You are on page 1of 586

Claire Hoy Victor Ostrovsky

Z tajemnic izraelskiego wywiadu Wydawnictwo Polus" Warszawa 1991 Okadk i strony tytuowe projektowa: Jerzy Kpkiewicz. Redakcja: Czesaw Sandelewski. Skad: Elbieta Posaniec. Tumaczenie z angielskiego: Piotr Kowalski, Zygmunt Somkowski Tytu oryginau: By Way of Deception. A Devastating lnsider's Portrait of the Mossad" Copyright Claire Hoy i Yictor Ostrovski 1990 Wszelkie prawa zastrzeone. adna cz tej pracy nie moe by odtwarzana, czy rozpowszechniana w adnej formie i adnymi rodkami, bd elektronicznymi bd

mechanicznymi, wcznie z fotokopiowaniem, nagrywaniem na tamy, przy uyciu innych systemw informacyjnych i powielajcych, bez pisemnej zgody wydawcy, Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo Polus". Warszawa 1991 ISBN 83-900071-1-8 Wszystkim tym, ktrzy chtnie oddali ycie, cho naleao ich oszczdza. V.O. Memu tajnemu natchnieniu Lydii C.H. OD AUTORW Ujawnienie faktw, ktre poznaem w czasie czterech lat spdzonych w szeregach Mosadu, nie byo decyzje^ Salw. Pochodz z arliwie syjonistycznego rodowiska. Uczono mnie zawsze,

e pastwo Izrael nie moe postpowa niewaciwie, e jestemy Dawidem pozostajcym w nieustannej walce z wci rosncym Goliatem, e nikt nas nie bdzie chroni, jeli nie zrobimy tego sami. Przekonanie to umacniali we mnie ludzie, ktrzy przeyli zagad i yli wrd nas. W naszym rku. rku nowego pokolenia Izraelitw, obywateli pastwa zmartwychwstaego na wasnej ziemi po ponad dwch tysicach lat wygnania, spoczyway losy caego narodu. Dowdcw naszych armii nazywano ordownikami sprawy nie generaami. Nasi przywdcy byli dla nas kapitanami u steru wielkiego okrtu. Byem dumny, kiedy wybrano mnie i dostpiem zaszczytu wczenia si do tego, co uwaaem za wybrany zesp Mosadu. Ale wypaczone ideay i egocentryczny pragmatyzm, ktre spotkaem wewntrz Mosadu, poczone z zachannoci, lubienoci, z absolutnym brakiem szacunku dla ycia ludzkiego, charakteryzujce ten tzw. zespl skoniy mnie do opowiedzenia tej historii. Moj decyzj przeciwstawiam si tym, ktrzy omielili si przeksztaci

syjonistyczne marzenie w dzisiejszy koszmar. Czyni to ryzykujc yciem, ale kieruje mn mio do Izraela jako wolnego i sprawiedliwego kraju. Mosad organizacja wywiadowcza, ktr obarczono odpowiedzialnoci za torowanie drogi w subie przywdcw sterujcych pastwem, zawioda zaufanie, jakim j obdarzono. Planujc rne operacje na wasn rk, dla miakich, egoistycznych celw zepchna kraj na drog prowadzc do antagonizmw i wojny totalnej. Nie mog duej milcze. Nie mog te ryzykowa osabienia wiarygodnoci tej ksiki poprzez ukrywanie rzeczywistoci za faszywymi nazwiskami i zakamuflowanymi tosamociami. (Jakkolwiek uywam liter zamiast nazwisk w stosunku do kilku osb czynnych w terenie, aby chroni ich ycie). Alea iacta es t koci s rzucone. Victor Ostrovsky Lipiec 1990 Pracujc ponad 25 lat jako dziennikarz nauczyem si, e nigdy nie naley nikomu odmawia, jeli kto pragnie przekaza jak histori, niezalenie od tego, jak dziwacznie moe ona brzmie. Pocztkowo

historia Victora Ostrovskiego wydawaa si dziwaczniejsz ni jakakolwiek inna. Pewnego popoudnia, w kwietniu 1988 roku, siedziaem na swoim zwykym miejscu w loy prasowej parlamentu w Ottowie, gdy zadzwoni do mnie Victor Ostrovsky. Powiedzia, e ma materia o charakterze midzynarodowym, ktry mgby mnie zainteresowa. Wydaem wanie kontrowersyjny bestseller pt. ,,Przyjaciele na wieczniku", dotyczcy kopotw wczesnego premiera Kanady i jego rzdu. Victor powiedzia, e podoba mu si mj stosunek do kasty urzdniczej l dlatego zdecydowa si przekaza swoje opowiadanie wanie mnie. Zaproponowa pitnastominutowe spotkanie w pobliskiej kawiarni, abym mg go wysucha. Po trzech godzinach Victor wci jeszcze absorbowa moj uwag. Naleao si upewni, oczywicie, e czowiek ten jest tym, za kogo si podaje. Pierwsze wasne dochodzenia prowadzone poprzez posiadane kontakty oraz gotowo Victora do posugiwania si nazwiskami i jego zupena otwarto powanie uatwiy z czasem stwierdzenie, e jest on naprawd byym kat s M o sadu.

Zawarto tej ksiki nie uszczliwi bynajmniej wielu ludzi. Jest to bowiem historia denerwujca, daleka od opisu najlepszych cech, jakie moe posiada natura ludzka. Wielu uwaa bdzie Victora za zdrajc Izraela. Trudno. Ja widz w nim czowieka gboko przekonanego o tym, e Mosad jest organizacj, ktra si wyrdzila. Idealistyczne wyobraenia Victora zaamay si pod wpywem naporu realiw. Ostrovsky jest czowiekiem, ktry wierzy, e ,Mosad powinien mie obowizek publicznego rozliczenia si ze swych dziaa. Nawet CIA musi tumaczy si przed ciaem pochodzcym z wyboru. Mosad nie musi. l wrzenia 1951 roku wczesny premier Dawid Ben-Gurion wydal dyrektyw, wedug ktrej Mosad zosta stworzony jako organizacja wywiadowcza niezalena od izraelskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Po dzi dzie, niezalenie od tego e kady wie ojej istnieniu, a niekiedy politycy przechwalaj si naw! jej osigniciami, Mosad pozostaje organizacj pod kadym wzgldem tajn. Nie ma o niej wzmianki w izraelskim budecie, za nazwisko jej szefa nigdy nie jest publicznie ujawniane, jak dugo sprawuje

on t funkcj. Jednym z gwnych wtkw tej ksiki jest przekonanie Victora, e Mosad nie jest kontrolowany, e nawet premier, formalnie bdcy jego zwierzchnikiem, nie ma rzeczywistego wplywu na jego dziaania, a czsto jest przez niego manipulowany tak, by zatwierdza lub zleca akcje lece moe w interesie tych, ktrzy kieruj Mosadem, ale niekoniecznie w interesie Izraela. Ju sam chrakter pracy wywiadowczej wymaga duej dozy tajnoci. Jednake pewne skadniki tej dziaalnoci s w innych krajach demokratycznych jawne. Na przykad w Stanach Zjednoczonych dyrektor CIA i jego zastpca s najpierw mianowani przez prezydenta, nastpnie poddani publicznym przesuchaniom w senackiej komisji do spraw wywiadu, i w kocu musz by zatwierdzeni przez wikszo w Senacie. Przykady: 28 lutego 1989 roku komisja, ktrej przewodniczy David L. Boren, zebraa si w sali SH 216 senackiego budynku im. Harta, aby przesucha starego urzdnika CIA, Richarda J. Kerra, w zwizku z jego nominacj na stanowisko wicedyrektora Centralnej Agencji Wywiadowczej. Jeszcze przed publicznym przesuchaniem Kerr musia wypeni obszerny,

zoony z 45 pozycji kwestionariusz dotyczcy wszystkiego, od jego dowiadcze yciowych, naukowych, zawodowych poczynajc, a na sytuacji finansowej koczc, cznie ze stanem posiadania ziemi, uposaeniem w cigu ubiegych piciu lat i wierzytelnociami hipotecznymi. Byy tam te pytania dotyczce organizacji, do ktrych nalea, jego oglnej filozofii yciowej i koncepcji wywiadowczych. Otwierajc przesuchanie senator Boren stwierdzi, e jest to rzadki przypadek, by komisja prowadzia swe prace publicznie. ..Niektre inne kraje zapewniaj dalom ustawodawczym nadzr nad dziaalnoci wywiadowcz, jednake szeroki zakres tego procesu w naszym kraju jest zaprawd jedyny w swoim rodzaju". Midzy innymi komisja prowadzi kwartalne przegldy wszelkich zleconych przez prezydenta tajnych dziaa i odbywa specjalne przesuchania za kadym razem, gdy prezydent zapocztkowuje now tajn akcj. ,,Jakkolwiek . cign senator nie mamy prawa zgaszania weta wobec zamierzonej tajnej akcji, to jednak w przeszoci prezydenci stosowali si do naszych rad korygujc lub zaniechujc dziaa, ktre komisja

uwaaa za le pomylane, bd te takich, ktre wedug nas stwarzay zbdne ryzyko dla interesw bezpieczestwa". W Izraelu nawet premier, jakkolwiek sprawujcy rzekomo zwierzchno nad wywiadem, czsto dowiaduje si o tajnych dziaaniach dopiero wwczas, gdy zostay one ju wykonane, a opinia publiczna w ogle rzadko wie o nich cokolwiek, nie ma adnego komisyjnego badania dziaalnoci i personelu M o sadu. Waciwe znaczenie politycznej kurateli nad wywiademwyoysir Willom Stephenson w przedmowie do ksiki ,,Czowiek zwany nieustraszonym", w ktrej stwierdzi, e wywiad jest dla krajw demokratycznych potrzebnym czynnikiem dla uniknicia katastrofy czy nawet cakowitego zniszczenia. ..Wrd coraz bardziej skomplikowanych arsenaw istniejcych na wiecie wywiad jest istotn, moe najwaniejsz broni pisa ale wanie dlatego, e tajny, jest najbardziej niebezpieczny. Trzeba wynajdywa, korygowa i cile stosowa zabezpieczenia majce zapobiec naduywaniu

tajnoci. -Podobnie jak w kadej innej sprawie charakter i wiedza tych, ktrym si j powierza, bd jednak czynnikiem decydujcym. Nadzieja wolnych ludzi na to, e wytrwaj i zwyci, opiera si na prawoci i bezwzgldnej uczciwoci tej wanie gwarancji". Inne uzasadnione pytanie dotyczce historii Yictora brzmi lak: jak wzgldnie niskiej rangi funkcjonariusz Instytutu jak si zwyko nazywa Mosad mg tak wiele o nim wiedzie? Odpowied na nie jest zadziwiajco atwa. Przede wszystkim Mosad jest organizacj bardzo niewielk. Nigel West (pseudonim brytyjskiego konserwatywnego czonka parlamentu Ruperta Allasona) napisa w swej ksice ..Gry wywiadu", e sztab CIA w Langley, w stanie Yirginia, do ktrego kieruje nawet drogowskaz od Alei Parkowej George 'a Washingtona za granicami okrgu Waszyngton, zatrudnia okoo 25 tysicy pracownikw, ..ktrych przytaczajca wikszo nie prbuje nawet ukrywa charakteru swej pracy". 10 Cay Mosad zatrudnia cznie z sekretarkami i sprztaczkami zaledwie

1200 osb. Wszystkie one maj polecenie odpowiada w razie pyta, e' pracuj w Ministerstwie Obrony. West pisze te, e ,,dowody zebrane od radzieckich dezerterw wskazuj, i pierwszy gwny zarzd KG B zatrudnia (na caym wiecie) okoo 15 tysicy oficerw i okoo 3000 zatrudnionych w kwaterze gwnej znajdujcej si na poudniowy zachd od stolicy, w pobliu moskiewskiej obwodnicy". Tak byo w latach pidziesitych. Nowsze dane podaj liczb 250 tysicy ludzi zatrudnionych przez KGB na caym wiecie. Nawet kubaski wywiad DGI ma okoo dwch tysicy wyszkolonych oficerw operacyjnych w kubaskich misjach dyplomatycznych w rnych krajach wiata. Chcecie wierzy czy nie. ale Mosad ma zaledwie 3035 oficerw operacyjnych dziaajcych jednoczenie w wiecie. Gwn przyczyn tej niskiej liczby jak przeczytacie w tej ksice jest fakt, e w odrnieniu od innych krajw Izrael moe korzysta z licznych lojalnych osb spord rozsianej w wiecie poza Izraelem spoecznoci ydowskiej. Suy temu unikalny system tzw. SAYANIM, czyli ochotniczych ydowskich pomocnikw. Victor prowadzi notatki dotyczce wasnych dowiadcze i wielu wydarze opowiadanych mu przez innych. Jest kiepskim pisarzem, ale posiada fotograficzn pami wykresw, planw i innych materiaw wizualnych, tak niezmiernie wan dla skutecznych dziaa wywiadowczych.

I wanie dlatego, e Mosad jest tak ma, silnie powizan organizacj. mia on dostp do tajnych akt komputerowych i opowiada ustnych, ktrych odpowiedniki byyby niedostpne dla modszego ,,zawodnika" w CIA lub KGB. On i jego koledzy z kursu jako uczniowie mieli dostp do gwnego komputera Mosadu. Spdzali niezliczone godziny, wielokrotnie studiujc najdrobniejsze szczegy dziesitkw prawdziwych operacji Mosadu. Miao to nauczy nowo zwerbowanych, jak podchodzi do operacji i jak unika dawnych bdw. Ponadto, o ile trudno byoby cile oceni unikaln historyczn zwarto spoecznoci ydowskiej, to jej przekonanie, ze niezalenie od rnic politycznych musi si ona wsplnie broni przed wrogami, prowadzi do otwartoci midzy nimi, ktrej nie znajdzie si na przykad wrd pracownikw CIA czy KGB. Krtko mwic czuj oni, e midzy sob mog rozmawia dosy szczerze i tak te czyni. n Chc, oczywicie, podzikowa Yictorowi za to, ze dal mi moliwo ujawnienia tego cennego materiau. Chc te podzikowa mojej onie, Lidii, za jej cig pomoc w tej sprawie, tym bardziej e charakter tej opowieci

stale narzuca wiksze napicie ni moja normalna polityczna dziaalno. Ponadto Biblioteka Parlamentu w Ottowie byla tak pomocna, jak jest zawsze. Claire Hoy, lipiec 1990 Prolog Operacja Sfinks Mona by wybaczy Butrusowi Eben Halimowi, e zwrci uwag na t kobiet. Bya to przecie zabjcza blondyna, noszca stale obcise spodnie i gboko wydekoltowane bluzki, ktre pokazyway akurat tyle jej urody, aby wywoa u kadego mczyzny ch zobaczenia czego wicej. Od tygodnia pojawiaa si co dzie na jego przystanku autobusowym w Yillejuif, na poudniowym przedmieciu Parya. Poniewa przystanek suy tylko dwu liniom autobusowym jednej lokalnej i jednej RATP do Parya na og czekao na nim zawsze kilku staych pasaerw, i nie mona byo jej nie zauway. Halim wprawdzie nie wiedzia o tym, ale o to wanie chodzio.

By sierpie 1978 roku. Wydawao si, e jej nawyki byy podobnie niezmienne jak jego. Znajdowaa si na przystanku, gdy Halim nadchodzi, by zapa autobus. Po kilku chwilach sportowym ferrari BB-512 podjeda jasnoskry, bkitnooki, dobrze ubrany mczyzna, przyhamowywa, aby zabra blondyn, po czym przyspiesza i odjeda, Bg raczy wiedzie dokd. Halim, Irakijczyk, ktrego ona, Samira, nie moga ju duej znosi ani jego, ani ich ponurego ycia w Paryu, powica du cz swej samotnej podry usilnym rozmylaniom o kobiecie. Mia po temu dosy czasu. Halim nie by skonny do rozmw z kimkolwiek w drodze, a bezpieczestwo irackie polecio mu, aby obiera okln drog do pracy i czsto zmienia tras. Jedynymi jej staymi punktami by niedaleki od jego mieszkania przystanek autobusowy w Yillejuifi stacja metra przy dworcu Saint Lazare. Tam Halim wsiada do pocigu, do Sarcelles, na pnocnym obrzeu miasta, gdzie uczestniczy w cile tajnych pracach zwizanych z budow reaktora atomowego dla Iraku. 13 Pewnego razu inny autobus przyby przed ferrari. Kobieta spojrzaa wzdu ulicy szukajc samochodu, nastpnie wzruszya ramionami i wsiad-

a do autobusu. Autobus Halima by nieco spniony na skutek drobnego incydentu", kiedy to dwa kwartay dalej zajecha mu drog peugeot. Kilka chwil pniej nadjechao ferrari. Kierowca rozejrza si za dziewczyn, a Halim widzc, co si stao, zawoa do niego po francusku, e pojechaa autobusem. Mczyzna, ktry wyglda na zakopotanego, odpowiedzia po angielsku, po czym Halim powtrzy mu swoj uwag w tym jzyku. . Wdziczny mczyzna spyta Halima, dokd jedzie. Halim powiedzia, e do stacji Madeleine, na tyle bliskiej dworca Saint Lazare, e mona byo przej pieszo. Kierowca, Ran S. ktrego Halim mia zna tylko jako Anglika, Jacka Donovana powiedzia, e i on jedzie w tym kierunku i zaproponowa podwiezienie. Dlaczeg nie pomyla Halim wskakujc do wozu i sadowic si wygodnie na fotelu. Ryba pokna haczyk. A dobry los sprawi, e miao si to okaza wspaniaym poowem do Mosadu. Operacja Sfinks zakoczya si spektakularnie 7 czerwca 1981 roku, gdy wyprodukowane w Stanach Zjednoczonych izraelskie myliwce bombardujce zniszczyy w toku zuchwaego rajdu nad wrogim terytorium

iracki zesp nuklearny Tamuze 17 (czy Osirak) w Tuwaitha, tu koo Bagdadu. Nastpio to jednak dopiero po latach organizowanych przez Mosad midzynarodowych intryg, zabiegw dyplomatycznych, sabotay i morderstw, ktre opniy budow fabryki, cho nie zdoay cakowicie jej wstrzyma. Izrael by powanie zaniepokojony t budow, od chwili gdy po kryzysie energetycznym 1973 roku Francja podpisaa umow w sprawie dostarczenia Irakowi, wwczas jej drugiemu najwikszemu dostawcy ropy, orodka bada jdrowych. Kryzys wzmg zainteresowanie budow elektrowni jdrowych jako alternatywnym rdem energii i kraje, ktre budoway takie urzdzenia, gwatownie zwikszay ich sprzeda na rynku wiatowym. Francja chciaa wwczas sprzeda Irakowi przemysowy reaktor o mocy 700 MW. 14 Irak zawsze podkrela, e orodek bada jdrowych mia suy celom pokojowym, przede wszystkim zaopatrzeniu Bagdadu w energi. Izrael obawia si jednak, e orodek ten bdzie uyty do produkcji bomb atomowych skierowanych przeciw niemu. Francuzi zgodzili si dostarczy dla dwch reaktorw 93-procentowy wzbogacony uran, pochodzcy z ich wojskowej fabryki w Pierrelatte. Zamierzali dostarczy Irakowi cztery adunki paliwa, cznie 150 funtw (ok. 67,5 kg t.) wzbogaconego uranu, ilo dostateczn do wy-

produkowania czterech bomb nuklearnych. W tym czasie amerykaski prezydent Jimmy Carter uczyni swoim gwnym celem w polityce zagranicznej niedopuszczanie do rozprzestrzeniania nuklearnego i dyplomaci amerykascy energicznie wywierali naciski zarwno na Francuzw, jak i na Irakijczykw, aby zmienili swe plany. Rwnie Francuzi zaczli ostronie traktowa intencje Iraku, gdy kraj ten zdecydowanie odmwi ich propozycji zastpienia wzbogaconego uranu innym, zwanym karamel substancj, z ktrej mona wytwarza energi nuklearn, ale nie mona wyprodukowa bomby jdrowej. Irak by uparty. Umowa jest umow. W lipcu 1980 roku iracki silny czowiek", Saddam Husajn, wykpi na konferencji prasowej w Bagdadzie obawy Izraelczykw. Patrzcie mwi przez lata syjonistyczne koa w Europie wyszydzay Arabw jako niekulturalnych, zacofanych ludzi, nadajcych si wycznie do jazdy na wielbdach przez pustyni. Dzi te same koa twierdz bez mrugnicia okiem, e Irak znajduje si w przededniu wyprodukowania bomby atomowej". To, e w kocu lat siedemdziesitych Irak zblia si szybko do tego momentu, skonio izraelski wywiad wojskowy AMAN do wysania wczesnemu szefowi Mosadu, wysokiemu, szczupemu, ysiejcemu exgeneraowi Tsvy Zamirowi memorandum, zwanego jako cile tajne ,,czarnym". AMAN chcia mie dokadniejsze wiadomoci dotyczce etapu realizacji planu irackiego. Dlatego te wezwano Dawida Birana,

szefa TSOMETU wydziau werbunkowego Mosadu na spotkanie z Zamirem. Biran, pucoowaty, krgolicy, zawodowy pracownik Mosadu, znany modni, spotka si nastpnie ze swymi szefami oddziau i kaza im natychmiast znale irack wtyczk do fabryk w Sarcelles we Francji. Dokadne dwudniowe przeszukiwanie akt personalnych nie dao rezultatw, wobec czego Biran wezwa szefa paryskiej stacji Mosadu, Davida Arbela, siwego poliglot, zawodowego oficera Mosadu, i przekaza mu szczegy potrzebne do wykonania zadania. Podobnie jak wszystkie inne tego typu placwki, stacja paryska mieci si w silnie umocnionej 15 piwnicy ambasady izraelskiej. Jako szef stacji Arbel by wyszy rang nawet od ambasadora. Ludzie Mosadu kontroluj worek dyplomatyczny, a caa poczta przychodzca i wychodzca w ambasadach przechodzi przez ich rce. Oni te s odpowiedzialni za utrzymanie bezpiecznych lokali, znanych jako mieszkania operacyjne". Na przykad stacja londyska posiada ponad sto takich mieszka i wynajmuje dalszych pidziesit. Pary posiada rwnie swoj grup Sayanim, czyli ochotniczych pomocnikw ydowskich, we wszystkich warstwach spoecznych. Jeden z nich, pseudonim Jacques Marcel pracowa w kadrach w fabryce jdrowej w Sarcelles. Gdyby sprawa nie bya tak pilna, nie proszono by go o dostarczenie oryginalnego dokumentu. Normalnie przekazaby informacj ustnie, albo nawet przepisa j na papierze. Wyjcie dokumentu

pociga za sob ryzyko wpadki i grozi sayanowi niebezpieczestwem. Tym razem jednak uznano, e potrzebny jest oryginalny dokument, przede wszystkim dlatego, e imiona arabskie s czsto mylce (czsto uywaj oni rnych imion w rnych sytuacjach), tak wic by mie pewno, zadano od Marcela listy wszystkich Irakijczykw, ktrzy tam pracowali. Poniewa nastpnego dnia Marcel mia i tak przyjecha do Parya na zebranie, polecono mu woy list do baganika jego samochodu razem z innymi dokumentami, ktre legalnie zabiera na zebranie. Poprzedniego wieczoru katsa (oficer operacyjny) z Mosadu spotka si z nim, otrzyma duplikat klucza do baganika i przekaza odpowiednie instrukcje. O okrelonej godzinie Marcel mia przejecha boczn ulic, niedaleko Szkoy Wojennej, gdzie zobaczy czerwonego peugeota ze szczegln nalepk na tylnej szybie. Samochd mia by wynajty i pozosta ca noc przed kawiarni, aby mie pewno zachowania miejsca na parkowanie, co w Paryu jest zawsze towarem pierwszej potrzeby. Powiedziano Marcelowi, eby objecha wok blok domostw, a gdy bdzie wraca, peugeot wyjedzie dajc mu moliwo zaparkowania w tym miejcu. Nastpnie mia po prostu pj na swoje zebranie, pozostawiajc dokument kadrowy w baganiku. Poniewa pracownicy wanych gazi przemysu s czsto wyrywkowo kontrolowani ze wzgldw bezpieczestwa, w drodze na swe spotkanie Marcel by obstawiony przez Mosad, o czym zreszt nie

wiedzia. Po przekonaniu si, e nie jest pilnowany, dwaj ludzie z Mosadu wyjli dokument z baganika i weszli do kawiarni. Podczas gdy pierwszy z nich skada zamwienie kelnerce, drugi poszed do toalety. Tam wycign aparat fotograficzny z przymocowanymi maymi skadanymi aluminiowymi nkami, zwany klamr". Urzdzenie to zaoszczdza czas, gdy jest od razu waciwie ustawione i nie wymaga nastawiania ostroci. Stosuje si do niego specjalne filmy do szybkich zdj, produkowane przez wydzia fotograficzny Mosadu. Pozwalaj one wykona piset zdj na jednej rolce. Gdy nki s ustawione, fotografujcy moe szybko wsuwai wysuwa dokumenty przed obiektyw, zwalniajc migawk trzymanym w zbach gumowym poczeniem. Po sfotografowaniu w ten sposb wszystkich trzech stron dokumentu, mosadowcy woyli go z powrotem do baganika Marcela i zniknli. Przy uyciu normalnego mosadowskiego podwjnego szyfru nazwiska zostay natychmiast przesane drog komputerow do wydziau paryskiego w Tel Awiwie. We wspomnianym systemie kady dwik fonetyczny ma swj numer. Jeli, dajmy na to, imi brzmi Abdul, to Ab" moe mie na przykad numer 7, a du" 21. Aby sprawy bardziej skomplikowa, kada liczba ma swj kod liter lub inn liczb. Te ,,panewkowe" kody zmieniane s co tydzie. Nawet po tych wszystkich zabiegach kada depesza zawiera tylko poow informacji. W naszym wypadku jedna zawieraaby kod kodu dla Ab", a druga kod kodu dla du". Gdyby

wic nawet przechwycono ktr z tych depesz, nie miaaby ona adnego sensu dla osoby prbujcej zama kod. Ca list personelu przekazano tym systemem do sztabu w dwch oddzielnych transmisjach komputerowych. Gdy tylko rozszyfrowano w Tel Awiwie nazwiska i stanowiska, przesano je do wydziau bada Mosadu oraz do AMAN-u. Pracownicy iraccy w Sarcelles byli naukowcami, ktrych uprzednio nie uwaano za zagroenie, Mosad wic nie mia w swych aktach wielu informacji o nich. Szeftsomefu wyda polecenie, aby uderzy tam, gdzie najwygodniej" czyli znale najatwiejszy cel. I to szybko. Tak trafiono przypadkowo na Butrusa Eben Halima. Pniej okazao si, e by to szczliwy strza. Ale w tym momencie zosta on wybrany tylko dlatego, e by jedynym naukowcem irackim, ktry poda adres domowy. Znaczyo to, e albo inni zwracali wicej uwagi na problemy bezpieczestwa, albo mieszkali w kwaterach wojskowych koo fabryki. Halim by te onaty (tylko poowa z nich miaa ony), ale nie mia dzieci. 42-letni Irakijczyk, onaty, ale bez dzieci by czym niezwykym. Nie wiadczyo to o normalnym, szczliwym maestwie. Teraz, gdy ju mieli swj cel, nastpn trudnoci byo zwerWyznania szpiega

17. bowanie" go. Tym bardziej e polecenie z Tel Awiwu okrelao t operacj jako ain efes, czyli tak, w ktrej nie wolno spudowa. Zrealizowaniem tego zadania obarczono dwa zespoy. Pierwszy z nich YARID zesp zajmujcy si sprawami bezpieczestwa na terenie Europy, mia rozpracowa styl ycia Halima i jego ony Samiry, sprawdzi, czy znajduje si on pod nadzorem irackim czy francuskim i za pomoc sayana pracujcego w porednictwie nieruchomociami zorganizowa w pobliu mieszkanie. Chodzio o to, eby taki zaufany sayan znalaz mieszkanie w podanym ssiedztwie i nie zadawa pyta. Drugi zespl nevlot mia dokonywa wszelkich potrzebnych wama, osprztowania" osaczonego mieszkania, instalowa podsuch, na przykad drewno", jeli mia by umieszczony w stole lub w boazerii, lub te szko", gdy chodzio o telefon. Wydzia yarid departamentu bezpieczestwa skada si z trzech grup po siedem do dziewiciu osb kada, przy czym dwie grupy pracuj za granic, a trzecia w Izraelu. Wezwanie ktrej z grup dla przeprowadzenia operacji zwizane jest zwykle z duymi targami, gdy kady uwaa swoj

prac za niezmiernie wan. Wydzia neviot skada si rwnie z trzech grup ekspertw wyszkolonych w zdobywaniu informacji za pomoc przedmiotw martwych, co oznacza wamania czy fotografowanie takich rzeczy jak dokumenty, wchodzenie do pokojw i gmachw, aby zainstalowa tam urzdzenia do inwigilacji, nie zostawiajc ladu i nie wchodzc z nikim w kontakt. W kolekcji swych narzdzi grupy te maj wytrychy do wikszoci duych hoteli w Europie i opracowuj stale nowe metody otwierania drzwi wyposaonych nawet w zamki szyfrowe i zabezpieczone kluczami specjalnymi oraz rnymi innymi sposobami. Istniej ju hotele zaopatrzone w zamki otwierane przy uyciu odcisku duego palca gocia hotelowego. Po zaoeniu i uruchomieniu w mieszkaniu Halima podsuchu pracownik shicklutu, czyli wydziau nasuchu, mia sucha i utrwala rozmowy. Tamy z pierwszego dnia naleao wysa do sztabu w Tel Awiwie, gdzie specjalici mieli okreli konkretny dialekt rozmwcw. Nastpnie jak najszybciej naleao przysa z Izraela marata, czyli suchacza", ktry najlepiej rozumia ten dialekt, aby kontynuowa nadzr elektroniczny i natychmiast przekazywa tumaczenia paryskiej stacji. W tym momencie operacji mieli mosadowcy jednak tylko nazwisko i adres. Nie mieli nawet fotografii Irakijczyka, a tym bardziej adnej gwarancji, e bdzie poyteczny. Grupa yarid zacza od obserwowania 18

z ulicy domu, w ktrym mieszka, i szpiclowania z pobliskiego mieszkania, aeby ustali przede wszystkim, jak wygldaj Halim i jego ona. Pierwszy kontakt zorganizowano ju owa dni pniej, gdy moda, przystojna kobieta o krtko przycitych wosach, przedstawiajca si jako Jacqueline, zapukaa do grzwi mieszkania Halima. Bya to Dina, pracownica yariciu, ktrej zadaniem byo dokadnie przyjrze si onie i wskaza j grupie tak, eby mona byo rozpocz powane obserwacje. Pretekstem bya sprzeda perfum, ktrych duo dostarczono Dinie. Aby unikn podejrze, Dina, wyposaona w teczk-dyplomatk i drukowane formularze zamwie, chodzia od drzwi do drzwi oferujc swj towar wszystkim mieszkacom trzypitrowego budynku. Zapukaa do drzwi Halima, zanim ten powrci z pracy. Oferta perfum podniecia Samir, podobnie jak wikszo kobiet w budynku. Nic dziwnego, skoro ceny byy duo nisze ni w sklepach. Proponowano klientkom, by przy zamwieniach paciy poow, a reszt przy odbiorze, ktremu mia te towarzyszy dodatkowy bezpatny prezent". Zoyo si dobrze, gdy Samira zaprosia Jacqueline" do mieszkania. Zacza jej opowiada, jak to jest nieszczliwa, gdy jej m nie umie osiga sukcesw, a ona pochodzi z zamonej rodziny, i znudzio si

jej wydawanie wci wasnych pienidzy na utrzymanie. Wreszcie uwaga owiadczya, e za dwa tygodnie wybiera si do Iraku, gdy jej matka ma si podda powanej operacji. Dina dowiedziaa si wic, e Halim mia pozosta samotny, a tym samym bardziej podatny na dziaania yaridu. Jacqueline" udawaa studentk z dobrej rodziny z poudniowej Francji, ktra handluje perfumami, aby troch dorobi. Okazaa Samirze gbokie wspczucie. Miaa wprawdzie za zadanie jedynie zidentyfikowa kobiet, ale nie ulegao wtpliwoci, e odniosa szczeglny sukces. Po przeprowadzeniu obserwacji przekazuje si po kadym etapie wszystkie najdrobniejsze szczegy do bezpiecznego lokalu, gdzie zesp analizuje otrzymane informacje i planuje nastpne kroki. Odbywa si to na og w czasie dugich godzin wypytywania i dokadnego wielokrotnego analizowania kadego szczegu. Czsto powstaj przy tym ostre spory, gdy rni ludzie omawiaj znaczenie jakiego konkretnego czynu czy zdania. Zdecydowano, e skoro Dina (Jacqueline) znalaza wsplny jzyk z Samira, mona to wykorzysta do przyspieszenia biegu sprawy. Nastpnym jej zadaniem miao by dwukrotnie wywabienie kobiety z jej mieszkania pierwszy raz po to, by zesp mg ustali najlepsze miejsce 19

do umieszczenia aparatu podsuchowego, a nastpnie, aby go zainstalowa. Oznaczao to wejcie do lokalu, wykonanie zdj, pomiarw, prbek koloru i wszystkiego, co byo potrzebne, by zagwarantowa moliwo sporzdzenia dokadnych duplikatw przedmiotu z zainstalowan w nich pluskw". Przy wszystkim, co robi Mosad, zasad jest minimalizowanie ryzyka. W czasie pierwszej wizyty Samira skarya si, e ma trudnoci ze znalezieniem dobrego fryzjera, ktry by co zrobi z kolorem jej wosw. Gdy Jacqueline" wrcia po dwch dniach z towarem (tym razem na krtko przed powrotem Halima do domu, aby mc zobaczy, jak, wyglda), opowiedziaa Samirze o swoim modnym fryzjerze z lewego brzegu Sekwany. Opowiedziaam Andre o pani, a on owiadczy, e strasznie chciaby popracowa nad pani wosami rzeka bdzie to wymagao kilku wizyt. On jest strasznie pedantyczny. Ale bd bardzo rada zabra pani ze sob. Samira skwapliwie skorzystaa z okazji. Oni ona, ani jej m nie mieli w okolicy przyjaci i nie prowadzili ycia towarzyskiego. Radowaa j wic moliwo spdzenia kilku popoudniowych godzin w miecie, z dala od nie koczcej si nudy w mieszkaniu.

W zwizku z zakupem perfum Jacqueline" przyniosa te Samirze fantazyjne etui na klucze z maymi zaczepami dla kadego. By to obiecany specjalny prezent. Prosz! powiedziaa prosz mi da klucz od mieszkania, a poka, jak to dziaa. Samira nie zauwaya, e gdy wrczaa klucz Jacqueine", ta wsuna go do zamykanego, piciocentymetrowego pudeeczka z zawiasami, ktre wygldao jak jeszcze jeden prezent, ale wypenione byo plastelin pokryt talkiem, aby nie przylepiaa si do klucza. Gdy klucz wsuwano do pudeeczka i cile je zamykano, pozostawa doskonay odcisk w plastelinie, pozwalajcy zrobi duplikat. Neviot mogli si wama rwnie bez klucza, ale po co ryzykowa, jeli mona spraw zaatwi najprociej wchodzc zwyczajnie gwnym wejciem, jakby naprawd byo si jednym z mieszkacw. Znajdujc si w mieszkaniu zamykali oni zawsze drzwi na klucz, po czym wciskali sztab midzy wewntrzn klamk a podog. W ten sposb jeli kto zdoa nawet przej nie spostrzeony obok zewntrznego obserwatora i stara si otworzy drzwi, musia doj do wniosku, e zamek si zepsu i pj po pomoc, dajc tym wewntrz wicej czasu, aby ulotni si niezauwaonymi.

20 Gdy Halim zosta ju zidentyfikowany, yarid rozpocz nieruchome ledzenie". System ten pozwala rozpozna czyj tryb ycia bez najmniejszego ryzyka zdemaskowania. Polegao to na obserwowaniu odcinkami, bez chodzenia za nim. Ustawiano nie opodal czowieka, ktry obserwowa, w jakim kierunku udaje si inwigilowany. Po kilku dniach obserwacj przejmowa kto inny, ustawiony przy dalszym bloku, i tak kontrolowa mona byo ca tras. W wypadku Halima byo to niezwykle atwe, gdy kadego dnia szed na ten sam przystanek autobusowy. Za pomoc nasuchu zesp operacyjny dokadnie ustali, kiedy Samira odlatuje do Iraku. Usyszano te, jak Halim powiedzia jej, e ma i do ambasady irackiej na kontrol bezpieczestwa. To skonio Mosad do jeszcze wikszej ostronoci. Wci jednak nie mieli pojcia, jak go zwerbowa, a jako e sprawa bya bardzo pilna, mieli niewiele czasu na ustalenie, czy Halim bdzie skonny do wsppracy. Tym razem wymogi bezpieczestwa operacyjnego wykluczyy jako zbyt ryzykowne uycie O TERA, czyli Araba opacanego dla nawizywania kontaktu z innymi Arabami. Sprawa miaa by zaatwiona za jednym zamachem, aby jej nie komplikowa. Szybko odrzucono pomys, eby DinaJako Jacqueline", moga dotrze do Halima poprzez jego on. Po drugim spotkaniu u fryzjera Samira nie chciaa ju zadawa si z Jacqueline".

Widziaam, jak spogldasz na t dziewczyn powiedziaa Halimowi w toku jednego ze swych penych uszczypliwoci przemwie nie wyobraaj sobie niczego tylko dlatego, e wyjedam. Znam ci dobrze. Wreszcie wpadli na pomys dziewczyny na przystanku autobusowym i katsy Rana S. jako wspaniaego Anglika, Jacka Donovana. Wypoyczone ferrari i inne pozorne akcesoria bogactwa Donovana miay dokona reszty. W czasie pierwszej jazdy samochodem Halim nie zdradzi niczego o swej pracy. Twierdzi, e jest studentem (raczej starszawym pomyla Ran). Wspomnia tylko, e jego ona ma wyjecha, a on lubi dobrze zje, chocia jako muzumanin nie pije. Donovan stara si poda swj zawd w sposb moliwie nie okrelony, eby zapewni sobie jak najwiksz moliwo manewru. 21 Powiedzia, e zajmuje si handlem midzynarodowym i napomkn, e moe ktrego dnia Halim zechce odwiedzi jego will na wsi, albo zje z nim obiad w czasie nieobecnoci ony. Halim do niczego si nie zobowiza.

Nastpnego ranka blondyna znw si pojawia i Donovan zabra j ze sob. Kolejnego dnia Donovan si pokaza, ale dziewczyny nie byo, wic znw zaproponowa Halimowi wspln jazd do miasta, dodajc, e mog wpa razem na filiank kawy. O swej piknej towarzyszce Donovan powiedzia: Och, to po prostu taka mewka, ktr spotkaem. Zacza mie zbyt wielkie wymagania, wic j spawiem. Pod pewnym wzgldem szkoda. Bya bardzo dobra. Pan rozumie, co mam na myli. Ale tego dobra nigdy nie zabraknie. Halim nie wspomnia Samirze o swym nowym przyjacielu. Wola to zachowa dla siebie. Gdy Samira odleciaa do Iraku, Donovan, ktry teraz systematycznie zi Halima i stawa si dosy przyjacielski, owiadczy, e na jakie dziesi dni musi pojecha do Holandii. Da Halimowi swoj wizytwk, ktra wprawdzie bya kamuflaem, ale podawaa naprawd istniejce biuro z szyldem i sekretark, na wypadek gdyby Halim zadzwoni, lub wpad pod dobry" adres w wieo odremontowanym budynku, w grnej czci Champs Eysees. W rzeczywistoci przez cay ten czas Ran (Donovan) mieszka w bezpiecznym domu, gdzie po kadym spotkaniu z Halimem widywa si z szefem stacji lub jego zastpc, aby zaplanowa nastpny ruch, napisa raporty, przeczyta notatki z nasuchw i przemyle kady moliwy

scenariusz. Przed kadym powrotem Ran najpierw spacerowa, aby zobaczy, czy nikt go nie ledzi. W bezpiecznym domu zmienia dokumenty i pozostawia tam swj brytyjski paszport. Za kadym razem pisa dwa raporty. Pierwszy z nich by raportem informacyjnym, w ktrym podawa dokadnie szczegy tego, co mwiono na spotkaniu. Drugi raport operacyjny zawiera odpowiedzi na pytania: kto, co, gdzie, kiedy i dlaczego. Wymienia wszystko, co wydarzyo si w czasie spotkania. Ten drugi raport wkadano do innej teczki i przekazywano bodelowi, czyli gocowi, ktry przenosi informacje z bezpiecznych domw do ambasady. Raport operacyjny i informacyjny przesya si oddzielnie, komputerem, albo workiem dyplomatycznym do Izraela. Raport operacyjny jest dzielony, aby uniemoliwi wykrycie. Na przykad: jedna informacja mwi: spotkaem si z przedmiotem w (patrz oddzielnie)", a druga 22 zawiera sprecyzowanie miejsca, itd. Kada osoba ma dwa szyfrowe nazwiska jedno dla raportw informacyjnych, drugie dla operacyjnych, ale nie zna adnego z nich. Najwiksza troska Mosadu dotyczy zawsze cznoci. Poniewa wiedz, co potrafi sami, sdz, e inne kraje te mog zrobi to samo. Po wyjedzie Samiry Halim zerwa z rutyn swego ycia i po pracy

zostawa w miecie, aby samotnie zje w restauracji lub wpa do kina. Ktrego dnia zadzwoni do swego przyjaciela Donovana i zostawi wiadomo. Po trzech dniach Donovan oddzwoni. Halim mia ochot gdzie wyj, wic Donovan zabra go do drogiego kabaretu na obiad z wystpami. Upiera si, e sam za wszystko zapaci. Teraz Halim ju pi. W cigu dugiego wieczoru Donovan wspomnia o kontrakcie, nad ktrym pracuje. Chcia sprzedawa do krajw afrykaskich stare kontenery, ktrych miano tam uywa na mieszkania. W niektrych miejscach s oni tam strasznie nieszczliwi. Wycinaj dziury, ktre maj suy za okna i drzwi i mieszkaj w tym mwi Donovan. Dostaem sygna, e w Tulenie mog kupi je prawie za bezcen. Jad tam w kocu tygodnia. Moe by pan mi towarzyszy? Bybym chyba tylko ciarem rzek Halim. Nie mam pojcia o tych sprawach. Nonsens. To dosy daleko, dugo si jedzie i bardzo chciabym mie towarzystwo. Zostaniemy tam na noc i wrcimy w niedziel. C pan ma innego do roboty w ten weekend? Plan prawie si zaama, gdy w ostatniej chwili miejscowy sayan przestraszy si. Zastpi go jaki katsa odgrywajcy businesmana, ktry sprzedawa kontenery Donovanowi. Gdy tamci targowali si o cen, Halim zauway, e jeden podniesiony dwigiem kontener by pod spodem

zardzewiay (wszystkie byy takie i oczekiwano wanie, e Halim to zauway). Odcign na bok Donovana i zwrci mu na to uwag. Dziki temu przyjaciel jego wytargowa rabat na tysicu dwustu kontenerach. Wieczorem przy obiedzie Donovan da Halimowi tysic dolarw. Nie krpuj si pan, bierz to powiedzia zaoszczdzi mi pan duo wicej zwracajc uwag na t rdz. Tam, dokd jad, nie bdzie to miao, oczywicie, znaczenia, ale ten facet, ktry je sprzedawa, nie wiedzia o tym. 23 Po raz pierwszy Halim zrozumia, e poza miym spdzeniem czasu, nowo odkryta przyja moga te przynosi korzyci materialne. Mosad wiedzia, e stosujc oddzielnie lub cznie pienidze, seks i pewnego rodzaju motywacje psychologiczne mona kupi prawie wszystko. Tak wic upatrzony czowiek Halim zosta w tym momencie ,,zapany". Nadszed czas na tachless przejcie z Halimem do spraw powanych. Wiedzc, e Halim ma pene zaufanie do jego kamuflau, Donovan zaprosi Irakijczyka do swego" luksusowego apartamentu w hotelu Sofitel-Bourbon" przy ulicy Saint Dominique 32. Zaprosi te mod call-girl, Marie-Claude Magal. Po zamwieniu obiadu Donovan powiedzia swojemu gociowi, e musi nagle wyj w pilnej sprawie. Zostawi

na stole faszywy telex, ktry mia uwiarygodni to twierdzenie. Przykro mi powiedzia ale zabawiajcie si, a ja si odezw. Tak wic Halim i dziewczyna zabawiali si. Epizod zosta sfilmowany, nawet nie tyle dla szantau, ile eby wiedzie, co zaszo, co Halim mwi i robi. Izraelski psychiatra lcza ju nad kadym szczegem raportw dotyczcych Halima, aby znale najskuteczniejsze sposoby podejcia do niego. Izraelski fizyk atomowy by rwnie pod rk, gdyby potrzebne byy jego usugi. Wkrtce miay by potrzebne. Dwa dni pniej Donovan wrci i zatelefonowa do Halima. Przy kawie Halim zauway, e jego przyjaciel by wyranie czym poruszony. < Mam okazj zrobienia wspaniaego interesu z pewn firm niemieck. Chodzi o specjalne rurki dla poczty pneumatyczej do przesyania materiaw radioaktywnych dla celw medycznych rzek Donovan. Wszystko to jest bardzo specjalistyczne. Chodzi o due pienidze, ale niczego o tych sprawach nie wiem. Skierowano mnie do pewnego naukowca angielskiego, ktry zgodzi si zbada te rurki. Kopot polega jednak na tym, e on chce zbyt wiele pienidzy, a ponadto nie bardzo mu ufam. Wydaje mi si, e jest on powizany z Niemcami. Moe mgbym pomc rzek Halim.

Dzikuj, ale do zbadania tych rurek potrzebny mi jest naukowiec. Ja jestem naukowcem powiedzia Halim. Donovan wyglda na zdziwionego. Co pan przez to rozumie? Mylaem, e pan jest studentem. Pocztkowo musiaem tak panu powiedzie. Ale jestem naukowcem przysanym tu z Iraku w specjalnej misji. Jestem pewien, e mgbym pomc. 24 Pniej Ran mwi, e gdy Halim ostatecznie przyzna si jaki ma zawd, poczu si tak, jakby kto wysczy z niego ca krew i wpompowa zamiast niej ld, a nastpnie wysczy ten ld i wpompowa zamiast niego wrztek. Teraz go mieli. Ale Ran nie mg okaza swego podniecenia. Musia si opanowa. Powinienem spotka tych panw w ten weekend w Amsterdamie. Musz pojecha tam dzie czy dwa wczeniej. Ale moe przysabym po pana mj odrzutowiec w sobot rano. Halim zgodzi si.

Nie poauje pan tego rzek Donovan. Jeli to rzeczy autentyczne, to mona na tym zarobi kup forsy. Odrzutowiec pomalowany tymczasowo w znaki firmy Donovana by sprowadzony na t okazj z Izraela. Biuro amsterdamskie naleao do bogatego przedsibiorcy ydowskiego. Ran nie chcia przekracza granicy razem z Halimem, gdy posugiwa si swymi prawdziwymi dokumentami, a nie faszywym paszportem brytyjskim. Wola zawsze tak robi, by unikn ewentualnego zdemaskowania na granicy. Gdy Halim dojecha limuzyn, ktra oczekiwaa go na lotnisku, do biura w Amsterdamie, wszyscy byli ju na miejscu. Dwoma przedsibiorcami byli oczywicie katsa z Mosadu, Itsik E., posugujcy si niemieckim paszportem oraz izraelski atomista, Benjamin Goidstein. Ten ostatni przywiz rurk jako wzr, ktry Halim mia zbada. Po wstpnej dyskusji Ran i Itsik opucili pokj rzekomo dla opracowania szczegw finansowych, pozostawiajc dwch naukowcw samych dla omwienia spraw technicznych. Wsplne zainteresowania i fachowo sprawiy, e obaj panowie poczuli si natychmiast kolegami. Goidstein spyta Halima, skd wie tak wiele o przemyle jdrowym. By to strza w ciemno. Ale Halim, ktry zupenie zatraci czujno, powiedzia mu, czym si zajmuje.

Gdy pniej Goidstein opowiedzia Itsikowi o wyznaniach Halima, postanowili zaprosi niczego nie podejrzewajcego Irakijczyka na obiad. Ran mia si usprawiedliwi, e nie moe do nich doczy. Przy obiedzie gospodarze przedstawili plan, nad ktrym, jak twierdzili, pracuj: prby sprzeday krajom trzeciego wiata elektrowni atomowych. Oczywicie dla celw pokojowych. Paski projekt fabryki mwi Itsik byby dla nas doskonaym wzorcem dla sprzeday tym ludziom. Gdyby pan mg zdoby dla nas tylko kilka szczegw, planw, itp wszyscy zrobilibymy na tym majtek. 25 Musi to jednak zosta midzy nami. Nie chcemy, eby Donovan dowiedzia si o tym, gdy zaraz zechce mie w tym udzia. My mamy kontakty, a pan jest fachowcem. Naprawd Donovan nie jest nam potrzebny. Hm, nie jestem taki pewien powiedzia Halim. Donovan by dla mnie dobry. A ponadto, czy nie jest to, wie pan, co niebezpiecznego? Nie powiedzia Itsik. Nie ma niebezpieczestwa. Pan musi mie stay dostp do tych rzeczy, a my chcemy wzi to tylko za wzr. To wszystko. Dobrze panu zapacimy i nikt si nigdy nie dowie. Skd si

maj dowiedzie? To si robi zawsze. Przypuszczam rzek z wahaniem Halim, zainteresowany jednak perspektyw duych pienidzy. Ale co z Donovanem? Nie chc niczego robi za jego plecami. A czy pan myli, e on pana wtajemnicza we wszystkie swoje transakcje? Panie! On si nigdy o tym nie dowie. Przecie moe pan dalej przyjani si z Donovanem i robi interesy z nami. Na pewno nigdy mu niczego nie powiemy, bo bdzie chcia mie udzia. Teraz ju naprawd go mieli. Perspektywa olbrzymich bogactw tego byo za duo. Goidstein mu si podoba. Ponadto nie pomaga im przecie w projektowaniu bomby. A i Donovan nie musia si nigdy dowiedzie. Wic pomyla dlaczego by nie? Halim zosta oficjalnie zwerbowany i jak wielu zwerbowanych nie zdawa sobie nawet z tego sprawy. Donovan wypaci Halimowi osiem tysicy dolarw za pomoc w sprawie rurek, a nastpnego dnia, po uczczeniu tego drog kolacj z dziewczyn w swoim pokoju, szczliwy Irakijczyk odwieziony zosta prywatnym" odrzutowcem do Parya.

W tym momencie zakadano, e Donovan zniknie zupenie z pola widzenia Halima, aby oszczdzi temu ostatniemu kopotliwej koniecznoci ukrywania czego przed nim. Znikn na jaki czas, chocia pozostawi Halimowi numer telefonu w Londynie na wypadek, gdyby ten chcia si z nim skontaktowa. Donovan powiedzia, e ma interesy w Anglii i nie wie, jak dugo bdzie nieobecny. Dwa dni pniej Halim spotka w Paryu swoich nowych wsplnikw. Itsik, duo bardziej nachalny od Donovana, chcia od razu otrzyma rozplanowanie irackiej fabryki cznie ze szczegami dotyczcymi jej pooenia, wydajnoci i dokadnego kalendarza budowy. Pocztkowo Halim zgodzi si bez szczeglnych zahamowa. Obaj Izraelczycy nauczyli go, jak robi fotokopie uywajc papieru do dokumentw". Specjalny papier kadzie si po prostu na dokumencie, jaki ma by skopiowany i przyciska przez kilka godzin ksik lub innym przedmiotem. Obraz zostaje przeniesiony na papier, ktry nadal wyglda jak zwyky papier, ale po odpowiedniej obrbce pozostaje na nim negatywowa odbitka kopiowanego dokumentu. W miar jak Itsik domaga si od Halima coraz to nowych informacji hojnie pacc mu za kadym razem, Irakijczyk zacz zdradza objawy tzw. reakcji szpiegowskiej": uderzenia gorca i zimna, podniesiona temperatura, bezsenno, stay niepokj. Rzeczywiste fizyczne objawy wywo-

ane przez strach przed wpadk. Im wicej kto robi, tym bardziej obawia si nastpstw swoich dziaa. Co robi? Jedyne, co przyszo Halimowi do gowy, to zatelefonowa do swego przyjaciela Donovana. On bdzie wiedzia, co robi. On zna ludzi na wysokich, tajemniczych funkcjach. Gdy Donovan odpowiedzia na jego telefon, Halim prosi: Musi pan mi pomc. Mam kopoty, ale nie mog o nich mwi przez telefon. Wpadem w tarapaty. Potrzebuj paskiej pomocy. Donovan zapewni go, e przyjaciele wanie po to istniej i powiedzia, e za dwa dni przyleci z Londynu i spotka si z nim w apartamencie Sofitelu. Oszukano mnie zawoa Halim, przyznajc si do caego tajnego" interesu, ktry zawar w Amsterdamie z niemieck firm. Przykro mi, by pan takim dobrym przyjacielem, ale poasiem si na pienidze. ona zawsze da, ebym wicej zarabia, ebym poprawi swoj sytuacj materialn. Ujrzaem szans. Jake byem samolubny i gupi. Prosz mi wybaczy. Potrzebuj paskiej pomocy. Donovan okaza si wspaniaomylny. To s interesy powiedzia Halimowi. Po czym zasugerowa, e w rzeczywistoci Niemcy mog by Amerykanami z CIA. Halim by jak

oguszony. Daem im wszystko co miaem powiedzia ku zadowoleniu Rana a oni cigle daj ode mnie wicej. Pomyl o tym rzek Danovan. Znam pewnych ludzi. W kadym razie na pewno nie jest pan pierwszym facetem, ktry da si nabra na pienidze. Odprymy si i zabawimy troch. Gdy si dobrze przyjrze, sprawy takie rzadko maj si tak kiepsko, jak pozornie wygldaj. Tego wieczora Donovan i Halim zjedli razem zakrapiany obiad, po czym Donovan kupi mu inn dziewczyn. Uspokoi paskie nerwy, zamia si. " Rzeczywicie uspokoia. Upyno okoo piciu miesicy od chwili, gdy rozpoczto ca operacj. Jest to dla tego typu spraw szybkie tempo. Jednake wobec tak wysokiej stawki uznano, e szybko jest spraw zasadnicz. Niemniej jednak ostrono bya w tym momencie nakazem chwili. A e Halim by tak napity i przeraony, trzeba go byo potraktowa agodnie. Po kolejnej gorcej naradzie w bezpiecznym domu postanowiono, e Ran wrci do Halima i powie mu , e to rzeczywicie bya operacja CIA.

Powiesz mnie zawoa Halim Powiesz mnie! Nie powiesz powiedzia Donovan. Nie jest tak le. Co innego, gdyby pan pracowa dla Izraelczykw. A poza tym kto si dowie? Zawarem z nimi porozumienie. Chc jeszcze tylko jednej informacji i zostawi pana w spokoju. Co? C jeszcze mog im da? Nie wiem wprawdzie, co to ma za znaczenie, ale wydaje mi si, e pan to wie rzek Donovan, wycigajc jaki papier z kieszeni. Oni chc wiedzie, jak Irak zareaguje, gdy Francja zaproponuje, aby zastpi to wzbogacone co czym, co si nazywa karamel. Powiedz im pan to, a oni nigdy nie bd pana niepokoi. Oni nie maj interesu w skrzywdzeniu pana. Chc tylko informacji. Halim powiedzia, e Irak chce wzbogaconego uranu, ale e za kilka dni przyjedzie egipski fizyk Jahia El Meshad, aby skontrolowa plany i podj w imieniu Iraku decyzj w tych sprawach. Czy spotka si pan z nim? spyta Donovan. O, tak. On spotka si z wszystkimi, ktrzy pracuj nad planem. To dobrze. W takim razie moe zdoa pan zdoby t informacj

i skocz si paskie kopoty. Halim wyglda troch spokojniej i nagle zacz si strasznie spieszy do wyjcia. Poniewa mia teraz pienidze, sam wynaj dziewczyn przyjacik Marie-Claude Magal, kobiet, ktra mylaa, e przekazuje informacje miejscowej policji, lecz w rzeczywistoci za atwo zarobione pienidze przekazywaa poufne wiadomoci Mosadowi. Gdy Halim powiedzia Magal, e chciaby zosta jej staym klientem, podaa mu za rad Donovana nazwisko swej przyjaciki. 28 Teraz Donovan nalega na Halima, eby ten zorganizowa spotkanie przy obiedzie z Meshadem w restauracji, do ktrej Donovan by w tym czasie przypadkowo" wpad. Umwionego wieczoru Halim udajc zdziwienie przedstawi Meshadowi swego przyjaciela Donovana. Jednak ostrony Meshad rzuci grzecznie hallo" i zaproponowa Halimowi, aby po skoczonej rozmowie ze swym przyjacielem wrci do ich stou. Halim by zbyt zdenerwowany, eby cho zawadzi w rozmowie o temat karamelu, za Meshad nie wykaza adnego zainteresowania dla wyjanie Halima, ktry zapewnia, e jego przyjaciel Donovan potrafi kupi prawie wszystko i mgby by kiedy im przydatny.

Pnym wieczorem Halim zatelefonowa do Donovana i powiedzia, e niczego nie wycign z Meshada. Nastpnego wieczoru w czasie spotkania w hotelu Donovan zapewni Halima, e gdyby zdoby kalendarz wysyek z fabryki w Sarcelles do Iraku, to by to wystarczyo CIA, ktra odczepiaby si od niego. W tym czasie Mosad dowiedzia si od biaego" agenta, ktry pracowa w dziedzinie finansw dla rzdu francuskiego, e Irak nie jest skonny zgodzi si na zastpienie wzbogaconego uranu karamelem. Niemniej jednak Meshad, jako czowiek odpowiedzialny za cae przedsiwzicie, mg by cenn zdobycz, gdyby tylko istnia sposb dotarcia do niego. Po powrocie z Iraku Samira zobaczya, e Halim si zmieni. Twierdzi, e awansowa i dosta podwyk, sta si te nagle bardziej romantyczny i zacz zaprasza j do restauracji. Zastanawiali si nawet, czy nie kupi samochodu. Halim by wprawdzie wybitnie zdolnym naukowcem, ale w sensie yciowym nie by zbyt mdry. Pewnej nocy, wkrtce po powrocie ony, opowiedzia jej o swym przyjacielu Donovanie i o swoich kopotach z CIA. Kobieta wpada w furi. W toku swej tyrady dwukrotnie powiedziaa, e byo to prawdopodobnie izraelskie bezpieczestwo, a nie CIA.

Co to moe obchodzi Amerykanw krzyczaa. Kto poza Izraelczykami i gupi crk mojej matki zechciaby w ogle odezwa si do ciebie. Nie bya taka gupia. Kierowcy dwch ciarwek, ktre 5 kwietnia 1979 roku wiozy silniki dla myliwcw Mirage z fabryki Dassaulta do hangaru, w niedalekim od 29 Tulonu miasteczki La Seyne-sur-Mer, na francuskiej Riwerze, nie zwrcili uwagi na trzeci ciarwk, ktra przyczya si do nich w drodze. Tworzc nowoczesn replik konia trojaskiego, opierajcy si na otrzymanych od Halima informacjach Izraelczycy ukryli w wielkim metalowym kontenerze grup piciu sabotaystw z neviot, i fizyka atomowego, wszystkich ubranych w normalne, uliczne stroje i wszmugIowali ich jako cz trzysamochodowego konwoju na strzeony teren. Wiedzieli, e wartownicy zawsze zwracaj pilniejsz uwag na towary wywoone ni na dostarczane. Przypuszczali, e machn tylko rk, aby pokaza, e konwj moe wjecha. Na to wanie stawiali. Fizyk atomowy bdcy w tej grupie przylecia z Izraela, aby dokadnie ustali, gdzie naley umieci adunki na zbudowanych w wyniku trzyletniej pracy, przechowywanych w hangarze rdzeniach reaktorw atomowych, tak aby wywoa

najwiksz szkod. Jeden z wartownikw na subie tego dnia by czowiekiem nowym, zatrudnionym od niedawna. Przyszed jednak z tak doskonaymi wiadectwami, i nikt nie mg go podejrzewa, e to on zabra klucz do otwierania pomieszczenia magazynowego, w ktrym czekao na majc nastpi za kilka dni wysyk wyposaenie przeznaczone dla Iraku. Zgodnie z fachow rad fizyka, zesp izraelski umieci w strategicznych miejscach rdzeni reaktorw pi adunkw plastiku. Tymczasem, gdy wartownicy stali u bram terenu magazynowego, uwag ich przycign nagle jaki haas na ulicy. Wygldao na to, e samochd potrci przechodzc przystojn kobiet. Chyba nie bardzo ucierpiaa. W kadym razie, sdzc po nieprzyzwoitych obelgach, jakimi obsypywaa zakopotanego kierowc, na pewno nie zostay uszkodzone jej struny gosowe. Zebrao si mae zbiegowisko gapiw. Znaleli si w nim rwnie sabotayci, ktrzy przeskoczyli przez pot od tyu i przeszli przed front magazynw. Jeden z nich sprawdzi, czy wszyscy francuscy stranicy znajduj si w tumie, a wic poza zasigiem niebezpieczestwa, po czym za pomoc trzymanego w rku urzdzenia uruchomi skomplikowany zapalnik i zniszczy szedziesit procent skadnikw reaktora, opniajc o wiele miesicy plany Iraku i powodujc straty w wysokoci 23 milionw

dolarw. Dziwnym trafem adne inne urzdzenia umieszczone w hangarze nie ucierpiay. Gdy wartownicy usyszeli za sob guchy huk, pobiegli natychmiast do hangaru. Jak tylko si oddalili, samochd, ktry wywoa wypadek" odjecha, za sabotayci i poszkodowana kobieta, dobrze wyszkolona do takich celw, spokojnie zniknli w bocznych ulicach miasteczka La Seyne-sur-Mer. Operacja zakoczya si penym sukcesem. Powanie opnia plany Iraku, a przy okazji przysporzya wielu kopotw Saddamowi Husajnowi. Organizacja obrocw rodowiska zwana Groupe des Ecologistes Francais", o ktrej nikt nie sysza przed tym incydentem, przyznaa si do odpowiedzialnoci za wybuch. Wprawdzie policja francuska zdementowaa to twierdzenie, ale poniewa spowodowaa jednoczenie cakowite przemilczanie wszelkich informacji w sprawie ledztwa dotyczcego sabotau, gazety zaczy drukowa spekulacje na temat jego autorstwa. Na przykad France Soir" twierdzia, e policja podejrzewa lewicowych ekstremistw", za Le Matin" gosi, e jest to dzieo Palestyczykw pracujcych dla Libii. Tygodnik Le Point" podejrzewa Amerykanw. Inni oskarali Mosad. Ale urzdnik rzdu izraelskiego odrzuci to oskarenie jako przejaw antysemityzmu".

* Halim i Samira wrcili do domu grubo po pnocy po kolacji zjedzonej na lewym brzegu Sekwany. On otworzy radio chcc przed pjciem do ka posucha troch muzyki. Zamiast tego usysza wiadomo o wybuchu. Halim wpad w panik. Zacz biega po mieszkaniu ciskajc na chybi trafi przedmiotami, wykrzykujc wiele gupstw. Co si z tob stao wykrzykna Samira czy ty zwariowa!? Wysadzili reaktor krzykn teraz i mnie wysadz. Zatelefonowa do Donovana. Po godzinie przyjaciel oddzwoni. Prosz nie robi adnych gupstw, powiedzia, prosz zachowa spokj. Nikt nie moe czy z tym pana osoby. Spotkajmy si jutro wieczorem w hotelu. Halim dygota jeszcze, gdy przyby na spotkanie. Nie spa. Nie ogoli si. Wyglda strasznie. Teraz Irakijczycy powiesz mnie jcza a potem oddadz mnie Francuzom i ci mnie zgilotynuj.

Nie ma to z panem nic wsplnego mwi Donoyan. Pomyl pan o tym. Nikt nie ma adnych powodw, aby wini pana. To straszne. Straszne. Czy to moliwe, e Izraelczycy maczali w tym palce? Samira sdzi, e to oni. Czy to moe by? Czowieku, we si w gar. O czym pan mwi? Nikt z ludzi, z ktrymi handluj, nie zrobiby nic takiego. To prawdopodobnie jakie szpiegostwo przemysowe. W tej dziedzinie konkurencja jest bardzo dua. Sam mi pan to mwi. Halim owiadczy, e wraca do Iraku. W kadym razie ona jego chciaa wyjecha, a on ju dosy czasu odpracowa w Paryu. Chcia uciec od tych ludzi. Nie pojad przecie za nim do Bagdadu. Donovan, chcc wykluczy myl o jakimkolwiek zwizku Izraelczykw z t spraw, rozwija swoj teori sabotau przemysowego i powiedzia Halimowi, e jeeli rzeczywicie pragnie nowego ycia, to mgby si zwrci do Izraelczykw. Mia dwa powody, by to sugerowa; po pierwsze, jeszcze bardziej zdystansowa siebie od Izraelczykw, po drugie sprbowa bezporedniego zwerbowania. Zapac. Dadz panu now osobowo i bd pana chronili. Strasznie chcieliby wiedzie, co pan wie o fabryce.

Nie. Nie mog rzek Halim. Nie z nimi. Wracam do domu. I wrci. Sprawa Meshada bya nadal nie rozwizana. By jednym z niewielu arabskich naukowcw cieszcych si autorytetem w dziedzinie atomistyki. By bliski irackich wyszych wojskowych i wadz cywilnych. Mosad wci mia nadziej, e go zwerbuje. Jednake mimo niewiadomej pomocy Halima wiele kluczowych pyta pozostawao bez odpowiedzi. 7 czerwca 1980 roku Meshad odby kolejn podr do Parya. Tym razem mia przekaza kilka ostatecznych decyzji w sprawie transakcji. Odwiedzajc fabryk w Sarcelles, powiedzia naukowcom francuskim: dokonujemy zmian w historii wiata arabskiego". To wanie niepokoio Izrael. Izraelczycy przechwycili francuskie teleksy z dokadnym planem podry Meshada. Ustalili, e zatrzyma si w pokoju 9041 hotelu Meridien, co uatwio zaoenie podsuchu, zanim si tam wprowadzi. Meshad urodzi si 11 stycznia 1932 w Banham, w Egipcie. By to wybitny naukowiec. Jego gste, czarne wosy zaczynay si ju wyranie cofa nad czoem. Paszport jego stwierdza, e jest wykadowc na wydziale energii atomowej uniwersytetu w Aleksandrii. Pniej, w wywiadzie dla egipskiej prasy, jego ona Zamuba mwia,

e wanie oboje z trojgiem dzieci (dwiema dziewczynkami i chopcem) mieli wyjecha z Kairu na wakacje. Meshad kupi ju nawet bilety na 32 samolot, gdy kto z fabryki w Sarceles zatelefonowa do niego. Syszaa, jak mwi: Dlaczego ja? Mog przysa eksperta. ona twierdzia, e od tej chwili by bardzo powany, a nawet gniewny. Przypuszczaa, e w administracji francuskiej tkwi agent izraelski, ktry zastawi na niego puapk. Oczywicie, e istniao niebezpieczestwo. Mawia mi, e bdzie pracowa nad zbudowaniem bomby, nawet gdyby mia za to zapaci yciem. Oficjalna wersja przekazana rodkom przekazu przez wadze francuskie stwierdzaa, e jaka prostytutka zaczepia Meshuda w windzie, gdy okoo godziny sidmej wieczr burzliwego 13 marca 19X0 roku wraca do swego pokoju na dziewitym pitrze. Mosad wiedzia ju, e Meshad ma silne dewiacje seksualne, a konkretnie: skonnoci sado-masochistyczne i e od dawna regularnie zaspokaja mu je prostytutk o przezwisku Marie

Express. Miaa przyj okoo wp do smej wieczorem. Naprawd nazywaa si Marie-Claude Magal i bya t sam, ktr Ran pocztkowo posa do Halima. Jakkolwiek wykonywaa wiele zada dla Mosadu. nigdy nie wiedziaa dokadnie, kim byli jej pracodawcy. Pki pacili, nic j to nie obchodzio. Wiedzieli te, e Meshad to twardy ksek, nie taki atwowierny jak Halim. A poniewa moliwe byo, e zostanie tylko kilka dni, postanowiono zwrci si do niego bezporednio. Jeli si zgodzi tumaczy Arbel bdzie zwerbowany. Jeli nie, bdzie martwy. Nie zgodzi si. Na krtko przed przybyciem Magal wysano pod drzwi Meshada mwicego po arabsku katsa Yehud Gila. Meshad uchyli drzwi na tyle, by mc wyjrze, ale pozostawi zaoony acuch i warkn: kto ty, czego chcesz?". Gil odpar: Przychodz od potgi, ktra duo zapaci za odpowiedzi". Meshad zawoa: Zmywaj si, ty psie, albo wzywam policj. Gil odszed. Natychmiast odlecia do Izraela, by w adnym wypadku

nie mona go byo czy z losami Meshada. Meshada spotka inny los. Mosad nie zabija ludzi, jeli nie maj krwi na rkach. Ten czowiek, gdyby udao mu si zrealizowa swj projekt, miaby na rkach krew dzieci Izraela. Nie naleao wic czeka. Wyznania szpiega 33 Wywiad izraelski poczeka tylko, a Magal obsuya Meshada i po kilku godzinach opucia go. Niech sobie umiera szczliwy, pomylano. Gdy Meshad spa. dwch ludzi' uywajc wytrycha wlizgno si cichutko do jego pokoju i podcio mu gardo. Nastpnego rana pokojwka znalaza jego okrwawione zwoki. Przychodzia kilka razy, ale wywieszony napis nie przeszkadza" powstrzymywa j. Wreszcie zapukaa do drzwi, a gdy nie byo odpowiedzi, wesza. Policja francuska mwia wwczas, e to bya fachowa robota. Nic nie zgino ani pienidze, ani dokumenty. Na pododze azienki znaleziono tylko rcznik poplamiony szmink do ust.

Magal bva wstrznita, gdy dowiedziaa si o tym morderstwie. Przecie Meshad yt, gdy go opucia. Czciowo po to, eby si zabezpieczy. a czciowo dlatego, e miaa podejrzenia, posza na policj i doniosa, e gdy przysza, Meshad by wcieky, przeklina jakiego mczyzn, ktry przedtem zaczepia go, chcc kupi informacje. Magal zwierzya si swej przyjacice, byej ,,staej" Halima, ta za niewiadomie przekazaa t informacj kontaktowemu z Mosadu. Pno w nocy, 12 lipca 1980 roku, Magal sza bulwarem St. Germain, gdy mczyzna w czarnym mercedesie zatrzyma si przy zakrcie i da jej znak rk, aby usiada obok kierowcy. Nie byo w tym niczego niezwykego. Ale gdy zacza rozmawia ze swym'ewentualnym klientem, inny czarny mercedes wyjecha z du szybkoci zza zakrtu. We waciwym momencie kierowca zaparkowanego wozu potnie pchn dziewczyn, tak e wpada pod nadjedajcy samochd. Zgina na miejscu. Oba wozy szybko znikny w ciemnociach paryskiej nocy. Jakkolwiek zarwno Magal, jak i Meshad zostali zamordowani przez Mosad. to jednak sytuacja w obu wypadkach rnia si zasadniczo. Najpierw o Magal. W sztabie w Tel Awiwie, w miar jak rozszyfrowywano i analizowano raporty z terenu, roso zaniepokojenie. Z mate-

riaw wynikao jasno, e posza ona na policj i moga wywoa powane trudnoci. Niepokj ten wdrowa w gr po drabinie administracyjnej, a wyldowa na biurku szefa Mosadu, gdzie zapada ostateczna decyzja, eby j zdj". Zamordowanie jej miao charakter operacji zapobiegawczej. Trzeba 34 byo wzgldnie szybko podejmowa decyzje opierajc si na okolicznociach sprawy. Natomiast decyzja zgadzenia Meshada wypywaa z supertajnego systemu wewntrznego, do ktrego naleaa formalna lista egzekucyjna" i ktry wymaga osobistego zatwierdzenia przez samego premiera Izraela. Listy zawieraj od jednego do okoo stu nazwisk. Zaley to od zakresu antyizraelskiej dziaalnoci terrorystycznej. Propozycj umieszczenia kogo na licie egzekucyjnej" skada szef Mosadu w biurze premiera. Powiedzmy na przykad, e odby si terrorystyczny atak na izraelski cel. ktry zreszt nie musi by koniecznie ydowski. Mg to by zamach na biura El Al w Rzymie, w czasie ktrego zgino kilku obywateli woskich. By to jednak atak na Izrael, jako e jego celem byo zniechcenie ludzi do korzystania z izraelskiej linii lotniczej.

Zamy, e Mosad wiedzia na pewno, i tym. ktry zarzdzi albo zorganizowa zamach, by Ahmed Dibril. W tej sytuacji Mosad powinien by przedstawi nazwisko Dibrila urzdowi premiera, a z kolei premier przesaby je do specjalnego komitetu sdowego, supertajnego, o ktrego istnieniu nie wie nawet izraelski sd najwyszy. Komitet, ktry pracuje metod sdw wojskowych i zaocznie rozpatruje sprawy oskaronych terrorystw, skada si z pracownikw wywiadu, wojskowych oraz pracownikw aparatu sprawiedliwoci. Obrady, zorganizowane jak rozprawy sdowe, odbywaj si w rnych miejscowociach. Czsto w czyim mieszkaniu prywatnym. Przy kadej sprawie zmienia si zarwno skad personalny komisji, jak i lokalizacja naprawy. Do kadej sprawy mianuje si dwch prawnikw jeden reprezentuje pastwo, czyli jest prokuratorem, drugi obron, mimo e oskarony nie ma pojcia o caej rozpraw ie. Na podstawie przedstawionych dowodw trybuna ten decyduje, czy dany czowiek na przykad Dibril jest winien tego. o co si go oskara. Jeli zostaje uznany za winnego, a na ogl oskareni s za takich uznawani, sd" moe zarzdzi dwie rzeczy: albo by go sprowadzi do Izraela na rozpraw w normalnym sdzie, albo jeli jest to zbyt niebezpieczne lub po prostu niemoliwe, nakazuje stracenie go przy pierwszej okazji.

Zanim jednak zamach zostanie dokonany, premier musi podpisa nakaz egzekucji. Tu zalenie od osoby premiera istniej rne praktyki. Niektrzy podpisuj dokumenty z gry. Inni domagaj si ustalenia naprzd, czy w danym momencie cios" nie stworzy adnych trudnoci politycznych. 35 W kadym razie jednym z pierwszych obowizkw kadego nowego premiera Izraela jest przeczytanie ,.listy egzekucyjnej" i zdecydowanie, czy parafowa czy te nie kade znajdujce si na niej nazwisko. W pikn soneczn niedziel, 7 czerwca 1981 roku, o godz. czwartej po poudniu, dwa tuziny F-15 i F-16 produkcji amerykaskiej wystartoway z Beer Szewa (nie z Ejlatu'jak szeroko informowano gdy jest on zbyt bliski jordaskich radarw) do zdradzieckiej 90-minutowej, liczcej 650 mil (1040 km) podry nad terytorium wrogich krajw, do Tuwaita pod Bagdadem, w celu cakowitego zniszczenia budowanych tam irackich zakadw jdrowych. Towarzyszy im samolot, ktry wyglda jak handlowa maszyna Air Lingus (Irlandczycy wypoyczaj swoje samoloty krajom arabskim, wic nikogo maszyna ta nie musiaa dziwi). W rzeczywistoci by to izraelski Boeing 707 przystosowany do uzupeniania paliwa w powietrzu. Samoloty

trzymay si w zwartej formacji, a Boeing lecia dokadnie pod nimi, tak e z dou mona byo mie wraenie, e leci tylko jedna cywilna maszyna korytarzem powietrznym. Samoloty miay nakazan ,,cisz", czyli nie nadaway adnych sygnaw, natomiast przyjmoway je od leccego z tyu samolotu przystosowanego do wojny elektronicznej i cznoci. Samolot ten suy te do zakcania innych sygnaw, wcznie z wrogimi radarami. Mniej wicej w poowie drogi tam", ju nad terytorium irackim, Boeing uzupeni zapas paliwa samolotw bojowych (droga powrotna do Izraela bya zbyt duga, aby odby j bez tankowania, a nie mona byo ryzykowa uzupenienia paliwa po ataku, bo moga ruszy za nimi pogo. Std to zuchwale tankowanie nad irackim terytorium). Po skoczonym tankowaniu Boeing oderwa si od formacji. Ubezpieczany przez dwa samoloty, skrci sobie drog w kierunku pnocno-zachodnim lecc nad Syri i ostatecznie wyldowa na Cyprze, jakby odbywa normaln podr handlow. Samoloty eskorty towarzyszyy mu tylko nad wrogim terytorium. po czym wrciy do bazy w Beer Szewa. W tym czasie pozostae samoloty uzbrojone w rakiety Sidewinder i bomby sterowane laserem o wadze dwch tysicy funtw (ktre kieruje si promieniem laserowym bezporednio do celu) kontynuoway lot. Dziki informacjom otrzymanym wczeniej od Halima Izraelczycy wiedzieli dokadnie, gdzie uderzy, aby przysporzy najwicej szkody.

Spraw podstawow byo zburzenie kopuy w sercu fabryki. W terenie 36 znajdowa si te agent izraelski wyposaony w urzdzenie nadajce mocne sygnay na ustalonej czstotliwoci fal, ktre naprowadzay samoloty na ich cele. W zasadzie istniej dwa sposoby znalezienia celu. Mona go zobaczy, ale przy szybkociach przekraczajcych 900 mil (1440 km) na godzin, trzeba bardzo dobrze zna teren, tym bardziej gdy chodzi o wzgldnie niewielkie cele. Orientowa si mona w krajobrazie, ale znw trzeba bardzo dobrze zna okolice i rozpoznawa poszczeglne punkty orientacyjne. Izraelczycy nie mieli oczywicie wczeniej okazji do przeprowadzenia manewrw nad Bagdadem. wiczyli jedynie nad wasnym terytorium na makiecie fabryki, zanim wyruszyli do ataku na orygina". Inn metod znalezienia celu jest zastosowanie sygnau odpowiedniego urzdzenia naprowadzajcego. Izraelczycy dysponowali takim urzdzeniem na zewntrz fabryki, ale po to, aby mie absolutn pewno, poproszono zwerbowanego przez Mosad francuskiego technika, Damiena Chassepieda, aby umieci wewntrz budynku teczk, w ktrej znajdowao si urzdzenie naprowadzajce. Nie wiadomo dlaczego Chasspied zamarudzi w gmachu i sta si jedyn mierteln ofiar tego niezwykego nalotu.

Nad Irakiem samoloty leciay tak nisko, e wida z nich byo chopw na polach. O godzinie 6.30 po poudniu, przed samym osigniciem celu, samoloty wzniosy si do puapu okoo dwch tysicy stp (ponad 6000 m). Wznoszenie si byo tak szybkie, e zmylio radary obrony. Poza tym soce zachodzce za samolotami olepiao Irakijczykw obsugujcych dziaka przeciwlotnicze. Samoloty nastpnie pikoway tak szybko jeden za drugim, e Irakijczycy zdoali tylko nieszkodliwie wystrzeli w niebo z kilku swych dziaek przeciwlotniczych, ale nie odstrzelono adnej rakiety ziemiapowietrze i aden samolot iracki nie ruszy w pogo za napastnikami, ktrzy zawrcili i skierowali si z powrotem do Izraela, lecc wyej i obierajc krtsz drog, prowadzc bezporednio nad Jordani. W ten sposb marzenia Saddama Husajna o przeksztaceniu I raku w potg nuklearn legy w gruzach. Fabryka zostaa zniszczona. Olbrzymia kopua na budynku reaktora zostaa zwalona z fundamentw, a silnie wzmocnione mury rozbite w gruzy. Dwa inne wielkie budynki o podstawowym znaczeniu dla fabryki zostay powanie uszkodzone. Tamy video nagrane przez pilotw izraelskich i pokazane pniej izraelskiej komisji parlamentarnej uchwyciy moment, gdy rdze reaktora zosta zniszczony, a czci jego wpady do basenu chodzcego.

37 Wobec informacji wywiadowczej Mosadu, w myl ktrej reaktor mia zacz dziaa l lipca. Begin planowa pierwotnie uderzy pod koniec kwietnia. Przesun jednak akcj, gdy gazety poday, e byy minister obrony, Ezer Weizman, powiedzia przyjacioom, e Begin przygotowuje awanturnicz operacj przedwyborcz". Kiedy przywdca Partii Pracy, Simon Peres, przesa Beginowi osobist" i cile tajn" notatk, w ktrej skania go do zrezygnowania z ataku, gdy uwaa, e informacje wywiadowcze Mosadu byy nierealistyczne" zaniechano te kolejnego terminu wyznaczonego na 10 maja, siedem tygodni przed majcymi si odby 30 czerwca wyborami do parlamentu izraelskiego. Peres przepowiada, e atak sprawi, i Izrael bdzie izolowany ,,jak drzewo na pustyni". Dokadnie trzy godziny po starcie samoloty powrciy bezpiecznie do Izraela. Dwie godziny premier Menachem Begin czeka w swym mieszkaniu przy ulicy Smolenskina wraz z caym rzdem na t wiadomo. Krtko przed sidm wieczr gen. Rafael Eitan, szef armii izraelskiej, zawiadomi Begina, e operacja ..Babilon" zostaa wykonana (tak nazwano ostatni etap operacji) i wszyscy uczestnicy wrcili szczliwie. Podobno Begin powiedzia Baruch hashem, co po hebrajski! znaczy:

chwaa.Bogu. Bezporednia reakcja Saddama Husajna nie zostaa nigdy opublikowana. Rozdzia I Werbunek W kocu kwietnia 1979 r., po dwch dniach zaj na okrcie podwodnym, wrciem do Tel Awiwu. Kapitan okrtu wrczy mi rozkaz udania si na spotkanie w bazie wojskowej Shalishut znajdujcej si na skraju Ramt Gan, przedmiecia Tel Awiwu. Jako oficer w stopniu kapitana, kierowaem wwczas oddziaem testowania broni, sekcji operacyjnej marynarki wojennej w jej sztabie w Tel Awiwie. Urodziem si 28 listopada 1949 r. w Edmonton, w stanie Alberta w Kanadzie. Rodzice rozeszli si, gdy byem jeszcze dzieckiem. Podczas II wojny wiatowej ojciec suy w lotnictwie kanadyjskim. Lata czsto nad Niemcami na bombowcu Lancaster. Jako ochotnik uczestniczy w 1948 r. w izraelskiej wojnie o niepodlego. Dowodzi baz lotnicz Sede Dov znajdujc si na pnocnym skraju Tel Awiwu.

Moja matka rwnie suya swemu krajowi podczas II wojny wiatowej. Prowadzia ciarwki, ktre woziy z Tel Awiwu do Kairu zaopatrzenie dla Brytyjczykw. Pniej bya aktywn dziaaczk izraelskiego ruchu oporu Hagana. Z zawodu nauczycielka, przeniosa si ze mn do miasta London (Ontario), a potem na krtko do Montrealu. Gdy miaem 6 lat, przyjechalimy do Holon niedaleko Tel Awiwu. Ojciec natomiast emigrowa z Kanady do Stanw Zjednoczonych. Matka zamierzaa osiedli si w Kanadzie na stae, ale gdy miaem 13 lat znw znalelimy si w Holon. Po pewnym czasie matka znw pojechaa do Kanady, a ja pozostaem w Holon u dziadkw. Haim i Ester Margolin, moi dziadkowie, wraz z synem Rafa, zbiegli z Rosji w czasie pogromu w 1912 r. Drugi ich syn zgin podczas pierwszego pogromu. W Izraelu (bya to jeszcze nie podzielona Palestyna t.), urodzi im si syn Ma 39 i crka Mira moja matka. Dziadkowie byli prawdziwymi pionierami powstajcego pastwa ydowskiego. Z zawodu dziadek by ksigowym, ale zanim dosta z Rosji dokumenty potwierdzajce jego kwalifikacje, myt podogi w Agencji ydowskiej. Pniej peni w niej funkcj generalnego audytora i cieszy si bardzo duym szaculikiem. Wychowano mnie na syjonist. Wujek Ma nalea do Wilkw

Samsona", elitarnej jednostki dziaajcej w armii jeszcze przed powstaniem pastwa. Walczy polem w czasie wojny o niepodlego. Dziadkowie byli idealistami. Uwaali, a ja po nich t wiar odziedziczyem, e Izrael bdzie ziemi mlekiem i miodem pync. Taka przyszo warta bya kadego, nawet najciszego trudu. Wierzyem, e jest to kraj, ktry nie uczyni nic zego, nie wyrzdzi nikomu szkody i wieci bdzie przykadem wszystkim narodom. Jeeli w kraju dziao si co zego pod wzgldem polityczym lub finansowym, byem przekonany, e to wina biurokratw, niszych szczebli administracji, ktrzy sami powinni spraw naprawi. Byem gboko przekonany, e tacy ludzie jak Ben-Gurion, pierwszy premier Izraela, strzeg naszych witych praw. Podziwiaem go. Dorastajc, uznawaem Begina za wybitnego bojownika naszej sprawy, ktremu nikt nie mg dorwna. W czasach mojej modoci panowaa w Izraelu atmosfera politycznej tolerancji. Arabowie byli traktowani jak istoty ludzkie, ylimy przecie prze? cae wieki z nimi w pokoju. Oto. jaka bya moja idea Izraela. Tu/ przed ukoczeniem 18 roku ycia, rozpoczem trzyletni obowizkow sub wojskow. Po 9 miesicach zostaem podporucznikiem andarmerii wojskowej. Byem wwczas najmodszym oficerem w wojsku izraelskim.

Stacjonowaem w jednostkach nad Kanaem Sueskim, na Wzgrzach Golan i nad rzek Jordan. W tym ostatnim miejscu byem akurat wtedy, gdy Jordania wypdzia ze swego terytorium OWP. To by rok !970. Pozwolilimy czogom jordaskim przejecha na nasze terytorium, aby mogy (boczy Palestyczykw. Byio to niesamowite. Jordaczycy to nasi wrogowie, ale OWP bya jeszcze wikszym wrogiem. Wojsko opuciem w listopadzie 1971 r. Pojechaem do Edmonton gdzie przez pi lat imaem si rnych zaj od reklamy, po zarzdzanie sklepem z dywanami. Wojna Yom Kipur w 1973 r. omina mnie. Ale byem wiadomy, e dla mnie wojna nie skoczy si, dopki sam nie dam czego z siebie Ojczynie. Dlatego w maju 1977 r. powrciem do Izraela i wstpiem do marynarki wojennej. 40 Po przybyciu do bazy Shalishut, zostaem wprowadzony do maego pokoju. Za biurkiem siedzia nie znany mi osobnik. Wycignlimy twoje nazwisko z komputera powiedzia. Odpowiadasz naszym kryteriom. Wiemy, e ju suysz naszemu krajowi, ale jest jeszcze lepszy sposb suenia mu. Interesuje ci to? Oczywicie. Ale o co chodzi?

Najpierw musimy przeprowadzi seri prb, by sprawdzi, czy jeste odpowiednim czowiekiem. Wezwiemy ci w swoim czasie! Dwa dni pniej zostaem wezwany na spotkanie o smej wieczr do pewnego mieszkania w Herdiji. Zdumiaem si, gdy drzwi otworzy mi psychiatra marynarki wojennej. Psychiatra powiedzia mi, e pracuje dla suby bezpieczestwa i nie wolno mi mwi w bazie o tym spotkaniu. Przez cztery godziny przeprowadza ze mn rnorodne testy psychiatryczne. Gdy tydzie pniej zostaem wezwany na inne spotkanie w pnocnej czci Tel Awiwu, koo Bait Hahaya-1, powiedziaem ju o tym onie. Oboje wyczulimy, e ma to co wsplnego z Mosadem. Kiedy yje si w Izraelu. wie si co o tym. A zreszt, c to mogo by innego? Byo to pierwsze z serii spotka / facetem, ktry przedstawi mi si jako Ygal. Odbywaem z nim potem dugie sesje w kawiarni Scala w Tel Awiwie. Mwi o znaczeniu pracy, jak chc mi powierzy. Odpowiadaem na setkach formularzy na rne pytania w rodzaju: ..Czy uwaasz zabicie kogo dla twojego kraju za co zego? Czy wydaje ci si, e wolno jest wana? Czy jest co waniejszego ni wolno?" itp. Gdy upewniem si, e

chodzi o Mosad, mylaem, e oczekiwane odpowiedzi s cakiem oczywiste, atwe do przewidzenia. I naprawd chciaem przej te prby. Z czasem spotkania odbyway si regularnie co trzy dni. Trwao to okoo czterech miesicy. Pewnego dnia poddano mnie w bazie wojskowej kompleksowym badaniom lekarskim. Zwykle, gdy idzie si na badania, spotyka si tam do 150 chopakw. Zupenie jak w fabryce. Tym razem byem sam. Znajdowao si tam 10 gabinetw, kady z lekarzem i pielgniark, ktrzy ju na mnie czekali. Kady zesp spdza ze mn okoo p godziny. Przeprowadzali wszelkiego rodzaju badania, nawet dentystyczne. Wszystko to sprawio, e poczuem si rzeczywicie bardzo wany. Wci jednak nie miaem adnych informacji o pracy, jak chcieli mi powierzy. Mimo to golw byem zgodzi si na wszystko, cokolwiek by to byo. 41 W kocu Ygal powiedzia mi, e podczas szkolenia bd przede wszystkim w Izraelu, ale nie u siebie w domu. Z rodzin bd mg widzie si raz na dwa lub Irzy tygodnie. Moliwe te, e wyl mnie za granic i wwczas spotkania z rodzin nie bd czstsze ni raz w miesicu.

Owiadczyem na to Ygalowi, e nie mog na tak dugo rozstawa si z rodzin, to nie dla mnie. Kiedy jednak kaza mi przemyle decyzj, zgodziem si. Wtedy zatelefonowali do mojej ony, Belli. Nkali nas telefonicznie przez nastpne osiem miesicy, aby wymusi jej zgod. Od czasu, gdy opuciem szeregi armii, nie miaem wyrzutw sumienia, bym zaniedbywa mj kraj. W tym czasie czuem si zwizany praktycznie z prawic. Wwczas wierzyem jednak, e mona rozdzieli sprawy zawodowe i rodzinne. Z jednej strony chciaem tego zajcia, ale nie mogem si zgodzi na pozostawanie z dala od rodziny przez tak dugi okres. W tym czasie nikt nie powiedzia mi dokadnie, do jakiego zajcia jestem przeznaczony. Ale potem, gdy ju byem w Mosadzie, dowiedziaem si, e przygotowywano mnie do kidonu, tj. grupy zabjstw w wydziale Metsada (Metsada, obecnie Komemiute jest wydziaem bojownikw). W^ci jednak nie byem pewien, co chciabym zrobi ze swoim yciem. W 1981 r. opuciem marynark wojenn. Poniewa miaem zdolnoci artystyczne postanowiem malowa i konstruowa okna witraowe. Zrobiem nawet kilka sztuk. Ale gdy chciaem je sprzeda, zdaem sobie szybko spraw, e witrae nie byy popularne w Izraelu. Przypominay ludziom katolickie kocioy. I nikt nie chcia kupi moich okien. Ale, co ciekawe, znaleli si tacy, ktrzy chcieli nauczy si ich wytwarzania. Przeksztaci-

em wic moj wytwrni w szkk. W padzierniku 1982 r. dostaem depesz, w ktrej polecono mi zatelefonowa pod podany numer we czwartek midzy 9 rano a 7 wieczorem. Miaem pyta o Debora. Zadzwoniem, w odpowiedzi usyszaem adres, pod ktry miaem si uda. By to wysoki biurowiec Hadar Dafna na bulwarze Krla Saula w Tel Awiwie. Pniej dowiedziaem si, e budynek ten by siedzib sztabu Mosadu. Wszedem do westybulu. Na prawo znajdowa si bank. Na cianie na lewo od wejcia widnia niepozorny napis: Werbunek Suby Bezpieczestwa". Moje poprzednie dowiadczenie nie dawao mi spokoju. Czuem, e co przegapiem. 42 Udajc si na to spotkanie, byem podenerwowany i dlatego dotarem tam godzin wczeniej. Poszedem wic do baru samoobsugowego na pitrze. W tej czci budynku prywatne biznesy stwarzay atmosfer naturalnoci, bowiem sztab Mosadu by budynkiem w budynku. Zamwiem kanapk z serem, doskonale to pamitam do dzi, a podczas jedzenia rozgldaem si wokoo, zastanawiajc si, czy poza mn jest tu jeszcze kto

wezwany jak ja. Zbliya si wyznaczona godzina. Zszedem na d do podanego mi biura. Skierowano mnie do maego pokoju z ogromnym, jasnym drewnianym biurkiem. W pokoju dostrzegem poza tym telefon, na cianie wiszce lustro i fotografi jakiego mczyzny. Wydawa mi si znajomy, ale nie byem w stanie zidentyfikowa go. Siedzcy za biurkiem mio wygldajcy facet otworzy ma teczk, musn wzrokiem papiery i powiedzia: Szukamy ludzi. Naszym gwnym celem jest ratowanie ydw na caym wiecie. Mylimy, e mgby nam pasowa. Stanowimy jakby rodzin. To jest cika praca i moe by nawet niebezpieczna. Ale nic wicej nie mog ci powiedzie. Najpierw musisz przej kilka prb. Wyjani mi nastpnie, e po kadej serii prb zostan znowu wezwany. Jeli ktrej z prb nie podoam, to koniec. Jeli lak seri przejd pomylnie, dostan szczegy dotyczce nastpnych testw. Jeli nie powiedzie ci si, albo po prostu wysidziesz, ju nie moesz si z nami kontaktowa. Tu poprawek nie ma. To my decydujemy o wszystkim i to ju koniec. Rozumiesz? Tak.

wietnie. Chc ci widzie tutaj dokadnie za dwa tygodnie o 9 rano. Rozpoczniemy prby. Czy znaczy to, e bd dugo z dala od rodziny? Nie. Dobrze. Bd tu za dwa tygodnie. Kiedy nadszed len dzie, zostaem wprowadzony do duego pokoju. Wraz z dziewicioma innymi osobami siadem w szkolnej awce. Kady z nas dosta 30-stronicowy kwestionariusz. Zawiera on osobiste pytania i rnego rodzaju testy. Wszystko zmierzao do okrelenia, kim jestem oraz co i jak myl. Po wypenieniu kwestionariuszy poinstruowano nas, e dadz nam zna do dalej. Po tygodniu wezwano mnie na spotkanie z czowiekiem, ktry przeegzaminowa mnie z angielskiego. A mwi bez akcentu izraelskiego. 43 Pyta mnie o znaczenie gwarowych wyrae, ale nie zna tych najnowszych, jak np. far out". Przepytywa te o miasta w Kanadzie i Stanach

Zjednoczonych, kto jest prezydentem USA i o inne tego rodzaju rzeczy. Spotkania trway przez trzy tygodnie, ale w przeciwiestwie do pierwszego, odbyway si w cigu dnia i poza centrum miasta. Poddany te zostaem nastpnym badaniom zdrowotnym. Przypominano stale kandydatom, by w rozmowach ze znajomymi nic nie ujawniali. Haso brzmiao: ,,Trzymaj wszystko przy sobie". Z kadym spotkaniem miaem coraz wicej obaw. Czowiek, ktry mnie przepytywa, nazywa si Uzi. Pniej poznaem go lepiej jako Uzi Nakdimona by szefem rekrutacji personelu. W kocu to on powiedzia mi, e przeszedem wszystkie dotychczasowe prby, czeka mnie jeszcze tylko kocowa, ale przedtem chcieli porozmawia z Bell. Przetrzymali j sze godzin. Przepytywali Bell o wszystko nie tylko o mnie, ale o ni i jej rodzicw, ich pogldy polityczne i jej silne strony i saboci. Dugie badanie dotyczyo take jej stosunku do pastwa Izrael i jego miejsca w wiecie. Podczas rozmowy obecny by urzdowy psychiatra, ktry pozosta jednak cichym obserwatorem. Po tym wszystkim Uzi zatelefonowa i poleci pokaza si w poniedziaek o 7 rano. Kaza zabra ze sob dwie walizki z rnorodn odzie

od dinsw do garnituru. Miaa to by trzyczterodniowa prba kocowa. Wyjani te, e przez dwa lata bd szkolony oraz e moja pensja bdzie o grup wysza ni mj obecny stopie wojskowy. To niele pomylaem. W ten sposb stan si pukownikiem. Miaem powd do emocji. Nastpi wreszcie szczliwy koniec. Wydawao mi si, e naprawd jestem kim wyjtkowym, zwaszcza e potem dowiedziaem si, i rozmawiali z tysicami ludzi. Odbywali takie sesje mniej wicej co trzy lala. Do finau docierao najwyej pitnastu. Czasem wszyscy go przechodzili, czasem nikt. Nie wyznaczano adnych limitw z gry. Dowiedziaem si, e kady z kandydatw zakwalifikowanych do decydujcych prb wyaniany by z 5000 wstpnie badanych osb. Wyawiaj ludzi waciwych, niekoniecznie wic ludzi najlepszych. To wielka rnica. Funkcjonariusze zajmujcy si selekcj s praktykami i rozgldaj si za bardzo specyficznymi uzdolnieniami. Pozwalaj ci myle, e jeste kim wyjtkowym i wanie z tego powodu wybranym do prb. 44 ; Krtko przed wyznaczonym dniem posaniec dostarczy mi do domu list, w ktrym ponownie podano mi czas i miejsce mojego stawienia si, a take przypomniano o zabraniu ubra na rne okazje. Polecono mi rwnie, bym nie posugiwa si swoim, nazwiskiem. Miaem napisa na

doczonym do listu papierze moje przybrane nazwisko wraz z krtkimi danymi mojej nowej osobowoci. Nazwaem si Simon Lahav. Simon to imi mojego ojca. A jak si wczeniej dowiedziaem, moje nazwisko Ostrovsky wywodzi si z polskiego lub rosyjskiego sowa ostry". Lahav po hebrajsku oznacza ,,ostrze". Podaem zawd grafika, bo na tej dziedzinie rzeczywicieznaem si. Swoje miejsce zamieszkania okreliem w Holonie, ale w miejscu, gdzie jak wiedziaem bya pusta parcela. W deszczowy dzie w styczniu 1983 r. tu przed 7 rano przybyem na umwione miejsce. Zastaem tam dwie kobiety i omiu mczyzn z mojej grupy oraz trzy czy cztery inne osoby, ktre wziem za instruktorw. Otrzymalimy koperty z nowymi dokumentami osobistymi. Nastpnie caa grupa pojechaa autobusem do Country Ciub znanego orodka wypoczynkowego poza Tel Awiwem, przy drodze do Hajfy. Orodek ten szczyci si tym, e dysponuje najlepszymi urzdzeniami rekreacyjnymi w caym Izraelu. Rozmieszczono nas po dwch w apartamentach z jedn sypialni. Kazano nam tam si rozpakowa. Potem zebralimy si w apartamencie nr l. Na wzgrzu obok Country Ciub znajduje si tak zwana letnia rezydencja premiera. W rzeczywistoci jest to Midrasha centrum

szkoleniowe Mosadu. Spojrzaem na wzgrze. Kady w Izraelu wie, e to miejsce ma co wsplnego z Mosadem. I byem ciekaw, czy tam w kocu wylduj. Wyobraziem sobie nagle, e dla wszystkich obecnych bd jedynym podmiotem prby. Moe brzmi to paranoicznie, ale paranoja jest plusem w tym fachu. W apartamencie nr l sta dugi st nakryty do eleganckiego niadania. By} te bufet z tak iloci jedzenia, jakiej nigdy przedtem nie widziaem, a szef sali czeka w pogotowiu, by zrealizowa odrbne zamwienie, jeli kto chcia co specjalnego. Poza 10 kursantami krcio si przy niadaniu jeszcze kilkanacie osb. Okoo 10.30 przeszlimy do ssiedniego pokoju. Kursanci zasiedli przy dugim stole znajdujcym si w rodku, pozostali za zajli miejsca 45 pod cianami, przy maych stolikach. Nikt nas nie popdza. Po wspaniaym niadaniu dostalimy teraz kaw i kady zapali dobrego papierosa. Do grupy zwrci si Uzi Nakdimon: Witam na prbie. Pozostaniemy tu trzy dni. Nie rbcie niczego, czego waszym zdaniem oczekujemy od was. Niech kady sam ocenia sytuacje, jakie powstan. Szukamy takich ludzi, jakich nam potrzeba. Przeszlicieju wiele prb. Teraz chcemy si upewni, czy cakowicie nam

odpowiadacie. Kady z was bdzie przewodnikiem-instruktorem. Kady z was przybra sobie nazwisko i zawd. Musicie zrobi wszystko, by nie zdradzi si, ale jednoczenie waszym zadaniem jest stara si zdemaskowa kadego innego przy tym stole. Po raz pierwszy braem udzia w tecie grupowym z udziaem kobiet. By to wynik presji politycznej, by rwnie kobiety peniy funkcj katsa. Zdecydowano wic. by kilka wyprbowa i zobaczy, czy si sprawdz. Oczywicie, nie chcieli, by tak si stao. To by tylko gest. Mielimy kobiety biorce udzia w walkach,, ale nigdy nie pozwolono, by stay si katsa. Gwnym celem Mosadu s mczyni. Arabscy mczyni. Mog si oni podda urokowi kobiet, ale aden Arab nie bdzie pracowa dla kobiety. Tak wic kobiety nie mog ich zwerbowa. Nasza dziesitka kandydatw rozpocza zajcia od wzajemnego przedstawienia si przybranymi nazwiskami. Potem kady testowa partnera rnymi pytaniami. Od czasu do czasu wczay si osoby siedzce pod cianami. Swobodnie opowiadaem o sobie. Nie wymieniaem z nazwy przedsibiorstwa, w ktrym rzekomo pracowaem, bo kady mg to atwo sprawdzi. Powiedziaem natomiast e mam dwoje dzieci, cho zrobiem z nich chopcw, bo nie wolno byo mi ujawni faktycznych szczegw, ale staraem si trzyma jak najbliej mego rzeczywistego ycia. To byo

atwe. Nie czuem si zmieszany. To bya gra. ktra nawet mi si spodobaa. wiczenie trwao trzy godziny. W pewnej chwili, kiedy zadawaem pytania, jeden z naszych opiekunw zajrza do notesu i przerwa mi: Przepraszani, jak si nazywasz? Chodzio o sprawdzenie, czy jestem skoncentrowany. Trzeba by stale c/ujnym. Wreszcie sesja skoczya si. Polecono nam wrci do pokojw i woy ubrania wyjciowe. ,,Idziecie do miasta". Zostalimy podzieleni na trzyosobowe grupy. Z dwoma innymi kandydatami doczyem do dwch instruktorw w samochodzie, ktrym po jechalimy do Tcl Awiwu Tam. na rogu bulwaru Krla Saulai ulicy Ibn 46 T Gevirol, spotkao nas dwch innych opiekunw. Byo to okoo 4.30 po poudniu. Jeden z instruktorw zwrci si do mnie: Widzisz ten balkon na trzecim pitrze? Poczekaj tu trzy minuty. Potem id do tego domu. W cigu 6 minut chc ci zobaczy na balkonie razem z wacicielem mieszkania. Chciabym, by w rku trzyma

szklank z wod. Teraz dopiero przeraziem si. Nie mielimy ze sob adnych dowodw osobistych, a brak dowodu w Izraelu rwnoznaczny jest z naruszeniem prawa. Jednoczenie kazano nam posugiwa si wycznie przybranymi nazwiskami bez wzgldu na sytuacj. W Izraelu nikt nie chodzi bez dokumentw. Wicej, powiedziano nam, e jeli bdziemy mieli jakiekolwiek kopoty z policj, musimy take posugiwa si tylko przybranymi nazwiskami i yciorysami. Co wic robi? Moim pierwszym problemem byo umiejscowienie mieszkania, w ktrym miaem si znale. W kocu powiedziaem instruktorowi, e jestem gotw. W jakim charakterze wystpisz? spyta. Powiem, e robi film. Mimo e oczekiwano od nas spontanicznych dziaa, instruktorzy domagali si elementarnego planu akcji, a nie zdania si na los, co wyraa arabskie powiedzenie Ala bab Allach", czyli Co ma by, to bdzie; pozostawmy wszystko Allachowi".

Energicznym krokiem wszedem do budynku i na schody. Liczyem mieszkania, by upewni si, e trafi na waciwe. Na moje pukanie odpowiedziaa okoo 65-letnia kobieta. Powitaem j po hebrajsku. Nazywam si Simon. Jestem z wydziau komunikacji. Wiadomo, e na tym skrzyowaniu s czste wypadki zrobiem pauz, by zbada jej reakcj. Tak, tak. Wiem o tym odpowiedziaa. Chcielimy wynaj balkon w tym mieszkaniu, jeli mona. Wynaj mj balkon? Tak. Chcemy sfilmowa ruch na skrzyowaniu. Nie bdzie tu adnych ludzi. Umiecimy na balkonie tylko kamer. Czy mog zobaczy, by upewni si, e jest to waciwe miejsce? Jeli tak, czy 500 funtw wystarczy? O, tak, na pewno powiedziaa prowadzc mnie na balkon. Przepraszam, e sprawiam kopot, ale czy nie mgbym dosta szklanki wody? Dzi jest tak gorco... 47

I zaraz oboje stanlimy obok siebie na balkonie. Poczuem si znakomicie. Widziaem, jak mnie z dou obserwuj. Gdy kobieta odwrcia gow, podniosem szklank. Wziem od kobiety nazwisko i numer telefonu. Powiedziaem jej, e mamy jeszcze kilka miejsc do sprawdzenia i damy jej zna, czy wybralimy jej balkon. Gdy znalazem si na dole, inny z kursantw poszed wykona swoje zadanie. Mia podej do automatu bankowego i zwrci si do ktrejkolwiek z osb korzystajcych z tego urzdzenia o poyczk rwnowartoci 10 dolarw. Powiedzia jakiemu mczynie, e potrzebna jest mu takswka, by zawie do s/pitala rodzc on, ale nie ma pienidzy. Wzi nazwisko i adres nieznajomego, obiecujc mu odesanie pienidzy. Mczyzna da je naszemu kursantowi. Trzeci kolega z grupy nie mia tyle szczcia. Polecono mu podobnie jak mnie ukaza si na balkonie mieszkania w innym domu. Dosta si na dach, mwic, e sprawdza anten telewizyjn. Okazao si to pechowe. Kiedy zszed do wyznaczonego mieszkania ze swoj historyjk i spyta lokatora, czy moe z jego balkonu spojrze na anten, okazao si, e czowiek ten jest... specjalist od anten.

Co pan opowiada? Przecie antena jest w porzdku. Kursant musia w popiechu wycofa si. gdy gospodarz ruszy do telefonu, by zadzwoni na policj. Po tych wiczeniach zostalimy zawiezieni na ulic Hayarkon gwn arteri nad brzegiem Morza rdziemnego. Znajduje si tu sporo hoteli. Mnie zabrano do westybulu Sheratona. Czy widzisz hotel po drugiej stronie ulicy liotel Basel?, spyta jeden z instruktorw. Pjdziesz tam i przyniesiesz mi trzecie z kolei nazwisko z listy goci hotelowych! W Izraelu ksiki hotelowe z nazwiskami goci trzyma si pod kontuarem i traktuje jako poufne. Gdy przekraczaem ulic, zaczo si ju ciemnia. Nie miaem pojcia, jak zdoby to nazwisko. Wiedziaem, e jestem ubezpieczony, a take, e jest to tylko gra. Ale mimo to pewnoci nie grzeszyem. Chciaem osign sukces, zdajc sobie rwnoczenie spraw z gupoty tego zadania. Postanowiem zagai po angielsku, bo wiedziaem, e bd lepiej traktowany. Pomyl, e jestem turyst. Kiedy zbliyem si do kontuaru, by spyta, czy jest dla mnie jaka wiadomo, przypomnia mi si stary dowcip o facecie, ktry telefonowa, pytajc, czy jest Dave. Dzwoni kilka 48

razy i zadawa to samo pytanie. Rozmwca za kadym razem odpowiada, e to zy numer i coraz bardziej zoci si. Facet dzwoni jeszcze raz i mwi: Tu Dave. Czy jest dla mnie jaka wiadomo?" Recepcjonista spojr/al na mnie: Jest pan gociem hotelowym? Nie, ale mam tu z kim si spotka. Recepcjonista powiedzia, e nie ma adnej wiadomoci. Usiadem dajc do zrozumienia, e c/ckam. Co chw ia demonstracyjnie spogldaem na zegarek. Po p godzinie powrciem do koiiliuini. Moe mj znajomy ju jest, a ja go nie spostrzegem? A jak si nazywa? Wymamrotaem n;r/wisko. ktre przypominao Kamalunke". Recepcjonista wyj ksik hodw i z;ie/.af j przeglda. Jak si literuje to nazwisko? zapyta. Nie jestem pewien. Na pocztku C albo K odpowiedziaem schylajc si nad kontuarem, by pomc recepcjonicie w znalezieniu

nazwiska. Dziki temu mogem odczyta trzecie nazwisko od goi y. I w (cii v, jakby wanie pojmujc wasn omyk powiedziaem: O, to jest hod Basel. A ja mylaem, e to City. Przepraszam Jaki ze mnie gupiec. I znowu poczuem si wspaniay. Ale skd u licha moi instruktorzy bd wiedzieli, e zdobyem waciwe nazwisko? No c. w Izraelu maj wszdzie dostp. Wyszlimy z Sheratona na ulic. Jeden z instruktorw du rui nastpne zadanie. Najpierw wrczy mi telefoniczny mikrofon z dwoma przcv\ odami. Urzdzenie to na tylnej stronie miao identyfikacyjny znak. Nowe polecenie brzmiao: w westybulu liotdu Tal podej do zawieszonego na cianie telefonu, wyj ze suchawki mikrofon i wstawi na jego mielce ten. ktry dostaem. Oczywicie, cae urzdzenie telefoniczne nadal powinno by sprawne. Przed telefonem zastaem kolejk. Powiedziaem sobie jednak, e musz to zrobi. Kiedy przysza moja kolej, wrzuciem eton i wybraem byle jaki numer. Suchawk trzymaem blisko policzka. Kolana dray mi. Za mn stali ludzie czekajcy na telefon. Odkrciem pokrywk suchawki w czci, do ktrej si mwi, potem wyjem z kieszeni notes i udawaem, e co pisz. Mwic co po angielsku wcisnem suchaw k midzy podbr-

dek i rami. Stojcy za mn facet przysun) si do mnie, czuem jer "ijech na szyi. Opuciem wic notes i zwiodem si do niego: Pi/epi,; ; i>. Facet 4 W>ynania s/pn.-pn 49 lekko odsun si, a ja umieciem w suchawce nowy mikrofon. W tym momencie w suchawce kto si odezwa (wybrany na chybi trafi numer okaza si rzeczywistym): Kto mwi? Ale ju dokrcaem pokrywk i mogem powiesi suchawk. Wkadajc wymienion cz do kieszeni, dosownie trzsem si. Nigdy niczego takiego nie robiem, nigdy nic nie ukradem. Kiedy podszedem do instruktora i oddawaem mu w telefoniczny detal, czuem si tak, jakbym dosta po gowie. Wkrtce caa nasza pitka bya ju w drodze do Country Ciub. Prawie nie rozmawialimy. Po kolacji polecono nam, by do rana sporzdzi pene sprawozdanie z naszej caodziennej dziaalnoci. Przestrzeono nas, by niczego nie pomin, nawet tego, co mogoby wydawa si niewane. Mj wsplokator i ja bylimy zmczeni. Wieczorem ogldalimy telewizj. Okoo pnocy przyszed instruktor. Kaza mi woy dinsy i

i z sob. Zaprowadzi mnie na poblisk plantacj pomaracz. Powiedzia, e prawdopodobnie pewni ludzie bd chcieli gdzie tutaj spotka si. Panowaa cisza. Sycha byo tylko dalekie wycie szakali i cige cykanie wierszczy. Poka ci, gdzie to bdzie powiedzia instruktor. Od ciebie chc wiedzie, ilu ludzi bdzie i co bd mwi. Zabior ci po dwch trzech godzinach. Okay. Poprowadzi mnie drog pokryt wirem do w a d i (suche koryto strumienia lub rzeczki wypeniajce si wod tylko w okresie deszczy). Sczyo si w niej troch wody. Instruktor zatrzyma si w miejscu, gdzie pod drog biega cementowa rura o rednicy okoo dwch .i p stopy. Tam powiedzia wskazujc na rur. atwo si tu ukry. Znajdziesz w rodku stare gazety. Moesz je uoy przed sob. To bya trudna prba dla mnie. Cierpi na klaustrofobi, o czym moi opiekunowie dobrze wiedzieli, bo ujawnio si to podczas bada. A do tego nie znosz wszelkiego robactwa w rodzaju karaluchw, glist czy szczurw. Nie lubi nawet pywa w jeziorze, jeli co ronie na dnie. To byy najdusze trzy godziny mojego ycia. I oczywicie nikt nie przyszed. Nie

byo adnego spotkania. Robiem wszystko, by nie zasn. Sam sobie przypominaem, gdzie si znajduj i to najlepiej chronio mnie od snu. W kocu instruktor powrci: Potrzebny mi peny raport o spotkaniu. Ale nikogo nie byo! 50 Jeste pewien? Tak! Moe przysne? Nie. w adnym wypadku. Aleja tdy przechodziem. Musiae przechodzi obok kogo innego. Tu nie byo nikogo. W drodze powrotnej instruktor nakaza mi, bym nikomu nie mwi o caej tej historii.

Nastpnego wieczora polecono nam ubra si swobodnie. Pojechalimy do Tel Awiwu i tam kady z nas mia obserwowa jaki dom i notowa wszystko, co zobaczy. Przy tym mielimy wymyle jakie historyjki, ktre by uzasadniay nasze zachowanie. Okoo smej dwch ludzi zawiozo mnie samochodem do miasta. Jednym z nich by Shai Kauy. dowiadczony kataa, z dug list sukcesw*). Podrzucili mnie na gwn ulic Tel Awiwu Dizingoff. Kazali mi obserwowa piciopitrowy dom i zapisywa, kto tam ws/ed, o ktrej godzinie, kiedy wyszed, a take, jak wyglda kada osoba. Miaem te odnotowa, gdzie i kiedy zapalay si i gasy wiata. Powiedzieli mi, e po jakim czasie zabior mnie std, sygnalizjc swoje przybycie reflektorami. Uznaem, e musz si jako zamaskowa. Ale jak? Przecie moi opiekunowie zaznaczyli, e powinienem by w zasigu ich wzroku. W kocu wpadem na pomys: siadem i zaczem rysowa w dom. W ten sposb mogem przecie po drugiej stronie kartki zapisywa potrzebne informacje. atwo mogem te wytumaczy rysowanie po nocy tym, e nikt mi nie przeszkadza, a poniewa posugiwaem si tylko czarnymi kreskami, wiato nie byo mi potrzebne.

Po p godzinie cisz brutalnie przerwa pisk hamujcego samochodu. Wyskoczy z niego jaki mczyzna, pokazujc mi odznak policyjn. Kim jeste? krzykn. Simon Lahav. Co tu robisz? Rysuj. Jeden z ssiadw da zna, e obserwujesz bank (na pierwszym pitrze tego budynku by bank). To nie tak, po prostu rysuj. Patrz. Pokazaem glinie moj robot. *) Patrz rozdzia 9: STRELLA 51 lekko odsun si, a ja umieciem w suchawce nowy mikrofon. W tym momencie w suchawce kto si odezwa (wybrany na chybi trafi numer okaza si rzeczywistym): Kto mwi? Ale ju dokrcaem pokrywk i mogem powiesi suchawk.

Wkadajc wymienion cz do kieszeni, dosownie trzsem si. Nigdy niczego takiego nie robiem, nigdy nic nie ukradem. Kiedy podszedem do instruktora i oddawaem mu w telefoniczny detal, czuem si tak, jakbym dosta po gowie. Wkrtce caa nasza pitka bya ju w drodze do Country Ciub. Prawie nie rozmawialimy. Po kolacji polecono nam, by do rana sporzdzi pene sprawozdanie z naszej caodziennej dziaalnoci. Przestrzeono nas, by niczego nie pomin, nawet tego, co mogoby wydawa si niewane. Mj wsplokator i ja bylimy zmczeni. Wieczorem ogldalimy telewizj. Okoo pnocy przyszed instruktor. Kaza mi woy dinsy i i z sob. Zaprowadzi mnie na poblisk plantacj pomaracz. Powiedzia, e prawdopodobnie pewni ludzie bd chcieli gdzie tutaj spotka si. Panowaa cisza. Sycha byo tylko dalekie wycie szakali i cige cykanie wierszczy. Poka ci, gdzie to bdzie powiedzia instruktor. Od ciebie chc wiedzie, ilu ludzi bdzie i co bd mwi. Zabior ci po dwch trzech godzinach. Okay. Poprowadzi mnie drog pokryt wirem do w a d i (suche koryto strumienia lub rzeczki wypeniajce si wod tylko w okresie deszczy).

Sczyo si w niej troch wody. Instruktor zatrzyma si w miejscu, gdzie pod drog biega cementowa rura o rednicy okoo dwch .i p stopy. Tam powiedzia wskazujc na rur. atwo si tu ukry. Znajdziesz w rodku stare gazety. Moesz je uoy przed sob. To bya trudna prba dla mnie. Cierpi na klaustrofobi, o czym moi opiekunowie dobrze wiedzieli, bo ujawnio si to podczas bada. A do tego nie znosz wszelkiego robactwa w rodzaju karaluchw, glist czy szczurw. Nie lubi nawet pywa w jeziorze, jeli co ronie na dnie. To byy najdusze trzy godziny mojego ycia. I oczywicie nikt nie przyszed. Nie byo adnego spotkania. Robiem wszystko, by nie zasn. Sam sobie przypominaem, gdzie si znajduj i to najlepiej chronio mnie od snu. W kocu instruktor powrci: Potrzebny mi peny raport o spotkaniu. Ale nikogo nie byo! 50 Jeste pewien? Tak!

Moe przysne? Nie. w adnym wypadku. Ale ja tdy przechodziem. Musiae przechodzi obok kogo innego. Tu nie byo nikogo. W drodze powrotnej instruktor nakaza mi, bym nikomu nie mwi o caej tej historii. Nastpnego wieczora polecono nam ubra si swobodnie. Pojechalimy do Tel Awiwu i tam kady z nas mia obserwowa jaki dom i notowa wszystko, co zobaczy. Przy tym mielimy wymyle jakie historyjki, ktre by uzasadniay nasze zachowanie. Okoo smej dwch ludzi zawiozo mnie samochodem do miasta. Jednym z nich by Shai Kauy. dowiadczony katsa, z dug list sukcesw*). Podrzucili mnie na gwn ulic Tel Awiwu Dizingoff. Kazali mi obserwowa piciopitrowy dom i zapisywa, kto tam wszed, o ktrej godzinie, kiedy wyszed, a take, jak wyglda kada osoba. Miaem te odnotowa, gdzie i kiedy zapalay si i gasy wiata. Powiedzieli mi, e

po jakim czasie zabior mnie std, sygnalizjc swoje przybycie reflektorami. Uznaem, e musz si jako zamaskowa. Ale jak? Przecie moi opiekunowie zaznaczyli, e powinienem by w zasigu ich wzroku. W kocu wpadem na pomys: siadem i zaczem rysowa w dom. W ten sposb mogem przecie po drugiej stronie kartki zapisywa potrzebne informacje. atwo mogem te wytumaczy rysowanie po nocy tym, e nikt mi nie przeszkadza, a poniewa posugiwaem si tylko czarnymi kreskami, wiato nie byo mi potrzebne. Po p godzinie cisz brutalnie przerwa pisk hamujcego samochodu. Wyskoczy z niego jaki mczyzna, pokazujc mi odznak policyjna. Kim jeste? krzykn. Simon Lahav. Co tu robisz? Rysuj. Jeden z ssiadw da zna, e obserwujesz bank (na pierwszym pitrze tego budynku by bank).

To nie tak, po prostu rysuj. Patrz. Pokazaem glinie moj robot. ) Patrz rozdzia 9: STRELLA 51 ^Nie rb ze mnie balona. Wskakuj do samochodu. W wozie ford escort, bez tablic rejestracyjnych, obok kierowcy siedzia jeszcze jaki czowiek. Przekazali przez radio, e kogo zapali. Posadzili mnie na tylnym siedzeniu. Ten z przodu spyta mnie, jak si nazywam. Dwukrotnie odpowiedziaem: Simon".: Zapyta mnie jeszcze raz. Gdy miaem powtrzy odpowied, siedzcy, obok mnie facet trzasn mnie w twarz i krzykn: Zamknij si! Przecie zada mi pytanie! zaprotestowaem. O nic ci nie pyta usyszaem. Byem wrcz poraony. Nie miaem pojcia, gdzie s moi opiekunowie. A siedzcy obok mnie glina pyta, skd jestem. Odpowiedziaem, e z Holonu. Glina z przodu rbn mnie w twarz i przypomnia: Pytaem ci, jak s'i nazywasz.

Gdy powtrzyem, e jestem Simon z Holonu, glina z tyu krzykn: Nie bd taki mdrala! I przycisn moj gow w d, wykrci rce na plecy i zatrzasn kajdanki. Glina z przodu odwrci si do mnie, wyzywajc od szumowin i podego handlarza narkotykw. Znowu usprawiedliwiaem si, e rysowaem, a gdy zapyta o moje zajcie, powiedziaem, e jestem artyst. Odjechalimy. Powiedzieli, e wezm mnie za miasto i poka, jak si z nimi rozmawia. Siedzcy obok kierowcy wyrwa mi rysunek, podar go i rzuci na podog. Kazali mi zdj buty, co byo bardzo trudne, gdy kajdanki unieruchamiay rce. Gdzie trzymasz narkotyki? spyta jeden z nich. Nie mam adnych narkotykw. Jestem artyst. Jeli nie chcesz teraz gada, to my bdziemy pniej mwi odpowiedzia. Przez cay czas mocno mnie poszturchiwali. Jeden z nich uderzy mnie w szczk tak silnie, e mylaem, i wybi mi zby. Mczyzna siedzcy obok kierowcy przycign mnie do siebie i ryczc wprost w twarz, da, bym powiedzia, gdzie s narkotyki. A kierowca spokojnie kry po miecie.

Doszedem do wniosku, e gliny zwyczajnie nkaj mnie, by wymusi jaki okup. Syszaem o takich przypadkach. Zadaem wic, by zawieli mnie na posterunek policji, bym mg wezwa adwokata. Chyba ju po godzinie tych przepychanek jeden z facetw zapyta o nazw galerii, w ktrej wystawiam swoje prace. Znaem wszystkie galerie w Tel Awiwie, ale bya przecie noc, a wic s zamknite. Podaem jak 52 nazw. Kiedy tam dotarlimy, wci byem skuty. Tote tylko ruchem gowy wskazaem budynek: -<- Moje obrazy wisz wanie w tej galerii poinformowaem ponownie. Moim nastpnym kopotem by brak dowodu osobistego. Powiedziaem im, e zostawiem w domu. Wtedy cignli mi spodnie, mwic, e chc sprawdzi, czy nie mam narkotykw. Poczuem si bardzo niepewnie. Ale wtedy oni jakby zaczli si ama. Powiedziaem, e chc wraca tam, skd mnie wzili, ale nie wiem, jak si tam dosta. Nie mam te pienidzy, bo kolega ma mnie zabra wanie z tamtego miejsca. Zawieli mnie w poblie owego domu, zatrzymujc si koo przystanku autobusowego. Jeden z nich zebra strzpy rysunku i wyrzuci je przez okno. Zdjli mi kajdanki. Nadjecha autobus. Siedzcy obok mnie facet

wypchn mnie na ulic. Upadem. Rzucili na mnie buty i spodnie. Odjedajc, ostrzegli, by mnie ju tu nie byo, kiedy powrc. Leaem na ulicy bez spodni, a obok ludzie wychodzili z autobusu. Zaczem zbiera strzpy mojego papieru, co wygldao lak, jakbym wspina si na Mount Everest. Ale wiedziaem, e osignem swoje! W p godziny pniej, gdy byem ju ubrany i miaem zebrane informacje z obserwacji, zauwayem migajce reflektory. Wsiadem do samochodu, ktry zawiz mnie do Country Ciub, gdzie napisaem peny raport. Po jakim czasie znowu spotkaem ,,policjantw". Tamtej nocy kady z nas mia chyba do czynienia ze swoimi ,,policjantami". To by kolejny test. Policjanci zaczepili wtedy jednego z kursantw, gdy sta pod drzewem. Kiedy zapytali go, co robi, odpowiedzia, e obserwuje sowy. Glina zauway, e nie ma tu przecie sw. Kursant odparowa: Bocie je wystraszyli". Podobnie jak mnie wzili go na ..przejadk". Inny kursant zosta aresztowany" na znanym placu Kiker Hamdina. Mawiao si wtedy, e przedstawia on pastwo Izrael. W lecie sta tu cyrk, zim za plac spywa muem. Tak jak Izrael. Poowa roku boto, poowa cyrk. Ale ten facet by idiot. Owiadczy, e jest w specjalnej misji. Wyzna, e pracuje dla Mosadu i to, co robi, jest testem. Oczywicie

odpad. Nie by on zreszt wyjtkiem. Spord dziesitki kandydatw, ktrzy zostali poddani tej serii prb, zobaczyem pniej tylko jedna z kobiet. Pracowaa w ochronie basenu Mosadu, gdzie podczas weekendw mogli przychodzi czonkowie rodzin. 53 Na trzeci dzie, po niadaniu, znowu zabrali nas do Tel Awiwu. Moim pierwszym zadaniem byo wej do restauracji, podj rozmow ze wskazanym mi mczyzn i ustali z nim spotkanie na wieczr tego samego dnia. Przez chwil obserwowaem t restauracj. Zauwayem, e kelner bez maa taczy wok wskazanego mi czowieka. Doszedem do wniosku, e jest to waciciel. Gdy siadem przy stoliku obok niego, przeglda wanie pismo filmowe. Przypomniaem sobie, e wersja filmowa zagraa w tecie na balkonie, wic postanowiem powtrzy to dowiadczenie. Spytaem kelnera, czy mgbym rozmawia z wacicielem, bo robi film i to miejsce moe by dla mnie dobre. Zanim skoczyem mwi, osobnik ten ju znalaz si przy mnie. Powiedziaem mu, e mam jeszcze do obejrzenia kilka miejsc i musz ju i. Ucisnlimy sobie donie i ustalilimy spotkanie

na wieczr. Nastpnie ca dziesitk pojechalimy do parku obok bulwaru Rothschiida. Powiedziano nam, e bdzie tu przechodzi mocno zbudowany mczyzna w koszuli w czarno-czerwon kratk. Mielimy w sposb niewidoczny ledzi go. Byo to niezwykle trudne, gdy robio to jednoczenie dziesiciu ludzi, nie liczc dwdziestu innych, ktrzy szli za nami. Trwao to dwie godziny. Nasi kursanci rozgldali si z balkonw, inni zerkali zza drzew. Ludzie obserwujcy nas sprawdzali, jak si zachowujemy. Po zakoczeniu zadania i zoeniu sprawozda, grup znowu podzielili. Znalazem si przy ulicy Ibn Gevirola, przed bankiem Hapoalim. Polecono mi wej do banku, zdoby nazwisko i adres prywatny dyrektora oraz wszelkie inne moliwe informacje o nim. Trzeba pamita, e w Izraelu wszyscy s niezwykle podejrzliwi. Wszedem do banku i spytaem urzdnika o nazwisko dyrektora. Poda grzecznie i skierowa mnie na drugie pitro. Tam zapytaem znowu o dyrektora, dodajc, e wracam po duszym pobycie ze Stanw Zjednoczonych i chc dokona transferu duej sumy na tutejszy rachunek. Poprosiem o osobiste spotkanie z dyrektorem. W gabinecie dyrektora dostrzegem na biurku znak B'Nai Brith.

Rozmawialimy chwil o tej organizacji ydw amerykaskich i zanim si spostrzegem, dyrektor zaprosi mnie do swojego domu. Okazao si, e mj rozmwca ma by wkrtce przeniesiony do Nowego Jorku na stanowisko wicedyrektora. Wymienilimy adresy i zapowiedziaem swoj wizyt. Powiedziaem, e jestem przejazdem, nie mam wic jeszcze w Izraelu staego telefonu, ale jeli on da mi swj numer, to ja przedzwoni. 54 Gospodarz poczstowa mnie nawet kaw. W rozmowie wspomniaem o transferze 150 ty. dolarw. Dodaem, e gdy sprawdz, jak dugo trwa taka operacja, dokonam przelewu jeszcze wikszej sumy. Sprawy finansowe nie zabray nam wicej ni 10 do 15 minut, a potem rozmowa nabraa towarzyskiego charakteru. W cigu godziny wiedziaem o dyrektorze ju wszystko. Po zakoczeniu tej prby wraz z dwoma innymi kursantami zostaem zabrany znowu do hotelu Tal. Tam czekalimy na innych. Nie mino chyba 10 minut, gdy do westybulu weszo szeciu mczyzn. Jeden z nich, wskazujc na mnie, powiedzia: To wanie ten. Chod z nami. Chyba nie chcesz w hotelu awantury.

Co to ma znaczy? Przecie nic nie zrobiem -usiowaem protestowa. Chod z nami powtrzy ktry, pokazujc mi swoj odznak. Ca nasz trjk wpakowali do wozu, gdzie zawizali nam oczy. Ruszylimy. Wydawao mi si, e jedzimy bez celu. W kocu zatrzymalimy si. Wcignli nas do jakiego budynku, wci z zawizanymi oczyma. Tu rozdzielili nas. Syszaem odgosy przechodzcych ludzi, ale szybko zamknli mnie w malekim pomieszczeniu o rozmiarach toalety. I rzeczywicie bya to azienka, a siedziaem na sedesie. Potem okazao si, e byo to na drugim pitrze Akademii (centrum szkoleniowe Mosadu). Ale wtedy o tym jeszcze nie wiedziaem. Po dwchtrzech godzinach zabrali mnie do jakiego pokoju z cakiem zasonitymi oknami. Potny facet z czarn kropk w oku zacz uprzejmie przepytywa mnie o nazwisko, dlaczego ju wczeniej byem w tym samym hotelu, czy przygotowuj zamach terrorystyczny, gdzie mieszkam itp. W pewnym momencie zaproponowa, e mog mnie zawie pod wskazany przeze mnie adres. Wiedziaem, e to puste gadanie i zaczem si mia. Zapyta, dlaczego si miej. Odpowiedziaem, e to wesoa sytuacja.

Mj dom! A gdzie jest mj dom? Nie mogem powstrzyma si od miechu. To musi by jaki dowcip. Czego chcesz? zapytaem. Odpowiedzia, e chce zobaczy moj marynark. Bya ona z firmy Pierre Balmain. Facet wzi najpierw marynark, a potem kaza mi zdejmowa wszystko inne. Gdy byem ju nagi, odesa mnie znowu do toalety. Tu przed zamkniciem drzwi kto chlusn na mnie wod. 55 Nagi i drcy z zimna pozostaem sam. Po jakich dwudziestu minutach ponownie zabrali mnie do owego krzepkiego mczyzny. Czy wci jest ci do miechu? spyta Znowu zabrali mnie do azienki i tak przepychali z czterypi razy. W kocu przesuchujcy mnie mczyzna owiadczy: Nie miej pretensji. To byo nieporozumienie. Odda mi ubranie i powiedzia, e odwioz mnie tam, skd mnie wzili. Znowu zawizali mi oczy i wpakowali do samochodu. Ale gdy kierowca zapali silnik, kto krzykn: Czekaj! Dawaj go! Sprawdzilimy adres, tam nic nie ma!

Nie wiem, o czym mwicie usiowaem si tumaczy. Ale znowu wadowali mnie do azienki. Po 20 minutach jeszcze raz znalazem si w pokoju biurowym. Usyszaem: Przepraszamy, to bya pomyka. Podrzucili mnie do Country Ciub. Tam ponownie przeprosili i odjechali. Czwartego dnia rano w Country Ciub wszyscy razem zostalimy wezwani do jednego z pomieszcze na rozmow. Jak mylicie, przeszlicie prby? Powiedziaem, e nie mam pojcia, bo nie wiem, czego chcieli ode mnie. Powiedzieli, bym dziaa najlepiej, jak potrafi i tak robiem. Kilku kolegw pozostao tam przez 20 minut. Mnie przetrzymali tylko czterypi minut: Dzikujemy, wezwiemy ci owiadczyli. Dwa tygodnie pniej kazano mi stawi si w biurze. Stawiem si!

Teraz miaa rozpocz si najprawdziwsza prba. Rozdzia II Kadet numer 16 W Izraelu wielu ludzi jest przekonanych, e kraj znajduje si w obliczu staego zagroenia. Nawet silna armia nie jest w stanie zapewni bezpieczestwa. Ja te w to wwczas wierzyem. Wiadomo wic, e suby bezpieczestwa s niezmiernie potrzebne i e istnieje organizacja pod nazw Mosad. Oficjalnie w Izraelu czego takiego nie ma, ale kady obywatel wie, e jest. Ale to i tak tylko czstka wiedzy, wierzchoek gry. To niezwykle tajna organizacja. Jeli si do niej wstpio, to robi si wszystko, co ka, jest si bowiem przekonanym, e za wszystkim kryje si co bez maa magicznego, co mona zrozumie dopiero z biegiem czasu. U kadego, klo wyrasta w Izraelu, takie przekonanie staj si czstk jego podwiadomoci. Zaczyna si to wraz z przystpieniem do brygad modzieowych. Tam nauczyem si strzela. Gdy miaem 14 lat. byem w kraju drugi w strzelaniu do celu. W strzelaniu z broni snajperskiej uzyskaem 192 na 200 moliwych punktw, tylko cztery mniej ni

zwycizca. Spdziem take kilka lat w armii. Tak wic wiedziaem, a w kadym razie wydawao mi si, e wiedziaem w co wchodz. Nie kady Izraelczyk dziaa w ciemno. Ale ludzie wyszukani przez Mosad i sprawdzeni przez jego testy s przynajmniej na tym etapie takimi, ktrzy gotowi s zrobi wszystko, co si im poleci. Jeli kto pyta o cokolwiek, to caa operacja moe potem uton w bagnie. W czasie szkolenia byem czonkiem i to aktywnym Partii Pracy w Herciiji. Moje pogldy naleay do liberalnych, tote stale popadaem w konflikt midzy moimi przekonaniami a lojalnoci. Cay system przygotowania waciwych kandydatw rozpoczyna si co zreszt pniej trwa - wietnie realizowanym praniem mzgw. Jeli chcesz zgnie pomidor, musisz wybra dojrza sztuk. Po co bra jeszcze zielon? T te mona zgnie, ale to przecie trudniejsze. Pierwsze sze tygodni byy bardzo spokojne. Pracowaem w biurze gwnie jako urzdnik zajmujcy si papierkami. Pewnego lutowego dnia 1984 r. wraz z 14 kolegami znalazem si w jadcym mikrobusie. adnego z nich nie znaem. Wz wspina si pod gr, potem przejecha strzeon bram i zatrzyma si przed dwupitrowym budynkiem Akademii.

Caa pitnastka kadetw wesza do budynku z paskim dachem. Znalelimy si w rozlegej hali sportowej ze stoem ping-pongowym w rodku. Na murach, wisiay zdjcia lotnicze Tel Awiwu. Szklana ciana wychodzia na wewntrzny ogrd. Byy tu betonowe schody prowadzce pewnie na pitro. Budynek by oblicowany bia ceg, ktra pokrywaa rwnie wewntrzne ciany. Posadzka wyoona bya jasnym marmurem. Wiedziaem, e tu byem wtedy, gdy podczas jednego z testw wpakowali mnie do ciasnej azienki. Zerkajc spod opaski zakrywajcej oczy, dostrzegem wtedy te schody. Podszed do naszej grupy mczyzna o ciemnej karnacji, z siwiejcymi wosami, i przeprowadzi nas do bocznego pomieszczenia wygldajcego jak szkolna klasa. Powiedzia tylko, e dyrektor bdzie wkrtce. Przyjrzaem si pomieszczeniu. Okna wychodziy na obie strony, tablica szkolna wisiaa na gwnej cianie, w rodku znajdowa si st w ksztacie litery T, a na nim sta projektor. Kurs, w ktrym mielimy wzi udzia, mia nazw Kadet 16, bowiem by z kolei szesnastym kursem dla kadetw Mosadu. Usyszelimy szybkie kroki na pokrytym wirem dziedzicu. Do pokoju weszo trzech mczyzn. Jeden z nich by niski, przystojny, z ciemn karnacj, drugi ktrego rozpoznaem starszy i wygldajcy do

wyszukanie, trzeci, okoo pidziesitki, wysoki na okoo 6 stp i dwa cale, blondyn w okularach, mia na sobie koszul i sweter. Ten ostatni podszed energicznie do stou, gdy pozostali dwaj zasiedli z tyu. Nazywam si Aharon Sherf. Jestem szefem Akademii. Witani w Mosadzie. Pena nazwa tej instytucji brzmi: Ha Mosad,le Modiyn le Tafkidim Mayuhadim (Instytut Wywiadu i Operacji Specjalnych). Mottem naszego dziaania s sowa: Prowad wojn drog podstpu. 58 Zatkao mnie. Wiedzielimy, e to jest Mosad, ale po raz pierwszy nam to powiedziano. Boe, brakowao mi powietrza. Sherf lepiej znany jako Araleh, sta nachylony nad stoem. Potem wyprostowa si. I znowu nachyli. Sprawia wraenie surowego i silnego. Jestecie zespoem kontynuowa. Zostalicie wybrani spord tysicy. Przesialimy ogromn liczb ludzi, by wybra wanie was. Macie wszelkie moliwoci, by sta si tymi, jakich potrzebujemy. Macie warunki suenia naszemu krajowi w sposb, jaki jest dany tylko wybranym. Niczego sobie bardziej nie yczymy ni tego, abycie wszyscy ukoczyli ten kurs i podjli wane zadania. Ale nie przepucimy nikogo, kto nie zdobdzie kwalifikacji stuprocentowych. Jeli nikt z was nie przejdzie przez ten trudny egzamin, te bdzie dobrze. Tak si ju zdarzao.

To jest niezwyka akademia. Bdziecie pomaga w procesie nauczania przez przeksztacanie samych siebie. Stanowicie materia, ktry bdzie uformowany do zada w zakresie bezpieczestwa na obecnym etapie. Wyjdziecie std jako najlepiej wyszkoleni pracownicy wywiadu na wiecie. Nie zatrudniamy u nas nauczycieli. Mamy za to praktykw, ktrzy powicaj cz swego czasu Akademii jako instruktorzy. Po kursie wrc do swojej roboty. Bd uczy was jako przyszych partnerw i kolegw, a niejako studentw. Jak si to mwi, nic z gry nie jest wyryte w kamieniu. Kady musi sprawdzi si w pracy, a w kadym indywidualnym przypadku wyglda to inaczej. Wiedza instruktorw opiera si na dowiadczeniu i tego samego damy od was. Innymi sowy instruktorzy bd starali si przekaza wam zbiorowe dowiadczenie i pami Mosadu zgodnie z ich stanem wiedzy i tak, jak oni j zdobyli drog dowiadcze, prb i bdw. Gra. do ktrej przystpujecie, jest niebezpieczna. Trzeba wiele si nauczy. To nie jest zwyka gra. I nie tylko ycie jest granic tej gry. Zawsze trzeba pamita, e w tym fachu jeden musi polega na drugim, bo w przeciwnym wypadku moemy wisie jeden obok drugiego. Jestem dyrektorem tej akademii i szefem wydziau szkoleniowego.

Zawsze mona mnie tu znale, moje drzwi stoj dla was otworem. ycz szczcia. A teraz zostawiam was z waszymi instruktorami. Wyszed. Pniej odkryem, jak ironicznie brzmi sowa znajdujce si na drzwiach Sherfa. S to sowa przypisane byemu prezydentowi USA Warrenowi Hardingowi: Nie dziaaj w sposb niemoralny dla osignicia moralnych celw". Sentencja ta bya czym przeciwnym temu, czego uczy Akademia. 59 Podczas przemwienia Sherfa jeszcze jeden mczyzna wszed do sali. Po wyjciu dyrektora ten silnie zbudowany czowiek z pnocnoafrykaskim akcentem stan przed nami i przedstawi si. Nazywam si Eiten. Jestem odpowiedzialny za wewntrzne bezpieczestwo. Mam wam powiedzie o kilku spawach, ale nie chc zabiera zbyt wiele czasu. Jeli bdziecie mieli jakie pytania, bez wahania przerywajcie mi i pytajcie. Jak pniej przekonalimy si, kady wykadowca rozpoczyna zajcia od takiego samego wstpu.

Chc wam powiedzie kontynuowa e ciany maj uszy. S pewne technologiczne rozwizania, ktre znamy i o ktrych wam powiemy, ale s te nowe, ktrych jeszcze nie znamy. Bdcie wic ostroni. Wiem, e macie za sob sub wojskow, ale tajemnice, jakie poznacie, s o wiele waniejsze. Pamitajcie o tym zawsze. Dalej, /apomnijcie o sowie Mosad. Wymacie je ze swej pamici. Nie chc go wicej sysze. Nigdy! Od tej chwili, gdy mowa jest o Mosadzie, uywacie sowa biuro. W kadej rozmowie jest tylko biuro, nie ma sowa 'Mosad. Swoim przyjacioom moecie powiedzie, e pracujecie w ministerstwie obrony, ale nie wolno wam o swej pracy rozmawia. Jeli chodzi o nowe blisze znajomoci, to nie wolno wam ich zawiera bez uprzedniej naszej aprobaty. Zrozumiae? Nie wolno te telefonicznie rozmawia o waszej pracy. Jeli zapi kogo na rozmowie z domowego telefonu o biurze, surowo ukarz. Jestem odpowiedzialny za bezpieczestwo w biurze i wiem wszystko o wszystkich. Jeli tylko zechc czego si dowiedzie, uyj wszelkich rodkw, by to osign. Musicie te wiedzie, e historyjka z czasu mojej pracy w Shaback (krajowa suba bezpieczestwa wewntrznego) o tym, jak to podczas przesuchania przypadkowo jakiemu facetowi wyrwaem jaja, nie

jest prawdziwa.

Raz na miesic poddamy was kontroli z pomoc wykrywacza kamstw a. W przyszoci poddawani temu testowi bd tylko powracajcy z pobytu poza Izraelem. Macie prawo odmowy poddania si temu testowi. Ale to daje mi pawo zastrzelenia was. Bdziemy si spotyka jeszcze wiele razy i powraca do tych spraw. W cigu dwch dni otrzymacie dowody osobiste. Fotograf zrobi wam zdjcia. Do tego .czasu macie mi przynie wszelkie dokumenty zagraniczne, jak paszport czy dowd indentyfikacyjny wasz, on i dzieci. 60 W bliskiej przyszoci nigdzie nie wyjedziecie, wic bdziemy to trzyma tutaj. .. . '

To ostatnie polecenie oznaczao, e musz odda paszporty kanadyjskie, jakie ma caa moja rodzina. Eiten skoczy i wyszed. Bylimy nieco oszoomieni. Ocenilimy jego zachowanie jako grubiaskie i wulgarne. Nie bya to przyjemna posta. Dwa miesice pniej znikn z horyzontu. Ju nigdy go nie widziaem.

Teraz przed nami pojawi si mczyzna o ciemnej karnacji. Przedstawi si jako Oren Riff szef kursu. Dzieci zacz. Jestem za was odpowiedzialny. Wszystko uczyni, by wasz pobyt tutaj by przyjemny. Mam nadziej, e bdziecie si uczy tak dobrze, jak to jest tylko moliwe. Nastpnie przedstawi nam czonka grupy kierowniczej. Ran S. (Donovan" opisany w Operacji Sfinks) by asystentem na kursie. Tym dobrze ubranym facetem okaza si Shai Kauy zastpca szefa Akademii. Poznaem go, bo wczeniej przeprowadza na mnie jedn z prb. Riff opowiedzia troch o sobie. Pracowa w biurze (tzn. w Mosadzie) wiele lat. Jednym z jego zada byo udzielanie pomocy Kurdom w Kurdystanie walczcym przeciw Irakijczykom. By te cznikiem w urzdzie premiera Goldy Meir, a take katsa na placwce w Paryu i cznikiem w rnych czciach wiata. Skary si, e teraz ju tylko do nielicznych miejsc na wiecie moe jecha bezpiecznie. Potem Riff przeszed do gwnego tematu dwch przedmiotw, ktre zajm najwicej czasu w cigu nastpnych kilku tygodni. Pierwszy to bezpieczestwo, ktrego bd naucza instruktorzy Shaback, a drugi to NAK-A, jak w skrcie okrela si jednolity system pisania. Pamitam jego sowa.

Raporty trzeba pisa w jeden jedyny sposb. Jeli robicie co, ale o tym nie raportujecie, to tak jakbycie nic nie robili. A jeli nic nie robicie, ale raportujecie, to tak jakbycie co zrobili konkludowa ze miechem. Kiedy przeszed do depesz informujcych, podkreli, e jakakolwiek rnorodno form jest niedopuszczalna. Papier jest biay, kwadratowy lub prostoktny. U gry powinien by znak bezpieczestwa, wskazujcy w okrelony sposb, czy tekst jest tajny, cile tajny, czy w ogle nie jest poufny. Po prawej stronie zamieszcza si nazwisko odbiorcy oraz tych, ktrzy maj dziaa w zwizku z tym tekstem. Czasem jest to ta sama osoba, ale bywa. e adresatami s dwie lub trzy. W takim wypadku kade nazwisko musi by podkrelone. Potem podaje si nazwiska innych osb, ktre powinny otrzyma kopie, ale nie s powoane do dziaania w zwizku 61 z przekazan informacj. Nadawca identyfikuje si zwykle jako wydzia, a nie indywidualna osoba. Dat umieszcza si po lewej stronie, wraz z okreleniem sposobu przekazania wiadomoci: telegraficznie, byskawica, w zwyky sposb itp. Obok zamieci naley identyfikacyjny numer listu. Pod spodem, w rodku kartki, umieszcza si jednozdaniowy temat notatki zakoczony dwukropkiem, przy czym zdanie to jest podkrelone.

Pod tym pisze si np. w zwizku z waszym listem 3J" i dat tego listu. Za kadym razem, gdy pisze si liczb, musi by ona powtarzana. Na przykad: Zamwiem 35 rolek papieru toaletowego". Trzeba to napisa tak: ..Zamwiem 35 x 35 rolek,..". W ten sposb, jeli nawet nastpi jakie zakcenie w komputerze, liczba bdzie czytelna. Podpis nastpuje na kocu, pr/.y czym uywa si szyfrowego imienia. Mielimy spdzi wiele godzin na praktykowaniu NAKA. bowiem gwnym celem organizacji jest zbieranie informacji i przekazywanie ich dalej. Nastpnego dnia wykad o bezpieczestwie zosiai odwoany. Otrzymalimy stosy gazet, w ktrych niektre artykuy byy zakrelone. Rozdzielono midzy nas rne tematy. Naleao potraktowa materiay gazetowe jako surowiec, wybra kluczowe informacje i sporzdzi sprawozdanie. Po wykorzystaniu wszystkich informacji trzeba byo w raporcie napisa: dalszych informacji brak". Formua ta oznaczaa, e w tym momencie jest to ju cao. Uczylimy si take tytuowania raportw, co jednak naleao robi ju. po ich napisaniu. Otrzymalimy bardzo szybko mat biae dowody tosamoci: tylko zdjcie i znak kodowy.

W kocu pierwszego tygodnia Riff zawiadomi nas. e rozpoczniemy zajcia zwizane z bezpieczestwem osobistym. Wanie zacz wykad, gdy rozlego si nape kopnicie w drzwi. Do klasy wpado dwch ludzi. Jeden mia w rku wielki pistolet, drugi karabin maszynowy. Posypay si strzay. Padlimy na podog. Riff i Ran S. zsunli si na podog zalani krwi. Zanim ktokolwiek mg wypowiedzie choby jedno sowo, obaj faceci zniknli za drzwiami, w samochodzie, ktrym szybko odjechali. Bylimy zszokowani i zdrtwiali. Nie zdylimy si jeszcze ockn, gdy Riff podnis si, wskaza palcem na jednego z kadetw Jerry'ego S. i powiedzia: Okay. wanie zostaem zabity. Opisz, kto to zrobi, ile pado strzaw. Podaj wszelkie informacje, ktre mog pomc w natrafieniu na lad mordercw. Jerry opisywa napastnikw, a Riff zapisywa wszystko na tablicy. Szczegy skonsultowa z nami wszystkimi. Potem wyszed i przyprowadzi obu zabjcw". Nie byli zupenie podobni do tych opisanych przez nas. A ,,napastnikami" okazali si: przypominajcy nieco Telly Savalasa szef szkolenia w wydziale bezpieczestwa operacyjnego (APAM) Mousa M. i jego asystent Dov L.

Wyjani wam t ca szarad powiedzia Mousa. Wikszo naszej pracy wykonujemy w obcych krajach. Dlatego wszystko, co spotykamy tam, to wrg albo cel. Nic nie jest nam przyjazne. Podkrelam: nic. Jednake nie moemy sta si paranoikami. Nie mona wci myle o niebezpieczestwie, nie mona wci ba si, e jest si ledzonym czy obserwowanym. Mylc w ten sposb nie jest si w stanie wykonywa swoich zada. APAM jest narzdziem. Jest to skrt nazwy Avtahat Paylut Modienit, czyli zabezpieczenie dziaalnoci wywiadowczej. Daje ono wyspy pokoju i bezpieczestwa, dziki ktrym mona waciwie pracowa. W APAM nie ma miejsca na bdy. Archanio Gabriel moe da jeszcze jedn szans, ale tu bdy kocz si fatalnie. Nauczymy was bezpieczestwa etapami. Bez wzgldu na to, jak dobry jest kady z was, jak jest sprytny, czy jakie ma moliwoci, jeli nie przejdzie przez APAM, bdzie usunity. To nie wymaga szczeglnych talentw, po prostu trzeba si uczy. Musicie pozna strach i sposb opanowywania go. System, ktrego naucz was w cigu nastpnych dwchtrzech lat, jest niezawodny. Zosta ju wyprbowany. Wci jest udoskonalany i nadal bdzie udoskonalany. Jest tak logiczny, e nawet jeli wasi wrogowie poznaj go tak, jak wy, nie bd w stanie was zaskoczy.

Mousa poinformowa nastpnie, e Dov bdzie naszym instruktorem, cho take bdzie wykada i pomaga nam w wiczeniach. Wzi plan zaj i powiedzia: Widzicie wolne miejsce midzy ostatnim wykadem jednego dnia i pierwszym wykadem w dniu nastpnym? W tym czasie bdziecie nalee do mnie. Cieszcie si waszym ostatnim weekendem lepcw, bowiem od nastpnego tygodnia zaczniemy stopniowo otwiera wam oczy. Moje drzwi s zawsze otwarte. Jeli macie jakie problemy, przychodcie do mnie bez wahania. Ale jeli kto spyta mnie o rad, musi dziaa zgodnie z ni. Mensa. Syszaem o min po ta/ ostami. gdy by szefem bezpieczestw na Lurop, podobnie jak Eiten przyszed / Shaback. Okresowo b; w pogranicznej jednostce nr 504 dziaajcej dla potrzeb wywiadu wojskc wego. By s/orstki i twardy. Ale nalea do sympatycznych ludzi. Ideowa peen powiecenia, a take lubicy arty*). Pr/.ed wyja/.dem na weekend kadeci musieli jeszcze spotka si z Rut Kimchy sekretarka s/koly. Jej m by swego czasu szefem wydzia werbunkowego, pniej /as wiceministrem spraw zagranicznych i odegn

wana role we wcigniciu Izraela do nies/e/snej wojny w Libanie. Mu do czynienia z afer InmContras. Kurs obejm.owal cztery podstawowe przedmioty: NAKA, APAN' sprawy wojskowe i maskowanie. Na zajciach wojskowych uczylimy si wszystkiego o czoga! lotnictwie, marynarce wojennej, strukturze baz, o ssiednich krajach ora ich sli uktiirach politycznych, religijnych i spoecznych. Te ostatnie prze mioty wykadali profesorowie uniwersytetu. Z upywem c/asu nabieralimy do siebie coraz wikszego zaufanie opowiadalimy sobie anegdoty. Po tr/ech tygodniach kursu doczy d nas nowy czowiek 24-letni Yosy C. Przyjani si z innym kadeten 34-lctnim Hemem M., ysym, z kartoflanym nosem, mwicym p arabskii i /awsze chytrze si umiechajcym. Yosy pracowa / nim w Libanie, w jednostce nr 504. Wrci tera z Jerozolimy. gd/ie ukoczy szeciomiesiczny kurs arabskiego. Bieg w jzykach, chocia jego angielski brzmia raczej fatalnie. By onaty, jeg poowica oczekiwaa dziecka. Jako yd-ortodoksa, Yosy zawsze nosi n gtowse jarmuk. ale lo. co naprawd zasugiwao u niego na uwag, t d/idno w stosunkach z. kobietami. Posiada mski sex appeal. Wydaw< si magnesem dla kobiet. I w peni z tego korzysta.

Codziennie po /akoczeniu wykadw, jeli tylko nie byo adnyc innych zaj, chd/iem na kaw i ciastka do kawiarni Kapulsky'eg w R;;mat Hasaron. Byo to po drodze do mojego domu w Herciiji. Pnk siworzylinn pac/k /o/on z Yosy, Heima i Michela M. Ten ostatni b; thmcuskini ekspertem w dziedzinie lc/noci. Przyjecha do Izraela prze wojn Yom Kipur w 1973 r. Pracowa dla jednostki 8200. Robi co dl *) P.itr/ m/A/ 13: PotTiaa.ijuL' Aral';ito\vi Mosadu w Europie. Dosta si na nasz kurs troch tylnymi drzwiami, gdy potrzebowano kogo z francuskim. Techniki maskowania si uczyli nas gwnie katsa Shai Kauy i Ran S. Ten pierwszy powiedzia nam: Gdy zbieracie informacje, nie jestecie Yictorem, Heimem czy Yosy, ale katsa. Wikszo naszych ludzi jest zamaskowanych. Nie idzie si przecie do faceta i mwi: Hej, jestem z wywiadu izraelskiego i chc od ciebie pewnej informacji, a za to dam ci pienidze". Pracujecie zamaskowani. Znaczy to, e nie jeste tym, kim si przedstawiasz. Od katsa wymaga si wszechstronnoci. To jest wanie to kluczowe sowo wszechstronno. Jeli masz trzy spotkania w cigu jednego dnia, za kadym razem musisz by innym, a to znaczy, e kim cakowicie innym.

W jaki sposb dobrze si maskowa? Czasami wystarczy jedno sowo, czasami trzeba zastosowa ca gam rodkw. Jeli kto zapyta, co robisz, a ty odpowiesz jestem dentyst", to jest znakomity sposb zamaskowania si. Kady przecie wie, kto to jest dentysta. Chyba, e kto otworzy usta i poprosi o pomoc. Wtedy moesz mie kopot. Spdzilimy sporo czasu na praktykowaniu maskowania si. Studiowalimy rne miasta przy pomocy zbiorw bibliotecznych, uczylimy si rozmawia o wyznaczonych miastach tak, jakbymy mieszkali tam przez cae ycie. W cigu jednego dnia konstruowalimy nasze osobowoci i uczylimy si okrelonego zawodu. Spotykalimy si z dowiadczonymi katsa, ktrzy testowali nasze maskujce historyjki. wiczenia takie odbyway si w pokoju wyposaonym w kamery telewizyjne. Dziki temu inni kadeci mogli ledzi wszystko z pomieszczenia szkolnego. Nauczylimy si najpierw, by nie przekazywa zbyt wielu informacji o sobie za szybko. To jest nawet nienaturalne. Udowodni nam to 42-letni psycholog Tsvi G., ktry by pierwszym kadetem poddanym prbie. Tsvi stan przed instruktorem i przez 20 minut mwi o swoim" miecie i swoim" zawodzie. Katsa milcza. W klasie pkalimy ze miechu. Kiedy Tsvi skoczy, wrci do klasy zadowolony z siebie. By nawet szczliwy. Wszyscy bylimy ju po wojsku, wic lojalno wobec kolegw nie

bya dla nas pustym sowem. Kiedy wic Kauy spyta, co mylimy o tym wszystkim, powiedziaem, e Tsvi doskonale przestudiowa miasto. Inny doda, e Tsvi mwi jasno i jego relacja bya zrozumiaa. 5 Wyznania szpiega Ran podnis si i krzykn: Przestacie! Czy chcecie powiedzie, e zgadzacie si z tym okropiestwem, jakie dziao si w tamtym pokoju? Czy nie widzielicie bdu, jaki zrobi ten kutas? A do tego on jest psychologiem. Czy ten facet myli? To ma by reprezentacja kursu? Chc wiedzie, co wy mylicie. Niech zaczyna Tsvi G. Tsvi przyzna, e przedobrzy, e zbyt zaleao mu, by wykaza si. Te sowa pozwoliy nam popyn. Ran wezwa nas, bymy powiedzieli, co mylimy, bo kady z nas moe znale si w takiej sytuacji i wszystko straci, cznie z yciem, jeli nie zachowa si jak naley. W cigu 90 minut Tsvi zosta pozbawiony wszelkiego czowieczestwa. Byle jaszczurka, gdyby pokazaa si w klasie, byaby potraktowana jako bardziej sprytna istota. Doszo do tego, e zadalimy odtworzenia relacji Tsvi z wideo, by wykaza ca gupot jego relacji. I nawet nas to bawio. Oto, co moe si zdarzy, gdy ma si do czynienia z grup wysoko 65

kompetentnych ludzi, ktrzy odrzucili zasady kulturalnego zachowania. Ta bezwzgldno moe zadziwi. To wydarzenie przeksztacio nasz zesp w grup wspzawodniczc ze sob, kto uderzy mocniej, kto uderzy w sabsze miejsce. A Ran i Kauy, gdy sowa byy zbyt ostre, mogli zapanowa, choby przez postawienie jakiego innego pytania. Mielimy takie wiczenia dwatrzy razy w tygodniu. To byo brutalne, ale na pewno nauczyo nas, jak si maskowa. W jedenastym tygodniu kursu do praktycznych zaj, jako przedmiot, wczone zostao nawet wino": Jak rozpoznawa dobre gatunki wina, jak mwi o nim. skd pochodzi. Praktykowalimy nawet jedzenie w premierowskiej oficjalnej jadalni w Akademii. Dysponowalimy aktualnym menu ze wszystkich wielkich restauracji na wiecie, aby nauczy si zamawiania waciwych potraw i ich jedzenia. W jednym kcie pokoju ping-pongowego Akademii czynny by przez 24 godziny telewizor odtwarzajcy programy z telewizji kanadyjskiej, brytyjskiej, amerykaskie i europejskiej. Byy tam takie seriale, jak I love Lucy", rne telewizyjne opery mydlane, abymy zaznajomili si z tymi programami. W rezultacie, gdy usyszelimy jaki temat muzyczny, wiedzielimy ju, z czego pochodzi i co mona o tym powiedzie. Tak byo te z nowymi kanadyjskimi monetami jednodolarowymi. W Kanadzie nazywa si je loonies" (loony oznacza pomylony, zbzikowany). Gdyby

66 kto poprosi o nie, a nie wiedziaby, o co chodzi, wystpujc jako Kanadyjczyk, zostaby zdemaskowany. W ramach APAM uczylimy si, jak kogo ledzi najpierw w grupie, potem indywidualnie: jak przylepia si", jak zajmowa dogodne punkty obserwacyjne, jak znika. Poznawalimy rnic midzy szybkimi" obszarami (ruchliwe ulice, gdzie naley ledzi z bliska) a powolnymi" obszarami, koncepcj przestrzeni i czasu" (ocena dystansu, jaki kto pokonuje w okrelonym czasie). Na przykad, wyobramy sobie, e ledzona osoba skrca nagle na rogu ulicy, ale ledzcy nie zdy doj do tego punktu. Trzeba wic wyliczy, czy w czasie, w ktrym nie byo kontaktu wzrokowego, ledzony mg dotrze do kolejnego rogu. Jeli nie, to znaczy, e wczeniej skrci i naley si zatrzyma. j. Potem musielimy si nauczy, jak si zachowa, gdy my jestemy

;ledzeni. Umieszczono nas w nowym pokoju gwnego budynku na pitrze. Byo tam 20 foteli lotniczych z ruchomymi stoliczkami i popielnicz., karni w bocznych oparciach. Na duym ekranie wywietlano nam poszczeglne fragmenty planu Tel Awiwu. Po kadym wiczeniu kady z nas

musia wyjani swoj tras". Trasa jest podstaw kadego zadania, ktre ma by wykonane. Bez tego nic nie wychodzi. Kadetw przydzielano do rnych rejonw, gdzie musieli pokonywa pewne trasy i raportowa, czy byli lub nie byli ledzeni. Jeli tak, ; raportowali, kto to by, ile osb i jak wygldali. Ci, ktrzy nie byli ledzeni, musieli opowiedzie, gdzie, kiedy i w jaki sposb to sprawdzali oraz , dlaczego uznali, e nikt ich nie ledzi. Wszystkie dane sytuacyjne byy nakadane na pacht plexiglasu pokrywajc plany. Po zoeniu sprawozda mwiono nam, jak byo w rzeczywistoci: kto by ledzony, a kto nie. , To niezwykle wane wiedzie, e jest. si ledzonym, jak i to, e ogona" nie ma. Jeli uwaasz, e jeste ledzony, nie moesz dziaa. Na ;przykad w Europie, jeli katsa donosi, e jest ledzony, placwka zawiesza ^operacj na miesic lub dwa, dopki podejrzenia nie zostan zweryfikowane. Niebezpiecznym jest sygnalizowanie, e jest si ledzonym, bo wyania si zaraz naturalne pytanie, kto ledzi i dlaczego. Powiedziano nam take, e domy, w ktrych yjemy, s bezpieczne.

Ale musimy upewnia si, czy kto za nami nie chodzi, gdy opuszczamy mieszkania rano i wracamy tam wieczorem. Ze wzgldu na realizowane cele Akademia jest stacj, nasze domy natomiast bezpiecznymi domami. 67 Trasa ledzenia jest dzielona na dwie gwne czci. Zwykle planuje si je na mapie. Naley opuszcza pocztkowe miejsce w sposb naturalny. Trzeba nastpnie rozejrze si za dogodnym punktem obserwacji odcinka, ktry si ju przebyo, ale tak, by nikt tego nie dostrzeg. Zamy, e dentysta znajduje si na trzecim pitrze. Jest tam okno, z ktrego wida ulic, ktr tu przyszede. Jeli szede zygzakami, mona sprawdzi, czy kto szed za tob. Wanie okno to pozwala na stwierdzenie, czy kto patrzy i czeka. Gdybym by ledzony zespoowo i chcia wyj z hotelu, wwczas praktycznie bybym w tym hotelu zablokowany. Dlatego trzeba energicznie i na wprost przez jakie 5 minut, by ogon" rozcign. Potem zygzakiem docieram do jakiego domu i z dogodnego dla mnie punktu obserwuj, jak ledzcy przegrupowuj si. Nastpnie musz wykluczy czynnik przypadkowoci. Wsiadam do autobusu, jad do innej dzielnicy i operacj t ponawiam. Robi to jednak bardzo wolno, aby ledzcym da szans doczenia do mnie.

Nie wolno dopuci do oderwania si od ledzcych. Jak bowiem potem sprawdzi, e ju nikt nie ledzi? Jeli natomiast zakadam, e jestem ledzony, mog natychmiast wstrzyma swoje planowane dziaanie i na przykad i do kina. Kady z nas nosi w kieszeni ma czapk. Wkadalimy j na gow, gdy bylimy pewni, e jestemy ledzeni. Trzeba byo potem telefonowa i po przedstawieniu si zaraportowa, czy jestemy ledzeni, czy nie i dopiero i do domu. Czsto spotykalimy si w czyim domu, by omwi sytuacj. W caym okresie szkolenia zrobiem tylko jeden bd. Raz powiedziaem, e byem ledzony, chocia tak nie byo. Stao si tak, bo jeden z kadetw skopiowa moj tras i szed za mn przez pi minut. On za mia za sob zespoowy ogon", a mylaem, e cignie si on wanie za mn. A on nie dostrzeg, e jest ledzony. Po kilkunastu tygodniach kurs rozbi si na kilka paczek. Na zajciach czulimy si troch niepewni. Zawsze byo si przecie naraonym na ataki. Zaczlimy si wic spotyka w grupkach po trzech lub czterech, udzielajc sobie wzajemnie rad. Nawet rekrutowalimy" personel do pomocy naszej

68 paczce. W ten sposb praktykowalimy nauki tych, ktrzy nas uczyli, na nich samych. W tym okresie instruktorzy wanie zaczli wyjania nam, jak stosowa w dziaaniu to, czego uczymy si. Teraz, gdy wiecie ju, jak si ochrania, bdziecie si uczy, jak werbowa (wsppracownikw, agentw t.) powiedzieli nam". Pamitam, jak Mousa powiedzia: Od teraz, przyjaciele, zaczynacie tuc skorup jajka!" tko ju byo widoczne. Rozdzia III Klasa pierwsza W tym czasie kadeci zdobyli ju duy zasb wiedzy technicznej. Teraz trzeba j byo zastosowa w yciu. Jedn z metod byy wiczenia zwane butikami". Czsto odbyway si one dwa razy dziennie. Celem wicze byo nauczenie nas, jak odbywa kolejne spotkanie po nawizaniu pierwszego kontaktu z potencjalnymi zwerbowanym. W oddzielnych pokojach znw kady obserwowa przez monitor

dziaania jednego z kadetw, dokonujc intensywnej i czsto nieyczliwej analizy jego wysikw. Kade wiczenie trwao okoo 90 minut i naprawd wywracao flaki. Kade nasze sowo byo analizowane i krytykowane, podobnie jak kady ruch i kade dziaanie. Czy woye w to dosy przynty? Co mylae, gdy powiedziae, e ma on adne ubranie? Dlaczego zadae mu to pytanie? A tamto?" Bd popeniony w butiku", jakkolwiek kopotliwy, nie by jednak zabjczy. Bd popeniony w prawdziwym wiecie wywiadu mg si takim okaza. A my wszyscy chcielimy dojrze do tego wanie wiata. Chcielimy wygra jak najwicej punktw, aby uchroni si od wszelkich przyszych niepowodze. Obawa przed niepowodzeniem bya olbrzymia. Bylimy przecie skazani na prac w Mosadzie, Wydawao si, e poza nim nie ma ju dla nas ycia. C moglibymy robi? Co mogo jeszcze wywoa w kim przypyw adrenaliny po dowiadczeniach w Mosadzie? Nastpny wany cykl wykadw prowadzi szef wydziau Dalekiego Wschodu i Afryki tevelu (cznoci), Amy Yaar. Jego opowiadania byy tak fascynujce, e po ich zakoczeniu kady myla: jak si do niego zapisa?"

70 Wydzia Yaara mia ludzi na caym Dalekim Wschodzie. Niewiele zajmowali si prawdziwym wywiadem, natomiast budowali zrby przyszych zwizkw gospodarczych i dyplomatycznych. Wydzia mia w Dakarcie czowieka z paszportem brytyjskim, ktry pracowa pod oson. Znaczyo to, e wadze indonezyjskie wiedziay o jego przynalenoci do Mosadu. Mia przygotowan drog ucieczki, a wrd innych zabezpiecze pas ze zotych monet. Gwnym jego zadaniem byo uatwianie handlu broni w tym regionie. Mieli te czowieka w Japonii, innego w Indiach, jeszcze innego w Afryce, a od czasu do czasu ludzi w Sri Lance i w Malezji. Punktem corocznych zjazdw zespow Yaara byy Seszele. Mia zajcie przyjemne i mao niebezpieczne. Pracownicy Yaara w Afryce rwnie obracali milionami dolarw handlujc broni. Pracowali etapowo, najpierw nawizywali kontakty, eby zorientowa si, czego dany kraj potrzebowa, czego si obawia, kogo uwaa za wroga. Informacje te zdobywano dziaajc na miejscu. Chodzio o to, aby opierajc si na poznanej sytuacji nawiza mocne kontakty, a nastpnie uzmysowi ludziom, e zalenie od ich potrzeb Izrael moe zaopatrywa dane rzdy w bro i organizowa szkolenia. Z chwil, gdy przywdca jakiego kraju da si znci broni, czowiek Mosadu owiadcza mu w kocu tego etapu, e musi rwnie kupi na przykad troch

maszyn rolniczych. W ten sposb przywdca kraju dochodzi do sytuacji, w ktrej musia stwierdzi, e dalsze rozszerzanie kontaktu z Izraelem wymaga nawizania penych stosunkw dyplomatycznych. By to wic sposb tworzenia tych stosunkw tylnymi drzwiami", bowiem najczciej transakcje broni byy tak dochodowe, e cznik nie musia zadawa sobie trudu zaatwiania niczego wicej. Inaczej byo, na przykad, w Sri Lance. Kontakty nawiza Amy Yaar. Zwiza kraj wojskowo, dostarczajc mu podstawowego wyposaenia, cznie z kutrami torpedowymi dla przybrzenej suby patrolowej. Jednoczenie Yaar i jego ludzie dostarczali walczcym Tamilom wyposaenia do zwalczania takich kutrw. W toku walk z siami rzdowymi. Izraelczycy szkolili rwnie elitarne oddziay obu stron*). Przy czym oczywicie adna nie wiedziaa o ich zwizkach z drug. Ponadto Izraelczycy pomagali Sri Lance wyudza od Banku wiatowego i innych inwestorw miliony dolarw na zapacenie za bro, ktr jej dostarczali. *) Patrz rozdz. VI 71 Rzd Sri Lanki niepokoi si wrzeniem wrd chopw kraj mia dug histori trudnoci gospodarczych i chcia cz ludnoci miejskiej przesiedli z jednego kraca wyspy w drugi. Potrzebowa jednak do tego

jakiego wiarygodnego powodu. Tu wczy si Amy Yaar. Wymyli wielki plan Mahaweli" koncepcj olbrzymich robt inynieryjnych dla odwrcenia naturalnego biegu rzeki Mahaweli, aby osuszy cz terenw kraju. Twierdzi, e pozwoli to podwoi zasoby energii elektrycznej dostarczanej przez elektrownie wodne i udostpni 750 tysicy akrw (300 tysicy ha) nowo nawodnionej ziemi. Bank wiatowy, Szwecja, Kanada, Japonia, Niemcy, EWG i Stany Zjednoczone zainwestoway w ten projekt 2,5 miliarda dolarw. Od pocztku by to projekt przesadnie ambitny. Nie poj tego ani Bank wiatowy, ani inni inwestorzy. Dla nich realizacja planu trwa nadal. Pocztkowo plan opiewa na 30 lat. Zosta nagle przyspieszony w 1977 roku, gdy prezydent Sri Lanki, Junius Jayawardene, doszed do wniosku, e przy niewielkiej pomocy Mosadu przedsiwzicie to mogo sta si dla niego niezmiernie wane. Aby przekona Bank wiatowy (ktry zobowiza si ju do wypacenia 250 min dolarw), e projekt jest wykonalny i posuy jednoczenie za dogodny pretekst dla przeniesienia chopw z ich ziemi, Mosad zleci dwm uczonym izraelskim ekonomicie z uniwersytetu w Jerozolimie i profesorowi specjalizujcemu si w problematyce rolnej napisanie naukowych opracowa podkrelajcych jego donioso i okrelajcych koszty. Wielka izraelska firma budowlana Soleh Bonah otrzymaa duy kontrakt na udzia w budowie. Co pewien czas przedstawiciele Banku wiatowego udawali si do Sri

Lanki dla przeprowadzenia kontroli na miejscu. Nauczono jednak tamtejszych ludzi, jak oszukiwa tych inspektorw woc ich okrnymi trasami co atwo byo wyjani wzgldami bezpieczestwa i przywoc z powrotem zawsze w to samo miejsce, gdzie wanie dla tego celu rzeczywicie prowadzono jakie niewielkie prace budowlane. Pniej, gdy pracowaem w wydziale Yaara, w kwaterze gwnej Mosadu, zlecono mi towarzyszenie synowej Jayawardene imieniem Penny ktra zoya potajemnie wizyt w Izraelu. Znaa mnie jako Simona". Prowadzilimy j wszdzie, gdzie chciaa. Rozmawialimy oglnikami. Ale ona koniecznie chciaa opowiada mi o tej budowie i jak przy pomocy przeznaczonych na ni pienidzy finansowano wyposaenie dla 72 armii. Skarya si, e budowa nie posuwa si dosy sprawnie. Ironia sytuacji polegaa na tym, e budowa zostaa przecie wymylona tylko po to, aby otrzyma od Banku wiatowego pienidze na zapacenie za bro. W tym czasie Izrael nie mia stosunkw dyplomatycznych ze Sri Lank. Teoretycznie uczestniczya ona w embargo przeciwko nam. Ale Penny opowiadaa mi o wszystkich tajnych spotkaniach politycznych, ktre si stale odbyway. Zabawne byo to, e gdy wiadomoci o tych

spotkaniach przecieky do prasy, twierdzono, e w Sri Lance pracuje dla Izraela 150 katsa. Nie mielimy tylu na caym wiecie. W rzeczywistoci by tam wwczas tylko Amy i jego pomocnik, obaj na krtkich wypadach. Inny znw wiat odkry si przede mn i moimi towarzyszami, kiedy w kwaterze gwnej Mosadu wysuchalimy wykadu na temat wydziau do spraw Paylut Hablanit Oyenet (PAHO), czyli wrogiej dziaalnoci sabotaowej na przykad OWP. Wydzia ten zwany jest niekiedy PAHO-Zagranica". Pracownicy wydziau to przewanie urzdnicy. Maj jeden z najlepszych orodkw badawczych w caej organizacji. Prowadz gwnie analizy operacyjne. By to dla nas szok. Zaprowadzono nas do pokoju na szstym pitrze, posadzono i powiedziano, e tu wanie zbiera si codzienne informacje o Organizacji Wyzwolenia Palestyny i innych organizacjach terrorystycznych. Instruktor odsun zason na wielkiej cianie okoo stu stp (30 m) szerokoci ujrzelimy wielk map wiata, na ktrej brakowao tylko bieguna pnocnego i poudniowego. Poniej mapy stay pulpity komputerw. ciana podzielona bya na mae kwadraty, w ktrych po naciniciu klawisza, zapalay si wiateka. Na przykad po naciniciu na klawiaturze komputera klawisza Arafat" na mapie zapalao si natychmiast wiateko w miejscu, gdzie wiadomo byo, e przebywa. Jeli pytano, Arafat trzy dni", to wiata zapalay si wszdzie tam, gdzie by w cigu

ostatnich trzech dni. Aktualny kwadrat by zawsze najjaniejszy, a dawniejsze miejsca daway wiato coraz bardziej przymione. Mapa moga podawa informacje o wielu ludziach. Jeli na przykad kto chcia pozna dziaalno dziesiciu czoowych osb z OWP, naciskano klawisze z nazwiskami kadego z nich, a kady pojawia si na mapie w innym kolorze. W miar potrzeby mona byo te otrzyma wydruk. Mapa miaa szczeglne znaczenie dla uzyskania szybkiej informacji. Jeli, na przykad, omiu z dziesiciu ledzonych znajdowao si tego samego 73 dnia w Paryu, oznaczao to prawdopodobnie, e co planuj i mona byo podj odpowiednie kroki". , . W pamici gwnego komputera Mosadu tkwio ponad ptora miliona nazwisk. Kady wcignity tam przez Mosad jako czonek OWP czy innej wrogiej organizacji zwany by na wzr nazwy wydziau paha". Wydzia mia wasne oprogramowanie komputera, ale korzysta rwnie z pamici gwnego komputera. Mosad uywa komputera Borroughs, natomiast wojsko i inne wydziay wywiadowcze korzystay z IBM. Ekrany przy pulpitach z boku dzieliy si wedug najdrobniejszych szczegw, na przykad: na miasta. Gdy wprowadzano z dowolnej stacji

informacj OWP", komputer wywietla to na ekranie. Dyurny odczytywa informacj i robi wydruk, przy czym ekran utrwala wiadomo, e wzito wydruk i kiedy to nastpio. Chyba nie byo takiego ruchu, ktry czonek OWP. mgby wykona gdziekolwiek na wiecie i ktry nie zostaby zarejestrowany na olbrzymim ekranie komputera Mosadu. Pierwsz rzecz, ktr robi dyurny, kiedy przejmowa zmian, byo danie penego wykazu ruchw za ostatni dob. Dawao to informacj o tym, gdzie znajdowali si ludzie OWP w cigu ostatnich 24 godzin. Jeli na przykad ktry z agentw zauway, e do obozu OWP w pnocnym Libanie przybyy dwie ciarwki informacja ta trafiaa natychmiast do dyurnego. Nastpnie naleao ustali, co znajdowao si w ciarwkach. Kontakt z agentami utrzymywany by co dzie, czasem nawet co godzina, zalenie od tego, gdzie si znajdowali i jak oceniano zagroenie Izraela z tamtej strony. Dowiadczenie rzeczywicie wykazywao, e pozornie nieszkodliwe drobnostki czsto zapocztkowyway wan dziaalno. Pewnego razu przed wojn libask w 1982 r. agent poinformowa, e do pewnego obozu OWP w Libanie sprowadzono transport wysokogatunkowej woowiny. Na og obozy te takiego zaopatrzenia nie otrzymyway. Mosad wiedzia, e OWP przygotowuje atak, ale nie mia pojcia, kiedy on mia nastpi. Transport woowiny zwrci uwag. Bya przeznaczona na uroczysty posiek. Na podstawie tej informacji oddziay marynarki izraelskiej dokonay prewencyjnego uderzenia i zniszczyy jedenastu partyzantw OWP w chwili, gdy wsiadali do swych gumowych odzi.

Oto jeszcze jeden przykad, jak wane mogy by nawet najdrobniejsze informacje i jakie znaczenie miao waciwe meldowanie o wszystkim. 74 Na pocztku drugiego miesica otrzymalimy bro osobist beretty, kaliber .22, oficjalne uzbrojenie katsa Mosadu. W terenie niewielu je nosi, bo moe to spowodowa powane kopoty. Na przykad w Wielkiej Brytanii noszenie broni jest nielegalne. Nie warto wic ryzykowa wpadki. Jeli si pracuje prawidowo, bro jest niepotrzebna. Lepiej jest uciec lub wyga si z czego. Ale uczono nas te, e jeli mzg zleca rce. aby ta wycigna bro, to trzeba zabi. Gowa musi stwierdzi, e facet naprzeciw ciebie nie yje. On albo ty! Uycie broni rwnie wymagao treningu. Byo to tak jak w balecie. Kadorazowo uczono jednego ruchu. Pistolet trzyma si na biodrze, wewntrz spodni. Niektrzy katsa uywaj kabury, ale wikszo nie robi tego. Berettajest broni idealn, bo jest maa. Pokazano nam jak wszywa paskie ciarki oowiane do dolnej przedniej czci naszych marynarek. To sprawia, e poa odsuwa si, gdy si siga po bro. Naley rwnoczenie dokona skrtu ciaa i schyli si,

aby samemu sta si mniejszym celem. Czas zuyty na to, by jako pierwszy odpi marynark, moe by cen ycia. Jeli trzeba strzela, wali si tyle pociskw w cel, ile tylko mona. Gdy facet ley ju na ziemi, naley podej, przyoy pistolet do skroni i strzeli jeszcze raz. Wtedy ma si pewno. Katsa uywali na og pociskw pasko zakoczonych, czyli ku dum-dum, ktre rozpaszczaj si po strzale i powoduj szczeglnie cikie rany. Nasze wiczenia w strzelaniu odbyway si w bazie wojskowej koo Petah Tikwah, gdzie armia izraelska przeprowadza rwnie specjalne szkolenia jednostek dla obcych krajw. Godzinami wiczylimy si w strzelaniu do celw na specjalnej strzelnicy, w ktrej, gdy szlimy, nagle pojawiay si kartonowe sylwety. Byo te urzdzenie zbudowane na ksztat korytarza hotelowego. Szlimy tym korytarzem skrcajc w prawo i ponownie w prawo, majc w rku klucz od drzwi" i teczk-dyplomatk. Czasem dochodzilimy do naszych pokojw" bez zakce. Ale niekiedy jakie drzwi si nagle otwieray i wyglda z nich tekturowy cel. wiczono nas, jak wszystko rzuci i strzela. Uczono nas te, jak wyciga pistolet siedzc w restauracji, gdyby taka potrzeba zaistniaa. Naley albo przewrci si do tyu na krzele

i strzela pod sioem, albo przewrci si do tyu jednoczenie kopniciem 75 przewracajc st i strzela wszystko jednym ruchem" (4igdy tego w peni nie opanowaem, ale niektrzy z nas potrafili to zrobi). Co si stanie z niewinnym widzem? Mwiono nam, e w sytuacji, w ktrej ma wybuchn strzelanina, co takiego nie istnieje. Widz bdzie wiadkiem twojej mierci, lub mierci kogo innego. Jeli twojej * c ci to obchodzi, czy zostanie ranny? Na pewno nic. Chodzi o przeycie. O to, eby TY przey! Masz zapomnie o wszystkim, czego si kiedykolwiek nauczy na temat sprawiedliwoci. W tych sytuacjach trzeba zabi, albo by zabitym. Macie obowizek chroni wasno Mosadu, czyli siebie. Gdy to zrozumiesz, przestajesz si wstydzi egocentryzmu. Egocentryzm wydaje si nawet cennym towarem, czym, z czego trudno si otrzsn, gdy w kocu dnia wraca si do domu. Gdy po wyczerpujcych wiczeniach z broni wrcilimy do klasy, Riff powiedzia: teraz wiecie, jak posugiwa si pistoletem. Wic zapomnijcie o tym, to wam ju nie bdzie potrzebne! Oto bylimy najszybszymi rewolwerowcami na Zachodzie, a on nagle dewaluowa nasze umiejtnoci,

mwic, e bro nam niepotrzebna. Kady powtarza sobie jednak w mylach, no pewnie, on tak gada, ale nie wtpi, e mi si to przyda". Program przewidywa dalsze dugie godziny wykadw, po ktrych nastpoway wiczenia praktyczne w Tel Awiwie, majce na celu doskonalenie umiejtnoci ledzenia i zachowania si, gdy si jest ledzonym. Szczeglnie nudny wykad prowadzi czowiek, ktry by wwczas najstarszym majorem w armii izraelskiej. Cichym, monotonnym gosem opowiada sze godzin o maskowaniu broni i amunicji i ich wykrywaniu, pokazujc setki przezroczy, na ktrych widnia zamaskowany sprzt. Zmienianie przezroczy byo jedynym ruchem, jaki wykonywa. Mwi: oto egipski czog", potem, oto powietrzne zdjcie czterech zamaskowanych czogw egipskich". Naprawd niewiele mona zobaczy na fotografii pustyni z kilku zamaskowanymi czogami. Jest to bardzo podobne do zdjcia pustym bez czogw. Widzielimy te dipy syryjskie, amerykaskie, egipskie zamaskowane i nie zamaskowane. By to najnudniejszy wykad w moim yciu. Pniej dowiedzielimy si, e kady tak reagowa. Nastpny wykad by bardzo dorzeczny. Wygasza go Pinhas Adaret, a dotyczy on dokumentw: paszportw, dowodw tosamoci, kart kredytowych, praw jazdy itd. Najwaniejszymi dokumentami Mosadu s paszporty. Jest ich cztery rodzaje: najlepsze, drugiego gatunku, dla operacji terenowych i przypadkowe.

76 Paszporty przypadkowe to takie, ktre zostay albo znalezione, albo ukradzione i byy uywane tylko wtedy, kiedy trzeba byo nimi bysn. Nie posugiwano si nimi do potwierdzenia tosamoci. Zmieniano fotografie, czasami te nazwisko, ale starano si zmienia moliwie niewiele. Taki dokument nie wytrzymywa dokadnego badania. Oficerowie neviot, ci, ktrzy si wamywali, kontrolowali domy itp., korzystali z nich. Uywano ich te w toku wicze w Izraelu, lub dla werbunku w Izraelu. Dla kadego wydanego paszportu istnia duy arkusz zawierajcy nazwisko, adres oraz fotokopi tej czci miasta, w ktrej si adres znajdowa. Odpowiedni dom by zaznaczony na planie, bya te jego fotografia i opis otoczenia. Jeli si przypadkowo napotkao kogo, kto zna t okolic, nie dawano si zapa na proste dotyczce jej pytania. Jeli si korzystao z paszportu przypadkowego, zaczony do niego arkusz stwierdza, gdzie by on uprzednio uywany. Nie mona byo na przykad okazywa go w Hiltonie, jeeli niedawno kto posugiwa si nim w tym hotelu. Poza tym trzeba byo mie gotow historyjk na temat kadej pieczci, ktra znajdowaa si w takim paszporcie. Paszporty do operacji terenowych uywane byy do szybkiej pracy w obcym pastwie. Nie posugiwano si nimi jednak przy przekraczaniu

granicy. Katsa rzadko uywaj faszywych dokumentw osobistych udajc si z kraju do kraju. Chyba e towarzyszy im agent, czego na og staraj si unika. Faszywy paszport przewoony jest zwykle w worku dyplomatycznym zapiecztowanym bordero, czyli pieczci wojskow ze sznurkiem w niej, pokazujcym, e nie mona jej otworzy tak, by tego nie zauwaono. Uywa si jej do przewoenia dokumentw midzy ambasadami i uznaje si na caym wiecie, e przy przekroczeniach granic nie wolno jej narusza. Kurier korzysta z immunitetu dyplomatycznego. (Oczywicie mona te dostarczy paszporty katsa do innego kraju za porednictwem bodela, czyli posaca). Ponadto nasze pieczcie woskowe zostay zrobione .tak, eby mona byo atwo otwiera i zamyka koperty nie pozostawiajc ladu. Paszporty drugiego gatunku byy to w istocie doskonae paszporty sporzdzone na podstawie maskujcych opowiada katsa. Ich cech byo jednak to, e ludzie, na ktrych nazwiska one opieway, nie istnieli. Paszporty najlepsze pasoway zarwno do opowiada ochronnych, jak i do okrelonych ludzi, ktrzy opowiadanie takie mogli uprawdopodobni. Wytrzymyway one doskonale wszelkie oficjalne badania, cznie ze sprawdzeniem przez kraj, na ktry opieway.

77 Paszporty produkuje si z rnych rodzajw papieru. Jest niemoliwe, eby na przykad rzd kanadyjski sprzeda komukolwiek papier, ktrego uywa do produkowania paszportw kanadyjskich (ulubionych paszportw Mosadu). Ale podrobionego paszportu nie mona zrobi z niewaciwego papieru. Akademia Mosadu miaa przeto ma fabryczk i laboratorium chemiczne, ktre wytwarzay rne rodzaje papieru paszportowego. Chemicy dokonywali analizy prawdziwych paszportw i opracowywali dokadny proces produkcji papieru bdcego replik tego, czego potrzebowali. Dla przechowywania tego papieru istnia specjalny magazyn o okrelonej temperaturze i wilgotnoci. Spoczyway w nim papiery paszportowe dla wikszoci krajw wiata. Inn czci tej samej produkcji" byo podrabianie dinarw jordaskich. Z powodzeniem wymieniano je na prawdziwe dolary. Uywano te do zalewania Jordanii mas pienidza, co pogbiao inflacj w tym kraju. Kiedy w czasie wicze znalazem si w fabryce, zobaczyem du paczk nie wypenionych paszportw kanadyjskich. Sdziem, e musiay by ukradzione. Byo ich ponad tysic. Jednake nie syszaem, eby kiedykolwiek ogoszono o takiej stracie. W kadym razie na pewno nie w rodkach przekazu. Wielu imigrantom do Izraela proponuje si te, by oddali swe

paszporty dla ratowania ydw. Na przykad kto, kto wanie przenis si z Argentyny do Izraela, nie bdzie mia prawdopodobnie nic przeciw temu, eby odda swj argentyski paszport. Paszport ten wyldowaby w wielkiej, przypominajcej bibliotek sali mieszczcej wiele tysicy paszportw, uoonych wedug krajw, miast, a nawet dzielnic, uporzdkowanych wedug wieku waciciela, a zawierajcych zarwno nazwiska brzmice z ydowska, jak i nieydowskie. Wszystkie dane s skomputeryzowane. ;

M osad mia te du kolekcj pieczci i podpisw paszportowych, ktrych uywano przy produkcji" paszportw. Kolekcja ta bya dokadnie skatalogowana. Wiele tych pieczci zebrano przy pomocy policji, ktra moga na jaki czas zatrzyma paszport i sfotografowa rne pieczcie przed zwrceniem dokumentu wacicielowi. Systematyczno cechowaa nawet stemplowanie faszywego paszportu. Jeli na przykad w moim paszporcie umieszczono piecztk atesk z okrelon dat, to wydzia sprawdza w aktach, jaki by podpis i piecztka tego dnia o godzinie przylotu tak, e gdyby nawet kto sprawdzi 78 w Atenach, kto mia wtedy sub, dane paszportu byyby prawidowe. Pracownicy byli dumni ze swoich osigni. Niekiedy zapeniali paszport nawet dwudziestoma piecztkami. Twierdzili, e nigdy jeszcze nie sparta-

czono adnej operacji z powodu le wykonanego dokumentu. Wraz z paszportem otrzymywaem podkadk, ktrej musiaem nauczy si na pami i nastpnie j odda. Zawieraa ona oglne informacje na temat dnia, w ktrym rzekomo byem w Atenachjaka bya pogoda, jakie gwne tytuy w miejscowej prasie, co byo aktualnym tematem rozmw, gdzie mieszkaem, co tam robiem itd. Przy kadym zadaniu katsa otrzymywa te ma notatk dotyczc wczeniejszej pracy. Na przykad, nie zapominaj, e okrelonego dnia bye w tym hotelu i nazywae si wtedy tak i tak. W notatce wspomniani byli wszyscy ludzie, ktrych spotkalimy lub widzieli. Dodatkowy powd, eby wczy do raportu kady szczeg, niezalenie od tego, jak drobny by si wydawa. Jeli miaem kogo zwerbowa, komputer wyszukiwa wszystkich, ktrzy mieli ze mn jakikolwiek kontakt. Kadego, kogo kiedykolwiek spotkaem. Sporzdzano te podobne zestawienie dla osoby werbowanej. Wszystko po to, ebym na przykad, idc na przyjcie z udziaem nowo werbowanego nie wpad na jakiego jego przyjaciela, ktrego kiedy zwerbowaem wystpujc pod innym nazwiskiem. W cigu nastpnych szeciu tygodni wysuchiwalimy przez godzin lub dwie dziennie wykadw profesora Arnona na temat islamu w yciu

codziennym. Poznawalimy rne sekty islamu, jego histor i obyczaje, jego wita, to, co wolno byo robi wyznawcom i to, co robili naprawd, zakazy, wszystko, co mogo uzupeni obraz wroga i co stanowio jego sabe miejsca. Na zakoczenie mielimy cay dzie na napisanie pracy o konflikcie bliskowschodnim. Nastpnie uczylimy si o bodlim (liczba pojedyncza hodef). S to cznicy midzy bezpiecznymi domami i ambasad, lub midzy rnymi bezpiecznymi domami. Odbywaj oni gwnie szkolenie w APAM. Musz wiedzie, czy s ledzeni. Nosz wszystko w workach lub w kopertach dyplomatycznych. Ci, ktrzy nosz worek, korzystaj z immunitetu dyplomatycznego i maj odpowiednie dokumenty. Ich gwnym zadaniem jest dostarczanie katsa paszportw i innych dokumentw oraz przynosze79 nie z powrotem do ambasady raportw. Katsa nie zawsze wolno wchodzi do ambasady izraelskiej. Zaley to od rodzaju wykonywanego zadainia. Bodlim to na og modzi, dwudziestokilkuletni ludzie. Pracuj przez rok lub dwa. Czsto s to studenci izraelscy, ktrzy przeszli czynn smb wojskow i zostali uznani za godnych zaufania. Spraw podstawow dla nich jest, aby byli wyszkoleni w umiejtnoci unikania ledzcych ich. Mog wykonywa prac jeszcze w czasie studiw. Uwaani s w stacji za osoby niszej rangi, ale mimo to nie jest to dla studenta ze zajcie.

Wikszo stacji ma dwch albo trzech takich pracownikw. Naley do nich rwnie opieka nad bezpiecznymi domami. Mog obsugiwa na przykad sze mieszka. eby nie dziwio ssiadw, e mieszkanie jest puste, a ronie liczba listw w skrzynce. cznicy" mieszkaj bezpatnie w bezpiecznych domach, dbaj o to, eby lodwki byy zawsze dobrze zaopatrzone w ywno i napoje, eby rachunki byy zapacone itd. Jeeli bezpieczny dom jest potrzebny, zajmujcy" go bodel moe si przenie do innego albo do hotehu, do chwili gdy zapotrzebowanie minie. cznikom" nie wolno zapraszao do tych mieszka przyjaci ani przyjaciek. Uposaenie ich waha si na og od tysica do tysica piciuset dolarw miesicznie, zalenie od liiczby mieszka, ktrymi si zajmuj. Biorc pod uwag, e nie pac komormego, nie rozliczaj si z jedzenia i napojw i nie pac czesnego, ktre regiuluje Mosad, nie jest to zy interes. Nastpnym tematem byy mishiasim, czyli w jzyku wywiadu skrzynki kontaktowe". Przede wszystkim nauczylimy si, e w Mosadzie skrzynka kontaktowa bya drog jednokierunkow: od nas do nich.. Nie moe by takiej sytuacji, w ktrej agent zostawia co dla ciebie, bo jest bardzo prawdopodobne, e mogaby to by puapka. Grupa ludzi z wydziau Mosadu, ktry zajmuje si tymi sprawamii, tak tumaczya podstawowe zasady tej sztuki. Kiedy ustalisz, co masz przeka-

za, masz cztery podstawowe warunki powodzenia: umieszczenie tego musi zaj jak najmniej czasu, przedmiot ten nie moe rzuca si w (oczy, gdy go niesiesz do skrytki, wyjanienie temu, z kim si kontaktmjesz, miejsca musi by jak najprostsze, i wreszcie, gdy on rzecz odbiera, znw nie moe si ona rzuca w oczy. Zrobiem pojemnik z plastikowej mydelniczki, ktr zabarwiem rozpylan farb na kolor metalowego supa elektrycznego. Na mydelmiczce namalowaem czerwony symbol byskawicy. Wziem cztery rwnie ;szare ruby z nakrtkami, umocowaem do pojemnika, a u ich podsitawy 80 umieciem magnes^ za pomoc ktrego umocowaem pojemnik pod mask mego samochodu. Zatrzymaem si przy supie elektrycznym, jakbym mia jakie kopoty z wozem, umocowaem pojemnik wewntrz belki supa i odjechaem. Nikt tego nie widzia. Ale nawet gdyby kto pojemniczek zauway, nie tknby go, gdy mia oznak, e jest pod napiciem. Gdy agent to zabiera, mg ponownie umieci przy silniku swego wozu i odjecha. Uczono nas te, jak zrobi schowek". Skrytk w domu czy mieszkaniu, w miejscu, do ktrego atwo sign, a ktre obcemu jest trudno

znale. Jest to lepsze od sejfu. Jeli kto znajdzie si w miejscu, gdzie musi co szybko schowa, to atwo jest zrobi skrytk przy uyciu zwykych przedmiotw, ktre mona kupi w sklepie z towarami elaznymi, albo nawet w kadym zwykym sklepie. Jedn z naprostszych skrytek s drzwi obite dykt z ram w rodku. Chcc co schowa, odrywa si dykt u szczytu drzwi i zawiesza przedmioty midzy dyktami. Mona te uy rurki, na ktrej zaczepia si wieszaki w szafie ubraniowej. Jest w niej wiele miejsca. Mog nawet pozdejmowa wasze ubrania z wieszakw, ale rzadko kto zajrzy do rury, na ktrej wisz. Inny znany sposb przewoenia tajnego dokumentu czy pienidzy przez odpraw celn, to kupienie dwch czasopism i wycicie czci jednego z nich tak, eby wewntrz powstaa maa kieszonka. Nastpnie wycina si to samo z drugiego i przykleja nad waciwym miejscem. Jest to stary chwyt magikw". W ogle czytalimy wiele ksiek magikw. Mona odwanie i na co z tak gazet, a nawet poprosi urzdnika, eby j potrzyma w czasie, gdy przechodzicie kontrol. Do nastpnej grupy wicze, zwanej kaw", dzielono nas na trzyosobowe grupy. Yosy, ja i nabony olbrzym Arik F., liczcy sze stp i sze cali (ok. 2 m i 4 cm) wzrostu, udalimy si z Shai Kauyem jako

naszym instruktorem do dzielnicy hotelowej przy ulicy Hayarkon. Przysiedlimy na chwil w kawiarni, po czym pojedynczo wchodzilimy do holu hotelowego. Kady z nas mia faszywy paszport i wymylon historyjk. Kauy wchodzi z nami do hallu, rozglda si, po czym kaza nawiza kontakt z kim, kogo sobie wybra. Czasem byli to ludzie podstawieni, ale czasem nie. Chodzio o zdobycie jak najliczniejszych informacji i umwienie si na nastpne spotkanie. Podszedem do kogo, kto by dziennikarzem pisma AfriqueAsie", proszc go o zapak. Tak nawizaem rozmow. Udao mi si. Okazao si, e by to czowiek podstawiony przez katsa, ktry obsugiwa (-1 Wyznania szpiega 81 konwencj OWP w Tunisie, udajc reportera tego pisma. Rzeczywicie napisa dla nich kilka artykuw. Jak zwykle po kadym takim wiczeniu musielimy napisa dokadny raport, opisujc jak nawizalimy kontakt, o czym rozmawialimy i wszystko, co si wydarzyo. Nastpnego dnia w klasie krytykowalimy si wzajemnie. Czasem zdarzao si tak dziwnie, e wchodzc do klasy zastawao si tam wasz ,,obiekt". Jak wszelkie wiczenia i to byo wielokrotnie powtarzane. Nasz i tak

ju przepeniony plan pracy stawa si gorczkowy. Bylimy wci jeszcze na szkoleniu, ale zaczynalimy ju wszystko jak prawdziwi agenci tak, e wrcz szukalimy ludzi, w ktrych naley uderzy. Doszo do tego, e nie umielimy wszcz adnej rozmowy nie starajc si zarzuci naszych sieci. Zarzucae je ju w chwili, gdy mwie dzie dobry". Normalnie przy werbowaniu najlepiej jest udawa zamonego, ale nie wolno by zbyt jednoznacznym. Nie mona jednak rwnie by zbyt nieokrelonym, eby nie wyglda na oszusta. W rzeczywistoci kurs by wielk nauk oszustwa. Szkolono ludzi na artystw oszustwa w subie swego kraju. Jednym z problemw po wiczeniu, w ktrym zgrywaem si na przykad na bogatego przedsibiorc, byo, jak wrci z powrotem na ziemi. Nagle przestawaem by bogaty. Byem urzdnikiem w subie publicznej, tyle e pracujcym w interesujcej instytucji. No i by ju czas pisa raport. Czasem sprawy si troch komplikoway. Niektrzy kadeci nie podawali dokadnie tego, co zaszo, sdzc, e jeli okazao si, i ich obiekty nie nale do instytucji, to mog si troch poprzechwala. Pewien facet, Yoade Avnets, przypomina nam ptaka oy-oy", czy ouch-ouch". Ptak ten synie nie z piknoci, ale z tego, e ma wielkie jdra

zwisajce poniej ng. Za kadym razem, gdy siada, wydaje okrzyk blu. Po kadym wiczeniu kawa" Yoade opowiada sw fantastyczn histori, chyba e mia do czynienia z kim z instytucji. Cigle to powtarza, a ktrego dnia, w czasie porannej przerwy wszed Shai Kauy i zawoa go po nazwisku. Tak odrzek. Pakuj si i wynocha std! Co! zawoa Avnets trzymajc w rku nadgryzion kanapk. Dlaczego? 82 Pamitasz wczorajsze wiczenie? To bya ta somka, ktra przeamaa grzbiet wielbda! Podobno Yoade podszed do swego obiektu i spyta, czy moe usi. Czowiek odrzek: prosz". Yoade usiad obok niego i w ogle nie otworzy ust. Natomiast w raporcie opisa yw rozmow. W tym wypadku milczenie nie byo zotem i kariera Yoade gwatownie si urwaa.

Teraz codziennie powicano p godziny na przeprowadzenie przez jednego z kadetw wiczenia zwanego da, czyli wiedzie. Naleao przeprowadzi dokadn analiz jakiej biecej wiadomoci. Byo to jeszcze jedno obcienie, ale chciano ebymy si doskonale orientowali w tym. co si dzieje. Tkwic w tym wszystkim, czym ylimy, atwo byo oderwa si od realnego wiata, a to mogo by zabjcze. Dawao nam to te dowiadczenie w publicznym wystpowaniu i zmuszao do codziennego czytania gazet. Jeli kto w rozmowie z nami porusza jaki temat, moglimy pokaza, e go znamy, a przy odrobinie szczcia dowie, e jego wersja jest bdna. Wkrtce zaczlimy tzw. zielone" wiczenia dziaania w sferze cznoci, majce wyrobi w nas okrelony stosunek do spraw. Zamy, e dowiedzielimy si, i istnieje groba sabotau jakiego urzdzenia w jakim kraju. Ustalenie, jak naley zanalizowa i oceni to zagroenie, wywoao szerok dyskusj. W zasadzie, jeli zagroone byo urzdzenie miejscowe, ktre nie miao niczego wsplnego z Izraelem i mona byo ujawni ten fakt nie stwarzajc zagroenia dla rda informacji, naleao poinformowa zainteresowane strony, na og za pomoc anonimowego telefonu, albo bezporednio od cznika do cznika. Jeli by to wypadek, w ktrym mona byo przekaza informacj nie ujawniajc rda, mona

te byo powiedzie, kim si jest, aby w przyszoci zainteresowani czuli si wobec ciebie zobowizani. Jeli cel by izraelski, miao si obowizek uycia wszelkich dostpnych rodkw, aby zapobiec szkodzie, nawet jeli wizao si z tym ujawnienie rda informacji. Jeli trzeba byo spali agenta w kraju stanowicym cel, aby ochroni wasne urzdzenie w kraju stacjonowania, naleao ponie tak ofiar i uczyni to. (Wszystkie kraje arabskie zwane s krajami stanowicymi cel, za kady kraj, w ktrym Mosad rozporzdza stacj, zwany jest krajem stacjonowania). Jeli cel nie by nasz, a grozio naraenie jakiegokolwiek rda informacji, to naleao pozostawi spraw wasnemu biegowi. Nie bya to sprawa dla Mosadu. Najwyej mona byo przekaza oglnikowe ostrzeenie, e zainteresowani powinni przestrzega takiego c/y innego /.ichowaS3 ni, jeli by si co wydarzyo. Oczywicie ostrzeenie takie zagubi si wrd tysicy innych. Postawa taka zostaa utrwalona w naszej pamici. Mielimy robi to, co byo dobre dla nas i dla nikogo wicej, bo nikt nam nie pomoe. Im

dalej si idzie w Izraelu na prawo, tym wicej si tego syszy. Jeli kto tam obstaje przy swoich pogldach politycznych, to automatycznie dryfuje na lewo, gdy wydaje si, e obecnie cay kraj przesuwa si szybko na prawo. Wiecie, co mwi w Izraelu: jeli oni sami nie posyali nas w czasie wojny do pieca, to pomagali w tym, a jeli nie pomagali, to udawali, e nie wiedz, co si dzieje. Natomiast nie przypominam sobie nikogo w Izraelu, kto poszedby na demonstracj, kiedy mordowano tylu ludzi w Kambody. Dlaczego wic oczekiwa od innych, e zaangauj si akurat po naszej stronie? Czy to, e ydzi cierpieli, daje nam prawo sprowadza cierpienia i nieszczcia na innych? Uczono nas te, jako nalecych do tsometu, jak instruowa agenta wysyanego do kraju stanowicego cel. Podstawowi agenci s oni dosy liczni nazywaj si agentami ostrzegajcymi. Moe by takim agentem na przykad pielgniarz w szpitalu, ktrego zadaniem jest informowa Mosad, e przygotowuje si dodatkowe ka, albo tworzy nowe oddziay i gromadzi dodatkowe materiay sanitarne. Chodzi o wszystko, co wyglda jak przygotowania do wojny. Istniej agenci ostrzegajcy w portach, ktrzy donosz, czy wpywaj jakie specjalne statki. Agenci w stray ogniowej, ktrzy zwracaj uwag, czy rozpoczto pewne okrelone przygotowania. Agenci w bibliotekach, ktrzy zauwaaj, czy powoano tam

nagle do wojska poow pracownikw, gdy uwaa si, e praca ich nie ma zasadniczego znaczenia. Wojna pociga za sob mnstwo rzeczy. Trzeba wic by bardzo dokadnym instruujc agenta. Jeli prezydent Syrii, jak to czsto robi, grozi wojn, ale nic si poza tym nie wydarza, nie ma powodu zbytnio si tym przejmowa. Ale jeli grozi wojn, po czym nastpuj wszelkiego rodzaju zjawiska w dziaalnoci intendentury, to trzeba o tym wiedzie, bo tym razem moe on grozi serio. Dawid Diamond, szef kasahtu, zwanego pniej neviot, uczy nas, jak ocenia i jak obchodzi si z przedmiotami martwymi czy z budynkami. Tu odbywao si wszystko w teorii, nie w praktyce. Wymyla dla nas domniemane sytuacje. Na przykad, wasz przedmiot znajdowa si na szstym pitrze gmachu i posiada dokument, ktry chcielibycie pozna. Co robi w takim wypadku? Tumaczy kolejno, jak naley obserwowa 84 budynek, jak ma obudow, jak wyglda w nim ruch, jak si zachowuje policja, jakie miejsca s niebezpieczne na przykad nie naley w czasie obserwacji spdza zbyt wiele czasu naprzeciw banku jak planowa wycofanie si, kto ma wej do budynku oraz wszelkiego rodzaju sygnay.

Mielimy te wicej wykadw na temat tajnego komunikowania si, dzielonych na nadawanie i odbir. Mosad moe przekazywa wiadomoci drog radiow, listow, telefoniczn, przy uyciu skrzynek kontaktowych, bd spotka osobistych. Agentowi, ktry posiada radio, wyznaczano kadego dnia okrelony czas, w ktrym specjalna pracujca 24 godziny na dob stacja miaa przekazywa dla niego materia. Stacja ta jest obecnie skomputeryzowana. Haso wywoawcze brzmiao na przykad dla Karolka". Nastpowa szyfr literowy w grupach po pi. Wiadomo zmieniano tylko raz w tygodniu, eby agent na pewno mg jej wysucha. Agenci posiadali radia i stae anteny w domu, lub w miejscu pracy. Do innej metody komunikowania si suy tzw. pywak, czyli niewielki mikrofilm umocowany przy wewntrznej stronie koperty. Agent rozrywa kopert i wrzuca mikrofilm do szklanki wody. Nastpnie przykleja go na zewntrznej stronie szklanki i odczytywa tre za pomoc szka powikszajcego. W drug stron agenci mogli skontaktowa si ze swoimi katsa przez. telefon, przy pomocy telexu, listownie, listami pisanymi atramentem sympatycznym, na spotkaniach, bd poprzez porwane" informacje. Jest to system, w ktrym przekazuje si na okrelonej czstotliwoci bardzo drobne urywki informacji. Trudno to wykry, tym bardziej e za kadym razem, gdy agent korzysta z tej metody, uywa innego krysztaka, a wic nigdy nie powtarza tej samej czstotliwoci. Zmiany tej czstotliwoci

nastpuj w z gry okrelonym porzdku. Dono do tego, aby komunikowanie odbywao si moliwie najprostszymi metodami. Ale im duej agent tkwi w kraju docelowym, tym wicej mia informacji i potrzebowa bardziej skomplikowanego wyposaenia. Mogo to stanowi problem, gdy wpadka z takim wyposaeniem jest duo niebezpieczniej sza. Poza tym trzeba byo nauczy agenta, jak posugiwa si takim wyposaeniem, a im go wicej uczono, tym bardziej stawa si nerwowy. Aby pogbi nasze przywizanie do syjonizmu, spdzilimy cay dzie zwiedzajc Dom Diaspory na uniwersytecie telawiwskim. Jest to muzeum, ktre ukazuje histori narodu ydowskiego i w ktrym pokazuje si makiety synagog z caego wiata. 85 Nastpnie odby si wany. wykad szefa wydziau jordaskiego kobiety zwanej Ganit. Mwia o krlu Hussajnie i problemie palestyskim. Mielimy te wykad o dziaaniach armii egipskiej, ktra wanie wwczas koczya zapowiadan 10-letni rozbudow. Przez dwa dni ludzie z Shahaku opowiadali nam o metodach i dziaaniach wrogich sabotaystw w Izraelu. Wszystkie te wykady zostay podsumowane dwugodzin-

nym wystpieniem historyka Mosadu, Lipeana. By czerwiec 1984 roku. Koniec pierwszej czci naszego programu. Dua cz naszego szkolenia dotyczya stosunkw z postronnymi ludmi. Spostrzegano kogo, kogo mona by zwerbowa i mwiono sobie: musz pogada z nim i umwi si na nastpne spotkanie, gdy moe by poyteczny". Tworzyo to dziwne poczucie pewnoci siebie. Nagle kady przechodzie stawa si narzdziem. Mwio si sobie, c: mog nim kierowa". Nagle wane staway si tylko kamstwa. Mwienie prawdy byo wrcz niestosowne. Wane byo, e co jest dobrym elementem wyposaenia. Jak to uruchomi? Jak mog sprawi, by to pracowao dla mnie to znaczy dla mego kraju? Zawsze wiedziaem, co si tam na grze, na tym pagrku dzieje. Wszyscy wiedzielimy. Niekiedy znajdowaa si tam letnia rezydencja premiera. Niekiedy uywano tego jako siedziby dla wanych goci. Golda Meir czsto uywaa tego w takich celach. Ale wiedzielimy te, c/y m jest to poza tym. Jeli wyrastacie w Izraelu, to wiecie, e naley to do Mosadu. Izrael jest narodem bojownikw. Oznacza to. e uwaa si, i bezporedni kontakt z wrogiem jest sytuacj najzas/czytniejsz. Dlatego te Mosad staje si w tym kraju symbolem na/wy sze^o statusu. I oto byem jego czci. Dawao to poczucie potgi, ktre trudno opisa. Warto byo

przej przez wszystkie prby, ktre przecierpiaem, aby '..im trafi. Wiem, e niewielu jest ludzi w Izraelu, ktrzy wwc/as nic chcieliby zamieni si ze mn miejscami. Rozdzia IV Formowanie charakterw Kadetom zawsze przypominano, by byli elastyczni, wszechstronni i na tym budowali swoje umiejtnoci. Wszystko, co zdobywamy na kursie, tworzy kapita na przyszo i dlatego zachcano nas, bymy uczyli si wszystkiego tak intensywnie, jak to jest tylko moliwe. Michel M. i Heim M. z mojej paczki przyszli na szkolenie tylnymi drzwiami. Obaj byli gaduami. Znali wikszo wykadowcw i pletli o tym, jak bd werbowa (jako agentw) generaw i innych oficjeli. Ja byem na kursie najlepszy w angielskim, moe poza Jerrym S., a take najlepszy w tym, co nazywane byo myleniem operacyjnym. A wic jak przewidywa to, co moe si sta i jak ustosunkowa si do problemw, zanim si jeszcze pojawi. Poniewa Heim i Michel wydawali si wtedy bardziej wiatowi, darzyem ich szacunkiem. Oni za to wzili mnie pod swoje skrzyda. Wszyscy mieszkalimy w tym samym rejonie, razem jedzilimy na kurs,

a w drodze powrotnej do domu zwykle odbywalimy wieczorn rozmow przy kawie i ciastku u Kapulsky'ego. Zamawiaem zawsze ciastko ,,czarny las", najlepsze, jakie kiedykolwiek jadaem. Bylimy ze sob bardzo zwizani. Wsplnie marzylimy, aby razem walczy. Staralimy si razem bra udzia w rnych wiczeniach, poniewa moglimy na sobie polega w kadym razie tak nam si wydawao. I nikt nie usiowa temu przeszkadza. Nasz gwny instruktor, Oren Riff, ktry pracowa by dla tevel, czyli cznoci (z innymi wywiadami i instytucjami), zawsze podkrela znaczenie tej suby. 6065 procent zbieranych informacji pochodzi z jawnych rde: radia, gazet, telewizji; ok. 25 proc. z satelitw, dalekopisw, telefonw i komunikacji radiowej; 5 do 10 proc. z cznoci, a od 2 do 87 4 proc. od agentw i wywiadowcw pracujcych dla wydziau tsomet (potem nazwa zmieniona na Melucha), Ale ten najmniejszy procent jest najwaniejszy. W drugiej czci kursu mielimy m.in. dwugodzinny wykad Zave Alana. cudownego chopaka utrzymujcego czno midzy Mosadem i CIA. Mwi o Stanach Zjednoczonych i Ameryce aciskiej. Wyjania, e gdy ma si do czynienia z cznikiem innej organizacji, ten uwaa, e jeste wanie tylko cznikiem, podczas gdy ty powiniene go traktowa

rwnie jako wane rdo informacji. Przekazujesz mu informacje wedug ycze przeoonych i odwrotnie. Obaj stanowicie swego rodzaju zcze. Ale poniewa jestecie ludmi, to ju mamy do czynienia z chemi, a nie czyst technik. Jeli owa chemia" dziaa prawidowo, moesz nawiza z partnerem osobiste stosunki. Te za powoduj, e partner nabiera do ciebie sympatii. Rozumie on niebezpieczestwa, w obliczu ktrych znajduje si twj kraj. Naley wic te pocztkowo subowe stosunki sprowadza na paszczyzn osobist, by mie do czynienia z przyjacielem. Ale musisz pamita, e on wci pozostaje trybikiem wielkiej organizacji. Wie znacznie wicej, ni wolno mu powiedzie. Czasem moe si jednak zdarzy, e potrzebujesz informacji, ktr partner moe ci po przyjacielsku przekaza. Zdaje sobie spraw, e jemu to nie zaszkodzi, ty za nie ujawnisz tego. Taka informacja jest niezwykle cenna i w raportach klasyfikuje si jako jumbo" (so). Alan. spogldajc na nas przez swoje okulary a la John Lennon, chepi si, e zdoby wicej informacji typu jumbo" ni ktokolwiek w Mosadzie. Jednoczenie my w Mosadzie kontynuowa Alan nie przekazujemy nikomu jumbo". Przygotowujemy jedynie pozorne jumbo", ktre przekazuje si na paszczynie osobistej, w zamian za informacje drugiej strony. Przekazanie rzeczywistego jumbo" jest rwnoznaczne ze zdrad.

Alan powiedzia nam, e w wywiadzie USA ma wielu przyjaci. Ale zawsze pamitam o czym niezmiernie wanym" i tu zrobi ma pauz, by osign wikszy efekt u suchajcych. Gdy siedz z moim przyjacielem, on nie znajduje si obok swojego przyjaciela". To szczere wyznanie byo ostatnim zdaniem wykadu. Nastpny wykad dotyczy technicznej wsppracy midzy wywiadami. Przy tej okazji dowiedzielimy si, e Mosad ma najwiksz zdolno amania" wszelkich zamkw. Na przykad producenci zamkw w Wielkiej Brytanii daj swoje nowe modele do przetestowania w brytyjskim 88 wywiadzie. Ten za zwraca si do Mosadu z prob o przeprowadzenie bada. Nasi ludzie robi ekspertyzy, z ktrych wynika, e znajduj sposb ich otwierania. Nastpnie zamki odsya si wraz z wynikiem ekspertyzy, e s nie do zdobycia". Tego samego dnia Dov L. zabra nas wszystkich na parking, gdzie stao siedem biaych wozw Ford Escort (w Izraelu wikszo saimochodw Mosadu, Shabackn i policji jest biaa, cho wwczas szef Mosadu jedzi lincolnem koloru burgunda). Tym razem chodzio o nauczanie si, jak odkry, e jest si ledzonym za pomoc samochodu. Trzeba to ^wieyc

i wiczy. Nie ma to bowiem nic wsplnego z tym, co mona zobaczy na filmie lub przeczyta w ksice. Mona si tego nauczy tylko podczas zaj praktycznych. Naszym obowizkiem byo wci upewnia si, e nie jestemy ledzeni w drodze z domu do szkoy rano i ze szkoy do domu wieczorem. Nastpnego dnia Ran S. mia wykad o sayanim, niepowtarzalnym i niezmiernie wanym czynniku dziaalnoci Mosadu. Sayaninf, czyli pomocnicy, musz by 100-procentowymi ydami, yjcymi za granic. I cho nie s obywatelami izraelskimi, dociera si do wielu z rflich za porednictwem ich krewnych w Izraelu. Mona np. prosi Izraeliczyka, ktry ma krewnego w Anglii, by napisa list, wspominajc w nim, e' osoba wiozca przesyk jest przedstawicielem organizacji pomagajcej rautowa ydw w diasporze. Czy taki brytyjski krewny odmwi pomocy?? Na wiecie s tysice pomocnikw". Tylko w Londynie jest ic)h 2000 aktywnie dziaajcych i 5000 w rezerwie. Odgrywaj wielorak ro'l. Na przykad: sayan posiadajcy wypoyczalni samochodw moe {pomc Mosadowi wynajmujc wz bez koniecznej w takich wypadkach dokitimentacji, sayan porednik mieszkaniowy znajduje odpowiedni lokial bez

wywoywania jakichkolwiek podejrze, pracujcy w banku moe diostarczy potrzebnych pienidzy nawet w rodku nocy, a pomocnik lekarz wyjmie kul z rany bez informowania o tym policji. Caa idea polega na tym, by mie cay zestaw uytecznych ludzi, ktrzy s w stanie zap>ewmc pewne usugi i bd o nich milcze ze wzgldu na poczucie lojalnoci \wobec sprawy Izraela. Za usugi te pomocnicy" otrzymuj pienidze, ale' tylko jako zwrot kosztw. Jednak czsto katan naduywaj lojalnoci tych ludzi. Po prostu korzystaj z ich pomocy dla osobistych potrzeb, i niie ma moliwoci sprawdzenia tego. 89 Nie ma adnych wtpliwoci, e nawet jeli taki yd wie, i chodzi o Mosad i nie zgadza si na wspprac, nikogo nie wyda. Natomiast katsa niczym nie ryzykujc, ma do dyspozycji ogromn baz ludzk dla werbunku. Zapewniaj j miliony ydw poza granicami Izraela, a o wiele atwiej jest dziaa przy pomocy ludzi dostpnych na miejscu. I sayanim daj wszdzie niewiarygodne wrcz praktyczne wsparcie. Jednak nie stawia si ich wobec ryzyka. A take nie udostpnia si im poufnych informacji. Zamy, e podczas jakiej operacji katsa, w celu zamaskowania si, musi mie sklep z elektronik. Jeden telefon do sayana z tej brany wystarczy, by sprzt wartoci 3 czy 4 mld dolarw znalaz si w upatrzonym

budynku. Dziaalno Mosadu koncentruje si gwnie w Europie. Z tego wzgldu podanym jest posiadanie adresw handlowych w Ameryce Pnocnej. S wic adresy i numery telefonw nalece do sayanim. Jeli katsa musi da komu adres czy numer telefonu, posuguje si odpowiednim pomocnikiem". Kiedy za ten otrzymuje list lub telefon, wie ju, co ma z tym zrobi. S biznesmeni majcy po 20 operatorw, ktrzy odpowiadaj na telefony, pisz listy, przekazuj wiadomoci faksern. I wszyscy pracuj dla Mosadu. Mwi si artem, e 60 proc. operacji takich firm zajmujcych si telefonicznym porednictwem dla potrzeb Europy zapewnia Mosad. Gdyby wic nie Mosad, interesy te trzeba by zwin. System ten ma jednak pewien saby punkt. Ot Mosad nie przejmuje si, e dziaalno sayanim moe sta si w skutkach niszczycielska dla statusu ydw w diasporze, gdyby cay ten system zosta ujawniony. Wtpliwoci takie s kwitowane krtko: A c zego moe si sta tym ydom? Przyjad wtedy do Izraela! To wspaniale!" Katsa pracujcy na stacjach odwiedzaj bardziej aktywnych sayanim co trzy miesice. Ci w terenie maj osobiste spotkania z tymi ludmi dwa do czterech razy dziennie. Do tego dochodz liczne rozmowy telefoniczne. Cay ten system pozwala Mosadowi pracowa tylko ze szkieletowym

personelem. Oto dlaczego, na przykad, stacja KG B zatrudnia w jakim miecie okoo 100 ludzi, podczas gdy porwnywalna stacja Mosadu potrzebuje tylko szeciusiedmiu. Mosad nie posiada stacji we wszystkich krajach, ktre s obiektem jego zainteresowania. Niektrzy myl, e stanowi to sabo, ale to nieprawda. Stany Zjednoczone maj na przykad stacj w Moskwie, a Rosjanie w Waszyngtonie i Nowym Jorku. Natomiast Izrael nie ma stacji w Damaszku. Po prostu Mosad traktuje jako swj obiekt zainteresowania 90 cay wiat poza Izraelem, w tym Europ i Stany Zjednoczone. To podejcie dyktuje specyficzny sposb dziaania. Na przykad arabskie zbrojenia. Ot wikszo krajw arabskich nie produkuje wasnej broni. Wikszo z nich nie posiada rwnie wyszych szk wojskowych. Jeli chce si zwerbowa dyplomat syryjskiego, nie trzeba tego robi w Damaszku. Mona to uczyni w Paryu. Jeli chce si zdoby dane o arabskiej rakiecie, to otrzymuje si je w Paryu, Londynie, czy w Stanach Zjednoczonych tam, gdzie zostaa wyprodukowana. Od Amerykanw mona dosta wicej informacji o Arabii Saudyjskiej ni od samych Saudyjczykw. C bowiem maj Saudyjczycy? AWACS (system obserwacji i zbierania informacji z powietrza t.). Ale to s Boeingi. Amerykaskie Boeingi. Do

czego tu wic potrzebni s Saudyjczycy? Podczas mojej pracy w Instytucie (Mosad t.) zwerbowaem w Arabii Saudyjskiej tylko jednego czowieka by to attache ambasady japoskiej. To wszystko. Jeli natomiast chce si dotrze do starszych oficerw arabskich, to studiuj oni w Anglii i Stanach Zjednoczonych. Piloci szkol si w Anglii, Francji i Stanach Zjednoczonych. Komandosi odbywaj szkolenia we Woszech i Francji. To w tych krajach mona ich wszystkich werbowa. Jest to atwiejsze i mniej niebezpieczne. Ran S. uczy nas take o biaych agentach". Osoby te werbuje si rodkami porednimi lub bezporednimi, tak e mog one wiedzie, e pracuj dla Izraela, ale mog te by tego niewiadomi. Z reguy s to nieArabowie i zwykle biegli w wiedzy technicznej. W Izraelu panuje przekonanie, e Arabowie nie rozumiej techniki. Wyraa si to nawet w dowcipach. Jeden z nich opowiada o tym, jak kto sprzedaje mzgi: arabski po 150 d. za funt i ydowski za 2 d. Sprzedawca zapytany, dlaczego mzg arabski jest tak drogi, odpowiedzia: ,,Poniewa mzg arabski nie by prawie uywany". Dowcip ten ilustruje izraelskie widzenie Arabw. Wsppraca z biaymi agentami" jest mniej ryzykowna ni z czarny-

mi", tj. arabskimi. Arabowie pracujcy za granic s czsto kontrolowani ze wzgldw bezpieczestwa przez wywiad arabski, a ten jeli trafia na lad wsppracy Araba z Mosadem. stara si zabi agenta izraelskiego, ktry utrzymywa ten kontakt. Najgorszym co moe si przydarzy Izraelczykowi pracujcemu z biaym agentem" we Francji, jest deportacja. Ale samemu biaemu agentowi" grozi oskarenie o zdrad. Dlatego trzeba wszystko robi, by go chroni, co nie zmienia sytuacji, e to jemu najwicej zagraa. Jeli natomiast pracuje si z Arabem, to obaj s zagroeni. 91 W Akademii odbywalimy te wiczenia z samochodami. Nauczyliy si techniki zwanej maulter. Chodzi o uycie samochodu w nieprzewidzianych sytuacjach, gdy na przykad nagle trzeba kogo ledzi, lub gdy dostrzega si ogon". Gdy wic jest si w mniej znanym rejonie i nie ma z gry ustalonej trasy, naley skrci w lewo, potem w prawo, jecha, zatrzymywa si, aby upewni si, czy jest si ledzonym, czy te nie. Wpajano nam te, e nie moemy by przywizani" do naszych wozw. Kiedy wic podejrzewamy, e cigniemy za sob ogon", lepiej jest zaparkowa i zaryzykowa piesz wdrwk. Inny katsa. Rabie, mwi nam o pracy Stacji Izraelskiej, czyli dziaajcej w Izraelu, ale ktra zajmuje si Cyprem, Egiptem, Grecj

i Turcj. Katsa tej stacji nazywani s skoczkami, poniewa dziaaj z gwnej kwatery w Tel Awiwie, werbuj agentw i sayanim oraz kieruj nimi doskakujc tylko na kilka dni do tych krajw. Stanowi one niebezpieczny obszar dla naszego dziaania, gdy tamtejsze rzdy skaniaj si w kierunku OWP. Stacja Izraelska nie ma najlepszej opinii wrd katsa. Ran S. w swoim wykadzie nie wyraa si dobrze ojej pracy. Ironia losu sprawia jednak, e sam pniej stan na jej czele. * Dla odprenia organizowalimy rozgrywki sportowe ze suchaczami z innego kursu w szkole dla urzdnikw, operatorw komputerowych, sekretarek i innego personelu pomocniczego. Przekazywano im podstawow wiedz o pracy organizacji, ale traktowali swoje zajcia znacznie powaniej ni my. Staralimy si jednak nie dopuszcza ich do stou pingpongowego, bo sami go czsto zajmowalimy. Chowalimy przed nimi pieczki i rakiety, ale gralimy z nimi w koszykwk.

My, kadeci, walczylimy o punkty zaarcie. Do nas nalea facet, ktry zapisywa wyniki. Dziki temu zawsze wygrywalimy. Inni by protestowali, ale oni i tak z nami grali w kady wtorek. Tymczasem naszych zaj byo coraz wicej. Gdy nauczylimy si, jak pracowa z potencjalnym agentem po nawizaniu pierwszego kontaktu, wyjaniono nam zasady postpowania w kwestiach finansowych. Na przykad jeszcze przed zaangaowaniem trzeba ustali sytuacj finansow agenta. Nie wolno sypa pienidzmi, gdy od razu rodzi to podejrzenia. Na przykad nowo zwerbowany agent wraca do jakiego kraju, gdzie angau-

92 jemy go na dwuletni kontrakt. Mosad ma mu paci 4000 dolarw miesicznie. Ale bez zwracania uwagi moe on zuy dodatkowo tylko tysic dolarw. Otrzymuje wic na rok 12 ty. dolarw, reszt za, tzn. 36 ty. dolarw, katsa kieruje na konto w Londynie. Takiej operacji dokonuje si take w nastpnym roku. W ten sposb agent ma na swoje biece wydatki bezpieczn kwot, a rwnoczenie zapewnia mu si odpowiednie rodki finansowe (w cigu dwch lat 72 ty. dolarw) na przyszo. W ten sposb katsa zwizuje agenta ze sob, a rwnoczenie chroni swoje interesy. Do staego uposaenia dochodz specjalne premie za szczeglnie

wane informacje. Wysoko premii zaley od znaczenia informacji, a take statusu agenta. Z reguy chodzi o sumy od 100 do 1000 dolarw, ale na przykad syryjski minister moe otrzyma od 10 do 20 tysicy. Kady z 3035 katsa ma co najmniej 20 agentw. Razem jest ich wic ponad 600. Minimalna paca wynosi rednio 3 ty. dolarw plus drugie tyle jako premie. Wielu otrzymuje jednak znacznie wicej i oblicza si, e na same tylko pace agentw trzeba ok. 15 min dolarw miesicznie. Do tego dochodz wydatki na rekrutacj, bezpieczne domy, przeprowadzanie operacji, pojazdy itd. razem s to setki milionw dolarw miesicznie. Katsa atwo wydaje 200300 dolarw dziennie na obiady i kolacje. Wszystkie wydatki jednodniowe mog wynie 1000 dolarw. W cigu miesica tworzy to sumy ok. 30 ty.35 ty. dolarw. Nie liczc pensji katsa w zalenoci od stopnia od 500 do 1500 dolarw miesicznie. Nie mona wic powiedzie, by wywiad mao kosztowa. Potem Dov uczy nas, jak konstruowa bezpieczn tras". Chodzi o tras, ktr zabezpiecza kto inny. Zaznajomilimy si ze wspdziaaniem z ^an'(/(zespoem bezpieczestwa operacyjnego) i ogldalimy dugie filmy szkoleniowe na ten temat.

Zespoy yarid skadaj si z 57 ludzi. Wwczas byy trzy takie zespoy. Podczas pobytu w Europie ich bossem jest szef bezpieczestwa europejskiego. Zajcia miay nam ukaza wsparcie, jakiego yarid moe udzieli katsa. ale take, jak samemu zabezpieczy tras, jeli yarid jest nieosigalny. Kiedy nauczyem si tego wszystkiego, otworzy si przede mn nowy wiat. Chadzaem w Tel Awiwie do kawiar, ale teraz dopiero dostrzegem na ulicach dziaalno, ktrej przedtem nie widziaem a wic policj ledzc ludzi. Dzieje si to zawsze, ale bez szkolenia nic si nie widzi. 93 Z kolei Yehuda Gil wykada nam o subtelnociach procesu werbowania. Gil by legendarnym katsa i Riff przedstawi go nam jako mistrza"*). Gil rozpocz od stwierdzenia, e w rekrutacji najwaniejsze s trzy haczyki": pienidze; uczucia, bd zemsta, lecz rwnie ideologia; seks. Pamitajcie, e zawsze naley postpowa powoli i delikatnie, mwi. Trzymajcie sami siebie za rk. Powiedzmy, e masz na oku kogo z mniejszoci w danym kraju, kogo, kto by le traktowany i pragnie odwetu. Oczywicie mona go zwerbowa. A kiedy dasz mu pienidze, a on je wemie, ju wiesz, e zosta zwerbowany, z czego on te zdaje sobie spraw. Kady rozumie, e nikt nie daje pienidzy za nic, a nikt nie wemie

pienidzy, zanim nie zdecyduje si wczeniej co w zamian da. Albo seks. Jest bardzo uyteczny, ale nie mona go traktowa jako sposobu zapaty, bo wikszo ludzi, ktrych werbujemy, to mczyni. A jest takie powiedzenie: Kobiety daj i przebaczaj, mczyni za bior izapominaja". Oto dlaczego seks nie jest rodkiem patniczym. Pienidze tak, bo nikt ich nie zapomina. Nawet jeli co dobrze idzie, podkrela Gil, to nie znaczy, e przyjta metoda jest prawidowa. Jeli jest prawidowa, to funkcjonuje w kadej sytuacji, jeli za za, tylko czasami daje pozytywne rezultaty. Przykadem jest historyjka o 'obotniku arabskim oter, ktry organizowa spotkanie z facetem majcym by zwerbowanym. Gil, wystpujcy jako biznesmen, znajdowa si w samochodzie. Oter, dugo ju pracujcy dla Mosadu, przyprowadzi ov'ego os"l>nika. Przedstawi Gila jako Alberta, a kandydata na aenta jako Ahmecta. l powiedzia Ahmedowi: - To jest facet z wywiadu izraelskiego. Mwiem ci ju o nim, do Gila: Albert, Ahmed chce pracowa dla ciebie za 2000 dolarw miesicznie. 2^robi wszystko, czego chcesz. Oterowii', zawsze Arabowie, s niezwykle potrzebni. Tylko nieliczni

katsa mwi po arahsku, a przy tym Arabowi jest znacznie atwiej zainicjowa pierwszy kontakt z innym Arabem. Oter przeamuje pierwsze lody. Ten typ agenta jest wic niezwykle poyteczny. W tej historyjce bezporednia technika zaowocowaa. Ahmed zosta zwerbowany, ale naturalnie nie zostao to zrobione we waciwy sposb. Gil uczy nas, e w trakcie werbunku trzeba dziaa tak, jak nakazuj istniejce warunki, a wszystko biec bdzie w sposb naturalny. Na *) Patrz Prolog: Operacja Sfinks; rozdz. 12: Szach i mat; rozdz. 15: Operacja Mojesz. 94 przykad wiadomo, e czowiek, ktrego chce si zwerbowa, bdzie w Paryu okrelonego wieczoru w bistro. Wiadomo te, e facet ten mwi po arabsku. Gil siada niedaleko niego, a obok przy barze zajmuje miejsce oter. Niby niespodziewanie oter zauwaa Gila i pozdrawia go. Zaczynaj rozmawia po arabsku. Jak mona byo przewidzie, w facet wcza si. Gil i oter wiedz ju wiele o kandydacie na agenta. Kieruj wic rozmow tak, by wywoaa jego zainteresowanie. W pewnym momencie Gil mwi do otera: Czy spotkasz si dzi ze swoj dziewczyn? - Tak, ale przyjdzie z przyjacik, nie moemy wic tego robi przy

niej. Moe ty przyjdziesz te, co? Gil odpowiada, e nie moe, bo jest zajty. W tym momencie ten trzeci najprawdopodobniej wtrca, e jest wolny! Po to wanie odegrana jest caa Scenka. W ten sposb otwarta zostaje droga do werbunku. Pamitajcie o tym sposobie, kontynuowa Gil. Gdyby to samo stao si w jakim barze w Paryu, ale po hebrajsku, to by moe wy bylibycie zwerbowani. W obcym kraju kady zawsze lgnie do mwicych jego ojczystym jzykiem. Zabieg zmierzajcy od pocztkowego kontaktu musi wyglda tak naturalnie, by upatrzony czowiek, nawet jeli pniej cofnie si pamici, nie dostrzeg niczego dziwnego. Dziki temu, jeli nic z tego nie wyjdzie, nie jest spalony. Czowiek upatrzony do werbunku nie moe zdawa sobie sprawy, e jest obiektem jakiego dziaania. Ale jeli ju dochodzi do bezporedniej znajomoci, tak jak z owym czowiekiem w paryskim bistro, wczeniej trzeba go dokadnie rozpracowa, zna jego upodobania i niechci, a take plany na wieczr, w ktrym nastpuje niespodziewane spotkanie. Naley bowiem usun czynniki przypadkowoci i wszystko to, co grozi ryzykiem. Z kolejnym wanym wykadem wystpi Yccak Knafy. Przynis ze

sob zestaw ilustracji w celu wyjanienia wsparcia logistycznego, jakie otrzymuje tsomet (wydzia rekrutacji) w trakcie operacji. Mowa bya o cznikach, pienidzach, samochodach, mieszkaniach itd. Ale najwaniejszym wsparciem jest zaplecze dokumentacyjne. Na przykad katsa moe wystpowa jako waciciel wytwrni butelek albo czonek kierownictwa zagranicznej filii IBM. Ta kompania jest bardzo dobra, gdy jej rozmiary pozwalaj ukry si na tym stanowisku przez lata. Mamy nawet magazyny IBM, ktre daj nam wsparcie w nagych wypadkach. Mamy pracownikw i biuro absolutnie wszystko a IBM nic o tym nie wie. 95 Jednak zaoenie jakiego biznesu, nawet faszywego, nie jest proste. Potrzebne s wizytwki, papier firmowy, telefon, telex itd. Mosad ma w archiwum cay zestaw interesw" z adresami, numerami rejestracyjnymi tylko czekajcych na oywienie. Mosad trzyma nawet w tych firmach pewne sumy pienine wystarczajce do tego, by mc zaksigowa podstawowe wydatki i unikn wywoania podejrze. Mosad ma w pogotowiu setki takich ,,interesw" na caym wiecie. W gwnej kwaterze Mosadu znajduje si pi pomieszcze wypenionych dokumentacj kompanii atrap. Odpowiednie teczki zoone w segregatorach uoone s w porzdku alfabetycznym. Kade z tych pomieszcze ma osiem rzdw pek, a na kadej z nich znajduje si 60 pudeek. Dokumentacja ta obejmuje histori kadej firmy, finansowe

sprawozdania, dane rejestracyjne itp. wszystko, co katsa powinien wiedzie o firmie. * W szstym miesicu kursu mielimy zebranie nazwane b a b l a t, co jest skrtem hebrajskiego bibul baitsim (w wolnym przekadzie przerzucanie si pikami, albo po prostu gadanie i gadanie o wszystkim). Zebranie trwao pi godzin. Dwa dni wczeniej podczas jednego z wicze otrzymalimy z Arikiem F. polecenie, by posiedzie w kawiarni przy ulicy Henrietty Sold niedaleko Kiker Hamdina. Spytaem Arika, czy przyby tu ,,czysty" (bez ogona"). Zapewni mnie, e tak jest. Okay odpowiedziaem ja jestem czysty, ty twierdzisz, e tak samo jest z tob. Dlaczego jednak tamten facet obserwuje nas? Wedug mnie to koniec. Wychodz. Arik opiera si, mwic, e nie moemy wyj i musimy czeka, dopki nas nie zabior.

Jeli chcesz, to pozosta. Ja si std wynosz! Arik zarzuci mi, e popeniam bd, ale powiedziaem mu tylko, e czekam na niego w Kiker Hamdina. Daem mu 30 minut. Miaem sporo czasu, wic przeszedem tras, sprawdziem, czy jestem czysty, wrciem i wszedem na dach domu, skd miaem widok na lokal, ktry opuciem. Po kilku minutach wszed tam mczyzna, na ktrego mielimy czeka. I prawie zaraz potem samochody policyjne-otoczyy to miejsce. Wywlekli Arika i tego drugiego na zewntrz. Widziaem, jak ich tuk. Zadzwoniem po pogotowie. Dowiedziaem si potem, e cay ten epizod by wsplnym wiczeniem Akademii Mosadu i tajnego wydziau policji Tel Awiwu. My bylimy tylko przynt. 96 Arik mia wwczas 28 lat, mwi po angielsku i przypomina porwanego (w Libanie t.) wysannika kocioa anglikaskiego. Przed naszym kursem pracowa w wywiadzie wojskowym. By to najwikszy kamca na ziemi. Kiedy mwi dzie dobry", lepiej byo najpierw sprawdzi przez okno, czy to rzeczywicie dzie. Podczas incydentu z policj Arikowi nie dostao si tak mocno, bo bardzo duo mwi,

niewtpliwie zreszt kamic. Natomiast drugi chopak, Jakub, ograniczy si tylko do sw: Zupenie nie wiem, czego chcecie". Olbrzymi glina tak go rbn, e gowa trzasna o mur. Efektem tego byo pknicie czaszki. Chopak przez dwa dni by nieprzytomny, a potem lea w szpitalu sze tygodni. Otrzyma wynagrodzenie za nastpny rok, ale opuci kurs. To bicie przypominao zawody. Gliny chciay wykaza, e s lepsi ni my. To byo gorsze, ni gdybymy naprawd zostali zatrzymani. Dowdcy po obu stronach rozmawiali: Zakadam si, e nie zamiecie moich chopcw". ,,0, tak? jak daleko mog si posun?" zapytywa ten z policji. Podczas b a blat skarylimy si, e nie byo powodu do takiego bicia. W odpowiedzi poinstruowano nas, e jak wpadamy, to nie naley si opiera, a tylko trzeba mwi. Zapewniano nas, e dopki gadamy, krzywda nam nie grozi. A zawsze, kiedy jestemy na wiczeniach, istnieje groba pochwycenia nas przez gliny. To wszystko nauczyo nas zachowywania duej ostronoci. Pewnego dnia zapowiedziano nam wykad Marka Hessnera o wsplnych operacjach, takich jak Operacja Ben Bakera", ktr Mosad przeprowadzi razem z wywiadem francuskim. Wraz z kumplami postanowiem wgry si w temat. W przeddzie wykadu, wieczorem, ju po zajciach, wrcilimy do Akademii i poszlimy do bezpiecznego pomieszczenia", do pokoju nr 6 na pitrze, bo tam znajdoway si potrzebne nam

dokumenty. By to miy pitkowy wieczr w sierpniu 1984 r. Tak zaczytalimy si, e gdy wychodzilimy, bya ju pnoc. Skierowalimy si do naszego samochodu, ktry sta przy jadalni. Nagle od strony basenu rozlegy si gone krzyki. Co u diaba? spytaem Michela. Chodmy zobaczy. Czekajcie. Bdcie cicho przestrzeg Heim. Chodmy z powrotem do budynku. Z okna zobaczymy, co si dzieje zaproponowaem. Wyznania szpiega 97 Wkradlimy si do budynku i dotarlimy do okna azienki, w ktrej przetrzymywano mnie podczas jednej z prb przed kursem. Nigdy nie zapomn tego, co teraz zobaczyem. Wok basenu zabawiao si okoo 25 osb i nikt nie mia na sobie nawet skrawka odziey. Dojrzaem zastpc szefa Mosadu obecnie ju szefa. Take Hessnera.

I rne sekretarki. To byo niesamowite. Niektrzy z mczyzn nie prezentowali si najlepiej, ale wikszo dziewczt robia znakomite wraenie. Musz przyzna, e wyglday znacznie lepiej ni w mundurach. Wikszo z nich to 1820-letnie dziewczta odbywajce sub wojskow, przydzielone do biura. Jedni bawili si w wodzie, inni taczyli, a jeszcze inni pieprzyli si na rozoonych kocach. Nigdy nie widziaem czego takiego. Zapiszmy wszystkich zaproponowaem. Heim zasugerowa, by przynie aparat fotograficzny. Michel jednak sprzeciwi si. Yosy zgodzi si, a Heim przyzna, e zrobienie zdj byoby niemdre. Stalimy tam ze 20 minut. Widzielimy, jak mosadowcy, najwysi rang, wymieniali si partnerkami. To naprawd wstrzsno mn. Nie oczekiwaem tego. Ci ludzie byli przecie dla nas bohaterami, podziwialimy ich, a teraz widzimy ich, jak zabawiaj si w sex-party. Pamitam jednak, e Heim i Michel nie byli specjalnie zbulwersowani. Po cichu wyszlimy, wsiedlimy do samochodu i popchnlimy go do bramy. Zapalilimy silnik dopiero w dole pagrka. Przekonalimy si potem, e takie zabawy stale si tam odbywaj. Cay teren wok basenu jest najbardziej strzeonym miejscem w Izraelu.

Nikt spoza Mosadu nie dostanie si tam. C zego moe si wic zdarzy? e jaki kadet to zobaczy? No to co? Zawsze mona zaprzeczy. Nastpnego dnia trudno byo usiedzie w szkole i sucha wykadu Hessnera. Przecie, jego te widzielimy w nocy. Zadaem mu jedno pytanie. Musiaem to zrobi: Jak plecy? Dlaczego pytasz? odpowiedzia. Bo wydaje mi si, e masz trudnoci w chodzeniu. Heim spojrza na mnie, tumic miech. Po raczej przydugim i nudnawym wykadzie Hessnera wysuchalimy innego o militarnej strukturze Syrii. I podczas tego zajcia trudno byo powstrzyma si od snu. Gdybymy byli na Wzgrzach Golan, to mogoby nas to zainteresowa. Cay ten kit o tym, gdzie s rozmieszczeni Syryjczycy, 98 by nucy, chocia pojlimy oglny obraz i

w rzeczywistoci chodzio. jak si wydaje o to Nastpnym przedmiotem byo zabezpieczanie spotka w krajach pobytu. Na pierwszym wykadzie temat ten zilustrowano nam wyprodukowanym przez Mosad filmem szkoleniowym. Film nie wywar na nas wraenia. Pokazywa ludzi siedzcych w restauracji. Wanym jest natomiast nauczenie si, jak wybiera restauracj na spotkanie i kiedy je organizowa. Przed spotkaniem naley upewni si, czy nikt nas nie obserwuje. Jeli ma to by spotkanie z agentem, to on musi wej pierwszy, by upewni si, e jest czysty". Kady ruch w tym biznesie rzdzi si swoimi prawami. Jeli naruszysz je, moesz sta si trupem. Jeli czekasz na agenta w restauracji, jeste siedzcym celem. Nawet gdy agent idzie do toalety, lepiej nie czeka na jego powrt. Tak stao si kiedy w Belgii, gdzie katsa Cadok Offir umwi si z agentem arabskim. Siedzieli ju kilka minut, gdy Arab powiedzia, e musi i, by co przynie. Kiedy wrci, Offir wci znajdowa si na swoim miejscu. A agent wycign pistolet i wypeni Offira oowiem. Offir przey jakim cudownym sposobem, a agent zosta pniej zabity w Libanie. Offir opowiada za t histori kademu, kto chce sucha, by pokaza, jak niebezpieczne moe by nawet najmniejsze potknicie.

Stale nas uczono, jak zapewnia sobie bezpieczestwo. Mawiano nam: Uczycie si teraz jazdy na rowerze. Kiedy wyjdziecie std, ju nie bdziecie myle, jak jedzi. Przyjdzie wam to samo. Idea werbowania przypomina spadajcy z gry kamie. Posugiwalimy si sowem l e d ar d er, co oznacza, e stojc na szczycie spycha si kamie. Podobnie odbywa si werbowanie. Przycigasz kogo do siebie, a potem powodujesz, e stopniowo robi co nielegalnego lub niemoralnego. Spychasz go wanie z gry. Ale gdy ma on poczucie wasnej wartoci, nie pomoe ci. I nie mona si nim posuy. Za wszystko polega na tym, by ludzi wykorzystywa. Ale przedtem trzeba ich urobi. Jeli facet nie pije, nie przepada za seksem, nie potrzebuje pienidzy, nie ma adnych problemw politycznych i jest w yciu szczliwy, nie nadaje si do. zwerbowania. To, co robisz, jest prac ze zdrajcami. Agent jest zdrajc, niezalenie od argumentw, jakie sam sobie podsuwa. Mawiamy, e nie szantaujemy ludzi. Nie ma takiej potrzeby. Po prostu nimi manipulujemy. Nikt zreszt nie mwi, e to jest adne zajcie. 99 Rozdzia V

Rekruci Na pocztku marca 1984 roku nadszed wreszcie moment opuszczenia awy szkolnej. W tym momencie byo nas jeszcze na kursie trzynastu. Dzielilimy si na trzy zespoy, z ktrych kady mieszka w innym mieszkaniu w Tel Awiwie lub jego okolicy. Mj zesp mieszka w Givataim. Drugi w centrum niedaleko ulicy Dizengoffa. Trzeci przy alei Ben Guriona, w pnocnej czci miasta. Kade mieszkanie miao by zarazem bezpiecznym domem i stacj. Moje znajdowao si na czwartym pitrze, w domu bez windy. W najwikszym" pokoju by balkon. Drugi znajdowa si przy kuchni. Mieszkanie miao dwie sypialnie, azienk i oddzielnie ubikacj. Byo skromnie umeblowane, a naleao do przebywajcego za granic katsa. Odpowiedzialnym za ten lokal by Shai Kauy. Poza mn przydzieleni do niego byli nastpujcy rekruci: psycholog Tsvi G., Arik F., mj partner Avigdor A. i jzykoznawca imieniem Ami, do ktrego widocznych brakw naleao i to, e w rodowisku, w ktrym nieprzerwane palenie uwaano za nakaz obyczaju, pozostawa zrzdzcym niepalcym. Ami by kawalerem z Hajfy. Wyglda jak aktor filmowy i panicznie

obawia si, by go kto nie zbi. Nie rozumiem, jak mg przej podstawowe prby, Przybylimy okoo dziewitej rano ze spakowanymi walizkami.Kady mia w kieszeni 300 dolarw powan sum, jeli si zway, e paca poborowego wynosia wwczas 500 dolarw miesicznie. Bylimy niezadowoleni, e wrd nas znalaz si taki sabeusz jak Ami. Zaczlimy wic rozmawia o tym, co naley robi, gdyby przysza policja, 100 jak przygotowa si na bl, wszystko to po to, eby Ami poczu si jeszcze bardziej nieswojo. Bawio to takich obuzw, jakimi bylimy. Gdy zapukano do drzwi, Ami zerwa si, nie umiejc ukry napicia. Przybyym by Kauy, ktry przynis dla kadego z nas ma kopert z papieru pakowego. Ami wrzasn do niego: mam tego do!" Kauy poleci mu zgosi si do szefa akademii, Araleh Sherfa. Pniej posano Amiego do grupy przy ulicy Dizengoffa. Ale gdy pewnej nocy przybya tam policja i zacza wali w drzwi, wsta i rzek: To mi ostatecznie dojado!" Wyszed i nigdy nie wrci.

Zostao nas tylko dwunastu. Koperty Kauly'eg zawieray polecenia dla nas. Dostaem zadanie skontaktowania si z niejakim Mikem Hararim. Nazwisko to wwczas niczego mi nie mwio. Miaem te zebra informacje o kim zwanym wrd przyjaci Mikey", byym pilocie-ochotniku z czasw wojny wyzwoleczej z koca lat czterdziestych. Kauy powiedzia, e mamy sobie wzajemnie pomaga przy wypenianiu naszych zada. Pocigao to za sob opracowanie planu dziaa i zorganizowanie zabezpieczenia naszego lokalu. Kady z nas dosta jakie dokumenty oraz kilka formularzy do raportw. Ja znw byem Simonem". Przede wszystkim musielimy wymyle schowek na nasze papiery. Potem opracowa historyjk tumaczc obecno nas wszystkich w mieszkaniu, gdyby skontrolowaa je policja. Najatwiej byo wymyle uzasadnienie acuchowe". Miaem powiedzie, e pochodz z Holon, przybyem do Tel Awiwu i spotkaem w kawiarni waciciela tego mieszkania, Jacka. Opowiedziabym, e Jack pozwoli mi korzysta z mieszkania, gdy wanie wyjeda na dwa miesice za granic. Potem spotkaem w restauracji Arika, ktrego znam z okresu odbywania suby wojskowej w Hajfie i on te zamieszka ze mn. Z kolei Avigdor mgby by przyjacielem Arika i oni znw wymyliliby jak wspln histori itd., eby to przynajmniej

brzmiao prawdopodobnie. Kauly'emu powiedzielimy, e swoj historyjk musi wymyle sam. Skrytk zrobilimy w naszym stole w duym pokoju. By to jeden z tych stow o konstrukcji ramowej, ze szklan szyb na drewnianym blacie. Starannie dopasowalimy drugi, faszywy blat. Wystarczyo unie szko i odsun desk. Byo to atwo dostpne, a jednoczenie mao kto wpadby na pomys, eby tam zaglda. 101 Uzgodnilimy te specjalny sposb pukania do drzwi dwa uderzenia, potem jedno, znw dwa i znw jedno, aby wiadomo byo, e u drzwi jest kto ze swoich. Przed powrotem do domu telefonowalimy i przekazywalimy zaszyfrowan wiadomo. Jeli nikogo nie byo w domu, ty rcznik wiszcy na sznurku do suszenia bielizny na balkonie kuchennym stanowi znak, e wszystko jest bezpieczne. Nastrj by doskonay. Czulimy si, jakbymy dostali skrzyde. Nawet jeli byy to wci wiczenia, to pracowalimy ju naprawd. Tego dnia, zanim jeszcze Kauy wyszed, przygotowalimy plany przystpienia do realizacji naszych celw i zebrania potrzebnych do nich informacji. Poniewa znalimy adresy, pierwsz rzecz bya obserwacja. Avigdor poszed obejrze dla mnie dom Harariego, a ja poszedem obserwowa przydzielonego Arikowi waciciela firmy zwanej Zabawki

Bukisa". O Hararim wiedziaem tylko, jak si nazywa i gdzie mieszka. Nie byo go w ksice telefonicznej. Natomiast znalazem jego nazwisko w ksice Kto jest kim w Izraelu". Nie byo tam wielu informacji. By prezesem jednego z najwikszych towarzystw ubezpieczeniowych w kraju, zwanego Migdal". Centrala towarzystwa znajdowaa si niedaleko dzielnicy zwanej Hakirya, w ktrej znajduje si wiele urzdw. Notatka podawaa te, p ona Harariego pracuje w bibliotece uniwersytetu telawiwskiego. Postanowiem stara si o prac w towarzystwie Migdal". Skierowano mnie do wydziau kadr. Czekajc w kolejce przygldaem si czowiekowi mniej wicej w moim wieku, ktry pracowa w biurze obok. Syszaem, jak kto mwi do niego Jakub". Wstaem, wszedem do biura i powiedziaem: ~- Jakub? Tak powiedzia. Kim jeste? Jestem Simon, pamitam ci, bylimy w Tel Haszomer. (Wymieniem gwn wojskow baz rekrutacyjn, przez ktr przechodz wszyscy w Izraelu).

W ktrym roku bye tam? spyta. Zamiast odpowiedzie wprost, rzekem: Jestem 203. (Jest to pocztek numeru, ktry okrela grup poborow, a nie konkretny rok czy miesic). Ja te jestem 203. Lotnictwo? Nie. Czogi! 102 Oooo powiedziaem miejc si to ty wyldowa w pongo (pongo jest to wyraenie hebrajskie, nawizujce do nazwy grzybw i okrelajce ludzi przebywajcych w czogach, gdzie jest zawsze ciemno, a czsto i wilgotno). Powiedziaem, e troch znam Harariego i zapytaem Jakuba, czy maj wolne miejsca pracy. Ale tak, angauj sprzedawcw. Harari jest nadal prezesem?

Nie. Nie odrzek i wymieni kogo innego. O, a co robi Harari? Jest dyplomat rzek Jakub. Ma te powan firm importowo-eksportow w gmachu KUR. To zwrcio moj uwag, gdy Avigdor donis, e widzia przed domem Harariego mercedesa z bia dyplomatyczn tablic rejestracyjn. Wtedy byem zdumiony. W Izraelu osoba o hebrajskim nazwisku zadajca si z obcymi dyplomatami bya kim bardzo podejrzanym. Wszystkich akredytowanych dyplomatw uwaa si tam za szpiegw. Dlatego na przykad onierz izraelski, ktry podruje autostopem, nie moe korzysta z samochodu z rejestracj dyplomatyczn. Gdyby to zrobi, stanby przed sdem wojennym. Gdy Avigdor zobaczy mercedesa przed domem Harariego, nie wiedzielimy, e by to jego wz i sdzilimy, e naley do jakiego gocia. Rozmawialimy jeszcze chwil z Jakubem, a przysza kobieta, ktra powiedziaa, e zblia si moja kolejka do rozmowy w sprawie zatrudnienia. Nie chcc wywoywa podejrze, poszedem, ale rozmow specjalnie zawaliem. Wiedziaem wic na razie, e ona Harariego pracuje w uniwersytecie telawiwskim, a on sam jest dyplomat. Ale gdzie? Dla kogo? Mogem oczywicie ledzi jego wz, ale jeli Harari by dyplomat, to prawdopodobnie mia przeszkolenie wywiadowcze. Nie chciaem si da spali przy

pierwszym wiczeniu. Nastpnego dnia powiedziaem Kauly'emu, e wykonam moje zadania po kolei: naprzd nawi kontakt z Hararim, a potem ustal, kim jest Mikey". Gdy wychodzilimy z mieszkania, istniaa zawsze moliwo, e kto nas ledzi. Jeliby si tak zdarzyo, mielimy obowizek przestrzec innych w bezpiecznym domu, e przesta on by bezpieczny. Oczywicie kady nas wiedzia, dokd id inni. Skadalimy przecie raporty Shai Kauly'emu. 103 W tym czasie mogem ubezpiecza dziaania nawet przez sen. Czwartego dnia, gdy kierowaem si do gmachu KUR zauwayem, e koo dzielnicy Hakirya kto mnie ledzi. Ze wzgldw bezpieczestwa jedziem zwykle autobusem z Givataim do Derah Petha Tikvah. Wysiadaem na rogu przecinajcej Hakirya ulicy Kapana. Tego dnia przed wsiadaniem do autobusu w Givataim przeszedem si robic kko. To samo zrobiem, gdy wysiadem. Spojrzaem w prawo i nie ujrzaem niczego. Ale po lewej stronie zauwayem kilku ludzi w samochodzie na parkingu. Wygldali podejrzanie, wic pomylaem dobrze,

wykiwam ich". Szedem w kierunku poudniowym wielk alej Derah Petha Tikvah. Ma ona po trzy pasma ruchu w obu kierunkach. W tej sytuacji samochd z parkingu musia wysun si przede mnie albo zgubi mnie. Doszedem do miejsca, gdzie nad alej biegnie kadka przy budynku Kalka. Byo okoo 11.45 w poudnie i natenie ruchu byo bardzo due. Wszedem na kadk, zatrzymaem si i ujrzaem, e nie spodziewajcy si, i popatrz w d, kierowca samochodu przyglda mi si. By te kto za mn, ale nie mg zbliy si do mnie tak, ebym go nie zauway. Z drugiej strony kadki czekao na mnie dwch ludzi, jeden, ktry poszedby za mn, gdybym skierowa si na pnoc, drugi gdybym szed na poudnie. Wszystko to widziaem wyranie z mego punktu obserwacyjnego na kadce. Pod kadk by odcinek ulicy, na ktrym samochody mogy zawraca. Zamiast przej kadk, stuknem si w gow, jakbym czego zapomnia, po czym zawrciem i poszedem z powrotem do ulicy Kapana. Dosy powoli, eby da im moliwo dogonienia mnie. Zachichotaem, gdy usyszaem gosy klaksonw pod mostem, kiedy ledzcy mnie samochd usiowa zawrci wrd intensywnego ruchu. Jedyne, co mogli zrobi na ulicy Kapana, to jecha rwnolegle do

mnie. Przeszedem poow ulicy, do posterunku wojskowego przed Bram Wiktora (noszc imi mego dawnego starszego sieranta), nastpnie przebiegem przez ulic do kiosku, w ktrym kupiem nadziewan bueczk drodow i wod sodow z sokiem. Stojc przed kioskiem, widziaem, jak samochd powoli zblia si. Poznaem, e kierowc jest Dov L. Skoczyem swoj przeksk, podszedem do samochodu, ktry beznadziejnie utkwi w korku i opierajc si na jego masce wszedem na chodnik i poszedem dalej. Syszaem, jak Dov 104 nacisn kilka razy klakson, jakby mwi: Dobra, jeden zero dla ciebie, wygrae! Byem zachwycony. To byo naprawd zabawne. Pniej Dov powiedzia mi, e nikt jeszcze nigdy tak go nie wykiwa i by szczerze zakopotany. Po upewnieniu si, e jestem czysty", wziem takswk do innej dzielnicy Tel Awiwu, gdzie mogem si przespacerowa i upewni, e wszystko to nie byo sztuczk majc na celu osabienie mojej uwagi. Nastpnie wrciem do budynku KUR i podaem w portierni, e jestem umwiony z Mikem Hararim. Skierowano mnie na czwarte pitro, gdzie

maa tabliczka informowaa o morskich przewozach importowo-eksportowych. Postanowiem pj w czasie przerwy niadaniowej, gdy w Izraelu kierownictwo rzadko zostaje w biurze na lunchu. W tym momencie chciaem tylko porozmawia z sekretark, dosta numer telefonu i troch informacji. Szczliwie w biurze nie byo nikogo poza ni. Powiedziaa mi, e w zasadzie firma zajmuje si przewozami towarw wasnych, przewanie z Ameryki Poudniowej. Niekiedy jednak przyjmowaa przypadkowe przesyki lub cudze adunki, ktrymi uzupeniaa adownie. Powiedziaem, e dowiedziaem si w towarzystwie ubezpieczeniowym, e Harari pracuje w firmie. O, nie powiedziaa. Jest wsplnikiem, ale nie pracuje tu. Jest ambasadorem panamskim. Och, przepraszam (to za odpowied, ale daem si zaskoczy), mylaem e jest Izraelczykiem. Ale jest, ale jest te honorowym ambasadorem Panamy. Wyszedem, przemierzyem swoj tras i napisaem peny raport o tym, co robiem tego dnia.

Gdy przyszed Kauy i zapyta, co zdobyem, chcia si dowiedzie, jak zamierzaem nawiza kontakt. Pjd chyba do ambasady panamskiej. Dlaczego? Wymyliem ju plan! Archipelag Perowy u brzegw Panamy jest siedzib bogatych hodowli peropaww. W Izraelu Morze Czerwone doskonale nadaje si do takiej hodowli. Jest spokojne, ma waciw zawarto soli, a nie opodal, w Zatoce Perskiej, jest mnstwo ostryg perowych. Nauczyem si tego wszystkiego w bibliotece, w szczeglnoci poznaem technik produkcji pere hodowlanych. Chciaem wic uda si do ambasady jako rzekomy 105 wsplnik bogatego amerykaskiego biznesmena, ktry chce zaoy ferm perow w Ejlacie. Dla zapocztkowania produkcji chcielimy sprowadzi do Izraela cay kontener peropaww ze wzgldu na wysok jako pere panamskich. Naleao przy tym da do zrozumienia, e zainteresowani zdaj sobie spraw z tego, i co najmniej przez trzy lata nie bdzie zyskw. Ale jestemy ludmi powanymi, majcymi mnstwo pienidzy i nie

gonicymi za szybkim, spekulanckim zyskiem. K auy zatwierdzi ten plan. Teraz musreem uzyska spotkanie nie tyle z oficjalnym panamskim ambasadorem, ile z Hararim. Zatelefonowaem. Przedstawiem si jako Simon Lahav, i powiedziaem, e chc zaproponowa inwestycj w Panamie. Sekretarka sugerowaa, ebym spotka si z ktrym attache, ale odpowiedziaem: Nie. Potrzebuj kogo dowiadczonego w interesach. Na co ona, e moe mgbym si spotka z panem Hararim? Ustalilimy spotkanie na dzie nastpny. Powiedziaem, e jeli potrzebne bd dodatkowe szczegy, mona mnie osign w Sheratonie. Byem tam zameldowany. Zgodnie z porozumieniem Mosadu z ochron rnych hoteli melduje si tam oficerw i przydziela im numer pokoju dla otrzymania wiadomoci. Pniej tego dnia przyszo zawiadomienie, e mam si spotka z Hararim w ambasadzie nastpnego dnia o szstej po poudniu. Wygldao to dziwnie, gdy wszystko zamyka si o pitej. Ambasada panamska znajduje si na pierwszym pitrze budynku mieszkalnego nad zatok, na poudnie od lotniska Sede Dov. Przybyem tam w eleganckim garniturze, gotw do robienia interesw. Prosiem o paszport, gdy nie wystpowaem jako Izraelczyk, lecz jako czowiek interesu z Kolumbii Brytyjskiej w Kanadzie. Uprzednio zatelefonowaem

do burmistrza Ejlatu, Rafi Hochmana, ktrego znaem z czasw, gdy mieszkaem rok w Ejlacie. Bylimy w tej samej klasie liceum. Oczywicie nie powiedziaem Hochmanowi, kim jestem, ale na wypadek, gdyby Harari podchwyci propozycj, omwiem j z nim. Niestety Kauy nie dosta potrzebnego mi paszportu, wic poszedem bez niego. Mylaem, e gdyby Harrari mnie spyta, to powiem, e jestem Kanadyjczykiem, nie nawykem do noszenia paszportu stale przy sobie i e mam go w hotelu. Gdy przybyem do ambasady, okazao si, e Harari jest tam sam. Siedzielimy naprzeciw siebie w bogato urzdzonym gabinecie. Harari za biurkiem sucha mego planu. 106 Pierwsze jego pytanie brzmiao: Czy ma pan za sob bank, czy chodzi o inwestycje indywidualne? Powiedziaem, e chodzi o nie obawiajcy si duego ryzyka kapita handlowy. Harari umiechn si. Byem przygotowany do dokadnych rozwaa na temat ostryg, ale zapyta: O jakich sumach pan mwi? Gdzie w granicach pitnastu milionw. Ale mamy due luzy.

Wydaje si nam, e koszty operacyjne nie przekrocz w cigu trzech lat trzech i p miliona dolarw. Po c wic taki wysoki puap, jeli liczycie na tak mae koszty? Bo potencjalne zyski s bardzo wysokie, a mj wsplnik doskonale wie, jak gromadzi pienidze. Teraz bardzo chciaem mwi o stronie technicznej planu, wtrci nazwisko burmistrza Ejlatu. Ale Harari uci to krtko, pochyli si nad biurkiem i rzek: Za waciw cen mona w Panamie otrzyma prawie wszystko, czego si chce. Bya to dla mnie istotna komplikacja. Przygotowywaem si do rozmowy z facetem, ktrego miaem stopniowo ubabra i zapocztkowa jego upadek. Szedem odgrywajc,,czystego faceta". I oto zanim otwarem usta, on wanie spycha mnie w d. Byem w ambasadzie, rozmawiaem z honorowym ambasadorem, ktry nawet mnie nie zna i ju rozmawialimy o apwkach. Co pan przez to rozumie? zapytaem niemiao. Panama to zabawny kraj rzek Harari. Tak naprawd, to w ogle nie jest kraj. To raczej przedsibiorstwo. Znam waciwych ludzi.

Czy, eby wyrazi to inaczej, gwnego kupca. W Panamie rka rk myje. Dzi chce pan pertraktowa w sprawie swoich interesw perowych, jutro my moemy potrzebowa od pana czego innego. To kontrakt handlowy. Ale lubimy dziaa w dugiej perspektywie. Harari przerwa, po czym rzek: Ale zanim posuniemy si dalej, czy mgbym zobaczy paski dokument? Jaki dokument? No, paski paszport kanadyjski. Nie nosz tego ze sob. W Izraelu powinien pan stale mie przy sobie swj dowd tosamoci. Prosz wpa do mnie, gdy bdzie pan go mia ze sob, to pogadamy. Teraz, jak panu wiadomo, ambasada jest zamknita. Wsta i odprowadzi mnie do drzwi, nie mwic ani sowa wicej. 107 Gdy Harari zapyta mnie o paszport, zachowaem si niewaciwie. Zawahaem si. Prawie zaczem si jka. Prawdopodobnie zapaliem w nim wiateka ostrzegawcze i sta si ostrony. Nagle zacz wyglda bardzo niebezpiecznie.

Wrciem do mieszkania zachowujc normalne rodki ostronoci i okoo dziesitej wieczorem ukoczyem swj raport. W tym momencie przyszed Kauy specjalnie po to, by go przeczyta. Niedugo po jego wyjciu przybya policja. Wywalia drzwi tak, e futryny wygiy si. Wszystkich nas zabrano do komisariatu przy Ramat Gan i zamknito w separatkach dla przesuchania. Uwiadomio to nam jeszcze silniej, e najwikszym naszym wrogiem w stacji mogy by miejscowe wadze. Ju przed tym, jeli kto by ledzony, musia poda w raporcie, czy sdzi, e chodz za nim miejscowi czy nie. Trzymano nas przez ca noc, ale gdy wrcilimy do mieszkania, drzwi byy ju naprawione. Po jakich dziesiciu minutach zadzwoni telefon. Dzwoni szef szkoy, Araleh Sherf. Powiedzia: Viktor? Rzucaj wszystko, co robisz, chc ci mie natychmiast tutaj. Wziem takswk do rogu nie opodal Klubu Podmiejskiego, skd poszedem pieszo do szkoy. Czuem, e co jest nie w porzdku. Moe na przykad ustalili, e producent zabawek by byym mosadowcem, takim, jakim okaza si waciciel fabryki napojw, z ktrym kontaktowa si Avigdor. Sherf powiedzia: Powiem ci szczerze. Mik Harari by szefem Metsady (jednej z najtajniejszych komrek w Mosadzie). Kiedy by dowdc, mia jedyn wpadk w Liliehammer. Shai Kauy by bardzo

z ciebie dumny. Przekaza mi twj raport. Wedug ciebie Harari nie wyglda za dobrze. Wyglda na obuza. Zadzwoniem wic do niego wczoraj wieczorem i poprosiem o wyjanienie. Przeczytaem mu twj raport. Powiedzia mi, e wszystko, co napisae, jest nieprawdziwe. Po czym Sherf opowiedzia mi wersj Harariego. Wedug niego przyszedem, czekaem 20 minut, zanim zechcia mnie przyj i zaczem mwi z angielszczyzn. Twierdzi, e zrozumia, i si podszywam i wyrzuci mnie za drzwi. Powiedzia, e niczego nie wie o historyjce z perami i oskary mnie o wymylenie caej historii. Czuem, e krew uderza mi do gowy. Byem wcieky. Mam nie najlepsz pami do nazwisk, ale moje raporty byy zawsze cholernie bliskie doskonaoci. Przed spotkaniem z Hararim nastawiem w teczce mj magnetofon. Teraz wrczyem tam Sherfowi: Oto 108 rozmowa. Powie mi pan, komu pan wierzy. Przepisaem rozmow dosownie z tamy". Sherf wzi tam i wyszed z gabinetu. Po 15 minutach wrci. Chcesz, eby ci odwie do domu? powiedzia. Oczywicie jest to nieporozumienie. W tych kopertach s pienidze dla waszego zespou.

Czy mog dosta tam? S tam rzeczy z innej operacji. Jak tam? T, ktr panu daem przed chwil.

Suchaj, wiem, e miae cik noc w komisariacie. Przykro mi, e musiaem przywlec ci a tutaj tylko po to, eby ci da pienidze dla waszego zespou. Ale czasami tak bywa. Pniej Kauy powiedzia mi, e bardzo cieszy si z tego nagrania gdy bez tego dowodu zauway bybym spalony, a prawdopodobnie wyleciabym te z kursu. Nigdy ju nie zobaczyem mojej tamy ani nie syszaem o niej. Ale dobrze zrozumiaem t nauk. Rzucio to may cie na mj obraz Mosadu. . Oto wielki bohater. Syszaem przedtem wiele o wyczynach Harariego, ale znaem tylko jego pseudonim Kobra". Teraz dowiedziaem si, kim jest naprawd. Kiedy po latach, wkrtce po pnocy 22 grudnia 1989 roku, Stany Zjednoczone napady na Panam generaa Manuela Noriegi, pierwsze doniesienia podaway, e rwnie Harari zosta ujty. Depesze agencyjne

okrelay go jako ,,tajemniczego byego oficera wywiadu izraelskiego, ktry sta si jednym z najbardziej wpywowych doradcw Noriegi". Urzdnik nowo osadzonego przez Amerykanw rzdu wyrazi gbokie zadowolenie zapewniajc, e po Noriedze Harari by najwaniejsz osob w Panamie. Rado bya przedwczesna. Zdoali zapa Norieg, ale Harari znik i wkrtce potem wypyn w Izraelu, gdzie nadal pozostaje. Musiaem jeszcze wykona moje drugie zadanie: zebra informacje o byym lotniku, zwanym Mikey". Mj ojciec, Syd Osten, tak zanglizowa nazwisko Ostrowski, ktry mieszka obecnie w Omaha, w stanie Nebraska, by kapitanem w izraelskim lotnictwie ochotniczym. Znaem wic ich wspaniae eskapady i bohaterstwo z czasw wojny wyzwoleczej. Byli to przewanie lotnicy, ktrzy w czasie II wojny wiatowej suyli w armiach 109 amerykaskiej, brytyjskiej i kanadyjskiej, a nastpnie zgosili si na ochotnika, aby walczy o Izrael. Wielu z nich stacjonowao na lotnisku Sede Dov, gdzie ojciec mj by dowdc bazy. Z jej archiwum wydobyem wiele ich nazwisk, ale nie byo tam wzmianki o kim zwanym Mikey". Zwrciem si wic do szefa bezpieczestwa, Mousa M., aby zosta zameldowanym w hotelu Hilton. Dostaem kilka kartonw i statyww,

ktre miay suy za rekwizyty i zatelefonowaem do wydziau cznoci wojsk lotniczych mwic, e jestem kanadyjskim filmowcem i chc nakrci film dokumentalny o ochotnikach, ktrzy pomogli stworzy pastwo Izrael. Powiedziaem, e bd dwa dni w Hiltonie i chciabym spotka jak najwicej tych ludzi. Zaledwie przed miesicem w siach powietrznych odbya si ceremonia nadawania odznacze. Mieli wic aktualn list adresw. Pracownik wydziau poinformowa mnie po pewnym czasie, e skontaktowa si z dwudziestu trzema i okoo pitnastu obiecao wpa do Hiltona. Jelibym potrzebowa jeszcze czego, miaem zadzwoni. Na kartonach umieciem oznaczenia Niebo w pomieniach historia wojny wyzwoleczej". Nad tym napisaem: Kanadyjska Wytwrnia Filmw Dokumentalnych". W -pitek o dziesitej rano weszlimy z Avigdorem do Hiltona. Avigdor mia na sobie kombinezon roboczy i nosi rekwizyty. Ja ubrany byem w praktyczne ubranie. Avigdor umieci jeden z rekwizytw przy wejciu wskazujc, w ktrym pokoju odbd si rozmowy. Inny zostawi w hallu. Nikt z hotelu nawet nie spyta, co robimy. Rozmawiaem z tymi ludmi okoo piciu godzin trzymajc magnetofon na stole. Jeden z nich nie zdajc sobie nawet z tego sprawy opowiedzia mi histori o moim ojcu.

W pewnym momencie, w czasie rozmowy prowadzonej rwnolegle z dwoma czy trzema zaproszonymi, zapytaem: a Mikey? kto to jest Mikey? mimo e nikt nie wspomnia tego imienia. Och, to Jake Cohen powiedzia jeden z obecnych by lekarzem w Afryce Poudniowej. Przez chwil rozmawiali o Mikeyu, ktry teraz spdza poow swego czasu w Izraelu, a drug poow w Stanach Zjednoczonych. Wkrtce podzikowaem przybyym i powiedziaem, e na mnie ju czas. Nie daem adnej wizytwki. Niczego nie obiecywaem. Dostaem nazwiska wszystkich. Kady zaprasza mnie na lunch. Byo to jak galareta no w formie. Mona z tym byo robi, co tylko si chciao. Ale zrobiem tylko tyle. Wrciem do mieszkania, napisaem raport i rzekem do Kauly'ego: Jeli na tej tamie jest co, czego nie chcesz, ebym napisa, to powiedz mi

to teraz". Kauy zamia si. Kiedy koczylimy w marcu 1984 r. cz kursu, Araleh Sherf zgosi nasz pomoc przy inscenizacji widowiska reyserowanego z okazji dorocznej konwencji Mosadu przez znanego izraelskiego filmowca, Amosa Etingera, w sali koncertowej Muzeum Czowieka w Tel Awiwie. Miao si to odby za dzie czy dwa. Tamar Avidar, ona Etingera, jest znanym dziennikarzem. Bya te kiedy attache kulturalnym Izraela w Waszyngtonie. By to jeden z rzadkich wypadkw, kiedy Mosad czyni co publicznie, angaujc nawet ludzi z zewntrz. Wprawdzie ci ludzie z zewntrz byli czym w rodzaju jego dalszej rodziny byli to gwnie politycy, pracownicy wywiadu wojskowego, weterani i kilku wydawcw prasowych. Bylimy wycieczeni. Musielimy, jak zwykle, sporzdza raporty dla Kauly'ego, a poprzedniej nocy spalimy bardzo mao, gdy uczestniczylimy w wielkiej prbie widowiska. Yosy zaproponowa, ebymy wszyscy poszli do niego troch si przespa, gdy musielimy by razem. Nastpnie Yosy powiedzia, e na tej samej ulicy mieszka kobieta, ktr obieca odwiedzi. Tak wic on w ogle nie spa.'

Powiedziaem do niego: Dopiero co oenie si, wkrtce bdziesz mia dziecko, po co si eni? Nigdy si nie uspokoisz. Jeste jak ryba w wodzie, co najmniej jaka cz ciebie zawsze pywa. Odpowiedzia, e rodzina jego ony ma dom towarowy na placu Kiker Hamdina (przypomina on obecnie szykown Pit Avenue w Nowym Jorku), wic pienidze nie stanowi dla niego problemu. Ponadto jest ortodoksa, a rodzice jego chc mie wnuka. Czy ta odpowied ci zadowala? Czciowo powiedziaem. Czy nie kochasz Swojej ony? Co najmniej dwa razy w tygodniu. Jedynym, ktry mg wspzawodniczy z Yosym w sprawnoci erotycznej, by Heim. Yosy by bardzo przystojny. Heim nie. Nigdy nie mogem zrozumie, dlaczego Mosad zwerbowa kogo tak gupiego. 111 Jedyne, do czego dy, byo przegoni Yosy'ego w sprawach kowych. A nawet Jimmy Durante pobiby Heima w konkursie piknoci. Mia narzd niezwykych rozmiarw, ale szed na ilo, nie na jako.

Na wielu ludziach wiadomo, e kto pracuje dla Mosadu, robi due wraenie. Traktowane jest to jako dowd, e w rku tych osb spoczywa potga wadzy. Te chopaki zaatwiay swoje sprawy wykorzystujc swe powizania z Mosadem dla zaimponowania kobietom. Byo to niebezpieczne. Byo naruszeniem wszelkich przepisw. Ale to bya ich gra. Przechwalali si zawsze swymi podbojami. Heim by onaty. Czsto przychodzi do naszego domu na przyjcia z on. Jego ona, Bella, powiedziaa kiedy mojej onie, e nie martwi si o Heima, bo jest on ,,najwierniejsz osob na wiecie". Zdziwiem si, gdy to usyszaem. Najbardziej racy, wedug mnie, podbj Yosy'ego mia miejsce w ,,cichym pokoju" na czternastym pitrze centrali w Tel Awiwie. By to pokj uywany do cznoci telefonicznej z agentami. Zaoono tam takie poczenia, dziki ktrym katsa mg zatelefonowa do swego agenta w Libanie, a kady, kto ledzi poczenia, by przekonany, e telefon pochodzi z Londynu, Parya czy innej stolicy europejskiej. Gdy pokj by uywany, zapalao si czerwone wiato i nikt nie mia prawa wchodzi. Yosy sprowadzi do tego pokoju sekretark, co ju byo powanym naruszeniem przepisw, i uwid j w czasie, gdy rozmawia ze swym agentem w Libanie. Aby udowodni, e rzeczywicie to zrobi, powiedzia Heimowi, e zostawi majteczki dziewczyny pod urzdzeniem kontrolnym w pokoju. Heim poszed tam i rzeczywicie znalaz majtki.

Pokaza je dziewczynie i spyta to twoje?" Zawstydzona powiedziaa, e nie, ale Heim rzuci je na jej biurko i wyszed mwic: nie przezibi] si". Wszyscy w budynku wiedzieli o tym. Jako zbyt prostolinijny straciem mnstwo kontaktw. Rozwijay si wizi midzy ludmi, ktrzy ganiali za spdniczkami. Zniechcao mnie to, gdy mylaem, e wkraczam na izraelski Olimp, a w rzeczywistoci znalazem si w Sodomie i Gomorze. Przenikao to ca prac. Faktycznie kady by jako z drugim zwizany sprawami zawadzajcymi o pe. By to cay system zalenoci. Mam zobowizanie wobec ciebie ty masz zobowizanie wobec mnie. Ty mi pomagasz ja ci pomog. Tak awansowali katsa. Przez ko do szczytu. Wikszo sekretarek w gmachu bya bardzo adna. Tak je dobierano. Ale dochodzio ju do tego, e przekazywano je sobie razem z robot. Tylko z wasn sekretark nikt nie chodzi do ka. To przeszkadzao 112 w pracy. Ale byli przecie bojownicy, ktrzy wyjedali na dwatrzy, nawet cztery lata, wtedy jedynym cznikiem midzy nimi i ich rodzinami byli katsa, ktrzy kierowali nimi z metsudy. Co tydzie kontaktowali si z ich onami i po pewnym czasie kontakty takie staway si czym wicej ni rozmow, koczyy si w ku.

Byli to faceci, ktrym mona byo zaufa swe ycie, ale lepiej byo nie ufa im, jeli chodzi o wasne ony. Byo to tak powszechne, e jeli kto prosi, eby go przeniesiono do metsady, to na og pytano go: Dlaczego? Czy jeste niewyyty?" Pokaz sceniczny rekrutw nosi tytu Cienie. Bya to historia szpiegowska odgrywana w caoci za trzema wielkimi, silnie podwietlonymi ekranami, tak e wszystko widoczne byo tylko jako sylwetki. Poniewa mielimy zosta katsa, publiczno nie powinna bya zna naszych twarzy. Przedstawienie zaczynao si od taca brzucha z odpowiedni tureck muzyk, a za ekranem przesuwa si czowiek nioscy teczk dyplomatk. By to dowcip wewntrzny. Powiadaj, e katsa daje si pozna po trzech : teczka firmy Siacz, siedmiogwiazdkowy oprawny w skr notes i zegarek Seiko. Nastpna scena pokazywaa werbunek. Potem sza burleska na temat otwierania workw dyplomatycznych. Potem scena przenosia si do jakiego mieszkania londyskiego, gdzie w jednym pokoju kto prowadzi rozmow, a w drugim (tym razem za drugim ekranem) inny ze suchawkami na uszach przysuchiwa si jej. Kolejno pokazywano przyjcie w Londynie, na ktrym sylwetki Arabw mona byo pozna po charakterystycznym nakryciu gowy.

Wszyscy pili i stawali si coraz bardziej przyjacielscy. Na ssiednim ekranie wida byo katsa spotykajcego Arabw na ulicy i wymieniajcego z nimi teczki. Na zakoczenie cay zesp bra si za rce, zblia do ekranu i piewa hebrajsk pie Oczekujc przyszych dni muzyczny odpowiednik starego powiedzenia za rok w Jerozolimie tradycyjnych ycze ydw przed utworzeniem Izraela. Dwa dni pniej w ogrodzie na wewntrznym dziedzicu szkoy obok sali pingpongowej odby si piknik z ronem, z okazji ukoczenia nauki. Obecne byy nasze ony, instruktorzy i wszyscy bliscy. Wreszcie dokonalimy tego. By marzec 1984 r. Mielimy za sob jeden kurs. Czekay nas dwa dalsze. 8 Wyznania szpiega 113 Rozdzia VI Belgijski st

W lecie 1984 r. czonkowie mojej grupy nie zostali jeszcze katsa, ale nie bylimy ju kadetami. Mona powiedzie, e bylimi modszymi katsa albo staystami, ktrych dziaanie ograniczone zostao do gwnej kwatery. Czeka nas jeszcze kurs wywiadowczy, po ktrym dopiero moglimy nazwa si katsa. Ja otrzymaem skierowanie do prac analitycznych. Jak nastpnego rana wyjani Shai Kauy, stayci mieli w cigu okoo roku przechodzi co dwa miesice z jednego wydziau do drugiego, aby zapozna si z ca dziaalnoci Mosadu i w ten sposb przygotowa si do drugiego etapu szkolenia. Po dugiej dyskusji, jak zwykle z artami, papierosami i kaw, Kauy owiadczy, e chce z nami spotka si Aharon Szahar szef K ornemiute (dawniej Metsada; nazwa zostaa zmieniona podobnie jak w przypadku innych wydziaw gdy w lipcu 1984 r. w Londynie zagina ksika szyfrw). Wybra on dla siebie Civi G. psychologa i Amirama spokojnego i sympatycznego czowieka, ktry przyszed do biura (Mosadu) wprost z armii, gdzie by podpukownikiem. Obaj mieli zajmowa si funkcjonariuszami dziaajcymi w terenie. Komemiute, co oznacza niepodlego z podniesion gow",

dziaa niemal jak Mosad wewntrz Mosadu. Jest to supertajny wydzia, ktry zajmuje si prawdziwymi szpiegami" starannie zamaskowanymi Izraelczykami wysanymi do krajw arabskich. W wydziale tym znajduje si maa wewntrzna komrka nazywana kadon (bagnet) podzielona na 3 zespoy z 12 ludmi w kadym. S to zabjcy, eufemistycznie okrelani jako dugie rami izraelskiej sprawiedliwoci. Zwykle dwa zespoy trenuj w Izraelu, trzeci za dziaa za granic. Ludzie ci nic nie wiedz o innych 114 segmentach Mosadu i nie znaj nawet wzajemnie swoich prawdziwych nazwisk. Funkcjonariusze w terenie pracuj parami. Jeden z nich jest funkcjonariuszem w kraju docelowym, jego partner za w kraju stacjonowania. W zaprzyjanionych krajach, jak Anglia, nie zajmuj si szpiegostwem ale mog razem prowadzi wsplny biznes. W razie potrzeby funkcjonarusz kraju docelowego jedzie tam, posugujc si ow firm jako przykrywk, natomiast partner, a wic funkcjonariusz z kraju stacjonowania, spe'nia funkcj koa ratunkowego i udziela mu wszelkiej potrzebnej pomocy. Kiedy ludzie Mosadu pracowali w krajach arabskich przez bardzo dugi czas. Czsto za dugo, wskutek czego ludzie ci palili si". Opierano si wtedy na arabistach, a wic Izraelczykach, ktrzy mwili po arabsku i byli w stanie wystpowa jako Arabowie. Na pocztku istnienia pastwa Izrael, kiedy wielu ydw przybywao do Izraela z arabskich krajw,

arabistw nie brakowao. To jednak przeszo, a jzyk arabski uczony w szkole nie jest wystarczajcy dla potrzeb Mosadu. Obecnie wikszo funkcjonariuszy udaje Europejczykw. Angaowani s na cztery lata. Podstawow rzecz dla maskowania si jest posiadanie rzeczywicie istniejcego biznesu, ktry pozwala im wyrusza w podr w kadej chwili. Mosad czy ich z partnerami, a wic funkcjonariuszami kraju stacjonowania, l razem prowadz interes. Firmy te to nie fikcja, ale rzeczywisty biznes, najczciej importowo-eksportowy. Okoo 70 proc. firm krajw stacjonowania znajduje si w Kanadzie. Jedyny kontakt funkcjonariuszy z biurem (central Mosadu tt.) odbywa si za porednictwem zwizanych z nimi pracownikw centrali. Kady z nich zawiaduje picioma parami funkcjonariuszy nigdy wicej. W Komemiute znajduje si komrka, w ktrej pracuje okoo 20 specjalistw od spraw biznesu. Analizuj oni kad firm i kady jej rynek, przekazujc informacje do odpowiedniego pracownika kontaktowego, ktry z kolei radzi funkcjonariuszom, jak prowadzi biznes. Funkcjonariuszy rekrutuje si w Izraelu. S to gwnie lekarze, prawnicy, inynierowie, profesorowie gotowi powici subie krajowi cztery lata ycia. Ich rodziny otrzymuj pac na wysokoci redniej w Izraelu. Natomiast premie za prac za granic gromadzi si na specjalnym koncie. Po czterech latach jest to od 20 do 30 ty. dolarw.

Funkcjonariusze nie zbieraj bezporednio informacji wywiadowczych wymagajcych osobistej obserwacji, jak ruchy wojsk czy gotowo szpitali do wojny. Ich zadaniem jest obserwacja i analiza gospodarki, 115 pogosek, odczu i morale spoeczestwa. Zadanie to nie stwarza jakiegokolwiek ryzyka. Funkcjonariusze nie przekazuj raportw rodkami szybkiej cznoci, jedynie dostarczaj czasami pienidze i listy. Przed wyjazdem przechodz szkolenie w zakresie techniki niszczenia. Gdy w krajach arabskich buduje si most, funkcjonariusze umieszczaj bomby w betonie. W razie wojny bdzie go atwo mona zniszczy przez wywoanie eksplozji. Po odkomenderowaniu Tsvi i Amirama do Komemiute Shai Kauy przekaza nam wiadomo zwizan z obiecanym urlopem. Jak wiecie, powiedzia, kady plan jest podstaw rnych zmian. Zdaj sobie spraw, e wszyscy chcecie urlopu. Zanim jednak go dostaniecie, musicie co zrobi. Bdziecie pierwszym kursem, ktry przejdzie intensywne szkolenie w zakresie obsugi biurowego komputera. Zabierze to najwyej trzy tygodnie. Potem moecie sobie pj na reszt urlopu, jaka

wam pozostaa. Ju przyzwyczailimy si do takich niespodzianek. Nieraz w ostatniej chwili zatrzymywano nas na weekend. Mielimy wwczas tylko 20 minut, by powiadomi dom. Dowiadczeni katsa dysponowali systemem przekazywania tego rodzaju wiadomoci, jak np.: Mwi z biura. M nie moe i do domu. Skontaktuje si z pani tak szybko, jak tylko bdzie w stanie. Jeli ma pani jak spraw, prosz przedzwoni do Jakuba". System ten ma rnorodne zastosowanie. Trudno nawet sobie wyobrazi znaczenie seksu w yciu katsa. Nieregularny tryb pracy rozumiany jest jako cakowita swoboda. Jeli katsa ma romans z dziewczyn odbywajc sub wojskow i chce spdzi z ni weekend, to dla ony nieobecno ma jest czym normalnym. Tego rodzaju wolnoci katsa pragnli. Zakrawa wic niemal na art, e nieonaty nie moe peni tej funkcji. Nie mgby wtedy wyjeda za granic, bo jak. tumaczy si kawaler moe ugania za spdniczkami i wtedy atwo podstawi mu dziewczyn. Z drugiej jednak strony kady w Mosadzie uprawia miostki, co naprawd kryje grob szantau i wszyscy zdaj sobie z tego spraw. Nie rozumiaem tego zupenie. Na szkolenie komputerowe przygotowano jedno z pomieszcze Akademii na pitrze. Stoy ustawione byy w nim pkolem. Kady kursant mia wasny pulpit. Najpierw uczylimy si wypeniania danych personal-

nych zgodnie z marchewkow kart", tj. pomaraczow kart z seri pyta, na ktre trzeba odpowiedzie, zanim otrzyma si dostp do systemu komputerowego. Nasze urzdzenia byy poczone z gwn kwater, 116 a wic otwieray dostp do oryginalnych akt. Za pomoc tych urzdze uczylimy si, jak posugiwa si programem oraz jak szuka i otrzymywa potrzebne dane. Gdy uczylimy si systemu kszarim (wzy), co oznacza rejestry kontaktw indywidualnych okrelonych osb, Arik F. zasiad przy pulpicie instruktorskim i wybra haso Arafat", a nastpnie ,,kszarim". Arafat jest z OWP, wic ma priorytet w komputerze. Im osoba, o ktr pytamy, jest waniejsza, tym szybciej nadchodzi odpowied.. W tym wypadku nie chodzio jednak o priorytet. Problemem sta si fakt, e Arafat ma setki tysicy kontaktw. Kiedy wic komputer zacz wypluwa t list, system zosta tak przeciony, e inne urzdzenia Stany. Komputer mia do znalezienia tak wiele danych, e nie mg ju robi nic innego. Arik skutecznie zablokowa komputer Mosadu na osiem godzin. Wwczas bowiem nie byo sposobu, by zatrzyma rozpoczt odpowied komputera. Dopiero po tym incydencie zmieniono system w ten sposb, e kada odpowied ograniczona bya do 300 informacji.

Ponadto rozkaz musia by bardziej precyzyjny. A wic nie wystarczyo pyta o kontakty Arafata, ale na przykad o jego kontakty syryjskie. Po kursie komputerowym wykorzystaem trzy dni, jakie zostay mi z urlopu. I zaraz potem podjem moje pierwsze zajcie w komrce saudyjskiej. Moj przeoon bya Aerna. Ssiadowalimy z komrk jordask, ktr zawiadywaa Ganit. Do obu tych komrek nie przywizywano wikszego znaczenia. Mosad mia wtedy w Arabii Saudyjskiej tylko jedno rdo faceta w ambasadzie Japonii. Wszelkie informacje czerpalimy z gazet i czasopism oraz innych rodkw masowego przekazu, a take z podsuchu telekomunikacyjnego, czym zajmowaa si jednostka 8200. Aerna trudzia si gwnie rekonstrukcj drzewa genealogicznego rodziny krlewskiej. Gromadzia take informacje o planowanej budowie drugiego naftocigu biegncego przez Arabi Saudyjsk. Irakijczycy chcieli si wklei w ten rurocig, by t drog transportowa swoj rop i sprzedawa j dla pokrycia kosztw wojny przeciw Iranowi. Wojna bowiem utrudniaa transport ropy przez Zatok Persk. Mielimy interesujce raporty o Arabii Saudyjskiej z wywiadu brytyjskiego. Przygotowywa on wyjtkowo dobre raporty, bdce faktycznie analizami politycznymi, 117 a nie zbiorem danych typowo wywiadowczych. Brytyjczycy byli niepewni

przy wymianie informacji wywiadowczych. Jeden z raportw stwierdza, e Saudyjczycy przewiduj popraw sytuacji na rynku naftowym i dlatego musz zbudowa drugi rurocig. Ale wedug Brytyjczykw grozi nadmiar ropy, a ponadto Saudyjczykom braknie rodkw finansowych ze wzgldu na koszta bezpatnej opieki zdrowotnej i owiaty. Traktowalimy Brytyjczykw powanie, ale w naszym budynku panowaa opinia, e s wprowadzani w bd, a przyczyn jest Kurwa". Tak w Mosadzie nazywano Margaret Thatcher, ktrej przylepiono etykietk antysemitki. Kiedy co si wydarza, od razu w Mosadzie stawia si pytanie: Czy to jest dla ydw dobre czy te nie. Naley zapomnie o polityce i wszystkim innym. To jest jedyne, co si liczy. I w zalenoci od odpowiedzi poszczeglni ludzie s okrelani jako antysemici, bez wzgldu na to, czy jest to uzasadnione czy te nie. Otrzymywalimy dugie arkusze przypominajcego bia kalk papieru z zapisami ju przetumaczonych rozmw telefonicznych midzy krlem saudyjskim a jego krewnymi. Kiedy jaki ksi telefonowa do kogo bliskiego znajdujcego si w Europie. Czonek rodziny krlewskiej skary

si, e nie ma ju pienidzy i odda suchawk komu innemu. Ten za poinformowa, e do Amsterdamu pynie wanie peny tankowiec i naley przerejestrowa adunek na ksicia, za otrzymane pienidze za rop umieci na koncie szwajcarskiego banku. To wrcz niewiarygodne, jak ogromne sumy saudyjskie zmieniay bez trudu waciciela. Pamitam te jedn z rozmw Arafata. Dzwoni do krla saudyjskiego, by prosi go o interwencj, gdy nie moe dosta si do Asada (prezydenta Syrii). Krl potem rozmawia z Asadem, schlebiajc mu takimi okreleniami jak ojciec" wszystkich Arabw i syn witego miecza". Asad jednak nadal nie chcia sysze o pogodzeniu si z Arafatem. Wsppracowaem wtedy z Efraimem (Effy) byym cznikiem z CIA w okresie jego pobytu na stacji Mosadu w Waszyngtonie. Efraim chwali si, e w 1977 r. to on obali premiera Icchaka Rabina. Mosad nie lubi Rabina. W 1974 r. Rabin wrci ze Stanw Zjednoczonych, gdzie by ambasadorem izraelskim. Przej kierownictwo Partii Pracy i zastpi Gold Meir na stanowisku premiera. Rabin da od wywiadu informacyjnego surowca, a nie przedestylowanych opracowa, jakie dotd otrzymywa szef rzdu. danie nowego premiera utrudnio wic Mosadowi posugiwanie si informacjami w sposb dogodny dla ich interpretatorw. 118 W grudniu 1976 r. Rabin zmusi trzech ministrw z Narodowej Partii

Religijnej do rezygnacji, co doprowadzio do upadku gabinetu. Jednak Rabin pozosta na czele tymczasowego rzdu do wyborw w maju 1977 r. Partia Pracy wybory te przegraa i szefem rzdu zosta Menachem Begin, ktry cieszy si wzgldami Mosadu. Tym, co w istocie skoczyo Rabina, by skandal", jaki na krtko przed wyborami ujawni znany dziennikarz izraelski Da Margalit. Prawo izraelskie zakazywao obywatelom izraelskim trzymania rachunkw bankowych w obcych krajach. ona Rabina miaa jednak ok. 10 ty. dolarw na takim koncie w Nowym Jorku. Korzystaa z tego konta podczas podry, chocia jako onie premiera rzd mg pokrywa wszystkie wydatki. Mosad wiedzia o tym koncie, Rabin z kolei by wiadom, e fakt ten jest znany Mosadowi. Premier nie przejmowa si tym, a powinien, jak si pniej okazao. Kiedy nadszed waciwy czas, przeciek o koncie pani Rabin dotar do Margalita. Ten polecia do Stanw Zjednoczonych, by sprawdzi ca historyjk. Jak opowiada potem Efraim, to on wanie dostarczy Margalitowi potrzebnej dokumentacji. Caa ta sprawa, ktrej nadano charakter skandalu, suy miaa jako pomoc Beginowi w pokonaniu Rabina. Rabin by uczciwy, ale Mosad nie lubi go. I dlatego wykoczy Rabina. Efraim chepi si, e to jego dzieo i nie syszaem, by ktokolwiek temu zaprzecza.

Jeszcze podczas pierwszego kursu zwiedzilimy Izraelskie Zakady Aeronautyczne (angielski skrt: IAI). Potem w komrce saudyjskiej dowiedziaem si, e Izraelczycy sprzedaj Arabii Saudyjskiej dodatkowe zbiorniki na paliwo do samolotw odrzutowych. Transakcje te przeprowadzano za porednictwem trzeciego kraju, cho nie wiedziaem jakiego. Dostawy izraelskie umoliwiay natomiast wojskowym odrzutowcom saudyjskim zabieranie dodatkowego paliwa, a wic odbywanie dziki temu przeduonych lotw. Izrael dostarcza te zbiorniki rwnie do Stanw Zjednoczonych. Saudyjczycy ( nie znajcy pochodzenia zbiornikw) doszli do wniosku, e pac za duo. Zdecydowali, by zakupw tych dokonywa w USA. Izrael oczywicie nie mg do tego dopuci. ydowskie lobby w Stanach Zjednoczonych rozptao kontrakcj, w ktrej argumentowano, e sprzeda amerykaskich zbiornikw umoliwi saudyjskim F-16 zaatakowanie Izraela. Byo to straszne zakamanie, przecie inspiratorzy caej akcji 119 protestacyjnej sprzedawali Saudyjczykom te same zbiorniki, tyle e po wyszej cenie, ni oferowali Amerykanie. T sam drog sprzedawano do Arabii Saudyjskiej wiele innych towarw.

Wydzia analiz mieci si w suterenie i na parterze w budynku gwnej kwatery. Znajdoway si tu pomieszczenia dla szefa wydziau, jego zastpcy, biblioteki, komputera (oddzielny pokj), maszyn do pisania oraz pracownikw merytorycznych. Wikszo personelu zatrudniona bya w 15 komrkach analitycznych: Stany Zjednoczone, Ameryka Poudniowa, komrka oglna (obejmujca Kanad i Europ Zachodni), komrka atomowa (artobliwie nazywana kaput"), Egipt, Syria, Iran, Irak, Jordania, Arabia Saudyjska i Zjednoczone Emiraty Arabskie, Libia, Maghreb (Maroko, Algieria i Tunezja), Afryka, Zwizek Radziecki i Chiny. Wydzia analityczny dostarcza codziennie raporty, ktre kady zainteresowany mg kadego rana odczyta za pomoc swojego komputera. Szerszy, czterostronicowy raport sporzdzany by raz na tydzie i obejmowa gwne sprawy w krajach arabskich. Ponadto co miesic przygotowywane byo 1520-stronicowe sprawozdanie z licznymi szczegami oraz z mapami i rysunkami. Na swoim koncie rwnie mam jedn map. Ukazywaa ona tras planowanego naftocigu. Ponadto wyliczyem stopie bezpieczestwa dla tankowcw przepywajcych przez Zatok Persk. Uznaem wtedy, e bezpieczestwo to nie przekracza 30 proc. Wzgldy polityczne okrelay, e jeli szans przekraczaj 48 proc., Mosad zaczyna informowa obie strony o lokalizacji statkw przeciwnika. Mielimy w Londynie czowieka, ktty telefonowa do ambasad Iraku

i Iranu i przedstawiajc si jako patriota odpowiednio: iracki lub iraski przekazywa informacje o pooeniu statkw. W obu ambasadach chcieli spotka naszego czowieka i paci mu, bowiem informacje byy precyzyjne. Ale facet ten zawsze odpowiada, e dziaa z pobudek patriotycznych, a nie dla pienidzy. A my pozwalalimy, by okrelona liczba statkw irackich i iraskich przepywaa bezpiecznie. Jeli jednak ta liczba miaa by przekroczona, informowalimy jedn ze stron o ,,nadliczbowym" statku, w rezultacie czego by on niszczony. W ten sposb podsycalimy ogie pod tym wojennym kotem. Jeli bowiem Irakijczycy i Iraczycy zajci byli walk midzy sob, nie mogli walczy przeciw nam. 120 Po kilku miesicach pracy w wydziale analiz przeszedem do najbardziej ciekawego wydziau w tym budynku K a i s a ru t, czyli cznikowego. Znalazem si w sekcji zwanej Dardasim, Smerfy", ktra zajmowaa si Dalekim Wschodem i Afryk. Moim szefem by Amy Yaar. Wydzia ten przypomina dworzec kolejowy, albo inaczej mae ministerstwo spraw zagranicznych dziaajce wobec pastw, z ktrymi Izrael nie mia formalnych stosunkw dyplomatycznych. Krcili si tu rni eks-generaowie i byli funkcjonariusze bezpieczestwa, ktrzy korzystajc ze swych dawnych kontaktw z Mosadem zaatwiali interesy dla swoich firm gwnie handlujcych broni. Owi konsultanci" nie mogli

jecha do kadego kraju jako obywatele izraelscy. Nasz wydzia uatwia im transakcje, zaopatrujc ich w faszywe paszporty i inne potrzebne rzeczy. Nie byo to uczciwe, ale nikt nic nie mwi. Kady zdawa sobie spraw, e znajdzie si w podobnej sytuacji i bdzie robi to samo. Amy uprzedzi mnie, e jeli otrzymam jak niezwyk prob, nie powinienem o nic pyta, tylko zawiadomi go o tym. Pewnego dnia przyszed do mnie jaki czowiek proszc o zgod premiera (wwczas szefem rzdu by Szimon Peres t.) na jaki kontrakt, bo inaczej transakcja ta nie mogaby by zrealizowana. Chodzio o sprzeda do Indonezji 2030 myliwcw Skyhawk produkcji amerykaskiej. Transakcja ta gwacia odpowiednie porozumienie ze Stanami Zjednoczonymi, ktre nie zezwalay na reeksport broni bez zgody amerykaskiej. Zaproponowaem petentowi, by po odpowied przyszed nastpnego dnia lub zostawi mi numer telefonu, abym mg do niego zadzwoni. Sprzeciwi si jednake, mwic, e poczeka. Na krtko przedtem byem w JAJ i zobaczyem tam okoo trzydziestu owych myliwcw Skyhawk. Pokryte tym plastikiem, gotowe byy do transportu. Dowiedziaem si, e maj by wysane za granic. Byem pewien, e Amerykanie nie zgodz si na sprzeda tych samolotw do Indonezji. Mogoby to bowiem zmieni ukad si w regionie. Ale to przecie

nie moja sprawa. Tote kiedy w interesant owiadczy mi, e bdzie czeka na aprobat premiera Peresa, otworzyem szuflad i spogldajc w ni wezwaem: Szimon! Szimon!" Obrciem si do mojego gocia i poinformowaem go: ,,Przykro mi, ale pana Peresa nie ma". Facet, wyranie wcieky, kaza mi i do Amy'ego. Nie zastanawiaem si nawet, kim moe by w czowiek. Ale gdy o wszystkim powiedziaem Amy'emu, ten, wyranie poruszony, spyta: 121 Gdzie on jest? Tu obok. To dobrze. Przylij go tu. Po 20 minutach facet opuci pokj Yaara. Przechodzc obok mnie, trzyma kontrakt tak, bym go dostrzeg. Rzuci mi: Okazao si jednak, e pan Peres by. Peres pewnie i by w Jerozolimie, ale niewtpliwie nic nie wiedzia o tych dokumentach i wasnym podpisie. Papierek ten by falsyfikatem dla celw wewntrznych. Aprobata premiera miaa by dowodem, e kady

wcignity w t transakcj dysponuje odpowiednim pokryciem finansowym. Oczywicie, funkcjonariusze Mosadu oficjalnie pracowali w urzdzie premiera. Wiedzia on o transakcjach finansowych, ale nie zawsze by informowany na bieco o szczegach. I wielokro byo to dla niego wygodne. Czsto lepiej byo nie wiedzie. Gdyby wiedzia, musiaby osobicie podejmowa decyzje. W tym wypadku, gdyby na przykad Amerykanie dowiedzieli si o sprzeday samolotw, mgby z czystym sumieniem owiadczy, e stao si to za jego plecami. Inaczej mwic, premier miaby wiarygodne alibi. Obok gwnej kwatery Mosadu stoi dom pod nazw Asia Building. Naley on do zamonego przemysowca izraelskiego Saula Eisenberga, ktry mia silne powizania z Dalekim Wschodem i dlatego utrzymywa dla Mosadu kontakty z Chinami. Eisenbergijego ludzie handlowali broni z rnymi partnerami. Sprzedawali take zdobyt na Syryjczykach i Egipcjanach bro wyprodukowan przez Rosjan. Gdy wyprzedano rosyjskie pistolety maszynowe AK-47, Izrael zacz produkowa wasn bro tego typu, bdc czym porednim midzy AK-47 i amerykaskim M-16. Bro ta nazywa si Galii i sza w duych ilociach na cay wiat. Praca w wydziale przypominaa dziaalno firmy sucej tym prywatnym konsultantom. W zaoeniu byli oni naszymi narzdziami, ale

narzdzia te wypady spod kontroli. Owi ludzie mieli znacznie wicej dowiadczenia ni my i dlatego w rzeczywistoci to oni posugiwali si nami. W poowie lipca 1984 r. towarzyszyem grupie indyjskich fizykw nuklearnych. Niepokoili si oni bomb islamsk (w Pakistanie) i przyjechali z poufn misj do Izraela, by wymieni informacje z tutejszymi specjalistami nuklearnymi. Izraelczycy z zadowoleniem przyjli przekazane im dane, ale sami nie wykazali chci do rewanu. 122 W7 dzie po wyjedzie goci z Indii, gdy siedziaem przy biurku nad zwyk robot papierkow, wezwa mnie Amy. Da mi dwa zadania. Po pierwsze miaem pomc w przygotowaniu materiaw dla grupy Izraelczykw, ktrzy mieli pojecha do Afryki Poudniowej, by szkoli tam funkcjonariuszy tajnej policji. Po drugie z jednej z afrykaskich ambasad naleao zabra czowieka, ktry wraca do swojego kraju. Miaem przewie go do mieszkania, a nastpnie na lotnisko i tam przeprowadzi przez wszystkie kontrole. Spotykamy si na lotnisku zapowiedzia Amy bo przyleci ze Sri Lanki grupa ludzi, ktrzy bd si tu szkoli. Nie rb adnych min, gdy zobaczysz tych facetw uprzedzi mnie. O co chodzi? spytaem, nic nie rozumiejc.

Ci faceci przypominaj mapy. Przyjechali z nie rozwinitego regionu. Dopiero niedawno zeszli z drzew. Nie obiecuj sobie wic po nich wiele. Poprowadzilimy dziewiciu przybyszy przez boczne wyjcie lotniska do klimatyzowanego mikrobusu. Stanowili oni cz prawie 50-osobowej grupy. Po przylocie wszystkich zostali podzieleni na trzy mniejsze zespoy: 1. Grupa antyterrorystyczna, ktra szkolia si w bazie wojskowej Kfar Sirkin, koo Petha Tikwa. Uczyli si przechwytywania porwanych autobusw i samolotw, postpowania z porywaczami znajdujcymi si w budynku, spuszczania si na linie ze migowca itd. Dla grupy tej zakupiono pniej pistolety maszynowe Uzi i inny sprzt produkcji izraelskiej, jak np. kamizelki kuloodporne oraz specjalne granaty. 2. Grupa zakupw, ktra miaa naby w Izraelu wiksz ilo broni i sprztu. M.in. kupili siedem czy osiem kutrw bojowych typu Devora gwnie do patrolowania pnocnych wybrzey wyspy w trakcie akcji przeciw Tamiiom. 3. Grupa wyszych oficerw, majca zadanie zakupi radar i inne urzdzenia morskie suce do walki z Tamilami, ktrzy przenikaj z Indii i minuj wody Sri Lanki.

Polecono mi przez dwa dni zajmowa si Penny*) synow prezydenta Sri Lanki Jayawardene. Miaem j obwie po miejscach dla turystw. Penny bya mi kobiet, indyjskim wydaniem pani orazon Aquino (prezydent Filipin t.). Bya buddystk, bo jej m by buddyst, *) Patrz rozdz. 3. Klasa pierwsza. 123 ale w jaki sposb pozostawaa chrzecijank i chciaa zobaczy wite miejsca zwizane z t religi. Drugiego dnia zabraem j do Vered Haglil (Ra Galilei), gdzie na wzniesieniu znajdowaa si restauracja z piknymi widokami i wietnym jedzeniem. Mielimy tam otwarty rachunek. Potem przydzielono mnie do grupy wyszych oficerw, ktrzy zajmowali si kupnem urzdze radarowych. Polecono mi zabra ich do Alty, producenta w Aszdod. Kiedy przedstawiciel Alty zapozna si z zamwieniem, powiedzia mi: Oni si z nami tylko zabawiaj i nie maj najmniejszego zamiaru cokolwiek kupi. Dlaczego? zdziwiem si.

To nie te mapy przygotoway specyfikacj. Sporzdzi j Deca, brytyjski producent radarw. Ci faceci ju wiedz, co chc kupi. Daj im na pocieszenie banana i odelij do domu. To tylko strata czasu. Dobrze, ale moe co im zareklamujesz, eby byli zadowoleni? Rozmow prowadzilimy po hebrajsku, gdy wszyscy siedzielimy przy kawie. Czowiek Alty powiedzia, e nie myli traktowa goci powanie, ale jeli ju tak, to si z nimi zabawi". Wyszed i po chwili przynis wielk plansz przedstawiajc konstrukcj ogromnych pomp prniowych do oczyszczania wody w portach z ropy. Opisy wykonane byy po hebrajsku, a on po angielsku wyjania budow 'wysoce efektywnego urzdzenia radarowego". Nie mogem powstrzyma si od miechu. A przedstawiciel Alty tak si zagalopowa, e zapewni nawet, i dziki temu radarowi mona zlokalizowa osob pync w wodzie, a do tego okreli rozmiar jej obuwia, nazwisko i adres, a nawet grup krwi. Gocie ze Sri Lanki podzikowali za wykad, stwierdzili, e s zaskoczeni poziomem technicznym urzdze, ale niestety nie s one dostosowane do ich okrtw. A przecie znalimy ich okrty. To mymy je budowali. Przekazaem Amy'emu, e Lankijczycy nie kupi radaru. Wiedzielimy o tym" skwitowa.

Amy kaza mi nastpnie jecha do Kfar Sirkin, gdzie szkolili si ludzie ze Sri Lanki. Miaem im pokaza to, co chcieliby zobaczy, nastpnie na wieczr przywie do Tel Awiwu. Ale uprzedzi mnie, bym si upewni, czy wszystko jest uzgodnione z Yosym, ktry wanie zosta przeniesiony do naszego wydziau. Yosy rwnie opiekowa si grup ze Sri Lanki. Byli to jednak Tamilowie, ktrzy nie chcieli si spotka z moimi podopiecznymi Syngaleami. Tamilowie, w wikszoci hinduici, utrzymywali, e od 1948 r. gdy Sri Lanka (wwczas Cejlon) uzyskaa od Wielkiej Brytanii niepodlego, s dyskryminowani przez buddyjsk wikszo Syngalezw. Na ok. 16 milionw Lankijczykw Syngalezw jest 74 proc,, za Tamilw 20 proc. Zamieszkuj oni gwnie pnocn cz kraju. Ok. 1983 r. partyzancka frakcja Tamilw, znana pod nazw Tygrysw Tamilskich, rozpocza walk zbrojn o utworzenie na pnocy wyspy kraju tamilskiego Eelem. Wedug doniesie w walkach po obu stronach zginy tysice ludzi. Z Tamilami ze Sri Lanki sympatyzuje poudniowoindyjski stan Tamil Nadu, gdzie yje 40 milionw Tamilw. Wielu Tamilw lankijskich, ratujc si przed przelewem krwi, tam wanie znajduje schronienie. Za

rzd Sri Lanki oskara wadze indyjskie, e zbroj i szkol Tamilw. A powinien oskara Mosad. /

Tamilowie szkolili si w bazie komandosw morskich. Uczyli si rnorakiej techniki sabotaowej, w tym zakadania min ldowych i komunikacyjnych, dokonywania sabotay na okrtach typu Devora. W grupach syngaleskiej i tamilskiej byo po 28 ludzi. Zdecydowano, e tego wieczoru Yosy wemie Tamilw do Hajfy, a ja Syngalezw do Tel Awiwu, aby w ten sposb unikn spotkania. Prawdziwy problem powsta jednak w drugim tygodniu szkolenia, gdy obie grupy nie wiedzc o sobie rwnoczenie znalazy si w Kfar Sirkin. Baza zajmuje rozlegy teren, ale i tak trudno byo unikn kontaktu midzy obu grupami. Stao si tak raz podczas joggingu, gdy Syngalezi i Tamilowie przebiegli obok siebie w odlegoci zaledwie kilku jardw. Po przejciu podstawowego szkolenia w Kfar Sirkin Syngalezi zostali przeniesieni do bazy morskiej, gdzie zdobywali wiedz o technice sabotaowej, a wic o tym samym, czego krtko przedtem Izraelczycy uczyli Tamilw. To byo rzeczywicie zabawne. Musielimy Syngalezom i Tamilom wymyla kary i nocne wiczenia, aby byli tak zajci, by nie mogli si natkn na siebie w Tel Awiwie. Gdyby tak si stao, dziaalno tego jednego czowieka (Amy'ego) naraziaby

Izrael na due polityczne komplikacje. Jestem pewien, e Peres nie mgby w ogle spa, gdyby wiedzia o tym wszystkim. Ale oczywicie nie wiedzia o niczym. Syngalezi udali si nastpnie do Atlit, gdzie znajdowaa si cile tajna baza komandosw morskich. Szkoleniem zaja si Sayret Matcaj najlepsza grupa wywiadowczo-rozpoznawcza, ta sama, ktra dokonaa 125 synnego rajdu do Entebbe (w Ugandzie, gdzie wyldowa porwany samolot pasaerskit.). Amy, informujc mnie o losach Syngalezw, podzieli si swym kopotem: Suchaj, mamy pewien problem. Wkrtce przyjeda grupa 27 chopcw z SWAT z Indii. O Boe jknem. A c to jest? Mamy Syngalezw, Tamilw, a teraz jeszcze Hindusw. Kto bdzie nastpny? Grupa SWAT miaa szkoli si w tej samej bazie, gdzie Yosy trzyma swoich Tamilw. Sytuacja bya wic trudna i potencjalnie wybuchowa.

A jeli idzie o mnie, to miaem przecie stae regularne zajcia w biurze, musiaem te skada codzienne raporty. Wieczorami chodziem z grup SWAT na obiad, upewniajc si za kadym razem, e w pobliu nie ma nikogo z innych grup. Codziennie dostawaem kopert z ok. 300 dolarami w izraelskiej walucie na wydatki moich podopiecznych. W tym okresie towarzyszyem te tajwaskiemu generaowi lotnictwa. Nazywa si Ki. By on przedstawicielem rodowiska wywiadowczego w Izraelu. Dziaa przez ambasad Japonii i chcia kupi bro. Otrzymaem polecenie, by mu co pokaza, ale nic nie sprzedawa. Obawiano si bowiem, e Tajwaczycy wszystko skopiuj i stan si na rynkach naszymi konkurentami. Zawiozem Tajwaczyka do zakadw Sutan w Galilei, gdzie s produkowane modzierze i pociski do tej broni. Zakad zrobi na nim wielkie wraenie. Natomiast waciciel owiadczy mi, e nic gociowi nie sprzeda: po pierwsze dlatego, e jest z Tajwanu, a po wtre wszystko ju ma swoich odbiorcw. Zdziwiem si. Przyznaem, e nie miaem pojcia, i modzierze to taka wana dla nas bro. Dla nas nie odpowiedzia. Ale Iraczycy masowo jej uywaj". Oto, co nakrcao produkcj tej firmy. Doszo jednak do porozumienia przewidujcego przyjazd do Izraela na szkolenie grupy Tajwaczykw. By to wynik kompromisu. Tajwaczy-

cy prosili Mosad o posanie jego przedstawicieli do Chin. Mosad odmwi i w zamian zgodzi si przeszkoli grup ludzi w zakresie zbierania informacji z martwych obiektw". W tym czasie wydzia goci te sporo Afrykaczykw, ktrzy oferowali nam rne usugi. Pracowaem w tym wydziale o dwa miesice duej, ni to byo przewidziane. Stao si tak na prob Amy'ego. Byo to dla mnie bardzo pochlebne i spowodowao poyteczny wpis do moich akt personalnych. 126 *. ^ . W wydziale opowiadano historyjk o maszynie do pluskania", by zilustrowa, na jakie dziwaczne i bezuyteczne rzeczy Afrykaczycy wyrzucaj pienidze. Kto spyta jednego z afrykaskich przywdcw, czy ma ju maszyn do pluskania". Oczywicie nie mia. Zaoferowano wic zbudowanie jej za 25 milionw dolarw. Twrca skonstruowa unoszce si nad wod potne rami o dugoci prawie 1000 stp i wysokoci ok. 600 stp i zwrci si do zleceniodawcy o dalsze 5 milionw dolarw. potrzebnych do ukoczenia tego dziea. Konstruktor umieci pod ramie-

niem ogromny dwig, w ktrego uchwycie znajdowaa si potna, wykonana ze stali nierdzewnej kula o rednicy ponad 60 stp. Nadesza chwila uroczystego uruchomienia wspaniaej maszyny. Osobisto afrykaska wraz ze swymi podwadnymi i gomi zagranicznymi przybya nad brzeg rzeki. Dwig powoli przesun si po dugim ramieniu do samego jego skraju. Uchwyt rozwar si i potna kula spada do wody. Ozwa si wspaniay ,,plusk". To jest oczywicie art, ale nie tak daleki od prawdy. Nie widziaem nigdy w yciu tak wielu pienidzy, ktre tak szybko przechodziy z rk do rk, jak w czasie mojej pracy z Amym. Mosad traktowa wszystkie kontrakty handlowe jako pocztkowe kontakty, ktre pewnego dnia mog owocowa stosunkami dyplomatycznymi. Tak wic pienidze nie liczyy si. A biznesmeni naturalnie patrzyli na wszystko przez pryzmat zysku. Zapewniali sobie wic nielichy procent. Moim ostatnim zadaniem dla Amy'ego bya czterodniowa podr po Izraelu z mczyzn- i kobiet z komunistycznych Chin. Owa para miaa kupi urzdzenia elektroniczne. Nie ukrywali zoci, gdy pokazano im urzdzenia gorsze jakociowo od tych, jakie ju mieli w Chinach. C to, prbujecie nam sprzeda jakie skarpety?" Pretensja ta wydawaa mi si mieszna, poniewa marzyo mi si, bymy sprzedawali skarpety armii chiskiej. Ekonomicznie bylibymy wwczas bardzo mocni. Kady u nas mgby je tka.

Amy myla, e owa para nie zajmuje wystarczajco wysokiej pozycji i traktowa j do podle. Amy sam, bez pytania kogokolwiek, podejmowa decyzje z zakresu polityki zagranicznej. To byo zdumiewajce. Ale zastanawiao mnie co innego. Przez cae ycie Amy pracowa na rzdowej posadzie za pastwow pensj. Mia jednak du will wzniesion na rozlegej dziace, gdzie by take may lasek. Gdy pracowalimy w weekend, wpadalimy czasem do niego. I zawsze odbyway si przyjcia z licznymi 127 gomi. Spytaem raz, jak mu na to wszystko starcza. Odpowiedzia, e ciko pracuje, oszczdza, a wic starcza. No tak, oczywicie zauwayem. * Przeniesiono mnie nastpnie do wydziau tsomet (Meluckah). Zasiadem w komrce Beneluxu. Do moich obowizkw naleao m.in. rozpatrywanie duskich prb o wizy. W wydziale tym odpowiednia komrka ma suy stacji, a nie instruowa j. Szef stacji w tsomet jest przewanie rwny rang szefowi oddziau, do ktrego naley (w Kaisarut, gdzie pracowaem poprzednio,

byo akurat odwrotnie: tam decyzje podejmowane byy w komrkach i oddziaach, tak wic na przykad szef stacji cznikowej w Londynie bezporednio podlega szefowi londyskiej komrki w Tel Awiwie, ktra wszystko kontroluje). Pierwszy oddzia tsometu ma kilka komrek. Moja, pod nazw Benelux, zajmuje si Belgi, Holandi i Luksemburgiem oraz Skandynawi (ze stacjami w Brukseli i Kopenhadze). Ponadto byy komrki francuska i brytyjska ze stacjami w Londynie, Paryu i Marsylii. Drugi duy oddzia mia komrk wosk ze stacjami w Rzymie i Mediolanie, niemiecko-austriack ze stacj w Hamburgu (potem przeniesion do Berlina) oraz komrk skoczkw" zwan izraelsk stacj w Tel Awiwie z katsa doskakujcymi w razie potrzeby do Grecji, Turcji, Egiptu i Hiszpanii. Szef stacji ma rang szefa oddziau i jeli trzeba, moe tego ostatniego pomija. Udaje si wtedy bezporednio do szefa wydziau. Ta struktura bya nieco wadliwa, bowiem jeli sprawa nie powioda si u szefa wydziau, mia prawo jeszcze zwrci si do szefa na Europ, w Brukseli. Ten, jako dowdca w terenie, mg zlekceway nawet szefa wydziau. Sytuacja ta wywoywaa cige spory i kade przesunicie personalne powodowao

zmiany w ukadzie si. W Mosadzie nie ma czego takiego jak rozkazy. Przekazywanie polece odbywao si w bardziej sympatyczny sposb. Po pierwsze, nie chciano nikogo zoci, a ponadto nikt nie musia wykonywa tego, o co proszono. Wikszo ludzi w systemie Mosadu ma jednego lub dwch protektorw jawnego i tajnego. Jeden pomaga wspina si do gry, drugi za wyciga z gwna. Trwa wic ciga walka o to, by odgadn, kto stoi za kim i dlaczego. 128 Kiedy nadesza komputerowa wiadomo od agenta, ktry by pomocnikiem attache lotniczego w ambasadzie Syrii w Paryu, e dowdca syryjskich si lotniczych (bdcy rwnoczenie szefem ich wywiadu) przyjeda do Europy, aby zakupi kosztowne meble, w kwaterze od razu powstaa idea skonstruowania podsuchu, ktry mona wmontowa w te meble. Komputer wyszuka najpierw wami handlujcych meblami. Plan przewidywa zbudowanie gadajcego stou" dla odnawianych biur dowdztwa syryjskich si lotniczych. Katsa z Londynu pojecha do Parya, by poprowadzi ca gr, chocia Mosad wiedzia, e genera kupi meble

w Belgii, a nie we Francji ( nikt jednak nie wiedzia dlaczego). Jeszcze przed przyjazdem generaa londyski katsa zorganizowa meblow firm, gdzie mona kupi wszystko, czego si zapragnie, tyle e taniej ni gdzie indziej. Wiedzielimy, e sam genera nie targuje si. By bogaty, a przy tym mg dosta pienidze w ambasadzie i paci od razu w gotwce. Powstaa wic myl, by dotrze do osoby, ktra bdzie bezporednio realizowa zakup. Na zaatwienie tego mielimy niecae trzy tygodnie. Nawizalimy kontakt z ,,pomocnikiem", znanym projektantem wntrz. Da nam zdjcia swoich prac. W cigu dwch dni zrobilimy z nich reklamowy prospekt naszej firmy. Przedstawilimy tam charakterystyk mebli i ich ceny, zreszt atrakcyjne. Trzypunktowy plan dziaania przewidywa najpierw prb bezporedniego dotarcia do interesujcego nas wsppracownika generaa, aby oferowa mu prospekt i doprowadzi do zakupu mebli w Mosadzie. Jeli to si nie uda, plan przewidywa ustalenie miejsca zakupu i zajcie si transportem. Gdyby natomiast i to byo niemoliwe, plan zakada wykradzenie mebli. Znalimy ju hotel brukselski, w ktrym zatrzyma si genera. Wiedzielimy te, e wraz z ochron znajdzie si tam na trzy dni przed

wyjazdem do Parya. Chodzilimy za generaem i jego pomocnikiem od sklepu do sklepu i obserwowalimy, co pomocnik notuje. Na tym etapie katsa by bezradny, bo nie wiedzia zupenie, co dalej robi. Dzie dobieg koca i genera wrci do hotelu. Nasz czowiek w ambasadzie syryjskiej poda nam, e genera leci do Parya ju nastpnego dnia, ale jeden bilet zosta anulowany. Domylilimy si, e w Brukseli pozostanie pomocnik, aby dokona zakupu. 129 I tak wanie si stao. Nastpnego rana ogon" pocign za Syryjczykiem z hotelu do ekskluzywnego sklepu z meblami. Pomocnik generaa wda si w dusz rozmow ze sprzedawcami. Katsa uzna, e teraz moe dziaa. Wszed do sklepu. Tu za nim pojawi si sayan, podszed do katsa i gono wyrazi mu podzikowanie za pomoc w nabyciu mebli, jakich chcia. Doda, e dziki temu zakupowi zaoszczdzi tysice dolarw. Po wyjciu sayana Syryjczyk spojrza z zaciekawieniem na katsa. Ten spyta: Kupuje pan meble?

Tak. Niech pan spojrzy na to pokaza Syryjczykowi prospekt meblowy. Pan pracuje w tym sklepie? Nie, kupuj dla moich klientw. Kupuj z duym rabatem. Zajmuj si te transportem i daj uatwienia w patnoci. Co to znaczy? Klienci przychodz do mnie, okrelaj styl mebli, jakie chc, a ja dokonuj zakupw u rda. Potem wysyam je pod wskazany adres, a klienci pac dopiero po nadejciu transportu. Dziki temu nie musz sobie zawraca gowy, jeli s jakie uszkodzenia. Nie maj adnych kopotw, nie musz zajmowa si zwrotem pienidzy. Skd pan wie, e rachunek bdzie uregulowany? Nie mam takich problemw. W gowie pomocnika generaa co zawitao. Dostrzeg szans zarobienia. Katsa pracowa nad nim trzy godziny, ale otrzyma list wszystkiego, czego potrzebowa genera. Nie liczc transportu i opakowania. miao to kosztowa 180 tysicy dolarw. Ale katsa sprzeda" mu za

105 tysicy. Dla pomocnika zostao 75 tysicy. Syryjczyk poleci przetransportowa meble do portu w Latakiji, ale da faszywe nazwiska swoje i generaa. W caej operacji jedno nie byo faszywe: miejsce, gdzie meble miay by zawiezione. Pomocnik uprzedzi, e mona zadzwoni do ambasady Syrii w Paryu, by sprawdzi wiarygodno zamwienia. A gdy rozsta si z katsa, zatelefonowa do ambasady, wanie do naszego czowieka. Powiedzia mu, e gdyby kto dzwoni, by sprawdzi owe nazwiska i adres, to powinien je potwierdzi, bowiem chodzi tu o operacj niezwykej wagi. 130 '' Dwa dni pniej ozdobny st belgijski popyn statkiem do Izraela. Tam naszpikowano go urzdzeniami podsuchowymi i nadawczymi wartoci 50 ty. dolarw. Znalaza si tam specjalna bateria o trzyczteroletniej trwaoci. Aparatura zostaa tak wmontowana, e mona j byo odkry tylko w przypadku zdjcia blatu i przepiowania go na p. St nastpnie wrci do Belgii, skd wraz z innymi meblami popyn do Syrii. Mosad jednak wci czeka, by st si odezwa. Agenci kryli ju wok tego budynku z aparatami, ktre miay sprawdzi dziaanie urzdze podsuchowych. Nic z tego nie wyszo. Straszne mki psychiczne przeywali mosadowcy, gdy urzdzenie nie dziaao. Moliwe, e st

umieszczono w specjalnym bunkrze. Rosjanie zbudowali kilka takich pomieszcze, skd nie przedostaj si nawet fale radiowe. Wtpliwe, by Syryjczycy wykryli urzdzenia w stole, bo gdyby tak si stao, wykorzystaliby je do swoich celw (fingujc rozmowy wprowadzajce Mosad w bd t.). Mimo czasem bardziej interesujcych zaj moja praca w tym wydziale bya jednak do monotonna. A midzy innymi zasaniaem swoich bossw. gdy ich ony dzwoniy pytajc o nieobecnych dugo w domu mw. Mawiaem, e wykonuj jakie zadanie. Jak kady tutaj, rwnie pracowaem w ,.burdelu". Rozdzia VII Jarmuka 2 padziernika 1984 r. wraz z kolegami zakoczylimy nasz sta jako modsi katsa w siedzibie gwnej kwatery Mosadu. Teraz mielimy rozpocz znowu w Akademii kurs dla oficerw operacyjnych. Tym razem pracowalimy w duym pomieszczeniu na pitrze gwnego budynku. Z naszej pocztkowej pitnastki pozostao dwunastu, ale doszli do nas trzej inni koledzy, ktrzy pozostali z poprzednich kursw. Byli to Oded L., Pinhas M. i Yegal A. Zmiany nastpiy w kierownictwie. Araleh Sherfju nie by szefem Akademii, bowiem przej wydzia Tsafririm (poranna bryza). Jego

miejsce zaj Da-vid Arbel byy szef biura (Mosadu t.) w Paryu. Powizany by z niesawn afer Lillenhammera. By jedynym, ktry opowiedzia wszystko miejscowym wadzom. Zastalimy jeszcze Shai Kauly'ego, natomiast Oren Riff zosta przeniesiony do kancelarii szefa Mosadu. Naszym nowym opiekunem kursu zosta Icik E.*, rwnie katsa, ale z mniej znaczc karier. By jednym z dwch ludzi, ktrych podsucha na lotnisku Ory mwicy po hebrajsku czowiek z OWP, tu po odprowadzeniu niezwykle cennego agenta na samolot do Rzymu. Arbel siwy, niski, niemiay i w okularach nie budzi zaufania. Natomiast Icik gra pod publiczk jako bystry przybyy wprost z terenu katsa, ktry zakoczy sw kadencj jako zastpca szefa stacji w Paryu. Pynnie mwi po francusku, angielsku i grecku. Szybko przypad mu do serca urodzony we Francji Michel M. Obaj rozmawiali ze sob tylko po francusku. Ich koleeskie stosunki wywoyway jednak niech innych wobec Michela. Nalea on kiedy do naszej paczki, ale teraz rozdzielilimy *) Patrz Prolog: Operacja Sfinks 132 si, bowiem Michel posuy si swoim francuskim, by wkra si w aski

Icika i oczernia innych, rwnie mnie. Nazwalimy Michela ab", co nie miao jednak nic wsplnego z jego twarz. Gdy kto dostrzeg, jak Michel zblia si, zwykle dawa sygna rk symulujc skaczc ab. Michel wci opowiada, jaka to wspaniaa jest kuchnia francuska, francuskie wino i wszystko inne, co francuskie. Przypomina si nam wtedy jeden z dowcipw o Izraelczyku, ktry przyszed do francuskiej restauracji. Czy macie tu udka abie?" zapyta. Oczywicie, prosz pana!" Bd wic askaw, skocz do kuchni i przynie mi hommos!" (popularna na Bliskim Wschodzie arabska przystawka t.) Michel nie nalea ju do mojej paczki, pozostali Yosy i Heim. Wydawao si nam, e zjedlimy wszystkie rozumy i uwaalimy, e wszystko nam wolno. Mylelimy, e znamy wszelkie triki w grze, a powiedziano nam, e teraz dopiero bdziemy uczy si istoty wywiadu. Dotd poznalimy zachowanie si podczas operacji i zbieranie informacji na niszym poziomie. Obecnie mielimy uczy si dociera do jdra informacji i odsiewania plew. Na pocztku Nahaman Lavy z bezpieczestwa i niejaki Tal pokazali nam wyprodukowany przez Mosad film pt. Wszystko z powodu maego gwodzia" znan histori, jak pewna armia przegraa wojn, poniewa ko dowdcy postrada gwd w podkowie. Chodzio o ukazanie, jak wany jest kady szczeg. Jeli nie dopilnuje si go, caa operacja moe zaama si. Bya to cz czterogodzinnej sesji, ktra obja take wykad

o zachowaniu si zapewniajcym bezpieczestwo i niezawodno. Nastpnie spdzilimy godzin z Liry Dinure, naszym nowym instruktorem NAKA. Wreszcie rozpoczlimy obszerny kurs midzynarodowego biznesu. Uczylimy si, jak prowadzi interes, jak zaatwia poczt, poznawalimy struktury zarzdzania, stosunki midzy dyrekcj a udziaowcami, obowizki dyrektora, prac giedy, przygotowywanie kontraktw zagranicznych, zaatwianie transportu, a wic wszystkiego, co jest potrzebne, by wiedzie, jak pracuje firma, gdy posugujemy si ni jako parawanem przeprowadzanych operacji. Dwugodzinne wykady mielimy co najmniej dwa razy w tygodniu, a do tego dochodziy niezliczone testy i zajcia praktyczne. Icik wadowa nam te nowe wiczenia uczce ze szczegami, jak wykorzystywa agenta. Jedno z wicze ilustrowao, jak zabi agenta, ktry zszed na manowce, w sytuacji, gdy stacja nie moe przysa zespou 133 kidon (zabjcw). Podzielono nas na trzy picioosobowe grupy, Kada miaa swojego podejrzanego".Trzeba byo zebra wszelkie dane i opracowa plan eliminacji. Moja grupa zebraa konieczne informacje w cigu trzech dni. Ustalilimy, e codziennie, z regularnoci zegarka czowiek ten o godz. 5.30 po poudniu kupowa papierosy w tym samym sklepie. Byo to

niewtpliwie najlepsze miejsce, by go zowi. Zajechalimy samochodem, w ktrym obok kierowcy i mnie by jeszcze jeden kolega. Zawoaem agenta, ktry rozpozna swego katsa i zaj miejsce na tylnym siedzeniu. Wyjechalimy za miasto do z gry przewidzianego miejsca. Zaoylimy facetowi tampon z eterem. Wszystko byo naturalnie symulowane. Teraz chodzio o to, by mier" wygldaa jako skutek wypadku. Ukrylimy samochd koo urwiska. Obok pooylimy nieprzytomnego" agenta. Przez gazetow tub wlelimy mu do garda wdk. Poczekalimy troch, by alkohol przedosta si do krwi, a potem uoylimy nasz ,,ofiar" na miejscu kierowcy. Resztki wdki rozlalimy na siedzeniu, gdzie umiecilimy zapalniczk i niedopaek papierosa. Miaa to by przyczyna" poaru. Pomys polega na tym, by po podpaleniu samochodu zepchn go z urwiska. Inny z zespow wiczeniowych stwierdzi, e ich czowiek chadza co wieczr do klubu. Zastosowali bardziej bezporedni metod. Zabili" go picioma lepymi nabojami, wrcili do samochodu i szybko odjechali. Rwnoczenie doskonalilimy nasze umiejtnoci w zakresie maskowania si, uczc si posugiwania si rnymi paszportami. Trzeba byo by przygotowanym na sytuacj, gdy jest si aresztowanym jako okrelony osobnik, ktry po uwolnieniu zmienia cakowicie swoje ja", ale znw jest zatrzymany i zwolniony, po czym jeszcze raz przemienia si w kogo

innego. Uczylimy si te o cafririm i mechanizmach obronnych stworzonych przez ydw na caym wiecie. W7 tym punkcie niektrzy z nas mieli pewien problem. Ja sam nie mogem si pogodzi z tym, e wszdzie tworzy si taki system ochrony. Uwaaem na przykad, e jeli w Anglii dzieciaki ucz si posugiwa broni celem ochrony synagog, to wsplnotom ydowskim przynosi to wicej szkd ni korzyci. Argumentowaem, e jeli nawet jaka grupa ludzi jest przeladowana i chce si j wytpi jak to bywa z ydami to nie maj oni prawa stwarza kopotw w krajach demokratycznych. Rozumiem tak potrzeb w Chile czy Argentynie, gdzie ludzie wprost znikaj z ulic, ale nie w Anglii, Francji czy Belgii. 134 Fakt, e istniej grupy antysemitw rzeczywistych czy wyimaginowanych nie stanowi adnego usprawiedliwienia, bowiem jeli spojrzymy na izraelskie podwrko, dostrzeemy tam grupy antypalestyskie. Czy wic naley uzna, e Palestyczycy maj dlatego prawo gromadzi bro i organizowa wasn ochron? A czy nie nazywamy ich terrorystami? Oczywicie w Mosadzie wszelkie tego rodzaju rozmowy nie byy

uwaane za mdre, szczeglnie w wietle dowiadcze Holocaustu. Wiem, e Holocaust by jedn z najstraszliwszych tragedii, jakiej dowiadczyli ydzi. Na przykad ojciec Belli mojej ony by 4 lata w Owicimiu i wikszo jej rodziny zostaa wymordowana przez Niemcw. Ale trzeba pamita, e prawie 50 milionw ludzi, przedstawicieli innych narodw, rwnie ponioso mier. Niemcy usiowali wyniszczy Cyganw, rne wsplnoty religijne, Rosjan i Polakw. Holocaust powinien, czy nawet musi sta si przesank dla jednoci ydw z innymi narodami, a nie narzdziem izolowania si. Bya to niestety tylko moja opinia, a jej goszenie i tak by nie pomogo. W toku trwania kursu zmieni si zasadniczo nasz tygodniowy program,,sportowy". Na terenie obozu wojskowego koo Herchji biegalimy, czogalimy si i skakalimy midzy strumieniami prawdziwych pociskw wystrzeliwanych w naszym kierunku. Znajdowalimy si take pod obstrzaem drewnianych ku. Ich uder/enia byy bardzo bolesne, jeli strzay paday z bliskiej odlegoci. wiczenia te miay nas nauczy unikania ku wystrzeliwanych do nas, przez wykonywanie odpowiednich ruchw, a w tym samym czasie skutecznego posugiwania si wasn broni. wiczylimy wspinanie si i spuszczanie z wysokiego budynku przy pomocy liny, opuszczanie si ze migowca, czy techniki strzelania do porywacza znajdujcego si wewntrz autobusu. W programie szkolenia mielimy te werbowanie agenta wsplnie

z zaprzyjanionym wywiadem" na przykad z CIA. Na wstpie wykadowca podkreli, e w zasadzie tego nie praktykujemy. Asystujemy partnerom, gdy maj takiego osobnika i sprawiamy wraenie, e to wsplna sprawa. Ale jeli tylko moemy zaatwi to sami, rezygnujemy ze wsppracy. Instruktor dawa nam te wskazwki, jak kaperowa agenta zaprzyjanionego wywiadu. Rozpoczyna si to od wsplnego dziaania, ale potem ju samemu trzeba kierowa takiego agenta do innego kraju, przekazujc mu oddzielne instrukcje. Zaprzyjanionemu wywiadowi donosi si nato135 miast, e kontakt z owym wsplnym agentem zosta przerwany. To prosta procedura. Wystarczy z facetem spotka si, a jeli zrozumie on, e gra warta wieczki, podrywa si go i podwaja si mu wynagrodzenie. Wwczas staje si naszym agentem, nazywanym ,,niebieskim i biaym" od kolorw flagi izraelskiej (na biaym tle niebieska gwiazda Syjonu t.). Jednym z ciekawszych punktw naszego programu byt film pt. A President on the Crosshairs" stanowicy szczegowe studium zabjstwa Johna F. K.ennedy'ego (prezydenta USA) 22 listopada 1963 r. Zdaniem Mosadu mordercami byli ludzie z mafii, a nie Lee Harvey Oswald. Co jednak waniejsze, w opinii Mosadu celem by nie Kennedy, lecz gubernator Texasu John Conally, ktry siedzia w samochodzie z prezydentem

i zosta tylko ranny. Oswald sta si jedynie ofiar. Conally mia zgin z rozkazu lud/i chccych utorowa sobie drog do naftowego biznesu. Mosad by przekonany, e oficjalna wersja zamachu to czyste oszukastwo. Celem sprawdzenia swojej teorii odtworzyli sytuacj, jaka miaa miejsce w Dallas, gdy przejedaa prezydencka kawalkada, by przekona si, czy strzelcy wyborowi wyposaeni nawet w lepszy sprzt ni ten, jakim dysponowa Oswald, byli w stanie trafi w ruchomy cel, z odlegoci 88 yardw (l yard = 0,914 m). Nie mogli! Ale byo to znakomicie zakamuflowane. Gdyby to Conally zosta zabity, kady mg przypuszcza, e chodzio o zamach na Kennedy'ego. Gdyby chcieli zabi Kennedy'ego, mogliby dopa go gdziekolwiek. Jeden pocisk, jak si zakada, trafi w ty gowy prezydenta, wyszed przez klatk piersiow i ugodzi w Conally'ego. Na filmie wida wyranie, e punkty te znajdoway si na jednej prostej. Kula musiaaby zataczy pirueta, aby tak trafi. Mosad mia wszystkie filmy z zamachu w Dallas, a ponadto zdjcia caego terenu, wszelkie dane fotograficzne i zdjcia lotnicze. Posugujc si manekinami, ludzie z Mosadu wielokro powielali prezydenck kawalkad. Profesjonalici wykonuj okrelone zadanie zawsze w ten sam sposb. Jeli chce si uy karabinu, to niewiele miejsc nadaje si do tego. Potrzebne jest miejsce, z ktrego cel jest widoczny najduej, gdzie mona do celu

najbardziej si zbliy, a mimo to nie stworzy najmniejszego zamieszania. Opierajc si na tych kryteriach wytypowalimy miejsca, z ktrych Strzelao kilku naszych snajperw. Oswald uy karabinu Manniicher-Carcano kaliber .6.5 mm z teleskopem powikszajcym czterokrotnie. Bro t wybra z katalogu i zapaci za ni 21,45 dolarw. Mia rwnie rewolwer Smith and Wesson. Nie ustalono, czy odda 3 czy 4 serie. 136 Wiadomo natomiast, e uy zwykych pociskw wojskowych, ktrych prdko pocztkowa po opuszczeniu lufy wynosi 2 165 stp na sekund (l stopa = 0,3048 m). Podczas symulacyjnych wicze Mosad uy lepszej i silniejszej broni, ustawionej nawet na trjnogu. Wykorzystano te urzdzenia laserowe naprowadzajce na cel. Wedug naszych ustale, lufa bya nacelowana na ty gowy Conaily'ego. I aibo Kennedy nagle poruszy si, albo te zabjca zawaha si na chwil. wiczenie, pokazao, e Oswald w adnym wypadku nie mg zrobi tego, co mu przypisano. Nie by on nawet zawodowcem. Z takiej odlegoci niewiele mg zdziaa przy pomocy swego sprztu. Przy tym dopiero co

go kupi i nawet nie sprawdzi. A wiadomo, e potrzeba czasu i umiejtnoci, by w nowym karabinie wyregulowa teleskop. Oficjalna wersja jest wic po prostu niewiarygodna. Pewnego ranka w kocu pierwszego miesica naszego finalnego kursu pojawi si przed nami barczysty, ale o wzrocie tylko ok. 5 stp, mczyzna, ktry zacz od sw: Chc wam opowiedzie o czym, w czym sam uczestniczyem wraz z gentlemanem nazywajcym si Amikan. Swego czasu byem w oddziale pod nazw kidon. Moja grupa otrzymaa polecenie zlikwidowania przedstawiciela OWP w Atenach i jego zastpcy. Amikan by czowiekiem gbokiej wiary, potnym mczyzn, wysokim na 6 stp i 6 cali, dobrze zbudowanym, jak ja. Przypomina swym wygldem drzwi". Tak zaprezentowa si nam Da Drory. Wydarzeniem, ktre opisa, bya przeprowadzona w poowie lat siedemdziesitych w Atenach skuteczna operacja PASAT. Drory, ktry wyranie kocha swoj prac, otworzy dyplomatk i wyj z niej parabellum niemiecki pistolet podobny do higera.

Bardzo go lubi" powiedzia kadc bro na stole Lubi rwnie t sztuk, ale nie pozwalaj mi jej nosi" doda, gdy kad obok eagle'a magnum produkcji izraelskiej, wyposaone w system chodzcy. Mog jednak posugiwa si i tym" powiedzia nastpnie ukazujc nam berett. Nie potrzebuje tumika i to jest jej wielkim walorem". Przerwa na chwil i doda: Ale to jest mj ulubieniec". I unis s/tyiet z wskim ostrzem, lekko rozszerzonym przy kocu i znowu zwajcy si w kierunku czubka. Mona go wbi i wycign bez wywoywania krwawienia. Gdy si wyciga, misie sam si zamyka. 137 Uytkowa korzy tego sztyletu polega na tym, e moesz go wbi midzy ebra, przekrci i dziki, temu rozpru wszystko w rodku i potem po prostu wycign". Na koniec wyj kleszcze ze specjaln rkawic, wyposaon w dwa ostrze na kciuku i na palcu wskazujcym. Zaoy rkawic demonstrujc nam osirza. Jedno przypominao szwajcarski n wojskowy, drugie n do przecinania wykadzin podogowych. Do urzdzenia tego przymocowa kleszcze. Oto, co lubi Amikan! Po prostu chwytasz faceta za szyj i zaciskasz donie. Dziaa to jak noyce. Tnie wszystko. I nie pozwala facetowi nawet pisn. mier jest

gwarantowana, ale nie natychmiastowa. Amikana to uszczliwiao. Trzeba byo pewnego czasu, by facet wyzion ducha. Ale posugiwa si tym moe tylko kto bardzo silny, tak jak Amikan". Nie chciabym spotka owego Amikana. By bardzo sprawny. Amikan, jako gboko wierzcy, zawsze chcia nosi jarmuk. Byo to jednak kopotliwe w nieprzyjaznych miejscach, gdzie musia si maskowa. Tradycyjna jarmuka zwracaaby przecie uwag. Wygala wic czubek gowy i na to miejsce zakada jarmuk zrobion z wosw. Kiedy nadszed rozkaz likwidacji ludzi z OWP, Drory i Amikan, wraz z innymi czonkami komanda, pojechali do Aten. Tam ustalono, e Palestyczycy mieszkali w centrum oraz e obaj brali udzia w regularnych spotkaniach, ale nie utrzymywali ze sob stosunkw towarzyskich. W tym czasie w Instytucie (Mosad t.) wszyscy byli pod wraeniem sprawy Liliehammer, gdy zabito nie tego, co.trzeba. Nowy szef Mosadu, Icchak Hofi, chcia wic osobicie sprawdzi przysze ofiary zamachu i dopiero na miejscu wyrazi zgod na akcj. Chcia sam zobaczy ofiary, zanim dosignie je mier. Dla uproszczenia szefa stacji OWP nazw Abdulem, a jego pomocnika Saidem. Po zanalizowaniu sytuacji, ludzie przygotowujcy zamach uznali, e spray/a nie moe by zaatwiona w mieszkaniu Abdula.

Postanowiono wykorzysta fakt, e co tydzie, zwykle we wtorki i czwartki, obaj spotykali si z innymi przedstawicielami OWP w hotelu przy jednej z gwnych ulic. Decyzj o sposobie przeprowadzenia akcji poprzedzio prawie miesiczne ledzenie obu mczyzn. Wielokro ich fotografowano i dokadnie sprawdzano akta personalne, by nie popeni bdu. Jeszcze w modoci Abdula aresztowaa policja jordaska we wschodniej Jerozolimie. Po jej zajciu przez Izrael (w czerwcu 1967 r. t.) dokumenty Abdula, wpady 138 w rce policji izraelskiej. Czonkowie komanda ateskiego zdobyli szklank, ktrej Abdul uywa w hotelu. Porwnano odciski palcw. Wszystko si zgadzao. Po zebraniach Abdul zawsze wychodzi z hotelu i jedzi do jednej ze swych przyjaciek. Said zachowywa si inaczej. Na zebrania przychodzi w zwykym ubraniu. Potem jecha ok. 20 minut do swego luksusowego mieszkania na przedmieciu Aten. Wkada wieczorowy garnitur i dopiero udawa si gdzie na wieczorne spotkania. Zajmowa mieszkanie na pitrze w domu z czterema lokalami. Obok budynku znajdowa si parking z czterema stanowiskami. Po zaparkowaniu samochodu na drugim stanowisku od koca Said szed do drzwi frontowych. Miejsca te byy

owietlone, gdy naprzeciw parkingu znajdowaa si latarnia uliczna, a ponadto mur przy parkingu mia te lampy. Abdul zajmowa si przewanie polityk, dlatego mia skromn ochron. Said natomiast zwizany by z dziaalnoci zbrojn. Mieszka wraz z trzema innymi czonkami OWP, z ktrych co najmniej dwch stanowio jego ochron. By to rodzaj bezpiecznego domu OWP. Hotel sta przy ulicy dwupasmowej, z niewielkim ruchem i nielicznymi tylko przechodniami. Znajdowa si tu parking dla klientw hotelowej restauracji. Drugi, dla goci hotelowych, mieci si na tyach budynku. Abdul i Said korzystali z tego pierwszego. Po rozwaeniu wszystkich danych Drory i Amikan postanowili zlikwidowa obu po jednym z czwartkowych zebra. Dla akcji wykorzystano uliczne automaty telefoniczne. Jeden znajdowa si prawie naprzeciwko hotelu, drugi za w miejscu, z ktrego widoczny by dom Saida. Ustalono, e Said zawsze wychodzi z hotelu przed Abdulem. Plan przewidywa, e Abdul zostanie zabity koo hotelu, po czym czowiek przy telefonie obok domu Saida otrzyma rozkaz strzelania do drugiej ofiary. T cz akcji mia przeprowadzi Amikan zaopatrzony w 9-milimetrowy pistolet. Dowdca Amikana dwukrotnie sprawdzi, czy w pistolecie tym nie ma ku dum-dum. Wiadomym byo, e uywa ich Mosad, a chodzio o to, by odpowiedzialno za zamach spada na jedn

z frakcji OWP. Wyznaczonego wieczoru may mikrobus zaparkowa po drugiej stronie ulicy hotelowej. Jeden z komandosw siedzia w westybulu. Drory mia zbliy si do drzwi wejciowych od strony parkingu restauracyjnego, za w niedalekiej odlegoci mia za nim i Hofi. Potem obaj mieli czeka w samochodzie na sygna z walkie-talkie, e ju naley rusza. 139 Tymczasem niespodziewanie, wbrew zwyczajowi, w ten czwartek Abdul i Said wyszli z hotelu razem. Wsiedli do samochodu i odjechali. Zamachowcy nawet nie drgnli. W nastpny wtorek komandosi ponownie zajli swe posterunki. Tym razem Said wyszed z zebrania okoo dziesitej wieczorem. Odjecha w kierunku swego domu. Ludzie z Mosadu podjechali kawaek i zahamowali obok hotelu, tak jakby dopiero co przybyli. Dwie minuty pniej od czowieka z westybulu hotelowego odezwa si sygna w walkie-talkie, e Abdul ju jest w drodze. Hotel mia dwa wejcia obok siebie: drzwi obrotowe i zwyke. Chcielimy, by Abdul przeszed przez te pierwsze, wic drugie zablokowalimy.

Czowiek z Mosadu na posterunku w westybulu wyszed tu za Abdulem i ju na zewntrz przytrzyma drzwi, by nikt inny ich nie obrci. Abdul zszed ze schodw i skierowa si na parking. Drory zbliy si do niego od przodu, gdy Hofi zaszed od tyu. Hofi zapyta:,,Abdul?" Gdy ten odpowiedzia twierdzco, Drory odda dwa strzay w pier i jeden w gow. Abdul pad martwy. Hofi szybko przeszed ulic i wsiad do mikrobusu, ktry natychmiast ruszy. Za czowiek Mosadu w ulicznej budce telefonicznej powiedzia do suchawki: Zrobione". Ci, ktrzy pilnowali domu Saida, wiedzieli ju, e teraz kolej na nich. Tymczasem Drory tu po oddaniu strzaw zawrci na parking, wsiad do samochodu i odjecha. Czowiek, ktry pilnowa westybulu wrci do budynku hotelowego i opuci go tylnymi drzwiami prowadzcymi wprost na parking, gdzie czeka samochd. Wszystko trwao zaledwie 10 sekund. Gdyby kto obserwowa westybul, zobaczyby tylko, e jaki mczyzna wyszed przez obrotowe drzwi i najwyraniej przypomniawszy sobie co, prawie zaraz cofn si. Za ciao Abdula znaleziono dopiero po 10 minutach. Tymczasem Said zajecha na swj przydomowy parking. Amikan sta w krzakach midzy dwoma budynkami. Latarnia nie wiecia, ale w innych wiatach Amikan dostrzeg, e po drodze do domu Said kogo spotka. Amikan nie by w stanie dostrzec, ktry z nich by Saidem. Uzna wic, e

przyjaciel jego wroga jest rwnie wrogiem. Wyszed z ukrycia, stan za samochodem i ze swego 9-milimetrowego pistoletu wyposaonego w powikszony magazynek odda 11 strzaw w gowy obu mczyzn. Potem zbliy si do cia, by sprawdzi, czy sprawa zostaa dobrze zaatwiona. Strzay byy szybkie, lecz gone. Amikan uy tumika, ale trzask szka i uderzenia ku o mur zaalarmoway ochron Saida. Wyszli na balkon 140 spogldajc w d. Jeden z nich zawoa: Said!". Inny czonek grupy Amikana, ktry zabezpiecza frontow cz budynku, by wkroczy do akcji w razie potrzeby, odpowiedzia po arabsku: Chodcie na d". Posuchali tego wezwania. Ale zanim zeszli, Amikan wraz z dwoma towarzyszami wsiad do samochodu, ktry znikn w ciemnoci. Gboko utkwi mi w pamici sposb, w jaki Drory opisywa t operacj. Przypominao to delektowanie si dobrym posikiem w wietnej restauracji. Nigdy te nie zapomn sposobu, w jaki Drory przedstawia ju samo zabijanie. Unis rce, tak jakby trzyma pistolet i strzela". Byo to straszne. Ju prbowano do mnie strzela i widziaem duo. Ale wyrazu twarzy Drory'ego nigdy nie zapomn. By tak podniecony, e a zgrzyta zbami. Potem pod adresem Drory'ego pado pytanie, jak czuje si, gdy strzela do kogo nie w obronie wasnej, czy na polu bitwy. To jest narodowa

samoobrona" odpowiedzia. Ten facet nie strzela do mnie, to prawda, ale w przenoni mierzy swj pistolet w mj nard. Wszelkie odczucia nie maj z tym nic wsplnego". Spytalimy si te Drory'ego, o czym myla jego kolega Amikan, gdy ukryty w krzakach czeka na swoj ofiar. Drory odpowiedzia, e Amikan przyzna si-mu, i stale spoglda na zegarek, bo robio si pno, a on by godny. Marzy o tym, by wszystko si ju skoczyo i by dosta co do jedzenia po prostu tak jak kady inny czowiek, gdy przeduajca si robota odwleka jego obiad. Po tej odpowiedzi nie pytalimy ju o nic. Wkrtce potem rozpoczlimy kurs fotografowania. Uczylimy si posugiwania rnorakimi aparatami, a take wywoywania filmw. Zapoznalimy si z metod szybkiego wstpnego wywoywania, co pozwalao na sprawdzenie, czy potrzebny nam obraz jest dobry. Wystarczao rozpuci dwie specjalne tabletki w letniej wodzie i moczy w niej film tylko przez 90 sekund (pniej film wymaga jednak dalszej obrbki). Wyprbowywalimy rne obiektywy, robilimy zdjcia z ukrytych miejsc, take z podrcznych toreb.

Pinhas Maidan, ktry wraz z dwoma innymi kolegami doczy do nas dopiero na kocowym kursie, wykorzysta zajcia z fotografii dla wasnych celw. 141 Na pnoc od Tel Awiwu, niedaleko Country Ciub znajduje si plaa zwana Tel Barbach. Gromadz si tam dziwki, czekajc na klientw, ktrzy przyjedaj tu samochodami. Pary oddalaj si za wydmy, gdzie uprawiaj mio, a potem mczyni odjedaj. Pinhas zabra sprzt do nocnych zdj i ze wzgrza nad wydmami sfotografowa owe pary. Dziki wysokiej jakoci sprztu i teleobiektywom otrzyma bardzo wyrane zdjcia. Wiedzia ju bo tego nas nauczono jak si podcza do komputera nalecego do policji, bez jej wiedzy i pozwolenia. Na podstawie tablic rejestracyjnych Maidan znalaz nazwiska i adresy wacicieli samochodw. I po prostu zacz ich szantaowa. Telefonicznie informowa, e ma kompromitujce zdjcia i da pienidzy. Chwali si nam. e zarobi na tym sporo forsy, cho nie powiedzia jak duo. Ale jeden z szantaowanych poskary si. Maidana skarcono. Przypuszczaem, e wyleci. Jednak widocznie kto uzna postpek Pinhasa za przejaw.inicjatywy. Po prostu, jeli kto tarza si w gwnie, nie czuje ju, e kto inny mierdzi.

' Oczywicie, zgodnie z mosadowskim sposobem mylenia, tego rodzaju zdjcia mog by bardzo przydatne w werbowaniu. Ale nie zawsze si to sprawdza. Udowodnia to historyjka z pewn osobistoci z Arabii Saudyjskiej. Facet zosta sfotografowany w ku razem z dziwk. Tej ostatniej polecono, by tak si ustawia, aby obiektyw obj twarz Saudyjczyka -i miejsce bezporedniego stosunku seksualnego. Mosad pokaza potem Saudyjczykowi te dowody seksualnych eskapad, proponujc wspprac. Ale ten, gdy tylko obejrza zdjcia, zamiast przerazi si, a podskoczy z radoci: To wspaniae! Wezm dwa z tych, i trzy z tamtych". I wyjani, e chce te zdjcia pokaza wszystkim swoim przyjacioom. Naturalnie, w tym wypadku z werbowania wyszy nici. W dalszym cigu trwania kursu zajmowalimy si grupami wywiadowczymi w rnych krajach arabskich. Odbylimy wiele rozmw z funkcjonariuszami bezpieczestwa w hotelach, poznajc ich punkt widzenia w interesujcych nas sprawach. Mielimy czsto dziaa w hotelach, musielimy wic nauczy si, jak unika zachowa, ktre mog na nas zwrci uwag. Przy czym czsto chodzi o drobiazgi. Na przykad, jeli pokojwka puka i wchodzi, a rozmowa nagle si urywa, najprawdopodobniej dziewczyna da zna hotelowym funkcjonariuszom bezpieczestwa, e w pokoju co si dzieje. Jeli natomiast rozmowa toczy si dalej, jakby nikogo obcego nie byo, nie daje si adnych podstaw do podejrze. 142

Wysuchalimy te ca seri wykadw o wszystkich policjach w Europie. Analizowalimy je. starajc si je zrozumie, uczylimy si ich silnych i sabych punktw. Zapoznalimy si z bomb islamsk, odwiedzilimy rne bazy wojskowe oraz zakady nuklearne w orodku badawczym w Dimona, na pustyni Negew, ok. 40 mil (l mila = 1609,31 m) na pnocny wschd od Beer Szewy. Oficjalnie by on pocztkowo przedstawiany jako fabryka wkiennicza, potem ,,stacja pomp". Ale w grudniu 1960 r. CIA otrzymaa z U-2 (amerykaski samolot szpiegowski dokonujcy zdj z wysokoci niedostpnej wwczas dla normalnych samolotw t.) fotografie ukazujce, e znajduje si tam reaktor atomowy. Zwiedziem te podobne zakady w Nahal Sorek, na terenie bazy lotniczej na poudnie od Tel Awiwu. Znajduje si tam mniejszy reaktor, nazywany KAMG (Kur Gamy Le Machkar, czyli Badawcze Urzdzenie Nuklearne). Kiedy w 1960 r. tajemnica zakadu zostaa ujawniona, premier Dawid Ben Gurion owiadczy, e jest to izraelski orodek atmomowy sucy pokojowym celom. W rzeczywistoci mg on by wszystkim, tylko nie pokojowym. W latach 19761985 pracowa w Dimona Mordechai Vanunu Izraelczyk pochodzcy z Maroka. W 1986 r., przed wyjazdem do Australii, ogosi, e przeszmuglowa aparat fotograficzny i zrobi 57 zdj w supertajnej, umieszczonej gboko pod ziemi czci zakadw. Mia si

tam wtedy znajdowa odpowiednio przygotowany pluton wystarczajcy do wyprodukowania 150 nuklearnych lub termonuklearnych adunkw. Vanunu potwierdzi rwnie, e Izraelczycy pomogli Afryce Poudniowej w przeprowadzeniu dowiadczalnej eksplozji adunku nuklearnego we wrzeniu 1979 r. nad nie zamieszkanymi wyspami Ksicia Edwarda i Marion na poudniowym skraju Oceanu Indyjskiego. W wyniku procesu sdowego przeprowadzonego w Jerozolimie za zamknitymi drzwiami Vanunu, oskarony o szpiegostwo, zosta skazany na 18 lat wizienia. Mosad zapa Vanunu, gdy ten, zwabiony przez pikn agentk, uda si jachtem w rejs po Morzu rdziemnym, w pobliu woskiego wybrzea. Londyski dziennik ,,Sunday Times" gotw by opublikowa relacj Vanunu i zrobione przez niego zdjcia, ale Vanunu zosta porwany, potajemnie przewieziony statkiem do Izraela, postawiony przed sdem, ktry przeprowadzi szybk rozpraw i skazany. W istocie porwanie to nie byo powodem do dumy. Vanunu nie stanowi jakiego niebezpieczestwa, bowiem praca, jak si zajmowa bya publicznie znana. 143 Moje osobiste obserwacje w Dimona potwierdzaj, e opis Vanunu by bardzo dokadny. Co wicej, rwnie jego interpretacja znanych mu faktw bya prawidowa. Ujawni bowiem, e konstruuje si tam bomby, ktre mog by uyte, jeli zajdzie taka potrzeba. To bya prawda. Nie

byo take tajemnic w Instytucie, e pomagamy Afryce Poudniowej w realizacji programu nuklearnego. Zaopatrywalimy ich przecie w wikszo sprztu wojskowego. Szkolilimy rwnie ich specjalne jednostki. Wsppracowalimy z nimi latami. cise rodki bezpieczestwa, podobne tym w Dimonie, byy take zastosowane dla rakiet ziemia-powietrze Hawk i Chapparal. To brzmi jak art, ale kiedy odwiedzilimy wyrzutnie Hawk, rakiety wanie rdzewiay. Rakiety te sprzedali nasi pniej Iranowi. Byo z tego duo miechu. Modsi katsa uczyli si take o midzynarodowych systemach telekomunikacyjnych, szczeglnie o kablu rdziemnomorskim koczcym si w Palermo na Sycylii. Tu kabel ma poczenie z satelitami przekazujcymi wikszo arabskich rozmw, telexw itp. Izraelska jednostka 8200 podczya si do tego systemu i uzyskaa dostp do prawie wszystkiego, co wysyaj Arabowie. Co dwa tygodnie sporzdzalimy na kursie co w rodzaju wzajemnych charakterystyk. Kady musia ustala kolejno swoich kolegw w rnych kategoriach, jak zdolno dziaania, wiarygodno, niezawodno, yczliwo, serdeczno itp. Ja na tym nie wychodziem najgorzej, ale to nie byo uczciwe. Zakadao si, e nie powinnimy zna wynikw. Ale znalimy

je. Jeli si kogo nie lubio, oczywiste, e umieszczao si go na kocu. Jako e wszyscy bylimy troch nieufni, Yosy, Heim i ja sprawdzalimy sobie wzajemnie te listy, by upewni si. e nie ryzykujemy. W kocu bylimy ju gotowi do ostatecznej prby. Po dwch tygodniach mielimy si sta cakiem opierzonymi katsa. Rozdzia VIII Powitanie i poegnanie W przeddzie rozpoczcia naszych dwutygodniowych kocowych wicze zadzwoni do mnie mj kolega z kursu Jcrry S. Nie przypuszczaem wwczas, jakie skutki przyniesie ten pozornie niewinny telefon. Jerry by obywatelem amerykaskim. Ten szc/upy, 32-letni wtedy mczyzna mia brod, wsy i siwiejce w losy. Prawnik z zaw odu. pracowa kiedy v prywatnym biurze prawnym Cyrusa Vance'a sekretarza stanu w administracji prezydenta Jimmy'ego Carlera. Swego czasu bylimy zJerrym przyjacimi, cho znaem pogoski o tym, e jest homoseksualist. On sam opowiada kiedy, e ma dziewczyn, ktra przyjechaa ze Stanw i mieszkaa razem z nim. ale musiaa wrci, gdy bya matk.

Nikt jednak jej nie widzia, std pogoski. Jerry bywa u mnie w domu. a ja u niego. Czsto pomagaem mu w maskowaniu si. Czasem si sprzeczalimy. ale bylimy dobrymi kolegami. Nie byo wic niczym dziwnym, gdy zaprosi mnie do siebie. Powiedzia, e chce porozmawia, a lak/e co mi pokaza. Zaproszenie przyjem, bo niby dlaczego nie? Kiedy do niego przyszedem, przygotowa nam swj ulubiony napitek mieszank wdki, lodu i rozgniecionych truskawek. Mam co, co chciabym, by zobaczy, powiedzia, poczer woy kaset do magnetowidu ale przedtem musz ci powiedzie, e z pewnego wewntrznego rda bd ju wiedzia przed kadym wiczeniem, czy jestemy ledzeni, I bd mg ci mwi, kiedy i gdzie jestemy ledzeni. Ju nie musimy si tym przejmowa. Jerry, bd szczery odpowiedziaem. Nie przejmuj si, jak mnie ledz. Nawet to lubi. To jest ekscytujce. Slucri.ij. Mwiem ju o tym z Ranem H. (inny kolcg;! z klasy. ktry mia powane trudnoci z APAM) i ucieszy si. VS Wlt.1111.1 </pl.'L'-l 145

Nie dziwi si. Ale komu waciwie robicie przysug?, , Suchaj, przecie wci musisz odgadywa, w jaki sposb ci ledz zauway Jerry z wyran irytacj. Okay, Jerry, rb jak chcesz. Mnie to nie obchodzi. Jeli uwaasz, e mi pomoesz, to dobrze. Ale skd masz tego rodzaju informacje? To kobieta, ktr rnie Icik. To jest ten synny numer cztery. Mam z ni may romans i daje mi te informacje. Bujasz... Wiedziaem, e mi nie uwierzysz. Sid wic tam, rozlunij si, a ja ci co poka... Kiedy Jerry przechodzi obok domu Icika i zobaczy wychodzc kobiet. Bya atrakcyjna, zjasnobrzowymi wosami i opalonym, wspaniaym ciaem. Jerry chwil j obserwowa i poszed do Icika. Jego ony nie byo w domu. Jerry podczas rozmowy nic nie wspomnia o kobiecie. Yarid. zesp, ktry zajmowa si bezpieczestwem w Europie, praktykowa swe techniki w Izraelu. Najlepszym sposobem sprawdzenia tych umiejtnoci byo ledzenie modszych katsa. W zespoach tych posugiwano si nie imionami, lecz numerami. Ludzie z y ariel me wiedzieli

jednak, kogo ledz. W przeddzie wskazywano im tylko punkt startowy i zdjcie ,,obiektu". Wspomniana kobieta nazywana bya numerem cztery. Jerry natkn si na ni podczas wczeniejszych wicze i chocia nie wiedzia wtedy, kim jest, wspomnia o niej w raporcie. Kiedy j zobaczy, gdy wychodzia z domu Icika, skojarzy znane mu obserwacje. Zapisa numer rejestracyjny samochodu, ktrym odjechaa. Z pomoc policyjnego komputera ustali jej nazwisko i adres. Postanowi wykorzysta zdobyte informacje. Wiedzia, co o nim si mwi i chcia zaguszy te pogoski. Zamierza rwnie dowiedzie si, kto bdzie ledzi go w okrelony dzie wicze, by ju nie zamartwia si o APAM. Nie by w tym mocny, a APAM byo niezwykle wane na kursie. Jeeli w tym zakresie si przepadnie, nie mona wyjecha za granic. W swoim mieszkaniu mia wszelki dostpny sprzt elektroniczny, a take due urzdzenie do wicze gimnastyczno-siowych nazywajce si Soloflex. Bya to awa z drkiem umocowanym w grnej czci wielkiej ramy. Podczas jednego z wicze zakada si na kostki ng gumowe uchwyty, ktre zaczepia si nastpnie na drku. Ciao zwisa gow w d. Hutanie w tej pozycji wzmacnia minie brzucha. Wrd sprztu, jaki posiada Jerry, znajdowaa si te kamera wideo ukryta w dyplomatce. 146

Urzdzenie to byo uywane podczas wielu wicze. W razie potrzeby mona byo je wypoyczy w Akademii. Filmy wykonywane przy pomocy tej kamery miay take swoje gwiazdy" i charakteryzoway si wysok jakoci obrazu i dwiku. Film, ktry pokaza mi Jerry, rozpocz si od szerokiego ujcia pokoju. Zasony byy zasunite, ale panowaa jasno. Byo to pomieszczenie z boazeri z jasnego drewna. Z boku sta duy st, a w rodku krlowa Soloflex. Najpierw Jerry i numer cztery" rozmawiali, potem zaczli si caowa i wzajemnie pieci. Powiczmy troch" powiedzia Jerry i zaoy paski gumowe na kostki ng kobiety, ktra ju dyszaa z podania. Jerry przymocowa j do drka. Kobieta zawisa gow w d. Nie wierzyem wasnym oczom. Boe, pomylaem, to nieprawda. Ale to bya prawda. Jerry stan za zwisajc kobiet, rozoy rce i powiedzia: Ta-da!" Bluzka kobiety zsuna si na gow, odkrywajc zupenie piersi. Jerry

cign bluzk, nachyli si, unis ciao kobiety. Zaczli si caowa. Potem woy rk pod majtki i pieci j. Po chwili zdj ubranie. Podczas ostatnich minut film ukaza kobiet, ktre nadal wiszc gow w d, robia mu minet, gdy on nago siedzia na awie. Kiedy to si skoczyo, zauwayem: Jerry, nie musiae chyba robi tego filmu, by skoni j do wsppracy. Prawdopodobnie nie. Ale pomylaem, e gdyby nie chciaa wsppracowa, to poka jej ten film i wtedy zgodzi si na pewno. To jest podniecajce, prawda? W jakim stopniu tak odpowiedziaem ostronie. Wiesz chyba, co opowiadaj o mnie w biurze? e jeste pedaem. Tak. To twoja sprawa. Nie jestem tu, by ciebie osdza. Widziae przecie, e nie jestem pedaem.

Jerry, dlaczego mi to mwisz? zapytaem z niepokojem. Suchaj, ja chc jednego i drugiego powiedzia. Jestem pewien, e bdziemy mieli zabaw, jakiej sobie nawet nie wyobraasz. 147 , Jerry. czyja waciwie rozumiem to, co mwisz? Mam nadziej, e tak! Byem jak zamroczony. Ogarna mnie wcieko. Wstaem z kanapy i podszedem do drzwi. Jerry, usiujc mnie zatrzyma, pooy mi rk na ramieniu. Doprowadzio mnie to do pasji. Odrzuciem rk i rbnem go. Nigdy mi si wczeniej nie zdarzyo, bym kogo tak mocno uderzy w odek. Zbiegem na d i wyskoczyem na ulic. Odetchnem wieym powietrzem. Biegem ze czterdzieci minut, a do Akademii, a byo tam chyba cztery do piciu mil. Nie czuem si w najlepszej formie. Pokaszliwaem, ale jako si trzymaem. W Akademii znalazem Itsika. Icik, musz ci co powiedzie. Z tym trzeba skoczy.

Chod do mnie. Opowiedziaem mu wszystko. Nie znaczy to, e mj wywd by cakiem jasny, bo troch pltaem si. Ale mona byo zrozumie. Powiedziaem przede wszystkim, e Jerry ma film wideo, na ktrym rnie jego dziewczyn. A take, e i na mnie mia chtk. Spokojnie, spokojnie odpowiedzia Ilsik. Zawioz ci teraz do domu. Podzikowaem, ale powiedziaem, e mam tu rower i sam pojad. Uwaaj. Powiedziae mi o wszystkim, a teraz zapomnij ostrzeg Icik. . Co to znaczy, e mam zapomnie? To, co powiedziaem, e masz zapomnie. Nie chc o tym sysze nigdy wicej. Jakie to plecy ma ten facet? Zapomnij o tym powtrzy Itsik. Nic ju nie mogem zrobi. Byo niewiarygodne, e Icik nie sprawdzajc niczego przeszed nad wszystkim do porzdku dziennego.

Okay, zapomn. Ale dam ci to wszystko na pimie. Z tym, e pjdzie to do komputerowej pamici. Dobrze. Zrb tak. Procedura, jakiej zadaem, polega na tym, e list wysany do kogokolwiek musi by umieszczony w zapiecztowanej kopercie i przekazany do komputera, gdzie wci pozostaje zapiecztowany. Ale adresat musi podpisem potwierdzi, e przeczyta, a komputer odnotowuje dat. Zamy, e katsa poinformowa przeoonych, i Syryjczycy maj uderzy za tydzie. Jednak informacja ta zostaa zlekcewaona. Wwczas, jeli 148 rzeczywicie by atak, szefowie zapytaj, dlaczego nikt ich nie ostrzeg. I wtedy katsa ma dowd, e przekaza odpowiednie informacje. W drodze do domu zatrzymaem si przy domu szefa bezpieczestwa Mousy M. Powiedziaem mu o wszystkim. Musisz zrewidowa program wicze i wyczy z niego t dziewczyn. Czy Itsik ju wie?

Tak. I co powiedzia? Kaza mi zapomnie. Wydaje mi si, e nie mog pozby si dziewczyny. Itsik dowie si w ten sposb, e mi powiedziae. Nastpnego dnia, a bya to poowa padziernika 1985 r., rozpoczy si kocowe wiczenia kursu. Polecono nam zainstalowa si w rnych miastach w trzech mieszkaniach po piciu w kadym. Jedna grupa w Hajfie, druga w Jerozolimie, a moja na drugim pitrze domu znajdujcego si koo kina Mugraby, w pobliu ulic Allenby i Ben Jehuda w poudniowej czci rdmiecia Tel Awiwu, w rejonie, gdzie wystaway prostytutki. Do mojej grupy oprcz Jerry'ego weszli Arik, Oded L. i Michel. Gdy rozpakowalimy si i zrobilimy wszystko co trzeba dla zapewnienia bezpieczestwa naszego mieszkania-stacji, dostalimy paszporty. Zabrano nas na lotnisko i kazano przej przez co i wszelkie kontrole, jakbymy dopiero przylecieli do Izraela. Ja miaem paszport kanadyjski. Pojechaem potem takswk do naszego mieszkania. Sprawdziem po

drodze lokalizacj publicznych telefonw. Miaem jeszcze sporo czasu do godziny 1.00, na ktr wyznaczono spotkanie informacyjne. Czasami wolno nam byo odwiedza wasny dom, gdy realizowalimy specjalne zadania, ale odbywao si to na zasadzie rotacji, tak by w nocy zawsze kto by obecny w mieszkaniu. Gdy wrciem do mieszkania, wszystko wygldao normalnie, jakby midzy mn a Jerrym nic si nie stao. Poza tym, e wiedziaem, i nie mog go nawet dotkn i nie jestem w stanie przed nim ochroni si. Jego plecy byy zbyt mocne. Otrzymalimy zadanie terenowe. Mielimy pj do Grand Beach Hotel na rogu ulicy Dizengoffa i Ben Guriona, naprzeciw ulicy, gdzie kiedy by Sheraton. Stary Sheraton przejli Amerykanie, gdy budowali 149 lotniska na pustyni Negew w ramach porozumienia z Camp David, w wyniku ktrych Izrael musia opuci lotniska wojskowe na Synaju. Telefonicznie zarezerwowaem pokj w Beach Hotel. Jerry mia spotka' swj kontakt" w westybulu tego hotelu. W baganiku samochodu kontaktu" znajdowaa si dyplomatka z dokumentami. Chodzio o to, by wyj i otworzy walizeczk, zrobi zdjcia dokumentw i woy walizeczk do samochodu tak, by nikt tych wszystkich czynnoci nie zauway. Mielimy ju kluczyk do samochodu, ktry mia sta na szstym

stanowisku parkingowym od wejcia do dawnego Sheratona. Okazao si jednak, e samochd zosta zaparkowany bliej, w miejscu doskonale widocznym dla odwiernego starego Sheratona. Jerry znajdowa si z ,,kontaktem" w westybulu hotelowym i zajmowa takie miejsce, z ktrego byo wida, jak przechodz z dyplomatk do windy. Po wykonaniu zdj w pokoju wrciem na parking, umieciem walizeczk w baganiku. Przedtem wytarem oczywicie wszdzie lady palcw. Przekazaem sygna Arikowi. Ten posa go dalej Jerry'emu, ktry mg ju pozwoli kontaktowi" na odejcie. Wszystko zostao przeprowadzone bez wiedzy ..kontaktu". Podczas caej akcji jedyn trudno sprawi nam fakt, e samochd by zbyt widoczny dla odwiernego starego Sheratona. Powiedziaem Arikowi, by wyj ze swego portfela wszystko prcz czci pienidzy i podszed do odwiernego, aby ten poszuka waciciela. W ten sposb odwierny zosta unieszkodliwiony i mogem wyj dyplomatk z baganika. Gdy ju zrobiem zdjcia, zszedem na d. Arik znajc imi odwiernego, zadzwoni do niego. Odwiernego wezwano do telefonu, a ja w tym czasie woyem dyplomatk na miejsce. Dwie godziny pniej wszyscy spotkalimy si w mieszkaniu. Bylimy pewni, e wszystko poszo dobrze. Po chwili nadeszli Itsik i Shai Kauy.

Opowiedzielimy, co i jak zrobilimy. Gdymy skoczyli, Jerry zwrci si do Itsika: Mam uwagi do zachowania si Wiktora". Osupiaem. Przecie przecignem samego siebie i nie mona mi byo nic zarzuci. Ale Jerry kontynuowa: Kiedy Wiktor pracowa dla Smerfw w K a i s a r ut, goci kilku Afrykaczykw wanie w tym hotelu. Przeprowadzajc wiczenie w tym samym hotelu, narazi ca operacj na ni ebezpieczestwo". 150 Chwileczk" przerwaem mu. wiczylimy Ju w kadym hotelu w tym miecie. Z zaoenia za wiczenie to odbywa si w Paryu, gdzie nie znam adnego hotelu". Itsik wysucha i zapisa w swoim notesie: suszna uwaga" Odwrciem si do Kauly'ego: Shai... Suchaj, nie wcigaj mnie w to odpowiedzia. Nastpnego dnia rozpoczem drugie zadanie. Pozwolio mi ono na pozostanie poza bezpiecznym domem przez kilka dni. Ju nie mogem wytrzyma wsplnego pobytu z Jerrym.

Miaem teraz nawiza kontakt z dyplomat brytyjskim, zajmujcym si konserwacj grobw onierskich w Izraelu (gwnie z czasw I wojny wiatowej). Mia on swoje biura w Ramlah na wschd od Tel Awiwu, gdzie znajdowa si duy cmentarz, oraz w ambasadzie brytyjskiej w Tel Awiwie. Shaback kilkakrotnie zapa tego czowieka, gdy zatrzymywa samochd przy szosie i robi zdjcia obiektw wojskowych. Istniay wic podejrzenia, e albo jest agentem wywiadu, albo dla kogo pracuje. Shaback poprosi nas, bymy go sprawdzili. Musiaem najpierw wymyle jaki pretekst do spotkania si z nim. Moe jeszcze raz film? Zamwiem pokj w hotelu Carleton, naprzeciw Marina przy ulicy Hajarkon. Poszedem nastpnie pod pomnik wzniesiony koo miejsca, w ktrym wojska brytyjskiego generaa Allenby przekroczyy podczas I wojny wiatowej rzek Jarkon, koczc w ten sposb czterowiekowe panowanie ottomaskie na Ziemi witej. Zapamitaem daty bitew i nazwy brygad, ktre tu walczyy. Pojechaem potem na rozlegy cmentarz brytyjski pod Hajf. Tam znalazem tablic nagrobkow z nazwiskiem onierza (McPhee), ktry walczy i zgin w owym czasie. Postanowiem wystpi jako kanadyjski biznesmen z Toronto. Miaem przedstawi swj zamiar zrobienia filmu o rodzinie, ktra przeniosa si do Kanady z Londynu. A jeden z czonkw tej rodziny poleg w walce o oswobodzenie Ziemi witej.

Najpierw zadzwoniem do biura w Ramlah i opowiedziaem swoj historyjk chrzecijaskiej Arabce, ktra przyja telefon. Daa mi numer telefonu mojego ,,obiektu w ambasadzie. Zadzwoniem, opowiedziaem znowu moj historyjk i wymieniem nazwisko McPhee, dodajc, e nie wiem, gdzie jest pochowany. Poinformowaem, e mieszkam w hotelu Carleton i chc si z moim rozmwc spotka. Nie byo z tym adnych kopotw. 151 Brytyjczyk pojawi si wraz z innym facetem i w trjk rozmawialimy przez dwie i pl godziny. Dyplomata by z zawodu malarzem pejzay i rzeczywicie chcia mi pomc. Da mi dokadne wskazwki, jak znale interesujcy mnie grb. Zapewni, e wszystko jest zgodne z przepisami i zaczlimy nawet omawia moliwo zatrudnienia go celem opisania wielkich bitew dla potrzeb filmu. Powiedziaem, e wkrtce wyjedam, ale skontaktuj si z nim w cigu miesica. Instrukcje, jakie otrzymaem, ograniczay si bowiem jedynie do nawizania kontaktu i otwarcia sobie drogi na przyszo. Moim nastpnym zadaniem byo nawizanie kontaktu z wacicielem sklepu pamitkarskiego przy ulicy Saaha Adin we Wschodniej Jerozolimie. Przewszyem cay ten teren, porobiem zdjcia z ukrytego aparatu i zaprzyjaniem si z facetem, ktry by z OWP. Wanie z tego powodu chciano si o nim dowiedzie czego wicej.

Przy kolejnym zadaniu Itsik zabra mnie do budynku mieszkalnego w Tel Awiwie, wyjaniajc, e w mieszkaniu na drugim pitrze znajduje si mczyzna, ktry ma teraz gocia. Ot mam z nim nawiza rozmow w cigu 20 minut. To chucpa odpowiedziaem. A co to jest chucpa? Musisz j bliej okreli obruszy si Itsik. Jeli nasrasz facetowi przed drzwiami, zapukasz i poprosisz go o papier toaletowy, to jest naprawd chucpa. Poszedem do pobliskiego sklepu i kupiem dwie butelki czerwonego wina Mouton Cadet. Przy wejciu do budynku przejrzaem spis lokatorw. Nacisnem guzik domofonu i powiedziaem, e mam paczk dla jakiej. kobiety. O, pewnie chodzi o Din usyszaem. Czy Dina jest matk zapytaem. Nie brzmiaa odpowied. Zadzwoniem do mieszkania Diny, ale szczliwie nie byo jej w domu. Wszedem do budynku i wspiem si na schody. To by jeden z tych

domw, gdzie idc do gry mija si wszystkie drzwi. Gdy doszedem n.i drugie pitro, gdzie znajdowa si mj ..obiekt", rzuciem jedn z butelek na ziemi. Rozleg si huk. Zapukaem do interesujcych mnie drzwi. Rardzo przepraszam powiedziaem. Przyszedem do Diny, ale jej nie ma. Upada mi butelka. Czy mog co dosta, by zrobi porzdek? 152 Gospodarz i jego go pomogli mi. Zaproponowaem wtedy otwarcie drugiej butelki. Siedziaem z nimi ze dwie godziny. Dowiedziaem si duo o yciu kadego z nich. A moja misja zoslaa wykonana. Tymczasem grupa z mieszkania w Hajfie zajmowaa si siami pokojowymi ONZ, gwnie Kanadyjczykami. Kanadyjczycy stanowili wietny cel. Byli oni przyjanie usposobieni i starali si by miymi ludmi. Czuli si w Izraelu jak w zachodnim kraju. Byo im tu dobrze, znacznie lepiej ni w jakim arabskim kraju. To znaczy, e jeli chcieliby si zabawi, to gdzie maj jecha? Moe do Damaszku? Wrd Kanadyjczykw byo kilku duvszanim (dosowniepierniki siy pokojowe ONZ opacane za przewz listw i paczek), ktrzy

dla nas przekazywali przesyki przez granic w obie strony. Dwa wiczenia polegay na wamaniu si do dwch siedzib policji: do gwnej kwatery Madoru przy ulicy Dizengoffw Tel Awiwie i do gwnej kwatery specjalnej policji ledczej w Jerozolimie. Niejaki Zigel sta na czele specjalnej jednostki ledczej w sprawach oszustw. Jedna ze spraw, nad ktr pracowa, nazywaa si .,brzoskwiniowymi aktami". Kiedy wamalimy si do siedziby tej policji, mielimy ze sob eksperta, ktry mwi nam, jakie dokumenty zabra. Afera ..brzoskwiniowa" doprowadzia do ledztwa, ktre objo rwnie wieloletniego ministra Josefa Burga z partii religijnej; nalea on do najstarszych czonkw parlamentu izraelskiego. Burg tkwi w yciu politycznym ju tak dugo, e powstaa nawet taka anegdota: Trzej archeolodzyAmerykanin, Brytyjczyk i Izraelczyknatknli si przypadkowo na grobowiec z mumi egipsk sprzed trzech tysicy lat. Kiedy grobowiec zosta otwarty, mumia zapytaa Amerykanina: Skd jeste?". Z Ameryki. To wielki kraj za oceanem. To najpotniejszy kraj na wiecie".

Nigdy nie syszaam o czym takim" odpowiedziaa mumia i zwrcia si do Brytyjczyka z takim samym pytaniem. Potem zapytaa Izraelczyka: A skd ty jeste? Z Izraela. A tak. Izrael. Znam. A czy Burg wci jest ministrem?" Nie wiem, co byo w tych dokumentach i czego dotyczyo ledztwo. Ale wiadomo, e zostao ono zainicjowane na prob urzdu premiera oraz e skoczyo si niczym z braku dokumentacji. Nie ma znaczenia, czy 153 chodzi o Begina, Peresa czy Szamira. Jeli tylko istnieje narzdzie, ktrym mona si posuy, jest ono wykorzystane. A Mosad zawsze to robi. Modsi katsama] w tym zakresie tylko kilka wicze. S to natomiast regularne zajcia dla tych, ktrzy szkol si dla neviot. Kiedy wiczenia wi si z ,,bezpiecznym miejscem", wybiera si jedno z nich. A kwatery policji s wanie bezpiecznymi miejscami". Nie mogem si pogodzi z tymi praktykami i pytaem, dlaczego to robimy, mimo e jest to sprzeczne z naszymi przepisami. Jestemy

bowiem przeznaczeni do pracy na zewntrz, a nie w kraju. Oren Riff, ktrego uwaaem za przyjaciela, odpowiedzia: Jeli szukasz czego, to rozgldasz si tam, gdzie to stracie, a nie pod latarni ". Sowa te odnosz si do historyjki o czowieku, ktry zgubi co w ciemnociach, ale poszed szuka pod latarni. Zapytany, dlaczego szuka tam, a nie w miejscu zguby, odpowiedzia, e w mroku nie dowidzi, natomiast widzi wietnie w jasnoci. Lepiej si zamknij i rb swoje, bo to nie twoja sprawa" pouczy mnie Riff. Opowiedzia potem historyjk o czowieku, ktry przyszed z pustyni i stan na szynach kolejowych. Usysza gwizd nadjedajcego pocigu, ale nie wiedzia, co to oznacza. Dojrza, jak co wielkiego zblia si do niego, ale nie wiedzia, e to pocig, ktry w kocu najecha na niego. Ale facet przey jako i po dugim pobycie w szpitalu wrci do siebie. Przyjaciele urzdzili mu przyjcie powitalne. Kto nastawi czajnik z wod na herbat. Kiedy ozwa si gwizd, w czowiek chwyci siekier, pobieg do kuchni i rozbi czajnik. Zapytany, dlaczego to zrobi, odpowiedzia: Trzeba zabi t rzecz, gdy jest jeszcze maa!"

Oren powiedzia mi te: ..Suchaj teraz. Przesta gwizda. Moesz gwizda, gdy bdziesz waniejszy ni ci. na ktrych gwidesz". Wcieky, rzuciem mu: Pocauj mnie w dup". I wyskoczyem z biura. Uwaaem, e mam racj. Gdy rozmawiaem z innymi chopakami w biurze, takimi maymi pionkami jak ja, zgadzali si ze mn. Ale nikt nie odway si otworzy ust, bo kady mia wyjecha za granic i to tylko go obchodzio. Przy takim nastawieniu zewsze si nawala. Kiedy zakoczylimy kurs w poowie listopada 1985 r. i stalimy si ju katsa a zabrao to razem trzy lata atmosfera bya tak za, e nawet nie chciao si nam robi okolicznociowego przyjcia. Oded nie przeszed, 154 ale zosta specjalist od cznoci w biurze europejskim. Rwnie Awigdor przepad. Za porednictwem Mike'a Harariego zosta zaangaowany do Ameryki Poudniowej jako podrczny. Michel zosta wysany do Belgii, a Agasy Y. do Kairu. Jerry otrzyma skierowanie do Tsafririm, do pracy z Araiehem Sherfem. Po raz ostatni syszaem o nim, gdy planowa

rozpoczcie w Jemenie operacji zmierzajcej do cignicia stamtd reszty ydw. Heim, Yosy i ja wyznaczeni zostalimy do pracy w Stacji Izraelskiej. Zaliczyem kurs bardzo dobrze, ale miaem kilku wpywowych wrogw. Na przykad szef cznoci, Efraim Halewi, nazywa mnie wrzodem na dupie". Jednake nadal byem planowany na Belgi, co stanowio wielki zaszczyt dla nowicjusza. Miaem doczy do grupy szturmowych katsa. To zirytowao Itsika. Poza wszystkim, innym nie byo tak wiele moliwoci. Gdybym pojecha, bybym, zablokowany na trzycztery lata. Tymczasem znalazem si w grupie skoczkw" pod kierownictwem Rana, ktry potem pojecha, do Egiptu w misji werbunkowej. Telewizja egipska nadaa antymosadowski film pt. Czowiek z prowokujcymi oczyma". Film zawiera wiele informacji wewntrznych o Mosadzie. Zamiast jednak odstraszy, wywoywa napyw ochotnikw do ambasady, ktrzy chcieli pracowa dla Mosadu. Dwa tygodnie po rozpoczciu pracy w Stacji Izraelskiej otrzymaem polecenie przekazania do Panamy, na adres podany przez Mike'a Harariego paczki, ktra przyleciaa samolotem El Al z Dalekiego Wschodu. Pojechaem do Suburu. Zdumiaem si, gdy na lotnisku odebraem wielk skrzyni o rozmiarach 6,5 x 10 x 5 stp. Bya pokryta plastikiem, a w rod-

ku znajdowao si wiele maych paczuszek. Trudno to byo zabra do mojego wozu. Wezwaem wic ciarwk, ^by przesyk przewie do biura, przepakowa j i nastpnie wysa do Panamy. Spytaem Ami Yaara, co jest w tych paczuszkach. To nie twoja sprawa. Zrb tylko, co ci kazano". Na lotnisku okazao si, e paczka nie zostaa zaadowana na samolot panamski, jak mi zapowiedziano, ale na izraelski samolot wojskowy. Zwrciem uwag, e to chyba omyka. Nie. Samolot jest wyczarterowany do Panamy" usyszaem w odpowiedzi. By to samolot transportowy Herkules. Po powrocie do biura poskaryem si. Wiedziaem, co wysyamy. Nie byem taki gupi. Nie bylimy porednikami w handlu broni z Dalekiego Wschodu. To mogy 155 by tylko narkotyki. Zapytaem, dlaczego musielimy uy do tego celu wojskowego samolotu izraelskiego. Odpowiedziano mi, e facet, ktry kieruje panamskim lotnictwem wojskowym, to HarariJaki wic problem? Syszano mnie, gdy przy lunchu w biurze wypowiadaem si przeciw wspieraniu tego typu dziaalnoci Harariego. W biurze mielimy te swego

rodzaju skrzynk skarg i zaale. Mona byo przekazywa je do komputera i szo to potem do wewntrznego bezpieczestwa. Swoj skarg, wniosem oficjalnie. Problem polega jednak na tym, e dostp do tego systemu, a wic i treci skarg i zaale, mieli wysi funkcjonariusze. Tak wic i Harari dowiedzia si o moich opiniach. To bya somka, ktra zamaa grzbiet wielbda. Moja akcja uderzya w saby punkt Harariego. Nie chcia jednak zaczyna ze mn, bo mielimy swoje porachunki w przeszoci. * Wkrtce zostaem wysany na Cypr. W istocie nie chciano mnie, ale Itsik zada tego. Byem tym rwnie zdziwiony co podniecony. Nie znaem nawet nazwiska mojego kontaktu. By to Europejczyk, majcy jakie zwizki z OWP, a jednoczenie handlujcy broni. Pomys polega na tym, eby zdusi to wszystko w zalku. Klienci Europejczyka byli handlarzami broni, i wyobraalimy sobie, e jeli si do nich dobierzemy, to pomyl, e wrobiy ich bojowe frakcje OWP. Moim zadaniem byo zapewni, by zamierzone osoby przybyy na okrelone miejsce w Brukseli w celu odebrania towaru. Zosta on skierowany na Bruksel, poniewa wanie tam Mosad wysa ju z Tel

Awiwu materiay wybuchowe i detonatory w bagau dyplomatycznym. Ze wzgldu na swj status brukselskie worki dyplomatyczne czsto s bardzo due. Odbiorcami byli kupcy z Belgii i Holandii. Operacja polegaa na tym, by wczy tych odbiorcw do ledztwa prowadzonego ju przez policj obu krajw. Naturalnie, policja chciaa dowodw. To wanie Mosad oczywicie bez wiedzy policji mia dostarczy tych dowodw. W realizacji tego planu mia uczestniczy Michel, ze wzgldu na swj znakomity francuski. Przewidywano, e bdzie dzwoni na policj z donosami, nasilajc swe doniesienia do chwili, gdy rzeczywicie dostawa znajdzie si na miejscu. Zatrzymaem si w hotelu Su Hali, z ktrego miaem widok na port w Larnace. Sprzt mia by przewieziony do Belgii i przeadowany do samochodu. 156 Wrczyem komplet kluczykw jednemu z ludzi na Cyprze, instruujc go, e zostanie powiadomiony, gdzie i kiedy bdzie mona zabra wz.

Chcieli, bym spotka si na Motylim Wzgrzu, ale ja uparem si, by przekazanie kluczy nastpio w hotelu. Policja belgijska zapaa tych ludzi na gorcym uczynku, gdy podeszli do samochodu. Wrd zapanych znajdowa si te czowiek, ktremu daem kluczyki 2 lutego 1986 r. Skonfiskowano 200 funtw eksplodujcego plastiku i 200 lub 300 detonatorw. Po tym wszystkim byem ju gotw do powrotu do domu. Nie zdawaem sobie jednak sprawy, e byem w rzeczywistoci wysany na Cypr w innym celu, aby wzi udzia w operacji, o ktrej miaem mgliste pojcie z czasw, gdy pracowaem na komputerze biurowym. Zgodnie z nowym rozkazem miaem pozosta w hotelu i czeka na telefon od funkcjonariusza M e t s a d a, ktry obserwowa lotnisko w Tripolisie, w Libii. Umwione haso brzmiao:,,Kurczaki wyleciay z klatki". Po otrzymaniu tej informacji co 15 sekund miaem j przekazywa przez radio. Sygna powinien by uchwycony przez znajdujcy si w pobliu kuter torpedowy i nastpnie przekazany do sztabu izraelskiego lotnictwa wojskowego. Miao ono ju w powietrzu samoloty czekajce, by zmusi do ldowania w Izraelu may libijski odrzutowiec pasaerski Gulfstream 11.

Owymi kurczakami" byli najbardziej twardzi i poszukiwani terroryci OWP, w tym: Abu Chaled Amii, Abu Ali Mustafa, Abdul Fatah Gxamen i Arabi Awad Ahmed Dibrii z Ludowego Frontu Wyzwolenia Palestyny Generalne Dowdztwo. Dibrii sta za porwaniem statku Achille Lauro". By on te jednym z tych, ktrzy tak wystraszyli amerykaskiego pukownika Olivera Northa, e zakupi on kosztowny system bezpieczestwa dla ochrony swego domu. Silny czowiek Libii, Muamaral Kadafi, zwoa do Tripolisu trzydniow konferencj tzw. Zjednoczonego Kierownictwa Si Rewolucyjnych Narodu Arabskiego. Byli tam przedstawiciele 22 palestyskich i innych arabskich organizacji. Zebrali si w twierdzy Kadafiego, w koszarach Bab al Azizia. Kadafi chcia odpowiedzie na manewry floty amerykaskiej u wybrzey Libii i uczestnicy konferencji zatwierdzili projekt utworzenia samobjczego oddziau komandosw w celu atakowania amerykaskich obiektw w Stanach Zjednoczonych i innych krajach, gdyby Stany Zjednoczone odwayy si dokona agresji przeciwko Libii lub innemu krajowi arabskiemu. 157 Dziki przeciekowi Mosad dowiedzia si te, e wysi funkcjonariusze OWP wylec wczeniej, i e trasa ich prowadzi przez poudniowo-wschodnie wybrzee Cypru do Damaszku. Mosad mia w Tripolisie dwch swoich lud/i, ktrzy zreszt wzajemnie nie znali si, co jednak jest

praktyk normaln w Mosadzie. Obaj tkwili przy telefonie. Jeden z nich obserwowa lotnisko. Po stwierdzeniu, e jacy ludzie wchodz na pokad samolotu, a nastpnie samego odlotu, mia przedzwoni do tego drugiego. Ten za mia powiadomi mnie. Do mnie naleao przekazanie wiadomoci drog radiow na kuter torpedowy. Przyjechaem na Cypr pod nazwiskiem Jason Burton. Poow drogi odbyem na odzi patrolowej, skd zabra mnie prywatny jacht. Jednak moja wiza wjazdowa gosia, e przyleciaem samolotem. Byo wtedy chodno i wietrznie. Od turystw nie przelewao si. Ale w moim hotelu znajdowao si kilku Palestyczykw. Po wykonaniu pierwszego zadania, gdy czekaem na telefon, nie miaem nic do roboty. Mogem wyj z pokoju, ale nie wolno mi byo opuci hotelu. Tak wic informowaem recepcj, by apano mnie na terenie hotelu, jeli bdzie jaki telefon. 3 lutego 1986 r. wieczorem zauwayem w westybulu pewnego mczyzn z ma brdk, wsami i siwiejcymi wosami. By bardzo dobrze ubrany, mia pozacane okulary, a na palcach prawej rki trzy wielkie piercienie. Wyglda na 45 lal. Nosi bardzo drogie buty skrzane i znakomicie uszyty, wietnej jakoci weniany garnitur.

Siedzia w westybulu przegldajc pismo arabskie, ale dostrzegem pod nim Playboya". Wiedziaem ju, e to Arab. Mona byo powiedzie, e uwaa si za bardzo wanego. Pomylaem, e skoro nie mam nic innego do roboty, to mog si z nim zaznajomi. Podszedem do niego i spytaem po angielsku; Czy mgbym zerkn na to pismo? Przepraszam odpowiedzia. Wie pan, chodzi mi o t dziewczyn pod spodem. Zamia si i unis pismo. Przedstawiem si jako brytyjski biznesmen, ktry wikszo ycia spdzi w Kanadzie. Po przyjacielskiej rozmowie postanowilimy wsplnie zje obiad. Czowiek ten by Palestyczykiem mieszkajcym w Ammanie i podobnie jak ja w obecnym wydaniu pracowa w firmie eksportowo-importowej. Lubi wypi i po obiedzie przeszlimy do baru, gdzie wstawi si. Podczas rozmowy wyraziem swoj sympati dla sprawy palesty-

158

skiej. Wspomniaem nawet, e straciem w Bejrucie sporo pienidzy z powodu wojny (w 1982 r.). Ci cholerni Izraelczycy" powiedziaem. Mj nowy znajomy opowiedzia mi o handlu, jaki prowadzi z Libi i w kocu rozluniony alkoholem i moj yczliwoci, powiedzia: Jutro wytniemy taki numer, e Izraelczycy bd je wasne gwno. Wspaniale! A jak to zrobicie? Wiemy z pewnego rda, e Izrael ledzi spotkanie OWP z Kadafim. Ale na lotnisku dokonamy pewnego wybiegu. Izraelczycy myl, e wszyscy ci z OWP zabior si razem na jeden samolot. A tak nie bdzie. Trudno byo mi utrzyma spokj. Nie oczekiwano ode mnie, bym kontaktowa si z Tel Awiwem, ale musiaem co zrobi. W kocu okoo pierwszej po pnocy opuciem mojego przyjaciela" i wrciem do pokoju. Zamwiem alarmowy numer. Zapytaem o Itsika. Nie ma go. Jest zajty. Musz z nim rozmawia. To pilne. Chc rozmawia z szefem tsometu. Niestety, on te jest zajty.

Zidentyfikowaem si przy pomocy mego szyfrowego imienia jako katsa. Mimo to co jest niewiarygodne nie mogem si przebi. Zadzwoniem wic do domu Araieha Sherfa. ale nie byo go. Zatelefonowaem wreszcie do przyjaciela z wywiadu marynarki wojennej, by da zna o mnie tam, gdzie s wszyscy jego szefowie w wojennym gabinecie" zorganizowanym przez jednostk 8200 w bazie lotniczej w Galilei. Wreszcie Itsik do mnie zadzwoni. Dlaczego mnie woasz a tutaj? Suchaj, caa sprawa jest trikiem. Ci faceci nie polec tym samolotem. Skd wiesz? Opowiedziaem ca histori. A Itsik skwitowa: To wyglda mi na wojn psychologiczn. Poza tym nie bye upowaniony do nawizywania jakichkolwiek kontaktw. Nie zawracaj mi gowy odpowiedziaem. Jak dotd, krzyczelimy tylko na siebie. To mieszne. Suchaj. Wiemy, co ma by zrobione. Wykonuj tylko swoj robot.

Czy pamitasz, co masz zrobi? Tak. Ale chc, by wiedzia o tym, co powiedziaem. Okay. A teraz rb swoje. 159 Tej nocy nie spaleni. A w poudnie nadesza szyfrowa informacja: Kurczaki wyleciay z klatki". Ale nieszczliwie dla Mosadu nie wyleciay. Oczywicie przekazaem wiadomo i zaraz opuciem hotel. Poszedem do portu, wsiadem na prywatny jacht, ktry zabra mnie na kuter patrolowy, l na nim popynem do Izraela. 4 lutego Izraelezycy zmusili prywatny odrzutowiec do ldowania w bazie lotniczej Ramat Dawid koo Hajfy. Pasaerami nie byy grube ryby z OWP. W samolocie znajdowali si syryjscy i libascy oficjele redniego. szczebla. Dla Mosadu i Izraela caa sprawa przeksztacia si w afer o midzynarodowym zasigu. Cztery godziny po przymusowym ldowaniu samolot polecia dalej. Siao si to jednak, zanim Dibrii na konferencji prasowej owiadczy: ..Niech wiat wie, e nie naley lata samolotami amen kaliskimi i izraelskimi. Od d/i nie bdziemy respektowa cywilnych pasa/erw. ktr/y kor/ostaj z tych samolotw".

W Damaszku minister spraw 'agranicznych Syrii Faruk al Szaraa zada /woania nadzwyczajnego posiedzenia Rady Bezpieczestwa ONZ. Odbyo si ono w tym samym tygodniu, ale USA zawetoway rezolucj potpiajc Izrael. Szef sztabu armii syryjskiej gen. Hikmat S/chabi zagrozi: Odpacimy si za t y-brodni. Ci, ktrzy j popenili, otrzymaj lekcj, ktrej ni^dy nie zapomn. To my wybierzemy sposb, czas i miejsce". Kadafi owiadczy za. e rozkaza swym siom lotniczym pr/cchwytywa izraelskie samoloty pasaerskie nad Morzeni rdziemn\m, zmusza je do ldowania \v Libii i dokonywa poszukiwa terrorystw izraelskich". Libia obwinila tez. VI Flot USA o udzia w operacji. Zakopotany premier Szimon Peres powiedzia w komisji obrony i spraw zagranicznych Kneselu (parlamentu t.), e poniewa byy informacje o obecnoci na pokadzie samolotu wysokiego rang Palestyczyka. poslanowilimy sprawdzi, czy rzeczywicie tam jest. Informacja b\la lego rodzaju, e dawaa nam mocn podstaw do naszej decyzji o przechw\ceniu (samolotu libijskiego)... Okazao si jednak, e by to bd. Natomiast minister obrony Icchak Rabin przyzna: Nie znalelimy lego. czego si spodziewalimy".

Podc/as l\ch wszystkich wydarze wci znajdowaem si jeszcze na kutrze wiozcym mnie do domu. Wkrtce dowiedziaem si, e wysi funkcjonariusze Mosadu to wanie mnie winili za t kompromitacj. Postarali si te, bym nie mia moliwoci obrony i dlatego nakazali kapitanowi kutra (znaem tego czowieka z czasw, gdy byem w marynarce wojennej), by w odlegoci ok. 11 mil od Hajfy spowodowa kopoty z silnikiem". Wanie piem kaw, gdy kuter zatrzyma si. Zapytaem kapitana, co si stao. Powiadomiono mnie, e mam kopoty z silnikiem" odpowiedzia. Tkwilimy tam dwa dni. Nie wolno mi byo skorzysta z radia. A kapitan by dowdc maej flotylli 11 kutrw i specjalnie zosta posany w tej misji. Przypuszczam, e obawiano si, i mgbym zastraszy jakiego modego faceta. Nic takiego nie mona byo zrobi z tym kapitanem. Zdoby sobie imi ju przed laty, pewnej mglistej nocy, kiedy na ekranie radaru dostrzeg mierdziela". Radio nie byo sprawne. Mogo nadawa, ale nic nie odbierao. Gdy cie zbliy si, kapitan ostrzeg: Zatrzymaj si, albo bd strzela". Ju mia wystrzeli z maego dziaka przeciwlotniczego, gdy z mgy wyoni si potny lotniskowiec klasy Nimitz, ktry zala kuter wiatem. Sama kotwica na Nimitzu bya wiksza od owego kutra.

Wszyscy si potem mieli z tego. Jednak nikt poza Arabami i Palestyczykami nie mia si po kompromitujcym przechwyceniu samolotu libijskiego. Kiedy wreszcie zezwolono mi na wyjcie na brzeg, Oren Riff powiedzia mi: ,,Nawalie tym razem". Zaczem wyjania, co si stao, ale przerwa mi: Nie chc o tym sysze". Staraem si o rozmow z szefem Mosadu Nahumem Admonym, ale nic z tego nie wyszo. Natomiast szef kadr Amiram Amon powiedzia mi, bym poprosi o zwolnienie ze suby. Odmwiem. Amon odpowiedzia: Okay, wemiesz wic swoje pobory". Poszedem do Riffa i powiedziaem, e nadal chc rozmawia z Admonym. A Riff na to: On nie tylko nie chce rozmawia, ale nie yczy sobie zetkn si z tob na korytarzu czy w windzie. A gdyby prbowa go zatrzyma poza budynkiem, bdzie to uwaa za atak na jego osob". Oznaczao to, e jego ochroniarz bdzie strzela. Rozmawiaem jeszcze z Sherfem, ktry jednak owiadczy wprost, e te nic nie moe zrobi.

Ale to inscenizacja zaprotestowaem. Nic nie szkodzi. Nic na to nie poradzisz. 11 - Wyznania szpiega 161 I tak opuciem Mosad. By to ostatni tydzie marca 1986 r. Nastpnego dnia mj przyjaciel z marynarki zadzwoni i spyta, dlaczego moje dokumenty zostay zabrane ze specjalnego miejsca, gdzie s trzymane, by oficerw Mosadu nie powoywano jak innych rezerwistw do suby wojskowej (w Izraelu sub tak odbywa si przez 30, 60 lub 90 dni w roku; podlegaj jej niezamne kobiety i mczyni do 55 roku ycia; czas suby zaley od rangi im jest wysza, tym czas ten jest duszy). Normalnie, gdy kto wychodzi z Mosadu, jego akta s wczane do dokumentacji rezerwistw, ale z zastrzeeniem, e osoby tej nie wolno wysya na lini frontu. Po prostu dlatego, e tacy ludzie za duo wiedz. Mj kolega, pozostajcy w bogiej niewiadomoci, dziwi si, dlaczego moje dokumenty zostay przeniesione. Przypuszcza, e ja o to prosiem,

bowiem zwykle procedura ta nastpuje pisze miesicy po opuszczeniu Mosadu. Ze mn zaatwiono to od razu. Co gorsze, do dokumentw doczony zosta rozkaz kierujcy mnie do suby cznikowej z armi Poudniowego Libanu (formacja kontrolujca poudniowy pas Libanu ssiadujcy z Izraelem; nie ma adnych zwizkw z dowdztwem armii libaskiej, jest natomiast zaopatrywana przez armi izraelsk t.). Skierowanie to dla mnie, byego mosadowca, rwnoznaczne byo z wyrokiem mierci. Uznaem, e poszo to wszystko za daleko. Opowiedziaem o tym Belli,-spakowaem rzeczy i zabraem si czarterowym samolotem Tower Air do Londynu, a potem lini TWA do Nowego Jorku. Po dwch dniach poleciaem do Omaha zobaczy si z ojcem. W dzie po moim wyjedzie z Izraela do mojego domu w Tel Awiwie przyszed rozkaz natychmiastowego stawienia si do wojska. Zwykle wezwanie przychodzi z 60-dniowym wyprzedzeniem, z dalszymi 30 dniami na przygotowanie si. Bella pokwitowaa wezwanie. Ale ju nastpnego dnia kto zadzwoni, pytajc, gdzie jestem i dlaczego nie stawiem si jeszcze do suby. Odpowiedziaa, e wyjechaem z kraju. Jak mg to zrobi? Przecie nie otrzyma zwolnienia z wojska"

oburzy si gos w suchawce. W istocie otrzymaem. Moe niezupenie od armii. Sam si zwolniem, uprawomocniem to i wyleciaem z klatki. Pojechaem na kilka dni do Waszyngtonu, by zapa kogo z Mosadu. Ale nie udao mi si. Nikt o kogo mi chodzio nie podszed do 162 telefonu, a ja nie chciaem mwi, gdzie znajduj si. Potem Bella przyjechaa do Waszyngtonu, a obie nasze crki poleciay do Montrealu. W kocu wszyscy osiedlilimy si w Ottawie. * Nie jestem pewien, czy moim problemem bya tylko gadatliwo. Jednake zrobili ze mnie koza ofiarnego i porzucili. I to byo najwaniejsze. I tu musz powrci do owego Palestyczyka na Cyprze, ktry opowiedzia mi o planowanym triku z samolotem w Tripolisie. Powiedzia mi jeszcze co, a mianowicie, e ma dwch przyjaci Arabw, ktrzy mwi po hebrjsku jak Izraelczycy. Wyroli w Izraelu i utworzyli w Europie firm ubezpieczeniow. Grali rol Izraelczykw z bezpieczestwa i werbowali Izraelczykw do pisania podrcznikw szkolenia podziem-

nych grup. To oczywicie byo czyste faszerstwo. Chodzio o zbieranie informacji. Sprawiali, e Izraelczycy rozmawiali z nimi swobodnie. Wspomniaem o tym paru osobom w biurze, ale usyszaem, e zwariowaem, e to niemoliwe, e co takiego nie istnieje, bo ju byyby tego straszne skutki. Pytaem, o czym waciwie mwi. Po prostu powinnimy ostrzec ludzi mwiem. Ale byli niewzruszeni. Palestyczyk tak otworzy si wobec mnie, bo wiedzia, e operacja zaraz nastpi. Znajdowalimy si przecie w hotelu w Larnace, a wic c mogo si sta? Nasz czowiek w Tripolisie rzeczywicie widzia palestyskich tuzw wsiadajcych do odrzutowca. Nie dostrzeg jednak, jak wysiedli, gdy samolot w drodze na pas startowy znajdowa si za hangarem. Moi przeoeni powinni zezwoli mi na utrzymanie kontaktu z owym Arabem. Niewtpliwie duo wiedzia. Ale nie miaem adnej szansy. Gdyby w Mosadzie wszystko byo normalne, moja informacja pochodzca przecie od katsa zostaaby potraktowana powanie. Moglibymy wwczas unikn wszelkich kopotw, a nawet wykorzysta posiadane wiadomoci do oszukania drugiej strony. Moglimy te co nieco przewidzie. Przecie ci ludzie (z OPW) srali w portki ze strachu przed nami. Czy mona wic pomyle, e ca pitk polec jednym samolotem? Zwykle ludzie ci dziaali w gbokiej konspiracji. Byli pomysowi i dowiadczeni. Powinnimy wiedzie, e to by trik.

Poza tym Mosad nie potrzebowa adnego porednika na Cyprze, by przekaza wiadomo. To, czego potrzebowa, to by kozio ofiarny. I takim si staem. 163 Moje problemy zaczy si jeszcze wtedy, gdy byem kadetem. Ale widocznie instruktorzy mieli nadziej, e wyrosn z tego i dostosuj si lepiej do caego systemu. Byem dobry w robocie i duo we mnie zainwestowano. Nie kady by przeciw mnie i dlatego trzeba byo dugiego c/asu, by uzna, e sprawiam tyle kopotu, i mona machn rk na to, co jestem wart. Prawdopodobnie sprawa z Jerrym bya t kropl. Niewtpliwie mia on za sob potnego protektora, ktry pracowa na niego. A rwnoczenie przeciwko mnie. Jasnym jest, e Mosad nie ceni ludzi, ktrzy maj wtpliwoci wobec systemu, albo wobec tych, ktrzy nimi kieruj. Wol ludzi, ktrzy posusznie akceptuj system i nawet posuguj si nim dla wasnych korzyci. Dopki co si nie wyda, nikt si tym nie przejmuje. A ja wiele dowiedziaem si podczas caego szkolenia i krtkiej kariery katsa. Prowadziem notatki i zbieraem liczne informacje o operacjach Mosadu.

Uczyli nas czsto ci, ktrzy sami przeprowadzali operacje Mosadu. Analizowalimy te operacje minuta po minucie, odtwarzalimy je wyjaniajc sobie kady szczeg. Poza tym miaem otwarty dostp do komputera Mosadu, co pozwolio mi zgromadzi ogromn wiedz o tej organizacji i jej dziaaniach. O wielu z nich teraz opowiem, przy czym chodzi o dziaalno dotychczas czsto zupenie nie znan. Rozdzia IX Strella 28 listopada 1971 roku czterech terrorystw zamordowao jordaskiego premiera Wasfi Tella, gdy wchodzi do kairskiego hotelu Sheraton. Tell, prozachodni Arab, zdecydowany prowadzi rokowania z Izraelem, stal si w ten sposb pierwsz ofiar bandy palestyskich mordercw zwanej Czarnym Wrzeniem", czyli po arabsku Ailul al Aswad". Nazwa pochodzi od miesica, w ktrym krl Jordanii Hussajn zgnit w 1970 roku partyzantw palestyskich w swoim kraju. Po zamachu na Tella ,,Czarny Wrzesie" bezspornie najskrajniejsza i najbardziej krwioercza grupa fedainw (arabskie okrelenie partyzantw) w krtkich odstpach czasu zamordowa piciu Jordaczykw zamieszkaych w Niemczech Zachodnich, ktrych oskara o szpiegostwo na rzecz Izraela. Nastpnie prbowa zamordowa ambasadora jordas-

kiego w Londynie. Umieci te adunki wybuchowe w fabryce w Hamburgu, ktra produkowaa czci skadowe do urzdze elektronicznych na sprzeda do Izraela oraz w rafinerii w Triecie, ktra, wedug zamachowcw, przetwarzaa rop dla ..prosyjonislycznych grup interesw" w Niemczech i w Austrii. 8 maja 1972 r. grupa zoona z dwch mczyzn i dwch kobiet opanowaa na telawiwskim midzynarodowym lotnisku Ld odrzutowiec Sabeny z 90 pasaerami i 10 czonkami zaogi na pokadzie. Starano si wymusi zwolnienie 117 uwizionych w Izraelu fedainw. Nastpnego dnia obaj mczyni zostali zastrzeleni przez komandosw izraelskich, za kobiety schwytane i skazane na doywotnie wizienie. 30 maja trzech opacanych przez fedainw ekstremistw japoskich uzbrojonych w pistolety automatyczne otworzyo ogie na lotnisku Ld zabijajc 26 i ranic 85 turystw. 165 5 wrzenia 1972 r., w szczytowym punkcie XX Igrzysk Olimpijskich w Monachium, oddzia Czarnego Wrzenia" wzi szturmem izraelskie pomieszczenia w wiosce olimpijskiej i zamordowa jedenastu sportowcw i trenerw izraelskich. Wynike z tego starcie z policj niemieck byo na ywo przekazywane przez telewizj na cay wiat. Czonkowie oddziau

pracowali ju przedtem w Niemczech. Tydzie przed otwarciem Igrzysk przyjechali oni, kady inn drog, do Monachium przywoc cay arsena kaasznikowwszturmowych karabinw konstrukcji rosyjskiej, pistoletw i granatw rcznych. Po trzech dniach Izrael odpowiedzia na to okruciestwo najwikszym nalotem od wojny 1967 roku. Wysano 75 samolotw z rozkazem zbombardowania tego, co wedug Izraela byo bazami partyzanckimi w Syrii i Libanie. 66 osb zostao zabitych i dziesitki rannych. Odrzutowce izraelskie zestrzeliy ponadto trzy samoloty syryjskie nad Wzgrzami Golan, gdy Syria strcia dwie maszyny izraelskie. Izrael wysia oddziay wojsk ldowych do Libanu, aby zwalczay terrorystw palestyskich, ktrzy minowali szosy w Izraelu. Wojska syryjskie zostay zgrupowane na granicy, na wypadek gdyby starcie zamienio si w otwart wojn. Izraelczycy, uprzednio ju powanie zaniepokojeni zewntrznymi dziaaniami przeciwko nim, doznali szoku, gdy 7 grudnia kontrwywiad Shinu Bet aresztowa 46 ludzi, ktrzy szpiegowali dla syryjskiego Deuxieme Bureau (G-2), bd wiedzieli o istnieniu siatki i nie meldowali o tym. Przyczyn tego osupienia by fakt, e czterech spord schwytanych na szpiegostwie dla kraju arabskiego byo ydami, a dwaj z nich, w tym przywdca Sabrami, Izraelczykami urodzonymi ju w kraju. Zaraz po Monachium premier Golda Meir zapowiedziaa zemst.

Bya wwczas siedemdziesiciokilkuletni babci. Uczcia ofiary masakry, publicznie zapowiadajc wojn odwetow, w ktrej Izrael bdzie wytrwale i skutecznie walczy na szerokim, niebezpiecznym, najwyszej wagi froncie". Znaczyo to, e Mosad ich dopadnie, czy, jak to si mwi, nikt nie ujdzie dugiego ramienia sprawiedliwoci izraelskiej". G. Meir podpisaa wyrok mierci na okoo trzydziestu piciu terrorystw z Czarnego Wrzenia", w tym na ich przywdc, byego wyszego oficera wywiadu Jassera Arafata Al Fatah Mohammeda Yusifa Nadara, znanego jako Abu Yusuf. Wrd skazanych by take barwny, ale brutalny Ali Hassan Salameh, ktrego Mosad nazywa ,,Czerwonym K-siciem" i ktry by autorem planu masakry monachijskiej, w czasie ktrej dziaa z terytorium Niemiec Wschodnich. Los jego speni si w 1979 roku w zamachu bombowym na jego samochd w Bejrucie. 166 Meir, ktra polecia Mosadowi wytropienie mordercw z Czarnego Wrzenia" i natychmiastowe zlikwidowanie ich po wykryciu, staa si sama gwnym celem terrorystw. Dla Mosadu oznaczao to spuszczenie z acucha kidonu, druyny zabjcw. Pierwsz wizyt zoyli oni po Monachium przedstawicielowi OWP w Rzymie, 38-letniemu Abdelowi Wa'ilowi Zwaiterowi, gdy 16

padziernika 1972 r. czeka na wind w kamienicy, w ktrej mieszka. Otrzyma z maej odlegoci 12 pociskw. 8 grudnia 34-letni Mahmoud Hamchari, gwny przedstawiciel OWP we Francji, przyj w swym mieszkaniu w Paryu telefon: Halo... Czy to pan Hamchari? Przy telefonie. Bum! Mosadowcy zainstalowali w jego telefonie materia wybuchowy, a gdy ten podnis suchawk i potwierdzi swoj tosamo, wywoai wybuch za pomoc urzdzenia zdalnie sterowanego. Hamchari zosta ciko ranny i zmar w miesic pniej. W kocu stycznia 1973 roku 33-letni Hussejn Al Baszir, wystpujcy jako szef Palmyra Enterprises" i posugujcy si paszportem syryjskim, uoy si do snu w swym pokoju na II pitrze hotelu Oympic w Nikozji. W kilka chwil pniej wybuch zdemolowa zarwno pokj, jak i Beshira, przedstawiciela Al Fatahu na Cyprze. Morderca umieci materia wybuchowy pod kiem, po czym na ulicy poczeka, a Baszir zgasi wiato i za pomoc zdalnie sterowanego urzdzenia spowodowa wybuch.

W mowie aobnej ku czci zabitego towarzysza Arafat przysig, e si zemci, ale nie na Cyprze, nie w Izraelu i nie na terenach okupowanych". Byo to jasne ostrzeenie, e planuje midzynarodow eskalacj bitwy terrorystw. W toku wojny odwetowej Goldy Meir, Mosad zabi okoo tuzina czonkw Czarnego Wrzenia". Kontynuujc t dziaalno Mosad zacz ogasza w miejscowych gazetach arabskich nekrologi podejrzanych o terroryzm czonkw OWP, ktrzy yli. Inni otrzymywali anonimowe listy, z ktrych wynikaa dokadna znajomo ich prywatnego ycia, szczeglnie erotycznego. Odbiorcom zalecano opuszczenie miasta. W Europie i na Bliskim Wschodzie wielu Arabw zostao te poranionych, gdy otwierali listy bomby, produkcji Mosadu. Niezalenie od intencji Mosadu wielu niewinnych wiadkw zostao poszkodowanych w tej kampanii odwetowej. Ale i OWP wysyao listybomby do funkcjonariuszy izraelskich i do 167 wielu osobistoci ydowskich w wiecie. Listy nosiy pieczcie pocztowe z Amsterdamu. 19 wrzenia 1972 r. 44-letni radca rolniczy w ambasadzie Izraela w Londynie, Ami Shachori, zgin na miejscu, gdy otworzy jeden z nich. W tym czasie wiele spord szeroko omawianych zamachw na ludzi Mosadu byo tylko tzw. pustymi pogoskami, kaczkami dziennikarskimi, czsto podrzucanymi do gazet przez sam Mosad, aby zwikszy

jeszcze zamieszanie w wiadomoci spoecznej. Klasycznym przykadem byo zastrzelenie 26 stycznia 1973 r. na najruchliwszej ulicy Madrytu, Gra Via, przedsibiorcy Moshe Hanan Yshai. Poinformowano opini, e by to katsa Mosadu, 37-letni Baruch Cohen i e zastrzeli go terrorysta z Czarnego Wrzenia", ktrego on ledzi. W rzeczywistoci nikogo nie ledzi, ale Mosad chcia, eby ludzie tak sdzili. Innym przykadem bya mier w listopadzie 1972 syryjskiego dziennikarza, 36-letniego Khodra Kanou. Mwiono, e by on podwjnym agentem, ktrego zastrzelono przy drzwiach mieszkania w Paryu, gdy ludzie Czarnego Wrzenia" sdzili, e przekazuje on Mosadowi informacje o ich dziaalnoci. Nie przekazywa, ale tak opisano w prasie to morderstwo. Bardzo duo pisze si o podwjnych agentach. W rzeczywistoci istnieje ich niewielu. Aby mc funkcjonowa w takiej roli, trzeba znajdowa si w trwaym rodowisku biurokratycznym. Jesieni 1972 roku Golda Meir szukaa sposobu, aby odwrci uwag Izraelczykw od okropnoci midzynarodowego terroryzmu i od trwajcej wci izolacji kraju po wojnie szeciodniowej. Potrzebowaa odmiany politycznej. Dawno przekazano ju yczenia premiera Izraela dotyczce audiencji u papiea Pawa VI w Rzymie. Gdy w listopadzie nadesza z Watykanu zgoda, Meir zlecia swym urzdnikom podjcie odpowiednich przygotowa.

Powiedziaa im jednak: Nie chc i do Canossy". Jest to popularne w Izraelu jak i w Europie powiedzenie nawizujce do wydarzenia z roku 1077 r., kiedy to cesarz Henryk IV witego Cesarstwa Rzymskiego upokorzy si idc jako zwyky pokutnik do papiea Grzegorza VII. Kazano mu wtedy czeka przed bram zamku przez trzy dni, zanim uzyska rozgrzeszenie. Stao si to symbolem aktu pokory. Postanowiono, e Meir odwiedzi Pary, gdzie wemie udzia w przewidzianej na 13 i 14 stycznia i ostro krytykowanej przez prezydenta George'a Pompidou nieoficjalnej midzynarodowej konferencji socjalistycznej. Na-

168 stpnie 15 stycznia zamierzaa na jeden dzie wpa do Watykanu i wreszcie przed powrotem do Izraela spdzi dwa dni z prezydentem Wybrzea Koci Soniowej, Feliksem Houphouet-Boigny. W cigu tygodnia od tej propozycji audiencja papieska zostaa ustalona, cho nie zostaa ogoszona publicznie. Tylko trzy procent ludnoci Izraela, czyli okoo stu tysicy ludzi, stanowi Arabowie chrzecijanie. Ale OWP ma dobre dojcia do rnych instytucji w Watykanie. T drog Abu Yusuf dowiedzia si o zamiarze Meir odwiedzenia papiea. Natychmiast wysa nastpujc

wiadomo do Ali Hassana Salameha, w Niemczech Wschodnich: Dobierzmy si do tej, ktra rozchlapuje nasz krew w caej Europie". (Depesza ta, jak i wiele innych materiaw zawartych w tej ksice, nie bya znana Izraelczykom do chwili, gdy zdobyli gr dokumentw OWP w czasie wojny libaskiej 1982 roku). Jak i kiedy zabi Meir, pozostawiono do uznania Czerwonego Ksicia". Ale decyzja zadania ciosu zostaa podjta, on za by zdecydowany j wykona. Meir bya najbardziej widocznym wrogiem Czarnego Wrzenia". Ale Yusuf widzia te w zamachu efektown okazj pokazania wiatu, e organizacja jest nadal potn si, z ktr naley si liczy. W kocu listopada 1972 r. londyska stacja Mosadu otrzymaa nieoczekiwany telefon od niejakiego Akbara, studenta palestyskiego, ktry czasem zdobywa troch gotwki sprzedajc informacje Mosadowi, ale ktry od dawna nie dawa znaku ycia. Jakkolwiek by ju,,zuytym" agentem, Akbar mia kontakty w OWP i prosi o spotkanie. Poniewa zbyt dugo nie by czynny, nie mia bezporedniej cznoci z adnym konkretnym katsa, jakkolwiek imiona, ktre wymienia, pozwalay go zidentyfikowa. Poproszono go o zostawienie numeru telefonu, pod ktry mona byo do niego zadzwoni. Jego haso brzmiao mniej wicej: powiedzcie Robertowi, e dzwoni Isaak" i numer telefonu oraz nazwa miasta, jakby by kim, kto normalnie pracuje w Paryu, ale teraz dzwoni z Londynu. Dyurny szybko przekaza jego zgoszenie do komputera i od razu stwierdzono, e jakkolwiek Akbar

rzeczywicie przyby do Anglii na studia majc nadziej, e oderwie si od gry wywiadowczej, to jednak by byym czarnym" (czyli arabskim) agentem. W teczce jego ustalono dat ostatniego kontaktu. Bya tam rwnie jego dua fotografia. Zwykle zdjcia byy oprawione, due na 169 grze i trzy poniej pokazujce kady profil osobnika oraz wygld z brod i bez. Przy najodleglejszych nawet kontaktach z OWP podejmuje si zawsze specjalne rodki ostronoci. Zastosowano wic bardzo cise dziaania zabezpieczajce, zanim katsa i Akbar spotkali si. Akbar udowodni, e jest czysty", po czym powiedzia, e dosta polecenie z OWP, aby uda si na spotkanie w Paryu. Podejrzewa, e chodzi o du operacj, jeli wzywano nawet kogo na tak niskim szczeblu jak on, ale w danym momencie nie mia adnych konkretnych informacji. Chcia pienidzy. By napity i podniecony. Naprawd nie chcia by ponownie zamieszany w to wszystko, ale sdzi, e skoro OWP wie, gdzie si znajduje, to nie ma wyboru. Katsa da mu pienidze i numer telefonu w Paryu, pod ktry ma zadzwoni. Poniewa trudno jest, szczeglnie w krtkim czasie, cign zespoy

z krajw arabskich, gdzie ponadto ludzie nie s obeznani z europejskim sposobem bycia, a wic atwo rzucaj si w oczy w europejskim otoczeniu, OWP czerpie swe posiki spord studentw i robotnikw mieszkajcych ju w Europie. Ludzie ci mog swobodnie podrowa, nie wywouj podejrze i nie potrzebuj wydumanych pretekstw. Dla tych samych przyczyn OWP korzysta czsto w pracy z usug europejskich ugrupowa rewolucyjnych, chocia ani im nie ufa, ani ich nie szanuje. Teraz przysza kolej na Akbara. Powiedzia, e w Paryu ma spotka si z ludmi z OWP przy stacji metra Pyramides. Paryska stacja Mosadu miaa posa kogo za Akbarem na to spotkanie, ale co im nie wyszo. Gdy przybyli na miejsce, Akbar i inni ju zniknli. Gdyby mosadowcy obserwowali spotkanie i sfotografowali je, to moe pomogoby to w rozplataniu skomplikowanej tkanki intryg, ktr namotaa OWP uparcie dc do zamordowania Meir. Pracownicy operacyjni OWP podruj po otrzymaniu instrukcji zawsze parami. Nakazuj to zasady bezpieczestwa. Jednake Akbar zdoa szybko zatelefonowa pod paryski numer, gdy jego partner wyszed do azienki. Powiedzia, e przewiduje si drugie spotkanie. Cel? pyta katsa Kto z waszych" brzmiaa odpowied. Nie mog teraz mwi". Suchawk odoono. Wszyscy wpadli w panik. Instytucje izraelskie w wiecie zostay

powiadomione, e OWP przygotowuje uderzenie. We wszystkich stacjach gorczkowo rozwaano, kto moe by celem. Ale jako e do podry Meir 170 byy jeszcze dwa miesice, a podr ta nie zostaa nawet publicznie ogoszona, nikt o niej nawet nie pomyla. Nastpnego dnia Akbar ponownie zadzwoni i owiadczy, e po poudniu wyjeda do Rzymu. Potrzebowa pienidzy i chcia si spotka, ale mia niewiele czasu, bo musia jecha na lotnisko. By koo stacji metra Rooseyelt, wic polecono mu dojecha do stacji Concorde i i pieszo w okrelonym kierunku, stosujc w nieco zmodyfikowany sposb znane zasady bezpieczestwa. Chciano si z nim spotka w pokoju hotelowym, ale tak zdawaoby si prosta czynno jak wynajcie pokoju, wcale nie jest prosta w zawodzie szpiega. Potrzebne s dwa ssiadujce pokoje, gdy w jednym umieszcza si aparatur rejestrujc spotkanie i dwch uzbrojonych pracownikw ochrony, ktrzy pilnuj przy drzwiach, gotowi wpa do drugiego pokoju, gdyby agent wykona choby najdrobniejszy wrogi gest. Katsa powinien te z gry otrzyma klucz do pokoju, eby nie musia traci czasu w portierni. Poniewa Akbar musia zapa samolot do Rzymu i mia niewiele

czasu, porzucono pomys spotkania w hotelu i skontaktowano si na ulicy. Powiedzia, e niezalenie od tego, co to miaa by za operacja, zwizane Z ni byo przeszmuglowanie do Woch jakiego wyposaenia technicznego". Pniej okazao si, e ta pozornie niewinna informacja bya kluczem do rozwizania zagadki. Poniewa operacja naleaa do stacji paryskiej, postanowiono te wysa jednego agenta z Parya do Rzymu, eby zapewni tam kontakt z Akbarem. Dwm ludziom z ochrony polecono odwie Akbara na lotnisko. Zoyo si tak, e z braku w tym czasie dostatecznej liczby ludzi ochrony obaj towarzysze Akbara byli katsa. Jeden z nich, Itsik, by potem moim nauczycielem w Akademii Mosadu. Jednake dziaania, jakie podejmowa tego dnia, wcale nie byy wzorem do naladowania. Wprost przeciwnie. Przyjedajc z chronionego spotkania w chronionym samochodzie, Itsik i jego partner uwaali, e s czyci. Przepisy mwi jednak, e katsa maj si nie wczy po lotniskach, aby ich nie zobaczono, lub ewentualnie rozpoznano pniej przy innej operacji na lotnisku, lub w innym miejscu. Nie wychodz te nigdy z konspiracji, jeli teren nie zosta przedtem oczyszczony. Po przybyciu na Ory jeden katsa poszed na kaw, a drugi podszed z Akbarem do kasy i stoiska bagaowego, pozostajc z nim tak dugo, pki

171 si nie upewni, e student rzeczywicie odlatuje. Obaj agencji sdzili prawdopodobnie, e Akbar by jedynym Palestyczykiem leccym do Rzymu. Tak jednak nie byo. Po latach M osad ustali na podstawie dokumentw zdobytych w czasie wojny libaskiej, e inny czonek OWP zauway Akbara na lotnisku w towarzystwie obcego i zacz ich ledzi. Zobaczy go ze swym towarzyszem przy kawie. Jest to prawie niewiarygodne. Obaj mczyni powinni byli dawno opuci budynek lotniska. Co gorsza wszczli oni rozmow po hebrajsku. Syszc to czowiek OWP poszed prosto do telefonu i zawiadomi swoich w Rzymie, e Akbar nie jest czysty. Akbar i Mosad drogo zapacili za zaniedbanie Itsika i jego kolegi; Ali Hassan Salameh, znany lepiej jako Abu Hassan, i przezywany przez Mosad Czerwonym Ksiciem" by penym fantazji awanturnikiem, ktrego druga ona, libaska pikno Georgina Rizak, bya Miss wiata 1971 roku. Rwnie brutalny co wytworny, by dusz monachijskiego okruciestwa. Teraz postanowi uy rakiet Strella produkcji radzieckiej, zwanych w ZSRR ,,SA 7" i przezywanych przez NATO Graal", do wysadzenia samolotu Goldy Meir, gdy ten bdzie ldowa na lotnisku Fiumicino w Rzymie. Rakiety te, wzorowane na amerykaskich ,,Redeye", wystrzeliwane byy do celu z zawieszonej na ramieniu rcznej wyrzutni wagi 10,6 kg.

Rakieta way 9,2 kg. ma solidny trzystopniowy silnik odrzutowy i system naprowadzania oparty na podczerwieni. Zasig 3,5 km. Nie jest to rakieta zbyt skomplikowana, ale moe by zabjcza, gdy zda do celu kierujc si na rury wydechowe gorcych silnikw. Jeli uywa si jej do zwalczania bardzo zwrotnych i szybkich myliwcw odrzutowych, to jej maa elastyczno sprawia, i jest nieuyteczna. Ale jeeli kieruje si j przeciw takim duym, powolnym celom jak samoloty pasaerskie, staje si dla nich zgubna. Zdobycie tych rakiet nie stanowio problemu. OWP miao je w swoich obozach wiczebnych w Jugosawii. Wystarczao przeszmuglowa je do Woch, na drug stron Adriatyku. OWP posiadaa wwczas rwnie skromny jacht zakotwiczony nieco na pnoc od Bari, na wschodnim brzegu pwyspu, dokadnie naprzeciwko Dubrownika w Jugosawii, po drugiej stronie morza. 172 Salameh wczy si po rnych podejrzanych barach w najwikszym miecie portowym Niemiec, Hamburgu, a znalaz Niemca, ktry mia jakie pojcie o nawigacji i za pienidze gotw by zrobi wszystko. Nastpnie wynaj dwie kobiety spotkane w innym barze, ktre rwnie zainteresowane byy pienidzmi, a ponadto seksem, narkotykami i eglowaniem po Adriatyku. Niemcw przewieziono do Rzymu, a stamtd do Bari, gdzie wsiedli na

stateczek OWP zaadowany ywnoci, narkotykami i alkoholem. Polecono im uda si na ma wysp na wysokoci Dubrownika, poczeka, a jacy ludzie umieszcz w adowni kilka drewnianych skrzy, po czym powrci do miejsca nad zatok, na pnoc od Bari, gdzie spotka ich kilku innych ludzi i wypaci kademu po kilka tysicy dolarw. Powiedziano im te, e mog korzysta z wycieczki i przez trzy czy cztery dni oddawa si wszelkim ziemskim rozkoszom, jakich zapragn. Nie ma wtpliwoci, e to polecenie wykonali dokadnie i z zapaem. Salameh wybra Niemcw, gdy uwaa, e gdyby zostali zapani, wadze bd przypuszczay, e nale raczej do Frakcji Czerwonej Armii, czy innej tego typu organizacji anieli do OWP. Na nieszczcie dla nich Salameh nie mia zwyczaju cacka si z obcymi po zakoczeniu misji. Gdy Niemcy wrcili z przesyk pod pokadem, ludzie z OWP podpynli do nich na maych dkach, wyadowali towar", po czym zabrali ca trjk, podernli jej garda, wybili dziury w jachcie i zatopili go okoo wier mili (450 m) od brzegu. Strelly przeadowano do fiatowskiej ciarwki, po czym druyna OWP pojechaa z Bari do Avelino, a stamtd do Terraciny, Anzio, Ostii i wreszcie Rzymu. Unikali gwnych szos i jechali wycznie w dzie, aby unikn wszelkich podejrze. Tak dotarli do mieszkania w Rzymie, w ktrym miano przechowywa skrzynie z rakietami do czasu, gdy bd

potrzebne. W Bejrucie poinformowano natychmiast przywdc Czarnego Wrzenia". Abu Yusufa, e Akbar jest wtyczk w organizacji. Yusuf postanowi jednak nie zabija go natychmiast, co mogoby zagrozi caej operacji, lecz uy tej informacji dla zbicia Izraelczykw z tropu. Wiedzieli oni tylko, e si w nich mierzy. Ale nie wiedzieli jak, gdy Akbar niewiele wiedzia o operacji. Yusuf powiedzia do swoich pracownikw: Musimy zrobi tak, aby Izraelczycy zawoali, ach, to przecie o to chodzio". 173 Dlatego te 28 grudnia 1972 roku, niespena trzy tygodnie przed przewidzian na 15 stycznia wizyt Meir w Rzymie, ,,Czarny Wrzesie" zorganizowa napad na ambasad izraelsk w Bangkoku, ktry wwczas wyglda zupenie niezrozumiale. Bya to najwyraniej niedbale zaplanowana operacja. Wybrano dzie, w ktrym proklamowano w parlamencie ksicia Yajiralongkorna nastpc tronu. Ambasador izraelski, Rehevam Amir, jak wikszo korpusu dyplomatycznego, by obecny na ceremonii. Tygodnik Time" tak opisywa okupacj ambasady przy Soi Lang Suan: W gorcym, tropikalnym socu, w samo poudnie, dwaj mczyni

w skrzanych kurtkach przeleli przez mur otaczajcy posesj, podczas gdy dwaj inni dobrze ubrani, w ciemnych garniturach, weszli na teren ambasady spacerkiem przez gwne wejcie. Zanim wartownik zdy wszcz alarm, patrzy z przeraeniem w wyloty luf pistoletw maszynowych. Arabska grupa terrorystyczna Czarny Wrzesie, autor masakry monachijskiej, znw zaatakowaa". Rzeczywicie zaatakowaa. Jednake bya to wycznie dywersja. Arabowie przejli kontrol nad ambasad i wywiesili z okna zielono-bia flag palestysk. Pozwolili spokojnie opuci teren wartownikom i wszystkim pracownikom tajlandzkim, ale zatrzymali jako zakadnikw szeciu Izraelczykw, w tym ambasadora w Kambody, Shimona Avimora. Wkrtce piciuset policjantw i onierzy otoczyo budynek, a terroryci wyrzucili o okna ulotki, w ktrych domagali si, by Izrael uwolni w cigu 20 godzin 36 wizionych Palestyczykw. Po tym terminie grozili wysadzeniem ambasady wraz z wszystkimi znajdujcymi si w gmachu, cznie z nimi. Po jakim czasie pozwolono tajlandzkiemu wiceministrowi spraw zagranicznych Chartichai Choonhaven, marszakowi lotnictwa Dawee Chullasapya oraz ambasadorowi Egiptu w Tajlandii Moustafie el Essaway wej do ambasady i wszcz pertraktacje. Ambasador izraelski Amir pozosta na zewntrz, zainstalowa w niedalekim biurze telex i utrzymywa bezporedni kontakt z Gold Meir i jej rzdem w Jerozolimie.

Zaledwie po godzinie pertraktacji terroryci przyjli propozycj bezpiecznego opuszczenia Tajlandii w zamian za zwolnienie zakadnikw. Rzd tajlandzki ugoci ich kurczciem z curry i whisky. O wicie terroryci odlecieli specjalnym samolotem tajlandzkich linii lotniczych do Kairu. Towarzyszy im Essaway i dwch tajlandzkich negocjatorw wysokiej rangi. 174 W zwizku z rol, jak w caej sprawie odegra Essaway, tygodnik Time" zwrci w swym sprawozdaniu uwag, e by to rzadki wypadek wsppracy izraelsko-arabskiej"... jeszcze bardziej wyjtkowe byo to, e terroryci posuchali gosu rozsdku. W toku tego incydentu ludzie Czarnego Wrzenia" po raz pierwszy wycofali si. Oczywicie dziennikarze nie mogli wiedzie, e wszystko to byo od pocztku planowane. Nie wiedzieli te Izraelczycy. Poza jednym istotnym wyjtkiem, jakim by wczesny szef w mediolaskiej stacji Mosadu, Shai Kauy, wierzyli oni, e bya to wanie ta operacja, przed ktr ostrzega ich Akbar. Chcc upewni si, e Mosad uwierzy w t dywersj, ludzie z OWP polecili Akbarowi, zanim jeszcze rozpocza si sprawa tajlandzka, pozos-

ta chwilowo w Rzymie, motywujc to tym, e operacja przewidziana bya w kraju bardzo odlegym od zwykego pola bitewnego terrorystw w Europie czy na Bliskim Wschodzie. Akbar przekaza oczywicie t informacj Mosadowi. Gdy wic nastpi atak w Bangkoku, sztab w Tel Awiwie by nie tylko przekonany, e o t wanie operacj chodzio, ale radowa si, e aden Izraelczyk nie zgin ani nawet nie zosta ranny. W Mosadzie panowao wielkie poruszenie w zwizku z tym, e otrzymano ostrzeenie przed atakiem, ale nie ustalono jego miejsca. Jeszcze wiksze trzsienie ziemi panowao w Shabacku, odpowiedzialnym za bezpieczestwo ambasad i instytucji izraelskich za granic. Akbar by z pewnoci przekonany, e wanie Bangkok by od pocztku celem, poprosi wic swego katsa w Rzymie o kolejne spotkanie. Poniewa zasady bezpieczestwa Mosadu s bardzo drobiazgowe, Palestyczycy nie ryzykowali ledzenia Akbara w toku jego spotkania, gdy obawiali si, e zostan spostrzeeni. Bdzie to oznaczao dla Mosadu, i Akbar jest w OWP podejrzany. Gwnym zadaniem Palestyczykw byo teraz zaopatrywanie go w takie informacje, jakie chcieli, eby przekazywa Mosadowi. Uwaajc, e operacja jest zakoczona, Akbar chcia teraz pienidzy. Poniewa mia wkrtce wraca do Londynu, wic agent ze stacji londyskiej poleci mu przywie jak najwicej dokumentw OWP. Spotkanie miao si odby w maej wiosce na poudnie od Rzymu. Rozpoczo si jednak normalnym trybem. Wysano Akbara do rzymskiej tawerny

i przeprowadzono standardowe dziaania ochronne Mosadu. Natomiast wynik spotkania by zupenie niestandardowy. 175 Gdy Akbar wsiad do samochodu katsa i jak zwykle rzuci teczk na przednie siedzenie, czowiek ochrony szybko otworzy j. Wz natychmiast wylecia w powietrze. Zgin Akbar, katsa i dwch ludzi ochrony. Kierowca przey, ale by tak silnie poraniony, e pozosta na cae ycie kalek. Trzej inni mosadowcy jechali za nimi i jeden z nich przysiga pniej, e sysza przez swoje walkie-talkie, jak Akbar mwi przeraony nie otwierajcie tego", jakby wiedzia, e w teczce jest bomba, ale Mosad nigdy nie zdoa ustali, czy Akbar wiedzia, e jego teczka jest puapk, czy nie. Ludzie z drugiego samochodu wezwali zesp, w ktrym bya karetka szybkiej pomocy z lekarzem i pielgniark spord miejscowych sayanim. Ciko rannego kierowc i zwoki ich trzech kolegw szybko usunito z miejsca wypadku, a pniej przewieziono do Izraela. Zwglone zwoki Akbara pozostawiono we wraku samochodu, aby znalaza je woska policja. Okazao si, e zabijajc Akbara przed operacj Meir, OWP popenia

bd. Moga swobodnie czeka, a powrci on do Londynu. Nawet gdyby Mosad dowiedzia si, kto go zabi, nie byoby to wwczas dla niego takie wane. W tym czasie Meir przybya ju do Francji rozpoczynajc podr, w toku ktrej miaa dotrze do Rzymu. Ludzie Mosadu pokpiwali sobie z tego; e Meir nie zabraa ze sob ministra bez teki, Izraela Galili, z ktrym miaa od dawna flirt. Czsto odbywali oni swe schadzki w Akademii Mosadu, sprawiajc, e w caym Instytucie romans ten by szczeglnym tematem wesooci. Mark Hessner*), szef rzymskiej stacji, przyj bez zastrzee wydarzenia w Bangkoku za dobr monet jako podstp OWP, Shai Kauy w Mediolanie natomiast uwaa, e w caej tej sprawie co nie gra. Kauy by inteligentnym pilnym czowiekiem, ktry cieszy si zasuon opini pedantycznego badacza szczegw. Czasem byo to nawet obcienie. Kiedy na przykad przetrzyma piln depesz, eby poprawi bd gramatyczny. Najczciej jednak jego dokadno bya cenn zalet. Moliwe, e tym razem wanie upr Kauly'ego ocali ycie Goldy Meir. Kauy wielokrotnie studiowa wszystkie raporty dotyczce Akbara i zwizanej z nim dziaalnoci OWP. Sdzi, e identyfikowanie ataku w Bangkoku z tym, o czym mwi Akbar, nie ma sensu. Po c byo *) Patrz rozdzia IV.

176 szmuglowa materiay techniczne do Woch, jeli chodzio o Bangkok? Gdy Akbara zabito, Kauy sta si jeszcze bardziej podejrzliwy. Po c by go zabijali, gdyby nie wiedzieli, e jest agentem izraelskim? Ale rozumowa Kauy jeeli wiedzieli, to cay atak w Bangkoku musia by mistyfikacj. Brakowao mu jednak jakiego punktu zaczepienia dla podjcia dziaa. Biuro zrzucao odpowiedzialno za atak na londyskiego katsa twierdzc, e gdy zleci Akbarowi przyniesienie dokumentacji, nie ostrzeg go, jak zachowa si, aby nie da si zapa. Jeli chodzi o Hessnera, to jego osobista niech do Kauly'ego okazaa si w toku wypadkw powan komplikacj. Gdy jeszcze Hessner by kadetem w Akademii, zosta kilkakrotnie przyapany na kamstwach dotyczcych miejsc jego przebywania w czasie, gdy nie wiedzia, e jest ledzony. Raz zapa go wanie Kauy, ktry by wwczas jego instruktorem. Zamiast uda si na wyznaczone zadanie, Hessner poszed prosto do domu. Gdy Kauy zada od niego raportu, zoy opis zupenie odmienny od tego, co si naprawd wydarzyo. To, e nie zosta wtedy wyrzucony, byo znakiem, e mia w instytucji dobre, mocne plecy. Ale nigdy nie wybaczy Kauly'emu, e go zapa, za Kauy nigdy nie uwaa Hessnera za zawodowca.

Teraz, gdy wizyta Meir bya tak bliska, zasady bezpieczestwa stosowane byy szczeglnie ostro. Za Kauy odczytywa wci na nowo raporty, starajc si uoy brakujce klocki. Jak si czsto zdarza w takich sytuacjach, najpowaniejsz poszlak uzyska Kauy z najbardziej nieoczekiwanego rda. Pewna wielojzyczna i wielostronnie uzdolniona pani utrzymywaa w Brukseli mieszkanie do dyspozycji ludzi OWP, ktrzy potrzebowali tymczasowego schronienia w toczcej si wojnie przeciw Izraelowi. Bya to bardzo droga kurtyzana i pena wyobrani towarzyszka igraszek OWP. Mosad mia zaoony podsuch zarwno jej telefonu, jak i jej mieszkania. Tak wic nagrania rnych etapw zmysowej ekstazy jej i jej przyjaci stay si ulubion rozrywk pracownikw Mosadu na caym wiecie. Opowiadano sobie, e moe ona wydawa miosne jki co najmniej w szeciu jzykach. Zaledwie kilka dni przed zamierzonym przybyciem Meir do Rzymu kto Kauy podejrzewa, e by to Salameh, ale nigdy nie mg si o tym upewni powiedzia owej pani w brukselskim mieszkaniu, e musi 12 Wyznania szpiega 177

zatelefonowa do Rzymu. Osobie, ktra przyja telefon w wiecznym miecie, poleci oczyci mieszkanie i zabra wszystkie czternacie ciastek". Normalnie telefon do Rzymu nie wzbudziby podejrze, ale poniewa Meir miaa przyjecha, a Kauy ywi ju podejrzenia telefon sta si tym brakujcym klockiem, ktrego potrzebowa Kauy, aby ustali kolejny ruch. Urodzony w Niemczech, Kauy mia tylko pi stp i pi cali (ok. 165 cm) wzrostu, pstre rysy twarzy, jasnorude wosy i jasn cer. By osob skromn i nie byo mu dane imponowa zwierzchnikom. Dlatego by w drugorzdnej stacji w Mediolanie, podczas gdy Hessner w Rzymie. Gdy tylko Kauy przesucha tam brukselsk, natychmiast zwrci si do czowieka w cznoci, ktry z kolei porozumia si ze swym przyjacielem w wywiadzie woskim, Vito Michele. Kauy powiedzia, e potrzebuje natychmiast adresu okrelonego numeru telefonu. Kauy by w tsomecie i dlatego oficjalnie peni funkcj attache konsularnego i nie by znany miejscowemu bezpieczestwu jako katsa. Nie mg wic bezporednio zwrci si do Michele. Michele powiedzia jednak, e nie moe udzieli takiej informacji bez zezwolenia swego szefa, Amburgo Vivani. cznociowiec zwrci si wic do niego. Kauy nie interesowa si, jakimi

kanaami bezpieczestwo woskie ustalio potrzebn mu informacj. Dowiedzia si tylko, e mieszkaniec spod wskazanego adresu ma wyjecha nastpnego dnia. Mia wic bardzo mao czasu na wyledzenie mieszkania i zdecydowanie, czy ma ono cokolwiek wsplnego z operacjami OWP. Vivani zdoby adres, ale nie wiadomo dlaczego pracownik cznoci w Rzymie zamiast przekaza informacj od razu Kauly'emu w Mediolanie, posa j do stacji rzymskiej, ktra ani nie wiedziaa, jakie ona ma znaczenie, ani nie znaa antagonizmu HessnerKauy i przetrzymaa j a do dnia nastpnego. Kauy wreszcie sam wyledzi ten adres i zatelefonowa do stacji rzymskiej zalecajc skierowanie si do tego mieszkania, bo mogo mie jaki zwizek z wizyt Meir. Kauy wci jeszcze zgadywa. Ale by przekonyny, e wkrtce ma si wydarzy co krytycznego. Gdy Mosad dotar do tego mieszkania, byo ono ju puste. Przeszukanie go dao jednak cenny materia: urwany kawaek papieru, na ktrym widniaa podstawa pocisku strella" i kilka sw po rosyjsku objaniajcych przedstawiony mechanizm. Teraz Kauy zacz szale. Wiedzia, e niecae dwa dni przed przyjazdem premiera wszdzie znajdowali si ludzie OWP, bya wic 178

w toku jaka operacja. Jeeli tamci posiadali rakiety, a Meir miaa wkrtce ldowa w Rzymie, to trudno byo nie skojarzy tych faktw. Zawiadomiono wic Meir o istniejcym zagroeniu. Ale ona odpowiedziaa szefowi Mosadu: ,Ja mam si spotka z papieem, a ty i twoi chopcy macie zapewni, ebym bezpiecznie wyldowaa". W tej sytuacji Kauy poszed na spotkanie z Hessnerem, aby ustali, czy maj w to wcign miejscowe bezpieczestwo. Hessner, ktry prbowa prowadzi wasn rozgrywk, podzikowa Kauly'emu za pomoc, lecz doda: Twoja stacja jest w Mediolanie, a tu jest Rzym". I poradzi mu, eby sobie poszed. Oczywicie Hessner, jako szef stacji tsometu w Rzymie, automatycznie odpowiada za t spraw. Jeli kto z jego przeoonych w Izraelu chciaby j przej, musiaby po to przyjecha do Rzymu. Wtedy to nie nastpio. Dzisiaj prawdopodobnie nastpioby. Kauy bardziej troszczy si jednak o bezpieczestwo pani premier, anieli przejmowa si formalnoprawnym sporem. Powiedzia Hessnerowi, eby da temu spokj i zdecydowa, e zostaje. Wcieky Hessner skontaktowa si ze sztabem i poskary si, e Kauy wprowadza zamt do dowodzenia. Tel Awiw poleci Kauly'emu wyczy si ze sprawy i szybko wrci do Mediolanu.

Ale Kauy nie wyjecha z Rzymu. Mia ze sob dwch swoich agentw z Mediolanu, chocia w ten sposb zostawi swoj placwk ogoocon z ludzi. Owiadczy Hessnerowi, e bdzie tylko wszy wok i nie wlezie nikomu w parad. To rwnie nie zadowalao Hessnera, ale poniewa zaspokoi swoj ambicj kompetencyjn, posa cay swj personel na lotnisko i w jego okolice, aby zobaczy, czy uda si pokrzyowa dziaania terrorystw. Jednake OWP przypuszczajc, e Mosad moe nawet wicej wiedzie o jej planach, ni wiedzia naprawd, podja szczeglne rodki ostronoci. Jej ludzie udali si na noc na camping na play, pozostajc w swoich pojazdach. Tak wic nocna kontrola przeprowadzona przez Mosad we wszystkich hotelach i pensjonatach na Lido di Ostia, w jego okolicy oraz w znanych kryjwkach OWP nie daa rezultatw. Bya noc przed dniem przylotu premiera Izraela. Mosad zna wprawdzie zasig rakiet, a wic wiedzia, jak duy teren naley przeszuka przed ldowaniem samolotu Meir, ale by to teren bardzo duy. Okoo piciu mil (8 km) szeroki i 13 mil (ok. 21 km) dugi. Sprawa komplikowaa si jeszcze na skutek gupiej decyzji Hessnera, ktry postanowi nie informowa miejscowej policji o moliwym zagroeniu. 179 Strell mona odpali za pomoc zdalnego sterowania. Rakieta ma czujnik elektryczny, ktry uruchamia sygna. Po wystrzeleniu pocisk sam

zmierza do celu. Terroryci znali zapewne dokadny czas przylotu samolotu Meir, wiedzc od swych agentw, kiedy wystartowa z Parya i kiedy powinien wyldowa. Ponadto o tej porze dnia mia to by jedyny oczekiwany odrzutowiec El Al. W owym czasie urzdnicy Alltalia nazywali rzymskie lotnisko Leonardo da Vinci w Fumicino, ,,najgorszym lotniskiem na wiecie". Byo zatoczone. Panowao tam zamieszanie. Samoloty prawie zawsze spniay si, niekiedy nawet o trzy godziny. Lotnisko miao tylko dwa pasy startowe, a w szczycie sezonu musiao obsuy do piciuset samolotw dziennie. Oczywicie samolot Meir mia korzysta z najwyszego uprzywilejowania, ale nieustanne zamieszanie panujce na lotnisku bynajmniej nie stanowio pomocy dla pracownikw M osadu, ktrzy ganiali wok usiujc znale grup terrorystw i ich rakiety. Mogli oni przecie by wszdzie. Na samym lotnisku, w pobliskich hangarach lub na polach otaczajcych lotnisko. Przemierzajc lotnisko Kauy wpad na stacjonowanego w Rzymie katsa i spyta, gdzie s cznicy Mosadu (gdy to oni wanie, a nie sami katsa powinni byli w razie potrzeby zawiadomi policj wosk). . Co za cznicy? zdziwi si zapytany.

Czy chcesz przez to powiedzie, e nie ma ich tu? Kauy nie mg uwierzy. Nie odrzek rzymski agent. Kauy natychmiast zadzwoni do cznika w Rzymie i poleci mu zawiadomi Vivaniego o tym, co si dzieje: Uruchamiaj wszelkie potrzebne rodki. Potrzebujemy tu posikw". Poniewa na samym lotnisku nie byo wielu dobrych kryjwek, wydawao si najbardziej prawdopodobne, e terroryci znajduj si poza terenem wtaciwego lotniska, ale w takiej odlegoci, w ktrej samolot Meir znajdowaby si w zasigu ich rakiet. Szukali jednak wszdzie. Wkrtce przyczy si do nich Adaglio Maki z wywiadu woskiego. Maiti nie mia pojcia, e na miejscu znajdowao si mnstwo ludzi Mosadu. Znalaz si tam w wyniku informacji cznociowca rzymskiego, ktry przekaza, e wedug godnych zaufania ludzi OWP przygotowuje si do zestrzelenia nad lotniskiem rzymskim samolotu Meir. Atak mia by dokonany rakietami produkcji radzieckiej. (Zanim informacja ta zostaa 180 przekazana Wochom, musiao j zatwierdzi dowdztwo cznoci w Tel

Awiwie). W tym czasie terroryci podzielili si na dwie grupy. Jedna udaa si na poudnie od lotniska, druga na pnoc. Zabrali ze sob cznie dwanacie rakiet. Pniej okazao si, e to, i po caej operacji dwie rakiety spord czternastu ,,ciastek" pozostay nie rozliczone, miao due znaczenie. W omawianym momencie grupa pnocna ustawia ju kilka rakiet w polu przy swym dostawczym fiacie. Wkrtce jednak przeczesujcy teren czowiek Mosadu zauway ich. Krzykn. Oni otworzyli ogie. Powsta straszny zamt. Przybya policja woska i czowiek Mosadu, ktry jej nie oczekiwa, jako e wezwa j Kauy, a ponadto nie chcia, eby policja go zobaczya, uciek. W zamieszaniu jeden z terrorystw stara si uj, ale ludzie Mosadu, ktrzy obserwowali ca akcj, szybko go zapali, zwizali, wrzucili do samochodu i zawieli do jakiej szopy na lotnisku. Brutalnie i uporczywie bity terrorysta przyzna, i planuj zabicie Goldy Meir i doda chepliwie: Ju niczego nie moecie zrobi, aby temu zapobiec". Co ty sobie wyobraasz mwic, e niczego nie moemy zrobi?

Przecie mamy ciebie" odpowiedzieli mu mosadowcy i bili dalej. Kauy usysza przez swoje walkie-talkie, e wzito jeca. Natychmiast uda si do szopy. Dowiedzia si, e poza tym terroryst Wosi zapali jeszcze kilku z dziewicioma czy dziesicioma rakietami. Ale Kauy pamita telefon z Brukseli, w ktrym bya mowa o wziciu wszystkich czternastu ciastek". Problem sta wic nadal przed Mosadem, a do ldowania samolotu pozostawao tylko 30 minut. Gdzie s pozostae rakiety? Jeniec by ju nieprzytomny. Kauy pola go wod. Dla was to koniec rzek mu. Tym razem zawalilicie robot. Ona lduje za cztery minuty. Nie moecie ju niczego zrobi". Wasz premier ju jest martwy szydzi terrorysta ze swych przeladowcw. Nie zapalicie nas wszystkich". Najgorsze obawy Kauly'ego potwierdziy si. Gdzie tam w polu czekaa rakieta radzieckiej produkcji z imieniem Goldy Meir na pocisku. W tym momencie ktry z ludzi ochrony tak uderzy terroryst, e ten znw straci przytomno. Gdy go zapali, mia przy sobie urzdzenie 181

wybuchowe zwane skaczca Betty", ktrego terroryci czsto uywaj. W razie potrzeby umieszcza si je w ziemi jak min i przymocowuje za pomoc sznurka do krtkiego palika. Uoyli urzdzenie przy nim, zrobili duszy sznurek, wyszli z pomieszczenia i szarpnli za sznurek rozsadzajc czowieka na kawaki. Panowao niezwyke napicie. Kauy poczy si przez walkie-talkie z Hessnerem i zada, eby przekaza przez radio pilotowi Meir, aby opni ldowanie. Nie wiadomo jednak, czy tamten to zrobi. Wiadomo natomiast, e jeden z ludzi Mosadu, patrolujc w samochodzie obwodnic zauway nagle co dziwnego w stojcym przy drodze barku na kkach. Dwukrotnie ju przejeda koo niego, ale teraz, za trzecim razem, uderzyo go, e z dachu wzka sterczay trzy kominy, ale dymi tylko jeden. Terroryci pozbyli si waciciela barku, przewiercili dwie dziury w dachu i umiecili w otworach wyloty pociskw strella". Plan polega na tym, e gdy samolot Meir dostatecznie si zbliy i pocisk zacznie wydawa sygnay, wystarczy pocign spust i mniej wicej po 15 sekundach samolot bdzie zaatwiony. Nie tracc ani sekundy mosadowiec gwatownie zawrci na szosie i poprowadzi swj samochd prosto na barek przewracajc go i przygwa-

dajc pod nim terrorystw. Wysiad, stwierdzi, e byy tam dwie rakiety i e unieruchomi dwch terrorystw, po czym zobaczy samochody policyjne kierujce si w jego stron, wic wskoczy do swego wozu, zawrci i jak najszybciej uda si do Rzymu. Gdy tylko zawiadomi swych kolegw, wszyscy oni ulotnili si z terenu, jakby nigdy ich tam nie byo. Policja woska aresztowaa piciu czonkw ,,Czarnego Wrzenia". Stao si jednak tak dziwnie, e jakkolwiek zostali schwytani na gorcym uczynku, gdy usiowali rakietami zamordowa Meir, to jednak zostali po kilku miesicach zwolnieni i odlecieli do Libii. Rozdzia X Carlos 21 lutego 1973 roku Izraelczycy wysali dwa samoloty Phantom przeciwko nie uzbrojonemu Boeingowi 727 Libijskich Arabskich Linii Lotniczych, ktry lecia do Kairu, ale przypadkowo zszed z kursu. Samolot zosta zestrzelony. Ze 115 ludzi na pokadzie zgino 105. Nastpio to dokadnie w dwanacie godzin po zuchwaym rajdzie komandosw izraelskich w Bejrucie. Wysadzonono w powietrze rne urzdzenia OWP, zdobyto du ilo dokumentw i zabito rnych dowdcw OWP, w tym szefa Czarnego Wrzenia" Abu Yusufa i jego on.

Zestrzelenie samolotu cywilnego byo tragiczn pomyk. W tym czasie Izrael otrzymywa groby z zapowiedzi, e wypeniony bombami samolot poleci do Tel Awiwu. Nieszczsny Boeing lecia dokadnie nad jedn z najwikszych baz wojskowych na Synaju, a e nie mona byo porozumie si z szefem si powietrznych, decyzj zestrzelenia Boeinga podj jaki kapitan. Trwao jeszcze sze lat, zanim Mosad dopad Czerwonego Ksicia", ale zdecydowana osobista wendetta Goldy Meir wobec Czarnego Wrzenia" drastycznie zmienia rol Instytucji. Organizacja Wyzwolenia Palestyny staa si najwaniejszym odcinkiem pracy Mosadu. Nie byo to dobre, gdy zwracano mniej uwagi na innych wrogw, takich jak Egipt czy Syria, ktre nie tylko wrzeszczay o wojnie, ale rzeczywicie si do niej przygotowyway. Anwar Sadat potworzy w caym Egipcie komitety wojenne", ale Mosad powica prawie cay swj czas i rodki na terrorystw z Czarnego Wrzenia". 6 padziernika 1973 roku, zaledwie kilka miesicy po sprawie strelly" w Rzymie, szef izraelskiego wywiadu wojskowego gen. Eliahu Zeira twierdzi w toku informacji dla prasy w Tel Awiwie: Nie bdzie wojny". W czasie gdy mwi, wszed do sali jaki major i wrczy generaowi 183 depesz. Zeira przeczyta j i nie mwic ani sowa natychmiast wyszed

z sali. Egipcjanie i Syryjczycy zaatakowali. Zacza si wojna Jonu Kipur". Pierwszego dnia zgino piciuset Izraelczykw, a ponad tysic zostao rannych. Po kilku dniach Izraelczycy zdoali si pozbiera i zaczli odrzuca napastnikw. Jednake wojna na zawsze zmienia obraz Izraela jako siy niezwycionej. Zarwno w oczach obcych, jak i wasnych. Dziki Mosadowi premier Golda Meir wci jeszcze ya, ale jednym z nastpstw wojny bya jej dymisja zoona 10 kwietnia 1974 r. Shai Kauy wiedzia, e po zamachu na Meir istniay jeszcze nie rozliczone dwie rakiety strella". Niemniej jednak bezporednie zagroenie mino, on wrci do Mediolanu, a zmartwienia zwizane z wojn szybko przesoniy wszelkie inne problemy. W czasie incydentu na lotnisku policja woska bya niezmiernie zakopotana. Jak by nie byo, tu pod jej nosem prbowano zamordowa wybitn posta polityczn, a ona nie zrobia nic, poza tym, e jej funkcjonariusze przyjechali za pno i pozbierali resztki, ktre Mosad pozostawi po sobie. Wywiad woski nie podejrzewa nawet, e istnia plan zamordowania Meir. Wprawdzie szeroka opinia publiczna nie wiedziaa niczego o tym wydarzeniu, jednake w rodowiskach wywiadowczych wiedziano. Wosi poprosili wic Izraelczykw o nieogaszanie szczegw.

Mosad uwaa, e osiga pewne korzyci pomagajc drugiej stronie ukry co. Zawsze chtnie pomaga komu uratowa twarz tak dugo, jak dugo ten kto wiedzia, e dla Mosadu pozostanie idiot. Polecono wic AP, czyli Lohamah Psichlogit, wydziaowi wojny psychologicznej Mosadu, aby wymyli wersj osonow. W tym czasie stosunki midzy Izraelem i Egiptem byy niezwykle napite. Jednak Mosad by cakowicie zajty sprawami Czarnego Wrzenia", przegapiono bardzo wane oznaki wiadczce o przygotowaniach do wojny. Poniewa w kadym okrelonym momencie pracuje na wiecie tylko ok. 3540 czynnych katsa, skoncentrowanie si na obserwacji OWP majcej w swych licznych odamach tysice ludzi mogo cakowicie zaabsorbowa ich wszystkich i stworzy powan luk w ledzeniu innych wrogw Izraela. W kadym razie AP wymyli dla Wochw wersj osonow do opublikowania informujc jednoczenie o tym, co si naprawd wydarzyo, organizacje wywiadowcze Anglii, Francji i Stanw Zjednoczonych. W pracy wywiadw istnieje elazna regua zwana zasad trzeciej strony". Jeeli 184 na przykad Mosad przekazuje informacje CIA, to chocia obie organizacje czy dobra wsppraca, CIA nie moe przekaza tych informacji jakiej

trzeciej stronie", gdy pochodz one od innej organizacji wywiadowczej. Oczywicie zasad t mona obej parafrazujc jakie informacje i przekazujc je dalej. W czasie incydentu na lotnisku rzymskim i nastpujcych po nim dziaaniach osonowych Mosad czsto zaopatrywa CIA w wykazy radzieckiego wyposaenia wojskowego dostarczanego Egiptowi i Syrii. Spisy zawieray nawet numery seryjne rodzajw broni i numery seryjne poszczeglnych egzemplarzy. Miao to dwa cele: przedstawi Mosad w dobrym wietle jako organizacj, ktra potrafi zdoby takie informacje, oraz pomc w demaskowaniu rozbudowy si militarnych przeciwnika. Chodzio o to, eby pomc CIA w przekonaniu rzdu amerykaskiego, e naley zwikszy poparcie dla Izraela. CIA nie moga poda Kongresowi, skd ma te informacje, ale potwierdzaa w ten sposb t sam informacj przekazywan Kongresowi przez rne ydowskie lobby. Amerykanie uwaali Muamara al Kadafi z Libii za niebezpiecznego szaleca. W poowie lat siedemdziesitych wydawao si, e cay wiat pogra si w zamcie. Wszdzie pojawiay si mae, terrorystyczne ugrupowania rewolucyjne. We Francji istniaa Action Directe, w Niemczech banda Baader-Meinhoff, japoska Armia Czerwona, woskie Czerwone Brygady (ktre w 1978 r. zamordoway premiera Aldo Moro), w Hiszpanii baskijska ETA (ktra twierdzia, e zamordowaa w 1974 r. hiszpaskiego premiera Carrero Blanco) wreszcie okoo piciu organizacji

palestyskich. Nawet w Stanach Zjednoczonych pojawili si Weathermen i Symbionese Liberation Army, ktra w 1974 roku porwaa Patrici Hearst. W toku ruchawek wywoywanych przez te ugrupowania ofiar atakw bombowych pady liczne synagogi i inne instytucje ydowskie w Europie. Mosad uzna, e nadszed czas, by zrzuci odpowiedzialno za wosk eskapad na Egipcjan i Libijczykw, mimo e nie mieli z ni nic wsplnego. Mosad zdoby wykaz rakiet strella", ktre Wosi skonfiskowali. Byo ich cigle tylko dwanacie, ale mosadowcy uznali, e o dalsze dwie bd si martwi pniej. Mimo e Mosad wiedzia z przesucha terrorystw, e te konkretne rakiety pochodziy z Jugosawii, wczono ich numery seryjne do przekazywanych CIA spisw broni wysyanej przez Rosjan Egiptowi. Historyjka wymylona przez AP dla uytku publicznego we Woszech mwia, e terroryci, ktrzy wieli strelly", otrzymali t bro 185 z Libii, wyjechali w kocu grudnia 1972 r. samochodem z Bejrutu i przybyli promem do Woch. Skierowali si do Rzymu rzekomo w drodze do

Wiednia, gdzie mieli zaatakowa jaki ydowski cel. Tak okrn drog tumaczono tym, e atwiej jest wjecha do kraju zachodnioeuropejskiego z innego takiego kraju, anieli przechodzi kontrol celn wjedajc z kraju komunistycznego. Oficjalnie" woska policja aresztowaa terrorystw 26 stycznia 1973 roku za przewz materiaw wybuchowych. Od chwili nieudanego ataku na lotnisku trzymano ich w cisej izolacji i w tym czasie AP wymyli swoj historyjk. Jest rzecz nie do wiary, e po tym wszystkim policja woska zwolnia ostatecznie terrorystw. Najpierw dwch, a pniej pozostaych trzech. Tymczasem Amerykanie wprowadzili wszystkie dostarczone przez Mosad informacje do swego wojskowego systemu komputerowego. Kiedy Wosi ogosili wreszcie 26 stycznia, e aresztowali terrorystw i skonfiskowali ich uzbrojenie, oni rwnie przekazali CIA seryjne numery strelly, za CIA udostpnia je swemu wywiadowi wojskowemu. Owe numery serii zostay w ten sposb skonfrontowane z tymi, ktre Mosad wczy do spisu jako pochodzce rzekomo z ZSRR poprzez Egipt i Libi. Amerykaski komputer wykaza zgodno. Teraz Amerykanie naprawd wierzyli, e Rosjanie zaopatrzyli Egipt, ktry przekaza rakiety Kadafiemu, za ten uzbroi terrorystw. Byo to dla nich dalszym dowodem, e przywdca libijski jest wanie tym, za kogo maj go Stany Zjednoczone. Jedynym, ktry zna prawd, by Mosad.

Wydaje si, e gwn przyczyn, dla ktrej Wosi zwolnili terrorystw, bya obawa, e jeli sprawa znajdzie si przed sdem, prawda wyjdzie na jaw. Okazaoby si wwczas, e wywiad woski dopuci do tego, i grupa terrorystw bliska bya zamordowania wiatowej rangi przywdcy. Prawdziwy skandal. Mosad trapi si nadal tym, e nie mona byo si doliczy dwch rakiet. Natomiast Wosi byli bardzo zadowoleni. Ich kopotliwy niewypa pozosta tajemnic, za Amerykanie sdzili, e za ca spraw stoi Kadafi. Podczas gdy terroryci byli jeszcze w wizieniu, pracownicy bezpieczestwa z Shabacku przesuchiwali ich i stwierdzili, e Czerwony Ksi", Ali Hassan Salameh, rzeczywicie by w t spraw zamieszany. Tym energiczniej Mosad chcia si do niego dobra. 186 Policja woska pozwolia Shabackowi przesucha w Rzymie Palestyczykw. Najprawdopodobniej odbyo si to tak, e dwch funkcjonariuszy Shabacku weszo do pomieszczenia, w ktrym jeden wizie siedzia na krzele z rkami skutymi za plecami, nogi mia rwnie skute i kajdanki poczone acuchem. Przede wszystkim shabackowcy zadali, eby woscy policjanci opucili pokj: Jest to obecnie pomieszczenie izraelskie. Bdziemy odpowiedzialni za winia". W takiej sytuacji wizie musia

by bardzo przeraony. Przecie najprawdopodobniej przenis si do Europy, aby unikn tego, by kiedykolwiek wpa w rce Izraelczykw. Po zamkniciu drzwi oficerowie Shabacku powiedzieli chyba po arabsku co w rodzaju: Jestemy twoimi przyjacimi z muchbaratu" (muchbarat jest oglnym okreleniem, ktrego Arabowie uywaj dla okrelenia kadego wywiadu. Nazwy tej uywa wiele arabskich organizacji wywiadowczych). Na pewno chcieli mie pewno, e wizie wie dokadnie, z kim ma do czynienia i w jakiej znajduje si sytuacji. Nastpnie zdjli prawdopodobnie normalne kajdanki i zamienili je na duo ostrzejsze, te, ktre preferuj. S one zrobione z plastyku, wygldaj podobnie do plastykowych uchwytw wizytwek do bagau. S jednak duo mocniejsze i maj przy zamkniciach zamocowane mae yletki. W odrnieniu od normalnych kajdankw, ktre daj troch moliwoci poruszania si, te przylegaj cile, utrudniaj obieg krwi i sprawiaj silny bl. Po takim skuciu rk i ng winia oficerowie Shabacku zagadujc bez przerwy o jego smutnej sytuacji zaoyli mu prawdopodobnie jutowy worek na gow, odpili mu spodnie i wycignli narzdy. Gdy ju tak siedzia skuty, olepiony, z workiem na gowie i na wp obnaony, pokpiwali sobie prawdopodobnie: Czujesz si teraz jak w domu? No, to moemy zacz rozmawia".

Prawdopodobnie rozmowa potoczyaby si szybko, ale niestety Shaback nie mia pojcia, e winiowie zostan wkrtce zwolnieni. Dlatego zadawali mnstwo pyta dotyczcych Salameha. Tak wiele, e gdy tylko Palestyczycy zostali zwolnieni, Czerwony Ksi" dowiedzia si, e jest celem nr l Mosadu. W tym czasie Czarny Wrzesie" atakowa bardzo zdecydowanie. Nadal powszechnie uywa listw-bomb, za w caej Europie podkada adunki wybuchowe i nader regularnie dokonywa atakw granatami. 187 Przywdcom Czarnego Wrzenia" w Bejrucie tak samo zaleao na chronieniu Salameha jak Mosadowi na schwytaniu go. By ukochanym dzieckiem organizacji. Polecono mu wic znikn na jaki czas z pola widzenia. Przywdca Czarnego Wrzenia", Abu Yusuf, ktry kilka tygodni pniej mia zgin z rk komandosw izraelskich w czasie napadu na sztab bejrucki 20 lutego 1973 r., postanowi, e przynajmniej na jaki czas organizacja musi zastpi Salameha na stanowisku kierownika dziaa w Europie. Zdecydowano si na urodzonego w Algierii i dobrze znanego w eleganckim towarzystwie paryskim Mohammeda Boudic. Zorganizowa on nawet wasn komrk, ktr nazwa te komrk Boudia.

Boudia chcia skoordynowa dziaalno wszystkich grup terrorystycznych wystpujcych w Europie i utworzy z nich potn armi podziemn. Zorganizowa w Libanie szkolenie dla czonkw rnych grup i prawie z dnia na dzie utworzy wielk organizacj terrorystyczn, co w rodzaju izby rozrachunkowej wszystkich frakcji. W teorii by to dobry pomys. Ale trudno polegaa na tym, e organizacje OWP byy skrajnie nacjonalistyczne, podczas gdy wikszo pozostaych ugrupowa skadaa si z radykalnych marksistw. Islam i marksizm za po prostu nie pasuj do siebie. Boudia mia osobistego cznika, Palestyczyka nazwiskiem Moukharbel, ktry jedzi midzy Paryem i Bejrutem. W czasie napaci komandosw izraelskich na sztab Czarnego Wrzenia" w Bejrucie caa teczka Moukharbela wraz z jego zdjciem znalaza si wrd wielu dokumentw zdobytych i zabranych do Tel Awiwu. Tu zaczyna si rola katsa Mosadu, Orena Riffa. Sytuacja bya nagrzana do czerwonoci. Nie byo czasu na normalne, ostrone posunicia. Polecono wic, w czerwcu 1973 roku, wadajcemu jzykiem arabskim Riffowi, aby sprbowa zwerbowa Moukharbela metod frontalnego ataku. Mia si po prostu zwrci bezporednio do niego i zaoferowa mu wspprac. (Ta metoda ma due zalety. Niekiedy pozwala zwerbowa. Jeli si to nie udaje, moe na tyle przerazi, e czowiek, do ktrego si zwrcono, zaprzestanie pracy dla drugiej strony. Wreszcie mona sprawi,

eby jej zaprzesta, jak to miao miejsce z egipskim fizykiem Meshadem*). Moukharbel mieszka w eleganckim londyskim hotelu. ledzono go przez ptora dnia. Spenetrowano hotel. Wreszcie przyszed moment, ) Patrz prolog. 188 kiedy Riffmia podej do jego drzwi, gdy tylko Moukharbel powrci ze spaceru. Pokj jego przeszukano ju przedtem, eby sprawdzi, czy nie ma tam ukrytej broni. Nie byo. I nikt wicej tam nie mieszka. Gdy Moukharbel wraca do siebie, jaki mczyzna przypadkiem" wpad na niego w windzie, przy czym szybko sprawdzi, czy nie ma on przy sobie ukrytej broni. Moukharbel nalea do OWP, uwaano wic go za szczeglnie niebezpiecznego, ale poniewa podjto wszelkie rodki ostronoci moliwe w tych okolicznociach, Riff poczeka, a Arab wejdzie do swego pokoju, po czym skierowa si do jego drzwi. Przygldajc si bystro Moukharbelowi. aby upewni si, czy nie siga po bro, Riff szybko wyrecytowa jego personalia, zaczerpnite z akt Czarnego Wrzenia": nazwisko, adres, wiek wszystko, co tam byo podane. Nastpnie powiedzia: ,,Jestem z wywiadu izraelskiego. Gotowi jestemy paci panu okrg sumk. Chcemy, eby pan dla nas pracowa".

Moukharbel, przystojny, dowiadczony, kosztownie ubrany mczyzna, popatrzy Riffowi prosto w oczy, umiechn si od ucha do ucha i rzek: C ci tak dugo zatrzymywao?" Obaj mczyni porozmawiali chwil i umwili si na nastpne, bardziej oficjalne i lepiej zabezpieczone spotkanie. Moukharbelowi nie tyle zaleao na pienidzach, cho chcia ich take, ile na podw jnej osonie, tak e gdyby cokolwiek przytrafio si ktrej ze stron, on byby zawsze bezpieczny. Bya to dla niego przede wszystkim sprawa jego osobistego przeycia. A jeli obie strony chciay mu paci, to tym lepiej. Na dobry pocztek przekaza Riffowi wikszo adresw, pod ktrymi zatrzymywa si Boudia. Boudia uwielbia kobiety i mia kilka kochanek w rnych punktach Parya. Wiedzia, e jest celem dla Mosadu, uywa wic mieszka kobiet jako bezpiecznych lokali spdzajc kad noc w innym. Ale Moukharbel, ktry musia pozostawa w kontakcie z nim, zna te adresy. Gdy Riff przekaza je Metsadzie, departament zacz ledzi ruchy Boudii. Wkrtce dowiedzieli si, e zajmowa si on przekazywaniem jakich kwot na zbliajc si operacj. Adresatem by Wenezuelczyk, Iljicz Ramirez Sanchez, czowiek z bogatej rodziny, ktry studiowa w Londynie i w Moskwie, a teraz mieszka w Paryu i wykonywa jakie zadania dla OWP.

189 Metsada szybko stwierdzia, e Boudia by czowiekiem rozwanym. W takich sprawach organizacja wywiadowcza poszukuje zawsze pewnych punktw staych rzeczy, ktre obserwowany robi regularnie. Takiej pracy nie mona wykonywa pod wpywem chwilowego impulsu. Oto on: no to zabijmy go!" To si nie zdarza. Jeli si chce unikn wszelkich komplikacji, to musi to by robota planowa. Najbardziej niezmiennym zjawiskiem w postpowaniu Boudii byo to, e gdziekolwiek si udawa, zawsze jecha'swoim bkitnym renault 16. Mia te przy ulicy des Fosses St- Bernard jedno miejsce, ktre odwiedza czciej ni inne. Boudia nie wsiada do samochodu, zanim nie otworzy maski, nie zajrza pod wz, do baganika i do rury wydechowej sprawdzajc, czy nie ma tam podrzuconego materiau wybuchowego. Metsada zdecydowaa wic umieci w siedzeniu jego wozu min naciskow. Poniewa jednak nie chciano, eby Francuzi podejrzewali Mosad, sporzdzono specjalnie bomb wygldajc, jakby wykonana bya domowym sposobem. Wypeniona bya nakrtkami i ostrymi odamkami elaza, na spodzie miaa cik pyt metalow, eby, gdy zostanie nacinita, sia wybuchu kierowaa si w gr, a nie w d. 28 czerwca 1973 r. Boudia wyszed z domu, przeprowadzi swoj

normaln kontrol wozu, nastpnie otworzy przednie drzwiczki i skoczy na siedzenie. Gdy zamyka drzwi, samochd wylecia w powietrze. Zgin na miejscu. Sia wybuchu bya tak dua, e wiele nakrtek i odamkw elaza przebio jego ciao i wbio si w dach samochodu. Policja francuska, ktra znaa jego powizania z grupami terrorystycznymi, sdzia, e uleg wypadkowi, gdy przypadkowo wybuchy przewoone przez niego miny. Rne instytucje policyjne czsto ogaszaj takie wnioski, zamiast szuka innych wyjanie. JakkolwiekCzarny Wrzesie" nie mia bezporednich dowodw na to, e to Mosad zabi Boudi, to jednak wiedzia, e tak wanie byo. Zarzdzono wic natychmiast odwetowe zabjstwo jakiego Izraelczyka. Palestyskiemu studentowi Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles polecono, aby kupi bro i uda si do ambasady Izraela w Waszyngtonie. Uwaano, e kto cakowicie nie znany moe duo atwiej dokona zamachu i uciec ni kto, kto by ju w grupie terrorystycznej i moe by ledzony przez wywiad amerykaski. Tak doszo do tego, e l lipca 1973 r. nieznany mody czowiek zbliy si do zastpcy attache lotniczego ambasady pk. Yosefa Alona, zastrzeli go na ulicy i uciek. Zabjcy nigdy nie zapano. Mosad dowiedzia si o zwizku tego wydarzenia z operacj 190 Boudia" dopiero pniej, gdy zdobyto rne dokumenty w wojnie Jom

Kipur". Po zamordowaniu Boudii Moukharbel powiadomi Riffa, e Czarny Wrzesie" sprowadzi do Parya Wenezuelczyka Sancheza, aby pokierowa ich operacj europejsk. Mosad wiedzia o nim niewiele, ale szybko ustalono, e jego ulubionym pseudonimem by Carios Ramirez czy pniej po prostu Carios. Mia si on wkrtce sta jednym z najsynniejszych i budzcych najwikszy strach ludzi na wiecie. Ali Hassan Salameh nie by czowiekiem gupim. Usilnie pracowa nad zapewnieniem sobie bezpieczestwa osobistego. Chcia unikn dziaa Mosadu i jednoczenie przedstawi Izrael w zym wietle. Dogada si wic z ochotnikami, eby dali zwerbowa si Mosadowi poprzez dwie rne ambasady. Ich zadaniem byo przekaza Izraelczykom szereg dat i niejasnoci, ktre miay okreli jego ruchy, oczywicie nie te prawdziwe, ale takie, w ktre chcia, eby uwierzyli. Ostatecznie zaprowadzio to Mosad do maego miasteczka w Norwegii, zwanego Liliehammer, okoo 95 mil (150 km) na pnoc od Oslo. Tam jaki kelner w restauracji by niesamowicie podobny do Czerwonego Ksicia". Okazao si to dla niego fatalne. Szef M e t s a d y Mik Harari kierowa operacj przeciwko Salamehowi. Salameh zorganizowa spraw tak, e. gdy kelner, ktry niczego nie podejrzewa, obserwowany by przez Mosad, kilku ludzi podeszo do niego

i prowadzio rozmow. Miao to suy za potwierdzenie, e kelner by tym, za kogo go Mosad uwaa. 21 lipca 1973 r. Mosad zabi niewinnego kelnera. Trzech ludzi poszo do wizienia. Jeden z nich, David Arbel*), mia za dugi jzyk i sprawa Liliehammer" staa si moe najwikszym skandalem i przyczyn zakopotania w historii Mosadu. W Paryu natomiast Carios przejmowa sprawy. Europejskie rodowisko wywiadowcze niczego o nim nie wiedziao. Nie mwi po arabsku. Co wicej, nawet nie lubi Arabw (Carios mawia o Palestyczykach: Jeli te facety s choby w poowie tak dobre, jak si przedstawiaj, to jak to si dzieje, e Izraelczycy jeszcze siedz w Palestynie?"). Jednake zwerbowany niedawno na agenta Mosadu przez Orena Riffa Moukharbel, pozosta cznikiem Carlosa. *) Patrz rozdz: VII i XV. 191 Umacniajc organizacj dla operacji europejskiej Carlos uzyska kontrol nad wszystkimi skadami broni Czarnego Wrzenia" na caym kontynencie. Midzy innymi odziedziczy dwie brakujce strelly", ktre zostay po nieudanej prbie zamachu na Gold Meir.

Obok funkcji cznika dla Czarnego Wrzenia" Moukharbel wykonywa t sam prac dla dwch innych ugrupowa palestyskich: Ludowego Frontu Wyzwolenia Palestyny i Palestyskiej Organizacji Modzieowej. Ilo informacji, jakie przez niego wpyway do Mosadu, bya zdumiewajca i Mosad po przeuciu ich i zatrzymaniu dla siebie tych, ktrych potrzebowa, zacz zaopatrywa wywiady europejskie i CIA w tak ilo informacji, e tamci nie wiedzieli, co z tym robi. Wrd pracownikw innych wywiadw popularny sta si dowcip: czy otrzymalicie ju dzisiejsz ksik Mosadu?" Za czno z CIA bya tak cisa, e Amerykanie artowali na temat,,wydziau Mosadu w Langley" (w sztabie CIA w Virginii). To zalanie rynku informacjami nie przynioso moe nikomu wielkiego poytku, ale przynajmniej nikt nie mg pniej powiedzie, e go nie uprzedzano. By to system, ktrego i pniej Mosad uywa z powodzeniem. Oczywicie Carlos zainteresowa si dwiema rakietami strella", ktre zostay w Rzymie. Najprawdopodobniej rakiety te zostay w nie znanym Mosadowi, bezpiecznym miejscu, gdy zespoy dzieliy bro midzy siebie. Gdyby nie zabito terrorysty schwytanego w czasie prby zamachu, Mosad mgby moe dowiedzie si czego. Zabity by jednym z tych, ktrzy korzystali z tej wanie kryjwki. Jak dotd Carlos nie przedsiwzi niczego przeciw celom ydowskim. Mosad zacz jednak rozumie, e to czowiek niebezpieczny.

Dowiedziano si od Moukharbela o rakietach, ale nie byo sposobu dotarcia do nich. W kadym razie nie mona byo zaj si tym schowkiem nie palc" Moukharbela, ktry co dwa lub trzy dni przekazywa telefonicznie jakie informacje. By nawet okres, w ktrym Mosad trzyma przez 24 godziny specjalnie dla niego dyurnego przy telefonie. Carlos chcia uy rakiet przeciwko izraelskiemu samolotowi. Nie zamierza jednak osobicie uczestniczy w akcji, ktra wymagaa zawiych przygotowa. Bya to jego zasada i jedna z przyczyn, dla ktrej nigdy go nie zapano. Wymyla operacj, dopilnowywa, eby zostaa przeprowadzona, ale nie bra w niej udziau. Dla Mosadu rakiety stanowiy problem. Moukharbel by oczywicie zbyt cenny, aby spali" go dla tej jednej operacji. Ale gdyby kiedykolwiek 192 Palestyczycy zdoali dotrze do lotniska z t broni, to mogliby zniszczy izraelski samolot. Oren R\ft\katsa Moukharbela, kierowa gr. Riff by facetem nie znoszcym gupich artw. W kocu 1975 roku sta si jednym z jedenastu

niesawnych katsa, ktrzy si zaamali i podpisali list do szefa Mosadu, w ktrym twierdzili, e organizacja jest nieruchawa, rozrzutna i ma niewaciwy stosunek do demokracji. Wewntrz organizacji znane to jest jako list jedenastu", a Riff jest jedynym z tej jedenastki, ktry przetrwa w Mosadzie. Wszystkich innych wyrzucono. Jego dw ukrotnie pominito przy awansach, a gdy w 1984 roku chcia zobaczy swoje akta, by zobaczy, dlaczego nie awansuje, powiedziano mu, e gdzie si zapodziay. Dosy nieprawdopodobne tumaczenie, jeli si zway, e organizacja miaa tylko l 200 pracownikw, wliczajc w to sekretarki i kierowcw. Nawiasem mwic w nastpstwie tego listu zmienione zostay w Mosadzie zasady dotyczce materiaw pisanych. Zarzdzono, e nie wicej ni dwie osoby z organizacji mog podpisywa jeden list. Riff porozumia si z cznoci w Rzymie i zaleci, by skontaktowali si z woskim przyjacielem, Amburgo Vivanim z wywiadu i podali mu adres schronienia, w ktrym przechowywano rakiety. ,,Powiedzcie mu, e zawiadomicie go, gdy wszyscy zamieszani w to bd na miejscu i e powinien wkroczy do tego mieszkania tylko w tym konkretnym momencie. W ten sposb bdzie mg zapa ich wszystkich". Jednostka neviot obstawiaa to miejsce dla Mosadu i 5 wrzenia 1973 r., gdy stwierdzono, e wszyscy terroryci tam weszli, zawiadomiono wywiad woski. Wosi stawili si w pobliu. Podobnie mosadowcy, ktrzy

ich widzieli, ale sami nie ujawniali si. Wosi wkroczyli do mieszkania, skonfiskowali owe dwie rakiety i aresztowali piciu ludzi Libaczyka, Libijczyka, Algierczyka, Irakijczyka i Syryjczyka. Ogoszono przy tym, e pitka ta zamierzaa z dachu swego domu zestrzeliwa samoloty komunikacyjne, gdy startoway z rzymskiego lotniska Fiumicino. Bya to wierutna bzdura, gdy samoloty nie przelatyway nad tymi domami. Nie byo to jednak istotne. Ludzie w to wierzyli. W tym czasie szef wywiadu woskiego by bardzo blisko zwizany z Mosadem. Wosi jedzili czsto do krajw arabskich i posugujc si ukryt kamer fotografowali dla Mosadu arabskie instalacje wojskowe. Mimo e terrorystw schwytano na gorcym uczynku z dwiema rakietami, Wosi natychmiast wypucili dwch z nich za kaucj. Oczywicie wyjechali natychmiast z Rzymu. Pozostaych trzech take zwolniono, ci 13 Wyznania szpiega 193 udali si do Libii. Jednake l marca 1974 r., gdy Dakota, ktra ich odwioza, wracaa do Rzymu, nastpi na jej pokadzie wybuch. Pilot i zaoga zginli. W sprawie tej trwa dochodzenie policyjne.

Wosi twierdz, e to robota Mosadu. Ale tak nie byo. Najprawdopodobniej zamachu dokonaa OWP. Moe sdzono tam, e gdy odstawiano ich do Libii, zaoga zobaczya tam co, czego nie powinna bya widzie. Moe chodzio o to, eby pniej nie rozpoznano Palestyczykw, gdy bd przeprowadza jak inn operacj. Gdyby to zrobi Mosad, wybuch nastpiby, gdy terroryci byli na pokadzie. 20 grudnia 1973 r. Carlos by w Paryu. Mia siedzib na peryferiach miasta, w skadzie amunicji OWP. Mosad szuka pretekstu, ktry pozwoliby przekaza ten adres Francuzom, nie palc jednoczenie agenta tak wartociowego jak Moukharbel. Tego ranka Carlos dokona aktu terroru w swoim stylu owo buch-buch" i w nogi. Wyszed z mieszkania zabierajc ze sob granat. Wskoczy do samochodu i jadc ulic wrzuci granat do ydowskiej ksigarni. Jedna kobieta zostaa zabita, a sze osb rannych. Bya to dla Mosadu dostateczna przyczyna przekazania policji adresu skadu amunicji. Gdy jednak francuska policja wkroczya do skadu, znalaza tam bro: karabiny, granaty, paeczki TNT, ulotki propagandowe i okoo tuzina ludzi, ale Carlosa wrd nich nie byo. Tego samego dnia wyjecha z Francji. Nastpnego dnia zatelefonowa do Moukharbela z Londynu i chcia si z nim spotka. Moukharbel powiedzia, e nie moe przyjecha, gdy

jest poszukiwany przez policj brytyjsk. Mosad stara si go namwi na wyjazd, ale on odmwi. Tak wic na jaki czas stracono kontakt z Carlosem. 22 stycznia 1974 r. Carlos ponownie zadzwoni do Moukharbela. Tu Iljicz powiedzia wracam do Parya. Musz jutro lub pojutrze podpisa umow". We wszystkich instytucjach izraelskich w Anglii ogoszono stan alarmu. Nie mg to jednak by alarm widoczny, bo przecie telefon mg by ze strony Carlosa tylko prb lojalnoci Moukharbela. Mosadowcy wiedzieli, e Carlos zawsze wyprzedza o krok wszystkich innych. Dwa dni pniej, 24 stycznia, samochd przejeda przed izraelskim bankiem w Londynie. Siedzcy w nim samotny mczyzna wrzuci do banku granat rczny, ranic jedn kobiet. 194 Nastpnego dnia Carlos wezwa Moukharbela na spotkanie w Paryu, Powiedzia mu, e tymczasem musi odoy sprawy izraelskie, gdy sytuacja staa si zbyt gorca. Ma on kilka dugw do spacenia wobec grup japoskich i niemieckich i musi je uregulowa, zanim cokolwiek zrobi dla OWP.

To troch uspokoio Mosad. Tym bardziej e pasowao do innych posiadanych przez nich informacji. Ale majc do czynienia z Carlosem, nigdy nie mona byo duej zazna spokoju. 3 sierpnia tego roku podoono w Paryu trzy bomby w samochodach: dwie przed redakcjami dziennikw, a jedn (wykryt, zanim wybucha) przed stacj radiow. Policja francuska sdzia, e to robota Action Directe. Tak byo, ale Carlos pomaga w osprzcie i umieszczeniu bomb. Nastpnie pojecha do innej dzielnicy Parya, by by daleko od terenu obserwacji. Pniej Mosad dowiedzia si, e Carlos otrzyma pewn liczb wyrzutni antyczogowych granatw rakietowych produkcji radzieckiej RPG 7. Jest to niewielka, atwa do przenoszenia bro, ktra way tylko 19 funtw (ok. 8,5 kg) i jest skuteczna w promieniu 555 yardw (ok. 505 m) w stosunku do celw staych i 330 yardw (ok. 300 m) w stosunku do celw ruchomych. Moe przebija opancerzenie do 12 cali (30,5 cm). 13 stycznia 1975 r. Carlos i jego kolega, Wilfred Bose, pojechali w kierunku lotniska Ory szukajc awantury (Bose czonek bandy Baader-Meinhof zosta zabity 27 czerwca 1976 r. w synnym ataku dla ratowania zakadnikw w Entebbe, w Ugandzie). Ujrzeli na polu startowym ogon samolotu izraelskiego. Carlos ponownie przejecha obok, eby si dobrze przyjrze i cisn ma butelk mleka na jezdni. Rozlany pyn mia wskazywa miejsce,

z ktrego najlepiej byo wida samolot izraelski. Carlos zapar si nogami w konstrukcj dachu ich Citroena Deux Chevaux, Bose cofn samochd, po czym powoli ruszy do przodu z szybkoci ok. 10 mil (16 km) na godzin. Gdy zbliali si do rozlanego mleka, Carlos unis si i odda strza. Chybi samolot izraelski, ale uszkodzi jugosowiaski i jeden z budynkw lotniska. Ujechali kilka kilometrw drog, zatrzymali wz, Carlos przesiad si na miejsce pasaera i odjechali. Po powrocie do mieszkania Carlos opowiedzia Moukharbelowi, co zrobi. Moukharbel odrzek, e ju sysza o tym przez radio i e samolot izraelski nie zosta trafiony. Carlos powiedzia: Tak, tym razem chybilimy, ale 19 zrobimy powtrk". 195 Oczywicie Moukharbel poczstowa tym smakoykiem Orena Riffa. Znw nie chciano spali" tak wartociowego agenta. Riff zarzdzi wzmoon czujno i na wypadek gdyby Carlos chcia dotrzyma swej groby, poleci przestawi wszystkie samoloty izraelskie na pnocn stron lotniska, tak e by do nich tylko jeden dostp. Rzeczywicie. 19 stycznia (po tym, gdy ostrzeono Francuzw o moliwoci ataku terrorystycznego) Carlos nadjecha samochodem z trzema ludmi. Trzykrotnie przejechali mimo lotniska, po czym zatrzy-

mali si. Wwczas otoczyy ich samochody francuskiej policji na syrenach. Terroryci nie otworzyli ognia. Uczynili gesty rzucania broni i uciekli pozostawiajc samochd. Carlos schwyci przechodzc kobiet i przyoy jej pistolet do gowy. Podobnie zachowa si jeden z jego kolegw. Przez nastpne p godziny trway pertraktacje. Nikt nie wystrzeli i jako si wycofali. Pozostawili swoje wyposaenie. Carlos znik. Nawet Moukharbel nie wiedzia, gdzie si on znajduje. Przez nastpnych pi miesicy byo spokojnie. Moukharbel nadal dostarcza wartociowych informacji, ale niczego nie sysza o Carlosie. Stawa si nerwowy. Przyjaciele powiedzieli mu, e pewni ludzie w Bejrucie zaczli go podejrzewa i chcieli si z nim rozmwi. Mosad zdecydowa Wtedy zaatakowa Carlosa. Natomiast Moukharbel marzy jedynie o tym, eby zdoby now osobowo i jak najszybciej wycofa si z gry. Zacz si obawia, e Carlos ma co do niego. Sztab nie chcia, eby Riff sam zaatwi Carlosa, ani eby zlikwidowaa go M e t s a d a. Postanowiono wic pozostawi ca spraw Francuzom ograniczajc si do pomocy informacjami. 10 czerwca 1975 Carlos zatelefonowa do Moukharbela. Ten wpad

w panik i powiedzia, e musi opuci Pary. Ale Carlos zaprosi go do mieszkania, ktre mia w domu przy ulicy Toullier, w Pitej Dzielnicy. By to jeden z tych domw, ktre znajduj si w gbi za innym. Mona do nich dotrze albo przechodzc przez dom bliski ulicy i podwrko, albo idc troch po schodkach i przecinajc drog. Byo tam tylko jedno wejcie, a wic tylko jedna prawdziwa droga ewakuacji. Jak na siedzib Carlosa byo to bardzo dziwne miejsce. Przy pomocy sayana z porednictwa nieruchomociami Riff zdoa wynaj takie mieszkanie w budynku frontowym, z ktrego wida byo podwrko i mieszkanie Carlosa. Bya to maa klitka w rodzaju tych, ktre 196 turyci wynajmuj na dzie lub na tydzie. Miecia si na najwyszym pitrze, pozwalajc Riffowi na dokadn obserwacj zamierzonej akcji. Poinformowano policj francusk, e w pewnym mieszkaniu jest czowiek zwizany ze znanym handlarzem broni i drugi (Moukharbel), ktry chcia si wywin z trudnej sytuacji i gotw by mwi. Nie powiedziano policji, e chodzi o Carlosa, ani e Moukharbel jest agentem. Riff powiedzia Moukharbelowi, e najdzie go francuska policja. Powie/ im, e chcesz wyj z tego i uda si do Tunisu. My upewnimy si,

e oni nie maj adnych materiaw obciajcych ciebie. Wiesz, e jak dugo Carlos wczy si wok, nie jeste bezpieczny. Poka ci twoj fotografi z Carlosem i spytaj, kim jest ten drugi. Staraj si wykrci z tego. Powiedz, e to nikt godny zainteresowania. Jeli jednak bd chcieli go zobaczy, to zaprowadzisz ich do Carlosa. Zatrzymaj go dla przesuchania, a wtedy my zaatwimy spraw tak, eby otrzymali waciwe informacje i zamknli go na zawsze. Ty bdziesz sobie mieszka w Tunisie, wolny". Plan mia olbrzymie braki. Ale jeli mia przyczyni si do schwytania Carlosa, to reszta Mosadu nie obchodzia. Riff poprosi o zezwolenie Tel Awiwu na przekazanie Francuzom przewaajcej czci akt dotyczcych Carlosa, aby wiedzieli, z kim maj do czynienia. Argumentowa, e Mosad przekazuje im agenta. A gdyby nie wiedzieli, kim jest naprawd Carlos, to agent Mosadu, Moukharbel, znalazby si w wielkim niebezpieczestwie. Co wicej, Riff obawia si, e i Francuzi znaleliby si w wielkim niebezpieczestwie, jeliby nie byli waciwie przygotowani na Carlosa. Przecie wci jeszcze wiedzieli o nim bardzo mao.

W odpowiedzi, jak otrzyma, twierdzono, e przekazywaniem informacji zajmie si czno. Uczyni to w miar potrzeby, gdy Carlos bdzie w wizieniu i w zalenoci od spraw, ktre nadaj si do pertraktacji z Francuzami. Inaczej mwic, jeliby Francuzi chcieli otrzyma informacje, to musieliby za to czym zapaci. Francuzi nie dostali poufnej informacji o Carlosie tylko na skutek rywalizacji i zawici midzy dwoma pionami Mosadu tsometem, zwanym pniej melucha, ktry zajmuje si 35 aktywnymi katsa Mosadu i jest gwnym werbownikiem agentw wrd wrogw, oraz tevelem, czyli k a i s ci r u te m sub cznoci. Kiedy szefowie tych pionw spotkali si, aby omwi propozycj Orena Riffa, czyli z tsometu przekaza Francuzom cz akt Carlosa, 197 sytuacja si odwrcia. Tsomet chcia przekaza szczegy, a tve/ by przeciw. Korzystajc z okazji, aby zdoby punkt w rozgrywkach wewntrznych, szef tevelu powiedzia: O co chodzi? Chcecie przekaza informacje Francuzom? Kiedy my chcemy przekazywa informacje, wy nam nie pozwalacie. To teraz my wam nie damy tego zrobi". Mogli si przy tym uprze, gdy nie byo nikogo wyej, kto by to rozstrzygn. Nie byo nikogo, przed kim musieliby odpowiada. Sami sobie ferowali prawa.

Umwionego dnia Riff obserwowa, jak Carlos wchodzi do swego mieszkania. Przed tym cznicy rozmawiali z Francuzami i powiedzieli im, gdzie znajd Moukharbela, co te uczynili. W mieszkaniu Carlosa znajdowaa si grupa Latynosw. Mieli zabaw. Moukharbel przyjecha w nie oznaczonym wozie policyjnym z trzema policjantami. Dwch zostao z nim przy schodach, a trzeci zastuka do drzwi. Carlos otworzy. Policjant w cywilu przedstawi si i Carlos zaprosi go do wntrza. Rozmawiali okoo 20 minut. Niewtpliwie Carlos wyglda na sympatycznego faceta bez problemw. Nigdy go zreszt nie widzieli ani nie syszeli o nim. Uwaali, e zaatwiaj po prostu jaki donos. Drobna sprawa. Riff mawia pniej, e tak si denerwowa przygldajc si tej scenie, e chciao mu si odrzuci ksik, przebiec tam i ostrzec policj. Ale nie uczyni tego. Wreszcie glina musia powiedzie Carlosowi, e ma ze sob kogo, kogo on moe zna. ,,Chciabym z nim porozmawia, czy nie zechce pan pj ze mn?" W tym momencie policjant da znak swoim kolegom, eby przyprowadzili Moukharbela. Gdy tylko Carlos ujrza go z daleka, doszed do wniosku, e zosta ,, spalony". Wprawdzie Moukharbel zamierza powie-

dzie Carlosowi, e nie ma si o co martwi i e policjanci nie maj niczego ze sob, ale zanim do tego doszo, Carlos powiedzia do policjanta: Ale oczywicie, id z panem". W czasie rozmowy Carlos trzyma przez cay czas gitar, na ktrej gra, gdy policjant zastuka do drzwi. Pozostali uczestnicy przyjcia nie mieli pojcia, co si dzieje i kontynuowali zabaw. Carlos zapyta, czy moe odoy gitar i woy marynark. Policjant nie widzia powodu, eby mu odmwi. W tym czasie pozostaa trjka zbliya si do drzwi. Carlos wyszed do ssiedniego pokoju, rzuci gitar, chwyci marynark, otworzy futera gitary i wyj z niego pistolet automatyczny kalibru 0.38 podszed do drzwi i natychmiast otworzy ogie. Ciko zrani 198 policjanta, ktremu kula przeszya kark, nastpnie zabi na miejscu pozostaych dwch, wreszcie zaatwi Moukharbela, wsadzajc mu trzy kule w klatk piersiow i jedn w gow. T ostatni, strzaem bezporednim, aby mie pewno, e Moukharbel na pewno nie yje. Riff, ktry obserwowa to wszystko ze swego mieszkania, wpad prawie w histeri. Nie mia broni. Przyglda si bezradnie, jak Carlos

wykoczy Moukharbela i spokojnie wyszed. Ale Riff wiedzia jedn rzecz e policja francuska wie kim ON jest. Wiedziaa, e to on sprowadzi tam ich ludzi. Z ich punktu widzenia mogo to wyglda jak puapka. Dwie i p godziny pniej Riff ubrany w mundur personelu latajcego wsiada do samolotu El Al udajcego si do Izraela*). Gocie z przyjcia pomogli rannemu policjantowi i wezwali pogotowie. Chyba nie mieli pojcia, kim jest Carlos. Policjant przey i pniej zapewnia, e gdy Carlos strzela, krzycza bez przerwy: Jestem Carlos, jestem Carlos!" Tego dnia Carlos sta si sawny. Uwaano, e Carlos by zamieszany w operacj przeprowadzon w siedzibie OPEC w Wiedniu 21 grudnia 1975 r. Szeciu propalestyskich partyzantw wdaro si wwczas na konferencj OPEC, zabio trzy osoby, zranio siedem i wzio osiemdziesiciu jeden zakadnikw. W cigu kilku nastpnych lat przypisywano mu dziesitki wypadkw podkadania bomb i innych dziaa terrorystycznych. Tylko w latach 19791980 kiedy to M osad ostatni raz sysza o nim okoo szesnastu wybuchw przypisywanych Action Directe dokonano w jego stylu. Jednym z problemw zwizanych z instytucjami wywiadowczymi jest

dziaanie ich za zamknitymi drzwiami, a wyniki ich dziaa dotycz ludzi w skali midzynarodowej. Wanie dlatego, e instytucje te pracuj za zamknitymi drzwiami, nie zawsze bior na siebie odpowiedzialno za to, co robi. Instytucja wywiadowcza, ktra nie ma nad sob organizacji nadzorczej, jest niczym nie zabezpieczon armat. Z jedn tylko rnic jest to nie zabezpieczona armata dziaajca ze zoliw premedytacj. Moe by zalepiona rywalizacj wewntrzn. Nie byo adnych powodw, eby zginli francuscy policjanci ani inni *) Patrz rozdz. II. 199 ludzie zabici przez Carlosa. Waciwie nie byo powodw, eby Carlos w ogle chodzi na wolnoci. To, co Mosad moe robi w takich sytuacjach, szkodzi nie tylko Instytucji, ale i Izraelowi. Wanie dlatego, e nie musi przed nikim si rozlicza. Nie mona utrzymywa wsppracy opartej wycznie na rekompensacie . Z czasem wydziay cznoci agencji wywiadowczych innych krajw przestan wierzy Mosadowi. Wwczas zacznie traci wiarygodno w spoecznoci wywiadowczej. To si wanie dzieje. Izrael mg by najwspanialszym krajem na wiecie, ale Mosad podkopuje go poprzez swe

manipulacje. Nie dziaa w najlepszym interesie Izraela, lecz w interesie wasnym. Rozdzia XI Exocet W deszczowy poranek 21 wrzenia 1976 roku 44-letni Orlando Letelier wyszed z domu przy eleganckiej Embassy Rw i jak zwykle zasiad za kierownic swej bkitnej chevelle. Letelier by za czasw nieszczsnego marksistowskiego prezydenta Salvadora Allende wanym ministrem w Chile. Teraz towarzyszy mu jego amerykaski kolega w pracach naukowych, 25-letni Ronni Moffit. W kilka chwil pniej zdalnie odpalana bomba rozerwaa samochd na strzpy i zabia na miejscu obu mczyzn. Jak to czsto bywa w takich wypadkach, wielu ludzi obciao odpowiedzialnoci CIA. Przecie przypisywano tej organizacji wiksz rol, ni rzeczywicie odegraa w upadku Allende, w 1973 roku. Bya ona od dawna midzynarodowym chopcem do bicia przy wyjanianiu wszelkiego rodzaju aktw gwatu. Inni wskazywalisuszniena tajn policj chilijsk DINA, ktr w rok pniej (l 977 r.) pod naciskiem Amerykanw rozwiza nowy szef pastwa gen. Augusto Pinochet Ugarte (cho odrodzia si ona pod innym kierownictwem).

Nikt nie wskaza w tej sprawie na Mosad. A jednak, cho Mosad nie by bezporednio zaangaowany w zamachu, ktry polaci przeprowadzi chilijski szef DINA, Manuel Contreras Sepulveda, to jednak odegra istotn rol w morderstwie. Stao si to za porednictwem tajnej umowy zawartej z Contrerasem w sprawie zakupu w Chile morskiej rakiety ziemiaziemia, typu Exocet. Druyna mordercw nie posugiwaa si ludmi z Mosadu dla zabicia Leteliera. Ale bezspornie posugiwaa si umiejtnociami Mosadu, jakie przekazano jej w ramach porozumienia zawartego przez Contrerasa przy dostawie pociskw. 201 W sierpniu 1978 r. kolegium amerykaskiego Sdu Federalnego postawio w stan oskarenia Contrerasa oraz dyrektora wydziau operacyjnego DINA Pedra Espinoz Bravo, agenta DINA Armanda Fernandeza Lariosa i czterech emigrantw kubaskich, czonkw dziaajcej w Stanach Zjednoczonych fanatycznej organizacji antycastrowskiej. Wszystkim siedmiu postawiono zarzut morderstwa. Podstawowe dowody w 15-stronicowym akcie oskarenia pochodziy z zezna urodzonego w Stanach Zjednoczonych Michaela Vernona Townieya, ktry w wieku pitnastu lat wyjecha z rodzicami do Chile, pracowa tam jako mechanik samochodowy i zosta zwerbowany przez

DINA. Okrelony zosta jako nie oskarony wspkonspirator i w zamian za niski wyrok trzech lat i czterech miesicy wsppracowa z prokuratur. Reim Pinocheta wyda Chilijczykw amerykaskim prokuratorom. Emigranci kubascy uciekli, chocia jeden z nich zosta aresztowany 11 kwietnia 1990 r. w St. Petersburgu, na Florydzie, gdzie mieszka. Ale Chile uparcie odmawiao wydania Contrerasa, czowieka, ktry zorganizowa morderstwo Leteliera. Contreras nigdy nie by sdzony za sw zbrodni, cho w padzierniku 1977 r. Pinochet usiujc poprawi ponur opini junty w oczach spoecznoci midzynarodowej, zmusi go do ustpienia z zajmowanego stanowiska. Raz do roku wszystkie organizacje wywiadu wojskowego w Izraelu zbieraj si dla ustalenia planu nadchodzcych wydarze. Jednym z tych wydarze jest doroczne zebranie wszystkich, zarwno wojskowych jak i cywilnych, organizacji wywiadowczych w kraju, zwane Tsorech Yediot Hasuvot, czy w skrcie tsiach co znaczy po prostu potrzebne informacje". W czasie zebrania nabywcy tacy jak AMAN, Urzd Premiera i rne wojskowe jednostki wywiadowcze dokonuj przegldu jakoci otrzymanych w poprzednim roku informacji i potrzeb na rok przyszy w kolejnoci ich znaczenia. Dokument, jaki powstaje na tym zebraniu, a ktry rwnie zwany jest tsiach, to jakby lista zamwie dla Mosadu i innych rde, takich jak organizacja wywiadu wojskowego, na materiay wywiadowcze na rok nastpny. W zasadzie istniej trzy rda informacji wywiadowczej: HUMANT,

czyli informacje wywiadowcze zbierane od ludzi, na przykad przez agentw Mosadu w pracy z ich rnymi wsppracownikami. ELINT, czyli rne przechwytywane depesze. Zajmuje si tym jednostka 8200 z wywiadu 202 wojskowego armii izraelskiej oraz SIGNT materiay wywiadowcze ze rde jawnych. Wyawianiem ich zajmuj si setki ludzi w innej specjalnej jednostce wojskowej. W toku ,,Spotkania" zainteresowani nie tylko ustalaj, czego potrzebuj od wywiadu, ale rwnie oceniaj staych agentw na podstawie wynikw ich pracy w minionym roku. Kady agent ma dwa pseudonimy. Jeden dla celw operacyjnych, drugi informacyjnych. Raporty operacyjne przesyane przez Aa^a Mosadu nie s znane nabywcom" wiadomoci wywiadowczych. Nie wiedz oni nawet, e takie istniej. Raport informacyjny rozbity na rne kategorie przesyany jest oddzielnie. Na podstawie tych raportw ,,nabywcy" wiadomoci oceniaj agentw i przyznaj im stopnie od A do E. Na og aden agent nie zdobywa grupy A, cho moe si to uda funkcjonariuszom. B to rdo bardzo wiarygodne. C jest jako tako. Informacje D trzeba przyjmowa, ale z ostronoci, a jeli kto zostanie okrelony jako E, naley przesta z

nim pracowa. Kady katsa zna stopnie" swoich agentw i stara si je poprawia. Stopie pozostaje przy agencie przez cay rok i wedug niego okrela si jego pac. Jeli na przykad ktry z nich by przez rok C, a nastpnie awansowa na B, dostanie premi. Sporzdzajc te raporty katsa umieszcza na grze dwa mae kwadraciki. W lewym podaje si stopie agenta, za obok znajduje si cyfra: jedynka oznacza, e agent sam sysza lub widzia to, o czym donosi. Dwjka, e sam tego nie widzia, ale dowiedzia si od kogo godnego zaufania. Trjka zawiera wiadomoci z trzeciej rki pogoski. A wic jeli na przykad na grze sprawozdania widnieje B l, znaczy to, e zawiera ono informacj od dobrego agenta, ktry osobicie widzia lub sysza opisywane wydarzenia. Szef wywiadu wojskowego jest osob najwysz rang w tej dziaalnoci w armii. Jednake kady rodzaj izraelskich si zbrojnych ma wasne jednostki wywiadowcze. Istniej wic wywiady: piechoty, czogw, lotnictwa i marynarki (pierwsze dwa zostay obecnie poczone jako wywiad si ldowych). Szefem armii nazywanej formalnie Siami Obronnymi Izraela jest genera dywizji, ktry ma na epoletach miecz skrzyowany z gazk oliwn oraz dwa listki figowe. W odrnieniu od Stanw Zjednoczonych z ich oddzielnymi siami zbrojnymi siy obronne Izraela tworz w zasadzie jednolit armi z rny-

mi pionami, takimi jak marynarka czy lotnictwo. Szefowie tych pionw w randze generaw brygady maj miecz i gazk oliwn i tylko jeden 203 listek. O jeden stopie niej s brygadierzy, szefowie rnych gazi wywiadu wojskowego. Dalej pukownicy. Byem w tej randze, gdy wstpiem do Mosadu i awansowaem o jeden stopie. Podkreleniem znaczenia wywiadu dla Izraelczykw jest to, e szef wywiadu wojskowego ma rang generaa brygady, tak samj;<k szefowie marynarki, si powietrznych, si ldowych, wojsk czogowych i wojskowego systemu sprawiedliwoci. Szef wywiadu marynarki jest o stopie niej. Szef AMAN, czyli wywiadu wojskowego, ma t sam rang co szefowie innych sub, ale w praktyce stoi wyej od wszystkich oficerw wywiadu wojskowego, gdy w strukturze wadz odpowiada subowo bezporednio przed premierem. Rnica midzy AMAN i korpusem wywiadowcw polega na tym, e AMAN jest odbiorc wiadomoci wywiadowczych, za korpus ma za zadanie zbieranie w polu informacji taktycznych. W kocu 1975 wywiad marynarki zgosi na dorocznym zebraniu wywiadw zapotrzebowanie na rakiet Exocet. Rakiety te produkowane przez francusk Aerospatiale, zwane s brzytwodziobami morskimi. Wystrzeliwuje si je z okrtw. Pocisk wznosi si, by znale swj cel

z pomoc urzdzenia naprowadzajcego, nastpnie opuszcza si i dy do celu nad sam wod, przez co zarwno trudno go wykry radarem, jak i broni si przed nim. Jedynym sposobem znalezienia rodkw zaradczych s praktyczne prby z takim pociskiem. Izrael powanie niepokoio, e niektre kraje arabskie, w szczeglnoci Egipt, mogyby kupowa Exocety. Marynarka chciaa by przygotowana na wypadek, gdyby je naprawd kupiy. Dla przeprowadzenia prb niepotrzebna im bya caa rakieta, lecz tylko gowica, w ktrej mieszcz si wszystkie systemy elektroniczne. Sprzedawca takiej rakiety nie daje kupujcemu penej informacji o niej. Nie wyprbowujejej te pod katem widzenia obrony, lecz wycznie dla ataku. Ale nawet gdyby mona byo zdoby od takiej firmy jak Aerospatiale odpowiednie specyfikacje, to zawierayby one tylko maksymalne parametry rakiety. Koniec kocw chc oni przecie j sprzeda. Izrael chcia wic mie wasne rakiety dla przeprowadzenia prb, ale nie mg ich oficjalnie kupi od Francji. We Francji obowizywao embargo na sprzeda broni Izraelowi. Utrzymuje je wci wiele krajw, gdy wiedz, e z chwil gdy Izrael zdobdzie pewne rodzaje broni, bdzie je kopiowa.

204 Zadanie zdobycia gowicy Exoceta przekazano szefowi Mosadu, a ten z kolei rozkaza teve!owi zaj si daniem marynarki. Mosad posiada ju wiele informacji na temat Exocetu. Zawdzicza to m.in. pewnemu sayanowi, ktry pracowa w Aerospatiale i przekaza pewne szczegy. Przeprowadzono te ma operacj do fabryki wama si zesp z udziaem specjalnie przybyego z Izraela fachowca od rakiet. Specjalista mia ustali, co naley sfotografowa. Zesp spdzi w fabryce cztery i p godziny, po czym opuci j nie pozostawiajc ladu. Jednake, mimo zrobionych fotografii pocisku i zdobytych planw, niezbdny by prawdziwy wzr. Brytyjczycy mieli takie rakiety, ale nie byli skonni udostpni ich Izraelowi. Europa staa si dla akcji lepym zaukiem, ale Mosad wiedzia, e kilka krajw poudniowoamerykaskich posiada Exocety. Dobrym rdem moga by Argentyna, lecz w owym czasie zawara ona umow z Izraelem, u ktrego kupowaa silniki odrzutowe jego produkcji. Mosad wystrzega si wic kadej operacji, ktra mogaby w jakikolwiek sposb okaza si zagroeniem dla tego korzystnego kontraktu. Najlepszym adresatem okazao si Chile. Zoyo si tak, e kraj ten zwrci si wanie do Izraela o przeszkolenie wewntrznej suby bezpie-

czestwa. Fachowo Izraela w tej dziedzinie jest dobrze znana. Izrael nie chepi si tym gono, ale szkoli ju tak rne jednostki jak grony iraski Savak, suby bezpieczestwa w Kolumbii, Argentynie, Niemczech Zachodnich, Afryce Poudniowej i wielu krajach afrykaskich. Midzy innymi tajn policj b. dyktatora Ugandy, Idi Amina. Izrael szkoli te tajn policj niedawno obalonego silnego czowieka" Panamy, Manuela Noriegi*). Noriega, ktry sam by szkolony w Izraelu, zawsze nosi po prawej stronie swego munduru wojskowego skrzydeka spadochroniarzy izraelskich (zwykle nosi sieje po stronie lewej). Aby da dowd swej bezstronnoci, Mosad szkoli obie strony biorce udzia w krwawych niepokojach wewntrznych w Sri Lance: Tamilw, Syngalezw, a take Hindusw posanych tam dla przywrcenia porzdku. Zdajc sobie spraw ze zej opinii, jak miaa w wiecie chilijska DI NA, Pinochet chcia przeprowadzi pozorne zmiany w tej subie i zleci jej szefowi, generaowi Manuelowi Contrerasowi, dopilnowanie szczegw tej operacji. *) Patrz rozdz. V 205 Contreras zwrci si w tej sprawie do Izraela. Wobec tego wczesny

szef cznoci, Nahum Admony, poleci prowadzcemu sprawy Ameryki aciskiej w departamencie cznoci wydziaowi MA LAT, aby zaj si daniem marynarki. MA LAT by ma jednostk skadajc si z trzech funkcjonariuszy i ich szefa. Dwch funkcjonariuszy podrowao stale po Ameryce aciskiej zajmujc si gwnie nawizywaniem stosunkw handlowych Izraela z tymi krajami. Jeden z nich, nazwiskiem Amir, znajdowa si w tym czasie w Boliwii, interesujc si fabryk wybudowan przez przemysowca izraelskiego, Saula Eisenberga**), czowieka tak potnego, e rzd izraelski wyda specjalne prawo zwalniajce go od wielu wysokich podatkw, aby przenis swoj central do Izraela. Eisenberg specjalizowa si w tzw. operacjach pod klucz" budowa fabryki i gdy byy cakowicie gotowe, przekazywa klucze ich wacicielom. W 1976 roku Eisenberg sta si centraln postaci skandalu politycznego i dochodzenia policyjnego w Kanadzie. Naczelny kontroler pastwa zakwestionowa w swoim sprawozdaniu wypacenie jemu i jego rnym towarzystwom co najmniej 20 milionw dolarw za porednictwo przy prbach sprzeday reaktora atomowego CANDU Argentynie i Korei Poudniowej przez Atomie Energy of Canada Limited (AECL). Prezes AECL, L. Lorne Grey. przyzna wwczas, e nikt w Kanadzie nie wie, gdzie si te pienidze podziay". Zanim Amir opuci Boliwi, otrzyma wszystkie potrzebne informacje za porednictwem tamtejszej ambasady Izraela. Dowiedzia si, ile tylko

mona o ludziach, ktrych mia spotka, ich mocnych stronach i sabociach o wszystkim, co wedug centrali mogo mu by pomocne. Bilety lotnicze, pokoje hotelowe i inne potrzebne szczegy przygotowane zostay zTel Awiwu. A do butelki francuskiego wina, ktrego marka zanotowana bya w komputerowych aktach MosaduJako specjalnie lubiana przez gen. Contrerasa. Polecono Amirowi spotka si w Santiago, ale nie podejmowa adnych zobowiza. Centrala w Tel Awiwie odpowiedziaa ju wwczas na prob chilijsk dotyczc szkolenia tajnej policji. Poinformowano, e przyl Amira, oficera administracyjnego, aby omwi projekt. Unikano przy tym sugerowania jakichkolwiek zobowiza. Okrelono cel spotkania jako zwyk, wstpn ocen sytuacji. **) Patrz rozdz. VI. 206 Na lotnisku w Santiago spotka Amira urzdnik ambasady izraelskiej, ktry zawiz go do hotelu. Nastpnego dnia Amir spotka si z Contrerasem i kilku jego wyszymi urzdnikami. Contreras ujawni, e Chilijczycy korzystaj ju z pomocy CIA, ale nie sdzi, eby CIA pomoga im w pewnych sprawach, ktre musieli przeprowadzi. W zasadzie chcieli przeszkoli jednostk bezpieczestwa wewntrznego do walki z lokalnym terroryzmem, porywaniem ludzi i podrzucaniem bomb, a take dla

ochrony odwiedzajcych kraj zagranicznych dygnitarzy. Po spotkaniu Amir odlecia do Nowego Jorku, aby spotka szefa departamentu MALAT w domu, ktry zabezpieczy tam Mosad (dom ten faktycznie wypoyczy MALAT inny wydzia, Al", ktry pracuje wycznie w USA i ma tam bezpieczne pomieszczenia, gdzie atwiej jest spotka si, ni wysya drugiego czowieka do Chile). Po wysuchaniu dokadnego sprawozdania Amira z odbytych rozmw szef jego powiedzia: Chcemy czego od tych facetw. Naprzd trzeba ich wcign. Trzeba co zacz, a potem dokona zwrotu i zgosi nasze dania. Podrzucimy im koniec sznurka, a potem pocigniemy go". Postanowiono, e Amir spotka si ponownie z Contrerasem, aby wypracowa umow w sprawie szkolenia jednostki policyjnej. W tym czasie takie kursy szkoleniowe oferowa Izrael tylko w kraju. Pniej byy wypadki, gdy instruktorzy izraelscy byli wysyani za granic, na przykad do Afryki Poudniowej i Sri Lanki. Ale w latach 19751976 zasad byo, e osoby szkolone musz przyjeda do Izraela. Szkolenie odbywa si nadal w byej brytyjskiej bazie lotniczej, na wschd od Tel Awiwu, zwanej Kfar Sirkin. Kiedy Izrael uywa jej jako bazy szkoleniowej dla oficerw. Po tym staa si baz sub specjalnych, uywan gwnie dla szkolenia cudzoziemcw.

Kursy trwaj zwykle od szeciu tygodni do trzech miesicy, zalenie od zakresu przeszkolenia. S drogie. W tym czasie Izrael pobiera opaty w wysokoci 5075 dolarw za noc od jednego szkolonego, plus 100 dolarw dziennie za instruktorw. Oczywicie instruktorzy nie widzieli ani grosza z tych pienidzy i musieli pracowa za swe normalne pace w wojsku. Ponadto cigano za kadego szkolonego 3040 dolarw dziennie na wyywienie, okoo 50 dolarw dziennie za bro i amunicj, a take inne nie przewidziane opaty. Tak wic jeden szkolony kosztowa okoo 300 dolarw dziennie, a jednostka zoona z szedziesiciu szkolonych 207 okoo 18 tysicy dolarw dziennie. Za trzymiesiczny kurs wynosio to okoo 1,6 miliona dolarw. Ponadto wynajcie helikoptera kosztowao za kad godzin 56 tysicy dolarw, a w niektrych wiczeniach mogo bra udzia do pitnastu helikopterw. Do tego trzeba doda koszt specjalnej amunicji zuytej w toku wicze. Na przykad: jeden pocisk bazooka kosztuje okoo 220 dolarw, a kady pocisk do cikich modzierzy okoo tysica dolarw. Dziaka przeciwlotnicze, niektre z omiu lufami, mog wystrzeliwa tysice pociskw w cigu kilku sekund. Kady z nich kosztuje 30 40 dolarw.

Daje to czysty zysk. Na tych operacjach szkoleniowych zarabia si mnstwo pienidzy. Ponadto ludzie szkoleni przy uyciu broni produkcji izraelskiej chc nastpnie kupowa tak bro i amunicj. Zyski ze szkolenia s wic tylko wstpem. Amir powiedzia Contrerasowi, eby wybra szedziesiciu spord swych najlepszych ludzi i posa ich na kurs szkoleniowy. Grupa ta miaa dzieli si na trzy szczeble: onierzy, podoficerw i dowdcw, przy czym dla kadego szczebla miano stworzy specjalne metody szkoleniowe. Naprzd przyjechayby trzy grupy po dwadziecia osb na szkolenie podstawowe. Dwudziestu najlepszych spord nich przeszoby do szkolenia na dowdcw i wanie spord nich wyroliby podoficerowie i oficerowie. Gdy Amir przedoy ca t propozycj Contrerasowi, ten powiedzia bez wahania: ,,bierzemy to". Chcia te kupi cae wyposaenie takich typw, na jakich mieli by szkoleni jego ludzie i prosi o zbudowanie maej fabryczki, bd te magazynu z 6-letnim zapasem amunicji i czci zamiennych. Gdy Contreras postanowi ju kupi ca t czn ofert, zacz si troch targowa o cen oferujc w pewnym momencie Amirowi kilka

tysicy dolarw apwki, aby uzyska rabat. Amir odmwi i ostatecznie Contreras zaakceptowa cen. Przed samym zakoczeniem szkolenia podstawowego Amir polecia do Santiago na spotkanie z Contrerasem. Szkolenie przeszo bardzo dobrze powiedzia. Wanie zamierzamy wytypowa ludzi na podoficerw. Chopcy byli doskonali. Musielimy odrzuci tylko dwch. Contreras, ktry sam ich wybiera by zadowolony. Po krtkiej pogawdce na temat programu szkolenia Amir rzek: 208 Potrzebujemy czego od was. ^ A czego? spyta Contreras. Gowicy Exocetu. To nie powinno sprawia trudnoci rzek Contreras. Niech pan posiedzi dzie-dwa w swoim hotelu, a ja zdobd odpowiednie informacje. Bd z panem w kontakcie.

Po dwch dniach Contreras zaprosi Amira na spotkanie: Nie chc jej panu da powiedzia. Prosiem, ale nie chc tego zatwierdzi. Jest to jednak co, czego potrzebujemy rzek Amir. Wywiadczylimy wam przysug z tym szkoleniem. Mielimy nadziej, e gdy z kolei my bdziemy czego potrzebowali, bdziecie mogli nam pomc. Suchaj pan odrzek Contreras zdobd j dla was osobicie. Do diaba z kanaami oficjalnymi. Zapacicie milion dolarw gotwk i bdziecie j mieli. Bd musia na to dosta zgod. Postaraj si pan. Wie pan, gdzie mnie szuka. Amir porozumia si ze swym szefem w Nowym Jorku i przekaza mu propozycj Contrerasa. Wiedzieli, e genera moe gowic dostarczy, ale szef wydziau te nie mg sam sprawy zatwierdzi. Zwrci si wic do Admony'ego w Tel Awiwie, za Mosad z kolei spyta wywiad floty, czy marynarka gotowa jest zapaci milion dolarw za rakiet. Bya gotowa. Osignlimy porozumienie zawiadomi Amir Contrerasa. Dobra. Sprowadzisz pan czowieka, ktry wie, co jest potrzebne

i pojedziemy razem do tutejszej bazy morskiej. On pokae dokadnie, czego chcecie i wemiemy to. Sprowadzono izraelskiego specjalist rakietowego od Bamtema,izraeIskiego producenta rakiet z miasta Adiit, lecego na poudnie od Hajfy. Tam wanie zbudowano rakiet Gabriel". Poniewa zaleao im na gowicy w stanie gotowoci, specjalista nalega, aby wzi j prosto z okrtu. W ten sposb mona byo by pewnym, e nie zostan wprowadzeni w bd i nie podrzuci si im faszywej gowicy, czy te gowicy wymagajcej reperacji, a wic niezdatnej do dziaania. Na rozkaz Contrerasa wyadowano rakiet z okrtu i umieszczono na trawlerze. Izraelczycy zapacili milion dolarw z gry. Czy to jest to, czego potrzebujecie? spyta Contreras. Oficer marynarki izraelskiej zbada pocisk, po czym Amir rzek: Tak, to jest to! 14 Wyznania szpiega 209 Dobra rzek Contreras. Teraz wsadzimy gowic do skrzyni,

zabezpieczymy j sznurami, klamrami i umiecimy w pokoju w Santiago. Jeli pan chce, moe jej strzec. To mnie nie obchodzi. Ale zanim j pan zabierze, jest jeszcze co, czego ja chc. Czego? spyta zaskoczony Amir. Zawarlimy umow i my wywizalimy si w caoci z tej czci, ktra nas dotyczya. I ja si wywi rzek Contreras. Ale przed tym wezwie pan swego czowieka i powie mu, e ja chc z nim rozmawia. Nie musz tego robi powiedzia Amir. Mog ja rozmawia. Nie. Powiedz pan swemu czowiekowi, e chc go tu widzie i chc sam z nim rozmawia. Amir nie mia wyjcia. Byo rzecz oczywist, e Contreras domyli si, e Amir jest pracownikiem wzgldnie niskiej rangi i stara si wycign z sytuacji wszelkie moliwe korzyci. Amir zatelefonowa z hotelu do swego szefa w Nowym Jorku. Ten z kolei zwrci si do Admony'ego w Tel Awiwie z prob o wyjanienie sytuacji. Tego samego dnia Admony zapa samolot do Santiago, by si spotka z chilijskim generaem. *

Chc, eby pani mi pomg stworzy osobist sub bezpieczestwa powiedzia mu Contreras. Ju to robimy rzek Admony i wasi ludzie sprawuj si wietnie: Nie. Nie. Pan mnie nie rozumie. Chc mie oddzia, ktry moe mi pomc eliminowa naszych wrogw niezalenie od tego, gdzie si znajduj. Tak jak wy postpujecie z OWP. Nie wszyscy nasi wrogowie znajduj si w Chile. Chcemy mie mono uderzy w ludzi, ktrzy stanowi dla nas bezporednie zagroenie. Istniej poza Chile grupy terrorystyczne bdce dla nas zagroeniem, podobnie jak inne stanowi zagroenie dla was. Chcemy mie mono likwidowania ich. Wiemy, e istniej dwa sposoby robienia tego. Moecie przysta na to, e gdy pojawi si problemy, wasi ludzie wykonaj robot. Wiemy na przykad, e prosi was o tak usug Tajwan i e wy im odmwilicie. My wolimy uywa naszych ludzi. Chodzi wic o to, ebycie przeszkolili grup naszych w sposobach postpowania z zagroeniem terroryzmu z zagranicy. Zrobicie to i rakieta jest wasza. Ten nowy pomys wyda si zarwno Admony'emu, jak i Amirowi czym obrzydliwym. Biorc pod uwag charakter nowego dania Admo210

ny powiedzia Contrerasowi, e musi prosi o zgod swoich zwierzchnikw, zanim si do czego zobowie. Admony wrci wic do Tel Awiwu na narad na najwyszym szczeblu, w centrali Mosadu. Mosad gniewao to, e Contreras doda nieoczekiwanie now klauzul do umowy. Uznano, e potrzebna jest decyzja polityczna, a nie tylko z zakresu be/pieczestwa. Postanowiono, e to rzd musi zdecydowa, czy zaspokoi Contrerasa czy utopi ca spraw. Z kolei rzd bynajmniej nie kwapi si do tego, by go wcignito w takie problemy. Podj wic decyzj, ktra w istocie oznaczaa: nie chcemy niczego wiedzie o takich sprawach". Trzeba wic byo naj osob prywatn, aby dopeni tej umowy. Wybrano do tego szefa wielkiej izraelskiej firmy ubezpieczeniowej, Mike'a Harariego, b. szefa departamentu w M osadzie, ktry kierowa spartaczon akcj w Liliehammer i ktry niedawno przeszed na emerytur. Jako jeden z najbardziej wpywowych doradcw dyktatora Manuela Noriegi, Harari pomaga midzy innymi w szkoleniu elitarnej jednostki antyterrorystycznej Panamy, K 7. Poza innymi waciwociami pozwalajcymi mu wyku umow z chilijskim generaem, Harari by wtedy bezporednio zwizany interesami

z wielk firm eglugow, ktra stanowiaby doskona transmisj dla bezpiecznego i cichego przewiezienia gowicy do Izraela. Jako oficer Mosadu Harari by w swoim czasie szefem Metsady, departamentu zajmujcego si funkcjonariuszami i jednoczenie szefem komrki Metsady kidonii. Polecono mu owiadczy Contrerasowi, e nauczy jego specjaln jednostk antyterrorystyczn wszystkiego, co umia. Moe nie nauczy ich wszystkiego. Mosad musia zatwierdzi wszystko, czego uczy, a mosadowcy wol zachowa pewne techniki dla siebie. Ale na pewno nauczy ich dosy, aby mogli zorganizowa uderzenie w swych prawdziwych wrogw za granic, czy te ludzi uwaanych za takich. Opata za to szkolenie zostaa przesana bezporednio do Harariego z brudnego" funduszu zarzdzanego przez DINA. Ta grupa specjalna byli to ludzie Contrerasa. Nie byli bynajmniej organizacj oficjaln. On ich wybra. On ich opaca. Oni za wykonywali robot dla niego. Moliwe, e ich metody ledcze szy nawet dalej, ni sdzono. Ale nie ma wtpliwoci, e ta jego specjalna jednostka zostaa przeszkolona i e Izrael dosta swj Exocet. Harari uczy takich technik torturowania jak szoki elektryczne, wykorzystywanie punktw szczeglnie 211 wraliwych na bl, punktw szczeglnie podatnych na nacisk, czy te okrelenia czasu trwania wytrzymaoci. Gwnym celem przesuchania

jest otrzymanie informacji. Ale Chilijczycy nadali przesuchaniu specjalne skrzywienie. Wydaje si, e lubili oni przesuchiwa dla samego przesuchiwania. Czsto nie chodzio im nawet w ogle o informacje. Po prostu lubili zadawa cierpienia. Jednake tego wilgotnego wrzeniowego dnia 1976 roku w Waszyngtonie, gdy Letelier rozpoczyna sw ostatni podr, nikomu nie przeszo nawet przez gow, e zabjca zosta przeszkolony przez Mosad. Tego skojarzenia nikt nie mia. Nikt te nie wiedzia, e Izrael ma Exocet. Izraelczycy wyprbowali gowice w ten sposb, e umocowali j pod korpusem odrzutowca Phantom i poczyli wszystkie wyjcia z seri czujnikw, ktre mona byo odczytywa w rnych warunkach, organizujc odpowiednie przeloty i symulujc lot rakiet. Sprawdzili, jak mgby rakiet wykry radar, jak mogyby j ledzi okrty i jak pracuje jej system pomiaru odlegoci. Prby trway cztery miesice. I przeprowadzane byy na odrzutowcach startujcych z bazy powietrznej Hatsrim, niedaleko Beersheby. Rozdzia XII Szach i mat Jako mody chopiec Magid marzy e bdzie kiedy szachist

wiatowej sawy. y szachami. Poznawa ich histori i uczy si na pami ruchw mistrzw. Magid by sunnit urodzonym w Syrii, ktry od koca lat pidziesitych mieszka w Egipcie. By to czas, gdy Garn Abdel Nasser, ktry dy do utworzenia wielkiej unii arabskiej kierowanej przez Egipt, stan w 1958 roku na czele formalnie poczonych jako Zjednoczona Republika Arabska Egiptu i Syrii. Teraz byo lato 1985. Magid przyjecha wanie do Kopenhagi z zamiarem utworzenia prywatnego banku inwestycyjnego. Pierwszego dnia w stolicy Danii zauway w hallu hotelowym dobrze ubranego mczyzn, ktry studiowa ksik o szachach trzymajc przed sob szachownic. Magid spnia si ju na umwione spotkanie, nie mia wic czasu, eby zaczepi spotkanego pasjonata. Ale nastpnego dnia czowiek ten znw siedzia w hallu. Szachownica bya dla Magida prawdziwym magnesem. Podszed do szachisty, klepn go w rami i doskona angielszczyzn powiedzia: przepraszam". Nie teraz. Nie teraz warkn zagadnity. Zaskoczony Magid cofn si natychmiast, przez chwil przyglda si spokojnie, po czym zaproponowa logiczny ruch obronny.

Teraz zainteresowa si w obcy: Zna si pan dobrze na szachach? spyta. Nawizali rozmow. Magid mg zawsze z zapaem rozmawia o szachach i przez nastpne dwie i p godziny on i jego nowy przyjaciel debatowali o grze, ktr kochali. Nieznajomy przedstawi si jako 213 kanadyjski przedsibiorca, Mark. Mia pochodzi z chrzecijaskiej rodziny z Libanu. Mark by to w rzeczywistoci Yehuda Gil, jeden z grupy katsa stacjonowanych w Brukseli, ktremu polecono nawiza wstpny kontakt z Magidem. Sam Magid nikogo nie interesowa. Naprawd chodzio o zwerbowanie jego brata, Jadida, urzdnika ministerialnej rangi u syryjskich wojskowych. Prbowali tego ju kiedy we Francji, ale zabrako czasu i sprawa nie wypalia. Jednake tak jak przy wikszoci tych operacji, Jadid nie wiedzia nawet o podjtej prbie, a na pewno nie wiedzia, e Mosad nada mu ju nawet pseudonim ,,korkocig". Ta historia zacza si faktycznie 13 czerwca 1985 r., gdy katsa imieniem Ami podczas suby w komrce duskiej" na siedemnastym

pitrze centrali Mosadu w Tel Awiwie (znajdujcej si wwczas w budynku Hadar Dafna, przy ulicy Krla Saula) otrzyma od mosadowskiego funkcjonariusza cznoci w Kopenhadze rutynow depesz: Purpurowe A" szyfrowa nazwa duskiej cywilnej suby bezpieczestwa prosi o sprawdzenie listy okoo czterdziestu osb pochodzenia arabskiego lub noszcych arabskie nazwiska. Osoby te prosiy o wizy dla zwiedzenia Danii bd dla osiedlenia si tam. Spoeczestwo duskie nie wie bowiem, jak zreszt i olbrzymia wikszo duskich funkcjonariuszy rzdowych, e Mosad rutynowo sprawdza w imieniu Danii wszystkie takie podania, i jeli nie ma problemw z autorem, stawia znaczek przy nazwisku na kopii formularza wizowego. Jeli s jakie zastrzeenia, zwracaj na to uwag Duczykw, albo jeli moe to przynie korzy Izraelowi zatrzymuj formularz do dalszego sprawdzenia. Stosunki midzy Mosadem i wywiadem duskim s tak bliskie, e wrcz nieprzyzwoite. Nie naraa to jednak na szwank cnoty Mosadu, lecz Duczykw. ywi oni zudzenie, e skoro uratowali w czasie II wojny wiatowej wielu ydw, Izrael jest im wdziczny i e wobec tego mog mie zaufanie do Mosadu. Na przykad czowiek Mosadu, m a rat s (podsuchiwacz) siedzi w centrali wywiadu duskiego kontrolujc wszystkie depesze wpywajce

do tamtejszego nasuchu, a zwizane z Palestyczykami i innymi Arabami. Jest to wrcz niezwyka sytuacja dla cudzoziemskiej suby wywiadowczej. Mosadowiec jest tam jedynym czowiekiem znajcym arabski. Rozumie 214 wic tre przekazw, ale wysya tamy do Izraela dla tumaczenia (wszystko to odbywa si za porednictwem cznika o pseudonimie Hombre, w stacji Mosadu w Kopenhadze). Otrzymane informacje nie zawsze przekazuje si Danii. Poza tym transkrypty, ktre wracaj do Kopenhagi, s czsto powanie przeredagowane. Oryginalnych tam Mosad nie zwraca. Mosad najwyraniej nie ywi wielkiego szacunku dla Duczykw. Nazywaj ich w organizacji fertsalach, co znaczy po hebrajsku pierdnicie. Duczycy mwi Mosadowi o wszystkim, co robi, ale Mosad nikogo nie dopuszcza do swoich tajemnic. Normalnie sprawdzenie czterdziestu nazwisk za pomoc komputera Mosadu zajoby okoo godziny. Ale Ami po'raz pierwszy mia do czynienia z Duczykami. Zacz wic szuka w swym komputerze informacji o wywiadzie duskim. I oto ukazao si na ekranie pismo nr 4647 oznaczone ,,tajne" z dokadnym opisem funkcjonowania duskiej suby bezpieczestwa, jej personelu, a nawet niektrych operacji.

Raz na trzy lata funkcjonariusze bezpieczestwa duskiego udaj si do Izraela na prowadzone przez Mosad seminarium, w toku ktrego omawia si ostatnie wydarzenia w dziaalnoci terrorystycznej i nowe elementy technik antyterrorystycznych. Dziki temu Izrael otrzymuje peny obraz liczcej 500 osb spoecznoci palestyskiej w Danii i korzysta z penej wsppracy w sprawie taca (ledzenia ludzi) koordynowanej, gdy trzeba, z Purpur". Dokument wymienia 38-letniego wwczas Henninga Fodego jako szefa tajnej suby duskiej, mianowanego na to stanowisko w listopadzie 1984 r. Mia on odwiedzi Izrael w kocu 1985 r. Jego zastpc by Michael Lyngbo. Nie mia on wprawdzie dowiadcze wywiadowczych, ale zajmowa si w organizacji sprawami bloku radzieckiego. Pau Moza Hanson by doradc prawnym Fodego. Z nim wanie kontaktowa si Mosad, ale mia on ju wkrtce koczy sub. Halburt Winter Hinagay by szefeni departamentu antyterrorystycznego i walki z dziaalnoci wywrotow. On rwnie bra udzia w ostatnim seminarium w Izraelu na temat terroryzmu. Mosad organizuje wiele takich seminariw zapraszajc za kadym razem tylko jedn sub wywiadowcz. Pozwala to nawizywa wartociowe kontakty, a jednoczenie podtrzymywa fam, e adna organizacja nie umie tak dobrze radzi sobie z terroryzmem jak Mosad.

215 Inny dokument na ekranie komputera Amiego podawa pen nazw oglnej suby wywiadowczej w Danii: Politiets Efterretingsjtneste Polititistatonen (PEP). Tam te wymieniono szereg departamentw. Podsuch telefoniczny naley do departamentu S. W dokumencie datowanym 25 sierpnia 1982 r. Duczycy poinformowali Hombre, e przygotowuj nowy system komputerowy i mog da Mosadowi 60 podsuchw" (60 kocwek, w ktrych rzeczywicie zainstalowali aparaty podsuchowe dla Mosadu). Zainstalowali te pewn ilo urzdze podsuchowych w telefonach publicznych. Mosad twierdzi, e zrobili to zgodnie z jego sugesti w miejscach znanych jako podatne na dziaalno wywrotow". Szef suby mia mie rang tzw. Inspektora detektyww odpowiednik prokuratora okrgowego w Izraelu. Raport Mosadu twierdzi dalej, e jednostki ledcze Duczykw byy niskiej jakoci: Ich ludzi atwo wykry. le si maskuj. Przyczyn jest prawdopodobnie dua pynno kadr w tej jednostce... pracuj okoo dwch lat, po czym przechodz do innych zaj". Werbowanie ludzi dla tej suby byo zadaniem policji. Nie byo to atwe, bowiem perspektywy awansu byy niewielkie. 25 lipca 1982 r.

Hombre pyta o pnocnokoreask tajn operacj w Danii, ale otrzyma odpowied, e robi si to dla Amerykanw, wic ..nie pytajcie wicej". Szukajc dalszych informacji w swym komputerze Ami znalaz dokument zwany ,,Purpurowe B". Zawiera on szczegy dotyczce duskiej wojskowej suby wywiadowczej, czyli podlegajcego bezporednio szefowi armii i ministrowi obrony wywiadowczego ramienia duskich wojskowych. Suba ta skada si z czterech jednostek: zarzdzania, podsuchu, analiz i gromadzenia informacji. Jej zadania wynikajce ze wsppracy z NATO obejmuj Polsk, Niemcy Wschodnie oraz obserwacj ruchw okrtw radzieckich na Batyku dokonywan za pomoc skomplikowanej aparatury elektronicznej dostarczonej przez Amerykanw. Wasnym jej zadaniem s ,,pozytywne" badania wojskowo-polityczne gromadzenie informacji wewntrz Danii (informacji obywateli duskich o tym, co widzieli), jako odwrotno gromadzenia informacji negatywnych" polegajcych na zbieraniu ich poza granicami. Zajmuje si ona te cznoci midzynarodow oraz dostarcza rzdowi oglnokrajowych ocen. W tym czasie zamierzano stworzy jednostk, ktra zajmo216 waaby si problematyk Bliskiego Wschodu (na pocztek mia to by

jeden czowiek pracujcy przez jeden dzie w tygodniu). Suba duska znana jest ze swych umiejtnoci wykonywania ostrych zdj dokumentujcych dziaalno radzieck w powietrzu, na ziemi i na morzu. Bya to pierwsza suba wywiadowcza, ktra dostarczya Izraelowi zdjcia radzieckiemu systemu SSC3 (pociski ziemiaziemia). Od 1976 roku na czele Purpurowego B sta Mogens Telling. Odwiedzi on Izrael w 1980 roku. Szefem wydziau osobowego by Ib Bangsbore. Mia w 1986 roku odej na emerytur. Wewntrz tej suby Mosad dysponowa dobrymi rdami. Podobnie jak w Duskim Instytucie Bada Obronnych. Wywiad duski wsppracowa te cilej ze Szwecj (nazywan w szyfrach Burgundi) anieli ze swym partnerem w NATO Norwegi. Od czasu do czasu Purpurowe B kontaktowao si z K a r u z e l (szyfrowa nazwa wywiadu brytyjskiego), z ktr wsppracowa od wypadku do wypadku i ktra braa udzia w rnych operacjach przeciw wywiadowi radzieckiemu. Ami zebra to wszystko i przestudiowa, zanim wywoa formularz sucy do wprowadzania posiadanych informacji do komputera nazwisk. numerw i wszelkich posiadanych danych. Potrzebne one byy komputerowemu bankowi pamici dla poszukiwa. Jeli osoba, o ktr chodzio, bya Palestyczykiem, a na ekranie nie pojawia si adna informacja, Ami przekazywa formularz do palestyskiego dziau Mosadu. Tam mogli albo kontynuowa sprawdzanie, albo po prostu wczy nazwisko do komputera Mosadu. Wszystkie wydziay Mosadu podczone

s do jednego olbrzymiego komputera w telawiwskiej centrali. Co noc wyjmuje si tam i umieszcza w bezpiecznym miejscu tward dyskietk kopi zdobytych przez cay dzie informacji. Ami mia ju tylko cztery nazwiska na licie, gdy doszed do Magida. Nazwisko jego zabrzmiao dla niego jak sygna. Ami rozmawia kiedy z przyjacielem z departamentu analiz i zobaczy fotografi czowieka o tym nazwisku, ktry sta obok prezydenta Syrii, Hafeza al Assada. Wprawdzie wiele nazwisk arabskich jest do siebie podobnych, ale zawsze warto sprawdzi. W komputerze nie byo adnych danych dotyczcych Magida, wic Ami zatelefonowa do analitykw i poprosi swego przyjaciela w komrce syryjskiej, aby na lunch w stowce na IX pitrze przynis kopi fotografii. Chcia j porwna ze zdjciem Magida na formularzu wizowym. 217 Po lunchu, majc w rku fotografi Jadida, Ami szuka w komputerze dalszych szczegw. Chcia sprawdzi, czy Jadid ma krewnych. Ustali, e ma on brata, ktrego wygld i yciorys odpowiaday danym zawartym w kwestionariuszu wizowym Magida. To otwierao moliwo ,,pomostu, zwerbowania jednej osoby, aby dotrze do innej. Ami napisa wic swj raport i wczy go do codziennej,

wewntrznej poczty. W tym czasie formularz duski doczony zosta do akt bez adnej adnotacji na nim. Duczycy mieli wic doj do wniosku, i nie ma przeciwskaza dla przyznania wizy, bo w przeciwnym razie Mosad powiadomiby ich o tym. Przez wiele lat syryjskie dane wojskowe pozostaway na czoowym miejscu w tsiuchu dorocznym mosodowskim zastawieniu informacji, ktre naley zdoby. W zwizku z tym spowodowa, by A MA, izraelski wywiad wojskowy, sporzdzi spis tego, co chciaby wiedzie o gotowoci bojowej Syrii, poczynajc od spraw najwaniejszach, a do bahych. w jednostronicowy kwestionariusz dotyczy iloci jednostek wojskowych, ktrymi moe dysponowa Syria, stanu brygad pancernych nr 60 i 67 oraz brygady zmechanizowanej nr 87, iloci brygad w dywizji si specjalnych nr 14 oraz wielu zwizanych z tym problemw, takich jak szczegy szeroko wtedy omawianego zastpienia Ahmada Diabaha przez Fefata Assada, brata prezydenta Assada, na stanowisku szefa bezpieczestwa narodowego. Mosad dysponowa ju wtedy w Syrii pewn iloci rde. Nazywano to systemem wczesnego ostrzegania. Chodzio o fragmenty informacji, ktre ludzie mogli zdoby i przekaza, na przykad ze szpitali czy placw budw, a ktre zoone w cao mogy ostrzec Izrael o przygotowaniach przeciwnika do wojny. Syryjczycy utrzymywali przez lata stan gotowoci na Wzgrzach Golan. To rwnie sprawio, e stale uwaano za spraw podstawow zbieranie biecych, godnych zaufania wiadomoci wywiado-

wczych. Zwerbowanie wysoko postawionego rda informacji w Syrii byoby wic uwaane za doniose wydarzenie. Mosad uwaa Syri za kraj ,,kapryny". Rozumie przez to, e poniewa kieruje ni jeden czowiek Assad to moe on obudzi si ktrego dnia i powiedzie: Chc wywoa wojn". Gdyby to si miao zdarzy, to jedynym sposobem otrzymania szybkiej wiadomoci jest posiadanie tam rda moliwie blisko szczytu. Mosad wiedzia, e Assad chce odebra Wzgrza Golan. Assad wiedzia, e moe wiele zyska drog nagego uderzenia, natomiast nie moe dugo powstrzymywa Izraela. Dlatego te w latach osiemdziesitych wytrwale dy do tego, by Rosjanie zagwarantowali, e bd interweniowali poprzez ONZ lub w inny sposb, eby szybko tak wojn wstrzyma. Gwarancji takiej nie otrzyma i dlatego nigdy nie uruchomi swych czogw. Cay ten skomplikowany ukad sprawi, e zwerbowanie brata Magida stao si jednym z najwaniejszych zada. Tote w cigu kilku godzin Yehuda Gil (dla Magida Mark) wyruszy do Kopenhagi, eby oczekiwa przybycia swojego czowieka. Inny zesp skierowano do pokoju hotelowego Magida, aby zainstalowa tam odpowiednie urzdzenia nasuchowe i wizualne wszystko, co mogo pomc w zwerbowaniu go, a za jego porednictwem jego wanego brata.

Pomys uycia szachw do nawizania wstpnego kontaktu z Magidem zosta wprawdzie zatwierdzony w toku dugiego, penego napicia zebrania w pewnym bezpiecznym domu w Kopenhadze, ale wymyli to Gil. W czasie pierwszej dugiej rozmowy z nowym znajomym Magid uzna, e znalaz przyjaciela, ktremu moe ufa. Opowiedzia Markowi swj yciorys i zaproponowa wsplny dinner wieczorem. Mark zgodzi si i wrci do bezpiecznego domu, aby omwi to wydarzenie z kolegami. Mia zamiar wybada, co Magid wie i czego mona si po nim spodziewa. Mark mia wystpowa w roli zamonego przedsibiorcy (jest to zawsze ulubiona maska), ktry ma dostp do rnych transakcji kupnasprzeday. Magid powiedzia, e rodzina jego jest w Egipcie, e ma zamiar sprowadzi j do Danii, ale nie chce tego robi natychmiast. Chcia dobrze spdzi troch czasu, znale mieszkanie, a pniej, gdy ju przybdzie jego ona i lepiej si zagospodaruj kupi co. Mark proponowa pomoc i obieca przysa mu nastpnego dnia do hotelu porednika z biura nieruchomoci. Po tygodniu Magid mia swoje mieszkanie, za Mosad naszpikowa je dokadnie urzdzeniami nasuchowymi wbudowujc nawet w sufit miniaturow aparatur filmow. Na nastpnym posiedzeniu w bezpiecznym domu postanowiono, e

Mark powie Magidowi, i musi w interesach wrci na miesic do Kanady, co daoby dosy czasu Mosadowi na dobre wykorzystanie caej tej aparatury nadzorujcej. Dowiedzieli si, e Magid nie zaywa narkotykw, ale z pewnoci lubi normalny eks, i to w niemaych ilociach. Jego 219 wspaniae mieszkanie zostao te naszpikowane najnowszymi gadetami elektronicznymi, takimi jak wideo, magnetofony itp. Szczliwie dla Mosadu dwa razy w tygodniu Magid telefonowa do brata. Wkrtce stao si oczywiste, e Jadid bynajmniej nie jest anioem, lecz uczestniczy z Magidem w jakich ciemnych kombinacjach dla zdobycia pienidzy. Na przykad Jadid kupowa w Danii due iloci materiaw pornograficznych i sprzedawa je z olbrzymim zyskiem w Syrii. W toku jednej z rozmw powiedzia Magidowi, e odwiedzi go w Kopenhadze za jakie sze tygodni. Uzbrojony w tak informacj Mark ustali nastpne spotkanie z Magidem i odgrywajc rol wysokiego funkcjonariusza kompanii kanadyjskiej (nigdy gwnego dyrektora, bo wykluczaoby to moliwo gry na czas poprzez rzekome przekazywanie propozycji ,,szefowi", czyli faktycznie grupie w bezpiecznym domu), zacz energiczniej naciska na to, by sprbowa zaatwi umow handlow.

Naszym normalnym zajciem mwi Mark jest ocena szans inwestycji dla naszych klientw. Radzimy im, czy maj inwestowa w danym kraju czy nie, wic musimy te zbiera o tym kraju informacje. Jestemy jak gdyby prywatn CIA". Wspomnienie o CIA nie wywaro na Magidzie widocznego wraenia. Pocztkowo zmartwio to Izraelczykw. Obawiali si, e kto mg go ju przed nimi zwerbowa. Ale on nie by zwerbowany. By po prostu chodnym kupcem. Naturalnie kontynuowa Mark gotowi jestemy paci za informacje, ktre pozwol nam oceni, czy inwestycje s bezpieczne, czy udziela im gwarancji, i to w rnych zaktkach wiata. Mamy do czynienia z wielkimi graczami rozumie pan tak e potrzebujemy dokadnych i godnych zaufania informacji, a nie czego, co kady moe znale na rogu ulicy". Jako przykadu Mark uy Iraku. Kraj ten jest znany na caym wiecie ze swych daktyli. Ale czy zamwiby pan tam daktyle w czasie, gdy trwa wojna (irasko-iracka)? Tylko w wypadku jeli mona otrzyma gwarancje na przesyk. Wtedy tak. Ale eby mc to oceni, trzeba znale na normalnym rynku odpowiednie wiadomoci polityczne i wojskowe. I tym wanie my si zajmujemy.

Magid by najwyraniej zaciekawiony: 220 Widzi pan powiedzia. Tak naprawd, to nie moja dziedzina, ale znam kogo, kto moe pana zainteresowa. Mog pana mu przedstawi, ale co ja z tego bd mia? No c, zwykle dajemy wynagrodzenie dla znalazcy" plus procent od wszystkiego, co otrzymamy. Zaley to od wartoci informacji, od tego, z jakich krajw pochodz. Moemy rozmawia i o kilku tysicach dolarw i o setkach tysicy. Jakie kraje was interesuj? spyta Magid. Obecnie szukamy informacji o Jordanii, Izraelu, Cyprze i Tajlandii. A o Syrii? Moe. Bd musia sprawdzi. Powiem panu. Wiele przecie zaley od potrzeb naszych klientw i od tego, z jakiego szczebla pochodzi informacja. Dobrze powiedzia Magid. Niech pan sprawdzi. Mj facet

stoi bardzo wysoko w Syrii. Postanowili spotka si za dwa dni. Prowadzcy chodn gr Mark powiedzia Magidowi, e w jakim stopniu Syria moe by interesujca. Poprzedniego dnia Magid zatelefonowa ju do swego brata i powiedzia, e znalaz dla niego co wanego i e powinien on przyspieszy swj przyjazd do Kopenhagi. Jadid skwapliwie zgodzi si. Nastpnego dnia Jadid przylecia do Kopenhagi. Mark spotka si z brami w mieszkaniu Magida. Nie da po sobie pozna, e zna stanowisko Jadida, ale zada kilka pyta, eby ustali, jakiego rodzaju informacji moe od niego oczekiwa. Na tej podstawie chcia okreli wysoko propozycji swojej kompanii. Mark mwi o sprawach wojskowych, ale przemiesza to z wieloma sprawami o innym charakterze, eby ukry swe waciwe zainteresowania. Po kilku spotkaniach powiconych pertraktacjom, po ktrych szed raport do bezpiecznego domu, Mark zaoferowa jednorazowo 30 tysicy dolarw dla Magida jako dla ,,znalazcy", 20 tysicy dolarw miesicznie dla Jadida i 10 procent, czyli 2 tysice dolarw miesicznie dla Magida. Opata za pierwszych sze miesicy miaa by wypacona z gry, a pienidze umieszczone na koncie w banku kopenhaskim, ktre Mark mia otworzy dla Jadida. Gdyby po tym czasie Jadid znw przyjecha z Syrii i mia wicej informacji, otrzymaby zapat za nastpnych sze

miesicy itd. Nastpnym krokiem byo uczenie Jadida, jak pisa tajne listy przy uyciu specjalnego, odpowiednio chemicznie przygotowanego owka. 221 Mia on w ten sposb przysya informacje na odwrocie normalnych listw do brata. Mark chcia da Jadidowi materiay do pracy, ktre ten mgby zabra ze sob do Syrii, a gdy Jadid odmwi, zgodzi si sam przesa to wszystko do Damaszku. W pewnym momencie Jadid zauway: Rzeczywicie pracujecie jak agencja wywiadowcza. Oczywicie odrzek Mark. Zatrudniamy nawet b. pracownikw takich sub. Rnica polega na tym, e nam chodzi o robienie pienidzy. Dzielimy si nasz wiedz wycznie z ludmi, ktrzy gotowi s za ni paci i wykorzystuj j do celw inwestycyjnych. Nastpnie Mark musia przejrze z Jadidem list pyta. Zawieraa ona wiele spraw zupenie ze sob nie zwizanych, na przykad warto nieruchomoci i zmiany w instytucjach rzdowych. Celem byo takie

sporzdzenie kwestionariusza, eby nie przewaay w nim sprawy wojskowe. Po kilku prbach ze specjalnym owkiem i zapewnieniu, e zwrc si do niego w Damaszku i poinformuj, gdzie moe odebra spis pyta, wydawao si, e Jadid uzna, i wszystko jest w porzdku. Przez cay czas wicze mosadowcy podejrzewali, i obaj bracia wiedz, e pracuj dla Izraela, ale podtrzymywano zasady gry. Wspomniane podejrzenia spowodoway tylko dalsze zaostrzenie rodkw bezpieczestwa dla katsa. Obietnica przekazania materiaw Jadidowi brzmiaa dosy prosto, jednake pocigaa ona za sob wiele zawiych manewrw, aby wykluczy wszelkie moliwoci zdemaskowania. Mosad posuy si biaym, czyli niearabskim agentem. W tym wypadku by to jeden z ich ulubionych kurierw, kanadyjski oficer si ONZ stacjonowany w Naharia, miejscowoci nadmorskiej w pnocnym Izraelu, w pobliu strefy neutralnej, ktra dzieli Izrael od Syrii. Oficerowie ONZ maj prawo przekraczania granicy w dowolnym czasie. Kanadyjczyk otrzyma standardow opat, 500 dolarw, za podoenie w okrelonym miejscu przy drodze do Damaszku, dokadnie pi krokw od okrelonego supa kilometrowego wydronego kamienia z papierami.

Gdy Kanadyjczyk bezpiecznie wrci przez granic, funkcjonariusz Mosadu z drugiej strony zabra kamie do swego pokoju hotelowego, oddzieli zamknicie otworu, wyj kwestionariusz, owek i cz pienidzy Jadida i cay ten adunek nada jako paczk na poczcie. Zabra dowd nadania i polecia do Woch. Stamtd posa dowd ekspresem do centrali 222 Mosadu w Tel Awiwie. Tam woono go do koperty i przesano do Magida, ktry wysa go do brata. W ten sposb bez wzbudzania podejrze kwit dotar do Jadida jako normalny list od brata. Wkrtce, gdy Jadid dokadnie przestudiowa kwestionariusz listy, zacz wysya informacje Izraelczykom o wszystkim, czego chcieli si dowiedzie. System ten dziaa dobrze okoo piciu miesicy. Mosad by przekonany, e na dugo ma niewiadomego wsplnika na wysokim stanowisku. Ale jak to si czsto zdarza w profesji wywiadowczej, nagle wszystko si zmienio. Syryjczycy wprawdzie nie mieli pojcia o tym, e Jadid by izraelskim szpiegiem, ale coraz wiksz ich podejrzliwo wywoywao jego

zaangaowanie w handel pornografi i narkotykami. Postanowili go sprawdzi. Syryjska policja miaa go aresztowa, gdy bdzie wyjeda do kilku krajw europejskich jako czonek zespou kontrolerw wydatkw na operacje wojskowe w kilku ambasadach syryjskich. Przypuszczano, e zabierze przesyk heroiny z Libanu. Ironia losu sprawia, e Jadida uratowaa od wpadki zachanno innego Syryjczyka zastpcy attache wojskowego w ambasadzie Syrii w Londynie, nazwiskiem Haled. By on ju wczeniej zwerbowany przez Mosad i sprzedawa Izraelczykom szyfr ambasady, ktry zmienia si co miesic. Dziki temu mosadowcy mogli odczytywa wszystkie wchodzce i wychodzce depesze ambasad syryjskich na caym wiecie. Z jednej z tych depesz dowiedzieli si, e Jadid mia wej do zespou kontrolerw. Ale inna depesza wysana z Damaszku do Bejrutu informowaa, e Jadid zostanie aresztowany pod zarzutem przemytu. Depesza krya w sobie powane niebezpieczestwa zarwno dla Jadida, jak i dla Haleda. Mosad musia wic ostrzec Jadida. Poniewa pozostaway tylko trzy dni do zamierzonego aresztowania, wysano funkcjonariusza udajcego angielskiego turyst, ktry zatelefonowa z hotelu do Jadida i poinformowa go, e nastpiy komplikacje i e nie powinien i na umwione spotkanie z handlarzami ani przyjmowa przesyki. Zostanie mu ona

przekazana w Holandii, gdy tam dotrze w toku swej podry. Gdy handlarze przybyli na miejsce spotkania, policja, ktra ich ledzia, dokonaa wielu aresztowa. Teraz poszukiwali Jadida rwnie handlarze narkotykw, ktrzy oczywicie uwaali, e to on ich wkopa. 223 Jadid niczego o tym wszystkim nie wiedzia. Ale gdy przyby do Holandii i nikt si do niego nie zgosi z towarem", zatelefonowa do Syrii, eby dowiedzie si, co si stao. Otrzyma informacj, e podejrzewaj go zarwno wadze, jak i handlarze narkotykw i e zrobi najlepiej, jeli nie wrci do kraju. Wwczas, po wycigniciu z niego wszelkich informacji, jakie jeszcze posiada, a byo ich niemao, Mosad spreparowa mu now osobowo i ulokowa w Danii, gdzie dotd mieszka. Sprawa Haleda w Londynie miaa odmienny charakter. Gdy kontrolerzy przyjedaj, nakazuj odcicie kontrolowanej ambasady wykluczajc wszelk czno z innymi ambasadami. Trwa to tak dugo, pki nie skocz pracy i nie pozwol na przywrcenie cznoci. Podobnie jak w wikszoci krajw, syryjski pion wojskowy prowadzi dziaania odrbne od pionu dyplomatycznego. Jako pomocnik attache wojskowego Haled mia swobodny dostp do kasy wojskowej. Wykorzysta to uprawnienie do ..poyczenia" sobie 15 tysicy dolarw na zakup nowego samochodu. Liczy na zwrcenie ,,poyczki" ze swego comiesicznego przekazu od

YIosadu, ale nie przewidzia nagej kontroli. Na szczcie dla Haleda Mosad wiedzia o kontroli. Dla ubezpieczenia si jego katsa zatelefonowa na jego bezporedni numer w ambasadzie uywajc swego normalnego pseudonimu i zada spotkania. Haled wiedzia, ze taki sygna oznacza spotkanie w okrelonej godzinie w umwionej restauracji (systematycznie zmienianej dla uniknicia zdemaskowania). Wiedzia, e musi tam czeka 15 minut. Gdyby katsa nie pojawi si tam w tym czasie, mia zatelefonowa pod okrelony numer. Jeli nikt nie przyjmowa telefonu, znaczyo, e ma pj w inne z gry ustalone miejsce spotkania, ktrym prawie zawsze bya restauracja. Jeeli natomiast Haled by ledzony albo istniay jakie inne powody, by unika obu miejsc, to katsa mia przyj telefon i da mu nowe instrukcje. Tym razem nie byo komplikacji nawet z pierwsz restauracj. Katsa spotka si z Haledem i powiedzia, e nastpnego dnia przyjeda grupa kontrolerw. Wyszed, gdy Haled powiedzia mu, e nie ma si o co martwi. Moe rzeczywicie tak myla... Po godzinie, kiedy katsa pisa raport w bezpiecznym domu, Haled zadzwoni pod specjalny numer, ktry otrzyma dla celw cznoci. Nie wiedzia, e dzwoni do gmachu ambasady izraelskiej (kada ambasada miaa kilka zastrzeonych numerw). Jego wezwanie szyfrowe brzmiao 224

mniej wicej tak: Michael dzwoni do Alberta". Odbiorca telefonu wpuci szyfr do komputera i okazao si, e jest to proba o nage spotkanie. W cigu trzech lat, w czasie ktrych pukownik Haled pobiera swe uposaenie z Mosadu, nie korzysta on nigdy z szyfru alarmowego. Wedug izraelskich raportw psychologicznych by to czowiek niezwykle opanowany. Najwyraniej co byo nie w porzdku. Poniewa wiedziano, e katsa Haleda jest jeszcze w bezpiecznym domu, wysano do niego bodela. Ten ostatni upewniwszy si, e nikt go nie ledzi, zatelefonowa do bezpiecznego domu z zaszyfrowan informacj w rodzaju: spotkam si z tob u Jacka za 15 minut". Owo u Jacka" mg to by na przykad z gry umwiony, oglnie dostpny telefon. Katsa natychmiast wyszed z bezpiecznego domu i po odpowiednim spacerze dla upewnienia si, e nie jest ledzony, poszed do wskazanego telefonu, skd zadzwoni do bodela. Ten poda mu szyfrem, e Haled chce si z nim spotka w okrelonej restauracji. W tym samym czasie dwaj katsa odbywajcy sub wyszli z ambasady, odbyli swoj przechadzk i udali si do restauracji, eby upewni si, e jest czysta". Jeden wszed do wntrza, a drugi uda si na ustalone z gry miejsce, eby katsa Haleda mg si z nim spotka i dowiedzie si, co si

stao. Poniewa Haled by Syryjczykiem, a Mosad nie zna jeszcze powodu wezwania, uwaano, e spotkanie moe by niebezpieczne. Przecie zaledwie przed godzin wydawao si, e wszystko jest w porzdku. Katsa Haleda rozmwi si z czowiekiem stojcym na zewntrz, po czym zadzwoni do restauracji i posugujc si pseudonimem Haleda poprosi o przywoanie go do telefonu i poleci mu przej na spotkanie do innej restauracji. Katsa, ktry by w restauracji, upewni si, e przed opuszczeniem lokalu Haled do nikogo nie telefonowa. Normalnie taka operacja nie naleaa do katsa bdcych na subie. Poniewa byo to spotkanie alarmowe, uyto jednak systemu pracy stacji", co po prostu oznacza, e zadanie wykonuj katsa ze stacji. Gdy obaj si wreszcie spotkali, Haled by blady i drcy. By tak przeraony, e zanieczyci spodnie i przeraliwie mierdzia! Co si stao spyta dopieromy si widzieli i wszystko byo w porzdku. Nie wiem, co mam robi! Nie wiem, co mam robi! Dlaczego? Uspokj si pan. Co si stao? Zabij mnie. Jestem trupem.

Kto? Dlaczego? 15 Wyznania szpiega 225 Ryzykowaem dla was yciem. Musicie mi pomc. Pomoemy. Ale o co chodzi? O mj samochd. O pienidze na mj samochd powiedzia. Czy pan zwariowa? Wzywa mnie pan w rodku nocy, bo chce pan kupi samochd? Nie! Nie! Ja mam samochd! No to co jest z tym samochodem? Nic. Ale wziem pienidze na samochd z kasy ambasady. Powiedzia mi pan, e bdzie kontrola. Jutro rano pjd do pracy i oni mnie zabij. Przedtem Haled si nie martwi, gdy mia bogatego przyjaciela, ktry

dawniej wyciga go z chwilowych tarapatw. Mia zamiar poyczy pienidze tylko na kilka dni, jak dugo kontrolerzy bd pozostawali w ambasadzie. Po ich wyjedzie mg znw wyj pienidze, zwrci dug przyjacielowi, po czym stopniowo wyrwnywa poyczk czerpic ze swych dochodw z Mosadu. Ale okazao si, e przyjaciel Haleda wyjecha z Londynu. Pukownik nie mia wic adnej moliwoci zdobycia w cigu nocy tak duej sumy i umieszczenia jej w kasie ambasady. Owiadczy katsa, e prosi o zaliczk. Spac j w cigu szeciu miesicy. To wszystko, o co prosz. Zaatwimy to. Prosz si nie martwi. Ale przedtem musz z kim porozmawia. Zanim, katsa wyszed z Haledem, zatelefonowa do swego kolegi i przekaza mu zaszyfrowane polecenie, aby szybko uda si do niedalekiego hotelu i zamwi pokj na uzgodnione uprzednio nazwisko. W hotelu katsa wysa Haleda do azienki, by si umy. W tym czasie w zwizku z alarmem bezpieczny dom przeszed na wiato dzienne". Katsa Haleda zatelefonowa do szefa stacji referujc w oglnych zarysach spraw i proszc o 15 tysicy dolarw gotwk. W zasadzie wszystko, co przekraczao 10 tysicy dolarw, musiao by zaatwiane poprzez Tel Awiw, ale w stanie alarmowym szef stacji zatwierdzi prob. Owiadczy mu, e spotka go za 90 minut i doda:,,jeli si nie uda, skupi si to na

twoim tyku". Szef stacji zna sayana, ktry prowadzi kasyno gry i zawsze mia pod rk powane sumy gotwk. Korzystano ju dawniej z jego usug i na og zwracano dug nastpnego dnia. Poyczy wic potrzebn sum. Co wicej, doda 3 tysice dolarw, mwic moe bd wam potrzebne. 226 W tym samym czasie zastpca szefa stacji spotka si przypadkowo z katsa imieniem Barda, ktry bawi Londynie w innej sprawie. Barda przygotowywa si do operacji, w ramach ktrej trzeba si byo wama do ambasady syryjskiej. Udajc oficera Scotland Yardu zwerbowa wic dwch nocnych stranikw ambasady. Gdy ju zdobyto pienidze, trzeba byo umieci je z powrotem w kasie przed nadejciem ranka. Mia to zrobi Haled, ktry zna szyfr kasy pancernej, a jednoczenie, gdyby go zobaczono w nocy w ambasadzie, mg wymyle jakie tumaczenie. Ze swej strony Barda umwi si oddzielnie z kadym ze stranikw, i to w rnych restauracjach, tak e kady sdzi, i drugi pozostaje na

subie. W ten sposb droga do zwrotu pienidzy staa przed Haledem otworem. Gdy ju wrcili do hotelu, katsa powiedzia Haledowi, e pienidze nie byy zaliczk, ale poyczk i e w cigu pitnastu miesicy bdzie si potrcao po tysic dolarw miesicznie z jego przekazw. Uwaano, e jeli otrzyma ca sum z gry, nie bdzie mia bodcw do wsppracy. Jeli przyniesie pan co specjalnego, dostanie pan podwjn premi, tak e bdzie pan mg szybciej spaci dug rzek mu katsa ale jeli znw pan zrobi co nielegalnego w ambasadzie, zabij pana". Zdaje si, e od tego czasu Haled nie poycza" z kasy ani pensa. Najwidoczniej uwierzy agentowi. I dobrze zrobi. Rozdzia XIII Pomoc dla Arafata Rok 1981 by to rok obfity w wydarzenia. Tego samego dnia, w ktrym Ronald Reagan zaprzysiony zosta jako prezydent Stanw Zjednoczonych, Iran zwolni wizionych od 444 dni 52 zakadnikw amerykaskich. 30 marca John Hinckley postrzeli Reagana. W Polsce bohater Solidarnoci", Lech Wasa, dy do wolnoci. Denie to miao w kocu dekady pomc w zapocztkowaniu olbrzymich przemian polity cznych w Europie Wschodniej. W Londynie w pikny poranek 29 lipca

ksi Karol i lady Diana Spencer podbili swym transmitowanym na cay wiat lubem serca romantykw i entuzjastw monarchii. W Hiszpanii terroryci baskijscy wydali waln bitw wadzom, za w Waszyngtonie rozlegay si dania dymisji dyrektora CIA, Williama Caseya, za popieranie nieudanych, potajemnych prb zamordowania mocnego czowieka Libii, Muammara Kadafiego, oraz za mianowanie swego politycznego przyjaciela, Maxa Hugela, szefem tajnych operacji CIA, mimo e Hugel nie. mia adnych kwalifikacji na to stanowisko. 14 lipca Hugel zosta zmuszony do podania si do dymisji, gdy dwch jego byych wsplnikw oskaryo go o nielegalne manipulacje na giedzie. Rwnie w Izraelu by ten rok nawet jak normy tego kraju burzliwy. W 1980 r. stopa inflacji osigna 200 proc. i nadal rosa tak szybko, e wedug popularnego dowcipu mona byo kupi biay ser, na ktrego opakowaniu widniaa szeciokrotnie zmieniana wzwy cena, a ser by wiey. To si nazywa inflacja! Szedziesiciosiedmioletni premier Menahem Begin i jego rzdzca partia Likud stali w obliczu powanego wyzwania ze strony 57-letniego Szimona Peresaijego Partii Pracy. Sytuacj dodatkowo komplikowa fakt, e jeden z ministrw Begina, Abu Hatsrea, zosta przyapany na przekupst228 wie wyborczym i skazany na wizienie. Wybory z dnia 29 czerwca

zakoczyy si patem 48:48, ale Begin zdoa zdoby poparcie kilku drobnych partii i stworzy minimaln wikszo: 61 gosw w 120-osobowych Knesecie. Na krtko przed tym, 7 czerwca, Izrael wywoa gniew Stanw Zjednoczonych, .gdy zaatakowa i zniszczy irackie zakady jdrowe*). Amerykanie naoyli tymczasowe embargo na wysyk samolotw F 16 do Izraela, a nawet poparli rezolucj ONZ potpiajc napa. Izrael nasili rwnie ataki w Libanie, za w pewnym momencie, w kocu lipca, wydawao si, e zmierza do otwartej wojny z Syri. Emerytowany zawodowy dyplomata pochodzenia libaskiego, Philip Habib, wdrowa jako amerykaski specjalny wysannik po Bliskim Wschodzie, usiujc wynegocjowa plan pokojowego rozwizania. W lipcu wysano do Begina doradc amerykaskiego Departamentu Stanu, Roberta Mc Farlane'a. Prbowa on wpyn na premiera, by powcign swoj machin wojenn. Wszystko to nie byo ze dla Mosadu. Jedyne, czego mosadowcy nie chcieli, to eby nagle zapanowa wszdzie pokj. Podejmowali wic rne dziaania, aby zapobiec powanym pertraktacjom. Oto jeszcze jeden przykad, jak niebezpiecznie jest posiada tego rodzaju organizacj, ktra nie jest przed nikim odpowiedzialna. Rwnie dla Jassera Arafata i jego OWP nie by to spokojny rok. W 1974 roku Arafat potpi akty terrorystyczne dokonywane przez jego organizacj poza granicami Izraela, szczeglnie w Europie. Wprawdzie

palestyska dziaalno terrorystyczna bya w Europie kontynuowana, ale prowadziy j przerne frakcje znajdujce si w opozycji do Arafata. Oczywicie poza terytoriami okupowanymi Arafat nie jest w ruchu palestyskim a tak potny. Sia jego wyrasta z Zachodniego Brzegu Jordanu i z okrgu Gazy, gdzie cieszy si olbrzymi popularnoci osobist wrd wszystkich oprcz fundamentalistw muzumaskich. Jednym z najwikszych problemw Arafata bya Organizacja Czarnego Czerwca (OCC), ktr kierowa Sabri Al Banna, znany lepiej jako Abu Nidal. Czonkowie OCC, muzumanie palestyscy, s fanatykami religijnymi, co sprawia, e s niebezpieczniej si od wielu innych frakcji. W kocu lat siedemdziesitych wsplnymi siami Syrii i chrzecijan libaskich organizacja ta zostaa prawie cakowicie zniszczona. Ale Nidal, cho skazany na *) Patrz prolog. 229 mier przez Arafata, przey. Kady gwatowny zgon Palestyczyka, ktrego nie mona byo przypisa Izraelowi, przypinano Abu Nidalowi, uwaanemu za Czarnego Piotrusia wiata terrorystycznego.

Dokonana przez OCC prba zamordowania w 1982 roku ambasadora Izraela w Londynie, Shlomo Argove, posuya Izraelowi za pretekst do rozptania penej wojny w Libanie. Begin nazywa j wojn z wyboru, co miao znaczy, e Izrael prowadzi j nie dlatego, e musia jak wszystkie poprzednie lecz dlatego, e tak zdecydowa. Moe bya to kiepska decyzja? Dosza tu m.in. do gosu demagogia Begina. Pozostaje jednak faktem, e po zamachu Argove y co prawda, ale pozosta na zawsze nieuleczalnym kalek. Win obciono Arafata, cho z tym akurat zamachem nie mia on nic wsplnego. Przed spraw Argove Izrael prowadzi potajemne, nieoficjalne rokowania z OWP Arafata, usiujc skoni j do zaprzestania obstrzau terytorium Izraela przy pomocy stacjonowanych w poudniowym Libanie katiusz produkcji radzieckiej. Porozumienie, ktre starano si przedstawi jako jednostronn decyzj OWP. W tym czasie Arafat odwiedza rne kraje bloku wschodniego zabiegajc o pomoc. Mosad wiedzia, e chciaby on te zakupi w Europie du parti lekkiej broni i przewie j do Libanu. Powstaje pytanie dlaczego? Przecie mg po prostu uda si do Czechosowacji i powiedzie, e potrzebuje broni. Odpowiedziano by mu: podpisz tutaj" i przysano wszystko, czego potrzebowa. Zachowywa si wic tak, jak kto, kto mieszka obok rda i wdruje pi mil po wod. Jeli

nie udowodni si, e ze rda pynie sona woda, to postpowanie takie nie ma sensu. Son wod Arafata bya liczca 20 tysicy dobrze wyszkolonych ludzi Palestyska Armia Wyzwolecza (PAW). Kierowa ni brygadier Tariq Khadra, ktry w 1983 roku mia potpi Arafata jako przywdc OWP i oficjalnie wycofa swoje poparcie dla niego. Armia ta bya zwizana z Syri. Std mosadowskie wyraenie, e Syryjczycy bd walczyli z Izraelem do ostatniego Palestyczyka". Kraje bloku wschodniego zawsze chtnie zaopatryway Palestyczykw w bro. Jednak dziaay zawsze przez kanay oficjalne. Znaczyo to dla nich w 1981 roku, e jeeli Arafat prosi o bro, to zostanie ona wysana do PAW. Przez duszy czas funkcjonowao to prawidowo. Ale po masakrze monachijskiej w 1972 Arafat stworzy specjalny wasny oddzia bezpieczestwa. W sztabie OWP w Bejrucie Arafat mg komunikowa si z tym 230 oddziaem pod telefonem nr 17. Dlatego cay oddzia zaczto nazywa jednostk 17. Liczya ona w rnych okresach od 200 do 600 bojownikw

z przeszkoleniem szturmowym, kierowa ni za wwczas Abu Tayeb. Arafat opiera si te powanie na swoim szefie bezpieczestwa i wywiadu Abu Zajmie. Dla Mosadu najwaniejszym graczem by w tym wszystkim niejaki Durak Kasim, czonek oddziau nr 17, kierowca i osobisty stranik Arafata. Kasim zosta zwerbowany na agenta Mosadu w 1977 roku, gdy studiowa filozofi w Anglii. By czowiekiem zachannym. Prawie codziennie przekazywa informacje drog radiow, a za kad otrzymywa 2 tysice dolarw. Zdarzao mu si te informowa Mosad telefonicznie lub od czasu do czasu poczt. Raz zjawi si nawet w odzi podwodnej", podziemnej stacji Mosadu w Bejrucie, co byo przejawem niezwykej brawury, ale te stanowio potny szok dla kierownika tej placwki, ktry w ten sposb dowiedzia si, e Kasim zna jej adres. W czasie oblenia Bejrutu Kasim przebywa razem z Arafatem przekazujc Mosadowi informacje bezporednio ze sztabu OWP. Kasim by najbliszym, osobistym wsppracownikiem Arafata. By tym, ktry pomaga znajdowa dla szefa chopczykw. Homoseksualizm jest wprawdzie sprzeczny z wierzeniami muzumanw, ale ze wzgldu na ich sposb ycia nie jest wcale zjawiskiem rzadkim. Nie traktuje si go te tak wrogo jak na Zachodzie. Zreszt Mosad nie mia adnych dowodw na poparcie twierdzenia, e Arafat lubi nastoletnich chopcw. Nie dysponowa ani fotografiami, ani niczym innym. Moe bya to po prostu jeszcze jedna prba dyskredytowania Arafata. Wielu innych przywdcw arabs-

kich pitnowano opowiadajc, jak to oni yj ponad stan, pawic si w luksusach. Ale o Arafacie nie dao si tego powiedzie. On prowadzi naprawd ycie skromne, razem ze swym ludem. W czasie oblenia Bejrutu mia wiele moliwoci ucieczki, ale nie ruszy si z miejsca, pki nie zdoa wyprowadzi swych ludzi. Mosad nie moe wic rwnie gosi, e dziaa on z motyww samolubnych. Moe uy historyjki o jego zamiowaniu do chopcw jako namiastki. W tym czasie prawicowcy z Mosadu uporczywie gosili, e Arafata naley zabi. Twierdzili, e w razie jego eliminacji Palestyczycy zastpi go kim bardziej bojowym, kto bdzie nie do przyjcia dla Zachodu i dla lewicy izraelskiej. W ten sposb wykluczone zostanie 231 pokojowe rozwizanie problemu. Jedyn koncepcj osignicia pokoju, jaka miecia si w gowach mosadowcw, byo gwatowne starcie, po ktrym nastpiaby bezwarunkowa kapitulacja Palestyczykw. Przeciwko zamordowaniu Arafata przemawia argument, e jest on wrd swoich najmniej zym. To czowiek wyksztacony, stanowi si jednoczc Palestyczykw, tak e jeli rozmowy maj do czego doprowadzi, to jest kim, z kim mona bdzie rozmawia i kto bdzie w

majestacie prawa reprezentowa Palestyczykw. Ze rde wywiadowczych w Izraelu zarwno ludzie MosaduJak i Shabacku wiedz, jakkolwiek nie przekazuj tej wiedzy swoim przeoonym, e Arafat jest wielce szanowanym, wicej, czczonym czowiekiem na terytoriach okupowanych. W poowie 1986 r. dyskusja ta bya ju prawie zakoczona. Prawicowcy zyskiwali przewag. Wprawdzie Arafat sta si ju zbyt wan postaci4 publiczn, a Mosad nie mia pretekstu, eby go dopa, ale sprawa nie zostaa zdjta z porzdku dnia. Gdy tylko bdzie to wykonalne zabij go. Innym wanym graczem by wtedy Mostafa Did Khalil, znany jako Abu Taan szef Palestyskiego Dowdztwa Walki Zbrojnej (PDWZ), grupy koordynacyjnej Arafata. Nazywano j kiedy Palestysk Rad Koordynacyjn, ale gdy Arafat potpi w 1974 roku uycie siy poza Izraelem, wiele organizacji OWP przyjo dla uytku wewntrznego bardziej bojowe, pompatyczne nazwy, aby nikt nie podejrzewa ich, e mikn": Jeszcze inna grupa, o ktrej naley pamita, to kierowany przez Abdel Wahaba Kayyale Arabski Front Wyzwolenia (AFW). W grudniu 1981 r. przywdca jego zosta w Bejrucie zamordowany. Jego miejsce zaj dotychczasowy zastpca Abdel Rahim Ahmad.

Wracajc do naszego wtku, powtrzmy, e Arafat chcia otrzyma lekk bro dla rozbudowania jednostki nr 17. Wewntrz OWP trwaa nieunikniona walka o wpywy i Arafat uwaa, e potrzebuje wicej wasnej siy ogniowej. Kiedy zwrci si jednak do szefa sztabu armii syryjskiej gen. Khodrya, ten odrzuci jego danie. Powiedzia Arafatowi, e nie powinien si martwi i zobowiza si, e bdzie go chroni. Ale Arafat martwi si nadal. Wanie dlatego, e Khodra kontrolowa cae uzbrojenie wpywajce do OWP z bloku wschodniego, wszelkie inne frakcje staray si otrzyma wschodni bro za porednictwem innych krajw arabskich, takich jak Libia czy Irak. 232 17 stycznia 1981 r. Arafat polecia do Berlina Wschodniego na spotkanie ze wschodnioniemieckim prezydentem Erichem Honeckerem. Wynegocjowa przydzia 50 doradcw" dla szkolenia ludzi OWP w Libanie. 26 stycznia Arafat ponownie spotka si z przedstawicielami Niemiec wschodnich, tym razem w Bejrucie. Znw prosi o bro. Stara si przy tym zawrze ciche porozumienie, e nie bdzie ona przekazana poprzez Khodr. Dziki staym informacjom Kasima Mosad wiedzia, e Arafata

bardzo martwiy zarwno wewntrzne problemy Palestyczykw, jak i moliwy atak izraelski. 12 lutego Arafat spotka si w Damaszku z przedstawicielami wietnamskimi i stara si zawrze z nimi transakcj. Ale oni proponowali tylko rakiety, podczas gdy jemu zaleao na broni lekkiej. Trzy dni pniej uda si do Tyru w Libanie na spotkanie z szefami rnych frakcji OWP. Stara si ich przekona, e powinni zaprzesta wzajemnego zwalczania si i skoncentrowa wysiki na prawdziwym wrogu, jakim jest Izrael. Arafat stawa si coraz bardziej nerwowy. 15 kwietnia w Damaszku miao si odby generalne zgromadzenie OWP. Dlatego jednego dnia, 11 marca, odby a trzy oddzielne spotkania z ambasadorami Wgier, Kuby i Bugarii, ale adnych konkretnych zobowiza nie zdoa uzyska. Teraz i mosadowcy stawali si coraz bardziej nerwowi. Przypuszczali, e wreszcie Arafat zdobdzie swoje uzbrojenie. Ale prawdziw zmor byy dla nich wypowiedzi przywdcy OWP, ktry wyrazi ch, by jego przedstawiciel spotka si z dyplomatami izraelskimi i rozpocz rokowania w sprawie powstrzymania napaci na Liban. Mosad, tak jak zwykle, zna wielk tajemnic na dugo przed tym, zanim dowiedzia si o niej rzd Izraela.

12 marca Arafat spotka si w Bejrucie w Naimem Khaderem, przedstawicielem OWP w Belgii i prosi go o wykorzystanie tamtejszych kontaktw z izraelskim MSZ, aby rozpocz rokowania i unikn dalszego rozlewu krwi. Wiadomo ta bardzo zaniepokoia Mosad. Mosadowcy uwaali, e gdyby udao si wplta Izrael w pomoc dla libaskich chrzecijan, to mona by byo rozgromi tamtejszych Palestyczykw. Ale gdyby rozpoczto rozmowy, nie byoby na to szans. Tak wic istniaa prawdziwa podskrna walka midzy Mosadem i MSZ, cho MSZ tego nie wiedzia. Wanie wwczas, gdy dyplomaci dokadali wysikw, eby unikn wojny, Instytut stara si ze wszystkich si doprowadzi do jej 233 wybuchu. Palestyczycy szukali dojcia do dyplomatw izraelskich, a Mosad usiowa zablokowa do nich drog. W tym czasie M osad dowiedzia si, e Arafat sprbuje skorzysta z usug Franfoisa Ganuda, wwczas 65-letniego bankiera genewskiego i finansowego oparcia Carlosa. Koncepcja Arafata przekazana Mosadowi przez Kasima polegaa na tym, eby zdoby od Ganuda pienidze na zakup broni w Niemczech (zachodnich). Miaa w tym pomc grupa zwana Czarnym Blokiem", odgazienie Frakcji Czerwonej Armii. Przysani przez Honeckera niemieccy doradcy szkolili ludzi Czarnego Bloku" w lutym w Libanie.

Mosad nie by zadowolony z widocznych postpw misji pokojowej amerykaskiego wysannika Philipa Habiba, wic postanowi wcign w spraw CIA zapewniajc, e OWP mwi o pokoju, ale jednoczenie przygotowuje si do wojny. Mosadowcy mieli nadziej, e w ten sposb pokrzyuj inicjatywy pokojowe, a co najmniej powanie je przyhamuj. Begin stara si wwczas o ponowny wybr i nie mia pojcia o planach Mosadu. Operacja wojskowa otrzymaa ju nawet swj kryptonim: Libaskie cedry". Mosadowcy zaczli pompowa w cznikw CIA odpowiednie informacje. Jednake 30 marca, po tym, gdy John Hinckley prbowa zamordowa prezydenta Reagana, uwaga CIA skupia si na tamtej sprawie i Mosad musia wstrzyma t cz zamierzonej operacji, 10 kwietnia Arafat znw spotka si we wschodnim Berlinie z Honeckerem. Nastpnego dnia by w Damaszku na XV sesji Rady Palestyskiej. 15 maja Mosad skontaktowa si z zachodnioniemieck antyterrorystyczn jednostk GSG 9 (Grenzschutzgruppe), ktr chcieli dla przyszego uytku zapozna z operacj. l czerwca, prawie trzy miesice po owym spotkaniu z Arafatem, Naim Khader zatelefonowa wczesnym rankiem ze swego mieszkania do bawicego w Brukseli urzdnika izraelskiego MSZ i umwi si na spotkanie w dniu 3 czerwca, aby rozezna moliwoci zapocztkowania rozmw pokojowych. Gdy szed potem do pracy, niady osobnik ubrany w brzow

marynark i noszcy cienki wsik podszed do Khadera, strzeli mu pi razy w serce i raz w gow, poszed za rg, wsiad do przejedajcej takswki" i znik. Arafat jeszcze wtedy nie wiedzia, e Mosad ju uderzy. Kasim donosi, e w tym czasie Arafat by niezmiernie podniecony. Nocami nie mg spa. Szuka ochrony i naprawd chcia doprowadzi do koca interes z broni dla jednostki 17. 234 W pocztkach lipca odbyy si w Niemczech demonstracje przeciwko magazynowaniu tam amerykaskich rakiet. 9 lipca Arafat by w Belgradzie, nadal zabiegajc o zdobycie broni. Mniej wicej w tym samym czasie argentyski samolot leccy z Izraela z adunkiem broni dla Iranu zderzy si w radzieckiej przestrzeni powietrznej z samolotem rosyjskim. Amerykanie, rozgniewani tym, e Izraelczycy sprzedaj bro Iranowi, posali Roberta McFarlane'a na spotkanie z Beginem. Spotkanie to zwiastowao pocztek afery Iran-Contras, ktra publicznie wybucha kilka lat pniej*). W tym samym czasie Syryjczycy wprowadzili do Libanu rakiety, przyspieszajc tym wybuch kolejnego kryzysu, a mocny czowiek Libanu, Bashir Gemayel, ostrzega Syri, e moe doprowadzi do otwartej wojny.

Nawiasem mwic, Syryjczycy zawsze przenosz swe poparcie w Libanie z jednego ugrupowania na drugie, opierajc si na tym, co sami nazywaj rwnowag saboci". Uwaaj, e jeli ktrakolwiek frakcja wzmocni si, to powinni poprze inn grup w zwalczaniu jej. W ten sposb trzymajc wszystkich w karbach sprawuj pen kontrol nad sytuacj. Mosad nadal stara si ugaska Amerykanw. Szef Mosadu, Yitzhak Hofi, poleci departamentowi AP wykoncypowa scenariusz, ktry by przekona, e OWP dy do wojny. Chodzio o to, aby uzasadni przed Stanami Zjednoczonymi przejcie poudniowego Libanu przez Izrael. AP sporzdzi fotografie wszystkich skadw broni PAW gen. Khodry. PAW bya jednostk armii syryjskiej, nic wic dziwnego, e dysponowaa skadami broni dla swego zaopatrzenia. Ale mimo e Mosad wiedzia o rozpaczliwych wysikach Arafata, by unikn wojny, uyto tych zdj jako wygodnych dowodw, e PAW przygotowuje si do zaatakowania Izraela. AP przedstawia rwnie CIA zdobyte na OWP dokumenty zawierajce plany atakw na pnocny Izrael. Istnienie takich planw ani nie jest czym niezwykym, ani nie musi koniecznie zapowiada zbliajcego si natarcia. W kadej bazie wojskowej mona znale takie dokadne plany.

Natomiast czy OWP rzeczywicie zamierzaa je zrealizowa i czy w ogle byy to plany zatwierdzone, to ju zupenie inna sprawa. Oczywicie Mosad nie zamierza dopuci do tego, eby tego rodzaju rozwaania stay si przeszkod na drodze realizacji jego wasnych, zowrogich zamierze. *) Patrz rozdz. XVII. 235 Komunikaty prasowe i fotografie przygotowano, zanim jeszcze rozpoczy si dziaania. Pniej miao ju by zupenie atwo uzupeni je dokumentacj, ktra uwiarygodniaby zagroenie", jakie rzekomo przygotowywali Palestyczycy dla Izraela. Na polecenie Arafata Abu Taan, szef jego jednostki koordynacyjnej PDWZ, wysa dwch ludzi do Frankfurtu, aby przygotowa transakcj w sprawie broni. Odpowiedzialnym za to zosta major Juad Ahmed Hamid Aloony, ktry w 1969 roku ukoczy akademi wojskow w Algierze, w latach 197879 przeszed szkolenie polityczne w Chinach, a w 1980 roku ukoczy szko wojskow na Wgrzech. Towarzyszy mu sierant, Abd Airahaman Ahmed Hassim Aisharif, ktry w 1969 r. roku ukoczy kubask akademi wojskow oraz t sam szko na Wgrzech, do ktrej uczszcza Aloony.

Mosad i niemiecka policja federalna nie byy to instytucje zaprzyjanione. Ale przeszkoleni w Izraelu ludzie z GSG 9 byli bardzo uczynni, podobnie jak specjalna hamburska policyjna jednostka antyterrorystyczna, ktr Mosad okrela szyfrow nazw T u gani m", czyli ,,frytki". Te frytki" zaopatryway ludzi Mosadu w dowody tosamoci zupenie tak, jakby pracowali oni dla nich. Przecie to Mosad ich szkoli. Pomagali nawet przesuchiwa Arabw. Korzystajc z uczynnoci ,,frytek" Mosad chcia przeprowadzi ca operacj w Hamburgu. Stosunki Mosadu z niemieckim wywiadem federalnym byy rwnie kiepskie, jak z policj federaln. Ale kady kraj niemiecki ma wasn policj i wasny wywiad. Mosad utrzymuje wic bezporednie kontakty wanie z nimi. Mosad wiedzia te, e Arafat zamierza wcign Isama Salema, lekarza, ktry by przedstawicielem OWP w Berlinie Wschodnim, do organizowania poyczki na zakup broni dla jednostki 17 od szwajcarskiego bankiera Ganuda. By ju w pogotowiu na wypadek, gdyby OWP potrzebowaa przejciowo poyczki. Bro uwaana jest na og za gorcy" towar. Nikt nie chce przetrzymywa jej dugo. Czsto wic potrzebne s due poyczki, eby szybko przeprowadzi transakcje. W tym samym czasie Arafat postanowi sprowadzi z Libanu du

parti haszyszu. Grupa czonkw Czarnego Bloku" w zamian za ich wanie ukoczone szkolenie w Libanie miaa przewie i rozprowadzi go za gotwk w europejskim pwiatku. Nastpnie mieli przekaza t gotwk Isamowi Salemowi, ten za mia albo zapaci za bro, albo zwrci pienidze Ganudowi, jeli uprzednio zachodzia potrzeba fmanso236 wania przejciowego. Arafat chcia te wykorzysta ludzi z Czarnego Bloku" do przewiezienia broni z powrotem do Libanu. Centrala Mosadu zgromadzia wszystkie te informacje poprzez Yahalomim (diamenty"), wydzia opracowujcy wiadomoci od agentw. Z chwil gdy agent udaje si do kraju docelowego, nie zajmuje si ju nim jego katsa. czno midzy agentem a Mosadem kierowana jest wwczas poprzez central telawiwsk. Dysponujc tymi informacjami szef Mosadu odby narad strategiczn z kierownikami tsometu, tevelu i Operacji Bezpieczestwa. Mieli cztery gwne cele: nie dopuci do tego, by Arafat otrzyma bro, pokrzyowa zamierzone rokowania midzy OWP i izraelskim MSZ, przechwyci cay adunek haszyszu i upynni go dla zdobycia gotwki, wreszcie przechwyci poyczk od Ganuda i zostawi OWP na lodzie. Poza oczywistymi korzyciami politycznymi i strategicznymi, jakie pyn z takiej operacji,

Mosad, ktry podobnie jak cae pastwo Izrael mia w tym czasie powane trudnoci finansowe, liczy, e w ten sposb zdobdzie dodatkowe rdo dochodu. W maju 1981 r. wysano do Hamburga grup neviot dla przygotowania tej bardzo szerokiej, dotkliwej i szczeglnie zawiej operacji. Grupa ta miaa przede wszystkim znale i przygotowa bezpieczny magazyn w dzielnicy dokw portowych. Przysano specjalnego katsa ze stacji w Londynie, ktry mia kierowa przygotowaniami do operacji. Mniej wicej w tym samym czasie skierowano do Naima Khadera w Brukseli grup z Metsadu, aby upewni si, e nie prowadzi on powanych rokowa pokojowych. Naleao go wyczy z gry. Jak planowano to uderzenie mona tylko domyla si, ale przeprowadzono je tak, e autorstwo Mosadu jest bezsporne: prosto, szybko i cakowicie. Na ulicy, w penym wietle dnia. Im wicej wiadkw, tym lepiej. Jedyne, co pozostao jako wizytwka, to kilka usek po nabojach bez znakw fabrycznych i trup. Morderca uy prawdopodobnie pistoletu z dziewicioma pociskami, z ktrych tylko sze przeznaczonych byo dla ofiary. Kady, kto prbowaby zatrzyma zamachowca od momentu, w ktrym zaatakowany upad, do momentu, w ktrym morderca wsiad do samochodu, poszedby w lady czowieka lecego ju na trotuarze.

237 Zamach zosta zainscenizowany jednak tak, e nie tylko w oczach postronnych, ale nawet dla Arafata i dla izraelskiego MSZ odpowiedzialno miaa spa na Abu Nidala z OCC. Nic te dziwnego, e wkrtce po zamordowaniu Khadera w wiatowych rodkach przekazu zaczy pojawia si artykuy okrelajce Nidala jako najniebezpieczniejszego i najbardziej poszukiwanego terroryst na wiecie. Picioosobow grup w Hamburgu kierowa Mousa M., mosadowiec wzgldnie wieej daty. Przyszed do Instytutu z Shabacku. W przeszoci dziaa w jednostce 504. W tym drugim co do wielkoci miecie Niemiec zachodnich grupa zamieszkaa w ekskluzywnym hotelu Atlantic-Kempiski, nad jeziorem Alster. Dwa s powody, dla ktrych mosadowcy bardzo lubi Hamburg. Pierwszy to dobra wsppraca z miejscowym wywiadem i policj antyterrorystyczn. Drugi to wyuzdane pokazy erotyczne na ywo i dzielnice rozpusty, w ktrych dziwki prezentuj swe wdziki w oknach, a nawet nago spaceruj po ulicach. To oczywicie zajcie na wieczory. W cigu dnia grupa trudzia si w hamburskich dokach na poudniowym brzegu aby szukajc nie rzucajcych si w oczy magazynw ze wzgldnie atwym dostpem, z ktrych mona byo przeprowadza obserwacje i wykonywa

zdjcia, pozostajc niewidocznym. By to moment, w ktrym Arafat nie zawar jeszcze swej transakcji. Zajcie ich nie byo wic bardzo absorbujce. Tote Mousa, ktry sam unika pokazw pornograficznych i dziwek, postanowi zabawi si troch kosztem jednego z swych ludzi. Waciwa operacja jeszcze si nie zacza. Nie prowadzono wic normalnych dziaa zabezpieczajcych. Mousa bez trudu poszed za upatrzonym czonkiem grupy do hotelu, w ktrym ten spotyka si z luksusow dziwk. Gdy mczyzna poszed do toalety, Mousa sfotografowa stojc przy barze dziewczyn i wyszed. Nastpnego wieczoru mosadowiec znw spotka si z t sam dziewczyn i spdzi z ni wiksz cz nocy. Gdy nastpnego dnia przyby na odpraw do pokoju hotelowego Mousy, byli ju tam wszyscy inni czonkowie grupy. Palili papierosy i mieli bardzo zatroskany wygld. W powietrzu wyczuwao si napicie. Co si stao? spyta nowo przybyy. Sytuacja jest alarmowa odrzek Mousa. Mu. my przeczesa miasto. Centrala zawiadomia nas, e radziecki agent wystpujcy jako dziwka skontaktowa si z kim z mosadowcw. Musimy j znale

238 r i przesucha oraz dopa tego faceta i odesa go do Izraela, a tam ju oskar sukinsyna o zdrad. Nowo przybyy by cigle jeszcze zmczony i przepity, ale nie mia te powodw do zmartwienia. Kiedy Mousa pokaza wszystkim fotografi tej agentki radzieckiej", czowiek zblad jak ptno. Czy mog chwil z tob porozmawia? wymamrota. Oczywicie. O co chodzi? Ale na osobnoci. Dobra. Czy jeste pewien, e to ta agentka? Tak. A dlaczego? Kiedy widziano j z tym facetem? O ile mi wiadomo, to w tym tygodniu rzek Mousa. Nie-

jeden raz. Potrwao jeszcze kilka minut, zanim czowiek ostatecznie wyzna, e on wanie by z t dziwk. Zapewnia jednak, e nie powiedzia jej niczego i e ona go o nic nie pytaa. Baga Mous, eby mu uwierzy i pomg. Po jakim czasie Mousa popatrzy mu prosto w oczy i zacz si mia. Taki by Mousa. Zawsze trzyma co w zanadrzu. Trzeba byo tylko mie nadziej, e nie zrobi balona akurat z ciebie. Wreszcie grupa znalaza odpowiedni magazyn i Mousa zawiadomi o tym londyskiego katsa, dodajc: ,,Lepiej zaatwi to szybko, ebym mg zabra std moich chopcw, zanim zapi jak chorob". * Za porednictwem saudyjskiego miliardera Adnana Khashogiego, ktry zosta zwerbowany na agenta*), Mosad pozna innego Saudyjczyka, legalnego europejskiego handlarza broni. Mia on prawo dostarcza rnego rodzaju uzbrojenie na prywatny rynek europejski. Plan przewidywa skonienie przyjaciela Khashogiego, aby dostarczy broni produkcji amerykaskiej potrzebnej do wykonania zamwienia Arafata. Oczywicie miano j przedstawi jako wykradzion z rnych magazynw z europejskich baz wojskowych.

W tym czasie katsa Mosadu, Daniel Aitan, wystpujcy pod nazwiskiem Harry Stoler, skontaktowa si z przedstawicielem Arafata w Berlinie Wschodnim, Isamem Salemem. Wprawdzie Arafat jeszcze nie prosi *) Patrz rozdz. XVII. 239 o zdobycie broni, ale dziki biecym informacjom Kasima, Mosad wiedzia, e wkrtce to uczyni i postanowi go wyprzedzi. Niemieckojzyczny Aitan, osobnik energiczny i zdecydowany, przedstawi si Salemowijako Harry StoFer, kupiec, ktry zajmowa si jak to okreli ,,wszelkiego rodzaju wyposaeniem i materiaami". Zapewnia Salema, e moe zagwarantowa dogodne ceny i bezpieczne dostawy. Stoler powiedzia te Salemowi, e jakkolwiek unika mieszania si do polityki, to jednak uwaa spraw palestysk za suszn i ma nadziej, e ona zwyciy. Umwili si na nastpne spotkanie. Wprawdzie Salem nalea do OWP i w zwizku z tym uwaany by za niebezpiecznego, ale Mosad wiedzia, e nie jest on zwizany z dziaalnoci terrorystyczn w Europie. Bezpieczestwo osobiste katsa nie byo wic zagroone, za to Salem cakowicie wpad w puapk.

Przy nastpnym dyskretnym spotkaniu w cztery oczy Stoler wspomnia, e od czasu do czasu dowiadywa si o przypadkowym wyposaeniu" z baz amerykaskich w Niemczech ktre nie mogo dugo pozostawa w obrocie. Powiedzia, e jeli to interesuje Salema, moe rwnie przyj zamwienia na takie dostawy tylnymi drzwiami". Jednoczenie zapewni GSG-9, e ledzi Czarny Blok" i poinformuje Niemcw, gdzie i kiedy bd mogli ich nakry tak, eby zdoby jednoczenie jak najwicej dowodw pozwalajcych ich unieszkodliwi. Zgodnie z tym, co wiedzia ju Mosad, Arafat przekaza wreszcie swe zapotrzebowanie Salemowi w Berlinie Wschodnim. Ludzie szefa PDWZ, Abu Taana, mjr Aloony i sier. Aisharif, dorczyli osobicie Salemowi spis wyposaenia potrzebnego dla jednostki 17 z poleceniem, eby transakcja zawarta bya z zachowaniem szczeglnej tajemnicy, eby wyposaenie byo produkcji zachodniej i eby dwaj wysannicy Arafata dziaali w bezporednim porozumieniu z Abu Taanem. Polecono Salemowi skontaktowa si z przyjacimi OWP we Frakcji Czerwonej Armii (w Czarnym Bloku") albo z jakimkolwiek innym dostpnym i znanym im ugrupowaniem, aby zaatwi t transakcj dla Arafata. Jako zapat przylemy najwyszego gatunku tyto. Jeli zajdzie potrzeba przejciowego finansowania, mona je uzyska przez Abu Taana" stwierdzao polecenie. Osoby

przekazujce ten list s w tej dziedzinie nowicjuszami, mona wic uywa ich jako porednikw. Dlatego oddani s pod twoj komend". 240 Gdy Salem otrzyma t wiadomo, zwrci si oczywicie do Harry'ego Stolera, vel Daniela Altana, powiedzia, e transakcja ma by zaatwiona szybko i dyskretnie i e przyle przedstawiciela (Aloony'ego) z list potrzebnych przedmiotw. Zapytywa, ile potrwa wykonanie zamwienia i wysanie go. Dotd Mosad zamierza przywaszczy sobie poprzez chytre manipulacje cae pienidze OWP i jej haszysz. Ale nowa informacja od Kasima wskazywaa, e Arafat ma te plan rezerwowy. Gdyby Salemowi miao si nie powie, zamierza przekaza podobne zamwienie na bro przedstawicielowi OWP w Wiedniu Ghazi Hussejnowi. Wysano wic inn grup do Wiednia, aby dopilnowa Hussejna. Wiede by dla Mosadu wraliwym punktem. Bya to wana stacja przerzutowa dla ydw rosyjskich w drodze do Izraela. Stosunki izraelsko-austriackie byy te w tym czasie bardzo serdeczne, ale Mosad nie mia tam z kim rozmawia. Austriacy traktowali powanie swoj neutralno. W praktyce w ogle nie mieli suby bezpieczestwa.

Haszysz, ktry mieli przewozi terroryci z Czarnego Bloku", by jak zwykle pakowany w tzw. zelwki. Paczki przypominajce zelwki butw. Postanowiono wysa je statkiem z Libanu do Grecji, gdzie Czarny Blok" wykorzystujc swe kontakty na cle mia przeadowa je do samochodw. Kady z 2530 europejskich terrorystw mia wzi cz adunku do swojej maszyny i przewie go do skadu we Frankfurcie. Kierownik grupy mia zaj si sprzeda haszyszu i kontaktami z Salemem. Jednake Mosad porozumia si z GSG-9 i kierownik ten zosta aresztowany pod spreparowanym zarzutem dziaalnoci dywersyjnej przeciwko bazom amerykaskim. Niemcom nie powiedziano niczego o haszyszu. Natomiast gdy dokonali ju aresztowania, Mosad uzyska pozwolenie na przesuchanie zatrzymanego. Mwicy po niemiecku mosadowiec, ktry udawa pracownika niemieckiej suby bezpieczestwa, zaproponowa aresztowanemu interes" i w ten sposb wydoby od niego nazwisko jego zastpcy. Nastpnie uzgodniono z Niemcami, e do chwili gdy interes" zostanie w peni zrealizowany, bd trzyma tego czowieka w izolacji. Wiem o narkotykach powiedzia mosadowiec winiowi. Jeli nie powiesz mi, z kim to zaatwi, spdzisz tu reszt ycia. Nie za dziaalno wywrotow, ale za haszysz". Ze zdobytym w ten sposb spisem i zamwieniem Arafata mosadowcy udali si do saudyjskiego przyjaciela Khashogiego, aby je zrealizowa.

16 Wyznania szpiega 241 Aloony wojskowy mia powiedziane, e odpowiada za sprawdzenie zakupu i upewnienie si, e zostaje odprawiony do Libanu. Bro przewieziono ciarwk do Hamburga. Mosad nie powiadomi o tym Niemcw, ale na wypadek gdyby ich przypadkiem zatrzymali, mia gotowe tumaczenie. Tymczasem Stoler uzgadnia z Salemem adres w Bejrucie, pod ktry naleao wysa bro. By to z jego strony strza w ciemno. W owym momencie Mosad nie zakada, e operacja dojdzie do etapu przewozu. Stoler powiedzia jednak Salemowi, e przesyka wymaga jakiego kamuflau, bo musi przej przez libaskie co. W tych sprawach mdrze jest przygotowa dla transakcji pozory legalnoci. Salem owiadczy, e ma w Bejrucie krewnego, ktry moe udostpni mu swj adres. Zajmowa si handlem rodzynkami. Rodzynki z Niemiec? zawoa Stoler. Czy to nie brzmi tak, jak przywozi strudel z jabkami z Senegalu? Niezupenie. Prowadzi si eksport pakowanych rodzynek i innych suszonych owocw, ktre sprowadza si masowymi przesykami do Niemiec, a nastpnie wysya z powrotem opakowane, i to po niszych

cenach, ni moe zaoferowa Turcja lub Grecja. Stoler poprosi wic Salema, aby zdoby legalne" zamwienie na rodzynki. Wtedy powiedzia puszcz spraw w ruch". Rozmowa miaa suy temu, eby Salem sam obmyla moliwie du cz planu i nie zauway, e jest zdalnie sterowany. Nastpnie Stoler powiedzia, e nie udaje mu si zdoby statku, ale Salem uspokoi go, e to nie sprawi trudnoci, gdy wyl swj towar przesyk kontenerow, czyli po prostu do jakiejkolwiek przesyki do Libanu doczy si o jeden kontener wicej. W tym samym czasie cznik Mosadu przekaza instrukcj innemu katsa, ktry mia nawiza kontakt z zastpc aresztowanego. Powiedzia mu, e poprzez posiadane kontakty jego zatrzymany kolega otrzyma w wizieniu wiadomo, i plany ulegy zmianie. Zamiast sprzedawa haszysz, wymieni si go bezporednio na bro. Zblia si termin operacji. Mosad zamwi ju bro i wiedziano, e Salem bdzie musia zdoby pienidze za porednictwem Abu Taana, gdy nie mg ich otrzyma za haszysz. T cz operacji kontrolowa Mosad. Salem nie bardzo si martwi. Wiedzia, e moe zdoby przejciow poyczk i uwaa, e po sprzeday haszyszu bdzie mg j spaci. Ponadto Mosad obieca Czarnemu Blokowi" kilka rakiet. Mia zamiar 242

przekaza atrapy wykonane z plastiku, doskonale imitujce prawdziwe rakiety, ale puste w rodku. Tak wic w Hamburgu i we Frankfurcie sprawy ukaday si piknie. Natomiast pozostawa nie rozwizany problem Ghazi Hussejna w Wiedniu. Na szczcie porozumia si on z Salemem, gdy otrzyma zamwienie Arafata. Jakkolwiek nigdy nie przyznaby si do tego Arafatowi, powiadomi Salema, e w tej dziedzinie nie ma adnych kontaktw. Salem poda mu, e zna kogo, kto mgby pomc. Obaj wiedzieli, e nie powinni utrzymywa cznoci w tej sprawie. Ale c mogli zrobi? * Ludzie z bezpieczestwa Mosadu rwali sobie wosy z gowy. Oto toczya si wielka operacja przeciw zawsze zdradzieckiej OWP i dziao si to bez adnego zabezpieczenia. Jednake w istniejcych warunkach jedyne, co mogli zrobi, to spotyka si na otwartych podwrzach lub w kawiarniach i unika spotka z OWP w pomieszczeniach zamknitych. Poza tym mogli si tylko bez przerwy uskara i wysya raporty, w ktrych potpiali tak niebezpieczn dziaalno, podkrelajc, e nie przyjmuj adnej odpowiedzialnoci jeeli co si nie uda.

W pocztkach czerwca realizacja planu bya ju dobrze zaawansowana. Gromadzenie broni wymaga oczywicie czasu, ale stan oczekiwania wprawia wszystkich w zdenerwowanie. W kocu czerwca zarwno Hussejn z Wiednia, jak i Salem z Berlina Wschodniego zawiadomili Arafata, e jego polecenie zostao wykonane i e transport bdzie gotowy w cigu dwch do trzech tygodni. Rwnie mjr Aloony zacz si ju niepokoi o pienidze, ktrych oczekiwa po transakcji haszyszowej. cznicy si nie odzywali. Co wicej, nie wiedzia ani kim oni s, ani gdzie si znajduj. Jedyna moliwo kontaktu, jak dysponowa, by to adres i numer telefonu jednego z ludzi Czarnego Bloku". Ale szef grupy by w wizieniu. Ponadto mosadowiec udajcy przyjaciela poinformowa zastpc, e powinien przekaza wszystkim czonkom grupy, i gdyby kto zapytywa o spraw, odpowiadali jedynie, e wymieniaj haszysz na bro. Natomiast w wypadku jakichkolwiek trudnoci lub gdyby ktokolwiek stara si czego dowiedzie o ich ludziach, maj natychmiast go powiadomi. Gdy wic wreszcie Aloony zatelefonowa do znanego mu cznika, dowiedzia si, e przywdca Czarnego Bloku" jest w wizieniu, ale kto inny zajmuje si ca spraw. Zgodnie z instrukcj cznik ten powiadomi 243

natychmiast zastpc szefa grupy. W tym samym czasie katsa Mosadu, ktry pracowa z saudyjskim handlarzem broni, naciska na przyspieszenie dostawy, powoujc si na otrzymywane ponaglenia. Telefon Aloony'ego by dla Mosadu sygnaem, e major zaczyna stawia pytania. Nie niepokoio to szczeglnie mosadowcw. Aloony dosta tak odpowied, jakiej chcieli mu udzieli. Czowiek, poprzez ktrego Mosad dziaa, zapewni Aloony'ego, e nie ma adnych trudnoci i e wszystko jest w toku zaatwiania. Obieca te, e przekae dalsze szczegy, gdy tylko transakcja zostanie zaatwiona. Aloony rozumia, e takie sprawy wymagaj czasu, wic zbytnio si nie niepokoi. Przecie wiedzia, e jeszcze w obozie wiczebnym OWP nastraszya Niemcw. Wpajano im przekonanie, e jeli sprbuj przechytrzy Palestyczykw zgin. Stare powiedzenie gosi: Moesz ucieka, ale nie zdoasz si ukry". Spraw uatwiao i to, e nawet gracze OWP wiedzieli o tym, co si dzieje, mniej od Mosadu. Na przykad Salem we Wschodnim Berlinie nie wiedzia, e danie wysane do Hussejna w Wiedniu byo daniem wspierajcym. Nie przeszo ono przez Abu Taana, ktry pracowa z Salemem, ale zoone zostao za porednictwem szefa ochrony osobistej Arafata Abu Zaima. Salem z kolei wiedzia, e bro przeznaczona jest dla jednostki 17, Hussejn natomiast nie mia pojcia, komu miaa suy. Mosadowiec w Wiedniu i Hussejn podjli wasne przygotowania do

dostawy broni i zapaty za ni. Hussejn mia moliwoci przesyania towarw samolotami libijskimi z pominiciem kontroli. Nie tumaczy, jak to si odbywa. Owiadczy tylko, e chce mie bro w kontenerach, ktre przekae nastpnie do Bejrutu. Mosadowcy chcieli dostarczy mu troch prawdziwej broni, natomiast podobnie jak w Hamburgu i Frankfurcie wszystkie rczne rakiety miay by zastpione atrapami. Najwaniejsze dla Mosadu byo teraz takie zorganizowanie wszystkiego, eby zsynchronizowa dziaania w Wiedniu, Hamburgu i Frankfurcie. Gdyby w ktrymkolwiek z tych miast plan nie wypali, to nie tylko zburzyoby to ca kombinacj, ale stworzyo powane zagroenie. W Hamburgu, gdzie zgromadzono adunek w jednym z wielu identycznie wygldajcych magazynw, zamierzano pokaza Aloony'emu i sierantowi Aisharifowi bro zapakowan w kontenerze i zamaskowan wrd rodzynek. Nastpnie chciano opiecztowa kontener, zamkn drzwi magazynu, przekaza Aloony'emu klucze i umwi si, e nastpnego dnia zostanie ponownie przywieziony do magazynu. Wwczas przewieziono by zaadowany na ciarwk kontener na statek pyncy do Bejrutu. 244 Po odprowadzeniu Aloony'ego do jego mieszkania mosadowcy zamierzali wrci do magazynu, zdj kdk i numer z drzwi i umieci

je na drzwiach identycznie wygldajcego ssiedniego magazynu. Tam chcieli umieci inny kontener, cakowicie wypeniony niskogatunkowymi rodzynkami i ten wanie kontener mia Aloony wysa do Arafata. Stoler (Altan) prosi Aloony'ego, by przynis z sob pienidze do magazynu, gdy potrzebowa kilku godzin, eby si ulotni. Nie ma sprawy powiedzia Aloony pienidze przynios, ale tej nocy pi z rodzynkami w magazynie. Stolerowi serce si na chwil zatrzymao: W porzdku powiedzia przyjad po pana jutro o szstej po poudniu. Ale pan powiedzia rano zaprotestowa Aloony. To prawda. Ale to nie by dobry pomys. W dzie jest wok zbyt wielu ludzi, eby jedzi tam z broni. Po powrocie do bezpiecznego domu Aitan i inni zaczli zastanawia si, jak podmieni kontenery, skoro Aloony zamierza przy nich spa. W tym samym czasie may jednorodzinny domek w okolicach Wiednia zosta zaadowany broni, ktr zamwi Hussejn. Katsa powiadomi go, e transakcj przeprowadzi jego zastpca. Naleao przynie na

spotkanie 3,7 miliona dolarw, w zamian za ktre Hussejn mia otrzyma adres domku i klucze do niego. Najpierw jeden z ludzi 'Hussejna, przewieziony do domku z zawizanymi oczami, mia skontrolowa dostaw i powiadomi telefonicznie Hussejna, e wszystko jest na miejscu. Potem Mosad zamierza przeci lini telefoniczn. Owego wysannika miano zamkn w domku, a po przekazaniu pienidzy Hussejn otrzymaby adres i klucze. Procedur tak Hussejn zaakceptowa. By ju 27 lipca 1981 r. W Hamburgu mosadowcy amali sobie gow, jak rozwiza problem Aloony'ego. Bro, ktr naleao zaadowa do kontenera, znajdowaa si w magazynie. Duplikat kontenera podniesiony by wysoko pod sufit za pomoc jednego z gsienicowych podnonikw uywanych do przewoenia cikiego sprztu i wielkich skrzy. W Genewie Ganud dostarczy ju okoo 5 milionw dolarw na przejciowe sfinansowanie hamburskiej transakcji oraz 3,7 milionw na wiedesk. 28 lipca, o szstej po poudniu, zabrano Aloony'ego do magazynu. Chcia na miejscu sprawdzi wyrywkowo kilka kartonw. Gdy uzna, e wszystko jest w porzdku, zaczto adowa towar maskowany rodzynkami. Wypeniony kontener zapiecztowano i Aloony chcia od razu wrczy 245 pienidze. Stoler powiedzia: Nie tu. Naokoo jest zbyt wielu ludzi.

Lepiej chodmy do samochodu. Tam jest zaciszniej". W samochodzie Stoler przeprowadzi z kolei wasn wyrywkow kontrol, sprawdzajc za pomoc elektronicznego urzdzenia kilka paczek banknotw. Chciat si upewni, czy dolary nie s faszywe. W tym czasie w magazynie szybko opuszczono duplikat kontenera, za kontener z broni przetransportowano w gb i ustawiono za jakim innymi. Caa operacja zaja 1015 minut. Gdy Aloony wrci do magazynu, zobaczy identyczny kontener z identyczn pieczci. Nie zobaczy natomiast jego nowej zawartoci. Nastpnego dnia, po bezpiecznym zaadowaniu swoich rodzynek, Aloony wyruszy do Bejrutu. Po odjedzie Aloony'ego mosadowcy przeadowali bro z pierwszego kontenera na ciarwk i odwieli j do kupca. Natomiast nadwyk rodzynek wysano do Izraela. Tej samej nocy zawarto ostatecznie we Frankfurcie porozumienie w sprawie wymiany haszyszu na bro. Polecono czowiekowi z Czarnego Bloku" przyprowadzi nastpnego dnia grup, aby zabraa t bro. Haszysz zosta przekazany komu z panamskiej F-7 (specjalnej jednostki szkolonej przez Harariego), w zamian za kredyt okoo 7 milionw dolarw i przewieziony do Panamy, skd zamierzano go rozsprzeda w Stanach Zjednoczonych, gdzie haszysz osiga duo wysze ceny ni w Europie. Po sprzedaniu narkotykw Panamczycy mieli zwrci tych 7 milionw,

a nadwyk zatrzyma dla siebie. Nastpnego dnia, gdy czonkowie Czarnego Bloku" przyszli po swe atrapy rakiet, czekaa ju na nich policja. Aresztowano okoo dwudziestu osb. Rwnie 29 lipca na lotnisku wiedeskim policja aresztowaa trzy osoby z adunkiem zawierajcym cz broni z podmiejskiego domku. Mosad powiadomi austriack policj, e Hussejn i jego pomocnicy przylecieli wanie z Libanu i szmugluj do Wiednia bro dla zaatakowania jakiego ydowskiego celu. Hussejna deportowano. Dwch jego pomocnikw uwiziono. Wikszo broni, znajdujcej si jeszcze w domku, Mosad odzyska. Zostawiono tylko troch, aby moga j znale policja, gdyby sprawdzaa wersj mwic o tym, e Hussejn gromadzi bro. Ogem Mosad zainkasowa okoo 1520 milionw dolarw oraz oczyci wartociowy teren. Udao si zabi Khadera, usun Hussejna, zamkn jego dwch pomocnikw i okoo dwudziestu terrorystw z Czarnego Bloku" i obsmarowa imi OWP w kilku krajach. 246 By to dla Mosadu wspaniay sukces. Nie tylko OWP wszystko strata, aIcJeszcze tyle, co stracia, bya winna swemu bankierowFca ata

S^^sr^^S ^^P^ d0 te) historii s losy kierowcy-stranika Arafata Je ale nikt go me poinformowa o zbliajcym si napadzie Wcieky Kasim porzuci obie posady i wyjecha do AmerykiiPomdmoweF Rozdzia XIV Tylko w Ameryce Gdy po nieudanej prbie otrzymania azylu w ambasadzie Izraela w Waszyngtonie aresztowano w kocu listopada 1985 roku 31-letniego Jonathana J. Pollarda i jego on Ann Henderson-Pollard, dajce si przewidzie nastpstwa tego wydarzenia skoncentroway na pewien czas uwag obserwatorw na kopotliwym i wybuchowym pytaniu: czy Mosad dziaa aktywnie na terenie Stanw Zjednoczonych? Oficjalnie Mosad powie: nie, nie, po tysickro razy nie. Absolutnie nie. Oczywicie katsa Mosadu nie wolno uywa ani faszywych paszportw amerykaskich, ani czegokolwiek amerykaskiego dla maskowania ich dziaa. Wynika to z delikatnego charakteru stosunkw midzy pastwem Izrael i jego najwikszym i najbardziej wpywowym protektorem. Jak w takim razie wytumaczy spraw Pollarda? Och, to proste. On

nie by z Mosadu. Od pocztku 1984 r. otrzymywa wprawdzie 2500 dolarw miesicznie, ale od organizacji zwanej Lishka le Kishrei Mada LAKAM, co byo hebrajskim akronimem dla biura cznoci naukowej Ministerstwa Obrony. Od tego te czasu, za jego spraw, rne dokumenty w tajemniczy sposb przenosiy si do mieszkania prywatnego sekretarza ambasady izraelskiej, Irita Erba. W tym czasie szefem LAKAM by Rafael Eitan, ktry publicznie zarzeka si jakichkolwiek zwizkw z Mosadem. Kiedy by on jednak katsa Mosadu, a w 1960 roku uczestniczy w porwaniu Adolfa Eichmana z Argentyny. Pollard yd pracowa w dziale bada naukowych w Orodku Pomocniczym Wywiadu w Suitland, w stanie Maryland, niedaleko Waszyngtonu. Orodek jest czci suby analitycznej marynarki. W 1984 roku Pollard zosta przeniesiony do Orodka Ostrzegania Antyterrorysty-

248 cznego w Wydziale Analizowania Zagroe marynarki. Byo to przeniesienie dziwaczne, jeli si zway, e ju poprzednio urzdnicy bezpieczestwa zwracali mu uwag, i dopuci si przecieku informacji poprzez kontakty z poudniowoafrykaskim attache wojskowym, za jego nowe zajcie dawao mu dostp do wielu tajnych materiaw. Nie trwao dugo, a ustalono, e Pollard dzieli si informacjami

z Izraelczykami. Gdy za zosta przesuchany przez FBI, zgodzi si uatwi ich ludziom dotarcie do jego izraelskich kontaktw. FBI zarzdzio jego cig obserwacj, ale on przerazi si i poprosi o azyl. Gdy wychodzi z ambasady wraz z uznan za wsplniczk on, zosta zatrzymany. Oczywicie Amerykanie zadali wyjanie. Pierwszego grudnia o go dzinie 3.30 w nocy czasu jerozolimskiego sekretarz stanu George Schultz zatelefonowa z Kalifornii do izraelskiego premiera Szimona Peresa, ktry nawiasem mwic sam zaoy LAKAM, gdy w latach szedziesitych by wiceministrem obrony. Peres oficjalnie przeprosi: Prowadzenie dziaa szpiegowskich przeciw Stanom Zjednoczonym jest cakowicie sprzeczne z nasz polityk. Jeli taka dziaalno bya prowadzona, bya niesuszna i rzd Izraela wyraa ubolewanie". Peres stwierdzi dalej, e jeli w dziaalnoci takiej zaangaowani byli urzdnicy pastwowi, to winni bd rozliczeni, za jednostka, ktra to organizowaa... zostanie cakowicie i na zawsze rozwizana. Podjte zostan te dziaania organizacyjne, ktre zapewni, e dziaalno taka nie powtrzy si". (W rzeczywistoci jedyne, co wwczas zrobiono, to zmieniono adres pocztowy i wczono LAKAM do innego resortu). Jednake wydaje si, e owiadczenie Peresa zadowolio administracj amerykask, nawet jeli nie zamierza on zrobi tego, co obiecywa. Byy dyrektor CIA, Richard Helms, owiadczy, e wzajemne szpiegowanie si

nie jest midzy zaprzyjanionymi krajami rzecz niezwyk. Kady robi co moe powiedzia grzechem jest da si zapa". W czasie gdy Pollardw odwoono do wizienia, sekretarz Schultz owiadczy dziennikarzom: zadawalaj nas izraelskie przeprosiny i wyja nienia". Po krtkiej fali przykrych dla Izraela materiaw prasowych sprawa ucicha. Oczywicie ludzie podejrzliwi nadal chcieliby dociec, jaki by prawdziwy status Pollarda. Wydaje si jednak, e nawet CIA wierzy, i poza tym wtpliwym i nieudanym wyczynem Mosad jeli wyczy sprawy cznoci nie prowadzi dziaalnoci operacyjnej w samych Stanach Zjednoczonych. 249 Ot myli si. Pollard nie by z Mosadu. Ale wielu innych, ktrzy czynnie szpieguj, werbuj, organizuj i prowadz tajn dziaalno, naley do specjalnego, supertajnego wydziau Mosadu, zwanego po prostu AL po hebrajsku ponad" lub na szczycie". Dziaaj gwnie w Nowym Jorku i Waszyngtonie, o ktrym mwi jako o swoim ,,boisku".

Jednostka jest tak utajniona i tak dalece wyodrbniona z reszty organizacji, e wikszo pracownikw Mosadu nie ma nawet pojcia, czym si ona zajmuje i nie ma dostpu do jej akt w komputerze. Niemniej jednak ona istnieje i zatrudnia od 24 do 27 dowiadczonych pracownikw terenowych, w tym trzech jako czynnych katsa. Przewaajca cz cho nie caa ich dziaalno przebiega w granicach USA. Podstawowym zadaniem jest zbieranie informacji o wiecie arabskim i OWP, co ma by czym odmiennym od zbierania danych wywiadowczych o dziaalnoci amerykaskiej. Ale jak zobaczymy linia podziau midzy tymi dwiema dziedzinami jest czsto niewyrana i gdy powstaj wtpliwoci, AL nigdy nie waha si jej przekroczy. Twierdzi, e AL nie zbiera informacji o Amerykanach, to tak jak powiedzie, e musztarda nie jest gwnym daniem. Ale chtnie bierze si jej troch na kanapk. Powiedzmy na przykad, e jeden z czonkw Senackiej Komisji Obrony interesuje Mosad. AL rzadko korzysta z sayanim. Ale praca kancelarii senatora i wszystko, co si dzieje w jego biurze, moe by 'wan informacj. Trzeba wic zainteresowa si ktrym z pomocnikw senatora. Jeli jest to yd lub ydwka, traktuje si ich jako sayana, w przeciwnym wypadku werbuje si t osob jako agenta. Albo po prostu jako przyjaciela, z ktrym naley mie czste kontakty i ktrego

naley uwanie sucha. Bardzo pomocne jest w tym waszyngtoskie ycie cocktailowe". Niektrzy attache specjalnie je ledz. Nietrudno jest wczy kogo w krg bywalcw i nada temu wszelkie cechy legalnoci. Zamy na przykad, e McDonnell Douglas chce sprzeda Arabii Saudyjskiej samoloty produkcji amerykaskiej. Czy to problem amerykaski czy izraelski? Oczywicie z punktu widzenia Instytutu jest to sprawa Izraela. Jeli ma si co takiego pod rk, to bardzo trudno jest z tego nie korzysta. Wic korzystaj. Jednym z bardziej znanych wyczynw AL bya kradzie materiaw badawczych u kilku najwikszych amerykaskich producentw samolo-; tw, aby w styczniu 1986 pomc Izraelowi w zdobyciu picioletniego 250 kontraktu wartoci 25,8 milionw dolarw na dostawy dla amerykaskiej floty i korpusu piechoty morskiej. Chodzio o 21 trutni", bezzaogowych samolotw Maziat Pioneer-1", dugoci 16 stp (niespena 5 m) oraz potrzebnych do ich obsugi wyrzutni, urzdze zdalnie sterujcych i pozwalajcych odzyska samolot. Samoloty te maj pod spodem monitor

telewizyjny i uywane s przez zwiad wojskowy. Maziatjest fili pastwowych Izraelskich Zakadw Aeronautycznych. Zdobya ona kontrakt, gdy oferta jej wykonkurowaa na przetargu w 1985 r. firmy amerykaskie. AL po prostu wykrad materiay bada. W Izraelu pracowano nad trutniami", ale robota nie bya dostatecznie zaawansowana, aby firma moga wzi udzia w walce konkurencyjnej. Jeli natomiast nie trzeba wczy kosztw bada do ceny oferty, to jest to bardzo istotna rnica. Po wygraniu przetargu Maziat zawar spk z firm AAI Corp. z Baltimore, w stanie Maryland, aby mc si wywiza z kontraktu. AL przypomina tsomet, ale mu nie podlega. Skada meldunki bezporednio szefowi Mosadu. W odrnieniu od normalnych stacji Mosadu nie dziaa wewntrz ambasady izraelskiej. Ma swoje stacje w bezpiecznych domach i bezpiecznych mieszkaniach. Trzy zespoy AL zorganizowane s jako stacja lub jednostka. Zamy, e z jakich powodw zaami si nagle stosunki midzy Izraelem, a Wielk Brytani i Mosad bdzie musia opuci Zjednoczone Krlestwo. Mona by wwczas wysa do Londynu zesp AL i nastpnego dnia mie tam pen tajn struktur. Katsa AL nale do najbardziej dowiadczonych w Instytucie . Stany Zjednoczone s jednym z tych miejsc, w ktrych ewentualne nastpstwa zakce byyby niezwykle powane. Ponadto praca prowa-

dzona z wyczeniem ambasady stwarza trudnoci, szczeglnie w dziedzi nie cznoci. Jeli ludzie AL wpadn" w Stanach Zjednoczonych, wtrcani s do wizienia jako szpiedzy. Nie maj immunitetu dyplomatycznego. Najgorsze, co moe si przydarzy katsa w normalnej stacji, to deportacja. On korzysta z immunitetu. Oficjalnie Mosad ma w Waszyngtonie wycznie stacj cznoci. Niczego wicej. Inna sprawa, ktra determinuje styl pracy ambasady izraelskiej w Waszyngtonie, to jej usytuowanie. Znajduje si ona za centrum handlowym, w poowie drogi na wzgrze przy Alei Midzynarodowej. Wok znajduje si niewiele zabudowa, poza ambasad Jordanii, ktra pooona jest wyej na pagrku, a wic moe obserwowa ambasad Izraela z gry. Nie jest to dobre miejsce do prowadzenia tajnej dziaalnoci. 251 Nawiasem mwic, mimo kursujcych pogosek Mosad nie ma stacji w Zwizku Radzieckim. Okoo 99,99 proc. informacji o bloku wschodnim zbiera si podczas pozytywnych przesucha", co oznacza po prostu analizowanie i przetwarzanie danych z rozmw z ydami emigrujcymi z bloku radzieckiego. Oczywicie mona czynnie gromadzi dane o Zwizku Radzieckim i w ten sposb stworzy cakiem dobry obraz tego, co si tam dzieje i doda splendoru agencji wywiadowczej. Ale praca tam jest

zbyt niebezpieczna. Jedyn prowadzon dziaalnoci byo pomaganie ludziom w wydostawaniu si stamtd, w tworzeniu drg ucieczki itp. Zajmuje si tym pod auspicjami Mosadu specjalna organizacja. Nazywa si NA TIV, co oznacza po hebrajsku: cieka czy p r ze j c i e. Informacje z bloku wschodniego maj du warto wymienialn. To oraz dane zebrane w innych krajach na przykad informacja radarowa od Duczykw pomaga w stworzeniu penego obrazu tej czci Europy. Amerykanie nie zdaj sobie sprawy, jak wiele informacji otrzymujemy poprzez NATO. Informacji ktrymi mona operowa tak, eby przedsta wia duo ywszy obraz. Oczywicie w epoce przedgorbaczowowskiej radzieckie rodki przekazu nie miay wikszej wartoci jako rda. Ale mona byo zawsze uzyska dane z pogosek albo z ustnych przekazw. Dotyczy to nawet ruchw wojsk. Kto na przykad skary si, e jego kuzyna gdzie przeniesiono i niczego o nim nie wiadomo. Nawet jeli z bloku radzieckiego przybywao tylko dziesiciu ludzi dziennie, to mona byo z tego wycign niezwyk ilo informacji. Jakkolwiek stacje AL znajduj si poza ambasad, to wikszo z nich pracuje na takich zasadach jak inne stacje. Komunikuj si one bezporednio z central telawiwsk telefonicznie, teleksem lub kodem komputerowym. Nie uywaj systemw szyfrowych, gdy nawet gdyby Amerykanie nie mogli zama szyfru, to jednak wiedzieliby, e w ssiedztwie prowadzi si dziaalno tajn, a tego wanie Mosad chce unikn. Istotnym

czynnikiem jest te odlego. Katsa AL s jedynymi w caej organizacji, ktrzy posuguj si paszportami amerykaskimi. ami te dwie podstawowe zasady: dziaaj w kraju docelowym i uywaj do maskowania materiaw kraju, w ktrym' si znajduj. Istnieje zasada, eby nigdy nie udawa Anglika w Anglii czy Francuza we Francji. To zbytnio uatwiaoby miejscowym sprawdzenie dokumentacji. Na przykad jeli si wrcza paryskiemu policjantowi' francuskie prawo jazdy, to moe on natychmiast sprawdzi, czy jest autentyczne i wane. 252 AL moe narusza t zasad, gdy dokumenty jego ludzi s najwyszej jakoci. Musz by. W kraju wrogim nie chcesz da si zapa, bo ci rozstrzelaj. W kraju najbardziej przyjaznym, jakim s Stany Zjednoczone, nie chcesz da si zapa, bo rozstrzelaj cay twj kraj. Prawdopodobnie od czasu do czasu FBI co podejrzewa. Ale naprawd nie wie niczego. Oto historia, jak opowiada mi Ury Dinure, ktry by w pewnym momencie moim instruktorem NAKA. Gdy to si dziao, by on odpowiedzialny za nowojorsk stacj AL. Dinure by czynny w operacji, ktra

ugodzia w polityk zagraniczn USA, stworzya powane trudnoci wewntrzne wczesnemu prezydentowi Jimmy Carterowi i rozptaa brzydki konflikt rasowy midzy amerykaskimi ydami i przywdcami spoecznoci murzyskiej. Gdyby Amerykanie znali zakres i charakter udziau Mosadu w caej sprawie, mogoby to zagrozi, a moe nawet zepsu historycznie ustanowione dobre stosunki midzy obu krajami. Spjrzmy najpierw na rok 1979. Najdoniolejszym wydarzeniem tego roku byy nastpstwa rozmw w sprawie zrbw pokoju", jakie prowadzili prezydent Carter, egipski prezydent Anwar Sadat i izraelski premier Menachem Begin we wrzeniu 1978 r. w Camp David. Dla wikszoci arabskiej opinii publicznej by to szok, ktrego efektem stao si oglne oburzenie na Sadata. Begin rwnie zacz aowa caej sprawy prawie natychmiast po opuszczeniu Camp David. Prowadzcy dyplomacj wahadow amerykaski sekretarz stanu Cyrus Vance usiowa przed upywem ostatecznego, ustalonego w Camp David na 17 grudnia terminu podpisania traktatu doprowadzi do porozumienia. Jednake gdy w ostatniej chwili Begin odmwi powanych pertraktacji, nie udao si to, co wywoao powan nieufno midzy Waszyngtonem i Jerozolim. W pocztkach 1979 r. Begin wysa swego legendarnego mirfistra spraw zagranicznych Moshe Dajana do Brukseli na spotkanie z Vance'em i premierem Egiptu Mustaf Khalilem, aby znale

sposb wznowienia zablokowanych rozmw. Ale Begin zapowiedzia te bez ogrdek, e Dajan bdzie rozmawia tylko o tym, jak, kiedy i gdzie" mona by rozmowy wznowi, natomiast nie bdzie omawia waciwych treci porozumienia z Camp David. 253 W kocu grudnia 1978 r. skcony na og Kneset przegosowa 66 gosami przeciwko 6 poparcie dla twardej postawy Begina wobec Waszyngtonu i Kairu. Nastroje spoeczne sprawiy te, e wstrzymano rozpoczte ju wycofywanie sprztu wojskowego z Synaju, podjte z myl o przyspieszeniu ewentualnej ewakuacji z pwyspu, po zawarciu traktatu pokojowego. Izrael nasili rwnie napaci na obozy Palestyczykw w Libanie, co doprowadzio do owiadczenia szefa Senackiej Podkomisji do spraw Bliskiego Wschodu i Poudniowej Azji, demokraty z Florydy Richarda Stone'a, e wydaje si, i Izraelczycy stworzyli krg z wozw" (wdrujcy na Dziki Zachd pionierzy tak przygotowywali si do walki tum.). Po gosowaniu w Knesecie, Begin zatelefonowa do amerykaskich przywdcw ydowskich domagajc si, by ugrupowania proizraelskie wszczy kampani pisania listw i wysyania telegramw do Biaego Domu i do Kongresu. Grupa 33 ydowskich intelektualistw, wrd nich pisarze Sau Bellow i Irving Howe, ktrzy dawniej krytykowali nieustpli-

wo Begina, wysaa do Cartera list, w ktrym poparcie Waszyngtonu dla stanowiska Kairu okrelia jako nie do przyjcia". W lutym 1979 r. pragnce wznowienia rozmw Stany Zjednoczone zwrciy si do Izraela i Egiptu z propozycj spotkania z Cyrusem Vance'em w Camp David. Obie strony przyjy propozycj, mimo e Izrael by uraony raportem departamentu Vance'a dla Kongresu, w ktrym nawizywano do informacji o systematycznym" maltretowaniu Arabw na okupowanym Zachodnim Brzegu Jordanu i w Strefie Gazy. Dwa tygodnie przed ogoszeniem przez Washington Post" tego raportu czogi armii izraelskiej wjechay o wicie do wiosek na Zachodnim Brzegu i zmiadyy cztery domostwa arabskie. Rzd Izraela ustanowi rwnie now placwk zapowied nowego osiedla cywilnego w Nueima, na pnocny wschd od Jerycho. Bya to 51 osada na Zachodnim Brzegu, gdzie wrd 692 tysicy Palestyczykw mieszkao 5 tysicy ydw. W czasie trwania tego zamtu Carter wyruszy w marcu z szeciodniow misj do Kairu i Jerozolimy. Mimo wszelkich trudnoci zdoa przekona obie strony do przyjcia kompromisu autorstwa amerykaskiego. W jego wyniku pokj midzy obu wrogimi krajami wydawa si tak bliski jak nigdy od ponad trzydziestu lat. Cen, jak zapaci Carter, byo zobowizanie do przekazania w cigu nastpnych trzech lat ponad piciu

miliardw dolarw dodatkowej pomocy dla Egiptu i Izraela. Dwie gwne 254 przeszkody stanowiy: niech biednego w rop Izraela do zwrotu Egiptowi zagarnitych na Synaju pl naftowych i, oczywicie, wci nie uregulowany problem autonomii palestyskiej. W maju Carter mianowa byego przewodniczcego oglnokrajowego komitetu Partii Demokratycznej, 60-letniego teksaczyka Roberta S. Straussa, superambasadorem dla drugiego etapu rokowa pokojowych. Izrael, ktry formalnie zgodzi si na takie rokowania, w dalszym cigu dokonywa napaci na bazy OWP w Libanie. Rzd Begina uchwali omioma gosami przeciwko piciu, zaoenie jeszcze jednego nowego osiedla izraelskiego w Elon Moreh, na okupowanym Zachodnim Brzegu Jordanu, czym sprowokowa 59 wybitnych ydw amerykaskich do wysania listu otwartego do premiera, w ktrym skrytykowali polityk tworzenia nowych osad ydowskich na terenach gsto zaludnionych przez Arabw. Sprawy jeszcze bardziej skomplikowa lekki atak serca u Begina oraz rozpoznanie choroby nowotworowej u Dajana. W Izraelu gwatownie

pogbia si inflacja. Deficyt bilansu patniczego kraju zblia si do 4 miliardw dolarw, a dugi zagraniczne podwoiy si w cigu piciu lat i osigny 13 miliardw dolarw, wywoujc wewntrzny kryzys polityczny. Napicie zaostrzyo jeszcze oburzenie ydw na Cartera, ktry porwna sytuacj Palestyczykw z amerykaskim Ruchem Praw Obywatelskich. Zarwno Sadat, jak i Carter zaczli wywiera naciski na Izrael, aby przyj plan autonomii palestyskiej. Kraje arabskie popieray koncepcj niezalenego, suwerennego pastwa na Zachodnim Brzegu Jordanu i w Strefie Gazy, jako ojczyzny dla tych Palestyczykw, ktrzy si tam znajduj i dla milionw tych, ktrzy rozproszeni s po wiecie. Izraelczycy byli zdecydowanie przeciwni koncepcji utworzenia w swoim bezporednim ssiedztwie wrogiego pastwa, szczeglnie takiego pastwa, ktrym kierowaby przywdca OWP Jaser Arafat. Izrael podejrzewa, e uzalenienie Stanw Zjednoczonych od arabskiej ropy sprawia, i amerykaskie priorytety przechylaj si w stron interesw arabskich. Wobec nieobecnoci Begina, ktry dopiero powraca do zdrowia, rzdem usiowa kierowa Dajan. W sierpniu przestrzeg on Stany Zjednoczone przed uznaniem OWP, lub te umacnianiem szans na utworzenie na Zachodnim Brzegu Jordanu i w Gazie cakowicie niezalenego pastwa palestyskiego. Po burzliwym, piciogodzinnym posiedze-

niu rzdu Izraelczycy postanowili przypomnie Stanom Zjednoczonym 255 o podjtych przez nie zobowizaniach, w szczeglnoci o obietnicy uycia weta wobec kadej prby pastw arabskich zmierzajcej do zmiany rezolucji Narodw Zjednoczonych nr 242 z 1967 roku, ktra uznaje prawo Izraela do istnienia. Izrael zagrozi te, e jeli Amerykanie bd zbyt mocno naciska na nawizanie stosunkw z OWP, to wycofa si z pertraktacji w sprawie autonomii". Latem Izraelczycy mieli kolejny powd do zdenerwowania. Arabia Saudyjska, Kuwejt i OWP podjy wsplnie inicjatyw polityczn w celu skierowania spraw w podanym przez nie kierunku. Pocztkowo, w lipcu, Saudyjczycy podnieli na trzy miesice wydobycie ropy o milion baryek dziennie i w ten sposb zmniejszyli niedobory, ktre w maju i czerwcu spowodoway dugie kolejki na stacjach benzynowych w Stanach Zjednoczonych. Jednoczenie OWP przynajmniej publicznie zaja postaw ugodow, aby w oczach Zachodu poprawi swoje raczej niesympatyczne oblicze, za dyplomaci kuwejtcy w ONZ przygotowywali projekt rezolucji, ktra powizaaby prawo do istnienia Izraela (rezolucja 242) z midzynarodowym uznaniem prawa Palestyczykw do samookrelenia. Plan ten zrodzi si w czerwcu, gdy nastpca tronu Arabii Saudyjskiej, ksi Fahd, zaprosi Arafata do Rijadu i przekona go, e powinien

poprawi stosunki ze Stanami Zjednoczonymi, poczynajc od ukrcenia przynajmniej na jaki czas dziaalnoci terrorystycznej. Wcignito w to Kuwejt, chcc wykorzysta presti zasiadajcego wwczas w Radzie Bezpieczestwa jego ambasadora, wietnego dyplomaty, Abdalla Yaccouba Bishary. Dla uagodzenia Izraelczykw Amerykanie zdecydowanie odmwili gosowania nad jakimkolwiek projektem popierajcym niezalene pastwo palestyskie, cho nie wykluczyli moliwoci agodniejszej rezolucji, ktra potwierdziaby suszne prawa polityczne Palestyczykw i doprowadzia w ten sposb do wspbrzmienia sformuowa rezolucji 242 z porozumieniami z Camp David. We wznoszcym si nad portem w Hajfie hotelu Mount Carmel" toczyy si rokowania dotyczce problemu autonomii. W toku pertraktacji premier egipski Mustafa Khalil owiadczy, e kraj jego bdzie popiera rezolucj ONZ dotyczc praw Palestyczykw. W odpowiedzi izraelski minister sprawiedliwoci Shmuel Tamir oskary Egipt o zagraanie caemu procesowi pokojowemu". Rwnie Mosad by zatroskany przyszym rozwojem wydarze.

W szczeglnoci mosadowcw niepokoi wzrost znaczenia izraelskiego 256 ministra obrony Ezera Weizmana, byego pilota, zastpcy szefa si zbrojnych w czasie wojny szeciodniowej, bohaterskiego dowdcy i ojca legendarnych izraelskich si powietrznych. Mosadowcy mu nie dowierzali. Uwaali go za sympatyka Arabw i wrcz za zdrajc. Ich wrogo wobec niego sigaa absurdu. Bdc ministrem obrony nie otrzymywa adnych tajnych informacji. Weizman by to wolny duch, typ czowieka, ktry mg si z kim zgadza w jednej sprawie i zaraz potem cakowicie si nie zgadza w innej. Nigdy nie podporzdkowywa si linii partyjnej. Robi to, co uwaa za suszne. Tacy ludzie s niebezpieczni, gdy nie mona przewidzie ich reakcji. Jednak Weizman bezspornie si sprawdzi. W kraju, w ktrym prawie wszyscy su w armii, wojsko jest rzecz wan. Tyle, e w ten wanie sposb dochodzi si do rzdu zoonego w 70 proc. z generaw. Ludzie zdaj si nie rozumie co w tym zego. A s to przecie osobnicy, ktrych nozdrza zaczynaj si rozdyma, gdy zapachnie prochem. Istniay nawet rnice zda midzy Beginem i Dajanem. Dajan wyszed z Partii Pracy. Opuci j, by przyczy si do charyzmatycznego prawicowca Begina. Ale obaj widzieli Palestyczykw w zupenie rny

sposb. Jak wikszo ludzi Partii Pracy z jego pokolenia, Dajan widzia w nich przeciwnikw, ale te istoty ludzkie. Natomiast Begin i jego partia widzieli w nich nie ludzi, lecz problem. Dajan mawia: Wolabym y w pokoju z tymi ludmi i pamitam czasy, kiedy tak ylimy". Natomiast Begin gosi: ,,Chciabym, eby ich tu nie byo. Ale niewiele mog w tej sprawie zrobi". S to tak rne punkty widzenia, e nic dziwnego, i powstaway midzy nimi tarcia. W tym te czasie Mosad nawiza pierwsze kontakty z plantatorami opium w Tajlandii. Amerykanie starali si zmusi chopw, eby przestali produkowa opium i zamiast tego zaczli sadzi kaw. Koncepcja Mosadu polegaa na tym, eby si w to wczy, pomc w uprawie kawy, ale jednoczenie pomc wywozi opium jako rodek gromadzenia funduszy na operacje Mosadu. Jedn z takich operacji byy nieustajce wysiki AL w Nowym Jorku i w Waszyngtonie, aby pokrzyowa denia Arabw do uzyskania pomocy Sianw Zjednoczonych dla OWP, czy szerzej Palestyczykw w osigniciu poprzez ONZ lepszego statusu midzynarodowego. Jest zrozumiae, e denia takie nie uszczliwiay Izraelczykw. Stale powtarzay si przecie napaci na wioski izraelskie, masakry, trwa stan cigego zagroenia. Poczucie takie nie ustpowao, jeli nawet obstrza na 17 Wyznania szpiega

257 chwil ustawa. W domach towarowych i w kinach kontrolowano paczki. Jeli kto zauway paczk pozostawion w autobusie, a nie byo nikogo, kto by si do niej przyzna, zwracano uwag kierowcy, ten zatrzymywa autobus i wszyscy wysiadali. Jeli kto zapomnia gdzie teczk, mg si spodziewa, e zostanie skonfiskowana i zniszczona adunkiem wybuchowym. Wielu Palestyczykw z Zachodniego Brzegu pracowao w Izraelu. Wielu Izraelczykw patrolowao Zachodni Brzeg. Wiedzieli, e Palestyczycy ich nienawidz. Nawet jeli kto by lewicowcem i sdzi, e maj oni prawo do tej nienawici, to przecie nie chcia zakoczy ycia rozerwany na strzpy. Dla ludzi prawicy manifestowanie nieufnoci wobec Palestyczykw byo oczywiste. Uwaali, e stosunki z nimi to bdne koo. Lewicowiec mg mwi: niech zrobi wybory", prawicowiec odpowiada: Zapomnij o tym. Na pewno wybraliby kogo, z kim nie chc rozmawia". Na co lewicowiec: Ale oni ogosili zawieszenie broni". I znw prawicowiec: Co za zawieszenie broni? Nie uznaj Palestyczykw za grup, ktra moe oferowa zawieszenie broni". Po czym nastpnego dnia co gdzie wylatywao w powietrze i prawicowiec woa: Widzisz, przecie

mwiem, e nie dotrzymuj adnego zawieszenia broni". AL dziaa w Nowym Jorku mniej wicej od 1978 roku. Jego ludzie starali si przeforsowa tak lini postpowania w stosunku do dziaalnoci Arabw, ktra by utrudniaa forsowane przez Cartera rozmowy pokojowe. We wrzeniu 1975 sekretarz stanu Henry Kissinger owiadczy oficjalnie, e Stany Zjednoczone nie bd rokoway z OWP ani jej nie uznaj, pki organizacja ta nie uzna prawa Izraela do istnienia. Byy prezydent Gerald Ford, a po nim Carter ogosili, e bd kontynuowa t polityk. Ale Izraelczycy nie cakiem w to wierzyli. W listopadzie 1978 po rozmowach w Camp David czonek komisji spraw zagranicznych Izby Reprezentantw, republikanin z lllinois Pau Findley, spotka si w Damaszku z Arafatem, ktremu przekaza posanie od Cartera. Arafat owiadczy, e jeeli na poczonym korytarzem terytorium Zachodniego Brzegu i Strefy Gazy utworzone zostanie niezalene pastwo palestyskie, OWP nie bdzie ucieka si do gwatu. Ju od 1977 roku Carter wzywa do utworzenia siedziby narodw ej" dla Palestyczykw. Wiosn 1979 wybitny przywdca ydowski, 258

ambasador amerykaski w Austrii Milton Wolf, spotka si najpierw na austriackim przyjciu rzdowym, a nastpnie na cocktailu w ambasadzie jednego z krajw arabskich z przedstawicielem OWP w Wiedniu Issamem Sartawim. Instrukcje z Waszyngtonu zalecay Wolfowi, aby spotka si z Sartawim, ale nie wdawa si w rozmowy merytoryczne. Gdy w poowie lipca Arafat uda si do Wiednia na spotkanie z kanclerzem Bruno Kreiskym i byym kanclerzem Willy Brandtem, Wolt i Sartawi odbyli ju powane spotkanie dla omwienia rokowa. Gdy nastpi ,,przeciek" tej informacji. Departament Stanu ogosi, e oficjalnie przypomniano" Wolfowi amerykask polityk niepertraktowania z OWP. Niemniej jednak Mosad wiedzia, e Wolt dziaa na podstawie bezporednich instrukcji z Waszyngtonu. W Stanach Zjednoczonych roso poparcie dla osignicia jakiego porozumienia pokojowego. Zalety jego zaczli widzie nawet Arabowie. Mosad dowiedzia si poprzez siatk nasuchw elektronicznych zainstalowanych w Nowym Jorku i Waszyngtonie w domach i w biurach rnych arabskich ambasadorw i przywdcw, e OWP zaczyna skania si do przyjcia stanowiska Kissingera z 1975 roku i uznania praw Izraela do istnienia. W tym czasie ambasadorem amerykaskim przy ONZ by czarny libera z poudnia, bliski przyjaciel Cartera Andrew Young. Young by jednym z pierwszych zwolennikw prezydenta. Uwaano go za gwnego cznika midzy administracj i Biaym Domem, a spoecznoci murzysk.

Young, otwarty i czsto kontrowersyjny jako ambasador, wyrs z amerykaskiego Ruchu Praw Obywatelskich i ywi przychylno dla strony sabszej. Izrael uwaa, e jest to stanowisko bardziej antyizraelskie ni propalestyskie. Young sdzi, e Carter pragnie takiego uregulowania, ktre wyzwolioby Palestyczykw z sytuacji, w jakiej tkwili, a jednoczenie stworzyo warunki do pokojowej ewolucji w caym regionie. Young by przeciwny zakadaniu nowych osiedli na Zachodnim Brzegu, a jednoczenie chcia opni zoenie w ONZ przygotowywanej przez Arabw rezolucji majcej na celu uznanie OWP. Young twierdzi, i jest to droga, ktra prowadzi donikd i e lepiej opracowa rezolucj agodniejsz, ktra w dalszej perspektywie doprowadzi do tego samego celu, a tymczasem bdzie miaa wiksze szans na uchwalenie. Si napdow rezolucji arabskiej by ambasador Kuwejtu Bishara. Pozostawa on oczywicie w staym kontakcie z nieoficjalnym przedstawi259 cielem OWP w ONZ Zehdim Labibem Terzim. W Nowym Jorku i w Waszyngtonie AL mia liczne wynajte mieszkania i zainstalowa wiele aparatw podsuchowych, 5 lipca udao si Izraelczykom podsucha rozmow Bishary z Youngiem, ktrego Kuwejtczyk zapewnia, e Arabowie nie mog zgodzi si na przesunicie debaty Rady Bezpieczestwa nad

rezolucj, ale sugerowa, eby Young omwi to z kim z OWP. Young odpowiedzia Bisharze, e nie moe spotka si z przedstawicielami OWP", doda jednak, e nie mgby te odmwi, gdyby jaki czonek Rady Bezpieczestwa zaprosi go do swego domu na robocz rozmow". Bishara by w tym czasie przedstawicielem w Radzie Bezpieczestwa, a Young doda, e nie tylko nie mgby odmwi zaproszeniu, ale i nie moe mu dyktowa, kogo ma zaprosi do swego domu". 25 lipca 1979 do centrali Mosadu w Tel Awiwie wpyn telegram: Ambasador amerykaski w ONZ ma si spotka z przedstawicielem OWP w ONZ". Telegram mia adnotacj pilne, tygrys, czarne" co znaczyo, e przeznaczony jest tylko dla premiera i kilku jego najwyszych rang wsppracownikw cznie nie wicej ni dla piciu osb. Telegram przekazany zosta do biura szefa Mosadu Ytzhaka Hofi nie rozszyfrowany. Dopiero Hofi zanis go osobicie po rozszyfrowaniu u siebie do Begina. Najwysi rang Izraelczycy byli wstrznici zamierzonym spotkaniem Younga z Terzim. Depesza podawaa rwnie rdo informacji. Byo to nagranie z bezporedniego telefonu Bishary w jego biurze w ONZ. Wynikao z nagrania, e Young zosta zaproszony do domu

Bishary i e zaproszenie przyj. Powstao wic pytanie: czy zapobiec temu spotkaniu, czy dopuci do niego? Dopuszczenie do spotkania daoby dowd, e obawy Izraela s uzasadnione i e zmieni si stosunek USA do niego. Pomogoby to udowodni przyjacioom Izraela na wysokich stanowiskach w USA, e urzdujca administracja stwarza takie niebezpieczestwo, i tym samym wywoa ponowne zmiany proizraelskie. Pokazano by, e cay zachodzcy proces zagraa bezpieczestwu Izraela. Ponadto pomogoby to pozby si Younga, ktrego uwaano za powane zagroenie ze wzgldu na jego brak uprzedze i pozytywny stosunek do OWP. Nie odpowiada potrzebom Izraela. 26 lipca Young wraz ze swym 6-letnim synkiem, Andrzejem, przyby do miejskiej rezydencji Bishary przy Beckman Place. Mikrofony AL notoway kade sowo. Bishara i ambasador Syrii powitali Younga. Po piciu minutach przyby Terzi. Przez jakie 15 minut syn Younga bawi si 260 sam, a w tym czasie trzej dyplomaci rozmawiali i, jak si zdaje, uzgodnili, e posiedzenie Rady Bezpieczestwa naley przeoy z 27 lipca na 23 sierpnia

(tak si te stao). Wkrtce po tym Young i jego syn odjechali. Po godzinie katsa AL i szef stacji Ury Dinure zabra na pokadzie samolotu EL AL leccego z Nowego Jorku do Tel Awiwu peny transkrypt rozmowy. Wyprzedza go telegram: ,,Pajk pokn much". Na lotnisku spotka go Itzhak Hofi. Razem zawieli transkrypt prosto do Begina. Hofi przeczyta go w drodze. Dinure przebywa w Izraelu tylko sze godzin, po czym wrci z kopi transkryptu, ktr mia wrczy urodzonemu w Czechosowacji specjalicie prawa midzynarodowego ambasadorowi Izraela w ONZ Yehudzie Blumowi. Hofi nie chcia, eby wiadomo o spotkaniu przenikna do rodkw przekazu. Szczeglnie nie chcia niszczy istniejcego w Nowym Jorku ukadu. Uwaa, e Begin moe wicej osign udajc si na rozmowy z administracj i przekonujc j. Podobne podejcie obrano przecie po spotkaniu Miliona Wolta z OWP w Wiedniu. Hofi twierdzi te, e uderzenie w Younga nie byoby dobr polityk na terenie Stanw Zjednoczonych. Young by popularny w spoecznoci murzyskiej, a ponadto pracujc za kulisami mona by uzyska wicej ustpstw od Amerykanw. Ale Begina dyplomacja nie interesowaa. By dny krwi. Chc to ujawni" powiedzia. Uzgodniono, e nie ma powodu ujawnia caej informacji, gdy spalono by rdo. Newsweek" dowiedzia si wic

tylko, e Young i Terzi spotkali si. Wywoao to oczywicie pytania pod adresem Departamentu Stanu i zadano od Younga wyjanie. Odpowiedzia, e by na spacerze z synem i postanowi wstpi do Bishary, gdzie ku jego zdumieniu spotka Terziego. Powiedzia, e przez 15 czy 20 minut obaj wymieniali towarzyskie grzecznoci" ale niczym innym nie zajmowali si. Leccemu z Ekwadoru sekretarzowi Vance'owi przetelegrafowano odpowied Younga. Uspokojony tym, e byo to tylko przypadkowe spotkanie, Vance upowani rzecznika Departamentu Stanu Toma Restona do ogoszenia wersji Younga w poniedziaek 13 sierpnia w poudnie. Zdawao si ju, e caa sprawa przyscha. Mosad jednak postara si, eby dotaro do Younga, e grubo myli si ten, kto sdzi, i Izrael spokojnie przeknie ca spraw. 261 Zaniepokojony Young poprosi o spotkanie z Yehud Blumem. Trwao dwie godziny. Young nie wiedzia, e Blum jest w posiadaniu transkryptu jego rozmowy z Bishar i Terzim. To pozwolio Blumowi wydusi z Younga duo wicej, ni owiadczy on Departamentowi Stanu.

Blum nie nalea bynajmniej do entuzjastw Younga. W wikszoci raportw nie dawa mu wysokich ocen. Ale Blum by dowiadczonym dyplomat. Bdc w posiadaniu transkryptu i wiedzc dokadnie, co zaszo, zdoa wycign z Younga wiele elementw tej historii. Mona wic byo wykorzysta Younga jako rdo i nie przyznawa si, e ju przed tym wszystko wiedziano. Young, ktry wci jeszcze sdzi, e podstawowym zamiarem Izraela jest kontynuowanie rozmw, nie wiedzia, i zosta wymanipulowany. Gdy Blum wycign od niego potrzebne mu wyznanie, Begin wezwa ambasadora USA w Izraelu i zoy oficjaln skarg. Skarga ta przekazana zostaa prawie jednoczenie ambasadorowi i rodkom przekazu, tak eby byo pewne, e nie utonie w zamieszaniu. 14 sierpnia, o sidmej rano, na biurku Vance'a znalaza si pilna depesza z ambasady amerykaskiej w Izraelu. Streszczaa ona to, co wedug Izraelczykw Young powiedzia Blumowi, a co powanie si rnio od tego, co powiedzia Departamentowi Stanu i co z kolei poprzedniego dnia rzecznik Departamentu Stanu przekaza prasie. Vance uda si do Biaego Domu i powiedzia Carterowi, e Young musi poda si do dymisji.' Carter wyrazi wstpn zgod, ale powiedzia e musi si nad tym przespa". Nastpnego dnia, 15 sierpnia 1979, o dziesitej rano Young przyby do prywatnych apartamentw Biaego Domu majc w kieszeni list z prob

o dymisj. Po 90-minutowej rozmowie wyszed na chwil, po czym wrci do Cartera. Udali si do biura Hamiltona Jordana, gdzie zebrali si wysi urzdnicy Biaego Domu. Carter obejmowa Younga za rami. Young owiadczy swym przyjacioom, e poda si do dymisji. Po dwch godzinach, sekretarz prasowy, Jody Powell, ogosi, e niestety Young podaje si do dymisji. Amerykaski wysannik pokojowy, Strauss, ktry znajdowa si wwczas na pokadzie samolotu leccego na Bliski Wschd, owiadczy: sprawa Younga... umacnia bezpodstawne podejrzenia, e Stany Zjednoczone pertraktuj w tajemnicy z OWP". Pniej Young usiowa broni swego postpowania: Nie powiedziaem caej prawdy, ale nie kamaem. We wstpie moich uwag (dla 262 Departamentu Stanu) powiedziaem przekazuj wam oficjaln wersj i daem oficjaln wersj, w ktrej nie byo kamstwa". Ale szkoda zostaa wyrzdzona. Younga przyhamowano i pewien czas bdzie musia upyn, zanim jakikolwiek Amerykanin zdecyduje si znw na rozmowy z OWP. Posugujc si caym arsenaem tajnych dziaa AL zdoa zama karier jednego z najbliszych przyjaci Cartera, ktrego jednak nie uwaano za przyjaciela Izraela.

Kilka dni po tym gdy historia ta zapenia czowki gazet, Ury Dinure zameldowa, e sytuacja staje si dla niego zbyt gorca i zada przeniesienia. Wszystkie bezpieczne domy Mosadu zostay zamknite i wszelkie jego operacje w Nowym Jorku przeniesione do innych pomieszcze. Mosadowcy nie wtpili, e zostan wobec nich zastosowane sankcje. Ale nic takiego nie wydarzyo si. Przypominao to troch wsuchiwanie si w gwizd padajcej bomby. Czowiek siedzi, czeka na wybuch, a tu nic si nie dzieje, Natomiast polityczne nastpstwa caej tej sprawy szybko przeksztaciy si w jeden z najbrzydszych rozdziaw w historii stosunkw ydowsko-murzyskich w Stanach Zjednoczonych. Odejcie Younga przygnbio czarnych przywdcw w Ameryce, Burmistrz Richard Hatcher, z Gary w stanie Indiana, powiedzia dziennikarzowi tygodnika Time", e bya to wymuszona dymisja" i obelga dla Murzynw". Dyrektor wykonawczy Amerykaskiego Stowarzyszenia dla Podniesienia Poziomu Ludnoci Kolorowej, Benjamin Hooks, owiadczy, e Young sta si barankiem ofiarnym na otarzu okolicznoci, na ktre nie mia wpywu". Doda, e zamiast utraci t robot z takiego powodu, Young powinien by otrzyma medal od prezydenta" za swoje wspaniae zagranie dyplomatyczne".

Pastor Jesse Jackson, pniejszy kandydat na prezydenta Stanw Zjednoczonych, powiedzia: wymuszona dymisja spowodowaa, e w caym kraju odczuwa si olbrzymie napicie" i doda, e stosunki midzy ydami i Murzynami s tak ze, jakich nie byo od 25 lat". Sam Young zapowiedzia, e nie dojdzie do polaryzacji midzy przywdcami ydowskimi i murzyskimi, ale bdzie co w rodzaju konfrontacji midzy przyjacimi". Twierdzi e rodzca si postawa czarnej spoecznoci wobec Bliskiego Wschodu nie powinna w adnym wypadku by uznana za antyydowsk. Moe jednak by propalestyska w innych formach ni dotd. Jeli tak bdzie, to spoeczno ydowska 263 bdzie musiaa znale taki stosunek do tego, aby nie popa w antymurzysko". Inni przywdcy murzyscy chcieli si dowiedzie, dlaczego Young zosta wyrzucony za spotkanie z OWP, podczas gdy wybitny przywdca ydowski, ambasador Stanw Zjednoczonych Wolf, nie zosta usunity, mimo e mia z przedstawicielem OWP kilka spotka. Oczywicie gwna rnica polegaa na tym, e Wolfa nie schwytano na kamstwach. Gwnym wygranym w caej tej grze intryg bya jak si wydaje

OWP, a nie Izrael. Coraz liczniejsze czarne organizacje amerykaskie zgaszay poparcie dla Younga, a przemilczana na og dotd przez rodki przekazu sprawa Palestyczykw nagle zacza si cieszy yczliw uwag. W kocu sierpnia pastor Joseph Lowery, przewodniczcy Poudniowej Konferencji Przywdztwa Chrzecijaskiego, stan na czele delegacji do Nowego Jorku i przekaza Terziemu bezwzgldne poparcie dla praw ludzkich wszystkich Palestyczykw, w tym prawa samookrelenia w sprawie ich kraju rodzinnego". Nastpnego dnia grupa owiadczya w czasie spotkania z ambasadorem Blumem, e nie zamierza przeprasza za poparcie palestyskich praw obywatelskich, tak jak nie przeprasza OWP za stae poparcie dla Izraela". Blum mia podobno odpowiedzie: to nonsens porwnywa nas z OWP. Zupenie jakby kto porwnywa przestpcw z policj". Po tygodniu dwustu amerykaskich przywdcw murzyskich spotkao si w centrali Stowarzyszenia dla Podniesienia Poziomu Ludnoci Kolorowej w Nowym Jorku i owiadczyo: niektre organizacje ydowskie i paru ydowskich intelektualistw, ktrych kiedy identyfikowano z deniami czarnych Amerykanw... stay si obrocami rasowego status quo... ydzi powinni okaza wicej zrozumienia dla innych i gotowoci do czstszej wymiany pogldw, zanim zajm postaw sprzeczn z najsuszniejszymi interesami czarnej spoecznoci".

Grupa jedenastu organizacji ydowskich odpowiedziaa, e odnotowuje to owiadczenie ze smutkiem i z gniewem. Nie moemy pracowa z tymi, ktrzy uciekaj si do pprawd, kamstw i fanatyzmu, niezalenie od tego pod jakim przebraniem wystpuj i z jakich rde pochodz... Nie moemy pracowa z tymi, ktrzy ustpuj przed arabskim szantaem". Tygodnik Time" z 8 padziernika zamieci zdjcie Jesse Jacksona obejmujcego Jassera Arafata w czasie misji bliskowschodniej, podjtej samodzielnie, gdy Begin odmwi spotkania si z nim motywujc to jego sympati dla OWP. Jackson nazwa t odmow odrzuceniem czarnych 264 r z Ameryki. Rezygnacj z ich poparcia i pienidzy". W czasie tej samej podry towarzyszcy Jacksonowi, Lowery wtrowa Arafatowi przy chralnym wykonaniu pieni We shall overcome" (..Przezwyciymy" majcej charakter hymnu emancypacyjnego. tum.). W tym samym miesicu, ale pniej, szef Amerykaskiej Ligi Miast, Vernon E. Jordan jr., prbowa uciszy wzburzone fale owiadczajc w przemwieniu w Kansas City:,,Nierozwane flirty z grupami terrorysty-

cznymi, ktrych celem jest likwidacja Izraela, nie powinny zagraa stosunkom murzysko-ydowskim. Czarny Ruch Praw Obywatelskich nie ma nic wsplnego z grupami, ktrych roszczenia do legalnoci podwaaj popenione z zimn krwi morderstwa niewinnych cywilw i dzieci szkolnych". Jackson, ktry nazwa OWP rzdem na wygnaniu", spotka si z Jordanem w Chicago, po czym Jordan wyjani: Zgodzilimy si, e nie bdziemy si zgadza, nie bdc w wyniku tego wzajemnie dla siebie niemili". Inaczej zachowa si Moshe Dajan. W padzierniku 1979 zmczony tward lini Begina wobec Palestyczykw Dajan poda si do dymisji. Zrobi to w rodku niedzielnego porannego posiedzenia rzdu, otwierajc Beginowi drog do przejcia Ministerstwa Spraw Zagranicznych. W wywiadzie, jakiego udzieli po tym szefowi jerozolimskiego biura tygodnika Time", Deanowi Fischerowi, i korespondentowi Davidowi Halevy, Dajan powiedzia: Palestyczycy chc pokoju. Dojrzeli ju do jakiego uregulowania. Jestem przekonany, e jest to wykonalne". Moe. Ale nie doy tego. Caa sprawa otworzya drog kilku innym operacjom zwizanym ze zbieraniem informacji od kongresmenw. Wydawao si bowiem, e zyskano milczce przyzwolenie. Wszyscy oni musieli co wiedzie o udziale

Mosadu w tej sprawie, ale nic si nie wydarzyo. Nikt nie powiedzia ani sowa. W pracy wywiadowczej tak si zwykle dzieje, e jeli kto widzi, e kto inny dziaa i zaczyna patrze w drug stron, to ten dziaajcy uzna to za zacht do jeszcze bardziej zuchwaego postpowania i bdzie si tak zachowywa tak dugo, pki nie dostanie po apach lub w eb. AL zbiera nagrania z rnych domw, zdobywa dane z Senatu i z Izby, szuka kontaktw, wciska si w rne rodowiska, werbowa, zdobywa kopie dokumentw, otwiera niekiedy worki dyplomatyczne, 265 jednym sowem przeprowadza wszystkie normalne dziaania stacji. Katsa chodzili na przyjcia w Nowym Jorku i Waszyngtonie. Wszyscy prowadzili jakie wasne interesy. Jeden z nich mia firm usug konwojenckich, ktra istnieje do dzi. Mosad nadal nie przyznaje si do istnienia AL. W Instytucie powtarza si, e Mosad nie pracuje w Stanach Zjednoczonych. Ale wikszo mosadowcw wie, e AL istnieje, nawet jeli nie wie dokadnie, czym si zajmuje. Najlepszy dowcip w tym wszystkim jest taki, e gdy wybucha w LAKOM sprawa Pollardw, ludzie Mosadu powtarzali w kko jedna rzecz jest pewna, my nie pracujemy w Stanach Zjednoczonych".

To tylko wskazuje, e na og sowo szpiega znaczy niewiele. Rozdzia XV Operacja Mojesz Pamitnego dnia orodek by peen goci. Dyplomaci zagraniczni, ktrzy schronili si przed dusznym upaem Chartumu, turyci z caej Europy pragncy nauczy si techniki nurkowania w Morzu Czerwonym lub delektowa si wyprawami na Pustyni Nubijsk, wysi urzdnicy sudascy i inni. Wszyscy odpoczywali w nowo zbudowanym komfortowym orodku turystycznym w odlegoci 75 mil od Portu Sudan, na brzegu morza, prawie naprzeciw tej czci Arabii Saudyjskiej, gdzie po drugiej stronie Morza Czerwonego znajduje si Mekka. Czy mogli si domyla, e tu te przechodzi front Mosadu? Ot kiedy pewnego poranka na pocztku stycznia 1985 r. gocie zeszli na niadanie, stwierdzili, e poza kilku kelnerami przygotowujcymi posiekcay personel znik. Nikt nie mg powiedzie, co si nagle stao. I do dzi nie maj pojcia. Dla legalnych turystw europejscy waciciele orodka oficjalnie zbankrutowali takie w kadym razie pozostawiono informacje, cho zapewniono ich, e otrzymaj odszkodowanie, co te si stao. Personel czyli funkcjonariusze Mosadu albo izraelscy marynarze znikli zostawiajc duo zapasw ywnoci oraz cztery autobusy, ktre miay przewie turystw do Portu Sudan.

Pora wic opowiedzie o historii jednej z najwikszych masowych ucieczek, do sprawy, ktra tylko czciowo znana jest wiatu jako O peracja M oj e z". Miaa ona na celu przewiezienie z nkanej susz i rozdartej wojn Etiopii do Izraela tysicy czarnych ydw etiopskich Paaszy. Ukazao si ju wiele publikacji dokumentujcych t izraelsk mia potajemn operacj przerzucenia Paaszy z obozw dla uchodcw w Sudanie i Etiopii za pomoc wyczarterowanego belgijskiego Boeinga 267 707 z Trans- European Airlines. Lata on okrn drog z Chartumu lub Addis Abeby, przez Ateny, Bruksel i Rzym albo Bazyle, do Tel Awiwu; Opublikowane relacje wszystkie inspirowane przez dezinformacyjne suby Mosadu utrzymuj, e dziki tej krtkotrwaej operacji uratowano 12 tysicy czarnych ydw etiopskich. W rzeczywistoci wywieziono 18 tysicy, z tej liczby 5 tysicy za pomoc owego samolotu belgijskiego, przez orodek turystyczny" nad Morzem Czerwonym. Na pocztku tego stuleciu w Etiopii yo kilkaset tysicy Falaszy. W latach osiemdziesitych liczba ich skurczya si do najwyej 25 tysicy osb, rozrzuconych gwnie w odlegej, pnocno-zachodniej prowincji

Gondar. Przez dwa stulecia Paasze tsknili za Ziemi Obiecan, ale dopiero w 1972 r. Izrael uzna ich oficjalnie za ydw. Gwny rabin sefardyjski (Sefardyjczycy ydzi wypdzeni w XV w. z Hiszpanii, zamieszkali potem w krajach Pn. Afryki i na Bliskim Wschodzie, w wikszoci przybyli ju do pastwa Izrael t.) zadeklarowa, e Falasze nale ,,niewtpliwie do plemienia Da", yjcego na biblijnej ziemi Hawile obecnie poudniowa cz Pwyspu Arabskiego. Wierz oni w Tor ydowsk wit ksig, dokonuj obrzezania i obchodz Sabat oraz przestrzegaj zasad zwizanych z koszernym jedzeniem. Jak na ironi dla rabinackiego orzeczenia jednym z kluczowym dowodw, e Falasze s ydami, by fakt, i nie obchodzili Hanuki. wito to czci si dla upamitnienia zwycistwa Judy Machabeusza nad Antiochem IV w 167 r. przed Chrystusem, gdy witynia zostaa przywrcona ydom. (Chodzi o tzw. drug wityni Jahwy w Jerozolimie; bya gwnym miejscem kultu religijnego t.) Wydarzenie to trudno zaliczy do historii Falaszy, gdy opucili oni Izrael wraz z krlow Saba na dugo wczeniej, jeszcze w okresie panowania Salomona (krl staroytnego Izraela w X w. p.Ch.). Na podstawie orzeczenia rady rabinackiej komisja rzdowa uznaa, e na t grup Etiopczykw rozciga si izraelska ,,Ustawa o Powrocie". Prawo to okrela, e z chwil przybycia do Izraela kady yd staje si automatycznie obywatelem tego pastwa. Gdy w 1977 r. Menachem Begin zosta szefem rzdu, przysig, e

pomoe Paaszom w przeniesieniu si do Ziemi Obiecanej. Ale w rezultacie wojny domowej, ktra wybucha w Etiopii na pocztku lat siedemdziesitych, przywdca etiopski Mengistu Haile Mariam wyda rozkaz surowego karania kadego Etiopczyka, ktry usiuje zbiec z kraju. Begin wypracowa 268 wic tajny plan, ktry przewidywa, e w zamian za umoliwienie wyjazdu Falaszy ktrzy s jeszcze w Etiopii, jak i tych, ktrzy znaleli si w sudaskich obozach dla uchodcw, Izrael dostarczy Etiopii bro. 6 lutego 1978 r. izraelski minister spraw zagranicznych, Moshe Dajan, zdradzi si dziennikarzowi radiowemu w Zurichu, e Izrael sprzedaje bro do Etiopii. Do tego wydarzenia zaledwie 122 czarnych ydw opucio Addis Abeb Haile. Mariam, ktry chcia utrzyma ca spraw w tajemnicy, odwoa rozpoczt operacj. W 1979 r. gdy Begin i prezydent Egiptu Anwar Sadat podpisali porozumienie Camp David, Begin poprosi Sadata, by ten wymg na prezydencie Sudanu Nimeirim zgod na wyjazd do Izraela Falaszy znajdujcych si w sudaskich obozach dla uchodcw. W cigu kilku lat okoo 4 tysicy Falaszy przedostao si do Izraela. Ale i ten plan nie zosta zrealizowany, poniewa w 1981 r. Sadat zgin w zamachu, za Nimeiri przeszed na fundamentalizm islamski.

W 1984 r. sytuacja staa si krytyczna. Falasze, tak jak inni Etiopczycy cierpieli od suszy i godu. We wrzeniu 1984 r. wczesny wicepremier izraelski Icchak Szamir by w Waszyngtonie i poprosi amerykaskiego sekretarza stanu George'a Shultza, by Amerykanie, wykorzystujc swe stosunki z Egipcjanami i Saudyjczykami, przekonali Nimeiriego do zgody na operacj ratunkow pod oson midzynarodowej pomocy ywnociowej dla Etiopii. Sudan mia wasne trudnoci z susz i wojn domow na poudniu i skorzysta ze sposobnoci pozbycia si kilku tysicy ludzi. Jednak i tym razem Sudaczycy i Etiopczycy zadali cakowitej dyskrecji. I rzeczywicie w okresie od listopada 1984 r. do stycznia 1985 r. operacja zostaa utrzymana w tajemnicy. W pierwszym tygodniu stycznia 1985 r. wczesny wiceprezydent USA George Bush, po otrzymaniu zgody Nimeiriego, wysa do Chartumu samolot transportowy Hercules, ktry zabra bezporednio do Izraela 500 Falaszy. Ta cz operacji bya pniej szeroko opisana w ksikach i gazetach. Wiedziao o niej wielu Amerykanw, Brytyjczykw, Egipcjan, Sudaczykw, Etiopczykw, jak rwnie pracownikw linii lotniczych w Europie. Wszyscy pocztkowo trzymali jzyk za zbami, dopki o operacji nie opowiedzia maej gazecie osiedlecw ydowskich na Zachodnim Brzegu, Nekuda", wyszy funkcjonariusz Agencji ydowskiej Jehuda Dominik. Przekrelio to nie tylko operacj, ktr ujawni, ale rwnie ca

akcj przeprowadzan w gbokiej tajemnicy przez Mosad na wybrzeu Morza Czerwonego. 269 Krgi dziennikarskie w Izraelu wiedziay o trwajcej operacji, w kadym razie tyle, ile chcia przekaza urzd premiera i Mosad. Ale nic nie publikowano. W Izraelu istnieje komitet wydawcw (Vaadat Orchim) skupiajcy przedstawicieli najwaniejszych, rodkw masowego przekazu. Komitet spotyka si regularnie z wysokimi funkcjonariuszami rzdowymi, aby omwi gwne wydarzenia. Telewizja izraelska znajduje si pod kontrol rzdow, podobnie jak radio z wyjtkiem jednej pirackiej rozgoni. Dziennikarze s karmieni spreparowanymi przez rzd historyjkami, ale przedstawiaj je jako wasne, biorc udzia w tym oszustwie. Zabiera si dziennikarzy rwnie z rnymi misjami, ale relacje s publikowane tylko wtedy, gdy uznaje si, e ley to w interesie Izraela. Niektrzy uwaaj, e taki system jest lepszy od cenzury (chocia cenzura te dziaa). Jak tylko pojawia si wiadomo o operacji z Paaszami, Arabowie zareagowali natychmiast i tak jak mona byo przewidzie. Libia zadaa zwoania nadzwyczajnego posiedzenia Ligi Arabskiej, a prasa w krajach arabskich oskai/.ya Sudan o wspprac z Izraelem. Rzd sudaski

zdementowa swj udzia w przewozie Paaszy, a jego minister Haszem Osman zaapelowa nawet do dyplomatw arabskich, afrykaskich i azjatyckich o potpienie Etiopii, ktra ,,zamyka oczy" na exodus Falaszy, gdy otrzymuje za to od Izraela pienidze i bro. Etiopski minister spraw zagranicznych, Guszu Wolde, odpowiedzia oskareniem Sudanu o przekupywanie wielu etiopskich ydw, by uciekli z Etiopii". Kuwejcki dziennik ,,A1 Rai al A'arn" stwierdzi za: Szmuglowanie etiopskich ydw przez Sudan nie jest jakim pojedynczym incydentem, ale jeszcze jednym ciosem zadanym narodowi arabskiemu". Mona sobie wyobrazi przeraenie, jakie by ich wszystkich ogarno, gdyby znali ca prawd. W czasie operacji premier Szimon Peres owiadczy publicznie: Nie spoczniemy, dopki nasi bracia i siostry z Etiopii nie powrc bezpiecznie do domu". Wiosn 1984 r., gdy sytuacja godujcych Falaszy stawaa si coraz trudniejsza, Peres podj dziaania, by jego marzenia stay si rzeczywistoci. W tym samym czasie, gdy prowadzone byy rozmowy w sprawie przelotw przez Bruksel, Peres wezwa wczesnego szefa Mosadu Nahuma Admony, by zorientowa si, czy moe on opracowa plan uratowania wikszej liczby Falaszy. 270 Admony, ktry uzna, e sprawa jest bardzo pilna, otrzyma od Peresa zgod na wykorzystanie wszelkich moliwoci poza Mosadem, bez wzgl-

du na to, czy bd to rodki cywilne czy wojskowe. Po spotkaniu Admony wezwa wczesnego szefa Cafririm (poranna bryza") Dawida Arbela. Cafririm jak ju wiadomo, jest wydziaem, ktrego zadanie polega na ratowaniu zagroonych ydw. Wydzia Arbela odpowiada za tworzenie na caym wiecie, take w niektrych czciach LISA, gdzie antysemityzm jest traktowany jako zagroenie, ydowskich grup obrony, zwanych zrbami" (misgerot). Do pomocy dla tych ,,zrbw" Mosad czsto werbuje ydw rnej specjalnoci, na przykad lekarzy. Zwykle szefami tych placwek w rnych krajach s byli funkcjonariusze Mosadu, ju wycofani za suby czynnej. Zajcie to traktowane jest jako swego rodzaju premia za wiern sub. S to ludzie z duym dowiadczeniem, dlaczego wic ich nie wykorzysta? Gwnym zadaniem wydziau i tych placwek jest pomoc przywdcom ydowskich wsplnot poza Izraelem w zapewnieniu samoobrony. Cz tego zadania realizuj hets va-keshet, czyli uk i strzaa" izraelskie modzieowe oddziay paramilitarne. Wszyscy modzi Izraelczycy, zarwno chopcy jak i dziewczta, nale do eduday noar i v r y (batalion modziey hebrajskiej"). Czsto take modzi z innych krajw spdzaj lato w Izraelu, uczc si jak stosowa rodki bezpieczest-

wa, rozbija namioty, posugiwa si karabinem snajperskim i pistoletem Uzi. Ucz si te konstruowania schowkw na bro i dokumenty, sprawdzania warunkw bezpieczestwa. Zapoznaj si rwnie z elementarn wiedz o zbieraniu informacji wywiadowczych. Rzdowi oficjele nie aprobowali nigdy jakiejkolwiek innej dziaalnoci zrbw" ni samoobrona. O tym, e chodzi o co znacznie wicej, wiedzieli funkcjonariusze Mosadu. Tak wic Icchak Szamir wiedzia, ale Peres, ktry nigdy nie by czowiekiem Mosadu, nie mia o niczym pojcia, mimo e zajmowa stanowisko premiera. Izrael nie sprzedaje broni bezporednio do zagranicznych zrbw". Zaopatruj si one w ni drog poredni, przez znanych Mosadowi handlarzy broni. Mosad nie traktuje zrbw" jako aparatu do zbierania informacji, chocia szefowie stacji zdaj sobie spraw, e najkrtsza droga do chway prowadzi przez uyteczne informacje. Natomiast wielu spord modych szkolonych na letnich obozach w Izraelu staje si pniej sayanim, zawsze 271 gotowymi pomc i odznaczajcymi si nieustraszonoci. Ju zreszt si sprawdzili. Za wyjtkiem Kanady i wikszoci obszaru Stanw Zjednoczonych wsplnoty ydowskie poza Izraelem wszdzie maj zrby" wyszkolone i uzbrojone gotowe do samoobrony w kadej potrzebie.

Jednake dla przeprowadzenia tej operacji Mosad zwerbowa innych pomocnikw. Po spotkaniu z Admonym Arbel wezwa wszystkich wyszych funkcjonariuszy Cafririm. Powiedzia im: Chc mie swoje Entebe. Chc, by moje imi przeszo do historii". Stwierdzi, e zamierza wycign z Sudanu tak wielu Paaszy, jak tylko bdzie to moliwe: Po prostu wszystkich". I poleci opracowanie odpowiedniego planu. Wydzia Arbela dziaa opierajc si na bardzo skromnym budecie. Ale tym razem byo jasne, e otrzyma wszystko, czego potrzebuje. Bezporednie kierownictwo caego przedsiwzicia przej Hajem Eliaze, ktry sta na czele sekcji odpowiedzialnej za tajne operacje ratowania ydw na obszarach przeciwnika. Eliaze otrzyma polecenie jak najszybszego przygotowania planu operacyjnego. W cigu trzech dni Eliaze przeprowadzi ze swymi ludmi burz mzgw". Spotkania te odbyway si w ich biurze znajdujcym si poza budynkiem gwnej kwatery Mosadu, przy ulicy Ibn Gewirol, na pitrze, tu nad ambasad Afryki Poudniowej w Tel Awiwie. Na cianach pomieszczenia znajdoway si plastyczne mapy i wszelkie informacje o Sudanie. Kady po kolei przedstawia swoje oceny sytuacji oraz wasne wnioski i projekty. W wikszoci obozy Paaszw byy rozlokowane w rejonach Kassala i Alatarch, na zachd od Chartumu, w kierunku granicy etiopskiej. Z miejsca uznano, e nie mona liczy na pomoc sudaskich rebeliantw na poudniu, ktrzy przez lata walczyli przeciw rzdowi centralnemu.

Podczas jednego ze spotka kto przypomnia incydent koo Magna, na pnocno-zachodnim kracu Morza Czerwonego. Na izraelskim kutrze torpedowym niesprawnie dziaa radar, a rwnoczenie uszkodzi si yrokompas. W rezultacie kuter zszed z kursu i noc zary si na saudyjskim brzegu. O mao co nie doszo do midzynarodowej awantury. W cigu kilku godzin na wezwanie kutra na pomoc przybyli komandosi marynarki wojennej. Usunito dokumenty, a zaog przeprowadzono na drugi kuter. Komandosi zbudowali na brzegu umocnienia, aby broni swoich pozycji, jeli powstanie taka potrzeba. Gdy soce wzeszo, ukaza si dziwaczny widok: izraelski kuter torpedowy strzeony przez komandosw siedzcych na saudyjskim piasku. 272 . Midzy Izraelem i Arabi Saudyjsk nie byo adnych kontaktw. Przedstawiciele Izraela poprosili wic Amerykanw o przekazanie Saudyjczykom, e nie jest to inwazja, lecz tylko nieszczliwy wypadek. Izraelczycy ostrzegli take, i jeli ktokolwiek zbliy si do kutra, bdzie zabity. Saudyjczycy wysali swoich obserwatorw. Osignito porozumienie, e jeli komandosi opuszcz swoje umocnienie na brzegu, Saudyjczycy pozwol Izraelczykom na zabranie kutra. Pocztkowo chciano kuter wysadzi w powietrze, ale marynarka nie

zgodzia si (kilkanacie takich kutrw sprzedano pniej do Afryki Poudniowej, ktra uywa ich do dzi). Marynarka znalaza inne rozwizanie. cignito helikopter, ktry rozpyli na caym kadubie kutra pynny styropian. Kuter zosta poczony lin z dwoma innymi, ktre wyrway pechowy okrt z brzegu i odholoway go do portu w Ejlat. Jak zwykle bywa podczas,,burzy mzgw", dawne historyjki nasuwaj rne pomysy. I tym razem kto zauway:,,Chwileczk. Mamy przecie teraz prawo przepywania tu obok wybrzea sudaskiego. Moemy wic posa tam nasze kutry torpedowe. Moe wic t drog zabra Paaszy?". Pomys ten zaczto nawet rozwaa, ale w kocu go odrzucono z prostego powodu: trzeba za wiele czasu, by zaadowa tych ludzi. Moe to kto zauway. Inny pomysodawca proponowa zaoenie czego w rodzaju stacji na wybrzeu. Po dugich dyskusjach przyjto projekt utworzenia klubu i szkki dla petwonurkw. By tam ju kto, kto prowadzi tzw. klub. Co prawda czas spdza gwnie na nurkowaniu i wczeniu si i mao zajmowa si instruktaem i poyczaniem sprztu, ale jego obecno bya ju tam ugruntowana. Uznano, e jeli rzd w Chartumie zgodzi si na utworzenie orodka turystycznego, to bdzie mona go wykorzysta.

Do Chartuma pojecha Jehuda Gil, ktry zna jzyk arabski, by jednym z bardziej dowiadczonych katsa. Wystpi jako przedstawiciel turystycznej firmy belgijskiej, ktra chce w Sudanie zaj si sportem petwonurkowym na Morzu Czerwonym i organizacj wycieczek na pustyni sudask. Zwykle katsa nie s posyani do krajw arabskich, bo bardzo duo wiedz i w razie wpadki mog by zmuszeni do podzielenia si t wiedz z przeciwnikiem, ale tym razem, ze wzgldu na nadzwyczajn sytuacj, postanowiono zaryzykowa. Zadaniem Gila byo uzyskanie koniecznych zezwole, take za pomoc apwek, by przyspieszy realizacj turystycznych planw. Wynaj on w pnocnej czci Chartumu dom, gdzie umieci swych pracownikw. 18 Wyznania szpiega 273 Tymczasem inny czowiek Cafririm polecia take do Chartumu, a nastpnie do Portu Sudan, aby porozumie si z facetem prowadzcym w may klub dla petwonurkw. Szczliwie czowiek ten by ju znudzony tym miejscem i po pewnych targach zgodzi si przenie do Panamy (do dzi prowadzi tam ycie klasycznego plaowego wczgi); i klub sprzeda.

Pocztkowo Mosad wyobraa sobie t operacj jako jeszcze jeden Magiczny dywan" (przetransportowanie samolotem Hercules do Izraela ydw z Jemenu na pocztku lat pidziesitych). Postanowiono ju, e uyje si do wywiezienia Falaszy potnych Herculesw. Ale przedtem trzeba byo dla osony tej operacji znacznie rozbudowa orodek turystyczny. Gil ju zaatwi rejestracj nowej firmy i organizowa legalne wycieczki z Europy, by cign goci do orodka. Wkrtce odkryto, e ok. 100 yardw od brzegu na gbokoci 65 stp znajduje si zatopiony statek. By on dobrym celem do nurkowania, a zarazem atrakcj turystyczn. Na miejscu przyszego orodka wrd lokalnych mieszkacw zwerbowano pracownikw pomocniczych. W Tel Awiwie za rekrutowano kucharzy, instruktorw nurkowania i innych czonkw kwalifikowanego personelu. Poszukiwano ludzi wadajcych francuskim lub angielskim. Najcenniejsza bya jednak znajomo arabskiego, gdy pozwalaa na rozumienie rozmw dyplomatw arabskich i oficjeli, ktrzy przybd do orodka jako gocie. Rekrutacj prowadzono wrd ludzi, ktrzy brali ju udzia w operacjach Cafririm. Kandydaci przechodzili nastpnie przez szkolenie wy-

wiadu marynarki, by wystpowa potem jako instruktorzy. 35-osobowa grupa Izraelczykw zaja si budow orodka. Kady mia odpowiednie dokumenty. Czasu byo mao, wic ca operacj przeprowadzano w kilku zespoach. Miejscowi budowlani pracowali w czterech grupach kada co czwarty dzie. Za w nocy przychodzili Izraelczycy, by przyspieszy roboty. Ze wzgldu na. system zmianowy nikt z miejscowych nie mia adnych podejrze, gdy dostrzeg, e jaka cz budynku jest ju wykoczona. Izraelscy pracownicy byli czsto zmieniani. Nie zaatwiano papierw dla kadego oddzielnie. Mieli dokumenty, ktre przechodziy z jednej grupy na nastpn z tymi samymi nazwiskami. Orodek otrzyma zezwolenie na sprowadzenie tylko trzech pojazdw jeden land rover i dwie lekkie ciarwki. W rzeczywistoci byo tam dziewi ciarwek. Po prostu zrobiono duplikaty tablic rejestracyjnych i kart wozu i maszyny maskowano. Caa operacja o mao co nie zaamaa si wskutek idiotycznej wpadki. Kto zdecydowa, e trzeba noc przywie samolotem dar. Kiedy rano przyszli miejscowi pracownicy, ku swemu zdumieniu zobaczyli nagle wielki zielony trawnik. I to w miejscu, gdzie przez wieki nie byo nic innego

prcz piasku. W jaki sposb w cigu nocy wyrosa tu trawa? I nawet jeli kto chciaby tumaczy, e to dar uoona na piasku, to gdzie j mona znale w Sudanie? Szczliwie, miejscowi pracownicy tylko popatrzyli ze zdziwieniem i zabrali si do swojej roboty. Tymczasem w Chartumie Gil przygotowa prospekty reklamujce klub i rozprowadzi je w biurach podry w Europie, oferujc specjalne indywidualne zniki. Orodek w ogle nie nastawia si na grupy. W grupach ludzie si zwykle znaj i bardziej si wszystkim interesuj. Budowa orodka trwaa okoo miesica. Oprcz gwnego budynku dla turystw, kuchni, sypial itp. postawiono te kilka pawilonw dla sprztu komunikacyjnego i broni (Mosad nie mg tu przebywa nieuzbrojony). Do pomieszcze tych przeszmuglowano te wszystko, co jest potrzebne do owietlenia zaimprowizowanego ldowiska na pustyni: rnego rodzaju wiata, urzdzenia do okrelania kierunku wiatru i odlegoci. ywno i inne zaopatrzenie przywiz kuter torpedowy, ktry zacumowa kilka yardw od brzegu, okoo p mili od orodka. Na budowie pracowao jeszcze kilku miejscowych robotnikw, trzeba byo wic tak wszystko urzdzi, by ktry z nich nie dostrzeg wyadunku.

Inni mosadowcy w tym czasie zaatwiali spraw czarteru belgijskiego. Wymagao to ogromnych apwek. Pobra je take gen. Omar Mohamed Al-Tajeb byy wiceprezydent, a w okresie rzdw Nimeiriego szef bezpieczestwa. Za udzielenie pomocy w ucieczce Falaszy w kwietniu 1986 r. skazany zosta dwukrotnie na mier i grzywn w wysokoci 24 milionw funtw sudaskich. W trakcie tych przygotowa gwna kwatera Mosadu dostaa wiadomo, e jeden z wyszych urzdnikw sudaskich za przyspieszenie zaatwienia dokumentw dla Falaszy da roweru z l O przekadniami. Co takiego nie zdarza si w tym interesie, wic Mosad poprosi swj kontakt o wyjanienie. Ale nadeszo potwierdzenie zamwienia". W M osadzie 275 zastanawiano si, czy chodzi o zoto o wadze roweru, czy te w gr wchodzi jaki nieznany szyfr. Pytanie powtrzono jeszcze raz. Odpowied te bya identyczna. Rzeczywicie chodzio o rower. Posano wic owemu Sudaczykowie ostatni model firmy Raieigh. Tymczasem w orodku analizowano dane dotyczce dziaania sudas-

kiego radaru. Doszukano si luki w tym systemie. Okazao si, e grski rejon Rosal-Hadaribah, blisko granicy sudasko-egipskiej, tylko czciowo pokryway radary egipski i saudyjski; przelot na niskim puapie moe tam by niezauwaalny. Zdecydowano wic, e samolot Hercules wystartuje z bazy wojskowej Uwda w Ejlacie, poleci nad Zatok Akaba i Morzem Czerwonym a do szpary w systemie radarowym przeciwnika, a potem na ldowisko przygotowane na pustyni. Dla znalezienia waciwego miejsca owego ldowiska sprowadzono do orodka czterech izraelskich pilotw, ktrzy wystpowali jako przewodnicy pustynni. Dziki temu mogli legalnie porusza si po terenie, zaznaczajc na mapach upatrzone punkty. Pouczyli te personel orodka, jak przygotowa ldowisko, dajc wskazwki dotyczce rozmiarw pasa startowego, rozmieszczenia wiate, montowania cznoci. Pewnego dnia pracownik Cafririm zabra jednego z pilotw do Chartumu. Znaleli si w willi miejscowego biznesmena. By tam rwnie Gil. Zarwno on, jak i czowiek z Cafririm wiedzieli, o jaki biznes chodzi, za pilot myla, e Gil jest rzeczywicie biznesmenem. Gdy gospodarz wyszed na chwil, przedstawiciel Cafririm zapyta Gila o jego interesy. Gil za spyta: A czym ty si zajmujesz?". O, ja jestem szpiegiem izraelskim.

Pilot zblad. Inni si zamieli, ale pilot ju w ogle nie odezwa si. Po wyjedzie z Chartumu ju po kilku milach pilot nagle krzykn na swego towarzysza Ty idioto. Nie mw tego nawet artem"! Trzeba byo 15 minut, by uspokoi pilota. Wycignicie Paaszy z obozw byo powanym wyzwaniem dla organizatorw operacji. W tym czasie znajdoway si tam setki tysicy czarnych Etiopczykw, ktrzy zbiegli od wojny i godu w swoim kraju i rozsypali si po sudaskich obozach dla uchodcw. Problem polega wic na tym, jak z tego tumu wyuska Falaszy. Dla wykonania tego zadania zwerbowano Paaszy, ktrzy ju byli bezpieczni w Izraelu. Zgodzili si wrci do obozw, by zorganizowa 276 swych ludzi w grupy. Falasze szybko dowiedzieli si o tym, ale nic nie przenikno poza t wsplnot. Zreszt operacja miaa si ju rozpocz. W marcu 1984 r. do orodka przybyli pierwsi turyci europejscy. Wie o wspaniaym orodku rozniosa si wrd dyplomatw w Chartumie. Wszystkie miejsca zostay zarezerwowane. Najpierw by to wic sukces komercyjny. W pewnym momencie Mosad zabawia si nawet pomysem, by doprowadzi do zwoania w orodku spotkania przywd-

cw OWP. Oni czuli si w Sudanie bezpiecznie, byo to przecie przez morze naprzeciw Mekki. Rozwaano wic porwanie przywdcw OWP i przewiezienie ich kutrem torpedowym do Izraela. Nadszed moment rozpoczcia ostatniej fazy caego przedsiwzicia. Okrelono ju miejsce na ldowisko, ustalono te punkt, w ktrym Falasze zaaduj si na ciarwki, ktre po szeciu godzinach jazdy dostawi ich do samolotu. Przewidywano, e za kadym razem bdzie okoo 100 osb. Ale czsto pojawiao si przy ciarwkach dwa razy tyle osabionych, wychudzonych ludzi, cinitych pod brezentem podczas dugiej, wyboistej jazdy. Setki Paaszy wyniszczonych godem i chorobami zmary na tym etapie podry, za setki innych ju na pokadzie samolotu Hercules. Poniewa uznani zostali za ydw, ciaa byy zabierane do Izraela, by tam odbyy si waciwe pogrzeby. Przed kad wypraw ciarwek izraelskie samoloty rozpoznawcze lokalizoway sudaskie posterunki drogowe (zwykle stawiane pnym popoudniem) i powiadamiay o nich orodek drog radiow. Pierwszej nocy wszystko wydawao si i bardzo gadko. Falasze spotkali si w wyznaczonym punkcie na pustyni; pomylnie ominli posterunki drogowe. Przyjechali na ldowisko na dugo przed przybyciem Herculesa. Kiedy wyldowa, Falasze, ktrzy nigdy nie widzieli takiej maszyny z bliska, przypatrywali si ogromnemu ptakowi, ktry lecc

przeciw wiatrowi osiad na ziemi, potem zawrci i zbliy si do nich wznoszc w gr piasek i py. Wystraszeni Falasze rozpierzchli si w ciemnoci, usiujc si gdzie schowa, by uchroni si od tej przeraajcej maszyny. Izraelczykom udao si odszuka tylko okoo 20 spord przywiezionych Falaszy. Inni jakby zapadli si pod ziemi. Postanowiono wic, e Hercules odleci tylko z t garstk, a reszt zabierze nastpnej nocy. 277 Rano znaleziono wszystkich z wyjtkiem starszej kobiety. W jaki cudowny sposb przeya powrotn wdrwk do obozu i dopiero pniej pojechaa do Izraela, ju z inn grup. Od tamtej nocy Falaszy trzymano w ciarwkach do chwili ldowania i zatrzymania si Herculesa, gdy wejcie do samolotu zostao ju otwarte. Wwczas ciarwki podjeday bezporednio pod stopnie samolotu, gdzie nastpowaa przesiadka. Dopki w wiat nie wydostay si informacje o tej operacji, tajna akcja pustynna Mojesz" nie stwarzaa wikszych trudnoci. Loty odbyway si prawie kadej nocy i czsto w ruchu znajdoway si jednoczenie dwietrzy maszyny, aby w jak najkrtszym czasie przewie jak najwicej Falaszy. Raz tylko zdarzy si wypadek. Pusta ciarwka jadca z ldowiska

wpada na posterunek drogowy. Kierowca i pasaer nie mieli odpowiednich dokumentw. Dwaj onierze sudascy z tego posterunku zatrzymali ich. zwizali i pooyli pod pobliskim namiotem. Posterunki drogowe miay za zadanie utrudnia dziaalno rebeliantw z poudnia. Byy jednak sabo obsadzone, nie miay rodkw cznoci i pozostawiano je samym sobie na kilka dni. Gdy ciarwka nie powrcia do orodka, wysano grup poszukiwawcz. Natrafiono na ciarwk i szybko opracowano plan dziaania. Ratownicza ciarwka podjechaa do posterunku. Kierowca krzykn do winiw, by pooyli si. onierze sudascy zbliyli si do wozu, z ktrego zaterkota karabin maszynowy. Obaj Sudaczycy zostali dosownie przecici. Izraelczycy podpalili namiot. Uruchomili zatrzyman ciarwk, pooyli kamie na pedale gazu i posali wz w gb pustyni. Ws/ystko 10 miao upozorowa partyzancki atak. W kadym razie wydarzenie to nie miao adnych nastpstw. W czasie caej operacji jedyn izraelsk ofiar by pasaer ciarwki jadcej do Chartumu. Wz natkn si na posterunek drogowy i gdy nie zatrzyma sic. onierz przeciwnika strzeli. Pasaer zgin, ale kierowca umkn. onierze sudascy bez rodkw cznoci i transportu mogli tylko sir/ela. dopki ciarwka znajdowaa si w ich zasigu. Pewnej nocy na pocztku stycznia 1985 r. nadszed z Izraela rozkaz natychmiastowego zwinicia si. W Chartumie Jehuda Gil szybko spakowa osobiste rzeczy, dokumenty i zapa najbliszy samolot leccy do

Europy, skd polecia do Izraela. W czasie gdy pensjonariusze orodka spokojnie spali. Izraelczycy zaadowali cay sprzt na okrty, a land rovera i dwie ciarwki na Herculesa i niezauwaenie wymknli si z Sudanu. 278 Podczas ewakuacji Hajem Eliaze, ktry by odpowiedzialny za orodek, Spad z ciarwki, gdy adowano j na samolot i zama sobie nog. Ale dwie i p godziny potem by ju w Izraelu. Cieszy si pochwaami ze strony kolegw, ale aowa, e gadatliwy oficjel i dziennikarz nagle przerwali to, co by moe byo najbardziej udan tajn misj ratunkow. Niestety kilka tysicy Falaszy pozostao w obozach. Operacja Mojesz" nie ulya ich niedoli. Dziaacz Falaszy, Baruch Tanga, powiedzia: Caymi latami trudno byo nam wyjecha. (...) Teraz gdy poowa naszych rodzin nadal tam si jeszcze znajduje, oni pisz o wszystkim. Jake mog to robi"? Nie tylko Tanga mia takie odczucia. Rozdzia XVI Ubezpieczenie portowe

W lecie 1985 r. prezydent Libii Muamar Kadafi sta si dla wikszoci wiata zachodniego ucielenieniem diaba. Reagan wierzc zapewne w to upowani lotnictwo wojskowe USA do zaatakowania Libii. Izraelczycy obciyli Kadafiego odpowiedzialnoci za uatwienia dostaw broni dla Palestyczykw i innych wrogw Izraela. Werbowanie Libijczykw do wsppracy z wywiadem jest trudne, gdy nie s oni lubiani, a ju to stanowi problem sam w sobie. Poza tym mona ich rekrutowa tylko w Europie, nie s oni bowiem wielkimi podrnikami. Libia ma dwa gwne porty. Ten w stolicy kraju Tripolisie oraz nad zatok Wielk Syrt na wschodzie w Benghazi. Wywiad izraelskiej marynarki wojennej rejestruje libijsk aktywno morsk, tym zajmuj si regularne patrole wzdu caego Morza rdziemnego. Izrael traktuje korytarz midzy Izraelem i Gibraltarem jako kana tlenowy", gdy jest to poczenie z Ameryk i wikszoci krajw Europy. Izraelczycy dziki wsppracy z Wochami mieli swoj podstacj podsuchow na Sycylii, podobnie jak Wosi. To jednak im nie wystarczao, bowiem Libijczycy, przy pomocy OWP i innych grup wywrotowych, wystawiali na niebezpieczestwo wybrzee, ktre Izrael traktuje jak mikkie podbrzusze" najmniej zabezpieczon przed atakiem granic, a przecie tam znajduj si najwiksze skupiska ludnoci.

Znaczna cz broni i amunicji dostarczanej OWP przywoona jest statkami z Libii, ktre pyn gwnie przez Cypr albo tras zwan TNT: z Tripolisu w Libii do Tripoli w Libanie. Izraelczycy otrzymywali te pewne informacje o dziaalnoci Libii z Centralnej Republiki Afryki i Czadu. Oba 280 te pastwa bray udzia w powanych starciach granicznych z wojskami Kadafiego. Mosad mia kilku ,, obserwatorw morskich", ktrzy robili zdjcia statkw wpywajcych do portu. Zwykle byli to cywile, zwerbowani przez stacje w Europie. Dziaalno ta nie stanowia jakiego niebezpieczestwa, natomiast dawaa wizualny obraz tego, co dziao si w portach. Niekiedy udawao si stwierdzi, e na statku znajduje si adunek z broni co jednak byo najczciej wynikiem szczliwego przypadku. Mosad potrzebowa jednak bardziej szczegowych informacji o statkach przychodzcych lub wychodzcych z Tripolisu i Benghazi. Na jednym z zebra, z udziaem pracownikw wydziau analiz OWP i szefa oddziau C o met u, odpowiedzialnego za Francj, Zjednoczone Krlestwo i Belgi, postanowiono zwerbowa kontrolera ruchu portowego

lub kogo innego z kapitanatu portu w Tripolisie, a wic czowieka, ktry miaby dostp do informacji o ruchu statkw i ich trasach. Mosad wprawdzie zna nazwy statkw OWP, ale nie wiedzia, gdzie one si aktualnie znajduj. Jeli wic chce si je zatopi lub przechwyci, trzeba je najpierw znale. Wiele z nich pync trzymaa si blisko brzegu, nazywa si to drapaniem brzegu", unikaj w ten sposb otwartego morza, gdzie mog by atwo zapane przez radar. Trudno jest natomiast zlokalizowa statek pyncy blisko brzegu, bo na przykad na jego obraz nakadaj si gry lub inny statek. Nie ma wic pewnoci, co do jego tosamoci. Na Morzu rdziemnym znajduje si rwnoczenie wiele statkw. Znajduje si tam stale VI Flota USA, flota radziecka, s tu rnego rodzaju statki, w tym take handlowe z caego wiata. Mosad nie ma wic tu penej swobody, nie moe robi wszystkiego, na co by miaby ochot. Poza tym kraje lece wzdu wybrzea rdziemnomorskiego maj swoje radary. Mosad musi by wic bardzo ostrony. O zdobywaniu specjalnych informacji w Libii atwo si mwi, ale trudniej to zrobi. Wysanie kogo w celach werbunkowych niesie ze sob ogromne niebezpieczestwo. Mosad na prno bi kolektywnie" gow w mur przez wiele lat. W kocu, na jednym ze spotka, pewien wsppracownik, ktry pracowa jako dziennikarz" dla Afrique-Asia"

(francuskojzyczny tygodnik zajmujcy si m.in. problematyk arabsk) w Tunisie i Algierze, zaproponowa na pocztek najprostsz drog: 281 zatelefonowa do portu w Tripolisie i znale kogo, kto ma potrzebne informacje. To pozwoli przynajmniej zawzi poszukiwania. ;

By to jeden z tych prostych pomysw, ktre atwo przeoczy, gdy wchodzi si w skomplikowane szczegy operacyjne. Zmontowano wic specjalne poczenie z Tel Awiwu do Tripolisu, ale tak by telefon dziaa z Parya, z biura towarzystwa ubezpieczeniowego, ktre naleao do sayana. Katsa, ktry z niego zadzwoni, mia pen oson jako agent ubezpieczeniowy. Dysponowa biurem z sekretark. Kobieta taka nazywana jest bat leveyha (osoba towarzyszca", ale nie w sensie seksualnym). Zwykle pochodzi z danego kraju i nie musi by ydwk. Angauje si j jako pomocnika agenta i zleca konkretne zadania. Jest w peni wiadoma, e pracuje dla wywiadu izraelskiego. Pomys opiera si na koncepcji mikrim ve tguvot, czyli akcje i reakcje". Mosad planowa akcj i musia przewidzie reakcj. Dla kadej reakcji planuje si odpowiedni nastpn akcj. Przypomina to

troch gigantyczne szachy. Nie mona z gry planowa wicej ni dwch reakcji, gdy byoby to zbyt zoone. Wszystko to jest czci normalnego planowania operacyjnego i dotyczy kadego wykonanego ruchu. W pokoju, z ktrego zadzwoni katsa, byli obecni rwnie: szef wydziau OWP Menachem Dorfi szef psychiatrw Mosadu Gidon Naftali, ktry mi przysuchiwa si rozmowie i natychmiast analizowa i ocenia odpowiadajc przez telefon osob. Mczyzna, ktry odebra telefon, nie zna francuskiego i odda suchawk komu innemu. Ten poda nazwisko kapitana portu i oznajmi, e bdzie on za p godziny. Kiedy katsa zadzwoni powtrnie, poprosi kapitana portu wymieniajc jego nazwisko. Ten podj suchawk, a katsa przedstawi si jako agent francuskiego morskiego towarzystwa ubezpieczeniowego. To by tylko jeden strza i musia poskutkowa. Nie tylko opowiastka musiaa brzmie wiarygodnie, rwnie opowiadacz powinien tak mwi, jakby sam w to wierzy. A wic katsa wyjani, w jakim biznesie pracuje, i e potrzebny mu jest dostp do pewnych informacji zwizanych z niektrymi statkami w portach, w zwizku z tym chce rozmawia

z czowiekiem odpowiedzialnym za te sprawy. Mog by takim czowiekiem pada odpowied. W czym mog pomc? Czasami waciciele zgaszaj utrat swoich statkw lub ich uszkodzenie. Nie jestemy zawsze w stanie sprawdzi te roszczenia na miejscu, chcielibymy, aby w waszym porcie kto mg to potwierdzi. Co chce pan wiedzie? Na przykad, czy statki te s w remoncie lub w trakcie zaadunku czy wyadunku. Jak pan wie, nie mamy u was swojego przedstawiciela, chcielibymy by kto pilnowa naszych interesw. Chyba mog panu pomc odpowiedzia. Mam takie informacje i nie widz adnego problemu, jeli tylko chodzi o ruch statkw handlowych, a nie o marynark wojenn. Nie interesujemy si wasz marynark zapewni rozmwc. Nie ubezpieczamy takich statkw. Rozmowa trwaa jakie l O15 minut i w tym czasie katsa spyta o pi

czy sze statkw. Jeden z nich, statek OWP, znajdowa si tam w remoncie. Katsa wzi nastpnie adres, na ktry mona posa kapitanowi pienidze, przedyktowa swj adres i numer telefonu oraz poprosi swego rozmwc, by dzwoni, jeli bdzie mia informacje, ktre uzna za poyteczne. Sprawy szy tak dobrze, a cel" wydawa si tak zadowolony, ze katsa omieli si nawet zapyta kapitana portu, czy wolno mu przyj dodatkow prac jako agenta towarzystwa ubezpieczeniowego. Libijczyk ,,kupi" ofert, zaznaczajc, e nie byaby to praca w penym wymiarze godzin, w kadym razie, dopki sam si nie zorientuje, jak to idzie. Agent Mosadu zgodzi si i zapowiedzia wysanie odpowiednich instrukcji, wizytwek firmowych oraz ponown rozmow na ten lemat. Mosad zdoby patnego agenta w porcie, cho sam zainteresowany nie mia pojcia, e zosta zwerbowany. Nastpnym zadaniem byo zaprojektowanie przez wydzia biznesu Mecada obiecanych instrukcji ubezpieczeniowych tak by wyglday na rzeczywiste i umoliwiy zbieranie potrzebnych informacji. Po kilku dniach instrukcje znajdoway si ju w drodze do Tripolisu. Jeli w akcji werbunkowej daje si komu numer telefonu i adres, musz one funkcjono-

wa co najmniej trzy lata i nawet wwczas, gdy pierwszy etap werbowania zakoczy si niepowodzeniem. Postpuje si inaczej tylko wwczas, gdy katsa zostaje ujawniony, w takim wypadku wszystko jest likwidowane natychmiast. 283 Przez okoo 2 miesice nowy informator dostarcza wiadomoci regularnie. Ale w jednej z rozmw telefonicznych wspomnia, e cho przeczyta instrukcje kilka razy, wci w peni nie rozumie obowizkw agenta ubezpieczeniowego. Katsa pociesza go, e kiedy pierwszy raz zobaczy te instrukcje, te mia kopoty. Zapyta, kiedy ma urlop. Gdy kapitan odpowiedzia, e za trzy tygodnie, owiadczy mu: wietnie. Zamiast wic wyjania sobie wszystko telefonicznie, lepiej bdzie, jeli pan przyjedzie do Francji. Naturalnie na nasz koszt. Pol bilety. Pan ju tak duo zrobi dla nas, e moe pan spdzi troch czasu na poudniu Francji i w ten sposb moemy poczy pikne z poytecznym. Wyznam te panu, e jeli pan tu przyjedzie, uatwi to nam sprawy podatkowe". Kapitan by wzruszony. Mosad paci mu tylko 1000 dolarw miesicznie, ale w okresie, gdy pracowa dla Mosadu, trzykrotnie przyjeda do Francji. By on bardzo uyteczny, cho nie mia adnych

kontaktw, wychodzcych poza wiedz o porcie. W ten sposb nic mu bowiem nie zagraao. Podczas jednego z ostatnich spotka zapytali go o niektre statki wchodzce do portu. Jako pretekst mia suy fakt, e s one ubezpieczone w ich towarzystwie. Potem wpadli na pomys, by kapitan portu dostarcza spisy wszystkich statkw znajdujcych si na jego terenie. Obiecali odpowiednio wysz zapat. W ten sposb wyjaniali bd mogli przekazywa te informacje innym firmom ubezpieczeniowym, ktre za to z chci zapac. Obiecali podzieli si zyskiem z informatorem. Kapitan portu szczliwy wrci do Tripolisu, skd przesya wszelkie dane o ruchu statkw w porcie. Pewnego dnia nadesza informacja o znajdujcym si tam statku nalecym do Abu Nidala znienawidzonego szefa jednej z frakcji OWP, Ludowego Frontu Wyzwolenia Palestyny Generalne Dowdztwo (autor si myli; Abu Nidal ju dawno zerwa z OWP i jest zaartym przeciwnikiem jej przywdcw, na ktrych wyda" wyrok mierci, za szefem LFWP-GD jest Dibrii t.). Na statek adowano sprzt wojskowy, w tym rczne rakiety przeciwlotnicze i inn bro, ktrej Izraelczycy nie chcieliby widzie w rkach bojownikw palestyskich na

izraelskiej granicy. Mosad wiedzia o statku Abu Nidala z podsuchu w OWP, dziki gafie, jak popeni zwykle bardzo ostrony w rozmowach Abu Nidal. Teraz pozostao tylko spyta kapitana portu, gdzie dokadnie znajduje si 284 statek i jak dugo tam bdzie. Informator potwierdzi lokalizacj statku, ktry sta obok innego, rwnie z broni, przeznaczon na Cypr. Pewnej letniej nocy w 1985 r. dwa kutry torpedowe klasy SAAR-4 odbyway regularn sub patrolow. Tym razem jednak zatrzymay si na morzu. Szeciu komandosw wsiado do maej odzi podwodnej z elektrycznym napdem. d przypominaa ksztatem myliwiec z okresu I wojny wiatowej lub dug torped ze rub z tyu. Ubrani byli w kombinezony dla nurkw, kady mia pojemnik z tlenem. d popyna szybko. Przy wejciu do portu nurkowie przypili sw d magnetycznymi pytkami do kaduba wpywajcego statku, ktry ich wprowadzi" do samego portu. Kadub statku stanowi dla komandosw swoist tarcz. Mosad

wiedzia bowiem z rozmw z kapitanem portu, e suba bezpieczestwa co pi godzin przeczesuje wody basenw i wrzuca do nich granaty. Eksplozje powoduj tak wysokie cinienie, e moe ono wykoczy nurka znajdujcego si wwczas w akwenie. Jest to normalna praktyka stosowana w portach krajw znajdujcych si w stanie wojny. Syria i Izrael robi to samo. Tak wic komandosi poczekali w swojej odzi, a suba bezpieczestwa zakoczy swoj rund i dopiero wtedy wylizgnli si na zewntrz. Podpynli do obu statkw OWP i przymocowali miny, po czym powrcili do odzi. Wszystko to zajo razem dwie i p godziny. Wiedzieli ju, jakie statki opuszczaj port tej nocy. Zbliyli si do tankowca zacumowanego blisko wyjcia z portu. Nie przylepili si jednak tym razem do kaduba, bo potem trudno byoby odczepi malek d, gdy tankowiec pynie pen moc. Po wypyniciu w morze okazao si, e komandosi zuyli cay tlen, a baterie odzi wyadoway si. Przymocowali wic d do boi (by pniej mona byo j zabra), a sami zwizali si razem link i zabezpieczyli w sposb nazywany sonecznikiem". Oznacza to wpompowanie powietrza w kombinezon, ktry przeksztaca si w balon, utrzymujcy nurka na powierzchni wody. Nurkowie nic nie musieli robi, by utrzyma si na wodzie, mogli nawet kolejno spa tylko jeden z nich musia czuwa. Po kilku godzinach izraelski kuter patrolowy, ktry otrzyma radiowy sygna

od nurkw, zabra ich i zawiz w bezpieczne miejsce. Tego samego dnia. okoo szstej rano, portem wstrzsny cztery potne wybuchy. Na dno poszy dwa statki OWP wypenione sprztem wojskowym i amunicj o wartoci milionw dolarw. 285 Katsa obawia si, e odpowiedzialno za eksplozje spadnie na kapitana portu. Wypadek ten mg take wywoa pewne podejrzenia u niego. Ale zadzwoni on jeszcze tego samego dnia. By niezwykle podniecony: Nie uwierzycie, co si stao powiedzia. Wysadzili dwa statki w samym rodku portu! Kto to zrobi? Oczywicie Izraelczycy. Nie wiem, jak znaleli te statki, ale znaleli je. Szczliwie to nie by aden z waszych, nie musicie si martwi. Kapitan portu pracowa dla Mosadu jeszcze 18 miesicy. Zarobi mnstwo pienidzy. Pewnego dnia znik. Pozostawi jednak za sob trway

lad w postaci zniszczonych lub przechwyconych statkw OWP wypenionych broni. Rozdzia XVII Bejrut Nie byy to najlepsze dni dla Izraela. W poowie wrzenia 1982 r. widoki masakry w telewizji, gazetach i czasopismach, oglda cay wiat. Wszdzie byo wida martwe ciaa: mczyzn, kobiet, dzieci. Nawet konie byy zarnite. Niektre ofiary dostay kule prosto w gow, inne miay podcite garda, a jeszcze inne zostay wykastrowane. Modzi mczyni zwizani po dziesiciu lub dwudziestu ginli razem. Prawie wszyscy spord 800 Palestyczykw, ktrzy zginli w dwch obozach dla uchodcw w Bejrucie, na Sabrze i Szatiii, nie posiadali broni, byli niewinnymi cywilami, ktrzy padli ofiar krwawej zemsty libaskich chrzecijan Falangistw. Okupacyjne siy izraelskie nie tylko dopuciy do tej straszliwej tragedii, ale j uatwiy. To z tego powodu wczesny prezydent USA, Ronald Reagan, w tym czasie najbliszy sojusznik Izraela, biada, i w opinii publicznej Izrael przeksztaci si na Bliskim Wschodzie z Dawida w Goliata. Dwa dni pniej Reagan wysa do Bejrutu piechot morsk, ktra wesza w skad amerykasko-francusko-woskich si pokojowych.

Reakcje na wiecie byy jednomylne. Na przykad we Woszech dokerzy odmwili adowania statkw izraelskich. Wielka Brytania oficjalnie potpia Izrael, a Egipt odwoa swego ambasadora. Masowe protesty ozway si rwnie w samym Izraelu. Od pocztku istnienia pastwa Izrael wielu jego obywateli marzyo o wsppracy z krajami arabskimi, by sta si czci wiata, gdzie ludzie swobodnie przekraczaj granice i s witani jak przyjaciele. Ale idea 287 otwartej granicy, takiej jak na przykad szeroko wychwalana amerykasko-kanadyjska, jest dla Izraelczykw po prostu nie do pojcia. W kocu lat siedemdziesitych wczesny szef cznoci Mosadu, Admony, za porednictwem CIA i kontaktw europejskich nawiza stosunki z libaskim chrzecijaskim falangist Baszirem Demajelem. Ten brutalny i silny czowiek przekonywa Mosad, e Liban potrzebuje jego pomocy. Mosad z kolei przekona rzd izraelski, e Demajel, bliski przyjaciel czerwonego ksicia", Salameha, jest szczery. Taki obraz utrwali si na lata w selektywnie przesiewanej informacji Mosadu, przekazywanej rzdowi. W owym czasie Demajel pracowa take dla CIA. Ale dla Mosadu myl, e mona mie przyjaciela" w jakim kraju arabskim nawet jeli

odgrywa on podwjn rol bya pocigajca. Przy tym Izrael nigdy nie lka si Libanu. Kry nawet taki dowcip: gdyby midzy obu tymi krajami wybucha wojna, to Izrael pokonaby Liban przy pomocy orkiestry wojskowej. W kadym razie Libaczycy byli zbyt zajci walkami midzy sob, by interesowa si kim innym. Rne krgi muzumaskie i chrzecijaskie walczyy o przejcie kontroli nad pastwem, a Demajel ze swymi siami, znajdujcymi si w obleniu, zwrci si o pomoc do Izraela. W kontakcie tym Izrael dostrzega dodatkow korzy: moliwo wypdzenia z Libanu izraelskiego wroga publicznego numer jeden Organizacji Wyzwolenia Palestyny. Jeszcze dugo po tym, jak izraelska akcja zakoczya si niepowodzeniem, libaskie koneksje byy kluczowe dla Mosadu, poniewa jego szef, Admony, by tym, ktry te kontakty nawiza i uwaa je za ukoronowanie swoich sukcesw. Pod wieloma wzgldami Liban przypomina dzi Chicago lub Nowy Jork z lat dwudziestych i trzydziestych tego stulecia, kiedy rne grupy lub mafie rodzinne otwarcie walczyy o kontrol nad miastem. Gwat i przepych byy norm, a funkcjonariusze rzdowi nie byli w stanie lub nie chcieli

nic zrobi, aby to zmieni. Liban rwnie ma swoje rodziny, z ktrych kada posiada wasn armi lub milicj, lojaln, podporzdkowan donowi" (szef mafii t.). Ale religijne i rodzinne lojalnoci ustpoway swym znaczeniem sile i pienidzom pochodzcym z handlu narkotykami oraz licznym mafijnym interesom, ktre napdzay mechanizm libaskiej korupcji i utrzymyway stan anarchii. 288 Druzowie s odgazieniem muzumanw-ismaelitw i licz w Libanie ok. 250 ty. osb, co lokuje ich na czwartym miejscu wrd wsplnot religijnych. Przewodzi im Walid Dumblat. Ukad pastwowy funkcjonuje na podstawie ostatniego spisu ludnoci z 1932 r., kiedy chrzecijanie stanowili jeszcze wikszo. I dlatego konstytucja (to nieciso, chodzi o tzw. pakt narodowy t.) okrela, e prezydent musi by chrzecijaninem. Nawet obecnie, gdy wrd 3,5 min mieszkacw 60 proc. stanowi muzumanie. Skadaj si oni z sunnitw i szyitw. Tym ostatnim przewodzi Nabi Berri. Znaczc si, biorc udzia w walkach na pocztku lat osiemdziesitych, byli sunnici skupieni wok Raszida Karamiego. Siami chrzecijaskimi rzdziy dwie gwne rodziny: Demajelw

i Farandije. Pierre Demajel utworzy Falang, a Suleiman Farandije raz by prezydentem pastwa. Gdy Baszir Demajel podj starania o prezydentur, wyeliminowa swego gwnego rywala Tony'ego Farandije (syn Suleimana t.). Podczas zbrojnej napaci w czerwcu 1978 r. na rodzinny dom letni w Ehden, kiedy to falangistowscy milicjanci Baszira zamordowali Tony'ego, jego on i dwuletni creczk oraz kilku ludzi z ochrony. Demajel, rzezimieszek, ktry by wychowany przez jezuitw i dziki wysikom Mosadu sta si ,,przyjacielem" Izraela, okreli zbrojny atak jako ,,spoeczny bunt przeciw feudalizmowi". W lutym 1980 r. od eksplozji samochodu-puapki zgina wraz z trzema ochroniarzami 18-miesiczna creczka Demajela. W lipcu 1980 r. oddziay Demajela zniszczyy cakowicie chrzecijask milicj byego prezydenta Kamila Szamuna i jego Partii Narodowo-Liberalnej. Demajel rzdzi ze swej posiadoci w Bikfaja, w grach, na pnocny wschd od Bejrutu. Rodzina zarobia swego czasu miliony na zwykym kancie, kiedy to wygraa kontrakt na budow grskiej drogi. Kontrakt przewidywa rwnie utrzymanie i biece remonty tej drogi. Klan skrupulatnie pobiera swoje pienidze, najpierw za budow drogi, a nastpnie przez lata za jej konserwacj. Kant polega na tym, e owa droga nigdy nie zostaa zbudowana. Sprytna rodzinka dowodzia, e musiaa pobiera pienidze za utrzymanie i remonty drogi, gdyby bowiem ich nie braa, kto mgby sprawdzi na miejscu i odkry, e drogi nie ma. We wrzeniu 1982 r. 35-letni wwczas Baszir Demajel wybrany zosta

na prezydenta Libanu, ktrego kadencja wynosi 6 lat. By wwczas jedynym kandydatem. Na sesj parlamentu w dniu gosowania przybyo tylko 56 deputowanych i do quorum brako trzech deputowanych. 19 Wyznania szpiega 289 Milicjanci Demajela przywlekli szeciu niechtnych deputowanych i Demajel wygra stosunkiem gosw 57:0 przy piciu wstrzymujcych si. Begin posa mu wwczas telegram gratulacyjny zaczynajcy si od sw: Drogi Przyjacielu". Poza rzdzcymi rodzinami bya te w Libanie caa chmara nie zwizanych z nikim gangw, ktrym w wikszoci przewodzili barwni, lecz brutalni osobnicy, jak Elektronik", Przepiekacz", Kowboj" Ognista Kula" i Krl". Elektronik" zyska sobie to przezwisko, kiedy to po postrzeleniu go przez Syryjczykw w szyj zosta wysany na leczenie do Izraela. Do garda wmontowano mu tam elektroniczne urzdzenie umoliwiajce mwienie. Przypiekacz" z kolei, gdy pojma kogo, kogo nie lubi", podcza go pod wysokie napicie i dosownie przypieka. Osobnik z przezwiskiem,,Ognista Kula" by po prostu piromanem, ktry rozkoszowa si patrzc na poncy dom. Kowboj" przypomina bohatera

westernu z Hollywood, gdy nosi kapelusz kowbojski i po bokach dwa pistolety, za Krl" mona w to wierzy lub nie uwaa, e jest Elvisem Presleyem. Wosy strzyg w stylu Elvisa, usiowa mwi po angielsku z akcentem nosowym jak Elvis i wystpowa przed rodzin ze wzruszajcymi pieniami Elvisa. Czonkowie gangw rozjedali si samochodami takimi jak Mercedes czy BMW, z reguy nosili najlepsze jedwabne ubrania z Parya, i lubili bardzo dobre jedzenie. Nawet w okresie 6-miesicznego oblenia Bejrutu Zachodniego mieli wci ostrygi na niadanie. W kulminacyjnym momencie oblenia Bejrutu w 1982 r. jeden z libaskich restauratorw usiowa kupi niemieck d podwodn, przeznaczon na zom, aby przywozi z Europy wiee produkty i wino dla swojej restauracji, w ktrej ywili si mafioso. Niezalenie od swojej dziaalnoci kryminalnej, gangi wynajmoway si take wielkim rodzinom i wystawiay dla nich posterunki drogowe. Ludzie w Bejrucie mog y bardzo dobrze, ale nikt nie wie, jak dugo to potrwa. Nigdzie na wiecie mier nie jest tak wszechobecna jak w Bejrucie. To wyjania, dlaczego ci, ktrzy s zwizani z wielkimi rodzinami i gangami, chc y najpeniej, jak tylko s w stanie. Tak dobrze yje jednak najwyej 200 tysicy ludzi, podczas gdy ponad milion Libaczykw w Bejrucie i jego ssiedztwie znajduje si w

niewyobraalnie trudnych warunkach. W 1978 r. Baszir Demajel zwrci si za porednictwem Mosadu o bro, ktra bya mu potrzebna do rozprawy z rodzin Farandzije (Tony 290 Farandzije nie mia dobrych stosunkw z Mosadem). Mosad sprzeda bro. Transakcja przebiega w nieznany zupenie dotd sposb. W 1980 r. w bazie wojskowej w Hajfie szkolia si grupa falangistw, gdzie uczyli si m.in. obsugi maych, uzbrojonych kutrw typu Dabur. Budowaa je izraelska kompania w Beer Szewie, w miecie otoczonym pustyni i znajdujcym si w poowie drogi midzy morzami rdziemnym i Czerwonym. Po zakoczeniu szkolenia do Hajfy przypyn wystrojony w jasne jedwabne ubranie szef marynarki libaskich chrzecijan (chodzi o Siy Libaskie" ugrupowanie militarne dowodzone przez Baszira Demajela t.), ktremu towarzyszyo trzech ochroniarzy i trzech funkcjonariuszy Mosadu. Libascy przybysze mieli ze sob kilkanacie walizek. Kupili pi odzi. Kada kosztowaa ok. 6 min dolarw. Zapacili amerykaskimi dolarami, w gotwce, ktr przywieli w walizkach. Zabrali kutry do Dunije malowniczego portu na Morzu rdziemnym, na pnoc od Bejrutu.

Kiedy walizki zostay otworzone, szef libaskiej marynarki spyta wyszego funkcjonariusza Mosadu, czy chce przeliczy pienidze. Nie, wierzymy ci" pada odpowied. Ale, jeli nie ma tu tyle, co trzeba, zginiesz". Potem w Mosadzie przeliczono banknoty. Zgadzao si co do dolara. Falangici wykorzystywali swoj flot" gwnie do patrolowych, powolnych rejsw pi wzw, czyli okoo mili na godzin prowadzcych wzdu wybrzea Zachodniego Bejrutu, i strzelania z karabinw maszynowych do muzumanw. W trakcie tych dziaa zabili setki niewinnych ludzi, nie biorcych udziau w konfrontacji militarnej. Ze wzgldu na swoje powizania z Mosadem, Demajel zezwoli Izraelowi na zaoenie w 1979 r. w Dunije morskiej stacji radarowej. Stacja obsugiwana przez 30 Izraelczykw z marynarki wojennej bya pierwsz izraelsk placwk w Libanie. Umocnio to naturalnie falangistw, bowiem muzumanie libascy Jak rwnie Syryjczycy, nie wikali si w jakie gry z Izraelem. Spotkania midzy Mosadem i Demajelem, wzwizku^e stacj radarow, odbyway si w jego rodzinnej posiadoci na pnoc od Bejrutu. Mosad paci Demajelowi za zgod na funkcjonowanie stacji ok. 2030 tysicy dolarw miesicznie. W tym czasie Izraelczycy mieli jeszcze jednego przyjaciela majora

Saada Haddada, chrzecijanina, ktry na poudniu Libanu dowodzi oddziaem zoonym gwnie z szyitw. Haddad, podobnie jak Izraelczycy, pragn przepdzi OWP Jasera Arafata z poudnia Libanu. 291 W Bejrucie stacja Mosadu, nazywana d podwodna", miecia si w piwnicy dawnego domu rzdowego, stojcego blisko granicy midzy Wschodnim Bejrutem zdominowanym przez chrzecijan i zachodni czci miasta, gdzie przewaali muzumanie. W stacji pracowao zawsze okoo 10 ludzi, w tym 8 lub 7 to katsa. Jeden lub dwch byo funkcjonariuszami jednostki 504, tj. wojskowego odpowiednika Mosadu. Obie suby dzieliy tu wsplny lokal. Na pocztku lat osiemdziesitych Mosad mia kontakty z wieloma walczcymi rodzinami libaskimi, pacc im za informacje. Mosad paci nawet gangom i niektrym Palestyczykom z obozw dla uchodcw za informacje wywiadowcze i inne usugi. Poza Demajelem rwnie rodziny Dumblata i Berri znajdoway si na izraelskiej licie pac. Sytuacja, w jakiej trwa Liban, odpowiadaa temu, co Izraelczycy nazywaj halemh. Jest to arabskie sowo, ktre mona przetumaczy jako ,,wrzaskliwy baagan". Gdy za zaczy si porwania obywateli pastw zachodnich, to bezhoowie pogbio si. Na przykad czterech uzbrojonych ludzi porwao z terenu uczelni p.o. rektora Uniwersytetu

Amerykaskiego w Bejrucie 58-letniego Davida S. Dodge'a, gdy ten przechodzi z biura do mieszkania. Sposb, w jaki najczciej przewoono porwanych, nazywano transportem mumii". Porwanego zawijano szczelnie od stp do gowy brzow tam z plastiku, pozostawiajc tylko may otwr na nos. Pakunek" wciskano do baganika samochodu lub pod siedzenie. Kilka ofiar tak pozostawionych zmaro. Dziao si tak, gdy porywacze natykali si na posterunki drogowe rywalizujcych grup. Porywacze posugiwali si przy tym ulubionym w Libanie powiedzeniem, e mier jest straszna tylko wtedy, gdy si przydarza tobie. I tak pod wpywem Mosadu, majcego liczne zwizki w Libanie, oraz ministra obrony, Ariela Szarona, nazwanego przez Amerykanw najwikszym jastrzbiem wrd jastrzbi", a ktry a pali si do wojny, Begin znalaz si pod wielk presj rzecznikw wojny. Mwili oni: nadszed ju czas, by przepdzi OWP z poudniowego Libanu, gdzie Palestyczycy utrzymuj pozycje, z ktrych ostrzeliwuj izraelskie wsie w pobliu pnocnej granicy i wysyaj z nich uzbrojonych ludzi. Po wojnie Yom Kippur w 1973 r. onierze Szarona nazywali go Arikiem, Krlem Izraela". Szaron, czowiek niewielkiego wzrostu: 5 stp 292

i 6 cali i wacy 235 funtw, okrelany by czsto ze wzgldu na wygld i styl dziaania jako buldoer". W wieku 25 lat dowodzi izraelskim rajdem komandosw, ktrzy zabili wielu niewinnych Jordaczykw, co zmusio pierwszego premiera Izraela, Dawida Ben-Guriona, do publicznych przeprosin. Pniej Mosze Dajan o mao co nie postawi Szarona przed sdem wojennym za odmowa wykonania rozkazu podczas wojny synajskiej w 1956 r. Przeprowadzi tak operacj z uyciem spadochroniarzy, ktra kosztowaa ycie kilkunastu onierzy izraelskich. W ostatnich miesicach przed izraelsk inwazj w Libanie OWP domylaa si nadchodzcego ataku i Arafat wyda rozkaz wstrzymania ostrzeliwa izraelskich wsi. W cigu wiosny 1982 r. Izrael czterokrotnie dokonywa koncentracji si inwazyjnych w pobliu pnocnej granicy. Za kadym razem, w ostatniej chwili, wojska te byy wycofywane, przede wszystkim pod naciskiem USA. Begin zapewnia Amerykanw, e jeli Izrael kiedykolwiek zaatakuje, to jego wojska dojd tylko do rzeki Litani (ok. 18 mil na pnoc od granicy izraelskiej) i tak odsun Palestyczykw, by nie mieli oni w swoim zasigu osiedli izraelskich. Izrael nie dotrzyma obietnicy. Szybko z jak Izraelczycy pojawili si w Bejrucie, wiadczya, e nigdy nie zamierzano tej obietnicy dotrzyma. W kwietniu 1982 r. Izrael cakowicie wycofa si z Synaju, okupowanego od wojny szeciodniowej w 1967 r. W ten sposb Izrael zrealizowa

zawarte w 1979 r. porozumienie z Egiptem. Ale gdy izraelskie buldoery niszczyy resztki ydowskich osiedli na Synaju, rzd ju przygotowywa si do zerwania obowizujcego od lipca 1981 r. porozumienia o przerwaniu ognia na 63-milowej granicy libaskiej. W 1978 r. izraelskie siy z 10 tysicami onierzy i 200 czogami napady na Liban, ale nie zdoay wyprze OWP. 6 czerwca 1982 r., w soneczny niedzielny poranek, rzd Begina da Szaronowi zielone wiato dla rozpoczcia inwazji. Tego samego dnia dowdca si pokojowych ONZ w Libanie (UNIFIL), irlandzki genera William Callaghan, pojecha do sztabu izraelskiego pnocnego dowdztwa w Zefat, by przedyskutowa projekt rezolucji Rady Bezpieczestwa ONZ, wzywajcej do przerwania wymiany ognia midzy OWP i Izraelem przez granic libasko-izraelsk. Zamiast rozmw, szef sztabu armii izraelskiej gen. Rafael Eitan poinformowa Callaghana, e za 28 minut Izrael zaatakuje Liban. I rzeczywicie, 60 tysicy onierzy i ponad 500 czogw wkrtce najechao na Liban. Bya to fatalna kampania, ktra wprawdzie doprowadzia do usunicia z tego kraju okoo 11 tysicy 293 bojownikw palestyskich, ale zaszargaa obraz Izraela w oczach opinii midzynarodowej i kosztowaa ycie 462 izraelskich onierzy, nie liczc

2218 rannych. W cigu 48 godzin wikszo si OWP zostaa zniszczona, cho Palestyczycy wykazali znaczny opr w Sajdzie, Tyrze i Damurze. W odpowiedzi na dwa pilne listy Reagana, ktry prosi, by nie atakowa Libanu, Begin stwierdzi, e chce tylko odrzuci OWP od granicy izraelskiej. dny krwi agresor znajduje si u naszych drzwi. Czy nie mamy wic naturalnego prawa do samoobrony?" pisa do Reagana . Begin. Gdy jedne oddziay izraelskie walczyy z OWP na poudniu, inne dotary ju do falangistw Demajela na przedmieciach Wschodniego Bejrutu. Pocztkowo ludno chrzecijaska witaa onierzy izraelskich jako wyzwolicieli i obsypaa ich ryem, kwiatami i sodyczami. Natomiast Zachodni Bejrut, z kilkunastoma tysicami bojownikw OWP i 500-tysiczn ludnoci, zosta otoczony i znalaz si w stanie oblenia. Dla onierzy izraelskich Liban by nie tylko terenem wojny. Szybko znaleli pewn wie, gdzie mogli uprawia mio. Miejsce to byo godne uwagi z dwch powodw: pikne kobiety i brak ich mw. Ale niosce mier bombardowania trway. W sierpniu, w odpowiedzi na rosnc w Izraelu i na wiecie krytyk wojny, ktra zabieraa ycie cywilom, a nie onierzom, Begin stwierdzi: Robimy to, co musimy

zrobi. Bejrut Zachodni nie jest miastem. Jest to wojskowy cel otoczony przez cywili". Po 10 tygodniach oblenia strzay zamilky. Bojownicy OWP ewakuowali si z miasta, co skonio premiera Libanu Szalika al-Wazzana do stwierdzenia:,, Osignlimy kres naszych zmartwie". Byy to przedwczesne sowa. W kocu sierpnia do Bejrutu przybya maa grupa si pokojowych z USA, Francji i Woch. Ale Izraelczycy coraz bardziej zaciskali kleszcze wok miasta. We wtorek 14 wrzenia 1982 r., o godz. 4.08 po poudniu 200-funtowa bomba, sterowana z zewntrz drog radiow, eksplodowaa na drugim pitrze siedziby partii falangistowskiej w Bejrucie Wschodnim. W wyniku wybuchu zgin prezydent-elekt Baszir Demajel wraz z 25 innymi uczestnikami 100-osobowego cotygodniowego posiedzenia kierownictwa Si Libaskich". Na stanowisku prezydenta Baszira zastpi jego brat, 40-letni Amin.

294 Zamach przypisano Ptabibowi Szartuni czonkowi rywalizujcej z Falang Syryjskiej Partii Narodowo-Spoecznej (jest to partia libaska t.). Operacj t przeprowadziy suby syryjskiego wywiadu w Libanie, ktrymi kierowa pik. Mohamed Ganen. Stany Zjednoczone miay porozumienie o wymianie informacji z Mosadem. Porozumienie to byo korzystne gwnie dla M osadu, bo nie posiada szerszych kontaktw z innymi organizacjami poza Falang. Ale Mosad traktowa CIA jako ,,gracza, ktry nie moe gra". Nie byo wic wtpliwoci, e Mosad wiedzia o syryjskiej roli w zamachu na Demajela. Dwa dni po zamachu szef izraelskiego dowdztwa pnocnego, gen. Amir Drori, wraz z innymi wyszymi oficerami izraelskimi goci w punkcie dowodzenia, mieszczcym si w porcie bejruckim, szefa sztabu Si Libaskich" Fadi Frema i majcego ponur saw szefa wywiadu tego ugrupowania militarnego Eliasa Hobeik. Hobeika by osobnikiem barwnym, ale cakiem zdeprawowanym. Zawsze nosi ze sob pistolet, n i granat. Spord wszystkich falangistw w Libanie to on wywoywa najwikszy strach. Gdy zabija onierzy syryjskich, odcina im uszy, ktre potem zawiesza na sznurku w swoim domu. Jednake dla Mosadu Hobeika by bardzo wanym kontaktem. Przeszed izraelsk wysz szko dla oficerw sztabowych. To on sta na czele oddziaw, ktre wdary si do

obozw dla uchodcw palestyskich i wyrny wielu cywili. Hobeika, ktry nienawidzi Amina Demajela i chcia go wpdzi w kopoty, by wcignity w wewntrzn walk o wadz w partii falangistowskiej, gdy to jego oskarano o brak skutecznej ochrony Baszira Demajela. 16 wrzenia, o pitej po poudniu, Hobeika zebra swe oddziay na terenie lotniska bejruckiego. Stamtd poszli do obozu Szatiia, ktry owietlili sobie tiarami. Ludzi Hobeiki wspiera ogie czogw i modzierzy Izraelskich Si Obrony (tak oficjaln nazw ma armia izraelska t.). W tym samym czasie rzd izraelski ogosi komunikat prasowy goszcy, e armia izraelska zaja pozycje w Zachodnim Bejrucie, aby zapobiec gwatom, przelewowi krwi i anarchii". Nastpnego dnia dowdztwo izraelskie zezwolio, by Hobeika wprowadzi do obozw dwa dodatkowe bataliony. Izraelczycy wiedzieli o trwajcej masakrze. Zaoyli nawet punkty obserwacyjne, umieszczone na dachach siedmiopitrowych budynkw, stojcych w pobliu ronda, przy ktrym znajdowaa si ambasada Kuwejtu. Izraelczycy obserwowali wic niczym nie zakcony przebieg rzezi Palestyczykw. 295

Reagan zosta gboko poruszony rzezi i rol Izraela, a nastpnie wojn stw midzy nim i Beginem. I na pocztku padziernika wysa powtrnie do Bejrutu 1200 onierzy piechoty morskiej zaledwie w 19 dni po tym, jak marines opucili to miasto. Wraz z 1560 spadochroniarzami francuskimi i 1200 onierzami woskimi Amerykanie utworzyli kolejn grup si pokojowych. Przez cay okres swego istnienia stacja Mosadu w Bejrucie miaa rce pene roboty. Jeden z informatorw czyli mierdzieli", jak w Izraelu nazywa si ich sowem pochodzcym z jzyka jidisz mia znajomoci w warsztacie samochodowym, ktry specjalizowa si w przerbce wozw przeznaczonych do przemytu. Wielu onierzy izraelskich szmuglowao z Bejrutu wolne tu od podatkw wideo czy papierosy. Przynosio im to due zyski, gdy w Izraelu podatki na te produkty sigaj 100200 proc. W lecie 1983 r. informator przekaza Mosadowi, e szyici przystosowali ogromn ciarwk, marki Mercedes, do ukrycia materiaw wybuchowych. Doda, e chodzi niewtpliwie o due iloci tych materiaw, a wic cel, ktry maj zniszczy, rwnie musi by bardzo wany. Mosad zdawa sobie spraw, e takich celw logicznie rozumujc jest zaledwie kilka, wrd nich moe by zesp budynkw zajmowanych przez Amerykanw. Powstao wic pytanie, czy ostrzec Amerykanw, by szczeglnie ich uczuli na znan Mosadowi z opisu ciarwk.

Decyzja bya zbyt wana, by mona j byo podj w stacji bejruckiej. Wiadomo przekazano do Tel Awiwu. wczesny szef Mosadu, Admony, postanowi, e Amerykanom przekae si tylko oglnikowe ostrzeenie, i Mosad ma podstawy sdzi, e kto przygotowuje przeciw nim jak operacj. Informacja ta bya tak oglnikowa i banalna, jak prognozy pogody. Nie moga wic wywoa w USA alarmu, a wic spowodowa wzmocnienie rodkw bezpieczestwa. W cigu kilku nastpnych miesicy przekazano Amerykanom ponad 100 dalszych oglnikowych ostrzee przed samochodami-puapkami. Nie wzmogo to ich czujnoci. Admony, nie zgadzajc si na przekazanie Amerykanom szczegw o owej ciarwce, powiedzia: Nie, nie jestemy tam. by chroni Amerykanw. S oni wielkim krajem. Polijmy tylko rutynow informacj". Placwki izraelskie w Libanie otrzymay natomiast szczegowe informacje dotyczce owej ciarwki oraz polecenie, by ledzi w pojazd. 296 23 padziernika 1983 r. o godz. 6.20 rano ogromny mercedes zblia si do lotniska bejruckiego. Wz by doskonale widoczny dla warty z pobliskiej bazy izraelskiej. Ciarwka przejechaa przez posterunek kontrolny armii libaskiej i skrcia w kierunku parkingu. Wartownik z amerykaskiej piechoty morskiej zezna potem, e samochd zwikszy prdko, zanim zdy cokolwiek zrobi i pomkn w kierunku czteropitrowego elbetonowego budynku kontroli lotw, gdzie znajdowao si dowdztwo

smego batalionu piechoty morskiej. Zdruzgota nastpnie elazn bram, przeora worki z piaskiem chronice posterunek, zmit barier i taranujc zway workw z piaskiem wjecha do westybulu. Tu eksplodowa z tak si, e budynek w mgnieniu oka zmieni si w stos gruzu. Kilka minut pniej inna ciarwka wdara si do kwatery francuskich spadochroniarzy w Bir Hasan w dzielnicy mieszkaniowej pooonej w odlegoci dwch mil od siedziby Amerykanw. Uderzenie byo tu tak potne, e budynek przesun si o 30 stp. Zgino 58 onierzy. Strata 241 marines USA, z ktrych wikszo jeszcze spaa podczas tej samobjczej misji, ustpowaa liczb zabitych w cigu jednego dnia tylko pocztkowi ofensywy Tet, 13 stycznia 1968 r., gdy w caym Wietnamie zgino 246 Amerykanw. W cigu kilku dni Izraelczycy przekazali CIA nazwiska 13 osb, ktre ich zdaniem byy zwizane ze miertelnymi zamachami na amerykask piechot morsk i francuskich spadochroniarzy. Na licie znajdowali si ludzie z wywiadu syryjskiego, Iraczycy w Damaszku i szyita Mohamed Husejn Fadlala. W sztabie Mosadu zapanowao wyrane odprenie. adunek nie zosta wymierzony w adn baz izraelsk. Problem polega jednak na

pytaniu: czy postpiono susznie nie ostrzegajc Amerykanw o grocym niebezpieczestwie. Usprawiedliwiano ten fakt w ten sposb, e podzielenie si szczegowymi informacjami z Amerykanami mogo zdradzi informatora Mosadu, a przecie nastpnym celem moga by baza izraelska, a wic zachowanie agenta byo niezbdne. Czy to byo szczere? Generalnie nasz stosunek do Amerykanw wyglda nastpujco: Jeli chcieli wetkn nos w sprawy libaskie, to niech za to pac". Dla mnie te wydarzenia byy o tyle pamitne, e podczas ich omawiania w szkole po raz pierwszy zostaem ostro skarcony przez przeoonego z Mosadu oficera cznikowego Amy Jaara. Powiedziaem wtedy, e onierze amerykascy, zabici w Bejrucie, pozostan duej na naszym sumieniu ni nasi polegli onierze, poniewa Amerykanie 297 przybyli do Bejrutu w dobrej wierze, by pomc nam wyj z tego baaganu, jaki sami zrobilimy. Usyszaem wtedy: Zamknij si. Mwisz od rzeczy. Dajemy Amerykanom znacznie wicej ni oni nam". W Mosadzie zawsze si tak mwi. Ale to nie jest prawd. Wikszo izraelskiego ekwipunku . pochodzi od Amerykanw i Mosad zawdzicza im bardzo duo. W tym okresie wielu obywateli pastw zachodnich pozostawao

zakadnikami, gdy inni wci byli porywani przez rne frakcje libaskie. W marcu 1984 r. szef stacji CIA, oficjalnie wystpujcy jako wyszy urzdnik ambasady USA, William Buckley, zosta po wyjciu z domu uprowadzony przez trzech uzbrojonych szyitw. Porywacze trzymali go przez 18 miesicy, torturowali i w kocu zamordowali. A mona byo go uratowa. Mosad, dziki swojej szerokiej siatce informatorw, wiedzia, gdzie znajduje si cz zakadnikw i w czyich s rkach. Nawet jeli miejsce przebywania zakadnikw jest nieznane, kapitalne znaczenie ma wiedza o tym, kto ich przetrzymuje. Pozwala to unikn prowadzenia negocjacji z tymi, ktrzy nie maj adnych zakadnikw. Znana historyjka o Libaczyku opowiada, jak poleci on swemu pomocnikowi, by znalaz kogo do rokowa w sprawie zakadnikw. Z jakiego kraju jest twj zakadnik?" spyta pomocnik. Odpowied brzmiaa: Ustal kraj, a ja zdobd zakadnika". Tacy ludzie jak Buckley traktowani s jako szczeglnie wani, bowiem bardzo duo wiedz. Jeli wymusi si na nich wane informacje, moe to oznacza wyrok mierci na wielu ludzi na kuli ziemskiej. Odpowiedzialno za porwanie Buckley'a wzia na siebie grupa nazywajca si Islamski Dihad (islamska wita wojna). Szefowi CIA, Billowi Casey'owi, tak zaleao na uratowaniu Buckley'a, e w celu znalezienia go posa do

Bejrutu grup ekspertw FBI, wyszkolonych w lokalizowaniu porwanych osb. Po miesicu grupa ta wrcia jednak z niczym. wczesna oficjalna polityka USA zakazywaa prowadzenia rokowa w sprawie okupu za zakadnikw, ale Casey zezwoli na wypacenie znacznych sum informatorom, a take jeli to byoby potrzebne na wykupienie Buckley'a. Wkrtce po porwaniu CIA zwrcia si o pomoc do Mosadu. Oficer cznikowy CIA w Tel Awiwie poprosi Mosad o wszelkie informacje dotyczce Buckley'a i kilku innych zakadnikw. Pewnego dnia, o 11.30 przed poudniem, z wewntrznych gonikw kwatery gwnej Mosadu ozwao si polecenie, by ze wzgldu na obecno 298 goci nikt z personelu nie schodzi na parter i nie korzysta z windy przez najblisz godzin. Dwch wyszych funkcjonariuszy CIA zaprowadzono do biura Admony'ego na 9 pitrze. Szef Mosadu zadeklarowa, e zrobi dla nich wszystko, co tylko jest w stanie, lecz jeli ycz sobie czego specjalnego, musz si najpierw zwrci do premiera, poniewa on jest naszym bossem". W rzeczywistoci Admony'emu zaleao na formalnej probie, by wycign z niej jeli zajdzie taka potrzeba jak najwicej korzyci. Amerykanie wystpili przez swojego ambasadora z formaln prob

do premiera Szimona Peresa. Ten za poleci Admony"emu udzieli partnerom z CIA wszelkiej pomocy, aby pomc amerykaskiemu zakadnikowi. Zwykle takie polecenie zawiera zastrzeenie, wyraajce si w stwierdzeniu: Przekaemy wszelkie informacje, jakie posiadamy, jeli tylko nie wyrzdz one szkody naszym ludziom". Tym razem takiego zastrzeenia nie byo, co wskazuje, jak wana to bya sprawa tak dla USA, jak i dla Peresa. Politycznie tego typu sprawy maj charakter wybuchowy. Administracja Reagana zbyt dobrze pamitaa o nieodwracalnych szkodach politycznych i ponieniu, jakich zazna Jimmy Carter, gdy po obaleniu szacha Iran zatrzyma Amerykanw jako zakadnikw. Admony zapewni Peresa, e uczyni wszystko, co moliwe, by pomc Amerykanom. Jestem jak najlepiej usposobiony do tej sprawy. Mamy pewne informacje, ktre im pomog" powiedzia. Ale tak naprawd nie mia on najmniejszego zamiaru im pomc. Obu przedstawicieli CIA poproszono na spotkanie ze specjalistami od OWP z wydziau S a i f a n i m (zota rybka). Spotkanie odbyo si w Midrasza, tj. w Akademii. Izrael traktowa OWP jako swego gwnego wroga i dlatego Mosad czsto zakada, e jeli mona o co obwini OWP, to ju jest dobr robot. Tak wic i tym razem Mosad usiowa zrzuci wszystko na OWP, chocia dobrze wiedzia, e OWP nie ma nic wsplnego z zakadnikami, w tym take z Buckley'em.

Sprawiajc wraenie gotowoci do penej wsppracy, ludzie z Saifanim rozlepili na cianie mapy i oferowali Amerykanom wiele danych dotyczcych oglnego rozmieszczenia zakadnikw. Mimo e czsto przenoszono ich z miejsca na miejsce, Mosad generalnie rzecz biorc wiedzia, gdzie si znajduj, ale Amerykanom powiedzieli, e na podstawie tego oglnego obrazu sami musz zdecydowa, czy warto si w to wszystko angaowa. Bya to cz bliej nie okrelonego, ale realnego systemu 299

wypacania si za zacignity dug, a wic systemu, w ktrym obowizuje zasada co za co". Po zakoczeniu spotkania jego izraelscy uczestnicy posali Admony'emu raport. Amerykanie wrcili do siebie i przedyskutowali spraw ze swymi szefami. Po dwch dniach przyjechali znw do centrali Mosadu, by dosta wicej informacji zwizanych z jedn z odpowiedzi otrzymanych na pierwszym spotkaniu. Chcieli te zweryfikowa te szczegy i wyrazili ch

rozmawiania bezporednio ze rdem. To niemoliwe odpowiedzia mosadowiec. Nikomu nie wolno rozmawia ze rdem. Okay powiedzia czowiek z CIA. To przynajmniej szczere. Moe wic porozmawiamy z oficerem operacyjnym? Mosad bezwzgldnie osania katsa. Po prostu nie moe ryzykowa, by kto go zobaczy, gdy katsa, ktry dzi pracuje w Bejrucie, jutro moe si znale gdzie indziej, natkn na czowieka z CIA i rozoy ca operacj. Jednake istnieje wiele moliwoci zaaranowania rozmowy bez bezporedniego spotkania obu stron. Rozmwcw mog przedzieli zason, a odpowiednie urzdzenie pozwala na zmian gosu lub te jeden z uczestnikw moe mie na gowie kaptur. Ale Mosad nie mia zamiaru by tak bardzo pomocnym. Mimo polecenia bossa" Peresa, funkcjonariusze Saifanim powiedzieli, e musz to uzgodni z szefem Mosadu. W gwnej kwaterze rozesza si pogoska, e Admony ma swj zy dzie. Jego kochanka, crka szefa C o met u, miaa take zy dzie. Akurat miaa miesiczk tak w kadym razie artowano. Tego dnia podczas lunchu w stowce wszyscy mwili tylko o amerykaskim zakadniku. By moe wieci po drodze do stowki zostay znacznie wyolbrzymione, ale wedug relacji Admony mia owiadczy: Ci pieprzeni Amerykanie. Moe chc, bymy podali im zakadnikw na tacy? C to,

zwariowali?" W kadym razie odpowied brzmiaa: nie. Ludziom z CIA nie pozwolono na spotkanie z katsa. Co wicej, Mosad powiedzia Amerykanom, e informacje, jakie ju dostali, s przestarzae, odnosz si do zupenie innej sprawy i nie maj nic wsplnego z Buckley'em. Nie byo to prawd, ale Mosad jeszcze bardziej ozdobi swoj historyjk i poprosi Amerykanw o nieuwzgldnianie w ogle otrzymanych informacji, by nie naraa ycia innych zakadnikw. Obiecali jednoczenie podwoi swe wysiki, by pomc Amerykanom. 300 r Wielu ludzi w biurze mwio wtedy, e Mosad pewnego dnia poauje tego. Ale wikszo bya zadowolona. Ich pogld by nastpujcy: Pokaemy im. Nie pozwolimy, by Amerykanie owinli nas wok palca. Jestemy Mosadem. Jestemy najlepsi". To wanie troska o Buckley'a i innych zakadnikw skonia Casey'a do realizacji planu zaopatrywania Iranu w bro, objt embargiem, w zamian za bezpieczestwo amerykaskich zakadnikw, co przeksztaci-

o si potem w afer Iran-Contras. Gdyby na pocztku Mosad by bardziej pomocny, Buckley i inni mogli zosta uratowani, a co wicej, USA uniknyby wielkiego politycznego skandalu. Peres jasno widzia, e wsppraca z CIA leaa w interesie Izraela, ale Mosad przede wszystkim Admony mia inne interesy, ktre konsekwentnie zabezpiecza. Kocowy etap tragedii, jak byo wcignicie Izraela do Libanu, a co zainspirowa Mosad, nastpi po zamkniciu stacji d podwodna". Wielu agentw zostao pozostawionych samych sobie i caa siatka runa. Niemao agentw zostao zabitych. Niektrym tylko udao si szczliwie .wydosta z Libanu. Izrael nie rozpocz wojny, ale i nie zakoczy jej. Przypomina to blackjacka w kasynie. Nie rozpoczynasz gry i nie koczysz jej. Ale jeste tam. W tym czasie doradc Peresa do spraw terroryzmu" by Amiram Nir. Kiedy Peres zacz podejrzewa, e Mosad nie pomaga Amerykanom, posuy si Nirem jako swoim osobistym cznikiem midzy dwoma krajami. W rezultacie Nir nawiza kontakt z ppk. Oliverem Northem, ktry mia sta si gwnym bohaterem afery Iran-Contras. Nir te odgrywa w niej niepoledni rol. To wanie on wiz synny egzemplarz Biblii z autografem Reagana, gdy North i byy doradca do spraw bezpieczestwa narodowego Robert McFarlane posugujc si faszywymi paszportami irlandzkimi potajemnie odwiedzili Iran w maju

1986 r., aby sprzeda bro. Pienidze z tej sprzeday uyto na zakup broni dla wspieranych przez USA contras w Nikaragui. Nir mia szerokie znajomoci i dysponowa wiedz o wielu wewntrznych sprawach. Odegra wielk rol w przechwyceniu porywaczy statku Achille Lauro" w 1985 r. i potem referowa wczesnemu wiceprezydento301wi USA (poprzednio szef CIA) George'owi Bushowi negocjacje w sprawie broni dla Iranu. Istnieje zapis rozmowy Nira, z ktrego wynika, e on i North nadzorowali w latach 19851986 kilkanacie antyterrorystycznych operacji, realizowanych na mocy tajnego porozumienia amerykasko-izraelskiego. W listopadzie 1985 r. North wyzna, e to Nir wpad na pomys, by zyski ze sprzeday broni przeznaczy na opacenie innych tajnych operacji. Udzia Nira w tych wszystkich machinacjach by tym bardziej intrygujcy, e utrzymywa on stosunki z tajemniczym handlarzem broni, zamieszkaym w Iranie Manucherem Ghorbanifarem. Szef CIA, Bili Casey, ostrzeg Northa, e Ghorbanifar prawdopodobnie jest agentem wywiadu izraelskiego. A wanie Ghorbanifar i Nir, przy pomocy Iranu, osignli uwolnienie 29 lipca 1986 r. amerykaskiego zakadnika przetrzy-

mywanego przez libaskich ekstremistw pastora Lawrence'a Jenco. W kilka dni po oswobodzeniu Jenco Nir informowa Busha o koniecznoci wysania broni do Iranu w zamian za to zwolnienie. Ghorbanifar by rdem informacji dla CIA od 1974 r. To on w 1981 r, rozsiewa pogoski, e libijskie grupy uderzeniowe zostay wysane do USA, aby zabi Reagana. Dwa lata pniej, kiedy stwierdzono, e pogoski t zostay wymylone, CIA przestaa korzysta z tego rda. W 1984 r. wydane zostao nawet formalne ostrzeenie, e Ghorbanifar jest utalentowanym faszerzem". Niemniej to wanie Ghorbanifar zaatwi u saudyjskiego miliardera Adnana Khashogi kredyt w wysokoci 5 min dolarw. Kredyt ten przezwyciy nieufno midzy Iranem i Izraelem w zwizku ze sprzeda broni. Mosad zwerbowa Khashogi, jako swego agenta, wiele lat wczeniej. Jego synny osobisty odrzutowiec, o ktrym napisano ju tak wiele, zosta wyposaony wanie w Izraelu. Khashogi nie otrzymywa staych poborw jak inni agenci Mosadu. Natomiast operowa pienidzmi Mosadu. Zawsze, kiedy potrzebowa, otrzymywa poyczki, by wybrn z kopotw i znaczne sumy pochodzce od Mosadu pyny do firm Khashogiego. Czsto

pienidzy tych dostarczaa kompania naleca do Ovadii Gaona mieszkajcego we Francji ydowskiego multimilionera pochodzenia marokaskiego. Do niego zwracano si, gdy Khashogi potrzebowa wikszych rodkw finansowych. Na czym polegao znaczenie kredytu udzielonego tym razem przez Khashogiego? Ot Iran nie chcia paci, dopki bro nie znalaza si 302 w jego rkach, a Izrael nie chcia wysya rakiet 508 TOW, zanim nie otrzyma pienidzy. Tak wic poyczka, udzielona przez Khashogiego, miaa kluczowe znaczenie dla tej transakcji, bo obie strony czuy si zabezpieczone. W rezultacie tej transakcji zosta uwolniony inny amerykaski zakadnik, pastor Benjamin Weir. Przekonao to Amerykanw, e Ghorbanifar, mimo fatalnej opinii, dziki swym kontaktom z Iranem moe pomc uwolni zakadnikw. W tym samym czasie Izrael potajemnie sprzeda Iranowi ayatoiaha Chomeiniego bro wartoci 500 min dolarw. Nie ma wtpliwoci, e Ghorbanifar i jego kolega Nir wykorzystali t sposobno dla pokcenia si z Iraczykami o amerykaskich zakadnikw. 29 lipca 1986 r. Nir spotka si w hotelu Krla Dawida w Jerozolimie z George'em Bushem. Szczegy tego spotkania zostay zapisane w cile tajnej, trzystronicowej notatce, przygotowanej przez szefa sztabu Busha

Craiga Fullera. Cytuje on Nira, gdy mwi Bushowi o udziale Izraela (w sprzeday broni do Iranu t.): ,,Wspdziaamy z najbardziej radykalnymi elementami (w Iranie, poniewa) wiemy, e to oni, a nie koa umiarkowane mog dostarczy (zakadnikw)". Przypomnijmy tu, e Reagan publicznie gosi, e USA kontaktuj si z iraskimi siami umiarkowanymi". Nir powiedzia Bushowi, e Izraelczycy zaktywizowali ten kana. Stworzylimy front dla tej operacji, zapewnilimy dla niej materialne podstawy, dostarczylimy samolotw". W 1989 r. Nir mia by gwnym wiadkiem w procesie Northa w zwizku z afer Iran-Contras. On to wanie ujawni, i antyterrorystyczne operacje, jakie w latach 19851986 nadzorowa wraz z Northem, byy realizowane na mocy tajnego porozumienia amerykasko-izraelskiego. Jego zeznania mogy by niesychanie kopotliwe nie tylko dla administracji Reagana. Mogy ukaza rwnie, jak ogromn rol w caej sprawie odgrywa Izrael. Jednake 30 listopada 1988 r. doniesiono, e Nir, wraz z pilotem, zgin w wyniku katastrofy samolotu Cessna T210, ktry lecia na rancho pooone 110 mil na zachd od Mexico City. Pozostaa trjka pasaerw doznaa tylko lekkich ran. Wrd nich bya 25-letnia Kanadyjka, Adriana Stanton, ktra utrzymywaa, e nie miaa nic wsplnego z Nirem. Ale Meksykaczycy okrelili j jako jego sekretark" i ,,przewodnika". Ponadto pracowaa ona w firmie, z ktr Nir by zwizany. Adriana Stanton odmwia wszelkich informacji.

303 Nir pojecha do Meksyku, by omwi kwestie handlowe zwizane z handlem owocami avocados. 29 listopada odwiedzi znajdujcy si w zachodnim stanie meksykaskim Michoacan zakad, ktry pakowa te owoce. Nir mia w tym przedsibiorstwie swoje udziay. Nastpnego dnia wynaj samolot, by polecie do Mexico City. Posugiwa si wtedy dokumentami na nazwisko Pat Weber i wedug oficjalnego orzeczenia zgin podczas katastrofy. Ale jego ciao" zidentyfikowa tajemniczy Argentyczyk, Pedro Cruchet, ktry pracowa dla Nira i przebywa w Meksyku nielegalnie. Owiadczy policji, e straci papiery podczas walki bykw, mimo braku dokumentw otrzyma zgod na zajcie si ciaem Nira. Co wicej, sprawozdanie urzdu generalnej prokuratury potwierdzio, e Nir i Stanton podrowali pod faszywymi nazwiskami, chocia rzekomo zajmowali si legalnym biznesem. Pniej inspektor z komrki wylotw na lotnisku stwierdzi, e nie byo to prawd, ale tej omyki nigdy nie wyjaniono. Na pogrzeb Nira w Izraelu przybyo ponad 1000 osb. Minister obrony Icchak Rabin mwi o jego deniach do dotd nie ujawnionych celw przy wykonywaniu tajnych zada oraz o tajemnicach, ktre

zachowa w swym sercu". Po katastrofie Nira Toronto Star" zacytowaa sowa nieznanego z imienia funkcjonariusza wywiadu, ktry powiedzia, e nie wierzy w mier Nira. Wedug tej opinii Nir prawdopodobnie podda si operacji plastycznej twarzy w Genewie, gdzie kliniki s bardzo dobre oraz bardzo dyskretne". Bez wzgldu na to, co si stao z Nirem, atwo sobie wyobrazi rozmiar szkd, jakie administracji Reagana i rzdowi Izraela mogy wyrzdzi zeznania Nira podczas przesucha w sprawie Iran-Contras i procesw sdowych. W trakcie bada prowadzonych przez komisj senack w lipcu 1987 r. przedstawiono notatk z 15 wrzenia 1986 r., przekazan przez Northa byemu doradcy do spraw bezpieczestwa narodowego, wiceadmiraowi Johnowi Poindexterowi. Notatka zostaa ocenzurowana ze wzgldw bezpieczestwa, ale i tak wskazywaa, e Poindexter najpierw dyskutowa spraw sprzeday broni z Casey'em i potem dopiero przedstawi j prezydentowi Reaganowi. 304 Poindexter by jedynym spord siedmiu ludzi skazanych z powodu tej afery, ktry musia i do wizienia. 11 czerwca 1990 r. otrzyma szeciomiesiczny wyrok. Sdzia Harold Greene stwierdzi, e Poindexter

zasuy na uwizienie jako szef podejmujcy decyzje w operacji Iran-Contras". 3 marca 1989 r. Robert McFarlane zosta skazany na zapacenie 20 ty. dolarw grzywny i dwa lata nadzoru sdowego po tym, jak przyzna si, e czterokrotnie odmwi udzielenia informacji Kongresowi. 6 lipca 1989 r., w nastpstwie sensacyjnego procesu w Waszyngtonie, North skazany zosta na grzywn w wysokoci 150 ty. dolarw i 1200 godzin pracy spoecznej. Kolegium sdu uznao go za winnego w trzech na dwanacie punktw oskarenia. North zosta te skazany na trzy lata z zawieszeniem i dodatkowo na dwa lata nadzoru sdowego. Notatka Northa do Poindextera podkrelaa znaczenie roli Nira w tym skandalu. W notatce czytamy: Amiram Nir, specjalny pomocnik premiera (Szimona) Peresa ds. antyterroryzmu, wskaza, e podczas 15 minutowej rozmowy z prezydentem, Peres prawdopodobnie podnis kilka delikatnych problemw". Do owego czasu trzej amerykascy zakadnicy zostali zwolnieni w zwizku ze sprzeda broni. Byli to Jenco, Weir i David Jacobsen. Pod nagwkiem zakadnicy" notatka stwierdzaa: Kilka tygodni temu Peres wyrazi obawy, e Stany Zjednoczone rozwa spraw

przerwania obecnych wysikw wobec Iranu. Izraelczycy traktuj spraw zakadnikw jako przeszkod, ktr trzeba pokona na drodze do poszerzonych strategicznych stosunkw z rzdem iraskim. Prawdopodobnie Peres bdzie stara si o gwarancje, e Stany Zjednoczone rzeczywicie bd kontynuoway obecn wspln inicjatyw, w ramach ktrej ani Weir, ani Jenco nie byliby dzi wolni bez pomocy izraelskiej (...) byoby poyteczne, gdyby prezydent po prostu podzikowa Peresowi za jego dyskretn pomoc". Oczywicie Reagan uczyni to. Jest wysoce prawdopodobne, e Peres odwzajemni podzikowania, przynajmniej w czci dotyczcej zorganizowania wygodnej mierci" Nira, co zapobiego jego publicznym zeznaniom. 20 Wyznania szpiega 305 Trudno mie pewno, ale biorc pod uwag wszelkie okolicznoci plus fakt, e izraelscy handlarze broni zaopatrywali w bro przez Karaiby kolumbijsk mafi narkotykow niepodobnym jest, by Nir nie y.

Nigdy nie bdziemy mieli pewnoci. Ale wiemy, e gdyby Mosad by bardziej usuny w sprawie amerykaskich i innych zachodnich zakadnikw, caa afera Iran-Contras nigdy by si nie zdarzya. Epilog 9 grudnia 1987 r. izraelska ciarwka wojskowa zderzya si z kilkoma samochodami w Gazie, zabijajc czterech Arabw i ranic 17 innych. Nastpnego dnia incydent ten wywoa szerokie protesty. Nasiliy si, gdy rozesza si pogoska, e wypadek by wiadomie spowodowany, jako odwet za zabicie 6 grudnia 1987 r. jednego Izraelczyka w Gazie. Uczestnicy protestw w Gazie zablokowali drogi barykadami z poncych opon. Rzucali na onierzy izraelskich kamienie, cocktaile Molotowa i elazne prty, l O grudnia zamieszki rozszerzyy si na obz dla uchodcw Balata w pobliu Nablusu na Zachodnim Brzegu. 16 grudnia uyte zostay, po raz pierwszy, przeciw protestujcym armatki wodne. Specjalne oddziay wojska, specjalizujce si w walkach z demonstrantami, wysano do strefy Gazy, by zdusi rosnce niepokoje. Dwa dni pniej, po pitkowych modach, modzi Palestyczycy po wyjciu z meczetw w Gazie starli si z onierzami izraelskimi w ulicznych walkach. Trzech Arabw otrzymao miertelne strzay. Potem onierze

izraelscy wdarli si do szpitala Szifa, gdzie aresztowali dziesitki rannych Arabw oraz pobili lekarzy i pielgniarki, usiujcych ochrania swoich pacjentw. I n t i f a d a rozpocza si. 16 maja 1990 r. 1000-stronicowy raport, sponsorowany przez szwedzki oddzia organizacji Save The Chiidren Fund (organizacja stawiajca sobie za cel obron dzieci t.), a sfinansowany przez Fundacj Forda, oskary Izrael o cikie, masowe i powtarzajce si" gwaty zadawane dzieciom palestyskim. Raport oceni, e 5063 tysicy dzieci byo leczonych z ran, w tym co najmniej 6500 byo postrzelonych. Raport stwierdzi, e wikszo zabitych dzieci nie braa udziau w rzucaniu .307 kamieniami. W jednej pitej przypadkw ustalono, e ofiary zostay postrzelone w domu albo w odlegoci do 30 stp od swoich domw. Intifada nadal szaleje i nie wida jej koca. Wedug Associated Press do koca lipca 1990 r. 722 Palestyczykw zostao zabitych przez Izraelczykw, a dalszych 230 przez palestyskich radykaw. Stracio ycie w tych walkach co najmniej 45 Izraelczykw. W 1989 r., w szczytowym okresie zamieszek, 10 tysicy onierzy

usiowao utrzyma porzdek w Gazie i na Zachodnim Brzegu. W kwietniu 1990 r. liczba ta spada do 5 tysicy. 13 lutego 1990 r. Wali Street Journal" donosi, e wedug izraelskiego studium bankowego w cigu pierwszych dwch lat powstania gospodarcze straty Izraela wyniosy miliard dolarw. Poza tym dodatkowo trzeba byo przyzna armii 600 min dolarw na zduszenie intifady. W Strefie Gazy na obszarze zaledwie 146 mil kw. zamieszkuje ponad 600 ty. Palestyczykw. Okoo 60 tysicy spord nich codziennie dojeda do pracy na izraelsk stron, gdzie zajmuj si prostymi, nisko patnymi robotami, aby wieczorem wrci do domu. Palestyczykom bowiem nie wolno przebywa w nocy na terenie Izraela. 16 marca 1990 r. Kneset (parlament) obali rzd premiera Icchaka Szamira 60 gosami przeciw 55. Po raz pierwszy rzd izraelski upad w wyniku gosowania nad wotum zaufania. Nastpio to, gdy Szamir odrzuci amerykaski plan rozpoczcia pokojowych rozmw izraelsko-palestyskich. 7 czerwca Szamir utworzy ze swoj-prawicow Parti Likud rzd koalicyjny, do ktrego weszy odpryskowe partie, zapewniajc gabinetowi w Knesecie dwa gosy przewagi. Powsta jak oceniaj obserwatorzy

najbardziej prawicowy w historii Izraela rzd, co pozwala Szamirowi kontynuowa rozwj osiedli (ydowskich) na spornych terytoriach i odrzuca rozmowy z Palestyczykami. 15 listopada 1988 r. w czasie czterodniowego posiedzenia w Algierze Palestyska Rada Narodowa, traktowana przez OWPjako parlament na wygnaniu, proklamowaa utworzenie niezawisego pastwa palestyskiego i po raz pierwszy w gosowaniu akceptowaa kluczowe rezolucje ONZ, ktre uznaj prawo Izraela do istnienia. W okresie przecigajcych si niepokojw obraz Izraela za granic dozna powanego uszczerbku. Mimo coraz wikszych wysikw ze strony 308 izraelskiej administracji, by naoy kagace na informacje o niepokojach na Zachodnim Brzegu i w Gazie. Widoki onierzy bijcych i strzelajcych do nie uzbrojonej modziey palestyskiej wyprowadzaj z rwnowagi niektrych, nawet najbardziej zagorzaych sojusznikw Izraela. Trzy dni po upadku rzdu Szamira byy prezydent USA, Jimmy Carter, powiedzia w trakcie swej podry po regionie bliskowschodnim, e bunt trwa czciowo wskutek pomiatania Palestyczykami" przez onierzy izraelskich, Palestyczykw zabija si bez adnych powodw, aresztuje

bez sdowych orzecze i niszczy si ich domy. Na Zachodnim Brzegu nie ma prawie rodziny, w ktrej wadze wojskowe nie aresztoway choby jednego mczyzny" powiedzia Carter. Dane sztabu armii izraelskiej ukazuj, e 1520 tysicy Palestyczykw zostao rannych i okoo 50 tysicy aresztowanych. 13 tysicy nadal pozostaje w wizieniach. Jako wiadoma prba prowokacji wobec wsplnoty chrzecijaskiej uznana moe by akcja podjta w Wielkim Tygodniu, 12 kwietnia 1990 r., kiedy grupa arliwych nacjonalistw ydowskich zaja puste w tym momencie cztery budynki. Jest to 72-pokojowy kompleks pod nazw Hospicjum w. Jana, znajdujcy si w sercu jerozolimskiej dzielnicy chrzecijaskiej. Kompleks ten znajduje si w odlegoci kilkuset yardw od kocioa witego Grobu, czczonego przez chrzecijan jako miejsce, gdzie wedug tradycji mia znajdowa si grb Jezusa Chrystusa. Przez 10 dni rzd izraelski odegnywa si od udziau w tym wydarzeniu. W kocu jednak przyzna, e poufnie przekaza owej grupie 1,8 min dolarw, ktre pokryj 40 proc. kosztw dzierawy zabudowa. Amerykaski senator Robert Dole w wywiadzie udzielonym w czasie podry do Izraela zasugerowa, by Stany Zjednoczone rozwayy przerwanie masowej pomocy dla Izraela i przeznaczyy te fundusze na rodzce

si demokracje w Europie Wschodniej i Ameryce aciskiej. l marca 1990 r. sekretarz stanu USA, James Baker, powiedzia, e administracja Busha chce rozway przystrzyenie" pomocy dla Izraela i innych krajw, aby pomc rodzcym si demokracjom. Szamir oburzy si, gdy Baker uzaleni gwarancje dla 400-milionowego kredytu dla Izraela od zamroenia budowy nowych osiedli na okupowanych terytoriach. Najlepsz ilustracj umacniajcych si nastrojw prawicowych w Izraelu jest przypadek rabina Mosze Lewingera przywdcy skrajnie 309 prawicowego Ruchu Osiedlecw ydowskich. W czerwcu 1990 r. zosta on skazany na sze miesicy za niedbalstwo": strzeli do Araba i zabi go. 7 padziernika 1988 r. Lewinger prowadzi samochd w Hebronie. Kto kamieniem uderzy w jego wz. Lewinger wyskoczy i zacz strzela, zabijajc Araba stojcego przed swoim zakadem fryzjerskim. Przed jedn z rozpraw sdowych Lewinger zbliy si do budynku sdu wymachujc broni i goszc, e zabicie Araba byo dla niego zaszczytem. Po wyroku tum wznoszcy okrzyki na cze Lewingera wnis go do wizienia na rkach.

Rabin Mosze Cwi Neria, dyrektor synnej B'Nai Akiwa Jaszeewa (szkoa religijna) powiedzia na wykadzie w imieniu Lewingera: ,,Nie jest to czas na mylenie. Jest to czas, by strzela na prawo i lewo". Prawnik Heym Cohen, emerytowany sdzia izraelskiego sdu najwyszego powiedzia: Sytuacja rozwija si w takim kierunku, e obawiabym si twierdzi, dokd idziemy. Nigdy nie syszaem, by kto by sdzony za niedbalstwo po tym, jak zabi kogo z zimn krwi. Prawdopodobnie starzej si". Intifada oraz postpujce kruszenie si porzdku moralnego i czowieczestwa s bezporednim wynikiem swego rodzaju megalomanii, jaka charakteryzuje dziaalno Mosadu. Oto, gdzie wszystko si zaczyna. Jest to przekonanie, e jak dugo masz wadz, moesz kademu, komu chcesz, kaza robi wszystko, co chcesz. Izrael stoi w obliczu najwikszego w swej historii niebezpieczestwa. W Izraelu wci bij Palestyczykw, a Szamir mwi: To oni sprawiaj, e jestemy okrutni. To oni zmuszaj nas, by uderza w dzieci. Czy nie s oni straszni?" Tak si dzieje po wielu latach tajnoci, mwienia, e mamy zawsze racj i niezalenie od tego w jakiej sprawie". Dezinformowanie wyszych przedstawicieli pastwowych, usprawiedliwianie gwatw i nieludzkiego postpowania drog oszustwa lub jak mwi si w Mosadzie

,,drog podstpu", to choroba wadzy w Izraelu. rdem tej choroby jest Mosad. Rozszerza si ona nastpnie na rzd i idzie w d do duej czci spoeczestwa izraelskiego. W Izraelu jest wielu ludzi, ktrzy si temu sprzeciwiaj, ale ich si nie sucha. A z kadym krokiem w d atwiej to wszystko powtarza i coraz trudniej powstrzyma. Najwikszym przeklestwem w Mosadzie jest, gdy jeden katsa kieruje do drugiego yczenie: Chciabym przeczyta o tobie w gazecie". Tylko t drog wszystko mogoby si zmieni. Sowniczek nazw AGENT Pojcie czsto naduywane. Jest to pracownik nie krajowy, lecz zwerbowany do instytucji wywiadowczej. Mosad ma ich w wiecie okoo 35.000, w tym 20.000 czynnych i 15.000 w konserwie". Czarni" agenci to Arabowie, a biali" nie Arabowie. Agenci ostrzegajcy to tacy, ktrzy pracuj w punktach strategicznych i powinni ostrzega przed przygotowaniami wojennymi. Np. lekarz w szpitalu syryjskim, ktry zauway nage due dostawy lekw, czy pracownik portowy, ktry ustali wzrost aktywnoci na okrtach wojennych,

AKADEMIA (Midrasha) Szkoa Mosadu na pnoc od Tel Awiwu, zwana oficjalnie letni rezydencj premiera. AL Tajna jednostka zoona z dowiadczonych katsa, pracujca w gbokiej konspiracji w Stanach Zjednoczonych. AMAN Wywiad wojskowy. APAM Zabezpieczenie operacyjne wywiadu. BABLAT Mieszanie piek", czyli gadanie od rzeczy. BALDAR Kurier. BAT LEVEYHA Kobiety towarzyszce nie dla seksu. Zwykle miejscowe kobiety, nie koniecznie ydwki, wynajte jako agentki pomocnicze. BENELUKS Komrka w centrali Mosadu zajmujca si Belgi, Holandi i Luksemburgiem. BEZPIECZNY DOM Zwany te w Mosadzie mieszkaniem operacyjnym. Mieszkanie, bd dom. wasny lub wynajty dla potajemmnych spotka, sucy take jako baza operacyjna. 313

BODEL (l.mn. bodlim) lub lehavdit cznik, posaniec midzy piecznymi domami i ambasadami lub midzy bezpiecznymi domami.

bez-

DARDASIM (smurfy) Podwydzia w Kaisarucie. Pracuje na obszarze Chin, Afryce i Dalekim Wschodzie. DIAMENTY (yahalomim) Jednostka w Mosadzie, ktra zajmuje si cznoci z agentami w krajach docelowych. DROGA Patrz masiut. DUYSHANIN Najczciej czonek si pokojowych ONZ, opacany za przenoszenie wiadomoci i paczek w obie strony przez granice izraelsko-arabskie. EKSPERT Z UCHWYTEM Fachowiec w dziedzinie innej ni szpiegostwo, ktrego zabiera si z misj, aby zidentyfikowa dokumenty albo wyposaenie zwizane ze swoj dziedzin wiedzy. Okrelenie z uchwytem" symbolizuje tu paczk. Ekspert taki zostaje wniesiony" do potrzebnego miejsca przez zesp Mosadu. FUNKCJONARIUSZE Prawdziwi szpiedzy". Izraelczycy wysyani do krajw arabskich dla tajnej pracy.

GADNA Paramilitarne izraelskie brygady modzieowe. HETS VA-KESHET Godo i letni obz wiczebny Gadny (uk i strzay"). HUMANT Zbieranie informacji od ludzi i wszelkiego typu agentw. INSTYTUT Oficjalna nazwa Mosadu. Po hebrajsku Mosad zwie si Ha Mossad, le Modiyn ve le Tafkidim Mayuhadim czyli Instytut Wywiadu i Operacji Specjalnych. JEDNOSTKA 504 Minimosad. Jednostka wywiadowcza w wojsku zbierajcy informacje przez granice. JEDNOSTKA 8200 Jednostka wojskowa zajmujca si wszelkimi przechwytywaniami w cznoci dla wywiadu izraelskiego. JEDNOSTKA 8513Wydzia wywiadu wojskowego zajmujcy si fotografi. JUMBO Informacje osobowe wychodzce poza oficjalny wywiad ktre oficerowie cznikowi Mosadu zbieraj od oficerw cznikowych innych krajw np. CIA.

KO (sus) Plecy, protektor. KAISARUT (pocztkowo Tevel) cznicy w ambasadach izraelskich, ktrych miejscowe wadze znaj jako pracownikw bezpieczestwa. 314 KATSA Oficer zbierajcy" lub oficer operacyjny". Mosad ma ich tylko jednorazowo w dziaaniu okoo 35. Werbuj agentw spord wrogw na caym wiecie. KESHET (pniej neviot) uk". Zbieranie informacji z objektw martwych np wama, zakadania podsuchu. KIDON Bagnet". Rami operacyjne Metsady. Odpowiada za wykonywanie egzekucji i porwa. KOMEMIUTE patrz Metsada. KRAJ DOCELOWY Kady kraj arabski. KRAJ PODSTAWOWY Europa Zachodnia, USA Kanada kady kraj, w ktrym Mosad ma bazy. KSHARIM Supeki". Zapis komputerowy dotyczcy wzajemnych powiza rnych ludzi.

LAKAM (Lishja le Kishrei Mada) Biuro cznoci naukowej premiera Izraela. AP (Lohamah Pscichlogit) Wojna psychologiczna. LEAD Werbowanie kogo w celu, aby przez niego trafi do kogo nastpnego. MABUAH Kto, kto dostarcza informacji ze rda informacji, a nie bezporednio. MALAT Oddzia cznoci zajmujcy si Ameryk Poudniow. MARATS Podsuchiwacze. MASLUH Droga". System zabezpieczenia siebie pozwalajcy sprawdzi, czy kto nas ledzi. MAULTER Sowo hebrajskie. Znaczy nieplanowany". Oznacza improwizowane, a nie planowane zabezpieczenie drogi. MELUCKHA Uprzednio Tsomet. Krlestwo". Wydzia werbunkowy kierujcy katsa. METSADA (pniej Komemiute) Bardzo tajny wydzia. Nibym mi-

ni-Mosad w Mosadzie. Zajmuje si funkcjonariuszami. MISGAROT Patrz Zrby". MISHLASHIM Zapadnie, skrzynki szpiegowskie. MOLICH Wdrownik". Kto zwerbowany nie dla niego samego, ale eby prowadzi kogo innego. NAKA Jednolity mosadowski system sporzdzania raportw operacyjnych i informacyjnych. NATIV Zbiera informacje o Zwizku Radzieckim i uatwia tworzenie drg ucieczki dla ydw z bloku wschodniego. N EVIOT patrz Keshet. OFICER OPERACYJNY W wikszoci sub wywiadowczych odpowiada pojciu katsa w Mosadzie. W Mosadzie ludzie z Metsady zajmujcy si funkcjonariuszami. OTER Arab opacany za uatwianie kontaktu z innymi Arabami. Czsto uywany przy werbunku. Otrzymuje na og 3.000 do 5.000 d. miesicznie plus zwrot kosztw.

PAHA Wroga dziaalno sabotaowa. Np. OWP. ROZWJ Zwizany z jednostk wojskow 8520. Produkuje specjalne zamki, walizki z podwjnym dnem itp. SAIFANIM Zota rybka" Departament Mesadu zajmujcy si OWP. SAYAN (l.mn. sayanim). Pomocnicy ydowscy yjcy poza Izraelem. SHABACK Izraelski odpowiednik FBI. Siy bezpieczestwa wewntrznego. SHICKLUT Departament zajmujcy si podsuchiwaczami" maratami. SHIN BET Pierwotna nazwa Shabacku. SIEDEM GWIAZD Mae oprawne w skr notatniki uywane przez katsa. Zawieraj zakodowane numery telefonw i kontakty. SLICK Skrytka dla dokumentw, broni itd. SKOCZKOWIE Katsa stacjonowani w Izraelu, ktrzy skacz" do. rnych krajw, wykonujc zadania krtkoterminowe w odrnieniu od stacjonowanych za granic.

WIATO DZIENNE Najwyszy stopie alarmu w stacji Mosadu. TACHLESS Przechodzi do rzeczy. TAYESET Szyfrowa nazwa wydziau szkoleniowego. TEUD Dokumenty" produkcja dokumentw, np. paszportw. TEYEL Patrz Kaisarut. TSAFRIRIM Wietrzyk poranny". Organizuje spoecznoci ydowskie poza Izraelem. Pomaga w tworzeniu Zrbw". TSIACH Doroczne spotkanie izraelskich organizacji wywiadu wojskowego i cywilnego. Rwnie nazwa dokumentu zawierajcego zapotrzebowanie wobec wywiadu na kolejny rok, wyliczone w kolejnoci ich wanoci. TSOMET Patrz Meluckha. WYWIAD BEZPOREDNI ledzenie ruchw i dziaa, ktre mona fizycznie obserwowa. Np. przemieszczenie broni, oddziaw wojskowych, przygotowania szpitali czy portw do wojny. WYWIAD STRUKTURALNY Obserwacje o charakterze nie fizycznym, jak zbieranie wskanikw ekonomicznych, pogosek, obser-

wowanie morale, nastrojw spoecznych itd. YARID ,,Jarmark wiejski". Zespoy odpowiedzialne za bezpieczestwo na terenie Europy. ZRBY ydowskie jednostki samoobrony tworzone w caym wiecie.

Spis treci Od autorw .............................. 7 Prolog. Operacja Sfinks ....................... 13 Rozdzia I. Werbunek ........................ 39 Rozdzia II. Kadet numer 16 ..................... 57 Rozdzia III. Klasa pierwsza ..................... 70 Rozdzia IV. Formowanie charakterw ............... 87 Rozdzia V. Rekruci ......................... 106

Rozdzia VI. Belgijski st ...................... 114 Rozdzia VII. Jarmuka ....................... 132 Rozdzia VIII. Powitanie i poegnanie ............... 145 Rozdzia IX. Strella ......................... 165 Rozdzia X. Carlos .......................... 183 Rozdzia XI. Exocet ......................... 201 Rozdzia XII. Szach i mat ...................... 213 Rozdzia XIII. Pomoc dla Arafata ................. 228 Rozdzia XIV. Tylko w Ameryce .................. 248 Rozdzia XV. Operacja Mojesz .................. 267 Rozdzia XVI. Ubezpieczenie portowe ............... 280 Rozdzia XVII. Bejrut ........................ 287 Epilog ................................. 307

Sowniczek nazw ........................... 311 Kiedy we wrzeniu 1990 roku kanadyjska oficyna wydawnicza STODDART PUBLISHING Co.Limited zapowiedziaa wydanie TEJ KSIKI, adwokat Joel Gildenberg dziaajc w imieniu rzdu Izraela, uzyska sdowy zakaz jej rozpowszechnienia ze wzgldu na ,,straszne konsekwencje dla wielu ludzi i prawdopodobnie wielu krajw". Nieznani sprawcy wamali si noc do biura STODDART PUBLISHING i przewertowali wiele dokumentw. Policja kanadyjska stwierdzia profesjonaln robot wamywaczy. Dwaj znani Autorowi agenci Mosadu prbowali go przekupi, proponujc wycofanie ksiki. Parlament izraelski przesucha szefa Mosadu, by okreli jakie szkody mog dozna stosunki izraelsko-amerykaskie, w zwizku z zapowiedzian publikacj ksiki przez wydawnictwo Saint Martines Press w Nowym Jorku, l w tym wypadku, adwokaci uzyskali decyzj sdow o wstrzymaniu dystrybucji ksiki. Sdy apelacyjne w Toronto i Nowym Jorku, uchyliy te zakazy, dziki czemu ksika ukazaa si w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych. Decyzje te pozwoliy, rwnie

nam, opublikowa te sensacyjne wyznania szpiega Mosadu. Dystrybutor

gamma 90

You might also like