91
centralnej adaptacyjnej i miejscowej
0,98-0,99
centralnej i miejscowej (zakres P 1K)
0,97
9 Centralne ogrzewanie z grzejnikami czonowymi lub pytowymi w przypadku
regulacji centralnej i miejscowej (zakres P 2K)
0,93
10 Ogrzewanie podogowe w przypadku regulacji centralnej, bez miejscowej 0,94-0,96
11 Ogrzewanie podogowe lub cienne w przypadku regulacji centralnej i miejscowej 0,97-0,98
12 Ogrzewanie miejscowe przy braku regulacji automatycznej w pomieszczeniu 0,80-0,85

Wyznaczenie sprawnoci elementw instalacji:

Q
H,e
= Q
H,nd
(1/
H,e
- 1) (1.6.1)

H,d
=

(Q
H,nd
+ Q
H,e
) /(Q
H,nd
+ Q
H,e
+ Q
H,d
) (1.6.2)

H,s
= (Q
H,nd
+ Q
H,e
+ Q
H,d
) /(Q
H,nd
+ Q
H,e
+ Q
H,d
+ Q
H,s
) (1.6.3)

gdzie:
Q
H,e
urednione sezonowe straty ciepa w wyniku niedoskonaej regulacji i przekazania
ciepa w budynku,
kWh/rok
Q
H,d
urednione sezonowe straty ciepa instalacji transportu (dystrybucji) nonika ciepa w kWh/rok
24
budynku (w osony bilansowej lub poza ni),
Q
H,s
urednione sezonowe straty ciepa w elementach pojemnociowych systemu
grzewczego budynku (w obrbie osony bilansowej lub poza ni),
kWh/rok

Straty ciepa sieci transportu nonika ciepa oraz zbiornika buforowego

Q
H,d
= (l
i
q
li
t
SG
) 10
-3
kWh/rok (1.6.4)

Q
H,s
= (V
S
q
S
t
SG
) 10
-3
kWh/rok (1.6.5)

gdzie:
l
i
dugo i-tego odcinka sieci dystrybucji nonika ciepa, m
q
li
jednostkowe straty ciepa przewodw ogrzewa wodnych, wg Tabeli 3.1 W/m
t
SG
czas trwania sezonu ogrzewczego h
V
S
pojemno zbiornika buforowego dm
3

q
S
jednostkowe straty ciepa zbiornika buforowego, wg Tabeli 3.2 W/dm
3

Tabl. 3.1. Jednostkowe straty ciepa przez przewody centralnego ogrzewania q
l
[W/m]
Na zewntrz osony izolacyjnej
budynku
Wewntrz osony izolacyjnej
budynku Parametry
C
Izolacja termiczna
przewodw DN
10-15
DN
20-32
DN
40-65
DN
80-100
DN
10-15
DN
20-32
DN
40-65
DN
80-100
nieizolowane 39,3 65,0 106,8 163,2 34,7 57,3 94,2 144,0
gruboci wg WT
1)
20,1 27,7 38,8 52,4 17,8 24,4 34,2 46,2
grubo wg WT 10,1 12,6 12,1 12,1 8,9 11,1 10,7 10,7
90/70C
stae
2x grubo wg WT 7,6 8,1 8,1 8,1 6,7 7,1 7,1 7,1
nieizolowane 24,3 40,1 66,0 100,8 19,6 32,5 53,4 81,6
gruboci wg WT
1)
12,4 17,1 24,0 32,4 10,1 13,9 19,4 26,2
grubo wg WT 6,2 7,8 7,5 7,5 5,0 6,3 6,0 6,0
90/70C
regulowane
2x grubo wg WT 4,7 5,0 5,0 5,0 3,8 4,0 4,0 4,0
nieizolowane 18,5 30,6 50,3 76,8 13,9 22,9 37,7 57,6
gruboci wg WT
1)
9,5 13,0 18,3 24,7 7,1 9,8 13,7 18,5
grubo wg WT 4,7 5,9 5,7 5,7 3,6 4,4 4,3 4,3
70/55C
regulowane
2x grubo wg WT 3,6 3,8 3,8 3,8 2,7 2,8 2,8 2,8
nieizolowane 14,4 23,9 39,3 60,0 9,8 16,2 26,7 40,8
gruboci wg WT
1)
7,4 10,2 14,3 19,3 5,0 6,9 9,7 13,1
grubo wg WT 3,7 4,6 4,4 4,4 2,5 3,1 3,0 3,0
55/45C
regulowane
2x grubo wg WT 2,8 3,0 3,0 3,0 1,9 2,0 2,0 2,0
nieizolowane 8,1 13,4 22,0 33,6 3,5 5,7 9,4 14,4
gruboci wg WT
1)
4,1 5,7 8,0 10,8 1,8 2,4 3,4 4,6
grubo wg WT 2,1 2,6 2,5 2,5 0,9 1,1 1,1 1,1
35/28C
regulowane
2x grubo wg WT 1,6 1,7 1,7 1,7 0,7 0,7 0,7 0,7
1)
gruboci izolacji podane w rozporzdzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w
sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr
75, poz. 690, z pn. zm.), dalej oznaczone WT

Tabl. 3.2. Jednostkowe straty ciepa przez zbiornik buforowy (zasobnik) w ukadzie
centralnego ogrzewania q
S
[W/dm
3
]
Parametry termiczne 70/55
o
C i wyej Parametry termiczne 55/45
o
C i niej
Lokalizacja
bufora
Pojemno
[dm
3
]
Izolacja
10 cm
Izolacja
5 cm
Izolacja
2 cm
Izolacja
10 cm
Izolacja
5 cm
Izolacja
2 cm
Na 100 0,7 0,9 1,1 1,4 2,0 2,7 0,3 0,5 0,5 0,8 0,9 1,6
25
200 0,5 0,7 0,8 1,1 1,6 2,1 0,2 0,4 0,4 0,7 0,7 1,3
500 0,4 0,5 0,6 0,8 1,2 1,6 0,2 0,3 0,3 0,5 0,5 1,0
1000 0,3 0,4 0,5 0,6 1,0 1,3 0,1 0,2 0,2 0,4 0,4 0,8
zewntrz
osony
izolacyjnej
budynku
2000 0,2 0,3 0,4 0,5 0,8 1,0 0,1 0,2 0,2 0,3 0,3 0,6
100 0,5 0,7 0,8 1,1 1,5 2,2 0,1 0,4 0,2 0,6 0,4 1,1
200 0,4 0,6 0,6 0,9 1,2 1,7 0,1 0,3 0,2 0,4 0,3 0,9
500 0,3 0,4 0,5 0,7 0,9 1,3 0,1 0,2 0,1 0,3 0,2 0,6
1000 0,2 0,3 0,4 0,5 0,7 1,0 0,1 0,2 0,1 0,3 0,2 0,5
Wewntrz
osony
izolacyjnej
budynku
2000 0,2 0,3 0,4 0,6 0,8 0,0 0,1 0,1 0,2 0,1 0,4

Przy braku danych dla zastosowanych urzdze, dla budynkw istniejcych mona korzysta
odpowiednio z wartoci zryczatowanych podanych w Tabelach 4.1, 4.2, 5.

Tabela 4.1. Sprawnoci przesyu (dystrybucji) ciepa
H,d
(wartoci rednie)
Lp.
Rodzaj instalacji ogrzewczej
H,d

1 rdo ciepa w pomieszczeniu (ogrzewanie elektryczne, piec kaflowy) 1,0
2 Ogrzewanie mieszkaniowe (kocio gazowy lub miniwze) 1,0
3 Ogrzewanie centralne wodne z lokalnego rda ciepa
1)
usytuowanego w
ogrzewanym budynku, z zaizolowanymi przewodami, armatur i urzdzeniami, ktre
s zainstalowane w pomieszczeniach ogrzewanych
0,96-0,98
4 Ogrzewanie centralne wodne z lokalnego rda ciepa usytuowanego w ogrzewanym
budynku, z zaizolowanymi przewodami, armatur i urzdzeniami, ktre s
zainstalowane w pomieszczeniach nieogrzewanych
0,92-0,95
5 Ogrzewanie centralne wodne z lokalnego rda ciepa usytuowanego w ogrzewanym
budynku, bez izolacji cieplnej na przewodach, armaturze i urzdzeniach, ktre s
zainstalowane w pomieszczeniach nieogrzewanych
0,87-0,90
6 Ogrzewanie powietrzne 0,95
1)
wze cieplny, kotownia gazowa, olejowa, wglowa, biopaliwa

Tabela 4.2. Sprawnoci ukadu akumulacji ciepa w systemie ogrzewczym
H,s

Lp.
Parametry zasobnika buforowego i jego usytuowanie
H,s
1 Bufor w systemie grzewczym o parametrach 70/55
o
C wewntrz osony
termicznej budynku
0,93-0,97
2 Bufor w systemie grzewczym o parametrach 70/55
o
C na zewntrz osony
termicznej budynku
0,91-0,95
3. Bufor w systemie grzewczym o parametrach 55/45
o
C wewntrz osony
termicznej budynku
0,95-0,99
4. Bufor w systemie grzewczym o parametrach 55/45
o
C na zewntrz osony
termicznej budynku
0,93-0,97
5. Brak zasobnika buforowego 1,00

Tabela 5. Sprawnoci wytwarzania ciepa (dla ogrzewania) w rdach
H,g

Lp.
Rodzaj rda ciepa
H,g
(
H,g
)
1 Koty wglowe wyprodukowane po 2000 r. 0,82
2 Koty wglowe wyprodukowane w latach 1980-2000 0,65 - 0,75
3 Koty wglowe wyprodukowane przed 1980 r. 0,50 - 0,65
4 Koty na biomas (soma) wrzutowe z obsug rczn o mocy do 100 kW 0,63
5 Koty na biomas (drewno: polana, brykiety, palety, zrbki) wrzutowe z
obsug rczn o mocy do 100 kW
0,72
6 Koty na biomas (soma) wrzutowe z obsug rczn o mocy powyej 100
kW
0,70
26
7 Koty na biomas (soma) automatyczne o mocy powyej 100 kW do 600
kW
0,75
8 Koty na biomas (drewno: polana, brykiety, palety, zrbki) automatyczne
o mocy powyej 100 kW do 600 kW
0,85
9 Koty na biomas (soma, drewno) automatyczne z mechanicznym
podawaniem paliwa o mocy powyej 500 kW
0,85
10 Podgrzewacze elektryczne - przepywowe 0,94
11 Podgrzewacze elektrotermiczne 1,00
12 Elektryczne grzejniki bezporednie: konwektorowe, paszczyznowe,
promiennikowe i podogowe kablowe
0,99
13 Ogrzewanie podogowe elektryczno-wodne 0,95
14 Piece kaflowe 0,60-0,70
15 Piece olejowe pomieszczeniowe 0,84
16 Piece gazowe pomieszczeniowe 0,75
17 Koty na paliwo gazowe lub pynne z otwart komor spalania (palnikami
atmosferycznymi) i dwustawn regulacj procesu spalania
0,86
18 Koty niskotemperaturowe na paliwo gazowe lub pynne z zamknit
komor spalania i palnikiem modulowanym
- do 50 kW
- 50-120 kW
- 120-1200 kW

0,87-0,91
0,91-0,97
0,94-0,98
19 Koty gazowe kondensacyjne
1)

- do 50 kW (70/55
o
C)
- do 50 kW (55/45
o
C)
- 50-120 kW (70/55
o
C)
- 50-120 kW (55/45
o
C)
- 120-1200 kW (70/55
o
C)
- 120-1200 kW (55/45
o
C)

0,91-0,97
0,94-1,00
0,91-0,98
0,95-1,01
0,92-0,99
0,96-1,02
20 Pompy ciepa woda/woda w nowych/istniejcych budynkach 3,8/ 3,5
2)

21 Pompy ciepa glikol/woda w nowych/istniejcych budynkach 3,5/ 3,3
22 Pompy ciepa powietrze/woda w nowych/istniejcych budynkach 2,7/ 2,5
23 Wze cieplny kompaktowy z obudow
- do 100 kW
- powyej 100 kW

0,98
0,99
24 Wze cieplny kompaktowy bez obudowy
- do 100 kW
- 100-300 kW
- powyej 300 kW

0,91
0,93
0,95
1)
sprawno odniesiona do wartoci opaowej paliwa,
2)
sezonowy wspczynnik wydajnoci grzejnej pompy ciepa (SPF)
Uwaga:
1) przyjta sprawno dla rozpatrywanego przypadku powinna uwzgldnia stan kota i jego redniosezonowe
obcienie cieplne;
2) w przypadku trudnoci oceny stanu faktycznego naley przyjmowa warto redni z podanego zakresu
sprawnoci.

3.2. Wyznaczenie rocznego zapotrzebowania na energi uytkow (ciepa uytkowego)

3.2.1. Roczne zapotrzebowanie ciepa uytkowego

Roczne zapotrzebowania ciepa uytkowego Q
H,nd
dla ogrzewania i wentylacji

oblicza si
metod bilansw miesicznych. Zapotrzebowanie ciepa Q
H,nd
jest sum zapotrzebowania
ciepa do ogrzewania i wentylacji budynku lub lokalu mieszkalnego, albo czci budynku
stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow w poszczeglnych miesicach, w
ktrych wartoci obliczeniowe s dodatnie.
Rozpatruje si miesice: od stycznia do maja i od wrzenia do grudnia wcznie.

27
Q
H,nd
=
n
Q
H,nd, n
kWh/rok (1.7)

Warto miesicznego zapotrzebowania ciepa do ogrzewania i wentylacji budynku lub lokalu
mieszkalnego Q
H,nd, n
naley oblicza zgodnie ze wzorem:

Q
H,nd,n
= Q
H,ht

H,gn
Q
H,gn
kWh/m-c (1.8)

gdzie:
Q
H,nd
ilo ciepa niezbdna na pokrycie potrzeb ogrzewczych budynku (lokalu
mieszkalnego, czci budynku) w okresie miesicznym lub rocznym
kWh/m-c
Q
H,ht
straty ciepa przez przenikanie i wentylacj w okresie miesicznym kWh/m-c
Q
H,gn
zyski ciepa wewntrzne i od soca w okresie miesicznym kWh/m-c
H,gn
wspczynnik efektywnoci wykorzystania zyskw w trybie ogrzewania -

3.2.1.1. Wspczynnik efektywnoci wykorzystania zyskw ciepa

Wspczynnik efektywnoci wykorzystania zyskw ciepa
H,gn
w trybie ogrzewania
wyznaczany jest z zalenoci:
dla 1
,
,
=
ht H
gn H
H
Q
Q

1
,
1
1
+
=
H
H
a
H
a
H
gn H
(1.9)

dla
H
=1:
1
,
+
=
H
H
gn H
a
a

(1.10)

Parametr numeryczny a
H
zaleny od staej czasowej, wyznaczany jest dla budynku lub strefy
budynku w funkcji staej czasowej wg zalenoci:

0 ,
0 ,
H
H H
a a
+ =
(1.10.1)

gdzie:
a
H,0
bezwymiarowy referencyjny wspczynnik rwny 1,0 -

staa czasowa dla strefy budynku lub caego budynku h
H,0
staa czasowa referencyjna rwna 15 h h

Przy czym:

adj ve adj tr
m
H H
C
, ,
3600 /
+
=
(1.10.2)

gdzie:
C
m
wewntrzna pojemno cieplna strefy budynku lub caego budynku J/K

C
m
=
j

i
(c
ij

ij
d
ij
A
j
) (1.10.3)

28
gdzie:
c
ij
ciepo waciwe materiau warstwy i-tej w elemencie j-tym J/(kgK)
ij
gsto materiau warstwy i-tej w elemencie j-tym kg/m
3

d
ij
grubo warstwy i-tej w elemencie j-tym, przy czym czna grubo warstw nie
moe przekracza 0,1 m
m
A
j
pole powierzchni j-tego elementu budynku m
2

3.2.1.2. Dugo trwania sezonu ogrzewczego

Dugo sezonu ogrzewczego niezbdna do wyznaczenia czasu pracy elementw instalacji
ogrzewczej budynku (pomp, wentylatorw, itd.) moe by wyznaczona z zalenoci:

=
=
12
1
,
m
m H H
f L (1.10.4)

Cz miesica bdca skadow sezonu ogrzewczego dla budynku f
H,m
, moe by
wyznaczona w oparciu o udzia potrzeb ogrzewczych budynku -
H
. W metodzie tej w
pierwszej kolejnoci wyznaczany jest udzia graniczny potrzeb cieplnych:

H
H
H
a
a 1
lim ,
+
=
(1.10.5)

Dla m-tego miesica analizowana jest wielko
H
i na tej podstawie okrelana jest warto
f
H,m
dla kadego miesica wedug nastpujcej procedury:
warto
H
na pocztku miesica m-tego
Jest ona obliczana jako rednia arytmetyczna wartoci
H
miesica m-tego i miesica
poprzedzajcego (np. dla stycznia miesicem poprzedzajcym jest grudzie);
warto
H
na kocu miesica m-tego
Jest ona obliczana jako rednia arytmetyczna wartoci
H
nastpnego (np. dla stycznia miesicem nastpnym jest luty, a dla grudnia stycze);
mniejsz w dwch wyej obliczonych wielkoci oznacza si
H,1
a wiksz
H,2
;
Uwaga: jeeli wystpi ujemna warto
H
, to zastpuje si j wartoci dodatni
H
najbliszego miesica.

Wyznaczenie wzgldnej dugoci czasu ogrzewania w m-tym miesicu:
jeeli
H,2
<
H,lim
, to cay miesic jest czci sezonu ogrzewczego, f
H,m
= 1;
jeeli
H,1
>
H,lim
, to cay miesic nie jest czci sezonu ogrzewczego, f
H,m
= 0;
w przeciwnym przypadku tylko uamek m-tego miesica jest czci sezonu ogrzewczego,
co wyznacza si nastpujco:
o jeeli
H
>
H,lim
, to f
H
= 0,5 (
H,lim
-
H,1
)/(
H
-
H,1
);
o jeeli
H

H,lim
, to f
H
= 0,5 + 0,5 (
H,lim
-
H
)/(
H,2
-
H
).

3.2.2. Miesiczne straty ciepa przez przenikanie i wentylacj budynku lub lokalu
mieszkalnego naley oblicza ze wzorw:

Q
H,ht
= Q
tr
+ Q
ve
kWh/miesic (1.11)

29
Q
tr
= H
tr
(
int,H

e
) t
M
10
-3

kWh/miesic (1.12)

Q
ve
= H
ve
(
int,H

e
) t
M
10
-3

kWh/miesic (1.13)

gdzie:
H
tr
wspczynnik strat mocy cieplnej przez przenikanie przez wszystkie przegrody
zewntrzne
W/K
H
ve
wspczynnik strat mocy cieplnej na wentylacj W/K
int,H
temperatura wewntrzna dla okresu ogrzewania w budynku lub lokalu
mieszkalnym przyjmowana zgodnie z wymaganiami zawartymi w przepisach
techniczno-budowlanych
C
e
rednia temperatura powietrza zewntrznego w analizowanym okresie
miesicznym wedug danych dla najbliszej stacji meteorologicznej
C
t
M
liczba godzin w miesicu h

3.2.3. Wspczynniki strat ciepa przez przenikanie naley oblicza ze wzoru:

H
tr
=
i
[b
tr,i
(A
i
U
i
+
i
l
i

i
)] W/K (1.14)

gdzie:
b
tr,i
wspczynnik redukcyjny obliczeniowej rnicy temperatur i-tej przegrody (tabl.
6); dla przegrd pomidzy przestrzeni ogrzewan i rodowiskiem zewntrznym
b
tr
= 1
-
A
i
pole powierzchni i-tej przegrody otaczajcej przestrze o regulowanej
temperaturze, obliczanej wg wymiarw zewntrznych przegrody, (wymiary okien i
drzwi przyjmuje si jako wymiary otworw w cianie)
m
2

U
i
wspczynnik przenikania ciepa i-tej przegrody pomidzy przestrzeni ogrzewan
i stron zewntrzn, obliczany w przypadku przegrd nieprzezroczystych wedug
normy PN-EN ISO 6946, w przypadku okien, wietlikw i drzwi przyjmuje si
wedug Aprobaty Technicznej lub zgodnie z norm wyrobu PN-EN 14351-1; w
odniesieniu do cian osonowych metalowo-szklanych wedug Aprobaty
Technicznej lub zgodnie z norm wyrobu PN-EN 13830, a w przypadku podogi na
gruncie przyjmowany jako U
gr
i obliczany jak w pkt 3.2.4.
W/(m
2
K)
l
i
dugo i-tego liniowego mostka cieplnego m
i
liniowy wspczynnik przenikania ciepa mostka cieplnego przyjty wg PN-EN
ISO 14683:2008 lub obliczony zgodnie z PN-EN ISO 10211:2008
W/(mK)

Tabela 6. Wspczynnik redukcyjny obliczeniowej rnicy temperatury b
tr

Lp. Rodzaj przestrzeni nieogrzewanej oddzielonej rozpatrywan przegrod od
ogrzewanej przestrzeni budynku

b
tr

1 Pomieszczenie:
a) tylko z 1 cian zewntrzn 0,4
b) z przynajmniej 2 cianami zewntrznymi bez drzwi zewntrznych 0,5
c) z przynajmniej 2 cianami zewntrznymi z drzwiami zewntrznymi (np. hale, garae) 0,6
d) z trzema cianami zewntrznymi (np. zewntrzna klatka schodowa) 0,8
Podziemie:
a) bez okien/drzwi zewntrznych 0,5
b) z oknami/drzwiami zewntrznymi 0,8
2 Poddasze:
a) przestrze poddasza silnie wentylowana (np. pokrycie dachu z dachwek lub innych
materiaw tworzcych pokrycie niecige) bez deskowania pokrytego pap lub pyt
czonych brzegami
1,0
b) inne nieizolowane dachy 0,9
30
c) izolowany dach 0,7
3 Wewntrzne przestrzenie komunikacyjne
(bez zewntrznych cian, krotno wymiany powietrza mniejsza ni 0,5h
-1
) 0
4 Swobodnie wentylowane przestrzenie komunikacyjne
(powierzchnia otworw/kubatura powierzchni >0.005 m
2
/m
3
) 1,0
5 Przestrze podpodogowa:
a) podoga nad przestrzeni nieprzechodni 0,8
b) podoga na gruncie 0,6
6 Przejcia lub bramy przelotowe nieogrzewane, obustronnie zamknite 0,9

Wspczynniki przenikania liniowych mostkw ciepa uwzgldnione we wzorze (1.14)
wyznacza si w oparciu o:
a) dokumentacj techniczn budynku,
b) tablice mostkw cieplnych,
c) obliczenia szczegowe mostkw cieplnych.

3.2.4. Warto wspczynnika przenikania ciepa przez podog na gruncie

Wspczynnik przenikania ciepa przez podog na gruncie U
gr
naley okreli wg PN-EN
12831:2006 biorc pod uwag:
1) wielko zagbienia poniej terenu z,
2) wielko wspczynnika przenikania ciepa U dla konstrukcji podogi, obliczonego wg
zasad podanych w normie PN-EN ISO 6946:2008 z uwzgldnieniem oporu
przejmowania ciepa od strony wewntrznej budynku i z pominiciem oporu
przejmowania ciepa od strony gruntu .
3) wielko parametru B, ktry okrela si z zalenoci

B= A
g
/ 0,5P (1.15)

gdzie:
A
g
powierzchnia rozpatrywanej pyty podogowej cznie ze cianami zewntrznymi i
wewntrznymi; w odniesieniu do wolnostojcego budynku A
g
jest cakowit
powierzchni rzutu parteru, a w odniesieniu do budynku w zabudowie szeregowej
A
g
jest powierzchni rzutu parteru rozpatrywanego budynku
m
2

P obwd rozpatrywanej pyty podogowej; w odniesieniu do budynku
wolnostojcego P jest cakowitym obwodem budynku, a w odniesieniu do
budynku w zabudowie szeregowej P odpowiada jedynie sumie dugoci cian
zewntrznych oddzielajcych rozpatrywan przestrze ogrzewan od rodowiska
zewntrznego
m

Jako warto U
gr
przyjmuje si ekwiwalentn warto okrelon na podstawie wyliczonych
wartoci B oraz U, U
gr
= U
equiv,bf
.

3.2.5. Wspczynnik strat ciepa na wentylacj naley oblicza ze wzoru:

H
ve
=
a
c
a

k
(b
ve,k
V
ve,k,mn
) W/K (1.16)

gdzie:
a
c
a
pojemno cieplna powietrza, 1200 J/(m
3
K) J/(m
3
K)
b
ve,k
wspczynnik korekcyjny dla strumienia k -
31
V
ve,k,mn
uredniony w czasie strumie powietrza k m
3
/s
k identyfikator strumienia powietrza -

Strumienie powietrza wentylacyjnego wystpujce we wzorze (1.16) naley wyznacza w
oparciu o:
b) dokumentacj techniczn budynku i instalacji wentylacyjnej, program uytkowania
budynku lub lokalu mieszkalnego,

Najczciej wystpujce przypadki:
- budynek z wentylacj naturaln

b
ve,1
= 1; V
ve,1,mn
= V
o
m
3
/s
b
ve,2
= 1; V
ve,2,mn
= V
inf
m
3
/s
(1.17)

- budynek z wentylacj mechaniczn wywiewn

b
ve,1
= 1; V
ve,1,mn
= V
ex
m
3
/s
b
ve,2
= 1; V
ve,2,mn
= V
x
m
3
/s
(1.18)

- budynek z wentylacj mechaniczn nawiewn

b
ve,1
= 1; V
ve,1,mn
= V
su
m
3
/s
b
ve,2
= 1; V
ve,2,mn
= V
x
m
3
/s
(1.18.1)

- budynek z wentylacj mechaniczn nawiewno-wywiewn

b
ve,1
= 1
oc
; V
ve,1,mn
= V
f
m
3
/s
b
ve,2
= 1; V
ve,2,mn
= V
x
m
3
/s
(1.19)

- budynek z wentylacj mechaniczn nawiewno-wywiewn dziaajc okresowo

b
ve,1
= (1
oc
); V
ve,1,mn
= V
f
m
3
/s
b
ve,2
= ; V
ve,2,mn
= V
x
m
3
/s
b
ve,3
= (1 ) (1
oc
); V
ve,3,mn
= V
o
m
3
/s
b
ve,4
= (1 ); V
ve,4,mn
= V
x
m
3
/s
(1.19.1)

- dodatkowy strumie powietrza V
x
przy pracy wentylatorw wywoany wpywem wiatru i
wyporu termicznego, wyznacza si z zalenoci:

V
x
= V n
50
e / {1 + f/e [(V
su
V
ex
)/ V n
50
]
2
/3600} m
3
/s (1.20)

gdzie:
V
o
, V
su
,
V
ex

obliczeniowy strumie powietrza wentylacyjnego, wymagany ze wzgldw
higienicznych, liczony zgodnie z PN-83/B-03430/AZ3:2000 Wentylacja w
budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i uytecznoci publicznej.
Wymagania. Przy czym obliczeniowy strumie powietrza dla kawalerek (M1)
ogranicza si do 80 m
3
/h (0,022 m
3
/s).
m
3
/s
V
o
strumie powietrza wentylacji naturalnej kanaowej m
3
/s
V
su
strumie powietrza nawiewanego mechanicznie m
3
/s
V
ex
strumie powietrza wywiewanego mechanicznie m
3
/s
32
V
f
strumie powietrza wikszy ze strumieni: nawiewanego V
su
i wywiewanego V
ex
m
3
/s
V
x
dodatkowy strumie powietrza infiltrujcego przez nieszczelnoci przy pracy
wentylatorw, wywoany wpywem wiatru i wyporem termicznym
m
3
/s
V
inf
strumie powietrza infiltrujcego przez nieszczelnoci, spowodowany dziaaniem
wiatru i wyporu termicznego
m
3
/s
V
x
dodatkowy strumie powietrza infiltrujcego przez nieszczelnoci, spowodowany
dziaaniem wiatru i wyporu termicznego przy wyczonych wentylatorach
wentylacji mechanicznej; V
x
= V n
50
e/3600
m
3
/s
V kubatura wewntrzna wentylowana m
3

oc
skuteczno odzysku ciepa z powietrza wywiewanego; z dodatkowym gruntowym
powietrznym wymiennikiem
oc
= [1 (1
oc1
) (1
GWC
)]; przy czym:
oc1

skuteczno wymiennika do odzysku ciepa z powietrza wywiewanego,
GWC

skuteczno gruntowego powietrznego wymiennika ciepa; przy braku urzdze do
odzysku ciepa
oc
= 0
-
udzia czasu wczenia wentylatorw wentylacji mechanicznej w okresie
bilansowania (miesic lub rok)
-
e, f wspczynniki osonicia budynku, Tabela 6.1 -
n
50
krotno wymiany powietrza w budynku wywoana rnic cinie 50 Pa h
-1

Tabela 6.1. Wspczynniki osonicia e i f, stosowane do oblicze dodatkowego
strumienia powietrza wg wzoru (1.20)
Wspczynnik e dla klasy osonicia:
Wicej ni jedna
nieosonita fasada
Jedna nieosonita
fasada

Nieosonite: budynki na otwartej przestrzeni, wysokie
budynki w centrach miast
0,10 0,03
rednie osonicie: budynki wrd drzew lub innych
budynkw, budynki na przedmieciach
0,07 0,02
Mocno osonite: budynki redniej wysokoci w
miastach, budynki w lasach
0,04 0,01
Wspczynnik f 15 20

Przy braku danych, dodatkowy strumie powietrza infiltrujcego przez nieszczelnoci, dla
budynkw istniejcych mona przyj:
dla budynku poddanego prbie szczelnoci n
50
(h
-1
przy 50 Pa)

V
inf
= 0,05 n
50
Kubatura wentylowana /3600 m
3
/s (1.21)

dla budynku bez prby szczelnoci

V
inf
= 0,2 Kubatura wentylowana/3600 m
3
/s (1.22)

3.2.6. Zyski ciepa wewntrzne i od soca dla budynku lub lokalu mieszkalnego w okresie
miesica oblicza si ze wzoru:

Q
H,gn
= Q
int
+ Q
sol
kWh/mies (1.23)

gdzie:
Q
int
miesiczne wewntrzne zyski ciepa kWh/mies
Q
sol
miesiczne zyski ciepa od promieniowania sonecznego przenikajcego do
przestrzeni ogrzewanej budynku przez przegrody przezroczyste
kWh/mies

33

Warto zyskw ciepa od promieniowania sonecznego wystpujc we wzorze (1.23) naley
oblicza ze wzoru:

Q
sol
= Q
s1
+ Q
s2
kWh/mies (1.24)

w ktrym:
Q
s1
zyski ciepa od promieniowania sonecznego przez okna zamontowane w
przegrodach pionowych
kWh/m-c
Q
s2
zyski ciepa od promieniowania sonecznego przez okna zamontowane w
poaciach dachowych
kWh/m-c

Wartoci miesicznych zyskw ciepa od nasonecznienia przez okna w przegrodach
pionowych budynku naley oblicza ze wzoru:

Q
s1,s2
=
i
C
i
A
i
I
i
gk
Z kWh/mies (1.25)

w ktrym:
C
i
udzia pola powierzchni paszczyzny szklonej do cakowitego pola
powierzchni okna, jest zaleny od wielkoci i konstrukcji okna; warto
rednia wynosi 0,7
-
A
i
pole powierzchni okna lub drzwi balkonowych w wietle otworu w
przegrodzie
m
2

I
i
warto energii promieniowania sonecznego w rozpatrywanym miesicu na
paszczyzn pionow, w ktrej usytuowane jest okno o powierzchni A
i
,
wedug danych dotyczcych najbliszego punktu pomiarw promieniowania
sonecznego
kWh/(m
2
m-c)
g wspczynnik przepuszczalnoci energii promieniowania sonecznego przez
oszklenie, wedug Tabeli 7
-
k
wspczynnik korekcyjny wartoci I

i
ze wzgldu na nachylenie paszczyzny
poaci dachowej do poziomu, wedug Tabeli 8; dla ciany pionowej k
= 1,0

Z wspczynnik zacienienia budynku ze wzgldu na jego usytuowanie oraz
przesony na elewacji budynku, wedug Tabeli 9
-

Tabela 7. Wartoci wspczynnika przepuszczalnoci energii promieniowania
sonecznego przez oszklenie g
L Lp. Rodzaj oszklenia g
1 Oszklenie pojedyncz szyb 0,85
2 Oszklenie podwjn szyb 0,75
3 Oszklenie podwjn szyb z powok selektywn 0,67
4 Oszklenie potrjn szyb 0,7
5 Oszklenie potrjn szyb z dwiema powokami selektywnymi 0,5
6 Okna podwjne 0,75

Tabela 8. Wartoci wspczynnika korekcyjnego nachylenia k

Nachylenie do poziomu Lp.
Orientacja paszczyzny wzgldem strony wiata
30 45 60
1 Poudniowa (S) 1,1 1,1 1,1
2 Poudniowo-zachodnia (S-W) 1,1 1,1 1,1
3 Zachodnia (W) 1,1 1,1 1,2
4 Pnocno-zachodnia (N-W) 1,4 1,2 1,1
5 Pnocna (N) 1,4 1,2 1,1
34
6 Pnocno-wschodnia (N-E) 1,4 1,2 1,1
7 Wschodnia (E) 1,3 1,2 1,2
8 Poudniowo-wschodnia (S-E) 1,1 1,1 1,1

Tabela 9. Wartoci wspczynnika zacienienia budynku Z
Lp. Usytuowanie lokalu mieszkalnego lub przesony wystpujce na elewacji budynku Z
1 Budynki na otwartej przestrzeni, lub wysokie i wysokociowe w centrach miast 1,0
2 Lokale mieszkalne jw. w ktrych co najmniej poowa okien zacieniona jest przez
elementy loggii lub balkonu ssiedniego mieszkania
0,96
3 Budynki w miastach w otoczeniu budynkw o zblionej wysokoci 0,95
4 Budynki niskie i redniowysokie w centrach miast 0,90

Warto miesicznych wewntrznych zyskw ciepa Q
int
w budynku lub lokalu
mieszkalnym naley oblicza ze wzoru:

Q
int
= q
int
A
f
t
M
10
-3
kWh/mies (1.26)

gdzie:
q
int

obcienie cieplne pomieszczenia zyskami wewntrznymi
W/m
2

A
f

jest powierzchni pomieszcze o regulowanej temperaturze w budynku lub lokalu
mieszkalnym
m
2

Wielko zyskw wewntrznych wystpujcych we wzorze (1.26) naley wyznacza w
oparciu o:
a) dokumentacj techniczn budynku i instalacji oraz program uytkowania budynku lub
lokalu mieszkalnego,
b) wiedz techniczn oraz wizj lokaln obiektu,
Przy braku danych, dla budynkw istniejcych mona przyj wartoci z tabeli 10.

Tabela 10. rednia moc jednostkowa wewntrznych zyskw ciepa (bez zyskw od
instalacji grzewczych i ciepej wody) odniesiona do powierzchni A
f

Lp. Rodzaj budynku (lokalu mieszkalnego) q
int

W/m
2

1 Dom jednorodzinny 2,5-3,5
2 Dom wielorodzinny (lokal mieszkalny) 3,2-6,0
3 Szkoy 1,5-4,7
4 Urzdy 3,5-6,4

4. Obliczanie rocznego zapotrzebowania na energi kocow na potrzeby przygotowania
ciepej wody uytkowej
4.1. Wyznaczenie rocznego zapotrzebowania na energi kocow

Q
K,W
= Q
W,nd
/
W,tot
kWh/rok (1.27)

oraz
W,tot
=
W,g

W,d

W,s

W,e
(1.28)

gdzie:
35
Q
W,nd
zapotrzebowanie ciepa uytkowego do podgrzania ciepej wody kWh/rok
W,g
rednia sezonowa sprawno wytworzenia nonika ciepa z energii dostarczanej do
granicy bilansowej budynku (energii kocowej),
-
W,d
rednia sezonowa sprawno transportu (dystrybucji) ciepej wody w obrbie
budynku (osony bilansowej lub poza ni),
-
W,s
rednia sezonowa sprawno akumulacji ciepej wody w elementach
pojemnociowych systemu ciepej wody (w obrbie osony bilansowej lub poza
ni),
-
W,e
rednia sezonowa sprawno wykorzystania (przyjmuje si 1,0) -

Uwaga:
1. Jeeli istnieje kilka nonikw energii lub kilka wydzielonych instalacji, obliczenia
przeprowadza si oddzielnie dla kadego przypadku.
2. Zyski ciepa od instalacji transportu ciepej wody i moduw pojemnociowych, jeeli s
wewntrznych zyskw ciepa.
3. Jeeli instalacja transportu ciepej wody jest zaizolowana i pooona w bruzdach, to nie
4. Dla wszystkich lokali mieszkalnych, ktre s podczone do wsplnej instalacji centralnej
ciepej wody uytkowej, sprawnoci czstkowe we wzorze (1.28) s takie same jak dla
ocenianego budynku.

Sprawnoci czstkowe uwzgldnione we wzorze (1.28) oraz dane do wzoru (1.29) naley
wyznacza w oparciu o:
d) dostpne dane katalogowe urzdze, elementw instalacji ogrzewczej i ciepej wody
uytkowej obiektu,

Wyznaczenie sprawnoci elementw instalacji:

W,d
=

Q
W,nd
/(Q
W,nd
+ Q
W,d
) (1.28.1)

W,s
= (Q
W,nd
+ Q
W,d
/(Q
W,nd
+ Q
W,d
+ Q
W,s
) (1.28.2)

gdzie:
Q
W,d
urednione roczne straty ciepa instalacji transportu (dystrybucji) ciepej wody
uytkowej w budynku (w osonie bilansowej lub poza ni),
kWh/rok
Q
W,s
urednione sezonowe straty ciepa w elementach pojemnociowych systemu
grzewczego budynku (w obrbie osony bilansowej lub poza ni),
kWh/rok

Straty ciepa sieci transportu ciepej wody uytkowej oraz zasobnika ciepej wody:

Q
W,d
= (l
i
q
li
t
CW
) 10
-3
kWh/rok (1.28.3)

Q
W,s
= (V
S
q
S
t
CW
) 10
-3
kWh/rok (1.28.4)

gdzie:
l
i
dugo i-tego odcinka sieci ciepej wody uytkowej, m
q
li
jednostkowe straty ciepa przewodw ciepej wody, wg Tabeli 11.1 W/m
36
t
CW
czas dziaania ukadu ciepej wody w cigu roku h
V
S
pojemno zasobnika ciepej wody dm
3

q
S
jednostkowe straty ciepa zasobnika ciepej wody, wg Tabeli 11.2 W/dm
3

Tabl. 11.1. Jednostkowe straty ciepa przez przewody ciepej wody uytkowej q
l
[W/m]
Na zewntrz osony izolacyjnej
budynku
Wewntrz osony izolacyjnej
budynku
Przewody
o
temperaturze
C
Izolacja termiczna
przewodw DN
10-15
DN
20-32
DN
40-65
DN
80-100
DN
10-15
DN
20-32
DN
40-65
DN
80-100
nieizolowane 24,9 33,2 47,7 68,4 14,9 19,9 28,6 41,0
gruboci wg WT 5,7 8,8 13,5 20,7 3,4 5,3 8,1 12,4
grubo wg WT 4,1 4,6 4,6 4,6 2,5 2,7 2,7 2,7
Przewody
ciepej wody
uytkowej
przepyw
zmienny
55
o
C
2x grubo wg WT 3,0 3,4 3,2 3,2 1,8 2,0 1,9 1,9
nieizolowane 53,5 71,3 102,5 147,1 37,3 49,8 71,5 102,6
gruboci wg WT 12,3 18,9 29,0 44,6 8,6 13,2 20,2 31,1
grubo wg WT 8,8 9,8 9,8 9,8 6,1 6,8 6,8 6,8
Przewody
cyrkulacyjne
stay
przepyw
55
o
C
2x grubo wg WT 6,5 7,2 6,9 6,9 4,5 5,1 4,8 4,8

Tabl. 11.2. Jednostkowe straty ciepa przez zasobniki ciepej wody uytkowej q
S

[W/dm
3
]
Porednio podgrzewane, biwalentne zasobniki
solarne, zasobniki elektryczne caodobowe Lokalizacja
zasobnika
Pojemno
[dm
3
] Izolacja
10 cm
Izolacja
5 cm
Izolacja
2 cm
Mae
zasobniki
elektryczne
Zasobniki
gazowe
25 0,68 1,13 2,04 2,80 3,13
50 0,54 0,86 1,58 2,80 3,07
100 0,43 0,65 1,23 2,80 3,02
200 0,34 0,49 0,95 2,96
500 0,25 0,34 0,68 2,89
1000 0,20 0,26 0,53 2,84
1500 0,18 0,22 0,46 2,81
Na
zewntrz
osony
izolacyjnej
budynku
2000 0,16 0,20 0,41 2,78
25 0,55 0,92 1,66 2,28 2,55
50 0,44 0,70 1,29 2,28 2,50
100 0,35 0,53 1,00 2,28 2,46
200 0,28 0,40 0,78 2,41
500 0,21 0,28 0,56 2,35
1000 0,17 0,21 0,43 2,31
1500 0,14 0,18 0,37 2,28
Wewntrz
osony
izolacyjnej
budynku
2000 0,13 0,16 0,33 2,27

Przy braku danych, dla budynkw istniejcych mona korzysta odpowiednio z wartoci
zryczatowanych z Tabel 12-13.2.

Tabel 12. Sprawnoci wytwarzania ciepa (dla przygotowania ciepej wody) w rdach

H,g

Lp.
Rodzaj rda ciepa
H,g
(
H,g
)
1 Przepywowy podgrzewacz gazowy z zaponem elektrycznym 0,84-0,99
37
2 Przepywowy podgrzewacz gazowy z zaponem pomieniem dyurnym 0,16-0,74
3 Koty staotemperaturowe (tylko ciepa woda) 0,40-0,72
4 Koty staotemperaturowe dwufunkcyjne (ogrzewanie i ciepa woda) 0,65-0,77
5 Koty niskotemperaturowe o mocy do 50 kW 0,83-0,90
6 Koty niskotemperaturowe o mocy ponad 50 kW 0,88-0,92
7 Koty gazowe kondensacyjne o mocy do 50 kW
1)
0,85-0,91
8 Koty gazowe kondensacyjne o mocy ponad 50 kW 0,88-0,93
17 Elektryczny podgrzewacz akumulacyjny (z zasobnikiem bez strat) 0,96-0,99
17 Elektryczny podgrzewacz przepywowy 0,99-1,00
24 Pompy ciepa woda/woda 3,0-4,5
2)

25 Pompy ciepa glikol/woda 2,6-3,8
26 Pompy ciepa powietrze/woda 2,2-3,1
27 Wze cieplny kompaktowy z obudow 0,88-0,90
28 Wze cieplny kompaktowy bez obudowy 0,80-0,85
27 Wze cieplny kompaktowy z obudow (ogrzewanie i ciepa woda) 0,94-0,97
28 Wze cieplny kompaktowy bez obudowy (ogrzewanie i ciepa woda) 0,88-0,96
1)
sprawno odniesiona do wartoci opaowej paliwa,
2)
sezonowy wspczynnik wydajnoci grzejnej pompy ciepa (SPF)
Uwaga:
1) przyjta sprawno dla rozpatrywanego przypadku powinna uwzgldnia stan kota i jego redniosezonowe
obcienie cieplne,
2) caoroczny tryb pracy w ukadzie centralnego ogrzewania i ciepej wody uytkowej; w przypadku trudnoci
oceny stanu faktycznego naley przyjmowa warto redni z podanego zakresu sprawnoci.

Tabela 13.1. Sprawno przesyu wody ciepej uytkowej
W,d

Rodzaje instalacji ciepej wody
Sprawno przesyu wody
ciepej
W,d

1. Miejscowe przygotowanie ciepej wody, instalacje ciepej wody bez obiegw cyrkulacyjnych
Miejscowe przygotowanie ciepej wody bezporednio przy punktach
poboru wody ciepej
1,0
Miejscowe przygotowanie ciepej wody dla grupy punktw poboru wody
ciepej w jednym pomieszczeniu sanitarnym, bez obiegu cyrkulacyjnego
0,8
2. Mieszkaniowe wzy cieplne
Kompaktowy wze cieplny dla pojedynczego lokalu mieszkalnego, bez
obiegu cyrkulacyjnego
0,85
3. Centralne przygotowanie ciepej wody, instalacja cieplej wody bez obiegw cyrkulacyjnych

Instalacje ciepej wody w budynkach jednorodzinnych
0,6

4. Centralne przygotowanie ciepej wody, instalacje z obiegami cyrkulacyjnymi, piony instalacyjne
nie izolowane, przewody rozprowadzajce izolowane
Instalacje mae, do 30 punktw poboru ciepej wody
0,6
Instalacje rednie, 30-100 punktw poboru ciepej wody
0,5
Instalacje due, powyej 100 punktw poboru ciepej wody
0,4

5. Centralne przygotowanie ciepej wody, instalacje z obiegami cyrkulacyjnymi, piony instalacyjne i
przewody rozprowadzajce izolowane
1)

Instalacje mae, do 30 punktw poboru cieplej wody
0,7
0,6
0,5

6. Centralne przygotowanie ciepej wody, instalacje z obiegami cyrkulacyjnymi z ograniczeniem
czasu pracy
2)
, piony instalacyjne i przewody rozprowadzajce izolowane
Instalacje mae, do 30 punktw poboru ciepej wody
0,8
38
0,7
0,6
Objanienia:
1)
Przewody izolowane wykonane z rur stalowych lub miedzianych, lub przewody nieizolowane wykonane
z rur z tworzyw sztucznych.
2)
Ograniczenie czasu pracy pompy cyrkulacyjnej do ciepej wody w godzinach nocnych lub zastosowanie
pomp obiegowych ze sterowaniem za pomoc ukadw termostatycznych.

Tabela 13.2. Sprawnoci akumulacji ciepa w systemie ciepej wody
W,s

Lp.
Parametry zasobnika ciepej wody i jego usytuowanie
W,s
1 Zasobnik w systemie wg standardu z lat 1970-tych
0,30-0,59
2 Zasobnik w systemie wg standardu z lat 1977-1995
0,55-0,69
3 Zasobnik w systemie wg standardu z lat 1995-2000
0,60-0,74
4 Zasobnik w systemie wg standardu budynku niskoenergetycznego
0,83-0,86

4.2. Wyznaczenie rocznego zapotrzebowania ciepa uytkowego

Q
W,nd
= V
CWi
L
i
c
W
W
(
CW
-
O
) k
t
t
UZ
/(10003600) kWh/rok (1.29)

gdzie:
V
CW
Jednostkowe dobowe zuycie ciepej wody uytkowej naley przyjmowa na
podstawie dokumentacji projektowej, pomiarw zuycia w obiekcie istniejcym
lub w przypadku braku danych na podstawie Tabeli 15.
dm
3
/(j.o.)doba
L
i
liczba jednostek odniesienia osoby
t
UZ
czas uytkowania (miesic, rok - przewanie 365 dni), czas uytkowania naley
zmniejszy o przerwy urlopowe i wyjazdy i inne uzasadnione sytuacje, rednio
w cigu roku o 10% - dla budynkw mieszkalnych .
doby
k
t
mnonik korekcyjny dla temperatury ciepej wody innej ni 55
o
C, wg
dokumentacji projektowej lub Tabeli 14
-
c
w
ciepo waciwe wody, przyjmowane jako 4,19 kJ/(kgK), kJ/(kgK)
w
gsto wody, przyjmowana jako 1000 kg/m
3
kg/m
3

CW
temperatura ciepej wody w zaworze czerpalnym, 55
o
C
o
C
O
temperatura wody zimnej, przyjmowana jako 10
o
C
o
C

Tabela 14. Wspczynnik korekcyjny temperatury ciepej wody k
t

Lp.
Temperatura wody na wypywie z
zaworu czerpalnego,
o
C
Wspczynnik korekcyjny k
t
1)
1 55 1,00
2 50 1,12
3 45 1,28
1)
dla porednich wartoci temperatury wartoci k
t
naley interpolowa liniowo.

Tabela 15. Jednostkowe dobowe zuycie ciepej wody dla budynkw mieszkalnych
rnych typw V
cw

39
Jednostka
odniesienia
Jednostkowe dobowe
zuycie ciepej wody V
cw
o temperaturze 55
o
C

Lp.
Rodzaje budynkw
[j.o.] [dm
3
/(j.o.) doba]
1 Budynki jednorodzinne [osoba]
2)
35
2 Budynki wielorodzinne
1)
[osoba]
2)
48
Objanienia:
1)
W przypadku zastosowania w budynkach wielorodzinnych wodomierzy mieszkaniowych do
rozliczania opat za ciep wod, podane wskaniki jednostkowego zuycia ciepej wody uytkowej
naley zmniejszy o 20%.
2)
Liczb mieszkacw w zalenoci od rodzaju budynku lub lokalu mieszkalnego naley przyjmowa
zgodnie z projektem budynku, a dla budynkw istniejcych na podstawie stanu rzeczywistego.
Uwaga: dla innych budynkw wedug zacznika nr 6

5. Wyznaczenie rocznego zapotrzebowania na energi pomocnicz

Energia pomocnicza jest niezbdna w tym przypadku do utrzymania w ruchu systemw
technicznych ogrzewania i wentylacji oraz przygotowania ciepej wody uytkowej. Jako
energia pomocnicza jest wykorzystywana energia elektryczna, ktra w przyjtej metodzie
oceny jest energi kocow, przeliczon na energi pierwotn wg zalenoci (1.3 i 1.4).
W przyjtej metodzie oceny energia pomocnicza jest przeznaczona:
w systemie ogrzewania do napdu: pomp obiegowych, pompy adujcej bufor, palnika,
pompy obiegowej w systemie solarnym, pomp obiegw wtrnych, sterownikw i
napdw wykonawczych,
w systemie przygotowania ciepej wody do napdu: pompy cyrkulacyjnej, pompy
adujcej zasobnik, pompy obiegowej w systemie solarnym, sterownikw i napdw
wykonawczych,
w systemie wentylacji mechanicznej do napdu: wentylatorw, urzdze do odzysku
ciepa, sterownikw i napdw wykonawczych.

Wyznaczenie zapotrzebowania na energi pomocnicz:
system ogrzewania i wentylacji
E
el,pom,H
=
i
q
el,H,i
A
f
t
el,i
10
-3
kWh/rok (1.30)

E
el,pom,V
=
i
q
el,V,i
A
f
t
el,i
10
-3
kWh/rok (1.31)

gdzie:
q
el,H,i
zapotrzebowanie mocy elektrycznej do napdu i-tego urzdzenia pomocniczego w
systemie ogrzewania, odniesione do powierzchni uytkowej (ogrzewanej)
W/m
2

q
el,V,i
systemie wentylacji, odniesione do powierzchni uytkowej (ogrzewanej)
W/m
2

t
el,i
czas dziaania urzdzenia pomocniczego w cigu roku, zaleny od programu
eksploatacji budynku (instalacji),
h/rok

system przygotowania ciepej wody uytkowej

40
E
el,pom,H
=
i
q
el,W,i
A
f
t
el,i
10
-3
kWh/rok (1.32)

gdzie:
q
el,W,i
systemie przygotowania ciepej wody, odniesione do powierzchni uytkowej
(ogrzewanej)
W/m
2

t
el,i
eksploatacji instalacji ciepej wody,
h/rok

Uwaga: gdy istnieje kilka wydzielonych instalacji, obliczenia przeprowadza si oddzielnie dla
kadego przypadku.
Dane do wzorw (1.30-1.32) naley wyznacza w oparciu o:
uytkowej obiektu,
Przy braku danych mona korzysta odpowiednio z Tabeli 19.

Tabela 19. rednie moce jednostkowe ukadw pomocniczych odniesione do powierzchni
A
U
i redni czas ich pracy w cigu roku
Lp. Rodzaj urzdzenia pomocniczego i instalacji q
el,i

W/m
2

t
el,i

h/rok
1 Pompy obiegowe ogrzewania w budynku o A
U
do 250 m
2
z
grzejnikami czonowymi lub pytowymi, granica ogrzewania 12
o
C
0,2-0,7 5000-6000
U
ponad 250 m
2
z
grzejnikami czonowymi lub pytowymi, granica ogrzewania 10
o
C
0,1-0,4 4000-5000
U
do 250 m
2
z
grzejnikami podogowymi, granica ogrzewania 15
o
C
0,5-1,2 6000-7000
4 Pompy cyrkulacyjne ciepej wody w budynku o A
U
do 250 m
2
, praca
ciga
0,1-0,4 8760
U
ponad 250 m
2
,
praca przerywana do 4 godz/dob
0,05-0,1 7300
U
ponad 250 m
2
,
praca przerywana do 8 godz/dob
0,05-0,1 5840
7 Pompa adujca zasobnik ciepej wody w budynku o A
U
do 250 m
2
0,3-0,6 200-300
8 Pompa adujca zasobnik ciepej wody w budynku o A
U
ponad 250 m
2
0,1-0,2 300-700
9 Pompa adujca bufor w ukadzie ogrzewania w budynku o A
U
do 250
m
2

0,2-0,5 1500
10 Pompa adujca bufor w ukadzie ogrzewania w budynku o A
U
ponad
250 m
2

0,05-0,1 1500
11 Napd pomocniczy i regulacja kota do podgrzewu ciepej wody w
budynku o A
U
do 250 m
2

0,8-1,7 200-350
12 Napd pomocniczy i regulacja kota do podgrzewu ciepej wody w
budynku o A
U
ponad 250 m
2

0,1-0,6 300-450
13 Napd pomocniczy i regulacja kota do ogrzewania w budynku o A
U

do 250 m
2

0,3-0,6 1400-3000
14 Napd pomocniczy i regulacja kota do ogrzewania w budynku o A
U

ponad 250 m
2

0,05-0,2 2500-4500
15 Napd pomocniczy pompy ciepa woda/woda w ukadzie
przygotowania ciepej wody
1,0-1,6 400
16 Napd pomocniczy pompy ciepa glikol/woda w ukadzie
przygotowania ciepej wody
0,6-1,0 400
15 Napd pomocniczy pompy ciepa woda/woda w ukadzie ogrzewania 1,0-1,6 1600
41
Lp. Rodzaj urzdzenia pomocniczego i instalacji q
el,i

W/m
2

t
el,i

h/rok
17 Napd pomocniczy pompy ciepa glikol/woda w ukadzie ogrzewania 0,6-1,0 1600
18 Regulacja wza cieplnego ogrzewanie i ciepa woda 0,05-0,1 8760
19 Pompy i regulacja instalacji solarnej w budynku o A
U
do 500 m
2
0,2-0,4 1000-1750
20 Pompy i regulacja instalacji solarnej w budynku o A
U
ponad 500 m
2
0,1-0,3 1000-1750
21 Wentylatory w centrali nawiewno-wywiewnej, wymiana powietrza do
0,6h
-1

0,2-0,6 6000-8760
22 Wentylatory w centrali nawiewno-wywiewnej, wymiana powietrza
powyej 0,6h
-1

0,6-1,6 6000-8760
23 Wentylator w centrali wywiewnej, wymiana powietrza do 0,6h
-1
0,1-0,5 6000-8760
24 Wentylator w centrali wywiewnej, wymiana powietrza powyej 0,6h
-1
0,5-1,1 6000-8760
25 Wentylatory miejscowego ukadu wentylacyjnego 1,1-3,0 6000-8760
Uwaga: w przypadku trudnoci oceny stanu faktycznego naley przyjmowa wartoci rednie z podanego
zakresu zmian mocy jednostkowej lub czasu dziaania.

6. Metoda uproszczona obliczania rocznego zapotrzebowania na energi pierwotn dla
ogrzewania i wentylacji budynkw mieszkalnych

Metoda ma zastosowanie dla budynkw istniejcych nie poddanych termomodernizacji,
ktrych redni wspczynnik przenikania ciepa obudowy budynku jest wikszy od 0,8
W/m
2
K oraz posiadaj wentylacje grawitacyjn. Metoda jest oparta na stopniogodzinach
sezonu ogrzewczego.

6.1. Wyznaczenie wskanika EP dla ogrzewania

EP
H
= Q
P,H
/A
f
kWh/(m
2
rok) (1.33)

EK
H
= Q
K,H
/A
f
kWh/(m
2
rok) (1.33.1)

gdzie:
Q
P,H
roczne zapotrzebowanie na energi pierwotn dla ogrzewania i wentylacji,
przygotowania ciepej wody oraz napdu urzdze pomocniczych
kWh/rok

Przy braku danych, powierzchni A
f
w przyblieniu mona wyznaczy z zalenoci:

A
f
= (1/h
K
0,04) V
e
m
2
(1.34)

gdzie:
h
K
wysoko kondygnacji brutto (wraz ze stropem) m
V
e
kubatura zewntrzna czci ogrzewanej budynku m
3

6.2. Wyznaczenie rocznego zapotrzebowania na energi pierwotn

Q
P,H
= w
sys
Q
H,nd
kWh/rok (1.35)

Q
K,H
= w
INS
Q
H,nd
kWh/rok (1.35.1)

w
sys
= w
H
w
INS
(1.36)

42
gdzie:
Q
P,H
roczne zapotrzebowanie na energi pierwotn przez system grzewczy i wentylacyjny
kWh/rok
Q
H,nd
zapotrzebowanie na energi uytkow (ciepo uytkowe) przez budynek (lokal
mieszkalny),
kWh/rok
w
H
dostarczenie nonika energii (lub energii) kocowej do ocenianego budynku: kocio
gazowy, olejowy lub wglowy - w
H
= 1,1; sie cieplna w
H
= 1,2; kotownia lokalna
wglowa w
H
= 1,3; grzejnik elektryczny w
H
=3,0
-
w
INS
wspczynnik nakadu instalacji na pokrycie strat systemu ogrzewczego (jest
odwrotnoci sprawnoci
H,tot
) i na energi pomocnicz, Tabela 16
-

Tabela 16. Wspczynnik nakadu instalacji ogrzewczej ze rdem ciepa w
INS

Lp.
Rodzaj instalacji i rda ciepa w
INS

1 Koty wglowe + regulacja centralna + przewody sabo zaizolowane 1,80-2,00
2 Koty wglowe + regulacja centralna + przewody dobrze zaizolowane 1,70-1,90
3 Koty wglowe + regulacja centralna i zawory grzejnikowe 2K +
przewody dobrze zaizolowane
1,60-1,70
4 Koty gazowe dwufunkcyjne wiszce mieszkaniowe + regulacja
miejscowa
1,45-1,55
5 Koty gazowe z otwart komor spalania i dwustawn regulacj procesu
spalania + regulacja centralna i zawory grzejnikowe 2K + przewody
dobrze zaizolowane
1,35-1,40
6 Koty niskotemperaturowe na paliwo gazowe z zamknit komor
spalania i palnikiem modulowanym + regulacja centralna i zawory
grzejnikowe 2K + przewody dobrze zaizolowane
1,30-1,35
7 Koty gazowe kondensacyjne + regulacja centralna i zawory grzejnikowe
2K + przewody dobrze zaizolowane
1,20-1,25
8 Koty gazowe kondensacyjne + regulacja centralna i zawory grzejnikowe
1K + przewody dobrze zaizolowane
1,14-1,16
9 Wze cieplny kompaktowy bez obudowy + regulacja centralna i zawory
1,22-1,26
10 Wze cieplny kompaktowy z obudow + regulacja centralna i zawory
1,17-1,19
11 Wze cieplny kompaktowy z obudow + regulacja centralna i zawory
1,13-1,15
12 Piec wglowy kaflowy 2,00-2,40
13 Kocio wglowy w domku jednorodzinnym + przewody sabo zaizolowane
(bez regulacji)
1,90-2,50
14 Grzejniki elektryczne w pomieszczeniach 1,05-1,10

6.3. Roczne zapotrzebowanie ciepa uytkowego do ogrzewania i wentylacji

Warto rocznego zapotrzebowania ciepa do ogrzewania i wentylacji budynku lub lokalu
mieszkalnego Q
H,nd
naley oblicza zgodnie ze wzorem:

Q
H,nd
= S
th
(H
tr
+ H
ve
)
H,s
(Q
int
+ Q
sol
) kWh/rok (1.37)

Wspczynnik strat ciepa przez przenikanie

H
tr
=
i
(b
tr,i
A
i
U
i
) +
i
U
tb,i
A
i
W/K (1.38)

gdzie:
43
Q
H,nd
ilo ciepa niezbdna na pokrycie potrzeb ogrzewczych budynku (lokalu
mieszkalnego, strefy) w okresie miesicznym lub rocznym
kWh/rok
S
th
stopniogodziny sezonu ogrzewczego, wg danych klimatycznych dla stacji
meteorologicznej najbliszej lokalizacji budynku
kKh/rok
H
tr
wspczynnik strat ciepa przez przenikanie dla sezonu ogrzewczego W/K
H
ve
wspczynnik strat ciepa przez wentylacj dla sezonu ogrzewczego W/K
Q
int
wewntrzne zyski ciepa dla sezonu ogrzewczego kWh/rok
Q
sol
zyski ciepa od promieniowania sonecznego przenikajcego do przestrzeni
ogrzewanej budynku przez przegrody przezroczyste dla sezonu ogrzewczego
kWh/rok
b
tr,i
wspczynnik redukcyjny obliczeniowej rnicy temperatur i-tej przegrody:
- ciany zewntrzne b
tr
= 1,0;
- dach jako granica systemu b
tr
= 1,0;
- ostatnia kondygnacja (poddasze nieuytkowe) b
tr
= 0,8;
- ciany i stropy przylege do nieogrzewanych pomieszcze b
tr
= 0,5;
- strop piwnicy, ciany nieogrzewanych piwnic b
tr
= 0,6;
- podoga na gruncie b
tr
= 0,6.
-
A
i
pole powierzchni i-tej przegrody otaczajcej przestrze o regulowanej
temperaturze, obliczanej wg wymiarw zewntrznych przegrody (wymiary okien i
drzwi przyjmuje si jako wymiary otworw w cianie)
m
2

U
i
wspczynnik przenikania ciepa i-tej przegrody pomidzy przestrzeni ogrzewan
i stron zewntrzn, obliczany w przypadku przegrd nieprzezroczystych wedug
normy PN EN ISO 6946, w przypadku okien, wietlikw i drzwi przyjmuje si
wedug Aprobaty Technicznej, a w przypadku podogi na gruncie przyjmowany
jako U
gr
. Przy braku Aprobaty Technicznej mona zastosowa wartoci z Tabeli 17
W/(m
2
K)
U
tb
dodatek uwzgldniajcy udzia mostkw cieplnych:
- U
tb
= 0,15 W/(m
2
K) dla budynku nieocieplonego z balkonami,
- U
tb
= 0,10 W/(m
2
K) dla budynku nieocieplonego bez balkonw;
- U
tb
= 0,05 W/(m
2
K) dla budynku czciowo ocieplonego
W/(m
2
K)
H,s
sezonowy wspczynnik efektywnoci wykorzystania zyskw w trybie
ogrzewania,
H,s
= 0,95
-

Tabela 17. Wartoci wspczynnikw przenikania ciepa U przez okna i drzwi w
budynkach istniejcych przy braku Aprobaty Technicznej
Lp.
Rodzaj okien lub drzwi balkonowych oraz drzwi wejciowych do
budynku
Obliczeniowy
wspczynnik U
[W/(m
2
K)
1 Okna krosnowe pojedynczo oszklone 5,0
2 Okno jednoramowe, oszklone szyb zespolona jednokomorow 3,0
3 Okno jednoramowe, oszklone szyb zespolona dwukomorow 2,3
4 Okno skrzynkowe lub ocienicowe:
- oszklone podwjnie
- oszklone potrjnie

2,6
2,0
5 Okno zespolone oszklone podwjnie 2,6
6 Okno zespolone oszklone potrjnie (w tym jedna szyba zespolona
jednokomorowa)
2,2
7 Drzwi nieocieplane oszklone pojedynczo 5,1
8 Drzwi deskowe i klepkowe 2,5
9 Drzwi izolowane z pyt w ramie stalowej lub aluminiowej 1,4

Wspczynnik strat ciepa przez wentylacj grawitacyjn budynku:
dla budynku bez prby szczelnoci zlokalizowanego w przestrzeni otwartej
(nieosonitego)

H
ve
= 0,270 V
e
W/K (1.39.1)
44

dla budynku bez prby szczelnoci rednio osonitego

H
ve
= 0,190 V
e
W/K (1.39.2)

dla budynku z prb szczelnoci powietrznej (n
50
3,0 h
-1
) lub mocno osonitego
(np. centra miast, budynki w lasach)

H
ve
= 0,163 V
e
W/K (1.39.3)

Wewntrzne zyski ciepa w sezonie ogrzewczym:
dla budynku mieszkalnego wielorodzinnego

Q
int
= 22 A
f
kWh/rok (1.40)

dla budynku mieszkalnego jednorodzinnego

Q
int
= 16 A
f
kWh/rok (1.40.1)

Zyski ciepa od promieniowania sonecznego przez przegrody przezroczyste:

Q
sol
=
i
C
i
A
i
I
s,i
g kWh/rok (1.40.2)

w ktrym:
C
i
udzia pola powierzchni paszczyzny szklonej do cakowitego pola
powierzchni okna, jest zaleny od wielkoci okna, mona przyj rednio 0,7
-
A
i
pole powierzchni okna lub drzwi balkonowych w wietle otworu w
przegrodzie
m
2

I
s,i
warto energii promieniowania sonecznego w sezonie ogrzewczym na
paszczyzn pionow lub dachu, w ktrej usytuowane jest okno o
powierzchni A
i
:
- ciana poudniowa S 350 kWh/(m
2
rok);
- ciana poudniowo-zachodnia S-W 310 kWh/(m
2
rok);
- ciana zachodnia W 220 kWh/(m
2
rok);
- ciana pnocno-zachodnia N-W 160 kWh/(m
2
rok);
- ciana pnocna N 145 kWh/(m
2
rok);
- ciana pnocno-wschodnia N-E 165 kWh/(m
2
rok);
- ciana wschodnia E 235 kWh/(m
2
rok);
- ciana poudniowo-wschodnia S-E 320 kWh/(m
2
rok);
- okna dachowe o nachyleniu poniej 30
o
300 kWh/(m
2
rok).
kWh/(m
2
rok)
g wspczynnik przepuszczalnoci energii promieniowania sonecznego przez
oszklenie, wedug Tabeli 7
-

45
Zacznik nr 6

METODOLOGIA OBLICZANIA
CHARAKTERYSTYKI ENERGETYCZNEJ BUDYNKU, LOKALU
MIESZKALNEGO LUB CZCI BUDYNKU STANOWICEJ SAMODZIELN
CAO TECHNICZNO UYTKOW, WYPOSAONYCH W INSTALACJ
CHODZENIA, O KTRYCH MOWA W 6 ROZPORZDZENIA

1. Okrelanie charakterystyki energetycznej budynku lub lokalu mieszkalnego

Charakterystyk energetyczn budynku wymagajcego chodzenia okrela si na podstawie
obliczonego wskanika rocznego zapotrzebowania na nieodnawialn energi pierwotn
budynku ocenianego EP
OC
.

W przypadku budynkw mieszkalnych i lokali mieszkalnych z instalacj chodzenia wskanik
rocznego zapotrzebowania na nieodnawialn energi pierwotn obejmuje sum rocznego
zapotrzebowania na energi pierwotn do ogrzewania, chodzenia, wentylacji oraz
przygotowania ciepej wody wraz z energi pomocnicz.
W przypadku budynkw i czci budynkw uytecznoci publicznej stanowicych
samodzieln cao techniczno-uytkow - wskanik rocznego zapotrzebowania na
nieodnawialn energi pierwotn obejmuje sum rocznego zapotrzebowania na energi
pierwotn do ogrzewania, chodzenia, wentylacji, przygotowania ciepej wody oraz
owietlenia wbudowanego wraz z energi pomocnicz.
Sposb postpowania przy obliczaniu zapotrzebowania na energi pierwotn dla potrzeb
ogrzewania i wentylacji oraz przygotowania ciepej wody uytkowej przedstawia rys. 1 w
zaczniku nr 5 do rozporzdzenia.
Sposb postpowania przy obliczaniu zapotrzebowania na energi pierwotn dla potrzeb
chodzenia i wentylacji oraz przygotowania ciepej wody uytkowej przedstawia rys. 1
niniejszego zacznika.

Dla obliczenia charakterystyki energetycznej budynkw innych ni mieszkalne,
niewyposaonych w instalacj chodzenia, stosuje si metodologi okrelon w zaczniku nr
5 do rozporzdzenia.

46

Rys. 1. Schemat blokowy obliczania wskanika zapotrzebowania na energi pierwotn do
chodzenia lub przygotowania ciepej wody uytkowej

47
2. Obliczenia rocznego zapotrzebowania na energi pierwotn

2.1. Budynki i lokale mieszkalne

Wskanik rocznego zapotrzebowania na energi pierwotn EP dla budynkw i lokali
mieszkalnych wymagajcych dodatkowo chodzenia wyznacza si z zalenoci:

EP = Q
P
/A
f
kWh/(m
2
rok) (2.1)

gdzie:
Q
P
roczne zapotrzebowanie na energi pierwotn dla ogrzewania, chodzenia i wentylacji,
przygotowania ciepej wody oraz napdu urzdze pomocniczych
kWh/rok
A
f
powierzchnia ogrzewana lub chodzona (o regulowanej temperaturze) budynku lub
lokalu mieszkalnego
m
2

Wyznaczenie rocznego zapotrzebowania na energi pierwotn dla budynkw i lokali
mieszkalnych wyznacza si z rwna:

Q
P
= Q
P,H
+ Q
P,W
+Q
P,C
kWh/rok (2.2)

Q
P,H
= w
H
Q
K,H
+ w
el
E
el,pom,H
kWh/rok (2.3)

Q
P,W
= w
W
Q
K,W
+ w
el
E
el,pom,W
kWh/rok (2.4)

Q
P,C
= w
C
Q
K,C
+ w
el
E
el,pom,C
kWh/rok (2.5)

gdzie:
Q
P,H
roczne zapotrzebowanie na energi pierwotn przez system grzewczy i
wentylacyjny do ogrzewania i wentylacji
kWh/rok
Q
P,C
roczne zapotrzebowanie na energi pierwotn przez system chodnia i wentylacji
do chodzenia pomieszczenia i powietrza
kWh/rok
Q
P,W
roczne zapotrzebowanie na energi pierwotn przez system do podgrzania ciepej
wody
kWh/rok
Q
K,H
roczne zapotrzebowanie na energi kocow przez system grzewczy i
wentylacyjny do ogrzewania i wentylacji
kWh/rok
Q
K,C
roczne zapotrzebowanie na energi kocow przez system chodzenia i wentylacji
do chodzenia pomieszczenia i powietrza
kWh/rok
Q
K,W
roczne zapotrzebowanie na energi kocow przez system do podgrzania ciepej
wody
kWh/rok
E
el,pom,H
roczne zapotrzebowanie na energi elektryczn do napdu urzdze pomocniczych
systemu ogrzewania i wentylacji
kWh/rok
E
el,pom,C
systemu chodzenia i wentylacji
kWh/rok
E
el,pom,W
systemu ciepej wody
kWh/rok
w
i
el
,
w
H
, w
W
), ktry okrela dostawca energii lub nonika energii; przy braku danych
mona korzysta z Tabeli 1 zacznika nr 5 (w
el
dotyczy energii elektrycznej,
w
H
dotyczy ciepa dla ogrzewania, w
W
dotyczy ciepa do przygotowania ciepej
wody uytkowej, w
C
dotyczy wytwarzania chodu, dla agregatu o napdzie
elektrycznym w
C
= 3,0)
-

48
2.2. Budynki i czci budynkw stanowice samodzieln cao techniczno-uytkow

Metodyka dotyczy rwnie czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-
uytkow. Wskanik rocznego zapotrzebowania na energi pierwotn EP dla budynkw i
czci budynkw stanowicych samodzieln cao techniczno-uytkow wymagajcych
chodzenia wyznacza si z zalenoci:

EP = Q
P
/A
f
kWh/(m
2
rok) (2.6)

gdzie:
Q
P
roczne zapotrzebowanie na energi pierwotn dla ogrzewania, chodzenia i wentylacji,
przygotowania ciepej wody, owietlenia wbudowanego oraz napdu urzdze
pomocniczych
kWh/rok

Wyznaczenie rocznego zapotrzebowania na energi pierwotn dla budynkw i czci
budynkw stanowicych samodzieln cao techniczno-uytkow si z rwna:

Q
P
= Q
P,H
+ Q
P,W
+Q
P,C
+Q
P,L
kWh/rok (2.7)

Q
P,H
= w
H
Q
K,H
+ w
el
E
el,pom,H
kWh/rok (2.8)

Q
P,W
= w
W
Q
K,W
+ w
el
E
el,pom,W
kWh/rok (2.9)

Q
P,C
= w
C
Q
K,C
+ w
el
E
el,pom,C
kWh/rok (2.10)

Q
P,L
= w
el
E
K,L
+ w
el
E
el,pom,L
kWh/rok (2.11)

gdzie: oznaczenia jak we wzorach (2.2-2.5) oraz
Q
P,L
roczne zapotrzebowanie na energi pierwotn przez system owietlenia
wbudowanego (uwzgldnia si w budynkach uytecznoci publicznej)
kWh/rok
E
K,L
roczne zapotrzebowanie na energi kocow przez owietlenie wbudowane kWh/rok
E
el,pom,L
systemu owietlenia wbudowanego
kWh/rok
w
i

el
,
w
H
, w
W
, w
C
, w
L
), ktry okrela dostawca energii lub nonika energii; przy braku
danych mona korzysta z Tabeli 1 zacznika nr 5 (w
el
dotyczy energii
elektrycznej, w
H
dotyczy ciepa dla ogrzewania, w
W
dotyczy ciepa do
przygotowania ciepej wody uytkowej, w
C
dotyczy wytwarzania chodu, dla
agregatu o napdzie elektrycznym w
C
= w
el
, w
L
dotyczy owietlenia, w
L
= w
el
)
-

2.3. Wyznaczenie wskanika EK

Wyznaczenie wskanika EK przeprowadza si analogicznie jak w zaczniku nr 5 do
rozporzdzenia wg wzoru (1.1.1).

3. Metodyka oblicze zapotrzebowania na energi kocow
3.1. Roczne zapotrzebowanie na energi kocow dla ogrzewania, wentylacji i
chodzenia
3.1.1. Ogrzewanie i wentylacja

49
Ilo energii kocowej (energii dostarczanej do budynku z zewntrznej sieci nonika energii)
niezbdnej dla pokrycia potrzeb ogrzewczych budynku w roku wyznaczana jest z zalenoci:

Q
K,H
= Q
H,nd
/
H,tot
kWh/rok (2.12)

Sprawno cakowita systemu ogrzewczego budynku wyznaczana jest z zalenoci:

H,tot
=
H,g

H,s
H,d

H,e
(2.13)

gdzie: oznaczenia jak we wzorze (1.6) zacznika nr 5 do rozporzdzenia.

Uwaga:
1. Jeeli istnieje kilka nonikw energii lub kilka wydzielonych stref i instalacji, obliczenia
przeprowadza si oddzielnie dla kadego przypadku
2. W budynkach lub lokalach z instalacj wentylacyjn wyposaon w oddzielne rdo
ciepa do ogrzewania powietrza wentylacyjnego, wykorzystujc taki sam nonik energii
jak w rdle ciepa instalacji ogrzewczej, roczne zapotrzebowanie na energi kocow na
ogrzewanie i wentylacj naley oblicza ze wzorw (2.12), (2.13), przyjmujc w
obliczeniach rednie wartoci sprawnoci czstkowych w instalacji grzewczej i
wentylacyjnej obliczone z uwzgldnieniem udziaw strat ciepa przez przenikanie i straty
ciepa na podgrzanie powietrza wentylacyjnego w cakowitej stracie ciepa lokalu
mieszkalnego.
3. Zyski ciepa od instalacji transportu nonika ciepa i moduw pojemnociowych, jeeli s
one zlokalizowane wewntrz osony izolacyjnej budynku, s wliczane do wewntrznych
zyskw ciepa.
4. Jeeli instalacja transportu nonika ciepa jest zaizolowana i pooona w bruzdach, nie
5. Dla wszystkich czci budynku, ktre s podczone do wsplnej instalacji ogrzewania
lub ciepej wody uytkowej, sprawnoci czstkowe we wzorach (2.13) i (1.28) zacznika
nr 5 do rozporzdzenia s takie same jak dla ocenianego budynku.

d) dostpne dane katalogowe urzdze, elementw instalacji ogrzewczej i wentylacyjnej
obiektu,
Przy braku danych, dla budynkw istniejcych mona korzysta odpowiednio z wartoci
zryczatowanych podanych w Tabelach 2, 4.1, 4.2 i 5 zacznika nr 5 do rozporzdzenia.

3.1.2. Chodzenie i wentylacja

Ilo energii kocowej (energii dostarczanej do budynku z zewntrznej sieci nonika energii)
niezbdnej dla pokrycia potrzeb chodniczych budynku w roku wyznaczana jest z zalenoci:

tot C
nd C
C K
Q
Q
,
,
,
=
(2.14)

50
Sprawno cakowita systemu ogrzewczego budynku wyznaczana jest z zalenoci:

C,tot
= ESEER
C,s
C,d

C,e
(2.15)
gdzie:
ESEER redni europejski wspczynnik efektywnoci energetycznej wytworzenia chodu z
nonika energii doprowadzonej do granicy bilansowej budynku (energii kocowej)
liczony zgodnie z wytycznymi Eurovent,
-
C,s
rednia sezonowa sprawno akumulacji chodu w budynku (w obrbie osony
bilansowej),
-
C,d
rednia sezonowa sprawno transportu nonika chodu w obrbie budynku (osony
bilansowej),
-
C,e
rednia sezonowa sprawno regulacji i wykorzystania chodu w budynku (w obrbie
osony bilansowej).
-

redni europejski sezonowy wspczynnik efektywnoci energetycznej urzdzenia
chodniczego wyznaczany jest z rwnania:

% 25 % 50 % 75 % 100
EER 23 , 0 EER 41 , 0 EER 33 , 0 EER 03 , 0 ESEER + + + = (2.15.1)

gdzie:
EER
100%
Wspczynnik efektywnoci energetycznej wytworzenia chodu z nonika energii
doprowadzonej do granicy bilansowej budynku (energii kocowej) przy 100%
obcieniu,
-
EER
75%
obcieniu,
-
EER
50%
obcieniu,
-
EER
25%
obcieniu,
-

Uwaga:
Jeeli istnieje kilka nonikw energii lub kilka wydzielonych stref i instalacji, obliczenia
d) dostpne dane katalogowe elementw instalacji chodniczej i wentylacyjnej obiektu.

Uwaga:
1. Jeeli istnieje kilka nonikw chodu lub kilka wydzielonych stref i instalacji, obliczenia
2. Zyski ciepa instalacji transportu nonika chodu i moduw pojemnociowych, jeeli s
wewntrznych strat ciepa.
3. Jeeli instalacja transportu nonika chodu jest zaizolowana i pooona w bruzdach, to nie
51
4. Dla wszystkich lokali uytkowych, ktre s podczone do wsplnej instalacji chodzenia,
sprawnoci czstkowe we wzorze (2.15) s takie same jak dla ocenianego budynku.
W przypadku braku dostpu do wyej wymienionych danych mona posuy si
wielkociami zryczatowanymi zestawionymi w Tabelach 1-4.

Tabela 1. Wspczynniki efektywnoci energetycznej wytworzenia chodu ESEER
Lp. Rodzaj rda chodu i systemu chodzenia ESEER
System bezporedni
1 Klimatyzator monoblokowy ze skraplaczem chodzonym powietrzem:
a) klimatyzacja komfortu
b) klimatyzacja precyzyjna

3,0-3,2
3,4-3,6
2 Klimatyzator monoblokowy ze skraplaczem chodzonym wod

3,2-3,4
3,6-3,8
3 Klimatyzator rozdzielony (split) ze skraplaczem chodzonym powietrzem

2,8-3,0
3,2-3,4
4 Klimatyzator rozdzielony (split) ze skraplaczem chodzonym wod

3,0-3,2
3,4-3,6
5 Klimatyzator rozdzielony (duo-split) ze skraplaczem chodzonym powietrzem 3,0
6 Klimatyzator rozdzielony (duo-split) ze skraplaczem chodzonym wod 3,2
7 System VRV 3,3
System poredni
8 Sprarkowa wytwornica wody lodowej phermetyczne sprarki tokowe, skraplacz
chodzony powietrzem:
a) nonik chodu woda
b) nonik chodu wodny roztwr glikolu
c) nonik chodu wodny roztwr glikolu z funkcj free cooling

3,6-3,8
3,4-3,6
5,15,4
9 Sprarkowa wytwornica wody lodowej phermetyczne sprarki tokowe, skraplacz
chodzony wod:
a) nonik chodu woda

3,8-4,0
3,6-3,8
5,4-5,7
10 Sprarkowa wytwornica wody lodowej sprarki spiralne, skraplacz chodzony
powietrzem:
a)nonik chodu woda

3,6-3,8
3,4-3,6
5,1-5,4
11 Sprarkowa wytwornica wody lodowej sprarki spiralne, skraplacz chodzony wod:
a) nonik chodu woda

3,8-4,0
3,6-3,8
5,4-5,7
12 Sprarkowa wytwornica wody lodowej sprarki rubowe, skraplacz chodzony
powietrzem:
a) nonik chodu woda

3,6-3,8
3,4-3,6
5,1-5,4
13 Sprarkowa wytwornica wody lodowej sprarki rubowe, skraplacz chodzony wod:
a) nonik chodu woda

3,8-4,0
3,6-3,8
5,4-5,7
52
Lp. Rodzaj rda chodu i systemu chodzenia ESEER
14 Sprarkowa wytwornica wody lodowej sprarki przepywowe, skraplacz chodzony
wod:
a) nonik chodu woda

4,2-4,4
4,0-4,2
6,0-6,3
15 Bromolitowa jednostopniowa wytwornica wody lodowej zasilana wod o temperaturze
95
o
C
0,70
16 Bromolitowa jednostopniowa wytwornica wody lodowej zasilana par wodn o
nadcinieniu 2,0 bar
0,80

Tabela 2. Wartoci sprawnoci transportu energii chodniczej
C,d

Tabela 3. Wartoci sprawnoci urzdze do akumulacji chodu
C,s

Lp.
Parametry zasobnika buforowego i jego usytuowanie
C,s
1 Bufor w systemie chodniczym o parametrach 6/12
o
C wewntrz
osony termicznej budynku
0,93-0,97
2 Bufor w systemie chodniczym o parametrach 6/12
o
C wewntrz
osony termicznej budynku
0,91-0,95
3. Bufor w systemie chodniczym o parametrach 15/18
o
C
wewntrz osony termicznej budynku
0,95-0,99
4. Bufor w systemie chodniczym o parametrach 15/18
o
C
wewntrz osony termicznej budynku
0,93-0,97
5. Brak zasobnika buforowego 1,00

Tabela 4. Wartoci sprawnoci regulacji i wykorzystania chodu
C,e

Lp. Rodzaj instalacji i jej wyposaenie
C,e
1 Instalacja wody lodowej z termostatycznymi zaworami
przelotowymi przy odbiornikach:

Rodzaj systemu rozdziau
C,d
Chodzenie bezporednie zdecentralizowane
1 Klimatyzator monoblokowy ze skraplaczem chodzonym
powietrzem
1,0
2 Klimatyzator monoblokowy ze skraplaczem chodzonym wod 1,0
3 Klimatyzator rozdzielony (split) ze skraplaczem chodzonym
powietrzem
1,0
4 Klimatyzator rozdzielony (split) ze skraplaczem chodzonym
wod
1,0
5 Klimatyzator rozdzielony (duo-split) ze skraplaczem
chodzonym powietrzem
0,98
6 Klimatyzator rozdzielony (duo-split) ze skraplaczem
chodzonym wod
0,98
7 System VRV 0,940,98
Chodzenie bezporednie scentralizowane
8 Jednoprzewodowa instalacja powietrzna 0,90
Chodzenie porednie
9 Instalacja wody lodowej 5/12
o
C:
a) ukad prosty (bez podziau na obiegi)
b) ukad z podziaem na obieg pierwotny i wtrny
c) ukad zasilajcy belki chodzce (15/18
o
C)

0,92
0,96
0,98
53
Lp. Rodzaj instalacji i jej wyposaenie
C,e
a) regulacja skokowa
b) regulacja ciga
0,92
0,94
2 Instalacja wody lodowej z zaworami trjdrogowymi przy
odbiornikach:
a) regulacja skokowa
b) regulacja ciga

0,95
0,97

3.2. Zapotrzebowanie ciepa/chodu uytkowego dla ogrzewania, chodzenia i wentylacji

Do oblicze zapotrzebowania na energi kocow dla potrzeb ogrzewania i chodzenia
budynku wykorzystuje si prost metod oblicze miesicznych, ktrej model matematyczny
jest oparty na bilansach energii w stanie pseudo-ustalonym podobnie jak w punkcie 3.2
zacznika nr 5 do rozporzdzenia.
Metoda oblicze umoliwia wyznaczenie miesicznych wartoci zuycia ciepa na cele
ogrzewania lub chodu dostarczanego bezporednio do wydzielonej strefy cieplnej budynku o
regulowanej wartoci temperatury powietrza wewntrznego.
W wykorzystywanej metodzie efekty dynamiczne w bilansowaniu budynku uwzgldniane s
poprzez wprowadzenie wspczynnikw korekcyjnych.
Przewiduje si dwa przypadki dla wydzielonych stref cieplnych budynku o regulowanej
wartoci temperatury powietrza wewntrznego:
a) budynek jednostrefowy o regulowanej wartoci temperatury powietrza
wewntrznego,
b) budynek wielostrefowy o rnych wartociach regulowanej temperatury powietrza
wewntrznego stref bez wzajemnego oddziaywania na siebie tych stref.

Zastosowanie metody oblicze dla pojedynczej strefy w budynku o rnych funkcjach
uytkowych wymaga zastosowania redniej waonej temperatury. W tym przypadku
regulowane wartoci temperatury dla ogrzewania wyznaczane s z zalenoci:

=
s
s f
s
set H s s f
set H
A
A
,
, , int, ,
, int,
(2.16)

natomiast dla chodzenia:
=
s
s f
s
set C s s f
set C
A
A
,
, , int, ,
, int,
(2.17)

gdzie:
A
f,s
powierzchnia uytkowa pojedynczej strefy s m
2

int,s,H,set
temperatura zadana (obliczeniowa) strefy s dla trybu ogrzewania
o
C
int,s,C,set
temperatura zadana (obliczeniowa) strefy s dla trybu chodzenia
o
C

Obliczenia dla budynku wielostrefowego bez uwzgldnienia oddziaywa termicznych i
powietrznych midzy strefami prowadzone s jak dla pojedynczych stref. Powierzchnia styku
poszczeglnych stref traktowana jest jako powierzchnia adiabatyczna.

54
3.2.1. Ogrzewanie i wentylacja

Ilo ciepa niezbdnego dla pokrycia potrzeb ogrzewczych budynku dla kadej jego strefy w
danym miesicu w przypadku ogrzewania cigego wyznaczana jest z zalenoci:

gn H gn H ht H cont nd H nd H
Q Q Q Q
, , , , , ,
= =
(2.18)

natomiast w przypadku ogrzewania z przerwami:

Q
H,nd
= Q
H,nd,interm
(2.19)

Oznaczenia jak we wzorze (1.8) zamieszczonym w zaczniku nr 5 do rozporzdzenia, przy
czym: interm oznacza z przerwami.

3.2.2. Chodzenie i wentylacja

Ilo chodu niezbdnego dla pokrycia potrzeb chodniczych budynku dla kadej jego strefy
w danym miesicu w przypadku chodzenia cigego wyznaczana jest z zalenoci:

ht C ls C gn C cont nd C nd C
Q Q Q Q
, , , , , ,
= =
(2.20)

natomiast w przypadku chodzenia z przerwami:

Q
C,nd
= Q
C,nd,interm
(2.20.1)

gdzie:
Q
C,nd
ilo chodu niezbdna na pokrycie potrzeb chodzenia budynku (lokalu
mieszkalnego, strefy) w okresie miesicznym
kWh/m-c
Q
C,nd,cont
ilo chodu niezbdna na pokrycie potrzeb chodzenia cigego budynku (lokalu
mieszkalnego, strefy) w okresie miesicznym
kWh/m-c
Q
C,nd,interm
ilo chodu niezbdna na pokrycie potrzeb chodzenia z przerwami budynku
(lokalu mieszkalnego, strefy) w okresie miesicznym
kWh/m-c
Q
C,ht
cakowity przepyw ciepa przez przenikanie i wentylacj dla trybu chodzenia w
okresie miesicznym
kWh/m-c
Q
C,gn
cakowite zyski ciepa dla trybu chodzenia w okresie miesicznym kWh/m-c
C,ls
wspczynnik efektywnoci wykorzystania strat ciepa w trybie chodzenia -

3.2.3. Cakowite straty i zyski ciepa

Dla kadej strefy budynku oraz dla kadego miesica cakowite straty ciepa wyznaczane s z
rwnania:

Q
ht
= Q
tr
+ Q
ve
(2.21)

natomiast cakowite zyski ciepa z zalenoci:

Q
gn
= Q
int
+ Q
sol
(2.21.1)

gdzie:
Q
ht
cakowity przepyw ciepa przez przenikanie i wentylacj w okresie miesicznym kWh/m-c
55
Q
tr
cakowity przepyw ciepa przez przenikanie w okresie miesicznym kWh/m-c
Q
ve
cakowity przepyw ciepa przez wentylacj w okresie miesicznym kWh/m-c
Q
gn
cakowite zyski ciepa w okresie miesicznym kWh/m-c
Q
int
wewntrzne zyski ciepa w okresie miesicznym kWh/m-c
Q
sol
zyski ciepa od promieniowania sonecznego przez przegrody przezroczyste w
okresie miesicznym
kWh/m-c

3.2.4. Dugo sezonu ogrzewczego i chodniczego
3.2.4.1. Sezon ogrzewczy

Dugo sezonu ogrzewczego wyznacza si wedug zasad podanych w punkcie 3.2.1.2
zacznika nr 5 do rozporzdzenia.

3.2.4.2. Sezon chodniczy

Dugo sezonu chodniczego niezbdna do wyznaczenia czasu pracy elementw instalacji
chodniczej budynku (w szczeglnoci: pomp, wentylatorw, agregatw chodniczych) moe
by wyznaczona z zalenoci:

=
=
12
1
,
m
m C C
f L (2.22)

Cz miesica bdca skadow sezonu chodniczego dla budynku f
C,m
, moe by
wyznaczona w oparciu o udzia potrzeb chodniczych budynku -
C
. W metodzie tej w
pierwszej kolejnoci wyznaczany jest udzia graniczny potrzeb cieplnych:

C
C
C
a
a 1 1
lim
+
=
|
|
\
|

(2.23)

Dla m-tego miesica analizowana jest wielko 1/
C
i na tej podstawie okrelana jest warto
f
C,m
dla kadego miesica - wedug nastpujcej procedury:
warto 1/
C
na pocztku miesica m-tego
Jest ona obliczana jako rednia arytmetyczna wartoci 1/
C
poprzedzajcego (np. dla stycznia miesicem poprzedzajcym jest grudzie);
warto 1/
C
na kocu miesica m-tego
Jest ona obliczana jako rednia arytmetyczna wartoci 1/
C
nastpnego (np. dla stycznia miesicem nastpnym jest luty, a dla grudnia stycze);
mniejsz w dwch wyej obliczonych wielkoci oznacza si (1/
C
)
1
a wiksz (1/
C
)
2
;
Uwaga: jeeli wystpi ujemna warto 1/
C
, to zastpuje si j wartoci dodatni 1/
C
najbliszego
miesica.

Wyznaczenie wzgldnej dugoci czasu chodzenia w m-tym miesicu:
jeeli (1/
C
)
2
< (1/
C
)
lim
, to cay miesic jest czci sezonu chodzenia, f
C,m
= 1;
jeeli (1/
C
)
1
> (1/
C
)
lim
, to cay miesic nie jest czci sezonu chodzenia, f
C,m
= 0;
56
w przeciwnym przypadku tylko uamek m-tego miesica jest czci sezonu chodzenia,
co wyznacza si nastpujco:
o jeeli (1/
C
) > (1/
C
)
lim
, to f
C
= 0,5 [(1/
C
)
lim
- (1/
C
)
1
]/[(1/
C
) - (1/
C
)
1
];
o jeeli (1/
C
) (1/
C
)
lim
, to f
C
= 0,5 + 0,5 [(1/
C
)
lim
- (1/
C
)]/[(1/
C
)
2
- (1/
C
).

3.2.5. Miesiczne straty/zyski przez przenikanie ciepa przez przegrody
3.2.5.1. Ogrzewanie

Ilo ciepa przenikajcego w danym miesicu sezonu ogrzewczego w strefie budynku z
wyznaczana jest z zalenoci:

( )
M e H set adj tr tr
t H Q =
, int, ,
10
-3
[kWh/miesic]
(2.24)

Wspczynnik strat ciepa H
tr,adj
wyznaczany jest dla wszystkich przegrd strefy budynku,
przez ktre nastpuje przenikanie ciepa zgodnie z punktem 3.2.3 zacznika nr 5 do
rozporzdzenia.

3.2.5.2. Chodzenie

Ilo ciepa przenikajcego w danym miesicu sezonu chodniczego w strefie budynku z
wyznaczana jest z zalenoci:

( )
M e C set adj tr tr
t H Q =
, int, ,
10
-3
[kWh/miesic]
(2.25)

Wspczynnik zyskw/strat ciepa H
tr,adj
wyznaczany jest dla wszystkich przegrd strefy
budynku przez ktre nastpuje przenikanie ciepa zgodnie z punktem 3.2.3 zacznika nr 5 do
rozporzdzenia.

3.2.6. Miesiczne straty/zyski ciepa zwizanego z wentylacj

3.2.6.1. Tryb pracy - ogrzewanie

Ilo ciepa przepywajcego w danym miesicu sezonu ogrzewczego w strefie budynku
zwizanego z wentylacj strefy budynku wyznaczana jest z zalenoci:
( )
M e H set adj ve ve
t H Q =
, int, ,
10
-3
[kWh/miesic]
(2.26)

Wspczynnik strat ciepa przez wentylacj H
ve,adj
wyznaczany jest dla wszystkich stref
budynku, do ktrych nastpuje przepyw powietrza zgodnie z punktem 3.2.5 zacznika nr 5
do rozporzdzenia.

3.2.6.2. Tryb pracy - chodzenie

Ilo ciepa przepywajcego w danym miesicu sezonu chodniczego w strefie budynku
zwizanego z wentylacj strefy budynku wyznaczana jest z zalenoci:
57

( )
M e C set adj ve ve
t H Q =
, int, ,
10
-3
[kWh/miesic]
(2.27)

Wspczynnik zyskw/strat ciepa przez wentylacj H
ve,adj
wyznaczany jest dla wszystkich
stref budynku, do ktrych nastpuje przepyw powietrza zgodnie z punktem 3.2.5 zacznika
nr 5 do rozporzdzenia.

3.2.7. Zyski ciepa od nasonecznienia

3.2.7.1. Zakres oblicze

Obliczenia zyskw ciepa od nasonecznienia dla strefy budynku uwzgldniaj:
Orientacj przegrd nasonecznionych w strefie budynku,
Powierzchni efektywn przegrd nasonecznionych w strefie budynku,
Wspczynniki absorpcji i transmisji promieniowania dla poszczeglnych przegrd,
Wspczynniki przenikania ciepa dla poszczeglnych przegrd,
Obecno staych i ruchomych elementw zacieniajcych.

3.2.7.2. Cakowite zyski ciepa od nasonecznienia

Cakowite zyski ciepa od nasonecznienia w danym miesicu dla danej strefy budynku
wyznaczane s z zalenoci:

( )
M
k l
l u mn sol l tr k mn sol sol
t b Q
(
+ =
, , , , , ,
1 10
-3
[kWh/m-c] (2.28)

gdzie:
k mn sol , ,

warto rednia miesiczna strumienia ciepa przekazywanego przez rdo k
promieniowania sonecznego,
W
l u mn sol , , , ,

warto rednia miesiczna strumienia ciepa przekazywanego przez rdo
promieniowania sonecznego zlokalizowanego w przylegej strefie o
nieregulowanej temperaturze,
W
l tr
b
,

wspczynnik korekcyjny dla przylegej strefy o nieregulowanej temperaturze,
-
t
M
dugo miesica.
h

3.2.7.3. Czstkowe zyski ciepa od nasonecznienia

Zyski ciepa od nasonecznienia w danym miesicu dla danej strefy budynku dla
poszczeglnych kategorii tych zyskw wyznaczane s zgodnie z procedur:
Zyski ciepa dla poszczeglnych elementw obudowy budynku:

k r k r k sol k sol k ob sh k sol
F I A F
, , , , , , ,
= (2.28.1)

gdzie:
58
k ob sh
F
, ,

wspczynnik zacienienia powierzchni nasonecznionej k zwizany z
zewntrznymi elementami zacieniajcymi,
-
k sol
A
,

efektywne pole powierzchni nasonecznionej k, m
2

k sol
I
,

rednia miesiczna warto promieniowania sonecznego na powierzchni k,
dla danej orientacji przegrody oraz jej kta nachylenia,
W/m
2

k r
F
,

wspczynnik kierunkowy dla danej przegrody k i powierzchni nieba, -
k r,

strumie ciepa oddawanego przez przegrod k w kierunku nieba na drodze
promieniowania.
W

( )
k p w k F k gl k gl sh k sol
A F g F A
, , , , , , ,
1 = (2.28.2)

gdzie:
k gl sh
F
, ,

wspczynnik zacienienia powierzchni nasonecznionej k zwizany z
ruchomymi elementami zacieniajcymi,
-
k gl
g
,

wspczynnik przepuszczalnoci energii promieniowania sonecznego dla
przegrody k,
-
k F
F
,

wspczynnik uwzgldniajcy udzia powierzchni ramy w cakowitej
powierzchni przegrody nasonecznionej k,
-
k p w
A
, ,

cakowite pole powierzchni przegrody nasonecznionej k. m
2

er r C C se k r
h A U R =
,
(2.28.3)

gdzie:
se
R
wspczynnik oporu cieplnego zewntrznej powierzchni przegrody, m
2
K/W
C
U
wspczynnik przenikania ciepa dla przegrody, W/(m
2
K)
C
A
pole powierzchni przegrody nasonecznionej, m
2

r
h
wspczynnik zewntrznego promieniowania cieplnego, W/(m
2
K)
er

rednia rnica temperatur powietrza zewntrznego i nieba.
o
C

( )
4
273 4 + =
ss r
h (2.28.4)

gdzie:
emisyjno powierzchni zewntrznej przegrody, -

staa Stefana-Boltzmanna, W/(m
2
K
4
)
ss

rednia arytmetyczna temperatura powierzchni przegrody i nieba.
o
C

3.2.8. Wewntrzne zyski ciepa

3.2.8.1. Zakres oblicze

Obliczenia wewntrznych zyskw ciepa dla strefy budynku obejmuj:
Zyski ciepa od osb uytkujcych stref budynku,
Zyski ciepa od owietlenia,
59
Zyski ciepa od instalacji rurowych prowadzonych w budynku,
Zyski ciepa od urzdze i procesw zachodzcych w budynku.

3.2.8.2. Cakowite wewntrzne zyski ciepa

Cakowite wewntrzne zyski ciepa w danym miesicu dla danej strefy budynku wyznaczane
s z zalenoci:

( )
M
k l
l u mn in l tr k mn in in
t b Q
(
+ =
, , , , , ,
1 10
-3
[kWh/m-c] (2.29)

gdzie:
k mn, int,

warto rednia miesiczna strumienia ciepa przekazywanego przez rdo k
wewntrznego rda ciepa,
W
l u mn , , , int,

warto rednia miesiczna strumienia ciepa przekazywanego przez
wewntrzne rdo ciepa zlokalizowanego w przylegej strefie o
nieregulowanej temperaturze,
W
l tr
b
,

wspczynnik korekcyjny dla przylegej strefy o nieregulowanej temperaturze,
-
t
M
dugo miesica.
h

3.2.8.3. Czstkowe wewntrzne zyski ciepa

Wewntrzne zyski ciepa w danym miesicu dla danej strefy budynku dla poszczeglnych
kategorii tych zyskw wymienionych w pkt. 3.2.8.1 wyznaczane s zgodnie z procedur
podan we wzorze (1.26) zacznika nr 5 do rozporzdzenia.

3.2.9. Parametry dynamiczne budynku

3.2.9.1. Wspczynnik efektywnoci wykorzystania zyskw ciepa dla ogrzewania

Wspczynnik efektywnoci wykorzystania zyskw ciepa w trybie ogrzewania wyznaczany
jest wedug pkt 3.2.1.1 zacznika nr 5 do rozporzdzenia.
dla 1
,
,
=
ht H
gn H
H
Q
Q

1
,
1
1
+
=
H
H
a
H
a
H
gn H
(2.30)

dla
H
=1:
1
,
+
=
H
H
gn H
a
a

(2.31)

dla
H
<0:
60
H
gn H
1
,
=
(2.32)

Wspczynnik a
H
wyznaczany jest dla budynku lub strefy budynku w funkcji staej czasowej
okrelanej wedug zalenoci 1.10.1-1.10.3 zacznika nr 5 do rozporzdzenia.

3.2.9.2. Wspczynnik efektywnoci wykorzystania strat ciepa dla chodzenia

Wspczynnik efektywnoci wykorzystania strat ciepa w trybie chodzenia wyznaczany jest
z zalenoci:
dla 0 1
,
,
> =
C
ht C
gn C
C
i
Q
Q

) 1 a (
C
a
C
ls , C
C
C
1
1
+

= (2.33)

dla
C
=1:
1
,
+
=
C
C
ls C
a
a

(2.34)

dla
C
<0:
1
,
=
ls C

(2.35)

Wspczynnik a
H
wyznaczany jest dla budynku lub strefy budynku w funkcji staej czasowej
okrelanej wedug zalenoci 1.10.1-1.10.3 zacznika nr 5 do rozporzdzenia, przy czym
zamiast indeksu
H
naley wstawi
C
.

3.2.10. Parametry wewntrzne

3.2.10.1. Zaoenia wstpne

W przyjtej metodzie obliczeniowej opartej na bilansach miesicznych potrzeb ogrzewczych i
chodniczych strefy budynku dopuszcza si nastpujce sytuacje obliczeniowe:
Cige lub pseudo-cige ogrzewanie lub chodzenie strefy przy zadanej temperaturze
wewntrznej,
Osabienie nocne lub weekendowe o zmiennej zadanej temperaturze lub z
wyczeniem funkcji ogrzewania/chodzenia,
Okresy wyczenia (wita).

3.2.10.2. Praca ciga systemu ogrzewania/chodzenia

W trybie pracy cigej przyjmuje si sta warto zadanej temperatury dla okresu
ogrzewania:
int,H,set
temperatura minimalna, i chodzenia:
int,C,set
temperatura
maksymalna.

3.2.10.3. Praca pseudo-ciga systemu ogrzewania/chodzenia
61

Ogrzewanie/chodzenie strefy budynku z przerwami moe by traktowane jako
ogrzewanie/chodzenie w trybie cigym w dwch przypadkach:
Jeeli rnica temperatury nastawionej dla normalnego trybu pracy i trybu
zredukowanego jest mniejsza ni 3 K,
Jeeli staa czasowa strefy budynku jest mniejsza ni 0,2 czasu trwania najkrtszego z
osabie ogrzewania lub chodzenia.

W tym wypadku temperatura wewntrzna obliczeniowa jest redni czasow temperatur
zadanych dla normalnego i osabionego trybu pracy ogrzewania i chodzenia.

W sytuacji, gdy staa czasowa budynku jest wiksza co najmniej trzykrotnie od czasu trwania
najduszego osabienia, jako temperatur obliczeniow wewntrzn przyjmuje si
temperatur normalnego trybu pracy ogrzewania/chodzenia strefy budynku.

3.2.11. Zbir danych klimatycznych

Niezbdne dane klimatyczne:
rednia miesiczna temperatura powietrza zewntrznego [
o
C],
rednie wartoci promieniowania sonecznego padajcego na powierzchnie o rnej
orientacji, pod rnym ktem [W/m
2
].
Wartoci powysze wyznaczane s w oparciu o dostpne dane godzinowe.

Obowizujce bazy danych klimatycznych s dostpne na stronie Biuletynu Informacji
Publicznej ministerstwa obsugujcego ministra waciwego do spraw budownictwa,
gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej, zgodnie z procedurami zawartymi w PN-EN ISO
15927-4. Dane te winny zawiera co najmniej:
Temperatur termometru suchego,
Natenie promieniowania sonecznego bezporedniego i rozproszonego na
powierzchni poziom,
Wilgotno wzgldn, zawarto wilgoci w powietrzu lub temperatur termometru
mokrego,
Prdko wiatru zmierzon na wysokoci 10 m.

Dodatkowo konieczna jest znajomo dugoci i szerokoci geograficznej oraz wysokoci
pooenia stacji meteorologicznej oraz dzie tygodnia pocztku roku (1 stycznia). Metody
oblicze i prezentacji danych klimatycznych zawarte s w PN-EN ISO 15927-1.

3.2.12. Roczne zapotrzebowanie ciepa/chodu uytkowego dla ogrzewania/chodzenia
budynku

3.2.12.1. Strefa budynku

Ilo ciepa niezbdnego dla pokrycia potrzeb ogrzewczych budynku dla kadej jego strefy w
roku wyznaczana jest z zalenoci:

=
i
i nd H a nd H
Q Q
, , , ,

(2.36)

62
Ilo chodu niezbdnego dla pokrycia potrzeb chodniczych budynku dla kadej jego strefy
w roku wyznaczana jest z zalenoci:

=
j
j nd C a nd C
Q Q
, , , ,

(2.37)

3.2.12.2. Strefy budynku obsugiwane przez wsplny system

Ilo ciepa niezbdnego dla pokrycia potrzeb ogrzewczych stref budynku z obsugiwanych
przez wsplny system wyznaczana jest z zalenoci:

=
z
z a nd H zS a nd H
Q Q
, , , , , ,

(2.38)

Ilo chodu niezbdnego dla pokrycia potrzeb chodniczych stref budynku z obsugiwanych
przez wsplny system wyznaczana jest z zalenoci:

=
z
z a nd C zS a nd C
Q Q
, , , , , ,

(2.39)

4. Zapotrzebowanie na energi kocow na przygotowanie ciepej wody uytkowej.
4.1. Wyznaczenie rocznego zapotrzebowania na energi kocow.

Q
K,W
= Q
W,nd
/
W,tot
kWh/miesic (2.40)
gdzie
W,tot
=
W,g

W,d

W,s

W,e
(2.41)

Oznaczenia jak we wzorze (1.28) zacznika nr 5 do rozporzdzenia.

Uwaga: jeeli istnieje kilka nonikw energii lub kilka wydzielonych instalacji, obliczenia
Sprawnoci czstkowe uwzgldnione we wzorze (2.40) oraz dane do wzoru (2.41) naley
d) dostpne dane katalogowe urzdze, elementw instalacji ogrzewczej i ciepej
wody uytkowej obiektu,
lub wedug zasad podanych w punkcie 4.1 zacznika nr 5 do rozporzdzenia.

4.2. Wyznaczenie rocznego (miesicznego) zapotrzebowania na energi uytkow.

Q
W,nd
= V
CWi
L
i
c
W
W
(
CW
-
O
) k
t
t
UZ
/(10003600) kWh/rok (2.42)

gdzie: oznaczenia jak we wzorze (1.29) zacznika nr 5 do rozporzdzenia.

63
Jednostkowe dobowe zuycie ciepej wody uytkowej naley przyjmowa na podstawie
dokumentacji projektowej, pomiarw zuycia w obiekcie istniejcym lub w przypadku braku
danych na podstawie Tabeli 5. Naley jednak przeanalizowa realny czas uytkowania
urzdze czerpalnych ciepej wody w cigu roku.

Tabela 5. Jednostkowe dobowe zuycie ciepej wody uytkowej dla rnych typw
budynkw V
cw

Lp.
Rodzaje budynkw
Jednostka
odniesienia

Jednostkowe dobowe
zuycie ciepej wody V
CW
o
temperaturze 55
o
C
[j.o.] [dm
3
/(j.o.)
doba]
1. Budynki mieszkalne:
1.1. Budynki jednorodzinne [mieszkaniec] 35
1.2. Budynki wielorodzinne
1)
[mieszkaniec]
2)

48
2. Budynki zamieszkania zbiorowego:
2.1. Hotele z gastronomi [miejsce
noclegowe]
112
2.2. Hotele pozostae [miejsce
noclegowe]
75
2.3. Schroniska, pensjonaty, [miejsce
noclegowe]
50
2.4. Budynki koszarowe, areszty ledcze, budynki
zakwaterowania na terenie zakadu karnego
[ko]
70
3. Inne budynki:
3.1. Szpitale [ko] 325
3.2. Szkoy [ucze] 8
3.3. Budynki biurowe, produkcyjne i magazynowe [pracownik] 7
3.4. Budynki handlowe [pracownik] 25
3.5. Budynki gastronomii i usug [pracownik] 30
3.6. Dworce kolejowe, lotniska, muzea, hale
wystawiennicze
[pasaer/zwie
dzajcy]
5
Objanienia:
1)
W przypadku zastosowania w budynkach wielorodzinnych wodomierzy mieszkaniowych do rozliczania
opat za ciep wod, podane wskaniki jednostkowe iloci ciepej wody naley zmniejszy o 20%.
2)
Liczb mieszkacw w zalenoci od rodzaju budynku lub lokalu mieszkalnego naley przyjmowa zgodnie
z projektem budynku, a dla budynkw istniejcych na podstawie stanu rzeczywistego.

5. Zapotrzebowanie na energi kocow na potrzeby owietlenia wbudowanego
5.1. Roczne zapotrzebowanie na energi kocow na owietlenie E
K,L
oblicza si wedug
wzoru:

E
K
,
L
= E
L,j
A
f
kWh/rok (2.43)
gdzie:

E
L,j

roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energi do owietlenia j-tego
pomieszczenia, straty na sieci rozprowadzajcej i na przekanikach w budynku
s pomijane
kWh/(m
2
rok)

Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energi uytkow do owietlenia E
L,j
w
poszczeglnych pomieszczeniach lub budynku oblicza si wedug wzoru:

64
E
L
= F
C
P
N
/1000[(t
D
F
O
F
D
) + (t
N
F
O
)]

kWh/m
2
rok (2.44)

gdzie:
P
N

moc jednostkowa opraw owietlenia podstawowego wbudowanego w danym
wntrzu lub budynku uytecznoci publicznej przyjmowana na podstawie
projektu owietlenia budynku lub na podstawie 180a przepisw techniczno-
budowlanych
W/m
2

t
D

czas uytkowania owietlenia w cigu dnia, zgodnie z Tabel 6
h/rok
t
N

czas uytkowania owietlenia w cigu nocy, zgodnie z Tabel 6
h/rok
F
C

wspczynnik uwzgldniajcy obnienie natenia owietlenia do poziomu
wymaganego, obliczany ze wzoru (2.45). W przypadku braku regulacji
prowadzcej do utrzymywania natenia owietlenia na poziomie wymaganym
warto wspczynnika F
C
wynosi 1.
-
F
O

wspczynnik uwzgldniajcy nieobecno uytkownikw w miejscu pracy,
zgodnie z Tabel 8
-
F
D

wspczynnik uwzgldniajcy wykorzystanie wiata dziennego w owietleniu,
zgodnie z Tabel 7
-

Uwaga: jeeli istnieje kilka wydzielonych instalacji owietleniowych, obliczenia
Wartoci czstkowe uwzgldnione we wzorze (2.44) naley wyznacza w oparciu o:
b) dokumentacj techniczn budynku i instalacji oraz urzdze elektrycznych,
d) dostpne dane katalogowe urzdze i elementw instalacji owietleniowej.

W przypadku braku danych dla budynkw istniejcych mona korzysta odpowiednio z Tabel
6-8.

Tabela 6. Roczne urednione czasy uytkowania owietlenia w budynkach
niemieszkalnych
Czas uytkowania owietlenia w cigu roku [h/rok] Lp. Typ budynku
t
D
t
N
t
O

1 Biura 2250 250 2500
2 Szkoy 1800 200 2000
3 Szpitale 3000 2000 5000
4 Budynki gastronomii i usug 1250 1250 2500
5 Dworce kolejowe, lotniska,
muzea, hale wystawiennicze
2000 2000 4000
6 Budynki handlowe 3000 2000 5000

Tabela 7. Uwzgldnienie wpywu wiata dziennego w budynkach.
Lp. Typ budynku Rodzaj regulacji
1)
F
D

Rczna 1.0
1

Biura, dworce kolejowe, lotniska, muzea, hale
wystawiennicze
Regulacja wiata
z uwzgldnieniem wiata dziennego
0.9
2 Budynki handlowe, budynki gastronomii i usug Rczna 1.0
Rczna 1.0
3

Szkoy, szpitale Regulacja wiata
z uwzgldnieniem wiata dziennego
0.8
1)
zaoono, e co najmniej 60 % mocy instalowanej jest sterowane.
65

Tabela 8. Uwzgldnienie wpywu nieobecnoci pracownikw w miejscu pracy
Lp. Typ budynku Rodzaj regulacji F
O

Rczna 1.0 1 Biura, szkoy
Automatyczna
1)
0.9
2 Budynki handlowe, gastronomii i usug, dworce
kolejowe, lotniska, muzea, hale wystawiennicze
Rczna 1.0
3 Szpitale Rczna (czciowo automat.) 0.8
1)
- W przypadku automatycznej regulacji co najmniej jeden czujnik obecnoci powinien by zainstalowany w
pomieszczeniu, a w pomieszczeniach duych co najmniej jeden czujnik obecnoci na 30 m
2
. Zaoono, e w
przypadku automatycznej regulacji co najmniej 60 % mocy instalowanej jest sterowane.

5.2. Wspczynnik uwzgldniajcy obnienie poziomu natenia owietlenia do poziomu
wymaganego oblicza si wedug wzoru:
F
C
= (1 + MF)/2 (2.45)
gdzie:
MF Wspczynnik utrzymania poziomu natenia owietlenia, przyjmowany na
podstawie projektu, gdy stosowana jest regulacja natenia owietlenia, w
praktyce jego warto wynosi przewanie 0,8-0,9; gdy nie zastosowano regulacji
to przyjmuje si 1,0.
-

5.3. redni waon moc jednostkow budynku ocenianego P
N
i rednio waone
zapotrzebowanie na energi elektryczn uytkow E
LO
owietlenia wbudowanego w budynku
ocenianym oblicza si wedug wzorw:
P
N
= [(P
j
A
fj
)]/ A
f
W/m
2
(2.46)

gdzie:
P
j

Moc jednostkowa opraw owietlenia podstawowego zainstalowana w j-tym
pomieszczeniu
W/m
2

A
fj

Powierzchnia uytkowa j-tego pomieszczenia
m
2

E
L
= [
j
(E
L,j
A
f,j
)]/ A
f
kWh/(m
2
rok) (2.47)

gdzie:
E
L,j

Jak we wzorze (2.43)
kWh/(m
2
rok)

6. Wyznaczenie rocznego zapotrzebowania na energi pomocnicz.

Energia pomocnicza jest niezbdna w tym przypadku do utrzymania w ruchu systemw
technicznych ogrzewania, chodzenia i wentylacji oraz przygotowania ciepej wody
uytkowej. Jako energia pomocnicza jest wykorzystywana energia elektryczna, ktra w
przyjtej metodzie oceny jest energi kocow, przeliczon na energi pierwotn wg
zalenoci 1.3 i 1.4 zacznika nr 5 do rozporzdzenia.
W przyjtej metodzie oceny energia pomocnicza jest przeznaczona:
w systemie ogrzewania do napdu: pomp obiegowych, pompy adujcej bufor, palnika,
pompy obiegowej w systemie solarnym, pomp obiegw wtrnych, sterownikw i
napdw wykonawczych,
66
w systemie chodzenia do napdu: pomp obiegowych, pompy adujcej bufor, pompy
obiegowej skraplacza wodnego, pomp obiegw wtrnych, sterownikw i napdw
wykonawczych,
w systemie przygotowania ciepej wody do napdu: pompy cyrkulacyjnej, pompy
adujcej zasobnik, pompy obiegowej w systemie solarnym, sterownikw i napdw
wykonawczych,
w systemie wentylacji mechanicznej do napdu: wentylatorw, urzdze do odzysku
ciepa, sterownikw i napdw wykonawczych.

Wyznaczenie zapotrzebowania na energi pomocnicz:
system ogrzewania i wentylacji
wedug wzorw (1.30) i (1.31) i Tabeli 19 zacznika nr 5 do rozporzdzenia;

system chodzenia i wentylacji
E
el,pom,C
=
i
P
el,H,i
t
el,i
10
-3
kWh/rok (2.48)

E
el,pom,V
=
i
q
el,V,i
A
f
t
el,i
10
-3
kWh/rok (2.49)

gdzie:
P
el,C,i
systemie chodzenia
W
q
el,V,i
systemie wentylacji, odniesione do powierzchni uytkowej (ogrzewanej)
W/m
2

t
el,i
eksploatacji budynku (instalacji),
h/rok

system przygotowania ciepej wody uytkowej
wedug wzoru (1.32) i Tabeli 19 zacznika nr 5 do rozporzdzenia

Uwaga: w przypadku kilku wydzielonych instalacji, obliczenia przeprowadza si oddzielnie
dla kadego przypadku.
Dane do wzorw (1.30-1.32) zacznika nr 5 do rozporzdzenia oraz (2.48) i (2.49) naley
uytkowej obiektu,
Przy braku danych mona korzysta odpowiednio z Tabeli 19 w zaczniku nr 5 do
rozporzdzenia.

67
Zacznik nr 7

1. Wytyczne do okrelania charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego
i czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow.

Okrelenie charakterystyki energetycznej budynku mieszkalnego jest uzalenione od rodzaju
budynku i charakteru czci budynku i lokali mieszkalnych zlokalizowanych w tym budynku.
Wydziela si trzy zasadnicze przypadki:
budynek mieszkalny jednorodzinny (wolnostojcy, dwurodzinny, szeregowy),
budynek mieszkalny wielorodzinny wycznie z lokalami mieszkalnymi;
budynek mieszkalny wielorodzinny z lokalami mieszkalnymi i czciami budynku o innej
funkcji.

Dla czci wycznie mieszkalnej budynku mieszkalnego obliczenia charakterystyki
energetycznej przeprowadza si przy nastpujcych warunkach:
obliczenia zapotrzebowania na energi uytkow do ogrzewania i wentylacji wykonuje si
dla normatywnych warunkw uytkowania oraz w oparciu o dane klimatyczne z bazy
danych dla najbliszej stacji meteorologicznej,
w obliczeniach nie uwzgldnia si okresowego obniania temperatury w
pomieszczeniach,
obliczeniowe zapotrzebowanie na energi uytkow dla ogrzewania i wentylacji dla
lokalu mieszkalnego reprezentatywnego w budynku jest takie samo jak caej czci
mieszkalnej budynku,
jeeli budynek posiada wspln instalacj ogrzewcz i wsplne rdo ciepa, to
obliczeniowe zapotrzebowanie na energi kocow i pierwotnej dla lokalu mieszkalnego
reprezentatywnego w budynku jest takie samo jak czci mieszkalnej budynku,
jeeli budynek nie posiada wsplnej instalacji ogrzewczej i wsplnego rdo ciepa, to
obliczeniowe zapotrzebowanie na energi kocow i pierwotn dla kadego lokalu
mieszkalnego w budynku naley przeprowadzi oddzielnie, uwzgldniajc rodzaj
instalacji ogrzewczej i rodzaj rda ciepa,
dla okrelenia wewntrznych zyskw ciepa przyjmuje si normatywny sposb
uytkowania lokali mieszkalnych dla reprezentatywnego tygodnia (Tabele 1 i 2),
przy obliczaniu zapotrzebowania na energi do przygotowania ciepej wody uytkowej
uwzgldnia si wspczynnik zmniejszajcy wynikajcy z nieobecnoci uytkownikw w
wysokoci 0,9,
zyski ciepa wynikajce ze strat ciepa przewodw instalacji ogrzewania i ciepej wody
uytkowej oraz zuywanej ciepej wody dolicza si do wewntrznych zyskw ciepa w
czasie trwania sezonu ogrzewania.

Jeeli w budynku mieszkalnym wystpuje cz budynku o innej funkcji (np. usugowej), to
t cz budynku traktuje si jako cz budynku stanowic samodzieln cao techniczno-
uytkow. Dla tej czci budynku mieszkalnego obliczenia charakterystyki energetycznej
przeprowadza si przy nastpujcych warunkach:
obliczenia zapotrzebowania na energi uytkow do ogrzewania i wentylacji wykonuje si
dla normatywnych warunkw uytkowania oraz w oparciu o dane klimatyczne z bazy
danych dla najbliszej stacji meteorologicznej,
w obliczeniach nie uwzgldnia si okresowego obniania temperatury w
pomieszczeniach,
68
obliczeniowe zapotrzebowanie na energi uytkow dla ogrzewania i wentylacji dla
lokalu usugowego reprezentatywnego w budynku jest takie samo jak caej czci
usugowej budynku,
jeeli budynek posiada wspln instalacj ogrzewcz i wsplne rdo ciepa, to
obliczeniowe zapotrzebowanie na energi kocow i pierwotn dla lokalu uytkowego
reprezentatywnego w budynku jest takie samo jak czci budynku stanowicej
samodzieln cao techniczno-uytkow,
jeeli budynek nie posiada wsplnej instalacji ogrzewczej i wsplnego rdo ciepa, to
obliczeniowe zapotrzebowanie na energi kocow i pierwotn dla kadej czci
usugowej w budynku naley przeprowadzi oddzielnie, uwzgldniajc rodzaj instalacji
ogrzewczej i rodzaj rda ciepa,
dla okrelenia wewntrznych zyskw ciepa oraz strumienia powietrza wentylacyjnego w
przypadku wentylacji mechanicznej, przyjmuje si normatywny sposb uytkowania
lokalu usugowego dla reprezentatywnego tygodnia,
uwzgldnia si wspczynnik zmniejszajcy wynikajcy z nieobecnoci uytkownikw,
jest on funkcj czasu uytkowania lokalu w cigu roku (jednostkowe dobowe zuycie wg
Tabeli 5 zacznika nr 6 do rozporzdzenia, przykadowe wartoci podano w Tabeli 7
niniejszego zacznika),
zyski ciepa wynikajce ze strat ciepa przewodw instalacji centralnego ogrzewania i
ciepej wody uytkowej oraz zuywanej ciepej wody dolicza si do wewntrznych
zyskw ciepa w czasie trwania sezonu ogrzewania.

Charakterystyka energetyczna budynku mieszkalnego cznie z czci stanowic
samodzieln cao techniczno-uytkow (np. z lokalami usugowymi) jest wyznaczana jako
warto uredniona (EP
m
) z czci mieszkaniowej i czci usugowej wedug zalenoci:

EP
m
=
i
(EP
i
A
f,i
) /
i
A
f,i
[kWh/(m
2
rok)]

gdzie:
EP
i
charakterystyka energetyczna i-tej czci budynku,
A
f,i
powierzchnia uytkowa ogrzewana i-tej czci budynku.

Uzyskan w wyniku oblicze warto wskanika EP porwnuje si z odpowiedni wartoci
referencyjn EP wynikajc z wymaga zawartych w przepisach techniczno-budowlanych
dotyczcych ochrony cieplnej budynku i techniki instalacyjnej oraz sposobu zaopatrzenia w
energi. Ocena ta jest zamieszczona w wiadectwie charakterystyki energetycznej budynku
mieszkalnego lub lokalu w tym budynku (zacznik nr 1 lub nr 3 do rozporzdzenia).

Tabela 1. Obliczeniowe wewntrzne zyski ciepa w funkcji profilu uytkowania budynku
mieszkalnego jednorodzinnego
Dni tygodnia Godziny Pokj dzienny + kuchnia
[W/m
2
]
Sypialnie
[W/m
2
]
7-17 3 1
17-23 14 2
23-7 1 6

Poniedziaek pitek
rednio 5,1 2,9
7-17 6 2
17-23 14 2

Sobota i niedziela
23-7 2 6
69
rednio 6,7 3,3
Wartoci rednie tygodnia 5,5 3,0

Wewntrzne rednie zyski ciepa od ludzi i urzdze domowych w budynku mieszkalnym
jednorodzinnym (bez zyskw instalacji ogrzewczej i ciepej wody):
dla udziaw powierzchni: pokj dzienny i kuchnia 40%, sypialnie - 40%, powierzchnia
pozostaa 20%, zyski wynosz 3,4 W/m
2
,
2
.

Tabela 2. Obliczeniowe wewntrzne zyski ciepa w funkcji profilu uytkowania
budynku mieszkalnego wielorodzinnego
Dni tygodnia Godziny Pokj dzienny + kuchnia
[W/m
2
]
Sypialnie
[W/m
2
]
7-17 4 1
17-23 24 2
23-7 1 8

Poniedziaek pitek
rednio 8,0 3,6
7-17 10 2
17-23 24 2
23-7 2 8

Sobota i niedziela
rednio 10,8 6,0

Wewntrzne rednie zyski ciepa od ludzi i urzdze domowych w budynku mieszkalnym
wielorodzinnym (bez zyskw instalacji ogrzewczej i ciepej wody):
2
,
2
.

2. Zasady okrelania charakterystyki energetycznej budynku mieszkalnego oraz lokalu
wyposaonych w instalacj chodzenia.

Przy okrelaniu charakterystyki energetycznej postpujemy w podobny sposb jak w punkcie
1, dodatkowo uwzgldnia si zapotrzebowanie na energi dla chodzenia caej lub czci
powierzchni budynku (np. wybranych lokali mieszkalnych lub czci usugowych).
Uzyskan w wyniku oblicze warto wskanika EP porwnuje si z odpowiedni wartoci
referencyjn EP wynikajc z wymaga zawartych w przepisach techniczno-budowlanych
dotyczcych ochrony cieplnej budynku i techniki instalacyjnej oraz sposobu zaopatrzenia w
energi. Ocen t zamieszcza si w wiadectwie charakterystyki energetycznej budynku
zlokalizowanej w tym budynku (zacznik nr 1 lub nr 3 do rozporzdzenia).

3. Zasady okrelania charakterystyki energetycznej budynku lub czci budynku
stanowic cao techniczno-uytkow.

70
Okrelenie charakterystyki energetycznej budynku bdcego budynkiem niemieszkalnym jest
uzalenione od rodzaju budynku, liczby czci budynku stanowicych samodzieln cao
techniczno-uytkow i funkcji uytkowych tych czci, zlokalizowanych w tym budynku.
Liczba wystpujcych przypadkw jest znacznie wiksza ni dla budynkw mieszkalnych.
Oglne zasady postpowania przy obliczaniu charakterystyki energetycznej dla budynku
uytecznoci publicznej i wydzielonej czci budynku s nastpujce:
obliczenia zapotrzebowania na energi uytkow do ogrzewania i wentylacji (chodzenia)
wykonuje si dla normatywnych warunkw uytkowania oraz w oparciu o dane
klimatyczne z bazy danych dla najbliszej stacji meteorologicznej,
w obliczeniach nie uwzgldnia si okresowego obniania temperatury w pomieszczeniach
gdy wystpuje tylko instalacja ogrzewania,
dla pomieszcze z instalacj ogrzewania i chodzenia, w obliczeniach uwzgldnia si
zmienno temperatury dla trybu ogrzewania i trybu chodzenia,
jeeli budynek nie posiada wsplnej instalacji ogrzewczej i wsplnego rda ciepa oraz
wsplnej instalacji chodzenia, to obliczeniowe zapotrzebowanie na energi kocow i
pierwotn dla kadego lokalu (wydzielonej czci budynku stanowicej samodzieln
cao techniczno-uytkow) w budynku naley przeprowadzi oddzielnie, uwzgldniajc
rodzaj instalacji ogrzewczej i rodzaj rda ciepa oraz rodzaj instalacji chodzenia i rda
chodu,
dla okrelenia wewntrznych zyskw ciepa oraz redniego strumienia powietrza
wentylacyjnego w przypadku wentylacji mechanicznej (klimatyzacji) przyjmuje si
normatywny sposb uytkowania budynku, lokalu (wydzielonej czci budynku
stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow) dla reprezentatywnego tygodnia
lub roku oraz klasy gstoci zasiedlenia i odpowiadajce im strumienie powietrza
wentylacyjnego (Tabele 3-6),
uwzgldnia si wspczynnik zmniejszajcy wynikajcy z niejednoczesnoci
wykorzystania urzdze ciepej wody uytkowej w cigu roku (jednostkowe dobowe
zuycie wg Tabeli 5 zacznika nr 6 do rozporzdzenia, przykadowe wartoci podano w
Tabeli 7 niniejszego zacznika),
zyski ciepa wynikajce ze strat ciepa przewodw centralnego ogrzewania i ciepej wody
uytkowej oraz ciepej wody dolicza si do wewntrznych zyskw ciepa w czasie trwania
sezonu ogrzewania,
jeeli w budynku wystpuj procesy technologiczne, to nie oblicza si zuycia energii w
tych procesach, rwnie nie uwzgldnia si zuycia energii przez instalacje obsugujce te
procesy technologiczne, natomiast zyski ciepa od tych procesw dolicza si do
wewntrznych zyskw ciepa pomieszcze, jeeli jest to bilansowo uzasadnione.

Charakterystyka energetyczna budynku niemieszkalnego z wydzielonymi czciami budynku
stanowicymi samodzieln cao techniczno-uytkow o odmiennym zapotrzebowaniu na
energi jest wyznaczana jako warto uredniona (EP
m
) ze wszystkich czci skadowych
wedug zalenoci:

EP
m
=
i
(EP
i
A
f,i
) /
i
A
f,i
[kWh/(m
2
rok)]

gdzie:
EP
i
charakterystyka energetyczna i-tej wydzielonej czci budynku,
A
f,i
powierzchnia uytkowa ogrzewana (chodzona) i-tej wydzielonej czci budynku.

71
Wskanik EP budynku bdcego budynkiem uytecznoci publicznej ocenianego lub
wydzielonej czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow w
oglnym przypadku okrela roczne zapotrzebowanie na nieodnawialn energi pierwotn do
ogrzewania, chodzenia, wentylacji, przygotowania ciepej wody oraz owietlenia
wbudowanego, czyli EP = EP
H
+ EP
W
+ EP
C
+ EP
L
[kWh/(m
2
rok)]. Jeeli w budynku
ocenianym nie wystpuj okrelone czony np. EP
W
lub EP
C
, to wwczas w budynku
odniesienia rwnie opuszczamy te same czony skadowe przy ocenie charakterystyki
energetycznej.
Uzyskane w wyniku oblicze obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialn energi
pierwotn (wskanik EP) porwnuje si z odpowiedni wartoci referencyjn EP wynikajc
z wymaga zawartych w przepisach techniczno-budowlanych dotyczcych ochrony cieplnej
budynku i techniki instalacyjnej oraz sposobu zaopatrzenia w energi. Ocena ta jest
zamieszczona w wiadectwie charakterystyki energetycznej wedug wzoru okrelonego w
zaczniku nr 2 lub nr 4 do rozporzdzenia.

Tabela 3. Przykadowe profile uytkowania wybranych budynkw
Czas uytkowania Lp. Rodzaj usug
h/dob Dni/rok Dzie
h/rok
Noc
h/rok
Razem
h/rok
1. Biura 11 250 2540 210 2750
2. Handel/usugi 12 300 3000 600 4000
3. Klasy szkolne 7 200 1300 100 1400
4. Sale wykadowe 10 150 1400 100 1500
5. Sale kowe 24 365 4400 4360 8760
6. Hotele pokoje 11 365 755 3260 4015
7. Kantyny 7 250 1700 50 1750
8. Restauracje 14 300 2400 1800 4200
9. Kuchnie 13 300 2400 1500 3900
10. Komunikacja 11 250 2550 200 2750
11. Magazyny 11 250 2550 200 2750
12. Serwerownie 24 365 4407 4353 8760
13. Warsztaty, monta 9 250 2190 60 2250
14. Biblioteka, czytelnia 12 300 3000 600 3600

Tabela 4. Obliczeniowe wewntrzne zyski ciepa od ludzi i urzdze w funkcji profilu
uytkowania budynku biurowego
Dni tygodnia Godziny Powierzchnia biurowa
(60%)
[W/m
2
]
Powierzchnia pozostaa
(40%)
[W/m
2
]
7-17 20 8
17-23 2 1
23-7 2 1

Poniedziaek pitek
rednio 9,5 3,9
7-17 2 1
17-23 2 1
23-7 2 1

Sobota i niedziela
rednio 2 1

Wewntrzne rednie zyski ciepa od ludzi i urzdze w budynku biurowym (bez zyskw od
instalacji ogrzewczej) 5,7 W/m
2
.

72

Tabela 5. Obliczeniowe wewntrzne zyski ciepa od ludzi zalenie od gstoci zasiedlenia
dla budynkw
Klasa gstoci
zasiedlenia
Powierzchnia
ogrzewana na osob
[m
2
/osob]
Jednoczesno
przebywania
redni strumie
ciepa
[W/m
2
]
redni strumie
powietrza
wentylacyjnego
[m
3
/(h m
2
)]
I 1,0 0,15 15 4,5
II 2,5 0,25 10 3,0
III 5,5 0,27 5 1,5
IV 14,0 0,42 3 1,0
V 20,0 0,40 2 1,0

Tabela 6. Obliczeniowe wewntrzne zyski ciepa od urzdze (wyposaenia) dla
budynkw
Funkcja uytkowa budynku Strumie ciepa w
okresie uytkowania
[W/m
2
]
Jednoczesno
uytkowania urzdze
redni strumie ciepa
[W/m
2
]
Biura 15 0,20 3
Edukacja 5 0,15 1
Opieka zdrowotna, klinika 8 0,50 4
Opieka zdrowotna, inne 15 0,20 3
Stowka 10 0,25 3
Sklep, handel 10 0,25 3
Monta 5 0,20 1
Usugi 4 0,50 2
Zakady karne 4 0,50 2
Sport 4 0,25 1

3.1.Referencyjne zuycie energii pierwotnej w czci dotyczcej przygotowania ciepej
wody uytkowej EP
W
.

Referencyjny system ciepej wody uytkowej budynku odpowiada wymaganiom przepisw
techniczno-budowlanych dotyczcych ochrony cieplnej budynku i techniki instalacyjnej i jest
zaopatrywany w ciep wod uytkow z systemu zasilanego z kota gazowego, ktrego
parametry referencyjne s nastpujce:
W,tot
= 0,71; w
W
= 1,1. Przykadowe budynki podano
w Tabeli 7.

Tabela 7. Wartoci referencyjne zapotrzebowania na energi pierwotn do
przygotowania ciepej wody uytkowej (przykadowe)
Lp. Rodzaj budynku lub lokalu Powierzchnia na
osob
[m
2
/(j.o.]
Zuycie ciepej
wody
V
CW
[dm
3
/(j.o.
doba]
Q
K,W,Ref

[kWh/(m
2
rok)]
EP
W,Ref

[kWh/(m
2
rok
)]
1 Biura
1)
15 5 5,4 6,0
2 Szkoy, bez natryskw
2)
10 8 11,9 13,1
3 Hotele cz noclegowa
3)
20 75 60,9 67,0
4 Hotele z gastronomi
4)
25 112 78,9 86,8
5 Restauracje
5)
10 50 108,3 119,2
6 Handlowe czyste
6)
25 15 12,7 13,9

1)
wspczynnik redukcyjny czasu uytkowania w roku 0,60;
2)
73
3)
4)
5)
wspczynnik redukcyjny czasu uytkowania w roku 0,8.
6)
wspczynnik redukcyjny czasu uytkowania w roku 0,78.
Objanienia:
a) dla kadego przypadku indywidualnego naley warto EP
W,Ref
wyznaczy indywidualnie, okrelajc zuycie
ciepej wody na podstawie projektu lub pomiarw oraz czas uytkowania systemu ciepej wody w cigu roku jak
dla budynku ocenianego;
b) parametry referencyjne dla systemu ciepej wody uytkowej -
W,tot
= 0,71; w
W
= 1,1;

3.2.Referencyjne zuycie energii pierwotnej w czci dotyczcej owietlenia
wbudowanego EP
L
.

Referencyjny system owietlenia wbudowanego budynku odpowiada wymaganiom przepisw
techniczno-budowlanych dotyczcych owietlenia, a czasy uytkowania w cigu roku
odpowiadaj danym zawartym w Tabeli 6 zacznika nr 6 do rozporzdzenia i jest
zaopatrywany w energi elektryczn z sieci elektroenergetycznej systemowej, ktrej
parametry referencyjne s nastpujce: w
El
= 3,0. Przykadowe budynki podano w Tabeli 8.

Tabela 8. Wartoci jednostkowej mocy owietlenia wbudowanego i zuycia energii
pierwotnej owietlenia referencyjnego.
Lp. Rodzaj budynku lub lokalu Maksymalna warto
jednostkowej mocy
owietlenia
P
N,Ref
[W/m
2
]
E
K,L,Ref

[kWh/(m
2
rok)]
EP
L,Ref

[kWh/(m
2
rok)]
1 Biura 20 45 135
2 Szkoy 20 40 120
3 Szpitale 25 80 240
4 Restauracje 25 60 180
5 Sportowo-rekreacyjne 20 50 150
6 Handlowo-usugowe 25 75 225
Objanienia:
a) dla kadego przypadku indywidualnego naley warto referencyjn EP
L,Ref
wyznaczy indywidualnie,
okrelajc maksymaln jednostkow moc elektryczn owietlenia z Tabeli 8 i czasy dziaania na podstawie
projektu lub pomiarw jak dla budynku ocenianego;
b) E
K,LRef
referencyjne roczne jednostkowe zuycie energii elektrycznej kocowej dla owietlenia
wbudowanego;
c) EP
L,Ref
referencyjne roczne jednostkowe zuycie energii pierwotnej dla owietlenia wbudowanego.

Metodologia

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Metodologia

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

wspczynnik korekcyjny wartoci I

You might also like