Coaching.

Inspiracje z perspektywy nauki, praktyki i klientw

Autor: Praca zbiorowa pod redakcj Pawa Smki ISBN: 978-83-246-1908-5

Rzeczowe i praktyczne odpowiedzi na kluczowe pytania Czym jest coaching? Jak sta si dobrym coachem? Jak doskonali wasn praktyk? Jakie moliwoci oferuje coaching oraz jak mdrze i skrztnie z nich skorzysta? Jak umiejtnie wdraa coaching w organizacji, aby mc rozwin jej potencja? Lektura obowizkowa dla: adeptw coachingu i praktykujcych coachw, menederw, ktrzy chc skorzysta z usug coacha, specjalistw HR, odpowiedzialnych za wdraanie coachingu w organizacji. Coaching jako metoda wspierania rozwoju osb ambitnych! Czy wiesz, czym jest profesjonalny coaching oraz w jaki sposb moe pomc Ci w rozwoju kariery zawodowej? Coaching suy doskonaleniu kompetencji oraz przygotowuje do penienia nowych rl zawodowych lub sprawniejszego funkcjonowania w dotychczasowej roli. Jest to take narzdzie pomocne we wprowadzaniu zmian w obecnym sposobie ycia lub ciece kariery. Zmian tych dokonuje si poprzez odkrycie na nowo znaczenia swojej pracy lub denie do nadania wasnemu yciu lub karierze zupenie nowego sensu i kierunku. Coaching jest wic sposobem na wspieranie rozwoju i samorealizacji, kreowanie siebie i wasnego ycia w zgodzie z wyznawanymi wartociami, posiadanymi predyspozycjami i deniami, z ktrymi gboko si identyfikujemy. Aktywne uczestnictwo w sesjach coachingu owocuje odkryciem i uwolnieniem upionych zdolnoci, moliwoci i potencjau. Porady menederw jak najlepiej spoytkowa udzia w sesjach coachingu. Coaching umiejtnoci interpersonalnych. Executive oraz career coaching. Praca coacha wewntrznego. Wdroenie coachingu w organizacji. Standardy nauczania, etyka oraz superwizja w coachingu. Psychologia coachingu oraz coaching oparty na dowodach.
Coaching jest dla osb, ktre dobrze funkcjonuj, ale maj potencja oraz ambicj, aby radzi sobie jeszcze lepiej z myl o osiganiu nieprzecitnych wynikw. Pawe Smka

Spis treci
Wstp .................................................................................................................. 7 PERSPEKTYWA NAUKI Rozdzia 1. Rozdzia 2. Rozdzia 3. Coaching oparty na dowodach ................................................................23 Psychologia coachingu ...............................................................................47 Coaching umiejtnoci interpersonalnych .........................................71 PERSPEKTYWA PRAKTYKI Rozdzia 4. Coaching jako profesja. Standardy nauczania i praktyki coachingu ........................................95 Coaching jako zawd ............................................................................................................ 95 Kompetencje coacha ............................................................................................................ 96 Motywacja .................................................................................................................................. 97 cieki rozwojowe .................................................................................................................. 98 Szkoleniowiec/trener ............................................................................................ 98 Konsultant HR/executive search .................................................................... 99 Meneder/lider ........................................................................................................ 99 Terapeuta/psycholog ......................................................................................... 100 Metody nauczania ............................................................................................................... 100 Metody pracy w grupie z coachem-trenerem ......................................... 101 Indywidualne metody rozwoju ...................................................................... 102 Moliwoci edukacyjne, czyli jak zosta coachem .............................................. 103 Formalne potwierdzenie kompetencji ...................................................................... 105 Wybr waciwego szkolenia ......................................................................................... 106 ICF .............................................................................................................................................. 108 Superwizja w coachingu .................................................................................................. 109 Modele superwizji ................................................................................................ 111 Podstawowe funkcje superwizji .................................................................... 112 Rodzaje superwizji ............................................................................................... 113 Sukces superwizji ................................................................................................. 115 Style coachingu ..................................................................................................... 117

Zacznik ................................................................................................................................. 118 Kodeks etyki oraz kompetencje coacha wedug International Coach Federation ............................................................... 118 KODEKS ETYKI .................................................................................................. 118 KOMPETENCJE COACHA ........................................................................... 122 Rozdzia 5. Executive coaching, czyli o metodzie denia do doskonaoci przez menederw wyszego szczebla .............................................. 129 Indywidualny rozwj kadry menederskiej najwyszego szczebla ............. 131 Executive coaching czym jest? ................................................................................ 132 Czyby kolejna moda? ...................................................................................................... 135 Jakie korzyci? ...................................................................................................................... 136 Jak to dziaa? ......................................................................................................................... 138 Nad czym mona pracowa, wykorzystujc executive coaching? ............... 140 Ile to trwa? .............................................................................................................................. 146 Sylwetka coacha .................................................................................................................. 146 Po czym pozna dobrego executive coacha? .......................................................... 150 Zamiast zakoczenia ......................................................................................................... 153 Rozdzia 6. Coaching kariery ....................................................................................... 155 Czym jest dla nas coaching kariery? .......................................................................... 156 Kariera jako temat coachingu ........................................................................................ 156 Coaching kariery .................................................................................................................. 157 Coaching kariery a doradztwo ...................................................................................... 158 Kim jest coach kariery? ..................................................................................................... 158 Potrzeby i dylematy klienta coachingu kariery ..................................................... 159 Przypadek 1. .......................................................................................................................... 160 Jak klient trafi do coacha? ............................................................................. 161 Potrzeby klienta .................................................................................................... 161 Warsztat coacha .................................................................................................... 162 Przypadek 2. .......................................................................................................................... 163 Jak klient trafi do coacha? ............................................................................. 165 Potrzeby klienta .................................................................................................... 166 Warsztat coacha .................................................................................................... 170 Przypadek 3. .......................................................................................................................... 171 Jak klient trafia do coacha kariery? ............................................................ 172 Potrzeby klienta .................................................................................................... 173 Warsztat coacha .................................................................................................... 176 Przypadek 4. .......................................................................................................................... 176 Jak klient trafia do coacha? ............................................................................ 177 Potrzeby klienta .................................................................................................... 177 Warsztat coacha .................................................................................................... 179 Zadowolony klient coachingu kariery ....................................................................... 179

Spis treci

Rozdzia 7.

Coaching wewntrzny w firmie ............................................................ 181 Na pocztek kilka wyjanie ......................................................................................... 181 Co to jest coaching? ............................................................................................. 182 Coach cudotwrca ............................................................................................... 183 Rodzaje coachingw ........................................................................................... 183 Coaching wewntrzny ........................................................................................ 184 Firma ING Usugi Finansowe S.A. i coaching ....................................................... 186 Jak ING Usugi Finansowe S.A. rozumie coaching? ........................... 186 Jak coaching wewntrzny wyglda w ING? Troch wicej szczegw ............................................................................. 186 Kto moe korzysta z coachingu? ................................................................. 188 Coaching zespoowy ........................................................................................... 188 Czy coaching wewntrzny przynosi oczekiwane efekty? .................. 189 Informacje dodatkowe ....................................................................................... 190 Praca coacha wewntrznego .......................................................................................... 190 Troch o perspektywie systemowej ............................................................. 190 Na czym polega praca coacha wewntrznego? ...................................... 192 O co chodzi w pracy coacha wewntrznego? .......................................... 193 Ryzyko i dylematy pracy coacha wewntrznego ................................... 194 Zakoczenie ........................................................................................................................... 196 Zacznik nr 1 ....................................................................................................................... 197 Standardy ICC ....................................................................................................... 197 Zacznik nr 2 ....................................................................................................................... 201 Procedura Programu Indywidualnego Coachingu Wewntrznego dla Dyrektorw Oddziaw ......................................... 201 Zacznik nr 3 ....................................................................................................................... 203 Opis stanowiska coacha menederw sprzeday ................................. 203 PERSPEKTYWA KLIENTA

Rozdzia 8.

E-coaching: zalety i ograniczenia ....................................................... 209 Kim jest coach? .................................................................................................................... 211 Wybieramy coacha ............................................................................................................. 212 Dowiadczenia z sesji ........................................................................................................ 217 Osignicia coachingu ...................................................................................................... 222 E-coaching: za i przeciw .................................................................................................. 225 Planowanie i czstotliwo ............................................................................................. 227 Komu polecam coaching? ............................................................................................... 227 Podsumowanie ..................................................................................................................... 229

Rozdzia 9.

Coaching z perspektywy menedera .................................................. 231 Talenty a wybory ................................................................................................................. 231 Kariera ...................................................................................................................................... 233 Gdy dojrzewaem do decyzji .......................................................................................... 236 Spis treci

Mj coaching ......................................................................................................................... 241 Co dalej? .................................................................................................................................. 248 Rozdzia 10. Wdroenie programu coachingu w organizacji .............................. 251 Pocztki coachingu w biznesie ..................................................................................... 251 Czy potrzebny jest nam coaching? .............................................................................. 252 Historia podej do coachingu w GSK ..................................................................... 256 Elementy wdroenia coachingu w GSK na przykadzie projektu pilotaowego dla grupy Talentw ......................... 258 Misja ........................................................................................................................... 260 Czynniki sukcesu ................................................................................................................ 264 Podsumowanie ..................................................................................................................... 266 O autorach ................................................................................................... 267 Skorowidz .................................................................................................... 271

Spis treci

Wstp
Sowo wstpne od redaktora merytorycznego
Dla wszystkich osb zainteresowanych coachingiem, zarwno praktykujcych coachw, adeptw coachingu, jak i menederw rozwaajcych skorzystanie z usug coacha, ta ksika bdzie z pewnoci lektur inspirujc. Zawiera ona bowiem 10 artykuw, ktre przedstawiaj coaching z trzech wanych perspektyw nauki, praktyki i klienta. Dziki temu ksika stanowi wszechstronny przewodnik po coachingu pozwala zapozna si z nim, doceni jego warto i podj odpowiedzialn decyzj o wzbogaceniu wasnej praktyki, zdobyciu dodatkowych kwalifikacji (wanie jako coach) lub wybraniu najlepszego sposobu pracy ze swoim coachem. Poniewa nad treci ksiki pracowao a 11 autorw, mona zaoy, e cho poszczeglne rozdziay przedstawiaj specyficzne podejcie ich autorw do coachingu, to w sumie lektura wszystkich rozdziaw pozwoli Czytelnikowi zyska wywaony i wszechstronny ogld coachingu. I to jest wanie atut niniejszej pozycji wielo punktw widzenia i pynca z tego inspiracja zarwno dla praktykw i adeptw coachingu, jak i klientw coachw. Ksik otwiera rozdzia zatytuowany Coaching z wielu perspektyw. Stanowi on zbir definicji coachingu przygotowanych przez wszystkich autorw. Jego lektura umoliwia uzyskanie szybkiego wgldu w istot tego, czym jest coaching, oraz w jaki sposb jest spostrzegany zarwno przez praktykw, jak i klientw coachingu. Kolejne rozdziay ksiki przybliaj poszczeglne aspekty coachingu jego naukowe podstawy, techniki pracy coacha, metody nauczania, standardy praktyki i specjalizacje coachingu oraz dowiadczenia klientw korzystajcych z usug coacha. Rozdziay zostay zaklasyfikowane do trzech czci zatytuowanych odpowiednio Perspektywa nauki, Perspektywa praktyki oraz Perspektywa klienta.

Perspektywa nauki przedstawia naukowe podstawy coachingu. Omawia, czym jest coaching oraz czym moe jeszcze by, jeli skutecznie podejmie wyzwania, ktre przed nim obecnie stoj. W tej czci Czytelnik znajdzie artykuy, ktre szczegowo omawiaj nurt coachingu opartego na dowodach (nurt, z ktrym utosamiana jest dalsza profesjonalizacja coachingu), psychologi coachingu i jej implikacje dla praktyki oraz coaching umiejtnoci interpersonalnych jako praktyczny model pracy z klientem oparty na koncepcjach i wynikach bada naukowych z zakresu psychologii. Perspektywa praktyki omawia takie zagadnienia, jak standardy nauczania i praktyki coachingu, w tym znaczenie superwizji w coachingu, kodeks etyczny oraz kompetencje coacha, zarwno w ujciu ICF, jak i ICC, oraz kluczowe specjalizacje coachingu (z punktu widzenia menedera i organizacji), a mianowicie executive coaching, career coaching oraz coaching wewntrzny w firmie. Perspektywa klienta przedstawia wraenia, wyzwania i korzyci, jakie wi si z udziaem w sesjach coachingu jako klient lub z wdroeniem coachingu w firmie. Dla wielu Czytelnikw bdzie to z pewnoci najwaniejsza cz ksiki. Z zawartych w niej artykuw pyn konkretne wskazwki, jak mdrze korzysta z usug coachw, jak efektywnie spoytkowa coaching dla realizacji wasnych celw rozwojowych oraz jak wdraa coaching w firmie, aby w peni wykorzysta jego potencja. Nawizujc do powiedzenia podobiestwa zbliaj, rnice rozwijaj, mona rzec, e autorzy niniejszego tomu spogldajc na to samo coaching dostarczaj Czytelnikowi wielu rnych perspektyw, tak aby uatwi Jemu docenienie caego spektrum moliwoci, ktre drzemi w coachingu. ycz inspirujcej lektury, Pawe Smka

Coaching z wielu perspektyw

Pawe Smka
Coaching jest dla osb, ktre dobrze funkcjonuj, ale maj potencja oraz ambicj, aby radzi sobie jeszcze lepiej z myl o osiganiu nieprzecitnych wynikw.

Coaching nie jest ani terapi, ani treningiem lub szkoleniem. Jest metod wspierania rozwoju i samorealizacji, kreowania siebie i wasnego ycia w zgodzie z wyznawanymi wartociami, posiadanymi predyspozycjami i deniami, z ktrymi gboko si identyfikujemy. Coaching suy: 8
Wstp

x doskonaleniu kompetencji, take jako wsparcie potreningowe przy wdraaniu nowo wypracowanych umiejtnoci w codzienn praktyk (raczej ni wypracowywaniu od podstaw nowych umiejtnoci to jest bowiem domena treningu), x przygotowaniu si do penienia nowych rl zawodowych lub sprawniejszego, bardziej efektywnego funkcjonowania w dotychczasowych rolach, x wprowadzaniu zmian w obecnym sposobie ycia lub ciece kariery poprzez odkrycie na nowo znaczenia tego, co si robi, lub denie do nadania wasnemu yciu lub karierze zupenie nowego sensu i kierunku. Tym samym moemy mwi o trzech gwnych specjalnociach coachingu, a mianowicie coachingu umiejtnoci, coachingu efektywnoci oraz coachingu rozwoju osobistego. O ile udzia w coachingu umiejtnoci lub efektywnoci sprzyja bardziej sprawnemu penieniu okrelonych rl zawodowych lub przygotowaniu si do penienia nowych, o tyle partycypacja w coachingu rozwoju osobistego ma potencjalnie charakter transformujcy stanowi bowiem okazj do wyjcia poza schemat danej roli lub kolejnej roli zwizanej z awansem zawodowym i zastanowienia si nad tym, czy zupenie inna forma aktywnoci nie byaby bardziej zbiena z naszymi wartociami, zainteresowaniami, deniami. Z technicznego punktu widzenia istota coachingu sprowadza si do tego, e klient przy wsparciu coacha dy do realizacji wybranego przez siebie celu (wyniku), z ktrym si w peni identyfikuje, gdy jest wyrazem jego osobistych de. Wsparcie coacha mona za sprowadzi do pomocy w poszerzeniu wiadomoci klienta co do wielu rnych moliwoci wyboru zarwno kierunku, jak i sposobu dziaania oraz okolicznoci, ktre warto wzi pod uwag podczas realizacji wybranego celu, a take w stymulowaniu wyborw, z ktrymi klient w peni si utosamia. Ponadto istotn czci wsparcia ze strony coacha jest pomoc w zmotywowaniu i podtrzymaniu motywacji klienta do realizacji wybranych przez niego celw. W tym kontekcie naley za podkreli rol takich aktywnoci coacha, jak zachcanie klienta do dziaania, monitorowanie jego postpw, pomoc klientowi w planowaniu kolejnych etapw realizacji celu i wprowadzaniu niezbdnych korekt w planie dziaania, oraz wsparcie klienta w przypadku gdy uwaa, e jego postpy s niezadowalajce lub e w istocie odnis porak w realizacji swojego celu. Warunkiem profesjonalizacji coachingu, zwikszenia jego wiarygodnoci i skutecznoci jest dalszy rozwj oryginalnych, rzetelnych bada nad coachingiem. Profesjonalizacja coachingu oznacza oparcie jego praktyki na dowodach naukowych (ang. evidence based practice EBP). Podejcie oparte na

Wstp

dowodach wymaga od coacha refleksji nad wasn praktyk jej zakorzenienia zarwno w wynikach rzetelnych bada naukowych, wasnym dowiadczeniu w pracy z klientami, jak i gbokim zrozumieniu sytuacji konkretnego klienta. Wdroenie podejcia opartego na dowodach we wasnej praktyce oznacza w swej istocie znaczne podniesienie jej standardw. Wymaga od praktyka, aby nieustannie poddawa sw prac refleksji i stara si czerpa z wasnego dowiadczenia jak najwicej, aby by na bieco z wynikami bada oraz aby twrczo wykorzystywa wasn wiedz i umiejtnoci w stosunku do kadego klienta EBP oznacza wic odejcie od sztampowych, sztywnych modeli pracy z klientem, ale jednoczenie postuluje, e praktyka nie powinna mie charakteru chaotycznego lub dowolnego i e wyniki bada naukowych, dowiadczenie coacha w pracy z klientami oraz predyspozycje, oczekiwania i sytuacja yciowa klienta wyznaczaj granice eksperymentowania z metodami udzielania mu pomocy i wsparcia w procesie rozwoju osobistego i realizacji celw.

Anna Pyrek, Henryk Szmidt

Definicja coachingu wedug CoachWise: W coachingu chodzi o pomaganie ludziom w zdobyciu tego, czego pragn, bez robienia tego za nich lub mwienia im, co maj robi. International Coach Federation, najbardziej respektowane stowarzyszenie coachw, proponuje bardziej rozbudowan definicj coachingu: Zawodowi coachowie zapewniaj trwae partnerstwo, stworzone, by pomc klientom osign satysfakcjonujce rezultaty w ich yciu prywatnym i zawodowym. Coachowie pomagaj ludziom udoskonala swoje dziaania i poprawia jako swojego ycia. Coachowie s szkoleni, by sucha, obserwowa i dostosowywa swoje podejcie do indywidualnych potrzeb klienta. Szukaj u niego rozwiza i strategii, wierzc, e jest on z natury kreatywny i zaradny. Zadaniem coacha jest zapewni klientowi wsparcie, umoliwiajc mu doskonalenie swoich umiejtnoci, zasobw i kreatywnoci, ktre on ju posiada1. Wedug tej definicji kady moe nazwa siebie coachem, bez adnego formalnego szkolenia lub treningu. Kady moe mwi o swoich umiejtnociach jako o coachingu. Coaching jest we wczesnym studium rozwoju i nie powinno si tego rozwoju ogranicza.
1

http://www.coachfederation.org Wstp

10

Coaching ma rne definicje, uywane przez tych, ktrzy nazywaj siebie coachami. Wielu z nich twierdzi, e praktykuje coaching, podczas gdy tak naprawd uprawia mentoring, uczy, szkoli, radzi, ocenia, zarzdza lub jest konsultantami. Dla tych, ktrzy nigdy nie mieli stycznoci z prawdziwym coachingiem, trudne jest odrnienie go od pokrewnych zawodw, jako e we wszystkich potrzebne s podobne umiejtnoci. Rnica tkwi w podejciu coacha do klienta. Proces jest w caoci zorientowany na klienta; jest przez niego sterowany i napdzany jego motywacj. Klient jest odpowiedzialny i sam kreuje swoje cele, plany, buduje wewntrzne i zewntrzne zasoby, podejmuje odwane dziaania, eksperymentuje i ocenia swoje postpy.

Zbigniew Brzeziski
Coaching, a szczeglnie jego wersja dla menederw najwyszego szczebla (ang. executive coaching), to wci na polskim rynku nowe pojcie. Jednake nawet w tym krtkim czasie naroso wok niego mnstwo mitw i terminologicznego zamieszania. Pod pojciem tym wci nierzadko kryje si doradztwo, szkolenia, konsultacje, a nawet terapia. Z kadym rokiem jest jednak coraz lepiej, a formua jest coraz czciej wykorzystywana w rozwoju osb, ktre na swoim koncie maj znaczce sukcesy i zajmuj najwysze stanowiska w firmie. Wci jeszcze zwaszcza w przypadku midzynarodowych korporacji siga si, dla prezesw czy czonkw zarzdu, po coachw spoza Polski, ktrzy dysponuj wieloletnim dowiadczeniem. Ale sytuacja na naszym rynku zmienia si coraz bardziej. Przybywa ludzi, ktrzy (co w coachingu dla top menederw jest niezwykle istotne) dysponuj nie tylko odpowiednim przygotowaniem, potwierdzonym midzynarodowymi certyfikatami (cho oczywicie nie w nich samych tkwi sedno), ale przede wszystkim odpowiednim dowiadczeniem w biznesie. To od nich zaley (a nie od wykorzystania samej metody), czy proces przyniesie klientowi korzyci, czy nie. Dzisiejszych kluczowych menederw coraz rzadziej trzeba przekonywa do tego, e proces rozwojowy obejmuje take ich i mimo ich powanych dowiadcze i wielu spektakularnych osigni biznesowych nie mona zapomnie o tym, e nie wystarczy by dobrym tylko dzi; przyszo na pewno postawi przed nami takie wyzwania, z ktrymi jeszcze nie mielimy okazji si zmierzy. Dlatego idea mylenia kategoriami rozwoju/nauki przez cae ycie (ang. long-life learning), powinna by ywa w umyle kadego zarzdzajcego. Coraz wicej menederw wyszego i najwyszego szczebla zarzdzania (a s ludmi niezwykle zajtymi) szuka takich rozwiza, ktre nie tylko pozwol
Wstp

11

im dalej si rozwija, ale nie bd te kolidoway z codziennymi obowizkami. Na rynku znale mona ju mnstwo osb, ktre czasami od kliku lat korzystaj z takiej formy pomocy dowiadczonej osoby. Szukaj wsparcia, ktre bdzie zarwno efektywne, jak i zdecydowanie dopasowane do ich potrzeb. Tym samym niejednokrotnie zaprzeczaj takiemu stawianiu sprawy, e coaching kadry menederskiej to co, co powinno by traktowane jako stosunkowo krtki proces. Jeszcze do niedawna wielu z zarzdzajcych najchtniej poszukiwao atrakcyjnych szkole i konferencji w USA czy Europie Zachodniej lub ewentualnie brao udzia w inspirujcych seminariach z udziaem guru zarzdzania w kraju. Dzi zaczynaj coraz czciej korzysta z rozwiza systemowych. A takie moliwoci daje im midzy innymi executive coaching, ktrego zalety zaczyna si dostrzega. Oczywicie nie naley coachingu traktowa jako panaceum na problemy zwizane z rozwojem kadry zarzdzajcej. Na rynku edukacji menederskiej dostpnych jest wiele skutecznych form i narzdzi sucych rozwojowi, po ktre warto sign. Najlepsze efekty jak zwykle daje formua mieszana, dziki ktrej meneder moe wykorzysta peen potencja edukacyjny. W ogle siganie po executive coaching wtedy, gdy dzieje si le (a wic kiedy trzeba interweniowa, co bardzo czsto wanie tak jest traktowane), to jedno z najgorszych moliwych rozwiza. Kiedy jest presja i ogromny stres, jakie dziaania przynosz najlepsze rezultaty? Na pewno nie ma wrd nich prawie adnego (oprcz w pewnej mierze nauki przez dowiadczenie) dziaania rozwojowego. Przy takim podejciu coaching moe by odbierany niekiedy jako swoistego rodzaju kara za grzechy za bdy, ktre zostay popenione (cho nie zawsze problem ley po stronie konkretnego menedera). Z coachingiem jest troch tak jak z wprowadzaniem zmian; w kocu jest to wprowadzanie zmian na lepsze. Najlepiej sprawdzaj si te dziaania, ktre podejmowane s nie w czasach, gdy dzieje si le, ale wanie wtedy, gdy s sukcesy, firma si rozwija i dzieje si w niej dobrze. Dlaczego dobrze poprowadzony executive coaching jest taki skuteczny? Oprcz wspomnianego ju dopasowania do indywidualnych potrzeb pozwala koncentrowa si nie tylko na kompetencjach, ale na umiejtnociach zwizanych z kierowaniem biznesem w ogle. Na dodatek wszystko ma swj kontekst; nie jest dziaaniem oderwanym od rzeczywistoci, cho oczywicie stawia si te na inspiracj. Ciar odpowiedzialnoci w procesie przerzucony jest na klienta. To od niego przede wszystkim zaley, czy proces bdzie dobr inwestycj (a wic tak ze zwrotem z niej), czy najzwyczajniej w wiecie strat czasu i zbdnym kosztem. Tylko bowiem przy penym zaangaowaniu (take emocjonalnym), wierze w skuteczno i otwartoci/szczeroci, bdzie mona doj tam, gdzie doj powinnimy. W rozdziale powiconym executive coachingowi, oprcz zdemaskowania mitw na temat tej formy pracy nad rozwojem menederw najwyszego 12
Wstp

szczebla, mona znale szereg praktycznych informacji dotyczcych wyboru odpowiedniego coacha, korzyci, jakie przynosi coaching dla menedera, oraz wiedzy, w jaki sposb przebiega proces.

Pawe Gniazdowski, Katarzyna Pieciul

Pawe: Po pierwsze zapada mi w pami definicja usyszana od Jima Pattersona: coaching is a significant conversation rozmowa, ktra znaczy. Oczywicie niezbyt to precyzyjne nie kada znaczca rozmowa to od razu coaching, cho pewno kady coaching to znaczca rozmowa. Ale w tej definicji wane jest, e coaching jest, jak sdz, rozmow w caoci skupion na rzeczach wanych, rozmow, w ktrej rozmwcy przy chyba jednak wikszej odpowiedzialnoci coacha w tym zakresie dbaj, aby ograniczy si do rzeczy wanych. Bo przecie na przykad rozmowa doradcy inwestycyjnego z klientem te jest w efekcie znaczca, ale jest w niej wiele pobocznych tematw i przekazw, cho istota moe mie znaczenie. W coachingu wszystkie poboczne przekazy i tematy s wczane w istot rozmowy i ich znaczenie jest wsplnie badane. I wtedy to jest coaching. Kasia: Do mnie te przemawia definicja Jima, bo ma w sobie niesamowita si. Ale budzi te pytanie: dla kogo ta konwersacja ma by znaczca, dla klienta czy coacha? Nie bez powodu o to pytam, dla mnie coraz czciej dylematem jest, jak zmierzy warto coachingu, jak uczciwie odpowiedzie, dla kogo coaching jest i kto ma z niego czerpa satysfakcj. Czy jeli coach po sesji ma wraenie, e odby niesamowit rozmow, e bya to przygoda, to jak to si ma do przygody klienta? Coaching jako znaczca konwersacja to miejsce pene pokus manipulacji, wpywania na emocje, atmosfer, relacje. Wystarczy tylko dobrze odzwierciedli emocje, sprbowa nazwa wartoci klienta, zauway kilka jego motywacji, silnych stron i satysfakcja gwarantowana. Dla klientw silnie sfrustrowanych, samotnych, pozbawionych szczerych relacji, yczliwego feedbacku, przyjaznej uwagi to tak niesamowita dawka, e moe oszoomi, zachci do odwagi w pokonywaniu ogranicze, ale i histerycznych i nieodpowiedzialnych ruchw. Czasem boj si coachw i siy ich znaczcych konwersacji. Pawe: I susznie, trzeba si ba coachw, powiedzmy, narcystycznych, zapatrzonych w swoje przeycia. Ale wtedy to ju nie jest profesjonalista. Coaching to dla mnie przede wszystkim profesja. Nie misja, nie jaka metafizyka, nie styl ycia, ale wanie profesja. I ma swoje zasady, narzdzia, umiejtnoci
Wstp

13

i zdrowe mechanizmy samokontroli. Jedyne, co brzmi nieco misyjnie, to potrzeba wiary w drugiego czowieka. Nie jest to wyjtkowe nauczyciel te musi wierzy w ucznia, eby jego nauczanie miao sens. Jak przestaje wierzy, staje si panem od klaswek i prac domowych. Doradca, ktry przestaje wierzy, e klient potrafi wykorzysta jego ekspertyz, staje si znudzonym realizatorem produktu konsultingowego. Coach, ktry przestaje wierzy, e klientowi si uda, staje si prawdopodobnie nieco zniecierpliwionym mentorem, nawet swego rodzaju rodzicem. Co ciekawe, relacja moe pozosta bardzo nawet bliska, pena troski, przyjani, pyncej z serca opieki. Ale ju nie jest to profesjonalny coaching, co nie znaczy, e nie ma wartoci. Ale to czas, aby przesta wystawia faktury klientowi i nazywa to coachingiem. Kasia: Rzeczywicie to, do czego mam przekonanie, to do roli coacha jako profesjonalisty, ktry z wiar w klienta i z ciekawoci jego potencjau robi tyle, ile moe, by pomc klientowi ten potencja dostrzec, nazwa i zacz z niego bardziej korzysta. Powiedziaabym, e coaching w takim wydaniu to suba drugiemu czowiekowi tak jak zawd lekarza. Chc podkreli nie grnolotno i uduchowienie, ale ciar i odpowiedzialno tego zawodu. Tu nie wystarczy jedynie sprawnie posugiwa si narzdziami. Bo gra z perspektywy klienta jest powana tu idzie o jego ycie! I w tym kontekcie ma znaczenie jego etyka pracy, jakimi wartociami yje coach, jak podejmuje wasne decyzje i na co jest gotw. Coach ma wpyw na klienta bardzo duy wpyw i nie jest obiektywnym, pozbawionym emocji i wasnych dowiadcze czy uprzedze lustrem. Praca z coachem to moe by niesamowita szansa, ale i puapka. Gdyby mnie zapyta, jak to sprawdzi proponuje zapyta coacha na pierwszym spotkaniu o wartoci, ktrymi yje, i jak to wida w jego yciu i pracy. Pawe: A jak w tej perspektywie widzisz nasz coaching kariery? Mnie wydaje si on w tym sensie bezpieczniejszy. Przewanie klienci sami trzymaj kontrol i nie pozwol coachowi nadmiernie oderwa si od planu. No moe nie od pocztku tak jest, a z czasem coraz bardziej. Bo czas wydaje si klientowi coachingu kariery bardzo cenny... Kasia: Masz racj. I czas jest cenny, i struktura, w ktrej pracujemy, robic program coachingu kariery. Klient musi rozumie, dokd ona go zaprowadzi. I to coach ma wiedzie, a nie tylko klient. I to spora rnica w porwnaniu z normalnym coachingiem. Nie tylko coach ma wierzy w klienta, ale i klient chce wierzy w coacha. W jego wiedz o karierach, dowiadczenie biznesowe, narzdzia, ktre oferuje, a nie tylko w jego umiejtnoci coachingowe.

14

Wstp

Pawe: I idc dalej. Jak miabym jednym zdaniem okreli, na czym polega specyfika coachingu kariery i jednoczenie jego podstawowa trudno, to jest ni co, co nazywaj zmian kapeluszy cige przechodzenie od roli eksperta do roli coacha. A take od podania za klientem do wskazywania rozwiza. Dla mnie osobicie dugo to byo bardzo trudne i wci si ucz. Kasia: Dla mnie istota coachingu kariery to wanie odwaga bycia czasem ekspertem, doradc, a za chwil znowu coachem. Innego coacha kariery klient w prawdziwej potrzebie nie zaakceptuje. To nie chodzi tylko o znaczce konwersacje chocia s one bardzo wane dla procesu, ale te i konkretne narzdzia, ktrych czowiek potrzebuje, by odbudowa swoj karier albo otworzy nowe perspektywy. Jak nie ma jednego i drugiego, to coaching kariery ma mniejszy sens.

Olga Rzycka
W swojej praktyce spotkaam si z tyloma podejciami do definiowania coachingu, e atwo o... kolorowy zawrt gowy. Zaczynajc swoj przygod z coachingiem, warto, wedug mnie, by wiadomym rnicy midzy dwoma podejciami do coachingu, z ktrych jedno jest bardziej dyrektywne w swej naturze, a drugie bardziej empatyczne i wspierajce. Sdz, e istniej dwa gwne sposoby definiowania coachingu. Przez jednych jest on opisywany jako: x przekazywanie wiedzy i umiejtnoci przez jedn osob drugiej w celu osignicia poprawy realizacji celw, natomiast drudzy mwi o coachingu jako: x odkrywaniu i uwalnianiu upionych zdolnoci, moliwoci, potencjau. Rol coacha jest pomaganie klientowi w stawaniu si sob, byciu tym, kim jest lub chciaby by. Uwag przykada wic do uwolnienia tkwicego w kliencie potencjau. Osobicie bardziej si skaniam do drugiego podejcia. Dla mnie coaching polega na wydobywaniu mocnych stron ludzi, pomaganiu im w omijaniu osobistych barier i ogranicze, by osignli cel. Wedug mnie coaching koncentruje si na rozwizaniu, na odnajdywaniu strategii dziaa (a nie na poszukiwaniu przyczyn problemw). Zdecydowanie opiera si na zasobach klienta, a nie na jego deficytach.
Wstp

15

Coaching w moim rozumieniu to partnerstwo, gdzie dwch podrnikw jest zaangaowanych we wspln podr, ktra doprowadzi ma do osignicia zamierzonego celu. Jako e jest to wsplna wyprawa coacha i klienta potrzebna jest take wsplna mapa podry skd dokd maj si uda? Co ciekawe, to klient, a nie coach, ma waniejszy gos, jeeli chodzi o kierunek podry. To tak jakby coach by zawsze dwa kroki za klientem. To klient zna drog dotarcia do celu. Do tego jego droga jest dla niego najkrtsz i najlepsz z moliwych, ktrymi moe poda. Coach towarzyszy klientowi i zadaje pytania, czym owietla drog i otoczenie. Celem kadego coachingu jest uwiadomienie klientowi, e tak naprawd ma wybr i moe wybiera rne sposoby mylenia, odczuwania i zachowywania si. Powszechnym natomiast motywem toczcych si w rnych miejscach coachingw (niezalenie od obszaru, ktrym si zajmuj) jest to, e klienci, ktrzy dziaaj w pewien okrelony sposb, chc czu, myle i zachowywa si inaczej. Rozpoznali ju, e ich obecna podr nie prowadzi tam, gdzie chcieliby si znale, chc i potrzebuj zmieni kierunek jazdy. Uytecznymi dla mnie s take ponisze sposoby definiowania coachigu. By moe bd te one inspiracj dla Czytelnika.
1. Coaching proces doskonalenia kompetencji w obszarze, ktry chce

rozwija klient, oparty na partnerskiej relacji i wzajemnym zaufaniu midzy coachem a klientem. Coaching koncentruje si na przyszoci klienta. Zadaniem coachingu jest tworzenie zmiany w dotychczasowym yciu klienta poprzez wspieranie jego mocnych stron, wydobyciu tych umiejtnoci, zasobw i kreatywnoci, ktre klient ju posiada, i omijanie przeszkd, ktre uniemoliwiaj klientowi realizacj zamierzonych celw. Esencj coachingu jest pomoc ludziom w dokonywaniu zmian w taki sposb, w jaki tego oczekuj, i pomoc w podaniu w kierunku, w ktrym chc. Coaching polega na przezwycianiu nawykw umysowych, ktre powstrzymuj osiganie najlepszych rezultatw. Coaching buduje pewno, wzmacnia wybr i prowadzi do zmian.
2. Coachingiem nazywamy partnerstwo dwch osb, w ktrym wiary-

godna osoba penica rol coacha wspiera drug osob, na przykad pracownika, w osiganiu jej celw, tak aby osignita poprawa skutecznoci dziaania bya trwaa i eby pracownik uzyska wiksz autonomi w dalszym kierowaniu swoim rozwojem.
3. Coaching to wspdziaanie:

x zmierzajce do wzajemnego inspirowania si do szukania nowych rozwiza, x zapewniajce wsparcie w wybranej ciece rozwoju, 16
Wstp

x wykorzystujce rnorodne strategie w celu szybszego osignicia sukcesu, x realizujce si w cyklu zaplanowanych rozmw.
4. Czym jest coaching?

x Pomaganiem komu w przebyciu drogi z punktu, w ktrym jest obecnie, do punktu, w ktrym chce by i... zrobieniu tego szybciej, efektywniej ni wtedy, gdyby robi to sam. x Pomaganiem komu innemu w rozwijaniu i stosowaniu jego umiejtnoci, wiedzy, wykorzystywaniu moliwoci.
5. Coaching to partnerstwo, ktre prowadzi do osignicia wyznaczonych

zamierze.

Z moich dowiadcze wynika, e coaching przydatny jest tym osobom, ktre powanie myl o swoim rozwoju, poszerzeniu swojego postrzegania. Tym, ktrzy faktycznie z jakiego powodu chc nad sob pracowa i si zmienia. Tym, ktrzy chc opuci swoj stref komfortu i uda si na wypraw pt. Poznaj samego siebie, by lepiej... (zarzdza ludmi; tworzy bardziej satysfakcjonujce relacje; y kady moe tu wpisa swj wasny cel). Sowem, na ktre kad tutaj najwikszy nacisk, jest: CHCE. Bez tego trudno jest wyruszy nawet w najpikniejsz podr...

Piotr Wieczorek
Udzia w sesjach coachingowych przypomina zwiedzanie nieznanych miejsc w towarzystwie osoby wietnie orientujcej si w terenie i majcej ogromn wiedz. Wyjedajc na kolejn wypraw, czsto planujemy, co chcemy zobaczy, ale mamy raczej mgliste pojcie o tym, jak i w jakiej kolejnoci powinnimy zorganizowa zwiedzanie, nie wspominajc o poznaniu detali zwizanych z poszczeglnymi obiektami. Czasem zwyky obelisk przy drodze moe kry niesamowite, zagadkowe historie ktrych nie mielibymy moliwoci pozna, poruszajc si bez pomocy, bo przecie mao kto czyta cay przewodnik Lonely Planet, zapamitujc wszystkie szczegy. Dobry coach bdzie wic przewodnikiem, ktry pokae nam alternatywne drogi, skrci czas osignicia celw, pomoe rozwiza problemy i przekae nam niezbdn wiedz, czym podniesie nasze kompetencje. Wszyscy znamy uczucie, gdy kto nam w czym pomaga automatycznie czujemy przypyw energii i ch do dziaania, wanie wtedy pojawiaj si nowe pomysy.

Wstp

17

Pamitajmy jednak, e coach nie jest magikiem, ktry za dotkniciem czarodziejskiej rdki sprawi, e wszystkie Twoje problemy znikn, a jedynie osob, ktra pomoe Ci radzi sobie z nimi lub by jeszcze lepszym w tym, co robisz.

Dawid Smka
Coaching jest dla mnie moliwoci wsuchiwania si w refleksje i rady mojego najwikszego przyjaciela, czyli mnie samego. Odkrywaniem wasnych ogranicze i wiadomym ich forsowaniem. Kolekcjonowaniem narzdzi, ktre niczym ekwipunek alpinistyczny uatwiaj mi wspinanie si do celu. W chaosie codziennej gonitwy jest to chwila penej koncentracji na sobie, na swoich potrzebach, priorytetach i celach. Coaching to czsto cisza, zaduma i refleksja nad sprawami, wydawaoby si, oczywistymi. Moment, w ktrym mam moliwo otrzepa si z kurzu wieloletnich naleciaoci i zrobi krok w kierunku wasnego ja. Zanurzamy si pod powierzchowno i docieramy do istoty wielu, czsto na pozr niemajcych nic ze sob wsplnego kwestii. Czasem bywa trudno, gdy si obnaamy, wielokrotnie zaskakiwani jestemy wasnymi odkryciami, nieustannie otrzymujemy lekcje pokory, ale wytrwao, konsekwencja i trening generuj efekty, z ktrych satysfakcja jest niemale nie do opisania. Zyskujemy wiar we wasne moliwoci, wiadomie opiekujemy si wasnymi talentami i pielgnujemy je. W krytycznych dla nas sytuacjach przestajemy improwizowa. Stajemy si elastyczni, swobodni i osigamy tak potrzebny dystans do otaczajcej nas rzeczywistoci. Dostrzegamy, jak wiele jest dookoa rde, z ktrych moemy nieustannie czerpa motywacj, inspiracj i energi. Przestajemy by jedynie odtwarzaczami znanych nam i przez lata ugruntowywanych zachowa, niewiadomymi czsto winiami wasnych przyzwyczaje, schematw i nawykw.

Magorzata Lasota, Anna Wojczyska

W naszym odczuciu coaching jest elementem kultury organizacyjnej, stylem prowadzenia rozwoju w firmie oraz narzdziem wspomagajcym system zarzdzania efektywnoci w pracy. To sposb komunikacji i budowania relacji z ludmi. Patrzc na przykady z otaczajcego nas ycia, najlepsz ilustracj, a waciwie parafraz dla coachingu moe by nauka chodzenia. Dlaczego? x Bo nikt nie uczy si tego z ksiki, x kady ma siln wewntrzn motywacj, x setki razy ponosi si porak, 18
Wstp

Czytaj dalej...