Professional Documents
Culture Documents
Poradnik inwestora
W co inwestowaæ czyli abc inwestycji
Warszawa 2004
1
Broszura zosta³a wydana w celach edukacyjnych. Informacje w niej zawarte maj¹ charakter ogólny.
Warszawa, 2004
ISBN 83-86-897-01-5
2
WSTÊP
3
ku kapita³owym i korzystania z instrumentów, które ten rynek oferuje. W przypadku gdy-
by chcieli Pañstwo uzyskaæ wiêcej informacji na temat sposobów pomna¿ania oszczêd-
noci proponujemy zapoznanie siê z treci¹ wybranych pozycji ksi¹¿kowych, których wy-
kaz zamieszczony jest na koñcu Poradnika. W ocenie autorów Poradnika pozwol¹ one
Pañstwu na dog³êbne zbadanie tematu. Kto wie, byæ mo¿e wp³yn¹ na Pañstwa dalsze
losy zwi¹zane z inwestowaniem na rynku kapita³owym. Na koñcu Poradnika znajd¹ Pañ-
stwo S³owniczek* , który pomo¿e w zrozumieniu niektórych fragmentów tego Poradnika.
Zapraszamy oczywicie równie¿ do serwisu internetowego Komisji Papierów Wartocio-
wych i Gie³d pod adresem www.kpwig.gov.pl, gdzie jest dostêpnych wiele przydatnych
informacji zwi¹zanych z funkcjonowaniem rynku kapita³owego w Polsce.
* Terminy zamieszczone w S³owniczku, u¿yte po raz pierwszy w tekcie Poradnika, zosta³y oznaczone kursyw¹,
pogrubion¹ czcionk¹.
4
CZYM JEST INWESTOWANIE?
Zacznijmy od tego, ¿e przez wiêksz¹ czêæ swojego ¿ycia, ka¿dy cz³owiek zarabia i jedno-
czenie wydaje zarobione przez siebie pieni¹dze. Kiedy nasze wydatki s¹ mniejsze od
przychodów, które otrzymalimy, ka¿dy z nas posiada nadwy¿kê finansow¹, któr¹ mo¿e
rozdysponowaæ w dowolny sposób. Jeden z nas wyda j¹ od razu na bie¿¹c¹ konsumpcjê,
inny od³o¿y na z góry upatrzone przysz³e potrzeby, które chcia³by zrealizowaæ. Oszczê-
dzanie i inwestowanie, bo o tym w³anie piszemy w tym Poradniku mo¿e przybraæ ró¿ne
formy. Jedn¹ z nich jest np. schowanie pieniêdzy w szafie lub zakopanie ich w s³oiku
w ogrodzie do czasu, gdy bêd¹ nam potrzebne. Inn¹ mo¿liwoci¹ jest ich zainwestowanie
tzn. zrezygnowanie z wydania tych pieniêdzy na bie¿¹c¹ konsumpcjê celem jej zwiêkszenia
w przysz³oci poprzez ich korzystne ulokowanie.
Inwestowanie polega na zaanga¿owaniu posiada-
nej przez nas okrelonej kwoty pieniêdzy tzn. na-
szej nadwy¿ki finansowej na pewien okrelony czas,
aby w przysz³oci otrzymaæ jej zwrot powiêkszony
przede wszystkim o rekompensatê z tytu³u:
5
niem swojego dowiadczenia zawodowego po-
mna¿ali równie¿ nasze oszczêdnoci? Jak poli-
czyæ zwrot z naszej inwestycji? Jak wywa¿yæ
proporcje pomiêdzy zyskiem, jaki chcemy osi¹-
gn¹æ a ryzykiem, które towarzyszy naszej inwe-
stycji? Przed takimi i podobnymi pytaniami sta-
je ka¿dy inwestor. Jedyn¹ szans¹, aby znaleæ
odpowied na te i inne pytania jest wejcie
w ten wiat finansów i poznanie jego tajemnic.
Nie nale¿y przy tym zapominaæ, ¿e inwestycje posiadanych przez nas wolnych rodków,
które chcemy zrealizowaæ, powinny byæ przeprowadzone dopiero po zaspokojeniu bie¿¹-
cych potrzeb zwi¹zanych z codziennym ¿yciem. Oznacza to, ¿e w planowanych przez nas
6
inwestycjach powinnimy kierowaæ siê przede
wszystkim zdrowym rozs¹dkiem i inwestowaæ
wolne rodki, na których stratê mo¿emy sobie
pozwoliæ, bez uszczerbku dla naszych dochodów
i sytuacji ¿yciowej w której siê znajdujemy.
Ka¿dy inwestor musi zwróciæ uwagê na fakt, ¿e portfel inwestycyjny, który posiada to nie
tylko wolne rodki, którymi dysponuje i chce zainwestowaæ, ale równie¿ jego w³asny
dom, kredyt zaci¹gniêty na zakup tego domu, konto w funduszu emerytalnym, polisa
ubezpieczeniowa i kolekcja znaczków lub monet. Warto wzi¹æ to pod uwagê w momen-
cie okrelania optymalnej struktury portfela, który chcemy posiadaæ. Warto te¿ wiedzieæ,
¿e realizowane przez nas inwestycje krótkoterminowe, musz¹ spe³niaæ przede wszystkim
kryterium p³ynnoci i bezpieczeñstwa, tzn. musimy mieæ mo¿liwoæ natychmiastowej za-
miany ich z powrotem na gotówkê z jednoczesn¹ pewnoci¹, ¿e otrzymamy przynajmniej
tak¹ kwotê, jak¹ zainwestowalimy. W przeciwieñstwie do inwestycji krótkoterminowych,
w inwestycjach d³ugoterminowych, sk³onni jestemy zazwyczaj zamroziæ nasze oszczêd-
noci na d³u¿szy czas i p³ynnoæ w tym wypadku nie jest dla nas tak istotna.
7
STRATEGIE INWESTYCYJNE
Inwestowanie na rynku kapita³owym wymaga zazwyczaj du¿ych umiejêtnoci, ale nie
oznacza to, ¿e nie znajdzie na nim miejsca pocz¹tkuj¹cy inwestor. Rynek kapita³owy po-
przez ró¿norodnoæ instrumentów na nim oferowanych pozwala ka¿demu z nas na inwe-
stowanie zarówno w proste instrumenty finansowe jak i te bardziej z³o¿one oraz stoso-
wanie wielu ró¿nych strategii inwestycyjnych.
8
strategiê wzrostu wartoci kapita³u, która polega na podejmowaniu takich dzia-
³añ inwestycyjnych, które pozwol¹ na rzeczywisty wzrost naszego kapita³u wraz z up³y-
wem czasu. Strategia stosowana jest przez inwestorów chêtnych do podejmowania
ryzyka. Polega na inwestowaniu w instrumenty finansowe umo¿liwiaj¹ce przyniesie-
nie wysokiego dochodu w okrelonym czasie, czêsto ma³o p³ynne,
W zale¿noci od tego, jakie dane i jakie informacje wykorzystamy przy prowadzeniu in-
westycji oraz z jakich dostêpnych mechanizmów inwestycyjnych skorzystamy, dostêpne
i najbardziej znane strategie wykorzystywane przez inwestorów mo¿emy podzieliæ na:
a) analizê fundamentaln¹,
b) analizê techniczn¹,
c) analizê portfelow¹.
Analiza fundamentalna
Analiza fundamentalna opiera siê przede wszystkim na analizie podstawowych infor-
macji dostêpnych w gospodarce na poziomie makro i mikro tzn. zarówno na poziomie
ca³ej gospodarki (wiatowej i krajowej), jak i informacji pochodz¹cych bezporednio
z konkretnych podmiotów np. spó³ek akcyjnych. Analiza fundamentalna opiera siê na
za³o¿eniu, ¿e o powodzeniu w dokonywanych przez nas inwestycjach decyduje przede
wszystkim wybór takich instrumentów finansowych, u których podstaw le¿y dobra kon-
dycja finansowa podmiotu, który je emituje, i których wycena, dokonana na podstawie
dostêpnych danych historycznych i danych prognozowanych wskazuje, ¿e s¹ one niedo-
szacowane i umo¿liwiaj¹ osi¹gniêcie dodatkowego zysku z tego tytu³u. Analiza funda-
mentalna wykorzystuje m.in. ogólnie dostêpne informacje dotycz¹ce stanu gospodarki,
konkretnej bran¿y oraz sprawozdania finansowe poszczególnych podmiotów tzn. bilans,
rachunek wyników i rachunek przep³ywów finansowych.
Analiza techniczna
Analiza techniczna w przeciwieñstwie do analizy fundamentalnej opiera siê na za³o¿e-
niu, ¿e o cenie instrumentu finansowego decyduje przede wszystkim kszta³towanie siê
popytu i poda¿y na ten instrument. Inwestor dokonuj¹cy inwestycji, w oparciu o swoje
przewidywania, co do kierunku, w którym pod¹¿y rynek, mo¿e osi¹gn¹æ ponadprzeciêt-
ny zysk. Przy takim podejciu do rynku, dla inwestora nie ma znaczenia, na jakim kon-
kretnym rynku dzia³a i w jakie instrumenty dokonuje inwestycji. Wa¿ny jest przede wszyst-
kim moment, w którym stosowane przez niego strategie lub systemy transakcyjne dadz¹
9
sygna³ wejcia na rynek i dokonania zakupu konkretnego waloru oraz moment, w któ-
rym zdecyduje siê on ten rynek opuciæ. Kondycja finansowa podmiotu, w którego papie-
ry wartociowe zosta³a dokonana inwestycja nie ma tu wiêkszego znaczenia. Analiza
techniczna wykorzystuje przede wszystkim historyczne wykresy kursów danych papierów
wartociowych, na podstawie których inwestorzy bêd¹cy zwolennikami tego podejcia
do inwestycji, mog¹ okreliæ zachowanie siê kursu instrumentu w przysz³oci. Wspomniana
analiza wykorzystuje równie¿ wskaniki techniczne charakteryzuj¹ce stan rynku i pozwa-
laj¹ce na prognozowanie zachowañ tego rynku w przysz³oci.
Analiza portfelowa
Analiza portfelowa opiera siê przede wszystkim na zbudowaniu przez inwestora takie-
go portfela instrumentów finansowych, gdzie okrelone cechy poszczególnych instru-
mentów finansowych wchodz¹cych w sk³ad takiego portfela powoduj¹, ¿e ca³y portfel
inwestycyjny zachowuje siê zgodnie z za³o¿eniami danego inwestora, co do stopy zwro-
tu, jak¹ chce on osi¹gn¹æ i ryzyka, jakie jest sk³onny ponieæ.
Oczywicie poza powy¿ej wspomnianymi strategiami istnieje jeszcze wiele innych, pro-
stych metod inwestowania, które nie wymagaj¹ od inwestora dog³êbnej wiedzy dotycz¹-
cej stanu rynku, bran¿y, czy te¿ poszczególnych emitentów i historycznych zachowañ
kursów ich akcji. Metody te polegaj¹ przede wszystkim na stosowaniu sta³ej, okrelonej
techniki polegaj¹cej na zakupie konkretnych instrumentów finansowych, w oparciu
o wskazania profesjonalistów lub wyliczenia w³asne, gdzie wiêksz¹ rolê odgrywa sposób
dokonywania inwestycji ni¿ jej cel. Nale¿y przy tym wspomnieæ, ¿e podane tutaj strategie
maj¹ raczej zastosowanie dla inwestorów oszczêdzaj¹cych w d³u¿szym terminie i nie s¹
uzale¿nione od konkretnych instrumentów finansowych. I tak wyró¿niamy np.:
metodê polegaj¹c¹ na kupowaniu sta³ej liczby np. akcji danej spó³ki w regularnych
odstêpach czasu co powoduje, ¿e cena zakupu w d³u¿szym okresie jest niezale¿na od
krótkotrwa³ych wahañ rynku i powoduje urednienie ceny zakupu w okrelonym przez
nas czasie,
metodê polegaj¹c¹ na utrzymywaniu sta³ej proporcji w czasie, dotycz¹cej struktury
naszego portfela inwestycyjnego np. utrzymywaniu w naszym portfelu proporcji 20/80
tzn. inwestowaniu 20% naszych dodatkowych wolnych rodków w akcje i 80%
w obligacje,
metodê polegaj¹c¹ na przeznaczaniu sta³ej kwoty naszych dodatkowych wolnych rod-
ków na inwestycje w konkretne instrumenty finansowe, w regularnych odstêpach cza-
su (z uwzglêdnieniem korekty inflacyjnej w okrelonym czasie).
Oczywicie ¿adna z tych metod nie jest ani lepsza, ani gorsza i tak naprawdê jej wybór
zale¿y tylko i wy³¹cznie od naszych preferencji.
10
MIEJSCE DOKONYWANIA INWESTYCJI
Poza GPW w Warszawie pewna liczba akcji spó³ek, obligacji korporacyjnych i obligacji
komunalnych notowana jest równie¿ na regulowanym rynku pozagie³dowym prowa-
dzonym przez MTS-CeTO SA. Podmiot ten prowadzi tak¿e platformê obrotu o nazwie
Elektroniczny Rynek Skarbowych Papierów Wartociowych (ERSPW), na którym doko-
nywane s¹ przede wszystkim hurtowe transakcje obligacjami i bonami skarbowymi.
11
Stosunkowo nowym podmiotem jest pierwsza
w Polsce gie³da dzia³aj¹ca w oparciu o ustawê
o gie³dach towarowych tzn. Towarowa Gie³da
Energii SA, na której prowadzony jest obrót
energi¹ elektryczn¹, kontraktami terminowymi
na energiê, a w przysz³oci tak¿e innymi instru-
mentami.
Ze wzglêdu na specyfikê tego Poradnika my skupimy siê przede wszystkim na rynku kapi-
ta³owym, podmiotach go reprezentuj¹cych i instrumentach na nim wystêpuj¹cych.
12
SPOSÓB DOKONYWANIA INWESTYCJI
Dzia³alnoæ brokerska
Podstawow¹ zasad¹ obrotu publicznego w wiêkszoci transakcji zawieranych na rynku
wtórnym jest porednictwo domu maklerskiego prowadz¹cego rachunki papierów war-
tociowych i rachunki pieniê¿ne. Warunki, na jakich domy maklerskie wiadcz¹ swoje
us³ugi zainteresowanym inwestorom okrelone s¹ w regulaminie wiadczenia us³ug bro-
kerskich i prowadzenia rachunku papierów wartociowych i pieniê¿nego, który wraz
z tabel¹ op³at i prowizji stanowi za³¹cznik do umowy zawieranej przez danego inwestora
z domem maklerskim. Z punktu widzenia ka¿dego inwestora najwa¿niejsze w tym wszyst-
kim s¹ warunki, jakie oferuje dany dom maklerski tzn. przede wszystkim: zakres i jakoæ
wiadczonych us³ug, dostêp do tych us³ug, cena wiadczonych us³ug.
Doradztwo inwestycyjne
Poszukuj¹c innych mo¿liwoci inwestycyjnych dla naszych pieniêdzy mo¿emy siê spotkaæ
z us³ugami zwanymi doradztwem inwestycyjnym, które polegaj¹ na odp³atnym udziela-
niu pisemnej lub ustnej rekomendacji inwestycyjnej. Gdy zdecydujemy siê skorzystaæ
13
z tego typu us³ug, sami bêdziemy musieli doko-
nywaæ transakcji na podstawie uzyskanych t¹ dro-
g¹ informacji. Przy okazji nale¿y wspomnieæ, ¿e
wiadczenie tego typu us³ug dozwolone jest
w ramach us³ug wiadczonych przez domy makler-
skie, jak i towarzystwa funduszy inwestycyjnych.
Domy maklerskie prowadz¹ce dzia³alnoæ broker-
sk¹, us³ugi doradztwa inwestycyjnego i zarz¹dza-
nia pakietem papierów wartociowych na zlecenie
musz¹ uzyskaæ zezwolenie na prowadzenie tego
typu dzia³alnoci od Komisji Papierów Wartocio-
wych i Gie³d oraz zatrudniaæ specjalistów posiada-
Czy uwa¿a Pan, ¿e to bêdzie dobra
j¹cych odpowiednie licencje maklera papierów
inwestycja..?
wartociowych i/lub doradcy inwestycyjnego.
W przypadku, gdy nie zdecydujemy siê powierzyæ oszczêdnoci specjalistom z firm zarz¹-
dzaj¹cych portfelami inwestycyjnymi, a jednoczenie nie bêdziemy chcieli sami zajmowaæ
siê naszymi inwestycjami mamy alternatywê w postaci mo¿liwoci ulokowania rodków
w jednostkach funduszy inwestycyjnych.
Fundusze inwestycyjne
Fundusze inwestycyjne gromadz¹ rodki pieniê¿ne od ró¿nych inwestorów, a nastêpnie
je inwestuj¹ w akcje, obligacje lub w ró¿nego innego rodzaju aktywa finansowe. Po-
szczególne fundusze inwestycyjne posiadaj¹ ró¿ne strategie inwestycyjne np. nastawio-
ne na wzrost wartoci kapita³u lub bie¿¹cy dochód, co warunkuje zakres instrumentów
finansowych, które le¿¹ w polu ich zainteresowañ. Inwestor kieruj¹c siê w³asn¹ strategi¹
inwestycyjn¹ dokonuje alokacji rodków w jednostki poszczególnych, wyspecjalizowa-
nych funduszy inwestycyjnych np. bezpiecznych papierów wartociowych, pieniê¿nych,
akcji czy te¿ nieruchomoci.
14
Fundusze inwestycyjne zarz¹dzane s¹ przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych.
W okrelonych odstêpach czasu fundusze zobowi¹zane s¹ do dokonywania wyceny swo-
ich aktywów. Dziêki temu inwestorzy, którzy zainwestowali w ich jednostki s¹ w stanie
w miarê na bie¿¹co dokonywaæ oceny ich poczynañ i w przypadku niezadowalaj¹cych
wyników zrezygnowaæ z ich us³ug poprzez przeniesienie aktywów do innych podmiotów
osi¹gaj¹cych lepsze wyniki.
Inwestowanie samodzielne
W przypadku dokonywania samodzielnych inwestycji w akcje nale¿y wspomnieæ, ¿e ak-
cje spó³ek notowanych na GPW w Warszawie notowane s¹ w chwili obecnej na dwóch
rynkach tzn. urzêdowym i nieurzêdowym, przy czym wymogi informacyjne dla spó³ek, co
jest szczególnie wa¿ne dla inwestorów, s¹ ze wzglêdu na specyfikê rynku publicznego,
takie same bez wzglêdu na rynek, na którym akcje danej spó³ki s¹ notowane. Nale¿y
równie¿ wspomnieæ, ¿e akcje spó³ek notowane s¹ na GPW w Warszawie w systemie
notowañ ci¹g³ych (najbardziej p³ynne spó³ki) lub w systemie jednolitym z dwukrotnym
okreleniem kursu (spó³ki o ni¿szej p³ynnoci). Jest to o tyle wa¿ne, ¿e system notowañ
decyduje w pewnym sensie o tym, czy nasza inwestycja bêdzie mog³a zostaæ zamkniêta
w miarê szybki sposób, bez utraty wiêkszej wartoci naszych rodków spowodowanej
istniej¹cym ryzykiem p³ynnoci.
15
Inwestor, który zamierza zainwestowaæ wolne rodki i dokonaæ transakcji na rynku wtór-
nym musi posiadaæ przede wszystkim rachunek inwestycyjny (w postaci rachunku papie-
rów wartociowych i rachunku pieniê¿nego) w jednym z domów maklerskich. Nale¿y
pamiêtaæ, aby przed za³o¿eniem takiego rachunku sprawdziæ, czy dany dom maklerski
spe³nia nasze wymagania pod wzglêdem dostêpu do us³ug, z których chcemy korzystaæ,
kosztów, które sk³onni jestemy ponieæ oraz bezpieczeñstwa. Wiêcej informacji na te-
mat otwierania rachunku, prowizji, op³at znajd¹ Pañstwo w broszurze Poradnik inwe-
stora, która jest dostêpna na stronie internetowej Komisji www.kpwig.gov.pl.
Dom maklerski, w którym klient z³o¿y³ zlecenie zakupu lub sprzeda¿y okrelonego instru-
mentu finansowego, odpowiada za prawid³ow¹ realizacjê tego zlecenia. Zlecenie takie
najczêciej sk³adamy w danym punkcie obs³ugi klienta domu maklerskiego, w którym
mamy prowadzony rachunek inwestycyjny lub bezporednio, poprzez skorzystanie z tele-
fonu lub internetu. Jest ono nastêpnie przekazywane do systemu informatycznego domu
maklerskiego i za porednictwem maklera gie³dowego trafia do systemu informatyczne-
go GPW w Warszawie.
W momencie sk³adania zlecenia inwestor
okrela wiele dodatkowych warunków de-
cyduj¹cych m.in. o tym czy chce kupiæ czy
te¿ sprzedaæ, za jak¹ kwotê chce dokonaæ
wspomnianej transakcji, jaka liczba i rodzaj
papierów wartociowych ma byæ przedmio-
tem transakcji, termin wa¿noci swojego zle-
cenia oraz inne, dodatkowe warunki wyko-
nania zlecenia. Po ustaleniu siê kursu na gie³-
dzie oraz realizacji zlecenia, inwestor otrzy-
muje na swój rachunek inwestycyjny b¹d
gotówkê b¹d te¿ papiery wartociowe, któ-
re by³y przedmiotem jego transakcji. Noto-
wania kursów poszczególnych instrumentów
finansowych, ka¿dy inwestor mo¿e spraw-
dzaæ zarówno w swoim domu maklerskim,
Chcia³bym z³o¿yæ zlecenie kupna. w którym ma prowadzony rachunek inwe-
stycyjny, przez telefon, przez internet (na nie-
których serwisach informacyjnych lub stronach internetowych domów maklerskich) lub
te¿ w codziennej prasie.
16
DOSTÊPNE INSTRUMENTY FINANSOWE
17
Instrumenty rynku kapita³owego
Instrumenty rynku kapita³owego to przede wszystkim obligacje i akcje.
Obligacje
Obligacje s¹ rodzajem papieru wartociowego (zwa-
nego czêsto papierem d³u¿nym), w którym emitent
stwierdza, ¿e jest d³u¿nikiem wobec w³aciciela obli-
gacji bêd¹cego jednoczenie wierzycielem, i w któ-
rym emitent zobowi¹zuje siê wobec nabywcy obliga-
cji do zap³acenia w okrelonym czasie i na okrelo-
nych warunkach, pewnej kwoty pieniê¿nej wynikaj¹-
cej z ustalonego oprocentowania obligacji oraz do
zwrotu pocz¹tkowej kwoty d³ugu. Ze wzglêdu na
specyfikê tego instrumentu finansowego, obligacje
Akcje nie, to zbyt ryzykowne. maj¹ w za³o¿eniu przynosiæ nabywcy sta³y i z góry
Mo¿e obligacje ... kto mi pomo¿e?! okrelony dochód oraz zwrot zainwestowanych rod-
ków po up³ywie terminu, na który zosta³y po¿yczone.
Obligacje mog¹ byæ imienne i na okaziciela. Emitentem obligacji mo¿e byæ zarówno pañ-
stwo reprezentowane przez Skarb Pañstwa jak równie¿ inne instytucje m.in. banki, pod-
mioty gospodarcze posiadaj¹ce osobowoæ prawn¹, gminy i samorz¹dy lokalne.
Obligacje mog¹ byæ sprzedawane zarówno na rynku pierwotnym jak i na rynku wtórnym.
W przypadku, gdy obligacje oferowane s¹ przez ich emitenta, wówczas mamy do czynie-
nia z rynkiem pierwotnym. Sprzeda¿ na rynku pierwotnym bardzo czêsto zwi¹zana jest
z mo¿liwoci¹ uzyskania dodatkowego dyskonta w stosunku do ceny emisyjnej, które
w za³o¿eniu emitenta tych obligacji ma nas zachêciæ do ich nabycia. Po zakupie takiej
obligacji inwestor mo¿e czekaæ do dnia wykupu i wtedy zwróciæ siê do emitenta o zwrot
po¿yczonej kwoty wraz z nale¿nymi odsetkami lub te¿ przedstawiæ te obligacje do wcze-
niejszego wykupu (oczywicie o ile warunki emisji takich obligacji to przewiduj¹).
W przypadku niektórych obligacji, dopuszczonych do obrotu na GPW w Warszawie SA
lub MTS-CeTO SA inwestor po ich zakupie na rynku pierwotnym mo¿e dokonaæ ich od-
sprzeda¿y na rynku wtórnym.
18
oprocentowanie czyli wysokoæ odsetek nale¿nych nabywcy, wyra¿ona w procentach
wartoci nominalnej i wyp³acana w okrelonych okresach czasu np. kwartalnie, pó³-
rocznie, rocznie.
19
Wynika to z faktu, ¿e w momencie zmiany poziomu stóp dotychczas notowane obligacje
w stosunku do nowo emitowanych o podobnej charakterystyce dawa³yby ich posiada-
czom inne stopy zwrotu. Je¿eli stopy procentowe spadaj¹, to obligacje z poprzedni¹ wy-
¿sz¹ stop¹ procentow¹ powinny byæ wy¿ej notowane, wiêc ich cena wzrasta.
obligacje o sta³ym oprocentowaniu, gdzie kupuj¹cy z góry wie jak¹ kwotê odsetek otrzy-
ma w okresie, w którym bêdzie trzyma³ te obligacje do momentu ich wykupu przez
emitenta. W przypadku znacznych wahañ rynkowej stopy procentowej cena obligacji
sta³okuponowych mo¿e ulegaæ znacznym wahaniom powoduj¹c jednoczenie, ¿e ich
posiadacz mo¿e realizowaæ zarówno dodatkowe zyski z tytu³u ich posiadania jak i straty,
obligacje o zmiennym oprocentowaniu, gdzie ustalona zmiennoæ oprocentowania mo¿e
byæ uzale¿niona np. od stopy inflacji lub od poziomu wskazanej rynkowej stopy pro-
centowej. W takim przypadku oprocentowanie w ka¿dym z ustalonych okresów odset-
kowych mo¿e przyj¹æ ró¿ne wartoci i inwestor do koñca nie wie jak¹ rentownoæ
osi¹gnie na zainwestowaniu swoich rodków w dan¹ obligacjê. Posiadacze takich ob-
ligacji maj¹ w przeciwieñstwie do posiadaczy obligacji sta³okuponowych pewnoæ, ¿e
oprocentowanie tych obligacji w mniejszym lub wiêkszym stopniu postêpowa³o bêdzie
zgodnie z ruchami rynkowej stopy procentowej,
obligacje zerokuponowe, gdzie w momencie zakupu inwestor kupuje obligacjê z pew-
nym z góry ustalonym dyskontem tzn. p³ac¹c za ni¹ cenê ni¿sz¹ od jej wartoci nomi-
nalnej, a w momencie jej wykupu otrzymuje kwotê równ¹ wartoci nominalnej takiej
obligacji. Obligacje takie nie posiadaj¹ ¿adnych kuponów, a zyskiem inwestora jest
jedynie ró¿nica pomiêdzy cen¹ zakupu a cen¹ nominaln¹ obligacji.
Akcje
W przeciwieñstwie do obligacji, które mog¹ byæ emitowane przez ró¿nego rodzaju pod-
mioty, akcje jako papiery wartociowe s¹ nierozerwalnie zwi¹zane z istnieniem i funkcjo-
nowaniem spó³ek akcyjnych. Akcjonariusze takich spó³ek poprzez zakup i posiadanie ich
akcji s¹ jednoczenie wspó³w³acicielami maj¹tku tych spó³ek. Poprzez kupno akcji naby-
waj¹ prawo do wyp³acanej przez spó³ki dywidendy, prawo do ich maj¹tku w momencie
ich rozwi¹zania lub likwidacji. Poprzez nabycie akcji danej spó³ki inwestor uzyskuje rów-
nie¿ prawo do uczestniczenia w walnych zgromadzeniach, gdzie poprzez prawo g³osu
przypisane do akcji ma mo¿liwoæ decydowania o wielu kwestiach zwi¹zanych z jej funk-
cjonowaniem np. wyborem w³adz takiej spó³ki, decyzjach o podziale zysku itp. Oczywi-
cie si³a g³osu zwi¹zana jest cile z liczb¹ i rodzajem posiadanych akcji. Inwestor z ma³¹
liczb¹ akcji nie ma mo¿liwoci wiêkszego wp³ywu na zapadaj¹ce na walnym zgromadze-
niu decyzje. Zawsze jednak w przypadku, gdy uwa¿a, ¿e przeg³osowane przez innych
akcjonariuszy decyzje godz¹ w jego interesy, b¹d w interesy samej spó³ki, dziêki posia-
20
danym akcjom mo¿e takie decyzje zaskar¿yæ, a w przysz³oci po skierowaniu sprawy na
drogê s¹dow¹ i w przypadku uznania jego racji doprowadziæ do ich uniewa¿nienia.
Instrumenty pochodne
Mo¿liwoci, jakie daje inwestorom rynek instrumentów pochodnych s¹ bardzo du¿e.
Wynika to z faktu, ¿e instrumenty pochodne pozwalaj¹ osi¹gaæ zyski (lub straty) nieza-
le¿nie od kierunku, w którym pod¹¿a rynek. Dodatkowym czynnikiem, który decyduje
o ich szerokim i czêstym stosowaniu przez inwestorów jest istniej¹ca mo¿liwoæ zabez-
pieczania siê przy ich u¿yciu przed ryzykiem zwi¹zanym z instrumentami finansowymi
bêd¹cymi przedmiotem obrotu na rynku kasowym. Nale¿y podkreliæ, ¿e inwestowanie
21
w instrumenty pochodne i stosowanie ich w przyjêtych strategiach inwestycyjnych, wy-
maga od inwestorów du¿ej wiedzy zwi¹zanej z ich funkcjonowaniem i umiejêtnoci
w zakresie oceny ryzyka, które im towarzyszy.
Wród istniej¹cych instrumentów pochodnych mo¿emy wyró¿niæ m.in. kontrakty termi-
nowe futures oraz opcje.
Kontrakty terminowe s¹ swoist¹ umow¹ po-
miêdzy dwoma uczestnikami rynku, w której
sprzedaj¹cy zobowi¹zuje siê sprzedaæ, a ku-
puj¹cy kupiæ okrelon¹ liczbê jednostek in-
strumentu bazowego, bêd¹cego przedmio-
tem transakcji, w cile okrelonym czasie
w przysz³oci, po cenie ustalonej z góry w trak-
cie dokonywania transakcji. Instrumentem ba-
zowym dla tego typu instrumentów finanso-
wych s¹ przede wszystkim indeksy gie³dowe,
W ka¿dej chwili mogê skorzystaæ rynkowe stopy procentowe, obligacje i akcje.
z prawa kupna.
Instrumenty pochodne jak sama ich nazwa
wskazuje, s¹ instrumentami finansowymi
stworzonymi na bazie innych instrumentów. W zale¿noci od tego czy sprzedajemy kon-
trakt czy te¿ go kupujemy, zajmujemy odpowiednio pozycjê krótk¹ lub d³ug¹ w kontr-
akcie.
Du¿¹ zalet¹ tego typu instrumentów jest to, ¿e w momencie dokonywania ich zakupu
lub sprzeda¿y, inwestor nie musi posiadaæ wszystkich rodków wymaganych do pokry-
cia i zabezpieczenia przeprowadzanej transakcji. Obie strony transakcji wnosz¹ jedynie
depozyty zabezpieczaj¹ce, w wysokoci okrelonej w warunkach kontraktu. Depo-
zyt wnoszony przez kupuj¹cego i sprzedaj¹cego kontrakt ma na celu zabezpieczenie
interesów stron danej transakcji np. w przypadku niekorzystnej zmiany ceny instru-
mentu bazowego. Z faktu wnoszenia przez inwestorów tylko depozytów zabezpiecza-
j¹cych w okrelonym procencie wartoci ca³ej transakcji, wynika fundamentalna cha-
rakterystyka tego rynku tzn. mo¿liwoæ zastosowania du¿ej dwigni finansowej. Taka
dwignia, zwana czêsto w ¿argonie lewarem, pozwala inwestorom osi¹gn¹æ znacz-
nie wy¿sz¹ stopê zwrotu z przeprowadzonej transakcji ni¿ w przypadku transakcji na
rynku kasowym. Oczywicie wskazany mechanizm dzia³a równie¿ w drug¹ stronê tzn.
mo¿liwoæ osi¹gniêcia du¿ego zysku jest równie prawdopodobna, co osi¹gniêcie du¿ej
straty. W przypadku pod¹¿enia rynku w przeciwnym kierunku ni¿ nasze przewidywania
tzn. zajêcia przez nas b³êdnej pozycji, strata któr¹ osi¹gniemy mo¿e byæ wiêksza ni¿ na
rynku kasowym.
22
inwestor wzywany jest najczêciej przez dom maklerski, w którym posiada rachunek in-
westycyjny, do uzupe³nienia wniesionego pocz¹tkowo depozytu.
23
DOCHÓD, RYZYKO I P£YNNOÆ
W INWESTYCJI
24
Wynika to z faktu, ¿e w przypadku gdy racjonalny inwestor bêdzie mia³ do wyboru dwie
inwestycje o tej samej oczekiwanej stopie zwrotu ale ró¿nym ryzyku, zawsze wybierze inwe-
stycjê mniej ryzykown¹. Podobnie w przypadku gdy bêdzie mia³ do wyboru inwestycje obarczo-
ne takim samym ryzykiem, ale oferuj¹ce ró¿ne stopy zwrotu, zawsze wybierze inwestycjê
o wy¿szej stopie zwrotu. Zatem ka¿dy instrument obarczony wiêkszym ryzykiem, aby znalaz³
nabywców, musi oferowaæ dodatkowy potencjalny zysk.
Istnieje jeszcze pojêcie stopy zwrotu wolnej od ryzyka i jest ono zwi¹zane ze stop¹ zwro-
tu, jak¹ mo¿na osi¹gn¹æ na skarbowych papierach wartociowych, gdzie przyjmuje siê,
¿e pañstwo jako emitent nigdy nie mo¿e zbankrutowaæ i zawsze bêdzie w stanie sp³aciæ
zaci¹gniêty przez siebie d³ug. Nie oznacza to oczywicie, ¿e inwestor, który ulokuje swoje
oszczêdnoci w tego typu instrumenty finansowe nie bêdzie ponosi³ w zwi¹zku z tym
¿adnego ryzyka. Ryzyko bêdzie po prostu zwi¹zane z innymi czynnikami zwi¹zanymi ze
szczególnymi cechami instrumentu, w który zainwestuje np. w przypadku wzrostu ryn-
kowych stóp procentowych inwestor posiadaj¹cy w swoim portfelu obligacje o okrelo-
nym sta³ym oprocentowaniu, bêdzie ponosi³ ryzyko stopy procentowej.
Ró¿ne rodzaje dostêpnych inwestycji poci¹gaj¹ za sob¹ ró¿ne ryzyka. Papiery wartocio-
we, które w za³o¿eniu powinny przynieæ du¿y zysk bêd¹ charakteryzowa³y siê du¿ym
ryzykiem. Z kolei te ma³o ryzykowne nie dadz¹ nam wysokich stóp zwrotu.
Tak ju¿ jest skonstruowany ten wiat finansów i od tego nie uciekniemy. Zawsze nasza
inwestycja bêdzie obarczona jakim ryzykiem. W przypadku inwestycji w obligacje skarbo-
we bêdzie to ryzyko zachowania siê rynkowych stóp procentowych, w przypadku inwesty-
cji w akcje okrelonych spó³ek bêdzie to ryzyko firmy i ryzyko finansowe tzn. zyskownoæ
25
O obligacje, A akcje, I instrumenty pochodne
inwestycji uzale¿niona bêdzie od wyników, jakie te spó³ki osi¹gn¹. Zawsze te¿ bêdziemy
mieli do czynienia z ryzykiem rynkowym, które w przypadku wyst¹pienia zawirowañ
w gospodarce negatywnie wp³ynie na mo¿liw¹ do osi¹gniêcia przez nas stopê zwrotu.
Przy podejmowaniu przez nas decyzji, w oparciu o jakie instrumenty finansowe zbudo-
waæ swój w³asny portfel inwestycyjny wa¿ne jest abymy pamiêtali o dywersyfikacji ryzy-
ka tzn. abymy nasze oszczêdnoci oparli o szereg instrumentów finansowych, których
cechy charakterystyczne np. zachowanie siê w przypadku spadaj¹cych stóp procento-
wych s¹ ma³o lub wcale ze sob¹ powi¹zane. Pozwoli nam to na zrekompensowanie straty
osi¹gniêtej na jednym rodzaju inwestycji, zyskiem osi¹gniêtym na innej inwestycji i przy-
najmniej utrzymanie naszego kapita³u w niezmienionej wielkoci. W³aciwe dobranie
odpowiednich papierów wartociowych lub innych instrumentów finansowych do nasze-
go portfela inwestycyjnego mo¿e w du¿ym stopniu zagwarantowaæ nam osi¹gniêcie
z góry ustalonej stopy zwrotu.
26
PODSUMOWANIE
27
S£OWNICZEK
28
Reinwestycja ponowne zainwestowanie zysków osi¹gniêtych z inwestycji.
Rynek kasowy rynek, na którym odbywa siê obrót np. akcjami, obligacjami.
Rynek pierwotny pierwsza sprzeda¿ danych akcji czy te¿ obligacji przez emitenta lub
agenta emisji (instytucjê finansow¹ (najczêciej bank) organizuj¹c¹ emisjê).
Rynek wtórny wtórny (dalszy) obrót papierami wartociowymi pomiêdzy uczestnika-
mi rynku.
29
PODSTAWOWE AKTY PRAWNE
30
LEKTURA DODATKOWA
31
SPIS TRECI
Wstêp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Czym jest inwestowanie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Strategie inwestycyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Miejsce dokonywania inwestycji . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Sposób dokonywania inwestycji . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Dostêpne instrumenty finansowe . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Dochód, ryzyko i p³ynnoæ inwestycji . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
S³owniczek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Podstawowe akty prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Lektura dodatkowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
32