Technik Budownictwa 311 (04) Z1.02 U

MINISTERSTWO EDUKACJI i NAUKI
Anna Kusina
Obliczanie obcie konstrukcji budowlanych 311[04].Z1.02
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy Radom 2005
Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego
Recenzenci: mgr in. Zbigniew Kazimierz Romik mgr in. Krystyna Osakowicz
Konsultacja: dr in. Janusz Figurski mgr in. Mirosaw urek
Opracowanie redakcyjne: mgr in. Katarzyna Makowska
Korekta: mgr in. Mirosaw urek
Poradnik stanowi obudow dydaktyczn programu jednostki moduowej 311[04].Z1.02 Obliczanie obcie konstrukcji budowlanych, zawartego w moduowym programie nauczania dla zawodu 311[04] Technik budownictwa.
Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy, Radom 2005
Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 1
SPIS TRECI
1. Wprowadzenie 2. Wymagania wstpne 3. Cele ksztacenia 4. Materia nauczania 4.1. Statyka si 4.1.1. Materia nauczania 4.1.2. Pytania sprawdzajce 4.1.3. wiczenia 4.1.4. Sprawdzian postpw 4.2. Siy przekrojowe, wykresy, wartoci ekstremalne w elementach konstrukcji 4.2.1. Materia nauczania 4.2.2. Pytania sprawdzajce 4.2.3. wiczenia 4.2.4. Sprawdzian postpw 4.3. Belki statycznie wyznaczalne 4.3.1. Materia nauczania 4.3.2. Pytania sprawdzajce 4.3.3. wiczenia 4.3.4. Sprawdzian postpw 4.4. Kratownice 4.4.1. Materia nauczania 4.4.2. Pytania sprawdzajce 4.4.3. wiczenia 4.4.4. Sprawdzian postpw 4.5. Ramy statycznie wyznaczalne 4.5.1. Materia nauczania 4.5.2. Pytania sprawdzajce 4.5.3. wiczenia 4.5.4. Sprawdzian postpw 4.6. Charakter pracy i zastosowanie ukw 4.6.1. Materia nauczania 4.6.2. Pytania sprawdzajce 4.6.3. wiczenia 4.6.4. Sprawdzian postpw 4.7. Belki cige statycznie niewyznaczalne 4.7.1. Materia nauczania 4.7.2. Pytania sprawdzajce 4.7.3. wiczenia 4.7.4. Sprawdzian postpw 4.8. Parametry charakterystyki geometrycznej przekroju figur prostych i zoonych 4.8.1. Materia nauczania 4.8.2. Pytania sprawdzajce 4.8.3. wiczenia 4.8.4. Sprawdzian postpw 4.9. Obcienia budowli 4.9.1. Materia nauczania 4.9.2. Pytania sprawdzajce
4 5 6 7 7 7 10 10 11 11 11 13 13 14 14 14 19 19 20 20 20 25 25 26 27 27 28 28 29 29 29 31 31 32 32 32 35 36 37 37 37 40 40 41 42 42 44
4.9.3. wiczenia 4.9.4. Sprawdzian postpw 4.10. Naprenia i ich rodzaje 4.10.1. Materia nauczania 4.10.2. Pytania sprawdzajce 4.10.3. wiczenia 4.10.4. Sprawdzian postpw 4.11. Zjawisko odksztacenia materiau, rodzaje odksztace 4.11.1. Materia nauczania 4.11.2. Pytania sprawdzajce 4.11.3. wiczenia 4.11.4. Sprawdzian postpw 5. Sprawdzian osigni 6. Literatura
44 45 46 46 49 50 51 51 51 53 53 54 55 59
1. WPROWADZENIE
Poradnik bdzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o zasadach statyki si, obliczania belek statycznie wyznaczalnych i niewyznaczalnych, kratownic oraz obliczania napre i odksztace elementw. W poradniku zamieszczono: wymagania wstpne, wykaz umiejtnoci, jakie powiniene mie ju uksztatowane, aby bez problemw mg korzysta z poradnika, cele ksztacenia, wykaz umiejtnoci jakie uksztatujesz podczas pracy z poradnikiem, materia nauczania, piguk wiadomoci teoretycznych niezbdnych do opanowani treci jednostki moduowej, zestaw pyta przydatny do sprawdzenia, czy opanowae podane treci, wiczenia, ktre pozwol Ci zweryfikowa wiadomoci teoretyczne oraz uksztatowa umiejtnoci praktyczne, sprawdzian postpw, ktry pozwoli Ci okreli zakres poznanej wiedzy. Pozytywny wynik sprawdzianu potwierdzi Twoj wiedz i umiejtnoci z tej jednostki moduowej. Wynik negatywny bdzie wskazaniem, e powiniene powtrzy wiadomoci i poprawi umiejtnoci z pomoc nauczyciela, sprawdzian osigni, przykadowy zestaw pyta testowych, ktry pozwoli Ci sprawdzi, czy opanowae materia w stopniu umoliwiajcym zaliczenie caej jednostki moduowej, wykaz literatury uzupeniajcej. Materia nauczania umieszczony w poradniku zawiera najwaniejsze, ujte w duym skrcie treci, dotyczce omawianych zagadnie. Musisz korzysta take z innych rde informacji, a przede wszystkim z podrcznikw wymienionych w spisie literatury na kocu poradnika.
2. WYMAGANIA WSTPNE
Przystpujc do realizacji programu jednostki moduowej powiniene umie: posugiwa si podstawowymi pojciami i terminami z zakresu budownictwa, posugiwa si dokumentacj techniczn, rozpoznawa elementy budynku, stosowa jednostki ukadu SI, biegle wykonywa obliczenia matematyczne, korzysta z rnych rde informacji, posugiwa si technik komputerow, stosowa zasady wsppracy w grupie, uczestniczy w dyskusji i prezentacji, stosowa rne metody i rodki porozumiewania si na temat zagadnie technicznych.
3. CELE KSZTACENIA
W wyniku realizacji programu jednostki moduowej powiniene umie: scharakteryzowa podstawowe pojcia statyki, rozrni ukady si, wyznaczy wypadkow dowolnego ukadu si metod analityczn i graficzn, okreli rwnowag ukadu si dziaajcych na konstrukcj, rozwiza belk statycznie wyznaczaln, wyznaczy siy w prtach kratownicy metod analityczn i graficzn, okreli charakter pracy i zastosowanie ukw, sporzdzi wykresy si przekrojowych w ramie statycznie wyznaczalnej, rozwiza belk cig, statycznie niewyznaczaln, obliczy wielkoci charakteryzujce przekrj elementu konstrukcji, rozrni obcienia dziaajce na konstrukcje budowlane, dokona klasyfikacji obcie, ustali wartoci obcie dziaajcych na element konstrukcji, rozrnia rodzaje napre i odksztace w rnych elementach konstrukcyjnych, wyznaczy naprenia i odksztacenia w elementach budowli.
4. MATERIA NAUCZANIA
4.1. Statyka si
4.1.1. Materia nauczania
Podstawowe pojcia statyki Statyka dzia mechaniki zajmujcy si rwnowag cia materialnych znajdujcych si pod dziaaniem si. Statyka budowli zajmuje si rwnowag elementw i caych konstrukcji budowlanych pod dziaaniem si zewntrznych. Podstawowe pojcia statyki budowli: sia moment statyczny siy Sia jest wielkoci wektorow, stanowic miar oddziaywania cia materialnych. Si okrela si te jako czynnik powodujcy zmian ruchu ciaa materialnego. Si mona przedstawi graficznie i analitycznie. W obliczeniach i wzorach statycznych siy oznacza si duymi literami: P, G, Q. Jednostk siy jest: N (niuton), kN (kiloniuton). Siy moemy podzieli na siy czynne i siy bierne zwane reakcjami. Siami czynnymi s wszelkiego rodzaju obcienia dziaajce na element (belk), natomiast siami biernymi s oddziaywania podpr (reakcje). Reakcje wystpuj tak dugo, jak dugo trwa dziaanie si czynnych. Moment statyczny siy wzgldem punktu A (bieguna) oblicza si ze wzoru: MA = Pa, gdzie: P sia, a odlego bieguna A od linii dziaania siy P (rami siy).
Rys. 1. Graficzne przedstawienie momentu statycznego siy wzgldem punktu [8, s. 43]
Jednostk momentu statycznego siy jest: Nm (niutonometr), kNm (kiloniutonometr) Znaki momentu statycznego: dodatni - obrt zgodnie z ruchem wskazwek zegara.
Rys.2. Znaki momentu statycznego: a) dodatni, b) ujemny [8, s. 43]
Para si, moment statyczny pary si Dwie siy rwne co do wartoci, rwnolege, przeciwnie skierowane nazywamy par si. Moment statyczny pary si oblicza si jako iloczyn wartoci siy i odlegoci pomidzy siami. Ukady si Kilka si (co najmniej dwie) dziaajce na ciao materialne nazywamy ukadem si. Rodzaje ukadw si: ukad paski lub przestrzenny. Ukad paski i przestrzenny moe by zbieny lub niezbieny. W ukadzie zbienym linie dziaania wszystkich si przecinaj si w jednym punkcie, a w ukadzie niezbienym nie maj wsplnego punktu. Ukad zerowy dwie siy P1 i P2 dziaajce wzdu tej samej linii prostej, rwne co do wartoci, lecz o przeciwnych zwrotach.
Rys. 3. Zerowy ukad si [1, s. 54]
Wypadkowa ukadu si Dziaanie ukadu si mona zastpi sum tych si, ktr nazywamy wypadkow ukadu si (Rw lub W). Wypadkowa ukadu si nie jest sum algebraiczn, jest suma wektorow. Mona j wyznaczy graficznie lub analitycznie. Wypadkowa ukadu si zbienych Metoda analityczna Wyznaczajc wypadkow ukadu si zbienych sposobem analitycznym naley: rozoy wszystkie siy na kierunek x i y (rzuty si na osie x i y) [P Px i Py], zsumowa wszystkie siy X i wszystkie siy Y [Rwx = X = P1x + P2x +..i Rwy = Y = P1y + P2y +..], obliczy warto siy wypadkowej Rw oraz ustali kierunek jej dziaania ( )
Rw = Px 2 + Py 2 Rwy tg = Rwx Linia dziaania wypadkowej przechodzi w planie si przez punkt przecicia linii dziaania wszystkich si ukadu. Zwrot i kt nachylenia linii dziaania wypadkowej zale od znakw jej skadowych Rwx i Rwy.
Metoda graficzna polega na sporzdzeniu konstrukcji graficznej zwanej wielobokiem si.
Wielobok si tworzy si przenoszc linie dziaania kolejnych si i odkadajc na nich (w ustalonej skali) wartoci tych si, przy czym pocztek nastpnego wektora pokrywa si z kocem poprzedniego. Wektory si tworz poszczeglne boki wieloboku si. Ostatnim bokiem wieloboku bdzie wektor siy wypadkowej, ktry uzyskamy przez poczenie pocztku wektora pierwszego z kocem ostatniego. W ten sposb otrzymuje si: kierunek, warto i zwrot siy wypadkowej, a jej pooenie w ukadzie si wyznaczy prosta o kierunku dziania siy wypadkowej poprowadzona przez punkt zbienoci ukadu si.
Rys. 4. Wyznaczanie wypadkowej zbienego ukadu si sposobem graficznym: a) plan si, b) wielobok si [1, s. 51]
Wypadkowa ukadu si niezbienych W niezbienym ukadzie si warto, kierunek i zwrot wypadkowej ustala si analogicznie, jak dla zbienego ukadu si metod analityczn i graficzn. Pooenie wypadkowej w ukadzie si niezbienych ustala si obliczeniowo. Mona take wyznaczy graficznie pooenie ukadu si niezbienych za pomoc wieloboku sznurowego. Rwnowaga ukadu si Warunki rwnowagi ukadu si zbienych Graficznym warunkiem rwnowagi ukadu si zbienych jest, aby wektory tych si tworzyy wielobok zamknity. Analitycznym warunkiem rwnowagi ukadu si zbienych jest zerowanie si sumy rzutw wszystkich si na obie osie ukadu wsprzdnych prostoktnych. X = 0 Y = 0 Warunki rwnowagi niezbienego ukadu si Analitycznym warunkiem rwnowagi ukadu si niezbienych jest zerowanie si sumy rzutw wszystkich si na obie osie ukadu wsprzdnych prostoktnych oraz zerowanie si sumy momentw statycznych tych si, obliczonych wzgldem dowolnego punktu A lecego na paszczynie. X = 0 Y = 0 MA = 0 Powysze rwnania nazywane s rwnaniami statyki. Warunki rwnowagi ukadw si wykorzystuje si do obliczania niewiadomych si.
Graficznymi warunkami rwnowagi ukadu si niezbienych s: warunek zamknicia si wieloboku si oraz warunek zamknicia si wieloboku sznurowego.
4.1.2. Pytania sprawdzajce

Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz czy jeste przygotowany do wykonania wicze. 1. Jak mona zdefiniowa pojcia: sia, moment statyczny siy, para si? 2. W jakich jednostkach miary podaje si warto siy i momentu statycznego siy? 3. Co to jest ukad si? 4. Jakie rozrnia si ukady si? 5. Co to jest wypadkowa ukadu si? 6. W jaki sposb mona wyznaczy wypadkow ukadu si metod analityczn? 7. W jaki sposb mona wyznaczy wypadkow ukadu si metod graficzn? 8. Co to jest wielobok si? 9. Jakie s warunki rwnowagi zbienego ukadu si? 10. Jakie s warunki rwnowagi niezbienego ukadu si?
4.1.3. wiczenia
wiczenie 1 Narysuj pi rnych par si o takiej samej wartoci momentu statycznego. Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4) 5) Aby wykona wiczenie powiniene: przyj skal si i skal odlegoci, narysowa w skali siy tworzce pary si, poszczeglne pary si narysowa odmiennymi kolorami, odmierzy w skali odlegoci pomidzy siami, obliczy moment statyczny kadej pary si i porwna wyniki.
Wyposaenie stanowiska pracy: przybory rysunkowe, kolorowe pisaki, literatura. wiczenie 2 Narysuj cztery siy w zbienym ukadzie si i wyznacz wypadkow tego ukadu za pomoc wieloboku si. Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4) 5) Aby wykona wiczenie powiniene: przyj skal si, narysowa w skali siy tworzce zbieny ukad si, sporzdzi wielobok si, z wieloboku si odczyta warto, kierunek i zwrot wypadkowej, umieci wypadkow w ukadzie si zaznaczajc j odmiennym kolorem.
Wyposaenie stanowiska pracy: przybory rysunkowe, kolorowe pisaki, literatura.
4.1.4. Sprawdzian postpw Tak Nie

Czy potrafisz: 1) zdefiniowa pojcia: sia, moment statyczny siy, para si? 2) zdefiniowa pojcie ukad si? 3) rozrni ukady si? 4) zdefiniowa pojcie wypadkowej ukadu si? 5) obliczy wypadkow ukadu si zbienych metod analityczn? 6) wyznaczy wypadkow zbienego ukadu si metod analityczn? 7) sporzdzi wielobok si? 8) okreli warunki rwnowagi zbienego ukadu si? 9) okreli warunki rwnowagi niezbienego ukadu si?
4.2. Siy przekrojowe, wykresy, wartoci ekstremalne w elementach konstrukcji

Jeeli belk swobodnie podpart (rys. 5a) rozdzielimy przekrojem - na dwie czci (rys. 5b), to oddziaywanie prawej, odcitej czci belki na lew odcit cz moemy zastpi przez: si poprzeczn T, si podun N i moment zginajcy M. W podobny sposb mona zastpi oddziaywanie lewej czci belki na praw odcit cz (rys. 5b). Sia poprzeczna V (T), sia poduna N i moment zginajcy M nazywamy siami przekrojowymi, zwanymi take siami wewntrznymi.
Rys. 5. Sia poprzeczna, sia poduna i moment zginajcy w dowolnym przekroju belki: a) schemat statyczny belki, b) przekrj belki z zaznaczonymi siami wewntrznymi [8, s. 85]
Si podun N w danym przekroju belki nazywamy algebraiczn sum rzutw na o belki wszystkich si dziaajcych z jednej strony danego przekroju. Si poprzeczn V (T) w danym przekroju belki nazywamy algebraiczn sum rzutw na kierunek prostopady do osi belki wszystkich si dziaajcych na belk z jednej strony danego przekroju . Moment zginajcy M w danym przekroju belki rwna si algebraicznej sumie momentw statycznych wszystkich si znajdujcych si po jednej stronie danego przekroju wzgldem rodka cikoci tego przekroju. Znaki umowne si wewntrznych
Rys. 6. Znaki umowne si przekrojowych [1, s. 71] Warto si przekrojowych: momentw zginajcych, si poprzecznych i si podunych wyznacza si dla charakterystycznych przekrojw belki. Do przekrojw tych nale: przekroje na podporach, przekroje w miejscach przyoenia si skupionych, przekroje, w ktrych rozpoczyna si dziaanie obcienia cigego lub nastpuje zmiana jego wartoci, przekrj w rodku belki, przekrj niebezpieczny, tj. taki, w ktrym wystpuje najwikszy moment zginajcy. Zasady sporzdzania wykresw si przekrojowych Wykres si poprzecznych: wykres si poprzecznych sporzdza si odmierzajc rzdne dodatnie powyej osi odniesienia, na nie obcionych odcinkach belki wykres V (T) ma wartoci stae, a wic ograniczajce go proste s rwnolege do osi x, w miejscach przyoenia si skupionych nastpuj w wykresie skoki rzdnej o warto przyoonej siy, na odcinku belki obcionej w sposb cigy, rwnomiernie rozoony, wykres siy poprzecznej jest ograniczony lini prost nierwnoleg do osi odniesienia. Wykres momentw zginajcych: wykres momentw zginajcych sporzdza si odmierzajc rzdne dodatnie poniej osi odniesienia, w przypadku obcienia siami skupionymi, wykres M jest ograniczony liniami prostymi, rnymi na poszczeglnych nieobcionych odcinkach belki, w miejscach przyoenia siy skupionej proste ograniczajce wykres przecinaj si na linii dziaania siy,
na odcinku belki obcionej w sposb cigy, rwnomiernie rozoony, wykres M jest lini krzyw parabol. Wykres si podunych sporzdza si analogicznie jak wykresy si poprzecznych. Zaleno pomidzy si poprzeczn, a momentem zginajcym Najwikszy moment zginajcy (Mmax) wystpuje w tym przekroju belki, w ktrym sia poprzeczna zmienia swj znak lub rwna si zero.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Co to s siy przekrojowe? Jak definiuje si pojcia sia poduna, sia poduna, moment zginajcy? Jakie s znaki umowne si przekrojowych? Gdzie znajduj si charakterystyczne przekroje belki? Jakie s zasady sporzdzania wykresw si poprzecznych? Jakie s zasady sporzdzania wykresw momentw zginajcych? Jaka jest zaleno pomidzy si poprzeczn, a momentem zginajcym w przekroju belki?
4.2.3. wiczenia
wiczenie 1 Oblicz si poprzeczn w zaznaczonych przekrojach belki (A,1,2,B oraz na rodku). Wykonaj wykres si poprzecznych.
Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene: 1) przeanalizowa definicj siy poprzecznej w przekroju belki, 2) obliczy warto siy poprzecznej w zaznaczonych przekrojach belki, 3) sporzdzi wykres si poprzecznych. Wyposaenie stanowiska pracy: literatura, przybory rysunkowe, kalkulator. wiczenie 2 Dla belki z wiczenia 1, oblicz moment zginajcy w tych samych przekrojach belki. Wykonaj wykres momentw zginajcych.
Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene: 1) przeanalizowa definicj momentu zginajcego w przekroju belki, 2) obliczy warto momentu zginajcego w zaznaczonych przekrojach belki, 3) sporzdzi wykres momentw zginajcych dla belki. Wyposaenie stanowiska pracy: literatura, przybory rysunkowe, kalkulator.
4.2.4. Sprawdzian postpw Tak

Czy potrafisz: 1) zdefiniowa pojcie siy przekrojowe? 2) zdefiniowa pojcia: sia poprzeczna, sia poduna, moment zginajcy? 3) okreli zasady ustalania znakw si przekrojowych? 4) wskaza charakterystyczne przekroje belki? 5) sporzdzi wykresy si poprzecznych i momentw zginajcych?
Nie
4.3. Belki statycznie wyznaczalne

Belki przenosz dziaania si zewntrznych na podpory (ciany, supy) w kierunku rwnolegym do kierunku dziaania tych si. Belki pracuj na zginanie, cinanie, a niekiedy na skrcanie. Podpory W miejscu oparcia elementu, zwanym wzem podporowym, wykonuje si specjalne podpory. Kada konstrukcja jest obciona, dlatego na podporach powstaj siy oddziaywania - reakcje. Liczba i kierunek dziaania reakcji zaley od rodzaju podpory. Rozrnia si nastpujce podpory: podpora przegubowa dwie czci danej konstrukcji mog si wzgldem siebie obraca, natomiast nie mog si przesuwa, wystpuje jedna reakcja o kierunku ukonym, ktr zastpuje si jej skadowymi: pionow i poziom, podpora przegubowo-przesuwna dwie czci danej konstrukcji mog si wzgldem siebie obraca oraz przesuwa w jednym kierunku, wystpuje jedna reakcja prostopada do paszczyzny przesuwu, podpora sztywna (utwierdzenie, zamocowanie) nie istnieje moliwo obrotu, ani przesuwu obu czci konstrukcji wzgldem siebie, wystpuj trzy reakcje: moment utwierdzenia, reakcja pozioma oraz pionowa (skadowe reakcji ukonej).
Rys. 7. Rodzaje podpr oraz ich schematy: a) podpora przegubowo przesuwna, b) podpora przegubowa nieprzesuwna, c) podpora paska nieprzesuwna, d) podpora paska przesuwna. [1, s. 30]
Schemat statyczny Przy obliczaniu belek posugujemy si schematem statycznym, ktry zastpuje rzeczywisty ukad konstrukcyjny.
Rys. 8. Schemat statyczny i reakcje belki swobodnie podpartej [8, s. 76]
Do oblicze belek przyjmuje si ich rozpito teoretyczn (obliczeniow). Zakada si, e teoretyczny punkt podparcia znajduje si w odlegoci 0.025 ls od krawdzi oparcia konstrukcji (ls rozpito w wietle podpr). lt (lo, leff) = 1.05 ls Statyczna wyznaczalno belek Belka, w ktrej wystpuje liczba niewiadomych reakcji podpr nie wiksza ni trzy jest belk statycznie wyznaczaln, poniewa do obliczenia niewiadomych si dysponujemy trzema rwnaniami statyki. X = 0, Y = 0, MA = 0
Rodzaje belek statycznie wyznaczalnych: belka wolnopodparta, belka jednostronnie lub dwustronnie przewieszona, belka wspornikowa, belka ukona lub zaamana.
Rys. 9. Przykady belek: statycznie wyznaczalnych [1, s. 33]
Belkami statycznie wyznaczalnymi s take belki przegubowe, skadajce si z kilku lecych na jednej linii prtw prostych poczonych ze sob przegubami i odpowiednio podpartych. Omwienie belek przegubowych nie zostao zawarte w poradniku. Rozwizywanie belek statycznie wyznaczalnych polega na obliczeniu si wewntrznych: momentw zginajcych, si poprzecznych i si podunych oraz sporzdzenie wykresw tych si. Pierwsz czynnoci jest obliczenie reakcji podpr. Przykady rozwizania belek statycznie wyznaczalnych Belka obciona si skupion
Rys. 10. Belka wolnopodparta obciona si skupion: a) schemat belki, b) wykres si poprzecznych, c) wykres momentw zginajcych [8, s. 89]
1. Obliczenie reakcji podpr
MB = 0, MA = 0,
RA l P b = 0 P a RB l = 0
RA = P RB = P
b l a l
Sprawdzenie Y = 0, RA - P + RB = 0, a = l - b l b b a b b b P -P+P =P -P+P( )=P -P+P-P =0 l l l l l l 2. Obliczenie momentw zginajcych MA = 0, MB = 0 Mx = RA x b M1 = RA a = P a l 3. Obliczenie si poprzecznych Warto siy poprzecznej na odcinku belki pomidzy podpor A, a punktem zaczepienia siy P wynosi: b T = RA = P l Warto siy poprzecznej na odcinku belki pomidzy punktem zaczepienia siy P, a podpor B wynosi: a T = - RB =- P l W miejscu dziaania siy P nastpuje skok wartoci siy. Belka wolnopodparta obciona kilkoma siami skupionymi Belk rozwizuje si w analogiczny sposb jak poprzednio, zgodnie z ustalonymi zasadami. Poniej zamieszczono rozwizanie przykadowej belki obcionej czterema siami skupionymi.
Rys. 11. Belka wolnopodparta obciona kilkoma siami skupionym: a) schemat belki, b) wykres si poprzecznych, c) wykres momentw zginajcych [8, s. 92]
Belka wolnopodparta obciona w sposb cigy rwnomiernie rozoony Obcienie cige rwnomiernie rozoone na caej dugoci belki lub na jej czci jest najczciej spotykanym obcieniem. Takim obcieniem jest, np. ciar wasny elementu oraz obcienie uytkowe stropw.
Rys. 12. Belka wolnopodparta obciona rwnomiernie na caej dugoci: a) schemat belki, b) wykres si poprzecznych, c) wykres momentw zginajcych [8, s. 94]
Na caej dugoci belki obcienie wyniesie Q = q l, a wypadkowa jego bdzie zaczepiona l w poowie rozpitoci belki ( ). 2 1. Reakcje podpr - obcienie rozkada si rwnomiernie na obie podpory belki, dajc wartoci reakcji: 1 1 RA = RB = Q = q l 2 2 2. Momenty zginajce 1 w dowolnym przekroju oddalonym od podpory A o odlego x Mx = RA x q x x 2 (rwnanie kwadratowe wykresem jest parabola) na podporach A i B M = 0 Ql ql 2 w rodku rozpitoci belki M = = 8 8 3. Sia poprzeczna w dowolnym przekroju oddalonym od podpory A o odlego x - Tx = RA q x (rwnanie liniowe wykresem jest prosta) na podporze A: TA = RA = ql w rodku rozpitoci belki T = 0. Jeeli obcienie cige rwnomiernie rozoone q dziaa na odcinku a, to jego wypadkowa na dugoci a wynosi q a i dziaa w poowie odcinka a.
Wszystkie rodzaje belek statycznie wyznaczalnych obcione w sposb zoony rozwizuje si zgodnie z przedstawionymi powyej zasadami. Wicej przykadw rozwizania belek znajdziesz w podrcznikach, ktrych wykaz zamieszczony jest na kocu poradnika. Zastosowanie belek statycznie wyznaczalnych Elementy konstrukcji budowlanych s najczciej belkami prostymi. S to elementy konstrukcyjne stropw, dachw i stropodachw, nadproy, mostw itp. Belkami pochyymi s, np. elementy konstrukcji dachowych, a belkami zaamanymi elementy konstrukcji schodw.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jakie znasz rodzaje podpr? Co to s reakcje podpr? W jaki sposb mona scharakteryzowa kady rodzaj podpory? Co to jest schemat statyczny? Co to jest statyczna wyznaczalno belek? Okreli, na czym polega rozwizywanie belek statycznie wyznaczalnych? W jaki sposb rozwizuje si belki statycznie wyznaczalne?
4.3.3. wiczenia
wiczenie 1 Narysuj poznane rodzaje podpr. Scharakteryzuj zasady ksztatowania kadej z nich oraz wystpujce rodzaje reakcji podpr. W podrcznikach wyszukaj i opisz zastosowanie okrelonych podpr w elementach budowlanych. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene: odszuka w literaturze potrzebne informacje, narysowa przykady podpr oraz reakcji, opisa wybrane elementy budowlane z charakterystycznymi dla nich rodzajami podpr, sporzdzi notatk.
1) 2) 3) 4)
Wyposaenie stanowiska pracy: przybory rysunkowe, kolorowe pisaki, literatura.
wiczenie 2 Rozwi podan poniej belk statycznie wyznaczaln. Sporzd wykresy si poprzecznych i momentw zginajcych. Wska przekroje, w ktrych wystpuj najwiksze wartoci si przekrojowych.
Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) Aby wykona wiczenie powiniene: narysowa schemat belki, zaznaczy i obliczy reakcje podpr,zaznaczy przekroje charakterystyczne belki, obliczy wartoci si poprzecznych w wyznaczonych przekrojach belki, sporzdzi wykres si poprzecznych, obliczy wartoci momentw zginajcych w wyznaczonych przekrojach belki, sporzdzi wykres momentw zginajcych, wskaza przekroje, w ktrych wystpuj najwiksze wartoci si przekrojowych. Wyposaenie stanowiska pracy: literatura, przybory do rysowania, kolorowe pisaki, kalkulator.

Czy potrafisz: 1) zdefiniowa pojcie statycznej wyznaczalnoci belek? 2) rozrni rodzaje podpr? 3) wskaza rodzaje reakcji wystpujce na kadej z podpr? 4) wskaza, na czym polega rozwizanie belki statycznie wyznaczalnej? 5) rozwiza prost belk statycznie wyznaczaln?
4.4. Kratownice
Kratownic nazywamy geometrycznie niezmienny ukad prtw prostych poczonych ze sob w wzach. Przy obliczaniu statycznym kratownic zakada si, e prty poczone s ze sob idealnymi, pozbawionymi tarcia przegubami oraz, e obcienie kratownic przykadane jest w wzach i dlatego mona przyj, e poszczeglne prty przenosz wycznie siy osiowe, a wic pracuj na rozciganie i ciskanie. Zalenie od uksztatowania pasw rozrniamy: kratownice belkowe i kratownice ukowe.
Kratownica skada si z: pasa dolnego, pasa grnego, krzyulcw, supkw.
Rys. 13. Przykady kratownic [2, s. 25]
Poszczeglne prty kratownicy powinny midzy sob tworzy ukad geometrycznie niezmienny. Przykadem takiego ukadu jest trjkt, w odrnieniu od czworokta, ktry jest ukadem geometrycznie zmiennym. Konstrukcja geometrycznie niezmienna kratownicy powstaje przez doczanie do trzech prtw tworzcych trjkt, nowych wzw za pomoc dwch nastpnych prtw.
Rys. 14. Budowa kratownicy: a, b, c - kolejne etapy tworzenia kratownicy [2, s. 167]
Z punktu widzenia statyki kratownice dziel si na: statycznie wyznaczalne i statycznie niewyznaczalne. Rozrnia si statyczn wyznaczalno zewntrzn i wewntrzn. Statyczna wyznaczalno zewntrzna omwiona zostaa w jednostce moduowej, dotyczcej belek statycznie wyznaczalnych. Natomiast warunkiem statycznej wyznaczalnoci kratownicy jest spenienie rwnania: p = 2w - r gdzie: p - liczba prtw kratownicy, w liczba wzw kratownicy, r liczba niewiadomych reakcji podpr.
Rys. 15. Przykady kratownic a) zewntrznie statycznie wyznaczalna, b) statycznie wewntrznie niewyznaczalna, c) geometrycznie zmienna, d) zewntrznie statycznie niewyznaczalna [8, s. 345]
Rozwizywanie kratownic Rozwizanie kratownicy polega na wyznaczeniu si w prtach kratownicy znanymi metodami rwnowaenia wzw, tj. metod analityczn lub metod graficzn (metoda CREMONY). Wyznaczanie si w prtach kratownic statycznie wyznaczalnych wykonuje si przyjmujc nastpujce zaoenia: a) prty kratownicy poczone s w wzach w sposb przegubowy, b) siy zewntrzne przyoone s tylko w wzach kratownicy, c) osie prtw schodzce si w wle przecinaj si cile w rodku przegubu i stanowi lini prost, d) spenienie wyej wymienionych zaoe powoduje powstanie w prtach kratownicy tylko osiowych si podunych: ciskajcych lub rozcigajcych. Podune siy wewntrzne w prtach kratownicy to: sia rozcigajca przyjmowana jako dodatnia (graficznie skierowana od wza), sia ciskajca przyjmowana jako ujemna (graficznie skierowana do wza).
N (+) w
N (-)
Rys. 16. Oznaczenie si w prtach kratownicy: N(+) - sia rozcigajca, N(-) - sia ciskajca
Prty zerowe w kratownicy Prty, w ktrych przy danym obcieniu zewntrznym kratownicy nie wystpuj ani siy ciskajce, ani rozcigajce, nazywamy prtami zerowymi.
Siy zerowe wystpuj w prtach kratownicy w nastpujcych sytuacjach: a) gdy w nieobcionym wle schodz si dwa prty, to w obu prtach siy rwne s zeru (rys. 17A), b) gdy w nieobcionym wle schodz si trzy prty, a dwa z nich le na linii prostej, to trzeci prt jest prtem zerowym (rys.17-B), c) jeeli sia zewntrzna zaczepiona w wle, w ktrym schodz si dwa prty jest skierowana wzdu jednego z tych prtw, wwczas drugi prt jest prtem zerowym (rys.17-C).
Rys. 17. Prty zerowe w kratownicy [2, s. 172]
Rozwizywanie kratownic Metoda analitycznego rwnowaenia wzw Rozwizanie kratownicy polega na rozpatrzeniu rwnowagi kadego wza kratownicy oddzielnie i uoeniu dla niego rwna rwnowagi jak dla paskiego, zbienego ukadu si: X = 0 i Y = 0 Jeeli w wle zbiegaj si dwa prty o nieznanych silach, to z podanych dwch rwna rwnowagi moemy znale siy w tych prtach. Przykad: Wyznaczenie sposobem analitycznym (rachunkowym) si w prtach kratownicy Tok postpowania: 1. Oznaczy wzy i prty kratownicy: wzy podporowe: A i B, pozostae 1, 2, 3,. 2. Ustali wszystkie dane geometryczne kratownicy: dugoci poszczeglnych prtw, kty pomidzy nimi oraz funkcje trygonometryczne tych katw (sin, cos). 3. Wyznaczy reakcje podpr: RA, HA, RB (za pomoc rwna rwnowagi:X = 0, Y =0, M = 0). 4. Wskaza i oznaczy prty zerowe. 5. Uoy rwnania X = 0 i Y = 0 dla kadego z wzw, rozpoczynajc od takiego wza, w ktrym zbiegaj si dwa prty o nieznanych siach i z rwna tych wyliczy niewiadome siy. 6. Rozpatrywa kolejne wzy w ten sposb, aby w kadym nastpnym wle zbiegay si tylko dwa prty o nieznanych siach, wykorzystujc obliczone wczeniej siy. 7. Postpujc w ten sposb oblicza si kolejno wszystkie niewiadome siy: rozpatrzenie rwnowagi ostatniego wza jest zwyke sprawdzeniem.
Rys. 18. Przykad rozwizania kratownicy metod analitycznego rwnowaenia wzw [8, s. 355]
Rwnania rwnowagi si w wle B Y = 0, RB + K3 sin = 0 K3 = X = 0, -HB + G3 + K3 cos = 0 G3 = W kolejnych wzach naley w analogiczny sposb uoy rwnania rwnowagi i obliczy siy w prtach. Metoda graficznego rwnowaenia wzw (metoda CREMONY) Metoda graficznego rwnowaenia wzw polega na wyznaczeniu si w prtach zbiegajcych si w danym wle za pomoc wielobokw si, wykrelanych dla kadego wza. Zgodnie z graficznym warunkiem rwnowagi ukadu si zbienych wielobok si dziaajcych w kadym wle musi by zamknity. Z zamknitego wieloboku si moemy zawsze wyznaczy dwie brakujce siy, jeli kierunki dziaania tych si s znane. Przy rozwizywaniu kratownicy metod graficzn konieczne jest narysowanie kratownicy w wybranej skali, aby byy zachowane proporcje oraz kty nachylenia poszczeglnych prtw (kierunki dziaania si), a take ustalenie skali si. Wana jest dokadno rysowania oraz odmierzania wartoci si.
Rys. 19. Przykad zastosowania metody graficznego rwnowaenia wzw [2, s. 174]
Przedstawione powyej metody rozwizywania kratownic s stosowane najczciej. Umoliwiaj wyznaczenie si we wszystkich (kolejno) prtach kratownicy. Innym sposobem jest metoda Rittera, zwana metod przeci, ktra pozwala wyznaczy siy w wybranych prtach (wybirczo). Polega ona na zaoeniu, e kada wyodrbniona przekrojem cz kratownicy znajduje si w rwnowadze pod wpywem si zastpujcych odcit cz kratownicy oraz si zewntrznych w tym reakcji podporowych. Warunkiem umoliwiajcym zastosowanie tej metody jest takie poprowadzenie przekroju, aby przecina najwyej trzy prty, a w tej liczbie i prt, dla ktrego chcemy wyznaczy si wewntrzn. Obecnie istniej programy komputerowe, ktre pozwalaj rozwiza bardzo szybko kad kratownic. Zastosowanie kratownic Kratownice stosuje si powszechnie w budownictwie, przede wszystkim w budowie mostw, w dwigarach dachowych, masztach, wieach, itp. Wykonuje si je jako konstrukcje drewniane lub stalowe, rzadko elbetowe. Kratownice drewniane stosuje si jako gwnie dwigary dachowe. Przekroje: prty kratownic drewnianych wykonuje si zwykle o przekroju prostoktnym lub kwadratowym, a poczenia najczciej na pytki kolczaste. Kratownice stalowe stosuje si jako dwigary dachowe, konstrukcje wie i masztw. Prty kratownic stalowych wykonuje si z ksztatownikw walcowanych, pojedynczych lub zoonych, poczonych w wzach spoinami, rzadziej na nity lub ruby.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jak mona zdefiniowa pojcie kratownicy? Z jakich elementw skada si kratownica? Co rozumiesz pod pojciem statycznej wyznaczalnoci kratownicy? Jakie siy wewntrzne wystpuj w prtach kratownicy? Jak definiuje si i wyznacza prty zerowe? Jaki jest tok postpowania przy wyznaczaniu si w prtach kratownicy sposobem analitycznym? Jaki jest tok postpowania przy wyznaczaniu si w prtach kratownicy sposobem graficznym? Jakie moesz wskaza zastosowanie kratownic?
4.4.3. wiczenia
wiczenie 1 Rozwi kratownic metod analitycznego rwnowaenia wzw. Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4) Aby wykona wiczenie powiniene: narysowa schemat kratownicy, oznaczy wzy i prty, ustali geometri kratownicy (dugoci prtw, kty pomidzy prtami), obliczy reakcje podpr,
5) zaznaczy prty zerowe, 6) rozwiza kratownic rozpatrujc kolejno rwnowag kadego wza, 7) sporzdzi zestawienie si w prtach. Wyposaenie stanowiska pracy: literatura, przybory rysunkowe, kalkulator. wiczenie 2 Rozwi kratownic metod graficznego rwnowaenia wzw. Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) Aby wykona wiczenie powiniene: narysowa schemat kratownicy w skali, oznaczy wzy i prty, obliczy reakcje podpr, zaznaczy prty zerowe, ustali skale si, rozwiza kratownic rozpatrujc kolejno graficznie rwnowag kadego wza sporzdzajc wielobok si, sporzdzi zestawienie si w prtach.
Wyposaenie stanowiska pracy: literatura, przybory rysunkowe, kalkulator.

Czy potrafisz: 1. zdefiniowa pojcie kratownicy? 2. wskaza i nazwa elementy kratownicy? 3. zdefiniowa pojcie statycznej niewyznaczalnoci kratownicy? 4. nazwa siy wystpujce w prtach kratownicy? 5. zdefiniowa i wskaza prty zerowe? 6. wyznaczy siy w prtach kratownicy sposobem analitycznym? 7. wyznaczy siy w prtach kratownicy sposobem graficznym? 8. wskaza zastosowanie kratownic?
Nie
4.5. Ramy statycznie wyznaczalne

Ramami nazywamy konstrukcje skadajce si z prtw poczonych ze sob za pomoc sztywnych wzw. Pionowe lub usytuowane w sposb zbliony do pionu prty ram nazywamy supami, poziome za lub o pooeniu zblionym do poziomu ryglami. Wskutek sztywnego poczenia supw z ryglami odksztacenia jednych przenosz si przez sztywne wzy na drugie, powodujc rwnie ich odksztacanie.
Rys. 20. Przykad ramy hali fabrycznej (a) i schemat statyczny (b) [8, s. 82]
Ramy mog by statycznie wyznaczalne i statycznie niewyznaczalne. Stopie statycznej niewyznaczalnoci zaley od rodzaju oraz liczby podpr. Ramy statycznie wyznaczalne s bardzo rzadko stosowane jako samodzielne konstrukcje i su raczej jako schematy zastpcze ram statycznie niewyznaczalnych. Podzia ram: ze wzgldu na liczb przse: jednoprzsowe i wieloprzsowe, ze wzgldu na liczb piter; jednopitrowe i wielopitrowe, ze wzgldu na ksztat osi ramy: prostoktne, trjktne, trapezowe, ukowe.
Rys. 21. Przykady ram o rnych ksztatach: a) prostoktna, b) trjktna, c) trapezowa, d) ukowa [8, s. 400]
Rozwizanie ramy statycznie wyznaczalnej (przykad) Kolejno dziaa: 1. Obliczenie reakcji podpr (za pomoc rwna rwnowagi X = 0, Y = 0 i M = 0). 2. Oznaczenie spodw prtw, konieczne do obliczania i sporzdzania wykresw si przekrojowych. Zaznaczajc przerywan lini jedn stron prta moemy kady prt uwaa za belk, ktrej cz dolna (spd) znajduje si po stronie zakreskowanej. 3. Oznaczenie przekrojw charakterystycznych. 4. Obliczenie si przekrojowych M, N, V zgodnie z poznanymi dotychczas zasadami (obliczanie si przekrojowych w belkach).
5. Sporzdzenie wykresw si przekrojowych. Wykresy te sporzdza si na konturze ramy. Rzdne siy N odkadamy po dowolnej stronie osi i wpisujemy znak rzdnych. Rzdne si V odkadamy zgodnie ze znakiem (jak dla belek): po grnej stronie prta wartoci dodatnie, od spodu (strona zakreskowana) wartoci ujemne. Rzdne wykresu M: wartoci ujemne po grnej stronie prta, wartoci dodatnie od spodu.
Rys. 22. Wykresy si przekrojowych przykadowej ramy obcionej si skupion [2, s. 144]
Zastosowanie ram Konstrukcje ramowe stosuje si do przekrywania powierzchni o duych szerokociach. Najczciej s to: hale przemysowe, targowe, sportowe itp. Konstrukcje ramowe wykonywane s gownie jako stalowe, lecz take drewniane i elbetowe.

1. 2. 3. 4. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jak mona zdefiniowa pojcie ramy? W jaki sposb mona podzieli ramy? Na czym polega rozwizanie ramy statycznie wyznaczalnej? Jakie jest zastosowanie ram?
4.5.3. wiczenia
wiczenie 1 Na podstawie rnych rde (literatura, Internet) wyszukaj i opisz przykady zastosowania rnego typu ram w obiektach budowlanych. Wykonaj szkice przykadowych ram. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene: 1) przeanalizowa zasady klasyfikacji ram, 2) wyszuka rne przykady zastosowania ram, 3) wykona szkice oraz opisy wybranych obiektw. Wyposaenie stanowiska pracy: przybory rysunkowe, kolorowe pisaki, literatura, Internet.
wiczenie 2 Zapisz nazw przedstawionych na rysunku przykadowych ram. Opisz moliwe zastosowania dla kadej z nich.
Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene: 1) przeanalizowa przedstawione ksztaty ram, 2) posugujc si literatur wskaza przykady moliwych zastosowa, 3) sporzdzi notatk. Wyposaenie stanowiska pracy: literatura.

Czy potrafisz: 1) zdefiniowa pojcie ramy? 2) dokona klasyfikacji ram? 3) okreli zasady rozwizywania ram statycznie wyznaczalnych? 4) wskaza zastosowanie ram w obiektach budowlanych?
Nie
4.6. Charakter pracy i zastosowanie ukw

uki s to zakrzywione prty lub belki obcione w paszczynie zakrzywienia, pracujce gwnie na ciskanie, lecz te na zginanie. uki z punktu widzenia statycznego mog by statycznie wyznaczalne i statycznie niewyznaczalne. Zalenie od sposobu podparcia uki statycznie wyznaczalne mog by: swobodnie podparte, trjprzegubowe, uki ze cigiem.
Rys. 23. Schematy statyczne ukw statycznie wyznaczalnych: a) swobodnie podparty, b) trjprzegubowy, c) ze cigiem [2, s. 155]
Odlego l pomidzy podporami nazywa si rozpitoci uku, wysoko a strzak. Krzywizna uku jest najczciej opisana za pomoc rwnania paraboli (uki paraboliczne) lub czci okrgu (uki koowe).
Rys. 24. uk paraboliczny [5, s. 338]
Istotne znaczenie dla ukw ma nieprzesuwno podpr. Obcienia uku (nawet wycznie pionowe) powoduj powstanie reakcji poziomych zwanych rozporem. Rozpr uku przekazuje si na podpierajce uk supy lub ciany. Wymaga to masywnych i kosztownych podpr. W celu zmniejszenia ich wymiarw stosuje si cigi, ktre przejmuj rozpr poziomy H. Dziki cigowi osiga si znaczne zmniejszenie wymiarw podpr, gdy przenosz one tylko obcienia pionowe. W ukach rozrniamy dwa zasadnicze przekroje: a) podporowe A i B zwane wezgowiami, b) rodkowy C w najwyszej czci uku zwany kluczem albo zwornikiem.
Rys. 25. uk przegubowy: a) schemat, b) przekroje: A i B wezgowia, C zwornik[8, s. 84]
uk jest ciskany osiowo, gdy jego o jest parabol o rwnaniu: y = 4 f (
x x2 ) i gdy jest l l2
obciony obcieniem rozoonym rwnomiernie. Przy innym obcieniu lub innej krzywej, oprcz ciskania wystpi w uku take zginanie, jednak sia ciskajca uk jest dominujca, a wystpujcy moment zginajcy i sia poprzeczna maj znaczenie drugorzdne. Sposb rozwizania ukw statycznie wyznaczalnych opiera si na tych samych zasadach, ktre dotycz rozwizywania belek i ram. Zastosowanie ukw W budownictwie uki znane ju byy w staroytnym Egipcie, Grecji i Mezopotamii, jednak najwiksze zastosowanie znalazy w architekturze Rzymu, gdzie wykonywano je w ksztacie pkola z klicw kamiennych. uki pozwalay na pokonanie wikszych rozpitoci ni moliwe to byo przy uyciu kamiennych lub drewnianych belek. Przykadem uku jest konstrukcja sklepienia murowanego stosowanego w budownictwie oglnym, zwaszcza w przypadku obiektw reprezentacyjnych i zabytkowych.
Rys. 26. Budowa sklepienia [6, s. 208]
Wspczenie uki stosowane s zwaszcza w konstrukcjach o duych rozpitociach, np. przykrycia hal, mosty i przepusty.
Rys. 27. Przykad elbetowego mostu ukowego nad Cienin Maselnick w Maselnicy (Chorwacja) [fot. K. Flaga. Internet]

1. 2. 3. 4. 5. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jak mona zdefiniowa pojcie uku? W jaki sposb mona dokona podziau ukw? Co nazywamy rozpitoci uku i strzak? Jakie przekroje rozrnia si w ukach? Jakie jest zastosowanie ukw?
4.6.3. wiczenia
wiczenie 1 Na podstawie rnych rde (literatura, Internet) wyszukaj i opisz przykady zastosowania ukw w obiektach budowlanych. Wykonaj szkice przykadowych obiektw. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene: 1) przeanalizowa zasady klasyfikacji ukw, 2) wyszuka rne przykady zastosowania konstrukcji ukw, 3) wykona szkice oraz opisy wybranych obiektw.
Wyposaenie stanowiska pracy: przybory rysunkowe, literatura, Internet. wiczenie 2 Opisz zasady pracy luku na przykadzie uku obcionego w sposb cigy rwnomierny. Na podstawie literatury naszkicuj wykresy si przekrojowych. Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene: 1) przeanalizowa zasady pracy ukw, 2) wyszuka przykady rozwizanych ukw, 3) wykona notatk oraz szkic. Wyposaenie stanowiska pracy: przybory rysunkowe, literatura.

Czy potrafisz: 1) zdefiniowa pojcie uku? 2) dokona podziau ukw? 3) rozrni i nazwa przekroje? 4) wskaza zastosowanie ukw?
Nie
4.7. Belki cige statycznie niewyznaczalne

Belka jest statycznie niewyznaczalna wwczas, gdy liczba niewiadomych reakcji podpr jest wiksza od liczby rwna statyki, czyli od trzech.
Rys. 28. Przykady belek statycznie niewyznaczalnych [1, s. 33]
Zalet belek statycznie niewyznaczalnych jest zmniejszenie wartoci momentw zginajcych w przle belki, poniewa wskutek utwierdzenia belki na podporze wystpuje moment podporowy (o znaku przeciwnym ni znak momentu w przle). Zmniejszenie momentu powoduje zmniejszenie napre w przekroju belki, a zatem i zmniejszenie wymiarw przekroju. W belkach cigych wieloprzsowych moment w przle ulega zmniejszeniu w stosunku do momentu przsowego belki swobodnie podpartej, powstaj natomiast, czsto do znaczne, momenty podporowe o znaku ujemnym.
Rys. 29. Porwnanie wartoci momentw przsowych w belkach statycznie niewyznaczalnych i wyznaczalnych [8, s. 303]
Rozwizywanie belek statycznie niewyznaczalnych za pomoc tablic Winklera Belki cige wieloprzsowe statycznie niewyznaczalne mona w sposb uproszczony rozwizywa przy pomocy tablic Winklera. Tablice opracowano dla belek 2, 3, 4, 5-cio przsowych obcionych siami skupionymi oraz obcieniem cigym rwnomiernie rozoonym, tj. obcieniem najczciej wystpujcym. W praktyce czsto wystpuj przypadki kombinacji obcie (kilka schematw z tablic), siy przekrojowe naley wwczas sumowa. Tablice zawieraj wspczynniki do obliczania reakcji podporowych, momentw zginajcych oraz si poprzecznych. Warunkiem korzystania z tablic jest, aby: rozpitoci poszczeglnych przse belki byy rwne lub zblione (l = 0.8 l1), obcienia belki odpowiaday przyjtym w tablicach.
Przy obliczaniu belek cigych za pomoc tablic Winklera naley postpowa w sposb nastpujcy: wybra tablic dla belki o odpowiedniej liczbie przse, wyszuka waciwy schemat obcienia, odczyta odpowiednie wspczynniki k i k', obliczy wartoci si wewntrznych: momentu zginajcego, si poprzecznych oraz reakcji wedug jednego z poniszych wzorw: Momenty zginajce przsowe i podporowe M = kpl2 (przy obcieniu rwnomiernie rozoonym) M = kPl (przy obcieniu siami skupionymi) Reakcje podporowe i siy skupione T = k'pl (przy obcieniu rwnomiernie rozoonym) T = k'P (przy obcieniu siami skupionymi) gdzie: k, k' wspczynniki z tablic Winklera, p obcienie cige rwnomiernie rozoone, P sia skupiona, l rozpito przsa. Gdy rozpitoci przse rni si w granicach do 20%, mona korzysta z tablic Winklera przyjmujc wartoci wspczynnikw z odpowiednich tablic, mnoc je: przy obliczaniu reakcji podpr, si poprzecznych i momentw podporowych przez rozpito l stanowic redni z rozpitoci dwch ssiednich przse, przy obliczaniu momentu przsowego przez rozpito l danego przsa.
Tab. 1. Belka dwuprzsowa. Wspczynniki k i k' do wyznaczania sil przekrojowych [1, s. 253]
Najniekorzystniejsze obcienia belki cigej Przy obliczaniu belek cigych wieloprzsowych zachodzi konieczno wyznaczenia najwikszych momentw zginajcych i si poprzecznych wystpujcych przy rnych moliwych pooeniach obcienia zmiennego w przsach. W tablicach Winklera wspczynniki dla najwikszych wartoci si wewntrznych zaznaczono pogrubieniem. Zastosowanie belek cigych Belki cige wieloprzsowe maj zastosowanie w konstrukcjach stalowych jako belki stropw przemysowych, patwie dachowe, belki podsuwnicowe itp. W konstrukcjach elbetowych stosuje si je najczciej jako elementy stropw pytowo-ebrowych: pyty, ebra, podcigi.
Rys. 30. Przykad stropu monolitycznego pytowo-ebrowego: a) rzut i przekroje, b) schemat statyczny podcigu, c) schemat statyczny ebra [7 ,s. 259]

1. 2. 3. 4. 5. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jak mona zdefiniowa pojcie belka statycznie niewyznaczalna? Jakie rozrnia si belki statycznie niewyznaczalne? Jakie s zalety i zastosowanie belek statycznie niewyznaczalnych? W jaki sposb mona rozwiza belk statycznie niewyznaczaln? W jaki sposb i w jakich przypadkach mona korzysta z tablic Winklera do rozwizywania belek statycznie niewyznaczalnych?
4.7.3. wiczenia
wiczenie 1 Rozwi dwuprzsow belk obcion obcieniem cigym rwnomiernie rozoonym. Wykonaj wykresy si przekrojowych. Dane: rozpito przse l1 = l2 = 5.0 m, warto obcienia q = 20 kN/m Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4) 5) 6) Aby wykona wiczenie powiniene: narysowa schemat belki, przeanalizowa tablice Winklera i dobra odpowiedni tablic, przeanalizowa zasady stosowania tablic Winklera, odczyta z tablic odpowiednie wspczynniki, obliczy warto si poprzecznych i momentw zginajcych w charakterystycznych przekrojach belki, sporzdzi wykresy si przekrojowych. Wyposaenie stanowiska pracy: literatura, tablice Winklera, przybory rysunkowe, kalkulator.
wiczenie 2 Na podstawie literatury oraz tablic Winklera wykonaj schemat najbardziej niekorzystnych obcie belki czteroprzsowej. Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4) Aby wykona wiczenie powiniene: przeanalizowa zasady ustalania najniekorzystniejszych obcie, odszuka w odpowiedniej tablicy warianty obcie zmiennych, wskaza te schematy obcie belki, ktre powoduj najwiksze wartoci momentw zginajcych i si poprzecznych, uzasadni wybr oraz wykona szkice. Wyposaenie stanowiska pracy: literatura, tablice Winklera, przybory rysunkowe, kalkulator.

Czy potrafisz: 1) zdefiniowa pojcie belka statycznie niewyznaczalna? 2) rozrni belki statycznie niewyznaczalne? 3) wskaza zalety i zastosowanie belek statycznie niewyznaczalnych? 4) okreli zasady rozwizywania belek statycznie niewyznaczalnych? 5) skorzysta z tablic Winklera do rozwizywania belek statycznie niewyznaczalnych?
4.8. Parametry charakterystyki geometrycznej przekroju figur prostych i zoonych

Na wytrzymao i sztywno konstrukcji ma wpyw przekrj poprzeczny prta. Przy ustalaniu charakterystyk geometrycznych przekroju bierze si pod uwag jego ksztat i wymiary odniesione do osi lecych w paszczynie przekroju, tj. osi x i y. Wielkoci charakteryzujce przekrj to: pole powierzchni przekroju A [m2, cm2], moment statyczny pola S [m3, cm3], moment bezwadnoci I [m4, cm4], wskanik wytrzymaoci W [m3, cm3], promie bezwadnoci i [m, cm]. Momenty statyczne pola, momenty bezwadnoci, wskaniki wytrzymaoci i promienie bezwadnoci oblicza si wzgldem dwch osi (x i y) przechodzcych przez rodek cikoci przekroju. S to osie gwne rodkowe. rodek cikoci przekroju jest to punkt, w ktrym skupiony jest niejako cay ciar ciaa. Punkt ten moe lee w obrbie danego ciaa lub poza jego obrbem. rodek cikoci figury paskiej posiadajcej o symetrii ley na tej osi, a w przypadku dwch osi symetrii, na przeciciu tych osi. Przez rodek cikoci figury paskiej mona przeprowadzi nieskoczenie wiele osi. Pooenie rodka cikoci (0) paskiej figury geometrycznej okrela si, wyznaczajc jego wsprzdne w dowolnie przyjtym ukadzie wsprzdnych prostoktnych (np. xd, yd). Wsprzdne te oblicza si wedug wzorw: S yd S y d = xd , xd = i A A w ktrych: Sxd, Syd momenty statyczne pola figury wzgldem osi xd i yd, A pole figury.
Wyznaczanie rodka cikoci paskiej figury zoonej (kolejno dziaania) 1) narysowa figur zoon, zwymiarowa i podzieli j na figury proste, 2) przyj dowolny ukad wsprzdnych prostoktnych: xd i yd, 3) obliczy pola powierzchni figur prostych oraz wyznaczy ich rodki cikoci (okreli wsprzdne rodkw cikoci figur prostych w przyjtym ukadzie osi, 4) obliczy Sxd, Syd momenty statyczne pola figury wzgldem osi xd i yd, jako sum momentw statycznych poszczeglnych figur prostych, 5) obliczy wsprzdne rodka cikoci figury z oonej (xd, yd) z podanych powyej wzorw. Obliczanie wielkoci charakterystycznych przekroju Pole powierzchni przekroju A [m2, cm2] oblicza si na podstawie wzorw znanych z geometrii. W przypadku figury zoonej, naley podzieli j na figury proste i pole powierzchni obliczy jako sum pl poszczeglnych figur prostych. Pola powierzchni profili stalowych (ksztatownikw) naley odczyta z odpowiednich tablic zawierajcych wszystkie parametry tych profili. Moment statyczny przekroju S wzgldem dowolnej osi [m3, cm3] oblicza si jako iloczyn pola powierzchni przekroju i odlegoci (wsprzdnej) rodka cikoci od tej osi. Sxd = A yd i Syd = A xd Moment statyczny figury zoonej oblicza si jako sum momentw statycznych poszczeglnych figur prostych. Moment bezwadnoci przekroju wzgldem osi x, y (osiowy moment bezwadnoci) Ix i Iy [m4, cm4] oblicza si jako sum iloczynu pola powierzchni figury (A) przez kwadrat odlegoci jej rodka cikoci od okrelonej osi (xd, yd) i momentu bezwadnoci przekroju (Ixg i Iyg) wzgldem jego osi gwnych rodkowych. Ixd = Ixg + A yd2 i Iyd = Iyd + A xd2 Osiowy moment bezwadnoci figury zoonej oblicza si jako sum momentw bezwadnoci poszczeglnych figur prostych. Momenty bezwadnoci pojedynczych profili stalowych (ksztatownikw) naley odczyta z odpowiednich tablic zawierajcych wszystkie parametry tych profili, natomiast momenty bezwadnoci przekrojw zoonych z ksztatownikw stalowych naley obliczy za pomoc powyszych wzorw. Osiowe momenty bezwadnoci, obliczane wzgldem osi gwnych, przyjmuj wartoci ekstremalne (wzgldem jednej z osi maksymaln, wzgldem drugiej minimaln). Moment bezwadnoci przekroju mwi o jego sztywnoci. Im wikszy moment bezwadnoci tym wiksza jest sztywno oraz nono elementu konstrukcyjnego. Moment bezwadnoci zaley od wielkoci, ale przede wszystkim od ksztatu przekroju poprzecznego. Przekroje o takim samym przekroju poprzecznym mog mie rn sztywno (wiksze lub mniejsze ugicie). Poniej przedstawiono przykad zalenoci ugicia belki wolnopodpartej, obcionej takim samym obcieniem, o tej samej wielkoci przekroju poprzecznego lecz o rnym ksztacie.
Rys. 31. Przykady ugicia belek wolnopodpartych o rnym przekroju poprzecznym: a) widok belki, b)przekrj poprzeczny belki [5, s. 87]
W powyszym przykadzie najwikszy moment bezwadnoci ma belka dwuteowa, mniejszy o przekroju prostoktnym stojcym, a najmniejszy o przekroju prostoktnym lecym, chocia wszystkie maj rwne pola przekrojw, czyli zawieraj t sam ilo materiau konstrukcyjnego. Wskanik wytrzymaoci przekroju wzgldem osi Wx i Wy [m3, cm3] oblicza si jako iloraz momentu bezwadnoci wzgldem osi i odlegoci skrajnych punktw przekroju od danej osi: Iy I Wx = x i Wy = , y max x max gdzie: Ix i Iy momenty bezwadnoci pola wzgldem osi x, y, xmax, ymax, - najwiksze odlegoci punktw lecych na krawdzi przekroju od osi x i y. Wskaniki wytrzymaoci pojedynczych profili stalowych (ksztatownikw) naley odczyta z odpowiednich tablic zawierajcych wszystkie parametry tych profili, natomiast wskaniki wytrzymaoci przekrojw zoonych z ksztatownikw stalowych, po okreleniu pooenia rodka cikoci przekroju naley obliczy za pomoc powyszych wzorw. Promie bezwadnoci figury wzgldem osi ix i iy [m, cm] oblicza si jako pierwiastek z ilorazu momentu bezwadnoci wzgldem tej osi i pola przekroju: Iy Ix i iy = ix = A A
Dla przekroju prostoktnego o wymiarach b h Pole przekroju A=bh Momenty bezwadnoci b h3 h b3 i Iy = Ix = 12 12 2 Wskaniki wytrzymaoci bh b h2 i Wy = Wx = 6 6

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jakie wskaniki charakteryzuj przekrj? Jak mona zdefiniowa wskaniki charakteryzujce przekrj? Jak mona zdefiniowa rodek cikoci przekroju? W jaki sposb ustala si wartoci wskanikw charakterystycznych dla przekrojw profili walcowanych? W jaki sposb mona wyznaczy rodek cikoci przekroju? W jaki sposb oblicza si moment bezwadnoci przekroju wzgldem osi x i y? W jaki sposb oblicza si wskanik wytrzymaoci przekroju wzgldem osi x i y? W jaki sposb oblicza si promie bezwadnoci przekroju wzgldem osi x i y?
4.8.3. wiczenia
wiczenie 1 Dla wymiennych przekrojw profili walcowanych: 1) dwuteownik 300, 2) ceownik 240, 3) ktownik 100 x 80 x 10, 4) ktownik 90 x 90 x 12 odczytaj z tablic nastpujce wielkoci: pole powierzchni, momenty bezwadnoci, wskaniki wytrzymaoci i promienie bezwadnoci wzgldem osi gwnych rodkowych. Wyniki zapisz w tabeli. Wykonaj rysunki profili w wybranej skali, korzystajc z wymiarw podanych w tablicach. Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4) 5) Aby wykona wiczenie powiniene: przygotowa tabel do wpisywania wynikw, odszuka odpowiednie tablice wskazanych profili, odczyta z tablic potrzebne informacje, wpisa uzyskane informacje do przygotowanej tabeli, wykona rysunki profili w wybranej skali.
Wyposaenie stanowiska pracy: przybory rysunkowe, literatura.
wiczenie 2 Dany jest przekrj jak na rysunku. Oblicz momenty bezwadnoci, wskaniki wytrzymaoci i promienie bezwadnoci wzgldem osi gwnych rodkowych elementu, o przekroju jak na rysunku.
Sposb wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene: 1) przeanalizowa zasady wyznaczania rodka cikoci oraz obliczania wielkoci charakteryzujcych przekrj, 2) odszuka w literaturze wzory do obliczenia wyznaczonych wskanikw, 3) narysowa w skali zadany przekrj, 4) wyznaczy rodek cikoci przekroju, 5) obliczy momenty bezwadnoci, wskaniki wytrzymaoci i promienie bezwadnoci wzgldem osi gwnych x i y. Wyposaenie stanowiska pracy: literatura, przybory rysunkowe, kalkulator.

Czy potrafisz: 1) zdefiniowa wskaniki charakteryzujce przekrj? 2) zdefiniowa rodek cikoci przekroju? 3) ustali wartoci wskanikw charakterystycznych dla przekrojw profili walcowanych? 4) wyznaczy rodek cikoci przekroju? 5) obliczy moment bezwadnoci przekroju wzgldem osi x i y? 6) obliczy wskanik wytrzymaoci przekroju wzgldem osi x i y? 7) obliczy promie bezwadnoci przekroju wzgldem osi x i y?
4.9. Obcienia budowli

Obcienia s to wszystkie dziaania fizyczne, ktre zmieniaj stan ukadw konstrukcyjnych, powoduj powstanie napre i odksztace. Podzia obcie: W zalenoci od sposobu dziaania: obcienia statyczne s to obcienia, ktrych warto zwiksza si powoli od zera do wartoci kocowej, obcienia dynamiczne dziaaj udarowo lub cyklicznie, zmieniaj si w czasie w sposb cigy lub okresowo zmienny. Skutki dziaania obcie dynamicznych s wiksze ni skutki dziaania obcie statycznych o tej samej wartoci. W zalenoci od czasu trwania i sposobu dziaania: obcienia stae, obcienia zmienne, obcienia wyjtkowe. Obcienia stae to takie obcienia, ktrych warto, kierunek i pooenie pozostaj niezmienne w czasie uytkowania budowli, jej montau lub remontu. Do obcie staych nale: ciar wasny staych elementw i konstrukcji, ciar wasny gruntu w stanie rodzimym, nasypw i zasypw oraz parcie z niego wynikajce. Obcienia zmienne to takie obcienia, ktre mog zmienia swoj warto, pooenie i kierunek dziaania w czasie uytkowania budowli. Zalenie od dugoci okresw dziaania obcienia zmienne dzielimy na: w caoci dugotrwae, np. od ciaru urzdze zwizanych na stae z uytkowaniem budowli (koty, aparatura.) lub materiaw skadowanych w budynku, w czci dugotrwae: obcienia stropw w pomieszczeniach mieszkalnych, magazynowych, przemysowych, w caoci krtkotrwae: od ciaru niegu, parcia wiatru, wyjtkowe: spowodowane trzsieniem ziemi, uderzeniem pojazdu, szkodami grniczymi, parciem wody w czasie powodzi. Wszystkie te obcienia przenoszone s na grunt budowlany, na ktrym budowla jest posadowiona. Warto charakterystyczna i obliczeniowa obcienia Warto charakterystyczn obcienia ustala si odpowiednio do przewidywanego sposobu uytkowania konstrukcji przyjmujc projektowane wymiary oraz normowe wartoci obcie. Wielkoci obcie dziaajcych na konstrukcj rni si niekiedy od wartoci charakterystycznych. Rnice te mog by spowodowane wykonaniem konstrukcji o wymiarach nawet nieznacznie odbiegajcych od wymiarw projektowanych, zastosowaniem materiau o ciarze objtociowym nieco wikszym lub mniejszym od przewidywanego, wyjtkowo duymi opadami niegu. Warto obcienia uwzgldniajc te rnice nazywamy jego wartoci obliczeniow. Oblicza si j w nastpujcy sposb: go = f gk i qo = f qk gdzie:
gk, qk wartoci charakterystyczne obcie staych i zmiennych, go, qo wartoci obliczeniowe obcie i zmiennych, f - wspczynnik obcienia. Wspczynnik obcienia jest czciowym wspczynnikiem bezpieczestwa uwzgldniajcym moliwo wystpienia wartoci obcienia mniej korzystnej od wartoci charakterystycznej. Kademu rodzajowi obcienia odpowiada waciwa warto wspczynnika obcienia podana w odpowiedniej normie. Ustalanie wartoci obcie Obcienia stae ciar wasny elementw Wartoci charakterystyczne obcie oblicza si: na jednostk powierzchni (iloczyn ciaru objtociowego i gruboci elementu h) gk = h [kN/m2] go = gk f [kN/m2] na jednostk dugoci (iloczyn ciaru objtociowego , gruboci h i szerokoci elementu b) gk = h b [kN/m] go = gk f [kN/m] jako ciar caego elementu (iloczyn ciaru objtociowego i objtoci elementu h, b, l) Gk = h b l [kN] Go = Gk f [kN] Ciary objtociowe materiaw [kN/m3] przyjmuje si na podstawie normy PN-82/B-02001 Obcienia budowli. Obcienia stae. Obcienia zmienne A. Obcienia stropw Wartoci charakterystyczne zmiennych obcie (qk [kN/m2]) stropw obiektw i pomieszcze o rnych przeznaczeniach przyjmuje si na podstawie normy PN-82/B-02003 Obcienia budowli. Obcienia zmienne i technologiczne. Podstawowe obcienia technologiczne i montaowe. Wartoci obliczeniowe obcie ustala si zgodnie z przedstawionym wczeniej zasadami, przyjmujc odpowiednie wspczynniki obcienia podane w normie. B. Obcienie niegiem Obcienie niegiem oblicza si na podstawie normy PN-80/B-02010 Obcienia w obliczeniach statycznych. Obcienie niegiem. Warto obcienia niegiem dachu zaley od geograficznego pooenia obiektu oraz ksztatu i pochylenia dachu. sk = qs k C [kN/m2], so = f sk [kN/m2], gdzie: qs k warto charakterystyczna obcienia niegiem gruntu [kN/m2], okrelona w normie dla okrelonej strefy obcienia niegiem, C wspczynnik zaleny od ksztatu i pochylenia dachu, so warto obliczeniowa obcienia niegiem dachu [kN/m2], f wspczynnik obcienia, dla obcienia niegiem f = 1.4. Obcienie sk podaje si w kiloniutonach na metr kwadratowy paszczyzny rzutu poziomego dachu. C. Obcienie wiatrem
Obcienie wiatrem oblicza si na podstawie normy PN-77/B-02011 Obcienia w obliczeniach statycznych. Obcienie wiatrem. Warto obcienia wiatrem zaley od wielu czynnikw: geograficznego pooenia obiektu, rodzaju, ksztatu i proporcji wymiarw budowli oraz rodzaju terenu. Obcienie wiatrem jest obcieniem rwnomiernie rozoonym, dziaajcym prostopadle do obliczanego elementu budowli (przegrody). W budowli rozrnia si powierzchnie: nawietrzne, ktre poddane s parciu wiatru, zawietrzne poddawane ssaniu wiatru. Obcienie spowodowane dziaaniem wiatru oblicza si wedug wzoru: pk = qw k Ce C [kN/m2], po = f pk [kN/m2], gdzie: qw k warto charakterystyczna cinienia prdkoci wiatru, ustala si dla poszczeglnych stref obcienia, Ce wspczynnik ekspozycji, zaley od rodzaju terenu i wysokoci budowli ponad poziomem gruntu, C wspczynnik aerodynamiczny, zaley od rodzaju budowli, ksztatu i proporcji wymiarw oraz kta nachylenia poaci dachowej, - wspczynnik dziaania poryww wiatru, zaley od podatnoci budowli na dynamiczne dziaanie wiatru. Dla budowli niepodatnych na dziaanie wiatru przyjmuje si = 1.8, f wspczynnik obcienia, dla obcienia wiatrem f = 1.3. Wartoci wspczynnikw podane s w normie dla rnych przypadkw. W obliczeniach parcie wiatru oznacza si znakiem +, ssanie znakiem -. Podczas projektowania elementw konstrukcyjnych, dla poszczeglnych elementw wykonuje si zestawienie obcie. Sposb wykonania takiego zestawienia dla rnych elementw moesz znale w podrcznikach.

Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz czy jeste przygotowany do wykonania wicze. 1. Jak mona zdefiniowa pojcie obcienia? 2. Jak mona scharakteryzowa obcienia stae? 3. Jak mona scharakteryzowa obcienia zmienne? 4. Jakie mona poda przykady obcie staych i zmiennych? 5. Co to jest warto charakterystyczna i warto obliczeniowa obcienia? 6. W jaki sposb oblicza si obcienie ciarem wasnym? 7. W jaki sposb oblicza si obcienie zmienne uytkowe? 8. W jaki sposb oblicza si obcienie niegiem? 9. W jaki sposb oblicza si obcienie wiatrem? 10. W jaki sposb sporzdza si zestawienie obcie?
4.9.3. wiczenia
wiczenie 1 Obliczy ciar elementw: ciar 1 m2 pyty elbetowej o wymiarach b = 120 cm, h = 14 cm, l = 450 cm, ciar 1mb belki drewnianej z drewna wierkowego o wymiarach b = 14 cm, h = 20 cm,
l = 350 cm, ciar cakowity supa murowanego z cegy penej o przekroju 25 cm x 38 cm, l = 400 cm. Wykonaj szkic kadego z tych elementw. Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4)

Aby wykona wiczenie powiniene: przeanalizowa zasady obliczania ciaru wasnego elementw, odszuka w normie potrzebne informacje, wykona wskazane obliczenia, wykona szkice elementw. Wyposaenie stanowiska pracy: norma PN-82/B-02001 Obcienia budowli. Obcienia stae, literatura, przybory rysunkowe, kalkulator.
wiczenie 2 Oblicz obcienie niegiem i wiatrem dla dachu budynku. Wykonaj szkic przedstawiajcy obliczone obcienia. Dane: Budynek zlokalizowany jest w omy. Teren zabudowany budynkami o wysokoci do 10 m. Dach dwuspadowy o nachyleniu poaci dachowych = 40o. Wysoko budynku12 m. Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4) 5) 6)

Aby wykona wiczenie powiniene: przeanalizowa zasady obliczania obcienia niegiem i wiatrem, odszuka w normach wzory do obliczenia obcie, odczyta w normach potrzebne wielkoci, narysowa w skali zadany przekrj, wykona obliczenia obcie charakterystycznych i obliczeniowych, wykona szkice. Wyposaenie stanowiska pracy: normy: PN-80/B-02010 Obcienia w obliczeniach statycznych. Obcienie niegiem, PN77/B-02011 Obcienia w obliczeniach statycznych. Obcienie wiatrem, literatura, przybory rysunkowe, kalkulator.
4.9.4 Sprawdzian postpw Tak Nie

Czy potrafisz: 1) zdefiniowa pojcie obcienia? 2) scharakteryzowa obcienia stae i zmienne? 3) wymieni przykady obcie staych i zmiennych?
4) 5) 6) 7) 8)
obliczy warto charakterystyczn i obliczeniow obcie? obliczy obcienie ciarem wasnym? obliczy obcienie zmienne uytkowe? obliczy obcienie niegiem? obliczy obcienie wiatrem?
4.10. Naprenia i ich rodzaje

Budynek musi zapewnia uytkownikom cakowite bezpieczestwo, w zwizku z tym materiay, z ktrych zosta wykonany, musz posiada dostateczn wytrzymao na dziaanie si zewntrznych i wewntrznych. Obcienia dziaajce na element powoduj powstanie w materiale tego elementu si wewntrznych (M, N, T). Siy te odniesione do powierzchni przekroju elementu nazywamy napreniami. N Jednostk naprenia jest Pa (paskal). Pa = 2 , wielokrotnoci najczciej uywane to: m kN MN kilopaskal - kPa = 2 i megapaskal - MPa = m m2 Rozrnia si naprenia: normalne s to naprenia skierowane prostopadle do paszczyzny przekroju, styczne zwane take napreniami tncymi lub cinajcymi le w paszczynie przekroju. Naprenia normalne powstaj od siy podunej lub momentu zginajcego =
Na A
lub =
Ma Wx
Przy dodatniej sile podunej N lub M otrzymuje si dodatnie naprenia normalne naprenia rozcigajce (oznacza si je znakiem plus). W przypadku ujemnej siy podunej lub momentu zginajcego otrzymuje si ujemne naprenia normalne naprenia ciskajce (oznacza si je znakiem minus). Naprenia styczne powstaj od siy poprzecznej. Bezpieczestwo konstrukcji zaley od spenienia warunku wytrzymaoci: R Rt Wartoci R i Rt to wytrzymaoci obliczeniowe materiau na ciskanie (rozciganie) i cinanie. Litery oznaczajce poszczeglne rodzaje wytrzymaoci materiaw s rne dla rnych materiaw, dlatego wykonujc obliczenia wytrzymaociowe naley kadorazowo skorzysta z odpowiedniej normy. Wytrzymao materiau jest to najwiksze naprenie, jakie moe przenie dany materia bez zniszczenia. Okrela si wytrzymao materiaw na: ciskanie, rozciganie, cinanie, docisk, a w przypadku drewna na zginanie.
Rozciganie i ciskanie osiowe Rozciganiu lub ciskaniu osiowemu podlegaj takie prty, w ktrych jedyn si przekrojow jest sia poduna N. Jeeli sia poduna jest dodatnia prty s rozcigane, jeeli sia poduna jest ujemna prty s ciskane. Elementami rozciganymi lub ciskanymi s prty kratownic, cigi, rozpory ukw i ram oraz supy i filary. W przypadku prtw ciskanych rozrnia si: prty krpe wymiary dugoci prta i jego przekroju poprzecznego s podobne, prty smuke dugo prta jest znacznie wiksza od wymiarw przekroju poprzecznego. Typowe sposoby obcie osiowych prtw: rozciganie prtw oraz ciskanie prtw krpych, ciskanie prtw smukych. Rozciganie prtw oraz ciskanie prtw krpych W prtach rozciganych i ciskanych osiowo wystpuj naprenia normalne. Warunek wytrzymaoci elementw ciskanych lub rozciganych osiowo Na = R* [MPa] A Nono przekroju ze wzgldu na ciskanie (rozciganie) No = A R* [kN], gdzie: A pole powierzchni przekroju, Na osiowa sia wewntrzna (ciskajca lub rozcigajca), R* wytrzymao obliczeniowa poszczeglnych materiaw. Uwaga: oznaczenia literowe wytrzymaoci obliczeniowej materiaw (stali, drewna, muru, betonu, elbetu) naley dostosowa do oznacze przyjtych w odpowiednich normach konstrukcyjnych (w odniesieniu do stali fd, dla elbetu fcd,).
Rys. 32. Element prta rozciganego osiowo [1, s. 168]
Element prta rozciganego osiowo
Rys. 33. Element prta ciskanego osiowo [1, s. 169]
Prty rozcigane oraz krpe prty ciskane nawet przy bardzo duych obcieniach (powodujcych zniszczenie elementu) pozostaj proste.
ciskanie prtw smukych Prty smuke ciskane si P do pewnej wartoci tej siy zachowuj prostoliniowo, jednak po osigniciu przez si wartoci Pk zwanej si krytyczn nastpuje wygicie osi prta, zwane wyboczeniem. Warto siy krytycznej zaley od materiau prta, wymiarw i uksztatowania przekroju poprzecznego, dugoci oraz schematu statycznego prta. W prtach smukych ciskanych osiowo obliczeniowa warto siy ciskajcej P nie moe osign wartoci siy krytycznej Pk. Prty poddane dziaaniu takiej siy P zachowuj wtedy prostoliniowa posta, a wic wystpi tylko naprenia normalne o wartoci staej. Aby zapewni bezpieczestwo konstrukcji (wyboczenie jest niedopuszczalne, powoduje zniszczenie elementu) przy obliczaniu napre stosuje si tzw. wspczynnik wyboczeniowy. Wspczynnik wyboczeniowy podany jest w normach dla poszczeglnych rodzajw konstrukcji i zaley od: smukoci prta, uksztatowania przekroju, rodzaju i wytrzymaoci materiau. Smuko prta = lw/imin, gdzie: lw dugo wyboczeniowa prta zalena od dugoci i schematu statycznego, imin najmniejszy promie bezwadnoci przekroju. Sposoby obliczania napre w smukych elementach ciskanych s odmienne dla konstrukcji z ronych materiaw i przedstawione w odpowiednich normach konstrukcyjnych. Warunek wytrzymaoci (dla konstrukcji stalowych) Na fd [MPa] = A Nono przekroju ze wzgldu na ciskanie: No = A fd [kN], gdzie: A pole powierzchni przekroju, Na ciskajca osiowa sia wewntrzna, wspczynnik wyboczeniowy (<1), fd wytrzymao obliczeniowa stali. Zginanie proste Zginaniu podlegaj takie prty, w ktrych siami przekrojowymi s momenty zginajce M i siy poprzeczne T. Elementami zginanymi s belki i pyty. Zginanie proste wystpuje wtedy, gdy obcienia le w paszczynie jednej z osi gwnych rodkowych przekroju poprzecznego.
Rys. 34. Zginanie proste [1, s.198]
W elementach zginanych wystpuj naprenia normalne i naprenia styczne. Naprenia normalne W elementach zginanych wystpuj naprenia ciskajce oraz rozcigajce oddzielone osi obojtn. Warunek wytrzymaoci M = R [MPa] Wx Nono elementu M Wx R [kNm], gdzie: M moment zginajcy w rozpatrywanym przekroju prta, Wx wskanik wytrzymaoci przekroju prta. Naprenia styczne Naprenia styczne oblicza si w strefach przypodporowych belki (tam gdzie jest najwiksza sia poprzeczna). Przekroje elementw wymiaruje si ze wzgldu na wystpujce naprenia normalne i styczne. O doborze przekroju elementu zginanego decyduj jednak zwykle naprenia normalne. Docisk Docisk wystpuje wwczas, gdy obcienie P jest lokalnie przekazywane na powierzchni o polu Ad. Powstaj wwczas naprenia normalne ciskajce, ktre oblicza si ze wzoru: P d = d Rd, Ad gdzie: Pd sia powodujca docisk, Ad powierzchnia docisku, Rd wytrzymao materiau na docisk. Naprenia docisku wystpuj w miejscach oparcia belek na cianie, w miejscu oparcia supa stalowego na stopie fundamentowej. Z podanego powyej wzoru oblicza si potrzebn dugo oparcia belki na podporze.
Rys. 35. Rozkad napre spowodowanych dociskiem [3, s. 57]
Naprenia ze wzgldu na docisk uwzgldnia si take w obliczeniach pocze nitowych i rubowych oraz pocze ciesielskich konstrukcji drewnianych. W poczeniach tych oblicza si take naprenia cinajce.

Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz czy jeste przygotowany do wykonania wicze. 1. Jak mona zdefiniowa pojcie naprenia? 2. W jakich jednostkach miary podaje si warto naprenia?
3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Jakie rozrnia si rodzaje napre? Jak brzmi warunek wytrzymaoci? Jak mona zdefiniowa pojcie wytrzymaoci materiau? Jakie naprenia wystpuj w elemencie rozciganym osiowo? Jakie naprenia wystpuj w elemencie ciskanym osiowo? Jakie naprenia wystpuj w elemencie zginanym? Jakie naprenia wystpuj przy docisku?
4.10.3. wiczenia
wiczenie 1 Oblicz naprenia w prcie rozciganym osiowo si P = 150 kN. Przekrj prta okrgy o rednicy d = 160 mm. Czy prt ten moe by wykonany z drewna klasy C30, o wytrzymaoci obliczeniowej na rozciganie ft,0,d =8.30 MPa. Odpowied uzasadnij. Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4) 5) 6) Aby wykona wiczenie powiniene: naszkicowa element, przeanalizowa zasady projektowania elementw rozciganych osiowo, wypisa wzr do obliczenia napre, wykona obliczenia, przeanalizowa wyniki oblicze, sformuowa wnioski.
Wyposaenie stanowiska pracy: literatura, kalkulator. wiczenie 2 Oblicz nono belki wykonanej z dwuteownika 360 ze stali St3SX o wytrzymaoci fd = 215 MPa. Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) Ucze powinien: naszkicowa element, przeanalizowa zasady projektowania elementw zginanych, wypisa wzr do obliczenia napre, odszuka w tablicach profili walcowanych dane dotyczce dwuteownika, wykona obliczenia, przeanalizowa wyniki oblicze, sformuowa wnioski.
Wyposaenie stanowiska pracy: literatura, tablice profili walcowanych, kalkulator.

Czy potrafisz: 1) zdefiniowa pojcie naprenia? 2) rozrni rodzaje napre? 3) okreli warunki wytrzymaoci? 4) zdefiniowa pojcie wytrzymaoci materiau? 5) scharakteryzowa i obliczy naprenia w elemencie rozciganym osiowo? 6) scharakteryzowa i obliczy naprenia w elemencie ciskanym osiowo? 7) scharakteryzowa i obliczy naprenia w elemencie zginanym? 8) scharakteryzowa i obliczy naprenia przy docisku?
Nie
4.11. Zjawisko odksztacenia materiau, rodzaje odksztace

Wszystkie spryste konstrukcje budowlane odksztacaj si pod wpywem obcie. Sposb odksztacenia zaley od konstrukcji i sposobu przyoenia obcienia.
Rys. 36. Odksztacenie prta w zalenoci od sposobu przyoenia obcienia: a) prt obciony osiow si rozcigajc wydua si (o pozostaje lini prost), b) prt obciony si dziaajc prostopadle do osi wygina si (o stanie si lini krzyw) [1, s.147]
Odksztacenia odniesione do poszczeglnych punktw lub przekrojw konstrukcji nazywa si przemieszczeniami. Wartoci przemieszcze elementu konstrukcyjnego zale od schematu statycznego, rozpitoci (dugoci), obcienia, materiau, z ktrego wykonano element oraz od wielkoci i uksztatowania jego przekroju poprzecznego. W obliczeniach przemieszcze naley wzi pod uwag charakterystyki materiaw konstrukcyjnych (stae materiaowe): E wspczynnik sprystoci podunej (modu Younge'a) [MPa], G wspczynnik sprystoci poprzecznej [MPa], - wspczynnik Poissona (liczba niemianowana), Wartoci wspczynnikw E, G, s staymi sprystymi charakteryzujcymi materia. Wartoci tych wspczynnikw dla poszczeglnych materiaw konstrukcyjnych otrzymuje si w drodze dowiadczalnej i s podawane w odpowiednich normach.
Waciwie zaprojektowany element konstrukcyjny musi spenia warunki: nonoci sztywnoci i statecznoci. Warunek sztywnoci ma na celu ograniczenie odksztace elementw. Zbyt due odksztacenia mog utrudnia lub uniemoliwi uytkowanie konstrukcji. Odksztacenie belki nazywa si ugiciem. Warunek sztywnoci: najwiksze ugicie fmax elementu konstrukcyjnego, zwane te strzak ugicia, nie moe by wiksze od ugicia granicznego (dopuszczalnego) fgr fmax fgr Wartoci fgr podane s w odpowiednich normach do projektowania rnych konstrukcji. Odksztacenia materiau mog by spryste i trwae (plastyczne). Odksztaceniem sprystym nazywamy takie odksztacenie ciaa, ktre z chwil ustania dziaania si zanika, a obciony element odzyskuje swoj pierwotn posta. Przykadem moe by odksztacenie belki po usuniciu obcienia zanika ugicie belki. Odksztacenia, ktre pozostaj mimo ustania dziaania si, nazywamy odksztaceniami trwaymi (plastycznymi). Materiay budowlane zachowuj swoje waciwoci spryste dotd, a warto obcienia i wywoanych jego dziaaniem napre nie przekroczy pewnej wartoci granicznej, waciwej dla danego materiau, po przekroczeniu ktrej nastpuje ju odksztacenie trwae. W konstrukcjach budowlanych dopuszcza si do powstawania odksztace sprystych i niewielkich odksztace trwaych. Obliczajc naprenia i odksztacenia wystpujce w prtach osiowo ciskanych lub rozciganych, korzysta si z zaoenia obowizywania Prawa Hooke'a, ktre brzmi: Odksztacenia s wprost proporcjonalne do napre
E Odksztaceniem prtw osiowo ciskanych lub rozciganych jest zmiana dugoci prta (wyduenie lub skrcenie), ktre mona obliczy w sposb nastpujcy: N l = l , EA gdzie: l przyrost dugoci prta (lub skrcenie), N sia poduna, l dugo pocztkowa prta, E A iloczyn moduu sprystoci podunej materiau i pola przekroju poprzecznego prta, zwany sztywnoci na rozciganie (ciskanie).
Rwnoczenie z wydueniem lub skrceniem prta, ulegaj zmianie wymiary jego przekroju poprzecznego, jednake nawet przy duych napreniach wystpujcych w prcie s one niewielkie i mona je pomija. Odksztaceniem prtw zginanych jest ugicie, czyli zakrzywienie osi elementu w paszczynie obcienia. Najwiksze ugicie elementu nazywa si strzak ugicia fmax.(ufin). Wielko ugicia elementu zaley od: schematu statycznego, wielkoci i sposobu przyoenia obcienia, rozpitoci (dugoci elementu),
E I sztywnoci na zginanie (iloczyn moduu sprystoci podunej materiau i momentu bezwadnoci przekroju prta).
Ugicie belki swobodnie podpartej obcionej w sposb cigy rwnomiernie rozoony oblicza si ze wzoru: 5 q l4 f = 384 E I

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz czy jeste przygotowany do wykonania wicze. Jakie rozrniamy rodzaje odksztace? Jaka jest rnica midzy odksztaceniem sprystym, a odksztaceniem trwaym? Jak brzmi Prawo Hooke'a? Czy kady rodzaj odksztace dopuszcza si w konstrukcjach budowlanych? Od czego zaley wielko odksztacenia elementu? Jakie odksztacenia wystpuj w elementach ciskanych lub rozciganych osiowo? Jaki odksztacenia wystpuj w elementach zginanych?
4.11.3. wiczenia
wiczenie 1 Oblicz wyduenie prta stalowego rozciganego osiowo si N = 150 kN, o przekroju okrgym D = 30 mm, wykonanego ze stali St3SX i o dugoci 2.5 m. Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4) 5) 6) Aby wykona wiczenie powiniene: naszkicowa prt, odszuka w poradniku wzr na obliczenie wyduenia jednostkowego, obliczy pole powierzchni przekroju A, odczyta z normy warto moduu sprystoci podunej stali E, dopasowa jednostki poszczeglnych wielkoci, obliczy wyduenie jednostkowe l wedug wzoru.
Wyposaenie stanowiska pracy: norma PN-90/B-03200. Konstrukcje stalowe. Obliczenia statyczne i projektowanie, literatura, kalkulator. wiczenie 2 Oblicz ugicie belki drewnianej. Dane: belka wolnopodparta o rozpitoci leff = 3.0 m, drewno klasy C30, obcienie belki cige, rwnomiernie rozoone q = 4.0 kn/m, przekrj belki prostoktny: b x h = 12 cm x 18 cm.
Sposb wykonania wiczenia 1) 2) 3) 4) 5) 6) Aby wykona wiczenie powiniene: naszkicowa belk, odszuka w poradniku wzr na obliczenie ugicia belki wolnopodpartej, obliczy moment bezwadnoci przekroju Ix, odczyta z normy warto moduu sprystoci drewna klasy C30- Eo (redni modu sprystoci wzdu wkien), dopasowa jednostki poszczeglnych wielkoci, obliczy ugicie belki wedug wzoru.
Wyposaenie stanowiska pracy: norma PN-B-03215:2000 Konstrukcje drewniane. Obliczenia statyczne i projektowanie, literatura, kalkulator.

Czy potrafisz: 1) zdefiniowa pojcie odksztacenia? 2) wskaza rnic pomidzy odksztaceniem sprystym i odksztaceniem trwaym? 3) zdefiniowa Prawo Hook'a? 4) okreli rodzaje odksztace w rnych rodzajach elementw? 5) obliczy wyduenie prta ciskanego lub rozciganego? 6) obliczy ugicie elementu zginanego?
Nie
5. SPRAWDZIAN OSIGNI
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. 2. 3. 4. Przeczytaj uwanie instrukcj. Podpisz imieniem i nazwiskiem kart odpowiedzi. Zapoznaj si z zestawem zada testowych. Test zawiera 15 pyta. Do kadego pytania doczone s 4 moliwoci odpowiedzi, tylko jedna jest prawidowa. 5. Udzielaj odpowiedzi na zaczonej karcie odpowiedzi stawiajc w odpowiedniej rubryce znak X. W przypadku pomyki naley bdn odpowied zaznaczy kkiem, a nastpnie ponownie zakreli odpowied prawidow. 6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy bdziesz mia satysfakcj z wykonanego zadania. 7. Kiedy udzielenie odpowiedzi bdzie Ci sprawiao trudno, wtedy od jego rozwizanie na pniej i wr do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 8. Na rozwizanie testu masz 40 minut. Powodzenia!
Materiay dla ucznia:

instrukcja, zestaw zada testowych, karta odpowiedzi.
Zestaw zada testowych

Wybierz poprawn odpowied, zaznaczajc odpowiedni liter. 1. Czy w paskim zbienym ukadzie si: a) siy dziaaj wzdu jednej prostej, b) linie dziaania si s do siebie rwnolege, c) linie dziaania si przecinaj si w jednym punkcie, d) siy maj zgodny kierunek dziaania lecz przeciwne zwroty. 2. Wypadkowa ukadu si jest to: a) sia rwnowaca ukad si, b) sia zastpujca dziaanie wszystkich si, c) sia wynikajca z wieloboku sznurowego, d) sia stanowica sum algebraiczn wartoci wszystkich si. 3. .Siy wewntrzne w przekroju belki to: a) sia ciskajca, rozcigajca i cinajca, b) sia skupiona i rwnomiernie rozoona, c) sia zginajca, cinajca i moment zginajcy, d) sia poprzeczna, poduna i moment zginajcy. 4. W przekroju, w ktrym sia poprzeczna zmienia znak, moment zginajcy: a) jest rwny zeru,
b) take zmienia znak, c) przyjmuje warto sta, d) osiga warto ekstremaln. 5. Wykres momentw zginajcych przy obcieniu belki rwnomiernie rozoonym obcieniem cigym przyjmuje ksztat: a) linii amanej, b) krzywej drugiego stopnia, c) krzywej trzeciego stopnia, d) linii rwnolegej do osi wykresu. 6. Wykres momentw zginajcych przy obcieniu belki si skupion jest ograniczony: a) parabol, b) hiperbol, c) lini aman, d) lini rwnoleg do osi wykresu. 7. Jakie rodzaje podpr wystpuj w belce wolnopodpartej: a) dwie podpory przegubowo-przesuwne, b) dwie podpory przegubowe nieprzesuwne, c) podpora staa i podpora przegubowo-przesuwna, d) podpora przegubowa nieprzesuwna i podpora przegubowo-przesuwna. 8. Belka statycznie niewyznaczalna to belka w ktrej: a) wystpuj tylko siy podune, b) nie mona wyznaczy si poprzecznych, c) wystpuj wicej ni trzy reakcje podpr, d) nie mona obliczy momentw zginajcych. 9. Jeeli w wyniku oblicze otrzymuje si w prcie kratownicy si o zwrocie do wza to jest to sia: a) zerowa, b) cinajca, c) ciskajca, d) rozcigajca. 10. Moment bezwadnoci przekroju prostoktnego o wymiarach: b = 10 cm i h = 12 cm, wzgldem rodkowej osi x wynosi: a) 200 cm4, b) 240 cm4, c) 1000 cm4, d) 1440 cm4. 11.Podstawow jednostk naprenia w ukadzie SI jest: a) kN/m2, b) N/cm2, c) Pa, d) MPa.
12. O obojtna w przekroju zginanym przechodzi przez: a) doln krawd przekroju, b) grn krawd przekroju, c) rodek cikoci przekroju, d) poow wysokoci przekroju. 13. Naprenia normalne w elemencie zginanym obcionym si skupion P oblicza si jako: a) iloraz dziaajcej siy P i pola powierzchni przekroju, b) iloraz momentu zginajcego i pola przekroju poprzecznego, c) iloraz dziaajcej siy P i wskanika wytrzymaoci przekroju, d) iloraz momentu zginajcego i wskanika wytrzymaoci przekroju. 14. Od czego zaley m.in. smuko prtw ciskanych: a) od rodzaju obcienia, b) od wielkoci przekroju, c) od wielkoci obcienia, d) od wytrzymaoci materiau. 15. Obcienie niegiem dachu nie zaley od: a) ksztatu dachu, b) lokalizacji budynku, c) wysokoci budynku, d) nachylenia poaci dachowej.
KARTA ODPOWIEDZI
Imi i nazwisko ................................................................................................
Obliczanie obcie konstrukcji budowlanych

Zakrel poprawn odpowied. Nr zadania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Odpowied a a a a a a a a a a a a a a a b b b b b b b b b b b b b b b c c c c c c c c c c c c c c c d d d d d d d d d d d d d d d Razem:
Punkty
6. LITERATURA
1. 2. 3. 4. Iwanczewska A., Wodarczyk W.: Konstrukcje budowlane. Cz. 1. WSiP, Warszawa 1991 Iwanczewska A.: Konstrukcje budowlane 1. Statyka budowli. WSiP, Warszawa 2000 Iwanczewska A.: Konstrukcje budowlane 2. Wytrzymao materiaw. WSiP, Warszawa 2000 Sadowska-Boczar E.: Mechanika budowli. Zeszyt wicze. WSiP, Warszawa 1997
Pozycje dodatkowe, z ktrych wykorzystano rysunki: 5. Kolendowicz T.: Mechanika budowli dla architektw. Arkady, Warszawa 1977 6. Martinek W., Szymaski E.: Technologia. Murarstwo i tynkarstwo. WSiP, Warszawa 1999 7. Pyrak S., Wodarczyk S.: Konstrukcje budowlane. WSiP, Warszawa 1988 8. Urban L.: Mechanika budowli. WSiP, Warszawa 1980 Normy: 9. PN-82/B-02000 Obcienia budowli. Zasady ustalania wartoci 10. PN-82/B-02001 Obcienia budowli. Obcienia stae 11. PN-82/B-02003 Obcienia budowli. Obcienia zmienne i technologiczne. Podstawowe obcienia technologiczne i montaowe 12. PN-80/B-02010 Obcienia w obliczeniach statycznych. Obcienie niegiem 13. PN-77/B-02011 Obcienia w obliczeniach statycznych. Obcienie wiatrem 14. PN-B-03215:2000 Konstrukcje drewniane. Obliczenia statyczne i projektowanie 15. PN-90/B-03200. Konstrukcje stalowe. Obliczenia statyczne i projektowanie

Technik Budownictwa 311 (04) Z1.02 U

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Technik Budownictwa 311 (04) Z1.02 U

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MINISTERSTWO EDUKACJI i NAUKI

Obliczanie obcie konstrukcji budowlanych 311[04].Z1.02

Poradnik dla ucznia

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Konsultacja: dr in. Janusz Figurski mgr in. Mirosaw urek

Opracowanie redakcyjne: mgr in. Katarzyna Makowska

Korekta: mgr in. Mirosaw urek

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy, Radom 2005

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 1

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 3

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 4

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 5

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 6

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 7

Rys.2. Znaki momentu statycznego: a) dodatni, b) ujemny [8, s. 43]

Rys. 3. Zerowy ukad si [1, s. 54]

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 8

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 9

4.1.2. Pytania sprawdzajce

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 10

Wyposaenie stanowiska pracy: przybory rysunkowe, kolorowe pisaki, literatura.

4.1.4. Sprawdzian postpw Tak Nie

4.2. Siy przekrojowe, wykresy, wartoci ekstremalne w elementach konstrukcji

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 11

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 12

4.2.2. Pytania sprawdzajce

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 13

4.2.4. Sprawdzian postpw Tak

4.3. Belki statycznie wyznaczalne

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 14

Rys. 8. Schemat statyczny i reakcje belki swobodnie podpartej [8, s. 76]

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 15

Rys. 9. Przykady belek: statycznie wyznaczalnych [1, s. 33]

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 16

1. Obliczenie reakcji podpr

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 17

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 18

4.3.2. Pytania sprawdzajce

Wyposaenie stanowiska pracy: przybory rysunkowe, kolorowe pisaki, literatura.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 19

4.3.4. Sprawdzian postpw Tak Nie

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 20

Kratownica skada si z: pasa dolnego, pasa grnego, krzyulcw, supkw.

Rys. 13. Przykady kratownic [2, s. 25]

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 21

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 22

Rys. 17. Prty zerowe w kratownicy [2, s. 172]

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 23

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 24

4.4.2. Pytania sprawdzajce

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 25

Wyposaenie stanowiska pracy: literatura, przybory rysunkowe, kalkulator.

4.4.4. Sprawdzian postpw Tak

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 26

4.5. Ramy statycznie wyznaczalne

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 27

4.5.2. Pytania sprawdzajce

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 28

4.5.4. Sprawdzian postpw Tak

4.6. Charakter pracy i zastosowanie ukw

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego 29

Rys. 24. uk paraboliczny [5, s. 338]

Rys. 25. uk przegubowy: a) schemat, b) przekroje: A i B wezgowia, C zwornik[8, s. 84]