DYKCJŮNOŘ

POLSKO-ŚLŮNSKI

WERSJO I
2
 A ale – atoli; no ~ – nale
abecadł|o – abecaduo, pd. abeceda
(czes. abeceda); uczący się
dopiero ~a – abecadloř
aby – coby
administracja – administracyjo,
ferwaltůng (niem. Verwaltung)
adres – adresa (niem. Addresse)
adwent – adwynt, pd. jagwynt
adwentowy – adwyntowy,
adwyntny; ~ wieniec – Engländer), pl. Ynglyndry
adwyntkranc (niem.
Adventkranz)
adwokat – adwokat, pl. adwokaćo,
anwalt (niem. Anwalt)
agrafka – zicherka, zichernadla
(niem. Sicherheitsnadel)
agrest (Ribes grossularia) –
angryst, buśik, štachloki (zob.
kolec), wjepřki
agrestowy – angrystowy, ze
štachlokůw, ze wjepřkůw
akacja (właśc. robinia, Robinia
pseudacacia) – agac
akacjowy – agacowy
akordeon – cyjo (←niem.
Ziehharmonika)
aksamit – zamt (niem. Samt)
aksamitka (Tagetes) – študyntka,
śmjerdźucha
aksamitny – zamtowy (zob.
aksamit)
aktor – šaušpiler (niem.
Schauspieler)
aktorka – šaušpilerka (zob. aktor)
aktówka – aktyntaša (niem.
Aktentasche)
akurat – prawje, gynau
akuszerka – hebama (niem.
Hebamme)
albo – abo, pd. lebo; albo…
albo… – abo… abo…
altana – wyśodka, lauba (niem.
Laube)
ambona – kozatelnica
Amerykanin – Amerykůn, pl.
Amerykůny
amunicja – municyjo
anegdota – wic (niem. Witz)
anemia – blajzucht (niem.
Bleisucht)
Anglik – Ynglynder (niem.
anioł – ańou, yngel (niem. Engel);
Anioł Pański – Klynkańy,
Angelus
Arab – Araber (niem. Araber), pl.
Arabry
areszt – herešt; ~ domowy – štuba
aresztant – hereštant
aresztować – hereštować; zawřić
we herešcie (zob. areszt)
architekt – baumajster (niem.
Baumeister)
arkusz – boga (niem. Bogen), pd.
arch (śr. niderl. arch)
armata – kanůna (niem. Kanone)
armia – armijo
artykuł – artikel (niem. Artikel)
astrolog – planećoř
astronom – gwjoźdźoř
atak – angrif (niem. Angriff),
ataka
atakować – angrajfować (niem.
angreifen), atakjyrować
atrament – tinta (niem. Tinte)
atu (w kartach) – trůmf (niem.
Trumpf)
Austriak – Austrijok, Cysarok pl.
Austrijoki, Cysaroki
aut (w piłce nożnej) – aus (niem.
Aus)
autostrada – autobana (niem.
Autobahn)
 4
awansować – štajgnůńć (niem.
steigen)
awantura – haja, wija, breweryjo
awanturnik – breweryjok
B bestia
babcia – starka, ůma (niem. Oma)
babka – 1. zob. babcia; 2. rodzaj
ciasta - zista
bać się – boć śe, mjeć stracha
badać – mjarkować
bagażnik (część roweru) –
gypehalter (niem. Gepäckhalter)
bagnet – bajůnet (niem. Bajonett,
z fr.)
bajk|a – bojka; ~i (wymyślone
historie) – bery, balakwasty
bal – bal (niem. Ball); ~ maskowy
– maskynbal (niem. Maskenball)
bałagan – bajzel (austr. Beisel),
garus, krům, ůmbau (niem.
Umbau)
bałamucić – bamůńćić
bandaż – binda (niem. Binde)
bandażować – bindować (niem.
binden)
bankrut – bankrůter (niem.
Bankrotteur, z fr.), bankrůtńik
bankrutować – bankrůćić
bańka (np. na mleko) – kana
(niem. Kanne)
bardziej – baři; naj~ – nojbařij
bardzo – bardzo, bar’zo, fest,
festylńy (niem. fest)
barwić – farbić
Bawarczyk – Bajerok (←niem.
Bayer)
bawełna – baumwola (niem.
Baumwolle), bawouna
bawić się – ~ w chowanego –
blimzować śe
bażanciarnia – fazańec (zob.
bażant)
bażant – fazan (niem. Fasan)
beksa – mazok, ślimtok
belka – balek, bolek
– bestyjo, berdyjo,
berdyjok, beskurcyjo, beskuryjo
bestialstwo – bestyjstwo
bezbożnik – jancykryst
bezczelnie – frech (niem. frech)
bezczelny – frechowny (zob.
bezczelnie)
bezmała – bezma
bezpiecznik (w obwodzie
elektrycznym) – zicherůng
(niem. Sicherung)
bęben – bymbyn
bębnić – bymbnować
biblioteczka (szafka na książki) –
bicheršrank (niem.
Bücherschrank)
biblioteka – biblotyka
biedactwo – borajstwo
biedronka – pańynka
biegać – lotać, laufrować (←niem.
laufen)
bieganina – lotańina, lotačka
biegunka – laksyra, raźno,
raćiborsko, mořisko, sračka,
durchfal, drapšajs
bielizna – 1. ~ osobista –
ůnterweša (niem. Unterwäsche);
2. ~ pościelowa – prańy
bieliźniarka (szafka na bieliznę) –
wertiko
bilet – ~ wstępu – pd. ajntryt
(niem. Eintritt)
bilon – kotloki, klepoki
biodro – bjedro
biust (piersi) – cycki
biustonosz – bistynhalter (niem.
Büstenhalter)
 5

blacharz – klympjoř (niem. bransoleta – arbant (niem.

Klempner) Armband)
bluszcz – efoj (niem. Efeu) bratek (Viola x cultorum) –
bluza – jakla śyrotka
bluźnierca – bluźńyř (również brąz (stop metali) – brůnza
ktoś, kto często przeklina) brązowy – brůnotny
bławatek (Centaurea cyanus) – brązowieć – brůnoćić śe,
modrok, faber, barwička brůnotńeć
błotnik – šucblech (niem. bredzić – bamůńćić
Schutzblech) brewiarz – brewijoř (żart. często
błoto – ćaplyta, maras (→niem. czytana książka)
Morast) brokuł (Brassica brocoli) –
błyskać się – blyskać śe grinkůl (niem. Grünkohl);
błyskawica – blyskawica źelůny blumkůl (zob. kalafior)
błysknąć się – blysknóńć śe brudas – ćarach, babrok, murcek
błyskotka – mjechtačka brudny – čorny, zbabrany,
błyszczeć się – blyščeć śe, zmarašůny (zob. błoto)
mjechtać śe brudzić – babrać, maraśić (zob.
bocian (Ciconia ciconia) – bocůń, błoto)
bočůń brukiew (Brassica napus var.
bogactwo – bogajstwo napobrassica) – kuak
boisko – špilplac (niem. bruk – floster (niem. Pflaster)
Spielplatz) brukować – flostrować (niem.
bombka (choinkowa) – glaskugla pflastern)
(niem. Glaskugel) brukowiec (gazeta a. czasopismo
borsuk (Meles meles) – daks o niskim poziomie,
(niem. Dachs) szmatławiec) – kyjzyblat (niem.
bosak – fojerhok (niem. Käseblatt)
Feuerhaken) brunatny – brůny
boso – po bosoku bruzda – přijorek, radlůnka
Boże Narodzenie – Gody brykać (o koniu) – bewegować
bób (Vicia faba) – bober (niem. bewegen)
bóbr (Castor fiber) – biber (niem. bryła – berga, klůmpa (niem.
Biber), bober Klumpen); ~ lodu – ajsklůmpa
ból – bolůnčka, bolyńy; (niem. Eisklumpen)
sprawiający ~ – bolawy brzeg – 1. (rzeki) – břyg, bešůng
brakować – chybjać (niem. Böschung); 2. (skraj) –
brama (wjazdowa) – ajnfart kraj; pierwszy z ~u – pjyršy ze
(niem. Einfahrt) kraja
bramka (w piłce nożnej) – tor brzmienie – klang (niem. Klang)
(niem. Tor) brzoskwinia (Prunus persica) –
bramkarz (w piłce nożnej) – fyrcicha (niem. Pfirsich)
tormůn (niem. Tormann)
 6

brzuch – lajb; peior. bas, bachůř cały – couki

(→niem. Bache); wampa cebula (Allium cepa) – cwibel
(schles. Wampe) (niem. Zwiebel)
brzuchaty – bachraty celować – cylować
brzuchomówca – bauchryjdner ceniony – zocny
(niem. Bauchredner) cerata – lak
brzydactwo – břidajstwo cerować – štopować (niem.
brzydal – yjkel (niem. Ekel), stopfen), ficować, pd. flikować
řadźiol, uošpeta (niem. flicken)
brzydki – řadny cesarz – cysoř, kajzer
bucik – střewiček cęgi – cangi (niem. Zange)
budowniczy – baumajster (niem. chaber – zob. bławatek
Baumeister) charakter – natura; ~ pisma –
budynek – stawjyńy klaua
bulgotać – blukać chcieć – chćieć; chcąc nie chcąc –
bułczanka (rodzaj kiełbasy) – wol ńy wol
žymlok (zob. bułka) chciwość – pragliwość
bułka – žymua (niem. Semmel) chciwy – pragliwy; hapik
bunt – rebelijo cherlak – zdechlok
bura – auspuc (niem. Ausputz) chętnie – rod
burak (Beta vulgaris var. cicla) – chętny – rod
ćwikua chichotać – chichrać śe
bursztyn – bernštajn (niem. chlapać – pyrskać
Bernstein) chlapnąć – pyrsknůńć
burzyć – bulić chłop (wieśniak) – bamber, bauer
buszować – murcować chłopka – bauerka
but – střewik, šuúa (niem. Schuh); chłopczyk – syneček
~y robocze – arbajtšuúy (niem. chłopiec – synek
Arbeitsschuhe); niemodne ~y – chmura (deszczowa) – mrokew,
ůmašuúy (Omaschuhe); pl. mrokwje
znoszone ~y – charbouy; włożyć chmurzyć się – mročyć śe
~y – uobuć śe; wkładać ~y – chochla – kelńa
uobuwać śe; zdjąć ~y – sebuć chociaż, choć – choć, pd. aspůń
śe; zdejmować ~y – sebuwać śe chodak – klůmp
butwieć – buleć chodnik – štreka
chodzić – chodzować, uaźić; ~ tam
C i z powrotem – přetwjyrać śe
choinka (świąteczna) – krisbaum,
calówka – colštok (niem. kristbaum (niem. Christbaum)
Zollstock) chomik – hamster (niem. Hamster)
całkiem – blank, coukym, ganc, do (przen. również „sknera”)
kna, pd. durch chorągiew – fana (niem. Fahne)
całus – dźubek, kuśik
 7

chorągiewka – fanka (zob. córka – cera (czes. dcera)

chorągiew) cucić – křeśić
choroba – ńymoc, stynčka cudzoziemiec – auslynder
chory – ńymocny, stynčny cudzoziemka – auslynderka
chropowaty – chrůstawy cukier – cuker (niem. Zucker)
chrust – sakle cukierek – bůmbůn (niem.
chrzan (Armoracia lapatifolia) – Bonbon z franc.)
křůn cukiernica – cukerdůuza (niem.
chrzest – křest Zuckerdose)
chrzciny – křćiny cygaro – cygara
chudzielec – chuderlok cykoria – cygoryjo
chudzina – wyblyšček cylinder (nakrycie głowy) –
chusteczka – 1. ~ do nosa – cylynderhut
šnuptuch (niem. Schnupftuch), cynamon – skůřica; cimt (niem.
šnuptychla (schles. Zimmt)
Schnupftickel), tašyntuch (niem. cynamonowy – cimtowy
Taschentuch); 2. ~ na głowę – czapka – čopka; myca, mycka
šatka (niem. Mütze); ~ futrzana –
chwalić – chwolić; ~ się – aśić śe, pelcmyca (niem. Pelzmütze); ~
chwolić sie, angyjbować górnicza – bermůnka,
chyba – wjeřa bergmycka; ~ z pomponem –
chybić – luftnóńć śe bůmbelmyca
ciasno, ciasny – knap, štram czarować – heksować, caubrować
ciąć – řnůńć czarownica – heksa (niem. Hexe)
ciągle – durch, fůrt, ćyngym, czas – čas; na ~ – zawčasu
pořůnd, štyjc czemu – čymu, čamu
ciekawie – gyšpant; ~ opowiadać czereśnia – amlara, třyśńa
– gyšpant uosprawjać czerwiec – juni, čyrwjec
ciemno – ćma; na dworze jest ~ – cześć (honor) – era (niem. Ehre)
na placu je ćma cześć! (zwrot powitalny) – pyrsk!
ciemny – ćmawy część – tajla (niem. Teil)
cierń – štachel czkać – ščukać, zgutać
cierpliwość – zmjyr czkawka – ščukůwka, zgutka
cieszyć się – radować śe, człowiek – čowjek
amizyrować śe czochrać (włosy) – kosmać
ciężarówka – lastauto czosnek (Allium sativum) –
cios (uderzenie) – fanga (niem. knobloch
Fang), hib (niem. Hieb), šlag czterdzieści – štyrdźyści
(niem. Schlag), bańa czternaście – štyrnośće
ciśnienie – druk; ~ krwi – blutdruk cztery – štyry
clić – colować czterysta – štyrysta
cmentarz – smyntoř; kjyrhof czupryna – šopa
(niem. Kirchhof) czwartek – štwortek
 8
czwarty – štworty
czwórka – štfůrka
czy – 1. interj. powiedz ~ to
prawda – powjydz, eli to prowda
czynsz – puat
czystość – snožność
czysty – snožny, chyndogi
czyścić – snožyć, pucować
Ć dopóki – podwjela
ćma – mota
ćwierć – sztwjerć
D dozorca – ficywert
dać – dać; ~ znać – skozać
dawać – dować
dawniej – dowńi, pjyrwy
dawno – downo; ~ temu – za
starego pjyrwy
dąsy – muki (niem. Mucken)
dbać – starać śe
dekarz – dachdeker
denaturat – brynšpyrytus, bryna,
pd. bryn (niem. brennen)
denerw|ować (kogoś) – goršyć
(kogo); nie ~uj go – niy gůrš go
denerwować się – aufryjgować śe
deska – gruba ~ – bola; kuchenna
~ (do krojenia) – anrichta
diabeł – djobou, čechmůn; żart.
uogůńoř, pjekloř, rogoč
diabełek – djoblik, djobouek
dlaczego – pojakymu, skuli čego,
skiž čego
dlatego – bezto, skiž tego, skuli
tego, zato
dniówka – šychta
dojrzały – zdřauy, dozdřauy,
dostůny, důjdzůny, dogodzůny
dojrzeć – dozdřić, dostoć, důńść,
dogodzić
dokazywać – rajcować
dokładnie – gynau (niem. genau);
to jest ~ to – to je gynau to
dołek – ducka
dom – dům, chaupa; w ~u – důma;
~ek dla ptaków – kadubek
domyślić się – přijś na co
doniczka – uotka; blumtop
dopiero – dźepjyro
dorzucić – doćepnůńć
dosypać – dosuć
dosyć – zatela
doświadczenie – šprymy
dotaszczyć – dotachać, dosmyčyć
dół (zagłębienie) – duca
drapać – dropać, škrobać
drażnić (zwierzę) – bestwić
drąg – fela
drewniany – dřewjany
drewno – dřewo; ~ na opał –
brynholc
droga – drůga, pd. cesta; ~
krzyżowa – stacyje
drogowskaz – wegwajzer
drób – gowjydź
dróżnik – banwerter
drugi – drugi
drut – drůt, drat (niem. Draht); ~
kolczasty – štacheldrat (niem.
Stacheldraht); ~ do robótek –
štryknadla (niem. Stricknadel),
robić na ~ach – štrykować
(niem. stricken); plůntać na
jegłach
drwal – śyngoř
drzazga – dřizga (czes. třiska)
drzeć – targać
drzewo – gauyńź, strům (czes.
strom)
drzwi – dźwjyře
drzwiczki – dźwjyrka

dużo – moc, mocka, śyua
duży – wieli, srogi
dworzec – banhof (niem. Bahnhof)
dyfteryt – brojny, difteritus
dynia (Cucurbita maxima) – bańa,
korbol
dyszel – oje
dywan – tepich
dwa – dwa
dwadzieście – dwadźiśća
dwanaście – dwanośće
dwieście – dwjesta
dzbanek – zbůnek
dziadek – ůpa, stařik
działka – 1. ogródek działkowy –
zygrůdek; 2. ~ budowlana -
bauplac
dziecko – bajtel (schles. Buttel);
nieślubne ~ – bynkart (niem.
Bankert)
dziedziczyć – erbować
dzielić – 1. na części – tajlować; 2.
na kawałki – štiklować
dzierlatka – śwjyrgoúuška
dzierżawa – harynda
dzierżawca – haryńdźoř (dawn.
zwykle karczmarz)
dzierżawić – haryndować,
pachtować
dziewczyna – dźoucha; frela
(niem. Fräulein)
dziewczynka – dźouška; frelka
dziewiąty – dźewjůnty
dziewięć – dźewjyńć
dziewięćdziesiąt
dźewjyńćdźeśůnt
dziewięćset – dźewjyńćset
dziewiętnaście – dźewjytnośće
dzieża – bajta
dzik|i – dźiwoki; ~a świnia –
dźiwoko świńa
dziwaczny – mašketny
dziwak – cudok
9
dziwić się – dźiwować śe
dzwon – zwůn, gloka
dzwonek – zwůnek
dzwonić – zwůńić; glinglać
E
elektryczność – elektryka
elektryk – elektrykoř
elementarz – elemyntoř, fibel
(niem. Fibel), ślabikoř (czes.
slabikář)
emalia – glyjta
emerytura – pynzyjo
Ewangelia – Wańelijo
ewangelicki – wańelicki
ewangelik – wańelik
F
fachowiec – fachmůn (niem.
Fachmann), macher
fajka – fajfka (niem. Pfeife)
fala (ułożona z włosów) – wela
falbana, falbanka – krauzka
falbaniasty – krauzkowany
farbować – farbić
fartuch – fortuch (niem. Vortuch),
zopaska; ~ roboczy – kitel
(niem. Kittel); ~ zapinany -
mantelšyrca
fasola (Phaseolus sativus) – fazol,
fanzole, ~ jasiek (Phaseolus
– sativus var. maxima) – baroš,
bakus, ~ szparagowa – šnitbůny
fermentować – gerować (niem.
gären)
fig|iel – špas; ~le – buozny
figlarz – buozyn, kocynder,
špasowńik, wicman, wigyjc
figlować – buoznować, špasować
fioletowy – lilowy
firana – gardina (niem. Gardine)
 10

firanka – gardinka garnek – gornek; ~ kamionkowy –

flaga – fana (niem. Fahne) bůnclok (←niem.
flanela – futerbach (niem. Futter + Buzlau=Bolesławiec)
Barchent) garnitur (ubranie męskie) – ancug
flanelowy – futerbachowy (zob. (niem. Anzug)
flanela) gatunek (towaru) – zorta
flegmatyk – on jest ~iem – uůn gazeta – cajtůng (niem. Zeitung)
mo ruua gąbka – šwam (niem. Schwamm)
flejtuch – ćarach, pultok gąsienica – gůńśůna
flet – flyjta gdyby – keby
flisak – matačkoř gdzie – kaj
fotel – zesel gdzieś – kajś
fotelik – zeslik gimnastyka – turnowańy
fotografia – zdjyńćy, aufnama, gimnastykować się – turnować śe
bild gimnazjum – gymnazjům,
fotografować – kńipsować gymnazyjo; pd. gimpel (niem.
fryzjer – golač, balbjyř Gimpel)
futerał – futrol głębia – guymbočyna
futro – pelc głodny – być ~m – mjeć guůd
futryna – futřina głosować (w wyborach) –
abštimować, welować
G głowa – gowa, ueb
głód – guůd
gablota (szafa na okazy) – głupek – guptaś, gupjelok, guptok
šaukastla głupi – gupi
gaduła – beblok, bebua gnać – žynůńć
gajowy – gojny gnać (szybko biegać) – gzuć
galareta – galert gniewa|ć – goršyć; ~ć się – goršyć
galop – kalup; ~em – kalupym śe; nie ~j się – ńy gůrš śe
gałązka – astka golonka – ajsbajn
gałąź – ast, asta (niem. Ast) gołąb – ~ pocztowy – briftauba,
gap (ktoś, kto się gapi) – pd. blyšč briwa
(również: duże wytrzeszczone gont – šyńdźou
oko) gorąco – gorko
gapa – mamlas gorący – gorki; hajs
gapić się – gawčyć śe gorączka – fiber
garb – pukel (niem. Buckel); mały gospodarstwo – statek; duże ~ –
~ – puklik bamberstwo
garbaty – puklaty, zob. garb gospodarz (rolnik) – gospodoř;
garbus – puklocz, zob. garb bogaty ~ – siodłok, bamber,
garncarz – skorupjoř, bůncloř bauer
gospodyni – ~ w dużym
gospodarstwie – bamberka
 11

gotować – wařić grzęda (w kurniku) – zicštanga

gotowany – wařůny (niem. Sitzstange)
gotowe (adv.) – fertig (niem. grzywa, grzywka – myjna (niem.
fertig) Mähne)
gotów, gotowy – fertig; powiedz, gryzmolić – kryklać (←niem.
jak będziesz ~ – powjydz, jak kritzeln a. krakelig)
bydźeš fertig gulgotać – gurglować (niem.
goździk (Dianthus) – nelka; ~ gurgeln)
brodaty – štajnelka guma – gůmin; (dziura w dętce) –
góra (górna część) – wjyrch; na pana
górze – na wjyrchu gumowy – gůminowy
górnik – bergmůn (niem. guz – buúa (niem. Beule), bańa,
Bergmann), grubjoř (zob. ojla (zob. sowa)
kopalnia), hawjyř (czes. havíř z guzdrać się – smolić śe
śr. wys. niem. hawer) guziczek – kneflik
grabarz – kopidůu guzik – knefel, l.mn. knefle
gramolić się – gramuzdlać śe Gwiazdka – Dźećůntko
grasować – hauzyrować
grat – klamor H
gratulować – winšować
groch – ~ jadalny (Pisum sativum) haftować – štikować
– erps, groch haftowany – štikowany
groszek – ~ pachnący (Lathyrus halka – hinderok
odoratus) – wůńůncy groch hałas – butel, larmo
grubas – pd. bachroč (←niem. hałasować – bańtować, bańtůřić,
Bache) butlować, larmować,
grubaska – pd. bachńica (←niem. růmplować, zubrować
Bache) hałda – houda (niem. Halde)
gruby – ruby, pd. hruby; spaśny hamować (się) – brymzować (śe)
grudzień – decymber, grudźyń hamulcowy – brymzer
gruszka – byrna (niem. Birne) hamulec – brymza
gruźlica – tubera harmonia (ład) – ajnštimůng
gruźlik – tuberok haust – šluk (niem. Schluck)
grymas – afa (zob. małpa), macha; herbata – tyj (niem. Tee)
robić ~y – střylać afy, ćepać hodować – chować
machy homoseksualista – pd. buzerant
grysik – gris (niem. Grieß) hrabia – grof (niem. Graf)
grzebać się (z czymś, robić coś hrabina – grofka (zob. hrabia)
powoli) – gracać śe hrabiowski – grofski
grzechotać – ščyrkać hulajnoga – roler
grzechotka (zabawka dla huragan – štůrm
niemowlaka) – ščyrkůwka
 12

I K
igła – jegua kaczeniec (Caltha)– buterbluma,
ignorant – liderok uotoš
ile – wjela; ~ masz lat? – wjela kaczka – yntka (niem. Ente)
moš lot? jaki žeś je stary? kafla – kachla
imadło – šraubštok kaflowy – kachlowy; piec ~ –
imbir – zozwůr kachlok
imię – mjano, mjůno kaganiec (dla psa) – malkorb
Indianin – Indjaner (niem. Maulkorb)
introligator – buchbinder kalafior (Brassica botrytis) –
introligatorstwo – blumkůl (niem. Blumenkohl)
buchbinderstwo kalarepa (Brassica napus) –
irytować się – aufryjgować śe ůberiba, kuloryba
kaleka – kripel
J kalesony – spodnioki, ůnterhůuzy
kalkomania – abcybilder
jabłoń – puůnka kaloryfer – hajcůng
jagoda – 1. czarna ~ – blaubera kamieniołom – štajnbruch
jajecznica – smažůnka, pd. kamizelka – westa
waječńica kanapa – šeslůng
jajo, jajko – jajco, pd. wajco; ~ kant (spodni) – bigylfalta,
sadzone – zecaj (niem. Setzei) bigylkant
jama – dukla kapelusz – hut, pd. kuobuk;
jaskier (Ranunculus) – boliúočko pilśniowy ~ – pilc’hut; słomiany
jaskółka – šwalba ~ – štrůhauba
jasny (o kolorze) – śwjatuy kapiszon – placpatrůn
jeden – jedyn kaprysić – mekrować
jedenastka – jedynostka kapusta – kapusta, pd. źelina, źeli,
jedenaście – jedynośće zeli; ~ czerwona (Brassica
jednak – atoli oleracea var. rubra) – modro
jednogłoś|nie, ~ny – ajnštimig kapusta, blaukraut; ~ włoska
jednooki – ajnauga, ajnůuglajn (Brassica sabauda) – welškraut
jedwab – jedbow kara – štrofa
jedzenie – joduo karabin – gwer, gywer, gywera
jelito – střewo; bachoro (niem. (niem. Gewehr); ~ maszynowy –
Bache), pl. bachory mašingywer (niem.
jesień – podźim Maschinengewehr)
jeśli – eli karawan – lajhynwagyn
jeż – igel (niem. Igel) karczek (koszuli, bluzki) – zatel,
język (mowa) – godka zatlik
judasz ( w drzwiach) – kuklok karma (dla zwierząt) – futer (żart.
również: jedzenie)

karmić (zwierzęta domowe) –
futrować, uodbywać
karnawał – pd. bakus, bakusy
karnisz – gardinštanga (niem.
Gardinenstange)
karo (kolor w kartach) – šel
karoseria – šupa
kartkować – bletrować
karuzela – karasol, růmel; ~ z
łańcuchami – kećok (zob.
łańcuch)
karzeł – cwerg (niem. Zwerg),
często oznacza też karłowate
odmiany zwierząt hodowlanych
kaszanka – krupńok
kaszel – kucańy, křipota
kaszleć – kucać, chyrlać
katar – ryma, ńyžyt
kataryniarz – lajermůn
katarynka – lajera, lajerkastla
katechizm – katyjmus
kawa – kafyj, kawa; ~ ziarnista –
bůnkafyj, bůnkawa; ~ zbożowa
– malckafyj, malckawa
kawalerka – ajncla
kawałek – kůnsek; štikel; ~ tortu –
tortynštikel
kazanie – egzorta, kozańy
kąpielówki – batki, badyhůuzy
kąt (w pokoju) – eka
kiełbasa – wušt
kiedy – kej, kedy; ~ indziej –
kejnedy
kiepski – ńycherski
kier (kolor w kartach) – herc
kierat – gypel (niem. Göpel)
kierownica – ~ roweru – linštanga
(niem. Lenkstange);
samochodu – linkera (← niem.
Lenker)
kierunkowskaz (samochodowy) –
blinker; włączać ~ – blinkować;
włączyć ~ – blinknůńć
13
kieszeń – kabza, kapsa; dyzbok
(niem. Diebsack)
kieszonkowe – tašyngeld (niem.
Taschengeld)
kij – mylok
kilka – pora
klamra – šnala, kopla
klapek – klaperlać
kląć – felůńić, pjerůńić,
pjerůnować, ferfluchtować
klęknąć – kniksnůńć
klimakterium – weksle
klus|ka – klůska, klyjza; lane ~ki –
ajnlauf; kładzione ~ki – śliški
kłamać – cyganić, kmińić
kłamca – cygůn
kłamstwo – cygaństwo
kłaść się – lygać
kłócić się – wadźić śe
kłuć – žgać, žduchać, dźubać
kłusownik – rabśik
kobieta – kobjyta, baba; peior.
babsko
koc – deka (niem. Decke)
kocha|ć – přoć; mieć rod/rada; ona
go ~ – uůna mu přaje, uůna mo
go rada
kolacj|a – wječeřo; jeść ~ę –
wječeřać
koleina – kolyj
kogut – kokot
kokard|ka – maška; zawiązywać
na ~kę – wjůnzać na maška
kolanówka – kńištrymfa
kolczyk – uryngel, uryngla
kolec – štachel
kolega – kamrat
~ kolegować się – kamraćić śe
kolej – 1. ~ żelazna – bana (niem.
Bahn), ajzynbana; 2. przyszła na
niego ~ – uůn přišou dran
kolejarz – bańoř, zob. kolej, pd.
ajzynbaner (niem. Eisenbahner)

kolejka (w sklepie, poczekalni
itp.) – raja (niem. Reihe)
koleżanka – kamratka
koleżestwo – kamrajstwo
kolor – farba (niem. Farbe)
kolorowy - bůnty
kołdra – štepdeka (niem.
Steppdecke)
kołnierz – kragel, lymjec,
šlawikjyr
kołnierzyk – kraglik
kołowrót – obartel
kołysać – kolybać
kołyska – kolybka
komar – kopruch
kombinator – machlyř, wichlyř
kombinować – štaunować
komórka (małe pomieszczenie) –
kamerlik
kompotiera – asyjetka
kompromitacja – blama
kompromitować (się)
blamjyrować (śe), blamować
(śe); buoźńić śe
konduktor – šafner
konewka – giskana
koniec – kůńec, uostatek; šlus; w
końcu – yntlich
kontakt (gniazdko elektryczne) –
štekdůuza
kofesjonał – spowjedńica,
suchatelńica
koniczyna – kraśikůń, rośikůń
konopie – hamf, hanf (niem. Hanf)
kopać (nogą) – świtać
kopalnia – gruba (niem. Grube),
hawjyrńa (zob. górnik), gůry
kopnąć – świtnůńć
koralik – poćorek
korb|a – kurbla; kręcić ~ą –
kurblować
14
korek (do butelki) – frůp (słowem
tym żartobliwie określa się też
małe dziecko); špůnt
korkować – frůpować, špůntować
koronka – špicka
korytarz – flur
kostium – kostim; ~ kąpielowy –
badykostim
kostka – 1. ~ do gry – kobel; grać
w kości – grać w koble; 2. ~
rosołowa – magiwyrfel
kostnica – tůutynhala (niem.
Totenhalle), marowńo
koszary – kasarńo
koszula – hymda; ~ nocna –
nachthymda
kowadło – ambos
koza – ciga (niem. Ziege), koza
kozłek – ~ lekarski (Valeriana
officinalis) – baldrjan (niem.
Baldrian)
– kożuch (futrzany płaszcz) –
pelcůwka, pelcmantel
kpić (z kogoś) – robić (kogo) za
buozna
kra – ajsšola
krajobraz – landšaft
kram – štand
krawat – binder (niem. Binder),
šlips, pd. bindla (niem. Binder)
krawędź – rant (niem. Rand), kroj
krawężnik – borštajn (niem.
Bordstein)
kredens – byfyj, šybůnek
kredka - bůntštyft
kredyt (zwłaszcza w sklepie) –
borg, půmp, pd. gebyno (niem.
geben); dawać na ~ – dować na
borg, na půmp, borgować;
kupno na ~ – abcalůnek
kreska – piska
kręgosłup – křiž, křiže
krętacz – machlyř, wichlyř
 15
krochmal – škrůbek
krochmalić – škrůbić
kroić – kroć
kromka (chleba) – šnita, partyka
kropla – kropka
krosta – aušlag
królik – krůlik, mycok
krwotok – blutšturc, blutůng
krzak – křok, kjeř, břost
krzątać się – uwijać śe
krzątanina – uwijočka
krzesło – stouek
krzesełko (niskie, bez oparcia) –
ryčka (schles. Ritsche)
krzyż – křiž; ~ przydrożny –
božomynka
krzyżować (dwie rasy) –
krojcować
krzyżówka (dwóch ras) – krojcok
księżyc – mjeśůnček
kształcić (się) – bildować (śe)
którędy – keryndy
który – kery
kubek – šolka
kubeł (na śmieci) – ašynkibel
kucać (siedzieć w kucki) –
čympjeć
kufel – krygel
kukieł|ka – kasper; teatrzyk
~kowy – kaspertyjater
kukułka – kukůwka
kukurydza – majs, kukuřica
kula – beruo; chodzić o ~ch –
łaźić pod beruůma
kulisty – kolity, uobuůnčasty
kurek (kran) – kokotek
kurzawa – wija (również:
awantura)
kwadrans – štwierć godźiny
kwartał (trzy miesiące) – štwjerć
roku
kwiat, kwiat|ek – kwjotek, bluma;
~ doniczkowy – blatflanca
kwiecień – apryl, kwjećyń
kwietnik – blumštynder,
blumkripa
L
lak (do pieczętowania) – ziglak
(niem. Siegellak)
lakier – lak (niem. Lak)
lakierek – lakšuúa (niem.
Lakschuhe)
lakierować – lakować
lamówka – borta (niem. Borte)
lampas – biza (niem. Biese)
lamperia – zokel (niem. Sockel),
yjlzokel (niem. Ölsockel)
landrynka – šklok
lanie (bicie) – lyjty, šmary; spuścić
~ – spuśćić lyjty, spuśćić šmary,
stuc, sprać; dostać ~ – dostać
lyjty, dostać šmary, nachytać
laska – kryka
latać – 1. o ptakach – furgać; 2. o
owadach, nietoperzach,
samolotach – lotać
latarka (kieszonkowa) – tašlampa,
tašynlampa
latawiec – drach (przen. psotne
dziecko a. łobuz, urwis)
laur (Laurus nobilis) – bobek
laurowy – bobkowy; listek ~ –
listek bobkowy
ledwo – růnč
legenda – powjarka
lejce – uopraty, lyjce
lejek – trichter (niem. Trichter)
lekceważyć – smolić
lenić się – bizygůńić śe
leniwy – zgńyuy
leń – zgńyuek, bizygůn, leber
leszczyna – lyska
leśniczówka – fyštrowńo
leśniczy – fyšter (niem. Förster)

letni (na lato) – latowy
lewatywa – klistyra
lew|y – lewy; ~a strona np.
odzieży, materiału – rymby;
włożyć na ~ą stronę – uoblyc na
rymby
leżak – ligynštul, ligynštula (niem.
Liegenstuhl)
licytacja – aukcyjo
licytować – fantować
liczyć – rachować
linia - ~ kolejowa – banštreka
linieć – lyńić śe
lipiec – juli, lipjec
list – listek, brif
listonosz – briftryjger
listopad – nowymber, listopad
listwa – lajsta; ~ przypodłogowa –
fuslajsta
litera – buchštaba
lizus – utřidupski, přichlastek,
přichlybek
lodownia (dawniej: piwnica do
przechowywania lodu)
ajskeler
lodówka – ajsšrank
lokówka – brynšera, dawn. tolšera
lont – cyndel
lśnić – mjechtać śe
lub – abo, pd. lebo
lubczyk – magiflanca
lubić – přoć
luneta – uoptikruúa
lusterko – zdřadeuko
lustro – zdřaduo
lutować – lyjtować
lutownica – lyjtkolba
luty – fybruar, luty
lwia paszcza (Antirrhinum majus)
– lywynmaul (niem.
Löwenmaul)
lżej – lecy
lżejszy – lekšy
16
Ł
łachmaniarz – uobřympou
ładnie – fajńe
ładny – šwarny, fajny
ładować – folować
ładownica – patrůntaša
łakocie – maškety
łańcuch – keta, lyńcuch
łapać – chytać
łaskotać – kilać
łasuch – mašketńik
łazienka – badyzimer
łazienny – badymajster
łaźnia – badyhaus
łączyć – kuplować
łodyga – štyngel
łom – brecha, brechštanga
łubin (Lupinus annus) – lipina
łuczywo – šlajsa
łupież – šupy
łydka – ikro, op. wada
łysina – glaca, żart. bauplac
– łysy – adj. glacaty, subst. Glacok,
glacůń
łyżka – ~ do butów – šuúancyjer
łyżwy – šlynzuchy
łza – lza, puačka
M
machać – uośywać
machnąć – uośoć, uośywnůńć
maciejka (Mathiola bicornis) –
maćejůnka
magiel – mangla
maj – maj
majaczyć – bamůńćić
majątek (włości) – dźydźina
majsterkować – bajstlować
majsterkowicz – bajstlyř
mak (Papaver officinalis) – můn
 17

makaron – nudle (niem. Nudeln); mięsień – muskel

zupa z ~em – nudelzupa
malarz – malyř
malować (np. ściany)
štrajchować
małpa – afa, maúupa, maupica
maminsynek – mamincycek
mandat – štrofa
mankament – feler
mankiet (u koszuli) – tacla, štulpa
marchew (Daucus carota) –
markew
marnieć – lichnieć
marny – lichy
martw|ić się (czymś) – tropić śe
(čym); starać śe (nad čym, uo
co); nie ~ się – ńy trop śe, ńy
starej śe, smůl to
marynarka (część męskiego
garnituru) – šaket
marzec – merc, mařec
maska – larwa
maszyna – maszyna; ~ parowa –
damfmašyna
maślanka – maślůnka, pd. cmer
(śr. wys. niem. smër)
materiał – štof
matka – matka, muter; ~ chrzestna
– potka, chmotra
mątewka – fyrlok, kfyrlok,
fyrločka (niem. Quirl)
mecz – špil
melancholia – mankulijo
melodia – nuta
melonik – štajfńok, pd. bocek
metr – meter; ~ krawiecki –
myjtermas
mętny – kalny
miech (kowalski) – blazybalk
miejsce – plac, štela
mieszanina – mišůng
mieszkać – pomjyškiwać
mieszkanie – pomjyškańy
mięso – mjynso; ~ armatnie -
kanůnynfuter
– migdał – mandel
migdałek – mandla
mina – maska, macha, afa
minion|y – uůński; w ~ym roku –
uůńskigo roku, uůński rok
ministrant – kapistrant
miotła – mjetua
mirt – merta
młodzieniec – karlus
mniej – myńi
mniejszy – myńšy
mocny – tyngi
moczyć (się) – toplać (śe)
modlić się – řykać; batać
modlitewnik – kancynou
modlitwa – poćyř
modrzew – břim
mokradł|o – bařina (czes. bařina);
~a – bařiny, bařouy, bařiska
morela – aprikůuza
mosiądz – mesing
mosiężny – mesingowy
motyl – šmaterlok
mow|a – godka, řeč; nie ma ~y –
ńyma řečy
mozolny – pracny
może – možno; być ~ – a ba
mówić – godać, prawić, řůńdźić; ~
bez ładu i składu – beblać; ~
byle co – uosprawiać (godać)
pjerdouy, pjerdolić; ~ od rzeczy
– bamůńćić
mrówka – amajz (niem. Ameise);
mrowjec
mściwy – zymstliwy
mundur – ~ wojskowy –
wafynrok; ~ górniczy –
bergmůńok (zob. górnik),
biberštola
murarz – muloř
 18

muszka (element męskiej napalić (w piecu) – nahajcować

garderoby) – fliga (zob. palić 1.)
musztarda – zymft (niem. Senf); napar – aufgus
moštrich, pd. muštrik (niem. naparstek – fingerhut
Mostrich) napchać – naćiś
musztra – eksecyrka napełniać – folować; ~
myszołów – busart nadzieniem – filować
napisać – naškryflać, šrajbnůńć
N napiwek – tringeld (niem.
Trinkgeld)
nabałaganić – nagaruśić naprawdę – naprowda, richtig
nabierać (zwodzić, oszukiwać) – naprawiać – bajstlować
uošydzać naraz – wsch. uoroz, wroz,
nabrać – 1. (zwieść, oszukać) – narozki, zach. razym
uošydźić; 2. ~ sił – spragdać śe narośl – buúa, pd. bula (niem.
nabój – patrůna Beule)
nachalny – uochlany narozrabiać – nawyrobjać
nadawać się (do czegoś) – narożnik (np. domu) – winkel
ajgnować śe, bewerować śe, narwać – natargać
zdować śe narzeczona – lipsta
nadawca – abzynder narzeczony – šac
nadążać – postykać narzekać – škamrać, wajać,
nadążyć – postyknůńć jamrać (niem. jammern)
nadzienie – filůng narzucać – naćepować
nadzorca – aufzyjer narzucić – naćepnůńć
nagana – auspuc narzuta (na łóżko) – betdeka
nagi – sagi nastarczyć – nastyknůńć
nagietek (Calendula officinalis) – nastrój – launa; być w dobrym
hanysek nastroju – mjeć dobro launa
nagle – wsch. uoroz, wroz, nasturcja (Tropeolum majus) –
narozki, zach. razym kapucynka
nagus – sagoč nasyp – bešůng
najpierw – nojsůmpřůd, přůdźi nasypać – nasuć
naleśnik – ajerkuch, pd. amolet, natrętny – doćyrny
amoleta naturalnie – toć
nałapać – nachytać nauczyciel – rechtůr, školny; ~ w
namawiać (kogoś do czegoś) – szkole średniej – belfer (niem.
bańtůřać, chusować Belferer a. jid. Bahelfer)
namawiać się – smowjać śe nauczycielka – rechtůrka, školno
namiot – celt, celta (niem. Zelt) naumyślnie – naschwol (czes.
namówić się – smůwić śe naschval)
naostrzyć – nabruśić nawet – ańi
nawlekać (nitkę) – ajnfyjdlować
 19

nawrzucać – nawćepować nog|a – noga; żart. šuapa, gyra;

nawymyślać (komuś) – nazdać, krzywe ~i – ůuy, ůubajny
nawćepować (kůmu), spřezywać nogawka – nogawica
(kogo) nożyce - ~ do blachy – blechšera,
naznaczyć – nacechować blechšery
nazwać – zmjanować
nazywać – mjanować O
nic – ńic; pśinco; niczego nie
dostaniesz – pśinco dostańeš obcas – abzac, krůmflek
niebieski – modry, blau obcęgi – bajscanga, bajscangi
nieboraczek – boroček obcokrajowiec – auslynder
nieboraczka – boroka, boročka obejrzeć – uobezdřić
nieborak – borok obiad – uobjod; jeść ~ –
niechętnie – ńyrod uobjadować
niechętny – ńyrod obibok – buks
niedołęga – klipa obiecanka – uobjecka
niedopałek – štůmel, kipa obiecywać – uobjatować
niedziela – ńydźela obierki – uoškrabiny
niekiedy – ńykej obojętnie – egal
niektóry – půńykery obok – kole, wele
nieładnie – ńyfajńe obracać (się) – zwyrtać (śe)
nieładny – ńyfajny obraz – bild
nieporadny – zawalaty obrączka – ring
nieporządek – bajzel (austr. obrotny – zwyrtny
Beisel), garus, krům, ůmbau obroża – halsband, pd. holšpant
nieposłuszny – ńyusuchliwy (niem. Halsband)
niepoważny – buozyński obrócić (się) – zwyrtnůńć śe
nieprzytomny – bezpřitůmny obrus – tištuch (niem. Tischtuch)
nietoperz – gacopjyř, lacopjyř, obrzydliwiec – yjkel, uoškliwjec
mjyntopyř; flyjdermaus obrzydliwy – uoškliwy
nieudany – ńyzdařůny, obsługiwać – bedynować; osoba
ńywydařůny obsługująca – bedyner,
niewiele – mauowjela bedynerka
niezapominajka (Myosotis) – obślinić – uobmamlać
žabiúočka obślizły – maźglaty
niezdara – špotlok obtoczyć – uobkulać
niezdarny – špotlawy ochlapać – uopyrskać
nigdzie – ńikaj ochota – škrabka
nikt – žodyn oczerniać – šeredźić
niż (przy porównaniach) – ańiželi oczernić – uošeredźić
nocnik – topek, nachtop (niem. odkorkować – uodfrůpować,
Nachttopf) uodšpůntować
odmawiać – abšlagować

odmowa – abšlag
odmówić (zrezygnować
zamówienia) – uodkozać
odpadek – abfal, śćepka
odpocząć – dychnůńć (se)
odpoczywać – dychać
odpowiadać – uodpowjadać,
antwortować
odpowiedzieć – uodpedźeć,
antwortnůńć
odprawa (odejście ze służby, z
pracy) – abšic
odrzucać – uodćepować
odrzucić – uodćepnůńć
odsunąć się – půnknůńć śe
odsypać – uodsuć
odświętny – godny
odwaga – uopowoga
odważnik – gywicht, gywichta
(niem. Gewicht)
odważyć się – powožyć śe,
uopowožyć śe
odwrotnie – na uopach
odwrotny – uopačny
odwrót – na ~ – na uodwyrtka
odziedziczyć – erbnůńć
odziewać – šaćić
ogier – hynkšt, pd. hyńšt (niem.
Hengst)
oglądać – uobźyrać
ogłoszenie – anůnsa
ognisko – blandera, brandůwa,
flamera, fojera, fojerka
ogonek (jabłka) – štyngel
ogromny – wjelkucny
ogród – zygroda
ogródek – zygrůdka
ojciec – uojćec, fater, pd. foter
(niem. Vater); ~ chrzestny –
potek, chmotr
okaza|ć się – pokozac śe; ~ło się –
pokozauo śe
okazja – přiležytość
20
okaz|ywać się – pokozować śe
z okno – uokno, fynster (niem.
Fenster); ~ wystawowe –
šaufynster (niem. Schaufenster)
około – ůngyfer
okrasa – uůmasta
okrągły – uokrůnguy, kulaty
okropnie – uokropičńe
okropność – sumeryjo
okropny – uokropičny
okularnik – subst. brylok, adj.
brylaty (zob. okulary)
okulary – bryle (niem. Brille), ~
przeciwsłoneczne – zůnbryle
(niem. Sonnenbrille); końskie ~
(klapy przy uździe) – šojklapy,
augynklapy
ołówek – blajštift (niem. Bleistift),
żart. kryklok, zob. gryzmolić; ~
ciesielski – blajwas (niem.
Bleiweiß)
ondulacja – trwała ~ – dauerwele
onegdaj – rozčasu
oni – uůńi; mówić „per oni” –
godać za troje, trojać
onuca – fuzlapa
opalać się – alać śe
opiekun – patrůn
opiekunka (do dzieci) –
kindermyjdla
opin|ia – nůmer; mieć dobrą ~ię –
mjeć dobry nůmer
opłacać się – werćić śe
opowiadać – uosprawjać, berać; ~
bajki – bojać
opowiadanie – uosprowka
opóźnić – uńyskořić
oprowadzać – uobwodźić
oprócz – krům, okrům
oprzytomnieć – spamjyntać śe
organista – uorgańista, żart.
božyduda
orientować się – mjarkować śe
 21

osiem – uoźym paczuszka – pakslik

osiemdziesiąt – uoźymdźeśůnt padlina – zdechlina
osiemnaście – uoźymnośće pagon – aksyklapa
osiemset – uoźymset palacz – 1. ~ w piecach – hajcer
osioł – yjzel (niem. Esel) (niem. Heizer); 2. ~ tytoniu –
oskarżać – ancajgować kuřok
ostrogi – šporńe palić – 1. ~ w piecu – hajcować
ostrożnie – uopaterńy, bedliwjy (niem. heizen), zach. topić; 2. ~
ostrożny – uopaterny, bedliwy tytoń – kuřić
ostrzyć – bruśić palto – ibercyjer (niem.
oszczędny – šporobliwy Überzieher)
(względem pieniędzy); pałąk – uobuůnk
šanobliwy (względem rzeczy) pałka – knypel; gumowa ~ –
oszczędzać – šporować (niem. gůmiknypel
sparen) pamięć – pamjyńć; na ~ –
oszkalować – uošeredźić naspamjyńć
oszołomiony – bamůntny panna – frela; ~ z dzieckiem –
oszukać – uošydźić zowitka
oszukiwać – uošydzać pantofel – lać, papuć
oścież – na ~ – do kořůnd, do mola papier – papjůr; ~ toaletowy –
oślepiać (światłem) – blindować šajspapjůr; ~ ścierny –
(niem. blenden) glaspapjůr, pucpapjůr
otoczak – kiźlik (zob. żwir) papieros – cygareta (niem.
otwar|ty (teren) – frajny; ~cie – Zigarette)
ofyn, powiedziałem mu to ~cie parapet – fynsterbret
– pedźou’ch mu to ofyn parasol – paryzol; širm, rygynširm
otwieracz – efner; ~ do konserw – parcela (działka budowlana) –
biksynefner bauplac
otworzyć – uodewřić parę – pora
owdowieć – uogdowjeć parobek – uotrok
owoc – uowoc; niedojrzały ~ – parowiec, parostatek – damfer
gůgůua parówka – uoplerek, knobloška
ożenek – žyńočka partacz – babrok, pyprok
partaczyć – babrać, pyprać
Ó pas, pasek – gurt
pasza – futer (niem. Futter)
ósmy – uůsmy patrzeć – bačyć; dźiwać sie (czes.
dívat se)
październik – oktůber, paźdźerńik
P pączek – krepel
pchać – ćiś; ~ się – ćiś śe, ryć śe
pacha – paža (czes. paže) pchła – buecha, skočka
pachnieć – wůńać pedał (cz. roweru) – pyndala
paczka – paket
 22

pedałować (kręcić pedałami) – pięćdziesiąt – pjyńdźeśůnt

pyndalować pięćset – pjyńćset
pełno – fol, pouno piękny – pjykny, šumny
pełnoletni – majoryntny piętnaście – pjytnośće
perfum – parfin piętro – štok (niem. Stock)
perfumować – parfinować pigułka – pila
peron – banštajg pijak – brynol, uožyrok
pestka – kostka pijany – uožarty, naprany, blau
petycj|a – antrag; składać ~ę – pijawka – blutigel
antragować pik (kolor w kartach) – grin
pęcherz (po oparzeniu) – blaza, pilnik – fajla
waserblaza pilnować – achtować, wachować
pęczek – kičouka pilotka (rodzaj skórzanej czapki) –
pękać – pukać autokapa
pękaty – bańaty, bańasty, bachraty piła, piłka (do cięcia) – ~ do
(czes. bachratý) metalu – ajzynzyjga; ~ płatnica
pęknąć – puknůńć – fukšwanc; ~ tarczowa –
pęto (kiełbasy) – kranc (wuštu) krajzyjga
piana – buřiny, šuminy piłeczka – balik, zob. piłka
pianino – klawjyr piłka – bal (niem. Ball); ~ nożna –
piaskownia – zandgruba fusbal (niem. Fußball); ~ ręczna
piaskownica – zandkastla – handbal (niem. Handball)
piątek – pjůntek pinezka – cwek
piąty – pjůnty pion (murarski) – zynklod
piechota (formacja wojskowa) – piorun – blic; pjerůn
infanteryjo piorunochron – blicablajter (niem.
pieczarka – šampańok Blitzablajter)
piekarnia – bakštuba piosenka – śpjywka
piekarnik – bratruúa pióro – fyjder
pielęgnować – uopatrować pióropusz – fyjderpuš
pielgrzym – půntńik piórnik – fyjderbiksa (niem.
pielgrzymka – půńć Federbüchse), fyjderkastla
pielgrzymować – půntować (niem. Federkasten)
pieprz – kořyńy pisać – škryflać
pierś (kobieca) – cycek (niem. pisanka – krošůnka
Zitze) piwo – bjyr, piwo
pierścionek – pjestřůnek piżmak – bizamrat, bizamrata
pieszo – pjechty; żart. fusbanům, plac – plac; ~ budowy – bauhof,
šuapcugym bauštela
pieszy – piechćoř plama – flek (niem. Fleck)
pietruszka (Petroselinum sativum) plamić – flekować
– petersyla plast|er – 1. materiał opatrunkowy
pięć – pjyńć – floster (niem. Pflaster); zaklej
 23

mi to ~rem – zaflostruj mi to; 2. podanie – 1. (prośba, wniosek) –

~ pszczeli – waba antrag; składać ~ – antragować;
plątać (się) – motlać (śe) 2. (legenda) – powjarka
plebiscyt – abštimůng podbiał – mojik, huflatich
plecak – rugzak (niem. Rucksack) podbrzusze – ůnterlajb
pliszka (Motacilla alba) – poddasze – gibel
třyńśikitka podeszwa (buta) – zola
plotkarka – klyta, klachula podkład (kolejowy) – šwela
plotkarz – klachoč podlizywać się – přichlybjać śe
plotki – klachy, klyty, pjerdouy podłoga – dylůwka, dyliny
plotkować – klachać podobny (do kogoś) – podany (na
pluskwa – wancka (niem. Wanze), kogo); stać się ~m – podać śe
puoščyca podołek – klin
płakać – bečeć, ślimtać podpierać – štrabować
płaski – plaskaty podpora – štraba
płaszcz – mantel (niem. Mantel); ~ podróż – rajza (niem. Reise)
kąpielowy – badymantel (niem. podrzeć – potargać
Bademantel); ~ z kapturem – podrzucać – podćepować
kapudrok podrzucić – podćepnůńć
płaszczyk – mantlik podrzutek – podćep (również
płatki – ~ owsiane – hawerfloki określenie niegrzecznego
(niem. Haferflocken) dziecka)
płomień – flama poduszka – zygůwek, zeguůwek
płyta – plata; ~ kuchenna – blacha podwiązki – štrůmbandy
(niem. Blech) podwieczorek – fysper, swačyna;
płytki – mjauki jeść ~ – swačyć
płytko – mjauko podwoda (zaprzęg konny) –
pobór (do wojska) – stowka, fošpan
wybjyrka, pd. asynt, podwójny – tuplowany
asyntyrůnek podwórze – dwůr, plac; idę na ~ –
pobrudzić (się) – zmaraśić (śe), ida na dwůr, na plac
ufifrać (śe) pogubić (się) – potraćić (śe)
pochlapać (się) – popyrskać (śe), poję|cie – anůng; nie mam ~cia –
pokidać (śe) ńy mům anůngu
pochodnia – fakel, fakla pd. fachla pokazywać się – pokozować śe
(niem. Fackel) pokład (kopaliny, rudy) – flyc
pociąg – cug (niem. Zug); ~ pokłócić się – powadźić śe; přijś
towarowy – giterok na křiwe pyski
pocierać – škyrtać pokost – fyrnajs
początek – anfang, počůntek pokój – izba, cymra (niem.
poczekać – počkać, dočkać Zimmer)
poczęstować (się) – poročyć (śe) pokropić – popyrskać
 24

pokrywa – dekel (niem. Deckel) poręcz – gelynder, pd. galandra

(również: głowa; uderzyło mu (niem. Geländer)
do głowy – pizuo mu na dekel) portfel – briftaša (niem.
policjant – blachoř Brieftasche)
policzyć – porachować portmonetka – portmanyj, bojtlik
polowanie – gůn (niem. Beutelein), geldtaša
połączyć – skuplować porzeczki – rybizle, jagůdki,
położyć się – legnůńć śe johanki
południe – pouedńe; w ~ – bez porzucać – poćepować
pouedńe porzucić – poćepnůńć
połysk – glanc; wyczyścić do ~u – posag – aufštojer (niem.
wypucować na glanc Aussteuer), auštatůnek; dać ~ –
pomarańcza – apluzina (niem. wywjanować
Apfelsine) posłuchać (okazać posłuszeństwo)
pomidor (Lycopersicon – usuchnůńć
esculentum) – tůmata posłuszny – usuchliwy
pomocnik – půmager, byglajter; posmarować – pomazać
dawn. ~ nauczyciela – adjuwant pospieszyć się – uwinůńć śe
pomodlić się – pořykać pospolity – ajnfachowy
pompa – plůmpa posprzątać – poskludzać,
pompon – bůmbel poschrůńać
pompować – plůmpować postanawiać sobie – uzdować se
pomylić się – chachnůńć śe, postanowić sobie – uzdać se
kiwnůńć śe, šajsnůńć śe poszczęścić się – podařić śe
pomysł – ajnfal poszwa –cycha, betbecug, betweša
ponad – přez pościel – bety
poniedziałek – pyńdźouek pośladek – půuřitek
popatrzeć – podźiwać śe (zob. poślizgnąć się – ujechać,
patrzeć); popatrz! – podźiwej śe! ukjouzdnůńć
popchnąć – štuchnůńć, tyrpnůńć pośmiewisko – wyśmjych
popielniczka – ašynbecher, potłuc – 1. ~ ziemniaki – požgać,
ašymbecher (niem. poštamfować; 2. ~ coś kruchego
Aschenbecher) – potřaskać
popielnik – ašynfal potrafić (coś zrobić) – poradźić
popiół – haśe; lotny ~ – fluga potwór – bestyjo, pd. howado
poplamić – poflekować poważać – achtować, mjeć w zocy
poplamiony – poflekowany (zob. poważanie – zoca; cieszyć się ~m
plama) – być w zocy
poprzek – w ~, na ~ – pospřyg powiadać – padać
popychać – štuchać, tyrpać powiedzieć – pedźeć
por (Alium porum) – galotki, powiat – krys
poryj, burel powiesić (się) – uobjeśić (śe)
porada – dorada powieść – růman
 25

powieść się – podařić śe proboszcz – faroř (niem. Pfarrer,

powietrze – luft czes. farář)
powiewać – flotrować proca – šlojder, gabla
powitanie (zwrot powitalny) – proces – terminy
witočka prochowiec – zůmermantel
powoli – pomaúu, poleku prohibicja – špera
powozić – furmůńić, kučerować prokurator – fiskou
powrót – z powrotem – nazod, propozycja – foršlag (niem.
curik Vorschlag)
poziomica – waserwoga (niem. proszek – pulwer; ~ do prania –
Wasserwaage) wašpulwer; ~ do pieczenia –
poziomka – podźimka bakpulwer
półbut – halbka, halbšuúa prowadzić – kludźić
półka (w szafie) – fach próchnieć – buleć, gramjeć
półprzytomny – bamůntny pryszcz – aušlag
później – ńyskoři; prędzej czy ~ – prysznic – brauza
gibći abo ńyskoři przebierać (się) – přeblykać (śe)
późno – ńyskoro; za ~ – za przebywać (przez dłuższy czas) –
ńyskoro wjekować
prababka – urůma, starečka przeciąg – cug
pradziadek – urůpa, starošek przeciągać się – štrekować śe
pragnienie – durst, pragńyńy przeciągnąć się – štreknůńć śe
pralka – wašmašyna przecież – přeca, dyć, a ~ – a
pralnia – waškuchnia, přeca, a dyć
růmpelkamera przedmiot (zwykle bliżej
prasa (urządzenie do prasowania, nieokreślony; to coś) – dings;
wyciskania itp.) – cwinga daj mi ten ~ (to coś) – dej mi tyn
prasować (żelazkiem) – biglować dings
(niem. bügeln) przedpokój – antryj
prawd|a – prowda; ~ę mówiąc – przedział (w wagonie) – kupyj
ajntlich przedziałek – šajtel
prawie – bezma przegapić – přepasować
prawoślaz – ~ lekarski (Althaea przejęzyczyć się – přemůwić śe
officinalis) – ajbiš (niem. przekonywać – přepjyrać
Eibisch) przekonać – přepřić
prąd – štrům przekop – špůng
prezent – gyšynk (niem. przeliczyć się – uošydźić śe
Geschenk) przełaj – na ~ – na šago, na
prędko – gibko, wartko, drab, přejmo
drabko przełącznik – šalter
prędzej – gibćij, warcyj przemądrzałek – klugšajser
probostwo – fara (niem. Pfarre, przemysł – industryjo
czes. fara)
 26

przepchnóńć – přećiś, przypominać sobie – spůminać se

přetyrpnůńć przypomnieć sobie – spůmńeć se
przeprowadzać się – překludzać przesunąć się – půnknůńć śe
śe przysypać – přisuć
przeprowadzić się – překludźić śe przeszkadza|ć (komuś) –
przeprowadzka – překludźiny, zawodzać (kůmu), šterować
překludzka (kogo); nie ~j mi – ńy šteruj mje
przepuklina – bruch (niem. przypilnować – zawachować
Bruch) przysłowie – powjadačka
przestać – ustoć przytakiwać (komuś) – śwjadčyć,
przestawać – ustować přichwolać (kůmu)
przestraszyć się – dostać stracha przytaszczyć – přitachać,
przeszkadzać – zawodzać přismyčyć
prześcieradło – puachta przywiązać – přišnalować
prześmiewca – bezperok pstry – bůnty, strokaty
przetarg – aukcyjo pszczelarz – pščyloř, bartńik,
przewietrzyć (się) – přeluftować bartodźyj
(śe), luftnůńć (śe) pszczoła – pščoua, bina
przewrócić (się) – uobalić (śe), ptyś (ciastko) – windbojtel
kipnůńć (śe) puch – kwap
przez – bez pudełko – šachtelka
przód – přodek; na przedzie – na pumeks – bimštajn
přodku punktak – dorn, kerner
przydawać się (do czegoś) – pusty – průžny
bewerować śe (do čego), puszka – biksa (niem. Büchse)
zdować śe (na co) puzon – trůmbůn
przygotować – narychtować, pyszałek – as, aśipyta,
našykować chwolipjynta (zob. chwalić się,
przygotowywać – rychtować, pysznić się), angyjber
šykować pysznić się – aśić śe, chwolić śe,
przykazać – naporůnčyć angyjbować
przykład – bajšpil, přikuad; na ~ ,
dla ~u – jakto, lo przikuadu R
przykrzyć się – břidnońć śe
przyjaciel – přoćel rabarbar (Barbarea sativa) –
przyjęcie – gośćina rabarber
przyjść – přijś; ~ do siebie – raczkować – bajukać,
spamjyntać śe, spragdać śe štramplować
przymiarka – anprůba, anpasůnek rada (porada) – dorada
przynosić – přikludzać; ~ korzyść radość – ućecha, frajda (niem.
– puůžyć Freude)
przypad|ek – cufal (niem. Zufall); ramiączko (przy odzieży) – aksel
~kiem – bez cufal (niem. Achsel)
 27

ratunek – retůng rozkazywać – ryskyrować

raz – roz; jeden ~ – jedyn roz rozłożysty – rozpařisty
rdza – rost (niem. Rost) rozmaity – rozstomajty, rostoličny
rdzewieć – rośćeć (niem. rosten) rozmaryn – rozmaryjůn
recepta (lekarska) – adest rozpęd – aušwůng, šwůng
reflektor – šajn rozpieszczać – rozbestwjać
renta – uwalit rozpieszczony – rozbestwjůny
reumatyzm – rojmatyka rozplątać – rozmotlać
rewolwer – rebulik rozrabiać – wyrobjać, zgůbić,
rezurekcja – rezurekcyjo, hůncfoćić, rojbrować
božewstańy rozrabiaka – zgůbńik, hůncfot,
ręcznik – hantuch (niem. rojber
Handtuch), ~ kąpielowy – rozsypać – rozsuć
badytuch (niem. Badetuch) rozum – filip
ręk|a – rynka, peior. graca; iść pod rozwałkować – rozkulać
~ę – iść pod paža, iść pararm rozwidlenie – rozkraka
rękawiczka – glazyjka, handšuúa, rozwodzić się – šajdować śe, brać
hanšuička šajdůng
rękopis – hanšrift rozwód – šajdůng
robak – chrobok róg – růg; (narożnik) winkel, za
rodzaj (np. towaru) – zorta rogiem – za winklym; ~
rodzice – uojce obfitośći (ze słodyczami) – tyta
rodzina – familijo rów – křikopa
rok – rok, pl. roki, lata; w tym ~u różności – fizmatynta
– latoś; w przyszłym ~u – na rudy – ryšawy
bezrok; w minionym ~u – rumianek (Matricaria
uůńskigo roku chamomilla) – kamelki (niem.
ropieć – ajtrować, uodbjyać Kamille)
ropień – ajter, bolok rura – ruúa; ~ wydechowa –
ropucha – chrostok, žaba auspuf
paršywo, žaba chrůstawo rwać – targać
rower – kouo rydel – štecher, ryl
rozbierać się – seblykać śe rymarz – śodloř
rozbić (coś) – střaskać, roztřaś, rysik – štift
roztřaskać rządzić – ryskyrować
rozbijać (coś) – třaskać, rzecz – zach (niem. Sache), dings
roztřaskiwać (niem. Ding)
rozciąć – rozežnůńćć reczywiście – isto, richtig
rozcięcie (w spódnicy) – šlic rzeźbiarz – bildhauer
rozcinać – rozežinać rzeźbić – řezać
rozdrażnić (zwierzę) – zbestwić rzeźnia – masarńo
rozgrzeszenie – absolucyjo rzeźnik – masoř
rozkaz – byfel
 28

rzodkiewka (Raphanus siatka – nec

raphanistrum) – radiska (niem. siedem – śedym
Radieschen) siedemdziesiąt – śedymdźeśůnt
rzucać – ćepać; ~ się – ćepać śe siedemnaście – śedymnośće
(również w znaczeniu: mieć siedemset – śedymset
pretensje) siennik – štrůuzak, štrůuzok (niem.
rzucić – ćepnůńć, chynůńć; ~ się – Strohsack)
ćepnůńć śe sień – śyń, hysa
sierp – kosok
S sierpień – august, śyrpjyń
siewnik – drela
sadzonka – ablyjger (niem. sikawka (strażacka) – fojeršpryca
Ableger), ščypka (niem. Feuerspritze)
salceson – preswušt siodełko (roweru) – zic (niem.
sałata (Lactuca sativa) – šauot Sitz)
samochód – auto, autok; ~ siodło (na konia) – zatel
ciężarowy – lastauto siorbać – chlipać
samolot – fliger (niem. Flieger) siódmy – śůdmy
sandał – zandal, plur. zandale skarpa – bešůng (niem.
(niem. Sandale), jezuslaće, Böschung)
krystuslaće (schles. skarpeta – fuzekla (schles.
Jesuslatchen, Christlatchen) Fußsäckel), zoka (niem. Socke),
sardyn|ka – zardina (niem. půńčocha
Sardine); ~ki w oleju – skombinować – spatřeć
yjlzardiny (niem. Ölsardinen) skompromitować –
sąd – gericht, pd. gerycht (niem. zblamjyrować, zblamować; ~ się
Gericht) – zbuoźńić śe, zblamjyrować śe,
scena – bina (niem. Bühne) zblamować śe
schlebiać (komuś) – śwjadčyć, skoro – kej, jak; ~ już tu
schwolać, přichwolać (kůmu) przyszedłeś… – kej (jak) žeś już
schludny – snožny, chyndogi, sam přišou…
uokludny skorupka (z jajka) – šupa
schodzić – suazić, ślazować skos – šryjg; na ~ – na šryjg, na
seler (Apium graveolens) – celer šago
sen – 1. spanie – pd. wsch. śpik, skrót (w tekście) – abrewjacyjo
pd. zach. spańy; we śnie – na skrzydło – 1. ptasie ~ – křiduo; 2.
śpiku; przez ~ – bez śpik; 2. ~ okna – fligel (niem. Flügel)
marzenie senne – pd. wsch. śńik, skrzyn|ia, skrzyn|ka – kista
pd. zach. syn (niem. Kiste), kastla (niem.
senność – dřymota Kasten), křinka; ~ka pocztowa –
ser – kyjza (niem. Käse) brifkastla; ~ na przybory do
sernik – kyjzykuch (niem. szycia – nyjkastla
Käsekuchen) skrzypce – křipki
 29

skrzypieć – zgřipjeć spawać – šwajsować

skrzypnąć –zgřipnůńć specjał – špecyjo
skrzywiony – ajchńůny, spędzić (dłuższy czas) –
ajchńynty, šury, šurlawy zwjekować
skrzyżowanie – křiżůwka, krajcok spieszyć się – uwijać śe, gibać śe
skurcz – kramf, krymf (niem. spiżarnia – špajzykamer
Krampf) spłacać (dług, kredyt) –
skwar – wor abcalować, abcalůngować
słoik – krauza (niem. Krause); ~ spłóczka – špilůng
po musztardzie – zymfćok (zob. spodenki – batki, badyhůuzy
musztarda) (niem. Badehose)
słomianka – štrůudekel (niem. spodnie – galoty (czes. kalhoty);
Strohdeckel) krótkie ~ – galotki (czes.
sługa – bedynter (niem. Bedienter) kalhotky)
słup – sup; ~ ogłoszeniowy – zojla spoglądać – kukać (niem. gucken),
smagliczka (Alysum cultorum) – blikać (niem. blicken), poźyrać
karafijou, chinka spojrzeć – kuknůńć, bliknůńć,
smalec – fet; ~ kiepskiej jakości – pozdřić (zob. spoglądać),
afynfet wejřeć; spójrz! – kukńij! blikńij!
smar – šmjyra pozdřij! wejřij!
smarować – mazać spojrzenie – blik (niem. Blick)
smoczek – nupel (schles. Nuppel, sposobność – přiležytość
Nupel), cumel (niem. Zummel) spotkać (się) – trefić (śe)
smoła – tera spotkanie – tref
smołować – terować spód – spodek; na spodzie – na
smutek – jankůr spodku
smycz – hůndelajna spódnica – kecka; ~ z szelkami –
smykałka (do robienia czegoś) – tryjgerok
grajfka spór – spjyrka
sobota – sobota spóźnić się – přijś za ńyskoro; ~
soczysty – zowćity na mszę – přijś farořa seblyc
sok – zoft, pd. ščawa spragniony – być ~m – mjeć
sopel – ajscapfyn durst, mjeć pragńyńy
sos – zůuza sprezentować – gyšynknůńć
sowa – ojla (niem. Eule) (również: sprężyna – fedra (niem. Feder)
guz) spróchniał|y – zgramjauy; ~e
spacer – špacyr; iść na ~ – iść na drzewo – tlouka
špacyr, iść na aus spróchnieć – zgramjeć
spadać – ślatować spuchnięty – uobańauy
spadek (odziedziczony) – erb, sprzątać – skludzać, schrůńać
erby sprzątnąć – skludźić, schrůńić
spaść – ślećeć sprzedać – předać
spawacz – šwajser sprzedawać – předować
 30

sprzedaż – předej; na ~ – na strażak – fojermůn (niem.

předej Feuerwehrmann)
srebrny – střybny strażnik – šucmůn, wachtyř
srebro – střybuo stroić się – štiglować śe, šaćić śe
ssać – cyckać (zob. pierś) strój – ~ kąpielowy – badyancug
stajnia – maštol stróż – wachtyř
stal – uocyl stróżować – wachować
stale – štyjc, durch, ćyngjym struga, strużka – faborek
stamtąd – tamstela strugarka – abrychta,
staranny – akuratny abrychtmašyna
starosta – landrat strych – gůra
starzec – grajźik strzel|ać – střylać; co ci ~iło do
staw – 1. (ruchome połączenie w głowy – co ci poluo na tyn ueb
kończynie) – pn. gibaduo; centr. strzelba – knara (niem. Knarre)
przegib, gylynk, pd. stow, strzelec – jeger
stowek; 2. (zbiornik wodny) – strzelnica – šisbuda (niem.
stow, tajch; ~ rybny – rybńik Schießbude), šisplac (niem.
stąd – stela Schießplatz)
stebnować – štepować strzępek – farfocel (niem.
sterczeć – styrčeć Vorfotzel)
stłuc – střaskać studiować – študować, študyrować
stojak (do ustawiania, zawieszania studnia – bornus
lub podtrzymywania czegoś) – studzienka (kanalizacyjna) – gulik
gyštel (niem. Gully ← ang. Gully ←
stokrotka (Bellis perennis) – hindi gulli)
gyńśipympek stukać – klupać
stolik – ~ nocny – nachtišla, stuknąć – klupnůńć
nachtišel styczeń – januar, styčyń
stolnica (deska do wyrabiania stygnąć – źůmbić śe
ciasta) – bjyrkowńica, sufit – deka (niem. Decke),
bjyrkowačka gipsdeka (niem. Gipsdecke)
stos – štapel suknia, sukienka – klajd (niem.
stóg – brůg Kleid), šaty; ~ balowa – balklajd
stójka (przy bluzce lub koszuli) – (niem. Ballkleid)
uobujek sum – welc
stół – stůu, tiš; ~ z rozsuwanym surdut – zalůńik
blatem – auscitiš sutanna – rewerynda
stragan – buda (niem. Bude) swat – bereśńik
straganiarz – budźoř swatać – bereśić
straszyć – strošać, strašować swatka – bereśnička
straszydło – bebok swąd – smůnd
straż – wacha; ~ pożarna – sweter – cwiter
fojerwera (niem. Feuerwehr) swoboda – zwolo, laufpas
 31

sygnalizator (świetlny na szlifierka – šlajfmašyna

skrzyżowaniu) – ampel szlifierz – šlajfjyř
sylabizować – ślabikować szmaciarz (skupujący szmaty) –
sypać – suć haderlok (zob. szmata)
sypialnia – szlafštuba szmata – hadra (czes. hadr)
szafa – šrank (niem. Schrank), szminka – lipynštift
dawn. almaryjo (łac. armarium) sznurowadło – šplatka
szafka – šranček (zob. szafa) szopka (bożonarodzeniowa) –
szałwia (Salvia splendens) – betlyjka
zelwijo szósty – šůsty
szczebel – štebel, štebla, žbel szpak – špok, škworc
szczecina – škůćina, škůty, borsta szparag (Asparagus sativus) –
szczelnie, szczelny – dicht špargel, pl. špargle
szczęścić się – dařić śe szpik – marks
szczot|ka, szczot|eczka – byšta szpilka – špyndlik
(niem. Bürste); druciana ~ka – szpital – lazaryt
dratbyšta; ~eczka do zębów – szprycha – špajcha
canbyšta; ~ka do butelek – sztywnieć – štajfńeć
flašynpucer sztywny – štajfny
szczud|ło – bachštelca; chodzić na szufla – šipa
~łach – uaźić na bachštelcach szyb (kopalniany) – šachta
szczupak – ščuka szybki – gibki, wartki
szczypiorek (Allium szybko – gibko, wartko, drab,
sphaerocephalum) – šńitloch drabko
szeleścić – šuščeć szydełko – heknadla (niem.
szelki – hůuzyntrygi, Häkelnadel)
hůuzyntryjgry, hůuzyntryjgle szydełkować – heklować (niem.
(niem. Hosenträger), bisagi häkeln)
szereg – raja szyja – kark
szerokość – šyřka szyna – glajza
szesnaście – šesnośće
sześć – šeść Ś
sześćdziesiąt – šeźdźeśůnt
sześcset – šejset ściąga – pd. bryko (niem.
szewc – šewjec, żartobl. kopyćoř Eselbrücke)
szewski – šewjecki ściemniać się – ćmić śe
szkalować – šeredźić ściemnić się – zećmić śe
szkarlatyna – šarla ścieżka – chodńik
szklarnia – glashaus śledziona – milc
szkoda (adv.) – luto, žol; ~ że – śledź – hering, harynek (niem.
luto, iže, žol, iže Hering); ~ opiekany – bratering
szkoła – škoua, šula (niem. Brathering)
szkółka (leśna) – baumšula
 32

ślimak – šneka; ślimok (również: taca – tablet

człowiek nieporadny) taczki – kara, tragoč
śliniak, śliniaczek – laclik, tak – 1. (potwierdzenie) – ja, toć,
bartychla nó, anó; 2. ~ czy ~ – zůuwizůu
ślinić – mamlać (niem. sowieso)
ślizgać się – kjouzdać śe, kjeuzać tandetny – ajnfachowy
śe, klojzdać śe tani – tůńi, pd. uacny
ślizgawka – kjouzdočka, tanio – tůńo, pd. uacno
klojzdůwka, kaźlůwa tarka – 1. ~ do prania – wažbret,
śmiać się – lachać śe růmpla; 2. ~ do jarzyn – taruo
śmietnik – haśok tartak – pjyua, zyjgywerk (niem.
śmigło – propeler Sägewerk), bretmila
śniadanie – śńodańy; jeść ~ – tarzać się – kulać śe, ćorać śe
śńodać tasiemiec – bandwurm
śpioszki – štrampelki taszczyć – tachać, smyčyć
środa – střoda taśma – ~ izolacyjna – izolband,
środ|ek – střodek; w ~ku – band’zola
postřodku, driny; wejdź do ~a – tchórz (Mustela putorius) – iltis,
wlyź rajn; ~ek boiska – mita tchůř
(niem. Mitte) teatr – tyjater
środkowy – postředńi tektura – papyndekel
śrubokręt – šraubyncyjer temperówka – špicowačka
śrut – brok, pd. broki (niem. temperować (ołówek) – špicować
Brock) tenisówki – tunki, turnšuúy
śliski – guadki termometr – ~ lekarski – fibermas
świadectwo (szkolne) – cynzůrka, teściowa – šwigermuter
pd. cajgnist (niem. Zeugnis) teść – šwigerfater
świąteczny – godny tęcza – danga, dynga
świder – brustlaja, pd. borek tłok – 1. element roboczy np. w
(niem. Bohrer) pompie – tuok; 2. ścisk np. w
świerszcz – ćyrček autobusie – presa (niem. Presse),
świeży – fryšny ćiźba
świętować – fajrować tłuc – 1. ~ kartofle – žgać,
świnka morska – morščok štamfować; 2. ~ coś kruchego –
třaskać
T tłum – tulma
tłumaczyć (wyjaśniać) –
tabaka – šnuptabaka tuplikować, klarować
tabela – tabula tłusty – masny
tabletka – pila tobołek – pytlik
tablica – tabula tobół – pytel
tabliczka – tabulka; ~ mnożenia – toczyć (się) – kulać (śe)
ajnmalajnc torba – taša
 33

torebka – 1. damska ~ – taśka; 2. tydźyń; dwa tygodnie temu –

~ papierowa – tytka; 3. ~ zauůński tydźyń
foliowa – nylůnbojtel tygrys – tiger (niem. Tiger)
tornister – pukeltaša tyle – tela
tort – torta (niem. Torte) tylko – jyno, jyny
trampek – tryjtek tylny – zadńi
tramwaj – bana, banka, štrasbana, tył – zadek; z ~u – na zadku, od ~u
štrasbanka – uod zadku
tratwa – matačka tyłek – řić
trąba, trąbka – trůmpeta tynk – puc
trefl (kolor w kartach) – krojc tytoń – tabaka
tren – šlepa
trochę – źdźebko, kapka U
trociny – řoz
troszczyć się – starać śe ubezpieczenie – asekuracyjo
trucizna – gid ubierać się – uoblykać śe, šaćić śe
trumna – trůua (niem. dial. Truhe) ubikacja – aport (niem. Abort),
trzeba – třa aptryt (niem. Abtritt), haźel,
trzeci – třeći haźlik (niem. Häusel)
trzepaczka (do dywanów) – ubranie – uoblecyńy, ćuchy
kloper (niem. Klopfer) (schles. Züche, Ziche)
trzepać – klupać ubranko (chłopięce) – ancužek
trzepak – klopštanga (niem. (zob. garnitur)
Klopfstange) uchwyt – hynkel, hyngel, grif
trzy – tři uciąć – uřnůńć
trzydzieści – třidźiśći uciekać – śmjatać, citać, pitać
trzymać – dźeržyć; ~ się swojego ucinać – uřinać
zdania – uobstować při swojim uczennica – školorka
trzynaście – třinośće uczeń – školoř
trzysta – třista uderzyć (się) – rypnůńć (śe),
tulipan – tulpa piznůńć (śe), chachnůńć (śe)
tupać – tůmpać udko – kitka
tupet – uopowoga udo – kita, kito
twarz – gymba, pd. gzycht (niem. uginać (się) – ugibać (śe)
Gesicht), żart. fresa ugotować – uwařić
twierdzić – behauptować ugryźć – bajsnůńć (niem. beissen)
ty – ty; mówić „per ~” – godać za ukłuć – dźubnůńć
jedno ukos – šryjg; na ~ – na šryjg
tydzień – tydźyń, pl. tydńe; ukraść – porwać
ńydźela; za dwa tygodnie – za ukroić – ukroć
dwa tydńe, za dwje ńydźele; w ulubieniec – lipling
zeszłym tygodniu – uůński umrzeć – umřić; umarł – umřyu
umundurować – ajnklajdować

upał – hica, hic (niem. Hitze)
upodobnić się – podać śe
urobek – fedrůnek
uroczystość – fajer; ~ z okazji
zamieszkania w nowym domu –
ajnwajůng; ~ pożegnalna –
abšicfajer; ~ z okazji chrzcin –
radośńik
urodziny – gyburstag (niem.
Geburtstag); 50 ~ – abraham,
pd. abrahamowiny; obchodzić
50 ~ – mjeć a. uobchodźić
abrahama
uroić sobie – ajnbildować se
urojenie – ajnbildůng
urok (rzucany przez wiedźmę) –
přirok
urządzać (mieszkanie)
ajnrichtować
urzędnik – byjamter (niem.
Beamte); żart. řić w kraglu
urzędować – amtować,
byjamtrować (niem. beamten)
usiąść – zicnůńć se (niem. sitzen)
ustnik – můndštik
usypać – usuć
uszczelka – dichtůng
utalentowany – pozorny, grajfny
utrafić – ucylować
utrapienie – utropa
utrzymać – udźeržyć
utrzymywać (kogoś) – mjeć kogoś
we kuśće (zob. wikt)
uwaga – pozůr, bačyńy
uważać – dować pozůr, dować
bačyńy, zwožać
uwierać – ćiś
uzdolniony – pozorny
uziemienie – erda
W wdowiec – gdowjec
wada – feler (niem. Fehler)
34
wadliwy – felerny (zob. wada)
wagary – baja
wahadło (zegara) – cajger (niem.
Ziger), pyndel (niem. Pendel)
walec (np. drogowy) – walca
(niem. Walze)
walerianow|y – baldrjanowy (zob.
kozłek); krople ~e – baldrjana,
bladrjantropfen
waliza – rajzykofer (niem.
Reisekoffer)
walizka – kofer (niem. Koffer)
wałek – 1. walca (niem. Walze); 2
~ do ciasta – nudelkula (schles.
Nudelkulle); 3. ~ do włosów –
lokynwikler (niem.
Locjenwickel)
– wałkować – kulać (niem. kugeln)
wampir –střigůń, wampjyř
wampirzyca – střiga
wanna – badywana (niem.
Badewanne)
warsztat – werkštela (niem.
Werkstelle), pd. norychta
warzywa – grincojg (niem.
Grünzeug)
wart – wert (niem. wert); ile to jest
~e? – co to je we werće; to jest
nic nie ~e – to ńy je ńic we
werće
wazon – blumwaza (niem.
Blumenvase)
wąchać, węszyć – wůńać, šnupać
wąs – wůns, fůns, pd. fus
wątrobianka – lyberwušt (niem.
Leberwurst)
wcięcie – wrůmbek
wcześnie – wčas; zbyt ~ – za wčas
wcześniej – zawčasu
wdowa – gdowa
według – wedle
welon – šlajer (niem. Schleier)
 35
wepchnąć – wćiś, wstyrčyć; ~ się
– wćiś śe, wryć śe
werb|el – trůmel (niem. Trommel);
grać na ~lu – trůmlować (niem.
trommeln)
węch – čuch
wędka – angla (niem. Angel)
wędkować – anglować (zob.
wędka)
wędrowiec – wandrus (zob.
wędrówka)
wędrówka – wander (niem.
Wander)
węgorz – al. (niem. Aal), wyngoř
węzeł – knůutel, pd. bindel (niem.
Bündel)
wiaderko – ajmerek, kibelek,
amperek (zob. wiadro)
wiadro – ajmer (niem. Eimer),
kibel (niem. Kübel), pd. amper
(śr. wys. niem. Eimber)
wiano – aufštojer (niem.
Aussteuer), auštatůnek; dać ~ –
wywjanować
wiatrówka (karabin a. pistolet
pneumatyczny) – luftbiksa
(niem. Luftbüchse)
wiązać (krępować) – krymplować
wiązanka (bukiet) – kička
widelec – widouka
widokówka – anzichckarta (niem.
Ansichtskarte)
wieczór – uodwječyř; wieczorem –
na uodwječyř
wielbłąd – kamela (niem. Kamel)
(żart. również: wysoka, dobrze
zbudowa dziewczyna; staro
kamela – stara panna)
wiercić – borować (niem. bohren),
wjertać
wiersz – gydichta (niem. Gedicht)
wiertarka – bormašyna (niem.
Bohrmaschine); ~ udarowa –
borhamer (niem. Bohrhammer)
wiertło – borer, pd. borek (niem.
Bohrer)
wieszak – 1. (ramiączko) – bigel
(niem. Bügel); 2. (pętelka
przyszyta do ubrania lub
ręcznika) – aufhynger (niem.
Aufhänger)
wieś – wjeś, pd. dźydźina
wieść się – dařić śe
wietrzyć – luftować (niem. lüften)
wiewiórka – ajcheršyn (niem.
Eichhörnchen), wywjůrka
więc – a ~ – anů
Wigilia – Wilijo
wikary – kapelůn, kapelůnek
wiklina – průńćy
wikt – kust
wilga – boguwola, zofijka
wilgotny – wilguy
winda – aufcug (niem. Aufzug)
wiosna – poźimek
wisielec – wiśelok
witryna – 1. ~ sklepowa –
šaufynster (niem. Schaufenster),
auslaga (niem. Auslage); 2.
oszklona szafka – glasšrank
wizyta (odwiedziny) – byzuch,
wjeśady
wkład – ajnzac
wkładać – wrožać
wkrótce – chned, chnedka
wlec się – klechtać śe
włamanie – ajnbruch
właściwie – ajntlich, po prowdźe
Włoch – Italok
włożyć – wraźić
włóczęga – kůnda, smyk, wandrus
włóczka – cwist
włóczyć się – smykać śe
wniosek (podanie) – antrag
 36

wnioskować (składać podanie wstrząsnąć – pošelůntać,

wniosek, petycję) – antragować zašelůntać
woda – woda; ~ sodowa – zelter wstyd – gańba; czy ci nie ~ ? – ńy
(niem. Selterwasser) ma će gańba?
wodnik (demon wodny) – utoplec, wstydliwy – gańbliwy
utopjec, utopek, Jyndra wstydzić się – gańbić śe
wodociąg – waserlajtůng wsuwka (do włosów) – španga
wododział – waseršajda wsypać – wsuć
wole – paka wścibski – (adj.) wraźicki,
wolne (wolny czas a. dzień) – fraj wraźidlaty, (subst.) wraźidlok,
(niem. frei); jutro mam ~ – jutro wraźitytka
mům fraj wtorek – wtorek
wołowina – uowjyńźina wtrącać się – wstyrkać śe
woreczek – bojtel; ~ foliowy – wtrącić się – wstyrknůńć śe
nylůnbojtel wtyczka – šteker
worek – mjech, kajstra wujek – ůnkel, ujek
woźnica – fůrmůn (niem. wy – wy; mówić „per wy” – godać
Fuhrmann), kučera za dwoje, dwojać
wódka – gořoua, gořouka; ~ 40 % wybierać – uobjyrać
– fjyrciger wybi|jać (o zegarze) – na zegarze
wójt – fojt (niem. Vogt) ~ła piąta – na zygoře pizuo
wół – bifel pjyńć
wpaść – 1. wlećeć; 2. gwałtownie wybory – abštimůng, pd. welůnek
wejść a. wbiec – wpařić (niem. Wählung)
wprowadzać się – přikludzać śe wybrać – uobrać
wprowadzić się – přikludźić śe wybredny – wymyślaty
wpychać się – ryć śe wybrzuszony – bańaty, bańasty
wreszcie – yntlich wychodzić – wylazować; ~ za mąż
wrona – wrůna, glapa – wydować śe
wrzeciono – špindla wychowanek – chowanek
wrzesień – septymber, wřeśyń wychowanica – chowańica
wrzucać – wćepować wycieczka – ausflug
wrzucić – wćepnůńć wycieraczka (do butów) –
wskazówka – wajzer abkracer, abtryjter, trit, wišer
wspak – bezpak wycierać – wyćyrać; ~ buty na
wstawać – stować wycieraczce – abkracować
wstawka – ajnzac wycierpieć – wystoć
wstążeczka – šlajfečka, pd. wyczyścić – wysnožyć,
bandlička (zob. wstążka) wypucować
wstążka – šlajfka (zob. wstęga), wydobywać (np. węgiel) –
pd. bandla (niem. Bändel) fedrować
wstęga – šlajfa (niem. Schleife) wydra – fišůter
wstrząsać – šelůntać wydziwiać – wynokwjać

wyfrunąć – wyfurgnůńć
wygłupiać się – buoznować
wygonić – wyžynůńć
wygramolić się – wygramuzdlać
śe
wyjść – wylyź; ~ za mąż – wydać
śe
wykąpać (się) – uokůmpać (śe)
wykoleić się (o pociągu) –
wyglajzować śe
wykorzystać – wycyckać
wykształcenie – bildůng
wykształcić – wybildować
wykształcony – bildowany (niem.
bilden), študowany
wylęgarnia – brutraum
wymądrzać się – klukšajsrować
wymieniać – mjanować
wymienić (po kolei)
wymjanować
wymyślać – wynokwjać
wyobra|żać sobie – forštelować se
(niem. Vorstellen); wystowjać
se; ~ź sobie! – foršteluj se!
wystow se!
wypchać – wyćiś
wypędzić – wyžynůńć
wypłata – geltag (niem. Geldtag)
wypoczywać – alować śe
wyposażenie – ajnrichtůng
wypowiedzieć – wypedźeć
wyprasować – wybiglować, zob.
prasować
wyprowadzać się – uodkludzać
śe, wykludzać śe
wyprowadzić się – uodkludźić śe,
wykludźić śe
wyprowadzka – wykludzka
wypukłość – buúa, pd. bula (niem.
Beule)
wyrostek (robaczkowy)
blindarm
37
wyrośnięty – zgolymy; ~
młodzieniec – zgolymy karlus
wyruszać – puščać śe
wyruszyć – puśćić śe
wyrwać się (z czymś) – wyrychlić
śe
wyrzucać – wyćepować; (robić
wyrzuty) – wyćepować,
přećepować
wyrzucić – wyćepnóńć
wysadzić (w powietrze) –
špryngnůńć
wysilać się – anštryngować śe
wysłowić się – wygodać śe
wyssać – wycyckać
wystarczyć – styknůńć
wystawa – auštelůng
wystroić się – wyštiglować śe
– wystrzał – abšus
wysypka – aušlag
wyszkolić – wybildować
wytłumaczyć – wytuplikować,
wyklarować
wytrych – šperhok
wytrzepać – wyklupać
wytrzeszczać (oczy) – wyblyščać
wytrzymać – střimać, źdźeržyć
wytrzymywać – střimywać,
źdźeržować
wywąchać, wywęszyć – wywůńać,
wyšnupać
wywiercić – wyborować,
wywjertać (zob. wiercić)
wywietrznik – luftowńik
wywracać – uobalać, kipować
wywrotka – 1. (samochód) –
kiper; 2. (wywrócenie się) –
kopyrtka, ajnfal
wywrócić – uobalić, kipnůńć; ~ się
– uobalić śe, kipnůńć śe,
– wykopyrtnůńć
wyżarzać (metal) – ausglijować
 38

wyżarzanie (metalu) – zakład – weta; ~ leczniczy –

ausglijowańy anštalt
wzór – muster (niem. Muster) zakładać się – wetować śe
wzrok – wezrok, zdrok zakładka - ~ w spódnicy –
zogibek, zogibka
Z zakorkować – zafrůpować,
zašpůntować
zabandażować – zabindować zakrystia – zokrystyjo
zabarwić – zafarbić założyć się – wetnůńć śe
zabawa (taneczna) – muzyka, zakonnica – kloštorno panna
bůms zakwaterowanie – ajnkwatyrůng
zabawka – gračka zaledwie – růnč
zabobon – přiwjarka zaliczka – foršus (niem. Vorschuß)
zabrudzić – zamaraśić (zob. błoto) zalotnica – zolytnica
zachłanny – přepadźity zalotnik – abštyfikant, zolytnik
zachmurzenie – zamročyńy zaloty – zolyty
zachmurzony – zamročůny zalutować – zalyjtować
zaciągać się (podczas palenie) – zamawiać – štalować
štachać śe zamężna – wydano
zaciągnąć się (podczas palenia) – zamieniać się – ćupać śe
štachnůńć śe zamienić się – ćupnůńć śe
zaczarować – zaheksować, zamknąć - zastawić, zawřić,
pocaubrować zapřić
zacząć – napočůńć zamknięty – zastawjóny, zawřity,
zaczepiać – napaštować zapřity
zaczynać – napočynać zamówić – uobštalować
zadanie – auftrag zamykać – zastawjać, zawjyrać,
zadowolony – rod zapjyrać
zadzwonić – zazwůńić; zaglinglać zanim – podwjela, začym
zafundować – lajstnůńć; ~ sobie – zanurzać – tůnkać
lajstnůńć se zanurzyć – tůnknůńć
zagapić się (zapatrzeć się) – zaoszczędzić – ušporować
zagawčyć śe zapalniczka – fojercojg (niem.
zagotować – zawařić Feuerzeug)
zagotowywać – zawařować zapałka – štrahecel, štrahecla,
zahamować – zabrymzować štrajholc
zając – hazok zapamiętać – spamjyntać
zajączek – hazoček zaparzaczka (ściereczka, przez
zajść (w ciążę) – zastůmpić którą się prasuje) – bigyllapa
zakażenie – brant, brand (niem. zapas – forant, pd. forot (niem.
Brand); ~ krwi - blutergiftůng Vorrat); na ~ – na ibrich (niem.
zakątek – eka übrig), na zaś
zapasowy – ibryczny (niem. übrig)
 39

zapaść się – zynknůńć śe zawalić (sprawę) – zmaśćić,

zapewne – wjeřa zasmolić
zaplątać (się) – zamotlać (śe) zawiadowca (na kolei) –
zapomnieć – zabočyć, přepůmńeć banforštejer
zapowiedzi – šwouůwki, pd. zawias – zowjasa, pd. bant (niem.
uoguoški Band)
zapraszać – prośić, ajnladować zawieść się (na kimś) – uošydźić
zaprawa (murarska) – malta śe (na kim)
zaproszenie – ajnladůnek, zawstydzić (się) – zagańbić (śe)
zaprošyńy zawsze – zowdy, dycki
zaprowadzić – zakludźić zazdrościć – zowiśćić
zapusty – pd. bakus, bakusy zazdrość – zowiść
zaraz – zarozki zazdrośnik - zowistńik
zarazić się (chorobą zakaźną) – zbadać – wymjarkować
anštekować śe zboże – zbože, uobily
zardzewiały – zarośćauy (zob. zburzyć – zbulić, uobulić
rdzewieć) zciemniać się – ćmić śe
zardzewieć – zarośćeć zciemnić się – zećmić śe
zarośla – chebźe zdejmować – syjmować
zarzucać – zaćepować zdjąć – syjmnůńć
zarzucić – zaćepnůńć zdjęcie (fotografia) – zdjyńćy,
zasłon|a (wisząca) – forhang, aufnama, bild; ~ lotnicze –
zaćůngačka; ~y (w oknie) – luftbild
štory zdradliwy – uošydliwy
zasmażka – ajnbryna zdrętwiały – śćyrpńynty
zastanawiać się – wrůžyć se zdrętwieć – śćyrpnůńć
zastanowić się – powrůžyć se zdun – kachloř (niem. Kachler)
zastawka (w stawi hodowlanym) – zdziczeć – zdźiwočeć
piduo zegar – zygor
zastrzyk – šprica zejść – ślyź
zastukać – zaklupać zeszyt – heft (niem. Heft)
zasypać – zasuć zezować – świdřić, šurlować
zaszczyt – era zezowaty – świdraty, šurlawy
zaszewka – abnyjer zezwolenie – zwůl
zaświadczenie – adest, zezwolić – zwolić
bešajńigůng zgłodnieć – dostać guůd
zaświecić – uośwjyćić zgrabny – šykowny (czes.
zatknąć – zastyrčyć šikovný)
zatrzask (przy odzieży) – zgubić – straćić; ~ się – straćić śe
druknopf zimorodek – ajsfůgel
zatrzymać – zastawić zioło – źelina
zatrzymywać – zastawjać zjawiać się – pokozować śe
zjawić się – pokozać śe
 40
zjeżdżalnia – rušbana (niem.
Rutschbahn)
zlekceważyć – uosmolić
zlew – ausgus (niem. Ausguß)
zlicytować – sfantować
złapać – chyćić
złom – ajza
złość – na ~ – na paskuda
zmarszczka – fouda, zgruba,
zgurba, zmorcka, zgřyba
zmartwienie – utropa, starůnek
zmieniać – mjyńić, wekslować; ~
się – mjyńić śe, wekslować śe
zmierzch – ćmjywek
zmiotka – śmjatek
zmoczony – stoplany
zmoczyć – stoplać
zmora – mora, gńotka
znaczek – marka; ~ pocztowy –
brifmarka
znajda – najduch (również:
niegrzeczne dziecko)
znaleźć – nolyźć, nojść
znęcać się – bestwić śe
zniknąć – straćić śe
znowu, znów – zaś, juzaś
zorientować się – spůmjarkować
śe
zostawić – uostawić; ~ w spokoju
– dać pokůj
zrozumieć – spokopić (czes.
pochopit)
zręczność – grajfka
zręczny – grajfny
zrzekać się – abdankować
zrzucać – śćepować
zrzucić – śćepnůńć
zupełnie – blank, coukym, ganc,
pd. durch
zwichnąć – sztauchnůńć
zwierzę – ~ta domowe – gadźina;
duże, groźne ~ – bestyjo
zwinny – wyzgerny
zwodniczy – uošydliwy
zwracać (uwagę) – abštychować
zwrot (wyrażenie) – ausdruk
zwyczaj – zwyk; mieć w ~u –
mjeć moda
zwyczajnie – ajnfach (niem.
einfach)
zwyczajny, zwykły – ajnfachowy
(zob. zwyczajnie)
Ź
źrebię – zdřybje
źrenica – pańynka, pupila, lalička
źródło – zdřůduo
Ż
żaba – žaba, abas, rapitůuza
żandarm – šandara
żar (rozżażone węgle) – gluta
żarówka – byrna (zob. gruszka)
żart – 1. špas; ~y – błozny; dla ~u
– ze buoznůw, lo špasu; 2
(anegdota) – wic
żartować – špasować
żebrać – fechtować (niem.
fechten), iś na fecht; betlować
żebry, żebranie – fecht (zob.
żebrać)
żeby – coby; ~ tylko – bele jyno
żelazko – biglosko
żerdź – kluka, žyrdka
żołędź – ajchel (niem. Eichel)
żołnierz – wojok
żołnierzyk – wojoček
żona – kobjyta, baba, moja
żonaty – žyńaty
żwawy – můnter (niem. munter)
żwir – ščyrk, kis (niem. Kies)
żwirownia – kisgruba (niem.
Kiesgrube)
 41

życzyć – winšować (niem. żyrandol – krůnlojter (niem.

wünschen); ~ sobie – winšować Kronleuchter)
se żytni - ržany
żylak – kramfader, pl. kramfadry żyto – rež, žyto
(niem. Krampfader) żywica – berkil
żywotny – škowroźny