Chiska transkrypcja - jak to czyta Andrzej Kalisz Wykorzystujc w naszych opracowaniach terminologi chisk posugujemy si transkrypcj acisk.

Pewien problem stanowi to, e poniewa rne sztuki walki pochodz z rnych czci Chin, gdzie na co dzie mwi si rnymi dialektami (waciwiej byoby powiedzie rnymi jzykami, tak bardzo si one midzy sob rni), to autorzy piszcy o swoich stylach posuguj si terminologi zaczerpnit z rnych dialektw/jzykw chiskich. W dodatku dla kadego z tych dialektw stosowane s rne formy transkrypcji. By nieco uporzdkowa chaos terminologiczny przedstawi tutaj zasady czytania terminw zapisanych w jzyku oglnochiskim, w transkrypcji pinyin. Jzyk, ktry jest w Chinach traktowany jako pastwowy i nauczany jest w szkoach, opiera si w gwnej mierze na dialekcie pekiskim. Jest on okrelany jako putonghua. Spotyka si (gwnie na Tajwanie) okrelenie guoyu - jzyk pastwowy. Na Zachodzie mwi si o dialekcie mandaryskim. Do niedawna, nawet jeli przytaczano terminologi pochodzc z tego jzyka oglnochiskiego, to stosowano bardzo rne transliteracje, co powodowao wiele nieporozumie. Wiele terminw obecnych w polskiej literaturze przedmiotu zapisywanych jest w uproszczonej lub znieksztaconej transkrypcji angielskiej Wade'a i Giles'a. Jednak zdarzali si autorzy cytujcy publikacje w innych jzykach, gdzie stosowano inne formy transkrypcji. Istniaa te dawniej specyficzna transkrypcja polska, oparta na francuskiej. Sprawiao to, e jeli kto nie by sinologiem, doskonale znajcym rne transliteracje narodowe dla jzyka chiskiego, nie by w stanie odrni, czy rne roda mwiy o tym samym, czy o czym innym. Zdarzao si, e wrd mistrzw okrelonej sztuki walki kilkakrotnie wymieniano t sam osob, ktrej nazwisko byo na rne sposoby zapisywane. Wprowadzenie w Chinach i rozpropagowanie na wiecie transkrypcji pinyin przyczynia si do zmniejszenia chaosu, poniewa autorzy z rnych krajw wreszcie zaczynaj posugiwa si jednolit terminologi. Problemem jest jednak to, e przecitny czytelnik nie wie jak naley czyta wyrazy zapisane pinyinem. Mam nadziej, e osoby zainteresowane chiskimi sztukami walki powic nieco czasu na opanowanie podstawowych zasad. W jzyku chiskim nie jest istotna opozycja dwiczne-bezdwiczne, a zamiast tego opozycja bezprzydechowe-przydechowe. Spgoski bezprzydechowe s w zasadzie bezdwiczne, ale czsto s udwiczniane w pnocnych Chinach. By Polakowi atwiej byo zrnicowa goski bezprzydechowe i przydechowe, polecam udwicznianie gosek bezprzydechowych, czyli wymawianie b,d i g tak jak po polsku, z jak dz, a zh jak d. Nie jest to poprawne z jzykoznawczego punktu widzenia, ale dla rozmwcy - Chiczyka, dla ktrego opozycja dwiczne-bezdwiczne nie ma znaczenia, nie bdzie to problem, a atwiej bdzie unikn przydechu, ktry czsto pojawia si samoistnie przy wymowie gosek bezdwicznych. Taka "nieprawidowa" wymowa pozwala na skuteczniejsze porozumienie si z Chiczykami przez osoby, ktre nie maj moliwoci nauki poprawnej wymowy. Litery, ktrymi w jzyku polskim zapisuje si spgoski dwiczne, w transkrypcji pinyin stosowane s do zapisywania spgosek bezprzydechowych:

B wymawia si jak p D wymawia si jak t G wymawia si jak k Z wymawia si jak c Zh wymawia si jak cz Litery, ktrymi w jzyku polskim zapisuje si spgoski bezdwiczne, w transkrypcji pinyin stosowane s do zapisywania spgosek przydechowych: P wymawia si jak pch T wymawia si jak tch K wymawia si jak kch C wymawia si jak cch Ch wymawia si jak czch Inne zasady: Ng wymawia si jak n tylnojzykowe Sh wymawia si jak sz Ia wymawia si jak je W wymawia si jak u Y wymawia si jak j J wymawia si jak (proponuj udwicznia: d) Q wymawia si jak ch X wymawia si jak R wymawia si jak (na pocztku wyrazu) lub jak r (na kocu) U czyta si jak u lub (niestety nie ma tutaj prostej reguy) Pozostae litery czyta si tak jak w jzyku polskim. Prosz pamita, e zasady te dotycz tylko jzyka oglnochiskiego, i nie bd waciwe przy odczytywaniu wielu terminw dotyczcych styli poudniowych.