Amali 4 MENGUKUR DAN MEMBANDING BEZA KEPELBAGAIAN (DIVERSITI) SPESIES Tujuan : Untuk mengkaji diversiti spesies kupu-kupu dan

membandingkannya antara tiga buah pulau iaitu Pulau Sipadan, Pulau Talang-Talang dan Pulau Redang.

Pengenalan : Biokepelbagaian merupakan kepelbagaian benda hidup di bumi samada flora atau fauna. Ia merangkumi semua hidupan dalam ekosistem atau seluruh bumi termasuk hidupan laut. Biokepelbagaian selalu digunakan untuk mengukur keadaan sistem biologi yang sihat. Kepelbagaian hidupan di bumi hari ini terdiri daripada berjuta-juta spesies biologi yang tersendiri hasil daripada evolusi 3.5 juta tahun lalu. Kepelbagaian spesis atau diversiti spesies pula ialah pengukuran pelbagaian dalam satu komuniti ekologi yang menggabungkan kedua-dua kekayaan spesies (jumlah spesies dalam satu komuniti) dan kesamarataan dalam banyaknya spesies. Ia merupakan satu komponen konsep biodiversiti. Kepelbagaian spesies dipengaruhi oleh kekayaan spesiesnya. Komuniti dengan lebih banyak spesies dianggap lebih pelbagai berbanding kurang spesies. Contohnya satu kominiti yang mengandungi 10 spesies adalah lebih pelbagai daripada satu komuniti yang mengandungi 8 spesies.

Keputusan : JENIS SPESIES KUPU-KUPU : SPESIES A Pulau Sipadan Pulau Talang-Talang Pulau Redang

JUMLAH : 5

JUMLAH : 12

JUMLAH : 4

JENIS SPESIES KUPU-KUPU : SPESIES B Pulau Sipadan Pulau Talang-Talang Pulau Redang tiada

JUMLAH : 64

JUMLAH : 8

JUMLAH : 0

JENIS SPESIES KUPU-KUPU : SPESIES C Pulau Sipadan tiada Pulau Talang-Talang tiada Pulau Redang

JUMLAH : 0

JUMLAH : 0

JUMLAH : 18

JENIS SPESIES KUPU-KUPU : SPESIES D Pulau Sipadan Pulau Talang-Talang tiada Pulau Redang

JUMLAH : 6

JUMLAH : 0

JUMLAH : 10

JENIS SPESIES KUPU-KUPU : SPESIES E Pulau Sipadan Pulau Talang-Talang Pulau Redang tiada

JUMLAH : 10

JUMLAH : 23

JUMLAH : 0

JENIS SPESIES KUPU-KUPU : SPESIES F Pulau Sipadan Pulau Talang-Talang tiada Pulau Redang

JUMLAH : 11

JUMLAH : 0

JUMLAH : 11

JENIS SPESIES KUPU-KUPU : SPESIES G Pulau Sipadan Pulau Talang-Talang Pulau Redang tiada

JUMLAH : 3

JUMLAH : 15

JUMLAH : 0

JENIS SPESIES KUPU-KUPU : SPESIES H Pulau Sipadan Pulau Talang-Talang Pulau Redang tiada

JUMLAH : 4

JUMLAH : 2

JUMLAH : 0

JENIS SPESIES KUPU-KUPU : SPESIES I Pulau Sipadan tiada Pulau Talang-Talang tiada Pulau Redang

JUMLAH : 0

JUMLAH : 0

JUMLAH : 14

JENIS SPESIES KUPU-KUPU : SPESIES J Pulau Sipadan Pulau Talang-Talang Pulau Redang tiada

JUMLAH : 3

JUMLAH : 40

JUMLAH : 0

JENIS SPESIES KUPU-KUPU : SPESIES K Pulau Sipadan tiada Pulau Talang-Talang tiada Pulau Redang

JUMLAH : 0

JUMLAH : 0

JUMLAH : 10

JENIS SPESIES KUPU-KUPU : SPESIES L Pulau Sipadan Pulau Talang-Talang tiada Pulau Redang tiada

JUMLAH : 9

JUMLAH : 0

JUMLAH : 0

JENIS SPESIES KUPU-KUPU : SPESIES M Pulau Sipadan Pulau Talang-Talang tiada Pulau Redang

JUMLAH : 2

JUMLAH : 0

JUMLAH : 3

JENIS SPESIES KUPU-KUPU : SPESIES N Pulau Sipadan tiada Pulau Talang-Talang tiada Pulau Redang

JUMLAH : 0

JUMLAH : 0

JUMLAH : 7

Pulau Sipadan BILANGAN INDIVIDU KEKAYAAN SPESIES INDEKS SIMPSON (D) KEUTAMAAN UNTUK PEMULIHARAAN KESAMARATAAN 117 10 3.0441 3 -

Pulau Talang-Talang 100 6 3.8971 2 -

Pulau Redang 77 8 6.4767 1 -

Mengira Indeks Simpson (D) Berikut adalah formula bagi pengiraan Indeks Simpson :

n = jumlah bilangan organisma daripada spesies tertentu N = jumlah bilangan organisma daripada semua spesies

Indeks Simpson (D) Pulau Sipadan = . 1 . 2 2 2 2 2 2 2 2 2 (5/117) + (64/117) + (6/117) + (10/117) + (11/117) + (3/117) + (4/117) + (3/117) + (9/117) + (2/117)2 . 1 . 0.0018 + 0.2992 + 0.0026 + 0.0073 + 0.0088 + 0.0007 + 0.0012 + 0.0007 + 0.0059 + 0.0003

. 1 . 0.3285

3.0441

Indeks Simpson (D) Pulau Talang-Talang = . 1 . 2 2 2 2 2 2 (12/100) + (8/100) + (23/100) + (15/100) + (2/100) + (40/100) . 1 0.0144 + 0.0064 + 0.0529 + 0.0225 + 0.0004 . + 0.16

. 1 . 0.2566

3.8971

Indeks Simpson (D) Pulau Redang = . 1 . 2 2 2 2 2 2 2 (4/77) + (18/77) + (10/77) + (11/77) + (14/77) + (10/77) + (3/77) + (7/77)2 . 1 . 0.0027 + 0.0546 + 0.0169 + 0.0204 + 0.0331 + 0.0169 + 0.0015 + 0.0083

. 1 . 0.1544

6.4767

Soalan Perbincangan

1. Apakah yang dimaksudkan dengan building blocks atau unit taksonomi operasi di dalam biodiversiti? Jelaskan. Building bloks ialah pengelasan organisma hidup atau lebih dikenali sebagai unit taksonomi operasi. Pengelasan digunakan oleh taksonomis atau ahli saintis mengelaskan dan mengkaji haiwan dengan lebih terperinci. Ia dilakukan dengan mencari persamaan dan perbezaaan pada spesies tersebut.

2. Secara ringkas, terangkan apakah kekayaan spesies dan kesamarataan spesies? Kekayaan spesies adalah bilangan spesies yang berbeza yang wujud di dalam sesuatu sampel atau kawasan. Kekayaan spesies tidak mengambil kira bilangan individu bagi sesuatu spesies. Oleh itu, semakin banyak bilangan spesies dalam sesuatu sampel, semakin tinggi kekayaan spesies bagi sampel tersebut. Kesamarataan spesies pula adalah merujuk kepada sejauh mana perbezaan bilangan setiap spesies di dalam persekitaran yang sama. Ia juga ditakrifkan sebagai indeks kepelbagaian iaitu ukuran kuantiti biodiversiti yang sama bilangan komunitinya.

3. Apakah order pulau tersebut, daripada diversiti yang tertinggi kepada yang paling rendah? Pulau Sipadan memiliki diversiti yang paling tinggi di mana terdapat 10 jenis spesies kupu-kupu. Seterusnya ialah Pulau Redang yang mempunyai 7 jenis spesies kupu-kupu dan yang paling rendah ialah di Pulau Talang-talang di mana hanya terdapat 6 jenis spesies kupu-kupu.

4. Bagaimanakah anda menentukan tahap pemuliharaan pulau tersebut? Adakah mengikut nilai diversiti? Apakah faktor lain yang diambil kira untuk menentukan keutamaan pemuliharaan? Kekayaan spesies atau pun nilai diversity memainkan peranan yang penting kepada pemilihan pulau untuk pemuliharaan. Walau bagaimanapun keserasian juga juga perlu diambil kira. Oleh itu, Indeks Simpson (D) digunakan bagi menentukan pulau mana yang dipilih untuk pemuliharaan spesis kupu-kupu. Berdasarkan pengiraan Indeks Simpson, Pulau Redang adalah pulau yang perlu diadakan pemuliharaan. Faktor lain yang boleh diambil kira ialah sekiranya

bilangan sesuatu spesis tersebut yang asalnya banyak di sesuatu tempat tetapi mengalami penurunan yang banyak maka pemuliharaan boleh dilakukan. Ataupun sekiranya spesies di suatu tempat tersebut merupakan spesies yang hampir pupus ataupun spesies yang terancam maka ia perlu diutamakan terlebih dahulu.

5. Jika tiada sumber untuk memulihara keseluruhan spesies, apakah kriteria yang boleh digunakan untuk menentukan fokus usaha pemuliharaan? Sekiranya tiada sumber yang mencukupi untuk memulihara kesemua spesis, maka kriteria yang harus kita dititikberatkan ialah mengutamakan dulu spesies yang hampir pupus dan spesies yang terancam. Spesies lain yang bilangannya masih banyak di kawasan lain tidak tidak perlu diberikan perhatian. Cara yang boleh digunakan untuk menumpu usaha pemuliharaan ialah menggunakan kaedah in-situ dan ex-situ. Bagi spesies yang hampir pupus, kita boleh gunakan kaedah ex-situ, manakala bagi spesies yang terancam, kita boleh gunakan kaedah in-situ.

Kesimpulan : Usaha pemuliharaan spesis kupu-kupu perlu diutamakan di Pulau Redang kerana nilai Indeks Simpsonnya yang tertinggi berbanding kedua-dua pulau yang lain.

BIBLIOGRAFI

BUKU

G.W.Yeat. (2007). Biology SPM. Selangor: Oxford Fajar Sdn Bhd

Mang, C.N. et al. (1997). Kuasai Peperiksaan: Biologi STPM Jilid II. Selangor: Penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhd.

S.H.Chan.(2011). Kuasa Melalui Minda,Biologi SPM. Shah Alam: Sap Publication (M) Sdn.Bhd.

INTERNET

Abdul Mutalib, Rozita (2005). Pengurusan diversiti dalam organisasi, Diakses pada 23 Ogos 2013 daripada http://repo.uum.edu.my/2410/

Wikipedia (2013). Biodiversity, Diakses pada 23 Ogos 2013 daripada http://en.wikipedia.org/wiki/Biodiversity

Wikipedia (2013) Diversity index, Diakses pada 24 Ogos 2013 daripada http://en.wikipedia.org/wiki/Simpson_index