Robert Anton Wilson

POWSTAJCY PROMETEUSZ
w przekadzie Dariusza Misiuny

Spis
W p r o w a d z e n i e Israel Regardie R o z d z i a Teoretyk i Praktyk Rozdzia II

treci
11

1 7

29

H a r d w a r e i software: m z g i jego p r o g r a m y R o z d z i a III Oralny obwd przetrwania biologicznego Rozdzia IV 81 43

Analny obwd emocjonalno-terytorialny Rozdzia V Dickens i Joyce: dialektyka oralno-analna R o z d z i a VI O b w d s e m a n t y c z n y ujarzmiajcy czas R o z d z i a VII Dialektyka u j a r z m i a n i a czasu: akceleracja i deceleracja R o z d z i a VIII Spoeczno-seksualny obwd moralny" R o z d z i a I X 1 5 5 1 2 7 1 0 9 93 85

Pranie mzgu i programowanie umysu Rozdzia X Przerabianie znajomych na roboty Rozdzia XI 1 8 9 189

Holistyczny obwd neurosomatyczny

R o z d z i a XII Kolektywny obwd neurogenetyczny R o z d z i a XIII Zasada wzgldnoci Rozdzia XIV Obwd metaprogramowania R o z d z i a XV Rne modele i zbieraniny Rozdzia Zasada Snafu Rozdzia XVII Ewolucja kwantowa R o z d z i a XVIII Nielokalny obwd kwantowy Rozdzia XIX Powstajcy Prometeusz Dodatek XVI

211

2 2 5

2 3 7

249

265

281

2 9 5

301

3 1 3

R o z d z i a T E O R E T Y K I

R R A K T Y K

To, czym jestemy, stanowi owoc wszystkich naszych z myli. myli. Wyrasta

Opiera si na mylach. B u d d a Dhammapada

Teoretyk i praktyk 19

P e w n e g o r a z u William J a m e s , ojciec a m e r y k a s k i e j p s y c h o l o g i i , s p o t k a starsz d a m , k t r a powiedziaa mu, e Ziemia spoczywa na skorupie

olbrzymiego wia. P r o f e s o r J a m e s z a p y t a j j a k n a j u p r z e j m i e j potrafi; Ale d r o g a p a n i , co p o d t r z y m u j e tego wia?" I d o w i e d z i a si: Och, t o p r o s t e . T e n w s t o i n a s k o r u p i e i n n e g o wia". Rozumiem" powiedzia profesor James, konsekwentnie zacho

wujc u p r z e j m y t o n Czy b y a b y p a n i a s k a w a p o w i e d z i e m i , n a c z y m stoi drugi w?" To n i e m a s e n s u , d r o g i p r o f e s o r z e " o d p o w i e d z i a a s t a r s z a k o b i e t a , w i d z c e jej r o z m w c a s t a r a si z a p a j w p u a p k logiki To w na w i u n a w i u n a wiu i t a k b e z k o c a ! " Nie b d c i e p o s p i e s z n i w n a m i e w a n i u si z owej d a m y , a l b o w i e m k a d y l u d z k i u m y s funkcjonuje w p o d o b n y s p o s b . By m o e , jej w i a t j e s t t r o c h b a r d z i e j z w a r i o w a n y , ale t w o r z g o t e s a m e r e g u y m y l e n i a . J a k z a u w a a d r L e o n a r d O r r , l u d z k i u m y s z a c h o w u j e si t a k j a k b y s k a d a si z d w c h czci: T e o r e t y k a i P r a k t y k a . T e o r e t y k w y m y l a p r z e r n e rzeczy. Potrafi w s z y s t k o wymyli. N a w e t t o , e Z i e m i a spoczywa n a n i e s k o c z o n e j stercie w i . T e o r e t y k m o e sdzi, e Z i e m i a j e s t p a s k a lub porusza si w kosmosie. Z m a t e r i a u zgro

m a d z o n e g o przez religioznawstwo porwnawcze wynika, e Teoretyk m o e u z n a si z a m i e r t e l n e g o , n i e m i e r t e l n e g o l u b j e d n o c z e n i e m i e r t e l n e g o i n i e m i e r t e l n e g o ( m o d e l r e i n k a r n a c y j n y ) , czy n a w e t za n i e i s t n i e j c e g o ( b u d d y z m ) . M o e u w a a , e yje w wiecie c h r z e c i j a s k i m , m a r k s i s t o w s k i m , r e l a t y w i s t y c z n o - n a u k o w y m albo n a z i s t o w s k i m . P s y c h i a t r z y i p s y c h o l o g o w i e c z s t o o b s e r w u j e (ku z m a r t w i e n i u i n n y c h l e k a r z y ) , e T e o r e t y k j e s t w s t a n i e w m w i s o b i e c h o r o b a n a w e t z d r o w i e . Praktyk ma mniej d o r o b o t y . Dziaa wedug prostego schematu:

to, co Teoretyk wymyla, Praktyk udowadnia. P o s u m y si t u z o w i e s z c z y m p r z y k a d e m z p r z e s z o c i , k t r y d o p r o -

20

wadzi do j e d n e g o z najwikszych k o s z m a r w w dziejach ludzkoci: Jeli T e o r e t y k sdzi, e wszyscy ydzi s p a r s z y w i e bogaci, P r a k t y k znajdzie na to d o w d , D o w i e d z i e , ze nawet najbiedniejszy yd z a m i e s z k u j c y o b s k u r n e g e t t o m a gdzie u k r y t e p i e n i d z e . J e l i T e o r e t y k sdzi, e S o c e p o r u s z a si w o k Z i e m i , P r a k t y k z a d b a o to, by n a s z a percepcja d o s t o s o w a a si do tej myli. Jeli Teoretyk z m i e n i z d a n i e i u z n a , e to j e d n a k Ziemia krci si w o k s o c a , dla P r a k t y k a zmiana dowodw nie bdzie stanowi problemu. Jeli Teoretyk sdzi, e woda wicona" z L o u r d e s wyleczy go z lumbago, P r a k t y k p o s t a r a si , by wszelkie sygnay z gruczow, m i n i i n a r z d w w i a d c z y y o d o b r y m zdrowiu. Rzecz j a s n a , a t w o p r z y c h o d z i n a m godzi si z myl, e jest to m o d e l f u n k c j o n o w a n i a u m y s w innych ludzi. O wiele t r u d n i e j p r z y z n a , e to my sami tak dziaamy. Istnieje n a p r z y k a d p r z e k o n a n i e , e n i e k t r z y ludzie s bardziej obiek t y w n i " od p o z o s t a y c h . Wedug niego p r z e d s i b i o r c y m o c n i e j stpaj po

z i e m i , s bardziej p r a g m a t y c z n i i obiektywni". A p r z e c i e w y s t a r c z y przyjrze si ich d r o b n y m g i e r k o m , by zrozumie, e to n i e p r a w d a . P o d o b n o p i n i ciesz si naukowcy, co w z u p e n o c i nie p o k r y w a si, z y c i o r y s a m i wielkich badaczy. Zazwyczaj byli to pasjonaci, k t r y m i targay wielkie emocje, a wic i u p r z e d z e n i a . Warto p a m i t a o t y m , e na Galileusza s p a d y g r o m y p o t p i e n i a n i e z e s t r o n y Kocioa tylko a s t r o n o m w z e s t a b l i s h m e n t u n a u k o w e g o . W 1905 roku wikszo f i z y k w o d r z u c i o szcze gln t e o r i w z g l d n o c i Einsteina. On s a m po 1920 r o k u n i e by w s t a n i e z a a k c e p t o w a jakichkolwiek a s p e k t w teorii k w a n t o w e j , c h o p o p i e r a y j liczne e k s p e r y m e n t y . Z kolei Edison b y t a k p r z y w i z a n y do g e n e r a t o r w p r d u s t a e g o , ze p r z e z wiele lat u z n a w a g e n e r a t o r y p r d u z m i e n n e g o za niebezpieczne, wbrew z g r o m a d z o n e m u materiaowi d o w o d o w e m u .

21

N a u c e b l i s k o do o b i e k t y w i z m u n i e d l a t e g o , e jej p r o m i n e n c i n i e p o d l e gaj o g l n y m r e g u o m psychologii, a l e z r a c j i m e t o d y n a u k o w e j , k t r a n a dugi d y s t a n s przezwycia indywidualne uprzedzenia. M o e m y tutaj przytoczy ciekawy p r z y p a d e k z l a t s z e d z i e s i t y c h ,

kiedy to t r z y n i e n a l e n e grupy b a d a w c z e u d o w o d n i y " , e LSD psuje c h r o m o s o m y , p o d c z a s gdy t r z y i n n e n i e z a l e n e g r u p y b a d a w c z e n i e z a n o t o w a y tego o d d z i a y w a n i a . W o b u p r z y p a d k a c h P r a k t y k d o w i d t o , co w y m y l i Teoretyk. W e w s p c z e s n e j fizyce istnieje s i e d e m e k s p e r y m e n t w p o t w i e r dzajcych b a r d z o k o n t r o w e r s y j n y t e o r e m a t Bella i d w a e k s p e r y m e n t y , k t r e zadaj mu kam. W p r z y p a d k u b a d a n a d postrzeganiem pozazmysowym

( E S P ) o d p o n a d stulecia obowizuje jedna regua: b a d a c z e p r a g n c y dowie, e e istnieje, c z y n i to z p o w o d z e n i e m , b a d a c z o m p r a g n c y m u d o w o d n i , n i e istnieje, p r z y c h o d z i to z rwn atwoci.

22 P r a w d a " , czy t e w z g l d n a p r a w d a t o efekt w i e l o l e t n i c h e k s p e r y m e n t w p r o w a d z o n y c h p r z e z tysice g r u p b a d a w c z y c h n a c a y m wiecie. Z p e r s p e k t y w y d u g i e g o o k r e s u c z a s u powoli zbliamy si do p r a w d y obiektywnej". Z p e r s p e k t y w y k r t k i e g o o k r e s u czasu z a w s z e s p r a w d z a si r e g u a Orra:

Cokolwiek Teoretyk wymyli,

Praktyk

udowodni.

R e s z t a j e s t k w e s t i n a m i t n o c i . I m bardziej arliwie T e o r e t y k b d z i e w co w i e r z y , tym wicej d o w o d w z g r o m a d z i P r a k t y k dla p o p a r c i a n a w e t n a j b a r d z i e j n i e d o r z e c z n e j tezy, takiej na p r z y k a d , e g d z i e w k o s m o s i e i s t n i e j e p e w i e n g a z o w y k r g o w i e c ("Bg") czerpicy r o z k o s z z d r c z e n i a ludzi, k t r z y n i e w i e r z w jego religi.

Niestety, trzeba to powiedzie: Nie sposb zrozu m i e n i c z e g o , jeli si t y l k o o t y m c z y t a . D l a t e g o k a d y k u r s n a u k o w y o b e j m u j e e k s p e r y m e n t y labo ratoryjne. ruch I z tej w a n i e p r z y c z y n y k a d y m d r y wiadomoci postuluje prakty

wyzwolenia

k o w a n i e jogi, m e d y t a c j i , t e c h n i k k o n f r o n t a c j i i t p . , p o d c z a s k t r y c h s p r a w d z a si w l a b o r a t o r i u m swj ukad nerwowy. Dotyczy to r w n i e ciebie, d r o g i czytelniku. Jeli wic chcesz z r o z u m i e t ksik, m u s i s z p r z e r o b i wiczenia z a w a r t e na k o c u k a d e g o z jej rozdziaw. W celu z r o z u m i e n i a i s t o t y f u n k c j o n o w a n i a Teore t y k a i P r a k t y k a z r b co n a s t p u j e : 1. Z w i z u a l i z u j jakie miejsce, k t r e n a s t p n i e b d z i e s z s t a r a si znale na ulicy. Przez cay t e n czas miej j e g o o b r a z w u m y l e . Zwr u w a g na to jak s z y b k o je znajdziesz. 2 . Wyjanij t e n e k s p e r y m e n t p r z y p o m o c y h i p o tezy wybirczej uwagi'", czyli p o s t a r a j si p r z e k o n a o t y m , e w o k n a s znajduje si wiele z a p o m n i a n y c h miejsc, k t r e m o e m y o d n a l e , jeli s k u p i m y n a n i c h swoj u w a g . N a s t p n i e udaj si n a p o s z u k i w a n i e d r u g i e g o miejsca. 3 . Wyjanij alternatywnej ten eksperyment przy pomocy

h i p o t e z y mistycznej", powiadajcej

e u m y s s p r a w u j e k o n t r o l n a d w s z y s t k i m " . Uwierz w to, e u d a o ci si w y c z a r o w a to miejsce. N a s t p n i e udaj si n a p o s z u k i w a n i e k o l e j n e g o miejsca, 4. P o r w n a j ile czasu zajmuje ci z n a l e z i e n i e

d r u g i e g o miejsca p r z y p o m o c y p i e r w s z e j h i p o t e z y (wybirczej u w a g i ) , a ile p r z y p o m o c y drugiej h i p o tezy ( u m y s u wadajcego m a t e r i ) .

5 . Posugujc si w a s n p o m y s o w o c i w y m y laj podobne eksperymenty, za kadym razem

p o r w n u j c d w i e t e o r i e : wybirczej u w a g i " (koin cydencji) i umysu sprawujcego kontrol nad

wszystkim" (psychokinezy). 6. Unikaj Pod koniec wycigania miesica pochopnych wnioskw. ten

ponownie

przeczytaj

r o z d z i a , p r z e m y l go, nie s k a n i a j c si j e d n a k k u adnym dogmatycznym jeszcze nie wnioskom. wiesz Uwierz i w to, jeste

e by moe

wszystkiego

w s t a n i e czego si nauczy. 7. W m w sobie (jeli sdzisz inaczej), e j e s t e b r z y d k i , n i e a t r a k c y j n y i tpy. Z t y m n a s t a w i e n i e m p j d na i m p r e z . O b s e r w u j w jaki s p o s b t r a k t u j ci ludzie. 3. W m w sobie (jeli sdzisz inaczej), e j e s t e przystojny, pocigajcy i i n t e l i g e n t n y . Z t y m n a s t a w i e n i e m pjd na i m p r e z . O b s e r w u j w jaki s p o s b t r a k t u j ci ludzie. 9. N a s t p n i e z wicze, Najpierw w ktre przejd skada si do si najtrudniejszego z dwch czci.

przyjrzyj i

uwanie d w m bliskim obcym sobie osobom,

przyjacioom

dwm

s t a r a j c si r o z g r y s p o s b m y l e n i a i c h T e o r e tykw oraz metody dziaania ich Praktykw.

A p o t y m przyjrzyj si f u n k c j o n o w a n i u T e o r e t y k a i Praktyka w sobie samym. Jeli wydaje ci si, e d o w i e d z i a e si c z e g o dziki w y k o n y w a n i u tych wicze p r z e z p r o k u , o z n a c z a to, e kiepski z ciebie u c z e . Po szeciu m i e s i c a c h p o r z d n e j pracy p o w i n i e n e co najwyej u w i a d o m i sobie, jak mao wiesz.

1 0 . P o s t a r a j si uwierzy w to, e m o e s z u n i e si w p o w i e t r z u i p o s z y b o w a przy p o m o c y czystej siy woli. N a s t p n i e przygldaj si t e m u , co si dzieje. Jeeli tak jak to b y o w m o i m p r z y p a d k u , rozcza ruje ci to wiczenie, z a b i e r z si za k o l e j n e , k t r e nigdy nie z a w o d z i . 11. Uwierz w to, e m o e s z osiagn w yciu wicej n i c i t o kiedykolwiek p o d p o w i a d a a twoja ambicja.

Rozdzia H A R D W A R E M Z G I I

II

SOFTWARE: P R O G R A M Y

JEGO

Gatunek miliardami

ludzki

yje

wiecie

wypenionym

punktw

informacyjnych. struktur, dla nas czerpiemy

Na te matryce nakadamy dziki czemu sensu. Sam wiat za nabiera wzr

struktury

z naszych cech

biologicznych

i spoecznych.

Persinger i Lafrenicre
Spare-Time Transients and Unusual Events

31

W ksice t e j b d z i e m y t r a k t o w a l u d z k i m z g j a k o s w e g o rodzaju b i o k o m p u t e r k o m p u t e r elektro-koloidowy w o d r n i e n i u od k o m p u t e r w e l e k t r o n i c z n y c h , istniejcych p o z a n a s z y m i g o w a m i . Zechciejcie zauway, e n i e m w i m y t u t a j , i l u d z k i m z g j e s t k o m p u t e r e m , A r y s t o t e l e s o w s k i e p r z e k o n a n i e z g o d n i e z k t r y m dla z r o z u m i e n i a c z e g o t r z e b a wiedzie, czym to co jest, cieszy si c o r a z m n i e j s z y m p o w a a n i e m w wiecie n a u k i . Z tej p r o s t e j przyczyny, e s a m o s w k o jest'' w p r o w a d z a t a k wiele z a o e metafizycznych, b y m o n a b y o d y s k u t o w a o n i c h w n i e s k o c z o n o . D l a t e g o w najbardziej r o z w i n i t y c h n a u k a c h , t a k i c h j a k fizyka m a t e m a t y c z n a , n i k t n i e z a s t a n a w i a si n a d t y m , c z y m co jest. M w i si o n a j l e p s z y m modelu (lub m a p i e ) , j a k i m m o n a p o s u y si p o d c z a s p r a c nad konkretnym obiektem badawczym. O g l n i e rzecz biorc, t e n zwyczaj n a u k o w y u n i k a n i a s o w a jest" p r z y n o s i s a m e k o r z y c i w e w s z y s t k i c h operacjach i n t e l e k t u a l n y c h . T a k wic, kiedy z d a r z a n a m si p r z e c z y t a , e A jest B, n a b i e r a m y l e p s z e g o zrozum i e n i a p r z e k a d a j c to sobie na s t w i e r d z e n i e , e A m o n a u w a a za B". M w i e n i e o t y m , e A jest B, b y w a r w n o z n a c z n e z w y p o w i a d a n i e m si tylko n a t e m a t t e g o , c o jest p r a w d z i w e w r a m a c h naszej wskiej specjalizacji M a m y tu wic do czynienia z t w i e r d z e n i e m na w y r o s t . O wiele s u s z n i e j s z e wydaje si m w i e n i e , e A moe by uwaane za B. Z tej w a n i e p r z y c z y n y m w i m y , e m z g m o n a traktowa jako

k o m p u t e r , a n i e e m z g jest k o m p u t e r e m . M z g wydaje si s k a d a z m a t e r i i z a n u r z o n e j w e l e k t r o - k o l o i d o w e j zawiesinie (protoplazmie). P o w i e r z c h n i o w e napicie sprawia, e koloidy cz si w grupy, t w o r z c co n a k s z t a t elu. Dzieje si t a k d l a t e g o , e t a k i jest w a n i e w p y w n a p i c i a p o w i e r z c h n i o w e g o n a wszelkie s u b s t a n c j e k l e i s t e . Z kolei a d u n k i e l e k t r y c z n e rozbijaj koloidy, t w o r z c co na k s z t a t soli. Dzieje si t a k , p o n i e w a posiadaj p o d o b n y a d u n e k elektryczny, a p o d o b n e a d u n k i z a w s z e si odpychaj. To w a n i e dziki tej r w n o w a d z e p o m i d z y elem a sol z a w i e s i n a k o l o idowa z n a j d u j e si w s t a n i e cigego p o r u s z e n i a , cigego ycia. W y s t a r c z y

32 jej d r o b n e n a r u s z e n i e , z b y t g w a t o w n e przejcie w s t a n elu l u b soli, by ycie dobiego kresu. K a d a s u b s t a n c j a c h e m i c z n a p o p r z e d o s t a n i u si d o m z g u w p y w a n a z m i a n r w n o w a g i p o m i d z y elem a sol, czego e f e k t e m s z m i a n y w wia d o m o c i . Z t e g o t e z wzgldu z i e m n i a k i posiadaj t a k i e s a m e o d d z i a y w a n i e p s y c h o d e l i c z n e " jak LSD, c h o przyjmuje o n o t r o c h i n n p o s t a . S a m a za z m i a n a d i e t y z w e g e t a r i a s k i e j na w s z y s t k o e r n i vice-versa ma j a k najbar dziej p s y c h o d e l i c z n e " o d d z i a y w a n i e .

MZG NIE JEST KOMPUTEREM

ALE M O E BY PRZEDSTAWIONY ZA P O M O C K O M P U T E R A

Przedmiotem dowiadczenia jest zbieranina wrae, ktrej nadajemy jaki ksztat, zgodnie z przyjtym przez siebie modelem. Ale model nigdy nie jest t zbieranin. Mapa to nie terytorium"; menu nie smakuje jak posiek.

33 Jeli uznamy za prawdziwe twierdzenie: Cokolwiek Teoretyk

wymyli, Praktyk udowodni", m u s i m y przyzna te, e wszystkie n a s z e idee maj c h a r a k t e r psychodeliczny. Nie potrzeba e k s p e r y m e n t w z diet l u b n a r k o t y k a m i d l a p o s t r z e g a n i a t e g o , c o o c z e k u j e si z o b a c z y . J e d y n p r z e s z k o d d l a s p e n i a n i a si f a n t a z j i s t a n o w i o g r a n i c z n i k i f i z y c z n e naszego wszechwiata.

K a d y k o m p u t e r s k a d a si z d w c h e l e m e n t w ; h a r d w a r e ' u i software'u. (Software o b e j m u j e te informacje.) H a r d w a r e t o k o n k r e t n y , n a m a c a l n y k o m p u t e r p r o c e s o r , t w a r d y dysk, kostki pamici, k l a w i a t u r a itd. w s z y s t k i e czci, k t r e m o n a wyj

i o d d a do reperacji, jeli dzieje si co zego. S o f t w a r e to z kolei p r o g r a m y przyjmujce r o z m a i t e , c z a s e m w y s o c e a b s t r a k c y j n e formy. P r o g r a m m o e by z a i n s t a l o w a n y n a k o m p u t e r z e , czyli n a p i s a n y n a t w a r d y m d y s k u . M o e by p r z e c h o w y w a n y n a d y s k i e t c e . M o e t e i s t n i e n a z w y k e j k a r t c e p a p i e r u j a k o p r o d u k t n a s z e j inwencji l u b w p o d r c z n i k u , k i e d y p o s i a d a p o s t a s t a n d a r d o w . Rzecz j a s n a , w t a k i m p r z y p a d k u n i e z n a j d u j e si on w k o m p u t e r z e , ale m o e by w k a d e j chwili do n i e g o p r z e n i e s i o n y - R n o r o d n o form, jakie przyjmuj p r o g r a m y , n i e o g r a n i c z a si d o p r z y t o c z o n y c h t u moliwoci. P r o g r a m m o e b o w i e m p o s i a d a jeszcze bardziej s u b t e l n p o s t a i na p r z y k a d znajdowa si t y l k o w n a s z e j gowie, jeli go n i e z a p i s a l i m y b d raz u y l i m y i w y k a s o w a l i m y . Hardware sprawia wraenie bardziej rzeczywistego" ni software,

p o n i e w a m o n a g o zlokalizowa w c z a s o p r z e s t r z e n i . J e l i n i e znajduje si w sypialni, p e w n i e k t o p r z e n i s g o d o p o k o j u itd. J e d n a k p o d p e w n y m w z g l d e m s o f t w a r e jest bardziej rzeczywisty", p o n i e w a n a w e t jeli r o z n i e s i e m y w p y k o m p u t e r ( z n i s z c z y m y " jego h a r d w a r e ) , s o f t w a r e b d z i e n a d a l i s t n i a z m o l i w o c i wcielenia w r o z m a i t e k o m p u t e r y . ( W s z e l k i e spekulacje n a t e m a t r e i n k a r n a c j i p o z o s t a w i a m w y c z n i e n a w a s n o d p o w i e d z i a l n o czytelnikw.) Kiedy m w i m y o ludzkim mzgu jako elektro-koloidowym biokomp u t e r z e , u t o s a m i a m y jego h a r d w a r e z t y m , co z n a j d u j e si w n a s z y c h g o w a c h . T r u d n i e j j e s t n a m z l o k a l i z o w a s o f t w a r e , k t r y w y d a j e si by

34

w s z d z i e . I t a k n a p r z y k a d o d n o s z w r a e n i e , e m j s o f t w a r e z n a j d u j e si w m o i m m z g u , a t a k e p o z a n i m , przyjmujc p o s t a ksiki, zawierajcej a n g i e l s k i p r z e k a d s y g n a w p r z e k a z a n y c h p r z e z P l a t o n a 2 4 0 0 lat t e m u , k t r j a s a m m i a e m p r z y j e m n o p r z e c z y t a p r z e d d w u d z i e s t u laty. Pozo s t a e e l e m e n t y m o j e g o s o f t w a r e ' u skadaj si z s o f t w a r e ' u K o n f u c j u s z a , J a m e s a J o y c e ' a , m o j e g o n a u c z y c i e l a z liceum, g r u p y T h r e e S t o o g e s , B e e t h o v e n a , mojej m a t k i i ojca, R i c h a r d a Nixona, m o i c h r o n y c h p s w i k o t w , dr. Carla S a g a n a o r a z (w p e w n e j m i e r z e ) t e g o w s z y s t k i e g o , co k i e d y k o l wiek w p y n o n a mj u m y s . By m o e b r z m i t o d z i w n i e , ale t a k w a n i e funkcjonuje software.

Oczywicie, gdyby w i a d o m o s k a d a a si w y c z n i e z tej n i e z r n i c o w a n e j t a p i o k i bezczasowego, b e z p r z e s t r z e n n e g o software'u, n i e p o s i a d a l i bymy naszej indywidualnoci, naszego centrum, J a n i . S t d frapujce staje si p y t a n i e , w jaki s p o s b z tego k o s m i c z n e g o o c e a n u s o f t w a r e ' u w y n u r z a si k o n k r e t n a o s o b a ? Cokolwiek Ludzki Teoretyk wymyli, Praktyk mzgi udowodni. zwierzt, inaczej funkcjonuje ni na zasadzie komputer.

mzg,

podobnie jak

innych troch

elektro-koloidowego Dlatego rzdz nim

komputera,

czyli

normalny

takie same prawa jak

te

rzdzce

pozostaymi mzgami

z w i e r z c y m i . Programv przedostaj si do niego pod postaci elektro-koloido wych zwizkw, w oddzielnych fazach kwantowych.

Kady z e s t a w p r o g r a m w skada si z trzech p o d s t a w o w y c h e l e m e n t w : 1. Wdrukw. S to do g b o k o z a i n s t a l o w a n e p r o g r a m y , p r z y s w o j o n e p r z e z m z g w p e w n y c h fazach jego rozwoju z racji p o s i a d a n y c h przez n i e g o

35

predyspozycji genetycznych. okresw zwikszonej wraliwoci

Etiologia o k r e l a na wdruki.

te

fazy yciowe

mianem

2. Uwarunkowa. S to p r o g r a m y n a d b u d o w a n e na w d r u k a c h , p o s i a d a jce z n a c z n i e luniejsza s t r u k t u r , s t d te p o d a t n i e j s z e n a z m i a n y w p r o cesie o d w a r u n k o w a n i a . 3. Procesw uczenia si, przyjmujcych jeszcze luniejsz posta ni

uwarunkowania. O g l n i e rzecz biorc, p i e r w o t n y w d r u k zawsze p o s i a d a p r z e w a g n a d nastpujcymi po nim uwarunkowaniami i procesami uczenia si. Wdruk to rodzaj s o f t w a r e ' u , k t r y z o s t a w b u d o w a n y w h a r d w a r e , czyli zosta odci n i t y n a n e u r o n a c h w chwili, gdy byy o n e wyjtkowo wraliwe. W d r u k w nie s p o s b p o d w a y . S p o r d caej m a s y p r o g r a m w , m o g cych peni funkcj software'u, to o n e narzucaj o g r a n i c z e n i a , parametry i g r a n i c e , w r a m a c h k t r y c h m o l i w e jest wszelkie z a c h o d z c e p n i e j w a r u n k o w a n i e , a t a k e wszelkie p o b i e r a n e n a u k i . Przed otrzymaniem pierwotnego wdruku wiadomo niemowlaka

jest "pusta i bezksztatna". Przypomina wiat o p i s a n y na p o c z t k u Ksigi Rodzaju, czy te tzw. w i a d o m o o w i e c o n , o k t r e j w s p o m i n a j liczne tradycje m i s t y c z n e . Z tej twrczej p r n i wraz z p i e r w s z y m w d r u k i e m w y a n i a si s t r u k t u r a . Dojrzewajcy u m y s n a t y c h m i a s t w p a d a w kleszcze tej s t r u k t u r y i m o n a powiedzie, e si n i staje. Cay t e n p r o c e s jest szczegowo o m w i o n y w ksice G. Spencera Browna pt. Laws of Form, lecz co ciekawe t r a k t u j e o n a o f u n d a m e n t a c h m a t e m a t y k i i logiki. J e d n a k wnikliwy czytelnik z pewnoci zauway, e B r o w n m w i rwnie o t y m procesie, dziki k t r e m u z b e z k r e s n e g o o c e a n u s y g n a w w y a w i a m y te szczeglne konstrukcje, k t r e n a z y w a m y sob" lub swoim w i a t e m " . Nic wic dziwnego, ze wielu m i o n i k w kwanych t r i p w " uwaa m a t e m a t y k Browna z a najdoskonalszy opis p o d r y p o d w p y w e m LSD. Z k a d y m kolejnym w d r u k i e m k o m p l i k u j e si n a s z software, a w r a z z n i m n a s z e r o z u m i e n i e rzeczywistoci. W o p a r c i u o t p i e r w o t n i e w y k s z t a c o n m a t r y c d o w i a d c z e , p o d w p y w e m d a l s z y c h u w a r u n k o w a o r a z n a u k s t o p n i o w o w y a n i a si s t r u k -

36

TWJ HARDWARE POSIADA KONKRETNE MIEJSCE. JEST ZLOKALIZOWANY W KOMRKACH MZGOWYCH.

T W J SOFTWARE NIE ZNAJDUJE SI W J E D N Y M MIEJSCU. M I E C I SI W KADEJ CHWILI W S Z D Z I E .

t u r a o b w o d w m z g o w y c h , t w o r z c a m a p n a s z e g o w i a t a . M a p a t a decy duje o t y m , o c z y m myli Teoretyk. Z kolei Praktyk a u t o m a t y c z n i e d o p a s o wuje do nej w s z y s t k i e n a d c h o d z c e sygnay P o s u y m y si t u t a j p o m y s e m dr. Timothy'ego Leary'ego i p o d z i e l i m y h a r d w a r e m z g u na o s i e m o b w o d w , p o n i e w a w chwili o b e c n e j jest to praw d o p o d o b n i e najlepsza m a p a u m y s u . Oczywicie, n i e w y k l u c z o n e e w cigu najbliszych l a t z o s t a n i e w y m y l o n e co l e p s z e g o . Poza t y m , zawsze n a l e y m i e n a u w a d z e , e m a p a t o nie t e r y t o r i u m . P i e r w s z e c z t e r y o b w o d y o d z n a c z a j si e w o l u c y j n y m k o n s e r w a t y z m e m . M w i m y o nich, ze s archaiczne", p o n i e w a w y s t p u j u k a d e g o c z o wieka za w y j t k i e m n i e d o r o z w i n i t y c h dzieci. S to: l. Oralny Obwd Przetrwania Biologicznego, k t r e g o w d r u k dokonuje si

p o d c z a s k o n t a k t u z m a t k l u b p i e r w s z y m o b i e k t e m m a t c z y n y m . J e g o dalsze

37

u w a r u n k o w a n i e n a s t p u j e p o d c z a s k a r m i e n i a i czyhajcych n a n i e m o w l a k a zagroe. Ten pierwszy obwd dotyczy gwnie ssania, odywiania, przyt u l a n i a i bliskoci ciaa. Wie si z a t e m z p o c z u c i e m b e z p i e c z e s t w a . I dziki n i e m u wycofujemy si n a t y c h m i a s t p r z e d c z y m n i e b e z p i e c z n y m l u b z w y c z a j n i e k o j a r z o n y m z rzecz zagraajc n a s z e m u i s t n i e n i u . 2. Analny Obwd Emocjonalno-Terytorialny. Jego wdruk nastpuje

u p d r a k w " , k i e d y n i e m o w l a k staje n a n o g i , z a c z y n a w d r o w a i walczy o wadz w strukturze rodziny. Ten w przewaajcej mierze ssaczy obwd

zawiaduje reguami terytorialnymi, gierkami emocjonalnymi, powtarza n i e m w y u c z o n y c h c z y n n o c i , h i e r a r c h i w s t a d z i e o r a z r y t u a a m i dominacji i posuszestwa. 3. Semantyczny Obwd Wizania Czasu. J e g o w d r u k d o k o n u j e si p r z y

p o m o c y ludzkich a r t e f a k t w i systemw s y m b o l i c z n y c h . Dotyczy n a s z y c h k o n t a k t w z o t o c z e n i e m , klasyfikowania w s z y s t k i e g o z g o d n i e z l o k a l n y m tunelem rzeczywistoci. Kieruje rozmaitymi funkcjami: wymylaniem,

kalkulowaniem, przewidywaniem i przekazywaniem sygnaw z pokolenia na pokolenie. 4. Moralny" Obwd Spoeczno-Seksualny. W d r u k t e g o o b w o d u nastpuje

w okresie dojrzewania wraz z pierwszymi dowiadczeniami orgazmicznymi. J e s t u w a r u n k o w a n y p l e m i e n n y m i t a b u . Zawiaduje r o z k o s z s e k s u a l n , l o k a l n y m i definicjami d o b r a " i za", r e p r o d u k c j , d o j r z a o s o b o w o c i (rol p c i o w ) i w y c h o w a n i e m m o d y c h . W y k s z t a c e n i e si tych o b w o d w w t o k u ewolucji i p o w t a r z a n i e ich p r o c e s u r o z w o j o w e g o u k a d e g o s s a k a n a c z e l n e g o , p r z e c h o d z c e g o ze stanu dziecicego w d o r o s o , z a p e w n i a p r z e t r w a n i e p u l i g e n e t y c z n e j ssakw, u m o l i w i a f u n k c j o n o w a n i e ich socjobiologii (czyli polityki) o r a z z a b e z p i e c z a ich p r z e k a z k u l t u r o w y . D r u g a g r u p a o b w o d w m z g o w y c h jest z n a c z n i e m o d s z a , s t d te k a d y z n i c h w y s t p u j e j e d y n i e u nielicznych p r z e d s t a w i c i e l i g a t u n k u ludzkiego, O ile z a t e m s t a r e o b w o d y p o w t a r z a j p r z e b i e g ewolucji l u d z k o c i do chwili o b e c n e j , t e f u t u r y s t y c z n e o b w o d y a n t y c y p u j p r z y s z ewolucj. N a l e do nich:

38

5. Holistyczny przey

Obwd

Neurosomatyczny, wywoywanych przy

wdrukowywany pomocy

podczas lub

ekstatycznych

biologicznej

c h e m i c z n e j jogi, O b w d t e n z a w i a d u j e n e u r o s o m a t y c z n y m i s p r z e n i a m i zwrotnymi (typu ciao u m y s " ) . Wywouje b o g o s o m a t y c z n o - s e n s o -

r y c z n i uczucie "haju". O d g r y w a wic bardzo istotn r o l w s a m o u z d r a wianiu. metody Medycyna holistyczna i tzw. n a u k a chociaby chrzecijaska posiadaj zaktywizowanie tego

umoliwiajce

tymczasowe

o b w o d u . N a t o m i a s t joga t a n t r y c z n a p o t r a f i n a t r w a l e w p r o w a d z i w i a d o mo na ten poziom funkcjonowania. 6. Kolektywny kowany pod Obwd Neurogenetyczny. zaawansowanych Obwd technik ten zostaje wdru (napi

wpywem

jogicznych

b i o - c h e m i c z n o - e l e k t r y c z n y c h ) . J e g o z a d a n i e m jest z a w i a d y w a n i e s y s t e m a m i s p r z o n y m i D N A - R N A - m z g u . Posiada c h a r a k t e r k o l e k t y w n y ^ poniewa, z a w i e r a w s o b i e cay s c e n a r i u s z ewolucyjny, w r a z z j e g o p r z e

szoci i przyszoci. Obcowaniu z t y m o b w o d e m towarzysz przeycia n u m i n o t y c z n e , m i s t y c z n e " , rozbijajce u m s . T o w a n i e t u t a j p r z e b y w a j archetypy z jungowskiej niewiadomoci zbiorowej": bogowie, boginie, d e m o n y , k a r y i p o z o s t a e personifikacje w a d a j c y c h n a m i p r o g r a m w DNA (instynktw). 7. Obwd Metaprogramowania. J e g o wdruk d o k o n u j e si przy p o m o c y

b a r d z o z a a w a n s o w a n y c h t e c h n i k jogicznych. Posugujc si j z y k i e m w s p c z e s n y m m o n a powiedzie, e o b w d t e n s k a d a si z e w i a d o m o c i cyber n e t y c z n e j r e p r o g r a m u j c e j i p r z e d r u k o w u j c e j w s z y s t k i e p o z o s t a e obwody, a n a w e t siebie s a m , dziki c z e m u m o l i w y j e s t w i a d o m y w y b r p o m i d z y a l t e r n a t y w n y m i w i a t a m i i t u n e l a m i rzeczywistoci. 8. Nie-lokalny Obwd Kwantowy. W d r u k t e g o o b w o d u d o k o n u j e si na

s k u t e k s z o k u , w w y n i k u mierci klinicznej", d o w i a d c z e n i a z p o g r a n i c z a mierci", d o w i a d c z e wyjcia z ciaa", p o z a c z a s o w y c h percepcji (prekognicji"), wizji p o z a p r z e s t r z e n n y c h (ESP) i t p . D o s t r a j a o n m z g d o n i e l o k a l n e g o s y s t e m u k o m u i n k a c j i k w a n t o w e j , o k t r y m pisali t a c y fizycy j a k B o h m , Walker, S a r f a t t i i Bell.

1 , Jeli

nie

mielicie

wczeniej

do

czynienia

z k o m p u t e r a m i , z a z n a j o m c i e si z ich d z i a a n i e m . N a s t p n i e p o n o w n i e przeczytajcie t e n r o z d z i a . 2. W celu lepszego zrozumienia, czym jest

hardware, a c z y m software (w o d n i e s i e n i u do ludz k i e g o m z g u ) , wykonajcie n a s t p u j c m e d y t a c j : Usidcie w j a k i m w y g o d n y m miejscu, gdzie przez p godziny nikt nie bdzie w a m przeszkadza. P r z e p r o w a d c i e t a m n a s t p u j c y p r o c e s mylowy. Z a s t a n w c i e si, c o w a s s k o n i o d o t e g o wiczenia i podajcie s z e r e g p o w o d w " . Dla p r z y k a d u , wykonujecie to wiczenie, p o n i e w a przeczytalicie o n i m w tej ksice. Czemu j kupili cie? Czy k t o wam j poleci? Skd znacie t o s o b ? Jeli p r z y p a d k i e m znalelicie t ksik w jakiej k s i g a r n i , jak to si s t a o , e w a n i e w t e d y znaleli cie si w t y m miejscu? Dlaczego i n t e r e s u j e c i e si t e g o rodzaju kami, o psychologii, wiadomoci, ewolucji ksi itp.?

Skd wziy si te w a s z e z a i n t e r e s o w a n i a ? Kto was z a c h c i d o n i c h i kiedy t o b y o ? J a k i w p y w n a wasze z a i n t e r e s o w a n i a m i a o wasze dziecistwo? Dlaczego wykonujecie wiczenie w tym a nie i n n y m p o k o j u ? Dlaczego kupilicie l u b wynajlicie a k u r a t to m i e s z k a n i e ? C z e m u mieszkacie w t y m a nie i n n y m m i e c i e ? C z e m u yjecie na t y m a nic i n n y m kontynencie? Skd si tu w ogle w z i l i c i e j a k poznali si wasi rodzice? Czy w i a d o m i e p o s t a n o w i l i mie dziecko, czy by to p r z y p a d e k ? W jakich m i a s t a c h si urodzili? Jeli w r n y c h , jak d o s z o do tego, e przeciy si ich cieki?

Dlaczego na tej p l a n e c i e m o l i w e jest ycie i j a k t o si s t a o , e pojawia si t a k a jego f o r m a , k t r e j chce si w y k o n y w a p o d o b n e wiczenia? P o w t r z c i e t o wiczenie p o kilka d n i a c h , p r b u j c odpowiedzie na ktrych nie pidziesit pozostaych pyta, sobie wczeniej.

zdylicie

zada

(Zwrcie uwag na to, e nigdy nie sposb wyczerpa zasobu pyta.) wszelkich rozwaa natury metafi

Unikajcie

zycznej (dotyczcych k a r m y , r e i n k a r n a c j i , p r z e z n a c z e n i a " i t y m p o d o b n y c h ) . Z a d a n i e m t e g o wiczenia jest g r u n t o w n a p r z e m i a n a u m y s u b e z o d n o s z e n i a si do teorii okultystycznych". Bdzie o n a t y m

g b s z a , i m rzadziej b d z i e m y p o w o y w a l i si n a t a k o t w a r c i e " m i s t y c z n e spekulacje. 3. Wecie do rki jakikolwiek przedmiot

d o m o w e g o u y t k u . M o e to by yka, dugopis, szklanka itp. Przeprowadcie podobny proces

m y l o w y . Z a s t a n w c i e si, s k d si o n a w z i a ? Kto j wymyli? J a k i m s p o s o b e m ten wynalazek d o t a r n a n a s z k o n t y n e n t ? Kto g o w y p r o d u k o w a ? D l a c z e g o t e n k t o z a j m o w a si p r o d u k c j y e k a n i e k l a t e k dla p t a k w ? D l a c z e g o z o s t a p r z e d s i biorc a nie m u z y k i e m ? C z e m u k u p i e t rzecz? Dlaczego to w a n i e j wzie do rki jako obiekt przydatny do medytacji?

Rozdzia ORALNY

III

O B W D

PRZETRWANIA BIOLOGICZNEGO

Geny, podobnie jak monady Leibnitza, nie posiadaj okien; wysze formy ycia wychodz na jaw. Edward Wilson, Socjobiologia

Oralny

o b w d

p r z e t r w a n i a

b i o l o g i c z n e g o

45

W r d n a s z y c h p r z o d k w n i e w i e l e byo d a m i d e n t e l m e n w . W i k s z o z n i c h n i e bya n a w e t s s a k a m i . K a d y o r g a n i z m w i e l o k o m r k o w y , jeli z a m i e r z a p r z e t r w a w s w y m rodowisku, musi posiada gboko wbudowany obwd samozacho

wawczy, d e c y d u j c y o j e g o n a j b a r d z i e j p o d s t a w o w y c h w y b o r a c h : p o d aniu do p r z o d u w k i e r u n k u poywienia i schronienia bd wycofywaniu si w o b l i c z u z a g r o e n i a . Kady ssak u r u c h a m i a ten obwd w kontakcie z pierwszym w d r u k o wanym obiektem przetrwania biologicznego sutkiem. U wszystkich

ssakw, w t y m r w n i e u cywilizowanych ssakw n a c z e l n y c h (czyli l u d z i ) , oralno i przetrwanie cz si ze s o b . Z tej w a n i e przyczyny, m i m o

m i e r t e l n e j wizji r a k a , szacuje si, e p r z e s z o 8 5 m i l i o n w A m e r y k a n w n a d a l pali p a p i e r o s y . Pozostali uj g u m ( m i t w k , o w o c w k , a n a w e t b e z c u k r o w dla k a d e g o co m i e g o ) , obgryzaj p a z n o k c i e , s s kciuki, w k a d a j d u g o p i s y d o u s t , p r z e d e w s z y s t k i m z a p r z e j a d a j si c h i p s a m i , Marsami, preclami, orzeszkami, pestkami, crackersami, k a n a p k a m i itp. N i e k t r z y t e z a g r y z a j wargi, oblizuj si i m i t o l swoje wsy. O t y m , co si w y p r a w i a w s y p i a l n i a c h , w i e t n i e w i e d z specjalici z I n s t y t u t u Kinseya. M a t e g o w i a d o m o kady, k t o chocia raz oglda p o r n o l a . Dobre z o b r a z o w a n i e wielkiego znaczenia wdruku oralnego stanowi

o p o w i e o p e w n y m d z i e c i t k u yrafy, k t r e g o m a t k a z g i n a w w y p a d k u p r z e j e c h a n a p r z e z j e e p a t u p o p o r o d z i e . N o w o r o d e k t a k b a r d z o przej si t y m w y d a r z e n i e m , e z a m i a s t yrafy w d r u k o w a sobie j e e p a j a k o p i e r w s z y o b i e k t r e p r e z e n t u j c y a r c h e t y p yrafy. W k o n s e k w e n c j i p r b o w a r o z m a w i a z j e e p a m i , a n a w e t je ssa. Kiedy z a p o d i s , u s i o w a z n i m i k o p u l o w a . P o d o b n h i s t o r i p r z y t a c z a K o n r a d L o r e n z , o p o w i a d a j c j a k t o p e w n a g t a k m o c n o w d r u k o w a a sobie p i e c z k p i n g - p o n g o w , e z a m i a s t p o d n i e c a si n a w i d o k i n n y c h gsi, bya p o d n i e c o n a w i d o k i e m teje p i e c z k i . O t o c o n a t e n t e m a t p i s a Karol D a r w i n : W naszych dojrzalszych latach, kiedy widzimy jaki obiekt podobny do kobiecej piersi... czujemy fal bogoci nalewajc wszystkie nasze zmysy...

46 S t a r e w i z e r u n k i p r z e d s t a w i a j wielk b o g i n i m a t k z l i c z n y m i pier s i a m i . S t a r o y t n i n a z y w a l i j D i a n z Efezu, s a m z a w. Pawe d o n o s i , e jej w y z n a w c y lubili w y k r z y k i w a w u n i e s i e n i u : O, j a k e wielka j e s t Diana!'" N a g i m i ciaami kobiecymi, w szczeglnoci piersiami, zachwycali si o d n i e p a m i t n y c h c z a s w m a l a r z e , uwieczniajc j e n a s w y c h o b r a z a c h , Z n a m i e n n e j e s t r w n i e , e n a w e t n a tych d z i e a c h , g d z i e n i e w y s t p o w a y l u d z k i e p o s t a c i e , kiedy ty lk o m o n a b y o w s t a w i a n o k r g o c i . P o d o b n i e p o s t p u j architekci, k t r z y amic euklidejskie linie p r o s t e p o d k a d y m p r e t e k s t e m w p r o w a d z a j u k i , d o m y m a u r e t a s k i e itp. C o p r a w d a , o k r z y wych k s z t a t a c h m o s t w w i s z c y c h decyduj p r a w a n e w t o n o w s k i e j fizyki ( n a z y w a n e j p r z e z P y n c h o n a tcz grawitacji"), ale ich d w i e liny n o n e i t a k p r z y n o s z r o z k o s z e s t e t y c z n z p r z y c z y n , o k t r y c h kiedy w s p o m i n a D a r w i n . M a m y t u d o c z y n i e n i a z e zjawiskiem o c h a r a k t e r z e u n i w e r s a l n y m . S p r a w d z a si o n o c h o c i a b y w m u z y c e , k i e d y t o p o r a z p i e r w s z y s y s z c jak p i e w a c z k zwykle zwracamy uwag, na p e w n , bardzo

z n a c z c cz jej ciaa. Nieco i n a c z e j wyraaj to uczucie himalaici, k t r z y w o d p o w i e d z i na p y t a n i e o to, co s k a n i a ich do w s p i n a n i a si po grach, m w i : " I d z i e m y tam d l a t e g o e istniej". W a r t o t e z a u w a y , e n a s z e n a r z d z i a k u c h e n n e posiadaj z a z w y czaj o k r g p o s t a . K w a d r a t o w e talerze i s p o d k i wygldaj co n a j m n i e j dziwacznie. R w n i e N i e z i d e n t y f i k o w a n e O b i e k t y Latajce przyjmuj najczciej owaln lub stokow posta. F r e u d y c i sugeruj, e opiumici, m o r f n i c i i h e r o i n i c i p o w o d o w a n i s u k r y t y m pragnieniem powrotu do o n a . W wietle naszej teorii m o n a powiedzie, ze o p i u m i jego p o c h o d n e p o m a g a j raczej w p o w r o c i e do bezpiecznej p r z e s t r z e n i " obwodu przetrwania biologicznego, do gorcego, w y g o d n e g o miejsca b e z p i e c z e s t w a biologicznego. D l a t e g o o p i a t y m o g uwalnia te same neuroprzekaniki co karmienie piersi.

47 Reasumujc, obwd p r z e t r w a n i a biologicznego jest z a p r o g r a m o w a n y w taki s p o s b , by d a n y o s o b n i k p o s z u k i w a k o m f o r t u i b e z p i e c z e s t w a w p o b l i u m a t c z y n e g o ciaa. J e l i wic m a t k i n i e b d z i e w p o b l i u , z o s t a n i e w d r u k o w a n y najbliszy jej s u b s t y t u t . J a k z a u w a y l i m y , w p r z y p a d k u m a e j yrafy takim odpowiednikiem czworononej matki by czterokoowy jeep.

Z kolei m a y gsior nie potraficy znale okrgego, b i a e g o ciaa m a t k i , z a f i k s o w a si n a o k r g e j , biaej pieczce p i n g - p o n g o w e j . Osieciowanie" tego obwodu nastpio u pierwszych, bardzo prymi t y w n y c h o r g a n i z m w , yjcych n a z i e m i 3-4 m i l i a r d y l a t t e m u . W or g a n i z m i e w s p c z e s n e g o c z o w i e k a p o z o s t a o c i tej duj si w pniu mzgu oraz autonomicznym ukadzie struktury znaj gdzie

nerwowym,

c z si z g r u c z o a m i w y d z i e l a n i a w e w n t r z n e g o i i n n y m i s y s t e m a m i p o d t r z y m y w a n i a ycia. D l a t e g o w a n i e z a k c e n i a w f u n k c j o n o w a n i u t e g o o b w o d u o d b i j a j si na caym ciele" i o g l n i e r z e c z b i o r c prdzej przyjmuj posta objaww fizycznych anieli symptomw psychiatrycz

nych, w z w i z k u z c z y m l u d z i e z g a s z a j si z n i m i r a c z e j do l e k a r z a internisty ni psychiatry. N a l e y p o d k r e l i , e wci znajdujemy si w p r y m i t y w n e j fazie rozwoju. W a r u n k i panujce na naszej planecie s cakiem brutalne. Radykalni pedia trzy u t r z y m u j , e r o z p o w s z e c h n i o n e w naszych t - a s a c h o d b i e r a n i e p o r o d u w s z p i t a l a c h n i e m a l zawsze s t a n o w i t r a u m a t y c z n e d o w i a d c z e n i e (posugujc si n a s z y m j z y k i e m , m o n a powiedzie, e w p r o w a d z a zy w d r u k w u k a d n e r w o w y n o w o r o d k a ) . N a s z e m e t o d y wychowawcze s r w n i e dalekie o d i d e a u . O b u d o w u j ze w d r u k i z y m i u w a r u n k o w a n i a m i . N a t o m i a s t w s z e c h o b e c n a p r z e m o c liczne wojny, rewolucje, wojny d o m o w e i codzienne starcia z drobnymi rzezimieszkami - sprawia, ze u wikszoci

o s b t e n p i e r w s z y o b w d znajduje si w k r y t y c z n y m s t a n i e . P r z e p r o w a d z o n e w 1 9 6 8 roku b a d a n i a a m e r y k a s k i e j s u b y m e d y c z n e j wykazay, z e 8 5 % m i e s z k a c w USA p o s i a d a o jeden l u b wicej s y m p t o m w z e g o w d r u k u l u b w a r u n k o w a n i a p i e r w s z e g o o b w o d u . D o s y m p t o m w tych n a l e a y z a b u r z e n i a m o w y , palpitacje serca, m o k r e rce i p o w t a r z a j c e si koszmary senne.

48

O z n a c z a to, e 8 5 z e 1 0 0 s p o t k a n y c h p r z e z n a s o s b p o w i n n o si u z n a w a za c h o d z c e kaleki". M a m y t u d o c z y n i e n i a z najbardziej p o d s t a w o w y m p o z i o m e m rozu m i e n i a n a s z e j b r u t a l n e j , cynicznej tezy, powiadajcej e wikszo ludzi p r z y p o m i n a r o b o t y z filmw f a n t a s t y c z n o - n a u k o w y c h i n i c j e s t w s t a n i e k l a r o w n i e obserwowa, ocenia i rozwizywa n o w y c h sytuacji, zastraszonego s k o r o w ich dziecka.

pniu mzgowym kr substancje chemiczne

D l a t e g o w a n i e Gurdijew twierdzi, e ludzie p i i yj w wiecie kosz marw sennych.

POCZUCIE

SPRAWIEDLIWOCI?

PRZYZWOITOCI? JAK MONA OCZEKIWA SPRAWIEDLIWOCI I PRZYZWOITOCI NA PLANECIE PICYCH LUDZI? G. I. Gurdijew
P o d o b n e s p o j r z e n i e p r e z e n t o w a l i p i e r w s i chrzecijanie, w pniejszych czasach nazywani z pogard przez rzymskich biurokratw heretykami" ( g n o s t y k a m i ) . P o c h o d z c a z I wieku Ewangelia Prawdy m w i w p r o s t , e hi storia jest k o s z m a r e m : ...tak jakby (ludzko) bya pogrona we nie, miotajc si w wiecie koszmarw, gdzie szuka schronienia.., albo zadaje bolesne ciosy, albo sama ja otrzymuje... czasami bywa, e ludzie sami si zabijaj... kiedy indziej morduj swych blinich...

Dla tych p i e r w s z y c h chrzecijan, p o d o b n i e j a k dla b u d d y s t w , przebu dzenie o z n a c z a o o p u s z c z e n i e w i a t a p r z e r a a j c y c h fantazji, czyli, p o s u gujc si n a s z w a s n t e r m i n o l o g i , s k o r y g o w a n i e tych w s z y s t k i c h z y c h w d r u k w , k t r e p r z e m i e n i y n a s w wadliwie funkcjonujce r o b o t y t a k , a b y m y n a r e s z c i e m o g l i ujrze zarysy p r a w d z i w e g o wiata.

49

N a l e y t u t a j p o d k r e l i , e t e n o b w d j a k o n a j s t a r s z y w dziejach ewolucji c z o w i e k a j e s t r w n i e najbardziej z a u t o m a t y z o w a n y i najszybciej funkcjo nujcy. Znajduje si p o z a w i a d o m o c i czasu. W i d a t o p o reakcji p s a n a p i e r w s z y o d g o s i n t r u z a . O b r o n n y r u c h ciaa i s z c z e k a n i e m a c h a r a k t e r c z y s t o a u t o m a t y c z n y . D o p i e r o z c z a s e m pies z a s t a n a w i a si jak z a r e a g o w a na przybycie obcego. W z r o z u m i e n i u tej czci n a s z e g o m z g u m o g by p r z y d a t n e u w a g i R o b e r t a A u d r e y a p o c z y n i o n e w o p a r c i u o b a d a n i a specjalisty od s s a k w naczelnych, Raya Carpentera: Wyobra sobie, e jeste map, biegniesz ciek, mijasz ska i nagle zauwaasz przed sob inne zwierz. Zanim postanowisz atakowa, ucieka lub nic nic robi, musisz podj szereg decyzji. Musisz pomyle, czy dostrze ona istota jest map? A jeli ni nie jest, czy zwierz to ma wobec map pozytywne czy negatywne zamiary? W przypadku map, czy jest to samiec czy samica? Jeli samica, czy ma ona ruj? Jeli natomiast samiec, w jakim jest wieku? Jeli jest dorosy, czy naley do twojej grupy?... Analiza ta musi ci zaj 1/5 sekundy. W przeciwnym razie moesz zosta zaatakowany,

W o k r e s i e d z i e c i s t w a o b w d p r z e t r w a n i a b i o l o g i c z n e g o wie si z b e z p i e c z n p r z e s t r z e n i m a t c z y n ( w d r u k i e m o r a l n y m ) , j e d n a k z wie k i e m d o k o n u j e e k s p a n s j i n a i n n e o b s z a r y b e z p i e c z e s t w a . Bez m o c n o w b u d o w a n y c h p r o g r a m w g e n e t y c z n y c h (czyli automatyzmw) ta druga

faza n i e b y a b y m o l i w a . a d e n s s a k n i e m g b y o d e r w a si o d s u t k a . P r o g r a m y te dziaaj na poziomie niewiadomoci", poniewa gdybymy m i e l i z a t r z y m y w a si i p r z e m y l i w a k a d sytuacj, z j a d b y n a s p i e r w s z y napotkany drapienik. Oczywicie, w d r u k i d o k o n u j si c a k i e m l o s o w o , w chwilach p o d w y szonej wraliwoci (jak w p r z y p a d k u gsiora, ktry wdrukowa sobie

p i e c z k p i n g p o n g o w ) . N i e k t r z y w d r u k o w u j sobie b r a w u r , p o m y s o wo i s k o n n o d o p o s z u k i w a , i n n i s z t y w n o , n e o f o b i ( s t r a c h p r z e d n o w o c i a m i ) i wycofanie, czego s k r a j n y m p r z y k a d e m jest s m u t n y w d r u k nazywany autyzmem.

50

T a k czy owak k a d y z n a s jest a u t o m a t e m , d o p k i n i c n a u c z y si reprog r a m o w a swoich o b w o d w m z g o w y c h . Wikszo ludzi nigdy n i e n a b y w a takich umiejtnoci metaprogramowania. Wszystko dzieje si byska

wicznie, t a k jakby toczyo si p o z a czasem, na auto-pilocie. Najlepiej wyra aj to s o w a o n i e r z y stojcych p r z e d s d e m w o j e n n y m za t c h r z o s t w o l u b o d z n a c z a n y c h m e d a l e m za o d w a g : "Nie wie m jak to si stao". Rzecz j a s n a , w o k t w a r d e g o w d r u k u o b w o d u p r z e t r w a n i a biologiczn e g o pojawiaj si delikatniejsze warunkowania, dziki ktrym zakres na stado albo

bezpiecznej przestrzeni poszerza si z ciaa matczynego plemi poszerzon rodzin".

wiadomo obwodu przetrwania biologicznego jest j e d n o w y m i a r o w a .

51 Kade zwierz spoeczne posiada obok darwinowskiego instykntu"

samozachowawczego (programu genetycznego) podobny instynkt" ochrony puli g e n e t y c z n e j . S t a n o w i o n p o d s t a w a l t r u i z m u , b e z k t r e g o z w i e r z t a s p o e c z n e nie m o g y b y f u n k c j o n o w a . D z i k i e psy (i wilki) szczekaj, by o s t r z e c r e s z t s t a d a p r z e d intruzem. Nasze u d o m o w i o n e psy postrzegaja nas jako przywdcw swego stada, dlatego szczekiem ostrzegaj nas p r z e d i n t r u z e m . (Takie zachowanie p o s i a d a t d o d a t k o w f u n k c j , z e u p r z e d z a o b c e g o o g o t o w o c i walki o terytorium). W r a z z r o z w o j e m cywilizacji o s a b i e n i u ulegy wizi s t a d n e . T a k a jest p r z y c z y n a a n o m i i " , alienacji" oraz niepokoju e g z y s t e n c j a l n e g o " , zjawisk w s z e c h o b e c n y c h w naszych czasach, n a d k t r y m i uwielbiaj rozprawia rozmaici krytycy spoeczni. Pochodzc z naszego i n s t y n k t u samozacho w a w c z e g o wi z n a s z p u l g e n e t y c z n nastpia wi z p e w n y m i szczegl nymi bilonami, ktre nazywamy pienidzmi". cile rzecz biorc, w s p c z e s n y czowiek nie p o s z u k u j e b e z p i e c z e s t w a w swej puli g e n e t y c z n e j , plemieniu, p o s z e r z o n e j r o d z i n i e . N a s z e p r z e t r w a n i e b i o l o g i c z n e zaley b o w i e m od p o z y s k a n i a owych b i l o n w . "Nie da si y bez p i e n i d z y " k r z y c z a a w rozpaczy trupa t e a t r a l n a Living Theatre... I t r u d n o jej si dziwi, p o n i e w a n a t y c h m i a s t po w y c o f a n i u p i e n i d z y z ubiegu ogar nby n a s s t r a c h o ycie. Z a s t a n w c i e si n a d t y m . jak bycie si czuli, g d y b y w jednej chwili o d c i t o w a m p r z y p y w gotwki, a z r o z u m i e c i e , co czuj ludzie p i e r w o t n i odcici od s w e g o byy plemienia. Z tej w a n i e przyczyny osctracyzm i banicja mechanizmami zapewniajcymi ad

wystarczajco

skutecznymi

d a w n y m s p o e c z e s t w o m . J e s z c z e w czasach Szekspira w y s t a r c z y o zagrozi k o m u w y g n a n i e m , aby p r z y w o a g o d o p o r z d k u . (Wygnany! k r z y c z a R o m e o Przeklci m w i to s o w o w piekle!") W s p o e c z e s t w a c h tradycyjnych p r z y n a l e n o do p l e m i e n i a z a p e w n i a a p r z e t r w a n i e b i o l o g i c z n e . Groba w y g n a n i a w z b u d z a a z a p o s t r a c h r w n y mierci. W spoeczestwach nowoczesnych p o s i a d a n i e b i l o n w ( p i e n i d z y ) jest g w a r a n t e m p r z e t r w a n i a b i o l o g i c z n e g o . I c h brak b u d z i p r z e r a e n i e .

52 S t d w a n i e si bierze t z w . ustrj p a s t w a socjalnego czy r o z m a i t e s y s t e m y t o t a l i t a r n e , z r n o r o d n d a w k racjonalnoci i h i s t e r i i p r b u j c e o d t w o r z y wi p l e m i e n n p o p r z e z u c z y n i e n i e z p a s t w a s t r a n i k a puli g e n e t y c z n e j . W z e s t a w i e n i u z n i m i k o n s e r w a t y w n a wizja p o r z d k u s p o e c z n e g o , powiadajca e n i e n a l e y t o l e r o w a a d n e j f o r m y p a s t w a socjal n e g o , n a m a w i a ludzi do tego, by yli w s t a n i e a n o m i i w y w o a n e j c a k o w i t y m n i e p o k o j e m e g z y s t e n c j a l n y m , z w i z a n y m z lkiem o p r z e t r w a n i e . N i e s t e t y , k o n s e r w a t y c i nie r o z u m i e j tych m e c h a n i z m w , p r o s z wic lokalne agencje d o b r o c z y n n e " o w y p e n i a n i e funkcji p a s t w a socjalnego. I n n y m i s o w y u d z si, e u n i e p o w i z a n y c h ze s o b p o d w z g l d e m g e n e t y c z n y m l u d z i (czyli typowych m i e s z k a c w m i a s t a ) jak za d o t k n i c i e m m a g i c z n e j r d k i z o s t a n i e p r z y w r c o n a pula g e n e t y c z n a . J e d n a k p a s t w o n i e m a n i c w s p l n e g o z p u l g e n e t y c z n czy p l e m i e n i e m , p r z e z c o n i e moe p r z e k o n u j c o odgrywa roli j e d n o s t k i p r z e t r w a n i a b i o l o g i c z n e g o . Wczeniej czy p n i e j k a d a o s o b a znajdujca si n a z a s i k u d o s t a j e p a r a n o i , p o n i e w a n i e u s t a n n i e obawia si, e m o e u c z y n i co, c o s k o n i n i e s y c h a n i e z o o n m a c h i n b i u r o k r a t y c z n d o z a b r a n i a jej z a p o m o g i . W p a s t w a c h t o t a l i t a r n y c h , gdzie u t o s a m i e n i e p a s t w a z p l e m i e n i e m urasta do roli nowego mistycyzmu, paranoja ta przyjmuje posta letaln. Tymczasem, grupach, prawdziwa wi jest moliwa ich jedynie w drobnych bezpo

zapewniajcych

wszystkim

czonkom

kontakt

r e d n i . S t d n i e u s t a n n i e p o w t a r z a j c e si ( c h o b e z o w o c n e w r e a l i a c h s p o e c z e s t w a p r z e m y s o w e g o ) wysiki zmierzajce do decentralizacji, p o w r o t u d o e t o s u p l e m i e n n e g o , z a s t p i e n i a p a s t w a s y n d y k a t a m i (jak w a n a r c h i z m i e ) lub grupami w s p a r c i a (jak w w i a d o m o c i III" R e i c h a ) . W y s t a r c z y z w r c i u w a g n a s t a l e o b e c n y w wielu k o m u n a c h wiejskich hippisowski sentyment do lat szedziesitych.

J e d n a k dla wikszoci ludzi bilony n a z y w a n e p i e n i d z m i " s t a n o w i p o d s t a w o w wi zapewniajc im p r z e t r w a n i e , I c h o a n t y s e m i t y z m jest z o o n y m zjawiskiem, p o s i a d a j c y m liczne a b s u r d a l n e k o n o t a c j e , w swojej klasycznej formie (przyjmujcej p o s t a spisku b a n k i e r w y d o w s k i c h " )

o z n a c z a n i e c h d o obcej puli g e n e t y c z n e j , r z e k o m o kontrolujce) b i l o n y

53 decydujce o n a s z y m p r z e t r w a n i u . W g o s p o d a r c e p i e n i n e j n i e s p o s b u n i k n t e g o rodzaju p a r a n o i . I n a w e t p u n y posiadaj swoje m i t y n a t e m a t tego, k t o k o n t r o l u j e d o s t a w y ich t o w a r u . Z w r m y u w a g n a to, e k i e d y a n t y s e m i t y z m p r z e s t a by m o d n y w A m e r y c e , jego funkcj p r z e j t a n i e c h do p o s a n y c h r o d z i n z Nowej Anglii, o k r e l a n y c h m i a n e m j a n k e s k i e g o i s t a b l i s h m e n t u " . N i e k t r z y lewacy p o t r a f i o b n o s i si z t a b l i c a m i g e n e a l o gicznymi j a n k e s k i c h b a n k i e r w " p r z y p o m i n a j c y m i w y p i s z w y m a l u j anty semickie tablice g e n e a l o g i c z n e r o d z i n y R o t h s c h i l d w . W t y m k o n t e k c i e i n t e r e s u j c e m o e by p r z y w o a n i e s y n n e j t a b e l i , oporzdzonej w 1 9 3 2 r o k u p r z e z i n y n i e r a i e k o n o m i s t , C.H. D o u g l a s a , w celu z a p r e z e n t o w a n i a komisji M a c M i l l a n a rozwaajcej k w e s t i regulacji p i e n i d z a i k r e d y t w . Tabela ta p r z e d s t a w i a a w y k r e s p o z i o m u o p r o c e n t o w a n i a l o k a t b a n k o w y c h , p o c z w s z y o d u p a d k u N a p o l e o n a w 1 8 1 2 roku, s k o c z y w s z y n a 1 9 3 2 r o k u , czyli chwili p o w o a n i a komisji M a c M i l l a n a . Ma tej s a m e j skali n a r y s o w a n o w y k r e s w s p c z y n n i k a s a m o b j s t w na p r z e s t r z e n i o m a w i a n y c h s t u d w u d z i e s t u lat. Co ciekawe, o b a wykresy byy n i e m a l i d e n t y c z n e . Za k a d y m r a z e m , gdy z w i k s z a si p o z i o m o p r o c e n t o w a n i a , z w i k s z a a si te liczba s a m o b j s t w . Kiedy z a i n t e r e s y nie szy zbyt d o b r z e , r w n i e " k i e p s k o " b y o z odbiera n i e m sobie ycia. Nie mg to by p r z y p a d e k . Z tabeli D o u g l a s a m o n a b y o wycign w n i o s e k , t e k i e d y zaczyna si robi r u c h w i n t e r e s a c h , n i e k t r z y p r z e d s i b i o r c y plajtuj, s p o r o r o b o t n i k w wylatuje z p r a c y i w z r a s t a oglny n i e p o k j egzystencjalnyMarksici i pozostali radykaowie maj wiadomo tych zalenoci,

w zwizku z czym d a r z p o g a r d wszelkich psychologw akademickich nie uwzgldniajcych podstawowych kwestii samozachowawczych. Niestety, p r o p o n o w a n e p r z e z n i c h r e m e d i u m u z a l e n i e n i e p r z e t r w a n i a biologicznego k a d e j jednostki od biurokratycznego w i d z i m i s i j e s t gorsze od s a m e j choroby. Niepokj egzystencjalny dotyczcy wasnego bytu biologicznego dopiero w t e d y z n i k n i e , gdy w i a t o w e z a s o b y b o g a c t w a osign wystarczajcy p o z i o m i s t o p i e dystrybucji, by kady, n i e z m u s z o n y do ycia w t o t a l i t a r y z m i e , p o s i a d a d o pienidzy.

SAMCE ALFA JEDZ PIERWSI. SABEUSZE WYJADAJ RESZTKI.

Oralny

o b w d

p r z e t r w a n i a

b i o l o g i c z n e g o

55

Rozmaite p r o g r a m y doywiania i gwarancje pacy m i n i m a l n e j w nie u d o l n y s p o s b p r b u j w d r o y t e n idea. A m o n a g o tylko w t e d y d o s t p i , g d y t e c h n o l o g i a s t a n i e si g w a r a n t e m d o b r o b y t u . W skrajnych p r z y p a d k a c h ludzie, k t r z y najsolidniej w d r u k o w a l i sobie t e n p i e r w s z y (oralny) o b w d , z o s t a j w i s k e r o t o n i k a m i , p o n i e w a w d r u k t e n p o s i a d a t r w a y w p y w n a procesy w e w n t r z w y d z i e l n i c z e i g r u c z o o w e . S t d w a n i e b i e r z e si f e n o m e n p o s t a c i , k t r e w d o r o s y m w i e k u wygldaj j a k d z i e c k o , s p u c u o w a t e , d e l i k a t n e , o k r g e , p o s i a d a j c e t y p o w o dziecic mas tuszczow. Osoby te atwo zrani lub przerazi jakkolwiek oznak o d r z u c e n i a , p o n i e w a n a t y m dziecicym o b w o d z i e m z g o w y m odrzucenie o z n a c z a wyginicie z racji n i e d o b o r u r d e p o k a r m u . Wszyscy p o s i a d a m y t e n o b w d i c z a s a m i n i m si p o s u g u j e m y . Przy t u l a n i e si, s s a n i e , o b e j m o w a n i e , c o d z i e n n e z a b a w y z e (a) s w o i m c i a e m , (b) c z y i m c i a e m o r a z (c) o t o c z e n i e m to n i e z b d n e z a c h o w a n i a pozwalajce na u t r z y m a n i e zdrowia n e u r o h o r m o n a l n e g o . Osoby nie akceptujce takich p i e r w o t n y c h funkcji, z racji o t r z y m a n y c h przez siebie s z t y w n y c h w d r u k w na trzecim (racjonalistycznym) i czwartym (moralistycznym) obwodzie, bywaj w y s u s z o n e " , k o s t y c z n e " , c h o d n e " i n a p i t e m i n i o w o . K a d e z w i e r z od czasu do czasu bawi si w a s n y m c i a e m , i n n y m i zwie r z t a m i i o t o c z e n i e m . Ta podejrzana s k o n n o do zabawy stanowi cech charakterystyczn wszystkich zdrowych jednostek, okrelanych przez

M a s o w a s a m o r e a l i z u j c y m i si". J e e l i w w d r u k p i e r w o t n y b d z i e n e g a t y w n y , d a n y o s o b n i k bdzie p o s t r z e g a cay wiat, w szczeglnoci z a ludzi, jako p o t e n c j a l n i e niebez pieczny, w r o g i i przeraajcy. I n n y m i sowy, jego P r a k t y k p r z e z cae ycie b d z i e d o s t o s o w y w a w s z y s t k i e percepcja tak, b y p a s o w a y d o t e g o o b r a z u w i a t a . W j z y k u d r . E d m u n d a Berglera t e g o r o d z a j u p o s t a w a o k r e l a n a j e s t m i a n e m s y n d r o m u k o l e k c j o n e r a niesprawiedliwoci". Rzecz j a s n a , w z o r z e c t e n m a c h a r a k t e r n i e w i a d o m y i t o n a t r j n a s b . Po p i e r w s z e , z a c h o d z i a u t o m a t y c z n i e , z d a r z a si bez n a m y s u , jak u ro b o t w . P o d r u g i e , pojawia si z a n i m d z i e c k o n a u c z y si m w i , czyli j e s t p r e - w e r b a l n y , niewysowiouy, p r d z e j odczuwany n i p o j m o w a n y . Po trzecie,

56 pojawia si j e d n o c z e n i e w c a y m ciele. W s p o s b s z c z e g l n y c h a r a k t e r y zuje go blok oddechowy, po raz p i e r w s z y z a u w a o n y p r z e z Wilhelma Reicha, a przejawiajcy si c h r o n i c z n y m n a p i c i e m m i n i o w y m , k t r e blokuje

p r a w i d o w e , s w o b o d n e o d d y c h a n i e . W jzyku p o t o c z n y m m w i si o k i m t a k i m , e jest spity". N a j s k u t e c z n i e j s z e t e c h n i k i r a d z e n i a sobie z t y m p r o b l e m e m skupiaj si p r z e d e w s z y s t k i m na ciele, a d o p i e r o p o t e m na umyle". Reichianie, Rolfici, t e r a p e u c i p i e r w o t n e g o krzyku", r e b i r t h e r z y " O r r a , g e s t a l t y c i w s z y s c y ci t e r a p e u c i maj w i a d o m o , e w celu s k o r y g o w a n i a t e g o z e g o w d r u k u samozachowawczego trzeba pracowa na poziomie biologicznym, na po z i o m i e ciaa, k t r e jest wiecznie czue i p o d a t n e n a a t a k . J a k z a u w a a G r e g o r y Rateson, K o n r a d Lorenz d o z n a c u d o w n e g o w g l d u w m e c h a n i z m y f u n k c j o n o w a n i a w d r u k w , za co o t r z y m a n a g r o d N o b l a , kiedy w i a d o m i e n a l a d o w a r u c h y cia b a d a n y c h p r z e z siebie z w i e r z t . U c z e s t n i c y w y k a d w L o r e n z a n i e mieli n a j m n i e j s z y c h p r o b l e m w z w y o b r a a n i e m sobie o m a w i a n y c h zwierzt, p o n i e w a L o r e n z n i c z y m w y t r a w n y a k t o r p o t r a f i wcieli si w te zwierzta. N a d u g o p r z e d t y m i r o z w a a n i a m i W i l h e l m Reich k o n s t a t o w a , e a twiej jest m u z r o z u m i e jego pacjentw, kiedy n a l a d u j e t y p o w e dla n i c h r u c h y i p o s t a w y ciaa. Wdruki samozachowawcze, s z c z e g l n i e gdy s

p o c h o d n t r a u m , w y s t p u j w c a y m ciele. Posugujc si m e t a f o r R e i c h a m o n a powiedzie, e s c h r o n i c z n i e zamroone w m e c h a n i z m a c h m i n i o wych i g r u c z o o w y c h . Jeli nie potraficie zrozumie czyich irracjonalnych" z a c h o w a , przyj rzyjcie si o d d e c h o w i tej o s o b y a szybko dojdziecie do w n i o s k u , co j t r a p i . Z tej w a n i e przyczyny wszystkie szkoy j o g i b u d d y j s k i e , h i n d u i s t y c z n e , sufickie kad d u y nacisk na przywrcenie naturalnego o d d e c h u p r z e d przys t p i e n i e m d o bardziej zaawansowanych p r a k t y k p o s z e r z a n i a w i a d o m o c i . Rzecz n i e ley w zwykej psychologii", a l b o w i e m wszelkie b a d a n i a

p s y c h o s o m a t y c z n y c h r d e r a k a i a s t m y wskazuj na to, e p o d s t a w o w y m c z y n n i k i e m r y z y k a w p r z y p a d k u tych c h o r b jest c h r o n i c z n e n a p i c i e m i niowe (subiektywnie odczuwane p o d postaci niepokoju). Z n o w u sprawdza

57

si s t a r a d o b r a z a s a d a : c o T e o r e t y k wymyli, P r a k t y k u d o w o d n i . Ludzie t a m s z s w e o r g a n y w e w n t r z n e , p o n i e w a czuj strach. By m o e , M a r y B a k e r E d d y n i e c o p r z e s a d z i a t w i e r d z c , e k a d a c h o r o b a j e s t p r z e j a w e m lku", n i e m n i e j z m e d y c y n y h o l i s t y c z n e j w y n i k a , e gdyby z a s t p i s w k o k a d a " n i e c o mniej r y g o r y s t y c z n y m s f o r m u o w a n i e m prawie k a d a " , p a n i Eddy t r z y m a a b y si blisko faktw. Nawet zatwardziali lekarze, wystrzegajcy si ideaw holistycznych jak ogie wody, przyznaje e niektrzy ludzie w tajemniczy s p o s b s bardziej od i n n y c h p o d a t n i na c h o r o b y Na czym wic polega ta metafizyczna podat no"? A n t r o p o l o g Ashley M o n t a g u z g r o m a d z i szereg d a n y c h statystycznych dotyczcych dzieci, k t r e w kluczowych m o m e n t a c h swego dziecistwa byy p o z b a w i o n e mioci matczynej. Dzieci te n i e tylko k r t k o yy, ale na d o d a t e k atwiej z a p a d a y na r o z m a i t e choroby. J e d n a k , co najdziwniejsze, po w k r o c z e n i u w wiek dojrzay byy o kilka c e n t y m e t r w nisze od swych rwienikw. Z duym prawdopodobiestwem m o n a wic p o w i e d z i e , ze p o d a t

n o " t k s z t a t o w a y (poza c z y n n i k a m i g e n e t y c z n y m i ) w d r u k i l k o w e (napicia miniowe) d o k o n a n e na p i r w s z y m obwodzie. N a u k a C h r z e c i j a s k a , p o d o b n i e jak k a d a religia w i e r z c a w Boga uszczliwiajcego ludzi, potrafi w sposb c u d o w n y leczy te p r z y p a d o c i .

Co Teoretyk wymyli. Praktyk udowodni.

Dziki a b s o l u t n e j wierze w d o b r o

c z y n n m o c Boga", w p a j a n e j c o d z i e n n i e , m i n u t a p o m i n u c i e , m o e m y w y t w o r z y s y g n a y , k t r e docierajc d o m i n i , p o m a g a j n a m si zrelak s o w a , o s i g n n a t u r a l n b o g o i p o n o w n i e cieszy si z d r o w i e m . Kiedy o b w d p r z e t r w a n i a biologicznego w y c z u w a z a g r o e n i e , n a t y c h miast ustpuje wszelka inna aktywno umysowa. Przestaj dziaa

w s z y s t k i e p o z o s t a e obwody. Dzieje si tak a d o r o z w i z a n i a " kwestii p r z e t r w a n i a b i o l o g i c z n e g o w s p o s b r e a l n y l u b symboliczny. P o s i a d a to d e c y d u jce z n a c z e n i e w p r a k t y k a c h p r a n i a m z g u i p r o g r a m o w a n i a u m y s u . Jeli z a m i e r z a m y w p r o w a d z i n o w y w d r u k , m u s i m y s p r o w a d z i o b i e k t n a s z y c h e k s p e r y m e n t w d o s t a n u n i e m o w l c t w a , kiedy k s z t a t u j si w n i m m e c h a n i z m y s a m o z a c h o w a w c z e . Zajmiemy si t k w e s t i w d a l s z y m cigu niniejszej ksiki.

58 Posugujc e o b w d sie jzykiem pre-neurologicznym, moemy powiedzie,

przetrwania

b i o l o g i c z n e g o jest t y m , co zazwyczaj n a z y w a m y teraz" w tym p o d a t n y m

"wadomoci" per se. J e s t to poczucie bycia tu i

na b o d c e z m y s o w e ciele. P o s t a w a ulegoci wobec s u r o w y c h e n e r g i i i si w i a t a fizycznego. D l a t e g o , kiedy j e s t e m y n i e w i a d o m i , a z a t e m m a m y w y c z o n y o b w d p r z e t r w a n i a biologicznego, m o e m y b e z m r u g n i c i a o k a p o d d a si operacji i j a k i m k o l w i e k , n a w e t najbardziej dla n a s n i e k o r z y s t n y m , dziaaniom osb postronnych.

1. P o s t a n w , e od tej p o r y b d z i e s z w p e n i cieszy s i t y m p r y m i t y w n y m o b w o d e m . Zabawiaj si sob b e z w s t y d n i e jak n o w o r o d e k , baw si i n n y m i o r a z s w y m o t o c z e n i e m . Rozmylaj niem: "Jedynie nad powiedze

ci, k t r z y s t a n si j a k o dzieci,

dostpi Krlestwa Niebieskiego". 2. N i e dbaj o d i e t . J e l i d y s p o n u j e s z p o p r a w n i e

funkcjonujcym mzgiem, w k r t c e osigniesz wag o p t y m a l n dla swej w y s o k o c i . 3 Pudrajcuj s i " m a r i h u a n , jeli p o z w a l a ci

na to twoje superego, lub eszeniem, legalnym s p e c y f i k i e m , z a l e c a n y m p r z e z wielu l e k a r z y holi s t y c z n y c h . N a s t p n i e z a udaj si d o s a l o n u o d n o w y b i o l o g i c z n e j . Pywaj, w e masa ciesz si s a u n .

Powtarzaj t c z y n n o raz w t y g o d n i u . 4. Zapisz si na kurs kung fu lub karate. wicz przynajmniej przez trzy miesice. Nastpnie

p o n o w n i e p r z e c z y t a j t e n r o z d z i a Nie zdziw si, jeli odkryjesz, e jego s o w a n a b i o r dla ciebie d o d a t k o wego znaczenia. 5. Po si na plecach cykl i dysz, liczc do

dwudziestu. by liczony

(Kady jako

oddechowy powinien Dyszenie to szybkie

jeden).

o d d y c h a n i e przez usta, zakazywane przez wielu specjalistw od zdrowia, ale w gruncie rzeczy

n i e s z k o d l i w e w m a y c h dawkach, Kiedy dojdziesz do dwudziestki, p r z e s t a i wr do oddychania przez n o s , w powolny, rytmiczny s p o s b dora

d z a n y p r z e z j o g i n w . Policz d o d w u d z i e s t u , a n a stpnie znowu zacznij dysze, Kiedy doliczysz

do dwudziestki, wr do n o r m a l n e g o , jogicznego oddychania.

jodze

tantrycznej praktyka

ta n o s i n a z w

o g n i s t e g o o d d e c h u " . P o s i a d a z d u m i e w a j c e i olnie wajce s k u t k i . W y p r b u j j!* 6. Pjd do o g r o d u z o o l o g i c z n e g o i przyjrzyj si

u w a n i e a k w a r i u m . O b s e r w u j jak d z i a a o b w d p r z e t r w a n i a b i o l o g i c z n e g o u ryb i z a s t a n w si n a d jego f u n k c j o n o w a n i e m w t w o i m yciu. 7. Jeli nie posiadasz wasnego dziecka a l b o

dawno t e m u bye rodzicem, przez godzin pobaraszkuj z czyim d z i e c k i e m . N a s t p n i e p r z e c z y t a j

p o n o w n i e t e n rozdzia.

* wiczenie to wywouje skutki podobne do zaywania opiatw. Najprawdopodobniej uwalnia neurotransmitery podobne do tych, ktre znajduj si w mleku matki. Innymi sowy wprowadza nas w bogi stan poczucia bezpieczestwa wywoanego ssaniem piersi. Na dodatek nie uzalenia.

R o z d z i a

I V

A N A L N Y

O B W

E M O C J O N A L N O - T E R Y T O R I A L N Y

Biegnij,biegnij ma dziecinko! Piesek straszy ci z mink! dziecica rymowanka

Analny

obwd

emocjonalno-terytorialny

63

D r u g i o b w d t o e m o c j o n a l n o - t e r y t o r i a l n a sie m z g u . J e g o w y c z n d o m e n j e s t p o l i t y k a . Ten p a t r i o t y c z n y " o b w d w y s t p u j e u w s z y s t k i c h krgowcw. Szacuje si, e liczy sobie od p i c i u s e t m i l i o n w do m i l i a r d a l a t . U w s p c z e s n e g o c z o w i e k a s y t u u j e si w thalamusie, czyli t y o m z g o w i u " lub t e s t a r y m m z g u " , k t r y wie si z c e n t r a l n y m u k a d e m n e r w o w y m oraz m i n i a m i . T e n o b w d rozwija si u k a d e g o dziecka, k i e d y D N A za p o r e d n i c t w e m c z s t e k R N A u r u c h a m i a p r z e m i a n n o w o r o d k a w p d r a k a " , co p r z e j a w i a si p r z e d e w s z y s t k i m w y p r a c o w a n i e m w y p r o s t o w a n e j sylwetki. U m i e j t n o c h o d z e n i a , o p a n o w y w a n i a siy grawitacyjnej, p r z e z w y c i a n i a p r z e s z k d fizycznych i m a n i p u l o w a n i a i n n y m i o s o b n i k a m i p r z y p o m o c y p o l i t y k i t o kluczowe e l e m e n t y zwizane z wdrukiem i u w a r u n k o w a n i a m i tego obwodu. Egzekwujce je misnie ulegaj szybkiemu z a p r o g r a m o w a n i u , wpajajc

sobie o d r u c h y n a cae ycie. W z a l e n o c i od sprzyjajcych l u b niesprzyjajcych okolicznoci t o w a r z y s z c y c h p r z e o m o w y m c h w i l o m w f o r m o w a n i u si t e g o o b w o d u n e u r o l o g i c z n e g o , n a s t p i jego p o z y t y w n e l u b n e g a t y w n e zafiksowanie, a d a n y o s o b n i k p r z y j m i e d o m i n u j c l u b uleg rol w s w y m s t a d z i e (lub r o d z i n i e ) . Nie wdajc si w d e b a t z e t i o l o g a m i , m o n a d o s t r z e c t e n s s a c z y p r o c e s w k a d y m s z c z e n i c y m p o m i o c i e . Psie s t a d k o b a r d z o s z y b k o decyduje, k t o jest dominujcym, a k t o ulegym szczeniakiem. S t a t u s w s t a d z i e i p l e m i e n i u uzyskuje si na p o d s t a w i e p r e - w e r b a l n e g o s y s t e m u s y g n a w , w k t r y m p o d s t a w o w funkcj p e n i o d r u c h y m i n i o w e . W s z y s t k i e e m o c j o n a l n e gry i sztuczki, w y m i e n i a n e w p o p u l a r n y c h p r z e w o d n i k a c h p s y c h o l o g i c z n y c h dr. Erica B e r n e ' a o r a z i n n y c h a n a l i t y k w t r a n s a k c y j n y c h , s w d r u k a m i d r u g i e g o o b w o d u , czyli e l e m e n t a m i s t a n d a r d o w e j p o l i t y k i ssaczej. Pozwol s o b i e w t y m k o n t e k c i e p r z y t o c z y f r a g m e n t mojej p o w i e c i Schrodingers Cat:

Wikszo udomowionych ssakw naczelnych zamieszkujcych Terr nie miaa wiadomoci, e naley do tego rzdu. Bya przekonana, e jest kim

64 innym, lepszym, kto wyrnia si na tle pozostaych gatunkw zamieszkuj cych t planet. Nawet rubryka Kolejny miesic" Bennyego Benedicta dawaa si ponie temu zudzeniu. Benny, to prawda, czyta Darwina dawno temu w szkole i zdy co nieco usysze o etiologii i ekologii, ale do jego przepenionego umysu nie docieray fakty ewolucji. Nigdy nie myla o sobie jako o ssaku naczelnym. Nigdy nie uwiadamia sobie, e jego przyjaciele i znajomi nale rwnie do ssakw naczelnych. Jednak nade wszystko nie rozumia, e samce alfa z Unistatu byy typowymi przywdcami gromady naczelnych. W konsekwencji tej niezdolnoci do rozpoznawania rzeczy oczywistych Benny nieustannie by zszokowany swoim wasnym zachowaniem, dziwi si uczynkom swoich przyjaci i znajomych, nie mwic ju o samcach alfa z jego stada. Zachowanie to wydawao mu si potworne, poniewa nic wiedzia, e tak wanie, postpuj ssaki naczelne. A skoro spora cz zachowa naczelnych uchodzia za okropiestwo, wikszo udomowionych ssakw naczelnych spdzaa duo czasu no prbach tuszowania swoich postpkw. Niektrzy z nich zostali zapani na gorcym uczynku, Ale wszyscy yli w strachu przed tym, ze kto ich zapie. Tych, ktrych zapano, nazywano niedobrymi gwniarzami. Pojcie to odnosio si, do gbokich pokadw psychologii ssaczej. I tak oto pewien dziki naczelny (szympans), nauczony jzyku znakw przez dwch udomowionych naczelnych (naukowcw), spontanicznie kojarzy dwa znaki okrelajce gwno'' i naukowca". Chcc opisa nie lubianego przez siebie naukowca, nazywa go gwnianym naukowcem". Skojarzy te dwa znaki okrelajce gwno" i szympansa" dla opisu nie lubianego przez siebie szym pansa. Nazywa go zatem gwnianym szympansem". Ty niedobry gwniarzu" tak czsto zwracaj si do siebie udomowione ssaki naczelne. Metafora ta odwouje si do gbokich pokadw psychologii ssaczej, poniewa ssaki naczelne znacz swe terytoria odchodami. Czasem te rzucaj w siebie odchodami w ferworze dysputy terytorialnej. Pewnemu naczelnemu zdarzyo si nawet napisa grub ksik, w ktrej opisa z najdrobniejszymi szczegami, jak kara swoich wrogw politycznych. Wyobrazi ich tobie w olbrzymiej dziurze w ziemi, gdzie topili si w rzekach gwna, skpani w ogniu i dymie. Ten ssak naczelny nazywa si Dante Alighieri.

Jeszcze inny naczelny pisa, e kady may ssak naczelny przechodzi w swym dziecistwie przez faz, w ktrej troszczy si gwnie o swe przetrwanie biologiczne, czyli o pokarm pobierany z maminej piersi. Nazywa ten okres w yciu faz oraln". Zdaniem tego ssaka naczelnego, dziecko po przejciu, owej fazy wkraczao w okres uczenia si polityki ssaczej, czyli rozpoznawania swego Ojca (samca alfa) i uwzgldniania jego wadzy oraz roszcze terytorialnych. Nazywa ten okres, w przypywie wyjtkowego wgldu, faz analn". Ten ssak naczelny mia na nazwisko Freud. Zajmowa si wasnym ukadem nerwowym. Rozkada jego poszczeglne obwody, periodycznie zmieniajc jego struktur przy pomocy rozmaitych substancji chemicznych. Cywilizowane ssaki naczelne p o s i a d a j liczne inwektywy odwoujce si do gwna. Pord wielu przejaww troski o wydzieliny znajdziemy nast pujce powiedzonka: Mam ci w dupie", Gwniany interes", "Pies ci sra" i tym podobne. J e d n y m z najbardziej podziwianych samcw alfa w Krlestwie Frankw by niejaki genera Canbronne. Jego nazwisko okryo si saw, kiedy pewnego razu, poproszony o poddanie si, odpowiedzia: Merde". Sowo petarda" odnosi si do pewnego rodzaju b o m b y W kontekcie naszych rozwaa interesujcym moe wydawa si takt, e pochodzi z tego samego staroangielskiego rdzenia co sowo pierd". Genera Canbronne wykazywa si typem umysowoci charakterystycznym dla samcw alfa z kasty wojskowej. Ssaki naczelne, udajce si na wojn lub przygotowujce si do innych zachowa agresywnych, czsto mwi o skopaniu komu tyka. Zdarza im si rwnie mwi, e kto moe im nasra.

"NACJONALIZM"

66 Standardowy odruch autorytarny", zwizany z obwodem emocjo-

nalno-terytorialnym, poleca na napinaniu mini i krzyczeniu, podobnie z a c h o w u j si p t a k i , ssaki, a t a k e c z o n k o w i e rady n a d z o r c z e j n a s z e g o l o k a l n e g o b a n k u . S t a n d a r d o w a reakcja w y r a a j c a u l e g o " p o l e g a n a k u r c z e n i u m i s n i , z n i a n i u g o w y i w y c o f y w a n i u si u k r a d k i e m . P o d o b n i e z a c h o w u j si psy, ssaki n a c z e l n e , k u r y i p r a c o w n i c y b r o n i c y si p r z e d w y r z u c e n i e m z pracy. O ile w p r z y p a d k u k s z t a t o w a n i a si p i e r w s z e g o o b w o d u , o b w o d u p r z e t r w a n i a biologicznego, decydujc rol o d b y w a a relacja z m a t k , o tyle za w d r u k d r u g i e g o o b w o d u w przewaajcej m i e r z e jest o d p o w i e d z i a l n y ojciec najbliszy w o t o c z e n i u s a m i e c alfa. K o n s t a t a c j a tego f a k t u d o p r o w a d z i a socjologa, G . R a t t r a y - T a y l o r a , d o t w i e r d z e n i a , e s p o e c z e s t w a b k a j si p o m i d z y o k r e s a m i m a t r y s t y c z n y m i " , p o d c z a s k t r y c h d o m i nuj oralne wartoci matczyne, a okresami patrystycznymi", podczas

k t r y c h d o g o s u d o c h o d z a n a l n e w a r t o c i ojcowskie.

67 Taylor p r z e d s t a w i a cechy c h a r a k t e r y s t y c z n e o b u epok w n a s t p u j c e j tabeli:

OKRES MATRYSTYCZNY
Permisywny wobec seksu W o l n o dla k o b i e t K o b i e t y p o s i a d a j wyszy s t a t u s Cnotliwo nie posiada znaczenia Egalitarny Postpowy N i e bojcy si e k s p e r y m e n t w Spontaniczny Minimalizujcy rnice p c i o w e Bojcy si k a z i r o d z t w a Hedonistyczny Bogini M a t k a

OKRES PATRYSTYCZNY
Restrykcyjny w o b e c s e k s u Nakadanie ogranicze na kobiety Kobiety p o s i a d a j n i s z y s t a t u s Cnotliwo posiada znaczenie Autorytarny Konserwatywny Obawiajcy si e k s p e r y m e n t w Restrykcyjny Maksymalizujcy rnice p c i o w e Bojcy si h o m o s e k s u a l i z m u Ascetyczny Bg Ojciec

W e d u g Taylora, n a w e t jeli u z n a m y , e s p o e c z e s t w a nic bkaj si pomidzy tymi skrajnociami, z pewnoci dotyczy to jednostek. J e s t to s k u t e k p o s i a d a n i a silniej z a a k c e n t o w a n e g o w d r u k u o r a l n e g o , czyli m a t r y stycznego o b w o d u p r z e t r w a n i a b i o l o g i c z n e g o b d a n a l n e g o , czyli p a t r y

stycznego obwodu terytorialnego. Posugujc si j z y k i e m p r e - e t i o l o g i c z n y m , m o n a p o w i e d z i e , e o b w d e m o c j o n a l n o - t e r y t o r i a l n y t o p o p r o s t u ego". U s s a k w ego jest t o s a m e z o d p o w i e d n i m r o z p o z n a n i e m w a s n e g o s t a t u s u w s t a d z i e . J e s t to ich rola s p o e c z n a " , p o j e d y n c z y o b w d , k t r y roci sobie p r e t e n s j d o r e p r e z e n t o w a n i a caoci u m y s u . Egoista" zachowuje si j a k d w u l a t e k , p o n i e w a ego w y k s z t a c a si p o d c z a s tej fazy rozwoju o s o b n i c z e g o , kiedy decydujce z n a c z e n i e o d g r y w a r a c z k o w a n i e i t r e n i n g toaletowy. P y t a n i e o z w i e r z c o naszej ludzkiej n a t u r y n i e p r z e s t a j e dzieli w i a t a n a u k i . O d r n i a te n a u k o w c w o d laikw. Posugujc si k o n s e k w e n t n i e n a s z t e o r i m o e m y powiedzie, e w p r z y p a d k u p i e r w s z y c h d w c h

68 o b w o d w r n i c e p o m i d z y u d o m o w i o n y m i s s a k a m i n a c z e l n y m i (ludmi) a u d o m o w i o n y m i z w i e r z t a m i s n i e m a l a d n e . (A p o n i e w a w i k s z o ludzi p o s i a d a t y l k o te d w a obwody, s o n e tym bardziej n i e w i d o c z n e . ) P r a w d z i w e r n i c e pojawiaj si d o p i e r o w r a z z t r z e c i m , s e m a n t y c z n y m o b w o d e m . I t a k na p r z y k a d n i e d o w i a d c z e n i t r e s e r z y p s w c z s t o uywaj zbyt wielu sw. J e s t to bd, p o n i e w a z racji tego, e p s y p o d p e w n y m i wzgl d a m i p r z y p o m i n a j ludzi (posiadaj p o d o b n d o nich, r w n i e w i e t n

WIKSZO SSAKW ZNACZY SWE TERYTORIA PRZY POMOCY WASNYCH WYDZIELIN. CYWILIZOWANE

SSAKI NACZELNE ZNACZ SWE TERYTORIA PRZY POMOCY PLAM TUSZU NA PAPIERZE.

Analny

obwd

emcjonalno-terytorialny

69

m i m i k ) , p r z y p i s u j e si i m p o z o s t a e ludzkie cechy. T y m c z a s e m , p r z e c i t n y p i e s z a p a m i t u j e o k o o s t u pidziesiciu s w i w r a m a c h t e g o u n i w e r s u m s e m a n t y c z n e g o p r e z e n t u j e si i n t e l i g e n t n i e . Z n i e w i e l k i m t r u d e m m o n a n a u c z y g o t a k i c h k o m e n d j a k Siad", Stj", Bierz". S a m z a n a u c z y si, c o t o j e s t s p a c e r " czy p o k a r m " b e z a d n y c h w y s i k w z n a s z e j s t r o n y P r o b l e m z a c z y n a si w r a z z o c z e k i w a n i a m i , e n a s z p i e s b d z i e p o j m o w a t a k i e frazy jak: O n i e , F r i t z , m o e s z p o o y si g d z i e k o l w i e k w sypialni, byleby nie w k u ' . T r u d n o w y m a g a t e g o od o b c o k r a j o w c a , c z e m u wic m i e l i b y m y s p o d z i e w a si t e g o p o psie? Pies nie j e s t w s t a n i e t e g o z r o z u m i e , d l a t e g o w s z e l k i e informacje c z e r p i e z mowy ciaa. D o c e n i e n i e t y c h rnic w z n a c z n y s p o s b p o p r a w i n a s z k o m u n i k a c j z p s a m i . M o j a o n a , b d c a socjologiem, p o s u y a si n a j p r o s t s z z m o l i wych s z t u c z e k , aby o d u c z y p s a e b r a n i a p r z y s t o l e . P o p r o s t u p a r r a z y z a w a r c z a a n a n i e g o , gdy t e n a s i si d o niej p o d c z a s o b i a d u . Pies w i e t n i e t o z r o z u m i a i w k r t c e p r z e s t a p o d c h o d z i d o s t o u , k i e d y ywili si p r z y n i m p r z y w d c y j e g o s t a d a (czyli m o j a z o n a i ja). J e g o p r o g r a m y g e n e t y c z n e mwiy m u , e jestemy Wielkimi Psami lub te kim, k t o najbardziej w jego o t o c z e n i a p r z y p o m i n a Wielkie P s y . A psy, p o d o b n i e j a k wilki, wiedz, e n i e n a l e y n i e p o k o i W i e l k i c h Psw p o d c z a s p o s i k u . Kilka w a r k n i w y s t a r czyo, a b y n a s z p i e s z r o z u m i a , gdzie j e s t jego miejsce. N i e k t r e o s o b y p o s i a d a j b a r d z o silny w d r u k t e g o o b w o d u . N a z y w a m y je " m u s k u l o t o n i k a m i " . Caa ich uwaga s k u p i a si na m i n i o w y m s y s t e m i e a t a k u i o b r o n y . Zazwyczaj s o b d a r z e n i r e d n i w a g . Na tyle cik, aby k o g o powali, a j e d n o c z e n i e wystarczajco lekk dla z a c h o w a n i a zwinnoci. C z s t o c h o d z na s i o w n i i p o p i s u j si swoj si. ( J u zwyky u c i s k d o n i j e s t w ich w y d a n i u d e m o n s t r a c j a siy, a n i e przyjacielskim g e s t e m . ) W wikszoci spoeczestw tego rodzaju jednostki su w armii, g d z i e o d p o w i e d n i o w y k o r z y s t u j e si ich t a l e n t y . A n a l n a o r i e n t a c j a t e g o o b w o d u cakowicie tumaczy dziwaczn, wojskow gwar, chtnie przy t a c z a n w ksikach N o r m a n a Mailera. Nic wic d z i w n e g o , e w jzyku w o j s k o w y m d u p a " t o c a y w i a t czyjego ja", n a t o m i a s t g w n o " t o o t a czajce j e r o d o w i s k o .

Wiskerotonik
SKRAJNY PRZYPADEK Osobowoci P i e r w s z o o b w o d o w e j Wdruk Oralny

Muskulotonik
SKRAJNY PRZYPADEK Osobowoci Drugoobwodowej Wdruk Analny

RAZ D O K O N A N E W D R U K I WPYWAJ NA F U N K C J O N O W A N I E CAEGO U K A D U N E R W O W E G O . U K A D N E R W O W Y W P Y W A N A F U N K C J O N O W A N I E CAEGO CIAA.

OBWD

EMOCJONALNO-TERYTORIALNY SPOECZN,

WYTWARZA

DWUWYMIAROW

PRZESTRZE

UZUPENIAJC PIERWSZOOBWODOWE

STRATEGIE OPTUJCE ZA WYCOFANIEM LUB ZBLIENIEM.

O d czasu n a r o d z i n w i a d o m o c i p o z n a n o c z t e r y rodzaje w d r u k w . W j z y k u r e d n i o w i e c z n e j p s y c h o l o g i i n a z y w a n o j e h u m o r a m i " . Dla p o t r z e b naszej t e o r i i p o d z i e l i m y j e n a c z t e r y k w a d r y :

Poruszajc si z g o d n i e z k i e r u n k i e m r u c h u wskazwek zegara, w pierwszej k w a d r z e u m i e c i m y Flegmatyka, czyli siln, przyjacielsk osob. U t o s a m i a si go z a r c h e t y p e m Lwa i ywioem ognia. Lew, p r z e z wzgld na d o s t o j e s t w o d u y c h k o t w , r e p r e z e n t u j e p o z y t y w n a " si, n a t o m i a s t ogie u o s a b i a moc. D r u g k w a d r b d z i e z a j m o w a Melancholik, czyli k t o saby lecz przy jacielski. U t o s a m i a si go z a r c h e t y p e m Anioa i ywioem wody. S to ludzie z b y t wraliwi, by u m i e walczy i p y n z n u r t e m . Z kolei u m i e s z c z o n e m u w trzeciej k w a d r z e te t r y k o w i najbardziej o d p o w i a d a a r c h e t y p Byka ( p e e n p o d e j r z e i p a r a n o i ) oraz ywio ziemi, uosabiajcy g u p o t " . Zazwyczaj t a k p o s t a w przyjmuj p o d b i t e rasy w s t o s u n k u do swych najedcw. O s t a t n i w kolejnoci Cholerycy (osoby silne i nieprzyjazne) s u t o s a m i a n i z arche t y p e m Ora, s y m b o l e m i m p e r i a l n e g o Rzymu, g e r m a s k i e j r o d z i n y krlewskiej itp. o r a z y w i o e m powietrza. W t y m k o n t e k c i e p o w i e t r z e o d p o w i a d a n i e b u , p o n i e w a cholerycy sprawiaj w a e n i e wysokich i wzniosych". P r z e d s t a w i o n e t u t a j s y m b o l e posiadaj d u g h i s t o r i . Kabalici doszukuj si ich w S t a r y m T e s t a m e n c i e . I rzeczywicie lew-anio-byk-orze pojawia si u Ezechiela, M o n a je odnale w s z t u c e chrzecijaskiej, gdzie kojarzy si je z c z t e r e m a e w a n g e l i s t a m i : a n i o a z M a t e u s z e m , lwa z M a r k i e m , byka z uka szem, o r a z Janem*. Przewijaj si r w n i e w r e d n i o w i e c z n y c h i wspczes n y c h taliach t a r o t a .
* S to z n a n i n a m z Finnegans Wake Czterej Starcy: M a t t Gregory, z racji wystpujcego

w jego n a z w i s k u ego u t o s a m i a n y z a n i o e m ; M a r c u s Lyons, o d p o w i e d n i k lwa; L u k e Tarpey, o d p o w i e d n i k t a u r a , byka; i . J o h n n y McDougal, o d p o w i e d n i k ougala, o r a .

74 O w y m czterem rodzajom wdrukw odpowiadaj cztery podstawowe

s k r y p t y yciowe, pojawiajce si w c a k i e m m o d n e j teorii p s y c h o l o g i c z n e j , analizie transakcyjnej:

W g a b i n e t a c h p s y c h o t e r a p e u t y c z n y c h najczciej pojawiaj si m e l a n cholicy, czyli n e u r o t y c y posiadajcy n i s k s a m o o c e n , lecz j e d n o c z e n i e cenicy s o b i e t e r a p e u t w . Ludzie ci c h t n i e przyjmuj n o w e w d r u k i . C a k i e m inaczej jest z t e t r y k a m i i c h o l e r y k a m i , k t r z y jeli w ogle zjawiaj si w g a b i n e t a c h p s y c h o t e r a p e u t y c z n y c h , to tylko p o d w p y w e m presji ze s t r o n y r o d z i n y i o r g a n w cigania. Z kolei S flegmatycy z ycia p r a w i e n i g d y n i e u d a j si d o p s y c h o t e r a p e u t y . a spoeczestwo czerpie z nich korzyci. Tym

zadowoleni

n i e m n i e j , n i e k t r y m z n i c h p o t r z e b n a j e s t p s y c h o t e r a p i a . D z i e j e si t a k w t e d y , g d y b i o r n a s i e b i e z b y t wiele o b o w i z k w . Z a z w y c z a j n a p s y c h o t e r a p i k i e r u j ich i n t e r n i c i , d o p a t r u j c si w ich p r o b l e m a c h p s y c h i c z nych przyczyn wrzodw. P r z e d s t a w i o n y p r z e z e m n i e s y s t e m nie p o s i a d a c h a r a k t e r u z a m k n i t e g o . Nie z a k a d a i s t n i e n i a w y c z n i e c z t e r e c h rodzajw c z e k o k s z t a t n y c h r o b o t w , p o n i e w a typologia t a ulega z n a c z n e j modyfikacji p o d w p y w e m dalszych o b w o d w . N i e k t r z y z n a s funkcjonuj w r a m a c h kilku kwadr rwnoczenie, a kady z nas moe dokona gwatownej przemiany umysu. W a r t o te sobie u w i a d o m i , e owe c z t e r y a r c h e t y p y s u m o w n e . O t y m , e jest to w y g o d n y p o d z i a , wiadczy w y s t p o w a n i e ich z a r w n o w s t a r o y t n e j s y m b o l i c e , jak i we w s p c z e s n e j analizie t r a n s a k c y j n e j . Poza t y m dla celw d i a g n o s t y c z n y c h m o n a j e podzieli n a kolejne kwadry.

Dla p r z y k a d u , o p r a c o w a n a w 1 9 5 7 roku p r z e z L e a r y e g o siatka i n t e r p e r s o n a l n a " dzieli t e c z t e r y k w a d r y n a s z e s n a c i e s e g m e n t w , c o u a t w i a s t o p n i o w a n i e p o s z c z e g l n y c h z a c h o w a w p o r z d k u o d najbardziej p o w c i gliwych do najbardziej r a d y k a l n y c h . W r a m a c h tej k o n s t r u k c j i najbardziej u m i a r k o w a n e w d r u k i znajduj si b l i s k o c e n t r u m , n a t o m i a s t najbardziej s k r a j n e p r z y p a d k i l e gdzie n a o b r z e a c h . N a l e y p r z y t y m c a y czas p a m i t a , e s i a t k a t a m i e r z y r o z m a i t e w a r i a n t y w d r u k w w y c z n i e pierw szych d w c h o b w o d w . W celu l e p s z e g o z r o z u m i e n i a t e g o f e n o m e n u p o s u m y si p r z y k a d e m . W y o b r a m y sobie c z w r k dzieci u r o d z o n y c h w t y m s a m y m czasie w S z p i t a l u i m . J o h n a J. B o s c o w i t z a , w E n n y T o w n na p l a n e c i e Z i e m i a . Po d w u d z i e s t u l a t a c h kade z n i c h p o s i a d a o d r b n o s o b o w o i styl ycia, co sprawia, ze staj si p r z e d s t a w i c i e l a m i p o s z c z e g l n y c h c z t e r e c h k w a d r . O s o b n i k # 1 t o o d p o w i e d z i a l n y i p r z e s a d n i e schlebiajcy k o n w e n a n s o m Flegmatyk. Powszechnie wiadomo, e jest wymarzonym przywdc:

p o m o c n y m , r o z s d n y m , przyjacielskim i s k a z a n y m n a s u k c e s . N i e k t r z y w r c z u w a a j , e jego p r z e s a d n a d o b r o i g o t o w o d o w y b a c z a n i a l u d z i o m ich s a b o s t e k d z i a a d e m o r a l i z u j c o . Tak czy inaczej, n a s z F l e g m a t y k yje z i n n y m i w z g o d z i e i kieruje t y m i , k t r z y s a m i n i e p o t r a f i by p a n a m i s w e g o losu. W y p i s z wymaluj s z l a c h e t n y Lew. O s o b a t a m o e z a c h o w y w a si jak r o b o t . I n n y m i sowy, jeli n i e potrafi w y d a w a s u r o w y c h rozkazw, jeli zawsze ufa i n n y m i n i g d y n i e k o n c e n truje si na w a s n y m ego, oznacza to, e w s p o s b m e c h a n i c z n y w d r u k o w a a sobie p i e r w s z k w a d r , k w a d r przyjacielskiej m o c y " . Z d r u g i e j s t r o n y , jeli w o d p o w i e d n i c h sytuacjach p o t r a f i wyj p o z a p i e r w s z k w a d r , a w i c by o s t r a w o b e c o s b leniwych i n a p a s t l i w y c h o r a z d o s t r z e g a u i n n y c h saboci, o z n a c z a t o , e c h o p o s i a d a w d r u k o w a n w siebie predylekcj do p o s t r z e g a n i a t y p u ja j e s t e m w p o r z d k u , wy te jestecie w p o r z d k u " , n i e znajduje si w jej s i d a c h . Osobnik #2 p o d w u d z i e s t u l a t a c h w d r u k w i w a r u n k o w a n i a , lduje k w a d r z e przyjaznej saboci ( m e l a n c h o l i i ) . O z n a c z a to,

w kwadrze drugiej,

ze j e s t s a m o k r y t y c z n y , wstydliwy, p o z b a w i o n y siy woli i k r g o s u p a " . Lubi

76
by ulegy i zawsze s z u k a kogo, k t o n i m pokieruje. Tego r o d z a j u o s o b y to n i e z i e m s k i e Anioy, a w j z y k u w s p c z e s n y m dzieci-kwiaty''. J a k poprzednio, owo uwarunkowanie moe mie charakter mechaniczny, C z a s a m i j e d n a k si z d a r z a , e d a n a o s o b a p o s i a d a u m i e j t n o p r z e m i e s z c z a n i a si p o z a swoj k w a d r . O s o b n i k # 3 lduje, cakowicie m e c h a n i c z n i e l u b z p e w n m o l i w o c i manewru, w k w a d r z e trzeciej. T y m o t o s p o s o b e m staje si t y p e m t e t r y k a , p r z e p e n i o n e g o wrog saboci". Nie ufa n i k o m u , b u n t u j e si p r z e c i w w s z y s t k i m , jest n i e z m i e n n i e sarkastyczny, cigle si ali i, o g l n i e rzecz biorc, ma w sobie s p o r o goryczy, r e s e n t y m e n t u , a n a w e t p n r a n o i . Oto p o s p n y Byk. Z kolei O s o b n i k #4 lduje w k w a d r z e c z w a r t e j . To Choleryk, p e e n wrogiej siy''. Ludzie d o s t r z e g a j jego p r z y w d c z e napdy. Postrzegaj go j a k o c z o w i e k a z i m n e g o , n i e c z u e g o , d y k t a t o r s k i e g o , z a p a t r z o n e g o w siebie, p y s z a k o w a t e g o itd. N i e m n i e j , w o p i n i i przewaajcej wikszoci n a d a l jest on dobrym przywdc", Cesarskim Orem. Caa i r o n i a , a z a r a z e m t r a g e d i a ycia l u d z k i e g o polega na t y m , e a d e n z tych o s o b n i k w n i e u w i a d a m i a sobie a u t o m a t y z m u swoich z a c h o w a . Ale k a d y p o t r a f i d u g o i treciwie p r z e k o n y w a , e jego z a c h o w a n i a s t a n o w i n o r m a l n reakcj n a pojawiajce si sytuacje albo s s p r o w o k o w a n e z y m " z a c h o w a n i e m i n n y c h ludzi.

COKOLWIEK

TEORETYK

WYMYLI,

PRAKTYK

UDOWODNI.

G d y b y m y wic

mieli

umieci

czwrk

ssakw naczelnych

na

b e z l u d n e j wyspie, m o g l i b y m y m i e p e w n o g r a n i c z c z w i e d z c h e m i k a n a t e m a t m o l i w y c h reakcji w y w o a n y c h p r z e z c z t e r y k o n k r e t n e c z s t e c z k i c h e m i c z n e , e o s o b n i c y # 1 i # 4 (dysponujcy, o d p o w i e d n i o , p r z y j a z n i w r o g si) b d p r b o w a l i przej k o n t r o l n a d p o z o s t a y m i . O s o b n i k # 1 z chci n i e s i e n i a p o m o c y . O s o b n i k #4 z p r z e k o n a n i a , e tylko on n a d a j e si d o s p r a w o w a n i a w a d z y . P o n a d t o , O s o b n i k # 1 p o d p o r z d k u j e si O s o b n i kowi # 4 , p o n i e w a zaley m u n a d o b r u o g u , k t r e m o e by z a g r o o n e ,

C Z T E R Y KWADRY P O J A W I A J SI W R N Y C H E P O K A C H I O T R Z Y M U J POSTA ROZMAITYCH SYMBOLI

79 jeli Osobnik #4 nie bdzie przywdc stada. Zachowania pozostaych osobn i k w s r w n i e p r z e w i d y w a l n e . O s o b n i k #2 (saby, lecz przyjacielski) p o d p o r z d k u j e si k a d e m u , byleby tylko k t o i n n y p o d e j m o w a z a n i e g o decyzje. N a t o m i a s t O s o b n i k #3 nie p r z e g a p i okazji, aby si u s k a r a i w z b r a n i a p r z e d w z i c i e m o d p o w i e d z i a l n o c i z a swoje czyny. P o d o b n e decyzje p o l i t y c z n e m o g l i b y m y z a u w a y u c z t e r e c h szymansw l u b psw, gdyby t a k s a m o r o z o y y si ich w d r u k i .

Socjobiolodzy, d o s k o n a l e zdajcy sobie s p r a w z i s t n i e n i a tych czterech k w a d r w s p o e c z n o c i a c h ludzkich i z w i e r z c y c h , t w i e r d z , e k a d y o r g a n i z m p o s i a d a g e n e t y c z n predyspozycj d o o d g r y w a n i a k t r e j z tych rl. Zagorzali krytycy takiego podejcia, b d c y zazwyczaj d o g m a t y c z

n y m i l i b e r a a m i , uwaaj j e z a p o t w o r n e . Nie n a m r o z s t r z y g a t t r u d n k w e s t i , p o n i e w a z b r a k u wyczerpujcych a r g u m e n t w k a d a dyskusja na t e m a t genetycznych i kulturowych d e t e r m i n a n t w ludzkich zachowa n i e u c h r o n n i e p r z e r a d z a si w b a t a l i ideologiczn. M o n a wic p o w i e d z i e t y l k o tyle, e n i e z a l e n i e od n a s z y c h m n i e j lub bardziej p r a w d o p o d o b n y c h p r e d y s p o z y c j i g e n e t y c z n y c h do jednej z tych k w a d r , z p e w n o c i p o s i a d a m y w sobie p o d a t n o n a k o n k r e t n e w d r u k i , p o o t r z y m a n i u k t r y c h funkcjonu jemy niczym dobrze z a p r o g r a m o w a n e roboty. W d a l s z y m cigu niniejszej ksiki b d z i e m o w a o m e t o d a c h k o r y g o w a n i a t y c h w d r u k w . Czciowo s u t e m u p r z e d s t a w i o n o t u wiczenia. Ich c e l e m j e s t s p r a w i e n i e , by owe w d r u k i n a b r a y wikszej e l a s t y c z n o c i Grne kwadry konstruktu Learyego przyjazna sia" i "wroga

sia" o d p o w i a d a j w p e w n e j m i e r z e t e m u , co N i e t z s c h e n a z y w a Herrenmoral, e t y k klasy p a n u j c e j . W istocie, C h o l e r y k (wroga sia") to uciele nienie nietzscheaskicj b l o n d bestii", p r y m i t y w n e g o z d o b y w c y - p i r a t a ,

pojawiajcego si n a s a m y m p o c z t k u k a d e j cywilizacji. N i e t z s c h e o k r e l a t e g o r o d z a j u ludzi m i a n e m zwierzt", a ich z a c h o w a n i e niewysublimowan f o r m Woli M o c y " . (Z d r u g i e j s t r o n y , przyjazna s i a " n i e o d p o w i a d a n i e t z s c h e a s k i e j

wysublimowanej Woli Mocy". Aby j odkry, m u s i m y d o t r z e do p i t e g o , n e u r o s o m a t y c z n e g o o b w o d u , dajcego p o c z t e k w i a d o m e j ewolucji.)

80 Dolne kwadry siatki Learyego" "przyjazna sabo" i wroga

sabo" odpowiadaj Sklavmoral,

w pewnej

m i e r z e t e m u , co N i e t z s c h e n a z y w a

e t y k n i e w o l n i k w , sucych o r a z ludzi n a l e c y c h do klas

niszych". Nietzscheaska koncepcja r e s e n t y m e n t u " powiada jednak, e n a w e t w p o s t a w i e przyjaznej s a b o c i " i p o z o s t a y c h z a c h o w a n i a c h a l t r u i s t y c z n y c h s k r y w a si p r a g n i e n i e rewanu, co wida szczeglnie w y r a n i e n a p r z y k a d z i e c h r z e c i j a s t w a . J a k k o l w i e k delikatni i n i e p o z o r n i m o g l i b y sie w y d a w a hippisi, t o w a n i e o n i zasilili szeregi z a p r o g r a m o w a n y c h

zabjcw z grupy M a n s o n a . W samej za p s y c h o l o g i i klinicznej w y r n i a si p r z y p a d e k p a c j e n t w pasywno-agresywnych". I s t n i e n i e t e g o rodzaju indy w i d u w znajduje swoje odbicie r w n i e w jzyku tradycyjnego o k u l t y z m u , gdzie o k r e l a s i ich m i a n e m psychicznych w a m p i r w " . Z tej w a n i e p r z y c z y n y N i e t z s c h e pisa o t y m , e w. Pawe z n i s z czy ewangeli (dobr n o w i n " ) , z a s t p u j c j dezangeli ("z n o w i n " ) . N i e t z s c h e p o s t r z e g a ewangeli J e z u s a jako wysublimowan form Woli Mocy,

ciek w i a d o m e j ewolucji, zmierzajc do n a d c z o w i e c z e s t w a . Z kolei, dezangelia bya dla niego z n o w i n " , tradycyjn Sklavmoral. w. Pawe

n a w o y w a ludzi do bycia p o s u s z n y m s w o i m p a n o m , a zarazem pielgno w a n i a r e s e n t y m e n t w . Wiara w to, e jest si d o b r y m " , a i n n i ludzie s li" m i a a g w a r a n t o w a rozkosz p r z y g l d a n i a s i t e m u , jak i n n i p o n w p i e k l e . W e d u g N i e t z s c h e g o , M a r k s d o r z u c i do niej tylko d r o b n y e l e m e n t w jego m n i e m a n i u s d o s t a t e c z n y klasy panujcej m i a si o d b y n a t y c h m i a s t , n i e t r z e b a b y o czeka na Boga, k t r y z a b i e r z e si za to post mortem . P o d o b n y wniosek pojawia si w n i e z a p o m n i a n y m k u p l e c i e e . e . r u m m i n g s a n a t e m a t i n t e l e k t u a l i s t w k o m u n i s t y c z n y c h z lat t r z y d z i e s t y c h . w kadym z tych zacnych t o w a r z y s z y zy oddech nienawici d y s z y

C o ciekawe, w t o k u swojej p r a c y N i e t z s c h e r u g o w a s o w n i c t w o p s y c h o l o g i c z n e ze s w y c h kolejnych d z i e , z a s t p u j c je o d n i e s i e n i a m i do fizjologii. Na p r z y k a d w j e g o p n i e j s z y c h k s i k a c h , t a k i c h j a k Antychryst, r e s e n -

81 tyment pojawiajcy si w m o r a l n o c i n i e w o l n i k w (czyli w p o p u l a r n y m staje si reakcj fizjologiczn c e c h u j c p o s z c z e g l n e

chrzecijastwie)

t y p y f i z y c z n e . Wydaje si, e N i e t z s c h e c z u p i s m o n o s e m , ale n i e znajc si n a n e u r o l o g i i , n i e p o t r z e b n i e d o s z u k i w a si w g e n e t y c e p o d s t a w y fizycznej t y c h p r o c e s w . T y m c z a s e m caa teoria, w d r u k w s u g e r u j e c o zgoa przeciwnego. Mianowicie to, e odruchy niewolnicze s w y t w o r e m specyficznych b o d c w docierajcych d o n a s w e w c z e s n y m o k r e s i e p r o g r a mowania naszego ukadu nerwowego. Tak czy i n a c z e j , w y s t p u j o n e w c a y m ciele, s t d te m a j c h a r a k t e r fizjologiczny. Wie o t y m d o b r z e k a d y a k t o r sceniczny, k t r e g o ciao a u t o m a t y c z n i e si n a d y m a p o d c z a s g r a n i a silnej o s o b o w o c i i a u t o m a t y c z n i e k u r c z y p o d c z a s grania s a b e u s z a . Wida to s z c z e g l n i e u R o d a Steigera, k t r y c z a s a m i wydaje si by wyszy, kiedy indziej za niszy, w zalenoci o d t e g o , czy g r a p r z y w d c s t a d a czy m i c z a k a . Z a g b i a j c si w te w s z y s t k i e k a t e g o r i e w a r t o p a m i t a o ich a r b i t r a l noci. N a t u r a n i e p o s u g u j e si t a k w y r a z i s t y m i g r a n i c a m i , jakie w y s t p u j w n a s z y c h m o d e l a c h . D l a t e g o , posugujc si s c h e m a t e m Learyego z 1 9 5 7 r o k u , m o e m y podzieli n a s z e cztery p o d s t a w o w e typy c h a r a k t e r o l o g i c z n e na szesnacie podtypw. Dodatkowo, kady z nich bdzie posiada cztery r n e formy. W t e n s p o s b o t r z y m a m y m a p z o o n z szedziesiciu c z t e rech typw osobowoci. P o n i e w a w s z y s t k o to wydaje si n i e s y c h a n i e s k o m p l i k o w a n e , w n a s t p n y m rozdziale p o s t a r a m y si uproci n a s z r o z b u d o w a n y s c h e m a t i n t e r akcji m i d z y t y m i d w o m a o b w o d a m i . Albowiem kady system, roszczcy sobie p r e t e n s j d o o p i s u ludz

kich z a c h o w a , p o w i n i e n by wystarczajco elastyczny, b y m o n a g o b y o solidnie rozbudowa, a jednoczenie penowartociowy po p o n o w n y m

s p r o w a d z e n i u g o d o jego p o d s t a w . Wszyscy posiadamy w swoim ukadzie nerwowym obwd terytorialnoe m o c j o n a l n y . P o s u g u j e m y si n i m c o d z i e n n i e . D o b r y m wiczeniem pozwalajcym go testowa jest zabawa z dziemi. S p r a w d z a si ono szczeglnie w duych grupach, kiedy n i e o d z o w n e

82 s t a j e si p r o w a d z e n i e ssaczej polityki. Nie bez z n a c z e n i a jest r w n i e

c o d z i e n n e u p r a w i a n i e rozmaitych sportw, p o n i e w a dziki m m n a s z e m i n i e n i e s g o d n e . A ju n a j b a r d z i e j p r z y d a t n e j e s t w y c z u w a n i e " s t a n w emocjonalnych innych ludzi. wiczenie to aktywizuje n a s z e stare, ssacze o r o d k i w thalamusie przekazujce sygnay e m o c j o n a l n e za p o r e d n i c t w e m m o w y ciaa. W i e d z o t y m d o b r z y g e n e r a o w i e , potraficy wyczu" p l a n y n i e p r z y jaci. W i e d z o t y m d o b r e m a t k i , potrafice waciwie o d c z y t a z n a c z e n i e k r z y k u swych dzieci. Bardziej z a a w a n s o w a n e wiczenia t e g o o b w o d u p o w i n n y o b e j m o w a n i e k t r e r y z y k o w n e z a c h o w a n i a w s t o s u n k a c h m i d z y l u d z k i c h . Mn przy k a d bycie o p r y s k l i w y m , jeli wczeniej si t e g o n i e r o b i o , bycie u s u n y m i spolegliwym, jeli si wczeniej t a k i m nie b y o , d a w a n i e u p u s t u s w e m u gniewowi lub cakowite go poskramianie, kiedy zachodzi taka potrzeba. Czytelnicy dysponujcy d o b r y m kojarzeniem wzrokowym w n e t zauwa, e k a d y skrajny" p r z y p a d e k z siatki L e a r y e g o m o n a p r z e d s t a w i w n a s t pujcy s p o s b :

Uzmysawia

nam

to

fakt,

kada

idealnie

zrwnowaona"

o s o b a czyli n i e z a c h o w u j c a si jak r o b o t , ty lk o potrafica d o s t o s o w a si d o sytuacji p o w i n n a by bardziej z e r o d k o w a n a . M u s i u m i e p r z e m i e s z cza si po p o s z c z e g l n y c h k w a d r a c h o d p o w i e d n i o do chwili i p o r y r o k u " , jak p o w i a d a j Chiczycy, a j e d n o c z e n i e n i e lgn do a d n e j z n i c h . T a k osob m o n a przedstawi przy p o m o c y nastpujcego z n a k u graficznego:

83

C z a r n y krg, znajdujcy si w r o d k u tej figury, p r z e d s t a w i a n i e u g i t a o s o b o w o tej cakowicie s w o b o d n e j , wolnej od automatyzmw osoby.

Z kolei, s z a r y k r g r e p r e z e n t u j e jej u m i e j t n o p r z e m i e s z c z a n i a si p o p o s z c z e g l n y c h k w a d r a c h , w zalenoci od sytuacji. Takie k r g i n a z y w a si mandalami. Buddyci uywaj ich do m e d y t a c j i . C z a s a m i w ich czterech rogach czaj si c z t e r y d e m o n y Peni o n e p o d o b n e funkcje d o o m w i o n y c h p r z e z n a s wczeniej o k c y d e n t a l n y c h s y m b o l i lwa, byka, a n i o a i o r a . P r z e d s t a w i a j skrajnoci, k t r y c h n a l e y u n i k a .

...prochy czowieka, to samo ycie czeka. Joyce, Finnegans Wake

1. Zawsze gdy widzisz modego mczyzn lub kobiet, zadawaj sobie pytanie, czy byby w stanie go pokona w bezporednim starciu. Nastpnie sprbuj uzmysowi sobie, w jak duym stopniu twoje zachowanie opiera si na podwiadomym odpowiadaniu sobie na podobne pytania za porednictwem prowerbalnej mowy ciaa". 2. Upij si, walnij pici w st i powiedz wszystkim, e s dupkami. 3. Naucz si medytacji. Przez miesic praktykuj j codziennie w dwch pitnastominutowych sesjach. Nastpnie spotkaj si z kim, kto ci zawsze wkurza lub sprawia, e jeste ulegy i przyjrzyj si, czy nadal wywo uje w tobie podobne reakcje. 4. Udaj si na warsztat psychoterapeutyczny". Na pocztku zorientuj si, jakie typy osobowoci repre zentuj poszczeglni uczestnicy spotkania. Natomiast pod koniec warsztatu przyjrzyj si temu, czy reakcje wszystkich jego uczestnikw, wcznie z tob, stay si mniej automatyczne. 5. Odwied lwy w zoo. Postaraj si zrozumie ich tunel rzeczywistoci. 6 . Ogldaj najsynniejsze komedie dla dzieci: Three Stooges, Abbotta i Costello i t p . Z a s t a n w si nad tym, jak rol peni w nich poczucie h u m o r u . Rwnoczenie prbuj si nimi bawi. 7. Przez ca niedziel ogldaj filmy o zwierztach (jeli uznasz to za stosowne, moesz wczeniej przy pali). Nastpnego dnia udaj si do biura i zobacz, jak ksztatuj si hierarchie w ludzkim stadzie. Postpuj przy tym jak naukowiec.

Rozdzia DICKENS I

V JOYCE

DIALEKTYKA O R A L N O - A N A L N A

Temu ludkowie podniecaj si jego wystrzaowcem, a zszalali troglodyci i ministrowie zbrodni wychwalaj go o poranku. J a m e s Joyce , Finnegans Wake

MIOCIWA BOGINI I STRASZNY OLBRZYM NAWIEDZAJ NASZE LEGENDY I KSIGI.

P l o t k a z dzy paradoksu.
Joyce, Finnegans Wake

88 Karol D i c k e n s z wielkim z n a w s t w e m opisa w Davidzie Copperfieldzie

uczucie szoku doznawane przez niemowl, kiedy trening toaletowy wytrca je z bogoci pierwszoobwodowego, oralnego, macierzyskiego conti

n u u m , i w r z u c a w w i a t w a r t o c i ojcowskiego, a n a l n e g o , d r u g i e g o o b w o d u . A t r u d n o uwierzy, e t o a r c y d z i e o p o w s t a o p wieku p r z e d p i s m a m i klinicznymi Freuda. D i c k e n s opisuje w n i m idylliczne d z i e c i s t w o Davida, m i e s z k a j c e g o ze s w o w d o w i a m a t k , k t r bez k o z e r y m o n a n a z w a bona dea, czyli s t a r o y t n a d o b r b o g i n i " . Szczliwy wiat d z i e c i s t w a z o s t a j e j e d n a k gwatownie zniszczony brutalnym wtargniciem pana Murdstone'a,

p o t w o r n e g o ojczyma z k o m p l e k s e m J e h o w y , k t r y staje s i w c i e l e n i e m b o g a k a r y . N a s z b o h a t e r n i e jest w s t a n i e s p e n i w s z y s t k i c h w y m o g w m a n i a k a l n e g o ojczyma, wci n i e n a s y c o n e g o w w y m y l a n i u c o r a z to b a r d z i e j zawi ych i n i e z r o z u m i a y c h r e g u , p r z e z co w i e l o k r o t n i e o b r y w a w t y e k ku wiel kiej u c i e s z e s w e g o p r z y b r a n e g o ojca (czerpicego z t e g o i s t n i e f r e u d o w s k r o z k o s z ) . Nic wic d z i w n e g o , e z w i e k i e m David przyswaja sobie a n a l n y s y s t e m w a r t o c i i uznaje, e zasuguje na wszelkie t o r t u r y i p o n i e n i a . J e d n a k n a j b a r d z i e j p o r u s z a j c y jest m o m e n t j e g o p o w r o t u d o d o m u p o r o k u spdzonym w internacie: Bogu tylko wiadomo, jakie niemowlce, niejasne wspomnienia, obudzi gos mojej matki piewajcej w pokoju bawialnym. piewaa tak cicho, sodko. Zdawao mi si, e jako niemowl spoczywaem na jej kolanach. Melodia bya mi nie znana, ale taka jaka swoja i bliska, e zdawaa si wpada wprost do serca; jak stary wierny przyjaciel, ktry wraca znowu po dugiej rozce. Z gosu i sposobu, w jaki matka moja nucia t koysank, wywniosko waem, e musi by sama. Ciche otworzyem drzwi, na palcach wsunem si do pokoju. Siedziaa przed ogniem, koyszc na reku niemowl, ktrego malutkie rczki czepiay si jej piersi. piewaa wpatrzona w drobn, na jej kolanach lec twarzyczk. Odezwaem si. Drgna, krzykna, poznaa mnie. nazwaa swym Davy, jedynym, ukochanym syneczkiem", a biegnc na moje spotkanie uklka na ziemi, aby mc mnie lepiej uciska, i tulc moj gow do swych piersi, jednoczenie tulia do moich ust malekie, niemow lce rczta.

D i c k e n s

Joyce:

dialektyka

o r a l n o - a n a l n a

89

Czemu w owej chwili nie umarem; czemu nie urnarem z tym jedynym uczuciem w sercu. Byem bliszy nieba ni kiedykolwiek p o t e m w yciu.*

Z p o w y s z e g o f r a g m e n t u przebija t a k wyrana t s k n o t a za p o c z u c i e m bezpieczestwa, za p o w r o t e m do fazy oralnej, e a n i e t r z e b a jej k o m e n t o w a . J a k z a u w a a William York Tindall, specjalista o d Joyce'a, p o d o b n y m o t y w pojawia si w Finnegans Waket j e g o m o n u m e n t a l n e j p o w i e c i o u m y l e n i cego c z o w i e k a . W s z e l k i e wystpujce w niej w z m i a n k i o Ojcu i Bogu-Ojcu a u t o m a t y c z n i e s k o j a r z o n e z w o j n i w y d a l a n i e m . Na p r z y k a d P i s t r o l e t , Ojciec" to k o s z m a r n y p o t w o r analny, z o o n y z p i s t o l e t u , w z d i b o s k o c i , a Z u d a Izraela" t o p e e n z a z d r o c i ( o t e r y t o r i u m ) s t a r o t e s t a m e n t o w y Pan Z a s t p w " ( b s t w o wojny). J e g o insygnia, s t u l i t e r o w e , g r o m o w a d n e s o w a , przewijajce si po dziesiciokro we nie, maj w sobie co z ojcostwa, groby, defekacji i wojny. O t o jak wyglda p i e r w s z e z n i c h pojawiajce si na pierwszej stronie: bababalalgharaghtakaniminaronnkonnbronnton nerronntounnthunntrovarrhounawnskawn toohoohoondenthurnuk

Z n a j d u j e m y tu s o w o Baba

(po a r a b s k u ojciec"), f o n e t y c z n e Abba

(po h e b r a j s k u ojciec''), f o n e t y c z n e C a n b r o n n e ( n a z w i s k o g e n e r a a , k t r y p o n o r z e k merde, k i e d y p o p r o s z o n o go o z o e n i e b r o n i ) , f o n e t y c z n e scan ( p o gaelicku t r z a s k byskawicy" l u b o d b y t u " ) , ronnen (po n i e m i e c k u o d c h o d y " ) , a t a k e co, co z j e d n e j s t r o n y p r z y p o m i n a orden, czyli n i e m i e c k i o r d e r z a s u g i o r a z a n g i e l s k i e ordure, czyli n i e c z y s t o c i . Gdzie indziej w tek cie p r z e r a a j c y Bg-Ojciec bez w s t y d u b a b r z e si w g w n i e " , wychwalajc a n a l n e , a u t o r y t a r n e w a r t o c i : Nie b d z i e s z m i a i n n y c h k o d w p r z e d e m n . . . N i e b d z i e s z gzi i n n y c h b o g w . . . Kochaj m e l o g o jak m n i e s a m e g o " . To on j e s t o d p o w i e d z i a l n y za cay t e n p i e r d o l n i k " (joyce'owskie o k r e l e n i e garden party). To on j e s t c w a n i a c z k i e m , k t r y z a s t a w i p u a p k w O g r o d z i e
* Charles Dickens, David Copperfield, rozdz. VIII, tum. Karolina Belin. Ksika i Wiedza, Warszawa 1989. przyp. red.

90 E d e n . T o o n j e s t ego u w e w n t r z n i o n y m p o d c z a s t r e n i n g u t o a l e t o w e g o (czyli p i e r d o l n i k u ) . A l b o w i e m to on jest b o g i e m g r o m u i g n i e w u . Wieszacy Ziemi", uciekajc p r z e d n i m , zawsze p o s z u k u j jego p r z e c i w i e s t w a . W p o w i e c i Joyce'a jest to ALP (z n i e m i e c k i e g o s e n " , a t a k e r d z e p i e r w s z y c h liter greckiego i hebrajskiego a l f a b e t u alfa i alef, r e p r e zentujcych rdo, pocztek b o h a t e r k a Finnegans Wake A n n a Livia

Plurabella. Ta p i k n a k o b i e t a u o s a b i a wody ycia. A n n a jest kochajca, p e n ciepa i o r a l n o c i p o s t a c i , p o d c z a s gdy O m n i b o s s " t o przeraajcy, a n a l n y typek.

pync z dziobem, strumykiem, z trzscymi si bransoletami, kamykami wepchnitymi w spinki, kawakami jedwabiu we wosach, pozwijanymi do przesady, jak u drobnej, starej mamusi, maej cudownej mamusi, puszcza j c e j kaczuszki pod mostem szczliwy z mokrego poranka, baraszkujc, baraszkujc,gadajc do siebie bez sensu, nawadniajc pola

O t o k o b i e t a rzeka, idealna m a t k a , s p e n i e n i e dziecicych m a r z e , s t a r o y t n a Wielka Bogini, u c i e l e n i e n i e poczucia b e z p i e c z e s t w a , k o j a r z o n e g o z faz p r z e t r w a n i a biologicznego. Gorce s c h r o n i e n i e , k t r e m u J o y c e d e d y kuje s w najarliwsz m o d l i t w :

W imi Anny, wszdobylskiej, wiecznie ywej dawczyni mnogoci, niech si wici jej przeddzie, niech jej pie bdzie piewan, niech jej strumyk pynie z wolna, bezkresnie i nieprzewidywalnie!

J o y c e zdaje si p o w i a d a , p o d o b n i e j a k R a t t r a y Taylor, e l u d z k o n a d o b r e ju o p u c i a t b o g i n i , z m i e r z a j c z a b o h a t e r e m (Ojcem) n a z b r u d z o n e k r w i i g n o j e m p o l e W a t e r l o o " . Powraca do niej j e d y n i e w chwilowych p o r y w a c h czystoci, gdy t o w a r z y s z y jej upajajc si w o d a m i b a b a l o n g u " , W rozdziale trzecim Finnegans Wake dochodzi do takiego prze

m i e s z a n i a sie n a p a s t n i k w " e zrzuci odpowiedzialno

(najedcw) za powsta

i obrocw" (tubylcw), sytuacj mona jedynie

na wielk, n i e o k r e l o n brej.

91 I s t n i e j e c o n a rzeczy w p o s t r z e g a n i u h i s t o r i i j a k o w i e l k i e g o k o a , w i d o c z n y m u J o y c e ' a , Rattraya Taylora, Vico, H e g l a i M a r k s a . I m i m o e n i e j e s t t o j e d y n e m o l i w e s p o j r z e n i e , w a r t o m u si przyjrze, p o n i e w a jest o n o n a z b y t c h t n i e p o m i j a n e . Tego r o d z a j u p e r s p e k t y w m o e m y o d n a l e w m a t r y s t y c z n o - p a t r y s t y c z n e j dialektyce Taylora, w cyklu b o s k i c h , h e r o i c z nych i miejskich e p o k Vico, w m a r k s o w s k o - h e g l o w s k i e j t r i a d z i e t e z y - a n t y tezy-syntezy i podobnych teoriach. Wszystkie one sprawdzaj si w naszych realiach. Naley j e d n a k

z a u w a y , e s t o realia ludzi, k t r z y n i c z y m r o b o t y n i e u s t a n n i e powielaj wyuczone wzorce. A p r z e c i e w y s t a r c z y p o d w p y w e m n a g r o m a d z o n y c h faktw, s z t u c z e k , n a r z d z i , t e c h n i k i g a d e t w n e u r o - n a u k i ( n a u k i o m z g u i m e t o d a c h jego w y z w o l e n i a ) o s i g n p e w i e n p o z i o m m a s y k r y t y c z n e j , aby u w o l n i si o d tych p o w t a r z a l n y c h cykli z a u t o m a t y z o w a n e g o ycia. O t y m w a n i e t r a k t u j e n i n i e j s z a ksika. P r z y c h y l a m si b o w i e m do s d u , e w zwizku z o l b r z y m i m p r z y s p i e s z e n i e m cywilizacyjnym, do jakiego d o s z o w m i n i o n y c h d e k a d a c h , w n a j b l i s z y m czasie n a s t p i p r z e k r o c z e n i e tej masy k r y t y c z n e j . W m o i m odczuciu o b e c n e t e r y l o r i a l n o - e m o c j o n a l n e s p a z m y w s t r z s a jce nasz p l a n e t nie s s y m p t o m e m cywilizacyjnej zapaci, a l e z a p o w i e dzi n a r o d z i n k o s m i c z n e g o P r o m e t e u s z a , p o w s t a j c e g o z d u g i e g o kosz m a r u , j a k i m b y a h i s t o r i a cywilizowanych ssakw n a c z e l n y c h . Oczywicie, p r z y t o c z o n e tu a r c h e t y p y dobrotliwej b o g i n i i nieprzyja z n e g o g i g a n t a n i e w y s t p u j u o s b , k t r y c h m a t k i b y y c h o d n e , zgorzk n i a e i n i e p r z y s t p n e , a ojcowie ciepli i opiekuczy. T e g o r o d z a j u p r z y p a d k i s t a n o w i s t a t y s t y c z n e o d s t p s t w a o d r e g u y i w ich n a s t p s t w i e m o g n a r o d z i si s z a m a n i , schizofrenicy, g e n i u s z e , h o m o s e k s u a l i c i , a r t y c i , psychologowie itp.

wietne

dotychczas

przedstawionej

teorii

przyjrzyj si n a s t p u j c y m p o s t a c i o m :

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Scarlett O'Hara King Kong Odyseusz Hamlet Krlik Bugs Portnoy Leopold B l o o m

8. R i c h a r d M. Nixon 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. I6. 17. 18. 19. 20. 21. T h o m a s Jefferson w. P a w e Kaczor Donald Jago Jane Eyre

J z e f Stalin J o a n n a d'Arc T i m o t h y Leary Aleister Crowley Robert A n t o n Wilson Mao Karol J u n g Tajemni P r z y w d c y wiata

Rozdzia O B W D

VI

S E M A N T Y C Z N Y C Z A S

U J A R Z M I A J C Y

Podobno,kiedy zjednoczy si dwa umysy, pojawia si zawsze trzeci, wyszy umys niewidzialny wsppracownik.

William Burroughs, Brion Gysin

The Third Mind

LUDZIE TO POSKRAMIACZE CZASU

Obwd semantyczny zajmuje si artefaktami i sporzdzaniem map (tuneli rzeczywistoci"), przekazywanych pomidzy ludmi, czasami nawet z pokolenia na pokolenie. Mog by nimi obrazy, sowa, pojcia, narzdzia (wraz z przekazanymi ustnie instrukcjami ich obsugi), teorie, utwory muzyczne itp.

96 Ludzie powiada to s t w o r z e n i a posugujce si symbolami. D l a t e g o te, jak

Korzybski, kto wada symbolami, wada ludmi.

Mojesz, Konfucjusz, B u d d a , M a h o m e t , J e z u s i w. Pawe posiadaj w p y w n a n a s z e ycie, p o n i e w a g e n e r o w a n e p r z e z n i c h s y g n a y p r z e k a z a n o n a m z a p o m o c z r o z u m i a y c h dla n a s s y s t e m w s y m b o l i c z n y c h . S y s t e m y t e o b e j m u j sowa, dziea s z t u k i , u t w o r y m u z y c z n e , r y t u a y o r a z gry" s p o e c z n e , dziki k t r y m d o k o n u j e si p r z e k a z k u l t u r y . P o d o b n y w p y w na n a s z w i a t maj M a r k s i Hitler, N e w t o n i S o k r a t e s , S z e k s p i r i Jefferson. Ich w a d z a n a d r n y m i s e g m e n t a m i ludzkoci r o z t a c z a si n i e z m i e n n i e z a porednictwem obwodu semantycznego. I n a w e t jeli nie u w i a d a m i a m y sobie t e g o , w jeszcze w i k s z y m s t o p n i u w a d a j n a m i wynalazcy koa, p u g u , a l f a b e t u o r a z d r g r z y m s k i c h . P o n i e w a s o w a posiadaj z a r w n o denotacje (odnoniki do wiata

z m y s o w o - e g z y s t e n c j a l n e g o ) j a k i konotacje ( z a b a r w i e n i a e m o c j o n a l n e o r a z c h w y t y poetyckie i r e t o r y c z n e ) ich wpyw roztacza si n a d n a m i n a w e t wtedy, gdy p o z b a w i o n e s p r a w d z i w e g o z n a c z e n i a czy tez o d n i e s i e n i a d o rzeczywistoci. Wida t o szczeglnie wyranie n a p r z y k a d z i e d e m a g o g i i , jzyka reklam, a w d u y m s t o p n i u n a w e t jzyka religii i n s t y t u c j o n a l n y c h . O b w d p r z e t r w a n i a biologicznego z n a tylko dwa rodzaje d o w i a d c z e ; pozytywne czyli w z m a c n i a j c e , o r a z n e g a t y w n e czyli zagraajce. To s a m o

d o t y c z y o b w o d u e m o c j o n a l n o - t e r y t o r i a l n e g o , k t r y dzieli wiat n a d w i e p o w k i . J e d n a z n i c h g r u p u j e j e d n o s t k i p o s t r z e g a n e j a k o silniejsze o d n a s , czyli zajmujce wysze szczeble hierarchii s p o e c z n e j , d r u g a z a j e d n o s t k i p o s t r z e g a n e j a k o s a b s z e o d n a s , czyli zajmujce n i s z e szczeble h i e r a r c h i i s p o e c z n e j . Taka jest p o d s t a w a ewolucji s y s t e m w socjobiologicznych o r a z p u n k t wyjcia dla obserwacji s p o e c z e s t w " zwierzcych. Do istotnej zmiany dochodzi dopiero wraz z rozwojem o b w o d u s e m a n t y c z n e g o , k t r y pozwala n a m klasyfikowa, dzieli i czy r z e c z y s t o s o w n i e do naszych u p o d o b a . Sam proces nazywania i etykietowania dowiadcze nie p o s i a d a koca, Z p e r s p e k t y w y j e d n o s t k i jest to , h m o n o l o g w e w n t r z n y " , o d k r y t y przez Joyce'a w to o p i s a n a przez Ulyssesie. Z p e r s p e k t y w y s z e r s z e j h i s t o r i i jest ujarzmiania czasu, dziki ktrej

Korzybskiego

funkcja

97 kolejne p o k o l e n i a dodaje n o w e k a t e g o r i e d o naszej w s z e c h n i c y myli, czc je ze s o b i o d r n i a j c w n i e k o c z c y m si procesie d e f i n i o w a n i a i redefin i o w a n i a . Z g o d n i e z t a k logik E i n s t e i n zaj miejsce N e w t o n a z a n i m t e n d r u g i s t a si z n a n y wikszoci ludzkoci;* p r o s t a a r y t m e t y k a d a a p o c z t e k a l g e b r z e , z czego n a r o d z i si r a c h u n e k r n i c z k o w y ; H a y d n i M o z a r t u t o r o wali d r o g B e e t h o v e n o w i , k t r y w s z e d n a s a l o n y z a w a s z c z o n e p n i e j p r z e z r o m a n t y k w i W a g n e r a , p r o t o p l a s t w m u z y k i w s p c z e s n e j itd. Tak zwany szok przyszoci" towarzyszy n a m stale, przynajmniej

od chwili p o j a w i e n i a si o b w o d u s e m a n t y c z n e g o . Dla k a d e g o g a t u n k u posugujcego si s y m b o l a m i i a b s t r a k c j a m i k a d y czas jest c z a s e m z m i a n y " . Niemniej, proces t e n nabiera przyspieszenia wraz z upywem czasu, p o n i e w a

symbole atwo ulegaj replikacji. W j z y k u p o t o c z n y m o b w d s e m a n t y c z n y n a z y w a si u m y s e m " . W e d u g p s y c h o l o g a , R o b e r t a O r n s t e i n a , kiedy m w i m y , e k t o m a w i e t n y u m y s " , w r z e c z y w i s t o c i m a m y na myli jego w y g a d a n i e , czyli u m i e j t n o r a d z e n i a sobie z o b w o d e m s e m a n t y c z n y m . A n a l i z a t r a n s a k c y j n a n a z y w a pierwszy o b w d (oralny) ,,dzieckiem n a t u r a l n y m " , d r u g i o b w d ( e m o c j o n a l n y ) dzieckiem p r z y g o t o w a n y m " , n a t o m i a s t trzeci o b w d ( s e m a n t y c z n y ) d o r o s y m " l u b k o m p u t e r e m " . Z kolei u J u n g a pierwszy obwd trzeci myli. przekazuje wraenia, drugi uczucia, n a t o m i a s t

K o m p o n e n t y n e u r o l o g i c z n e p i e r w s z e g o o b w o d u wi si z n a j s t a r s z y m i r e j o n a m i m z g u . Carl Sagan nazywa t e funkcje m z g i e m g a d z i m " . M o w a t u o s t r u k t u r a c h n e r w o w y c h p o w s t a y c h m i l i a r d y lat t e m u . S t r u k t u r y d r u g i e g o o b w o d u pojawiy si w r a z z pierwszymi z w i e r z t a m i z i e m n o w o d n y m i i s s a k a m i o k o o m i l i a r d a do p i c i u s e t m i l i o n w lat t e m u . Sagan n a z y w a j e m z g i e m s s a c z y m " . O b w d s e m a n t y c z n y p r a w d o p o d o b n i e pojawi si s t o tysicy lat t e m u . S a g a n n a z y w a g o m z g i e m l u d z k i m " . Nic wic dziw n e g o , e w i k s z o ludzi p r z e z s p o r cz czasu znajduje si p o d w i k s z y m w p y w e m s t a r s z y c h g a d z i c h i ssaczych o b w o d w p o d c z a s gdy r z a d k o k i e d y u y w a l u d z k i e g o , s e m a n t y c z n e g o (racjonalnego) o b w o d u . Nie p o w i n * Jeszcze do niedawna wikszo wiata bya n i e p i m i e n n a .

98 n i m y t a k e dziwi si t e m u , e o b w d s e m a n t y c z n y a t w o p o d d a j e si o b d n e j logice (bigoterii, nietolerancji, f a n a t y z m o w i ) p o d w p y w e m s y g n a w o z a g r o e n i u dla ycia, w y s y a n y c h przez o b w d p r z e t r w a n i a b i o l o g i c z n e g o oraz informacj dotyczcych zagroe dla naszego statusu, przekazywanych przez obwd emocjonalny. Warto wic wsucha si w to, co m w i cynicy, s a t y r y c y i m i s t y c y " (czyli ludzie, k t r z y u r z e c z y w i s t n i l i V, VI, VII i VIII o b w d n e u r o l o g i c z n y ) : r o z u m jest dziwk". A l b o w i e m t o w a n i e o b w d s e m a n t y c z n y najbardziej p o d a t n y jest na manipulacj ze strony starszych i bardziej prymitywnych obwodw n e u r o l o g i c z n y c h . T a k a jest p r a w d a , n a w e t jeli miaoby si to nie spodoba racjonalistom. Wystarczy porzdnie kogo nastraszy, aby narzuci mu d o w o l n a m a p w e r b a l n a , dajca c h o b y z u d z e n i e b e z p i e c z e s t w a . S t d w a n i e b i e r z e si p o p u l a r n o skrajnie n i e d o r z e c z n y c h s y s t e m w religij nych, k t r e kusz p e r s p e k t y w z b a w i e n i a ludzi wczeniej z a s t r a s z o n y c h wizjami p i e k i e l n y m i . Z t e g o te p o w o d u n a w e t najbardziej g u p i i o k r u t n y s a m i e c alfa p o t r a f i z d o m i n o w a k a d g r u p l u d z k , jeeli tylko w m w i jej, ze b a n d a jego k o n k u r e n t a zamierza najecha jej terytorium. Te dwie reakcje, n a z y w a n e religi i p a t r i o t y z m e m , sprawdzaj si z a r w n o u cywilizowanych s s a k w n a c z e l n y c h , jak u ich bardziej dzikich k r e w n y c h , p o n i e w a s t a n o w i s t r a t e g i e r e l a t y w n e g o s u k c e s u ewolucyjnego. Niestety, n a nieszczcie dla o b w o d u s e m a n t y c z n o - r a c j o n a l n e g o j e g o emocjonalno-terytorialny poprzednik odgrywa kluczow r o l w f o r m o

w a n i u si h i e r a r c h i i s p o e c z n e j . Posugujc si t y p o w y m i dla p i e r w s z e g o obwodu niepokojami zwizanymi z kwesti p r z e t r w a n i a biologicznego,

p o t r a f i z a g u s z y jakiekolwiek racjonalne a r g u m e n t y . N i e z m i e r z o n a j e s t s i a p r o p a g a n d y s t r a c h u . W y s t a r c z y k a r m i n i j a k i e g o biedaka, a a d n e o d w o y w a n i e si d o tolerancji, c z o w i e c z e s t w a c z y r e l a t y w i z m u m e z m i e n i jego m o t t a yciowego: J e s t e m b i a y m czowiekiem, a n i e j a k i m c h o l e r n y m c z a r n u c h e m " , J e s t e m n o r m a l n y m c z o w i e k i e m , a n i e j a k c h o l e r n ciot". R a c j o n a l n e a r g u m e n t y n i e p o t r a f i p r z e b i si p r z e z o b w d e m o c j o n a l n y d o o b w o d u s e m a n t y c z n e g o . S b o w i e m wczeniej p r z e z niego o d r z u c a n e j a k o s t a n o w i c e z a g r o e n i e dla jego s t a t u s u (ego l u b roli s p o e c z n e j ) .

99 Uwany czytelnik nie bdzie m i a p r o b l e m u z p r z y p o m n i e n i e m sobie rozkadu pierwszych dwu obwodw wprowadzajcych prewerbalne

dziecko w wiat dwuwymiarowy. W olbrzymim uproszczeniu wyglda on nastpujco:

W r a z z p o j a w i e n i e m si o b w o d u s e m a n t y c z n e g o m a m y d o c z y n i e n i a z cakiem odmiennym zjawiskiem, a mianowicie z trjwymiarowoci

( p e w i e n w p y w n a t e n p r o c e s m a r w n i e n a s z e d w u o c z n w i d z e n i e ) . wiat trjwymiarowy jest krlestwem czowieka. Szczeglny wpyw obwodu

s e m a n t y c z n e g o wida r w n i e n a p r z y k a d z i e p r a w o r c z n o c i , cechy wyr niajcej n a s z g a t u n e k (czy te w ogle ssaki n a c z e l n e ) . P o z o s t a e ssaki n i e w y k a z u j t e g o r o d z a j u waciwoci, s b o w i e m o b u r c z n e . N a j n o w s z e o d k r y c i a z d z i e d z i n y n e u r o l o g i i p o k a z u j , e n a s z a praworczno w b e z p o r e d n i s p o s b wie si z wystpujc u czowieka t e n d e n c j do p o s u g i w a n i a si p r z e d e w s z y s t k i m lew pkul mzgu. (Leworcznej

m n i e j s z o c i p o w i e c i m y o d r b n y wtek.) W istocie, p o s u g u j e m y si p r a w p k u l t a k r z a d k o , e jeszcze d o n i e d a w n a n a z y w a n o j cich p k u l " . Tak o t o u w i k s z o c i o s o b n i k w z n a s z e g o g a t u n k u istnieje g e n e t y c z n a p r e d y s p o z y c j a do p o s u g i w a n i a si praw rk i r o z u m o w a n i a lew p k u l . Wynika ona z oddziaywania naszego werbalnego, semantycznego obwodu, p o n i e w a lewa p k u l a m z g u to p k u l a mwica". Ma ona c h a r a k t e r line arny, a n a l i t y c z n y , p r z y p o m i n a j c y k o m p u t e r i wyjtkowo w e r b a l n y . I s t n i e j e z a t e m n e u r o l o g i c z n a p o d s t a w a dla w y s t p o w a n i a zwizku p o m i d z y tworze niem map a manipulowaniem. Prawa rka manipuluje w i a t e m (i s t w a r z a a r t e tworzy mapy, dziki k t r y m m o e p r z e w i

fakty), n a t o m i a s t lewa p k u l a

d y w a p r z y s z e z a c h o w a n i a d a n e j czci wiata. S to t y p o w o ludzkie cechy.

100 Z kolei, osoby l e w o r c z n e specjalizuj si w funkcjach prawej p k u l i mzgu; holistycznych, pozawerbalnych, intuicyjnych", muzycznych

i mistycznych''. H i s t o r i a l u d z k o c i z n a wiele w y b i t n y c h p o s t a c i , s z c z o d r z e obdarzonych t y m i w a n i e c e c h a m i . Wystarczy tu wymierni s y n n y c h lewo rcznych: L e o n a r d a , B e e t h o v e n a i N i e t z s c h e g o . W tradycyjnych s p o e c z n o c i a c h ludzi l e w o r c z n y c h o t a c z a n i m b p o d z i w u i p r z e r a e n i a . U w a a n o ich za s z a m a n w i dziwakw. Podejrzewano o utrzymywanie zwizkw

z D i a b e m " a l b o Bogiem". M o n a wic mwi o s w e g o rodzaju naprzemiennoci cechujcej g a t u n e k ludzki, gdzie lewa p k u l a mzgu jest zwierciadlanym o d b i c i e m prawej

s t r o n y ciaa, a p r a w a p k u l a m z g u jest o d p o w i e d z i a l n a za f u n k c j o n o w a n i e lewej s t r o n y ciaa.

W s p o m n i a n a biegunowo zapewnia nam

egzystencj w trjwymia

r o w y m wiecie n e u i o l o g i c z n y m . W y s t a r c z y z a t e m , e d o d a m y d o n a s z e g o p o p r z e d n i e g o d i a g r a m u trzeci o b w d , a o l r ^ y m a m y n a s t p u j c y o b r a z pola umysu:

101

G d y b y m y chcieli w y o b r a z i s o b i e t e n d w u w y m i a r o w y szkic t r j w y m i a r o w e g o u k a d u w s p r z d n y c h , m u s i e l i b y m y p r z e d s l a w i s o b i e jego s t r z e l i s t o z m i e r z a j c w p r o s t w n a s z s t r o n . O t o p r z e s t r z e e u k l i d e s o w a " . Nic dziwnego, e t o w a n i e j p i e r w s z o d k r y l i m a t e m a t y c y i artyci. Albowiem wydaje si o n a c a k i e m n a t u r a l n a " , p o d c z a s gdy w y o b r a a n i e sobie r o z m a i t y c h p r z e s t r z e n i n i e - e u k l i d e s o w y c h , w y s t p u j c y c h w e w s p c z e s n e j fizyce, p r z y c h o d z i n a m z w i e l k i m t r u d e m . P r z e s t r z e e u k l i d e s o w a t o nic i n n e g o jak projekcja m o d e l u , p r z y p o m o c y k t r e g o n a s z u k a d n e r w o w y g r o m a d z i informacje n a t e m a t t r z e c h p i e r w szych o b w o d w n e u r o l o g i c z n y c h . D l a t e g o w a n i e miejsca w d r u k w tych o b w o d w znajduj si w korze lewej pkuli s cile z w i z a n e z precyzyjnymi m i n i a m i garda o r a z s u b t e l

n y m i m a n i p u l a c j a m i prawej rki. K o r a w y k s z t a c i a si s t o s u n k o w o n i e d a w n o w procesie ewolucji, p r z e z co c z s t o n a z y w a si j n o w y m m z g i e m " . W y s t p u j e j e d y n i e u wyej r o z w i n i t y c h ssakw, a najbardziej w y r a f i n o w a n p o s t a p r z y j m u j e u ludzi i s s a k w m o r s k i c h (delfinw i w a l e n i ) .

102 W najbardziej s k r a j n y c h p r z y p a d k a c h , k i e d y t o najsilniejszy w d r u k

w y s t p u j e w t r z e c i m o b w o d z i e , d a n y o s o b n i k staje si c e r e b r o t o n i k i e m " . O s o b y te s zwykle wysokie i kociste, poniewa energia zawsze p y n i e w n i c h z c i a a do gowy. K a r y k a t u r a l n y m p r z e d s t a w i e n i e m takiej o s o b y b y w Supermanie z o w i e s z c z y g e n i u s z , dr S y l a n u s , skadajcy si n i e m a l z s a m e j gowy. We w s p c z e s n y m s l a n g u p o d o b n y c h ludzi n a z y w a si jajo gowymi i niewykluczone, e to wanie ku takim formom ludzkim zmierza n a s z a ewolucja. Cerebrotonicy odczuwaj organiczn niech do swoich niszych,

p i e r w s z o - i d r u g o o b w o d o w y c h funkcji. Podczas jakiejkolwiek z a b a w y czuj si z m i e s z a n i , p o n i e w a wydaje si i m g u p i a l u b e k s c e n t r y c z n a . Nie p o t r a f i te r a d z i s o b i e z e m o c j a m i , k t r e t r a k t u j j a k z a g r o e n i e . K a d y z n a s p o s i a d a o b w d s e m a n t y c z n y . Wszyscy m u s i m y p o s u g i w a si n i m r e g u l a r n i e . Aby g o o p a n o w a , m o e m y s p o r z d z a r o z k a d y swych zaj i obowizkw, dziki c z e m u zwikszy si wydajno n a s z e g o ycia. M o e m y t e t w o r z y w a s n e m a p y wiata, powikszajce n a s z w i e d z i z r o z u m i e n i e , a t a k e , co kilka lat, p o z n a w a n o w e d z i e d z i n y wiedzy. Majc t o w s z y s t k o n a w z g l d z i e m u s i m y j e d n a k u m i e bawi si t y m obwodem; wymyla powiedzonka, pisa w i e r s z e , opowiadania, przy

sowia i dowcipy.

PAMITAJ, PAN CROWLEY MWI, E TY TE JESTE GWIAZD. P.S. DORADZA TAKE, BY NIE ODCZUWA DZY REZULTATW.

WISKEROTONIK
SKRAJNY PRZYPADEK Wdruku Obwodu I J u n g o w s k i t y p uczuciowy Dziecko n a t u r a l n e "

MUSKULOTONIK
SKRAJNY PRZYPADEK Wdruku Obwodu II Jungowski t y p w r a e n i o w y Dziecko p r z y s t o s o w a n e "

CEREBROTONIK
SKRAJNY PRZYPADEK Wdruku Obwodu I I I Jungowski typ racjonalny Dorosy" lub Komputer"

WDRUK NEUROLOGICZNY DOSTARCZA ZAPISU FUNKCJONOWANIA DLA CAEGO ORGANIZMU

104 Tak jak to byo w p r z y p a d k u p o p r z e d n i c h o b w o d w , wszelkie u w a r u n k o w a n i a i n a u k i p o b i e r a n e p r z e z o b w d s e m a n t y c z n y , d o k o n u j si w o p a r c i u o silne w d r u k i . D l a t e g o t e wiele n a d a j c y c h si do p o m y l e n i a myli jest p o d w z g l d e m s p o e c z n y m nie d o z a a k c e p t o w a n i a , p o n i e w a : (a) c z o n kowie d a n e j s p o e c z n o c i posiadaj n i e m a l i d e n t y c z n e w d r u k i s e m a n t y c z n e , a n a d o d a t e k (b) s o n e c o d z i e n n i e w z m a c n i a n e p r z e z z a o e n i a m e c h a nicznie u z n a w a n e za pewniki. Z t e g o p u n k t u w i d z e n i a g e n i u s z to taki czowiek, k t r y p r z e d o s t a j e si do sidmego obwodu neurologicznego przy p o m o c y drobnego cudu, nazywa n e g o intuicj" s k d p o w r a c a do trzeciego o b w o d u , w y p o s a o n y w u m i e jtno tworzenia nowej mapy semantycznej, budowania nowego modelu d o w i a d c z e n i a . Nie t r z e b a d o d a w a , e dla ludzi u w i z i o n y c h w k l e s z c z a c h s t a r y c h , a u t o m a t y c z n y c h w d r u k w o b c o w a n i e z t a k i m p o s a c e m wyszych o b w o d w n e u r o l o g i c z n y c h m u s i by wielkim s z o k i e m . Nic wic d z i w n e g o , e tacy p o d r n i c y traktowani s z wielk nieufnoci, p o n i e w a p o s t r z e g a si ich j a k o p o t e n c j a l n i e d e s t r u k c y j n y c h dla d a n e g o terytorium (czyli, p r z e s t r z e n i ideologicznej). Najlepszym w i a d e c t w e m tej g b o k o z a k o r z e n i o n e j neofobii duga ( s t a n o w i c e j lk p r z e d n o w y m i s y g n a a m i s e m a n t y c z n y m i ) jest lista m c z e n n i k w w r d tego rodzaju poszukiwaczy, poczwszy

od Sokratesa a do czasw wspczesnych. Thomas Kuhn udowodni w Strukturze rewolucji naukowych,

e s a m a n a u k a stanowica a p o t e o z t r z e c i o o b w o d o w e j racjonalnoci s e m a n t y c z n e j p a d a r w n i e o f i a r tej n e o f o b i i . W d z i e l e K u h n ' a znaj dujemy b o w i e m do p r z y k a d w na to, e k a d a rewolucja n a u k o w a potrzebuje co najmniej pokolenia, by dokona zmiany starego wiato p o g l d u . Co wicej, K u h n d o w o d z i , e s t a r s i n a u k o w c y nie s w s t a n i e p r z e k o n a si c o d o n o w e g o p a r a d y g m a t u . G d y b y m y chcieli p o s u y si nasz terminologi, powiedzielibymy, e s mechanicznie przywizani d o s w y c h p i e r w o t n y c h w d r u k w . W e d u g K u h n a r e w o l u c j a d o k o n u j e si dopiero w drugim pokoleniu, nie przywizanym do starych wdrukw, a wic m o g c y m p o r w n a s t o p i e r a c j o n a l n o c i o b u m o d e l i b e z o d w o y w a n i a si d o s w o i c h u p r z e d z e .

105 S k o r o w i c n a u k a , najbardziej p o d a t n a n a k o r e k t y d a n y c h s p o r d w s z y s t k i c h funkcji t r z e c i e g o o b w o d u , p o s i a d a t o j e d n o g e n e r a c y j n e o p n i e n i e , c m o n a p o w i e d z i e o polityce, religii, e k o n o m i i ? W t y c h dziedzi n a c h l u d z k i e g o p o z n a n i a m a m y d o c z y n i e n i a z e s t u l e t n i m i czy n a w e t mile nijnymi p o l i z g a m i c z a s o w y m i . Z d y l i m y ju wczeniej p o w i e d z i e , e w wiecie p i e r w s z o o b w o d o w e j n e u r o l o g i i n i e w y s t p u j e zjawisko czasu. P i t e g o , kiedy z d a r z y si n a m z r o b i co b e z w i e d n i e , m w i m y : P o p r o s t u t a k s i s t a o " . W r a z z w y k s z t a c e n i e m si d r u g i e g o o b w o d u pojawia si c z y n n i k czasu, Z d a r z a si p r z e c i e , e s y g n a y d o m i n a c j i n i e dziaaj" i n a p i e r w s z y r z u t o k a s a b s z y ssak o k a z u j e si by g r o n y m p r z e c i w n i k i e m . Bywa i tak, e psy m u s z s p o r o si n a s z c z e k a i n a w c h a wydzielin, ujawniajcych s t o p i e swych lkw, z a n i m wyksztaci si w r d nich h i e r a r c h i a . Z p o d o b n s y t u a c j m a m y do czynienia u ludzi, kiedy to p o d c z a s m c z cych decyzji d o t y c z c y c h n a s z y c h u c z u n a d t o b o l e n i e o d c z u w a m y u p y w czasu. M a j t e g o w i a d o m o a u t o r z y powieci z s u s p e n s e m , k t r z y dla p o d k r e l e n i a n a p i e m o c j o n a l n y c h wyznaczaj t r u d n y m d e c y z j o m l i m i t czasowy. ( O g r a n i c z e n i e to w i d a n i e m a l w k a d y m o d c i n k u s e r i a l u Star Trek o r a z w b e s t s e l l e r a c h Irvinga Wallace'a. Napicie w z r a s t a w r a z ze z m n i e j s z a jc si iloci p o z o s t a e g o czasu.) Kiedy z a w g r w c h o d z i t r z e c i obwd, czas, o p r c z t e g o , e j e s t odczu wany, bywa rwnie konceptualizowany. budzie nasze to stworzenia osadzone

w czasie. N a s z a p l e m i e n n a opowie",

pole t o t e m i c z n e , Odyseja

H o m e r a , Stary Testament, Wedy o p o w i a d a j o t y m , co z d a r z y o si w dalekiej p r z e s z o c i oraz o tym , co ma d o p i e r o n a s t p i . Dziki n a u c e r o z m y l a n i a n a t e m a t czasu wykraczaj p o z a ramy c o d z i e n n o c i . J u s a m o p o s u g i w a n i e si s o w e m p i s a n y m i m a t e m a t y k w y t w a r z a , o m a w i a n e p r z e z K o r z y s k i e g o , p o c z u c i e o s a d z e n i a w czasie. U w i a d a m i a m y sobie, e j e s t e m y o d b i o r c a m i przekazw dawnych mdrcw i potencjalnymi nadawcami komunikatw, k t r e m o g by o d e b r a n e w dalekiej p r z y s z o c i .

106 N a s z e o s a d z e n i e w czasie i p o d a t n o na jego wpywy staj si jeszcze silniejsze w r a z z aktywizacj c z w a r t e g o o b w o d u . Z a n i m jednak przejdziemy do tego, wspomnijmy o tym, e G i o r d a n o B r u n o s p o n n a s t o s i e 1 8 l u t e g o 1 6 0 0 roku z a t w i e r d z e n i e , i Z i e m i a si p o r u s z a . S a m i o d p o w i e d z c i e sobie n a p y t a n i e , czy b y w i n i e n ?

1 . Jeeli National niejsze)

jeste

liberaem,

kupuj

przez

rok

Review,

n a j i n t e l i g e n t n i e j s z e (i najzabaw pism konserwatywnych.

z amerykaskich

Wczytujc, si w a r t y k u y , s p r b u j cho na chwil wej w jego t u n e l rzeczywistoci. 2. Jeeli jeste konserwatyst, kupuj przez rok New York Review of Books, p r b u j c z r o z u m i e p r z e strze umysu kreowan przez to pismo. 3. Jeeli jeste m a g a z y n Fate. 4. Jeeli j e s t e o k u l t y s t , p r z y c z si na r o k racjonalist, kupuj przez rok

d o S t o w a r z y s z e n i a n a r z e c z B a d a T w i e r d z e o Zja w i s k a c h P a r a n o r m a l n y c h i czytaj jego b i u l e t y n . 5. P r z e c z y t a j cay wiat Nauki, a nastpnie

zadaj sobie pytanie, c z e m u zawarte w n i m twier d z e n i a b r z m i t a k p e w n i e ? Czy n i e d o s t a r c z a j o n e danych, ktre maj wesprze wczeniej przyjte

d o g m a t y ? I czy p r z y p a d k i e m s a m a s k o n n o d o d o g m a t w n i e cechuje n a s z e j p r z e s t r z e n i u m y s u ? N a s t p n i e , z a s t a n w si n a d t y m , czy o m a w i a n e w tym pimie teorie bd obowizyway w 2011 albo 2 5 9 3 roku? 6. P r z y pierwszej nadarzajcej si okazji

wdaj si w d y s k u s j filozoficzn z w y k s z t a c o n y m marksist, inteligentnym muzumaninem lub

japoskim biznesmenem. 7. N a p i j si napoju energetyzujcego, a na

s t p n i e z n a j d s o b i e ofiar, k t r e j b d z i e s z wyja nia n a t u r wszechwiata. D o w i a d c z y s z w t e d y szybkiej nawijki", c h a r a k terystycznej dla kadego racjonalisty. Ma ona

miejsce z a w s z e wtedy, gdy o b w d w e r b a l n y szaleje

i n i e zwraca u w a g i n a i n f o r m a c j e d o s t a r c z a n e p r z e z p o z o s t a e obwody. Nic wic d z i w n e g o , e w i k s z o ludzi n i e jest w s t a n i e d u g o w y t r z y m a w towarzystwie racjonalistw. P o d o b n y e f e k t p o b u d z e n i a waciwych kory mona dla orodkw przy

neuroprzekanikw, werbalnych z lewej

osign

pomocy rozmaitych rodkw pobudzajcych.

Rozdzia UJARZMIANIA I

VII C Z A S U :

DIALEKTYKA A K C E L E R A C J A D E C E L E R A C J A

Organizm czowieka ulega przeksztaceniu w dialektycznej relacji pomidzy nauk a spoecznie konstruowanym wiatem. To wanie dziki tej dialektyce czowiek wytwarza rzeczywisto, a poprzez ni stwarza samego siebie. Berger i Luckman Spoeczne tworzenie rzeczywistoci

Dialektyka ujarzmiania czasu

111

P i e r w s z e d w a o b w o d y n e u r o l o g i c z n e t o s t a b i l n e p o d w z g l d e m ewolucyjnym s t r a t e g i e , sprawdzajce si n i e tylko w p r z y p a d k u s s a k w naczel

nych, ale i licznych p o z o s t a y c h g a t u n k w . J e d n a k w r a z z p o j a w i e n i e m si t r z e c i e g o o b w o d u w k r a c z a d o g r y ewolucyjnie n i e s t a b i l n a s t r a t e g i a , k t r a ze swej i s t o t y jest b a r d z i e j rewolu cyjna ni ewolucyjna. i drugi obwd neurologiczny opieraj si na pozytywnym Odpowie

Pierwszy

sprzeniu zwrotnym,

w biologicznym rozumieniu tego

sowa.

d z i a l n e s za u t r z y m a n i e homeostazy, czyli s t a l e p o w r a c a j do ekologicz n e g o s t a n u r w n o w a g i . Taki jest w a n i e cel o w e g o p o z y t y w n e g o s p r z enia zwrotnego. Ale o b w d s e m a n t y c z n y , b e z p o r e d n i o z w i z a n y z c z a s e m , n i e p o d lega tej f o r m u l e . R z d z i n i m m e c h a n i z m , n a z y w a n y p r z e z c y b e r n e tykw i biologw ujemnym sprzeniem zwrotnym. Zamiast powraca do

dawnego s t a n u rwnowagi, szuka nowej furmuy rwnowagi na wyszym poziomie energetycznym. P i e r w s z e d w a o b w o d y o d p o w i a d a j z a w z g l d n i e t r w a l e p r z y m i o t y ycia l u d z k i e g o . Maj c h a r a k t e r cykliczny, d o t y c z w s z y s t k i c h cykli h i s t o r y c z n y c h , o k t r y c h pisali Vico, H e g e l i p o d o b n i filozofowie. W o k t r z e c i e g o o b w o d u n a r o s o wiele praw, regu, zakazw, t a b u i t p . , p o n i e w a p o s i a d a o n s k o n n o d o w y a m y w a n i a si z t e g o r o d z a j u cykli, a p o z o s t a w i o n y s a m sobie, p o r u s z a si po spirali w z n o s z c e j . By m o e , z t e g o p o w o d u w s z y s t k i e s p o e c z e s t w a staraj si t r z y m a t e n o b w d w r y z a c h . Ilekro j e d n a k jaki m e c h a n i z m k o n t r o l i szwankuje, m a m y d o c z y n i e n i a z f e n o m e n e m spirali w z n o s z c e j . N i e g d y zjawisko t o n a z y w a n o p o s t p e m " , chocia o s t a t n i o pojcie t o jakby w y s z o z m o d y Spirala wznoszca charakteryzuje popperowskie spoeczestwa

o t w a r t e " , czyli h u m a n i s t y c z n e s p o e c z e s t w a wieckie k u l t u r y p o s i a d a jce s t o s u n k o w o niewielki z e s t a w t a b u i d o g m a t w . Oczywicie, m w i m y tu o do wzgldnych procesach, poniewa

nie u w i a d a m i a m y sobie wielu tabu, k t r e s p r z e k a z y w a n e p o d postaci tzw. zdrowego rozsdku lub dobrych obyczajw. Przekraczajcych

112 j e ludzi z definicji u w a a si z a h e r e t y k w " , z d r a j c w " l u b n i e o d p o wiedzialnych wirw".

( N a w e t racjonalici, d o m i n u j c y w tych w z g l d n i e o t w a r t y c h s p o e c z e stwach, posiadaj wasne tabu.) H i s t o r y k H e n r y A d a m s j a k o p i e r w s z y o d k r y , e ten s t o p i e p o d a t n o c i n a z m i a n y d a si opisa przy p o m o c y f o r m u y m a t e m a t y c z n e j . Adams wpad na pomys, e energochonno moe przebiega w sto sunku odwrotnie proporcjonalnym do upywu czasu. Jego wrogowie

c h t n i e k p i s o b i e z jego n a i w n o c i , p o n i e w a g w n y m r d e m i n s p i racji A d a m s a b y a fizyka n e w t o n o w s k a , w k t r e j g r a w i t a c j a j e s t o d w r o t n i e p r o p o r c j o n a l n a do odlegoci.

Ten n i e t u z i n k o w y h i s t o r y k , posikujc si d o s t p n y m s t a n e m w i e d z y a n t r o p o l o g i c z n e j , u z n a e ludzko liczy sobie t r o c h p o n a d dziewidzie sit tysicy lat, p r z y c z y m zaledwie s k r o m n a cz jej dziejw p r z y p a d a na o d k r y c i a Galileusza, pojawienie si m e t o d y n a u k o w e j , o k r e s rewolucji p r z e m y s o w e j , a do wielkiego s k o k u w u y t k o w a n i u energii, jaki d o k o n a si w erze nowoytnej i spoeczestwie o t w a r t y m . A d a m s p o t r a k t o w a cae dzieje ludzkoci za p u n k i wyjcia do swoich oblicze. N a s t p n i e wycign p i e r w i a s t e k z dziewidziesiciu tysicy lat i c h t r w a n i a i u z n a , e t r z y s t a lat p o w i n n o u p y n o d c z a s w p r z e o m o w e g o o d k r y c i a Galileusza, z a n i m dojdzie do kolejnego s k o k u ewolucyjnego. K o i n c y d e n t a l n i e , s k o k t e n m i a si d o k o n a w jego czasach, czyli na p o c z t k u X X wieku. A d a m s n i e m u s i a d a l e k o s z u k a a r g u m e n t w n a p o p a r c i e swej hipotezy. Zwiastun z m i a n odnalaz bowiem w pracach badawczych m a e s t w a Curie, a k o n k r e t n i e w ich b a d a n i a c h n a d zjawiskiem r a d i o a k t y w n o c i . J a k z a u w a a wielu k o m e n t a t o r w , nie s p o s b o p r z e si w r a e n i u , wczy tujc si w te a d a m s o w s k i e d o n i e s i e n i a , ze n i e s y c h a n i e precyzyjnie p r z e p o w i a d a y o n e nadejcie e r y a t o m o w e j . J e d n a k A d a m s p o s u n si jeszcze dalej. P o n i e w a p i e r w i a s t e k z t r z y s t u wynosi mniej wicej siedemnacie, w szalony naukowiec przewidzia,

e k o l e j n y e t a p w ewolucji zacznie si w 1 9 1 7 roku. A j a k o e p i e r w i a s t e k z s i e d e m n a s t u w y n o s i cztery, pozwoli sobie t w i e r d z i , e o k o o 1 9 2 2 r o k u

113 r o z p o c z n i e si n a s t p n a faza. J e g o z d a n i e m , o d tej chwili p o w i n n i m y d y s p o n o w a n i e s k o c z o n y m i z a s o b a m i energii. N i e s t e t y , t y m r a z e m A d a m s si pomyli. T y m n i e m n i e j H e n r y A d a m s c z u p i s m o n o s e m . C o najwyej, p o s u g i w a si z b y t u p r o s z c z o n m a t e m a t y k . P o d o b n e g o czuja" m i a jego b r a t , B r o o k s , k t r y r w n i e lubi p o s z u k i w a p r a w i d o w o c i h i s t o r y c z n y c h . Brooks z a u w a y p e w i e n w z o r z e c , k t r y , c h o n i e m u s i by w p e n i prawdziwy, nie jest w s z a k e m n i e j p r a w d o p o d o b n y co p o d o b n e u o g l n i e n i a w w y d a n i u Vico, Hegla, M a r k s a i T o y n b e e g o . M i a n o wicie, t w i e r d z i e k a d a cywilizacja p r z e c h o d z i p r z e z c z t e r y fazy: 1. F a z monopolizacji wiedzy p r z e z k a p a n w ( n p . w s t a r o y t n y m Egipcie i u Majw, gdzie k a p a n i p r z e c h o w y w a l i t a j e m n i c e jzyka p i s e m n e g o ) . 2. F a z monopolizacji siy militarnej przez najedcw ustanawia

jcych w a s n e rzdy i p a s t w a (np. Williama Zdobywc, n a z y w a n e g o p r z e z T o m a P a i n e ' a f r a n c u s k i m b k a r t e m " , k t r y w y p o s a o n y w wyej z a a w a n s o w a n t e c h n o l o g i , czyli j a z d k o n n , w y l d o w a n a w y b r z e u angielskim i zosta krlem, a swoich krewnych i zausznikw uczyni w a d c a m i z i e m i " , czyli l o r d a m i ) . 3. F a z monopolizacji ziemi przez wacicieli ziemskich. Wyciganie

t r y b u t u ( p a s z c z y z n y " ) o d ludzi z a m i e s z k u j c y c h ich z i e m i . 4. Faz manopolizacji waluty pieninej przez banki narodowe . Wyciganie

t r y b u t u (zyskw) z k a d e j w a l u t y w p r o w a d z a n e j do obiegu r y n k o w e g o . Nie n a l e y wykluczy, e wikszo cywilizacji p r z e s z o p r z e z p i e r w s z e t r z y fazy, c h o n i e zawsze w p r z e d s t a w i o n y m t u p o r z d k u c z a s o w y m . Niektre przeszy przez wszystkie cztery. B r o o k s A d a m s z a u w a y r w n i e , e scentralizowany kapita (czyli d o b r a z g r o m a d z o n e w r k a c h kilku p o w i z a n y c h ze sob r o d z i n ) s t a l e p r z e m i e s z c z a si n a Z a c h d , Wycign t e n w n i o s e k n a p o d s t a w i e d o s t p n y c h m a t e r i a w historycznych. P i e r w s z a a k u m u l a c j a k a p i t a u m i a a miejsce w S u m e r z e .

C e n t r u m f i n a n s o w e p o w o l i p r z e s u w a o si d o Egiptu, Grecji, n a p w y s e p w o s k i , do r n y c h r e j o n w N i e m i e c , a w k o c u z n a l a z o si w L o n d y n i e . W czasach mu w s p c z e s n y c h (czyli w okolicach 1 9 0 0 r o k u ) B r o o k s A d a m s

114 z a n o t o w a p r z e m i e s z c z a n i e si t e g o c e n t r u m z L o n d y n u d o N o w e g o J o r k u , co o s t a t e c z n i e n a s t p i o w cigu p i e r w s z e j p o o w y XX wieku. S p o s t r z e e n i a B r o o k s a A d a m s a o k a z a y si t r a f n e , c h o c i a o n s a m n i e p o t r a f i z n a l e w y t u m a c z e n i a dla t e g o toczcego si od szeciu tysicy l a t p r o c e s u . Wielu b a d a c z y jest p r z e k o n a n y c h , e p r o c e s t e n n a d a l p r z e b i e g a . I t a k na p r z y k a d Carl O g l e s b y w ksice p t . The Cowboy vs Yankee War z a u w a a , e od 1 9 5 0 r o k u w polityce a m e r y k a s k i e j t o c z y si walka s t a r y c h j a n k e skich b o g a c z y " ( z osi b o s t o s k o - n o w o j o r s k i e j , k t r a p o 1 9 0 0 roku z a s t p i a L o n d y n ) z n o w y m i kowbojskimi b o g a c z a m i " ( t e k s a s k o - k a l i f o r n i j s k i m i m a g n a t a m i inwestujcymi w rop i rakiety kosmiczne). Z perspektywy czasu m o n a o d n i e w r a e n i e , e k o w b o j e wygrali t wojn, p o t w i e r d z a j c suszno prawidowoci wykrytej przez Adamsa. T y m c z a s e m , p e w n e g o r a z u w 1 9 1 9 r o k u h r a b i a Alfred Korzybski o b u d z i si w n o c y z e z a m i radoci p y n c y m i p o twarzy, p o n i e w a o d k r y w e nie, e p r z e k a z y w a n i e s y g n a w z p o k o l e n i a na p o k o l e n i e czyli trzecioob-

w o d o w a funkcja u j a r z m i a n i a czasu to g w n a c e c h a w y r n i a j c a l u d z i spord ssakw naczelnych. K o r z y b s k i n a p o c z t k u myla, e - t e m u u j a r z m i a n i u c z a s u m o n a n a d a formu m a t e m a t y c z n , jednak z czasem porzuci ten pomys. Posugiwa si p r z y t y m r w n i e n i e p o r a d n myl m a t e m a t y c z n c o H e n r y A d a m s , ale w a r t o c h o p r z e z chwil przyjrze si t e m u , jak d o s z o d o o d k r y c i a p r a w a akceleracji. K o r z y b s k i k i e r o w a si p o d s t a w o w y m z a o e n i e m , z g o d n i e z k t r y m , jeli w s z y s t k i e generacj wynalazki i odkrycia d o k o n a n e przez jak pierwsz

l u d z k o c i m o n a wyrazi p r z y p o m o c y l i t e r y P , a s t o p i e ,

w j a k i m p r z e k r a c z a je n a s t p n a g e n e r a c j a przy p o m o c y l i t e r y R, t o , m a t e m a t y c z n i e ujmujc, suma wszystkich odkry i wynalazkw pod

k o n i e c d r u g i e j g e n e r a c j i b d z i e w y n o s i a PR. T a k t o w y g l d a w a l g e b r z e . A z a t e m skarbiec odkry ludzkoci po trzecim pokoleniu bdzie wynosi PRR, a p o c z w a r t y m P R R R . O g l n i e rzecz biorc, p r o c e s t e n w y r a a f o r m u a P R a , gdzie (a) to ilo p o k o l e , jakie u p y n y o d d o w o l n e j , w y b r a n e j p r z e z n a s generacji.

115 Kiedy p r z e o y m y krzyw PRa na p a p i e r , o k a e si, e w y k a z u j e o n a tendencj, rosnc z kadym kolejnym pokoleniem. Korzybski przewi

dywa to s a m o , co kryje si za p o j c i e m szoku p r z y s z o c i " Alvina Tofflera, p r b u j c n a d a t e m u zjawisku f o r m u m a t e m a t y c z n . Wiele zmiennych wystpujcych w ekonomiczno-technologicznych

dziejach ludzkoci pasuje do tej funkcji K o r z y b s k i e g o . N i e k t r e j e d n a k zdaj si jej p r z e c z y . Po raz kolejny wizjoner p o s u y si z b y t p r o s t m a t e m a tyk, poniewa nie wszystkie zmiany przebiegaj w tym samym tempie. Tym

n i e m n i e j , Korzybski, t a k jak H e n r y A d a m s , by bliski prawdy. J e s t co n a rzeczy w t y m p r z y s p i e s z e n i u . Wie si o n o cile ze zjawiskiem ujarzmiania czasu, czyli p r z e k a z y w a n i e m s y g n a w z p o k o l e n i a na p o k o l e n i e . Obecnie w i e m y e u podstaw tych przyspiesze, dostrzeonych przez Henry'ego A d a m s a i K o r z y b s k i e g o , znajduje si w y o d r b n i e n i e negentropii D o w i e d z i e l i m y si t e g o g w n i e dziki n i e m a l

z procesw stochastycznych.

r w n o c z e s n y m , d o k o n a n y m w l a t a c h 1946-1948 o d k r y c i o m : fizyka Erwina Srhrdingera, m a t e m a t y k a Norberta Wienera i eksperta od komunikacji e l e k t r o n i c z n e j w Bell L a b o r a t o r i e s , C l a u d e a S h a n n o n a . P r o c e s s t o c h a s t y c z n y t o cig p r z y p a d k o w y , ale z a t o b a r d z o szczegl nego rodzaju. Albowiem bior w n i m udzia ukryte czynniki, ktre doko nuj w y b o r w , kowe wzorce. Tymczasem w matematyce ten cakowicie nieprzypadkowy wzorzec jest wydobywajc z przypadkowoci cakowicie nieprzypad

u t o s a m i a n y z informacj. I n f o r m a c j m o n a te okreli mianem organizacjilub spjnoci.

I n t e r e s u j c e jest r w n i e o k r e l e n i e Gregory'ego B a t e s o n a , k t r y n a z y w a informacje rnicami stwarzajcymi rnice". Informacja, spjno, rnica stwarzajca r n i c e " , to s a s p e k t y nieprzewidywalnego. ujarzmianie czasu Kiedy d y s p o

Korzybskiego wszystko

n u j e m y jak w i e d z l u b m o e m y co p r z e w i d z i e n a p o d s t a w i e d o s t p n e j n a m wiedzy, r a d y k a l n i e z m n i e j s z a si dla n a s z a k r e s informacyjny. Z kolei w sytuacji, k i e d y czego n i e w i e m y albo n i e m o e m y czego p r z e w i d z i e , m a m y do c z y n i e n i a z i n f o r m a c j a m i .

116 P o w t r z m y t o raz jeszcze, caa d y n a m i k a rozwoju p o l e g a n a d o b o r z e i n f o r m a c j i n a n a d a w a n i u s p j n o c i p r z y p a d k o w e j serii w y d a r z e . w p r o c e s w y a n i a n i a si i n f o r m a c j i c a k i e m d e b r z e wyraaj n a s t p u j c e w i e r s z y d a :

Rowe pki Bkitne fioki My si kochamy Jak dwa anioki

Dla k o g o o b y t e g o w a n g l o - a m e r y k a s k i e j k u l t u r z e l u d o w e j p o w y s z y wiersz posiada niewielk warto informacyjn. Stosunkowo szybko

m o n a p r z e w i d z i e jak r o z w i n i e s i s y t u a c j a . P r z e c i w s t a w m y m u j e d n a k ponisz dykteryjk:

R o w e pki Czarny tusz Wskocz na mnie i ani r u s z

Ten, m o n a b y r z e c , w u l g a r n y p o e m a t , p o s i a d a dla p o t e n c j a l n y c h czytelnikw wicej informacji, poniewa jest mniej przewidywalny.

Kolejny s k o k p o d w z g l d e m w a r t o c i i n f o r m a c y j n e j n o t u j e m y w wierszyku Steve'a A l l e n a

Rowe Bkitne

pki fioki

aden to wiersz Przecie wiesz

Pena h u m o r u wzgldem

nieprzewidywalnos posiada on

tego

wiersza

sprawia, ni

e pod wiersz

matematycznym

wicej

informacji

V a l e n t i n e ' a o d k t r e g o rozpoczlimy n a s z e p o s z u k i w a n i a . Jeli n a d a l n i e w i e c i e o c o chodzi, p o s t a r a j c i e si przyjrze t y m z a l e n o c i o m , t r a k t u j c

117 z a p u n k t wyjcia p e n e elegancji r w n a n i e B a t e s o n a : informacja t o rnica stwarzajca rnice". W m a t e m a t y c e informacj p o s t r z e g a si r w n i e j a k o u j e m n e n t r o p i b d t e z , p o s u g u j c si p o p u l a r n y m skrtem, j a k o negentropi. Entropia to miara obumierania d a n e g o systemu. Z tego p u n k t u widzenia, informacja staje si m i a r y w o t n o c i d a n e g o s y s t e m u . W p r z y p a d k u ewolucji zawsze m a m y do c z y n i e n i a z p r z y n a j m n i e j d w o m a procesami drugiego. stochastycznymi. Dlatego, jak Kady z n i c h synne funkcjonuje j a k o selektor"

pokazuje

drugie prawo termodynamiki, podobny mechanizm

w s y s t e m a c h n i e o y w i o n y c h , gdzie

nie w y s t p u j e

selekcji, m a m y d o c z y n i e n i a z n i e u s t a n n y m w z r o s t e m e n t r o p i i , czyli b r a k u s p j n o c i . Z kolei w s y s t e m a c h ywych. racji s t o c h a s t y c z n e j wsp-selekcji,

m a m y do c z y n i e n i a z n i e u s t a n n y m wzrostem negentropii, czyli informacji. Posugujc si t w i e r d z e n i e m S c h r o d i n g e r a , m o n a p o w i e d z i e , e : ycie k a r m i si informacj". Albowiem ycie jest p r o c e s e m p o r z d k o w a n i a , wybie rania i n a d a w a n i a spjnoci. Nie t r z e b a p o g r a si w metafizyce aby powiedzie, e ycie (ewolucja) z a c h o w u j e si tak jakby zawsze z m i e r z a o ku c o r a z wikszej s p j n o c i , czyli wyszej inteligencji.

Proces t e n n a b i e r a p r z y s p i e s z e n i a , p o n i e w a , jak t o w y k a z a S h a n n o n , p o s i a d a c h a r a k t e r l o g a r y t m i c z n y . Tego rodzaju procesy, kiedy p r z e o y si j e n a p a p i e r , przyjmuj p o s t a krzywych w z n o s z c y c h . Std t e z a u w a o n e p r z e A d a m s a i K o r z y b s k i e g o p r z y s p i e s z e n i a t o nic i n n e g o jak w k a d ludzki w w e w n t r z n a d y n a m i k ewolucji. Dziki n i e m u m o l i w e j e s t s a m o p r z y s p i e s z e n i e p r o c e s w ewolucyjnych, poniewa istoty ludzkie, d y s p o n u j c e trzecim, semantycznym obwodem neuro

logicznym, p o s i a d a j w s w y m a r s e n a l e s y m b o l e (sowa, m a p y , r w n a n i a itp.), z a p o r e d n i c t w e m k t r y c h m o g p r z e k a z y w a informacje ( n e g e n t r o p i : s p j n o ) z p o k o l e n i a na p o k o l e n i e . Nic wic d z i w n e g o , ze od XVIII wieku, kiedy to e k o n o m i c i zaczli g r o m a dzi d a n e s t a t y s t y c z n e , w i a t o w e z a s o b y r e a l n e g o k a p i t a u " ( o s a d z o n e w p o w s z e c h n i e z n a n y c h s u r o w c a c h ) podwajay si co p o k o l e n i e .

118 Skd bior si te dobra? Wedug ortodoksyjnych ekonomistw

pochodz one z ziemi, pracy i kapitau. Wedug marksistw p o c h o d z z s a m e j ziemi i pracy, p o n i e w a kapitalici to zodzieje narzucajcy t e m u n a t u r a l n e m u procesowi sztuczny system ksigowania. Obie te szkoy s w b d z i e . A n i s a m a z i e m i a i p r a c a a n i z i e m i a , p r a c a i k a p i t a n i e s w s t a n i e w y t w o r z y n o w y c h d b r , jeli p r z y w i e c a i m j a k a b d n a i d e a , np. s z u k a n i e ropy w miejscach, gdzie ona nie wystpuje. P r a w d z i w y m r d e m b o g a c t w a s z a t e m w a c i w e i d e e , p o m y s y d o w c i e l e n i a w ycie, czyli i n f o r m a c j e ( n e g e n t r o p i a ) . Te s p j n e idee, k t r e m o n a wcieli w ycie, w y w o d z si z ludzkiego u k a d u n e r w o w e g o . Tak o t o wszelkie d o b r a s t w a r z a j ludzie w o p a r c i u o in t e l i g e n t n e p o s u g i w a n i e si s w y m i n e u r o n a m i . Istnieje opowie zen o p e w n y m neurotyku, k t r y przyszed do swego m i s t r z a z p y t a n i e m : J a k m o g o d n a l e spokj u m y s u ? " U s y s z a w z a m i a n p y t a n i e : J a k to moliwe, ze b r a k u j e ci czego, s k o r o p o s i a d a s z najwikszy s k a r b na wiecie?" M o d y u c z e n i e w i e d z i a co powiedzie: O j a k i m to s k a r b i e m w i s z ? " U s y s z a w t e d y s o w a race sw d o s o w n o c i , zwaywszy na to,

e p y n y z u s t m i s t r z a z e n : Miejsce, z k t r e g o p o c h o d z te p y t a n i a , j e s t n a j w i k s z y m s k a r b e m n a wiecie". Oczywicie, mistrz ten, bdc buddyst, zdy ju zoy luby

u b s t w a , w z w i z k u z c z y m n i e m i a wcale na myli tego, co m g b y p o d e j r z e w a u m y s c z o w i e k a z a c h o d n i e g o . W i e d z i a za to, e to m z g jest twrc wszystkich naszych przey, wszelkich trosk, bolczek,

bogoci i rozkoszy, wgldw i dowiadcze szczytowych itp. J u z choby z czysto materialistycznego, ekonomicznego p u n k t u widzenia, stanowi o n n a j w i k s z y s k a r b n a wiecie", p o n i e w a s t w a r z a w s z y s t k i e idee, k t r e , p o w c i e l e n i u w ycic s p o e c z n e , staj si d o b r a m i : drogi, p r a w a n a u k o w e , k a l e n d a r z e , fabryki, k o m p u t e r y , l e k i r a t u j c e ycie, m e d y k a m e n t y , s a m o chody, s a m o l o t y , s t a t k i k o s m i c z n e . . . J e l i p r z e b y w a s z w tej chwili z dala od d z i k i c h " u s t p w , p o d n i e oczy z n a d ksiki i rozejrzyj si d o k o a . W s z y s t k o , co widzisz, n i e z a l e n i e

118 o d s w e g o waciciela", s t a n o w i efekt u j a r z m i a n i a czasu p r z e z t w r c z y c h ludzi, objawiajcych i wcielajcych swe idee. Cay t e n w i a t jest z r o z u m i a y m p o r z d k i e m , r e z u l t a t e m n e g e n t r o p i i i staje si c o r a z b a r d z i e j spjny, a t a k e ulega c o r a z szybszej p r z e m i a n i e . Rzecz j a s n a , jeli p r z e b y w a s z w dziczy, r w n i e m a s z do c z y n i e n i a

ze s p j n y m p o r z d k i e m , tyle e w t y m p r z y p a d k u jego ewolucja p r z e b i e g a wolniej. I n n y m i sowy, t e p r o c e s y s t o c h a s t y c z n e , k t r e o k r e l a m y m i a n e m dryfu g e n e t y c z n e g o , ewolucji itd., z m i e r z a j w s t r o n wyszego p o r z d k u z mniejsz szybkoci od procesw stochastycznych, ktre nazywamy

myl, w y n a l a z k i e m , k u l t u r itd. D l a t e g o t a k t r u d n o o s i g n z g o d c o d o t e g o , czy p r o c e s y p r z y r o d n i c z e maj c h a r a k t e r i n t e l i g e n t n y . W a d n y s p o s b w y r a a t o G r e g o r y B a t e s o n , k t r y p o w i a d a , e jeli u z n a m y k a d y p r o c e s p o r z d k o w a n i a z a p r z e j a w inteligencji, w t e d y b d z i e m y m u s i e l i p r z y p i s a b i o s f e r z e inteligencj. Jeeli j e d n a k c h c e m y z a c h o w a pojecie inteligencji" w y c z n i e dla tych p r o c e s w p o r z d k o w a n i a , k t r e p o r u s z a j si z t s a m p r d k o c i t o n a s z e mzgi, w t e d y m u s i m y u z n a , e n a t u r a m a c h a r a k t e r w y c z n i e m e c h a n i c z n y , a nie i n t e l i g e n t n y . By m o e , i s t o t y p o z a z i e m s k i e , p o s i a d a j c e cakowicie o d m i e n n e p o c z u c i e czasu, w ogle n i e z a d a w a y b y sobie t a k i e g o p y t a n i a . Wikszo postrzeganych przez nas rzeczy stanowi konkretyzacj

p e w n y c h idei. W y s t a r c z y przyjrze si w s p l n o c i e ludzkiej, a b y zobaczy h i s t o r y c z n m a n i f e s t a c j ludzkiego u m y s u . Oczywicie, nie w s z y s t k i e idee posiadaj t s a m jako. D l a t e g o tez ich manifestacje (ludzkie w y t w o r y w biosferze) r n i si m i d z y sob. Z tej p r z y c z y n y s t o lat t e m u J o h n Ruskin usiowa wprowadzi, r o z r n i e n i e p o m i d z y d o b r o s t a n e m " a z o s t a n e m " . Nie weszo o n o j e d n a k do p o w s z e c h n e g o jzyka, p o n i e w a w o w y m czasie ludzie n i e b y l i na to p r z y g o t o w a n i . R u s k i n u w a a , e d o b r o s t a n s k a d a si z tych w s z y s t k i c h a r t e f a k t w ( k o n k r e t y z a c j i idei), k t r e ulepszaj l u d z k i e ycie czy te ycie w ogle Z kolei z o s t a n m i a si s k a d a z tych w s z y s t k i c h a r t e f a k t w , k t r e niszcz, p o g a r s z a j i d e g r a d u j ycie. Z t e g o p u n k t u w i d z e n i a , fabryka t r u j c a w o d

120 i p o w i e t r z e jest z o s t a n e m . To s a m o dotyczy b o m b y , m i e c z a , p i s t o l e t u czy armatki z gazem paraliujcym. D o s t r z e o n a p r z e z B r o o k s a A d a m s a migracja k a p i t a u n a Z a c h d jest w r w n e j m i e r z e migracj dobrostanu jak z o s t a n u . Rzecz j a s n a , w naszych p l a n e t a r n y c h realiach o g r a n i c z o n y c h z a s o b w i ograniczonej przestrzeni zostan czsto postrzega si jako rzecz

n i e z b d n d l a o c h r o n y d o b r o s t a n u . Pod w z g l d e m p o l i t y k i t e r y t o r i a l n e j n i e w i e l e r n i m y si o d i n n y c h s s a k w . P o t r a f i m y , c o n a j w y e j , z n a c z n i e szybciej w y t w a r z a z a b j c z e b r o n i e . Dziki tej e w o l u c y j n e j s t r a t e g i i rela t y w n e g o sukcesu moliwe byo p r z e t r w a n i e g a t u n k u ludzkiego, p o n i e w a s s a k i n a c z e l n e n i e p o s i a d a j fizjologicznie w b u d o w a n e j b r o n i ( m i e r c i o n o n y c h k w , p a z u r w , r o g w itp.) Poczwszy od XVIII wieku, czyli od n a r o d z i n Ery R o z u m u , g w a t o w n y rozwj d o b r o s t a n u zacz sprzyja rozwojowi t s k n o t u t o p i j n y c h . W t y m

s a m y m czasie g w a t o w n y rozwj zostanu przyczyni si do rozwoju lkw a p o k a l i p t y c z n y c h i dystopijnych. N a s z e o c z e k i w a n i a w z g l d e m przyszoci, przejawiajce si w p o s t a c i u t o p i i i d y s t o p i i , z a w s z e w i si z t y m , co u z n a j e m y za d o m i n u j c si w p r o c e s a c h ewolucji Caa niniejsza ksika opiera si na p r z e k o n a n i u ,

e w ewolucji tak n a p r a w d liczy si nasza u m i e j t n o t w o r z e n i a d o b r o s t a n u ( p o s z u k i w a n i e wyszego wgldu), p o n i e w a u m i e j t n o t w o r z e n i a zostanu jest archaicznym mechanizmem przetrwania biologicznego

ssakw, k t r y w k r t c e s t a n i e si p r z e y t k i e m . W czasach w s p c z e s n y c h p a n u j e najwysza w dziejach k o n c e n t r a c j a d o b r o b y t u ( r e a l n e g o k a p i t a u o r a z idei w y t w a r z a n y c h p r z e z n o w y k a p i t a ) , k t r e j t o w a r z y s z y najwysza w dziejach k o n c e n t r a c j a w y s o k o r o z w i n i t y c h ukadw nerwowych. W Kalifornii, Japonii, Oregonie, na Alasce, i w Kolumbii caym Brytyjskiej, rejonie Arizonie, gdzie

Teksasie,

Hawajach

Pacyfiku,

Wschd spotyka Zachd, wiat 1990, 2 0 0 0 i 2 0 1 0 roku t w o r z w e t e r a n i gigantycznej rewolucji neurologicznej, potomkowie psychodelicznych

p i o n i e r w z lat szedziesitych, a b s o l w e n t w r u c h u rozwoju wiado-

121 m o c i z lat p i d z i e s i t y c h - s i e d e m d z i e s i t y c h , t w r c w wielkiej s y n t e z y wspczesnej psychologii i staroytnych, orientalnych nauk o umyle. Marilyn Ferguson, k t r a sama naley do tego wielkiego ruchu, nazywa g o s p r z y s i z e n i e m W o d n i k a " . Z kolei T o m Wolfe, N o w o j o r c z y k p o d r ujcy w c z a s i e z neurologicznej przeszoci, czyli kultury, ktra wykrysta

lizowaa si z a n i m n a s t a y lata pidziesite, okrela to zjawisko m i a n e m pokolenia Ja". T o p o k o l e n i e J a " s t a n o w i t y m c z a s o w y z n a k w o d n y funkcji u j a r z m i a n i a czasu. J e g o przedstawiciele, n i e u s t a n n i e zmierzajc na Z a c h d z dala od t r a d y c j i , z d a l a od d o g m a t w s, j a k to p o w i e d z i a E d m u n d B u r k e o pierwszych Amerykanach, dziemi niezadowolenia z niezadowolenia i p r o t e s t a n t y z m u w s t o s u n k u do p r o t e s t a n t w " . Wszelkie herezje, ktre o d XVII d o XIX w i e k u o p u c i y E u r o p i p r z e d o s t a y si d o w s c h o d n i c h w y b r z e y Ameryki, przyjy t a m bardziej szalon, bardziej n o w o c z e s n posta. Najwikszych odlotowcw ycie zmusio do jeszcze dalszej

w d r w k i n a r o d k o w y z a c h d , g d z i e w XIX w i e k u z a o y l i p o n a d s t o wsplnot itp.) Tej utopijnych (anarchistycznych, ewangelicznych, seksualnych

d y n a m i c z n e j migracji w k i e r u n k u z a c h o d n i m nic n i e byo

w s t a n i e z a t r z y m a , w z w i z k u z c z y m w cigu k o l e j n y c h k i l k u d z i e s i c i u l a t n a j b a r d z i e j r a d y k a l n i p r z e d s t a w i c i e l e myli u t o p i j n e j osiedlili si n a zachodnim wybrzeu. Nie t r z e b a d o d a w a , e m i e s z k a c o m p a s t w w s c h o d n i c h i E u r o p e j c z y k o m caa ta z a w i e r u c h a w y d a w a a si co n a j m n i e j d z i w a c z n a . Jednak prawdziwe c u d a miay z d a r z y si d o p i e r o wtedy, gdy fala

migracji z a w i t a a d o w y b r z e y Pacyfiku, gdzie n a p o t k a a o r i e n t a l n e n e u r o n a u k i i t a k i e s z t u k i p r z e m i a n y u m y s u jak joga, t a o i z m i z e n . W a g a b u n d z i z Z a c h o d u b e z t r u d u przyswoili sobie lekcje O r i e n t u , j e d n a k e n i e p o d d a l i si s a m e m u p r o c e s o w i orientalizacji. P o z o s t a l i wierni d u c h o w i Z a c h o d u , w i e r n i n i e z a d o w o l e n i u z n i e z a d o w o l e n i a , co w y z n a c z y o k i e r u n e k z m i a n n a kolejne dekady. W s z y s t k i e t e z m i a n y z m i e r z a j k u c o r a z w y s z e m u w g l d o w i i wik szej i n t e l i g e n c j i .

KAPITA STOPNIOWO PRZEMIESZCZA SI NA ZACHD, PONIEWA NOWE IDEE ZAWSZE POJAWIAJ SI NA FALI WZNOSZCEJ

123 O t o n o w a e l i t a wadzy. To w a n i e ci s p i s k o w c y W o d n i k a " wywoali rewolucj m o d z i e o w llat s z e d z i e s i t y c h , k t r a , w r a z z c a y m d o b r o d z i e j s t w e m i n w e n t a r z a , czyli licznymi e k s c e s a m i i w y g u p a m i , w p y n a na f u n k c j o n o w a n i e u n i w e r s y t e t w , p r z y c z y n i a j c si d o r a d y k a l n e j z m i a n y relacji m i d z y s t u d e n t a m i , a d m i n i s t r a t o r a m i i w y k a d o w c a m i . Rewolucja t a w y z w o l i a n a s z k u l t u r z pokadw purytanizmu, przecierajc d r o g dla z d r o w e g o h e d o n i z m u .

S p r o w a d z i a t e d o krajw Z a c h o d u s p o r o o r i e n t a l n y c h n a u k o u m y l e o r a z r w n i e d u o o r i e n t a l n e g o b e k o t u . T o dziki niej r o z w i n si r u c h ekolo giczny, k t r y j a k o p i e r w s z y w dziejach n a s z e j p l a n e t a r n e j percepcji z a c z d o s t r z e g a r n i c p o m i d z y dobrostanem a z o s t a n e m . M o d z i e o w i r e w o lucjonici z lat s z e d z i e s i t y c h byli p i o n i e r a m i w z a k r e s i e s z e r z e n i a idei rozcigego c z a s u , uwalniajc n a s czciowo z w i z w e k o n o m i i (o c z y m m o g z a w i a d c z y p r a w i e wszyscy p r a c o w n i c y firm z D o l i n y K r z e m o w e j , s a m o d z i e l n i e wybierajcy sobie g o d z i n y wyzwolenia kobiet, ruchowi wyzwolenia pracy). gejw Dali p o c z t e k r u c h o w i i ruchowi wyzwolenia

dzieci. W s p i e r a l i r u c h w y z w o l e n i a c z a r n y c h . Przyczynili si d o k o c a w o j n y w Wietnamie. Spopularyzowali medycyn holistyczn w naszym krgu

k u l t u r o w y m . I z n a c z n i e wicej. T a s a m a g r u p a j e s t o d p o w i e d z i a l n a z a toczc si o b e c n i e rewolucj k o m p u t e r o w , i n w e s t u j e w b a d a n i a n a d m o l i w o c i a m i migracji k o s m i c z n e j , w s p i e r a p r o g r a m ywnociowy, k t r y jeszcze z a n a s z e g o ycia m o e p r z y czyni si do likwidacji g o d u na wiecie, a t a k e p r o w a d z i b a d a n i a n a d d u g o w i e c z n o c i i p e r s p e k t y w a m i osignicia n i e m i e r t e l n o c i . W s z y s c y c i s p i s k o w c y W o d n i k a " maj w i a d o m o t e g o , e m o g l i z a i s t n i e dziki intensyfikacji inteligencji, b d c e j z r e s z t p r z e d m i o t e m tej ksiki. T e n r o d z a j z a c h o d n i e g o p r o g r e s y w i z m u (czy t e u t o p i j n o c i ) p o c h o d z i z Bliskiego W s c h o d u i j e s t w d u e j m i e r z e w y m y s e m ydw, co r w n i e t u m a c z y , d l a c z e g o w i k s z o r e a k c j o n i s t w j e s t a n t y s e m i t a m i . O t o jak opisuje t t r a d y c j William Blake:

124 Prorocy Izajasz i Ezechiel jedli ze mn wieczerz Spytaem ich zatem, czemu to rozgaszaj o swych rozmowach z Bogiem? I czy to przypadkiem nie jaka straszna niewiedza sprawia, i opatrznie trakiuj zasyszane sowa jakby naleay do Niego. Izajasz odrzek: Nie syszaem Boga ani nie widziaem go miertelnym, organicznym zmysem, ale odkryem we wszystkim nieskoczono, przez to doszedem do przekonania, e w wewntrzny gos szczerego oburzenia jest gosem Boym, i nie baem si da temu wyraz na pimie".

T a wizja przenikajcej w s z y s t k o n i e s k o c z o n o c i jest w s p l n a Z a c h o d o w i i W s c h o d o w i . J e d n a k t y m , c o w y r n i a Z a c h d o d r e s z t y w i a t a , jest szczere o b u r z e n i e w o b e c k a d e j instytucji, k t r a s t a r a si p r z e c z y n i e s k o c z o n o c i k a d e j d u s z y l u d z k i e j . Wyzwolenie n a s z e g o p o t e n c j a u , o w i e c e n i e n a s z e g o ycia w i a t e m p r o m e t e j s k i m t o cecha c h a r a k t e r y s t y c z n a z a c h o d niej tradycji m a g i c z n e j , n i e wystpujca w h i n d u i z m i e , b u d d y z m i e , t a o i z m i e czy jakiejkolwiek i n n e j w s c h o d n i e j religii. T h o m a s J e f f e r s o n r o z w i n w sobie p r z e k o n a n i e , e wszyscy ludzie s r w n i " , k i e d y n a u c z y si od szkockich filozofw, Reida i H u t c h e s o n a , postrzega nieskoczono w kadej jednostce. Jefferson przej te

od H u t c h e s o n a i d e n i e p r z e p i s y w a l n y c h praw", k t r K o n g r e s , w t r o s c e o p o p r a w n o stylistyczn, z m i e n i n a n i e p r z e n o n e p r a w a " . A l b o w i e m w s w o i m p o c z t k o w y m zamyle szkockie O w i e c e n i e , p o d o b n i e jak f r a n c u skie i angielskie, m i a o d o s t a r c z y p i e r w o t n e g o i m p u l s u d o w d r a a n i a n a z i e m i j u d e o c h r z e c i j a s k i e j wizji Krlestwa Niebieskiego. To rwnie z tych osiemnastowiecznych krgw iluminackich wywodzi si i d e a p o s t p u , u c i e l e n i a j c a s y m b o l i k p r o m e t e j s k . W m i n i o n y c h czasach koncept ten wielokrotnie by p o d d a w a n y zajadym atakom, std t e j a k a k o l w i e k p r b a j e g o o b r o n y m u s i w y d a w a si c o k o l w i e k a r c h a iczna i naiwna. Tak czy inaczej, ewolucja jest faktem, skoki k w a n t o w e z d a r z a j si t a k w biosferze, jak i w dziejach ludzkiego i n t e l e k t u . D o s i a d a m y wielkiej fali w z n o s z c e j s t a l e rozwijajcej si w i a d o m o c i n a w e t wtedy, g d y n i e c h c e m y tego zauway.

125 W i k s z o ludzi, szczeglnie n a l e c y c h do elit wadzy, woli nie d o s t r z e g a t e g o zjawiska. Nic wic d z i w n e g o , e ludzi o d p o w i e d z i a l n y c h za t migracj idei n a Z a c h d , zwykle uciekajcych p r z e d opresj, n a z b y t c h t n i e n a z y w a si e s k a p i s t a m i . Dzieje si tak p o n i e w a r z d z c y z a w s z e s t a r a j s i n a r z u c a o g r a n i c z e n i a n a t e n trzeci o b w d s e m a n t y c z n y aby s p o w o l n i z a c h o d z c e z m i a n y i s p r a w o w a k o n t r o l n a d t y m , c o si d r u k u j e , m w i , a n a w e t myli. Grecki m i t o s k o w a n y m P r o m e t e u s z u , t y t a n i e s k a z a n y m n a wieczne t o r t u r y z a p r z e k a z a n i e l u d z i o m ognia, jest s y n e k d o t , d o s k o n a y m s y m b o l e m tego, jak wikszo s p o e c z e s t w t r a k t u j e swj trzeci o b w d neurologiczny. N i e o d c z n y m e l e m e n t e m owej d i a l e k t y k i p r z y s p i e s z e n i a i s p o w o l n i e n i a Jest r w n i e s z c z e g l n y s p o s b , w jaki wikszo s p o e c z e s t w w d r u k o w u j e czwarty, s p o e c z n o - s e k s u a l n y o b w d n e u r o l o g i c z n y , n a r z u c a j c j e d n o s t k o m dziwaczne tabu i ograniczenia. D l a t e g o n i e b d z i e p r z e s a d s t w i e r d z e n i e , e w przewaajcej iloci p r z y p a d k w t e n c z w a r t y o b w d p e n i funkcj h a m u l c a p o w s t r z y m u j c e g o swobodn dziaalno obwodu semantycznego.

1. P o r w n a j ze s o b Grecj z IV w i e k u p.n.e., Rzym z I wieku n.e., Europ Poudniow z pocztkw e p o k i r e n e s a n s u , Angli z XVII-XIX w i e k u , N o w y J o r k z lat 1900-1950 oraz w s p c z e s n Kaliforni. Zwr szczegln uwag na zaleno pomidzy

d o b r o b y t e m a n a g r o m a d z e n i e m herezji, innowacji, k u l t w , wirw, p i o n i e r w , w y n a l a z c w i t p . 2 . W y o b r a sobie, e k a d z i e s z c e n t a n a p i e r w szym kwadracie szachownicy, dwa centy na d r u g i m kwadracie, cztery na trzecim kwadracie itd. Ile

bdziesz musia pooy na kwadracie szedzie s i t y m c z w a r t y m ? O to jak d z i a a funkcja u j a r z m i a n i a czasu we wzgldnie otwartych spoeczestwach. 3 . Przeczytaj k r y t y k Galileusza z e s t r o n y w s p czesnych m u o r t o d o k s w . 4. Przeczytaj Beethovena, wypowiedzi i krytyczne czynione wobec przez

Picassa

Joyce'a

l u d z i , k t r z y z g r y w i e d z i e l i , j a k a powinna b y muzyka, powinna jakie powinno by malarstwo, a jaka

by

literatura.

5. Z a s t a n w si n a d t y m , czy najwaniejsze i d e e n a u k o w e 1 9 8 3 r o k u wiat Nauki opublikuje w 1 9 8 3 czy w 1 9 9 3 r o k u ? 6. Policz ile lat u p y n o od p o j a w i e n i a si a r t y k u u E i n s t e i n a n a t e m a t szczeglnej t e o r i i wzgld n o c i do u z n a n i a tej idei p r z e z w i k s z o fizykw.

Rozdzia

VIII

S P O E C Z N O - S E K S U A L N Y O B W D MORALNY"

Tak jak gsienica wybiera

najwspanialsze

licie

w celu zoenia na nich jajeczek, podobnie ksidz rzuca kltwy na najwspanialsze radoci ycia.

William Blake, Zalubiny nieba i pieka

SPOECZNO-SEKSUALNY

OBWD

,,MORALNY"

129 dokonuj si

Wdruk

aktywizacja

obwodu

spoeczno-seksualnego

w o k r e s i e d o j r z e w a n i a , k i e d y s y g n a y D N A p o b u d z a j d o ycia o r g a n y seksu a l n e , W o w y m o k r e s i e n a s t o l a t e k staje si r o z w c i e c z o n y m p o s i a d a c z e m n o w e g o ciaa i n o w e g o o b w o d u n e r w o w e g o , majcego na celu o r g a z m i fuzj n a s i e n i a z j a j e c z k i e m . Dojrzewajcy czowiek, p o d o b n i e jak k a d e zwierz w rui, s a n i a si n i c z y m o b k a n y w p o s z u k i w a n i u o b i e k t u s e k s u a l n e g o . Wyjtkowo p o d a t n y j e s t r w n i e n a w d r u k i . D l a t e g o p i e r w s z e trafiajce d o

n i e g o s y g n a y s e k s u a l n e u r u c h a m i a j cay u k a d n e r w o w y i p o z o s t a j z n i m n a cae ycie. N a t r w a e okrelaj jego s e k s u a l n o . Nie p o w i n n i m y wic dziwi si r o z m a i t y m f e t y s z o m t a k a t w o n a b y w a n y m w okresie dojrzewania. W istocie, n a p o d s t a w i e tych fetyszy m o n a b a r d z o precyzyjnie stwier dzi, k i e d y d o s z o d o p i e r w s z y c h w d r u k w s e k s u a l n y c h d a n e j osoby. Czarne, podwizki, alkohol i cool jazz to p e w n a g r u p a fetyszy definiujcych w d r u k s e k s u a l n y j e d n e g o p o k o l e n i a . Z kolei piwory, marihuana, heavy rock i wskie dinsy to fetysze wiadczce o i n n y m p o k o l e n i u . J a k w y k a z a l i M a s t e r s i J o h n s o n , w i k s z o dysfunkcji seksualnych

pojawia si w u k a d z i e n e r w o w y m w okresie d o j r z e w a n i a , k i e d y o r g a n i z m ludzki j e s t s z c z e g l n i e p o d a t n y n a n o w e w d r u k i . A r c h e t y p o w y m t e g o p r z y k a d e m jest p e w i e n m c z y z n a , k t r y p o d c z a s s w e g o p i e i w s z g o s p k o w a n i a , m a j c e g o miejsce n a t y l n i m s i e d z e n i u s a m o c h o d u , z o s t a p r z y a p a n y n a g o r c y m u c z y n k u p r z e z p o l i c j a n t a wieccego m u l a t a r k w oczy. Pod w p y w e m t e g o t r a u m a t y c z n e g o d o w i a d c z e n i a w czowiek z o s t a i m p o t e n t e m , n i e p o t r a f i c y m o d n a l e si w mioci a do chwili, gdy p r z e s z e d t e r a p i w klinice M a s t e r s i J o h n s o n a . W y b r h e t e r o s e k s u a l i z m u lub h o m o s e k s u a l i z m u , r o z w i z o c i lub celi b a t u wie si z w d r u k a m i o t r z y m a n y m i w tych w a n i e chwilach p o d w y s z o n e j wraliwoci. P o d o b n i e j e s t z e l e m e n t a r n y m p o c z u c i e m b e z p i e c z e s t w a l u b z a g r o e n i a , k t r e w y t w a r z a si w okresie n i e m o w l c t w a , u c z u c i e m d o m i n a c j i lub ulegoci, r o z w i j a n y m we w c z e s n y m d z i e c i s t w i e o r a z i n t e lektualn biegoci lub gupot, wyksztacan pod wpywem obcowania z mniej lub bardziej b y s t r y m otoczeniem w okresie dziecicym.

130 Maj tego w i a d o m o t a k z w a n e ludy p r y m i t y w n e " , dlatego obwarowuj rozmaite m o m e n t y podatnoci na wdruki rytuaami, prbami, rytami przejcia" itp., majcymi zapewni spoeczn p r z y d a t n o wieo i n i c j o w a n e g o c z o n k a p l e m i e n i a . Relikty t y c h c e r e m o n i i w d r u k w z a c h o w a y si w o b r z d a c h c h r z t u , k o n f i r m a c j i , b a r micwy, z a l u b i n , m a s o skiego p o d n o s z e n i a " itp. W a r t o u w i a d o m i sobie, e p r z y p a d e k , g e n e t y k a i zo odgrywaj i s t o t n rol w f o r m o w a n i u si tych w d r u k w . J e d n a k e wzgldu n a ich p r z y p a d k o w o wikszo ludzi n i e w dru k owuje sobie a k u r a t takiej roli spoeczno-seksualnej, jaka u c h o d z i w d a n y m spoe czestwie za poyteczna. Czwarty obwd neurologiczny m o n a by nawet nazwa o b w o d e m winy, p o n i e w a niemal k a dy czowiek kryje swoje praw dziwe g u s t a s e k s u a l n e , by dopasowa si do dominujcej wizji p l e m i e n n e j . W jzyku p o t o c z n y m ten wdruk obwodu spoeczno seksualnego nazywa si zazwyczaj o s o b o w o c i d o j r z a " lub rol pciow". Z kolei w a r g o n i e a n a l i z y t r a n s a k c y j n e j n o s i m i a n o rodzica". C o ciekawe, F r e u d potrafi r o z p o z n a t e n pierwszy o b w d i n a d a l m u n a z w fazy o r a l n e j " , d r u g i o b w d ochrzci m i a n e m fazy a n a l n e j " a c z w a r t y faz g e n i t a l n " , z u p e n i e przeoczajc o b w d s e m a n t y c z n y . By m o e d l a t e g o , e j a k o obsesyjny racjonalista tak b a r d z o p o g r o n y b y w p r o g r a m a c h w e r b a l n y c h i k o n c e p t u a l n y c h , i n i e by w s i a n i e ich z a u w a y , p o d o b n i e jak r y b a n i c widzi wody. U J u n g a pierwszy o b w d z o s t a n a z w a n y wrae n i a m i " , d r u g i uczuciami", a trzeci r o z u m e m " , p r z y c z y m a k u r a t t e n myli ciel k o m p l e t n i e p r z e o c z y o b w d s p o e c z n o - s e k s u a l n y . (By m o e w a n i e d l a t e g o J u n g nie m g cierpie freudowskiej teorii, a k c e n t u j c e j z n a c z e n i e czwartego obwodu i stworzy wasny system, mniej s k o n c e n t r o w a n y na s e k s u a l n o c i . ) J u n g p o z w o l i sobie t a k e n a w z m i a n k o i s t n i e n i u wyszych o b w o d w , k t r e z a s z e r e g o w a d o jednej rubryki, n a z w a n e j intuicj". Z a d a n i e m u k a d u n e r w o w e g o jest w y b i e r a n i e tych w d r u k w b i o c h e m i c z nych s p o r d n i e s k o c z o n y c h moliwoci wyznaczajcych t a k t y k i s t r a tegi m a j c a z a p e w n i p r z e t r w a n i e w d a n y m miejscu i k o n k r e t n pozycj w danej grupie.

131 Pod w z g l d e m g e n e t y c z n y m n i e m o w l a k jest p r z y g o t o w a n y d o n a u c z e n i a si jakiegokolwiek jzyka, o p a n o w a n i a d o w o l n e j u m i e j t n o c i , odegrania

kadej roli pciowej. J e d n a k w cigu b a r d z o k r t k i e g o u p y w u czasu m e c h a n i c z n i e p r z y z w y c z a j a si d o wskiej puli z a c h o w a , o f e r o w a n e j m u p r z e z jego s p o e c z n o - k u l t u r o w e rodowisko. K a d y z nas paci za to sono. Jeli b o w i e m c h c e m y przey w d a n y m r o d o w i s k u i uzyska w n i m dobra pozycj, m u s i m y zoy w ofierze n i e s k o c z o n y p o t e n c j a n a s z e j w i a d o m o c i . Cywilizowany s s a k n a c z e l n y p o s u g u j e si w r a m a c h s w e g o s p o e c z n e g o t u n e l u r z e c z y w i s t o c i z a l e d w i e c z s t k s p o r d stu dziesiciu m i l i a r d w k o m r e k s w e g o b i o k o m p u t e r a . J a k pisze o tym R o b e r t H e i n l e i n :

Czowiek powinien umie zmieni pieluch, zaplanowa inwazj, zarn wini, zaprojektowa budynek, poprowadzi statek, napisa sonet, zrobi ksigowo, postawi cian, oprawi ryb, pocieszyumierajcego, przyjmowa rozkazy, wydawa rozkazy, wsppracowa, dziaa w samotnoci, rozwizywa rwnania, analizowa nowy problem, umrze. Specjalizacja jest dobra dla insektw. rozrzuci gnj, programowa komputery, przygotowa smaczny posiek, skutecznie walczy, godnie

SPECJALIZACJA JEST DOBRA DLA INSEKTW

132 Ale t a k d u g o jak p o z o s t a j e m y p r z y s t a r y c h o b w o d a c h , n i e r n i m y si z b y t n i o od i n s e k t w . I p o d o b n i e jak i n s e k t y o d t w a r z a j swj c z t e r o f a z o w y p r o g r a m z p o k o l e n i a na p o k o l e n i e (jajko, larwa, p o c z w a r k a , d o r o s y ) , t a k i my s t a l e p r z e c h o d z i m y p r z e z te c z t e r y fazy. P o d w z g l d e m g e n e t y c z n y m t e c z t e r y s t a r e o b w o d y s b a r d z o k o n s e r w a t y w n e . Dziki n i m m o l i w e jest p r z e t r w a n i e i k o n t y n u a c j a d a n e g o g a t u n k u . Lecz n a t y m k o n i e c . Dla przyszej ewolucji n i e z b d n e j e s t a k t y w i z o w a n i e o b w o d w f u t u r y s t y c z n y c h . C z a s a m i b d n i e uznaje si, e nie istnieje co t a k i e g o jak u n i w e r s a l n e t a b u . T y m c z a s e m w k a d e j zbiorowoci ludzkiej funkcjonuje p r z y n a j m n i e j jedno oglne tabu, ktre powiada, e nasza seksualno p o w i n n a by podda w a n a s z c z e g o w y m p r a w o m . I n a w e t jeli n i e istniej i n n e t a b u , t a b u skie r o w a n e p r z e c i w k o yciu b e z t a b u w y s t p u j e p o w s z e c h n i e . D l a t e g o k a d e p l e m i p o s i a d a swoje zakazy i nakazy, n i e p o z o s t a w i a j c s w o i m c z o n k o m swobody wyboru.

STRESZCZENIE
OBWD CZAS POWSTANIA MIEJSCA WDRUKU

OBWD

NAZWY

NADAWANE IM PRZEZ INNYCH PSYCHOLOGW

133 P r e z y d e n t o w i a m e r y k a s k i e m u n i e w o l n o p o l u b i w a s n e j s i o s t r y (jeli chce by p o n o w n i e w y b r a n y ) , chocia f a r a o n e g i p s k i m u s i a t a k u c z y n i . Wielu socjologw, majc d o c z y n i e n i a z t y m r e l a t y w i z m e m moralnym,

nie d o s t r z e g a j e d n e g o n i e z m i e n n i k a . M i a n o w i c i e , z a r w n o p r e z y d e n t j a k faraon m u s z respektowa n o r m y lokalne. To s a m o dotyczy Samoaczykw, Rosjan, E s k i m o s w i K u b a c z y k w . S k d j e d n a k s i b i e r z e owe t a b u s k i e r o w a n e p r z e c i w k o n a d a w a n i u s o b i e w a s n e j t o s a m o c i s e k s u a l n e j i w y b i e r a n i u swoich d r g samorealizacji? Dlaczego n i e m a takich d w c h s p o e c z e s t w , k t r e byyby z g o d n e c o d o t e g o , co jest w seksie d o b r e a co ze, cho w s z y s t k i e o n e podzielaj pogld, e z a c h o w a n i a s e k s u a l n e p o w i n n y p o d l e g a jakiej n o r m i e . Istnieje na to p r o s t a odpowied. Nasi czekoksztatni przodkowie, c h o w wielu s f e r a c h wykazywali si ignorancj, n i c byli w c a l e t a c y g u p i . Nie znali c o p r a w d a p r a w g e n e t y k i , a l e podejrzewali, z e co t a k i e g o m o e i s t n i e . Fuzja n a s i e n i a z jajeczkiem jest otoczona ca sfer t a b u , p o n i e w a p r z e t r w a n i e i ewolucja d a n e j puli g e n e t y c z n e j zaley od t e g o , k t r e p l e m n i k i d o t r d o d a n e g o jajeczka. F r e u d o w s k a t e o r i a , powiadajca, e istnieje p e w i e n s t a r o d a w n y zwizek p o m i d z y s o w a m i wito", erotyzm", obsceniczno", oszoomienie", ohyda", b o s k o " i d r e n i e " znajduje swe p o t w i e r d z e n i e w b a d a n i a c h e t y m o l o g w . Takie s b o w i e m fizjologiczne dziedziczenia, na najdawniejsze i seksualnego, najpotniejsze odruchy spkowania, Najstarsze reprodukcji,

m i s t e r i a podania

dryfu genetycznego

i przyszej ewolucji.

wyobraenia

boskich postaci, odkryte przez archeologw, przedstawiay c i a r n e boginie I ityfallicznych bogw. Z kolei najbardziej n i e t o l e r a n c y j n e i b i g o t e r y j n e

s p o r d w s z y s t k i c h p r z e s d w nie znikajce p o d w p y w e m k o n t a k t u z in n y m i k u l t u r a m i z a w s z e dotyczyy t a b u z w i z a n e g o z p r a w e m do r e p r o dukcji. Jeli wic jaka nacja twierdzi, e g o w i e p a s t w a n i e w o l n o p o l u b i swej siostry, a i n n a p r z y z n a j e jej t a k i obowizek, o b i e dziaaj w o p a r c i u o z a o e n i e , e p r a w o to t r z e b a b e z w z g l d n i e e g z e k w o w a . I s t n i e j n i e w i a d o m e w sferze podania seksualnego. M c z y z n a moe

k o c h a k o b i e t , k t r a wcale n i e o d w z a j e m n i a jego u c z u c i a .

134 Istniej n i e w i a d o m e w sferze spkowania . J a k a m o d a p a r a mo si k o c h a raz, i s p o d z i dziecko, p o d c z a s gdy i n n a para kocha si p r z e z t r z y lata, a k o b i e t a n a d a l pozostaje n i e p o d n a . Ludy p r y m i t y w n e z Nowej Gwinei i New J e r s e y wci traktuj to zjawisko jako wielk, przeraajca tajemnic.

BOGOWIE I BOGINIE TO SEKSUALNE I GENETYCZNE PROGRAMY WYRAANE PRZY POMOCY PRYMITYWNYCH SYMBOLI

135 Istniej n i e w i a d o m e w sferze reprodukcji. J a k to si dzieje, e k t o p o s i a d a b l i n i a k i ? J a k to si dzieje, e w jednej r o d z i n i e s t r z y d z i e w c z y n k i a w i n n e j trjka c h o p c w ? Skd si bior p o r o n i e n i a i cie u r o j o n e ? Istniej n i e w i a d o m e w sterze dziedziczenia. Czemu m j s y n n i e jest

d o m n i e p o d o b n y ? " - t e g o r o d z a j u p y t a n i e zadaje sobie wielu s a m c w nierzadko popadajc w paranoj i mski szowinizm. I s t n i e j n i e w i a d o m e w sferze dryfu genetycznego. Wspczeni badacze

r o z p o z n a j p o n a d d w a n a c i e z m i e n n y c h , ale wci d y s p o n u j w i k s z iloci p y t a ni odpowiedzi. I s t n i e j n i e w i a d o m e w sferze przyszej ewolucji. Skd p r z y c h o d z i m y , kim j e s t e m y dokd z m i e r z a m y ? " t y t u najsynniejszego obrazu Gauguina w y r a a t o p o d s t a w o w e p y t a n i e o n t o l o g i c z n e . P r b o d p o w i e d z i n a n i e jest z a r w n o p o l e totemiczne jak i t r a k t a t o socjobiologii. Majc d o c z y n i e n i a z t y m i w s z y s t k i m i n i e z n a n y m i , p l e m i e n n i s z a m a n t w o r z k o n k r e t n e r e g u y w t r o s c e p p r z y s z o s w e j puli g e n e t y c z n e j . W t e n s p o s b r o d z i si m o r a l n o .

Podanie seksualne, spkowanie, reprodukcja,

dziedziczenie, dryf

g e n e t y c z n y i p r z y s z a ewolucja s to p r o c e s y s t o c h a s t y c z n e (czyli t a k i e procesy, k t r e serii p r z y p a d k o w y c h z d a r z e p o t r a f i w y o d r b n i jak

inteligencj" lub co co m o e u c h o d z i za m e t a f o r inteligencji). Nie t r z e b a

136 wiele r o z m y l a , b y z r o z u m i e , e p r o c e s y t e z a c h o d z n a siebie. W r w n e j m i e r z e o c z y w i s t e jest to, e k a d y kolejny e t a p ewolucji jest o d p o w i e d n i o w c z e n i e p o d d a w a n y m e c h a n i z m o m selekcji. i prawa moralne. Owe prawa usiuj kontrolowa ewolucyjne procesy stochastyczne. Su t e m u rozmaite tabu

Czyni to na dwa sposoby. Po pierwsze, przy p o m o c y tabu i n a k a z w inter w e n i u j w relacj p o m i d z y p o d a n i e m s e k s u a l n y m a s p k o w a n i e m . Po d r u g i e z a i n t e r w e n i u j w relacj p o m i d z y s p k o w a n i e m a r e p r o d u k c j . K l a s y c z n y m p r z y k a d e m i n t e r w e n c j i w t e d r u g relacj s s p o e c z n i e s a n k c j o n o w a n e f o r m y dzieciobjstwa, jak na p r z y k a d s k a d a n i e w ofierze p i e r w o r o d n y c h , b l i n i a k w , dzieci z e s k a z a m i l u b i n a c z e j n a m a s z c z o n y c h p r z e z bogw. Praktyka ta w rzeczywistoci ma suy k o n t r o l i populacji. Tego r o d z a j u zwyczaje z d a r z a j si najczciej n a o d l e g y c h w y s p a c h , g d z i e m a s o w a e m i g r a c j a b y w a r w n o z n a c z n a z k a t a s t r o f . T a k a jest t e g e n e z a r o z m a i t y c h t a b u w r d ydw, k t r y c h w y c z n y m c e l e m b y j a k n a j b a r dziej d y n a m i c z n y w z r o s t populacji w z w i z k u z l i c z n y m i , o t a c z a j c y m i ich w r o g i m i p l e m i o n a m i . ydzi p o t r z e b o w a l i w i k s z e j iloci c h o p c w , k t r z y b y m o g l i s t a si b o j o w n i k a m i o r a z d z i e w c z t , p o t e n c j a l n y c h m a t e k p r z y szych o n i e r z y . Tabu, k t r e dla r a c j o n a l i s t y m o g w y d a w a si cudacznym zabo

b o n e m , z a w s z e p e n i k o n k r e t n funkcj. N a w e t z p o z o r u b e z s e n s o w n y zakaz dotyczcy kazirodztwa w ramach d a n e g o plemienia, wykluczajcy w z a j e m n e z w i z k i s e k s u a l n e w jego o b r b i e , w y m u s z a e g z o g a m i , czyli w i z a n i e si z o s o b a m i s p o z a l e g o p l e m i e n i a , c o s p r z y j a w y t w a r z a n i u wizi r o d z i n n y c h m i d z y p l e m i o n a m i i z m n i e j s z a ilo k o n f l i k t w . P r z e y t k i t e j p r y m i t y w n e j e g z o g a m i i z a c h o w a y si d o dzisiaj p o d p o s t a c i zwyczaju zawizywania m a e s t w p o m i d z y c z o n k a m i rnych r o d z i n krlewskich.

137 Oczywicie, k a d a f o r m a m o r a l n o c i " s t w a r z a r o z m a i t e uciliwoci, poniewa nikt nie posiada dokadnie takich w d r u k w seksualnych, jakich oczekuje o d n i e g o p l e m i . C o bardziej w y r a f i n o w a n e k u l t y t o t e m i c z n e (nazy w a n e p r z e z s w y c h z w o l e n n i k w wielkimi r e l i g i a m i " ) u w z g l d n i a a t sytu acj, wymylajc p o k u t . Dziki t e m u z a b i e g o w i j e d n o s t k a m o e o t r z y m a o k r e s o w e p r z e b a c z e n i e " za t o , e n i e jest s e k s u a l n y m r o b o t e m . B r z m i to p a r a d o k s a l n i e d o p i e r o wtedy, gdy u w i a d o m i m y s o b i e , e l u d z i e p r o s z swych k a p a n w o p r z e b a c z e n i e za t o , co dr K i n s e y a d e k w a t n i e n a z y w a normalnym zachowaniem ssakw".

138 U j a r z m i a n i e c z a s u , czyli p r z e k a z y w a n i e s y m b o l i i n a r z d z i z p o k o l e n i a na p o k o l e n i e z a c z y n a si w r a z z u k s z t a t o w a n i e m si t r z e c i e g o obwodu. Jednak wyrazista wiadomo czasu rozwija si dopiero wraz

z czwartym obwodem. W p r z y p a d k u wyej r o z w i n i t y c h ssakw naczelnych podstawowym

z a d a n i e m t e g o o b w o d u s p o e c z n o - s e k s u a l n e g o jest w y t w o r z e n i e dojrzaej osobowoci, czyli r o d z i c a . * J u z s a m e j definicji r o d z i c jest t y m , k t o t r o s z c z y

si o s w e m o d e . Taka jest g e n e t y c z n a k o n i e c z n o . P r z y c z y m t r o s k a ta o b e j m u j e r w n i e plany, nadzieje i aspiracje. W jzyku m i s t y k i o z n a c z a to p r z y w i z a n i e " , bycie z a m k n i t y m w kole k a r m y " . W i k s z o tradycji mistycznych s t a r a si przezwyciy t o czwartoobwodowe przywizanie

p o p r z e z przyjcie l u b w celibatu. Czwarty Posiada obwd mieci si z w nowej genitaliami korze i lewej pkuli (jako mzgu. obwd

neurologiczne

zwizki

piersiami

pieprzenia: dotykania-obejmowania-tulenia). Osoby, u k t r y c h w d r u k t e n jest najmocniejszy, s ze swej n a t u r y pikne. P o n i e w a cae ich ciao otrzymao z m z g u mas s e k s u a l n y c h n e u r o p r z e kanikw, n i e u s t a n n i e p r o m i e n i u j a t r a k c y j n y m i " sygnaami spkowania,

d e c y d u j c y m i o t y m , co p i k n e w ludzkich oczach. W z a l e n o c i o d o t r z y m a n y c h w d r u k w osoby t e m o g by c h o d n y m i , wyrachowanymi eksploatorami, cakowicie s t u m i o n y m i p u r y t a n a m i ,

m o g t e p o s i a d a i n n e n e g a t y w n e s e k s u a l n e wzorce, ale zawsze wygldaj jak i d e a l n i k o c h a n k o w i e .

* Homoseksualizm (podobnie jak leworczno) prawdopodobnie peni funkcje pomocnicze w skrypcie genetycznym. W wikszoci spoeczestw prymitywnych homoseksualici (i leworczni) wcielaj si w role szamaskie. W spoeczestwach bardziej rozwinitych (tak jak stare panny i kawalerowie) wcielaj si w role intelektualistw i artystw, posiadajcych quasi szamaskie funkcje tworzenia, przezwyciania i przeksztacania sygnaw kulturowych. Osoby uwaajce, e odwieczne zrnicowanie seksualne jest wbrew naturze, nie doceniaj jej rnorodnoci, rozmaitoci i ekonomii. Za przykad niech wystarczy taki oto genetyczny "mutant", Leonardo da Vinci, leworczny homoseksualista, dziki ktremu przezwyciono sygnay zdychajcego redniowiecznego tunelu rzeczywistoci i przeksztacono nasz percepcj w tunel rzeczywistoci post-renesansowego naukowego humanizmu. O sukcesie Leonarda wiadczy fakt, e jego malarstwo nadal uchodzi za norm realizmu. Innymi sowy, wikszo ludzi (w tym take praworczni homoseksualici) zamieszkuje wymylony przez tego czowieka "kosmos" naukowo-humanistyczny.

WDRUK OBWODU SPOECZNO-SEKSUALNEGO

A i B to odpowiednio, formy seksualnoci aprobowane i potpiane przez dan wsplnot. A1, A2, A3 to indywidualne wdruki - indywidualne wyobraenia "dobrego" seksu. Natomiast B1, B2 i B3 to indywidualne wyobraenia "zego" seksu. Jeli o A1 - B1 przechyli si odrobin, dana jednostka bdzie uznawana za "normaln" w danym spoeczestwie. Jeli o A2 - B2 przechyli si troch mocniej, dana jednostka bdzie uchodzia za "neurotyka" w danym spoeczestwie. Jeli o A3 - B3 przechyli si znacznie mocniej, dana jednostak stanie si "zboczecem" w danym spoeczestwie.

140 R a z w y t w o r z o n a m o r a l n o " j e s t n i e tylko g w a r a n t e m dryfu g e n e t y c z nego, ale d o d a t k o w o h a m u l c e m trzecioobwodowych innowacji. S z a m a n i i k a p a n i definiuj, k t r e i d e e s m o r a l n e " , a k t r e n i e m o r a l n e " . K a d a innowacja w y k r a c z a p o z a krg p l e m i e n n y , czyli p r z e m i e s z c z a n a s z cyklicz n e g o c z a s u m i t y c z n e g o w czas linearny. czas progresywny, czas rewolucyjny i d l a t e g o j e s t p o s t r z e g a n a j a k o rzecz n i e m o r a l n a " . N i e s p o s b p r z e c e n i k o n s e r w a t y w n e j roli religii w n a s z y c h dziejach. J e j zasig m o n a p o r w n a do oddziaywania dymienicy morowej i dziwactw H i t l e r a . Religia z a w s z e p e n i a rol reakcyjn. Taka j e s t jej funkcja w m e c h a n i z m a c h ewolucji, w dialektyce o b w o d w m z g o w y c h . Aktywno trzeciego obwodu przypomina monolog kokainisty.

Nie s p o s b za n i m n a d y . P r z e c i t n y cywilizowany s s a k n a c z e l n y czuje si w t y m w s z y s t k i m z a g u b i o n y . Dlatego p l e m i e n n i m o r a l i c i usiuj d o s t a r c z y mu t r o c h s p o k o j u i stabilnoci, spowalniajc t a k t y w n o . Co ciekawe, p r z e c i t n y czowiek p o s i a d a najwiksz ciekawo i o t w a r t o w o b e c w i a t a przed przyjciem d o r o s e j roli s e k s u a l n e j . Po r e p r o d u k c j i c o r a z m n i e j jest miejsca dla t y p o w o t r z e c i o o b w o d o w y c h r o z w a a , a z racji sankcji, jakie k a d a s p o e c z n o n a k a d a n a h e r e t y c k i e t w o r z e n i e n o w y c h idei, p r a w i e n i k t o nich n i e myli. O ile wic trzeci o b w d pozwala n a m na przejcie z plemiennego, cyklicz n e g o czasu w l i n e a r n y , p r o g r e s y w n y czas, o tyle o b w d c z w a r t y o z n a c z a wielki p o w r t d o czasu cyklicznego. By m o e h o m o s e k s u a l i c i n i e s w c a l e n a j w i k s z y m i t w r c a m i innowacji k u l t u r o w y c h , jak chcieliby t o widzie o r g a n i z a t o r z y Gay P r i d e , n i e m n i e j b e z w t p i e n i a ich u d z i a w k u l t u r o w y c h z m i a n a c h jest n i e p r o p o r c j o n a l n i e w i k s z y n i p o z o s t a y c h g r u p s p o e c z n y c h . Dlaczego? P o n i e w a n i e maj n a r z u c o n y c h rl rodzicielskich. Wyej w y m i e n i o n e c z t e r y o b w o d y m o n a wyrazie p r z y p o m o c y c z t e r e c h permutacji na kartach krlewskich" tarota. I tak oto Rycerz Dyskw, wedug okultystw reprezentujcy

z i e m i / z i e m i , jest t y p e m c z y s t o p i e r w s z o o b w o d o w y m , w i s k e r o t o n i k i e m , wraeniowcem p e n y m oralnych r o s z c z e . Wikszo ksiek o tarocie,

141 p o s u g u j c si j z y k i e m alchemii, kabay, teozofii, m a n a myli t e n w a n i e typ c h a r a k t e r o l o g i c z n y , k i e d y o m a w i a s y m b o l i k tej k a r t y . A l b o w i e m Rycerz Dyskw to typowy maminsynek". N a t o m i a s t Krlowa Dyskw, czyli z i e m i a / w o d a , czy w s o b i e cechy pierwszego i drugiego obwodu: wraeniowo-wiskerotoniczno-oralne i emoc j o n a m o - e g o t y s t y c z n o - p o l i t y c z n e . N a l e y b a r d z o u w a a , k i e d y m w i si d o niej p e r p a n i " . Ksi Dyskw, czyli z i e m i a / p o w i e t r z e to p o c z e n i e p i e r w s z e g o o b w o d u z t r z e c i m , czyli r o s z c z e o r a l n y c h z r a c j o n a l n kalkulacj. M o e to b y na przvkad bardzo ostra i zadziorna prawniczka. Ksiniczka Dyskw, czyli z i e m i a / o g i e t o o r a l n o p i e r w s z e g o o b w o d u p o c z o n a z s e k s u a l n o c i c z w a r t e g o o b w o d u . Poczenie e k s h i b i c j o n i z m u z r o z p a l o n y m e r o s e m o z n a c z a , e Ksiniczka D y s k w c h t n i e w y s t p u j e w filmach p o r n o . W przypadku wszystkich Dyskw pierwszy obwd dominuje nad

pozostaymi. K r l o w a P u c h a r w , czyli w o d a / w o d a to emocje i r o s z c z e n i a t e r y t o r i a l n e . Myla o niej N e l s o n Algren, gdy w y p o w i a d a te s o w a : Nigdy n i e id do ka z k o b i e t , k t r a ma wicej p r o b l e m w od ciebie". Rycerz P u c h a r w , czyli w o d a / z i e m i a to emocje i w r a e n i a : czysty d r a p i e n i k , zbjnik, zodziej, gwaciciel lub s o c j o p a t a . Ksi P u c h a r w , czyli w o d a / p o w i e t r z e to emocje i r o z u m ; h u m a n i s t a , h u m a n i t a r y s t a , libera, s o w e m i d e a l n y p a s t o r u n i t a r i a s k i . Ksiniczka Pucharw to woda/ogie, wybuchowa mieszanina egotyzmu i s e k s u a l n o c i . Scarlett O'Hara, Femme Fatale . Ksi Mieczy t o p o w i e t r z e / p o w i e t r z e , c z y s t y , n i e z m c o n y i n t e l e k t . Jego s t o p a n i g d y n i e d o t y k a z i e m i . yje z a n u r z o n y w wiecie p y n n y c h abstrakcji. Typowy mnich-gryzipirek. Rycerz Mieczy t o p o w i e t r z e / z i e m i a , r o z u m i e k s h i b i c j o n i z m oralny; a k t o r , o r a t o r , d e m a g o g , c z a s a m i te a r t y s t a . K r l o w a M i e c z y t o p o w i e t r z e / w o d a , r o z u m i e m o c j e . Wielcy n a u k o w c y i a r t y c i z w y k l e n a l e do tej grupy.

142

Ksiniczka Mieczy to p o w i e t r z e / o g i e , r o z u m i s e k s u a l n o ; d o b r y rodzic. C z a s a m i bywa p u r y t a s k i , jednak zdarza si, e jest o r d o w n i k i e m wolnoci seksualnej". W k a d y m p r z y p a d k u przywieca mu ch narzucania abstrakcyjnego rozumu genetycznym imperatywom popdu do spkowania. Ksiniczka Rdek to ogie/ogie: sam szczyt seksualnoci. Tego rodzaju osoby zwykle, cho niekoniecznie, s rozwize. Czasami przelewaj ca sw energi s e k s u a l n na j e d n e g o k o c h a n k a i t w o r z wielkie rodziny, poniewa rodzicielstwo to i s t o t n y e l e m e n t c z w a r t e g o o b w o d u . Wystarczy p o s u y si t u p r z y k a d e m J.S. Bacha, k t r y p r a w d o p o d o b n i e s t w o r z y najseksowniejsze u t w o r y na wiecie, a j e d n o c z e n i e by ojcem d w u d z i e s t u dzieci. Rycerz R d e k to o g i e / z i e m i a , s e k s u a l n o i w r a e n i o w o ; playboy, reichiaski "falliczny narcyz".

Ksi R d e k to o g i e / p o w i e t r z e , s e k s u a l n o i r o z u m . Tego r o d z a j u postaci a n g a u j si zwykle w jakie empiryczne fora mistycyzmu, nie toler o w a n e p r z e z miejscowe w a d z e . M o n a t u p o d a p r z y k a d h i n d u s k i c h t a n t r y k w , t e m p l a r i u s z y , c z a r o w n i c w r e d n i o w i e c z n e j E u r o p i e , Aleistera Crowleya i Wilhelma Reicha. (Crowley twierdzi, e ta k a r t a obrazuje jego prawdziwe Ja".) Krlowa Rdek to o g j e / w o d a , s e k s u a l n o i p o l i t y k a e m o c j o n a l n a . Tego rodzaju ludzi c z s t o s p o t y k a si w awach s d o w y c h . M d r z y Kabalici, k t r z y opracowali t e n o b r a z k o w y klucz do p i e r w s z y c h czterech o b w o d w , ujli w s w y m s y s t e m i e w s k a z w k i dla wyszej wiado m o c i . O t o b o w i e m n a u c z a l i , e k a dy ywio z tradycyjnej alchemii (ziemia, powietrze, ogie, woda) odpowiada j e d n e m u z kolorw kart tarota (dyskom, m i e c z o m , r d k o m , p u c h a r o m ) , a t a k e jednej z liter w i t e g o N i e w y s o w i o n e g o I m i e n i a Boego, J H W H . O d p o w i e d n i k i t e w y g l d a y n a s t p u j c o :

J H W H

ogie woda powietrze ziemia

rdki puchary miecze dyski

OBWD IV OBWD II OBWD III OBWD I

N i e w i a d o m o d o b r z e r o z u m i e logik tych obrazw, a j a k w y k a z a Jung w swej Psychologii i alchemii, s k o j a r z e n i a te c z s t o pojawiaj si w s n a c h .

OBWD

OBWD II

OBWD III

OBWD IV

C e l e m k a b a y j e s t s p r a w i e n i e , b y m i k r o k o s m o s " s t a si o d b i c i e m "makrokosmosu", Boga". Oznacza czyli to uczynienie z czowieka doskonaego obrazu

zespolenie

czterech

ywiow

"alchemicznych", JHWH.

symbolizowanych

przez poszczeglne litery boskiego imienia

I n n y m i sowy, m a m y tu do czynienia z procesem h a r m o n i z a c j i czterech obwodw neurologicznych. P o d o b n e j lekcji udzielaj buddyjskie mandale, w k t r y c h rogach czaj si cztery demony, a umiejscowione porodku koo reprezentuje przebudzenie. Ojcowskie spojrzenie", matczyne spojrzenie", fakt dobrze znany

k a d e m u , c h o n i e o d n o t o w y w a n y p r z e z n a u k , m a wiele w s p l n e g o z p r z e -

144 n i k l i w y m poczuciem czasu. Rodzic poszukuje e g z y s t e n c j a l n e j legitymizacji

n i e t ylk o dla siebie, ale dla swego dziecka i jego p r z y s z o c i . B e h a w i o r y c i p r z e k a z u j n a m c u d o w n e opowieci n a t e m a t p o g m a t w a n y c h s c h e m a t w z a c h o w a , k t r e m o n a wpoi z w i e r z t o m p o d c z a s e k s p e r y m e n t w . Zobaczcie, powiadaj, j a k dziki z o o n e m u s y s t e m o w i b o d c w p o t r a f i m y sprawi, aby s z c z u r n a dwik d z w o n k a w b i e g p o d r a b i n i e , n a c i s n p r z y c i s k A, n a s t p n i e zbieg z niej, w b i e g po d r u g i e j d r a b i n i e , by d o t k n p r z y c i s k u B, zdy jeszcze p r z e b i e c k l a t k i u s t a w i si w o d p o w i e d n i m miejscu p r z y wlocie n a pokarm. A e b y n i k t n i e m y l a , e ksika ta jest n a p i s a n a z pozycji wyszoci, w y o b r a m y sobie p o d o b n e , cho nieco bardziej s k o m p l i k o w a n e zachow a n i e , k t r e m u a u t o r p o n i s z e j ksiki p o d d a w a si przez blisko

dwadziecia lat. Nastawia budzik codziennie p r z e d p o o e n i e m si spa, Kiedy b u d z i g o d z w o n e k , p o s p i e s z n i e jad n i a d a n i e , b i e g d o a u t o b u s u , j e c h a n i m d o m e t r a , p r z e s i a d a si w kolejk, j e c h a d o s w e g o b i u r a , s z e d s z y b k o p r z e z lobby, w s i a d a d o w i n d y w y s i a d a n a k o n k r e t n y m p i t r z e , w c h o d z i d o s w e g o b i u r a i p r z e z o s i e m g o d z i n m o z o l i si n a d t y m i s a m y m i (zazwyczaj g u p i m i ) s p r a w a m i . A w s z y s t k o to d l a t e g o , ze w z a m i a n co d w a tygodnie otrzymywa papiery (pienidze) zapewniajce przetrwanie

czwrce jego dzieci. P r z y p o m n i j m y wic sobie cay t e n p r o c e s w d r u k o w y w a n i a i w a r u n k o wania kadego z tych obwodw. Na s a m y m p o c z t k u wszyscy j e s t e m y n i e m o w l a k a m i zamieszkujcymi w i a t j e d n o w y m i a r o w y i p r z y w i z a n y m i o r a l n i e do swojej m a t k i . Im dalej od niej si o d c z o g a m y , t y m m n i e j b e z p i e c z n i e si czujemy. D l a t e g o te szybko do niej wracamy. Kluczowe w y d a r z e n i a decydujce w t y m o k r e s i e o w d r u k a c h , a t a k e t o w a r z y s z c e im w a r u n k o w a n i e , wpywaj na t o , czy n a s z e p n i e j s z e ycie b d cechoway:

NIEPOKJ ZAKORZENIENIE UZALENIENIE

lub lub lub

PEWNO SIEBIE POSZUKIWAWCZO NIEZALENO

145 N a s t p n i e , kiedy D N A wysya o d p o w i e d n i e m o l e k u y RNA d o g r u c z o w , systemu wydzielniczego itd., z a c h o d z i mutacja, z m i e n i a si cae n a s z e ciao, co w r e z u l t a c i e p r o w a d z i do zmian w umyle, i n n y m i sowy, n a s z t u n e l rzeczywistoci i w z b o g a c a si a d r u g i wymiar. Kiedy wstajemy, z a c z y n a m y c h o d z i p o d o m u , u c z y m y si kogo m o e m y z d o m i n o w a , p r z e z k o g o m o e m y by z d o m i n o w a n i i k t o w jakich m o m e n t a c h m g b y by z d o m i n o w a n y N a s z a a m o r f i c z n a , n a s t a w i o n a na p r z e t r w a n i e b i o l o g i c z n e wiadomo p r z e r a d z a si w uparte j e d n o s t k o w e ego. Pod w p y w e m w d r u k w i u w a r u n k o w a w y p r a c o w u j e m y i n d y w i d u a l n y styl polityki" e m o c j o n a l n o - t e r y t o r i a l n e j . N a s z c e c h c h a r a k t e r y s t y c z n m o e w t e d y s t a si;

DOMINACJA PEWNO SIEBIE MOCNE EGO WYSOKI STATUS W STADZIE WYDAWANIE ROZKAZW HERRENMORAL"
D r u g i o b w d przygotowuje nas

lub lub lub lub lub lub

d o sigania p o

ULEGO BRAK WIARY W SIEBIE SABE EGO NISKI STATUS W STADZIE WYPENIANIE ROZKAZW SLAVMORAL"
te rozmaite odruchy

w zalenoci od t e g o , czy obcujemy z k i m znajdujcym si wyej lub niej n a s w hierarchii s t a d n e j . (Ludzie nalecy do klasy redniej, j a k na p r z y k a d k o n s e r w a t y c i s p o d z n a k u Reagana, czonkowie S t o w a r z y s z e n i a im. J o h n a Bircha itp. zawsze z n a j d jaki powd, by odda cze t y m , k t r z y znajduj si wyej od nich w hierarchii s t a d n e j . Rwnie c h t n i e przeladuj ludzi z nizin s p o e c z n y c h . S t d g o t o w i s twierdzi, e b i e d n i ich okradaj, o t r z y m u j c dla p o t r z e b swogo zasiku 4% od kadego dolara p o d a t k u i z u p e n i e nie d o b r z e gaj, e k o m p l e k s m i l i t a r n o - i n d u s t r i a l n y o t r z y m u j e 7 2 % od k a d e g o o p o d a t k o w a n e g o dolara. O t o jak wyglda n o r m a l n a socjobiologia ssakw.)

146

P o u r u c h o m i e n i u t e g o d r u g i e g o o b w o d u o r g a n i z m p r z e c h o d z i dalsz p r z e m i a n , wkraczajc w faz o r a l n i w d r u k o w u j c t r z e c i o o b w o d o w y styl rozumowania. W t e d y to n a d protoplazmczn w i a d o m o c i i ssaczym ego

w y k s z t a c a si ludzki umys, k t r y tworzy m o w i a r t e f a k t y , ale jest r w n i e przez nie tworzony. Dlatego w a n i e dzikie dzieci, k t r w y c h o w a y si z d a l a od s p o e c z e s t w a (artefaktw o r a z m o w y ) n i e posiadaj umysu" w ludzkim r o z u m i e n i u tgo sowa. Podczas tej fazy, kiedy otrzymamy wdruki semantyczne, moemy

w y k s z t a c i n a s t p u j c e cechy:

BIEGO ZRCZNO BYSTRY UMYS"

lub lub lub

NIEMOT NIEZRCZNO TPY UMYS"

W okresie dojrzewania DNA wypuszcza szereg RNA inicjujcych kolejn m o r f o l o g i c z n p r z e m i a n ciaa-umyslu. O t r z y m u j e m y w d r u k i i u w a r u n k o w a n i a dojrzaej o s o b o w o c i " , a wraz z nimi kolejne cehy:

MORALNO" POSUSZESTWO DROBNOMIESZCZASKO" RODZICIELSKO

B r a k z r o z u m i e n i a tych

lub lub lub lub

morfologicznych

NIEMORALO" NIEPOSUSZESTWO CYGANERSKO" ANARCHICZNOC

zmian oraz trwao raz

wprowadzonych wdrukw stanowi przyczyn lemw komunikacyjnych oraz

wikszoci naszych prob

w relacjach miedzyludzkich ogl

n e g o p o c z u c i a w y c z e r p a n i a . Wszyscy r n i m y si w d r u k a m i , a " c z o w i e k przecitny to taki, ktry nigdy w p e n i nie istnieje" jak zwyk mawia

147 James Joyce, sympatyzujcy z a n a r c h i z m e m z racji t e g o , e p a s t w o

jest koncentryczne, a jednostka ekscentryczna". Dlatego czasami zdarza si n a m czu j a k p e w i e n kwakier k t r y r z e k d o swej o n y : Cay w i a t

jest s z a l o n y za wyjtkiem ciebie i m n i e , ale n a w e t w s t o s u n k u do ciebie m i e w a m wtpliwoci. U c z n i o w i e dr Reicha, dr S p o c k a i Szkoy S u m m e r h i l l w i e l o k r o t n i e zwra cali u wag na brutalno i g u p o t wielu tradycyjnych metod w y c h o w a w c z y c h . N i e m n i e j m e t o d y te s b r u t a l n e i g u p i e tylko wtedy, jeli p o d o b n i e jak wyej w s p o m n i a n i h e r e t y c y u z n a m y , e c e l e m w y c h o w y w a n i a dzieci jest s t w o r z e n i e z d r o w e j p s y c h i c z n i e , h a r m o n i j n e j , twrczej j e d n o s t k i . T y m c z a s e m n i e taki jest zamiar k t r e g o k o l w i e k z istniejcych spoeczestw. Tradycyjne m e t o d y w y c h o w a w c z e s c a k i e m logiczne, pragmatyczne i s e n s o w n e , jeli c h o d z i o s p e n i a n i e p r a w d z i w e g o celu s p o e c z e s t w a , ktrym wcale nie jest t w o r z e n i e i d e a l n e j jednostki, ale r o b o t a jak najbardziej n a l a d u j c e g o spoeczestwo w jego racjonalnych i irracjonalnych a s p e k t a c h . Zarwno

jako s k a r b n i c d a w n e j m d r o c i j a k i cakowit, s u m w s z y s t k i c h d o t y c h c z a sowych gupot i okruciestw. P o w i e d z m y to s z c z e r z e , w peni w i a d o m a , u w a n a i p r z e b u d z o n a (czyli nie z a u t o m a t y z o w a n a ) o s o b a nie p a s o w a a b y d o jakichkolwiek s t a n d a r d o w y c h rl w y z n a c z o n y c h p r z e z s p o e c z e s t w o . Pasuj d o n i c h ludzie, k t r z y p o d d a j si t e m u t r a d y c y j n e m u w y c h o w a n i u . To w s z y s t k o oznacza, e n a w e t w c z y m na p o z r n i e l o g i c z n y m tkwi jaka n e u r o - s o c j o l o g i c z n a logika. Czy tradycyjne szkoy p r z y p o m i n a j m a e w i z i e n i a ? Czy t a m s z w y o b r a n i , krpuj d z i e c k o fizycznie i u m y s o w o ? Czy w r e s z c i e n i e s t o s u j a k t w p s y c h i c z n e g o t e r r o r u ? O d p o w i e d , r z e c z j a s n a , b r z m i "tak". N i e m n i e j , bez tych s z k ludzie nie byliby w s t a n i e pj do p r a c y w b i u r z e lub fabryce, p r z y p o m i n a j c e j mae w i z i e n i e , u p r a c o dawcw, k t r z y t a m s z w y o b r a n i , krpuj ludzi fizycznie i u m y s o w o , a t a k e s t o s u j w o b e c n i c h a k t y p s y c h i c z n e g o t e r r o r u (groc i m u t r a t p a p i e r w z a p e w n i a j c y c h i m p r z e t r w a n i e czyli czekw l u b b a n k n o t w ) . Szkoa p e r m i s y w n e g o w y c h o w a n i a pojawia si s t o s u n k o w o n i e d a w n o w dziejach s y s t e m u edukacji. Nie o d n i o s a te s p e k t a k u l a r n y c h sukcesw, p o n i e w a jak wiat w i a t e m s p o e c z e s t w o zawsze p o t r z e b o w a o l u d z k i c h

148 r o b o t w . D l a t e g o ten rodzaj myli utopijnej b d z i e m g zapuci k o r z e n i e dopiero wtedy, gdy nasze spoeczestwo pozbdzie si autorytaryzmu.

To j e d n a k oznacza z m i a n y na dotychczas niespotykan skal. J e d y n i e w t a k i m okresie p r z y s p i e s z o n e j ewolucji spoecznej b d z i e m y potrzebowa obywateli, ktrzy nie s tpymi, ograniczonymi bigotami bdc jednoczenie twrczymi, innowacyjnymi, o d k r y w c z y m i w kadym tego sowa znaczeniu. Tradycyjne metody wychowawcze zaczto kwestionowa wraz z wkroczeniem spoeczestwa w okres przyspieszonych zmian, kiedy nowoczesne technologie zaczy przeksztaca tradycyjne wartoci. Kopoty komunikacyjne bior si z kierowania komunikatw p o d z y a d r e s , n a p r z y k a d gdy n a s z m m a p r o b l e m z e g o , k o n u m i k a t wysyamy do jego umysu. W tego rodzaju sytuacjach m a m y do czynienia z czym, co d o b r z e ilustruje nastpujcy diagram pochodzcy z analizy translacyjnej:

Rodzic Dorosy lub Komputer Dziecko Przystosowane Dziecko Naturalne

Ten k o m u n i k a t zostaje w y s a n y z Obwodu I do O b w o d u IV. P o w i a d a : Jestem saby. Prosz, pom m i " . Jeli odpowied nadejdzie z Obwodu III do O b w o d u III, z a w i e r a j c t r e W p o r z d k u przyjrzyjmy si t e m u p r o b l e mowi", w r e z u l t a c i e n i c z t e g o n i e w y n i k n i e p o n i e w a t r a f i p o d z y a d r e s . Oczywicie, t e n p r z y k a d jest d o n i e t y p o w y cho nie znaczy, e sie nie z d a r z a . J e s t n i e t y p o w y , p o n i e w a kiedy dziecko zwraca si do m a t k i o p o m o c , ta jest n a u c z o n a by jej udzieli. Przynajmniej tak to wyglda p o d w z g l d e m s t a t y s t y c z n y m . T e g o rodzaju p r o b l e m y k o m u n i k a c y j n e p o j a w i a j s i p r d z e j midzy mem i on. ona prosi: "Pom mi...", a m posugujc si trzecim obwodem, odpowiada: "Przyjrzyjmy si temu problemowi".

149 Zdylimy ju powiedzie, e wdrukowywanie obwodw zawiera

w sobie s p o r d o z p r z y p a d k o w o c i . nie ma wiadomoci funkcjonowania

Kade s p o e c z e s t w o , n a w e t jeli t y c h m e c h a n i z m w , wie w y s t a r c z a

jco d u o z w a s n e j p r a k t y k i , b y p o d e j m o w a p r b y p r o g r a m o w a n i a swych c z o n k w d o o d g r y w a n i a w y z n a c z a n y c h i m rl s p o e c z n y c h . Std t r a d y c y j n e w y c h o w a n i e d z i e w c z y n e k r n i si o d tradycyjnego w y c h o w a n i a chopcw, p r z e z co kobiety czciej w y k s z t a c a j w sobie drugoobwodow wrai-

wo". Nic wic d z i w n e g o , e ruch w y z w o l e n i a k o b i e t pojawi si d o p i e r o w t e d y , gdy s p o e c z e s t w o z a c z o p r z e c h o d z i g w a t o w n e z m i a n y , wkra czajc w e p o k n o w o c z e s n o c i . T r a d y c y j n y s y s t e m s p r a w d z a si w tradycyj nych spoeczestwach, P o d o b n i e jest z e s t r u k t u r k l a s o w , k t r a t a k jak s y s t e m k a s t o w y w s p o e c z n o c i a c h o w a d w , m a n a celu d o k o n y w a n i e o d p o w i e d n i c h " w d r u k w u o s b n a l e c y c h d o p o s z c z e g l n y c h klas. D l a t e g o u r o b o t n i k w aktywi zuje si ona w celu w y k s z t a c e n i a z r c z n o c i , p o d c z a s gdy u klasy wyszej s u y rozwijaniu umiejtnoci w e r b a l n y c h i m a t e m a t y c z n y c h o r a z sprawn e m u p o s u g i w a n i u si s y m b o l a m i . Nawet cyniczni intelektualici przyznaj, e demokracja wyranie

s z w a n k u j e . P o w o d e m t e g o jest fakt, e t r a d y c y j n e m u s p o e c z e s t w u wcale nie z a l e a o na rozwijaniu w e r b a l n y c h (racjonalnych") u m i e j t n o c i u p r z e waajcej w i k s z o c i swych c z o n k w . Inteligencji n i e ceni si z b y t n i o n a w e t w n a s z y m s p o e c z e s t w i e , k t r e woli p r o g r a m o w a ludzi do t e g o , by byli g u p i . Dziki t a k i e m u p r o g r a m o w a n i u m o g oni s p r a w d z a si w tradycyj n y c h z a w o d a c h . Ich o b w d p r z e t r w a n i a b i o l o g i c z n e g o d z i a a n a p o d o b n e j z a s a d z i e co u w i k s z o c i zwierzt N a t o m i a s t obwd emocjonalno teryto

r i a l n y jest t y p o w y dla s s a k w n a c z e l n y c h . Posiadaj t e s z c z t k o w s t r u k t u r t r z e c i e g o o b w o d u , u m y s u " , dziki c z e m u m o g si w y s a w i a . N a t u r a l n i e , z a z w y c z a j o d d a j swj g o s n a s z a r l a t a n w r o z b u d z a j c y c h p r y m i t y w n e , s a m o z a c h o w a w c z e lki i t e r y t o r i a l n e ( p a t r i o t y c z n e " ) a w a n t u r n i c t w o . I n t e l e k t u a l i c i p r z y g l d a j si im z p o g a r d , lecz dalej w i e r z w d e m o k r a c j j a k b y w p o r y w i e lepej wiary, tak s a m o jak wierzy si w k a t o l i c y z m , k o m u nizm czy kult wa.

150 P a m i t a j m y j e d n a k o t y m , e tradycyjny s y s t e m s p r a w d z a si w t r a d y cyjnym s p o e c z e s t w i e . G d y b y ludzie n a m a s o w skal i n t e r e s o w a l i si t y m , c z e m u B e e t h o v e n i n s p i r o w a si k w a r t e t e m s m y c z k o w y m p o d c z a s t w o r z e n i a Dziewitej Symfonii", czy K a n t s k u t e c z n i e o d p a r a r g u m e n t y H u m e ' a o r a z co z n a c z n a j n o w s z e teorie k w a n t o w e w o d n i e s i e n i u do kwestii d e t e r m i n i z m u i w o l n e j woli, z a p d z a n i e ich do n u d n e j , odczowieczajcej p r a c y p r z e s t a o b y by m o l i w e . C z e m u Adlai S t e v e n s o u p r z e g r a z I k i e m E i s e n h o w e r e m , a G e o r g e M c G o v e r n z T r i c k y m Dickym N i x o n e m ? P o n i e w a kierowali swoje s o w a p o d zym a d r e s e m . S t e v e n s o n , M c G o v e r n i i n n i inteligenccy p i k n i s i e s t a r a l i si prze m a w i a do t r z e c i e g o o b w o d u swoich suchaczy, s a b o r o z w i n i t e g o u wik szoci cywilizowanych s s a k w n a c z e l n y c h . Z u p e l n i e inaczej p o s t p o w a l i E i s e n h o w e r i N i x o n . Ten p i e r w s z y posugujc si rol wielkiego t a t u k a , t e n d r u g i p e n i c funkcj wielkiego b r a t a " . Obaj wiedzieli, j a k wciska si w a c i w e guziki w d r u g i m o b w o d z i e n e u r o l o g i c z n y m , dziki k t r y m jest moliwe wyzwolenie emocjonalno-terytorialnego a m o k u i manipulowanie l u d m i . Z e t i o l o g i c z n e g o p u n k t u w i d z e n i a obaj zachowali si jak p r z y s t a o na t y p o w y c h s a m c w alfa. Z tej s a m e j p r z y c z y n y M o r a l i s t a (czyli osoba d o r o s a , k t r a p r z y s w o i a sobie i m p e r a t y w y e t y c z n e c z w a r t e g o o b w o d u ) z t r u d e m k o n t a k t u j e si z n a u k o w c e m l u b t e c h n o k r a t . Nie potrafi si z n i m p o r o z u m i e . M o e n a w e t doj d o w n i o s k u , e n a u k o w i e c zachowuje si n i e l u d z k o " , p o n i e w a z p e r s p e k t y w y t r z e c i e g o o b w o d u , czyli tej funkcji, k t r p r z e c i t n y n a u k o wiec w d r u k o w a n a j m o c n i e j , m o r a l n o wydaje si r z e c z z b y t e c z n Trzeci

o b w d z n a tylko j e d n c n o t m o r a l n . J e s t m d o k a d n o . O r a z j e d e n g r z e c h . J e s t n i m u m y s o w a ociao. N a u k o w c w gryzie s u m i e n i e j e d y n i e wtedy, gdy z m u s z a ich d o t e g o ewolucyjna k o n i e c z n o , j a k t o n a p r z y k a d d z i a o si p o H i r o s z i m i e . A e n i e s do t e g o z b y t skorzy, c, to s a m o m o n a p o w i e d z i e o u n o w o c z e n i a n i u edukacji i m e t o d wychowawczych, j a k r w n i e o e m a n c y p a c j i k o b i e t , r w n o u p r a w n i e n i u ras itd. B u n t p r z e c i w i d i o t y z m o m p r z e s z o c i s k o c z y si p o w o d z e n i e m tylko w r a z z n a r o d z i n a m i s p o e c z e s t w a p o t r z e b u j c e g o

151 c z o w i e k a w i e l o w y m i a r o w e g o , funkcjonujcego A j e s t to c a k i e m r e a l n a wizja. N i e c i e r p l i w y m r a d y k a o m t r u d n o u z m y s o w i s o b i e , e t o , c o w ich oczach u c h o d z i za p r z e j a w n i e s p r a w i e d l i w o c i funkcjonujcej w trady na wszystkich obwodach,

cyjnych s p o e c z e s t w a c h , n i e b y o t a k p o s t r z e g a n e t y s i c , s t o , a n a w e t dwadziecia lat t e m u . Dotyczy to na przykad kwestii zinstytucjonalizo w a n e g o s e k s i z m u . Jeli w ogle j e s t e m y w stanie d o s t r z e c liczne a b s u r d y i b d y p r z e s z o c i , dzieje si t a k t y l k o d l a t e g o , e u d a o n a m si p o z b y licznych dawnych a u t o m a t y z m w oraz e m a m y na widoku u r u c h o m i e n i e kolejnych obwodw. K a d y z n a s p o s i a d a swj ulubiony" obwd, czyli t e n j e d e n o b w d , k t r y w d r u k o w a m u si m o c n i e j o d p o z o s t a y c h . W i k s z o n i e p o r o z u m i e m i d z y l u d m i w y n i k a z tego, e n i e w i e l u z n a s jest w i a d o m y c h i s t n i e n i a tych obwodw i niewiadomie zakada, e nasz p a r t n e r komunikacyjny odbiera na tym s a m y m co my obwodzie. Tak oto w k a d e j g r u p i e s p o e c z n e j w y s t p u j p i e r w s z o o b w o d o w i o s o b nicy n a r c y s t y c z n i ( o r a l n i ) , k t r z y majc do c z y n i e n i a z j a k i m p r o b l e m e m , od razu rozgldaj si za k i m i n n y m , k t o by go rozwiza, b u d z i e p o s i a d a jcy o s o b o w o o r a l n n i e potrafi d e c y d o w a o s w y m losie, s z u k a j wic kogo, k t o p r z e j m i e o d p o w i e d z i a l n o z a ich ycie, C z a s a m i z a m i a s t przyja z n e j s a b o c i w y k a z u j si n i e p r z y j a z n , cho n a d a l s a b p o s t a w . A w t e d y k a d y p r o b l e m wywouje w n i c h zo, p o n i e w a czuj, e j e s t n a r z u c o n y w b r e w ich woli. Ludzie z dominujcym drugim obwodem neurologicznym, stykajc

si z p o d o b n y m p r o b l e m e m , p r b u j rozwiza go w t y p o w y dla s s a k w sposb w a r c z n a jego r d o .

O s o b n i k t r z e c i o o b w o d o w y podejdzie d o p r o b l e m u a n a l i t y c z n i e . Bdzie s t a r a si r o z w i z a g o p r z y p o m o c y z d r o w e g o r o z s d k u . Oczywicie, k i e d y m a m y do c z y n i e n i a z r a c j o n a l n y m p r o b l e m e m , na p r z y k a d p y t a n i e m o to, jak u r u c h o m i d a n m a s z y n , najlepiej p o d e j do n i e g o w laki w a n i e s p o s b . Ale g d y n a s z y m p r o b l e m e m " jest inny czowiek, wdraajcy t y p o w dla d r u g i e g o o b w o d u s t r a t e g i zabjczej zoci, mija si to z s e n s e m .

152 (Powiadaj, e libera to taki czowiek, k t r y wychodzi z pokoju, kiedy z a c z y n a si walka. Jest w t y m co na rzeczy. O s o b n i c y t r z e c i o o b w o d o w i czuj si najbardziej z a g u b i e n i wtedy, gdy obcuj z t y p o w dla d r u g i e g o o b w o d u polityk.) Z kolei o s o b a , k t r a najlepiej w y k s z t a c i a c z w a r t y o b w d , srara si by r a c j o n a l n a (trzeci o b w d ) albo p r b u j e wczu si w uczuciowy w y m i a r d a n e j sytuacji (drugi o b w d ) . J e d n a k p r z e d e w s z y s t k i m s z u k a r o z w i z a m o r a l n y c h . Z m i e r z a do s u s z n y c h r o z s t r z y g n i " . Tego r o d z a j u p o d e j c i e r z a d k o p r z e m a w i a do Racjonalisty z trzeciego obwodu, k t r y poszukuje p r z e d e w s z y s t k i m " o b i e k t y w n e j s p r a w i e d l i w o c i " . A ju n a p e w n o m e do ciera d o osobowoci d r u g o o b w o d o w y c h , o w a d n i t y c h i n s t y n k t e m t e r y t o rialnym i emocjonalnoci. J e d n o s t k i funkcjonuj n a p o d o b n e j zasadzie jak grupy. D l a t e g o , c h o kady z nas p o s i a d a swj dominujcy o b w d , p o d w p y w e m s z o k u l u b s t r e s u m o e by z n i e g o w y r z u c o n y " i dosta si pod k o n t r o l i n n e g o o b w o d u . N a w e t z a t w a r d z i a y Racjonalista m o e nagle z o s t a n i e w o l n i k i e m p i e r w s z e g o o b w o d u , kiedy w sytuacji z a g r o e n i a ycia wczy mu si i n s t y n k t samozachowawczy. Ten sam Racjonalista, kiedy nie wypuci si go z pokoju,

gdzie t o c z y si walka", pod w p y w e m s t r e s u m o e uciec si do typowej dla d r u g i e g o o b w o d u agresji. ( O l i v e r W e n d e l l H o l m e s o k r e l a t e g o r o d z a j u sytuacj m i a n e m zasady h y d r o s t a t y c z n e j w sytuacji k o n t r o w e r s j i " . Ma ona miejsce wtedy, gdy do gosu d o c h o d z gupcy, k t r z y s p r o w a d z a j wszystkich u c z e s t n i k w sytuacji d o swego p o z i o m u . ) Z drugiej s t r o n y n a w e t najbardziej zapalczywy t y p d r u g o o b w o d o w y

m o e uruchomi trzeci obwd, kiedy nie b d z i e w s t a n i e r o z w i z a p r o b l e m u w s p o s b emocjonalny. K a d y z n a s (dotyczy to n a w e t dzieci) m o e te wcieli si w rol czwart o o b w o d o w e g o Rodzica, kiedy b d z i e m u s i a o d w o a si d o m o r a l n o c i p l e m i e n n e j , aby u r z e c z y w i s t n i swj cel (na p r z y k a d p o w o u j c si na p a m i z m a r e g o ojca). Dajcie n a m dziecko, co n i e ma piciu lat, a ju na zawsze u k s z t a t u j e m y m u w i a t " w y m d r z a si p e w i e n o s i e m n a s t o w i e c z n y j e z u i t a . C z o -

153

wiek t e n by w b d z i e , co skwapliwie s p u e n t o w a ldous H u x l e y , d o w o d z c e to jezuici wychowali W o l t e r a , D i d e r o t a i m a i k i z a de Sade'a, a wic ich t e c h n i k i p r o g r a m o w a n i a u m y s u dalekie byy o d d o s k o n a o c i . N i e z a l e n i e o d t e g o , w i k s z o ludzi p r z y p o m i n a i d e a l n e repliki s w o i c h p r z o d k w . N i k o g o n i e dziwi t e t a k t , e w i k s z o dzieci w y c h o w a n y c h p r z e z j e z u i t w na z a w s z e p o z o s t a j e k a t o l i k a m i , a wikszo dzieci demokratw n i e b r a t a si z r e p u b l i k a n a m i . Kiedy w e m i e si p o d u w a g wielo d o s t p n y c h n a m s y s t e m w f i l o z o ficznych, poczwszy o d n u d y z m u i b u d d y z m u , n a u k o w e g o m a t e r i a l i z m u i kultu wa, k o m u n i z m u i w e g e t a r i a n i z m u , s k o c z y w s z y na s u b i e k t y w n y m idealimie i egzystencjalimie, metodyzmie i szintozmie, t r z e b a u z n a fakt

p r z e b y w a n i a wikszoci ludzi w t y m s a m y m t u n e l u r z e c z y w i s t o c i co ich r o d z i c e z a efekt p r o c e s u k o n t r o l i u m y s u . Tak w a n i e dziaaj m e c h a n i z m y a k u l t u r a c j i . W s z y s c y j e s t e m y g i g a n t a m i , w y c h o w a n y m i p r z e z pigmejw, ktrzy nauczyli si c h o d z i na m e n t a l n y c h c z w o r a k a c h . Celem tej ksiki

jest osignicie w y p r o s t o w a n e j sylwetki, u r z e c z y w i s t n i e n i e cakowitej m o c y naszego umysu. Istnieje t a k a o p o w i e z e n (tak, t a k , ju sysz t e n m i e c h ) o m n i c h u , k t r y p o n i e u d a n y c h p r b a c h osignicia owiecenia" p r z y p o m o c y n o r m a l nych m e t o d zen, p o s t a n o w i z g o d n i e z e w s k a z w k a tai s w e g o m i s t r z a m y l e tylko o wole. I tak te dzie po d n i u w m n i c h myla o wole, w i z u a l i z o w a w o a , r o z m y l a o wole, a p e w n e g o r a z u odwiedzi go w celi jego m i s t r z i t a k mu p o w i e d z i a : Przyjd t u t a j . M a m ci co do p o w i e d z e n i a " . "Nie m o g si s t d w y d o s t a ' ' m i e s z c z si w d r z w i a c h " . Nie mog si wydosta... M w i c te sowa, m n i c h d o z n a owiecenia". M n i e j s z a o to. c z y m jest o w i e c e n i e . W tej chwili n i e jest to i s t o t n e . M n i c h po p r o s t u p r z e s z e d gwa town przemian u m y s u . W y t w o r z y w sobie z u d z e n i e , e jest w o e m - o d p o w i e d z i a mnich Moje rogi n i e

i p r z e b u d z a j c si z t e g o h i p n o t y c z n e g o s t a n u , r o z p o z n a m e c h a n i z m w s z y s t k i c h p o z o s t a y c h z u d z e , k t r e sprawiaj, e j e s t e m y r o b o t a m i .

1. O d t w r z w w y o b r a n i swj p i e r w s z y o r g a z m . Z a s t a n w si, k t r e z w c z e s n y c h b o d c w i fetyszy n a d a l p o b u d z a j ci s e k s u a l n i e . 2. Prbuj zmieni swj wdruk seksualny.

Z a s t a n w si n a d t y m , czy j e s t e w s t a n i e osign o r g a z m p r z y p o m o c y m e t o d y , k t r wczeniej trak towae jako tabu. 3 . W y o b r a sobie, e j e s t e w i e l e b n y m J e r r y m Falwellem. Postaraj si wytumaczy w y i m a g i n o w a n e m u h o m o s e k s u a l i c i e , d l a c z e g o jego w d r u k seksu alny j e s t g r z e s z n y " i n a m w i go do z m i a n y . P o s t a r a j si doczy do t e g o wskazwki, jak to u c z y n i . 4. Wyobra sobie, e j e s t e gejem l u b lesbijk. Postaraj si wytumaczy Jerryemu Falwellowi,

dlaczego n i e m o e s z z m i e n i swego w d r u k u seksual n e g o w zadowalajcy go s p o s b . 5. Przeczytaj ksik M a r g a r e t M e a d Pe i charakter w trzech spoecznociach pierwotnych. N a s t p n i e

n a p i s z p i c i o s t r o n i c o w r o z p r a w k o t y m , e z obiek tywnego p u n k t u widzenia nasze plemienne tabu posiadaj wikszy s e n s od o p i s a n y c h w t y m dziele. Potraktuj to powanie! 6. Przyjmij p u n k t w i d z e n i a S a m o a c z y k w o p i s a -

nych w dziele M e a d . N a s t p n i e n a p i s z p i c i o s t r o n i cow r o z p r a w k o t y m , e ich t a b u maj wikszy s e n s n i te wystpujce w n a s z y m s p o e c z e s t w i e . 7. Przeczytaj p o n o w n i e ten f r a g m e n t niniejszej ksiki, w k t r y m mowa jest o yrafie i g s i o r z e . Czy m w i ci on co o twoim wdruku s e k s u a l n y m ? Czy m a s z swojego j e e p a i p i e c z k p i n g p o n g o w ?

Razdzia PRANIE I

IX UMYSU

M Z G U

P R O G R A M O W A N I E

Posiadamy pewne przeczucia na temat naszego miejsca w przestrzeni, ktre odziedziczylimy po naszych mapich przodkach. Sir Arthur Eddington Space, Time and Gravitatio n

Pranie mzgu i programowanie umysu

157

Nigdy w c z e n i e j w

dziejach

ludzkoci

n i e bylimy tak blisko urzeczy-

w i s t n i e n i a u t o p i i . J e d n o c z e n i e w s p o m n i a n a u t o p i a m o e s t a si d l a n a s r d e m najwikszej u d r k i . Coraz wiksz m a m y w i e d z n a t e m a t m e t o d o d d z i a y w a n i a n a l u d z k i e umysy, na temat wprowadzania ich w cakiem nowe tunele rzeczywistoci. Jakie mog by tego konsekwencje, przekonuj nas o tym przenikliwe wizje 1984 i Nowego wspaniaego wiata. Rwnoczenie poznajemy coraz liczniejsze techniki transformacji

u m y s u , dziki k t r y m m o e m y c z e r p a w i e l e r a d o c i i k o r z y c i , z a m i a s t utwierdza si w biedzie i tpocie. W ten scenariusz wpisane s wszystkie wizje nadczowieczestwa. Umys m o n a dostraja jak telewizor, wyczajc j e d e n kana, wcza inny. W i e d z o t y m weterani rewolucji neurologicznej z lat szedziesitych. i siedemdziesitych XX wieku. Tego te dotycz najwiksze nadzieje i zagroenia naszych czasw.

W a r t o p o m y l e o i n n y m scenariuszu wydarze.

CYJANEK I S Y N C H R O N I C Z N O

W listopadzie 1 9 7 8 roku pojechaem do Seattle w celu siciogodzinnej inscenizacji trylogii Illuminatus! ,

zobaczenia

dzie-

n a p i s a n e j przeze mnie

i B o b a She, a w y r e y s e r o w a n e j p r z e z K e n a C a m p b e l l a . Przypomniaem sobie w t e d y s c e n , o k t r e j k o m p l e t n i e z a p o m n i a e m w cigu s i e d m i u lat, jakie upyny od chwili powstania tej ksiki. Przedstawiaa ona szalonego mesjasza, k t r y rozkaza trzem tysicom t r z y s t u s w o i c h u c z n i w popeni

samobjstwo przy p o m o c y napoju z cyjankiem. Bezmylne roboty speniy jego yczenie, wypijajc zabjczy koktajl. Piszc t dziwaczn s c e n , chcielimy pokaza do czego w skrajnych

przypadkach moe doprowadzi p r a n i e m z g u . O b y d w a j traktowalimy j jak swego rodzaju, ekstrawaganck fantazj, stworzon dla potrzeb saty-

r y c z n y c h , c e l o w o wyolbrzymiajca, p e w n n i e z b y t r a d y k a l n t e z . Ale n i e s p o d z i e w a n i e s c e n a ta uderzya w czuy p u n k t c z a s o p r z e s t r z e n i .

158 P o n i e w a w t y m s a m y m czasie, gdy odgrywali j a k t o r z y , w s z y s t k i e stacje telewizyjne i g a z e t y z a c z y trbi n a t e m a t p o d o b n e g o p r z y p a d k u o d m d o n e g o z a c h o w a n i a n a m a s o w skal. W n a s z e j s z t u c e o w y m m a n i a k a l n y m g u r u b y Adolf Hitler. J e d n a k w l i s t o p a d z i e 1 9 7 8 r o k u , gdy g r a n o j na scenie, inny m a n i a k a l n y g u r u , J i m J o n e s , p o s t a n o w i o d e g r a j w rzeczywistoci. Dziewiciuset zwolennikw Jima Jonesa niezwocznie zastosowao si do j e g o r o z k a z u , wypijajc n a p j z cyjankiem. W historii tej szczeglnie uderzy mnie fakt, e J o n e s urzdzi swj Gotterdummerung w tym samym czasie, kiedy odbya si premiera amerykaska naszego dziea. Jeszcze bardziej zadziwiajce byo to s a m o narzdzie zbrodni cyjanek.

P s y c h o l o g Karol J u n g i fizyk Wolfgang Pauli s f o r m u o w a l i k o n k r e t n e pojcie pomagajce z r o z u m i e tego rodzaju s z c z e g l n e zbiegi okolicznoci. N a z w a l i j e s y n c h r o n i c z n o c i a m i " , twierdzc e r e p r e z e n t u j o n e a k a u zaln z a s a d holistyczn wystpujc w naturze i dziaajc poza l i n e a r n y m porzdkiem czasu n e w t o n o w s k i e g o ,

Pauli, p o d o b n i e jak wikszo fizykw kwantowych, wiedzia e z d a r z e subatomowych nie s p o s b poj przy pomocy terminologii n e w t o n o w s k i e j . Dla ich z r o z u m i e n i a potrzebny jest pewien rodzaj akauzalnoci ( indeterminizmu ) lub holizmu (super-determinizmu). W obu przypadkach dochodzi do zachwiania relacji

pomidzy "obserwatorem", a "obserwowanym" . (O czym jeszcze w s p o m n . ) Z kolei J u n g zauway, e takie s y n c h r o n i c z n o c i maj miejsce w t e d y , gdy zostaj p o r u s z o n e g b o k i e s t r u k t u r y psychiki. J u n g p o d e j r z e w a , e t e s t r u k t u r y s p o o o n e n a czym, c o n a z y w a p o z i o m e m p s y c h o i d a l n y m " . M i a on z n a j d o w a si poniej n i e w i a d o m o c i zbiorowej, w miejscu, gdzie u m y s nie j e s t jeszcze o d d z i e l o n y od m a t e r i i , w k w a n t o w e j p i a n i e , z k t r e j pniej powstaj kolejno materia, forma i wiadomo. Z a r a z , z a r a z . Robi si c o r a z dziwniej...

DZIEDZICZKA, KTRA NAPADA NA BANK

Kiedy 4 l u t e g o 1 9 7 4 r o k u A r m i a Wyzwolenia S y m b i o n u p o r w a a P a t t y H e a r s t , dziewczyna t a b y a n o r m a l n " m o d d z i e d z i c z k fortuny wiel-

159 kiego m a g n a t a p r a s o w e g o . U c z s z c z a a d o zwyczajnej szkoy, m i a a n o r m a l n e g o c h o p a k a i p a l i a p r z e c i t n e iloci trawy, j a k p r z y s t a o n a d z i e d z i c z k wielkiej f o r t u n y w owych czasach. Pidziesit s i e d e m d n i p n i e j s t a a si z u p e n i e n o w osob. Nazywaa si teraz Tania i ya w cakowicie n o w y m tunelu rzeczywistoci. Podczas g d y P a t t y bya h e t e r o s e k s u a l n a , Tania b y a b i s e k s u a l i s t k . O ile P a t t y z g r u b s z a a k c e p t o w a a t u n e l rzeczywistoci r o d z i n y H e a r s t w , z n i e l i c z n y m i modyfikacjami w a c i w y m i dla o s b w jej w i e k u , o tyle T a n i a bya z a a r t , n i e p r z e j e d n a n rewolucjonistk. O ile P a t t y d a r z y a s z a c u n k i e m swoich r o d z i c w , Tania n a z y w a a ich k a m c a m i n a u s u g a c h k o r p o racji", z r w n y m p r z e k o n a n i e m twierdzc, e bior o n i u d z i a w kapitali s t y c z n y m spisku, majcym n a celu wybicie" a m e r y k a s k i c h biedakw

a do ostatniego mczyzny, k o b i e t y i dziecka". Podczas gdy P a t t y bya m i a " i s y m p a t y c z n a , a ju na p e w n o wyrzekaa si p r z e m o c y , T a n i a w z i a u d z i a p r z y n a j m n i e j w j e d n y m n a p a d z i e na b a n k , a jej zdjcie z k a r a b i n e m w d o n i a c h o b i e g o cay wiat. Co t a k i e g o si z d a r z y o ? Jak d o s z o do t e g o , e P a t t y d o z n a a takiej przemiany? Kiedy j zapano i z a p r o w a d z o n o p r z e d sd, jej o b r o c y t u m a -

czyli, e p o d d a n o j p r a n i u m z g u " . N i e m n i e j s d z i o w i e a l b o nie z r o z u m i e l i ich a r g u m e n t a c j i a l b o jej nie uwierzyli, w zwizku z c z y m P a t t y p o s z a do wizienia za g r z e c h y p o p e n i o n e przez Tani. Do dzi d y s k u t u j e si na t e n t e m a t , p o n i e w a cze ludzi u w a a , e P a t t y p o w i n n a p o n i e o d p o w i e d z i a l n o za t o , co si z n i d z i a o po p o r w a n i u jej p r z e z A r m i W y z w o l e n i a S y m b i o n u , p o d c z a s gdy inni n i e s wcale t e g o p e w n i . O d k a d a j c n a bok m e t a f i z y c z n e r o z w a a n i a n a Lemat kwestii odpowie dzialnoci", m o n a bez s z c z e g l n e g o w y s i k u m y l o w e g o doj d o w n i o s k u , e m o d a p a n n a H e a r s t , p o c h o d z c a z r o d z i n y o g i g a n t y c z n e j f o r t u n i e , raczej n i e p o s u n a b y si d o n a p a d u n a b a n k , gdyby wczeniej n i e p o r w a n o jej i n i e w c i e l o n o w s z e r e g i rewolucjonistw. Biorc z a p o d u w a g , e owi rewolucjonici t w o r z y l i co na k s z t a t a r m i i , b y m o e p o u c z a j c e b d z i e p o r w n a n i e jej s y t u a c j i d o r e k r u t a w c i e l o n e g o d o wojska.

160 Oczywicie, n i k o g o n i e b i e r z e s i , g w a t e m d o a r m i i , jak t o b y o w p r z y p a d k u p o r w a n i a P a t t y H e a r s t . Tym n i e m n i e j p r o c e s , t e n w y k a z u j e liczne podobiestwa. C z o n k o w i e komisji rekrutacyjnej nie wdzieraj si do

d o m u r e k r u t a u z b r o j e n i w b r o . P o p r o s t u wysyaj m u z a w i a d o m i e n i e . Ale w o b u przypadkach m a m y do c z y n i e n i a z przymusem. Mody pobo

rowy wie, e jeli nie o d b i e r z e z a w i a d o m i e n i a , a r m i a wyle do jego d o m u a g e n t w , k t r z y zaprowadz go przed komisj si, chyba e u d a mu si uciec z kraju. Ma do w y b o r u a l b o pj do wojska a l b o trafi do w i z i e n i a . Tak wic n i e z a l e n i e od tego, czy m w i m y o A r m i i W y z w o l e n i a S y m b i o n u czy A r m i i USA, w o b u p r z y p a d k a c h r e k r u t j e s t b e z r a d n y jak d z i e c k o . K t o i n n y d e c y d u j e o jego losie. Z u p e n i e jak n o w o r o d e k p r z y g n i a t a n y p r z e z c a y w i a t . Z u p e n i e jak m a e d z i e c k o uczce si t e g o , e p i e r w s z r e g u p r z e t r w a n i a w wiecie j e s t p o s u s z e s t w o . L u d z i e , jeli nie s n u d y s t a m i , zwykle w s t y d z si nagoci. Wyraaj to liczne k o s z m a r y s e n n e , k t r y c h p e n o jest w l i t e r a t u r z e (na p r z y k a d w Finnegans Wake Joyce'a, n a j s y n n i e j s z y m literackim n i e ) . D l a t e g o p i e r w szym k r o k i e m w kierunku wyjcia z cywilnego t u n e l u rzeczywistoci i wejcia w tunel rzeczywistoci m i l i t a r n e j jest fizyczny s p r a w d z i a n , p o d c z a s k t r e g o j e d n o s t k a zostaje r o z e b r a n a d o n a g a i z m u s z o n a d o p r z e m a r s z u w o k d u e g o b u d y n k u w r a z z p o z o s t a y m i n a g i m i ofiarami, p o d c z a s gdy w p e n i u b r a n i f u n k c j o n a r i u s z e wydaj im n a j k r t s z e m o l i w e r o z k a z y : Wsta. Usi. M a s z e r o w a . Wrci" itd. Nieco a g o d n i e j s z form tego rodzaju rytuau o d z i e r a n i a z bezpiecznych p a r a m e t r w s p o e c z n y c h p r e z e n tuje inicjacja m a s o s k a , p o d c z a s ktrej j e d n o s t k a zostaje o d a r t a ze swego ubrania jedynie poowicznie. Wspomniany tu rytua odziera jednostk z rzeczy posiadajcych

z n a c z n i e b a r d z i e j s u b t e l n n a t u r , z caego s y s t e m u s p o e c z n e g o , w k t r y m ya p r z e d w p a d n i c i e m w rce Armii Wyzwolenia Symbionu l u b A r m i i S t a n w Z j e d n o c z o n y c h . Kiedy l e k a r z m w i n a g i e m u p o b o r o w e m u : Pochyl si. Wyszczerz zby", tak z w a n a r z e c z y w i s t o r o z p a d a si w g r u z y z u p e n i e jakby ofiara n a g l e zacza gra w j a k i m s u r r e a l i s t y c z n y m filmie. W przy padku zwyczajnego pracodawcy, kiedv staje si on n i e z n o n y , z a w s z e m o n a

161 mu powiedzie Do w i d z e n i a " i zacz szuka n o w e j pracy. N i e s p o s b t a k p o s t p i w o d n i e s i e n i u do a r m i i , b d c o s a c z o n y m w p i e r w s z o o b w o d o w y m stanie bezradnoci. Kiedy rosyjski m a t e m a t y k Uspieski zacz p o b i e r a n a u k i u G u r d i jewa, n i e p o t r a f i z r o z u m i e , c z e m u n a z y w a o n ludzi m a s z y n a m i niewia d o m y m i otavzajcego ich w i a t a o b i e k t y w n e g o . A wtedy, p e w n e g o d n i a , tu po r o z p o c z c i u I Wojny wiatowej, zobaczy ciarwk p e n sztucznych ng. W y s y a n o je na f r o n t . Ale n i e m i a y tam suy o n i e r z o m k a l e k o m , tylko p r z y s z y m ofiarom wojny. N i e u c h r o n n o tej sytuacji w y d a w a a si tok oczywista, e suby m e d y c z n e woay zawczasu z a d b a o a s o r t y m e n t n o w y c h n g . U g r u n t o w y w a o je w ich decyzji z a o e n i e , e m i l i o n y m o d y c h ludzi p j d na w o j n i d a d z si okaleczy, oszpeci i zwali z n g jak b y d o maszerujce do rzeni. W tym nagym przebysku w i a d o m o c i U s p i e s k i poj mechaniczn

n a t u r zwyczajnej ludzkiej w i a d o m o c i .

(Nie

mog

s i std w y d o s t a . Moje r o g i n i e m i e s z c z s i

w drzwiach..".)
Nie inaczej wygldaa inicjacja w r o d z i n i e M a n s o n a " . L y n e t t e F r o m m e , p o d o b n i e jak P a t t y H e a r s t , bya n o r m a l n " m o d A m e r y k a n k , p o s i a d a jc m n i e j p i e n i d z y od H e a r s t w n y , ale n i e wykazujc jakiej szczeglnej skonnoci do zachowa przestpczych. Po odbytym u generaa M a n s o n a t r e n i n g u L y n e t t e s t a a si S q u e a k y F r o m m e , k t r a o s a d z o n o w wizieniu p o d z a r z u t e m prby zabjstwa amerykaskiego prezydenta. W n a s t p n y m r o z d z i a l e p o s t a r a m si d o k a d n i e j w y j a n i , d l a c z e g o rekrutacja do wojska stanowi modelowy przykad dowiadczenia

prania mzgu". Pki c o w a r t o p o d k r e l i , e s a m o s p o e c z e s t w o jest wielk m a s z y n p r z e z n a c z o n d o p r a n i a m z g u , k t r e j r e g u y s e m a n t y c z n e i role p c i o w e maj n a celu p r o d u k c j a u t o m a t w s p o e c z n y c h . Oczywicie, s a m k o n c e p t prania m z g u " n i e p o s i a d a silnego o p a r c i a w n a u c e . O s t a t e c z n i e , m z g n i e jest b r u d n y m c i u c h e m tylko elektro-koloidowym procesorem informacyjnym, yw sieci ponad stu dziesiciu

162 miliardw komrek nerwowych zdolnych do 102378000 powiza, przekracza jcych ilo a t o m w we wszechwiecie. W tym e l e g a n c k i m , z m i n i a t u r y z o w a n y m b i o k o m p u t e r z e c o m i n u t p r o g r a m u j e si s t o m i l i o n w p r o c e s w . Z p u n k t u w i d z e n i a neuro-socjologii to jak p o s t r z e g a m s i e b i e " i mj w i a t " zaley o d jakoci w d r u k o w p o s z c z e g l n y c h o b w o d w . K a d e s p o e c z e s t w o p o s i a d a w i e d z n a t e m a t p r o g r a m o w a n i a . swoich dzieci. P r o c e s t e n n a z y w a si a k u l t u r a c j . J e s t o n a o d p o w i e d z i a l n a za t o , eby dzieci k a t o l i k w z o s t a y k a t o l i k a m i , dzieci S a m o a c z y k w d o s t o s o w a y si d o s p o e c z e s t w a s a m o a s k i e g o , a dzieci rosyjskich k o m u n i s t w s t a y si d o b r y m i m a y m i rosyjskimi k o m u n i s t a m i . Kade s t a r e p o k o l e n i e zajmuje si p r a n i e m m z g u modego pokolenia. Chrzecijastwo, b u d d y z m i islam to najpotniejsze na naszej p l a n e c i e instytucje p r o g r a m o w a n i a umysw. Te trzy wielkie s y s t e m y t e o l o g i c z n e m i a y p o w a n y wpyw na p o n a d p o o w d o r o b k u ludzkoci w zakresie s z t u k i i filoz o f i i , a r c h i t e k t u r , m u z y k , obrazy, l i t e r a t u r ideay w y c h o w a w c z e , wielkie i d e e " i t y m p o d o b n e . Oczywicie, nie s p o s b p o m i n w k a d u k o n f u c j a n i z m u , j u d a i z m u , h i n d u i z m u czy wspczesnej n a u k i , ale wpyw Buddy, M a h o m e t a , J e z u s a i w. Pawa jest n i e do p r z e c e n i e n i a . Co czy tych c z t e r e c h m c z y z n ? J a k d o w o d z i Aleister Crowley: Nie podzielaj o n i a d n y c h w s p l n y c h p u n k t w w d o k t r y n i e , a d n y c h wsplnych p u n k t w w etyce, a d n e j t e o r i i na t e m a t ycia w zawiatach", a j e d n a k w h i s t o r i a c h ich y w o t w o d n a j d u j e m y j e d n w s p l n cech p o r d wielu r n i c " . B u d d a by p r z e c i t n y m h i n d u s k i m szlachcicem, k t r y n a g e d o w i a d c z y b y s k a w i c z n e j p r z e m i a n y u m y s u , stajc s i wielkim n a u c z y c i e l e m . M a h o m e t by p r o s t y m ujedaczem wielbdw, nie wykazujcym

si s z c z e g l n a m b i c j czy inteligencj, k t r y n a g l e d o w i a d c z y b y s k a wicznej p r z e m i a n y u m y s u , stajc si w i e l k i m n a u c z y c i e l e m , z d o b y w c , prawodawc i prorokiem. N i e z n a n e s n a m losy J e z u s a p r z e d u k o c z e n i e m t r z y d z i e s t k i , k i e d y t o n a g l e d o w i a d c z y byskawicznej p r z e m i a n y u m y s u , s t w a r z a j c d o k t r y n , k t r a p o s t a w i a n a g o w i e cae C e s a r s t w o R z y m s k i e i w y w a r a t r w a y w p y w n a p n i e j s z e losy cywilizacji z a c h o d n i e j .

163 w. Pawe, k t r y przej n a u k i J e z u s a i s t w o r z y w o p a r c i u o nie r u c h wojownikw, przey radykaln przemian umysu, podczas ktrej r z e k o m o z o s t a o l e p i o n y i w z n i e s i o n y do n i e b a , gdzie ujrza rzeczy o k t r y c h nie jest susznie mwi". W s z y s t k i c h tych wielkich p r z y w d c w religijnych nie czyo nic i n n e g o p o z a t y m j e d n y m w s p l n y m e l e m e n t e m wielkiej p r z e m i a n y d u c h o w e j . B u d d a t w i e r d z i , e jego owiecenie m i a o c h a r a k t e r c z y s t o n a t u r a l n y . Z a p y t a n o go kiedy; Czy j e s t e B o g i e m ? " Odpowiedzia: Nie" Czy j e s t e w i t y m ? " Nie" Wic k i m j e s t e ? " Jestem przebudzonym" M a h o m e t i n f o r m u j e n a s , e rozmawia z a n i o e m G a b r i e l e m . J e z u s , e Ojciec, k t r y jest w n i e b i e " przemwi p r z e z niego. N a t o m i a s t w. Pawe, e ujrza w i a t a i w c z e n i e j w s p o m n i a n e c u d a . Zachowujc zdrowy dystans do wszelkiej bani i m i t u , n i e m o e m y przeoczy jednej koincydencji: O t o kto, bdcy nikim, doznaje nagej p r z e m i a n y umysu, stajc si k i m , k t o odcinie swe p i t n o w historii- Wikszo z n a s , na d o b r e i na ze, jest spadkobiercami tych czterech bio-elektrycznych i l u m i n a t w " . I l u m i n a c j e t e m o n a r n i e definiowa. W i k s z o z n a s ( w t y m r w n i e ja) u z n a , e t o , co si s t a o z Patty H e a r s t , b y o c z y m zym", p o d c z a s gdy t o , c o si s t a o z B u d d , b y o c z y m d o b r y m " . W a r t o t u j e d n a k p o d k r e l i , e n i e z a l e n i e od t e g o , czy m w i m y o c z y m d o b r y m " czy o c z y m zym", z a s a d n i c z o m a m y do c z y n i e n i a z i d e n t y c z n y m d o w i a d c z e n i e m . T sytuacj o b r a z u j e n a s t p u j c a ilustracja:

164 Jeli d o s t r z e g a m y w niej j e d n f o r m , p o w i n n i m y przyjrze si jej p o n o w n i e , poniewa, m o n a ujrze w niej co i n n e g o . Kiedy w p o d o b n y s p o s b p o d c h o d z i m y do caego wiata, a nie tylko do o b r a z k a w tekcie, p r z e y w a m y swego rodzaju przemian umysu,

p o d o b n do tej, k t r a p r z e m i e n i a dziedziczk wielkiej fortuny w b a n d y t k , n i e z n a n e g o ciel w mesjasza, zwyczajnego urzdnika b a n k o w e g o w p a c j e n t a szpitala p s y c h i a t r y c z n e g o . . . P o d o b n e g r u n t o w n e przemiany umysu zapocztkowuj kady rewolu cyjny p r z e o m w s z t u c e i n a u c e . Neuro-socjologia zajmuje si dziejami t a k i c h p r z e m i a n , s k o k a m i k w a n t o w y m i z rzeczywistoci p l e m i e n n e j " do rzeczy wistoci feudalnej", z rzeczywistoci f e u d a l n e j " do r z e c z y w i s t o c i i n d u s t r i a l n e j " , a d o o b e c n e g o s k o k u przyszoci. Jeli s d z i s z , e nie p o d d a n o ci p r a n i u u m y s u , z a s t a n w si, c z e m u nie b u n t u j e s z si p r z e c i w m i e r c i . N i e w s z y s t k i m l u d z i o m a t w o jest p r z y w y k n d o m y l e n i a o m i e r c i . R z e c z j a s n a , m i s t y c y z a w s z e byli p r z e k o n a m c o d o i s t n i e n i a j a k i e j s z c z e g l n e j f o r m y d u c h o w e j ' ' n i e m i e r t e l n o c i , a m i m o t o c h i s c y t a o i c i i eu r o p e j s c y a l c h e m i c y d u g o p o s z u k i w a l i e l i k s i r u ycia, k t r y o b d a r z y b y ich cielesn niemiertelnoci. Na przykad Paracelsus pozostawi w s p a d k u p o s o b i e t r o c h n a s i e n i a z e w s k a z w k a m i jak p r z y w r c i g o d o y c i a . ( N a j w y r a n i e j w wielki alchemik mia dosy mgliste i niewaciwe

wyobraenie na temat samej istoty klonowania.) Tymczasem w latach o s i e m d z i e s i t y c h XVIII w i e k u B e n j a m i n F r a n k l i n w A m e r y c e i C o n d o r c e t w e F r a n c j i pisali, e m e d y c y n a w k r t c e b d z i e w s t a n i e p o k o n a m i e r oraz inne zarazy. W s p c z e s n y r u c h i m m o r t a l i s t w m a t a k e swych p r o r o k w . P i e r w s z y m z n i c h b y R.C.W. E t t i n g e r , k t r y w 1 9 6 4 roku o p u b l i k o w a k s i k The Prospects tunel of Immortality. od Ettinger, najwyraniej z a m i e s z k u j c y o d m i e n n y naszego plemieniu, twierdzi bez

rzeczywistoci

wikszoci

o g r d e k , e n a s z e p o k o l e n i e m o g o b y b y p i e r w s z y m , k t r e m u u d a o b y si wyrwa z e s z p o n w mierci i n a w o y w a d o w s p l n e g o d z i a a n i a n a rzecz realizacji tego celu.

165 Od t a m t e j p o r y w b a d a n i a c h n a d p r z e d u a n i e m ycia i n i e m i e r t e l noci d o k o n a s i s k o k k w a n t o w y . Pojawiy s i t e liczne ksiki, n o s z c e ten s a m p r z e k a z co u E t t i n g e r a . W r d n i c h w a r t o w y m i e n i :

The Biological Time Bomb Taylora z 1 9 6 8 r o k u , The Immortalist H a r r i n g t o n a z 1 9 6 9 roku,

The Immortality Factor Segerberga z 1 9 7 3 t o k u , Here Comes Immortality Tucille'a z 1 9 7 4 roku,

Prolongevity R o s e n f e l d a z 1 9 7 6 r o k u , No More Dying K u r t z m a n a z 1978 roku, The Life Extension Revolution K e n t a z 1980 r o k u .

W dziesitkach s p o e c z e s t w istniej g r u p y p r o w a d z c e b a d a n i a n a d op n i a n i e m p r o c e s w s t a r z e n i a , lobbujce na rzecz wikszej iloci b a d a i publi kujce t e k s t y na t e m a t czekajcych n a s p e r s p e k t y w , wicych si z n i e s a m o w i t y m s k o k i e m ewolucyjnym o d m i e r t e l n o c i d o n i e m i e r t e l n o c i . Nale d o n i c h m i d z y i n n y m i nastpujce grupy: K o m i t e t n a rzecz W y e l i m i n o w a n i a mierci z s i e d z i b w San M a r c o s w s t a n i e Kalifornia; T o w a r z y s t w o Krion i c z n e z siedzib w S a n Francisco, S t o w a r z y s z e n i e Prometejskie z Baltimore; organizacja Dugie ycie" z Chicago; Fundacja Alcor z San Diego; Fundacja Badawcza na rzecz Eliminacji C h o r b i mierci z N o w e g o J o r k u i t p . Przyjrzyjmy si o k a d c e jednej z o s t a t n i c h k s i e k p o w i c o n y c h tej tematyce, Conuest of Death Alvina Silversteina. Na jej o b w o l u c i e w i d n i e j

n a p i s a n e t u s t y m d r u k i e m sowa:

Kontrowersyjne spojrzenie na rewolucj w medycynie, zawierajce hipotez, e moemy by ostatnim pokoleniem poddajcym si mierci.

M a m y tu do czynienia z bardzo pesymistycznym przesaniem. Wynika z n i e g o , e n i e doyjemy n i e m i e r t e l n o c i . Wci n i c m o e m y w y r w a si m i e r c i . N a s z e rogi n i e s w s t a n i e p r z e d o s t a si p r z e z d r z w i .

166 T y m n i e m n i e j , r e d a k t o r z y tej ksiki m u s i e l i u z n a jej f a t a l i s t y c z n e p r z e s a n i e z a r z e c z g o d n p o d k r e l e n i a , p o n i e w a sdzili, e k i e d y p o w i e si l u d z i o m o bliskiej p e r s p e k t y w i e n i e m i e r t e l n o c i , m o e o k a z a si to dla nich z b y t szokujce. J a k to w ogle m o l i w e ? ! Przecie w s z y s c y j e s t e m y skazani n a jej l o d o w a t e t c h n i e n i e . N a s z e t u n e l e n i e s p r z y w y k e d o myli

o i n n e j rzeczywistoci. P r a w d z i w a wersja p r z e s a n i a dr. Silversteina z n a j d o w a a si dopiero p o w e w n t r z n e j stronie okadki i gosia:

Nie musimy by ostatnim pokoleniem, ktre podda si mierci. Moemy pokona mier jeszcze za swego ycia.

Najwyraniej w opinii wydawcw u m i e s z c z e n i e p o d o b n e j treci na czoowej s t r o n i e o k a d k i byoby p r z e s a d n r e k l a m rewolucji n e u r o l o g i c z n e j " . W y s t a r c z y d o t r z e d o 1 8 9 s t r o n y ksiki S i l v e r s t e i n a , a b y z a p o z n a si z jego s z a c u n k a m i na t e m a t moliwych do osignicia p o s t p w w z a k r e s i e eliminacji m i e r c i :

DOBRE WIECI Okoo 1983 roku zaczniemy powstrzymywa proces starzenia. Okoo 1989 roku radykalnie wyduy si dugo ycia. Okoo 1990 roku ostatecznie pokonamy choroby i mier.

J e s t e c i e p r z y g o t o w a n i n a t moliwo, czy le z a p r o g r a m o w a n o w a s z w i a d o m o w taki s p o s b , abycie n i e byli w s t a n i e n a w e t o t y m myle? K t o w a m w m w i , e musicie u m r z e ? Kto bardziej n i e o m y l n y o d l u d z i , ktrzy zaprogramowali Patty Hearst? M o e c i e powiedzie, e i m m o r t a l i c i n a l e do mniejszoci. To w s z y s t k o p r a w d a , ale p o d o b n i e b y o w 1 9 1 0 r o k u w p r z y p a d k u z w o l e n n i k w t e o r i i Einsteina. Ale, ale w i e l e b n y J o n e s p o w i e d z i a mi b y m wypi cyjanek, a on p r z e c i e nigdy si n i e myli..." Ale, ale moje rogi n i e m i e s z c z si w drzwiach..."

1. W y o b r a sobie,

znajdujesz si w t u n e l u

rzeczywistoci jednej z amerykaskich prawicowych organizacji p a r a m i l i t a r n y c h . Postaraj si u w i e r z y

w to, e 8 5 % c z o n k w a m e r y k a s k i e g o r z d u znaj duje si p o d k o n t r o l k o m u n i s t w , w zwizku z czym grozi n a m k o m u n i s t y c z n a d y k t a t u r a . N a s t p n i e z a wcz t e l e w i z o r i szukaj d o w o d w na p o t w i e r d z e n i e t e z y j a k o b y k a d y pojawiajcy si w n i m d z i e n n i k a r z by wiadomym lub niewiadomym uczestnikiem

t e g o k o m u n i s t y c z n e g o spisku. 2. W y o b r a sobie, e znajdujesz si w p r z e s t r z e n i u m y s u d o g m a t y c z n e g o racjonalisty. P o t r a k t u j w s p o mniane przeze mnie synchronicznoci pomidzy

J i m e m J o n e s e m , cyjankiem a Illuminatusem jako zwyczajne zbiegi okolicznoci. 3. W y o b r a sobie, e znajdujesz si w prze

strzeni umysu okultysty. Potraktuj wspomniane przeze mnie synchronicznoci pomidzy Jimem

J o n e s e m , cyjankiem a

llluminatusem

jako o m e n y ,

n i e z w y k e zbiegi okolicznoci.

J u n g i c i powiadaj,

e s y n c h r o n i c z n o c i zawieraj p r z e s a n i a " z gbo kiej s t r u k t u r y u m y s u z b i o r o w e g o . Z a s t a n w si n a d t y m , jakie s t o p r z e s a n i a ? 4. P r z e z kilka m i n u t sprbuj znale si w p r z e s t r z e n i u m y s u i m m o r t a l i s t y . Wyobra sobie, e wpa cie na k o n t o tysic dolarw przy n o r m a l n e j s t o p i e o p r o c e n t o w a n i a . Ile bdziesz m i a za sto, dwiecie lat? ( J a k d o t d n i k t n i e by w s t a n i e wzbogaci si dziki t a k k o n s e r w a t y w n e j formie oszczdnoci, p o n i e w a n i e m g liczy na wystarczajco dugie ycie.) 5. J e l i n i e j e s t e n u d y s t , p o s t a r a j si p r z e d s t a w i nudycie pi k o n k r e t n y c h p o w o d w swojej decyzji.

6 . P r z e z trzydzieci trzy m i n u t y b d n a z i s t . U w i e r z w t o , e p o l i t y k a to k w e s t i a siy, s p r y t u i przebiegoci. Traktuj wszelki liberalizm jako

p r z e j a w g u p o t y lub hipokryzji. Z a p l a n u j k a m p a n i w celu z a p a n o w a n i a n a d w i a t e m p r z y p o m o c y siy i podstpu. 7. Pjd n a s p o t k a n i e f u n d a m e n t a l i s t w o d p r a

wiajcych o b r z d y u z d r a w i a n i a p o p r z e z w i a r albo ogldaj telewizyjne dokonania Jerryego Falwella.

Wyapuj f r a g m e n t y p r z y p o m i n a j c e p r a k t y k i J i m a J o n e s a . N a s t p n i e p o s t a r a j si wej w p r z e s t r z e u m y s u f u n d a m e n t a l i s t w w celu odkrycia, czy o n i rwnie wypiliby cyjanek, gdyby namawia ich

do t e g o ich wity m d r z e c " .

Rozdzia PRZERABIANIE NA

Z N A J O M Y C H

ROBOTY

Nie istnieje taki rzd, taki kompleks militarnoprzemysowy, taki system ekonomiczny i mass medialny, ktry mgby sprowadzi nas do poziomu zabawek i robotw rwnie skutecznie co dyktatura biologii i otoczenia. F.M. Esfandiary, Up-Wingers

Przerabianie

znajomych

na

roboty

171

J a k ju w s p o m n i a e m , wystarczy jeden sygna zagroenia wysany p r z e z obwd p r z e t r w a n i a biologicznego, aby u s t a a wszelka i n n a aktyw no umysu. O b w d p r z e t r w a n i a b i o l o g i c z n e g o n i c wie c o t o czas". Z a w i a d u j e o d r u c h a m i , k t r e odbywaj si b e z u d z i a u e m o c j o n a l n e g o ego, r a c j o n a l n e g o u m y s u oraz dorosej osobowoci. S bezwiedne. P r a k t y c z n i e k a d a s z t u k a walki j u d o , aikido, k u n g fu i t p . zajmuje si d o k o n y w a n i e m p o n o w n y c h w d r u k w o b w o d u p r z e t r w a n i a biologicz n e g o . S u o n e p o d p o r z d k o w a n i u n a s z y c h b e z w i e d n y c h d z i a a logice p r z e t r w a n i a biologicznego, dokonanych losowo. Mechaniczna natura tego obwodu odgrywa kluczowe znaczenie poniewa nie sposb polega na w d r u k a c h

w p r a n i u m z g u . Aby w p r o w a d z i n o w y w d r u k , t r z e b a s p r o w a d z i ofiar d o p o z i o m u m a e g o d z i e c k a , czyli s p r a w i , b y s t a a si p o d a t n a n a p i e r w szoobwodowe wdruki. J a k p o k a z a e m w o s t a t n i m rozdziale, w p r z y p a d k u wojska p r a n i e m z g u " r o z p o c z y n a si o d w y s a n i a p o b o r o w e m u listu, w k t r y m i n f o r m u j e si go, e jego ciao n i e n a l e y ju do n i e g o tylko do r z d u . A r m i a Wyzwo lenia Symbionu w y b r a a szybsze r o z w i z a n i e . K o n w e r s j a P a t t y w Tani

z a c z a si o d z a s t r a s z e n i a . Z a s a d n i c z o j e d n a k p r z e k a z j e s t t e n s a m : Od d z i m o e m y r o b i z t w o i m c i a e m co tylko c h c e m y " . W t e n o t o s p o s b p i e r w s z o o b w o d o w e i n s t y n k t y s a m o z a c h o w a w c z e p o d p o r z d k o w u j si k o m u , k t o p o s i a d a t e p o t n e m o c e , p o d o b n i e j a k dzieci u c z si p o s u s z e s t w a w o b e c swych r o d z i c w . Kiedy t u po p o r w a n i u Patty z o s t a a p r z e w i e z i o n a w baganiku, p r z e ya c o n a k s z t a t k l a s y c z n e g o r y t u a u o d r o d z e n i a . S a m b a g a n i k p r z y p o m i n a o n o . P o wyjciu z n i e g o w k r o c z y a w n o w y t u n e l r z e c z y w i s t o c i , t u n e l swych porywaczy. P o d o b n i e dzieje si w k l a s y c z n y c h inicjacjach

masoskich, podczas ktrych osoba inicjowana zostaje w r z u c o n a do s t u d n i , g d z i e z a c h o d z i p r o c e s jej o d r o d z e n i a . P o p o d n i e s i e n i u " z e s t u d n i s t a j e si n o w o n a r o d z o n y m m a s o n e m . Cakowite zanurzenie, r o d z a j c h r z t u p r e f e r o w a n y p r z e z p r o t e s t a n c k i c h f u n d a m e n t a l i s t w , s t a n o w i p r b imitacji tego

173 p r z e k s z t a c e n i a , ale b r a k w n i m c z y n n i k a p r a w d z i w e g o l k u , k t r y u c z y n i z t r a d y c y j n e j inicjacji m a s o s k i e j i A r m i i W y z w o l e n i a S y m b i o n u s k u t e c z n e instrumenty przemiany. W s z y s c y specjalici od p r a n i a m z g u w i e d z z d o w i a d c z e n i a , e o s o b a funkcjonujca w ramach obwodu przetrwania biologicznego poszukuje

zwizku z figur m a t c z y n . D l a t e g o o k r u t n i p o r y w a c z e (czy to z A r m i i W y z w o l e n i a S y m b i o n u , czy to z A r m i i S t a n w Z j e d n o c z o n y c h a l b o tajnej policji") s z c z e g l n i e dbaj o r o z e r w a n i e t a k i c h zwizkw. P o b o r o w y jedzie d o k o s z a r w , gdzie p r z e z wiele t y g o d n i lub miesicy n i e m a k o n t a k t u z e s w o i m i b l i s k i m i ( o n , przyjacik, r o d z i c a m i i t d . ) . W i z i e p o l i t y c z n y trafia d o izolatki. P a t t y H e a r s t p r z e t r z y m y w a n o w z a m k n i c i u t a k d u g o , a o d r o d z i a si j a k o z a a r t a r e w o l u c j o n i s t k a . C z a s a m i w y s t a r c z y z a l e d w i e k i l k a g o d z i n c a k o w i t e j izolacji, a b y ofiara zacza doznawa halucynacji. Potwierdzaj to przeycia marynarzy

o d z i p o d w o d n y c h , b a d a n i a n a d d e p r y w a c j s e n s o r y c z n d r Lilly'ego o r a z w s p o m n i e n i a eglarzy-rozbitkw. W trakcie tych halucynacji, p o d o b n i e jak podczas dochodzi do wizji w y w o a n y c h s p o y c i e m s u b s t a n c j i p s y c h o d e l i c z n y c h , zatarcia si s t a r y c h w d r u k w i z w i k s z e n i a p o d a t n o c i

na nowe wdruki. T y p o w dla o b w o d u p r z e t r w a n i a b i o l o g i c z n e g o p o t r z e b wizi z n a k o m i c i e o b r a z u j e p r z y k a d yrafy, k t r a w d r u k o w a a sobie owieckiego j e e p a j a k o s u b s t y t u t m a t k i . P o d o b n i e dzieje si z d z i e m i n i e p o s i a d a j c y m i r o d z e s t w a , k t r e , szczeglnie gdy wychowuj si w wiejskiej guszy, c z s t o wymylaj sobie nierealnych" towarzyszy, przybierajcych niezwykle

r e a l n " p o s t a , co w y w o u j e w ich r o d z i c a c h p r z e w i a d c z e n i e o ich p s y c h o t y c z n y m c h a r a k t e r z e . B a d a n i a dr. Lilly'ego p r o w a d z o n e n a m a r y n a r z a c h i p o d r n i k a c h s k a z a n y c h na d u g i p o b y t w s a m o t n o c i wskazuj, e t a c y przewodnicy", towarzysze" i wici a n i o o w i e s t r e " pojawiaj si

r w n i e o s o b o m d o r o s y m , p o z b a w i o n y m k o n t a k t u z yciem s p o e c z n y m . Zjawiaj si w wizjach o s b p r z e c h o d z c y c h p r z e z t a j e m n i c z e s t a n y bliskie m i e r c i " i d o w i a d c z e n i a wyjcia z ciaa" ( n p . w t e d y , g d y na stole o p e r a cyjnym p r z e s t a j e bi ich serce).

174 Pierwsz i s t o t ludzk, objawiajc si danej osobie po wyjciu z tej izolacji, m o e by k t o , k t o n a s t p n i e p r z e j m i e w jej yciu funkcj m a t k i albo ojca. Znajdujemy w t e n s p o s b w y t u m a c z e n i e dla czsto przydarzajcego si feno m e n u , k i e d y to ludzie wizieni przez t e r r o r y s t w ( n p . w samolocie) odczuwaj d z i w n z n i m i wi, graniczc z s y m p a t i . C z a s a m i te postrzegaj swych o p r a w c w jako opiekunw, k t r y m chc si p r z y p o d o b a , p o n i e w a po g r u n t o w n y m p r a n i u m z g u czuj do n i c h co na k s z t a t s z a c u n k u . P o n i e w a o b w d p r z e t r w a n i a b i o l o g i c z n e g o w b e z p o r e d n i s p o s b wie si z o d y w i a n i e m , w k a d y m t e g o r o d z a j u p r z y p a d k u o s o b a d o s t a r c z a j c a j e d z e n i a s t a n o w i m o l i w y o b i e k t p r z y w i z a n i a . W y s t a r c z y wic, e p o b o rowi, ludzie p o r w a n i i winiowie p o l i t y c z n i bd r e g u l a r n i e o d y w i a n i p r z e z swoich oprawcw, by a t w o p r z y s z o im si z n i m i u t o s a m i . Z p o d o b n s y t u a c j m a m y d o czynienia w r o z m a i t y c h religiach, gdzie p o r y t u a a c h c h r z t u / o d r o d z e n i a n a s t p u j e w i t a e u c h a r y s t i a lub w s p l n y p o s i e k . Nie t o w a r z y s z y jej j e d n a k z a s t r a s z e n i e sprzyjajce p o d a t n o c i n a w d r u k i . Pewne a d a p t a c j e tej p r a k t y k i s moliwe n a w e t w p r z y p a d k u o s b , k t r e p o c z t k o w o p o d d a j si p r a n i u m z g u d o b r o w o l n i e , jak na p r z y k a d w wit y n i L u d u , R o d z i n i e M a n s o n a i p o d o b n y c h organizacjach. Ich s c h e m a t j e s t z a w s z e t a k i s a m . Kiedy ofiara znajdzie si w e w n t r z d a n e j s p o e c z n o c i , z o s t a j e n a t y c h m i a s t o d i z o l o w a n a o d w i a t a z e w n t r z n e g o , p o p r z e z odcicie w s z e l k i c h k o n t a k t w s p o e c z n y c h . W m i d z y c z a s i e t w o r z y si w o k niej rodzinn atmosfer (praktyka ta bywa nazywana bombardowaniem

mioci") i r e g u l a r n i e d o s t a r c z a si jej p o y w i e n i e . Kolejny k r o k w t y m procesie p r o g r a m o w a n i a p o l e g a n a p r z e a m y

waniu drugoobwodowych wdrukw emocjonalno-terytorialnych. Dotyczy t o z a r w n o o s b , k t r e p o d d a j si d o b r o w o l n i e p r a n i u m z g u , jak i tych, k t r z y z o s t a l i p o r w a n i ( p r z e z t e r r o r y s t w ) lub a r e s z t o w a n i ( p r z e z funk c j o n a r i u s z y p a s t w t o t a l i t a r n y c h ) . I n n y m i sowy, d a n a osoba n a d a l j e s t r e g u l a r n i e k a r m i o n a (co u s t a n a w i a p i e r w s z o o b w o d o w z a l e n o o r a l n ) , a j e d n o c z e n i e jej drugi o b w d znajduje si p o d s t a y m o s t r z a e m . G d y b y t a k p o d d a analizie p o r w n a w c z e j t e c h n i k i S y n a n o n u i a r m i i a m e r y k a skiej, m o n a b y o d k r y uderzajce p o d o b i e s t w a . Dzieje si t a k d l a t e g o ,

175 e ich p o d s t a w o w y k o m u n i k a t b r z m i : Nie m a c i e racji. T o m y m a m y racj. J e s t m a o p r a w d o p o d o b n e , b y k t o taki jak w y k i e d y k o l w i e k z r o z u m i a , c o j e s t s u s z n e , ale p o s t a r a m y si w a s tego n a u c z y " . T o w a r z y s z y m u obficie u y w a n e s o w n i c t w o a n a l n e , w s p o s b jawny n a w i z u j c e d o t e g o o b w o d u . Z d a r z a si, e o s o b y p o d d a n e t a k i m e k s p e r y m e n t o m z a p o m i n a j j a k si nazywaj i reaguj na p r o s t e k o m e n d y w stylu: D u p k u , c h o d t u t a j ! " T o p o c z u c i e b e z r a d n o c i , o d n a l e z i e n i a swego miejsca n a s a m y m d n i e hierarchii spoecznej mona wywoywa rwnie poprzez periodyczne

dawki p r a w d z i w e g o t e r r o r u . J e d n y m z u l u b i o n y c h p o w i e d z o n e k M a n s o n a byo: Strach to wielki nauczyciel". Wiedz o t y m w s z y s c y specjalici

o d p r a n i a m z g u . W krajach k o m u n i s t y c z n y c h s t o s o w a n o t a k s z t u c z k , k t r a p o l e g a a na w y p r o w a d z e n i u d e l i k w e n t a z celi, z a p r o w a d z e n i u go na d z i e d z i n i e c , z a w y a n i u p t l i na jego szyi i p r z e k o n a n i u go, e b d z i e p o w i e s z o n y ( o p o w i a d a o t y m w i e t n y film C o s t a - G a v r a s a , Spowied). Kiedy ofiara d o w i a d u j e si, e caa ta sytuacja bya z w y k y m b l e f e m , t o w a r z y s z c e t e m u uczucie ulgi w y t w a r z a i d e a l n y s t a n p o d a t n o c i n a n o w e w d r u k i . S a m o p i s a e m p o d o b n sytuacj w Illuminatusie . Pojawia si t a m s c e n a , w k t r e j ofiara zostaje p r z e k o n a n a , e j o t r u t o i z a m k n i t o w t r u m n i e . N i e k t r z y m a s o n i po przejciu o d p o w i e d n i e j inicjacji z a t w o c i r o z p o z n a j , e mieli do c z y n i e n i a z p o d o b n t e c h n i k w chwili o t r z y m a n i a p i t n a , k t r e z a b i o r do swego grobu". I n d i a n i e Z u n i posiadaj t a k i obyczaj, e nalecy do ich p l e m i e n i a

m o d z i e c y s p o r y w a n i p r z e z z a m a s k o w a n e d e m o n y " , k t r e zabieraj ich poza t e r y t o r i u m p l e m i e n n e , gdzie s t r z y m a n i z dala od m a t k i i p o z o s t a y c h p o s t a c i wywoujcych w n i c h poczucie b e z p i e c z e s t w a . P r z e n o s i si ich na pu styni, gdzie s z a s t r a s z a n i p r z y p o m o c y b a t a . W chwili najwikszego s t r a c h u m a s k a d e m o n a " o p a d a , obnaajc t w a r z b r a t a m a t k i , k t r y niezwocznie wyjawia c h o p c u p l e m i e n n e tajemnice (sekrety ich lokalnego t u n e l u rzeczywistoci). Dziki sprzyjajcej p o d a t n o c i na w d r u k i k o m u n i k a t ten zapisze si g b o k o w p a m i c i m o d z i e c a . P o d o b n e r y t u a y przejcia wystpuj we wszystkich p l e m i o n a c h , cho n i e zawsze p o d tak s p r y t n postaci. Zacho w a y si m i d z y i n n y m i w bar m i c w i e oraz c e r e m o n i i b i e r z m o w a n i a .

176 Do cakowitego przeprogramowania drugiego obwodu dochodzi wtedy, gdy niewolnik zaczyna szczerze poszukiwa akceptacji swojego pana.

Co p r a w d a , z p o c z t k u jest to tylko wybieg, ale d o w i a d c z o n y p r o g r a m a t o r d o s k o n a l e wie, e w r a z z p o w t a r z a n i e m si p o d o b n y c h sytuacji dojdzie do u t r w a l e n i a t e g o w z o r c a . E d m u n d Burke d a w n o t e m u z d y z a u w a y t o , o c z y m w i e k a d y a k t o r d r a m a t y c z n y , e nie s p o s b t r z y k r o t n i e p o w t rzy gestu gniewu podczas politycznego przemwienia i rzeczywicie

nie o d c z u w a zoci. To s a m o dotyczy g e s t w ulegoci, czynionych z r a z u n a p o k a z , k t r e j e d n a k s z y b k o w c h o d z n a m w k r e w ( n a t y m polega p s y c h o logiczny c a s u s ludzi korporacji", k t r z y p o l a t a c h ulegoci w o b e c swych p r z e o o n y c h zaczynaj n a p r a w d u t o s a m i a si z firm). W p o d o b n y s p o s b p o b o r o w y najpierw s t a r a si p r z y p o d o b a s i e r a n towi, by u n i k n d a l s z y c h k a r i p o n i e , ale z c z a s e m z a c z y n a czu si n i e d o b r z e we w a s n e j s k r z e i owe p r z y p o d o b a n i e staje si kwestia by a l b o nie by" d o b r y m o n i e r z e m . B e z w t p i e n i a , Patty H e a r s t n a s a m y m p o c z t k u tylko u d a w a a , e a k c e p t u j e t u n e l rzeczywistoci SLA. J e d n a k z c z a s e m s a m a si w n i m z n a l a z a . Kiedy d a n a o s o b a coraz czciej zaczyna z a c h o w y w a si z g o d n i e z ocze k i w a n i a m i oprawcy, proces t e n ulega w z m o c n i e n i u p o p r z e z s y s t e m okazjo nalnych gratyfikacji. A p o n i e w a ludzie to bardziej s k o m p l i k o w a n e istoty, ni si to wydaje b e h a w i o r y s t o m , m u s z t e m u towarzyszy okazjonalne k a r y za nieszczero" i s c h o d z e n i e na z drog". Dziki t e m u ofiara uczy si, e po przejciu pocztkowej fazy nie wystarczy u d a w a , e si akceptuje n o w y tunel rzeczywistoci, p o n i e w a dla uniknicia dalszych p o n i e , sytuacji

bolesnych dla ego i obniajcych jej s t a t u s w stadzie, m u s i z a a k c e p t o w a t e n tunel w gbi duszy. S a m p r o c e s w a r u n k o w a n i a i u c z e n i a si w y b r a n y c h treci przebiega zazwyczaj g a d k o p o u p r z e d n i m d o k o n a n i u w d r u k u b e z r a d n o c i . Szczeglnie jeli g w n y specjalista od p r a n i a m z g u wspiera swoj ofiar zacht, p o m o c i n a g r o d a m i (za szczere o d d a n i e ) o r a z pogard, rozczarowa n i e m i o d r z u c e n i e m (za nieszczero lub s c h o d z e n i e na z drog). Po t y m w s z y s t k i m m o n a si zaj p r z e p r o g r a m o w y w a n i e m t r z e c i e g o o b w o d u , o b w o d u s e m a n t y c z n e g o . P r z y o d p o w i e d n i e j motywacji ludzki m z g

177 potrafi o p a n o w a k a d y s y s t e m symboliczny. N i e k t r z y s n a w e t w s t a n i e z a g r a p n e u t w o r y f o r t e p i a n o w e B e e t h o v e n a , cho s a m u w a a m j e z a n i e m n i e j " c u d o w n e " n i r o z m a i t e tzw. zjawiska p a r a p s y c h i c z n e . I n n i w n i e zwykle s z y b k i m t e m p i e u c z si f r a n c u s k i e g o , h i n d u czy s w a h i l i T o ty lk o k w e s t i a o d p o w i e d n i e j motywacji. Kiedy p r z e p r o g r a m u j e si p i e r w s z o o b w o dowe potrzeby bezpieczestwa i zaprogramuje drugoobwodowe potrzeby ego, o p a n o w a n i e n o w e g o s e m a n t y c z n e g o t u n e l u r z e c z y w i s t o c i n i e b d z i e nastrczao wikszego problemu. W t y m celu b y w a p r z y d a t n e k a r m i e n i e o c z y w i s t y m i b z d u r a m i , p o n i e w a n o w y t u n e l rzeczywistoci ( p o d o b n e j a k d a w n y s y s t e m s y m b o l i c z n y ) p o w i n i e n zawiera p e w n e p u a p k i (jawne p o g w a c e n i a r e g u p o p r z e d n i c h t u n e l i r z e c z y w i s t o c i , czyli z a s a d z d r o w e g o r o z s d k u ) suce t e m u , b y d a n a o s o b a m o g a by o s k a r a n a o s c h o d z e n i e na z d r o g , a p r z e z to z a c h c a n a do w z m o o n e g o wysiku. I t a k o t o w i a d k o w i e J e h o w y n i e zgadzaj si n a t r a n s f u z j krwi n a w e t , kiedy zaley od t e g o ich ycie. Co wicej, nie zgadzaj si na t r a n s f u z j r w n i e , gdy w g r w c h o d z i ycie ich dzieci, m i m o i k a d y ssak i n s t y n k t o w n i e o d c z u w a t r o s k o w a s n e p o t o m s t w o . Z kolei k a t o l i c z k i n i e m o g wzi r o z w o d u , n a w e t jeli ich m co w i e c z r w r a c a do d o m u pijany i daje i m wycisk. W a m e r y k a s k i e j p i e c h o c i e m o r s k i e j r e k r u t , k t r y p r z e z p o m y k nazwie karabin pistoletem". musi ponie kar za t e n niecny wystpek. Kry wic w o k bazy z k a r a b i n e m w j e d n e j , p e n i s e m w d r u g i e j rce, recy tujc k a d e j napotkanej o s o b i e : Oto m j k a r a b i n / O t o m j p i s t o l e t / J e d e n do wojaczki / D r u g i do jebaczki". Ale to n i c w s z y s t k o : d a w n y m t e o z o f o m k a z a n o wierzy w i s t n i e n i e d z i u r y n a b i e g u n i e p n o c n y m , p r o w a d z c e j a d o r o d k a Z i e m i , c o c h t n i e p o d c h w y c i M a n s o n , w y m u s z a j c n a swych z w o l e n n i k a c h w i a r w i s t n i e n i e p o d o b n e j d z i u r y n a kalifornijskiej p u s t y n i M o h a v c . Z kolei c z o n k o w i e p a r t i i n a z i s t o w s k i e j m u s i e l i uwierzy w to, e lew, w p r z e c i w i e s t w i e do krlika, jest z w i e r z c i e m aryjskim. N e u r o l o g i c z n a i socjologiczna funkcja tych a b s u r d w " (szokujcych k a d e g o czowieka kierujcego si z d r o w y m r o z s d k i e m ) polega n a s u r o w e j segregacji o s b , k t r e z n a l a z y si w n o w y m t u n e l u rzeczywistoci, od o s b

178 znajdujcych si na z e w n t r z . S u y wic w y t w a r z a n i u uczucia s o l i d a r n o c i g r u p o w e j , w z m a c n i a n i u grupy. Przyczynia si rwnie do poczucia alie nacji w r z a d k i c h k o n t a k t a c h z l u d m i spoza grupy. Oczywicie, z a d a n i e m g r u p y jest p r z e k s z t a c e n i e tej alienacji w p o c z u c i e wyszoci wobec i n n y c h . M u s z by o n i p o s t r z e g a n i j a k o o s o b n i c y bdzcy, p r z y p o m i n a j c y s a m y c h c z o n k w ich g r u p y p r z e d p r z e j c i e m operacji p r a n i a m z g u . W przeprogramowywaniu umysw silnych bywaj pomocne narkotyki, s one

ale w p r z y p a d k u d o s t a t e c z n i e

technik

neurologicznych

z b y t e c z n e . o n i e r z e a m e r y k a s c y p r z y z n a j c y si d o n i e p o p e n i o n y c h p r z e z siebie z b r o d n i wojennych, lojalni k o m u n i c i p r z y z n a j c y si d o u d z i a u w e w i d e n t n i e n i e istniejcych spiskach t r o c k i s t o w s k i c h nie p o t r z e b o w a l i w t y m celu n a r k o t y k w . W i k s z o a r m i i p o t r z e b u j e zaledwie kilku t y g o d n i by p r z e k s z t a c i cywila w o n i e r z a b e z u y w a n i a jakichkolwiek n a r k o t y k w , c h o oba g a t u n k i rni si m i d z y s o b tak jak katolicy i szintoici. W j e d n e j z m o i c h n i e m i e r t e l n y c h powieci o p i s a e m religijn s e k t l o o n i e s w , z a o o n p r z e z niejakiego N e o n a Bala L o o n a . Jej c z o n k o w i e modlili si przy p o m o c y w i s k i c h swek, stojc na j e d n e j n o d z e j a k bociany Oczywicie, b y to o b r a z e k satyryczny, lecz z p o w o d z e n i e m m g b y go, ju na p o w a n i e , w y k o r z y s t a jaki samozwaczy m e s j a s z , osigajc

w y m i e r n e s k u t k i . A jego z w o l e n n i c y szybko wyrobiliby w sobie p r z e k o n a n i e , e s w a n i e j s i od n i e w i e r n y c h . Zazwyczaj terroryci i czonkowie sekt przeprogramowuj rwnie

c z w a r t y o b w d , o b w d s p o e c z n o - s e k s u a l n y . (Nie d o t y c z y t o r z d w , k t r e raczej omijaj s z e r o k i m u k i e m t e n obwd, p o n i e w a a g e n c i r z d o w i s zwykle p u r y t a n a m i i boj si o b c o w a n i a z c z y s t y m E r o s e m ) . Nie jest t a j e m nic, e n a j p o t n i e j s z e s t o w a r z y s z e n i e t a j e m n e c z a s w r e d n i o w i e c z a , czyli t e m p l a r i u s z e , z m u s z a o swych c z o n k w d o o d d a w a n i a si a k t o m b l u n i e r s t w a i s o d o m i i . Peniy o n e t s a m funkcj, co r o z m a i t e n o n s e n s y z a w a r t e w sekciarskiej s e m a n t y c e t r z e c i o o b w o d o w e j . M i a n o w i c i e , izoloway g r u p od r e s z t y s p o e c z e s t w a , w t y m k o n k r e t n y m p r z y p a d k u od r e s z t y w i a t a chrzecijaskiego. Kenijska g r u p a M a u - M a u s a p o dzi dzie zmusza

swoich c z o n k w d o a k t u h o m o s e k s u a l n e g o , k t r e g o celem jest p r z e z w y -

179 cienie s t a r y c h u w a r u n k o w a w s t r o n h e t e r o s e k s u a l i z m u i m o n o g a m i i . I n n e , c a k i e m z n a n e k u l t y u s i u j cakowicie s t u m i s e k s u a l n o swoich u c z e s t n i k w , c o oczywicie s t a n o w i p r b w y a m a n i a si z e r e d n i e j s t a t y stycznej normalnych w d r u k w czwartego obwodu. R o d z i n a M a n s o n a k a d a n a c i s k n a co, c o m o n a do c u d a c z n i e okreli m i a n e m p r z y m u s o w e j wolnej m i o c i " . T y m c z a s e m k a d a a r m i a w p e w n e j m i e r z e z a s p a k a j a n o r m a l n kochliwo, wrzucajc s w o i c h rekrutw w wiat, gdzie c o d z i e n n y p r z y m u s z a c h o w a n i a c e l i b a t u m i e s z a si z o k a z j o n a l n y m i w y p a d a m i d o b u r d e l i i r z a d k o w s p o m i n a n y m i , acz s t a l e o b e c n y m i p r a k t y k a m i k r y p t o h o m o s e k s u a l n y m i . S a m a za w o j n a sprzyja g w a t o m p o p e n i a n y m n a k o b i e t a c h nieprzyjaciela. Z n a n y j e s t n a m r w n i e p r z y p a d e k m o d n e g o ostatnio amerykaskiego guru, Da Free J o h n a , ktry (w co t r u d n o uwierzy) p r z e p r o g r a m o w u j e A m e r y k a n w tak, b y p r z e z cae ycie byli monogamistami, j e d n o c z e n i e nie rozrniajc z w i z k w h o m o - i h e t e r o s e k s u a l n y c h . T a k czy inaczej, n i e w a n e , jak s t r a t e g i o b i e r z e p r z y w d c a d a n e j sekty, w y s t a r c z y by w y t w a r z a a o n a o d r b n r z e c z y w i s t o " w s t o s u n k u do t e g o , co w wikszoci s p o e c z e s t w a uchodzi za n o r m . S a m a operacja p r a n i a m z g u n i e jest n i c z y m n i e z w y k y m . W y s t a r c z y si u r o d z i . A l b o w i e m k a d y z o p i s a n y c h tu wczeniej s k a d n i k w p r o g r a mowania jest nieodcznym e l e m e n t e m tego, co psychologowie spoeczni nazywaj p r o c e s e m socjalizacji". O b w d p r z e t r w a n i a b i o l o g i c z n e g o a u t o m a t y c z n i e n a w i z u j e wi z c z y m , co wydaje mu si n a j o d p o w i e d n i e j s z y m obiektem matczynym. Obwd emocjonalno-terytorialny poszukuje roli

s p o e c z n e j czy te t o s a m o c i w r o d z i n i e lub p l e m i e n i u . O b w d s e m a n t y c z n y uczy si p o s u g i w a n i a l o k a l n y m i s y s t e m a m i s y m b o l i c z n y m i . N a t o m i a s t d o w d r u k u o b w o d u s p o e c z n o - s e k s u a l n e g o d o c h o d z i n a s k u t e k pierw szych p r z e y e r o t y c z n y c h w o k r e s i e d o j r z e w a n i a . Oczywicie, m e kady czowiek p o przejciu t e g o p r o c e s u jest s k o n n y m o r d o w a k o b i e t y i dzieci, jak s t r a n i k w o b o z i e k o n c e n t r a c y j n y m , ani t e wierzy, e Charlie M a n s o n b y J e z u s e m i S z a t a n e m w j e d n e j osobie, czy wy krzykiwa h a s a Nowej Lewicy p o d c z a s r a b o w a n i a b a n k w . W z a l e n o c i

o d czasu i miejsca z a m i e s z k a n i a m o e n a t o m i a s t z o s t a : t o t e m i s t e s k i m o -

180 skim, f u n d a m e n t a l i s t m u z u m a s k i m , r z y m s k i m k a t o l i k i e m , m a r k s i s t l e n i n i s t , n a z i s t , m e t o d y s t y c z n y m r e p u b l i k a n i n e m , a g n o s t y c k i m absol w e n t e m O k s f o r d u , czcicielem wa, c z o n k i e m K u K l u x Klanu, o n i e r z e m mafii, u n i t a r i a n i n e m , i r l a n d z k i m r e p u b l i k a n i n e m , p a l e s t y s k i m t e r r o r y s t , o r t o d o k s y j n y m y d e m , z a t w a r d z i a y m b a p t y s t itd. Cay w i a t i ycie s wystarczajco p o j e m n e i s k o m p l i k o w a n e , a ego s k o n c e n t r o w a n e n a sobie, b y w s z y s t k i e t e t u n e l e rzeczywistoci miay jaki s e n s " . Oczywicie, dla tych, k t r z y p r z e j d o d p o w i e d n i e p r o g r a m o w a n i e . Wielo a b s u r d w n a g r o m a d z o n y c h w k a d y m z tych t u n e l i s p r a w i a , ze p o z o s t a y m l u d z i o m jawi si niedorzecznymi. Nasuwaj te p y t a n i e : J a k k t o r o z s d n y m o e wierzy w t a k i e b z d u r y ? "

181 Co Teoretyk wymyli, Praktyk udowodni... n i e z a l e n i e od t e g o , czy z a m i e s z kuje t u n e l r z e c z y w i s t o c i chrzecijan, R o d z i n y M a n s o n a , i m m o r t a l i s t w , w e g e t a r i a n czy r a c j o n a l i s t w . K a d y w y z n a j e tylko j e d n prawdziw religi. Z d a r z y o n a m si ju wczeniej z a c y t o w a u s t p z d z i e a P e r s i n g e r a i Lafreniere'a; Gatunek ludzki yje w wiecie wypenionym miliardami punktw infor macyjnych. Na te matryce nakadamy struktur, dziki ktrej wiat nabiera dla nas sensu. Sam za wzr struktury czerpiemy z naszych cech biologicz nych i spoecznych. By m o e , w m i d z y c z a s i e n a b r a o n dla w a s d o d a t k o w e g o s e n s u . J a k w y n i k a z n a s z y c h d o t y c h c z a s o w y c h u s t a l e , z a d a n i e m m z g u cywi l i z o w a n e g o s s a k a n a c z e l n e g o jest p e n i e n i e roli o r g a n u a d a p t a c y j n e g o " w e f r e u d o w s k i m r o z u m i e n i u t e g o sowa. Oczywicie, n i e d o t y c z y t o n o w y c h , wyszych o b w o d w n e u r o l o g i c z n y c h . Przechodzc, d o k o n k r e t w , m o n a p o w i e d z i e , e n a j s t a r s z y i najbardziej p r y m i t y w n y o b w d n e u r o l o g i c z n y m a c h a r a k t e r m e c h a n i c z n y i suy w y c z n i e p r z e t r w a n i u b i o l o g i c z n e m u . N i e c o m o d s z y ( p o s i a d a j c y z g r u b s z a p i s e t m i l i o n w l a t ) o b w d emocjo nalno-terytorialny skupia si na zachowaniu tosamoci stadnej, dba

o miejsce w p r z e s t r z e n i i h i e r a r c h i i s t a d n e j . Liczcy m n i e j wicej s t o tysicy l a t o b w d s e m a n t y c z n y , wyrniajcy i s t o t y c z e k o k s z t a t n e , zajmuje si s p o r z d z a n i e m m a p i m o d e l i - t u n e l i rzeczywistoci k t r e zazwyczaj m y l i m y z s a m r z e c z y w i s t o c i . Gorzej, z ca" r z e c z y w i s t o c i . Z kolei liczcy o k o o t r z y d z i e s t u t y s i c y lat o b w d s p o e c z n o - s e k s u a l n y w y t w a r z a tzw. d o j r z a o s o b o w o , obsadzajc d a n j e d n o s t k w roli r o d z i c a i d o s t a r czajc jej s u p e r - e g o . O t , o b w d s e m a n t y c z n y w s p o s b oczywisty p r a c u j e n a rzecz p o z o s t a ych starych obwodw. Sporzdzane przez niego m a p y i modele s n a r z d z i a m i a d a p t a c j i do rl s p o e c z n y c h w cywilizowanych s p o e c z e s t w a c h ssakw. D l a t e g o m y l i si A r t h u r K o e s t l e r w swoich p r b a c h s k o n s t r u o wania t u n e l u rzeczywistoci rodkowo-zachodnich metodystw, uznajc

182 g o z a efekt b d n i e funkcjonujcego u m y s u . delikwenta do Przystosowanie danego

tunelu rzeczywistoci rodkowo-zachodnich metodystw

n a l e y b o w i e m d o jak najbardziej n a t u r a l n y c h funkcji u m y s u , narzucaj cych s t r u k t u r i d e o l o g i c z n r o d k o w o - z a c h o d n i c h m e t o d y s t w n a m i r i a d y i n f o r m a c j i n a p o t y k a n y c h w t o k u ycia. To s a m o m o n a p o w i e d z i e o chi skim m a o i c i e , i r a s k i m m u z u m a n i n i e , nowojorskie] f e m i n i s t c e czy h e d o nicie z M a r i n C o u n t y wszyscy oni posiadaj r w n i e p r a w d z i w e , r w n i e d o w o l n e i r w n i e s k o m p l i k o w a n e t u n e l e rzeczywistoci. A t a k e r w n i e a b s u r d a l n e , kiedy p r z y g l d a si im osoba z z e w n t r z . W i k s z o p r o b l e m w w s p c z e s n e g o w i a t a b i e r z e si z tego, e w s p o m n i a n e t u t u n e l e rzeczywistoci p r z e s t a y f u n k c j o n o w a w i z o l a c j i . J e s z c z e p r z e d s t o m a laty ( a w n i e k t r y c h rejonach n a w e t d w a d z i e c i a lat t e m u ) ludzie m o g l i wie s p o k o j n e ycie w k o k o n i e s w e g o l o k a l n e g o t u n e l u rzeczy w i s t o c i . J e d n a k o b e c n i e s t a l e si z d e r z a m y z o s o b a m i z a m i e s z k u j c y m i o d m i e n n e t u n e l e rzeczywistoci. Wywouje to w r o g o u m a o inteligent n y c h o s o b n i k w , liczne spekulacje m e t a f i z y c z n e i d y l e m a t y e t y c z n e u o s b wyksztaconych, a take powszechn dezorientacj nazywan potocznie kryzysem wartoci". Nic wic d z i w n e g o , e kady, k t o wczeniej nie przeszed s z k o l e n i a z za k r e s u k u l t u r o w e g o i n e u r o l o g i c z n e g o r e l a t y w i z m u , a t w o si gubi w t y c h nawzajem sprzecznych tunelach, funkcjonujcych niczym rnobarwne

p o w i d o k i . W k o c u , jak p o w i a d a J.R. P l a t t , o ile szybko p o d r o w a n i a w z r o s a w m i n i o n y m s t u l e c i u t y s i c k r o t n i e , szybko k o m u n i k o w a n i a si w z r o s a dziesi m i l i o n w razy. A wraz z n i d o p o w i d o k w . Co s y m p t o m a t y c z n e , w chwili o b e c n e j wikszo g a z e t telewizyjnych znajduje si w e w a d a n i u z a s t r a s z o n y c h k o n s e r w a t y s t w , n i e posiadajcych z r o z u m i e n i a dla o b c y c h sobie s y g n a w i, z a m i a s t relacjonowania b o g a t e j p a l e t y dzie p o c h o d z c y c h z r o z m a i t y c h t u n e l i rzeczywistoci, z a s k l e p i o n y c h w w s k i m tuneliku biaych, porzdnych Amerykanw. O s t a t n i o m a m y d o czynienia z i n t e r e s u j c y m zjawiskiem, d o t y c z c y m n o w e j profesji tzw. d e p r o g r a m a t o r w . S to n e u r o - t e c h n i c y g o t o w i za p e w n s t a w k p o r w a ( n a w e t p e n o l e t n i e g o ) dzieciaka, k t r y z a b k a si i o p u c i

183 t u n e l r z e c z y w i s t o c i swoich rodzicw, n a s k u t e k p r a n i a m z g u p r z y s t pujc do konkurencyjnego t u n e l u rzeczywistoci jakiego nowego (jeszcze

n i e z a a k c e p t o w a n e g o ) k u l t u " . Tego r o d z a j u specjalici p r z y w r a c a j o f i a r y do stanu normalnoci.

Oczywicie, m a m y t u d o c z y n i e n i a z d u d o z hipokryzji, p o n i e w a owi r z e k o m i " d e p r o g r a m a t o r z y " s w rzeczywistoci r e p r o g r a m a t o r a m i " Z p e r s p e k t y w y ludzkiej neurologii t e n rodzicielski t u n e l r z e c z y w i s t o c i jest r w n i e a r b i t r a l n y jak t u n e l rzeczywistoci d o w o l n e j sekty, a na o s o b a c h p o s t r o n n y c h m o e sprawia w i a e n i e d z i w a c z n e g o . I t y l k o dziki szcze g l n e m u s y s t e m o w i s z t u c z e k s e m a n t y c z n y c h wikszo l u d z i p o s t r z e g a g o i n a c z e j . P o m y l c i e tylko jakie l a r u m by si podnioso, g d y b y jakie dziecko z r o d z i n y m e t o d y s t w z a b k a o si do k o c i o a r z y m s k o - k a t o l i c k i e g o , a jego r o d z i c e zechcieli je z d e p r o g r a m o w a i na si p r z y w r c i swej w i e r z e . Albo gdyby jaki d z i e c i a k wstpi do w o j s k a , a jego rodzice p o r w a l i go i p o n o w n i e w p r o w a d z i l i d o cywilnego t u n e l u rzeczywistoci.

184 Nie s p o s b r o z w i z a p o d o b n y c h p r o b l e m w o r a z ich n i e s z c z s n y c h n a s t p s t w , p o j a w i a j c y c h si wtedy, g d y z a u t o m a t y z o w a n i ludzie w a l c z ze sob ku chwale swych p a r t y k u l a r n y c h wizji. P r z e c i w n i e , m o n a p o d e j r z e w a , e b d z i e ich c o r a z wicej. N a cae szczcie p r z e d l u d z k i m u m y s o m s t o i p e r s p e k t y w a rozwoju wyszych o b w o d w n e u r o l o g i c z n y c h , dziki k t r y m b d z i e m o l i w e wyjcie p o z a wskie tunele rzeczywistoci, wypracowane przez stare obwody.

Powicimy im kolejne r o z d z i a y tej ksiki. P o z w l m y s o b i e j e d n a k n a kilka z d a o d n o n i e p o s z c z e g l n y c h t y p w l u d z i a c h , g e n e r o w a n y c h p r z e z t e obwody. K a d y b o w i e m czowiek p o s i a d a jakie preferencje, N a ich z w i z a n e w cisy s p o s b podstawie moemy z dominujcym u niego typy

obwodem.

wyszczeglni

nastpujce

o s o b o w e , n a r c y z w (czyli p i e r w s z o o b w o d o w e r o b o t y ) , e m o c j o n a l i s t w (czyli d r u g o o b w o d o w e r o b o t y ) , racjonalistw (czyli t r z e c i o o b w o d o w e r o b o t y ) o r a z m o r a l i s t w (czyli c z w a r t o o b w o d o w e r o b o t y ) . Racjonalici, tak jak i pozostae rodzaje ludzkich robotw, mog

p o s i a d a cakowicie m e c h a n i c z n n a t u r . M o g te w y k a z y w a si p e w n e l a s t y c z n o c i , wolnoci" w b u d o w a n w u k a d n e r w o w y O s o b n i c y n a l e cy do pierwszej z tych k a t e g o r i i zasilaj f u n d a m e n t a l i s t y c z n e s k r z y d o k o c i o a m a t e r i a l i s t y c z n e g o . S prawdziwymi w y z n a w c a m i " p a r a d y g m a t w n a u k o w y c h , w i e r z c y m i w p r a w d y w p o j o n e im w k u l m i n a c y j n y m p u n k c i e ich e p o k i . Ludzie ci zwykle przeraliwie obawiaj si z a c h o w a t e r y t o r i a l n o - e m o c j o nalnych, z a c h o w a patriotycznych", ktrymi kieruj reguy d r u g o o b w o dowej, ssaczej polityki. S p r z e k o n a n i , e n i e p o w i n n y w ogle mie miejsca, p o n i e w a k c si ze z d r o w y m rozsdkiem. I cho potrafi z a a k c e p t o w a d o r o b e k n a u k o w y D a r w i n a w dziedzinie biologii, niepokoj ich wszelkie p r z e jawy d a r w i n i z m u " w etiologii, genetyce i socjobiologii, p o n i e w a d o c e n i a on rol ssaczej polityki w strategii ewolucyjnej czowieka. Nie b a r d z o p o d o b a im si te r e s z t a ludzkoci, p o n i e w a n i e kieruje si r e g u a m i z d r o w e g o r o z s d k u . J e d n o c z e n i e b a r d z o n i e c h t n i e przyjmuj d o wiadomoci, e r e s z t a ludzkoci r w n i e n i e d a r z y ich n a d m i e r n a s y m p a t i .

185 T e racjonalistyczne r o b o t y n i e l u b i te n o w y c h o b w o d w . Potrafi

w r c z pisa a r t y k u y i o p a s i e dziea, w k t r y c h d o w o d z " b r a k u i s t n i e n i a obwodw neurologicznych. O s k a r a j w n i c h p r z e k o n a n y c h c o d o ich

istnienia naukowcw o garstwa, gupot i szarlataneri, dostrzegajc w nich przekltych heretykw. Oczywicie, d o t a k i e g o r a c j o n a l i s t y c z n e g o r o b o t a , p o d o b n i e jak d o

e m o c j o n a l n e g o , m o r a l i s t y c z n e g o i n a r c y s t y c z n e g o r o b o t a , nie docieraj argumenty n i e m i e s z c z c e si w jego t u n e l u rzeczywistoci. Albowiem

kady t u n e l rzeczywistoci, s t w o r z o n y p r z e z m z g c y w i l i z o w a n e g o s s a k a n a c z e l n e g o , s t a n o w i w y p a d k o w jego h i s t o r i i i j a k o taki m a c h a r a k t e r r w n i e o s o b i s t y " co m u z y k a B a c h a i B e e t h o v e n a , o b r a z y R e m b r a u d t a i Picassa, powieci J o y c e ' a i R a y m o n d a C h a n d l e r a , k o m e d i e 3 Stooges i Monthy Pythona, w i e r z e n i a katolickie i buddyjskie, p o l i t y k a l i b e r t a r i a s k a

i i r l a n d z k o - r e p u b l i k a s k a , a r c h i t e k t u r a k a t e d r y w. P i o t r a i D i s n e y l a n d u . . . K a d e z t y c h dzie s z t u k i jest p o s t r z e g a n e j a k o r z e c z y w i s t o " p r z e z ludzi, k t r z y je s t w o r z y l i i n i m i yli. R a c j o n a l i z m to t y l k o jeszcze j e d n a k a t e g o r i a a r t y s t y c z n a , nieco m n i e j tolerancyjna o d p o z o s t a y c h , nieco bardziej p o y t e c z n a dla t e c h n o l o g w i nieco g u p i a , p o n i e w a n i e potrafi p r z e k r o czy o s t a t n i e g o s t w o r z o n e g o p r z e z siebie p a r a d y g m a t u . Dlatego w peni zautomatyzowanego racjonalist, ktrego ukad

n e r w o w y p r z e s t a si rozwija, m o n a r o z p o z n a p o d w c h o z n a k a c h : Po p i e r w s z e , czowiek t e n p r z e z cay czas s t a r a si u d o w o d n i , e p r z e w a ajca c z c o d z i e n n e g o d o w i a d c z e n i a r e s z t y l u d z k o c i jest z u d z e n i e m " , halucynacj", zbiorowa halucynacj", m a s o w halucynacj", z w y k y m z b i e g i e m okolicznoci", czystym z b i e g i e m o k o l i c z n o c i " lub w y n i k i e m le przeprowadzonych bada". Po d r u g i e , czowiek t e n a n i p r z e z chwil n i e jest w s t a n i e d o p u c i do siebie myli, e to s a m o m o n a powiedzie u jego d o w i a d c z e n i a c h .

1. Z o s t a p o b o n y m katolikiem. Napisz trzystronicow i witoci rozprawk Kocioa, na temat nieomylnoci funkcjonowania

pomimo

w n i m takich papiey jak A l e k s a n d e r VI (papie Borgia) czy P i u s XII ( s o j u s z n i k H i t l e r a ) . 2 . P a m i t a s z s p r a w M a i Lai? J e l i t a k , w e j d w r o l p o r u c z n i k a Calleya i m w z niem: Najwaniejsze jest wojsko. przekonaczo

Jestem

w i e k i e m a r m i i " . Jeli n i c c i t o n i e m w i , wczuj si w J e r r y ' e g o Falwella i p o w i e d z z p r z e k o n a n i e m : P o m c i e m i zwalczy r o z k a d m o r a l n y , n a t y c h m i a s t p r z e s y a j c czeki". 3. O d r z u a r g u m e n t a c j p r z e d s t a w i o n w n i n i e j szej ksice. Wyka, e n a skutek prania mzgu

kady, p o z a t o b i t w o i m i r o d z i c a m i , p o s i a d a b d n e r o z u m i e n i e rzeczywistoci. 4. Z a a k c e p t u j myl przewodni tej ksiki.

Przyznaj, e sam zostae p o d d a n y p r a n i u mzgu. Postaraj si uczy od n a p o t y k a n y c h p r z e z ciebie ludzi ich tuneli rzeczywistoci. A t a k e z a s t a n w si n a d t y m , w jaki s p o s b m o e s z w y k o r z y s t a t w i e d z dla powikszenia wasnego t u n e l u rzeczywistoci.

I n n y m i sowy, n a u c z si s u c h a . 5. J a m e s Joyce p o w i e d z i a kiedy, e nie s p o t k a jeszcze czowieka, p r z y k t r y m by si n u d z i . Postaraj si wycign z tego wniosek. Wejd w joyce'owsk przestrze umysu, w ktrej kady czowiek jest

o d r b n wysp rzeczywistoci, p e n t a j e m n i c i n i e s p o d z i a n e k . I n n y m i sowy, n a u c z si o b s e r w o w a . 6. P r z e c z y t a j Geniusz i bogini A l d o u s a H u x l e y a . Przyjrzyj trzeciego si t e m u , j a k f u n k c j o n u j c y obwodu geniusz naukowy w ramach staje si

bezradnym

dzieckiem z pierwszego obwodu, kiedy

opuszcza go ona. 7. Po p r z e b y t y c h e k s p e r y m e n t a c h z n a z i s t o w skim t u n e l e m rzeczywistoci, k a t o l i c k i m t u n e l e m rzeczywistoci itp. powr do swego normalnego" tunelu r z e c z y w i s t o c i . N a d a l wydaje ci si c z y m

o b i e k t y w n y m , czy m o e zacze r o z p o z n a w a w n i m e l e m e n t y swego o p r o g r a m o w a n i a ? 8. Na k o n i e c z a p o z n a j si z rewolucyjn rzeczywi s t o c i ksiki C h r i s t o p h e r a S. H y a t t a Undoing Yourself With Energized Meditation and Other Devices.

J a k i t u n e l rzeczywistoci s t a r a si o n a ci p r z e k a z a ? Czy jej a u t o r jest s z c z e r y w t y m posikowa si mylami co pisze? Czy m g w niniejszej

zawartymi

k s i c e ? Czy to m o e ja z a p o z n a e m si wczeniej z jego d z i e e m ? A m o e obaj stalimy si przedmiotem m a n i p u l a c j i z e s t r o n y n a s z e g o wydawcy,

k t r y n a k o n i n a s d o p i s a n i a w t y m s a m y m czasie o tym s a m y m ? Nic p r z y c h o d z i ci c z a s e m na myl, e d r H y a t t t o a l t e r ego dr. W i l s o n a ?

Rozdzia HOLISTYCZNY

XI O B W D

N E U R O S O M A T Y C Z N Y

Istnieje w nas wszake dno do opanowania naszej natury... Zdrowie, sia, wytrwao, szczliwo i spokj umysu, uwolnienie od cierpienia wszystko to stanowi cz wielkiej przemiany fizycznej... do ktrej wzywa nas ewolucja. Sri Aurobindo, The Future Evolution of Man

NIE TRZEBA CZEKA ZE ZMARTWYCHWSTANIEM CIAA A DO MIERCI. JEST NA TO ZAWSZE DOBRY MOMENT.

Oto prbka ilustracji, stworzonej przez Crowleya w przypywie natchnienia. Orygina znajduje si w Ksidze Thota i jego tarocie.

W i d n i e j c a n a p o w y s z e j ilustracji c z t e r o g o w a b e s t i a t o u c i e l e n i e n i e s t a r y c h o b w o d w n e u r o l o g i c z n y c h . Ujeda j r o z n e g l i o w a n a h e d o n i s t k a , reprezentantka pitoobwodowej rozkoszy neurosomatycznej. W na

o b r a z k u t o w z n o s z c y si w k u n d a l i n i " , m e t a f o r a , p r z y p o m o c y k t r e j H i n d u s i wyobraali sobie proces w d r u k o w y w a n i a tego pitego o b w o d u n e u r o s o m a t y c z n e j k o n t r o l i rozkoszy. Si zwija w d ryja i w brzuchu wybuchu zmartwychwstaje, powstaje! W lada chwili ju si mili gotowy do skoku i do obrotu. James Joyce Finnegans Wake

192 Pojcie p s y c h o s o m a t y c z n o c i " od d a w n a funkcjonuje w p o w s z e c h n y m obiegu. Niestety, jest t o kolejne semantyczne dziwado. Posikuje si

o n o k o n c e p c j a " p s y c h e " czyli duszy", z a c z e r p n i t a od teologw, a wic b a n k r u t w , k t r z y ipso facto n i e maj n i c do p o y c z e n i a . Cay n a s z t u n e l rzeczywistoci, w s z y s t k o co p o z n a j e m y i d o w i a d c z a m y , pochodzi z zapisw w naszym mzgu i ukadzie nerwowym. Z e zjawiskami u z d r a w i a n i a p o p r z e z wiar", regeneracji", o d m o

d z e n i a " , bogoci, e k s t a z y czy r o z k o s z y l u d z k o m a d o c z y n i e n i a o d ty sicleci. Znaj je w s z y s t k i e k u l t u r y . Posugujc si a r g o n e m p r z e d n a u kowej p s y c h o l o g i i m o n a b y o okrela j e m i a n e m p s y c h o s o m a t y c z n y c h " . Ale w n a s z y m nowoczesnym, niemal fantastyczno-naukowym jzyku

w o l i m y m w i o n i c h , e s neurosomatyczne. Obwd neurosomatyczny to stosunkowo nowy wynalazek, szcze

glnie w p o r w n a n i u z p o p r z e d n i o o m w i o n y m i o b w o d a m i . N i e zdyli go w y k s z t a c i wszyscy l u d z i e . Pojawia si w r a z z w i e k i e m jedynie u tych, k t r z y celowo go z a k t y w i z o w a l i i w d r u k o w a l i . Tymczasow w i a d o m o n e u r o s o m a t y c z n m o n a n a b y (a) w w y n i k u praktyk jogicznych pranajamy o r a z (b) p o d w p y w e m z a y w a n i a s u b s t a n c j i

z c a n n a b i s , czyli h a s z y s z u i m a r i h u a n y , k t r e wyzwalaj n e u r o p r z e k a n i k i aktywizujce ten obwd. Aleister pisze o Crowley, najbardziej sceptyczny s p o r d w s z y s t k i c h m i s t y k w , w sposb bardzo emfatyczny:

pranajamie

Nic tak nie oczyszcza umysu i ciaa jak pranajama, nic tak nic oczyszcza jak pranajama. Umysu i ciaa, umysu i ciaa, nic, nic, nic tak nie oczyszcza jak pranajama! Pranajama! O tak, nic tak nie oczyszcza, nic tak nie oczyszcza, nic tak nie oczyszcza (umysu i ciaa) nic tak nie oczyszcza jak pranajama. A jakby t e g o b y o m a o gdzie indziej dodaje: Pranajama przydaje si gwnie do wyciszania emocji oraz apetytu. Uatwia radzenie sobie z problemami odkowymi. Oczyszcza tak ciao jak i umys. Powany student powinien praktykowa j co najmniej godzin dziennie.

193 I zacza przypis: Z ca stanowczoci trzeba podkreli, e nie da si waciwie uprawia pranajamy, gdy towarzysz jej pene zaangaowania emocjonalnego myli (czyli refleksy drugiego obwodu R.A.W.) Naley jednak wraca do niej nieustannie w tych okresach ycia, kiedy istnieje zagroenie dla spokoju. J a k n a m i s t y k a , k t r e g o ksiki p e n e byy a r t w i dowcipw, k t r y z a w s z e m w i s w y m u c z n i o m , aby m u n i e wierzyli, j e s t t o b a r d z o w y r a n e p r z e s a n i e . Crowley n a g l e s t a w a si p o w a n y , kiedy m w i o p r a n a j a m i e . Z wasnego dowiadczenia mog zaryzykowa twierdzenie, e p r a n a j a m a u s u w a w s z y s t k i e f o r m y depresji, w c z n i e z g b o k i m a l e m i a o b , koi g n i e w i likwiduje r e s e n t y m e n t y , a t a k e wydaje si s k u t e c z n a w zwal czaniu wszelkich drobnych problemw zdrowotnych i n i e k t r y c h powa n y c h z a g r o e dla z d r o w i a . H i n d u s i , b d c y p r a w d z i w y m i z a w o d o w c a m i w kwestii p r a n a j a m y , pozwalaj sobie na z n a c z n i e dalej idce t w i e r d z e n i a , g o s z c e czyni o n a czowieka n i e c z u y m na bl, wywouje s t a n samadhi ( z j e d n o c z e n i a z b o g i e m " ) , p o w o d u j e lewitacj itd. Ale co n a j i s t o t n i e j s z e , p r a n a j a m a wywouje efekty c h a r a k t e r y s t y c z n e dla n e u r o s o m a t y c z n e g o wczenia si": spotgowanie zmysw, rozkosz

z m y s o w , b o g o percepcji i p o z o s t a e cechy waciwe dla h e d o n i s t y c z n e g o u c z u c i a " h a j u " . P o d o b n e efekty m o n a w y w o a p o d c z a s d o b r o w o l n e g o o d o s o b n i e n i a w p o j e m n i k u izolacyjnym" dr Lilly'ego, w znanym

a s t r o n a u t o m stanie niewakoci oraz pod wpywem rozmaitych substancji zawierajcych c a n n a b i s . Wielu a m a t o r w jogi, trawiarzy i schizofrenikw d o w i a d c z a r w n i e negatywnych W tych skutkw oddziaywania przypadkach obwodu neurosomatycznego. sprzenie

nieszczliwych

neurosomatyczne

z w r o t n e d o s t a r c z a zgoa o d m i e n n y c h przey od w s p o m n i a n y c h w po p r z e d n i m a k a p i c i e . D o w i a d c z e n i e z m y s o w e s t a j e si o b i e k t e m u d r k i ( b o l e s n y j e s t k a d y d w i k i d o t y k ) , z m y s o w o p r z e j a w i a si d o t k l i w y m n i e z a d o w o l e n i e m z w a s n e g o ciaa, wraenia s r d e m licznych koszm a r w , w s z y s t k i e m u za t o w a r z y s z y oglne uczucie n i e p o k o j u . Szcze glnie n i e p r z y j e m n e i bolesne jest oddziaywanie wiata, porwny-

194 wane do m k piekielnych i wystawienia si na wpyw m i e r c i o n o n e g o p r o m i e n i o w a n i a " , z n a j d u j c e g o si w r k a c h p o z b a w i o n y c h w s z e l k i c h skrupuw wrogw. Gopi Kriszna, indyjski u r z d n i k , ktry przystpi do p r a k t y k i jogicznej wycznie ze wzgldw zdrowotnych, dozna negatywnego wdruku,

k t r y u t r z y m y w a si w n i m p r z e z wiele lat. B o l e n i e o d c z u w a w s z e l k i e d o z n a n i a z m y s o w e , b d c p r z e k o n a n y m , z e z n a j d u j e si n a skraju m i e r c i . Szczegy s w e g o o p a k a n e g o s t a n u z a m i e c i w k s i c e Kundalini. B r z m i o n e d o a o n i e i p r z y p o m i n a j objawy s c h i z o f r e n i i . O s t a t e c z n i e , G o p i Kriszna opuci wiat koszmarw i po otrzymaniu pozytywnego w d r u k u

z a c z p i s a b o g i e k s i k i p o w i c o n e d o s k o n a o c i w s z y s t k i c h rzeczy. T y p o w e dla t e g o o b w o d u . N i k o l a Tesla, g e n i u s z z J u g o s a w i i , w d z i e c i s t w i e p r z e s z e d p o d o b n e p i e k o b e z p o s i k o w a n i a si jog. Ale u d a o mu si wyj z t e g o s t a n u , a w n a s t p s t w i e s t w o r z y t e o r i p r d u z m i e n n e g o . P o d w p y w e m swoich d o w i a d c z e Tesla w y t w o r z y w sobie wiar w i s t n i e n i e p o s t r z e g a n i a pozaz m y s o w e g o , n a d l u d z k p a m i oraz p o t o k w i z j o n e r s k i e g o h u m a n i t a r y z m u , k t r y d o p r o w a d z i g o d o n i e u s t a n n y c h k o n f l i k t w z wielkimi k o r p o r a c j a m i , s p o n s o r u j c y m i p o n a d sto jego elektrycznych w y n a l a z k w . (Tesla z a r o b i m i l i o n d o l a r w p r z e d t r z y d z i e s t k , c o w o w y m czasie s t a n o w i o n i e l a d a f o r t u n , ale z m a r j a k o b a n k r u t , usiujc wdroy w y n a l a z e k , k t r y m i a zlikwidowa b i e d n a wiecie.) Podobne przejcia od negatywnego do pozytywnego dowiadczania p r z e s t r z e n i z m y s o w e j u d a a wikszo s z a m a n w o r a z wielu m i s t y k w . Wyznawcy nauki chrzecijaskiej" nazywaj ten proces chemikalizacj.

w. J a n od Krzya m w i w t y m k o n t e k c i e o ciemnej n o c y duszy", a kabalici o p r z e k r a c z a n i u o t c h a n i " . W p o w i e c i K a z a n t z a k i s a The Odyssey: A Modern Seuel O d y s e u s z n a g l e d o s t r z e g a p o s g , k t r y wydaje m u si b a r d z o i s t o t n y . P o s g t e n s y m b o lizuje e w o l u c j t y c h o b w o d w , k t r e o d kilku tysicleci p r z e w i j a y si

w s y m b o l i c e r n y c h k u l t u r , np. w s i e d m i u d u s z a c h " Egipcjan i d z i e s i c i u wiatach" kabalistw.

195 Widnieje na n i m zwierz (obwd I), n a d k t r y m z n a j d u j e si w o j o w n i k (obwd II), nad ktrym znajduje si uczony ( o b w d III), kochanek

( o b w d IV), t w a r z p e n a u d r k (symbolizujca chemikalizacj", c i e m n n o c d u s z y " , p r z e k r o c z e n i e o t c h a n i " , cik d r o g d o o b w o d u V), t w a r z p e n a b o g o c i (symbolizujca p o m y l n y w d r u k o b w o d u V ) o r a z czowiek p r z e m i e n i a j c y si w czystego d u c h a ( o b w d VII). Brakuje w t y m s c h e m a c i e o b w o d u VI, p o d o b n i e jak u J u n g a b r a k o b w o d u IV, a u Carla S a g a n a wszyst kiego, co znajduje si p o n a d o b w o d e m III. N i e k t r z y szczliwcy u r u c h a m i a j o b w d V b e z p o d d a w a n i a si p r z e r a a j c e m u p r o c e s o w i chemikalizacji" czy te b e z p r z e c h o d z e n i a ciemnej n o c y duszy". W n i e z b y t a p e t y c z n y m jzyku f r e u d o w s k i m o b w d n e u r o s o m a t y c z n y n a z y w a n y j e s t p o l i m o r f i c z n s k o n n o c i d o perwersji". O z n a c z a t o tyle, e nasz u k a d nerwowy zasiad za kierownic i zacz kierowa n a s z y m c i a e m . O c z y m t a k i m m w i Aleister Crowley, k i e d y w s p o m i n a , e w t a n t r z e k a d e d z i a a n i e (staje si) o r g a z m e m " . ywoty cudownych mw p e n e s opowieci o sytuacjach przyda rzajcych si p o l i m o r f i c z n e j w i a d o m o c i , k t r e c z w a r t o o b w o d o w e j wik szoci j a w i si c u d a m i " , a p r z e z d o g m a t y c z n y c h r a c j o n a l i s t w z t r z e c i e g o o b w o d u s o d r z u c a n e jako kamstwa, oszustwa, zabobony". Wystpuj w n i c h wici, k t r z y czuj si jakby byli w n i e b i e i s w d z i c z n i Bogu za to, e zgotowa im n i e b i a s k uczt w postaci chleba i wody. ( P o d o b n y efekt u b o c z n y s t a n u b o g o c i jest d o s k o n a l e z n a n y wielu k o n s u m e n t o m m a r i h u a n y . . . ) Pojawiaj si r w n i e g u r u , w k o n t a k c i e z k t r y m i n a w e t k a l e k a s t a j e n a n o g i , p o r a o n y m o c ich b i o - e n e r g i i . Towarzystwo tego

r o d z a j u p o s t a c i z a z w y c z a j w y w o u j e u c z u c i e haju", z d a r z a j c e si t a k e l u d z i o m p r z e b y w a j c y m w r d t r i p u j c y c h " o s b . T a k i e p r z y p a d k i nie n a l e do rzadkoci, a w niektrych kulturach s u z n a w a n e za n o r m a l n e . Dotyczy to m i d z y i n n y m i s z a m a n w , k t r z y o p a n o w a w s z y swj p o z i o m

196 n e u r o s o m a t y c z n y (przejmujc kontrol nad duchem"), z p o w o d z e n i e m chodz po ogniu. S a m e m u z d a r z y o m i si u s y s z e kiedy o d p e w n e g o u z d r o w i c i e l a p e n e z r o z u m i e n i a s o w a : Wikszo ludzi u m i e r a n a s k u t e k z a t r u c i a a d r e n a l i n " . O co mu c h o d z i o ? O t o , e wikszo ludzi o d c z u w a n i e p o k o j e e g z y s t e n cjalne ( t y p o w y dla p i e r w s z e g o o b w o d u lk o p r z e t r w a n i e ) i n i e o k i e z n a n y i n s t y n k t t e r y t o r i a l n y ( t y p o w y dla d r u g i e g o o b w o d u e g o i z m ) . D o s o w n i e walcz o p r z e t r w a n i e , w czym z u p e n i e nie p r z y p o m i n a j z w i e r z t . Bo chocia D a r w i n s d z i inaczej, w i k s z o zwierzt n a j c h t n i e j powica si zabawie, p r o b l e m y e g z y s t e n c j a l n e rozwizujc tylko wtedy, k i e d y z m u s z a ich d o t e g o ycie. Ludzie j a k o j e d y n i maj w i a d o m o walki o ycie i t r a k t u j j j a k o s w e g o r o d z a j u gr". "Leczy ich w i a d o m o p r z e b y w a n i a w t o w a r z y s t w i e osoby n i e odczuwa jcej s t r a c h u " . P r z y n a j m n i e j t a k twierdzi m j z n a j o m y uzdrowiciel. I n n y m i sowy, c h o d z i o k o n t a k t z o s o b k o n t r o l u j c s w e d r u g o o b w o d o w e , a d r e n a l i n o w e tripy". Dziki t a k i e m u czowiekowi p a c j e n t m o e s a m d o w i a d c z y wasnego pitego obwodu neurologicznego. Prawdopodobnie 20% spord czytelnikw posiada zrozumienie

wobec m o i c h szalonych idei. S To ludzie, k t r z y na w a s n e j s k r z e d o w i a d c z y l i n a c z y m p o l e g a ich a u t o m a t y z m i p o s t a n o w i l i p r z e s t a b y r o b o t a m i . Kiedy o d s e t e k t e n signie 5 1 % , dojdzie do z m i a n y o charak t e r z e r e w o l u c y j n y m , wyraajcej si n a p r z y k a d w r a d y k a l n y m w y d u e n i u ycia l u d z k i e g o . Posugujc si t e r m i n o l o g i M a r s h a l a M c L u h a n a , m o n a p o w i e d z i e , e pity o b w d jest n i e - l i n e a r n y " i globalny". I n n y m i sowy, nie o g r a n i czaj go t y p o w e dla t r z e c i e g o o b w o d u sekwencje w y s t p o w a n i a jednej r z e c z y w d a n e j chwili. J e g o mylenie ma c h a r a k t e r caociowy. D l a t e g o c z s t o wie si z intuicj", czyli t a k i m s p o s o b e m f u n k c j o n o w a n i a myli, k t r y p o l e g a na w y c z u w a n i u o g l n e g o pola, w k t r y m kr i n f o r m a c j e . Najznamienitsi m u z y c y potrafi nadawa tym intuicyjnym tworom

z p i t e g o o b w o d u p o s t a symboli waciwych dla t r z e c i e g o o b w o d u . Nieza-

197 lenie o d tego, s a m a m u z y k a zawsze wyzwala u s u c h a c z y a k t y w n o prawej p k u l i , gdzie p r z y p u s z c z a l n i e mieci si p i t y o b w d . P a m i t a j m y o t y m , e B e e t h o v e n by leworczny. A s k o r o lewa rka p o d w z g l d e m n e u r o l o g i c z n y m wie si z p r a w , p o l i m o r f i c z n p k u l m z g u , m o n a p o w i e d z i e , e B e e t h o v e n p o s i a d a g e n e t y c z n i e silne zwizki z p r a w p k u l , w zwizku z c z y m a t w o mu p r z y c h o d z i o w y c z u w a n i e s p j n y c h caoci, z a n u r z a n i e si w n e u r o s o m a t y c z n y m s t a n i e b o g o c i , z m y s o w y m p o r y w i e rozkoszy. Przecie k a d e d z i e c k o wie, e S z s t S y m f o n i p r z e n i k a d u c h p a n t e i z m u ! Nie w y p y w a o n j e d n a k z a d n y c h p r z e k o n a ideologicz n y c h , p o n i e w a B e e t h o v e n w n a t u r a l n y s p o s b f u n k c j o n o w a w wiecie p i t e g o o b w o d u . Nie m u s i a wic n a w e t u w i a d a m i a sobie s w e g o p a n t e i z m u . M i s t r z o s t w o B e e t h o v e n a nie p o l e g a o j e d n a k n a t a k i m p o s t r z e ganiu w i a t a t a k i c h ludzi nie b r a k o w a o w dziejach l u d z k o c i - ale na o p a n o w a n i u w a s n o c i a r t y s t y c z n y c h t r z e c i e g o o b w o d u , dziki k t r y m b y w s t a n i e p r z e k a z a swoje d o w i a d c z e n i a i n n y m l u d z i o m , c o o d r n i a o g o od pozostaych mistykw. Z d u y m p r a w d o p o d o b i e s t w e m mona powiedzie, e obwd neurosom a t y c z n y pojawi si o k o o t r z y d z i e s t u tysicy l a t t e m u . ( W e d u g B a r b a r y H o n n e g g e r na r y s u n k a c h n a s k a l n y c h znajdujcych si w e u r o p e j s k i c h jaski n i a c h m o n a o d n a l e ilustracje wicze p o d o b n y c h d o w s p c z e s n y c h p r a k t y k jogicznych i s z a m a s k i c h . ) Pity o b w d jest p o w i z a n y z kor prawej pkuli, a p o d w z g l d e m n e u r o logicznym z systemem limbicznym (pierwszym obwodem) oraz genitaliami.

T u m a c z y to d l a c z e g o w tak rnych s y s t e m a c h rozwoju d u c h o w e g o , jak indyjska t a n t r a , g n o s t y c y z m , w u d u i c h i s k a filozofia jin-jang, pojawia si m e t a f o r a s e k s u a l n a wowej" e n e r g i i k u n d a l i n i " . Przeduony s t o s u n e k seksualny, podczas ktrego nie dochodzi do

orgazmu, zawsze u r u c h a m i a m e c h a n i z m y funkcjonowania pitego obwodu. Sprawdzenie poprawnoci funkcjonowania tego obwodu nie jest niczym t r u d n y m . W y s t a r c z y przyjrze si t e m u , czy d a n a o s o b a r z a d k o c h o d z i d o l e k a r z a , czy raczej c z s t o go o d w i e d z a , czy p r o m i e n i u j e z niej e n e r g i a , czy raczej m i e w a b l a d t w a r z , czy p o s i a d a bysk w oku, czy raczej m t n y wzrok.

198 W p i e r w s z y m p r z y p a d k u b d z i e m y mieli od c z y n i e n i a z k i m , k t o d o b r z e o p a n o w a funkcje o b w o d u n e u r o s o m a t y c z n e g o . W i e d z i a a o t y m m i s t y k w " t r z y m a j c y c h si z dala od e m p i r y c z n e j wiedzy: Sowo stao si ciaem".Bo Prawd mona rozpozna po jej oddziay waniu na ciao i umys. A n t r o p o l o d z y n i e s w s t a n i e w y m i e n i a n i j e d n e g o p l e m i e n i a , k t r e by n i e p o s i a d a o choby j e d n e g o specjalisty o d t e c h n i k p r o g r a m o w a n i a n e u r o s o m a t y c z n e g o ( s z a m a n a ) . W k a d y m za z g w n y c h o k r e s w h i s t o r y c z n y c h z d a r z a y si wielkie w y b u c h y w i a d o m o c i n e u r o s o m a t y c z n e j , chocia zazwyczaj byy o n e p a c y f i k o w a n e p r z e z miejscowe o d d z i a y i n k w i z y t o r w i biurokratw. Nic wic d z i w n e g o , e ju w N o w y m T e s t a m e n c i e c z y t a m y : I przywoa dwunastu uczniw swoich, i da im moc nad duchami nieczystymi, niemoc. A idc gocie wie: przybliyo si krlestwo niebios. Chorych uzdra wiajcie, umarych wskrzeszajcie, trdowatych oczyszczajcie, demony wyganiajcie; darmo wzilicie, darmo dawajcie. (Mateusz 10:1 8 ) By m o e , w r z e c z y w i s t o c i w y g l d a o to t r o c h i n a c z e j . K t o wie, m o e , jak zwyk mawia M a r k Twain, m a m y tu do czynienia z o d r o b i n prze s a d y . Niemniej, musiao dochodzi do podobnych wydarze, poniewa to wanie skutecznemu wdrukowywaniu pitego obwodu pierwotne aby ich wyganiali i aby uzdrawiali wszelk chorob i wszelk Mary Baker Eddy, wypowiadajc sowa, k t r e n i e p r z y n i o s y jej u z n a n i a w kwiecie

c h r z e c i j a s t w o z a w d z i c z a o swj g w a t o w n y t r i u m f n a d p o z o s t a y m i s y s t e m a m i religijnymi. W p o r w n a n i u z m i t r a i z m e m , a t e s k i m k u l t e m eleuzyjskim, k u l t a m i dionizyjskimi oraz innymi a n t y c z n y m i s y s t e m a m i , posiadajcymi w swym arsenale szereg technik s z a m a s k i c h wywouj cych s t a n y e k s t a z y , c h r z e c i j a s t w o j a k o p i e r w s z e w y p r a c o w a o m e t o d y

199 kontrolowania obwodu neurosomatycznego. Posugujc si metafor zastpi

w . Pawa, m o n a p o w i e d z i e , S t a r e g o A d a m a " ( O b w o d y 1-IV)

e "Nowy Adam"

(Obwd V)

w roli c e n t r a l n e g o o r o d k a wia

d o m o c i i z a r z d z a n i a j a n i . W r e z u l t a c i e c i a o s t a o si p o d a t n g l i n , a o w i e c o n y u m y s n a d a j c y m jej k s z t a t r z e b i a r z e m . Oglnie rzecz biorc, problemy czwartego o b w o d u przyjmuj p o s t a poczucia winy. W y r a a j si w s t w i e r d z e n i u : Nie j e s t e m w s t a n i c z r o b i t e g o , c o p o w i n i e n e m " . Z kolei p r o b l e m y t r z e c i e g o o b w o d u p r z e j a w i a j si p o d p o s t a c i zakopotania: Nie p o t r a f i z r o z u m i e , jak w p a d e m w te tara paty, n i e w i e m , jak z nich wyj; n i e w i e m n a w e t , c z e g o o c z e k u j e si o d e mnie". Najwaniejszym problemem drugiego obwodu jest napastliwo

i tchrzostwo. W y r a a si on w p r z e c h w a k a c h ; J u ja im p o k a ! J e s z c z e m n i e p o p a m i t a j ! " i u t y s k i w a n i a c h : ,,Musz by p o s u s z n y . K t o powi n i e n m n r z d z i " . N a t o m i a s t p r o b l e m y p i e r w s z e g o o b w o d u objawiaj si w symptomach cielesnych, k t r e z czasem koncentruj si na jednym

wyranym defekcie. e gnij o d r o d k a .

D l a t e g o w a n i e n i e k t r y m l u d z i o m wydaje si,

W r a z z p o j a w i e n i e m si p i t e g o o b w o d u w s z y s t k i e te p r o b l e m y mijaj w o k a m g n i e n i u . N a g e z n i k n i c i e p i e r w s z o o b w o d o w y c h c h o r b fizycznych" n i e jest j e d n a k n i c z y m bardziej c u d o w n y m " o d p r z e z w y c i e n i a d r u g o o bwodowego emocjonalizmu, trzecioobwodowego zakopotania i czwartoo b w o d o w e g o p o c z u c i a winy. U c h o d z i za d z i w a c z n e i n i e z r o z u m i a e tylko z racji n a s z e g o p r z y w i z a n i a do k a r t e z j a s k i e g o p o s t r z e g a n i a c i a a / u m y s u p r z e z p r y z m a t d u a l i z m u . J e d n a k w t a m a c h przyjtej p r z e z n a s logiki nie ma w t y m nic n i e z w y k e g o , p o d o b n i e jak n i e ma nic n i e s a m o w i t e g o w gwa townej poprawie w a r u n k w funkcjonowania pozostaych obwodw. Przyjta p r z e z n a s t e r m i n o l o g i a ma na celu p r z e z w y c i e n i e tego d u a l i z m u i u c z y n i e n i e wszystkich p r e z e n t o w a n y c h przez, n a s o b w o d w n e u r o l o g i c z n y c h zrozumiaymi w ramach prezentowanego przez nas kontekstu.

200 Z a u t o m a t y z o w a n y Racjonalista odczuwa wyran niech i niepokj w zwizku z p i t o o b w o d o w e k s t a z o r a z jej h o l i s t y c z n y m i , i n t u i c y j n y m i cechami (to s a m o odczuwa zautomatyzowany Emocjonalista w s t o s u n k u do t r z e c i o o b w o d o w e g o r o z s d k u ) . Kiedy wic jakiej osobie w c z a si o b w d neurosomatyczny, w zwizku z czym z wielk bogoci opisuje swoje

u c z u c i a j e d n o c i z e w i a t e m . Racjonalista b u r c z y p o d n o s e m , e jest t o czysto s u b i e k t y w n e d o w i a d c z e n i e " . Bieda jest r w n i e czysto subiektywnym dowiadczeniem", co n i e

z m i e n i a faktu, e bywa b o l e s n a . Dziki u m i e j t n o c i o m n e u r o s o m a t y c z n y m n a w e t te sytuacje, k t r e dla wikszoci o s b funkcjonujcych w r a m a c h p i e r w s z y c h c z t e r e c h o b w o d w wydaj si przykre, m o g s t a si r a d o s n e . I c h o b y z tej p r z y c z y n y w a r t o si ich nauczy. S o n e w a r t o c i o w e r w n i e ze w z g l d w s p o e c z n y c h , p o n i e w a jak p o w i e d z i a p e w i e n m d r z e c z lat s z e d z i e s i t y c h : Nie s p o s b z a c h o w y w a si p o r z d n i e , jeli jest si w zym n a s t r o j u " . T a k jak bieda lubi mie t o w a r z y s t w o , tak i szczcie sprzyja g r o m a d z e n i u si szczcia. (I z tej rwnie przyczyny osoby, k t r e u r u c h o m i y swj o b w d n e u r o s o m a t y c z n y , m u s z o k i e z n a n a g l e r o z b u d z o n e w s o b i e prag n i e n i e u s z c z l i w i a n i a w s z y s t k i c h n a si...) Racjonalist jeszcze bardziej obwodu uczucie bogoci, n i e p o k o i c h a r a k t e r y s t y c z n e dla p i t e g o

obejmujce u m i e j t n o l e c z e n i a s z e r o k i e g o

s p e k t r u m c h o r b , b o c h o znajduje o n o w y t u m a c z e n i e w e w s p c z e s n y c h p r a c a c h n a t e m a t e n d o r f i n , Racjonalicie wydaje si n i e w y s t a r c z a j c e . B r z m i z a n a d t o metafizycznie", a wic nie m o e by p r a w d z i w e . Nie ma nic ponadzmysowego w mechanizmach funkcjonowania

p i t e g o o b w o d u . On tylko wydaje si n i e z i e m s k i " w p o r w n a n i u z wcze n i e j s z y m i o b w o d a m i . Ale t o s a m o m o n a p o w i e d z i e o t r z e c i m o b w o d z i e , z k t r e g o R a c j o n a l i s t a jest b a r d z o d u m n y . W k o c u o b w d t e n w chwili s w e g o p o j a w i e n i a si m u s i a u c h o d z i z a n i e z w y k y . (Egipcjanie p r z y p i s y wali t y p o w o t r z e c i o o b w o d o w e funkcje, m o w i p i s m o , b o s k i e j i n t e r w e n c j i

201 b o g a T h o t a . ) P i t y o b w d , p o d o b n i e j a k jego p o p r z e d n i c y , s t a n o w i e w o l u cyjn mutacj, n i e z b d n d o p r z e m i e s z c z e n i a si n a b a r d z i e j s k o m p l i k o -

wany poziom neurospoeczny. Istot jego funkcjonowania d o b r z e w y r a a nastpujce p o w i e d z e n i e zen: "Wszystko dzieje si jak w n o r m a l n y m yciu, tylko nogi u n o s z si n a d ziemi". T e n w z n o s z c y " a s p e k t p i t e g o o b w o d u p r z y g o t o w u j e n a s d o migracji poza Ziemi. Z p u n k t u w i d z e n i a p r e z e n t o w a n e j t u t a j teorii, j e d n z n a j c i e k a w s z y c h adeptek n e u r o s o m a t y c z n y c h bya M a r y B a k e r E d d y . A to d l a t e g o , e p a n i Eddy, majc n i e w i e l e do c z y n i e n i a z filozofi, nie w i e d z i a a , e n i e m w i si o tym co N i e w y s o w i o n e . Pisaa wic o tym b e z u s t a n n i e . I n a w e t jeli jej pisma s czsto nie do odszyfrowania, czasami za b r z m i jak "majaczenia

n i e z r w n o w a o n e g o u m y s u " (by uy t u sw s t o s o w a n y c h p r z e z A l e i s t e r a Crowleya dla o k r e l e n i a i s t o t y w s z e l k i c h p i s m mistycznych), zawieraj

j e d n a k f r a g m e n t y , k t r e u d e r z a j s w p r z e n i k l i w o c i . Dla p r z y k a d u , p a n i E d d y w i e d z i a a , e r d e m c h o r b jest s t r a c h , a ich l e k a r s t w e m m i o . Na d o d a t e k potrafia to bardzo klarownie opisa. Psychologowie dopiero co zaczynaj d o c e n i a k o n s e k w e n c j e tego odkrycia, a p r z e c i e u p y n o o d n i e g o p o n a d s t o lat. D o s k o n a a m i o p r z e g a n i a wszelki lek", d l a t e g o w r a z z p o p r a w n y m u r u c h o m i e n i e m o b w o d u n e u r o s o m a t y c z n e g o z n i k a j w s z y s t k i e choroby. Pani E d d y n i e m i a a c o d o t e g o a d n y c h wtpliwoci. Kiedy wic p y t a n o j o p r z y c z y n y jej s u k c e s u , o d p o w i a d a a ; Mioci Mio! M i o ! To w s z y s t k o , czego p o t r z e b a do s t a n i a si u z d r o w i c i e l e m " . Szedziesit lat p n i e j Ian Suttie, szkocki psychiatra lekcewaony przez swoich kolegw, n a p i s a :

Mio l e k a r z a u z d r a w i a p a c j e n t a " . W a r t o w t y m k o n t e k c i e p r z y t o c z y p e w i e n u s t p z p i s m p a n i Eddy: Zaczynajc rozumie, docieramy do samego sedna ycia, a nasza dusza przejmuje kontrol nad zmysami... Doprowadzenie do tego stanu jest warunkiem wyksztacenia si nowego, harmonijnego czowieka, ktrego cechuje niemiertelno".

202 W uszach o s b w y k s z t a c o n y c h s o w a te musz b r z m i e jak metafizyczny b e k o t . S p r b u j m y wic p r z e o y je na jzyk neurologicznych m e t a f o r : Kiedy mzg w peni rozwinie swj potencja, zdobdziemy nowe spojrzenie na ycie oraz neurosomatyczn kontrol nad charakterystycznym dla naszych obwodw poczuciem winy, zakopotaniem, emocjonalnoci oraz symptomami cielesnymi"... Rezultatem tego bdzie niezmierne uczucie bogoci. Z ewolucyjnego punktu widzenia ten stan poprzedza narodziny szstoobwodowej wiadomoci, kiedy to osiga si niemiertelno ciaa.

Wydaje

si p r a w d o p o d o b n e , e p a n i E d d y p o

rozbudzeniu

prawej

pkuli bya w s t a n i e p o s t r z e g a wiat przez p r y z m a t caoci (Gestaltw) i staa si p r z e k a n i k i e m u z d r o w i c i e l s k i c h si n e u r o s o m a t y c z n y c h . J a k o jedna z pierwszych wytyczya obecnie zmierzamy. Z d a r z a si, e ludzie u r u c h a m i a j o b w d n e u r o s o m a t y c z n y na skutek d u g o t r w a e j choroby, kiedy t r a c cierpliwo do lekarzy, b i o r s p r a w y we w a s n e rce i zajmuj si s a m o l e c z e n i e m . Dziki Stefanowi Zweigowi posia d a m y d o k a d n y opis a z i e n k i N i e t z s c h e g o , wygldajcej n i c z y m a p t e k a " , z racji o l b r z y m i e j iloci lekw i f a r m a c e u t y k w , k t r y m i t e n w y b i t n y filozof leczy si z c h r o n i c z n e j migreny. P o d o b n i e p o s t p o w a Gurdijew, k t r y p r z y p o m o c y kokainy, h a s z y s z u i t e c h n i k jogicznych ( p r a w d o p o d o b n i e p r a n a j a m y ) leczy si z czstych n a w r o t w blu, s p o w o d o w a n y c h r a n a m i w o j e n n y m i oraz d w o m a wypadkami samochodowymi. r d e m brutalnoci" f i l o z o f i c z n y c h wizji o b u tych wielkich ludzi, ich p o g a r d y wobec l u d z k i e g o c i e r p i e n i a oraz n i e p o s k r o m i o n e j dzy w y k s z t a c e n i a n a d c z o w i e c z e s t w a , n i e znajcego emocji i blu, b y y p r a w d o p o d o b n i e p o r y w y n e u r o s o m a tycznej rozkoszy, p r z e p l a t a n e o k r e s a m i d o t k l i w e g o blu. N i e w y k l u c z o n e , kierunek autostradzie DNA, po ktrej

e t a k N i e t z s c h e , jak i Gurdijew, w i a d o m i e dowiadczyli caego p r z e b i e g u ewolucji, o d e l e m e n t w t y p o w y c h dla niszych o b w o d w n e u r o l o g i c z n y c h p o uczucia t o w a r z y s z c e n e u r o s o m a t y c z n e m u s t a n o w i b o g o c i . D l a t e g o b a r d z o n i e c h t n i e przygldali si w a s n y m , o k r e s o w y m r e g r e s j o m w p e n e u d r k i , n i s z e obwody.

203 Na Wschodzie kontrol obwodu neurosomatycznego okrela si

mianem dhjany, cza'an o r a z zen. M w i si w t y m k o n t e k c i e o w y k s z t a c e n i u umysu B u d d y " l u b ciaa B u d d y " . U s t a r o y t n y c h G r e k w , odprawiajcych corocznie w Eleusis o b r z d y p s y c h o d e l i c z n e majce na celu u r z e c z y w i s t n i e n i e tego s t a n u , ludzi, k t r z y p o m y l n i e przeszli t e n r y t u a n a z y w a n o d i g e n s p o d w j n i e u r o d z o n y m i " . M e t a f o r a t a w s p o s b n i e u c h r o n n y ociera si o tzw. p o n o w n e n a r o d z i n y , c z s t o przewijajce si w j z y k u c h a r y z m a t y c z n y c h c h r z e c i j a n . Symbolizuje j m i t z m a r t w y c h w s t a n i a ciaa". Stan t e n nie by rwnie obcy Freudowi, ktry okrela go m i a n e m prze ycia o c e a n i c z n e g o " . Gurdijew nazywa ten obwd orodkiem magnetycznym." Nie s p o s b oby si b e z w r a e n i a , e wielu uzdrowicieli i a d e p t w n i e k t r y c h szk jogicznych n i e u s t a n n i e p o s u g u j e si t y m o b w o d e m . J e d n a k , j a k zauway Ezra P o u n d , zazwyczaj p o s i a d a m y tylko jogo p r z e b y s k i :

Nasz Raj nie jest iluzj, ale krtk chwil, trwajc ledwie godzin, z przerw na mczarni. i jeszcze jedn godzin wytchnienia.

Raj, o k t r y m m w i w i e r s z Ezry P o u n d a , t o s t a n n e u r o s o m a t y c z n e j bogoci, t o n o w y o b w d mzgowy, k u k t r e m u z m i e r z a l u d z k o , z m o z o e m przezwyciajc d a w n e , ssacze obwody. To w a n i e o t y m przejciu z t y p o w e g o dla s s a k w s t a n u r o z e m o c j o n o w a n i a w p o s t - c z o w i e c z y s t a n spokoju, czyli, i n n y m i sowy, z czowieka" w n a d c z o w i e k a " , o p o w i a d a j mistycy, podkrelajc k o n i e c z n o przejcia do kolejnego e t a p u w dziejach e w o l u c j i Czu go r w n i e w wikszoci p n i e j s z y c h u t w o r w B e e t h o v e n a . J a k ju wczeniej w s p o m i n a e m , rzdowi specjalici od p r a n i a mzgu le si czuj w realiach o b w o d u s p o e c z n o - s e k s u a l n e g o , w zwizku z czym wol manipulowa ludmi na poziomie obwodu samozachowawczego,

e m o c j o n a l n e g o i s e m a n t y c z n e g o . K r o k dalej p o s u w a j si c z o n k o w i e t a k i c h

204 ugrupowa p a r a t e r r o r y s t y c z n y c h jak A r m i a W y z w o l e n i a S y m b i o n u czy

R o d z i n a M a n s o n a , zajmujcy si r w n i e p r z e p r o g r a m o w a n i e m o b w o d u spoeczno-seksualnego. W a r t o w t y m miejscu zauway, e n i e k t r e s p o r d o b e c n i e f u n k c j o n u jcych, n a n a s z e j p l a n e c i e s e k t pozwalaj sobie n a z n a c z n i e wicej, p o n i e w a zajmuj si n e u r o s o m a t y c z n y m p r a n i e m m z g u . Permanentnego wdruku obwodu neurosomatycznego mona dokona jedynie p o d wpywem dugotrwaych praktyk jogicznych i tantrycznych o r a z ich o d p o w i e d n i k w . Sprzyjaj te t e m u d o b r e geny, d o b r e o t o c z e nie i, o g l n i e rzecz biorc, szczliwe okolicznoci. Z kolei, jeli si chce u c z y n i z czowieka r o b o t a , w y s t a r c z y z a a p l i k o w a m u t y m c z a s o w aktywacj o b w o d u n e u r o s o m a t y c z n e g o z j e d n o c z e s n y m z a p e w n i e n i e m , e j e s t si j e d y n o s o b ( b o g i e m " l u b jego p o s a c e m " ) m o g c p r z y wrci t e n s t a n . Dla osignicia penego efektu naley poprzedzi wszystkie t operacj

gruntownym

praniem

mzgu,

obejmujcym

wczeniejsze

o b w o d y . N a s a m y m p o c z t k u d e l i k w e n t a i z o l u j e si o d j e g o p i e r w o t n e g o r o d o w i s k a i uczy polega na guru, a r a m i e lub wsplnocie. W t e n s p o s b p r z e p r o g r a m o w u j e si j e g o o b w d p r z e t r w a n i a b i o l o g i c z n e g o . N a s t p n i e a t a k u j e si jego e g o , bezlitonie rozbrajajc mechanizmy

p o d t r z y m u j c e jego p o c z u c i e s t a t u s u s p o e c z n e g o , a d o chwili, gdy jedyne oparcie bdzie posiada w wybranej grupie. W ten sposb prze programowuje si j e g o obwd emocjonalno-terytorialny, zmuszajc

go do b e z w a r u n k o w e g o p o s u s z e s t w a . Delikwent staje si dzieckiem, k t r e m u m o n a narzuci dowoln siatk semantyczn, niezalenie od t e g o , czy o d w o u j e si o n a d o p r z e k a z w p o z a z m y s o w y c h , K r i s z n y czy w i t y n i L u d u . D z i k i t e m u b u d u j e si s o l i d n y g r u n t p o d w y k s z t a cenie s t r u k t u r obwodu spoeczno-seksualnego, ktre, w zalenoci od preferencji g u r u , m o g sprzyja celibatowi, wolnej mioci i innym, ta-

d o w o l n y m g r o m s e k s u a l n y m . O d p r z y k a d n e g o s t o s o w a n i a si d o

k i c h r e g u b d z i e z a l e a o , czy g u r u w c z y p r z y c i s k n e u r o s o m a t y c z n y i wyzwoli s t a n ekstazy.

205 Marjoe G o r t n e r . w i e l o l e t n i specjalista w tej d z i e d z i n i e , k i e d y w r e s z c i e z d e c y d o w a si j p o r z u c i i o d d a si i n n e m u b i z n e s o w i , p o k u s i si o s z e r e g ironicznych u w a g w s t o s u n k u do ofiar swoich d a w n y c h p r a k t y k . P o w i e d z i a m i d z y i n n y m i , z e nie zdaj s o b i e o n e s p r a w y z t e g o , e m o g s a m e w p r o w a d z i si w t e n s t a n . S d z e k t o i n n y m u s i d a i m k o p a " . W dzisiejszych czasach G o r t n e r z niesychan szczeroci opowiada o sekretach p r o g r a m o wania n e u r o s o m a t y c z n e g o . Pozostali t e g o rodzaju c h a r y z m a t y c y wol n i e z d r a d z a swej wiedzy, p o n i e w a w d u e j m i e r z e p o l e g a o n a n a w m a w i a n i u l u d z i o m , e n i e m o n a osiga b o g o s t a n u s a m o d z i e l n i e . J e d n y m z n a j s y n n i e j s z y c h w dziejach l u d z k o c i s p e c j a l i s t w w t y m z a k r e s i e b y H a s s a n i S a b b a h . P o s u g i w a si o n s t o s u n k o w o p r o s t y m i tech n i k a m i , m i d z y i n n y m i p i g u k a m i wyzwalajcymi polizgi czasowe, k t r e w y m y l o n o w k a i r s k i m , sufickim K o l e g i u m M d r o c i . Posikujc si k r o n i k a m i h i s t o r y c z n y m i , o p i s a e m t e c h n i k i H a s s a n a w swojej p o w i e c i The Trick Top Hat. Zazwyczaj, H a s s a n z a p r a s z a d w c h k a n d y d a t w d o s w e g o z a k o n u n a w s p l n y obiad, p o d c z a s k t r e g o d o d a w a n o i m d o s t r a w y p i g u k i wywalajce polizgi c z a s o w e . Delikwenci z a p a dali w s e n , a w t e d y z a b i e r a n o ich do s y n n e g o o g r o d u rozkoszy". Z racji znajdujcego si w p i g u k a c h o p i u m , m c z y n i n i e u w i a d a m i a l i sobie tego, e staj si p r z e d m i o t e m wielkiej m a n i p u l a c j i . W s p o m n i a n y ogrd r o z k o s z y " o b e j m o w a o b s z a r k i l k u akrw. Przygo t o w y w a n o w n i m k a n d y d a t w d o w s t p i e n i a d o Z a k o n u A s a s y n w . Hassan o w i u d a o si s t w o r z y l e g e n d a r n s i e politycznych m o r d e r c w , k t r e j n i e m o g y r w n a si a d n e p o d o b n e formacje n a wiecie. J e d n o c z e n i e , w t y m s a m y m ogrodzie, przygotowywano kandydatw do zostania iluminatami i w s t p i e n i a do B r a c t w a wiata. Kiedy wic o b u m o d z i e c w p r z e n i e s i o n o d o O g r o d u Rozkoszy, u m i e s z c z a n o ich w s p o r e j odlegoci od siebie. W w c z a s z a c z y n a d z i a a d r u g i s k a d n i k p o d a n e j i m piguki, k o k a i n a , b u d z c ich z o p i u m o w e g o s t u p o r u i d o s t a r c z a j c nagego p r z y p y w u energii. R w n o c z e n i e , u w a l n i a si t r z e c i jej s k a d n i k , h a s z y s z , dziki k t r e m u cae o t o c z e n i e jawio im si w c u d o w n y c h b a r w a c h i n i e z w y k e j wietlistoci.

206 Wok n i c h jak w o k a m g n i e n i u g r o m a d z i y si c u d o w n e niewiasty, s p r o w a d z a n o z n a j d r o s z e g o b u r d e l u w Kairze. O w e d a m y s i a d a y o b o k r o z a n i e lonych k a n d y d a t w , przygrywajc im na fletach i innych s o d k o b r z m i c y c h i n s t r u m e n t a c h . Witamy w n i e b i e ' ' s z e p t a y i m d o u s z u , kiedy w p a t r y wali si w nie p e n i z d u m i e n i a . O z n a j m i a y : Dziki c z a r o m w i t e g o P a n a Hassana d a n e w a m byo d o s t p i n i e b a jeszcze z a ycia". N a s t p n i e z a

k a r m i y ich rajskimi j a b k a m i " ( p o m a r a c z a m i ) , z n a c z n i e s o d s z y m i o d z n a n y c h im w d o t y c h c z a s o w y m yciu, n i e szczdzc im w i d o k u n a j p r z e r niejszych c u d o w n y c h z w i e r z t , w n i e k t r y c h p r z y p a d k a c h s p r o w a d z a n y c h z dalekiej J a p o n i i .

J e s t e m w n i e b i e ! " k r z y c z a p i e r w s z y z m o d z i e c w , p o g r a j c si w eks

tazie. Allah jest wielki i jake wielki jest n a s z mdry Pan Hassan Sabbah!" J e d n a k e drugi m o d z i e n i e c , o t o c z o n y r w n i e p i k n y m i p a n i a m i i in nymi c u d a m i , p o p r o s t u r o z g l d a si d o k o a w n i e m y m gecie a p r o b a t y i nie m g w y r z e c z siebie sowa. Obu otaczay niebiaskie hurysy, ktre w rozszalaym tacu zrzucay

z siebie kolejne z s i e d m i u z a s o n . W m i d z y c z a s i e m o d z i e c y , w z m o c n i e n i kolejn d a w k h a s z y s z u , zaczynali p o s t r z e g a w s z y s t k o z jeszcze w i k s z p r z e n i k l i w o c i , o d c z u w a z jeszcze g b s z i n t e n s y w n o c i o r a z cieszy si p i k n e m i r o z k o s z z m y s o w , z wczeniej n i e s p o t y k a n m o c . N a s t p n i e za k a d e g o z nich, o n i e m i a e g o pod w p y w e m tak cudow nego widoku, opady olniewajco p i k n e hurysy, ktre po z a k o c z o n y m tacu spaday z niebios niczym rozwiane wiatrem kwiaty. Niektre

u p a d a y i m d o s t o p i c a o w a y ich k o s t k i , i n n e c a o w a y ich n o g i i u d a . J e d n a niewiasta n a m i t n i e chwycia j e d n e g o z m o d z i e c w za penisa, p o s p i e s z n i e w k a d a j c g o d o u s t i ssc z w i e l k g w a t o w n o c i . I n n e g a s k a y go po p i e r s i a c h , c a o w a y j e g o b r z u c h i r a m i o n a , nie s z c z d z c m u p o c a u n k w s k a d a n y c h n a oczy, u s z y i u s t a . D e l i k w e n t , wci z n a j d u j c y si p o d w p y w e m h a s z y s z u , m g t y l k o r o z p y n si w tej r o z k o s z y , ejakulujc j e d n e j z d a m p r o s t o w u s t a . W tej p r z e c i g a j c e j si o r g a z m i c z n e j chwili r o z p y w a si w r o z k o s z y b o g o i p o w o l i n i c z y m pojedynczy patek niegu.

207 Chwil potem h a s z y s z p r z e s t a w a dziaa, a do krwi p o n o w n i e sczyo si opium. M o d z i e c y z a p a d a l i w sen, p o d c z a s k t r e g o p r z e n o s z o n o ich z O g r o d u R o z k o s z y y d o sali b a n k i e t o w e j Pana H a s s a n a . Budzili si w niej p e n i o c z a r o w a n i a . Pierwszy z n i c h krzycza: Z a p r a w d , p o z n a e m aski n i e b i a s k i e , z u p e n i e t a k jak p r z e p o w i a d a n a m t o Koran! Pozbyem si w s z e l k i c h wtpliwoci. B d ufa P a n u H a s s a n o w i , wielbi go i suy mu do koca mych dni!" Pan Hassan odpowiada mu na to dostojnie: Zostae przyjty do

Z a k o n u A s s a s s y n w . N a t y c h m i a s t pjd d o z i e l o n e g o pokoju n a s p o t k a n i e ze swym p r z e o o n y m ! " Kiedy p i e r w s z y z k a n d y d a t w wychodzi z sali, H a s s a n zwraca si do drugiego: A ty? Co z tob? Czego dowiadczye? D a n e m i b y o p o z n a s e k r e t y pierwszej m a t e r i i " , l e k u m e t a l i " , elikycia", k a m i e n i a filozofw", prawdziwej m d r o c i " i d o s k o n a e g o siru szczcia"" o d p o w i a d a k a n d y d a t , przywoujc f o r m u a l c h e m i c z n . "Odkryem je w swojej gowie!''

H a s s a n i S a b b a h wita jego w y p o w i e d s z e r o k i m u m i e c h e m , z a z n a czajc: Moesz zatem przystpi do Zakonu I l u m i n a t w " . A nastpnie obdarza go miechem. Oczywicie, H a s s a n i Sabbah n i e b y p i e r w s z y m a n i o s t a t n i m a d e p t e m cieki p r o w a d z c e j p o p r z e z seks do p i t o o b w o d o w e j rozkoszy. W krajach p o o o n y c h dalej na wschd od Afganistanu istniay przecie szkoy

t a n t r y c z n e w r a m a c h h i n d u i z m u , b u d d y z m u i t a o i z m u , uczce t e c h n i k wykorzystujcych przeduony stosunek seksualny do gwatownej prze

miany u m y s u . Podobne techniki funkcjonoway rwnie w zachodnich, p o d z i e m n y c h k u l t a c h gnostyckich i i l u m i n a c k i c h , w r d c z a r o w n i c i alche mikw, gdzie j e d n a k s t r z e o n o je jak najwiksze t a j e m n i c e z racji przela d o w a z e s t r o n y witej Inkwizycji. W s p c z e n i e m a m y d o czynienia z ewolucyjnym w y b u c h e m p o d o b

nych s e k r e t w , w z b o g a c o n y c h o c a k i e m i m p o n u j c e techniki w s p c z e s n e . W w i e l u m i a s t a c h Z a c h o d u m o n a s p o t k a nauczycieli t a n t r y . M a s t e r s i Johnson p o s u g u j si t e c h n i k a m i p a r a t a n t r y c z n y m i w leczeniu dysfunkcji

208 s e k s u a l n y c h . O z n a c z e n i u p o d o b n y c h t e c h n i k n e u r o l o g i c z n y c h najlepiej wiadczy p r z e p r o w a d z o n y ju w 1 9 6 8 roku s o n d a prof. M c G o t h l i n a ,

k t r y ujawni, e 8 5 % a m e r y k a s k i c h k o n s u m e n t w t r a w k i s p o y w a o j, p o n i e w a byo p r z e k o n a n y c h co do ich afrodyzjakalnych waciwoci. W o s t a t n i c h czasach s z e r o k o r o z p o w s z e c h n i o si u y t k o w a n i e w i b r a t o r w i p o d o b n y c h s e k s u a l n y c h gadetw, geje wyszli z ukrycia, a k s i k i filo zofw p o s t u l u j c y c h t w o r z e n i e nierepresyjnej k u l t u t y ( N o r m a n a B r o w n a , H e n r i e g o M a r c u s e ' a i Charlesa Reicha) s t a y si b e s t s e l l e r a m i . W e d u g Saula K e n i a , p o p u l a r y z a t o r a innowacji w z a k r e s i e n a u k m e d y c z n y c h , n i e d u g o b d z i e m y mieli do c z y n i e n i a z e l e k t r o n i c z n y m i s u r o g a t a m i o b i e k t w s e k s u a l n y c h . (Dla k a d e g o laleczka M a r i l y n M o n r o e ! ) Przyjrzyjmy si tego m o l i w y m k o n s e k w e n c j o m zamiast polega n a czczych g a d k a c h T o m a Wolfe'a i p o z o s t a y c h n e o p u r y t a n w , z a a m u j c y c h rce na wie o tych moliwociach. Postarajmy si lepiej w y s u n n o s p o z a n a s z w a s n y t u n e l rzeczywistoci i rozejrze za t y m , co n a s c z e k a . J e e l i b o w i e m czeka n a s w i a t z a p e n i o n y a n d r o i d a m i s e k s u a l n y m i , c z e m u n i e w y k o r z y s t a t n a d a r z a j c si o k a z j dla s t w o r z e n i a w p e n i zaprogramowanego rodowiska seksualnego? Nazwijmy go teatrem

m a g i c z n y m ' ' dla uczczenia pamici H e r m a n a Hessego. P o w i e d z m y wic, e w n i e d a l e k i e j przyszoci z n a j d z i e m y si w luksusowym burdelu,

m i e s z c z c y m si g d z i e w h e d o n i s t y c z n y m r e j o n i e s o n e c z n e j K a l i f o r n i i . Co t a m znajdziemy? Na s a m y m pocztku poddadz nas d o s k o n a e m u masaowi, k t r y w r w n y m s t o p n i u jak o p i u m k o i p o t r z e b y o r g a n i c z n e p i e r w s z e g o o b w o d u . W n a s z y m m a g i c z n y m t e a t r z e bdzie on s t e r o w a n y k o m p u t e r o w o , a p r z e z to bardziej relaksujcy i p o b u d z a j c y ni w s p c z e s n e t e c h n i k i m a s a u . W co bardziej l u k s u s o w y c h b u r d e l a c h k o r z y s t a si z filmw p o r n o dla w z m o c n i e n i a stymulacji. Rzecz jasna, w n a s z y m t e a t r z e m a g i c z n y m p o r n o b d z i e si sczy ze w s z y s t k i c h cian w t e c h n o l o g u t r j w y m i a r o w e j . Kady s z a n u j c y si b u r d e l posikuje si m a r i h u a n i s p e e d a m i . W n a s z y m t e a t r z e m a g i c z n y m b d z i e m y p o s u g i w a si l e p s z y m i w s p o m a g a c z a m i rozkoszy.

209 Oczywicie, mona tak fantazjowa w nieskoczono, pki nie

w y k r e u j e si p o k o j u , w k t r y m r o z k o s z b d z i e si rozciga b e z o g r a n i c z e we wszystkie wymiary. Kiedy t a k t w o r z y l i m y n a s z c y b e r n e t y c z n y b u r d e l , p o j a w i a si d z i w n a rzecz. O t , w y k r o c z y l i m y p o z a s e k s k u c z e m u , c o m o n a b y n a z w a meta-seksem. O ile b o w i e m r o z k o s z s k o n c e n t r o w a n a w o k g e n i t a l i w

t o co j a k n a j b a r d z i e j m i e g o , b l a k n i e o n a , k i e d y w k r a c z a m y d o wielowy m i a r o w e g o D o m u Rozkoszy, g d z i e w s z y s t k i e z m y s y s r o z b u d z a n e a d o s t a n u ekstazy. Najbardziej b a j e c z n y m a s p e k t e m tej fantazji r o d e m z filmw SF j e s t fakt, e n i e p o t r z e b a b u d o w a dla niej specjalnego p o m i e s z c z e n i a , p o n i e w a jest o n a ju z a i n s t a l o w a n a w n a s z y c h g o w a c h . M a m y t u d o c z y n i e n i a z t s a m pozytywn wiadomoci neurosomatyczn, ktr Freud w przypywie p u r y t a s k i e g o n a s t r o j u o k r e l a m i a n e m polimorficznej s k o n n o c i d o perwersji", n a t o m i a s t w chwilach bardziej m i s t y c z n y c h n a z y w a dowiad czeniem oceanicznym". W a l c h e m i i m w i si o t y m j a k o o z w i e l o k r o t n i e n i u p i e r w s z e j m a t e r i i " a l b o t e zocie filozofw", k t r e g o , w p r z e c i w i e s t w i e do n o r m a l n e g o z o t a , n i e s p o s b s p r z e n i e w i e r z y ani zniszczy, p o n i e w a ulega n i e u s t a n n e m u o d n o w i e n i u . W tradycji i l u m i n a c k i e j j e s t to trzecie o k o " , p r z e k s z t a c a j c e w s z y s t k o c o p o s t r z e g a ; t o s a m o oko, o k t r y m J e z u s n a p o m i n a w gnom i c z n y m a f o r y z m i e : w i a t e m ciaa jest oko; jeli w i c twoje o k o b d z i e j e d n o c i , c a e t w e ciao w y p e n i w i a t o " ( M a t e u s z 6:22).

1.

Udaj

si

do

najbliszego

orodka

Nauki

Chrzecijaskiej i przez miesic przerabiaj p r o p o n o w a n e p r z e z n i c h lekcje. 2. We u d z i a w w e e k e n d o w y m s e m i n a r i u m powiconym sufizmowi.

3. Z d o b d moj ksik Seks, narkotyki i okul tyzm i w y p r b u j o p i s a n e w niej wiczenia. 4. Naucz si od specjalisty p o p r a w n e g o w y k o n y w a n i a p r a n a j a m y . ( K a d a prba p r z e k a z a n i a s o w a m i tego, co m o n a uchwyci jedynie d o w i a d c z e n i e m , s k a z a n a jest na p o r a k . Najlepiej c z e r p a w i e d z wprost od H i n d u s w ) . 5. Amerykaski guru, Da Free J o h n , twierdzi e m o n a d o s t p i iluminacji n i e u s t a n n i e zadajc sobie p y t a n i e ; K i m jest t e n , k t o m n t e r a z y j e ? " Czy jest to p i e r w s z o o b w o d o w a w i a d o m o , d r u g o o b w o d o w e ego, t r z e c i o o b w o d o w y u m y s , c z w a r t o o b w o d o w a rola pciowa, p i t o o b w o d o w e p o l e G e s t a l t , czy te wyszy o b w d ? K t o to jest? G d z i e si znaj duje? Ile ma lat? 6. Dr Aiden Kelly u w a a , e t z w . n i e w i a d o m o " jest b a r d z i e j u w i a d o m i o n a n i t z w . wia domo", sprzenia poniewa zwrotne zawiera obwodu w sobie wszystkie

neurosomatycznego

o r a z p o z o s t a y c h o b w o d w p o d t r z y m u j c y c h ycie. Z a s t a n w si n a d tym. Czy to jest t e n , k t o t e r a z t o b yje?"

Rozdzia KOLEKTYWNY

XII O B W D

N E U R O G E N E T Y C Z N Y

Od pewnego czasu prawica stracia monopol na si konserwatyzm, konserwatywna. poniewa nagle lewica staa Liberalna i radykalna

lewica odpadaj w konkurach.

F.M. Esfandiary, Up-Wingers

Kolektywny

obwd

neurogenetyczny

213

S z s t y o b w d m z g u w k r a c z a d o akcji, kiedy u k a d n e r w o w y z a c z y n a otrzymywa sygnay pochodzce z neurogenetycznego systemu sprzenia z w r o t n e g o , o p i e r a j c e g o si na d i a l o g u " RNA z DNA. Cay u k a d n e r w o w y , w c z n i e z m z g i e m , p o d o b n i e j a k r e s z t a ciaa jest s t w o r z o n y na o b r a z i p o d o b i e s t w o k o d u z a w a r t e g o w m o l e k u l e D N A . Za p o r e d n i c t w e m RNA przesya o n a organizmowi nastpujce polecenia: Miej rude wosy. Miej niebieskie oczy. Wsta i zacznij chodzi. Zacznij mwi.

Znajd sobie partnera, i t d . N a s z e ycie u m y s o w e t o c z y si w r a m a c h p a r a m e t r w w y z n a c z a n y c h p r z e z z a p i s p o z o s t a w i o n y n a tej t a m i e m a t c e " . Wraz z rozwojem wiadomoci neurogenetycznej archiwa D N A otwieraj s w e p o d w o j e , dziki c z e m u u z y s k u j e m y d o n i c h p e e n d o s t p . ( W c z e n i e j d o s t p n e s t y l k o p o d c z a s s n u , lecz przyjmuj p o s t a j u n g o w s k i c h a r c h e t y p w z n i e w i a d o m o c i zbiorowej".) Pierwsi l u d z i e , k t r z y kilka tysicy lat temu osignli wiadomo

n e u r o g e n e t y c z n , m w i l i o w s p o m n i e n i a c h z p o p r z e d n i c h wciele", r e i n karnacji", n i e m i e r t e l n o c i " i t p . Nie b y y t o s o w a b e z p o k r y c i a . wiadczy o t y m fakt, e w i e l u z n i c h (szczeglnie m i s t y c y sufi i h i n d u i c i ) d o s t a r c z y o bardzo dokadnych, poetyckich wizji nadcigajcych tysicleci, przewi

dujc p r o c e s y e w o l u c y j n e n a d u g o p r z e d D a r w i n e m o r a z k r e l c p r z y s z o n a d c z o w i e c z e s t w a wiele lat p r z e d N i e t z s c h e m . S t a r o y t n i Grecy nazywali t w i a d o m o wizj Pana", Chiczycy wielkim t a o " , H i n d u s i w i a d o m o c i A t m a n a " . Pene witoci i w z n i o s o c i p o s t a c i bogw", b o g i " i d e m o n w " , pojawiajce si w p o c z t k o w y c h fazach t e g o P r z e b u d z e n i a , t o n i c i n n e g o jak j u n g o w s k i e archetypy n i e w i a d o m o c i zbio rowej", p o s t r z e g a n e p r z e z ludzi p i e r w o t n y c h j a k o przybywajce z czasu nienia", t r a k t o w a n e p r z e z czarownice j a k o istoty z Sidde", a w wielu t r a d y cjach l u d o w y c h przyjmujce p o s t a cudacznych ludzikw. Gurdijew nazywa ten obwd prawdziwym c e n t r u m emocjonalnym". W s p c z e s n o d o s t a r c z a n a m kilku m e t a f o r trafnie wyraajcych specy f i k t e g o o b w o d u . M o w a t u o k r o n i k a c h akaszy" teozofw, n i e w i a d o m o c i filogenetycznej" dr. Stanislava Grofa o r a z hipotezie Gai" Margulisa i Lovelocka, u t r z y m u j c e j e biosfera naszej p l a n e t y jest i n t e l i g e n t n y m o r g a n i z m e m .

214 Wizje p r z e s z o c i i przyszej ewolucji, p r z e k a z y w a n e p r z e z osoby, k t r e p r z e yy d o w i a d c z e n i a z p o g r a n i c z a mierci, s t a n o w i r w n i e interesujcy opis szstoobwodowego, neurogenetycznego tunelu rzeczywistoci. Specyficznych t e c h n i k sucych u r u c h a m i a n i u t e g o o b w o d u p r n o s z u k a w n a u k a c h jogicznych. Jeli ju, w y m a g a o n w i e l o l e t n i e g o d o w i a d c z e n i a z z a k r e s u z a a w a n s o w a n e j r a d jogi, rozwijajcej p i t o o b w o d o w y s t a n b o g o c i . Oczywicie, s p o r e d a w k i LSD s w s t a n i e d o k o n a t y m c z a s o wych aktywacji o b w o d u n e u r o g e n e t y c z n e g o . Z p u n k t u widzenia wspczesnej nauki obwd ten m o n a traktowa jako a r c h i w a g e n e t y c z n e , u r u c h a m i a n e przy p o m o c y b i a e k a n t y - h i s t o n o w y c h , j a k o p a m i DNA odwoujc si do p o c z t k w ycia na Z i e m i i zawierajc s k r y p t g e n e t y c z n y dla przyszej ewolucji. J e s t e m tym, k t r y by, jest i bdzie" to z d a n i e z Egipskiej Ksigi Umar ych z n a l e z i o n o n a b i u r k u B e e t h o v e n a , z a p i s a n e jego w a s n r k p o d postaci hieroglifw. W t y m s a m y m miejscu B e e t h o v e n s t w o r z y swoj D z i e w i t Symfoni o r a z pniejsze, ewolucyjne" utwory. M o n a z t e g o wycign w n i o s e k , e B e e t h o v e n o w i u d a o si u r u c h o m i o b w d neurogenetyczny. W o b w o d z i e t y m spoczywaj p i e r w o t n e a r c h e t y p y , znacznie s t a r s z e od jzyka, a j e d n a k w y p r z e d z a j c e t o , c o n a d e j d z i e j u t r o . C r o w l e y n a d a w a t e m u o b w o d o w i cechy i s t o t o w e , piszc e: ... Dzieci w Jaju z Bkitu" (zob. ostatni scen z 2 0 0 1 Odysei kosmicznej Stanley'a Kubricka R.A.W.)... reprezentuje Wysz Ja... Zachodzi tutaj zwizek z mitologiczn symbolik kara... Bdc cakowicie niewinnym i pozbawionym balastu wiedzy jest on Gupcem"; jest on Zbawicielem... Wielkim Gupcem" z legend celtyckich, Czystym Gupcem'" z pierwszego aktu Parsifala... jest rwnie zielonym czowieczkiem, pojawiajcym si podczas wiosennych festiwali... Widzimy go z atem jak pojawia si w penym rynsztunku Bachusa Diphuesa, posiadajcego tak mskie jak i eskie cechy, biseksualnego Bafometa i... rwnie biseksualnego Zeusa Arrhenothelusa... (Przyjmuje t posta w peni na XV tryumfie tarota, Diable".)... Ale w rwnej mierze jest maym ludzikiem" z mistyki indyjskiej, szalonym cho wprawnym karem pojawiajcym si w opowieciach z rnych krain... Moe by milczc jani'' czowieka lub jego witym anioem strem".

PRZYJRZYJ SI UWANIE NASTPNYM RYSUNKOM

P o w y s z a ilustracja p r z e d s t a w i a w i a d o m o n e u r o g e n e t y c z n , w a c i w dla s z s t e g o obwodu. Przyjmuje ona p o s t a b o k a Pana, w y p o s a o n e g o w zwierzco-ludzkie formy n a s i e n n e , symbolizujce p a m i g e n e t y c z n .

Jeszcze jeden archetyp z archiww neurogenetycznych niewiadomoci zbiorowej". Wielka Matka, symbolizujca pami genetyczn, wraz z jej atrybutami kwiatem, ptakiem itp.

217 P r z y t o c z o n e t u w i z e r u n k i n i e s t a n o w i w y t w o r u Crowleyowskiej fantazji. P r z e c i w n i e , n i e u s t a n n i e pojawiaj si w l u d z k i c h s n a c h ( n o c n y c h m i t a c h o s o b i s t y c h ) , w m i t a c h wielu l u d w ( b e z o s o b o w y c h s n a c h g a t u n k o w y c h ) oraz, rzecz j a s n a , w o p o w i e c i a c h na t e m a t k o n t a k t w z U F O . W p r z y p a d k u tego obwodu m a m y do czynienia z w i e l o w y m i a r o w y m jzykiem w z i t y m jakby ywcem z Finnegans Wake, ktrego bohater,

F i n n e g a n , czyli F i n n - a g a i n ( z a n g . F i n n , k t r y p o w r c i " ) , t o n i e k t o inny jak Finn MacCool z irlandzkich p o d a ludowych, a take Huck Finn z p o w i e c i T w a i n a , dryfujcy po M i s s u s Liffey", b d c e j r w n o c z e n i e i r l a n d z k r z e k A n n a Liffey o r a z M i s s i s i p i H u c k a F i n n a ; w k t r y m M a r k t h e W a n t o krl M a r e k , k t r e m u r o g i p r z y p r a w i T r i s t a n , ale M a r k t h e T w y to ju M a r k T w a i n , yjcy w z w i z k u ze s w o n Livvy", n i e u c h r o n n i e nasuwajc skojarzenia z irlandzk rzek. N a t o m i a s t wystpujcy w n i m M a r k t h e T r i s to r o g a c z M a r e k i l u b i e n i k T r i s t a n w j e d n e j o s o b i e . W Finnegans Wake f u n k c j e ich w s z y s t k i c h p r z e j m u j e M a r c u s Lyons, b d c r w n i e

a p o s t o e m Markiem, ktrego znakiem emblematycznym, widniejcym na w s z y s t k i c h jego r e d n i o w i e c z n y c h w i z e r u n k a c h , j e s t Lew. O d p o w i a d a o n z a t e m w s z y s t k i m z n a k o m s o n e c z n y m z o d i a k u , k t r y c h k r l e m j e s t Lew. J e s t t a k e j e d n y m z Czterech Starcw (do k t r y c h nale M a t t Gregory, M a r c u s Lyons, L u k e T a r p e y o r a z J o h n n y M c D o u g a l l ) p o j a w i a j c y c h si we nie marzyciela, symbolizujcych czterech apostow, p o n a d t o bd c y c h c z t e r e m a s u p a m i b a l d a c h i m u jego o a , c z t e r e m a d a w n y m i o b w o d a m i , c z t e r e m a k o l o r a m i t a r o t a o r a z zwyczajnej talii k a r t , a t a k e c z t e r e m a y w i o a m i s t a r o y t n o c i . Pojawiaj si o n i w k a d e j czwrcy, o k t r e j pisa J u n g , e jest w s z e c h o b e c n a w niewiadomoci zbiorowej". Joyce c h t n i e o b r a z u j e ewolucj t y c h c z t e r e c h a n t y c z n y c h o b w o d w n a p r z y k a d z i e c z t e r e c h e t a p w rozwoju jajeczka, larwy, p o c z w a r k i i d o j r z a ego osobnika wymylonego przez siebie stworzenia, gracehopera".

J o y c e ' o w i p r z y w i e c a logika s n u . P i s z e o r o z b i t y m , w y m i e s z a n y m , p o g r z e b a n y m i w y l g n i t y m jajku": ich w i e t r z e n i a , ich z a l u b i n y , ich p o c h w k i i te n a t u r a l n e w y b o r y " , n i e k o c z c e si o b r o t y , w y w r o t y , w p r z e s z o i przyszo, od zaszoci ku potomnoci'' itd.

218 w a r c h e t y p o w y o b w d p e e n jest . . s y n c h r o n i c z n o c i " , czyli z n a c z

cych z b i e g w o k o l i c z n o c i , k t r e J u n g p r z y p i s y w a tzw. p s y c h o i d a l n e m u " poziomowi psychiki, znajdujcemu si poniej niewiadomoci indy-

w i d u a l n e j i z b i o r o w e j , w miejscu, gdzie u m y s " i materia" s od siebie n i e r o z r n i a l n e . P o s u g u j c si j z y k i e m n a s z y c h p o j , m o n a p o w i e d z i e e j e s t t o k r l e w s k a a u t o s t r a d a telegrafu D N A - R N A - C N S ( c e n t r a l n e g o ukadu nerwowego). W s p o m n i a n e synchronicznoci stanowi dowd na to, e m a m y do czynienia z obwodem neurogenetycznym. Sam p a m i t a m jak w naszej g r u p i e b a d a w c z e j p o w i c o n e j F i n n e g a n s Wake m i a l i m y si d o r o z p u k u , gdy z a u w a y l i m y e T o o t a n d C o m e I n n " n i e jest p a r o d i p r z y g u p i c h a m e r y k a s k i c h n a z w m o t e l i , ale j e s z c z e j e d n y m z n i e z l i c z o n y c h d o w c i p w J o y c e ' a n a t e m a t T u t e n c h a m o n a . W owej c h w i l i d o p o k o j u wesza moja o n a z zapytaniem, co jest p o w o d e m naszego miechu. G d y jej o d p o w i e d z i e l i m y , s t w i e r d z i a s t o i c k o : Ot i k o l e j n y d o w d n a istnienie synchronicznoci. Wanie ogldaam w telewizji program

o T u t e n c h a m o n i e " , Rzecz jasna, Joyce d l a t e g o w p r o w a d z i c h o p c a - k r l a w w i a t s n u , p o n i e w a m o t y w e m p r z e w o d n i m Finnegans Wake, m o t y w e m p r z e w o d n i m o b w o d u n e u r o g e n e t y c z n e g o j e s t p r z e t r w a n i e p a m i c i gene tycznej, symbolizowane przez mit Z m a r t w y c h w s t a n i a ; a T u t po p r o s t u z o s t a o d g r z e b a n y ( z m a r t w y c h w s t a ) n i e j a k o s y n c h r o n i c z n i e , t u p o roz p o c z c i u prac n a d tym d z i e e m . O t o jak s a m J o y c e t u m a c z y logik kierujc o b w o d e m n e u r o g e n e tycznym: Ta zleciaa z i e m i a g r o m a d z i py n a s z y c h d n i w p o d g l e b i u , z k t

rego w y r a s t a m y " ( i n n y m i sowy, ziemia oddaje t o , co o t r z y m a a , n a d a j c t e m u c z e m u n o w p o s t a ) . " N a c h l e b o d a j n y m ou ley t r u p n a s z e g o ziarnodawcy" ( k o m e n t a r z z b y t e c z n y dla c z y t e l n i k w Zotej gazi), p r z e t o

Tykuj si d o b r z e , bo i t a k wzniecisz si p r z o d k i e m " . N a s i e n i e , zawierajce k o d g e n e t y c z n y i jajeczko, zawierajce m d r o k o m r k o w a , wysya s y g n a y p o p r z e z wieki. Dlatego H e b e r t Mueller, g e n e t y k - n o b l i s a , p o z w a l a sobie na nastpujca metafor; Wszyscy jestemy gigantycznymi robotami,

w y p r o d u k o w a n y m i p r z e z DNA do produkcji wikszej iloci DNA".

219

perspektywy jednostki, przerwy w

acuchu

ycia/mierci/ycia/ Jednak nasienia

mierci/ycia/mierci

m u s z w y d a w a si n a m a c a l n i e b o l e s n e .

z perspektywy mdroci obwodu neurogenetycznego, mdroci

i jajeczka, n i e p r z e r w a n a j e d n o yciamierciyciamierciyciamierci p r z y naley d o w y s z e g o p o r z d k u rzeczywistoci. Obwd neurogenetyczny p r a w d o p o d o b n i e mieci si w k o r z e n o w e j

prawej p k u l i i jest z n a c z n i e m o d s z y o d o b w o d u n e u r o s o m a t y c z n e g o , spoczywajcego w tylnich rejonach kory prawej pkuli. wiadomo neurosomatyczna pitego obwodu umoliwia nam

r o z m o w " z a r c h i t e k t e m ewolucji, t y m , k t r y o k o o 3-4 m i l i o n y lat t e m u zaprojektowa nasze ciao oraz miliardy miliardw innych. Ten architekt" jest najwikszym projektantem na naszej planecie, jak t o k i e d y z r c z n i e okreli Bucky Fuller. N i k t s p o r d l u d z i n i e m o e r w n a si jego s k u t e c z n o c i czy e s t e t y c e przy p r o j e k t o w a n i u r, jajek, k o l o n i i i n s e k t w , ryb i i n n y c h o b i e k t w . W czasach wspczesnych m o n a postrzega go pod postaci Matki DNA lub Ojca K w a s u N u k l e i n o w e g o . Oczywicie, r a c j o n a l i s t a n a t y c h m i a s t s p r z e ciwi si t a k i m p e r s o n a l i z a c j o m , p o n i e w a w jego m n i e m a n i u ta oczywista dla w s z y s t k i c h jej m i o n i k w s t r u k t u r a p o s i a d a c h a r a k t e r n i e w i a d o m y . C z tego, s k o r o dla a d e p t w s z s t e g o o b w o d u n i e wie si o n a z n i e w i a d o m o c i tylko z u p o j e n i e m , i to b o s k i m u p o j e n i e m . P o s u g u j c s i m n i e j p o e t y c k i m jzykiem, m o n a powiedzie e uczo wieczajc" t e g o ,,architekta" p o p r z e z n a d a n i e m u p o s t a c i Wielkiej M a m u s i lub W i e l k i e g o T a t u s i a , uzwierzcajc'", p o p r z e z n a d a n i e m u p o s t a c i i s t o t y z g o w szakala, jak to czynili s t a r o y t n i Egipcjanie, urobaczajc", p o p r z e z n a d a n i e m u p o s t a c i a r o c z n e j m o d l i s z k i , jak t o czyni j e d n o a f r y k a s k i e p l e m i , czy t e uduchawiajc", nadajc mu a b s t r a k c y j n p o s t a , j a k to

c z y n i h i n d u i c i i z w o l e n n i c y n a u k i chrzecijaskiej", p o d k r e l a m y t y l k o j e d e n a s p e k t tej liczcej 3-4 m i l i a r d y lat istoty. P o d o b n i e czynimy, n a d a j c jej p o s t a m o l e k u y " . K o n c e n t r u j e m y si w t e d y n a tej jej f a u n i e , k t r n a j a t w i e j p o d d a n a u k o w e j analizie. Albowiem o m a w i a n a p r z e z m a t e r i a listycznych n a u k o w c w " chemikalizacja biosfery n i e z n a j d u j e si w s p r z e r z -

220 n o c i z bezporednim dowiadczeniem s a m e g o Bytu, jakie staje si u d z i a e m a d e p t w s z s t o o b w o d o w e j jogi, biologicznej lub c h e m i c z n e j . W istocie, dziki temu wanie b e z p o r e d n i e m u d o w i a d c z e n i u wielu naukowcw

o s i a g n o wikszy, bardziej holistyczny wgld w m e c h a n i z m y ewolucji, p r z e kadajc go n a s t p n i e na modele lingwistyczne trzeciego obwodu. J e d n y m z nich, c h o n i e j e d y n y m , jest Teilhard de C h a r d i n , k t r e g o t e o r i a ewolucji w d u y m s t o p n i u p o w s t a a p o d w p y w e m tego rodzaju d o w i a d c z e . Osoby, k t r y m n i e b y o jeszcze d a n e d o z n a p o d o b n y c h p r z e y , m o g j e d n a k e p o s u y si m o d e l e m ewolucyjnym, p r z e d s t a w i a j c y m e w o l u c j jako seri skokw kwantowych. Posugujc si t p e r s p e k t y w m o n a zauway, e k a d a j e d n o s t k a p o p e n i a bdy. N i e k t r e z n i c h bywaj f a t a l n e . Albowiem k a d a wiado m o , k t r a w y k s z t a c i a tylko p i e r w s z y c h p i o b w o d w , bywa o m y l n a . D l a t e g o z d a r z a si n a m p o p a d a w p u a p k i . A c z a s a m i n i e j e s t e m y w s t a n i e si z nich wydosta. Sytuacja ulega z m i a n i e w p r z y p a d k u puli g e n e t y c z n e j . J e j t a k e z d a r z a j si p o m y k i , ale ju n i e tak c z s t o . Byo n i e b y o , linia ycia puli g e n e t y c z n e j t y s i c k r o t n i e p r z e w y s z a lini ycia j e d n o s t k i . A jeli u z n a m y u m i e j t n o c i s a m o z a c h o w a w c z e z a w y z n a c z n i k inteligencji, t a k a p u l a g e n e t y c z n a , d y s p o nujca i n f o r m a c j a m i p o c h o d z c y m i o d m i l i o n w j e d n o s t e k , z a w s z e o k a e si b a r d z i e j i n t e l i g e n t n a o d p o s z c z e g l n y c h j e d n o s t e k , c h o b y n a w e t byli t o g e n i u s z e . ( M i m o swej byskotliwej inteligencji, E i n s t e i n n i e by t a k m d r y jak caa z b i o r o w o y d o w s k a . U d a o mu si, co p r a w d a , s t w o r z y teorie, w z g l d n o c i i uciec p r z e d n a z i s t a m i , ale z h i s t o r y c z n e g o p u n k t u w i d z e n i a ydzi s t w o r z y l i wiele r w n i e i s t o t n y c h idei i u n i k n l i licznych p o g r o m w . ) J e s z c z e b a r d z i e j inteligentny od puli g e n e t y c z n e j jest gatunek. Potrafi y m i l i a r d y r a z y d u e j od j e d n o s t k i i tysice razy duej od puli g e n e t y c z n e j . Ale na t y m przebija swoj n i e k o n i e c , p o n i e w a b i o s f e r a Gaja s k r y p t inteligencja wszystkie jednostki, DNA

p u l e g e n e t y c z n e i ga

t u n k i . U d a o jej si p r z e t r w a t r u d n e chwile w cigu c z t e r e c h m i l i a r d w l a t , a z k a d y m r o k i e m s t a w a a si bardziej i n t e l i g e n t n a . B i o s f e r z e b l i s k o j e s t do o s i g n i c i a n i e m i e r t e l n o c i . A w r a z z u r u c h o m i e n i e m s z s t e g o

221

obwodu m o n a u z y s k a l e p s z y w g l d w jej m e c h a n i z m y o r a z o s z a c o w a jej trajektorie. Biosfera p r z y g o t o w u j e si d o o p u s z c z e n i a t e j p l a n e t y i w y r u -

szenia w k o s m o s . Pozwlcie m i r a z jeszcze z a c y t o w a B e e t h o v e n a : Kady, k t o z r o z u m i e moj m u z y k , ju n i g d y n i e b d z i e nieszczliwy". A to d l a t e g o , e jego m u z y k a jest p i e n i s z s t e g o o b w o d u , p i e n i Gai, D u c h e m ycia, n a b i e rajcym s a m o w i a d o m o c i i uwiadamiajcym sobie swoje m o c e , swoje

predyspozycje d o n i e u s t a n n e g o rozwoju.

1.

Wymie

co

najmniej p i t n a c i e cech

wspl

nych dla d u e g o m i a s t a i kolonii i n s e k t w , na przyk a d pszcz czy t e r m i t w . (Jeli m a s z z tym kopoty, przeczytaj si nad Socjobiologi potencjaem Edwarda Wilsona.) Zastanw informacyjnym piercienia

D N A , k t r y s t w o r z y o b i e t e enklawy, cechujce si w y s o k i m s t o p n i e m spjnoci i z o r g a n i z o w a n i a . 2. Przeczytaj Upaniszady. Napotykajc podczas

l e k t u r y takie pojcia, jak , . a t m a n " czy d u s z a wiata", myl o nich j a k o o zapisie DNA. By m o e w t e d y atwiej uchwycisz ich z n a c z e n i e . 3. W trakcie t e g o rodzaju r o z m y l a a t w o n a p o tyka si jugowskie s y n c h r o n i c z n o c i . O b s e r w u j jak szybko p o p r z e c z y t a n i u n i n i e j s z e g o r o z d z i a u d a n e ci b d z i e przey niezwyke zbiegi okolicznoci.

Moe to by na p r z y k a d w i d o k tablicy rejestracyjnej z n a p i s e m DNA, n i e s p o d z i e w a n y p r e z e n t w p o s t a c i U p a n i s z a d , w i z e r u n e k c r o w l e y o w s k i e g o boka P a n a czy t e z Wielkiej M a t k i n a p o t k a n y w p o p u l a r n y c h dzieach s z t u k i . 4. Posu si r a c j o n a l i s t y c z n y m j z y k i e m t r z e ciego o b w o d u i w y t u m a c z sobie te s y n c h r o n i c z n o i j a k o zwyczajne zbiegi okolicznoci. 5. Psycholog Barbara Honnegger posiada

b a r d z o oryginaln koncepcj r d e s y n c h r o n i c z n o c i . Twierdzi, e d z i k i p r a w e j p k u l i m z g u ( w k t r e j mieci si s z s t y o b w d ) p r z e m i e s z c z a m y si w c z a s o p r z e s t r z e n i do miejsca, g d z i e z d a r z a j si s y n c h r o n i c z n o c i . W e d u g tej m a o o r t o d o k syjnej p s y c h o l o k i o d p o w i e d z i a l n a z a t e p o d r e jest j e d n a k lewa p k u l a m z g u , k t r a w y m y l a s o l i d n e p o w o d y , aby tam si u d a . I n n y m i sowy,

s y n c h r o n i c z n o c i s j z y k i e m , przy p o m o c y k t r e g o w s z s t y o b w d k o m u n i k u j e si z lew p k u l mzgu. P o s u si t teori i wytumacz rne

z b i e g i o k o l i c z n o c i . Z a s t a n w si n a d t y m , jakie przekazy z a m i e r z a p r z e s y a p r a w a p k u l a lewej

pkuli mzgu. 6. W e d u g J u n g a o r a z niektrych jego u c z n i w ( n p . C o l e m a n a , Steigera, Fidelera) k o n t a k t y z Niezid e n t y f i k o w a n y m i O b i e k t a m i Latajcymi to nic i n n e g o jak p r z e k a z y p y n c e z t e g o k o l e k t y w n e g o o b w o d u DNA do lewej pkuli m z g u . J a k i jest ich s e n s ? C o chce n a m powiedzie prawa p k u l a ?

Rozdzia Z A S A D A

XIII

W Z G L D N O C I

Czowiek znajduje si w do tragicznym pooeniu. Nie zmieni tego prawicowi i lewicowi rewolucjonici.

Bo przecie adna, nawet najbardziej radykalna grupa lewacka nie posiada pomysu na pokonanie mierci, a cay establishment prawicowy i na punkcie mierci. F.M, Esfandiary, Up Wingers lewicowy ma fioa

CZY TO MOLIWE, BY 1 0 0 0 0 0 OSB HALUCYNOWAO W TEJ SAMEJ CHWILI? Jak inaczej w y t u m a c z y s z h i s t o r i ?

228 Nie p a m i t a m j u gdzie, ale w i d z i a e m kiedy k a r y k a t u r , k t r a w i e t n i e oddawaa istot relatywizmu neurologicznego. P r z e d s t a w i a a o n a k o t a p o d c h o d z c e g o do psa i wydajcego z siebie p r z e c i g e M i a u ! " . Pies p a t r z y n a n i e g o z e z d z i w i e n i e m . K o t p o n o w n i e m i a u c z a , w p r o w a d z a j c p s a w jeszcze wiksze z a k o p o t a n i e , A k i e d y po r a z t r z e c i w y d a z siebie jeszcze bardziej w y r a z i s t e M i a u ! " , p i e s o d s z c z e k n mu: H a u ! H a u ! " R o z c z a r o w a n y t y m z a c h o w a n i e m , kot o d s z e d majesta tycznie, mylc: Co za gupiec!'' Oczywicie, t o tylko z w y k e zwierzce r o z m o w y . M y ludzie, w n a s z y c h p o d n i o s y c h , filozoficznych d y s p u t a c h nie z n i a m y si do t a k i e g o p o z i o m u . Oczywicie! A jednak... W maju 1 9 1 7 r o k u w y d a r z y y si w h i s z p a s k i e j miejscowoci F a t i m a n a j s y n n i e j s z e w e w s p c z e s n e j h i s t o r i i cuda". J a k k a d y wie, d o s z o d o n i c h wtedy, gdy trjka n i e p i m i e n n y c h wiejskich dziewczt d o z n a a wizji Najwitszej P a n i e n k i . W a r t o p r z y tej okazji zwrci uwag na fakt, e dla racjonalisty, a n a d o d a t e k k o g o , k to nie j e s t k a t o l i k i e m , b a r d z o k u s z c a wydaje si p e r s p e k t y w a okrelenia tego incydentu m i a n e m zwykej halu cynacji. N i e m n i e j , r w n i e intrygujce j e s t p r z y j r z e n i e s i t e m u , jak t r u d n o p o d t r z y m a t e n a r g u m e n t , w obliczu kolejnych w y d a r z e . O t o b o w i e m p o d c z a s d r u g i e g o objawienia si Pani enk i " , majcego

miejsce w c z e r w c u t e g o s a m e g o roku, w i a d k w t e g o c u d u " b y o j u z pi dziesiciu. Wszyscy jak j e d e n m twierdzili, e usyszeli w y b u c h i ujrzeli g s t y d y m . ( J e d n a k w e wszystkich p r z y p a d k a c h ty lk o t r z y d z i e w c z y n k i u j r z a y N a j w i t s z P a n i e n k . ) M u s i e l i b y m y wic d o d a d o t r z e c h halucyn u j c y c h d z i e w c z y n e k efekt specjalny w p o s t a c i z a s o n y d y m n e j , a b y j a k o to sobie r o z s d n i e uoy w gowie. Podczas trzeciego objawienia u c z e s t n i c z y o ju c z t e r y i p tysica w i a d k w . Wszyscy o n i syszeli w y b u c h w chwili przybycia P a n i e n k i , n a t o m i a s t w i k s z o t w i e r d z i a , e syszaa m r u c z e n i a i b u c z e n i a , k i e d y p r z e m a wiay do niej dzieci. (To m r u c z e n i e i h u c z e n i e j e s t z r e s z t c h a r a k t e r y s t y c z n e dla s p o t k a z N i e z i d e n t y f i k o w a n y m i O b i e k t a m i Latajcymi.)

Zasada wzgldnoci

229

13 s i e r p n i a byo ju o s i e m n a c i e tysicy w i a d k w , obcujcych z ca g a m dziwactw, do k t r y c h n a l e a y k w i a t y spadajce z n i e b a , d o d a t k o w e eksplozje, rozbyski w i e t l n e na c h m u r a c h i z i e m i (w b a r w a c h k a r m a z y n u , ru, ci i b k i t u ) o r a z w i e t l i s t a k u l a wirujca na niebie, z u p e n i e j a k we w s p c z e s n y c h o p o w i e c i a c h o UFO. 13 w r z e n i a trzydzieci tysicy o s b o b s e r w o w a o dziejce si cuda". Wszyscy, jak j e d e n m , twierdzili e widzieli w i e t l i s t e UFO. W ich opowie ciach pojawi si w s z a k e d o d a t k o w y , n i e z w y k y m o t y w , m i a n o w i c i e migo cce kulki w i a t a , zmniejszajce si p o d c z a s s p a d a n i a na z i e m i i miesza jce si" z g r u n t e m . Oczywicie, jeli s p y t a c i e dr. Carla S a g a n a , o co w t y m w s z y s t k i m c h o d z i , o d p o w i e w a m s t a n o w c z o , e tych trzydzieci tysicy o s b p o p r o s t u m i a o zwidy. J e d n a k 13 padziernika ostatni z cudw" fatimskich ujrzao siedem dziesit, tysicy l u d z i . M w i tu o liczbie n a o c z n y c h w i a d k w w miejscu zdarzenia, poniewa dodatkowych trzydzieci tysicy o s b doznawao

w tej s a m e j chwili r o z m a i t y c h religijnych wizji w i n n y c h miejscach w i a t a . N i e k t r z y z n i c h widzieli S o c e spadajce na z i e m i , i n n i g l o b wielki i j a s n y n i c z y m S o c e " , k t r y pojawia si i znika p o d z i e m i . Towarzyszyy tej wizji c z e r w o n e , fioletowe, n i e b i e s k i e i t e rozbyski o r a z w o niebia skiego" zapachu przenikajca powietrze. P o w i a d a si, e n a s k u t e k tych w y d a r z e t y s i c e " o s b n a w r c i o si n a k a t o l i c y z m . P r a w d o p o d o b n i e , g d y b y d o s z o d o n i c h p i d z i e s i t lat p n i e j , w 1 9 6 7 r o k u , wielu z n i c h n a w r c i o by si na n o w m i s t y k kosmicznych braci. Racj mia bowiem Nietzsche, mwic kiedy nastpujce sowa,

e Wszyscy j e s t e m y w i k s z y m i a r t y s t a m i , n i si t o n a m wydaje". Celem tej ksiki jest u z m y s o w i e n i e sobie tego f e n o m e n u . Ale, ale, z a r a z , z a r a z . . . e b y n i c byo w t p l i w o c i , tych s t o t y s i c y ludzi uczestniczcych w o s t a t n i m cudzie" fatimskim m u s i a o rzeczywicie

h a l u c y n o w a . T a k a j e s t p r z e c i e n a j w y g o d n i e j s z a , a z a r a z e m najbardziej k o n s e r w a t y w n a i n t e r p r e t a c j a tych w y d a r z e . I n i e t r z e b a m i e r w n i e o g r a n i c z o n e g o u m y s u , j a k Carl S a g a n , aby da si jej s k u s i . J e d n a k s k o r o

230 s t o t y s i c y l u d z i m o e r w n o c z e n i e z n a j d o w a si w s t a n i e h a l u c y n a c j i , a m i l i o n y i n n y c h p o d z i e l a t e s a m e religijne" z u d z e n i a , j e d y n i e d o g m a tycy p o k r o j u Carla Sagana uciekaj o d p y t a n a t e m a t i s t o t y ich w a s n y c h spostrzee i przekona. W i a d o m o , e kiedy C r o m w e l l zwrci si do i r l a n d z k i c h r e b e l i a n t w n a s t p u j c y m i s o w a m i ; Na rany C h r y s t u s a , b a g a m was, p o m y l c i e , e mo ecie si myli". H i s t o r i a n i e z n a j e d n a k p r z y p a d k u , aby C r o m w e l l kiedykolwiek s a m p r z y z n a si d o b d u . C, kady z nas znajduje si w puapce w y t w o r z o n e g o p r z e z swj u m y s t u n e l u rzeczywistoci. J e d n a k o w o n i e d o p u s z c z a m y d o siebie myli, aeby by t o m o d e l s t w o r z o n y p r z e z n a s z u m y s . Dzieje si t a k d l a t e g o , p o n i e w a a u t o m a t y c z n i e z a k a d a m y , e t o " c o " znajduj s i p o z a n a s z y m i u m y s a m i , w wiecie z e w n t r z n y m , wiecie obiektywnym. T a k wic jeli s p o t y k a m y kogo, k o g o t u n e l rzeczywistoci wydaje si kci z n a s z y m , c z u j e m y si n i e c o z a k o p o t a n i i z d e z o r i e n t o w a n i . M a m y w r a e n i e , e w k t o m u s i by szalony, e chce n a s Tym niemniej, z o s z u k a albo s p a t a n a m f i g l a . neurologicznego punktu widzenia jest oczywiste

e l u d z k i e m z g i i rni si od siebie p o d k t e m w y p o s a e n i a g e n e t y c z n e g o , d o z n a n y c h w d r u k w , u w a r u n k o w a o r a z wiedzy. Wszyscy yjemy w o d r b n y c h r z e c z y w i s t o c i a c h . D l a t e g o w a n i e t a k c z s t o jest n a m ciko p o r o z u mie si ze sob, przez co zdarzaj si nieporozumienia i resentymenty.

J e d n i z n a s m w i "miau!", inni za hau!", p r z e k o n a n i e maj do c z y n i e n i a z b a n d idiotw. Wedug wiarygodnych rde ponad sto milionw obywateli a m e r y k a s k i c h "wierzy" w UFO, a przynajmniej pitnacie milionw widziao je na

w a s n e oczy. By m o e wic jest tak, jak to n a k r e l i dr J a c q u e s Vallee w p r z e mwieniu podczas posiedzenia specjalnej komisji Organizacji N a r o d w

Z j e d n o c z o n y c h ds. r o z w i z a n i a zagadki UFO, e cay s y s t e m idei, p l o t e k , mitw i n a d z i e i n a r o s y c h w o k fenomenu U F O moe by n a j p o t n i e j s z si socjologiczn, przyczyniajc si do z m i a n w s p o e c z e s t w i e . W g r u n c i e r z e c z y caa dyskusja n a l e m a t U F O t o c z y si p o m i d z y d w i e m a k a t e g o r i a m i , m a j c y m i decydujce z n a c z e n i e w n a s z e j a r g u m e n -

231

tacji kategori

"wiata

w e w n t r z n e g o " o r a z wiata z e w n t r z n e g o " .

Z g r u b s z a ujmujc, o s o b y s c e p t y c z n e w o b e c UFO z a k a d a j , e cae to zja wisko r o z g r y w a si w wiecie w e w n t r z n y m " d o w i a d c z a j c y c h go o s b i przyjmuje p o s t a halucynacji lub p o m y e k p o z n a w c z y c h . T y m c z a s e m osoby wierzce" w UFO t w i e r d z , e znajduje si o n o w wiecie, z e w n t r z n y m " , i yli w c z y m z g r u n t u o b i e k t y w n y m . A p r z e c i e ju Alfred Korzybski o s t r z e g a , e k i e d y w p r o w a d z a m y p a d a m y ofiar

w s o w a p o d z i a n i e znajdujcy pokrycia w egzystencji,

b d n e g o m y l e n i a . Korzybski jako p r z y k a d n a j c h t n i e j p o d a w a kwesti czasu" i p r z e s t r z e n i " , d w c h k a t e g o r i i n i e istniejcych o d d z i e l n i e w n a s z y m d o w i a d c z e n i u . B o w k o c u r o k j e s t m i a r p r z e s t r z e n i , jak p r z e b y w a Z i e m i a w swej w d r w c e d o o k o a S o c a , n a t o m i a s t p r z e s t r z e p r z e b y w a n a p r z e z Z i e m i n a swej orbicie daje n a m m i a r czasu z w a n r o k i e m " . A j e d n a k p o d k o n i e c XIX wieku w p o d z i a na czas" i p r z e s t r z e " s t a si dla fizykw p o w a n y m p r o b l e m e m , przyczyniajc si d o m n o e n i a kolej nych p a r a d o k s w i s p r z e c z n o c i . Rozwiza go d o p i c i o E i n s t e i n , k t r y w p o r y w i e s w e g o g e n i u s z u zauway, e p r o b l e m w nie znajduje s w e g o o d z w i e r c i e d l e n i a w rzeczywistoci. E i n s t e i n p o s t a n o w i wic powrci do p o d s t a w o w e g o f a k t u egzystencji, m w i c e g o e n i g d y n i e z d a r z a si n a m d o w i a d c z a o d d z i e l n i e czasu" i p r z e s t r z e n i " , co o p i s a w f o r m u l e cigoci czasoprzestrzennej". Stosujc per analogiam te einsteinowskie spostrzeenia, moemy

z a u w a y , e n i g d y n i e syszymy o k o n t a k t a c h z UFO, k t r e by p r z e b i e g a y bez u d z i a u jakiego o b s e r w a t o r a . W istocie, d o t y c z y to n a w e t tych Niezi d e n t y f i k o w a n y c h O b i e k t w Latajcych, k t r e s r e j e s t r o w a n e p r z e z radary, poniewa m u s z o n e podlega procesom oceny zachodzcym w ukadach nerwowych osb operujcych radarami. W a r t o wic wzi p r z y k a d z E i n s t e i n a i p r z e s t a o d r n i a N i e z i d e n t y fikowane O b i e k t y Latajce od ich o b s e r w a t o r w . O t o jakie i s t o t y pojawiaj si w zwizku z t y m f e n o m e n e m : C z a r n e ludziki, n i e b i e s k i e ludziki, zielone ludziki, ludziki o c z a r n y c h t w a r z a c h i z i e l o n y c h ciaach;

232 i s t o t y c z e k o k s z t a t n e , cho p o k r y t e rybi u s k , w o c h a t e kary, yse s k r z a t y o o l b r z y m i c h g o w a c h , bezrcy h u m a n o i d z i ; s k r z a t y trjpalczaste, skrzaty omiopalczaste, ludzie z pazurami, ludzie jednoocy; ludzie o s o n i c h u s z a c h , d u g o w o s e i s t o t y p o z b a w i o n e o z n a k p c i o w y c h , m a p o l u d y , ludzie p t a k i ; r o b o t y , i s t o t y o k s z t a c i e p u s z k i piwa czapice na p e t w a c h , i s t o t y bezgowe, kary w nazistowskich m u n d u r a c h . T o t y l k o s k r o m n a cz zoologii s p o t k a z N i e z i d e n t y f i k o w a n y m i O b i e k t a m i Latajcymi. Istoty te lubi posugiwa si pojazdami kosmicznymi, k t r e przyjmuj p o s t a : wielkich k r o p e l wiate, d r o b n y c h k r o p e l wiate, p k w w i a t e , s t a t k w z t w a r d e g o m e t a l u , paskich dyskw, s t o k o w y c h dyskw, d y s k w o k s z t a c i e m o n e t y k o p u l a s t y c h dyskw, owali, sfer, f o r m sferycznych, p o j a z d w w k s z t a c i e cygara, szecianw, c z w o r o c i a n w , p k s i y c w , jaj", p o j a z d w w k s z t a c i e ez i b u m e r a n g w . Na t y m j e d n a k e n i e wyczer puje si ich inwencja. K i e d y list t p r z e d s t a w i o n o O t t o Binderowi, z w o l e n n i k o w i t e o r i i

m w i c e j o p o z a z i e m s k i m p o c h o d z e n i u UFO, pozwoli o n sobie n a n a s t p u jc u w a g : P r z y l a t u j do n a s istoty z d z i e s i t e k galaktyk". M i m o t e j caej r n o r o d n o c i zjawisk t o w a r z y s z c y c h k o n t a k t o m z UFO, m o n a w r d n i c h o d n a l e j e d n s p j n cech. J e s t n i m i a n o w i c i e n a g a z m i a n a o s o b o w o c i o s b majcych do c z y n i e n i a z t y m f e n o m e n e m . W nie k t r y c h p r z y p a d k a c h przyjmuje o n a p o s t a g w a t o w n e g o a t a k u p a r a n o i , z a a m a n i a o p o d o u s c h i z o f r e n i c z n y m lub o s t r y c h n a p a d w lku, w y m a gajcych hospitalizacji. W i n n y c h obfituje w iluminacje", p r z y p o m i n a j c e objawienia Buddy, M a h o m e t a , J e z u s a czy w. Pawa. J e d n a k najczciej jej p o k o s i e m j e s t najzwyczajniejszy w wiecie f a n a t y z m m e s j a n i s t y c z n y ,

t y p o w y dla w y z n a w c w wielu religii. P o z o s t a e cechy z n a m i o n u j c e to d o w i a d c z e n i e m o n a o d n a l e w lite r a t u r z e p r z e d m i o t u . N a l e d o n i c h s y n n e olepiajce w i a t a " , o k t r y c h d o n o s i w. Pawe, jak i tysice osb, k t r e d o w i a d c z y y c u d u " w F a t i m i e .

233 Rwnie p o p u l a r n e s d z i w n e dwiki", zdarzajce si w F a t i m i e , w s z a m a nizmie, a n a w e t w tak w y s o c e r o z w i n i t y m s y s t e m i e p r z e m i a n y u m y s u , jakim jest b u d d y z m tybetaski. N i e d o c e n i a n i e t e g o f e n o m e n u z racji t e g o , e wydaje si n a m irracjo nalny jest p o w a n y m b d e m . B o p r z e c i e r w n i e i r r a c j o n a l n a jest sytuacja, w ktrej d z i e w i s e t o s b godzi si wypi cyjanek tylko d l a t e g o , e prosi ich o to p e w i e n p a r a n o i k b d c y na diecie o d c h u d z a j c e j . To s a m o z r e s z t m o n a p o w i e d z i e o w y c z y n a c h n a z i s t w czy witej Inkwizycji, co n i e u m n i e j s z a ich z n a c z e n i a , p o n i e w a , jak t o p o w i e d z i a d r J a c q u e s Vallee specjalnej k o m i s j i O N Z ds. U F O : Istnieje trzeci aspekt fenomenu UFO, ktry wymaga naszej uwagi... Jest nim system przekona s poecznych generowany przez... oczekiwania przy byszw kosmicznych. Te przekonania przyczyniaj si do tworzenia nowych religijnych, kulturowych i politycznych koncepcji nieprzeniknionych dla wspczesnych nauk spoecznych.* R a c j o n a l i z m filozofia, w z g l d e m ktrej odczuwam sporo wsp

czucia, p o n i e w a w i d z w niej z a c o f a n e g o k r e w n e g o p r a g n i e chwyci wyznawcw" UFO za konierzyk, potrzsn nimi i sprzeda im pstryczek w u c h o . P r a g n i e p r z e m w i i m d o r o z u m u " : Hej c h o p i e , czy n i e r o z u m i e s z , e t o t y l k o m a j a k i ? ! " M o e t a k , m o e n i e . T a k czy i n a c z e j , osoby, ktre twierdz, e miay do czynienia z UFO, s wikszymi artystami, ni to si im wydaje. To s a m o d o t y c z y r a c j o n a l i s t y On r w n i e jest w i k s z y m a r t y s t , ni to si mu wydaje. W s t o s u n k u do m i l i o n w o s b , majcych na koncie p o d o b n e d o w i a d c z e n i a , racjonalicie u d a o si w y t w o r z y o d r b n r z e c z y w i s t o zakazujc w s t p u p o d o b n y m zjawiskom.
* Karol Jung porwna kiedy bliskie spotkania z Niezidentyfikowanymi Obiektami Latajcym do znakw i cudw" towarzyszcych zaamaniu si pogaskiego systemu wierze w Rzymie i narodzinom chrzecijastwa. O ironio, wczeni racjonalici - starcy, epikurejczycy i inni spadkobiercy greckiej tradycji filozoficzno-sceptycznej - traktowali chrzecijastwo z tak sam pogard, jak wspczeni racjonalici ozajnie nie chcieli dopuci do siebie myli, e ich wiat przechodzi gwatowne zmiany. A w kocu obudzili si w spoeczestwie, ktre wkroczyo do nowego tunelu rzeczywistoci.

234 I chocia latajce s p o d k i " oraz p r z y p a d k i p o s t r z e g a n i a p o z a z m y s o wego" (nie mwic: ju o s p o t k a n i a c h z b e z g o w y m i i s t o t a m i przebiegaj c y m i ulice) na pierwszy r z u t o k a wydaj si nie m i e zwizku z decyzj" Patty H e a r s t , a b y z o s t a r a b u s i e m , o d n o s z j e d n a k w r a e n i e , e istnieje cisa z a l e n o p o m i d z y w s z y s t k i m i d z i w n y m i s t a n a m i w i a d o m o c i . K a d e m u z n a s z d a r z a si n a d a wirowi energii a t o m o w e j p o s t a k r z e s a . M a m y w t e d y do czynienia z tak s a m o twrczym ( a r t y s t y c z n y m ) p r o c e s e m , jaki s t a si u d z i a e m P a t t y H e a r s t , kiedy swego u k o c h a n e g o ojca p r z e k s z t a cia w i m p e r i a l i s t y c z n wini". Cay nasz wiat tworz podobne mechanizmy. ,,Godzimy si"

z e m i e r c i , p o n i e w a w m a w i a si n a m o d d z i e c i s t w a , e m u s i m y u m r z e . J e d y n i e s k r o m n a g r u p a i m m o r t a l i s t w formujca si g d z i e n a s t y k u ludzi n a u k i , fanw f a n t a s t y k i n a u k o w e j , futurystw oraz entuzjastw nie uznajcej desperackiej

k o s m o s u yje w o d r b n e j nieuchronnoci tej wizji.

rzeczywistoci,

Stara s p r a w d z o n a regua powiada, e dawni rewolucjonici, nie dopuszczajc do z m i a n w s w o i m u k a d z i e n e r w o w y m , staj si reakcjonistami. wiat n a g l e si z m i e n i a . Jeeli wic stoi si w miejscu, sprawia si w r a e n i e n i e u s t a n n e g o cofania. Nie dziwi wic liczne s e m i n a r i a t a n a t o l o g i c z n e " o r g a n i z o w a n e przez dawniej rewolucyjny, a obecnie reakcyjny Ruch na rzecz Rozwoju wia d o m o c i . Ich celem jest p o g o d z e n i e ludzi ze mierci. Peni wic t a k s a m funkcj, jak w latach szedziesitych XIX wieku p e n i y s e m i n a r i a , k t r y c h celem byo p o g o d z e n i e Czarnych z s y s t e m e m n i e w o l n i c z y m . I tylko j e d n a o d n o g a R u c h u na rzecz Rozwoju w i a d o m o c i wydaje si nie p o d d a w a t y m k o n s e r w a t y w n y m z a k u s o m . S to s e m i n a r i a theta L e o n a r d a O r r a , p r z y g o t o w u j c e ludzi d o n i e u c h r o n n e g o osignicia s t a n u niemiertelnoci.

1. Z a p o z n a j Science Sentinel.

si

czasopismem wszystkie

Christian zawarte

Przeczytaj

w nim r e l a c j e z u z d r o w i e p r z y p o m o c y w i a r y , jakie m i a y miejsce w minionym miesicu.

Z a u w a e k a d y c u d " jest w n i m i n t e r p r e t o w a n y jako r e z u l t a t stosowania nauk J e z u s a C h r y s t u s a i Mary Baker Eddy. 2. Przeczytaj The ksik antropologa Westona

LeBarre'a

Peyote Cult , p r z y p i s u j c p o d o b n e

efekty skutkom autosugestii. 3.

Brain/Mind

Przeczytaj
Bulletin.

jakikolwiek
Zauwa, ze

z
donosi

ostatnich
on o

numerw
podob

n y c h u z d r o w i e n i a c h , a l e przypisuje j e d z i a a n i o m endorfiny w mzgu. (podobnie

4. Wedug wiadkw, Jim Jones

jak w i e l u i n n y c h u z d r a w i a m y w i a r ) p o s u g i w a si f a s z y w y m i c h o r v m i , k t r z y u d a w a l i , e n a skutek dziaania jego mocy nagle odzyskiwali,

zdrowie. dza, Biorc

Tego rodzaju s z t u c z k a m i a a w p r o w a w odpowiedni uwag, stan umysu. przyj

publiczno

to wszystko pod

sprbuj

r z e si c u d o m o p i s a n y m w N o w y m T e s t a m e n c i e jako: d o w o d o w i n a s u s z n o n a u k J e z u s a , przy kadowi autosugestii, technice sucej wyzwa laniu nadwyek endorfiny lub te podobnej do

J i m a Jonesa sztuczce. A s k o r o n i e b y o ci w o w y m czasie na B l i s k i m W s c h o d z i e , z a s t a n w si n a d t y m , czy k t r a k o l w i e k z t y c h h i p o t e z m w i wicej o J e z u s i e , czy te o twoim ulubionym tunelu rzeczywistoci? 5. Z a s t a n w si te n a d t y m , czy aby na p e w n o s t o s o w a e si do p r z e k a z a n e j ci wczeniej p r z e z e

mnie wskazwki: Przekrocz wszystkie m o j e wcze niejsze nadzieje i ambicje". Postaraj si wcieli j w ycie. Rwnoczenie powiedz sobie: "Od tej p o r y p o s t a r a m si mie lepsze zdrowie".

Rozdzia O B W D

XIV

M E T A P R O G R A M O W A N I A

Czowiek

niewiadom

jest natury swego istnienia

oraz swych mocy. Ju nawet jego wasne wyobraenie na temat swych ogranicze wynika z poprzednich dowiadcze. Dlatego nie ma temu, aby narzuca teoretyczne

przesanek ku

ograniczenia na to, kim moe by i co moe uczyni.

Aleister Crowley, Magija w teorii i praktyce

Obwd metaprogramowania Alfred Korzybski powiada, e wszystkie idee" oraz stany

239 umysu

wywodz si z o b w o d u m z g o w e g o , k t r y staje si o b i e k t e m k o n t e m p l a c j i . W rezultacie m a m y do czynienia z wyobraeniami na t e m a t wyobrae, c z y t e s t a n a m i u m y s u d o t y c z c y m i s t a n w u m y s u itd. S a m z a p r o c e s t w o r z e n i a si w y s z y c h p o r z d k w pojciowych nie p o s i a d a a d n y c h t e o r e tycznych i r e a l n y c h o g r a n i c z e . S t d te m o n a o n i m p o w i e d z i e , p o s u gujc si s o w a m i m i s t y k w , e jest w e w n t r z n i e n i e s k o c z o n y " . N a t o m i a s t dr J o h n Lilly lubi p o w i a d a , e w k r a i n i e u m y s u t o , co u w a a si za p r a w d , jest n i l u b staje si p r a w d w g r a n i c a c h w y z n a c z o n y c h p r z e z d o w i a d c z e n i e . G r a n i c e te s z kolei n a s t p n y m i p r z e k o n a n i a m i , k t r e naley p r z e k r o c z y . W k r a i n i e u m y s u n i e m a a d n y c h g r a n i c " . Pod w z g l d e m f u n k c j o n a l n y m u m y s i jego treci s ze s o b t o s a m e : Moja o n a i s t n i e j e dla m n i e t y l k o w u m y l e . A j a k o e n i e j e s t e m solipsyst, uznaj s y m e t r y c z n o tej relacji: I s t n i e j e dla swojej o n y t y l k o w jej u m y l e . Lecz z a n i m c z y t e l n i k z a k r z y k n i e n i c z y m Byron z W o r d w o r t h : Och j a k e b y m chcia u s y s z e , c o te o n r o z u m i e p r z e z swe w y j a n i e n i a p o z w o l sobie

g o u p r z e d z i , p o s u g u j c si n a s t p u j c analogi: O t , g d y b y k t o s p y t a m n i e Kim j e s t e m ? " w chwili, gdy w s u c h i w a b y m si w s o n a t Hammerklavier, od razu z a n u c i b y m mu pojawiajce si w niej dwiki. P o n i e w a w przy p a d k u t a k w y b i t n e j m u z y k i m o j a uwaga jest n a tyle o p t a n a , e n i e j e s t e m w s t a n i e o d r n i siebie" od "swego d o w i a d c z e n i a " . Kiedy w s t a n i e gbokiej m e d y t a c j i r o z m y l a m o sobie, j e s t e m sob; kiedy r o z m y l a m o sobie i t o b i e , j e s t e m s o b i t o b ; k i e d y r o z m y l a m tylko o t o b i e , ju m n i e n i e m a ; a k i e d y m y l o Bogu, j e s t e m B o g i e m . To, co w i d z p r z y z a m k n i t y c h i o t w a r t y c h oczach, jest t y m s a m y m s t a n e m u m y s u , t y m samym obwodem mzgowym. J e l i o to c h o d z i , m a t e m a t y k J.W. D u n n e p o s u g u j e si c i e k a w y m przy k a d o m m a l a r z a , k t r y po ucieczce z z a k a d u dla o b k a n y c h (gdzie nie w i a d o m o z jakich p o w o d w g o o s a d z o n o ) p o s t a n o w i n a m a l o w a k, n a k t r e j si z n a l a z . Kiedy w m a l a r z z a k o c z y p r a c e n a d s w y m d z i e e m , p r z y j r z a si m u u w a n i e i s t w i e r d z i , e czego m u brakuje. Rozejrza si w o k siebie i z a u w a y , e n i e n a m a l o w a na o b r a z i e siebie s a m e g o o r a z

240 stojcego n a p o l u p t n a . Rozpocz w i c p r a c o d n o w a , ale p o jej u k o c z e n i u nadal nie by z niej zadowolony. Brakowao mu b o w i e m tego, e nie umieci n a o b r a z i e s i e b i e s a m e g o m a l u j c e g o siebie i p t n o n a tle ki. T a k wic, p o raz t r z e c i p r z y s t p i d o m a l o w a n i a o b r a z u . . . c h o n i e o s t a t n i . W t y m k o n t e k c i e a t w o o s k o j a r z e n i a z m a l a r s t w e m M.C. E s c h e r a . Pouczajca j e s t r w n i e o p o w i e o r o l n i k u , k t r y w y b r a si w p o d r na t a r g z d z i e s i c i o m a o s a m i . w r o l n i k wsiad na j e d n e g o o s i o k a i m n i e j wicej w p o o w i e drogi, t k n i t y w e w n t r z n y m i m p u l s e m , p o s t a n o w i p r z e liczy swoje s t a d o . Wyszo m u j e d n a k p o d o k a d n y c h r a c h u n k a c h , e w sta dzie b r a k u j e j e d n e g o o s a . Z d e n e r w o w a n y t y m f a k t e m , z s i a d z o s i o k a , a b y w s z y s t k o raz jeszcze d o k a d n i e policzy. Liczy tak, liczy, a doliczy si ich dziesiciu. Uspokojony, w s i a d na o s i o k a i w y r u s z y w dalsz d r o g . Lecz po chwili co go t k n o i raz j e s z c z e p o s t a n o w i przeliczy s t a d o . Liczy t a k , liczy i w y s z o m u , e w s t a d z i e b r a k u j e j e d n e g o o s a . Z s z e d wic z o s i o k a , podejrzewajc e p o m y l i si w r a c h u n k a c h , i rzeczywicie, j a k i m c u d e m doliczy si dziesiciu osw. W s i a d w i c na osa i jeszcze k i l k a k r o t n i e d o k o n y w a p o d o b n y c h r a c h u n k w . A w k o c u r o z w i z a p r o b l e m , biorc j e d n e g o osa na plecy, a p o z o s t a y c h d z i e w i p r o w a d z c p r z e d sob. Przytoczona tu opowie jest tylko kolejnym z o b r a z o w a n i e m mecha n i z m w dziaania o b w o d u m e t a p r o g r a m o w a n i a u k a d u n e r w o w e g o . Poka zuje n a r a s t a j c e w y o b r a e n i a n a t e m a t w y o b r a e , o b r a z y p r z e d s t a w i a jce o b r a z y itd. w obwd m e t a p r o g r a m o w a n i a znany w Chinach jako nie-umys" (wu-hsin), n a z y w a n y p r z e z g n o s t y k w dusz", p r z e z b u d d y s t w t y b e t a skich b i a y m w i a t e m p u s t k i " , p r z e z h i n d u i s t w i w a - d a r a n " , p r z e z Gurdijewa prawdziwym c e n t r u m mylowym" to nic innego jak stan, w k t r y m u m y s nabiera s a m o w i a d o m o c i . To stan, w k t r y m artysta p o s t r z e g a s a m siebie w s w o i m o b r a z i e , p o s t r z e g a s a m siebie d o s t r z e g a j c e g o siebie w s w o i m o b r a z i e . . . P o s u g u j c si m e t a f o r z e n m o n a p o w i e d z i e , e jest to l u s t r o , w k t r y m w s z y s t k o s i odbija i nic n i e z a t r z y m u j e . L u s t r o , ktre p o s i a d a w i a d o m o i wie, ze w y s t a r c z y z m i e n i jego kt u s t a w i e n i a , aby o d b i o si w n i m co i n n e g o .

241 G r u n t o w n a n a l i z m a t e m a t y c z n tego f e n o m e n u p r z e d s t a w i a G . S p e n c e r B r o w n w swoich Laws of Form. N a t o m i a s t H o f s t a d t e r w dziele Godel, Escher, B a c h z a m i a s t m a t e m a t y k i brownowskiej posuguje si m a t e m a t y k Godela i ilustracjami z a c z e r p n i t y m i z m u z y k i Bacha o r a z o b r a z w Eschera. W i k s z o d z i e okultystycznych, dajcych o d p r p o w s z e c h n y m w tej l i t e r a t u r z e b z d u r o m , stosuje r o z m a i t e g o rodzaju s z t u c z k i i gierki ( n a z y w a n e przez H i n d u s w upaya, czyli m d r y m i ciekami") w celu u r u c h o m i e n i a t e g o procesu m e t a p r o g r a m o w a n i a . Zazwyczaj o z n a c z a t o w o d z e n i e c z y t e l n i k a t a k d u g o z a n o s , a u z m y s o w i sobie, e t o o n s a m jest tw rc t e g o p r o c e s u . N a p r z y k a d , w r d kalifornijskich o k u l t y s t w p o p u l a r n a j e s t g r a polega jca na u d a w a n i u si p o d c z a s projekcji a s t r a l n e j " do sali m a g i c z n e j , w k t r e j znajduje si w s z e c h w i e d z c y k o m p u t e r " . P r z y s t p u j c do tej gry, n i e n a l e y si gowi n a d t y m , czym w istocie j e s t projekcja a s t r a l n a " . N i e n a l e y p r z y pisywa jej m e t a f i z y c z n e g o s e n s u , p o n i e w a jeli si j e s t m a t e r i a l i s t , m o e Io w p o w a n y m s t o p n i u u t r u d n i dalsze p o s z u k i w a n i a , a jeli p o s i a d a si inklinacje m i s t y c z n e , m o e t o u c z y n i n a s z p o d r c z y m n i e d o z n i e s i e n i a . Wystarczy, e p o w i e m y sobie i j e s t t o zwyczajna gra u m y s u " , m a j c a n a celu p r z e d o s t a n i e si w m y l a c h do sali m a g i c z n e j i z w i z u a l i z o w a n i e w niej wszechwiedzcego komputera. W realizacji t e g o z a d a n i a nie jest n a m p o t r z e b n a jakakolwiek wiedza z dziedziny p r o g r a m o w a n i a . M a m y t u b o w i e m d o c z y n i e n i a z k o m p u t e r e m przyszoci, odbierajcym n a s z e myli j a k o p r a g n i e n i a wymagajce n a t y c h m i a s t o w e g o zaspokojenia. K o m p u t e r t e n sczytuje n a s z e fale m z g o w e , d e k o dujc n a t y c h m i a s t ich z n a c z e n i e . Kiedy wic ju z n a j d z i e m y si w tej sali m a g i c z n e j , w y s t a r c z y e z a d a m y w mylach jakie p y t a n i e . K o m p u t e r o d c z y t a t m y l i p r z y p o m o c y p r o m i e n i a lasera d o s t a r c z y n a m waciwej o d p o w i e d z i . N a l e y j e d n a k p a m i t a o t y m , e k o m p u t e r t e n jest b a r d z o wraliwy n a w s z y s t k i e fale m z g o w e . Jeli wic p o s i a d a m y jakie wtpliwoci, t r a k t u j e je j a k o n e g a t y w n e rozkazy", p o w s t r z y m u j c e p r z e d d o s t a r c z e n i e m o d p o w i e d z i . Z tej w a n i e p r z y c z y n y z a b a w najlepiej rozpocz od z a d a n i a k o m p u t e r o w i p r o s t e g o p y t a n i a . M o e o n o n a p r z y k a d dotyczy n a z w i s k a n a s z e g o n a u c z y ciela z drugiej klasy. (Prawie ka dy p a m i t a swoich p i e r w s z y c h nauczycieli

242 z racji p r z e y t e j wwczas traumy, ale s p r a w a nie wyglda najlepiej w przy p a d k u nauczycieli, k t r z y pojawili si pniej w n a s z y m yciu.) K i e d y k o m p u t e r o d g r z e b i e ju n a z w i s k o n a s z e g o nauczyciela z d r u g i e j klasy, m o n a z a d a m u t r u d n i e j s z e p y t a n i e . W a r t o j e d n a k p a m i t a o t y m , aby nie p r z e s a d z a z jego s k o m p l i k o w a n i e m , p o n i e w a w s p o m n i a n y k o m p u t e r a t w o si p s u j e . A n a m zaley na jego j a k n a j l e p s z y m f u n k c j o n o w a n i u . W t y m celu warto k a d o r a z o w o z a d a w a tylko j e d n o p y t a n i e , p o n i e w a t r z e b a s p o r e j k o n c e n t r a c j i , aby u t r z y m a t e n k o m p u t e r w polu swej percepcji. Nie w o l n o wic p r z e a d o w y w a swej w y o b r a n i . Po t y c h kilku z d a w a o b y si b a n a l n y c h e k s p e r y m e n t a c h z p y t a n i a m i o n a u c z y c i e l i , m o n a z a b r a si za p o w a n i e j s z e w y z w a n i e i na p r z y k a d s p y t a o j a k o s o b , w o b e c k t r e j o d c z u w a si wyjtkowo niemie uczucia ( r o z c z a r o w a n i e , z a z d r o i i n n e emocje burzce s p o k o j n e f u n k c j o n o w a n i e naszego bio-komputera). Popromy magiczny k o m p u t e r o przedstawienie n a m racji tej osoby. Przyjrzyjmy si sobie samym jej w z r o k i e m . Niechaj przywieca nam modlitwa pewnego poety:

Och, niechaj daru mocy magicznej zdarzeniem D a n e mi bdzie widzie siebie czyim spojrzeniem

T a k i e w a n i e z a d a m i m a speni n a s z m a g i c z n y k o m p u t e r . W a r t o si j e d n a k p r z y s z y k o w a n a szokujce d o z n a n i a , k t r e n i e k o n i e c z n i e p r z y padn nam do gustu. K o m p u t e r t e n s p e n i a rol s u p e r - m z g u , d o ktrego m o n a si z w r a c a z p r o b o w y t u m a c z e n i e rnych n i e z r o z u m i a y c h czy te p a r a d o k s a l n y c h k w e s t i i . Ot c h o b y s p y t a , co sdzi o w y o o n y c h w tej ksice h i p o t e z a c h , k t r e d o n a s s a m y c h n i e d o k o c a p r z e m a w i a j . N a p r z y k a d tych m w i cych, e J e s t e m y w i k s z y m i a r t y s t a m i , ni si n a m zdaje", e Cokolwiek T e o r e t y k w y m y l i , P r a k t y k u d o w o d n i " , e Pod w z g l d e m f u n k c j o n a l n y m u m y s i j e g o t r e c i s ze s o b t o s a m e " . N a l e y t u t a j p o d k r e l i , e n a s z k o m p u t e r m a g i c z n y jest znacznie

p o t n i e j s z y i bardziej z a a w a n s o w a n y p o d w z g l d e m n a u k o w y m , anieli

243 m a s z y n a r o z k o s z y " , funkcjonujca w r a m a c h o b w o d u n e u r o s o m a t y c z n e g o . Posiada p e e n d o s t p d o wczeniejszych, p r y m i t y w n i e j s z y c h o b w o d w i m a n a d n i m i w a d z . T a k wic jeli w p r o w a d z i si d o n i e g o i n s t r u k c j d o t y c z c m e t a p r o g r a m o w a n i a , on przekae j innym, wczeniejszym obwodom, j e d n o c z e n i e w y m a z u j c wszelkie p r z e c i w s t a w n e jej p r o g r a m y . D l a p r z y kadu, m o n a zapoda mu nastpujce instrukcje:

1. Rozporzdzam swoim ciaem. 2. R o z p o r z d z a m swoj w y o b r a n i . 3 . R o z p o r z d z a m swoj p r z y s z o c i . 4. Mj u m y s p e e n jest p i k n a i mocy. 5. Lubi l u d z i , a o n i lubi m n i e .

Pamitajmy o tym, e nasz magiczny k o m p u t e r stanowi p r o d u k t technologii niedalekiej przyszoci, w zwizku z c z y m n i e jest w s t a n i e z r o z u m i e n a s z y c h k o m a n d " , jeli ywimy w o b e c n i c h jakie wtpliwoci. T r a k t u j e je b o w i e m j a k o z a k a z w d r a a n i a n o w e g o p r o g r a m u . D l a t e g o najlepiej z a c z y n a od t e g o , w co si g b o k o wierzy, by z c z a s e m , gdy o s i g n i e si w t y m z a k r e s i e zachcajce r e z u l t a t y , s t o p n i o w o p o s z e r z a pole d z i a a n i a o n i e c o b a r d z i e j r a d y k a l n e t r a n s f o r m a c j e swoich d a w n y c h t u n e l i r z e c z y w i s t o c i . M a m y tu do c z y n i e n i a ze wiadomoci cybernetyczn. P r o g r a m i s t a staje

si s w o i m w a s n y m p r o g r a m i s t , s w o i m w a s n y m m e t a p r o g r a m i s t , m e t a m e t a - p r o g r a m i s t itd. I t a k jak p r z y m u s y e m o c j o n a l n e d r u g i e g o o b w o d u z perspektywy w i a d o m o c i n e u r o s o m a t y c z n e j wydaj si p r y m i t y w n e ,

m e c h a n i c z n e oraz gupie, w p o d o b n y sposb mapy rzeczywistoci trzeciego o b w o d u b d si w y d a w a k o m i c z n y m i , r e l a t y w i s t y c z n y m i g i e r k a m i w y s o k o rozwinitemu metaprogramicie. Kiedykolwiek m w i m y o c z y m , e jest, to co n i e j e s t " , z w y k n i e u s t a n n i e p o w t a r z a n a swych s e m i n a r i a c h s e m a n t y k s p o s b wyjani z g r o m a d z o n e j p u b l i c z n o c i , Korzybski, prbujc w ten

m a p a nie jest t y m s a m y m ,

co o p i s y w a n e p r z e z m t e r y t o r i u m Bo te i kady z n a s m o e s k o n s t r u o w a z m a p n o w e m a p y , z siebie n o w e g o siebie, z naszych j a n i meta-janie itd.

243 H i n d u s c y n a u c z y c i e l e tradycyjnie m w i neti, neti" (ani, a n i " ) , kiedy p y t a si ich o Boga" czy n a t u r rzeczywistoci". Jogini, m a t e m a t y c y i muzycy c h t n i e j od p o z o s t a e j czci l u d z k o c i l u b i rozwija w sobie t e n w a n i e rodzaj w i a d o m o c i . Korzybski p o s u w a si nawet d o t a k i e g o s t w i e r d z e n i a , e k o r z y s t a n i e z m a t e m a t y c z n y c h s k r y p t w sprzyja w y k s z t a c e n i u si tego o b w o d u , p o n i e w a gdy z a c z y n a m y p o s t r z e g a swj u m y s j a k o u m y s 1 , a u m y s , k t r y r o z m y l a n a d t y m u m y s e m j a k o u m y s 2 , t y t k o p o t o b y p o s t r z e g a umys rozmylajcy n a d u m y s e m 2 r o z m y lajcym n a d u m y s e m 1 j a k o u m y s 3 , z n a j d u j e m y s i n a d o b r e j d r o d z e d o osignicia w i a d o m o c i m e t a p r o g r a m u j c e j . Z n a k o m i t y m p r z e w o d n i k i e m po tym o b w o d z i e m e t a p r o g r a m o w a n i a jest Alicja w krainie czarw, n a p i s a n a z r e s z t p r z e z c z o w i e k a b d c e g o j e d n y m z t w r c w logiki m a t e m a t y c z n e j . Nic wic d z i w n e g o , e Aleister Crowley gorco p o l e c a t k s i k w s z y s t k i m a d e p t o m jogi. R. B u c k m i n s t e r Fuller powoywa si na ten o b w d w swoich w y k a d a c h , n a d m i e n i a j c , e cho w p o r w n a n i u do k o s m o s u czujemy si d r o b n o s t k , dotyczy to wycznie n a s z e g o ciaa. W przeciwiestwie do niego n a s z u m y s jest w s t a n i e z a w r z e w sobie w s z e c h w i a t p o j e d y n c z y m g e s t e m z r o z u m i e n i a . Omawiany tutaj sidmy obwd neurologiczny stanowi najnowszy

w y n a l a z e k w h i s t o r i i ewolucji. M o n a wic mie co najwyej w r a e n i e , e jego s i e d z i b s paty czoowe mzgu. D l a t e g o w a n i e , z g o d n i e z tradycj h i n d u s k , aktywizuje si go przy p o m o c y k o n c e n t r a c j i na czole, m o g c e j t r w a g o d z i n a m i , d n i a m i i l a t a m i , z a n i m m e t a p r o g r a m i c i e u d a si d o z n a p r z e b u d z e n i a , w zwizku z k t r y m z a c z y n a d o s t r z e g a - s t w a r z a n i e k o czce si rzeczywistoci w miejscu, gdzie wczeniej z n a j d o w a a si k l a t k a j e d n e j rzeczywistoci". Klatka, w ktrej by uwiziony. J a k ju t o z o s t a o wczeniej p o w i e d z i a n e , o b w d t e n jest d u s z " g n o s t y k w , c z y m , co z n a c z c o r o n i si od jani. Bo chocia ja s p r a w i a w r a e n i e s t a o c i i n i e z m i e n n o c i , w rzeczywistoci t a k n i e j e s t . J a z m i e n i a swe m i e j s c e p o b y t u w zalenoci od d o m i n u j c e g o w d a n e j chwili o b w o d u . W y s t a r c z y b o w i e m , e wyceluj w ciebie p i s t o l e t , a n a t y c h m i a s t z o s t a n i e s z s p r o w a d z o n y d o p i e r w s z e g o o b w o d u w i a d o m o c i i t a m t e znajdzie si

245 twoje ja". J e e l i j e d n a k jaka osoba w y d a ci si a t r a k c y j n a , twoje ja" b d z i e funkcjonowao w ramach czwartego obwodu wiadomoci, dopki nie dozna z a s p o k o j e n i a (lub z n i e c h c e n i a ) . W i k s z o p o d s t a w o w y c h p r a k t y k sufickich i g u r d i j e w o w s k i c h polega na u w i a d a m i a n i u sobie z m i e n n o c i n a s z e g o ja", n a o b s e r w o w a n i u , jak p r z e m i e s z c z a si o n o p o r n y c h o b w o d a c h . W p r z e c i w i e s t w i e do n a s z e g o ja", d u s z a " (czyli o b w d VII) j e s t

n i e z m i e n n a . Dzieje si t a k d l a t e g o , p o n i e w a , jak t o p o w i a d a j Chiczycy, n i e p o s i a d a o n a formy, jest p u s t a . F u n k c j o n u j e w r a m a c h g r a n y c h p r z e z n a s rl: o s o b y u z a l e n i o n e j , u c z u c i o w e g o t y r a n a , c h o d n e g o racjonalisty, r o m a n t y c z n e g o uwodziciela, n e u r o s o m a t y c z n e g o uzdrowiciela, n e u r o g e n e t y c z n e g o wizjonera, cho z a d n z n i c h si nie u t o s a m i a . Nie p o s i a d a jakiejkolwiek formy, p o n i e w a przyjmuje w s z y s t k i e formy. J e s t t w r c z p u s t k " , jak m a w i a j taoici. By moe macie teraz wraenie, e gadam bzdury. By moe tak musi by

w ramach przyjtej logiki. Lewis M o r g a n z a u w a y kiedy, ze l e k t u r a k a d e j ksiki j z y k o z n a w c z e j wyzwala tak sytuacj, w k t r e j d o c i e r a si do

p u n k t u , kiedy juz s a m ich jzyk staje si n i e z r o z u m i a y , t w o r z c a b s u r d a l n e s t r u k t u r y i caoci. Wedug Morgana z podobnym mechanizmem we wspczesnej matematyce: m a m y do czynienia

Kiedy mj pacjent, szacowny matematyk, tumaczy mi, o co chodzi w te oremacie Godla i podczas gdy cay czas przytakiwaem mu, zastanawiajc si nad piknem przywiecajcej mu idei... gdzie tam, w gbi mojego umysu, wydal mi si on cakiem bez sensu.

Z s y t u a c j t m a m y do czynienia z a r w n o w j z y k o z n a w s t w i e jak i m a t e matyce, poniewa dotyczy ona s t r u k t u r y samej wiadomoci. A jzyki mate m a t y k a s po prost u m o d e l a m i w i a d o m o c i . Umys" to narzdzie wymylone przez wszechwiat, dziki k t r e m u on s a m m o e si sobie p r z y g l d a . N i e m n i e j , nigdy n i e osiga o b r a z u caoci, p o d o b n i e j a k czowiek (bez lustra) n i e j e s t w s t a n i e z o b a c z y swoich p l e c w ,

246 a jzyk n i e m o e p o c z u s w e g o s m a k u (by u y t u b y s k o t l i w e j m e t a f o r y Alana Wattsa). W wyniku niezliczonych wyobrae na t e m a t wyobrae, znamionujcych w i a d o m o s i d m o o b w o d o w , m o n a o d n i e w r a e n i e , e jest si czci czego, co H o f s t a d t e r n a z y w a d z i w n p t l " . W r e z u l t a c i e czujemy, e p r z e z c a y czas k r y m y w o k w a s n e g o o g o n a , c o w k o c u z a c z y n a w y d a w a si n a m a b s u r d a l n e . Wszelkie lektury, myli i percepcje jawi n a m si j a k o n o n s e n s y " . J e d n a k w istocie wcale t a k nie jest. Zwyczajnie m i e r z y m y si z n i e s k o c z o noci t a m , gdzie najmniej si tego s p o d z i e w a m y w naszej w a s n e j jani. W XX w i e k u fizyka doczya do j z y k o z n a w s t w a , m a t e m a t y k i i p s y c h o logii w t y m m e t a p r o g r a m i s t y c z n y m gabinecie l u s t e r . S t a o si t o w r a z z o d k r y c i e m S c h r o d i n g e r a , p o w i a d a j c y m e zjawiska k w a n t o w e n i e p o s i a daj c h a r a k t e r u o b i e k t y w n e g o " w n e w t o n o w s k i m r o z u m i e n i u t e g o s o w a . O d t e g o czasu, p r z e z p o n a d pidziesit l a t fizycy mczyli si n a d t y m , aby z b u d o w a s y s t e m , k t r y p o z w o l i im si w y p l t a z tej d z i w n e j ptli". S k u t k i ich p o s z u k i w a byy r w n i e z a b a w n e j a k koany z e n . I t a k n a p r z y k a d Niels B o h r z a p r o p o n o w a tzw. i n t e r p r e t a c j k o p e n h a s k , z g o d n i e z k t r n a s z e r w n a n i a tak n a p r a w d n i e opisuj z o o n o c i w i a t a . Opisuj jedynie procesy mylowe, p r z e z k t r e p r z e c h o d z i m y , chcc d o k o n a o p i s u w i a t a . T r u d n o si z t y m n i e zgodzi. Wicej, n i n i e j s z a ksika stanowi prb wyoenia interpretacji kopenhaskiej" przy p o m o c y t e r m i n o l o g i i p s y c h o l o g i c z n e j . Lecz c h o z a w d z i c z a o n a wiele d r B o b r o w i , jej a u t o r wci n i e m o e wyplta si z tej dziwnej p t l i " , w k t r e j t k w i w r a z z i n n y m i fizykami. Wedug dr J o h n a von Neumanna nasze marzenia s ponne, poniewa n i e i s t n i e j e a d n a d r o g a wyjcia z tej sytuacji- Von N e u m a n n w y o y t m y l w swojej t e o r i i k a t a s t r o f o n i e s k o c z o n y m regresie". D o w o d z i o n a , e j a k i e k o l w i e k n a r z d z i e , dziki k t r e m u w y c h o d z i m y z p i e r w s z e j n a p o t k a n e j d z i w n e j p t l i " ( k o p e n h a s k i e z a a m a n i e si o b i e k t y w n o c i " ) , p r o w a d z i n a s do kolejnej dziwnej ptli", A z a t e m k a d a d r o g a wyjcia p r o w a d z i z a r a z e m do wejcia w kolejn d z i w n p t l " .

247 Naukowcy staraj si jak mog obali teoremat von Neumanna, ale jak dotd czyni to bezskutecznie. Nie m o g si std w y d o s t a . Moje rogi n i e m i e s z c z si w d r z w i a c h . . . " Nie p o w i n n i m y j e d n a k t r a k t o w a t e g o o b w o d u j a k o p r z y k r e j p u a p k i , c h o c z a s e m m o e m y o d n i e t a k i e w r a e n i e . W y s t a r c z y przyj d o w i a d o m o c i , e n a t y m polega, s t r u k t u r a wiata, i lubi o n p r z y g l d a si s a m e m u sobie. A s k o r o o w s a m o r e f l e k s y j n o m a m y w b u d o w a n w p a t y c z o o w e , p o z o s t a j e wic n a m j e d y n i e t w o r z y m o d e l e n a t e m a t n a s s a m y c h t w o r z cych modele... C o u z m y s o w i w s z y sobie, m o e m y p o t r a k t o w a j a k o z a c h t d o r e l a k s u i dobrej zabawy. To w a n i e H i n d u s i n a z y w a j iwadaran, czyli b o s k i m t a c e m . Cay czas j e s t e m y czci ycia, cay czas p r z e p y w a p r z e z n a s ycie, ale p o n i e w a w s z y s t k o p o s i a d a n i e s k o c z o n ilo a s p e k t w , dla t e g o , k t o o b s e r w u j e i stwarza te wszystkie modele nie ma adnych ogranicze. Tak wic jedynym s e n s o w n y m z a d a n i e m na n a s t p n y tydzie jest stwo rzenie takiego t u n e l u rzeczywistoci, k t r y j e s t wikszy, zabawniejszy,

seksowniejszy, bardziej o p t y m i s t y c z n y i , og lni e rzecz b i o r c , m n i e j n u d n y od dotychczasowego. A k i e d y ju u d a si n a m to o s i g n , w a r t o w n a s t p n y m m i e s i c u s k o n s t r u o w a jeszcze w i k s z y i jeszcze lepszy t u n e l rzeczywistoci.

1. Zakadajc, e caa n a s z a m o c p o z n a w c z a ogranicza si d o p o z n a w a n i a o p r o g r a m o w a n i a n a s z e g o u m y s u , cay p o z n a w a n y p r z e z n a s w i a t z a w i e r a s i w naszej gowie. Sprbuj cho p r z e z g o d z i n t r z y m a si t e g o m o d e l u . Zwr uwag, jak c z s t o j e d n a k p r z y c h o d z i ci na myl, ze w i a t istnieje p o z a t o b . 2 . Z a s t a n w si n a d s y s t e m e m p r z e k o n a osoby wyksztaconej, zamieszkujcej wiat w 7 8 3 roku.

J a k wiele z jej s y s t e m u z n i o s o b y c a o k s z t a t w s p czesnej rzeczywistoci"? J a k wiele z n a s z e g o t u n e l u rzeczywistoci b y o b y w 7 8 3 r o k u n i e w i d o c z n e ? 3 . Z a s t a n w si n a d t u n e l e m rzeczywistoci osoby wyksztaconej, zamieszkujcej w i a t r o k u 3 1 8 3 . J a k wielka cz tego t u n e l u jest dla n a s n i e w i d o c z n a ? 4. Przeczytaj opowie o spotkaniu Mojesza

z Bogiem, z a w a r t w Ksidze P o w t r z o n e g o Prawa. W y p r b u j teori powiadajc, ze M o j e s z p r z e m a wia d o w a s n e g o o b w o d u m e t a p r o g r a m o w a n i a .

Rozdzia RONE I

XV

M O D E L E

ZBIERANINY

To

nie jest zwyka

szamotanina

plam

i bohomazw, czonych na a p u capu pospiesznymi ruchami pdzla...

to tylko takie zudzenie James Joyce, Finnegans Wake

RZECZYWISTO" TO CHWILOWY REZULTAT CIGYCH WALK TOCZONYCH PRZEZ SKCONE GANGI PROGRAMISTW

A kada chwila jest cakiem nowym i szokujcym Przewartociowaniem tego wszystkiego, kim bylimy T.S. Elliot, Four Quarters

252

Gdy z m i e n i a si n a s z e s p o j r z e n i e n a rzeczy, d o c h o d z i d o n a r o d z i n n o w e g o p a r a d y g m a t u . wiat s t w a r z a si o d n o w a . Caa n a s z a w i e d z a o p i e r a si " f a k t a c h " r e j e s t r o w a n y c h n a s z u m y s , w zwizku z c z y m ca n a s z percepcj, c a y n a s z t u n e l rzeczywistoci w y p e n i a j jedynie myli. Potrafi to d o s t r z e c Sir H u m p h r e y Davy w 1 8 1 9 roku, p o d c z a s p r o w a d z o n y c h na wasn rk e k s p e r y m e n t w z g a z e m rozweselajcym. A t a k e B u d d a ,

medytujc w s a m o t n o c i pod drzewem n a d powolnym r o z p a d e m wszyst kich swoich s p o e c z n y c h w d r u k w . W obecnych czasach m a m y do czynienia z rewolucj immortali-

styczn, r w n i e szokujc, co kiedy p r z e w r t k o p e r n i k a s k i w a s t r o n o m i i , rewolucja d a r w i n o w s k a w biologii oraz teoria wzgldnoci i teoria k w a n t w w fizyce. N i e k a d y t u n e l rzeczywistoci d z i e d z i c z y m y p r z e z p r z y p a d e k , w w y n i k u z b i e g u okolicznoci. N i e k t r e z n i c h w y b i e r a m y sami. Tego rodzaju p r z e m i a n a u m y s u m o e wywoywa s k r a j n i e z e d o z n a n i a , jak w p r z y p a d k u P a t t y H e a r s t i Rusty'ego Calley'a, m o e te p r z y n o s i p i k n e , t r a n s c e n d e n t a l n e wizje, j a k w p r z y p a d k u B u d d y czy J e z u s a . Z d a r z a si r w n i e , e staje si z a r z e w i e m e p i s t e m o l o g i c z n y c h p r z e w r o t w , jak t o b y o w p r z y p a d k u Darwina i Einsteina. O c z y w i c i e , k a d y z n a s m o e p r z y c z y si do j e d n e g o z i s t n i e j cych ju tuneli rzeczywistoci: i m m o r t a l i s t y c z n e g o , scjentologicznego czy k o m u n i s t y c z n e g o . Dzieje si t a k d l a t e g o , p o n i e w a jak p o w i a d a Abby H o f f m a n : W czasach w s p c z e s n y c h i s t n i e j e wiele r n y c h rzeczywistoci". U c z e s t n i c z c w t o -

Rne

modele

i zbieraniny

253

c z c y m si o b e c n i e p r z y s p i e s z e n i u ewolucyjnym, n i e u c h r o n n i e d o j d z i e m y d o p u n k t u , k i e d y b d z i e m y m u s i e l i przej o d p o w i e d z i a l n o z a a k c e p t o w a n p r z e z siebie rzeczywisto. T y m c z a s e m , p i t n a c i e m i l i o n w A m e r y k a n w u f n i e czeka n a r y c h y p r z y l o t b r a c i z k o s m o s u , k t r z y z a p r o w a d z p o k j n a wiecie. Posuguj si t u t a j dosy s k r a j n y m p r z y k a d e m , ale p r z e c i e w s z y s t k o , co p o s t r z e g a m y , znajduje si w n a s z y c h g o w a c h ! a d n i e t o p o k a z u j e p o p u l a r n y d i a g r a m o p t y c z n y , p r z e d s t a w i a n y liceali s t o m p o d c z a s lekcji fizyki:

Promienie wiata, padajce na soczewk z z e w n t r z n e g o obiektu, s p r z e z ni odbijane na siatkwk, a w rezultacie o d w r a c a n e . M z g posusznie dokonuje interpretacji tego obrazka, stawiajc go praw

s t r o n do gry oraz poddajc obrbce przy p o m o c y innych, bardziej subtelnych sposobw. P o d o b n i e dziaaj i n n e zmysy, d l a t e g o c a a n a s z a w i e d z a s k a d a si z t e g o , co jest z a p i s a n e w r e j e s t r a c h u m y s u . Kiedy u w i a d o m i m y to sobie, o d p o w i e d z na p y t a n i e z a w a r t e w s a w e t n y m koanie (zagadce) z e n : Kto jest M i s t r z e m sprawiajcym, e t r a w a jest zielona?", wydaje si p r o s t a . Mzg, r u t y n o w o przerabiajc sto milionw p r o g r a m w na m i n u t , z a j m u j e si montowaniem, porzdkowaniem, organizowaniem, pako

w a n i e m , e t y k i e t o w a n i e m c a e g o s u r o w e g o d o w i a d c z e n i a egzystencjal n e g o " , z g o d n i e z n e u r o l o g i c z n y m s y s t e m e m d z i e s i t n y m D e w e y a funkcjo n u j c y m w d a n y m s p o e c z e s t w i e . A e k a d e s p o e c z e s t w o o p i e r a si n a i n n y m s y s t e m i e , t o , c o j e s t p r a w d z i w e " dla E s k i m o s a , n i e m u s i by prawdziwe" dla n o w o j o r s k i e g o t a k s w k a r z a .

254 R e a s u m u j c , k a d a j e d n o s t k a p o s i a d a s y s t e m n e u r o l o g i c z n y dyktujcy jej z a s a d y g r y odrniajce j od p o z o s t a y c h c z o n k w t e g o s a m e g o spoe c z e s t w a . N a z y w a m y go relatywizmem neurologicznym , w z o r u j c si na rela

tywizmie einsteinowskim i relatywizmie kulturowym. Nie m o n a wic o c z e k i w a o d w e g e t a r i a n i n a , aby p o s t r z e g a m i s o wiszce na h a k u w sklepie r z e n i k a w ten s a m s p o s b j a k osoba m i s o e r n a , Albo od rasisty, aby p o s t r z e g a c z o n k a i n n e j rasy jak swoj m a t k . O g l n i e rzecz biorc, jak p o w i a d a p o e t a : Gupiec n i e d o s t r z e g a w d r z e w i e t e g o samego co Mdrzec". Dzieje si t a k , p o n i e w a m z g w y k o n u j e swoje z a d a n i a w tok s z y b k i m t e m p i e , e n i e s p o s b ich z a u w a y . Naley d o n i c h m i d z y i n n y m i klasy fikowanie o d d z i e l n y c h k w a n t w percepcji p o d k t e m tego, c o znajduje

si w e w n t r z " i na " z e w n t r z " . Rzecz j a s n a , p o d z i a w nie o d p o w i a d a b r u t a l n y m f a k t o m o p t y k i i n e u r o l o g i i , m o n a wic go p o r z u c i z p o y t k i e m dla o s o b i s t e g o w g l d u . J e d y n y k o p o t w t y m , e d o w i a d u j e m y si o t y m d o p i e r o w r a z z r o z w i n i c i e m w sobie w i a d o m o c i m e t a p r o g r a m o w a n i a , n a z y w a n e j w tradycjach h i n d u i s t y c z n y c h i buddyjskich dhjan. Crowley t a k o niej p i s z e : W trakcie naszej koncentracji zauwaymy, e zawarto umysu w kadej chwili skada si z dwch rzeczy: zrnicowanego przedmiotu i niezrnicowanego podmiotu. Osign sukces w dharanie to sprawi, by przedmiot by tak niezrnicowany jak podmiot. W rezultacie te dwie rzeczy staj si jednym. Zjawisko to zazwyczaj wywo uje potne uczucie szoku. Posugujc powiedzie, si przyjt w niniejszej ksice terminologi, mona

e pod wzgldem funkcjonalnym umys" i jego treci s ze sob

tosame. D o m i n u j c y acz z d r a d l i w y s y s t e m d z i e l e n i a treci u m y s u na t o , co jest m n " (czci u m y s u " ) i t o , co m n ' ' n i e j e s t (znajduje si p o z a u m y s e m " ) m o n a p o r z u c i n i e tylko p r z y p o m o c y p r a k t y k m e d y t a c y j n y c h , ale w w y n i k u o d d z i a y w a n i a s u b s t a n c j i p s y c h o d e l i c z n y c h . D o c h o d z i w t e d y

255 d o z j e d n o c z e n i a p o l a percepcji, p o d c z a s k t r e g o m o l i w e si staje m e t a p r o gramowania umysu. W m i a r jak t e o r i a s y s t e m w z o o n y c h osiga kolejne sukcesy w dzie dzinie fizyki, socjologii i a n t r o p o l o g i i , p o d o b n e p o m y s y staj si c o r a z b a r d z i e j o c z y w i s t e . N i e m n i e j , z a k a d y m r a z e m , gdy m a m y p r b o w a j e n a w a s n e j s k r z e , w i t a m y je s z o k i e m . Dzieje si t a k , p o n i e w a p o d c z a s zjed n o c z e n i a n a s z e g o ja" z n a s z y m w i a t e m " ( p o l e m percepcji) d o c h o d z i do g r u n t o w n e j t r a n s f o r m a c j i ja", z u p e n i e jak w retorcie a l c h e m i k a . Dla przecitnej osoby, nie majcej na swoim koncie dowiadcze

z g w a t o w n p r z e m i a n u m y s u , w s z y s t k o t o m u s i w y d a w a si n i e c o d z i w a c z n e . J e d n a k s t o s u n k o w o a t w o u z m y s o w i sobie, o czym jest t u m o w a , p o s u g u j c si n a s t p u j c y m wiczeniem m e n t a l n y m : P o w i e d z m y , e c z y t a m y Powstajcego Prometeusza w swoim d o m u . Rozejrzyjmy si

po p o k o j u . Z a u w a m y , e w s z y s t k i e rzeczy znajdujce si w n a s z y m p o l u w i d z e n i a m e b l e , obrazy, p l a k a t y n a c i a n a c h , s p r z t s t e r e o , s p r z t tele wizyjny, dywany i t d . stanowi w pewnym sensie efekt n a s z e j kreacji.

Przecie w y b r a l i m y je s a m i l u b w p o r o z u m i e n i u z n a s z y m p a r t n e r e m / p a r t n e r k . S p o r d m i l i o n w innych wybralimy t o w a n i e m i e s z k a n i e . A z a t e m n i e jest n a d u y c i e m t w i e r d z e n i e , e jego t u n e l rzeczywistoci s t a n o w i efekt n a s z e j kreacji, d o k o n a n e j n a p o d s t a w i e caej p a l e t y moliwoci. Oczywicie, tylko najbardziej fanatyczni freudyci i m i s t y c y buddyjscy m o g twierdzi, e w p o d o b n y s p o s b wybieramy" sobie cae n a s z e ycie. N i e m n i e j , z a s t a n w m y si przez chwil n a d t y m , czy nie jest tak w p r z y p a d k u h i s t o r i i n a s z e g o ycia tkwicej w naszej p a m i c i . Nie s p o s b z a p a m i t a wszystkiego, co si s t a o n a w e t w cigu o s t a t n i c h piciu m i n u t . Tak wic t o , co u z n a j e m y z a n a s z p r z e s z o , zawsze s t a n o w i w y n i k d u g o t r w a y c h m e c h a n i z m w selekcji. M o n a p r z e k o n a si o t y m , kiedy c h o b y p r z e z m i n u t siedzi si w b e z r u c h u , u w a n i e obserwujc wszystkie w y d a r z e n i a . Napastuj n a s w t e d y niezliczone wraenia, k t r y c h nie j e s t e m y w s t a n i e z a p a m i t a . W y n i k a z tego t a k i w n i o s e k , e t o , k i m jestemy, k i m wydaje si n a m , e j e s t e m y , s t a n o w i efekt n a s z e j kreacji, z m o n t o w a n y i u p o r z d k o w a n y przez nasz mzg.

256 D o t y c z y t o k a d e j n a p o t y k a n e j p r z e z n a s osoby. Kady jest a r t y s t " tworzcym p o d o b n e dziea. S o n e r w n i c z r n i c o w a n e jak style m u z y c z n e Bacha, Beethovena, Wagnera, Vivaldiego, Bizeta, Orffa, Chopina, J o h n a Cage'a, Beatlesw czy Harry'ego J a m e s a . Wystpuj pomidzy n i m i takie rnice jak m i d z y rockiem, soulem, disco, szkockimi pieniami ludowymi czy afrykaskimi przypiewkami. Rzecz j a s n a , n i k t z n a s n i e jest twrc w i a t a z e w n t r z n e g o " . Ale d l a t e g o w a n i e z n a m y go tylko w p r z y b l i e n i u . Ten w i a t w e w n t r z n y j e s t z a t e m dla n a s j e d y n i e m o d e l e m , s t w o r z o n y m p r z e z n a s w oparciu o docierajce do nas dane. S t o m o d e l e t a k z r n i c o w a n e jak m a l a r s t w o Botticelliego, R e m b r a n d t a , v a n G o g h a , Picassa, Paula Klee, W y e t h a , Daliego, M o n e t a . . . Taki j e s t w a n i e s e n s s t w i e r d z e n i a , e pod wzgldem funkcjonalnym umys i jego treci s ze sob tosame. Przyjrzyjcie si nastpujcej l u d o w e j r y m o w a n c e : Na schodach ujrzaem maego ludzika Maego ludzika co wci mi umyka I chocia nigdy go tam nie byo Oby go stamtd co wyrzucio

T e n m a y l u d z i k to zjawa semantyczna. Istnieje tylko w jzyku. Ale p o n i e w a z o s t a p r z e z e przywoany, sprawia w r a e n i e czego r e a l n e g o . N a j n o w s z e o d k r y c i a w zakresie s e m a n t y k i , s e m i o t y k i , a n a l i z y lingwi stycznej, podstaw matematyki, logiki itd. wykazuj, e nasze pole

k o n c e p t u a l n e n a s z e r o d o w i s k o s y m b o l i c z n e jest z a m i e s z k i w a n e p r z e z wiele p o d o b n y c h zjaw". M a m y ty do c z y n i e n i a z p a r a d o k s a m i e m p e d o k l e j s k i m i , z k t r y c h j e d e n brzmi:

257 T e o l o g o w i e w i e c z n i e gowi si n a d p y t a n i a m i w stylu: Czy w s z e c h p o t n y Bg m g b y s t w o r z y t a k cik s k a , ktrej s a m n i e b y b y w s t a n i e u n i e ? (Bo jeli n i e , to n i e jest w s z e c h p o t n y , a jeli t a k , to r w n i e n i e jest w s z e c h p o t n y . ) Filozofowie i fizycy cigle z a s t a n a w i a j si n a d t y m , c o d z i a o si p r z e d p o j a w i e n i e m si c z a s u ? K a d e m u z n a s z d a r z a si otrze o o s t r z e p a r a d o k s u , kiedy mylimy: J a k d o b r z e , e n i e lubi kala fiora, bo g d y b y m lubi, to p e w n i e b y m go zjad, a p r z e c i e s z c z e r z e go n i c cierpi". P o d o b n e z a g w o z d k i n a p o t k a m y w Alicji w krainie czarw i k a d y m traktacie matematycznym. E l e g a n c k o p o d s u m o w u j e j e p e w n e p o w i e d z e n i e z e n : Jeli p o m y l sobie, e ju nigdy n i e p o m y l o tobie, o z n a c z a to, e wci b d myla o t o b i e . M o e wic lepiej n i e myle, e n i e z a m i e r z a m m y l e o t o b i e " . B e r t r a n d Russell i Alfred W h i t e h e a d prbowali rozwizywa p o d o b n e k a l a m b u r y przy p o m o c y t w i e r d z e n i a m a t e m a t y c z n e g o z n a n e g o p o d p o s t a c i teorii typw". J e d n a k s t o s u n k w o szybko ich projekt leg w g r u z a c h , p o n i e w a d o w i e d z i o n o im, e albo (a) teoria t y p w " o d n o s i si s a m a do siebie, p r z e z co ogranicza j jej w a s n y s y s t e m pojciowy i n i e jest w s t a n i e wyjani wszyst kich p r o b l e m w n a t u r y s e m a n t y c z n e j , albo (b) teoria t y p w " n i e o d n o s i si s a m a do siebie, w zwizku z czym istniej takie twierdzenia, k t r y c h o n a n i e dotyczy, co wiadczy o t y m , e jej zasig jest ograniczony. Wszystkie te komplikacje, waciwe dla funkcjonowania trzeciego o b w o d u mzgowego, nie ograniczaj si do krain logiki i filozofii. N a p o t y k a m y je w co d z i e n n y m yciu. P o d o b n e zjawy s e m a n t y c z n e nawiedzaj n a s w rozmaitych yciowych sytuacjach. J e d n z nich napotyka b o h a t e r powieci Paragraf 22, k t r y chcc u n i k n pjcia na wojn, m u s i udowodni, e jest nienormalny, lecz kiedy t e g o d o k o n a , bdzie to wiadczyo o jego zdrowych zmysach, bo przecie u n i k a n i e niebezpiecznych sytuacji to rzecz jak najbardziej n o r m a l n a . R w n i e k r a i n a n i e n i a , o k t r e j t r a k t u j e Finnegans Wake, n i e r n i si t a k b a r d z o od p r a w d z i w e g o ycia. Pojawia si w niej na p r z y k a d p o c h o d z c y z N i e m i e c p a c j e n t , k t r y w z b r a n i a si p r z e d p r z e j c i e m p r z e z d r z w i Szpitala w. Elbiety, t u m a c z c swoje z a c h o w a n i e n a s t p u j c y m i sowy; Da fressen mich die Turen"" (Te d r z w i m n i e zjedz"). I cho na p i e r w s z y r z u t o k a m o g

258 o n e w y d a w a si irracjonalne, z f o n e t y c z n e g o punktu w i d z e n i a jest w n i c h t r o c h s e n s u , p o n i e w a b r z m i n i e m a l identycznie jak s o w a : Da fressen mich die Tieren" (Te z w i e r z t a m n i e zjedz"). Z c z y m m a m y t u d o c z y n i e n i a ? M a g i sw? S c h i z o f r e n i ? P r z e c i t n a osoba, nie bdca wegetarianinem, z zachwytem zareaguje n a pozycj

w m e n u m w i c o lekko k r w i s t y m befsztyku", cho w g r u n c i e rzeczy b d z i e o n a o z n a c z a a tyle c o kawa n i e d o s m a o n e g o m i s a , w y c i t y ze s t a r e j k r o w y " . Kady z n a s p o s i a d a s k o n n o do u k a d a n i a z d a w s p o s b w y m i a n y p r z e z B e r t r a n d a Russella: " J e s t e m k o n s e k w e n t n y . Ty jeste u p a r t y . A on jest gupi jak osio". Jestem p o m y s o w y . Ty jeste p r e t e n s j o n a l n y . A on mierdzi". J e s t e m

elastyczny. Ty atwo poddajesz si presji. Oni s b a n d o p o r t u n i s t w " . ) Kto k i e d y mdrze p o w i e d z i a , e prawdziwe r o p u c h y kryj si w ogrod a c h w y o b r a n i " . A Robert B u r n s uj to w poetyckiej frazie: Ksiyc kryje si za bia fal Czas chowa si za mn Trudno nie odnie wraenia, e w abstrakcyjny czas" staje si rwnie r e a l n y co ksiyc i fala. Przyjrzyjmy si n a s t p u j c e j tabelce:

KOLUMNA I Sugus czarnuchw Sprona ksika Pomysowa, oryginalna teoria Seksistowski przedsibiorca Mtny libera Rozsdna ekonomia

KOLUMNA II Zwolennik wolnoci obywatelskich Powie realistyczna Szalone, bezzasadne spekulacje Handlarz egzotycznymi dzie ami sztuki Namitny humanista Kostyczna idea

259 K a d e z p r z e d s t a w i o n y c h w p i e r w s z e j k o l u m n i e o k r e l e m o e by u y t e w s t o s u n k u d o osoby, k t r r w n i e d o b r z e m o n a b y o p i s a p r z y p o m o c y o k r e l e n i a z d r u g i e j k o l u m n y . N i e k t r e z tych s f o r m u o w a m o g w y d a w a si tak b a r d z o p e j o r a t y w n e , t a k b a r d z o n a c e c h o w a n e u p r z e d z e n i e m , e ty lk o n a j w i k s z y i g n o r a n t i b i g o t a m g b y ich uy. Nie m a t o j e d n a k z n a c z e n i a . Liczy si tylko tu, e b a r d z o a t w o p r z y c h o d z i n a m d o s z u k i w a n i e si u p r z e d z e w m a p a c h s e m a n t y c z n y c h i n n y c h ludzi, n a t o m i a s t r z a d k o k i e d y p r z y z n a j e m y si d o u o m n o c i n a s z y c h w a s n y c h t u n e l i rzeczywistoci. G d y b y m y urodzili si w l a t a c h d w u d z i e s t y c h XX w i e k u w s t a n i e A r k a n s a s , pierwsze s f o r m u o w a n i e zawarte w pierwszej k o l u m n i e pasowaoby n a m do okrelenia biaego aktywisty pomagajcego Czarnym w organizowaniu zalkw spoeczestwa obywatelskiego. M a m y tu do c z y n i e n i a z k w e s t i a m i n a t u r y s y m b o l i c z n e j , c h o c i a w y k r a czajcej p o z a l i n g w i s t y k . D l a t e g o n i e naley si m i a z a n g i e l s k i e g o d e n t e l m e n a c o w i e c z r ubierajcego si w g a r n i t u r p r z e d p j c i e m n a kolacj w t r o p i k a l n e j c h a t c e , p o n i e w a s t w a r z a j c p o z o r y swej t r z e c i o o b w o d o w e j r z e c z y w i s t o c i s k u t e c z n i e b r o n i si o n p r z e d n a p o r e m otaczajcej g o t r z e c i o o b w o d o w e j rzeczywistoci tubylcw. N i e z a l e n i e o d t e g o , jakie b y y n a s z e w c z e n i e j s z e w y o b r a e n i a n a n a s z t e m a t , w y s t a r c z y kilka t y g o d n i w wizieni, aby s t a si w i n n y m " . P o d o b n i e , w y s t a r c z y k i l k u t y g o d n i o w y p o b y t w wojsku, aby s t a si o n i e r z e m " . P r z y t o c z o n e t u uwagi s t a n o w i jedynie rozwinicie n a s z e j wczeniej szej tezy, powiadajcej e pod wzgldem funkcjonalnym umys i jego treci s ze sob tosame. Po u r u c h o m i e n i u p r o c e s u symbolizacji n i e m a l nie s p o s b (bez s u b t e l n e g o , n e u r o l o g i c z n e g o k n o w - h o w ) w y m k n si z t u n e l u rzeczywistoci wczeniej s t w o r z o n e g o p r z e z siebie lub n a r z u c o n e g o sobie p r z e z o t o c z e n i e . Kurt Saxon jest a u t o r e m podrcznika The Poor Man's James Joyce,

w k t r y m j e s t w s z y s t k o , co t ylko c h c i a o b y si wiedzie na t e m a t t e c h n i k zabijania i samookaleczania. J e g o The Survivor, c z t e r o t o m o w e dzieo

p o w i c o n e tej s a m e j t e m a t y c e , w s k a z u j e gdzie m o n a n a b y k t r k o l w i e k z w y m a r z o n y c h sobie b r o n i . Mr. S a x o n j e s t r w n i e a u t o r e m ksiki Root Rot, potpiajcej Alexa H a l e y a za jego powie, k r y t y k u j c a n i e w o l n i c t w o .

260 Nie z n a j d z i e m y jego ksiek w liberalnych c z a s o p i s m a c h , decydujcych

o t y m , k t r z y a u t o r z y maj z n a c z e n i e . J e g o licznych m i o n i k w s p o t k a m y za to w r o z m a i t y c h a p o k a l i p t y c z n y c h g r u p k a c h p r a w i c o w y c h , r o z s i a n y c h we wszystkich rejonach Ameryki. Wedug p a n a Saxona Stany Zjednoczone p o w i n n y przesta istnie

do 1982 r o k u , a to d l a t e g o , e rzd a m e r y k a s k i p r z y p o m o c y o b c i e p o d a t k o w y c h k o n s e k w e n t n i e u s u w a z r y n k u o s o b y k o m p e t e n t n e " , subsy diujc t r z y d z i e c i m i l i o n w n i e u d a c z n i k w " znajdujcych si n a z a s i k u i trzydzieci milionw nieudacznikw" posiadajcych rent. Dlatego,

wedug pana Saxona, kraj ten sta si Disneylandem dla idiotw". Do 1982 r o k u miliony p o d a t n i k w znajd si na bezrobociu... Miliony uywajce o b e c n i e valium zwariuj z p r z e d a w k o w a n i a . . . N a r k o m a n i spldruj a p t e k i w p o s z u k i w a n i u coraz to n o w s z y c h n a r k o t y k w , niszczc po d r o d z e co p o p a d n i e " . A m e r y k a nie o c h r o n i si p r z e d rosyjskim atakiem, p o n i e w a nasi politycy w t a k i m s t o p n i u zaangaowali si w k a r m i e n i e n i e k o m p e t e n tnych, u z a l e n i o n y c h osobnikw, e nie s t a r c z a im ju si na k o n t y n u o w a n i e procesw industrializacji, s t a n o w i c y c h j e d y n nadziej na w y g r a n i e wojny. A jeli n a w e t jest inaczej, p r z e s z k o d z im w t y m w s z e c h p o t n e zwizki zawo dowe. Nie b d w s t a n i e przygotowa naszego n a r o d u do wojny, t a k jak to w l a t a c h trzydziestych, czterdziestych czynili n a s i rodzice". Saxon informuje nas, e jedynym wyjciem z tej sytuacji jest kupienie farmy, z a m w i e n i e jego ksiek na t e m a t skutecznego zabijania oraz w y p o s a e n i e si w p o k a n y skad broni, nadajcy si do uycia w razie gdyby pasoyty i i m b e cyle" opucili przeklte miasta i udali si na wie, by kra n a s z e p l o n y . Mr S a x o n jest wicie p r z e k o n a n y , e jego r o z u m o w a n i u przywiecaj obiektywne przesanki, o p a r t e na twardych p r a w a c h " socjologii i e k o n o m i i ,

k t r y c h uczy si z p i s m p a n i Ayn R a n d . I n a w e t n i e przyjdzie m u d o gowy, e jego a p o k a l i p t y c z n y t u n e l rzeczywistoci m o e by jego w a s n y m arty stycznym tworem, wyraajcym jego n i e p o k o j e i n i e c h c i . J o h n W h i t e wierzy, z e o k o o 1999 roku nastpi przebiegunowienie

Z i e m i . J e g o z d a n i e m b d z i e si o n o wiza z z a g a d cywilizacji i m a s o w u t r a t ycia". J e d y n n a d z i e j n a p r z e t r w a n i e j e s t z a t e m z a m i e s z k a n i e

261 n a wsi ( a l a M r S a x o n ) , p o n i e w a m i e s z k a c y wsi m a j t p r z e w a g n a d

m i a s t o w y m i , e p o d c z a s t r z s i e z i e m i n i e p o s p a d a j n a n i c h bloki. Mr W h i t e jest wicie p r z e k o n a n y e jego r o z u m o w a n i u p r z y w i e c a j o p a r t e na u n i w e r s a l n y c h p r a w a c h " karmy, ktrych

obiektywne przesanki,

n a u c z y si o d r n y c h g u r u i o k u l t y s t w . I n a w e t n i e przyjdzie m u d o gowy, e jego a p o k a l i p t y c z n y t u n e l r z e c z y w i s t o c i m o e b y jego w a s n y m a r t y stycznym tworem, wyraajcym jego n i e p o k o j e i n i e c h c i . M r W h i t e w i e r z y r w n i e w t o , e wiele N i e z i d e n t y f i k o w a n y c h O b i e k t w Latajcych t o d e m o n y , a k i e d y ju z g i n i e m y n a s k u t e k n i e u c h r o n n e j k a t a strofy, w i k s z o z n a s pjdzie do pieka", k t r e na szczcie n i e jest wieczne, a tylko bezczasowe". J e l i s p r b u j e m y przyjrze si w i a t u b e z j a k i c h k o l w i e k w y o b r a e n a jego t e m a t , u j r z y m y b e z a d n g m a t w a n i n , b e z k s z t a t n p u s t k , k t r a istniaa zanim Bg" (intelekt) zacz tworzy wszechwiat (system),

z g o d n i e z o p i s e m p r z e d s t a w i o n y m w Ksidze Rodzaju. Ale k i e d y t w o r z c w a s n y w s z e c h w i a t , s t a n i e m y si o b r a z e m i p o d o b i e s t w e m Boga", o t r z y m a m y jaki m o d e l tej g m a t w a n i n y . J e s t t o b a r d z o u m o w n y m o d e l i cho b e z n i e g o n i e b y l i b y m y l u d m i , s p r o w a d z a n a s n a m a n o w c e z a w s z e wtedy, gdy z a p o m i n a m y , e j e s t e m y jego t w r c a m i . a d e n z p r z e d s t a w i o n y c h w n i n i e j s z y m rozdziale m o d e l i rzeczywistoci, j a k k o l w i e k d z i w a c z n y m b y si n i e w y d a w a , n i e jest b a r d z i e j a r b i t r a l n y o d oficjalnego m o d e l u rzeczywistoci, przyjmujcego p o s t a k o n s e n s u a l n e j rzeczywistoci". T a k o n s e n s u a l n a r z e c z y w i s t o " jest b o w i e m tylko r e d n i s t a t y s t y c z n i j a k o t a k a n i e p o d l e g a u z g o d n i e n i u - W y s t a r c z y p r z e j e c h a si k i l k a s e t k i l o m e t r w w j a k i m k o l w i e k k i e r u n k u , aby n a s z k o n s e n s u s zacz t r z e s z c z e . W y s t a r c z y p r z e j e c h a si tysic k i l k a s e t k i l o m e t r w , aby n i e m a l nic z t e g o k o n s e n s u s u n i c z o s t a o . M i e s z k a c y Z i e m i s w y s p a m i " p o w i a d a witej p a m i c i C l e m e n t Atlee k r z y c z c y m i na siebie p o p r z e z o c e a n y n i e z r o z u m i e n i a " . A k a d a w y s p a t o o d r b n y t u n e l rzeczywistoci, s t w o r z o n y p r z e z (a) n a s z k u l t u r , (b) n a s z s u b k u l t u r o r a z (c) n a s z e g o w e w n t r z n e g o a r t y s t , m i t o t w r c , d z i k i k t r e m u w y r n i a m y si s p o r d s t a d a i s t a j e m y si wyjtkowi.

262 R o b e r t A n t o n W i l s o n j e s t a u t o r e m Kosmicznego spustu, Seksu, Schrodinger's Cat,

narkotykw i okultyzmu o r a z wielu i n n y c h ksiek. P o d o b n i e j a k ksiki

p a n a S a x o n a i p a n a W h i t e ' a , dziea Wilsona n i e s r e c e n z o w a n e w liberal n y c h c z a s o p i s m a c h , decydujcych o t y m , k t r z y a u t o r z y m a j z n a c z e n i e . J e g o licznych m i o n i k w s p o t y k a m y z a t o w r d f a n w f a n t a s t y k i , poli t y c z n y c h l i b e r t a r i a n o r a z w e t e r a n w rewolucji p s y c h o d e l i c z n e j . Dr Wilson wierzy, e w niedalekiej przyszoci techniki p r z e d u a n i a ycia i s u b s t a n c j e stymulujce rozwj inteligencji wejd do p o w s z e c h n e g o u y t k u . A p o n i e w a jest m n i e j radykalny od dr. Silversteina, n i e oczekuje nadejcia p o w s z e c h n e j n i e m i e r t e l n o c i w p o o w i e XXI wieku, lecz p o d e j r z e w a , e dziki l e k o m wyduajcym ycie nie b d z i e w t e d y lee ju w grobie. D r W i l s o n oczekuje, e d o 2 0 2 8 roku w i k s z o l u d z i o p u c i Z i e m i i z a m i e s z k a w k o s m i c z n y c h m i a s t a c h , a dziki p o k a n i e w y d u o n e m u yciu i wyej r o z w i n i t e j inteligencji, osignie s t a t u s n a d c z o w i e k a . W i l s o n sdzi, e jego p r z y p u s z c z e n i a m o g by s u s z n e , p o n i e w a opie raj si n a p r a w d o p o d o b i e s t w i e n a u k o w y m . Nie u w a a j e d n a k , b y i s t n i a y j a k i e k o l w i e k t w a r d e prawa e k o n o m i c z n e czy k a r m i c z n e , potwierdzajce

ich n i e o m y l n o . Wilson wie, e t e n t u n e l r z e c z y w i s t o c i p o w s t a w jego u m y l e . M a p e n w i a d o m o t e g o , e t o o n jest a r t y s t a , k t r y g o s t w o r z y i e w y r a a on w r w n y m s t o p n i u jego n a d z i e j e i p r a g n i e n i a co n a u k o w e p r a w d o p o d o b i e s t w o . T u n e l t e n sprawia, e czuje si szczliwy, twrczy, p r a c o w i t y i p e e n d z y ycia. D r W i l s o n n i e sdzi, b y jego t u n e l rzeczywistoci c e c h o w a o w i k s z e s z a l e s t w o od t u n e l i p o z o s t a y c h ludzi. Ma j e d n a k w r a e n i e , e w p o r w n a n i u do wikszoci z n i c h jest z n a c z n i e bardziej zabawny.

1. Posugujc si m o d e l e m c z t e r e c h o b w o d w n e u r o l o g i c z n y c h p o s t a r a j si z g a d n p o d w p y w e m j a k i c h w d r u k w u k s z t a t o w a si stoci p a n a S a x o n a . 2. Z a s t o s u j t sam analiz w odniesieniu tunel rzeczywi

do p a n a W h i t e ' a i dr. W i l s o n a . 3. Z a s t o s u j t sama analiz w odniesieniu

d o J e z u s a . H i t l e r a , Walla W h i t m a n a o r a z swych rodzicw. 4. Dokonaj gruntownej krytyki tez wyoonych niniejszym rozdziale z punktu widzenia chrzeci

jaskiego fundamentalisty.

Rozdzia Z A S A D A

XVI S N A F U

...szczeglna przerwa, okrelamy kiedy

natura tej gry... sprawia e nie sposb jej si jq gier rozpoczo. nie Tego rodzaju sytuacje

mianem

majcych koca.

Watzlavick, Beavin J a c k s o n Pragmatics of H u m a n Communication

KOMUNIKACJA JEST MOLIWA TYLKO MIDZY RWNYMI

DOMINACJA HERRENMORAL"

Typowy przykad rytuau drugoobwodowej polityki

I poznaj to co dobre. James Joyce, Finnegans Wake

268 Socjobiologia ssakw, z a k o r z e n i o n a w a r c h a i c z n y c h o b w o d a c h n e r w o wych s t a r e g o m z g u , p o s i a d a w sobie wiele c z y n n i k w p r z e c i w s t a w i a j c y c h si ewolucji wolnoci i inteligencji u cywilizowanych s s a k w n a c z e l n y c h . J e d n y m z nich, o p i s a n y m p r z e z e m n i e w trylogii Illuminatus!", jest

Z a s a d a Snafu, z w a n a te P r a w e m Celine'a. U t r z y m u j e o n a , e komunikacja jest moliwa tylko midzy rwnymi. J e s t t o celowe u p r o s z c z e n i e dla p o t r z e b ksiki ( s a t y r y c z n e j ) p o n i e w a g d y b y m y mieli u s z c z e g o w i t o prawo", b r z m i a o b y o n o : Odpowiednia komunikacja przebiega swobodnie midzy rwnymi.

Komunikacja odbywajca si pomidzy istotami znajdujcymi si w relacji asymetrycznej bywa zakcana przez rytuay dominacji i ulegoci, typowe dla drugoobwodowej polityki. Przyczyniaj si one do narastania szumu komunikacyjnego oraz prowadzenia "gry nie majcej koca". J a k p o w i e d z i a kiedy p e w i e n t y p o w y s a m i e c alfa, w a d z p o l i t y c z n s p r a w u j e si p r z y p o m o c y luf k a r a b i n w . T o p o w i e d z e n i e m o n a rozu m i e d o s o w n i e i m e t a f o r y c z n i e . Albowiem w k a r a b i n " m o e by c z y s t o abstrakcyjny jak w przypadku zrytualizowanych oczekiwa spoecznych s w e m u ojcu!") czy w sytuacjach p r z e m o c y symbo

(Nie o d s z c z e k u j

licznej, m o g c y c h zagraa yciu, n p . p o p r z e z odcicie dojcia d o z a s o b w g o t w k i w s p o e c z e s t w i e k a p i t a l i s t y c z n y m (Kowalski, jeszcze j e d n o s o w o a wylecisz na z b i t y pysk!"). D l a t e g o k a d y z n a s bywa s k a z a n y na d r o b n e k a m s t e w k a , prbujc d o s t o s o w a si d o r e g u d r u g o o b w o d o w e j polityki. Pojawiaj si o n e g w n i e w n a s z y c h relacjach z o s o b a m i zajmujcymi wysza pozycj w h i e r a r c h i i s p o e c z n e j i maj suy umacnianiu ich w d o b r y m s a m o p o c z u c i u . ( I n n y m i sowy, w s c h l e b i a n i u im w celu z a p e w n i e n i a sobie ich a s k a w o c i ) . Kad struktur autorytarn mona postrzega jako piramid,

na k t r e j c z u b k u znajduje si o k o . W ten w a n i e s p o s b jest s k o n s t r u o w a n y d o w o l n y r z d , k o r p o r a c j a , a r m i a , b i u r o k r a c j a czy h i e r a r c h i a s t a d n a . J e j u c z e s t n i c y zawsze czuj na sobie oddech swych zwierzchnikw, uznajc si

z a i n t e g r a l n cz wielkiego o r g a n i z m u . M u s z wic d o s t o s o w y w a swoje

269 z m y s y a wic w s z y s t k i e swoje percepcje do t u n e l i r z e c z y w i s t o c i o s b z n a j d u j c y c h si n a d n i m i w s t r u k t u r z e s p o e c z n e j . O d s k u t e c z n o c i t e g o p r o c e s u z a l e y s t a t u s c a e g o s t a d a . Nie m a te z n a c z e n i a , czy o w e percepcje znajduj p o k r y c i e w o b i e k t y w n y c h faktach". Dla p r z y k a d u , k a d y a g e n t F.B.I. za czasw J. E d g a r a H o o v e r a m u s i a n a u c z y si d o s t r z e g a w s z d z i e b e z b o n y c h k o m u n i s t w , W p r z e c i w n y m razie n a r a a si na dysonans poznawczy, p o n i e w a jego t u n e l r z e c z y w i s t o c i k c i si z oficjaln" w y k a d n i . W r e z u l t a c i e m g by o s k a r o n y o e k s c e n t r y c z n o , m d r k o w a n i e czy te n a w e t bycie b e z b o n y m k o m u n i s t . W podobnej sytuacji s t a w i a si d o m i n i k a s k i i n k w i z y t o r , k t r e m u

z t r u d e m p r z y c h o d z i o d o s z u k i w a n i e s i " c z a r o w n i c i c z a r o w n i k w , Kiedy f u n k c j o n u j e m y w s t r u k t u r z e a u t o r y t a r n e j , m u s i m y d o s t o s o w y w a swoje percepcje d o w y o b r a e swoich z w i e r z c h n i k w . W a c i w y o g l d r z e c z y jest niewskazany, a nawet niebezpieczny. Ale n i e tylko p o d w a d n i z n o s z w tej s t r u k t u r z e r o z m a i t e g o rodzaju obcienia. Na p r z e o o n y c h , znajdujcych si w s a m y m oku piramidy, ciy b o w i e m brzemi wszechwiedzy. Wymaga si od nich t e g o wszystkiego, co za kazane w przypadku szeregowych czonkw stada wiadomych aktw

percepcji i ich waciwej oceny. M u s z za nich myle i p o d e j m o w a decyzje. T u j e d n a k pojawia si p r o b l e m . J a k u z y s k a o d p o w i e d n i e i n f o r m a c j e n a p o d s t a w i e p o c h l e b s t w i k a m s t e w e k ? Czowiek t r z y m a j c y p i s t o l e t (czyli o b d a r z o n y m o c s p r a w o w a n i a wadzy) dowiaduje si o d swej p o t e n c j a l n e j ofiary j e d y n i e t e g o , c o s a m p r a g n i e u s y s z e . Nie m o e z a t e m zweryfikowa s u s z n o c i swoich s p o s t r z e e . W t e n o t o s p o s b brzemi wszechwiedzy staje si brzemieniem niewiedzy. N i k t nic n i e wie, starajc si u k r y swoj n i e w i e d z p o d s t e r t d o m y s w . W rezultacie s o n e wyznacznikami kadego dowiad c z e n i a z m y s o w e g o . Prawda z a staje si fikcj. J a k z a u w a a Paul Watzlawick, t o , o c z y m si nie m w i , z c z a s e m staje si t y m , o c z y m n a w e t n i e w y p a d a m y l e . A p o n i e w a n i k t n i e lubi m y l e o s o b i e j a k o o t c h r z u i k a m c y , p o d o b n a sytuacja sprawia, e a t w o p r z y c h o d z i n a m n i e d o s t r z e g a n i e t y c h faktw egzystencji, k t r e k c si z oficjalnym t u n e l e m rzeczywistoci. W t e n oto s p o s b d o c h o d z i d o n a g r o -

270 madzenia si SNAFU i u s z t y w n i e n i a p r o c e d u r b i u r o k r a t y c z n y c h w d a n e j strukturze. Jest to ostatnia faza przed ustpieniem jakielkolwiek aktywnoci mzgowej i cakowitym wyczerpaniem potencjau intelektualnego danej piramidy.

Z ciekaw sytuacj m a m y do c z y n i e n i a w p r z y p a d k u p o w o y w a n i a si na t z w . b e z p i e c z e s t w o n a r o d o w e " . O t o jeszcze j e d e n w z e e m p e d o k l e j s k i , jeszcze j e d n o w i d m o s e m a n t y c z n e . Albowiem p o s z u k i w a n i e b e z p i e c z e s t w a n a r o d o w e g o zazwyczaj s k u t k u j e jego r a d y k a l n y m o b n i e n i e m i u r u c h o m i e niem si m e c h a n i z m w sprzyjajcych n i s z c z e n i u inteligencji. Z a u w a y to T i m o t h y Leary, piszc o t y m w t e n s p o s b : Skryto to grzech pierworodny. Li figowy Ogrodu Eden. Gwny wystpek przeciw mioci... Celem ycia jest pobieranie, syntezowanie i przesyanie energii. Jego istot jest komunikacyjna fuzja. Powie wam o tym kada gwiazda. Komunikacja to mio. Tworzenie tajemnic, powstrzmywanie si przed przesyaniem sygnaw, ich zakcanie, ukrywanie, znieksztacanie to nic innego jak dziaalno powodowana strachem i wstydem. Jak si to czsto zdarza, konserwatyci przoduj w niedomwieniach. Rzecz jasna w ich wasnym mniemaniu kieruj nimi suszne pobudki i czyni to dla naszego dobra. Podobno nie powinnimy si niczego obawia, jeli nie mamy nic na sumeniu. Jednak przywieca temu pokrtna logika. Bo skoro archiwa F.B.I., archiwa C.I.A. i rozmowy prowadzone w Biaym Domu nie powinny by nam straszne, sami rzdzcy nie powinni mie nic do ukrycia. Niechaj wic wszystko stanie si jawne. Klauzula tajnoci w najmniejszym stopniu powinna dotyczy policji i ludzi wadzy.

Mj

szanowny

kolega

przekazuje

tym

nieco

natchnionym

ustpie

p r o s t , f u n k c j o n a l n p r a w d , k t r a b r z m i nastpujco: Kada tajna policja musi by monitorowana przez elitarne o d d z i a y tajnej policji w y s z e g o p o r z d k u . Maj o n e dziery piecz n a d t y m , by do tajnej policji nie p r z e d o s t a l i si szpiedzy obcych m o c a r s t w oraz wyeliminowa p o t e n c j a l n d z i a a l n o m a l k o n t e n t w , obniajcych jej m o r a l e . W a r t o te p a m i t a o t y m , e tajne policje posiadaj f a n t a s t y c z n e moliwoci oczerniania z a r w n o zwyczajnych ludzi, jak i w a n y c h o s o b i s t o c i . Wiedzia o t y m

171
d o s k o n a l e Stalin. Dlatego s u r o w o rozprawi si z trzema p r z y w d c a m i swej tajnej policji. Nie ukrywa tego rwnie Nixon w swoim zeznaniu przed k o m i s j ledcz ds. afery W a t e r g a t e . W e d u g Nixona TO H o o v e r w s z y s t k o wymyli i z m o n t o w a . T o H o o v c r w s z y s t k i m i m a n e w r o w a . Z a s t r a s z a ich n a m i e r . Mia n a k a d e g o h a k a " . D l a t e g o ludzie z a t r u d n i a j c y t a j n policj m u s z d b a o o d p o w i e d n i n a d z r nad ni, by o g r a n i c z a z a k r e s jej wadzy. N i e s t e t y jak to w y k a z a l i m y wczeniej, w k a d e j tego r o d z a j u sytuacji d o c h o d z i d o gosu p r a w o n i e - k o c z o n e g o regresu. I n n y m i sowy, k a d a e l i t a r n a j e d n o s t k a n a d z o r u n a d policj jest p o d a t n a n a z a k u s y r z d z cych, k t r z y wol j k o n t r o l o w a , by nie z d o b y a zbyt wiele w a d z y . To z a w y m u s z a powoanie do ycia kolejnej elitarnej agencji, majcej n a d z o r o w a tych, co nadzoruj t a j n policj.

BRZEMI WSZECHWIEDZY
czyli d l a c z e g o n i e s p o s b wej d o k a f k o w s k i e g o Zamku o r a z Sdu

272 K r t k o mwic, po p o w o a n i u przez rzd n a g e n d y tajnej policji, wszyscy staj si p o t e n c j a l n i e p o d e j r z a n i . Dlatego w celu z w i k s z e n i a b e z p i e c z e s t w a , naley p o w o a n plus 1 a g e n d tajnej policji. Proces t e n n i e ma k o c a . W jzyku p r a k t y k i o z n a c z a to m n o e n i e i n s t y t u c j i do chwili, k i e d y wszyscy o b y w a t e l e b d n a siebie d o n o s i l u b kiedy w y c z e r p i si f u n d u s z e . Dlatego tego rodzaju praktyki, wdraane w imi troski o bezpiecze s t w o n a r o d o w e " , n i e t r z y m a j si logiki. P o t r z e b a i d e a l n e g o bezpiecze stwa" oznacza bowiem wprowadzenie w ycie p r a w a nieskoczonego

r e g r e s u , k t r e w sytuacji n i e u c h r o n n e g o r o z d w i k u p o m i d z y i de j e d n e g o p a s t w a p o d s t a y m n a d z o r e m " , a jej p r a k t y c z n aplikacj w realiach .wiata o g r a n i c z o n y c h funduszy, s k u t k u j e jedynie r o z w o j e m p a r a n o i w r d policji i p r z e c i t n y c h obywateli. Nic wic d z i w n e g o , e w ZSRR, po wielu l a t a c h w d r a a n i a p o d o b n e j poli tyki, s y t u a c j a o s i g n a p u n k t krytyczny, w k t r y m c z o n k o w i e elit w a d z y obawiali si malarzy i poetw. O b y w a t e l e yjcy w s y s t e m i e s p o e c z n y m k a d c y m nacisk na s k r y t o i inwigilacj b a r d z o c z s t o zdradzaj k l i n i c z n e objawy p a r a n o i . Dzieje si lak d l a t e g o , p o n i e w a funkcjonujc w realiach p o w s z e c h n e j p o d e j r z l i w o c i n i e u c h r o n n i e u c z e s t n i c z w g r a c h tajnej policji (czy to j a k o jej c z o n k o w i e , czy to j a k o ofiary jej inwigilacji). Kady a g e n t wie, kogo szpieguje, ale nie ma pojcia, k t o szpieguje jego? Czy jest to jego ona, k o c h a n k a , sekretarka, l i s t o n o s z czy facet z s s i e d z t w a ? D l a t e g o w k a d y m kraju, w k t r y m p r o w a d z i si p o d o b n e p r a k t y k i , o b y w a t e l e s u s z n i e " p o d e j r z e w a j k a d i n s t y t u c j r z d o w o bycie f u r t k dla tajnej policji, C z a s a m i n a w e t d z i w n i e b r z m i c e organizacje m o g u c h o dzi za p r z y k r y w k C.I.A. i Agencji b e z p i e c z e s t w a W e w n t r z n e g o . J e s t t o r o d o w i s k o i d e a l n e dla rozwoju r o z m a i t y c h t e o r i i s p i s k o w y c h . W sytuacji b r a k u z a u f a n i a do oficjalnych" r d e informacji ludzie p o l e g a j n a p l o t c e . T a z a p o s i a d a s k o n n o d o cigego si m n o e n i a . Bdc a k t y w i s t r u c h u n a rzecz praw obywatelskich, r u c h u a n t y w o j e n n e g o , r u c h u n a rzecz legalizacji m a r i h u a n y i i n n y c h organizacji s p o e c z n y c h , w i e l o k r o t n i e b y e m n a g a b y w a n y p r z e z z n a j o m y c h , przybywajcych do m n i e z b o l e s n

273 wieci, e k t r y z n a s z y c h kolegw j e s t k a p u s i e m a l b o a g e n t e m tajnej policji. Zazwyczaj z r e s z t znajomi ci w u s t a c h i n n y c h o k a z y w a l i si policyj n y m i a g e n t a m i . Potrzeba nielada n e u r o l o g i c z n y c h u m i e j t n o c i , aby w kli macie tak powszechnej paranoi zachowa choby odrobin poczucia h u m o r u i zdrowego rozsdku. W r a z z r o z w o j e m a g e n d tajnej policji i n t e l i g e n t n i o b y w a t e l e z a c z y n a j d a r z y rzd c o r a z wiksz o d r a z i l k i e m . T y m c z a s e m rzd, odkrywajc te coraz w i k s z e p o k a d y p o g a r d y i s t r a c h u , i n w e s t u j e w tajn policj kolejne r o d k i , aby z a c h o w a przywileje w a d z y . S p r a w d z a si t u t a j regua n i e s k o c z o n e g o r e g r e s u . J e d y n e s e n s o w n e wyjcie z tej sytuacji z a p r o p o n o w a d r a m a t u r g , B e r t o l d Brecht ( s a m p r z e l a d o w a n y n a j p i e r w p r z e z a m e r y k a s k t a j n policj z a swe k o m u n i s t y c z n e p r z e k o n a n i a , p o l e m za p r z e z w s c h o d n i o n i e m i e c k t a j n policj za n i e d o s t a t e c z n i e k o m u n i s t y c z n e p r z e k o n a n i a ) . Wyrazi je w po z o r n i e n i e w i n n y m p y t a n i u : Jeeli r z d n i e ufa s w e m u ludowi, c z e m u g o nie rozwie i nie wybierze nowego ludu?" Skoro jednak dotychczas n i k o m u n i e u d a o si t e g o uczyni, jest z m u s z o n y d o coraz b a r d z i e j e n e r g i c z n e g o i n w i g i l o w a n i a n i e l u b i a n e g o p r z e z siebie l u d u . Kada tajna policja zajmuje informacji, si zarwno gromadzeniem informacji jak

i produkowaniem

faszywych

eufemistycznie

nazywanych

dezin

f o r m a c j a m i " . I n n y m i sowy, w grze tajnej policji zyskuje si p u n k t y p o p r z e z p o b i e l a n i e jak najwikszej iloci informacji od swych p o t e n c j a l n y c h k o n k u r e n t w o r a z w p r o w a d z a n i e w b d p o z o s t a y c h g r a c z y . P r o w a d z i t o d o sytu acji, k t r o k r e l a m m i a n e m o p t i m u m S N A F U " , gdzie k a d y gracz p o s i a d a r a c j o n a l n e , a n i e n e u r o t y c z n e , p r z e s a n k i do p o d e j r z e w a n i a p o z o s t a y c h o to, e c h c go zwie, o s z u k a , w y s t r y c h n na d u d k a lub z r o b i w b a l o n a . w i e t n i e wyraa j p o w i e d z e n i e przypisywane Henry'emu Kissmgerowi:

W W a s z y n g t o n i e tylko k t o szalony n i e jest p a r a n o i k i e m " . K t o wie, m o e U F O rzeczywicie i s t n i e j e ? M o e s t a n o w i p r z y k r y w k dla dezinformacji szerzonych przez tajn policj? By m o e istniej

c z a r n e d z i u r y , w k t r y c h z a a m u j e si c z a s o p r z e s t r z e ? A m o e w y m y lili j e rosyjscy n a u k o w c y , b y o m a m i n a s s w o i m b e k o t e m ? N i g d y n i c n i e

PODEJRZLIWO JEST ZARALIWA

275 w i a d o m o . Nie m a n a w e t p e w n o c i , czy J i m m y C a r t e r i s t n i e j e , czy t e , jak k i e d y t w i e r d z i National Lampoon, gra go a k t o r , S i d n e y G o l d f a r b , w p r a w i o n y w k r e o w a n i u d o b r e g o w i z e r u n k u ? By m o e o d p o w i e d n a t e p y t a n i a z n a t y l k o t r z e c h s a m c w alfa z s a m e g o s z c z y t u p i r a m i d y b e z p i e c z e s t w a n a r o d o w e g o ? Ale n a w e t o n i m o g n i c n i e w i e d z i e , jeli s z w o d z e n i p r z e z swych podwadnych. P r z e d s t a w i e m tutaj p r b k f u n k c j o n o w a n i a logiki" m a t r y c y d e z i n f o r macyjnej, k t r a w e d u g Paula W a t z l a w i c k a jest l o g i k s c h i z o f r e n i c z n . Nic wic d z i w n e g o , e w n i e c a e dziesi lat po w p r o w a d z e n i u U s t a w y o Bezpieczestwie Narodowym, na polecenie rzdu zorganizowano

w N o w y m J o r k u p u b l i c z n e p a l e n i e ksiek dr. W i l h e l m a Reicha. Dla n i e k t rych z n a s , k t r z y p a m i t a l i p o s t p k i n a z i s t w , b y t o szokujcy w i d o k . W k r t c e p o t e m d r W i l h e l m Reich, w w c z a s szef w y d z i a u Chicagowskiej S z k o y M e d y c z n e j , p r z e z p o n a d dziesi lat by p r z e l a d o w a n y z racji swych radykalnych e k s p e r y m e n t w n a d lekami majcymi p o k o n a raka. Podobny l o s s p o t k a n i e d a w n o t e m u dr. Timothy'ego Leary'ego, k t r e g o s k a z a n o na trzydzieci osiem lat wizienia za goszenie kontrowersyjnych pomysw na t e m a t chemicznych n e u r o p r z e k a n i k w oraz t e c h n i k wprowadzania n o w y c h w d r u k w w ludzki u k a d n e r w o w y . Nie w a n e , czy k t r y z tych h e r e t y k w " m i a racj, czy te b y w b d z i e . P r a w d n a u k o w u s t a l a si d o p i e r o p o wielu l a t a c h b a d a . Nie w y z n a c z a j jej w y r o k i w i z i e n n e i p r z e l a d o w a n i a . Nie ginie w p a l o n y c h ksikach. J e d n a k p o d o b n e g i e r k i tajnej policji n a t y c h m i a s t w y t w a r z a j o d p o w i e d n i kontekst s p o e c z n y dla powrotu mechanizmw praktykowanych przez

w i t Inkwizycj. P i e r w s z ofiar t e g o r o d z a j u p r a k t y k i jest inteligencja d a n e g o spoe c z e s t w a , czyli sie k o m u n i k a c y j n a , z a p o r e d n i c t w e m ktrej d o k o n u j e si p o b i e r a n i e , d e k o d o w a n i e i p r z e k a z y w a n i e informacji. Czuj si w i e t n i e i p r z e s y a m wyrazy u z n a n i a dla dr Andrzeja S a c h a r o w a z Rosji'' p o w i e d z i a dr L e a r y w y c h o d z c z w i z i e n i a , d o s t r z e g a j c e m e c h a n i z m y f u n k c j o n o w a n i a p a s t w a policyjnego s takie s a m e n a c a y m wiecie, p o d o b n i e jak c h r o n i c e je mity, P o r z d n i R o s j a n i e " s wicie p r z e -

276 k o n a n i , e d r S u c h a r w jest a l k o h o l i k i e m n a skraju d e m e n c j i . P o r z d n i A m e r y k a n i e " w i e r z , e d r L e a r y jest n a r k o m a n e m n a skraju s z a l e s t w a . Kiedy z d a r z y o mi si w j e d n y m a r t y k u l e w y s u n t e z , e zjawisko U F O jest w y w o a n e jak n i e z n a n fluktuacj pola e l e k t r o m a g n e t y c z n e g o czy te g r a w i t a c y j n e g o o r a z e ta geofizyczna a n o m a l i a s t w a r z a (a) z a k c e n i a w p r z e p y w i e n o r m a l n e j energii - p r z e m i e s z c z a n i e si mebli, p r z e skoki energii e l e k t r y c z n e j , byskawice p o w o d u j c e d z i w n e e f e k t y w i e t l n e na niebie i (b) z a k c e n i a w f u n k c j o n o w a n i u m z g u ludzi i z w i e r z t , skutku jce n a p a d a m i p a n i k i o r a z z b i o r o w y m i h a l u c y n a c j a m i . Teoria ta znajduje swoje p o p a r c i e w b a d a n i a c h P e r s i n g e r a i Lafeniere'a, ktrzy przeprowadzili analiz komputerow wsplnych wzorcw prze

w i j a j c y c h si w 1 2 4 2 p r z y p a d k a c h UFO o r a z 4818 z e z n a n i a c h w s p r a w i e a b n o r m a l n y c h " p r z y p a d k w w y s t p o w a n i a p o l t e r g e i s t w " , teleportacji", c u d w " i i n n y c h dziwactw. D a n e te wykazuj, e z a r w n o UFO, jak i p o z o s t a e a n o m a l i e e n e r g e t y c z n e , nasilaj si t u p r z e d p o j a w i e n i e m si n a g y c h t r z s i e z i e m i . Persingeir i Lafeniere pokazuj r w n i e , e w y s t p u j c e w t y c h p r z y p a d k a c h siy geofizyczne przyczyniaj si z a r w n o do p o j a w i e n i a si d z i w n y c h zjawisk ( n p . p r z e m i e s z c z a n i a si mebli), jak i halucynacji. Tak wic t r u d n o dociec, o co chodzi. Z kolei dr J a e q u c s Vallce, a s t r o n o m , c y b e r n e t y k i fizyk, twierdzi e fe n o m e n U F O s t w o r z y a agencja tajnej policji j a k o w y s z u k a n p r z y k r y w k " dla f u n k c j o n o w a n i a z o o n e g o s y s t e m u dezinformacyjnego. G d y b y m y wic miel i poczy w s z y s t k i e w s p o m n i a n e tu t e o r i e , w y s z o b y n a m , e zjawisko U F O s t a n o w i synergiczny produkt pewnej anomalii

geofizycznej, wywoujcej d z i w a c z n e fluktuacje e n e r g e t y c z n e o r a z z m i a n y w m z g a c h u c z e s t n i c z c y c h w nim o s b . a j e d n o c z e n i e jest p r z e d m i o t e m m a n i p u l a c j i r o z m a i t y c h s u b specjalnych, czy n a w e t g r u p e z o t e r y c z n y c h . Przyjrzyjmy si n a s t p u j c e j sytuacji: P o w i e d z m y , e w j a k i m miejscu dzieje si co d z i w n e g o . Z a m y , e wie si to z jak geofizyczna a n o m a l i lub czyj t r a u m , c h o z r w n d o z p r a w d o p o d o b i e s t w a m o e m y p r z y p u c i , e m a t o co w s p l n e g o z ulubionym m i t e m ludowym, statkiem penym kosmitw.

277 N i e m a l n a t y c h m i a s t n a miejsce z d a r z e przybywaj w s z y s t k i e g r u p y z a i n t e r e s o w a n e t t e m a t y k . Pojawia si Agent M o c , k t r e g o z a d a n i e m j e s t u k r y c i e w s z e l k i c h d o w o d w , e m a m y t u d o c z y n i e n i a z a zjawiskiem p o z a z i e m s k i m . Pojawia si A g e n t J o e , k t r e g o misj j e s t f a b r y k o w a n i e d o w o d w n a rzecz p o z a z i e m s k i e g o p o c h o d z e n i a n i e z w y k y c h w y d a r z e , p o n i e w a , j a k p o d e j r z e w a d r J a c q u e s Vallee, t a k a j e s t p o l i t y k a jego agencji. ( C h o c i a wydaje si t o a b s u r d a l n e , p o d c z a s d r u g i e j wojny w i a t o w e j b r y t y j s k i e s u b y specjalne z a j m o w a y si r w n i e d z i w a c z n y m i s p r a w a m i , n a p i e r w s z y r z u t o k a n i e m a j c y m i zwizku z ich p r a c . Dziki n i m s z e r z y y d e z i n f o r m a c j e w s z e r e g a c h w r o g a . ) P r z y b y w a t e Philip Klass o r a z cala r e s z t a s c e p t y k w , p r b u j c y c h s p r o w a d z i w s z y s t k o do k w e s t i i halucynacji", n a w e t jeli w g r w c h o d z w y p a l o n e oczy, szcztki s a m o c h o d w i i n n e d o w o d y m a t e r i a l n e . Nie b r a k r w n i e miejscowych ufologw, k t r z y m o g , cho n i e m u s z , by k o n t r o l o w a n i p r z e z w s p p r a c o w n i k w A g e n t a J o e . B d o n i o c h o c z o szuka w s z e l k i c h d o w o d w dla p o t w i e r d z e n i a s w e g o t u n e l u rzeczywi

stoci. Na miejscu z d a r z e zjawi si r w n i e wszelakiej m a c i okultyci, a b y w a u r z e n i e s a m o w i t o c i z n a l e p o t w i e r d z e n i e dla swych m i t w a n g e l o logicznych i d e m o n o l o g i c z n y c h , O co w t y m w s z y s t k i m c h o d z i ? O to m i a n o w i c i e , e w s z y s c y m i o nicy spiskw funkcjonuj w r a m a c h g r u p wsparcia podzielaj w s p l n e cele i p r a c u j z e s o b n a r z e c z ich realizacji, Kiedy r a z e m u c z e s t n i c z y m y w spisku, n a l e y m y do g r u p y wsparcia. Kiedy i n n i ludzie tworz spisek, jest to przeklta konspiracja, Z p r a w d z i w k o n s p i r a c j m a m y d o c z y n i e n i a w t e d y , gdy d a n a g r u p a u k r y w a d o w o d y , celowo szerzy dezinformacje oraz z a s t r a s z a wiadkw. F u n k c j o n u j w niej z r e s z t m e c h a n i z m y t y p o w e dla k a d e j g r u p y w s p a r c i a , m a j c e n a celu w z m a c n i a n i e i u t w a r d z a n i e p r z y j t e g o p r z e z g r u p t u n e l u rzeczywistoci. Tego rodzaju praktyki mog dotyczy wyboru spraw

g o d n y c h u w a g i i n a d a j c y c h si d o p o m i n i c i a , a n a w e t p o s t a w y , k t r n a l e y przyj w o b e c w i a d k w . J a k p o k a z u j e Z a s a d a Snafu, w i k s z o o s b n a j c h t n i e j widzi, s y s z y i m w i to, c z e g o o c z e k u j o d n i c h l u d z i e z n a j d u j c y si u w a d z y .

278 Przyjrzyjmy si j e d n a k zjawisku U F O nieco gbiej, t r a k t u j c je j a k o wyraz caego s p e k t r u m p r o g r a m o w a n i a umysu. O s o b y majce do c z y n i e n i a z UFO zazwyczaj w y k a z u j o z n a k i neuroso matycznego pobudzenia. N i e u s t a n n i e przebywaj w s t a n i e b o g o c i . Czasem

z o s t a j u z d r o w i c i e l a m i lub l i d e r a m i g r u p o k u l t y s t w . N i e k t r y m z n i c h z d a r z a si j e d n a k z d r a d z a n e g a t y w n e s k u t k i n e u r o s o m a t y c z n e , w y s t pujcy czsto w schizofrenii w i a t o w s t r t , w y m a g a j c e hospitalizacji

n a p a d y lku i t p . U takich osb wystpuje czsto wiadomo metaprogramowania

( m o l i w o w y b o r u p o m i d z y r n y m i t u n e l a m i r z e c z y w i s t o c i ) . Wyra aj j r n e t w i e r d z e n i a m e t a f o r y c z n e n a t e m a t w i a t w r w n o l e g y c h " i i n n y c h rzeczywistoci''. P o w s z e c h n e s r w n i e wizje neurogenetyczne ( p o c h o d z c e z j u n g o w s k i e j n i e w i a d o m o c i zbiorowej"), dotyczce d e m o n w , s k r z a t w , k o s m i c z n y c h b o g i n i , czy Najwitszej P a n i e n k i z ikonografii katolickiej. Literatura na t e m a t UFO dostarcza rwnie informacji dotyczcych p r z e y o c h a r a k t e r z e metafizjologicznym (rozgrywajcych si na p o z i o m i e k w a n t o w y m ) . O d n o s z si o n e d o s z e r o k i e g o s p e k t r u m p r z e y , p o c z w s z y od p o d r y p o n a d p r z e s t r z e n n y c h i d o w i a d c z e wyjcia z ciaa", s k o czywszy n a d o m n i e m a n y c h t e l e p o r t a c j a c h . N a l e y p o d k r e l i , e w literaturze ufologicznej przewijaj si opisy

z a r w n o p o z y t y w n y c h , j a k i n e g a t y w n y c h wizji. Wyglda wic n a t o , e n a w e t jeli k o s m i c i s i s t o t a m i d o b r o c z y n n y m i , jak chciaoby ich widzie wielu m i o n i k w U F O , c z a s a m i s c h l e b i a n i e n a s z y m z a c h c i a n k o m zwyczajnie i m n i e w y c h o d z i . Z kolei, jeli, jak m w i dr Vallee, n a s i p r o g r a m i c i p r b u j w y r z d z i n a m k r z y w d , c z a s a m i p r z e z p r z y p a d e k osigaj s k u t e k p r z e ciwny d o z a m i e r z o n e g o . T o s a m o m o n a p o w i e d z i e o k a d e j t e c h n o l o g i i przemiany umysu. Pamitajc o t y m wszystkim, t r u d n o uzna za suszn monistyczn t e o r i k o n s p i r a c j i a u t o r s t w a d r Valleego. P o d o b n e t e o r i e n i e s p r a w d z a j si p r z e c i e w p o l i t y c e . J u p r d z e j n a l e y p r z y p u s z c z a , ze k o n t a k t y z UFO, p o d o b n i e jak i n n e d o w i a d c z e n i a z n a g p r z e m i a n u m y s u , c z a s a m i bywaj

279 s p o n t a n i c z n e , k i e d y indziej s z a p r o g r a m o w a n e . To z a o z n a c z a i s t n i e n i e wielu rywalizujcych z e sob g a n g w p r o g r a m i s t w , p o s i a d a j c y c h c a k i e m r n e cele z w i z a n e z p r z y s z o c i l u d z k o c i . Kiedy w r a z z dr L e a r y m w m a g a z y n i e OUI o p u b l i k o w a l i m y p i e r w s z

a n a l i z n e u r o l o g i c z n p r z y p a d k u P a t t y H e a r s t , redakcja o p a t r z y a j t a k i m oto dramatycznym nagwkiem: Walka o umys Patty Hearst to uwertura do oglnowiatowej wojny o kontrol nad wiadomoci.

T y m c z a s e m , n i e z u p e n i e jest t u p r a w d . P r z y p a d e k H e a r s t bardziej przy p o m i n a t a k t p o d k o n i e c d u g i e j p a r t i i s y m f o n i i Wojny U m y s u . W t a k i m ujciu na pierwsz parti s k a d a a b y si p r y m i t y w n a n e u r o - n a u k a , p r a k t y k o w a n a p r z e z s t a r o y t n y c h i r e d n i o w i e c z n y c h t y r a n w , d y s p o n u j c y c h prag m a t y c z n w i e d z n a t e m a t n a s t p s t w p r z e b y w a n i a w s t a n i e izolacji, t e r r o r u i zastraszenia; a take przez s z a m a n w i okultystw, k t r z y poznali mecha n i z m y oddziaywania substancji psychodelicznych na z m i a n postrzeganych t u n e l i r z e c z y w i s t o c i . N a t o m i a s t druga partia r o z p o c z a b y si w r a z z narodzinami w s p c z e s n e j psychologii, z i n n o w a c j a m i F r e u d a , Pawowa, J u n g a czy S k i n n e r a , osigajc swj p u n k t k u l m i n a c y j n y p o d c z a s rewolucji p s y c h o delicznej, kiedy to miliony ludzi odkryy moliwo radykalnej staej lub

tymczasowej przemiany tuneli rzeczywistoci. Z kolei trzecia partia to c o r a z bardziej w y r a z i s t a w o j n a p o m i d z y l u d m i , k t r z y chcieliby n a s p r o g r a m o w a , a t y m i s p o r d n a s , k t r z y p r a g n l i b y sta si w a s n y m i m e t a p r o g r a m i s t a m i .

1. Zacznij

gromadzi

dowody

wiadczce

na

rzecz tezy, e twj telefon j e s t na p o d s u c h u . 2. K a d e m u z n a s z d a r z a si o t r z y m a n i e c o zniszczon korespondencj. Postaraj si sobie

w m w i , e k t o k o n t r o l u j e twoje l i s t y . 3. Rozejrzyj si w o k siebie za d o w o d a m i wiad c z c y m i n a rzecz tezy, e t w o i s s i e d z i l u b w s p p r a cownicy uwaaj ci za szaleca i p l a n u j z a m k n w psychiatryku". 4. Postaraj si p r z e z cay t y d z i e y z n a s t p u jcym p r o g r a m e m : Wszyscy i n n i e lubi i s t a r a j si p o m a g a mi w realizacji m o i c h celw". 5. Postaraj si p r z e z c a y m i e s i c y z n a s t p u jcym p r o g r a m e m : P o s t a n o w i e m by w i a d o m tej k o n k r e t n e j rzeczywistoci". 6. Postaraj si p r z e z d z i e y z n a s t p u j c y m p r o g r a m e m : J e s t e m Bogiem, k t r y udaje c z o w i e k a . S t w a r z a m k a d p o s t r z e g a n p r z e z e m n i e rzeczywi s t o " . Mylc o Bogu" miej p r z e d s o b w i z e r u n e k istoty stanowicej odpowied na p y t a n i e Da Free J o h n a : Kim jest t e n , k t o o b e c n i e yje tob? 7. Postaraj si zawsze Wszystko y z nastpujcym mi lepiej,

metaprogramem:

wychodzi

ni to zaplanowaem".

Rozdzia E W O L U C J A

XVII

K W A N T O W A

Kime jest czowiek? Mostem pomidzy map a nadczowiekiem mostem nad otchani. E.W. Nietzsche, Tako rzecze Zaratusztra

Ewolucja kwantowa

283

N i e c o i n n e s p o j r z e n i e n a ewolucj c y w i l i z o w a n y c h s s a k w n a c z e l n y c h p r z e d s t a w i a k s i k a Alvina Tofflera p t . Trzecia fala. Dla a t w i e j s z e g o z r o z u m i e n i a m e c h a n i z m w kierujcych l u d z k h i s t o r i Toffler p o s u g u j e si m o d e l e m t r z e c h fal, s t a n o w i c y c h s w e g o r o d z a j u s k o k i k w a n t o w e w dziejach ludzkoci. W e d u g t e g o m o d e l u p i e r w s z a fala p r z e t a c z a a si p r z e z tysiclecia, z a n i m p r z e k s z t a c i a o l b r z y m i cz ludzkoci z e w s p l n o t p l e m i e n n y c h ( p r o s t y c h s t a d zbieracko owieckich) w wielkie cywilizacje a g r a r n o - f e u d a l n e . J e d n a k ju d r u g a fala p r z e t o c z y a si z n a c z n i e szybciej, p o n i e w a zaledwie z w cigu kilku stuleci przeksztacia w prawie ca ludzko

wiejskiej

gospodarki

feudalno-rolniczej

miejsk

gospodark

przemysowo-rynkow. Wedug Tofflera, w cigu n a s t p n y c h fali, kilku dziesicioleci b d z i e m y

o b c o w a z f e n o m e n e m trzeciej

z w i z a n e j z eksplozj i n f o r m a c j i " ,

g o s p o d a r k p o s t i n d u s t r i a l n ' ' itd. Z g o d n i e z tym m o d e l e m k a d a kolejna fala p r z e t a c z a si dziesicio k r o t n i e szybciej od swej p o p r z e d n i c z k i , a na d o d a t e k o b e j m u j e s w y m zasi g i e m w i k s z cz populacji, p r z e k s z t a c a j c s a m o n a s z e r o z u m i e n i e n a t u r y ludzkiej i s p o e c z e s t w a . K a d z o p i s y w a n y c h p r z e z Tofflera fal m o n a okreli m i a n e m n o w e g o s t a n u k w a n t o w e g o , p o s i a d a j c e g o d o s t p d o w c z e n i e j n i e o s i g a l n y c h i nie przewidywalnych p o z i o m w energetycznych i w y m i a r w rzeczywistoci. P o d c z a s p i e r w s z e j fali c z o n k o w i e w s p l n o t p l e m i e n n y c h p r z e k s z t a c i l i si w p a n w i n i e w o l n i k w . D o p r o w a d z i o to do p o w s t a n i a s k o m p l i k o w a n y c h z w i z k w s p o e c z n y c h , wystarczajcej s u b t e l n y c h i w s z e c h o b e c n y c h , by dostarczy a n t r o p o l o g o m i socjologom niewyczerpywalnego m a t e r i a u co b a d a . M i m o s w y c h r n o r o d n y c h , n i e w i d o c z n y c h a s p e k t w , z w i z k i t e w y k s z t a c i y formy, k t r e m o n a zobaczy n a w e t n i e w p r a w i o n y m o k i e m . Bo t e i t r u d n o p o m y l i c z o n k a j a k i e g o k o l w i e k p l e m i e n i a z c z o n k i e m spoeczestwa feudalnego. J u prdzej mona pomyli psa z osem. Z kolei d r u g a fala p r z y c z y n i a si do w y t w o r z e n i a i n d u s t - r e a l n o c i " , by uy tu pomysowego s f o r m u o w a n i a Tofflera. Nie sposb pomyli

284 c z o n k w s p o e c z e s t w p r z e m y s o w y c h z l u d m i yjcymi w s y s t e m a c h f e u d a l n y c h . J u p r d z e j m o n a p o m y l i delfina z r . Obecnie j e s t e m y w i a d k a m i trzeciej fali. Zacza si o n a w r a z ze zdefiniowa n i e m przez S h a n n o n a i Wienera istoty informacji oraz z a p r o j e k t o w a n i e m przez von N e u m a n n a pierwszego k o m p u t e r a . Wielu e k s p e r t w przewiduje, e ju n i e d u g o w d o m a c h z a m i a s t z telewizorw bdzie korzysta si z k o m p u t e r w . Transformacja ta., b e z wtpienia, przyjmie w y m i a r totalny. Stworzy cakowicie n o w e g o mczyzn", n o w kobiet", nowe dziecko", n o w e g o siebie", n o w e spoeczestwo", now koncepcj pracy", energii", rzeczywistoci" itd. W 2003 roku przecitny czowiek z roku 1983 bdzie wydawa si rwnie archa

iczny jak chop feudalny. S a m o za r o z u m i e n i e pracy, rl s p o e c z n y c h i tego, co jest. i s t o t czowieczestwa", p o d w p y w e m n o w y c h zwizkw spoecznych z m i e n i si r w n i e radykalnie, jak kiedy alchemia ustpujc miejsce chemii. Rzecz jasna, Toffler nie redukuje caej tej rewolucji do skutkw wynalezienia k o m p u t e r a . K o m p u t e r jest dla niego symbolem owych p r z e m i a n , tak s a m o jak fabryka bya s y m b o l e m tego, co dziao si podczas dugiej fali. Dzieu fabryce indust-realno" nie tylko rozprzestrzeniaa si po wiecie, m n o c zasoby naszego d o b r o s t a n u (i zostanu). Fabryka staa si rwnie m o d e l e m , na k t r y m wzoroway si pozostae instytucje spoeczne, na przykad szkoy, ktrych g w n a funkcja pierwotnie sprowadzaa si do przysposobienia do pracy w fabryce. W n o w y m systemie szkoy stanowiy zo konieczne", poniewa o ile ustrj feudalny nie potrzebowa pimiennych pracownikw, o tyle w industrialimie istotn rol odgrywao powszechne wyksztacenie. Na modelu pracy w fabrykach wzorowao si rwnie ycie urzdnikw, oparte na cisym reimie okrelonych godzin pracy, nie pokrywajcym si z zasad skutecznoci. Oglnie rzecz biorc, indust-realno", czyli rzeczywisto epoki industrialnej, przemieniaa wszystkich ludzi w automaty, frakcjonujce niczym trybiki wielkiej fabrycznej maszyny.

285 M i m o kiekowania nowych zwizkw spoecznych, indust-realno" n a d a l p r z e n i k a n a s z e ycie, b d c p r z y t y m p r a w i e n i e w i d z i a l n a . Dla p r z y k a d u , w e p o c e f e u d a l n e j m u z y k a zazwyczaj s p r o w a d z a a si d o f o r m k o c i e l n y c h t r i a , k w a r t e t u i t p . W p r z e c i w i e s t w i e do n i e j , w s p c z e s n a symfonia, grana przez wielk o r k i e s t r , posiadajc swego dyrygenta

( k a p i t a l i s t " ) , s o l i s t ( b r y g a d z i s t " ) , sekcj s m y c z k o w z h a r m o n i z o w a n z sekcj d t , s t a n o w i p i k n a r t y s t y c z n e k s p r e s j s k o m p l i k o w a n e j orga nizacji, k t r e j m n i e j c u d o w n e f o r m y m o n a z a u w a y w h a l i f a b r y c z n e j . ( P o j a w i e n i e si f a b r y k p r z y c z y n i o si t a k e d o p o w s t a n i a m i a s t w i e l k i c h s k u p i s k siy r o b o c z e j . J e d y n i e w r a m a c h t a k s k o m p l i k o w a n y c h k o n s t r u k c j i byo moliwe t w o r z e n i e symfonii. Arystokrata nie mgby sobie pozwoli n a u t r z y m a n i e t a k wielkiej g r u p y m u z y k w . C o wicej, n i e b y b y n a w e t w s t a n i e tego w y m y l i . ) Kosmiczny o p t y m i z m " Beethovcna stanowi nie tylko ekspresj Epoki R o z u m u j a k o m a t e c z n i k a przyszej rzeczywistoci p r z e m y s o w e j , ale jest t e w z o r c o w y m m o d e l e m i n d u s t r i a l n y c h s t y l w organizacji. Rzecz jasna, industrializm (czyli druga fala") wytworzy rwnie

wiele d o b r o s t a n u , j a k i z o s t a n u . W i k s z o d o b r o s t a n u z a g a r n y elity. T y m n i e m n i e j , j a k k o l w i e k n i e jest t o w s m a k s o c j a l i s t o m , z p e r s p e k t y w y ewolucji c y w i l i z o w a n y c h s s a k w n a c z e l n y c h b y a t o faza k o n i e c z n a . Kilku s a m c w alfa z a w s z e lepiej z a d b a o siebie, n i j a k a k o l w i e k w i k s z o o in teres grupowy. J e d n a k w r a z z r o z w o j e m tej n o w e j , p r z e m y s o w e j r z e c z y w i s t o c i , p o j a w i a si p r z e s t r z e y c i o w a dla s o c j a l i z m u . I c h o c i a m o e t o n i e by w s m a k n i e k t r y m c z y t e l n i k o m (a w s u c h u j c si w swoje w a s n e u p r z e d z e n i a s a m przyjmuj to z b l e m serca), bya to r w n i e faza k o n i e c z n a . Albowiem zawsze, kiedy dochodzi do nagej akumulacji dbr, k t r e d o s t a j si w r c e e l i t a r n e j m n i e j s z o c i , p o j a w i a si t e n d e n c j a

do ich wywaszczenia i r w n o m i e r n e j dystrybucji. W y s t p o w a n i e tego s c h e m a t u z a u w a o n o n a w e t u p a w i a n w , g d z i e k a d y s a m i e c alfa, k t r y n a d m i e r n i e o b n o s i si z e s w y m d o b r o b y t e m , z o s t a j e p o b i t y p r z e z g r u p m o d z i e c w i z m u s z o n y do uchodstwa.

286 W i e m y z h i s t o r i i , e a n i k a p i t a l i s t y c z n a ani socjalistyczna i n d u s t - r e a l n o n i e z a s p o k o i y p r a g n i e w o l n o c i . Nie p r z y c z y n i y si d o wspist n i e n i a s w o b d o b y w a t e l s k i c h i s p o e c z n e j sprawiedliwoci, w o l n o c i i likwi dacji biedy, s t a e g o rozwoju i p o c z u c i a b e z p i e c z e s t w a . Kiedy wic s t a j e m y p r z e d w y b o r e m k a p i t a l i z m czy socjalizm", staje si on dla n a s d y l e m a t e m a nie k w e s t i g u s t u . Trzecia fala zniesie ten dylemat z powierzchni Z i e m i . P r z y c z y n i si do n a r o

dzin systemu nie majcego nic wsplnego z k a p i t a l i z m e m czy s o c j a l i z m e m , n i e b d c e g o t e a d n f o r m p o r e d n i . N o w e realia s t a n s i p u n k t e m w y j c i a dla p o w s t a n i a n o w e j g o s p o d a r k i , p o d o b n i e jak f e u d a l i z m p r z y c z y n i si d o rozwoju s y s t e m u g o s p o d a r c z e g o n i e z n a n e g o s p o e c z n o c i p l e m i e n n e j , a i n d u s t r i a l i z m w y t w o r z y g o s p o d a r k k a p i t a l i s t y c z n i socjalistyczn, n i e do p r z e w i d z e n i a w p o p r z e d n i e j epoce. W 1 9 7 7 r o k u d r A y a P r i g o g i n e o t r z y m a Nagrod N o b l a z a d o k o n a n i a w d z i a d z i n i e chemii fizycznej, by m o e jednak bardziej z a s u y na n a g r o d za inteligentny optymizm.

Praca dr P r i g o g i n e ' a dotyczy o m a w i a n y c h p r z e z nas wczeniej procesw w y a n i a n i a si n e g a t y w n e j e n t r o p i i (spjnego p o r z d k u ) z p r o c e s w s t o c h a s t y c z n y c h . J e d n a k w p o r w n a n i u d o wczeniejszych, p i o n i e r s k i c h w g l d w S c h r o d i n g e r a , Weinera, S h a u n o n a i B a l e s o n a , P r i g o g i n e d o k o n a wielkiego s k o k u . O t o b o w i e m w e d u g Prigogine'a kady s y s t e m z o o n y w y t w a r z a d y n a miczne napicie pomidzy entropi a negentropi, chaosem a informacj. A w r a z z r o z w o j e m jego organizacji, r o n i e jego dostarczy matematycznego dowodu niestabilno. Prigogine

n a p o p a r c i e swej

kontrowersyjnej

tezy. J e d n a k b r o n i si o n a r w n i e przy p o m o c y z d r o w o r o z s d k o w e j logiki. atwiej jest przecie p r z e p r o w a d z i p r z e z sklep dwjk ni d w a d z i e c i a dzieci. A d o m e k s k o n s t r u o w a n y ze stu jeden z a p a e k jest m n i e j s t a b i l n y od z o o n e g o z dziesiciu. Od r a z u w a r t o tu z a z n a c z y , e w s a m e j n i e s t a b i l n o c i n i e ma nic z e g o . W istocie, j e s t o n a n i e z b d n a dla d o k o n a n i a si jakiejkolwiek ewolucji. S p o e c z n o c i o w a d w s b a r d z o s t a b i l n e i od wielu m i l i o n w lat nie p o d l e

287 gaj a d n y m p r z e m i a n o m . W p r z e c i w i e s t w i e d o n i c h s p o e c z n o c i l u d z k i e s w y s o c e n i e s t a b i l n e , a wic p o d a t n e na cigle z m i a n y . Prigogine, posikujc si pojciem struktur dysypatywnych", udowodni,

e owa niestabilno moe odgrywa bardzo istotne znaczenie. Struktura jest Im bardzo bardziej Wszystkie dysypatywna niestabilna. jest Jej wykazuje si wysok niestabilno wzrasta zoonoci, w zwizku z czym wraz ze skomplikowaniem.

niestabilna, tym chtniej ewoluuje. dysypatywne hutaj si pomidzy samoznisz wyszy

struktury

czeniem a r e o r g a n i z a c j na w y s z y p o z i o m stopie spjnoci).

informacyjny

(czyli

By m o e b r z m i t o do zowieszczo, ale wcale t a k n i e j e s t . M a t e m a t y k a P r i g o g i n e ' a jest w g r u n c i e rzeczy b a r d z o o p t y m i s t y c z n a . D o w o d z i e bardziej zoone s t r u k t u r y wystpujce we wspczesnym wiecie p o s i a d a j

s k o n n o d o p r z y j m o w a n i a wyszych p o z i o m w organizacji, a n i e p o d d a wania si autodestrukcyjnym impulsom. I n n y m i sowy, w sytuacji konfliktu p o m i d z y u t o p i s t a m i a d y s t u p i s t a m i w i k s z e s z a n s e n a s p e n i e n i e si ich wizji p o s i a d a j u t o p i c i . N a s z w i a t obfituje w tak m n o g o informacji, e n i e m a l n a p e w n o n i e grozi m u c h a o s i u p a d e k , tylko p r z e k s z t a c e n i e si na wyszy p o z i o m spjnoci. P r i g o g i n e jest w i c d o s t a r c z y c i e l e m m a t e m a t y c z n e g o d o w o d u n a r z e c z McLuhanowskiej tezy, e wiele pozornych symptomw zaamania si

n a s z e g o w i a t a s t a n o w i j e d y n i e z a p o w i e d przeomu. y c i o w y m p e s y m i s t o m n a l e y si w s z a k e t o p o c i e s z e n i e , e t e o r i a P r i g o g i n e ' a o p i e r a si n a m a t e m a t y c z n y m p r a w d o p o d o b i e s t w i e , k t r e p r z e cie n i g d y n i e jest t o s a m e z p e w n o c i . J e e l i z a t r w a a j was wizje p r z e k a z a n e na tych s t r o n i c a c h , m o e c i e o d n a l e u k o j e n i e w fakcie, e c h o wiet l a n a p r z y s z o l u d z k o c i jest wielce p r a w d o p o d o b n a , zawsze i s t n i e j e j a k a s z a n s a , aby s p e n i y si w a s z e a p o k a l i p t y c z n e o b i e t n i c e na p r z e k r ogl n e m u t r e n d o w i w k i e r u n k u c o r a z to wikszej r a c j o n a l n o c i i inteligencji. P o z a t y m , n i k t w a m n i e m o e z a b r o n i n i s z c z e n i a s o b i e ycia. Stara yciowa p r a w d a p o w i a d a , e m i o n i k w frustracji nic n i e wzruszy, n i c n i e p r z e s z k o d z i w u r z e c z y w i s t n i e n i u ich n a j c z a r n i e j s z y c h s c e n a r i u s z y .

288 N a j n o w s z e odkrycia k o s m o l o g i c z n e w s k a z u j n a t o , e n a s z e S o c e o r a z p l a n e t y , w t y m r w n i e Ziemia, p o w s t a y z c h m u r y g a l a k t y c z n e g o p y u i gazu o k o o piciu, szeciu m i l i a r d w lat t e m u . Prawdopodobnie pierwsze formy ycia, pierwsze jednokomrkowce

w y p o s a o n o wycznie w w i a d o m o p i e r w s z e g o o b w o d u , pojawiy si na Ziemi okoo 3,4 miliarda lat temu. Pojawienie si krgowcw, w y p o s a o n y c h w s t r u k t u r y e m o c j o n a l n o - t e r y t o r i a l n e d r u g i e g o o b w o d u n e u r o l o g i c z n e g o , dokonano si o k o o piciuset m i l i o n w lat t e m u . Z kolei jzyk o r a z myl", czyli p r z y m i o t y t r z e c i o o b w o d o w e j , ludzkiej inteligencji, zaczy si wyania o k o o s t o tysicy lat t e m u . W p o r w n a n i u do tych archaicznych tworw, p i e r w s z y w p e n i ludzki, cywilizowany s s a k naczelny, o s o b n i k z g a t u n k u H o m o S a p i e n s , dysponujcy c z w a r t y m , moralnym"

o b w o d e m , pojawi si na Ziemi zaledwie trzydzieci tysicy l a t t e m u . Do wyo nienia si kolejnych o b w o d w d o s z o ju w czasach historycznych. W s z y s t k i e te d a n e m o g , rzecz j a s n a , ulec weryfikacji w r a z z kolej

n y m i odkryciami naukowcw, niemniej t r u d n o przypuszcza, aby w pow a n e j m i e r z e z m i e n i y si ich p r o p o r c j e , a s to p r o p o r c j e dajce wiele do mylenia. J e e l i b o w i e m s p r o w a d z i m y t e n s c e n a r i u s z ewolucji d o p o s t a c i wiel kiego z e g a r a d w u d z i e s t o c z t e r o g o d z i n n e g o , ycie pojawi si n a n i m d o p i e r o w p o u d n i e , a h i s t o r i a czowieka (poczwszy od a f r y k a s k i e g o m a p o l u d a , s k o c z y w s z y n a Neilu A r m s t r o n g u stawiajcym s t o p n a Ksiycu) n a p s e k u n d y p r z e d wybiciem pnocy. Oczywicie, n i e n a l e y wyciga z t e g o m o d e l u b d n e g o w n i o s k u , e lada chwila s k o c z y si n a s z e ycie. Zakadajc n a w e t , e n i e d u g o d o k o n a m y migracji k o s m i c z n e j , n a u k o w c y daj yciu na Z i e m i jeszcze dziesi do pit n a s t u m i l i a r d w lat z a n i m w y c z e r p i si z a s o b y e n e r g i i s o n e c z n e j . Biorc t o w s z y s t k o p o d uwag, n a l e y u z n a , e m a m y o b e c n i e d o p i e r o s m r a n o . ycie na Z i e m i wci p o g r o n e jest w bogiej n i e w i a d o m o c i , funkcjonujc na a u t o - p i l o c i e . Nic z m i e n i a to faktu, e w cigu o s t a t n i e g o m i l i o n a lat poja wiy si p i e r w s z e o z n a k i jego p r z e b u d z e n i a .

289 S p e n c e r B r o w n p o w i e d z i a kiedy, e wiat jest s k o n s t r u o w a n y w t a k i s p o s b , b y m c siebie p o s t r z e g a " . T a k w a n i e funkcj p e n i kolejne o b w o d y : n e u r o s o m a t y c z n y , n e u r o g e n e t y c z n y i m e t a p r o g r a m u j c y . Dziki nim w i a t m o e siebie p o s t r z e g a o r a z , co najwaniejsze, d o w i e d z i e si dokd zmierza. J a k z a u w a y w ksice Genetic Code dr Isaac Asimov, p o m i d z y poja

w i e n i e m si n o w e j r e g u y n a u k o w e j a d o k o n a n p r z e z n i p r z e m i a n w i a t a w y s t p u j e s z e d z i e s i c i o l e t n i o k r e s karencji. Dla przykadu, Oersted odkry zasad ekwiwalencji elektromagne-

tycznej m w i c , e e l e k t r y c z n o m o n a p r z e k o n w e r t o w a na m a g n e t y z m a m a g n e t y z m na e l e k t r y c z n o - w 1 8 2 0 r o k u . M u s i a o u p y n sze

dziesit lat, by w r a z z w y b u c h e m rewolucji p r z e m y s o w e j u p o w s z e c h n i y si g e n e r a t o r y e l e k t r y c z n e . Pojawiy si ju w t e d y p i e r w s z e telegrafy i telefony, dziki czemu wiat wkroczy w epok masowej komunikacji. Nie inaczej byo z z a u w a e n i e m w 1883 roku tzw. efektu E d i s o n a " , s t a n o wicego k l u c z d o rozwoju i n y n i e r i i e l e k t r o n i c z n e j . J e d n a k d o p i e r o sze dziesit l a t p n i e j , w 1 9 4 3 roku, u p o w s z e c h n i a si t e c h n o l o g i a e l e k t r o n i c z n a . Przyja o n a najpierw p o s t a audycji r a d i o w y c h i p r z e z d w a d z i e c i a lat wicia t r i u m f y , z a n i m z o s t a a w y r u g o w a n a p r z e z telewizj. W 1 8 9 6 r o k u B e r q u e r e l zauway p r o m i e n i o t w r c z e waciwoci u r a n u . Po s z e d z i e s i c i u l a t a c h , na s k u t e k aplikacji p r a k t y c z n e j t e g o o d k r y c i a , d w a m i a s t a z n i k n y z p o w i e r z c h n i w i a t a . D o p i e r o w t e d y te z a c z t o b u d o w a pierwsze elektrownie jdrowe. W 1 9 0 3 r o k u bracia W r i g h t u n i e l i na kilka s e k u n d w p r z e s t w o r z a m o n o p l a n , p i e r w s z y pojazd p o w i e t r z n y . W szedziesit lat p n i e j do p o w s z e c h n e g o u y t k u weszy s a m o l o t y majce n a s w y m p o k a d z i e p o n a d stu pasaerw. Przyjmujc, e w w i e t l e p o w y s z y c h f a k t w t e o r i a A s i m o v a jest g o d n a z a u f a n i a , m o n a p o k u s i si o d o k o n a n i e kilku p r z e p o w i e d n i : Poniewa, w 1 9 4 8 r o k u S h a n n o n i Weiner s k o n s t r u o w a l i m a t e m a t y c z n e p o d s t a w y cybernetyki, w 2 0 0 8 roku m o e doj do cybernetyzacji wiata, k t r a , p o d o b n i e jak d z i e w i t n a s t o w i e c z n a elektryfikacja, sprawi e d o k o n a m y

290 s k o k u na n o w y p o z i o m e n e r g e t y c z n y i, jak p o w i a d a Alvin Toffler, w k r o c z y m y w n o w a rzeczywisto s p o e c z n . P o n i e w a Albert H o f f m a n d o k o n a odkrycia LSD w 1 9 4 3 r o k u , b d z i e m y mogli w 2 0 0 3 r o k u p r z y p o m o c y o d p o w i e d n i c h s u b s t a n c j i c h e m i c z n y c h d o k o n y w a d o w o l n y c h moliwych d o p o m y l e n i a z m i a n w i a d o m o c i .

EKSPLOZJA INFORMACJI

291 P o n i e w a McKay o s i g n p i e r w s z e w y m i e r n e s u k c e s y z t e c h n o l o g i a m i w y d u a n i a ycia, p r o w a d z c e k s p e r y m e n t y l a b o r a t o r y j n e na szczurach

w 1 9 3 8 roku, n i e w y k l u c z o n e e p o d k o n i e c XX w i e k u w a p t e k a c h b d z i e m o n a kupi piguki niemiertelnoci". Poniewa DNA w y o d r b n i o n o w 1944 roku, szedziesit lat pniej, czyli w 2 0 0 4 r o k u i n y n i e r i a g e n e t y c z n a s t a n i e si t a k p o w s z e c h n a j a k w chwili p i s a n i a tej ksiki i n y n i e r i a e l e k t r o n i c z n a . Oczywicie, m a m y tu do czynienia z do o s t r o n y m i s z a c u n k a m i , zakadajcymi stao szedziesicioletniego cyklu Asimova. A przecie kada technologia nabiera g w a t o w n e g o przyspieszenia w czasie. Dlatego n i e w y k l u c z o n e , ze do n i e k t r y c h z m i a n dojdzie w cigu najbliszego dziesiciolecia. J e d n z o s t a t n i c h p r b o s z a c o w a n i a t e m p a g r o m a d z o n y c h informacji podj w 1 9 7 3 r o k u G e o r g e s A n d e r l a w s w o i m r a p o r c i e dla E k o n o m i c z n e j Organizacji na rzecz W s p p r a c y i Rozwoju (OECD). Anderla a r b i t r a l n i e p o t r a k t o w a w s z y s t k i e bity informacji, p o s i a d a n e

p r z e z l u d z k o u z a r a n i a e r y chrzecijaskiej (czyli w 1 r . n . e . ) j a k o p u n k t o d n i e s i e n i a dla swoich kalkulacji. U z n a , e rwnaj si o n e j e d n o s t c e m i a r y informacyjnej w wielkim s k a r b c u wiedzy.

W e d u g A n d e r l i o k o o 1 5 0 0 roku s k a r b i e c ten p o w i k s z y si o k o l e j n e dwie takie j e d n o s t k i . Do n a s t p n e g o podwojenia s t a n u posiadanej wiedzy doszo niecae sto pidziesit, l a t p n i e j . W 1 9 0 0 roku ludzko p o s i a d a a z a t e m ju o s i e m j e d n o s t e k wiedzy. Kolejne p o d w o j e n i e z a s o b w wiedzy n a s t p i o z a l e d w i e p o pidzie siciu l a t a c h . W 1 9 5 0 r o k u m i e l i m y ju n a s w o i m k o n c i e s z e s n a c i e j e d n o s t e k wiedzy. Kolejne podwojenie zasobw wiedzy n a s t p i o ju tylko po dzie-

siciu l a l a c h . W 1 9 6 0 r o k u m i e l i m y n a s w o i m k o n c i e t r z y d z i e c i d w i e j e d n o s t k i wiedzy. Kolejne p o d w o j e n i e z a s o b w wiedzy n a s t p i o p o s i e d m i u l a t a c h . W 1 9 6 7 roku n a s z s k a r b i e c w i e d z y p o s i a d a juz szedziesit, c z t e r y j e d n o s t k i .

292

(Proces ten zbieg si w czasie z f a l k u l m i n a c y j n

pierwszej

Rewolucji

M o d z i e o w e j , kiedy to na m a s o w skal p o r z u c a n o stare m a p y rzeczywistoci, by z m i e r z a w n o w y m k i e r u n k u . ) W l a t a c h 1 9 6 7 - 1 9 7 3 n a s z e i n t e l e k t u a l n e k o n t o b a n k o w e ulego kolej n e m u p o d w o j e n i u , osigajc liczb stu d w u d z i e s t u o m i u j e d n o s t e k . W t e d y to Anderla d o k o n a swoich szacunkw. Dr Alvin Silverstein obliczy, e jeli nic si n i e z m i e n i , do 2 0 5 0 r o k u w i e d z a l u d z k o c i p o w i k s z y si milionkrotnie . O z n a c z a to, e m o e m y d y s p o n o w a z a s o b a m i w i e d z y s t o d w a d z i e c i a o s i e m m i l i o n w razy wikszymi od d o s t p n y c h w czasach J e z u s a . P r a w d o p o d o b n i e s u s z n e s wic s z a c u n k i , e jeszcze n a s z e g o ycia

b d d o s t p n e p i g u k i d u g o w i e c z n o c i umoliwiajce n a m u c z e s t n i c t w o w n a j w i k s z y m w dziejach s k o k u k w a n t o w y m . W w i e t l e p o w y s z e g o r o z s d n e wydaje si by z a o e n i e , p o w i a d a jce e w y s z e o b w o d y n e u r o l o g i c z n a maj n a m s u y w o k i e z n a n i u t e g o z a l e w u informacji i f u n k c j o n o w a n i u na p o d w y s z o n y c h o b r o t a c h . P a m i t a j m y p r z y t y m , e to, co Alvin Toffler okreli m i a n e m trze ciej fali", d o t y c z y jedynie socjologicznego a s p e k t u tej m u t a c j i , obejmujcej r w n i e z a g a d n i e n i a biologii i duchowoci". W niedalekiej p r z y s z o c i n a s z e ycie b d z i e z n a c z n i e d u s z e i z n a c z n i e bardziej inteligentne. N a t o m i a s t p r o d u k t e m tych mutacji bdzie cakowicie nowa rzeczywisto.

1.

Przygotuj

spis dziesiciu o b s z a r w , w k t r y c h

t w o j e myli i u c z u c i a maj c h a r a k t e r k o n s e r w a t y w n y . Z a s t a n w s i n a d t y m , ile u p y n i e czasu z a n i m s t a n si o n e z w y c z a j n i e nieistotne (jak d e b a t y t e o l o g i c z n e z 3 0 0 roku z p e r s p e k t y w y czasw wspczesnych). 2. P r z y g o t u j spis dziesiciu o b s z a r w , w k t r y c h przyjmujesz radykalne stanowisko. Zastanw si

n a d tym, ile u p y n i e czasu z a n i m s t a n i e s z si w tych kwestiach konserwatyst. 3. Przyjmij h i p o t e z m w i c o r y c h y m d o s t p i e n i u p r z e z n a s d u g o w i e c z n o c i . W y o b r a sobie, e b d z i e s z y t r z y s t a lat. J a k wiele z n i c h z a m i e rzasz spdzi na n i e r b s t w i e ? Jak c z s t o b d z i e s z z m i e n i a p r a c ? Ile n o w y c h dyscyplin s p o r t u , s z t u k i i nauki b d z i e d a n e ci p o z n a ?

Rozdzia O B W D

XVIII

NIELOKALNY KWANTOWY

Nie dane jest nam kroczy boskimi ciekami,

rzek

Mr Deasy. Cale nasze dzieje zmierzaj ku jednemu, wielkiemu celowi, jakim jest manifestacja Boga. J a m e s Joyce, Ulysses

297 P e w n e g o r a z u j e d e n z filozofw n a l e c y d o r o d z i n y c y w i l i z o w a n y c h ssakw naczelnych, zamieszkujcych planet krc wok gwiazdy Typu B, k t r e j m i e s z k a c y oddychaj, t l e n e m i n n y m i sowy, p i s z c y te s o w a a u t o r z a p y t a : J a k to si dzieje, e m y l i m y ? " C, m a m y w m o n t o w a n y o b w d p r z e t r w a n i a b i o l o g i c z n e g o , d z i k i k t r e m u p o t r a f i m y o d r n i to, co n a s pielgnuje, zagraajcych..." Ale czy s a m t e n o b w d w y s t a r c z a do caego m y l e n i a ? " Nie za b a r d z o . I d l a t e g o p o s i a d a m y w m o n t o w a n y o b w d emocjo nalno-terytorialny..." Ale czy to ju w s z y s t k o ? Czy to w s z y s t k o ? " O nie, n i e m a tak a t w o . S k a d a m y si z o b w o d w z a m o n t o w a n y c h n a obwodach, obwodw na obwodach. I tak w kko" Cokolwiek Teoretyk wymyli, Praktyk udowodni. od rzeczy n a m

P r z e d s t a w i l i m y w tej ksice z g r a b n y (i, m a m y nadziej, pikny) model w i a d o m o c i , skadajcy si z dwch elementw; hardware'u

i s o f t w a r e ' u . P a m i t a j m y j e d n a k o t y m , e jest t o t y l k o m o d e l , a n i e c a y system. K a d y p r o j e k t a n t m o d e l i czy m e t a p r o g r a m i s t a p r z e r a s t a swj

m o d e l czy p r o g r a m . M o e m y t e g o dowiadczy chociaby p o d c z a s tzw. wyj z ciaa" (OOBE), kiedy to w i a d o m o wydaje si wymyka, o g r a n i c z e n i o m u k a d u n e r w o w e g o . Tego r o d z a j u d o w i a d c z e n i a m o n a p r z e p r o w a d z i p r z y p o m o c y z a a w a n s o w a n y c h p r a k t y k r a d a jogi. P r z y d a r z a j si r w n i e p o d c z a s t z w . p r z e y bliskich m i e r c i , k i e d y t o p a c j e n t , n a p o d s t a w i e wszelkich m e d y c z n y c h s t a n d a r d w , z o s t a j e u z n a n y za m a r t w e g o , a j e d n a k p o w r a c a do ycia. D o d o w i a d c z e wyjcia z ciaa d o c h o d z i r w n i e p o d w p y w e m d u y c h dawek LSD i ketaminy, substancji znieczulajcej, posiadajcej dziwne,

p s y c h o d e l i c z n e e f e k t y u b o c z n e . Na ich t e m a t k r te liczne opowieci, przekazywane w tradycjach szamaskich i szkoach okultystycznych. Z r e s z t , p r z y k a d w nie t r z e b a s z u k a daleko. W 1 9 7 3 r o k u , p o d c z a s e k s p e r y m e n t u n e u r o p r o g r a m o w a n i a u j r z a e m " co dzieje si z m o i m s y n e m p r z e b y w a j c y m w t y m s a m y m czasie piset m i l o d e m n i e , w A r i z o n i e .

298 Istniej liczne m o l i w e i n t e r p r e t a c j e togo z d a r z e n i a . Z g o d n i e z t e o r i o k u l t y s t y c z n m o n a powiedzie, e to moje ciao a s t r a l n e " poleciao d o A r i z o n y . P o d c h o d z c d o t e g o zjawiska n i e c o b a r d z i e j z a c h o w a w c z o , m o n a p o w i e d z i e , e u d a o m i si r o z w i n p o s t r z e g a n i e p o z a z m y sowe, w n a s t p s t w i e k t r e g o ujrzaem" Arizon, nie m u s z c wcale t a m jecha. Z n a m wielu parapsychologw, k t r y m bardziej o d p o w i a d a ta trzecioobwodowa interpretacja omioobwodowego dowiadczenia. M o n a n a w e t p o k u s i si o stwierdzenie, e n a z a s a d z i e synchronicz

noci z d a r z y o mi s i " p o m y l e : o d a n e j s c e n i e w c h w i l i jej t r w a n i a . Takie w k a d y m b d razie byoby podejcie jungowskie. Oczywicie, w i k s z o z n a s z e p c h n i e p o d d y w a n cale to w y d a r z e n i e , bkajc pod n o s e m co o zwykym zbiegu okolicznoci". Tak p r z y n a j m n i e j p o s t puj tzw. racjonalici. J e e l i o m n i e c h o d z i , wol t r a k t o w a t f e n o m e n a j a k o p r z y k a d szczeg l n e g o z a s t o s o w a n i a m e c h a n i z m w o p i s a n y c h w t e o r e m a c i e Bella. T e o r e m a t B e l l a , c h o b r z m i b a r d z o s k o m p l i k o w a n i e , s p r o w a d z a si do prostej kwestii mwicej o nie istnieniu odizolowanych systemw. W ramach tak sformuowanego znajduje si w wiatopogldu kada czsteczka we cigej" A (szybszej zatem od wiata) na

wszechwiecie komunikacji

stanie

z pozostaymi

czsteczkami.

funkcjonuje

w z r i p o d o b i e s t w o c a e g o systemu. D o t y c z y t o r w n i e t y c h c z c i systemu, ktre dziel kosmiczne dystanse. One rwnie pozostaj

ze s o b w staej cznoci. Pojawia s i t a j e d n a k p e w i e n p r o b l e m . O t o b o w i e m szczeglna t e o r i a wzgldnoci" wyklucza moliwo istnienia takiej komunikacji, ktra

by bya s z y b s z a od w i a t a . Czy to znaczy, e t e o r e m a t Bella jest w p e w n e j m i e r z e b d n y ? O t nie, t e o r e m a t fizyczny t o n i e jest jaki czczy w y m y s , ale t e o r i a p o p a r t a d o w o d e m m a t e m a t y c z n y m , k t r a m u s i b y p r a w d z i w a , jeli przyjmiemy, e z a s t o s o w a n a w niej m a t e m a t y k a n i e z a w i e r a d z i u r logicznych, a t o w a r z y s z c e jej e k s p e r y m e n t y s p o w t a r z a l n e . J a k d o t d n i k o m u n i e u d a o si w y k a z a i s t n i e n i a b d w m a t e m a t y c z n y c h w t e o r e m a c i e Bella. W i e l o k r o t n i e p o d d a w a n o g o te e k s p e r y m e n t o m .

299 Nie uchybia to j e d n a k w niczym szczeglnej t e o r i i wzgldnoci",

r w n i e n i e z o m n e j p o d w z g l d e m m a t e m a t y c z n y m o r a z w s p a r t e j licz nymi eksperymentami. Aby u n i k n t e g o d y l e m a t u , przyjto dwa rozwizania. Oba zakadaj, e komunikacja", o k t r y c h m o w a w bellowskich t r a n s m i s j a c h , n i e obejmuje energii, p o n i e w a to e n e r g i a n i e m o e by szybsza od wiata. Dr E d w a r d H a r r i s Walker wysuwa h i p o t e z , e t y m , co p o r u s z a si szybciej od wiata i u t r z y m u j e cay s y s t e m w ryzach, jest wiadomo". Jeeli h i p o t e z a ta o k a e si s u s z n a , bdzie s t a n o w i p o w a n y d o w d n a i s t n i e n i e p a n p s y c h i z m u , a m o e n a w e t nie p a n t e i z m u . A l t e r n a t y w wobec tej h i p o t e z y z a p r o p o n o w a dr Jack Sarfatti, z d a n i e m k t r e g o p r z e d m i o t e m bellowskich transmisji jest informacja. Z matematycznego p u n k t u widzenia czysta i n f o r m a c j a nie w y m a g a

e n e r g i i , p o n i e w a j e s t t y m , c o zawiaduje e n e r g i . J e s t p r z e c i w i e s t w e m e n t r o p i i , tego, c o w p r o w a d z a n i e p o r z d e k d o s y s t e m w e n e r g e t y c z n y c h . Dr Sarfatti t u m a c z y swoj t e o r i w n a s t p u j c y s p o s b : W y o b r a m y sobie, e n a s z u m y s j e s t b i o k o m p u t e r e m , t a k j a k suge ruje wspczesna neurologia. Nastpnie, wyobramy sobie wiat jako

wielki k o m p u t e r l u b m e g a komputer, jak p r o p o n u j e J o h n Lilly. N a s t p n i e w y o b r a m y sobie, e p o z i o m s u b - k w a n t o w y , k t r y d r David B o b i n n a z y w a wiatem ukrytych zmiennych", skada si z mini-mini-komputerw. Ot,

hardware kadego z tych komputerw" wszechwiata, mzgu, mechani z m w s u b - k w a n t o w y c h p o s i a d a s t a e miejsce. Znajduje si w k o n k r e t n y m m i e j s c u w c z a s o p r z e s t r z e n i . Natomiast software, czyli i n f o r m a c j a . p o s i a d a c h a r a k t e r n i e l o k a l n y . J u s t tu, tam i wszdzie; teraz, wtedy, kiedykolwiek.

w i a d o m o pojawiajca si w d o w i a d c z e n i a c h s z a m a s k i c h i jogicznych w y d a j e si w s p o s b r a d y k a l n y p r z e k r a c z a c z a s o p r z e s t r z e n n e ogran i c z e n i a , czc t o , co n a j m n i e j s z e , z t y m , co najwiksze, k o s m i c z n y m u m y s e m " . M a m y t u wic d o c z y n i e n i a z s y s t e m e m informacji n i e l o k a l n e j , p r o p o n o w a n y m p r z e z S a r f a t t i e g o i z a w a r t y m w t e o r e m a c i e Bella. O b w d metafizjologiczny tworzy z a t e m ten kosmiczny system informa cyjny. M o n a b y wic z a r y z y k o w a tez, e liczne s y n c h r o n i c z n o c i , k t r y c h d o w i a d c z a j l u d z i e funkcjonujcy n a p i t y m , s z s t y m i s i d m y m o b w o d z i e

300
n e u r o l o g i c z n y m s ledwie p r z y g r y w k d o wielkiej o r k i e s t r y s y m f o n i c z n e j , o k l a s k i w a n e j p r z e z o s o b p r z e b y w a j c n a s m y m o b w o d z i e . Kiedy m w i si o t a k i c h s p r a w a c h , t r u d n o uciec od h i p e r b o l i . W s z y s t k i e o n e w j a k i m t a m s t o p n i u o d n o s z si d.o t e m a t y k i z j e d n o c z e n i a z B o g i e m . Mistycy, p r b u j c o p i s a to d o w i a d c z e n i e m e t a f i z j o l o g i c z n e , zazwyczaj g u b i si w s z c z e g a c h , e p a t u j c b e k o t e m , B e e t h o v e n n i e w y p o w i a d a a n i s o w a , ale w y r a a je d w i k i e m w c z w a r t y m f r a g m e n c i e swej D z i e w i t e j S y m f o n i i . T o w a r z y s z c e jej s o w a , p o c h o d z c e z schillerowskiej Ody do ra d o c i " s t a n o w i ledwie m a r n p r b u c h w y c e n i a t r z e c i o o b w o d o w y m i n t e l e k t e m tej w i e l o p o z i o m o w e j , melodyjnej k o n s t r u k c j i , w boski s p o s b wyraajcej c a s t r u k t u r ewolucji w i a d o m o c i .

SYSTEM CAOCIOWY TO CAY SYSTEM

OBWD METAFIZJOLOGICZNY Krgi wewntrz krgw, krgi wewntrz krgw... Komputery w komputerach, komputery w komputerach... wiadomo, czyli informacja traktowana jako inteligentny system, zmierzajcy we wszystkich kierunkach ku nieskoczonoci.

Rozdzia P O W S T A J C Y

XIX

P R O M E T E U S Z

Dokonujemy

ekspansji

czasie i przestrzeni

nie dlatego e jestemy kapitalistami czy socjalistami, ale wanie na przekr tym systemom. prawcowego i socjalistycznego Czonkowie establishmentu

lewicowego, kapitalistycznego nie s przygotowani

psychologicznie na zmierzenie si z naszym nowym miejscem w czasie i przestrzeni

F.M. E s f n d i a r y , Up-Wingers

303 P a t a d a l i w y m i e n i a s i e d e m gazi" jogi. M o n a j e t r a k t o w a j a k o jej e t a p y l u b fazy. P i e r w s z z n i e b j e s t asana. Polega na u t r z y m y w a n i u j e d n e j pozycji ciaa (zazwyczaj siedzcej) p r z e z d u s z y o k r e s c z a s u . Z p e r s p e k t y w y p r z y j t e j w n a s z e j ksice terminologii jest to p r b a ustabilizowania o b w o d u p r z e t r w a n i a b i o l o g i c z n e g o p o p r z e z z a n u r z e n i e g o w m o n o t o n i i . Siedzi si, s i e d z i , siedzi. A w k o c u osiga si w e w n t r z n y s p o k j , czyli d o p r o w a d z a d o atrofii w s z e l k i e p o d w i a d o m e " n i e p o k o j e d o t y c z c e k w e s t i i p r z e trwania biologicznego. Asana j e s t j e d n a k d o m o n o t o n n a i p o w o l n a , a na d o d a t e k n i e s p r a w d z a si w r e a l i a c h w o j e n n y c h (czyli w t r a k c i e c h a r a k t e r y s t y c z n e j dla d r u g i e g o o b w o d u walki s s a k w o t e r y t o r i u m ) . D l a t e g o w y p r a c o w a n o a l t e r n a t y w n m e t o d s t a b i l i z o w a n i a o b w o d u p r z e t r w a n i a b i o l o g i c z n e g o s z t u k i walki: aikido, judo, karate, itp. Wszystkie o n e powstay w szkoach mistycznych o c h a r a k t e r z e j o g i c z n y m , gdzie p e n i y rol r e p r o g r a m a t o r w o b w o d u p r z e trwania biologicznego. W e d u g P a t a d z a l i e g o d r u g i e t a p jogi klasycznej o b e j m u j e pranajam.

W t o k u n a s z e j ksiki zdylimy j u w s p o m n i e o s k u t e c z n o c i tej t e c h n i k i oddechowej w wyciszaniu programw emocjonalnych drugiego obwodu. ( M o g l i m y ju n a b r a p r z e k o n a n i a , e joga, p o d o b n i e jak p r a n i e m z g u , r o z p o c z y n a p r o c e s t r a n s f o r m a c j i o d d o u wzwy, pracujc n a j p i e r w n a d bardziej p r y m i t y w n y m i obwodami.) T r z e c i m e t a p e m jogi j e s t dharana lub mantra. Dharana p o l e g a na k o n c e n tracji n a d a n y m o b r a z i e , n a p r z y k a d m o c n o z w i z u a l i z o w a n y m c z e r w o n y m trjkcie i o d r z u c a n i u w s z e l k i c h i n n y c h n a r z u c a j c y c h si o b r a z w , w r a e i werbalizacji. N i e z w y k l e t r u d n o j u r z e c z y w i s t n i , w z w i z k u z c z y m wik s z o n a u c z y c i e l i jogi z a s t p u j e j mantr, czyli k o n c e n t r a c j na j e d n y m , n i e u s t a n n i e p o w t a r z a n y m z d a n i u , zazwyczaj n o n s e n s o w n y m , jak n a p r z y kad: Hare Kryszna Hare Kryszna Kryszna Kryszna Hare H a r e " lub " A u m Tat Sat A u m " . O b i e p r a k t y k i , dharana i mantra, z a t r z y m u j m o n o l o g w e w n t r z n y " t r z e c i e g o o b w o d u , jeli praktykuje si je c o d z i e n n i e p r z e z d u s z y czas.

304 Ich z a c h o d n i m o d p o w i e d n i k i e m jest k a b a a , n a j b a r d z i e j s k o m p l i k o w a n y s p o r d w s z y s t k i c h y d o w s k i c h a r t w " . K r t k o ujmujc, k a b a a p r o w a d z i do wyczerpania trzeciego, semantycznego obwodu poprzez zmuszanie g o d o rozwizywania, niezliczonych n u m e r o l o g i c z n y c h i s o w n y c h p r o b l e m w . J e j d a l e k o w s c h o d n i m o d p o w i e d n i k i e m j e s t koan zen, p e n i c y t funkcj w n i e c o m n i e j m a n i a k a l n y s p o s b n i k a b a a . Klasyczny j e g o p r z y k a d s t a n o w i p y t a n i e : J a k i jest dwik klaszczcej rki?". K o a n o m towarzyszy s i e d z c a m e d y l a c j a zazen, czca p i e r w s z o o b w o d o w , oczyszczajca asan z l i c z e n i e m o d d e c h w (lejsz f o r m drugiego obwodu emocje. K i e d y u c z n i o w i u d a si ju n a b r a d y s t a n s u w s t o s u n k u d o p i e r w s z o o b w o d o w y c h n i e p o k o j w , d r u g o o b w o d o w y c h emocji i t r z e c i o o b w o d o w y c h m a p rzeczywistoci, P a t a d z a l i p r o p o n u j e m u p r a k t y k jamy. O b e j m u j e o n a celibat, c h o n i e s p r o w a d z a si do n i e g o . N a j w a n i e j s z y m c e l e m jamy j e s t u t r a t a zainteresowania wszelkimi spoecznymi i seksualnymi a s p e k t a m i c z w a r t e g o o b w o d u brak troski o r o d z i n , p l e m i i k w e s t i e s p o e c z n e . Osiga si t o p o p r z e z z a k w e s t i o n o w a n i e w a s n e g o ego, r z e c z w m i a r p r o s t dla o s b w y t r e s o w a n y c h w asanie, pranajamie i dharanie, m i m o e w y m a g a jc zacicia. N i e k t r z y i d w t y m miejscu na skrty, zamykajc si w j a s k i n i a c h . Taka izolacja, j a k ju w s p o m n i e l i m y wczeniej, sprzyja odciciu si od wszyst kich c z t e r e c h a r c h a i c z n y c h o b w o d w . P e w n y m wyjciem dla o s b n i e gustujcych w celibacie a n i w p u s t e l n i c t w i e j e s t tantra, p r a k t y k a w y m y l o n a w I n d i a c h p n o c n y c h m n i e j wicej za czasw Patadzaliego. Przeksztaca ona czwarty obwd przy p o m o c y c e r e m o n i a l n e j , fizjologicznej i m a g i c z n e j " ( a u t o - h i p n o t y c z n e j ) p r a k t y k i seksualnej, ktrej intensywno automatycznie uruchamia pitoobwodow rozkosz neurosomatyczn. Dla z w o l e n n i k w o r t o d o k s y j n e j cieki P a t a d z a l i e g o w a c i w prak t y k u r u c h a m i a n i a p i t e g o o b w o d u j e s t nijama, czyli s t a n n a d z w y c z a j n e j kontroli" albo braku kontroli", paradoksalnie bdcy rwnoczenie s t a n e m bezporedniej spontanicznoci. Nijamy n i e s p o s b si n a u c z y , m o n a j pranajamy), k o j c y m t y p o w e dla

305 t y l k o zdoby w w y n i k u o s o b i s t e g o d o w i a d c z e n i a . H i p o t e t y c z n i e z a k a dajc, e b i o e n e r g i e m u s z z n a j d o w a gdzie swoje ujcie, po w y p d z e n i u ich z p i e r w s z e g o o b w o d u p r z y p o m o c y asany, po w y p d z e n i u z d r u g i e g o o b w o d u p r z y p o m o c y pranajamy, p o w y p d z e n i u z t r z e c i e g o o b w o d u p r z y pomocy dharany l u b mantry, wreszcie, po w y p d z e n i u z c z w a r t e g o o b w o d u z wielkim h u k i e m wyzwalaj si w p i t o o b w o d o w e j ,

p r z y p o m o c y jamy,

n e u r o s o m a t y c z n e j iluminacji. S z s t y m e t a p e m jogi w e d u g P a t a d z a l i e g o jest dhjana. czyli co co nie s u s z n i e u t o s a m i a si z m e d y t a c j " . W rzeczywistoci dhjana o z n a c z a z j e d n o c z e n i e z d a n y m o b i e k t e m w u m y l e , czyli u z m y s o w i e n i e s o b i e t e g o , e pod wzgldem funkcjonalnym umys i jego treci s ze sob tosame. I n n y m i

sowy, c h o d z i tu o u r u c h o m i e n i e o b w o d u m e t a p r o g r a m u j c e g o . Takie zjed noczenie moe d o t y c z y czegokolwiek. Jogini powiadaj o uprawianiu

dhjany z d r z e w e m a l b o p s e m , a D o n J u a n Matus, i n d i a s k i n a u c z y c i e l C a s t a nedy, o p o w i a d a o j e d n o c z e n i u si z k o j o t e m o r a z g w i a z d . S i d m y m e t a p e m jogi jest samadhi. Termin t e n p o c h o d z i o d d w c h s w - sam (oznaczajcego z j e d n o c z e n i e " , p o d o b n i e j a k greckie syn) o r a z Adhis, Pan" (przapominajcego hebrajskie Adtmuj i g r e c k i e Adonis) i budzi

liczne k o n t r o w e r s j e . N i e k t r z y twierdz, e istnieje tylko j e d n o samadhi, i n n i , e m o n a dowiadczy d w c h , t r z e c h albo wikszej iloci p o d o b n y c h s i a n w . Jeeli o m n i e c h o d z i , s k a n i a m si ku opinii m w i c e j o i s t n i e n i u wielu samadhi, p o n i e w a w m o i m m n i e m a n i u samadhi t o w a r z y s z y u r u c h o

m i e n i u o b w o d u n e u r o g e n e t y c z n e g o , m o e wic przyj r n o r a k p o s t a w zalenoci od iloci b o s k i c h archetypw zaangaowanych w przebieg

d o k o n y w a n i a t e g o w d r u k u . Mistycy katoliccy osigaj samadhi j e d n o c z c si z N a j w i t s z P a n i e n k , m i s t y c y suficcy j e d n o c z c si z Allachem, Aleister Crowley z b o g i e m P a n e m itd. P r a k t y k a ta m o e d o p r o w a d z i do u r u c h o m i e n i a smego obwodu, o b w o d u k o s m i c z n e j informacji, kiedy oprcz jednoci

z czujcymi i s t o t a m i , czy te w y b r a n y m i p r o g r a m a m i DNA p r z y j m u j c y m i p o s t a a r c h e t y p w , j e d n o c z y m y si z caym w i a t e m n i e o r g a n i c z n y m . O t y m metafizjologiecznym samadhi bardzo a d n i e w y p o w i a d a si kiedy G a n d h i :

Bg jest r w n i e w skale!", a t a k e p a n t e i c i z r n y c h tradycji religijnych

306
i filozoficznych. Z g a d z a si z n i m i kanadyjski p s y c h i a t r a , R.M. Bucke, k t r y po p r z e y c i u w a s n e g o s m o o b w o d o w e g o samadhi p o w i e d z i a , e w i a t nie jest m a r t w m a s z y n a t y l k o yw obecnoci". Powiedzmy sobie szczerze, nasz planet w przewaajcej mierze

w a d a j c y w i l i z o w a n e ssaki n a c z e l n e , w t y m n i e z b y t r o z s d n i l u d z i e . By moe Wolter troch przesadzi mwic, e do zrozumienia matematycznej koncepcji nieskoczonoci w y s t a r c z y przyjrze si b e z m i a r o w i ludzkiej

g u p o t y . N i e m n i e j , s p r a w y m a j si n i e w i e l e l e p i e j . G u p i p r z y w d c y w r a z z g u p i m i t u m a m i , p o w o d o w a n i b a h y m i p r z e s a n k a m i zdyli ju w y m o r d o w a m i l i o n y ludzi. Do dzisiaj n i e brak z a d z i w a c z n y c h t u n e l i rzeczywi stoci, umoliwiajcych p o d o b n e p r a k t y k i w przyszoci. N i k t n i e p o s i a d a m o n o p o l u n a g u p o t . Nie t r z e b a d o tego powo a n i a " . G d y b y m y m i e l i p o w i e d z i e , c z y m jest t a p o t w o r n a p r z y p a d o , m u s i e l i b y m y okreli j m i a n e m s o c j o - s e m a n t y c z n e j zarazy, k t r a chwi l a m i n a s n a w i e d z a . N a w e t wielcy l u d z i e p o p e n i a j g u p s t w a , a n a i w n o c i jest s d z i , e s o d n i c h w o l n i u c z e n i . J u s a m fakt, z e d o zajcia jakiejkolwiek r e w o l u c j i n a u k o w e ; p o t r z e b a j e d n e g o p o k o l e n i a . J e s t t e g o najlepszym d o w o d e m . Starsi naukowcy z reguy p o d c h o d z z niechci d o w s z e l k i c h n o w i n e k . D o ich akceptacji p o t r z e b a wic n o w e g o p o k o l e n i a , w o l n e g o o d s t a r y c h w d r u k w , a p r z e z t o p o d a t n e g o n a przyjcie n o w y c h m a p rzeczywistoci. S k o r o za n a u k a , a wic d z i e d z i n a p o s u g u j c a si r a c j o n a l i s t y c z n y m p a r a d y g m a t e m , jest n a tyle g u p i a , b y p o z w a l a sobie n a p o d o b n e g e n e r a cyjne o p n i e n i a , c m o n a powiedzie o polityce, e k o n o m i i i religii? W tych sferach d o p u s z c z a l n e s n a w e t tysicletnie o p n i e n i a . Nic wic d z i w n e g o , e Wolter, rozmylajc w a n i e o dziejach religii, p o k u s i si o p r z y r w n a n i e n i e s k o c z o n o c i d o ludzkiej g u p o t y . Niewiele d o b r e g o m o n a p o w i e d z i e tez o polityce, co s k a n i a n a s do k o n s t a t a c j i , e g u p o t a d o p r o w a d z a a do u n i c e s t w i e n i a wikszej iloci geniuszy, spalenia wikszej iloci ksiek,

z a m o r d o w a n i a wikszej iloci ludzi, ni jakikolwiek inny c z y n n i k s p r a w c z y dziejw. W r e z u l t a c i e z a m o n a j u z n a za n a j p o t n i e j s z si p o w s t r z y m u j c ludzko p r z e d rozwojem.

307 Jeli przyjmiemy, e inteligencja t o u m i e j t n o s k u t e c z n e g o p o b i e r a n i a , d e s z y f r o w a n i a i p r z e k a z y w a n i a i n f o t m a c j i , k a d a rzecz stojca jej na przes z k o d z i e b d z i e g u p o t . Ideologie i p r z e s d y blokuj m o l i w o s w o b o d n e g o p o b i e r a n i a informacji. M e c h a n i s t y c z n e t u n e l e r z e c z y w i s t o c i h a m u j m o l i w o d e s z y f r o w a n i a i p r z y s w a j a n i a n o w y c h s y g n a w . C e n z u r a blokuje ich t r a n s m i s j . Gdyby na wiecie doszo do g w a t o w n e g o rozwoju inteligencji, z pewnoci pojawiyby si t e liczne s c e n a r i u s z e oferujce p o z y t y w n a l t e r n a t y w w o b e c d o s t p n y c h n a m wizji k a t a s t r o f y . Gdyby k a d y n a u k o w i e c pracujcy n a d r o z w i z a n i e m p r o b l e m u ogra niczonoci zasobw energetycznych mg podwoi lub potroi sw inteligencj, rozwizanie tej palcej kwestii n a s t p i o b y w cigu szeciu, a n i e dwudziestu lat. G d y b y na wiecie byo m n i e j g u p o t y , z m n i e j s z y b y si s p r z e c i w w o b e c o r y g i n a l n e g o m y l e n i a i n o w e g o podejcia d o s t a r y c h p r o b l e m w . O g r a n i czyoby to w p y w Gdyby g u p o t a cenzury bigoterii. si w nieasce, marnotrawiono by m n i e j

znalaza

p i e n i d z y n a z o r g a n i z o w a n e a k t y d e b i l i z m u , p r z e d e w s z y s t k i m z a wycig z b r o j e " . W r e z u l t a c i e i n w e s t o w a n o by wicej p i e n i d z y w b a r d z i e j r o z w o j o w e projekty, n a p r z y k a d w b a d a n i a n a d p r z e d u e n i e m ycia. G w a t o w n y rozwj z d r o w e g o r o z s d k u p r z y c z y n i b y si d o w y k s z t a c e n i a bardziej r a c j o n a l n y c h z a c h o w a i chocia m a m y tu do czynienia z t a u t o l o g i , n i e moemy p o w s t r z y m a si od stwierdzenia, e wysiek w o o n y w rozwj inteligencji o z n a c z a p r a c n a d u r z e c z y w i s t n i e n i e m w s z e l k i c h w a r t o c i o w y c h i r o z s d n y c h celw. M a u r i c e Nicholl, lekarz-psychiatra, s t u d e n t J u n g a , Gurdijewa i e z o t e r y k i chrzecijaskiej pozwoli sobie kiedy powiedzie, e jedynym celem zwi z a n y m z p r a c n a d wiadomoci jest zmniejszenie r o z m i a r u p r z e m o c y n a wiecie". O t o p r o b l e m n u m e r 1 ery n u k l e a r n e j , epoki p o w s z e c h n e j z b r o d n i . Nie m w i m y tu o rozwoju inteligencji m i e r z o n e j t e s t a m i IQ, p o n i e w a m i a r a ta m w i jedynie o t r z e c i o o b w o d o w e j , s e m a n t y c z n e j biegoci. I n t e r e s u j e n a s z n a c z n i e s z e r s z e r o z u m i e n i e inteligencji, obejmujce m d r o p y n c

308 z prawej pkuli, k t r piknie wyraaj jungowskie b a d a n i a n e u r o g e n e t y c z n e i gurdijewowskie techniki m e t a p r o g r a m o w a n i a . Inteligencji z a w a r t e j w ge niuszu Beethovena, ktrego Appassionata ( S o n a t a 23) tak b a r d z o p o r u s z y a

L e n i n a , e nie m g p o w s t r z y m a ez o r a z p r a g n i e n i a , by gaska ludzi po g o w a c h , cho t r z e b a ich wali, i to m o c n o , by si suchali". W a n i e t a k a inleligencja jest n a m p o t r z e b n a , bo tylko o n a m o e przyczyni si do p o w s t a n i a ruchu, k t r e m u nie p o d o a a d e n z e wspczesnych Leninw. P o t r z e b a n a m wicej i n t e l e k t u a l n y c h ambicji, a m n i e j a m u n i c j i . D r u g o o b w o d o w e gierki p o l i t y c z n e s s a k w s ju od d a w n a z b y t e c z n e . W e d u g p r o g n o z dr bdziemy dysponowa N a t h a n a Kline'a, w cigu najbliszej p r z y s z o c i lekami wspomagajcymi pami, wymazujcymi

n i e m i e w s p o m n i e n i a , k o n t r o l u j c y m i p o d a n e i n i e p o d a n e emocje, p r z e d u a j c y m i i skracajcymi d z i e c i s t w o itd. Nie t r z e b a wielkiej wyob r a n i , a b y p r z e w i d z i e , e takie s u b s t a n c j e c h e m i c z n e umoliwi n a m

w i k s z a kontrol n a d naszymi t u n e l a m i rzeczywistoci, o k t r e j w c z e n i e j n i e m o g l i m y n a w e t m a r z y . Oczywicie, n i e u c h r o n i t o n i e k t r y c h ludzi p r z e d ich n a d u y w a n i e m , ale najbardziej i n t e l i g e n t n i b d k o r z y s t a z n i c h w najbardziej i n t e l i g e n t n y s p o s b , czyli z myl o w s z e c h s t r o n n y m rozwoju inteligencji. M w i c k r t k o , b d uywa i c h d o z w i k s z e n i a n e u r o l o g i c z n e j wolnoci, do przeprogramowywania zbytecznych map rzeczywistoci,

do rozwoju wraliwoci na o t r z y m y w a n e s y g n a y i informacje. Kady, k t o p o z n a waciwoci c h o b y tak p r y m i t y w n e g o p s y c h o d e l i k u j a k i m jest LSD, p o s i a d a w i a d o m o i s t n i e n i a p o t e n c j a u tej n e u r o l o g i c z n e j rewolucji, k t r e j n a j w a n i e j s z y m celem jest o g l n o w i a t o w a intensyfikacja inteligencji. Niewielu j e d n a k wie o b a d a n i a c h p r o w a d z o n y c h w l a t a c h sze dziesitych w m a r y l a n d z k i m szpitalu S p r i n g Grove, k t r e w y k a z a y g w a towny, d z i e s i c i o p r o c e n t o w y w z r o s t inteligencji w r d p a c j e n t w o t r z y m u jcych r e g u l a r n e d a w k i tego specyfiku. I to z a r w n o inteligencji m i e r z o n e j w zwyczajnych, l i n e a r n y c h t e s t a c h IQ, jak i w b a d a n i a c h s p r a w d z a j c y c h f u n k c j o n o w a n i e wyszych o b w o d w n e u r o l o g i c z n y c h . M i d z y n e u r o f a r m a k o l o g i a i n n y m i n a u k a m i o u m y l e istnieje b e z p o r e d n i e s p r z e n i e z w r o t n e . J a k p o w i a d a William R u r r o u g h s : Cokolwiek

309 mona u c z y n i za p o r e d n i c t w e m s u b s t a n c j i c h e m i c z n y c h , da si z r o b i

p r z y p o m o c y i n n y c h r o d k w " . J o g a wraz z b i o f e e d b a c k i e m p o m a g a u w o l n i s i s p o d k o n t r o l i d a w n y c h w d r u k w bardziej ni s a m a p r a k t y k a j o g i c z n a . H i p n o z a i s u b s t a n c j e z m i e n i a j c e w i a d o m o dziaaj lepiej w p o c z e n i u , anieli o d d z i e l n i e . J o h n Lilly p o d w o i m o c o d d z i a y w a n i a LSD, z a m y k a j c si w k o m o r z e d e p r y w a c y j n e j . P o d o b n y c h p r z y k a d w j e s t z n a c z n i e wicej. W n a s z y m spoeczestwie nie brak alarmistw ostrzegajcych przed r o z w i j a n i e m a r s e n a u t e c h n i k i s u b s t a n c j i n e u r o l o g i c z n y c h . Ich z d a n i e m mog one zosta wykorzystane do ustawicznego prania mzgw na dotych czas n i e s p o t y k a n skal. Majc te w s z y s t k i e u w a g i na w z g l d z i e , p o w i n n i m y r w n o c z e n i e

p a m i t a , e r o d k i te m o g suy inteligentnym i s t o t o m w u w a l n i a n i u n a s od w s z e l k i c h f o r m n e u r o t y c z n e g o i i r r a c j o n a l n e g o z e s z t y w n i e n i a , w d o s t r a j a n i u i s k u p i a n i u n a s z e g o u k a d u n e r w o w e g o , t a k jak t o o b e c n i e c z y n i m y w p r z y p a d k u k a n a w telewizyjnych. Dziki n i m b d z i e m y m o g l i n i e k t r e z n a s z y c h o b w o d w wycza, a i n n e wcza. Taki j e s t w a n i e s e n s w i a d o moci metaprogramujcej (cybernetycznej). Czemu popada w depresj, s k o r o m o n a by s z c z l i w y m ? C z e m u

p o g r a si w g u p o c i e , s k o r o m o n a by i n t e l i g e n t n y m ? C z e m u emocjo n o w a si byle c z y m , s k o r o m o n a by s p o k o j n y m ? Rzecz j a s n a , w i k s z o l u d z i c z s t o p o p a d a w depresj, jest o t p i a a i p o d a t n a na emocje. Dzieje si tak d l a t e g o , e brak im narzdzi, dziki k t r y m mogliby n a p r a w i p o p s u t e , le funkcjonujce o b w o d y u k a d u n e r w o w e g o . W y s t a r c z y je z d o b y , aby p o d w p y w e m z w i k s z o n e j inteligencji w d r o y a je w ycie s a m a z a s a d a p r z y j e m n o c i . M a m y t u d o c z y n i e n i a z n a s t p u j c r e g u : i m wicej o s i g a m y w o l n o c i w e w n t r z n e j , t y m bardziej jej p r a g n i e m y . P o p r o s t u bycie szcz liwym s p r a w i a n a m w i k s z frajd o d bycia s m u t n y m . D l a t e g o lepiej dowoli k s z t a t o w a swoje emocje, n i d a w a je sobie n a r z u c a g r u c z o o m funkcjo nujcym w sposb automatyczny. P o k r t c e , p r o c e s intensyfikacji inteligencji o p i e r a si na f o r m u l e inteli g e n t n e g o p r z y g l d a n i a si inteligencji ( I 2 ) . Kiedy n a s z u m y s osiga wyszy s t o p i e autorefleksji, u z m y s a w i a sobie, e im wicej ma do dyspozycji

310 r o d z a j w inteligencji, t y m wiksz sprawia mu przyjemno rozwijanie

c o r a z b a r d z i e j s u b t e l n y c h , wraliwych, d e l i k a t n y c h p o z i o m w inteligencji. Wysza inteligencja przynosi spokj wewntrzny. P o w i n n o wic zalee n a m n a rozwoju inteligencji, p o n i e w a w s z y s t k i e p r o b l e m y , jakie n a p o t y k a m y w yciu, wynikaj z pienicej si g u p o t y (braku wraliwoci). Nie m u s i m y ju d u e j b r a u d z i a u w walce le z a p r o g r a m o wanych robotw. Dziki n a j n o w s z y m w y n a l a z k o m w s z y s t k o to znajduje si w z a s i g u naszej rki. Umoliwiaj one zmian wczeniej ograniczajcych nas

wdrukw, uwarunkowa i odruchw bezwarunkowych. S a m rozwj inteligencji p o s i a d a c h a r a k t e r h e d o n i s t y c z n y , p o n i e w a i m w i k s z d y s p o n u j e m y w i a d o m o c i , tym wicej jej c h c e m y i m n i e j o c h o c z o p o w r a c a m y d o o t p i a y c h , lepych, m e c h a n i s t y c z n y c h o b w o d w . Dziki rozwojowi inteligencji m o e m y szybciej z m i e r z a ku w i a t u b e z wojen i ndzy o d n a l e leki na raka i schizofreni, w y r a n i e zwikszy

d u g o ycia o r a z d o k o n a migracji k o s m i c z n e j . M o e m y te u r z e c z y w i s t n i wiele i n n y c h , r w n i e p o d n i o s y c h celw. G u p o t a , p o d o b n i e jak m i e r i bieda, t o w a r z y s z y n a m o d t a k d a w n a , e n i e j e s t e m y w s t a n i c w y o b r a z i sobie b e z niej ycia. Ale ycie b e z g u p o t y jest m o l i w e . N i e s t e t y , i s t n i e j e wiele g r u p i n t e r e s w (zrzeszajcych a g e n t w wywiadw, reklamodawcw, t y r a n w , k s i y itp.) c z e r p i c y c h w y m i e r n e

zyski z g u p o t y . W p o r w n a n i u z k o r z y c i a m i , jakie m o g a b y o d n i e ludz k o z jej likwidacji, s to j e d n a k m a r n e zyski. J a k d o t d prawie p o l o w a ludzkoci nie w y k s z t a c i a jeszcze w p e n i t r z e c i e g o o b w o d u . Ludzie c i potrafi w y m i e n i a m i d z y s o b p r y m i t y w n e s y g n a y i p o s u g i w a si p r y m i t y w n y m i a r t e f a k t a m i , ale n a d a l p o s u g u j si przede wszystkim obwodem emocjonalnym i samozachowawczym. Ich o b e c n y m p r z y w d c w A m e r y c e jest R o n a l d R e a g a n , czowiek, k t r y dla o s b funkcjonujcych w realiach t r z e c i e g o o b w o d u m u s i w y d a w a si n i e z r o z u m i a y i zowieszczy. J e d n a k k a d e n o r m a l n e z a c h o w a n i e s t a d n e jest w d u e j m i e r z e i r r a c j o n a l n e , a Reagan to u r o d z o n y p r z y w d c a s t a d a . B o c h o jego s o w a zazwyczaj b r z m i b e z s e n s o w n i e , z n a k o m i c i e p a s u j

311 d o m e n t a l n o c i sporej r z e s z y ludzi, k t r y c h ycie t o c z y si w o k kwestii terytorialno- emocjonalno-patriotycznych. 2 0 % ludzkoci to odpowiedzialni, i n t e l i g e n t n i doroli", czyli j e d n o s t k i , k t r e wyksztaciy trzeci i czwarty obwd neurologiczny. Ludzie ci spdzaj wikszo czasu na u m a r t w i a n i u si, p o n i e w a dominujce wzory z a c h o w a ludzkich wydaj si im absurdalne, n i e m o r a l n e i coraz bardziej niebezpieczne. Kolejne 2 0 % s t a n o w i a d e p c i n e u r o s o m a t y c z n i . Moralici z c z w a r t e g o o b w o d u n a z y w a j ich m i s t y k a m i " , o d l o t o w c a m i " , w i r a m i " , c z o n k a m i p o k o l e n i a J a " , n i e o d p o w i e d z i a l n y m i h e d o n i s t a m i " itd. Wielu a d e p t w p i t e g o o b w o d u o d r o b i o lekcj J o y c e ' a . S cisi, wycofani i p r z e b i e g l i . S n i e w i d o c z n i . I n n i w y k o r z y s t u j swe u m i e j t n o c i w p r a k t y kach uzdrowicielskich i rozmaitych sztukach okultystycznych, pamitajc o n i e m w i e n i u s w o i m k l i e n t o m , e z a ich c h o r o b y s p r z e d e w s z y s t k i m odpowiedzialne lokalne ideologie, moralnoci i tunele rzeczywistoci.

Zajmuj si j e d y n i e p o s y a n i e m d o b r y c h energii", p o n i e w a wol nie w c h o dzi w k o n f l i k t ze z i d e o l o g i z o w a n y m i a u t o r y t e t a m i " m o r a l n y m i . Dalsze 5 % l u d z k o c i jest o b d a r z o n y c h w i a d o m o c i n e u r o g e n e t y c z n . Peni r o l a g e n t w ewolucji p o m o c n i k w siy yciowej. I c h B o g i e m " jest P a n (ycie), ich c e l e m n i e m i e r t e l n o . Z k o l e i 3 % l u d z k o c i p o s u g u j e si o b w o d e m m e t a p r o g r a m o w a n i a , t w o r z c to co G u r d i j e w n a z y w a w i a d o m y m k r g i e m ludzkoci". S oni wolno mularzami, w pierwotnym znaczeniu tego bdnie uywanego

pojcia w s p t w r c a m i p r z y s z y c h rzeczywistoci. J e d y n i e 2 % l u d z i t o n e u r o - k w a n t o w i a d e p c i . Nie o b e j m u j ich k a t e gorie c z a s o p r z e s t r z e n n e . Oczywicie, s t o tylko m o j e s z a c u n k i . J e d n e g o w s z a k e m o e m y by p e w n i . M i a n o w i c i e t e g o , e n o w e o b w o d y n e u r o l o g i c z n e m u s z c z e m u suy. By m o e , p r z y g o t o w u j n a s do zajcia n o w e g o miejsca w c z a s o p r z e s t r z e n i , d o e t a p u , k t r y n a s t p i p o kolonizacji k o s m o s u , k i e d y w r a z z osig niciem dugowiecznoci i niemiertelnoci dojdzie do jeszcze wikszej

eskalacji o g l n e g o p r z y s p i e s z e n i a .

312 I n y n i e r o w i e m i e r z p r a c silnika w o b r o t a c h n a s e k u n d . T r a k t u j c ich m i a r j a k o m e t a f o r , p r z y p o m o c y k t r e j o p i s z e m y dzieje l u d z k o c i , zauwaymy e: W e p o c e k a m i e n n e j z m i a n y byy prawie n i e w i d o c z n e . P o w i e d z m y wic, z e k a d y o b r t p r z y p a d a raz n a dziesi tysicy lat. W r a z z rewolucj n e o l i t y c z n i dalsz u r b a n i z a c j l u d z k o w y r u s z y a w d a l e k d r o g . Z m i a n y zaczy wic by liczone w o b r o t a c h na tysiclecia. Po o d k r y c i a c h Galileusza z m i a n y liczono ju w obrotach na s t u l e c i a . N a t o m i a s t w XX stuleciu jeden obrt zacz p r z y p a d a na j e d n o pokolenie. C o r a z w i k s z e p r z y s p i e s z e n i e staje si u d z i a e m caej ludzkoci. O b e c n i e , m o n a ju m w i o z m i a n a c h d o k o n y w a n y c h w o b r o t a c h na dziesiciolecia. N a t o m i a s t w niedalekiej przyszoci, w r a z z k u l m i n a c j rewolucji w i a d o moci, kiedy ludzko wyprodukuje pierwsz piguk dugowiecznoci,

a k l o n o w a n i e b d z i e p o w s z e c h n e , s k o n i m y si do m y l e n i a o z m i a n a c h dokonywanych w corocznych obrotach. P a m i t a j m y j e d n a k o t y m , e w s z y s t k o , czego d o w i e d z i e l i m y si z n i niejszej ksiki, n i e k s z t a t u j e o s t a t e c z n e g o t u n e l u rzeczywistoci. W r c z p r z e c i w n i e , t e n , k t o z r o z u m i e jej p r z e s a n i e , n a u c z y si w y m y l a lepsze projekty przyszoci od tych przeze mnie sugerowanych. Albowiem zgodnie z piknymi sowami Barbary Marx Hubbard:

PRZYSZO ISTNIEJE NAJPIERW W WYOBRANI, POTEM W WOLI, A NA KONIEC W RZECZYWISTOCI.

DODATEK

Cykliczny a s p e k t s k r y p t u n e u r o g e n e t y c z n e g o : 1. B e z r a d n y n i e m o w l a k (Obwd I) 2. Rywalizujcy z i n n y m i p d r a k (Obwd II) 3. Posuguj ty si s o w a m i i n a r z d z i a m i s t a r s z a k ( O b w d III)

4 . W d r u k o b w o d u s e k s u a l n e g o (IV), w y p o s a a j c y w k o m p e t e n c j e r o d z i c i e l s k i e . 5. R e p r o d u k c j a i... k o n t y n u a c j a cyklu...

" . . . . i c h w i e t r z e n i a , ich z a l u b i n y , i c h p o c h w k i i t e n a t u r a l n e w y b o r y " Joyce, Finnegans Wake

S p i r a l n y , ewolucyjny a s p e k t s k r y p t u n e u r o g e n e t y c z n e g o : 1. Pojawienie si o r g a n i z m w p r y m i t y w n y c h ; p o w t a r z a n e w n i e m o w l c t w i e . 2. W y o n i e n i e si walczcych o b y t krgowcw; p o w t r z o n e w d z i e c i s t w i e . 3 . Rozwj u m i e j t n o c i s e m a n t y c z n o - t e c h n o l o g i c z n y c h ; p o w t a r z a n y w szkole. 4. Spoeczno-seksualna adaptacja. 5 . Osignicie n e u r o s o m a t y c z n e g o s t a n u b o g o c i , p o p r z e d z a j c e g o migracj k o s m i c z n . 6. O s i g n i c i e n e u r o g e n e t y c z n e j wizji, p o p r z e d z a j c e j o s i g n i c i e dugowiecznoci i niemiertelnoci. 7. Osignicie umiejtnoci m e t a p r o g r a m o w a n i a , poprzedzajcej gwatowny rozwj inteligencji. 8. O s i g n i c i e m e t a f i z j o l o g i c z n e j wizji k o s m i c z n e j , p o p r z e d z a j c e j . . . NIE WIADOMO CO?