PDF Balibar Dyktatura Proletariatu

tienne Balibar
O dyktaturze proletariatu
Samoksztaceniowe Koo Filozofii Marksistowskiej WARSZAWA 2010
tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)
Ksika tienne Balibara O dyktaturze r!letariatu" z!sta#a na isana z !kaz$i %%&& Z$azdu 'ran(uskie$ )artii K!*unisty(zne$+ kt,ry !dby# si- . dnia(/ 012 lute3! 1456 r!ku . 789le1 Saint1:enis+ i z!sta#a nast- nie ! ublik!.ana . ty*e r!ku rzez aryskie .yda.ni(t.! '; <as er!; )!dsta.a ninie$sze3! .ydania= >tienne Balibar+ O dyktaturze r!letariatu"+ .yd; ZW ZS<) .e Wr!(#a.iu+ 1424; ?#u*a(zenie z $-zyka @ran(uskie3!= Aukasz )itek; K!rekta t#u*a(zenia= )i!tr Str-bski;
2 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)
Co to jest dyktatura proletariatu!" W studiu* ty*+ kt,re zaraz b-dzie *!na rze(zytaB+ (/(ia#by* za r! !n!.aB 3#,.ne ele*enty !d !.iedzi na t! ytanie+ kt,re3! aktualn!CB z*usza k!*unist,. d! u.a3i; Wierz-+ e . ten s !s,b rzy(zyni- si- d! !t.ar(ia i r!z.!$u dyskus$i te!rety(zne$+ kt,re$ . artii i $e$ !t!(zeniu nie da siuniknB; :!ty(z(e te3! !z!rnie abstrak(y$ne3! unktu de(yz$e %%&& Z$azdu 'ran(uskie$ )artii K!*unisty(zne$ .y.!#a#y skutek+ kt,ry *!e si- .ydaB arad!ksalny; W kady* razie zask!(zy# !n .ielu k!*unist,.; We .st- ny* r!3ra*ie te!rety(zna k.estia dyktatury r!letariatu nie by#a .yraDnie !dn!sz!na; Wy#!ni#a si- !na . t!ku dyskus$i+ kiedy sekretarz 3eneralny artii Ee!r3es <ar(/ais !s!biC(ie za r! !n!.a# !drzu(enie !$-(ia dyktatury r!letariatu i+ $ak tylk! b-dzie t! *!li.e+ usuni-(ie 3! ze statutu artii; Od te$ (/.ili zd!*in!.a#a !na rzedz$azd!.e dyskus$e= zer.anie z ni* !kaza#! si- k!nie(zny* nast- st.e* i sk!n(entr!.any* .yraze* usank($!n!.ane$ rzez z$azd linii !lity(zne$; )rzedsta.i!ny rzez Ee!r3esa <ar(/ais re@erat s ra.!zda.(zy bardz! na t! nale3a#= aby !#!yB @unda*enty !d de*!kraty(zn dr!3- d! s!($aliz*u+ ! kt,r .al(z k!*uniC(i+ naley te!rety(zne$ k.estii dyktatury r!letariatu daB n!.y ! is i !ddaB $ n!.e$ !(enie; Z$azd zadeklar!.a# . ty* *ie$s(u+ (! nast- u$e= !drzu(iB dyktatur- r!letariatu+ kt,r /ist!ria $u rzekr!(zy#a i kt,ra s rze(zna $est z ty*+ (! k!*uniC(i (/( dla 'ran($i; Ale de(yz$a ta nie ure3ul!.a#a . 3run(ie rze(zy ni(ze3!; Fie *!na rze(ie !.anie sdziB+ e . trak(ie rzedz$azd!.y(/ dyskus$i+ a ty* bardzie$ . trak(ie !brad sa*e3! z$azdu+ r!ble* ten d!3#-bnie zbadan!1; Fi( .i-( dzi.ne3!+ e d! ier! ! (zasie k!*uniC(i za(z-li d! yty.aB si- ! d!k#adne zna(zenie te$ de(yz$i; Za ytu$+ d! $akie3! st! nia i* liku$e !na k!rekt-+ (zyli re.iz$-+ zasad *arksiz*u; Za ytu$+ . $aki t! s !s,b !z.ala !na analiz!.aB da.ne i aktualne d!C.iad(zenia ru(/u k!*unisty(zne3!; Za ytu$+ . $akie$ t! *ierze rzy(zynia si- !na d! .y$aCnienia sytua($i . *i-dzynar!d!.y* ru(/u k!*unisty(zny* sta.ia$(y* (z!#a i* erializ*!.i+ kt,re3! kryzys . ni(zy* nie /a*u$e $e3! a3resy.n!C(i; Za ytu$+ . $aki s !s,b *!e !na z*ieniB i(/ raktyk-+ i(/ (!dzienn .alk-; Za ytu$= (zy* d!k#adnie $est dyktatura r!letariatu"G Hak *!na $ d!k#adnie !kreCliBG HeCli !drzu(a si-" dyktatur- r!letariatu+ t!+ . k!nsek.en($i+ (! .#aC(i.ie !drzu(a si- . te!rii+ . rakty(eG )ytanie t! na zdr!.y r!zsdek $est bardz! r!ste+ !d !.iedD na nie nie .yda$e si- trudna+ $est !n! !(zy.iC(ie de(ydu$(e; Kade*u+ kt! . ty* *ie$s(u (/(e si- d!brze zastan!.iB rzu(a si- . !(zy+ e !drzu(enie dyktatury r!letariatu"+ .yrze(zenie si- dyktatury r!letariatu" s .yraenia*i+ kt,re nie *a$ adne3! re(yzy$ne3! sensu+ tak e nie *!na r,.nie !d !.iedzieB na t! ytanie; Rzu(a si- . !(zy+ e t!+ (! . ten s !s,b !rzu(a si-+ lini- !lity(zn alb! !$-(ie te!rety(zne+ deter*inu$e C(iCle treCB i !biekty.ny sens te3!+ (! rzy$*u$e si- . za*ian; Ale sk!r! nie .szys(y k!*uniC(i .idz . dyktaturze r!letariatu" t! sa*!+ C.iad(zy ! ty*+ e dyskus$a+ kt,ra+ $ak si- .yda$e+ *ia#a *ie$s(e+ . 3run(ie rze(zy nie *ia#a *ie$s(a; Sk!r! za rezent!.ane . dyskus$i !$-(ie+ alb! !$-(ia+ dyktatury r!letariatu nie !d !.iada$ te*u+ (zy* !biekty.nie !na $est+ sk!r! .ierz(+ e *,.i si- ! dyktaturze r!letariatu+ !d(zas 3dy . 3run(ie rze(zy *,.i si- ! (zy*C inny*+ d!$dzie d! te3!+ e !.a $edn!*yCln!CB ukry.aB b-dzie . ist!(ie+ . s.!$e$ tenden($i+ r,ne inter reta($e i raktyki; Fie $edn!CB+ ale !dzia#; Hedn!(zeCnie d!$dzie d! te3!+ e .ierz(+ i zry.a si- z dyktatur r!letariatu+ ze s#!.e* i rze(z+ za(/!.a si- i .z*!(ni .#aCnie t!+ (! r!.adzi#! d! $e$ zak.esti!n!.ania; ?akie s ir!nie i zakr-ty realne$ /ist!rii; Izy *a*y $u te3! !znakiG Fie kaza#y !ne d#u3! na siebie (zekaB; 'ran(uska i* erialisty(zna buruaz$a nie !*in-#a !kaz$i+ aby nie #!.iB . te$ *-tne$ .!dzie i nie .yk!rzystaB s#ab!C(i+ .#aCnie
Fa ! rzedza$(e$ !t.ar(ie %%&& Z$azdu k!n@eren($i ras!.e$ Ee!r3e <ar(/ais d!*a3a# si- !d k!*unist,. z$azdu n!.e3! ty u+ kt,re3! !brady d!ty(zy#yby ist!ty sta.iany(/ r!ble*,. i i(/ s rze(zn!C(i; W#aCnie te3!+ (! nie *a#! *ie$s(a; :la(ze3!G )!.!#y.anie sina zna(zenie rzyz.y(za$eJ+ da.ny(/ de@!r*a($i (entraliz*u de*!kraty(zne3! $est .y$aCnienie* nie.ystar(za$(y*; S r,.nie rzy(zyny .ynika$(e z sa*e3! rzed*i!tu debaty= dyktatury r!letariatu; Hak !t.!rzyB" ubli(zn dyskus$- nad t zasadG ?e3! .#aCnie r!ble*u . !(ztk!.y* !kresie nie u*ieliC*y r!z.izaB;
1
K Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)
te!rety(zne$+ nasze$ str!ny; Wy r!*!.ani d!kt!rzy *arksiz*u+ $e$ na$bardzie$ ren!*!.ani ide!l!3!.ie LRay*!nd Ar!nM i rzy.,d(y !lity(zni LEis(ard dN>stain3M stara$ si- .y(i3nB .szelkie k!rzyC(i z !sta.ienia teraz *arksist,. rzed dyle*ate*= !drzu(enie te!rii i raktyki .alki klas alb! !.r,t d! i* as,. stalin!.skie3! .y a(zenia+ kt,re . rzesz#!C(i tr.ale !s#abi#! arti-; Ot! i(/ taktyka= rze(i.sta.iB lenin!.sk zasad- dyktatury r!letariatu !lity(e $edn!C(i lud!.e$+ bez kt,re$ nie*!li.e sta$e si- $akiek!l.iek z.y(i-st.! nad .#adz .ielkie3! ka ita#u; OC.iad(za$ te !nadt!+ e !d$-ta rzez sa*y(/ k!*unist,. na %%&& Z$eDdzie de(yz$a $est rzyznanie* si-+ e a d! !be(ne$ (/.ili *ieliby !ni rze(i.sta.iaB si- de*!kra($i+ e+ .al(z( ! s!($alisty(zn re.!lu($-+ *ieliby .al(zyB z ni i z .!ln!C(i; K!*uniC(i *usz !be(nie uC.iad!*iB s!bie+ e bez due3!+ d#u3!tr.a#e3! .ysi#ku te!rety(zne3!+ bez szer!kie$+ zbi!r!.e$ dyskus$i nie u.!lni si- !d ty(/ arad!ks,.+ realny(/ trudn!C(i; Fie *!3 baB si-+ e !na i(/ !s#abi; )rze(i.nie+ $eCli d!tykaB b-dzie ist!ty rze(zy+ *!e tylk! .z*!(niB i(/ i i(/ . #y.; Ob!.izkie* kade3! k!*unisty $est .s ieranie+ . *iar- *!li.!C(i+ (a#e$ artii . takie$ re@leks$i; S ra.ie dyktatury r!letariatu z$azd rzys !rzy rzyna$*nie$ $edn k!rzyCB= *!e !n !z.!liB u.!lniB te!rety(zn re@leks$- k!*unist,. !d d!3*aty(zne3! u$-(ia i st!s!.ania *arksist!.skie$ te!rii+ . ra*a(/ kt,re$ @!r*u#y takie $ak dyktatura r!letariatu" .yr.ane s ze s.!$e3! k!ntekstu+ !ddziel!ne s !d ar3u*enta($i i d!.!d,.+ kt,re $e d!sk!nal+ sta$( si- r!z.izania*i .ytry(/!.y*i+ za.sze 3!t!.y*i @!r*alny*i !d !.iedzia*i na .szelkie ytania; )!zba.i!ne s.!$e$ !biekty.ne$ treC(i /ist!ry(zne$ s .,.(zas rytualnie .y.!#y.ane dla ukry(ia na$r,nie$szy(/+ na$bardzie$ s rze(zny(/ !lityk; ?akie .#aCnie st!s!.anie zasad *arksiz*u i !$-(ia dyktatury r!letariatu $est bardzie$ ni uyte(zne+ 3dy . ist!(ie (zyni iln rze(z u.!lnienie si- !d nie3!; #$ %&'() *+,-./ 0 MOSK1& *+,2./ Aby dyskus$a *!3#a d!trzeB d! ist!ty s ra.y+ !trzebne $est ustalenie $e$ $asny(/ zasad; Fa 3run(ie te!rety(zny* na$ist!tnie$sz $est zasada ! ra.ne3!+ *arksist!.skie3! !kreClenia dyktatury r!letariatu; ?! !(zy.iC(ie nie .ystar(zaO nie r!z.izu$e si- !lity(zny(/ r!ble*,. za !*!( de@ini($i; Ale nie *!na te3! !*inB; HeCli si- ! t! .yraDnie nie zadba+ ryzyku$e*y !b(ienie .#asne3! k!nta nie*arksist!.sk de@ini($ dyktatury r!letariatu+ a .i-( tak+ $ak za*ierza . .arunka(/ nieustanne3! na(isku narzu(iB anu$(a buruazy$na ide!l!3ia; ?ak+ $ak d!sz#! d! te3!+ . r!(esie sa*!!br!ny+ na %%&& Z$eDdzie; Fie b-d- . ty* *ie$s(u rzyta(za# ani stresz(za# $e3! !bradO kady *a te !brady . a*i-(i+ *!e si- d! ni(/ ust!sunk!.aB; I! na$.ye$ .yra- .!be( ni(/ s.,$ s rze(i. . s !s,b+ kt,ry z.r,(i u.a3- na t!+ (! .yda$e *i si- deter*inu$(e+ na usytu!.anie problemu+ kt,ry+ !*i$a$( e.ne sz(ze3,#y+ .s iera# ar3u*enta($- Z$azdu; ?a r!ble*atyka .yda$e si- byB $edynie *!li.a+ .yda$e si- byB dzisia$ !(zy.ist" dla li(zny(/ t!.arzyszy; ?! ! nie$ .#aCnie naley na$ ier. dyskut!.aB; :yktatura alb! de*!kra($a" )r!ble* ten !d razu u$a.nia si- . ra*a(/ r!ste$ alternaty.y= albo dyktatura r!letariatu" albo de*!kraty(zna dr!3a d! s!($aliz*u"; <i-dzy ty*i d.!*a s@!r*u#!.ania*i nalea#!by d!k!naB .yb!ruO nie istnie$e trze(ia *!li.!CB+ nie *a inne$ alternaty.y; P.z3l-dnienie rzyt!(z!ny(/ tu s@!r*u#!.aJ+ taki i(/ d!b,r narzu(!ny $est bardzie$ rzez l!3ik-" ni /ist!ri-; )ra.d- *,.i(+ ar3u*enty /ist!ry(zne .y.iera$ na(isk $edynie ! (zasie+ r!.adz $edynie d! rzedsta.ienia i zilustr!.ania l!3i(zne3! s(/e*atu tak r!ste3!+ e .yda$e si-+ i nie *!na 3! $u zde@!r*!.aB; PC(iCla$(+ *,.i sina* (/-tnie+ e taki d!b,r nie r!.adzi d! .yb!ru *i-dzy re.!lu(y$n a re@!r*isty(zn dr!3+ !nie.a $edna i dru3a ! arta $est na .al(e *as+ ale d! .yb!ru *i-dzy d.!*a ty a*i Cr!dk,. rze r!.adzenia re.!lu($i; <a*y dyktat!rskie" i de*!kraty(zne" Cr!dki .alkiO nie *!na i(/ st!s!.aB . taki(/ sa*y(/ .arunka(/ (zas!.y(/ i rzestrzenny(/+ nie r!.adz !ne d! taki(/ sa*y(/ .ynik,.; Ar3u*enta($a Z$azdu dy d! u$a.nienia r,ni(y *i-dzy dyktat!rski*i a de*!kraty(zny*i Cr!dka*i+ a (zyni t! !b(ia$( s.!$e k!nt! trze*a !bie3!.y*i ! !zy($a*i=
aM Fa$ ier.+ ! !zy($ *i-dzy !k!$!.y*i" i zbr!$ny*i" Cr!dka*i !lity(zny*i; :e*!kraty(zna dr!3a d! s!($aliz*u z zasady .yklu(za zbr!$ne !.stania rze(i.k! aJst.u $ak! s !s!bie rze$-(ia .#adzy; Wyklu(za .!$n- d!*!. *i-dzy klasa*i i i(/ !r3aniza($a*i; A .i-(+ bia#y terr!r buruaz$i i (zer.!ny" k!ntr1terr!r r!letariatu; Wyklu(za !li(y$n re res$-O !nie.a re.!lu($a ludzi ra(y z*ierza nie d! !3rani(zenia .!ln!C(i+ ale d! i(/ r!zszerzenia; Aby utrzy*aB . de*!kraty(zny s !s,b .#adz-+ ludzie ra(y nie *usz u(iekaB si- d! rzy*usu+ !li($i i ad*inistra(y$ny(/ *et!d"+ ale d! .alki !lity(zne$+ t! zna(zy+ . ty* rzy adku+ d! ide!l!3i(zne$ r! a3andy+ d! .alki idei+ bM Fast- nie+ ! !zy($ *i-dzy Cr!dka*i le3alny*i" i niele3alny*i"; :e*!kraty(zna dr!3a d! s!($aliz*u !z.ala#aby na . r!.adzenie .#aC(i.y(/ z*ian . istnie$(y* ra.ie bez u(iekania si- d! niele3aln!C(i; Z*ian- istnie$(e3! ra.a na rzyk#ad na($!naliza($- rzedsi-bi!rst. rze r!.adza si- tylk! z3!dnie z . isany*i . sa*! ra.! @!r*a*i i n!r*a*i !raz st.arzany*i rzez nie *!li.!C(ia*i; ?aka re.!lu($a nie $est .i-( s rze(zna z ra.e* ale rze(i.nie+ . r!.adza . (zyn zasad- su.erenn!C(i ludu+ na kt,r si- !.!#u$e; W za*ian .#aCnie !.a le3aln!CB a .i-( ra.!.it!CB te3! re.!lu(y$ne3! r!(esu u !.ania#aby d! uy(ia si#y i C(iCle !kreCla#aby te3! 3rani(e; )!nie.a kade s !#e(zeJst.!+ kade aJst.! *a ra.! Li !b!.izekM karania rzy uy(iu si#y !kreCl!ny(/ .ykr!(zeJ"+ niele3alny(/ r,b *nie$sz!C(i+ kt,re si# i rze.r!te* rze(i.sta.ia$ si- !baleniu .#asny(/ rzy.ile$,.; (M Wresz(ie+ ! !zy($ $edn!C(i i !dzia#u+ z kt,r #(zy si- ! !zy($a *i-dzy .i-ksz!C(i i *nie$sz!C(i; W !kresie dyktatury r!letariatu .#adz- !lity(zn s ra.u$e sa*a klasa r!b!tni(za+ kt,ra sa*a stan!.i (i3le *nie$sz!CB; ?ak *nie$sz!CB+ kt,ra $est i !z!sta$e .yiz!l!.anaO $e$ .#adza !kazu$e si- kru(/a+ *!e byB utrzy*ana .y#(znie rzy uy(iu si#y; Sytua($a ule3#aby zu e#ne*u !d.r,(eniu+ 3dy+ . n!.y(/ .arunka(/ /ist!ry(zny(/+ s!($alisty(zne aJst.! b-dzie re rezent!.a#! de*!kraty(zn .#adz- .i-ksz!C(i; )!$a.ienie si- unii .i-ksz!C(i ludu+ .!li .i-ksz!C(i" .yraane$ . !.sze(/ny* 3#!s!.aniu i . le3alny* rzdzie .i-ksz!C(i!.y(/ artii !lity(zny(/ st.!rzy#!by *!li.!CB !k!$!.e3! rze$C(ia d! s!($aliz*u+ z e.n!C(i re.!lu(y$ne3! z u.a3i na s !#e(zn treCB+ ale st! ni!.e3!+ r!3resy.ne3! z u.a3i na st!s!.ane Cr!dki i @!r*y; HeCli ak(e tu$e si- .ynika$(e z ty(/ ! !zy($i r!zu*!.anie L!3rani(za* si- d! zasadni(zy(/ s ra.M+ kt,re (!raz bardzie$ r!z !.sze(/nia si- i d!*inu$e+ .,.(zas na kady* kr!ku naley d!k!naB .yb!ru *i-dzy d.!*a rze(i.sta.ny*i .yraenia*i= !k,$ alb! .!$na d!*!.a+ le3aln!CB alb! niele3aln!CB+ unia .i-ksz!C(i alb! .yiz!l!.ana *nie$sz!CB i !dzia# ludu; Fa kady* kr!ku nalea#!by !.iedzieB+ kt,re .yraenie $est *!li.e"+ a kt,re nieO z kt,ry* z3adza* si-"+ a z kt,ry* nie; Hest t! z.yk#y .yb,r *i-dzy d.!*a dr!3a*i rze$C(ia d! s!($aliz*u+ *i-dzy d.ie*a k!n(e ($a*i s!($aliz*u+ d.!*a rze(i.sta.ny*i *!dela*i"; )! taki(/ .yb!ra(/ dyktatura r!letariatu *usia#aby byB !kreClana nast- u$(!= $est t! zbro&na !adza polity zna L. !d.,$ny* sensie+ re resy$ny* i niele3alny*M mnie&szo+ io!e& klasy robotni ze& zabez ie(za$(a na niepoko&o!e& drodze L.!$na d!*!.aM rze$C(ie d! s!($aliz*u; :! te3! nalea#!by d!rzu(iB !statni+ nie na$*nie$szy+ ele*ent+ kt,ry nieu(/r!nnie .ynika z te3!= taka dr!3a r!.adzi#aby d! !lity(zne3! kier!.ni(t.a &edne& artii+ d! instytu($!naliza($i *!n! !lu kt,re$ za*ierza#aby d! r!.adziB; Hak !.tarza t! .ielu t!.arzyszy= $eCli nie (/(e(ie !drzu(iB !$-(ia dyktatury r!letariatu t! !.iedz(ie $asn!+ e $esteC(ie za $edn arti i rze(i. arty$ne*u luraliz*!.i;;; Ale (! naley sdziB ! ty(/ alternaty.a(/G &(/ 3#,.n (e(/ $est t!+ e unie*!li.ia$ d!k!nanie ra.dzi.e$ analizy+ !nie.a za.iera$ $u zu e#nie 3!t!. !d !.iedD na zada.ane ytanie; Sta.ianie r!ble*u dyktatury r!letariatu . taki(/ kate3!ria(/ i* liku$e $u $e3! r!z.izanie; Hest t! akade*i(kie B.i(zenie; OkreClanie dyktatury r!letariatu nie !zna(za ni( inne3! $ak .yli(zanie k!rzyC(i+ kt,re+ . !r,.naniu z ni+ rzyn!si dr!3a de*!kraty(zna; Analiza k!nkretny(/ .arunk,. rze$C(ia 'ran($i d! s!($aliz*u r!.adzi d! z#!enia s!bie 3ratula($i+ e /ist!ry(zny r!z.,$ Lnaresz(ieM !z.ala ! !.iedzieB sina* za s#uszn+ de*!kraty(zn dr!3+ nie zaC za z# dr!3 dyktatury; Wszystkie z.izane z s!($aliz*e* nadzie$e s *!li.e+ !dkd sa*a /ist!ria za$*u$e si- t.!rzenie* .arunk,. narzu(a$(y(/ .yb,r+ $akie3! naley tylk! s!bie y(zyB; Hesz(ze kr!k+ a b-dzie *!na !.iedzieB= $eCli $akiC ka italisty(zny kra$ *a
Q Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)
niede*!kraty(zne aJst.! L$ak R!s$a (arskaM+ t! *!e rze$CB d! s!($aliz*u tylk! . niede*!kraty(zny s !s,b+ ryzyku$(+ e . adnie .e .#asne sid#aO ale kiedy $akiC ka italisty(zny kra$ $est r,!nie- L$ak 'ran($aM kra$e* ! stare$ trady($i" de*!kraty(zne$+ t! *!e rze$CB d! s!($aliz*u . s !s,b take de*!kraty(zny; 7e ie$= takie rze$C(ie d! s!($aliz*u sta$e si- st! ni!.! dla !lbrzy*ie$ .i-ksz!C(i kra$,. $edyny* s !s!be* zabez ie(zenia za3r!!ne$ rzez .ielki ka ita# de*!kra($i; Hesz(ze le ie$= s!($aliz*+ kt,ry *!e byB . ni(/ bud!.any !$a.ia si- !d razu . s.!$e$ na$.ysze$+ !zba.i!ne$ (e(/u$(y(/ dyktatur- L r!letariatuM s rze(zn!C(i i niebez ie(zeJst.+ @!r*ie; Zalety takie3! r!zu*!.ania nie s .ystar(za$(e na tyle+ aby .y$aCniB+ dla(ze3! .(i3ni-(i !d lat . .alk- klas k!*unisty(zni dzia#a(ze *!3li daB si- z#a aB na t!+ eby uznaB+ e s t! .yraenia !(zy.iste"; Aby t! zr!zu*ieB+ naley d!.iedzieB si-+ (! . sa*e$ /ist!rii ru(/u k!*unisty(zne3! i narzu(ane$ *u !d .ielu lat inter reta($i *arksist!.skie$ te!rii *!3#! .yt.arzaB te !(zy.ist!C(i"; )atrz( z te3! unktu .idaB+ e ar3u*enta($ %%&& Z$azdu rzdz+ datu$(e si- .(ale nie !d dzisia$ i .yraDnie si- ta* u$a.nia$(e+ trzy idee; )! ier.sze+ idea 3#!sz(a+ e . s.!i(/ zasadni(zy(/ rysa(/ dyktatura r!letariatu $est identy(zna z .yty(z!n rzez Z.izek Radzie(ki dr!3; )! dru3ie+ idea+ kt,ra rzedsta.ia dyktatur- r!letariatu $ak! sz(ze3,lny ustr,$ !lity(zny"+ zes ,# instytu($i !lity(zny(/ zabez ie(za$(y alb! nie !lity(zn .#adz- klasy r!b!tni(ze$; Wresz(ie+ i $est t! de(ydu$(y ele*ent te!rety(zne3! lanu+ idea+ kt,ra d!strze3a . dyktaturze r!letariatu Cr!dek alb! dr!3- rze$C(ia" do so &alizmu; W dalsze$ (z-C(i b-dzie *i (/!dzi#! ! !kazanie+ e te trzy u r!sz(z!ne idee s b#-dne+ *i*! e *a$ s.!$e rze(zy.iste /ist!ry(zne uzasadnienie; O trze(/ u r!sz(z!ny(/ i @a#szy.y(/ idea(/ Kilka s#,. ! ty(/ trze(/ u r!sz(z!ny(/ idea(/; Wystar(zy za !znaB si- z rzy3!t!.any*i na %%&& Z$azd i .(zeCnie$ 2 .yst ienia*i+ aby rzyznaB+ e k.estia dyktatury r!letariatu kry$e na$ ier. r!ble* st.!rz!ny rzez /ist!ry(zny r!z.,$ Z.izku Radzie(kie3!; Fie $est .i-( rze(z rzy adk!.+ e . ty* sa*y* d!k#adnie (zasie+ kiedy artia st.ierdza+ e s!($aliz* st!i .e 'ran($i na !rzdku dzienny*+ sta.iana $est rzez $e$ rzy.,d(,. ubli(znie k.estia r!zbien!C(i" z !lityk radzie(ki(/ k!*unist,. . s#!.a(/+ kt,re .y.!#u$ nasz s rze(i.; )!*i$a$( za.art . s#!.a(/ r!ztr! n!CB !zna(za t!= brak z3!dy na de*!kra($s!($alisty(zn" La .i-( na e.ne struktury aJst.a i artiiMO brak z3!dy na !k!$!. e3zysten($-" Lz kt,re$ !drzu(a*y t!+ (! i* liku$e s !#e(zny status .uo . taki(/ $ak 'ran($a kra$a(/ ka italisty(zny(/+ (! *i$a si- z .alk klas alb!+ $esz(ze 3!rze$+ (! sk#ania s!($alisty(zne kra$e d! !lity(zne3! !dtrzy*y.ania .#adzy .ielkie$ buruaz$i @ran(uskie$MO brak z3!dy na r!letaria(ki interna($!naliz*" Lkt,re3! inter reta($- znan !d naz. s!($alisty(zne3! interna($!naliz*u" i dra*aty(znie zilustr!.an .!$sk!. in.az$ na Ize(/!s#!.a($-+ !drzu(a*yM; S rze(zn!C(i te .y*a3a$ 3runt!.ne3! .y$aCnienia; W s !s,b !(zy.isty k.estia ta rzenika ra(e z$azd!.e; ?! !na .#aCnie+ a nie adna inna+ .s iera#a .ysu.any rzez Ee!r3esa <ar(/ais . .ielu .yst ienia(/ ar3u*ent= S#!.! dyktatura r!letariatu *a dzisia$ zna(zenie+ z kt,ry* nie *!3 !3!dziB si- ludzie ra(y i *asy"; ?! .#aCnie+ a nie rzyk#ad @aszyst!.ski(/ dyktatur+ $akie !$a.i#y si- !d (zas,. <arksa i 7enina; Od ty(/ dyktatur b!.ie* ludzie ra(y i *asy s !dzie.a$ si- .y#(znie .z*!!ne3! u(isku i .yzysku; Fada$ !ne tylk! .i-ksze zna(zenie tezie <arksa i 7enina= klas!.e$ dyktaturze buruaz$i r!letariat *usi rze(i.sta.iB s.!$ .#asn klas!. dyktatur-; Fad re@leks$ k!*unist,. (iy .i-( na$ ier. ta .#aCnie stara idea+ . kt,re$+ . trak(ie trudny(/ dziesi-(i!letni(/ .alk+ .yraa#a si- i(/ nadzie$a= dyktatura r!letariatu $est *!li.a+ !nie.a nie $est !na ni(zy* inny* $ak dr!3+ kt,r /ist!ry(znie .yty(zy#y dzie$e t.!rz(y(/ !be(ny C.iat s!($alisty(zny" alb! syste* s!($alisty(zny" kra$,. s!($alisty(zny(/+ a rzede .szystki* ZSRR; Ozna(za t! (!C bardz! r!ste3! i k!nkretne3!= Heeli (/(e(ie .iedzieB+ (zy* $est dyktatura r!letariatu+
Od.!#a$*y si- tu d! serii artyku#,. Heana >llensteina ! de*!kra($i i dr!dze d! s!($aliz*u" ! ublik!.any(/ !(z.szy !d 2Q .rzeCnia 145Q r; .e 'ran(e F!uRelle"; Z 3!dn !dzi.u intui($ >llenstein rzedsta.i# .szystkie ar3u*enty+ kt,re kilka ty3!dni ,Dnie$ .ysuni-t! rze(i. zasadzie dyktatury r!letariatu;
2
$akie s $e$ u.arunk!.ania+ dla(ze3! $est !na k!nie(zn!C(i+ bada$(ie rzyk#ad ZSRRS"; W ten s !s,b t!+ (! !d da.na by#! 3.aran($ i rzyk#ade* *usi !be(nie+ bez z*ian+ e#niB r!l- !strzeenia i k!ntr rzyk#adu; Ozna(za t!+ e .ielu t!.arzyszy ! iera ide-+ r,nie $ !(enia$(+ e istota/ podsta!o!e e 'y dyktatury proletariatu bezpo+rednio urze zy!istnia&0 si1 i mani$estu&0 ! 'istorii 2S33+ a .i-( . r!li !d3ry.ane$ rzez aJst.! . ZSRR+ . ty ie instytu($i+ kt,re istnia#y alb! s nadal . ZSRR; )rzedsta.ia* t- *yCl s(/e*aty(znie+ ale sdz-+ e nikt !.anie nie za rze(zy+ e tak .#aCnie .idzi te s ra.y .ielu naszy(/ t!.arzyszy; Fie zna(zy t!+ e . k!nkretny* rzy adku nie .n!sz !ni tu $aki(/C !d(ieni i ! ra.ek; Wielu *!e sdziB+ e . ZSRR dyktatur- r!letariatu nazna(z!n! $aki*C sz(ze3,lny* i-tne* List!tnie;;; d!CB sz(ze3,lny*M= u#!*n!C(ia*i+ b#-da*i+ .y a(zenia*i+ zbr!dnia*i i dlate3! naley u*ieB .yd!byB" z ty(/ !3!rzelin $e$ zasadni(ze (e(/y; Fie !*yCl $ednak+ e /ist!ria ZSRR+ . !kresie rzed+ za i ! Stalinie+ *!3#aby !kazy.aB pro es i 'istory zn0 tenden &1 sprze zn0 z dyktatur0 proletariatu; Fie !*yCl+ e /ist!ria ZSRR *!3#aby !kazy.aB nie tylk! *!li.!CB dyktatury r!letariatu i $e$ /ist!ry(zne nar!dziny+ ale r,.nie+ a *!e rzede .szystki*+ na !tykane rzez ni rzeszk!dy+ bardz! realny i aktualny L!dziedzi(z!ny nie tylk! ! @eudalne$" rzesz#!C(iM . #y. prze i!sta!ia&0 y ' si- $e$ r!z.!$!.i tenden($i /ist!ry(zny(/; Z taki* *a#! dialekty(zny*+ a .i-( bardz! *a#! *arksist!.ski*+ !braze* radzie(kie$ /ist!rii z3adza$ si- dzisia$ zar,.n! t!.arzysze+ kt,rzy .ysu.a$ ar3u*enty na rze(z dyktatury r!letariatu+ $ak i (i+ kt,rzy .ysu.a$ ar3u*enty rze(i. nie$; ?! zna(zy+ aby by#a $asn!CB+ zar,.n! (i t!.arzysze+ kt,rzy+ z e.ny*i zastrzeenia*i+ .ierz . !.sze(/n .an!CB radzie(kie3! *!delu" !lity(zne3! i s !#e(zne3!+ $ak i (i+ kt,rzy 3! !drzu(a$ LbdD abs!lutnie+ bdD dlate3!+ e .idz e.!lu($- /ist!ry(zny(/ u.arunk!.aJM; <yCl ta bl!ku$e $edn!(zeCnie .szelk kryty(zn i nauk!. analiz- radzie(kie$ /ist!rii i sta.ianie . $akik!l.iek s !s,b r!ble*u dyktatury r!letariatu+ d!star(za$( zu e#nie tani(/ ar3u*ent,. /ist!ry(zny(/" !nie.(zasie+ us ra.iedli.ia$(y(/ rzed.(zesn de(yz$-; S !(zy.iC(ie .ane rzy(zyny /ist!ry(zne takie$ bez !Crednie$ identy@ika($i dyktatury r!letariatu z radzie(k /ist!ri; Wynika$ !ne z deter*inu$(e3! *ie$s(a i !biekty.ne3! zna(zenia radzie(kie$ re.!lu($i . /ist!rii *i-dzynar!d!.e3! ru(/u k!*unisty(zne3!; W e.ny* sensie ta identy@ika($a $est @akte* nie!d.ra(alny*+ kt,ry *usi*y braB !d u.a3-+ 3dy nie *a te!rii+ kt,re$ sens nie zalea#by !d !k!li(zn!C(i $e$ rakty(zne3! zast!s!.ania; Ale+ $eCli @akt ten $est nie!d.ra(alny+ t! nie $est !n raz na za.sze dany; Z t ier.sz .ie si- C(iCle+ ukryta !d !.ierz(/ni ar3u*ent,. %%&& Z$azdu+ dru3a idea 3#!sz(a+ e dyktatura proletariatu &est tylko !kreCl!ny* 4ustro&em polity znym5; <arksist!.skie s#!.ni(t.!+ alb! *arksist!.ska raktyka+ !dn!si !lityk-" d! aJst.a+ d! $e3! ist!ty i @!r*; )aJst.! $ednak nie istnie$e sa*!dzielnieO kady t! .ie i *,.i+ e $est !n! nadbud!."+ t! zna(zy+ e .ie si- z baz ek!n!*i(zn+ !d kt,re$ zaley i na kt,r !ddzia#u$e; Ale .#aCnie dlate3!+ e nie $est !n! baz+ nie *!e byB z ni *yl!ne; Wyda$e si- .i-(+ e de*!kra($a" i dyktatura" s .yraenia*i ! isu$(y*i syste*y !lity(zne; Izy 7enin e.ne3! dnia nie st.ierdzi#= )r!duk($a $est !trzebna za.sze; :e*!kra($a t! $edna z kate3!rii nale(y(/ d! dziedziny .y#(znie !lity(zne$" L6ziea+ t; %%%&&+ s; 4KMG :la(ze3!+ $ak na$bardzie$ s#usznie+ nie !b$B ty* st.ierdzenie* sy*etry(zne3!+ . $-zyku !t!(zny*+ rze(i.ieJst.a de*!kra($i dyktaturyG Hednak aJst.!+ !zi!* $e3! dzia#ania i instytu($e !lity(zne r,ni si- !d inny(/ !zi!*,.+ . sz(ze3,ln!C(i !d !zi!*u ek!n!*i(zne3!;;; R!z.!dz- si- . ty* *ie$s(u+ (/!(ia s(/e*aty(znie+ nad t ide+ !nie.a !d3ry.a !na deter*inu$( r!l- . re@leks$i .ielu k!*unist,.; & zaraz !dna$dzie*y tu k.esti- Z.izku Radzie(kie3!; ?! .#aCnie ta idea s ra.ia+ e *!na na rzyk#ad !.iedzieB= zasadni(z!+ z ek!n!*i(zne3!" unktu .idzenia+ s!($aliz* .sz-dzie $est k!nie(zn!C(i+ $e3! ra.a" s uni.ersalneO ale z !lity(zne3!" unktu .idzenia+ *!e+ a na.et *usi+ byB bardz! r,ny+ !nie.a *arksiz* !kazu$e relaty.n!CB nadbud,.+ .z3l-dn niezalen!CB !lity(zny(/ nadbud,. i aJst.a !d bazy ek!n!*i(zne$; ?a .#aCnie idea s ra.ia+ e *!na dale$ !.iedzieB= dyktatura r!letariatu . Z.izku Radzie(ki*+ z unktu .idzenia ustr!$u !lity(zne3!+ !(i3n-#a za s!b katastr!@alne nast- st.a+ !nie.a narzu(i#a e.ien ustr,$ !lity(zny+ kt,ry nie $est s!($aliz*e*+ kt,ry $est s rze(zny z s!($aliz*e*+ 3dy+ z !lity(zne3!
W ksi(e te$ !dn!Cniki d! dzie# 7enina b-d dale$ !da.ane . nast- u$(y s !s,b= %%%&&+ 14+ t! zna(zy= t!* K2+ str!na 14 6zie 7enina+ .yd; Ksika i Wiedza+ Warsza.a;
K
unktu .idzenia+ s!($aliz* i* liku$e .!ln!CB i na$szersz de*!kra($-; Ale+ d!da$e si-+ nie !.strzy*a#! t! r!z.!$u s!($aliz*u $ak! syste*u ek!n!*i(zne3!"+ (! na$.ye$ *!3#! 3! tylk! ! ,DniB+ /a*!.aB+ u(zyniB trudnie$szy*+ nie narusza$( $e3! natury"+ ist!ty; Ot! d!.,d= . Z.izku Radzie(ki* nie *a *!n! !lizu$(e$ .#asn!C(i Cr!dk,. r!duk($i klasy .yzysku$(e$ buruaz$i+ nie *a r!duk(y$ne$ anar(/ii+ $est s !#e(zna+ k!lekty.na .#asn!CB Cr!dk,. r!duk($i i s !#e(zne lan!.anie 3!s !dark; ?ak .i-( antyde*!kraty(zny ustr,$ !lity(zny nie *a ni( .s ,lne3! z natur" s!($aliz*u+ $est tylk! /ist!ry(zny* rzy adkie*"; Audz( si-+ e $est si- bardzie$ *aterialisty(zny*+ d!rzu(a si-= nie *a ni( dzi.ne3! . ty*+ e nadbud!.a" . st!sunku d! bazy" $est ! ,Dni!na+ $est t! b!.ie* /ist!ry(zne ra.! ludzki(/ s !#e(zeJst.+ kt,re 3.arantu$e na*+ e+ r-dze$ (zy ,Dnie$+ ustr,$ !lity(zny zr,.na size s !s!be* r!duk($i+ e b-dzie k!res !nd!.a# ze s !s!be* r!duk($i; Faley !.iedzieB+ e *a*y tu .sz-dzie d! (zynienia $edynie z nadz.y(za$ *e(/ani(zn karykatur *arksiz*u+ . kt,re$ da$e si- !#(zyB $edn!(zeCnie *e(/ani(zne !ddzielenie aJst.a !d bazy ek!n!*i(zne$ L !s#u3u$( si- .y!braenie* natury" i rzy adk,."+ .y rzedzenia" i ! ,Dnienia"M; W takie$ ers ekty.ie sta$e sinie*!li.e .y$aCnienie dzie$,. ka italisty(zne3! aJst.a; 7 $ortiori+ nie*!li.e $est sa*! !sta.ienie r!ble*u te8o/ o zmienia st!sunek *i-dzy !lityk i aJst.e* a baz ek!n!*i(zn . *!*en(ie rze(/!dzenia !d ka italiz*u d! s!($aliz*u+ d! dyktatury r!letariatu0M; Ot,+ ta idea dyktatury r!letariatu $ak! z.yk#e3! ustr!$u !lity(zne3!" naty(/*iast narzu(a 3rani(e+ . !br-bie kt,ry(/ sta.iany $est r!ble* !lity(zne$ .#adzy klasy r!b!tni(ze$+ alb! .#adzy !lity(zne$ ludzi ra(y; :yktatura r!letariatu by#aby pe!n0 sz ze8,ln0 $orm0 polity zne& !adzy ludzi pra y i t! @!r* !3rani(z!n L !nie.a nie .szys(y ludzie ra(y s r!letariusza*iM; W ist!(ie zna(zy t!= dyktatura r!letariatu $est pe!n0 $orm0 rz0du L. ra.ny*+ k!nstytu(y$ny* sensie te3! s#!.aM+ rzedsta.ia pe!ien okre+lony system instytu &i ; Wyb,r $edne$ z .ielu dr,3 rze$C(ia d! s!($aliz*u+ .yb,r+ alb! nie+ dyktatury r!letariatu $est .yb!re* *i-dzy .iel!*a syste*a*i instytu($i+ z.#asz(za *i-dzy instytu($a*i ty u arla*entarne3! (zyli+ $ak *,.i si-+ luralisty(zny*i" Lz .iel!*a artia*i !lity(zny*iM+ a instytu($a*i ty u nie arla*entarne3!+ 3dzie .#adza ludzi ra(y s ra.!.ana $est za !Credni(t.e* $edne$ artii; S!($alisty(zna de*!kra($a *ia#aby rze(i.sta.iaB si- dyktaturze r!letariatu+ tak+ $ak $eden ustr,$ !lity(zny rze(i.sta.ia si- dru3ie*u+ kt,ry $est inn @!r* .#adzy ludzi ra(y+ 3dzie inne instytu($e !d*iennie !r3anizu$ s !s,b desy3n!.ania rzedsta.i(ieli" ludu ra(u$(e3! d! rzdu i udzia#" $edn!stek . @unk($!n!.aniu aJst.a; Odtd+ rzyna$*nie$ . te!rii+ rze$C(ie d! s!($aliz*u *ia#!by !dby.aB si- bdD za !Credni(t.e* dyktat!rskie$ @!r*y !lity(zne$+ bdD za !Credni(t.e* @!r*y de*!kraty(zne$; Wyb,r *ia#by zaleeB !d !k!li(zn!C(i; W sz(ze3,ln!C(i *ia#by zaleeB !d st! nia r!z.!$u d!$rza#!C(i" ka italiz*uO . kra$u+ 3dzie ka italiz* $est sz(ze3,lnie r!z.ini-ty+ . kt,ry* !si3n# !n stadiu* *!n! !listy(zne3! ka italiz*u aJst.!.e3!+ . kt,ry* .ielki ka ita# rakty(znie by#by $u iz!l!.any+ . kt,ry* zarys!.a#yby si- k!ntury szer!kie$ unii .szystki(/ ludzi ra(y i nie*!n! !listy(zny(/ .arst. s !#e(zeJst.a+ sa* r!z.,$ st!sunk,. ek!n!*i(zny(/ s ra.i#by+ e dyktat!rska dr!3a sta#aby sinie*!li.a i nieuyte(zna+ zaC dr!3a de*!kraty(zna *!li.a i k!nie(zna; Ale takie !sta.ienie r!ble*u zak#ada takie istnienie . /ist!rii bardz! !3,lny(/ @!r* aJst.a+ r,ne3! ty u ustr!$,.+ $ak dyktatura" alb! de*!kra($a"+ kt,re ! rzedza i(/ .yb,r rzez s !#e(zeJst.!+ ! rzedza .yb,r dr!3i rze$C(ia d! s!($aliz*u i .yb,r !lity(zne$ @!r*y te3! s!($aliz*u; <,.i( zr!zu*iale= alternaty.a dyktatura alb! de*!kra($a" $est ze!n1trzna .z3l-de* !bszaru .alki klas i /ist!rii+ *a tu $edynie ,Dnie$sze zast!s!.anie" z3!dnie z unkte* .idzenia buruaz$i alb! z unkte* .idzenia r!letariatu; Ozna(za t!+ e re.!lu(y$ny *arksiz* naley !d !rzdk!.aB abstrak(y$ny* kryteri!* buruazy$ne$ nauki ! !lity(e"; ?y* s !s!be* d!(iera*y d! na$bardzie$+ z idei te!rety(zny(/+ kt,re ! an!.a#y ar3u*enta($%%&& Z$azdu+ zak!rzeni!ne$ idei+ kt,ra+ !z!rnie+ $est na$*nie$ .t li.a+ 3dy !b$aCnia$ $ naty(/*iast sa*e s#!.a+ kt,ry*i !s#u3u$e*y si-+ !nie.a s#!.a te .esz#y . ty* *ie$s(u . uy(ie i nie *a $u na.et !trzeby ytaB+ (zy s !ne .#aC(i.e+ (zy nie; 9dea ta 8osi/ -e dyktatura proletariatu &est tylko pe!n0 4dro80 prze&+ ia do so &alizmu5 + e dr!3- t- uzna$e si-+ alb! nie+ za s#uszn+ e uzna$e si- $+ alb!
Fie !dkry.a* ni(ze3! n!.e3!; ?aka karykatura *arksiz*u rzedsta.i!na $est . (a#e$ r!z(i3#!C(i . ksi(e Heana >lleinsteina Tist!ire du /Un!*Une stalinien"+ Erasset+ )aris 145Q;
0
nie+ za $edyn *!li. lub+ e .Cr,d inny(/ $est !na dr!3 L !lity(znM sz(ze3,ln; Wystar(zy tylk! sa* t- ide- .ziB !d u.a3-+ aby zr!zu*ieB natar(zy.!CB idei ! rzedni(/+ $e$ !(zy.ist si#ide!l!3i(zn+ z kt,re$ !ne k!rzysta$; <!na zadaB ytanie= $eCli dyktatura r!letariatu nie *!e byB . taki s !s,b !kreClana+ t! . $aki inny s !s,b *!na $ le ie$ !kreCliBG Od !.ie* na t! ytanie+ rzyna$*nie$ . !3,lny* zarysie+ za (/.il-; Faley $ednak z!ba(zyB+ (! i* liku$e !d razu t! ! rzednie !kreClenie; HeCli dyktatura r!letariatu $est dr!3 rze$C(ia d! s!($aliz*u"+ t! !zna(za t!+ e klu(z!.y* !$-(ie* r!letaria(kie$ !lityki $est !$-(ie s!($aliz*u"; Ozna(za t!+ e+ aby !znaB i realiz!.aB t- !lityk-+ .ystar(zy !d.!#aB si- d! s!($aliz*u; )rze$C(ie d! s!($aliz*u !raz+ $ak si- *,.i+ bud!.a s!($aliz*u !t! !$-(ia klu(z!.e; Fa (zy* .,.(zas !le3a r!ble* dyktatury r!letariatuG Hest !n r!ble*e* +rodk,! u*!li.ia$(y(/ takie rze$C(ie i tak bud!.-+ *,.i( . inny* sensie te3! s#!.a+ !Crednie3! *i-dzy ka italiz*e* i s!($aliz*e* !kresu" alb! stadiu*"+ a .i-( zes !#u strate3i(zny(/ i takty(zny(/+ ek!n!*i(zny(/ i !lity(zny(/ Cr!dk,. u*!li.ia$(y(/ rze$C(ie !d ka italiz*u d! s!($aliz*u; E.aran($i" te3!+ .ed#u3 .yraenia+ kt,re s !ntani(znie rzy(/!dzi na *yCl .ielu t!.arzysz!*; Ale+ $ak !kreCliB te Cr!dki+ !#(zyB $e . k!/erentn+ !biekty.nie uzasadni!n rzez /ist!ri-+ strate3i-G zu e#nie naturalnie+ k!n@r!ntu$( stan !be(ny z rzesz#!C(i+ unkt .y$C(ia z unkte* d!$C(ia Lt! zna(zy z unkte*+ kt,ry ' e si1+ y(zy s!bie !si3nB;;;M; Z $edne$ str!ny !kreCla$( de(ydu$(e+ uni.ersalne .arunki" s!($aliz*u . klasy(zny* u$-(iu= z $edne$ str!ny k!lekty.na .#asn!CB Cr!dk,. r!duk($i+ z dru3ie$ zaC+ !lity(zna .#adza ludzi ra(y !raz bada$(+ z dru3ie$ str!ny+ $ak . dane$ aktualnie sytua($i+ . nar!d!.e$ /ist!rii kade3! kra$u+ .arunki te *!3 byB s e#ni!ne; Staruszek Kant *,3#by t! naz.aB i* eraty.e* /i !tety(zny*"; Ozna(za t!+ e r!letaria(ka !lityka za(ze i!na $est ! de@ini($- $akie3!C *!delu s!($aliz*u"+ z kt,re3! $est .y r!.adzana i z kt,re3! (zer ie ins ira($-; Fa.et+ a z.#asz(za .tedy+ kiedy *!del" ten nie *a za !y(zeJ+ nie (zer ie z !b(y(/ d!C.iad(zeJ+ ale t.!rz!ny $est . s !s,b aut!n!*i(zny $ak! $akiC nar!d!.y *!del"; Fa.et+ a z.#asz(za .tedy+ kiedy ten *!del nie $est $akC senty*entaln .iz$ nad(/!dz(e3! z#!te3! .ieku ludzk!C(i+ ale ukazu$e si- $ak! k!/erentny+ nauk!.y"+ lan" re!r3aniza($i st!sunk,. s !#e(zny(/+ kt,re*u t!.arzyszy dr!biaz3!.e .yli(zenie Cr!dk,. i eta ,. $e$ realiza($i; <,.i( . s !s,b $esz(ze bardzie$ zasadni(zy+ !zna(za t!+ e r!ble* dyktatury r!letariatu *!e byB sta.iany+ a sa*a dyktatura r!letariatu *!e byB !kreClana tylk! z punktu !idzenia so &alizmu+ . ra*a(/ de@ini($i s!($aliz*u i z unktu .idzenia $e3! rakty(zne$ realiza($i; Wszys(y+ ra.d! !d!bnie+ z3adza$ si- z !.yszy*= $eCli nieda.n! k!*uniC(i . zasadzie trakt!.ali dyktatur- r!letariatu $ak! k!nie(zn!CB+ t! dlate3!+ e (/(ieli+ aby k!le$ne kra$e d!sz#y d! s!($aliz*uO $eCli dzisia$ de(ydu$ si- $ !drzu(iB i !kreCliB inn strate3i-+ t! . dalszy* (i3u dlate3!+ aby d!$CB d! s!($aliz*u; <arks $ednak+ !dkry.a$( /ist!ry(zn k!nie(zn!CB dyktatury r!letariatu+ nie !.!#u$e sina sa* s!($aliz*= !.!#u$e sina r!(es r!.adz(y+ . ra*a(/ aktualny(/ .alk klas!.y(/+ do spoe ze:st!a bezklaso!e8o/ do komunizmu; Sa* s!($aliz* $est (zy*C . r!dza$u /isz aJskie$ !bery+ d! kt,re$ kady rzy(/!dzi z .#asny* $edzenie*+ 3dzie linia de*arka(y$na *i-dzy r!letaria(k a buruazy$n (zy dr!bn!*iesz(zaJsk !lityk nie *!e byB .yraDnie zazna(z!na; )r!letaria(k !lityk(e(/u$e uznanie+ e !$a.ienie si- s !#e(zeJst.a bezklas!.e3! $est (ele* realny*; Hak dale$ z!ba(zy*y+ sz(ze3,#" ten z*ienia .szystk!; OkreCla$( dyktatur- r!letariatu tylk! . $e$ z.izku z s!($aliz*e*" &u- za*yka*y si- . buruazy$ne$ r!ble*aty(e; )re(edens= 14K6 r; Zatrzy*a$*y sina (/.il- . ty* *ie$s(u; Zani* rze$d- d! .#aC(i.e3! studiu* ! *arksist!.ski* !$-(iu dyktatury r!letariatu naley kr,tk! rzy !*nieB /ist!ry(zne ante(eden($e rzed (/.il ! isane$ sytua($i; Fie $est !na nies !dziank; Fie . ty* sensie+ e de(yz$a %%&& Z$azdu by#aby l!3i(zny* nast- st.e* alb! d!k!nany* ! (zasie r!z !znanie* d#u3ie3! !lity(zne3! r!z.!$u+ kt,ry d! r!.adzi# arti- d! !ry3inalne$ strate3ii re.!lu(y$ne$+ ale . ty* 3#,.nie zna(zeniu+ e ta .#aCnie k!n(e ($a dyktatury r!letariatu+ d! kt,re$ si- !na !d.!#u$e+ by#a &u- . *i-dzynar!d!.y* ru(/u
k!*unisty(zny* zasadni(z! !d da.na ak(e t!.ana+ a na.et d!*inu$(a; :e(yz$a %%&& Z$azdu *ia#a s.,$ /ist!ry(zny re(edens+ kt,re3! nieu.z3l-dnienie (zyni $ (z-C(i!.! niezr!zu*ia#; Wy ada . ty* *ie$s(u rzy !*nieB @akt+ kt,ry .i-ksz!CB *#!dy(/ k!*unist,. i3n!ru$e alb! nie d!(enia $e3! zna(zenia dla aktualne$ debaty; Ve+ /ist!ry(znie rze(z bi!r(+ t! .#aCnie sa*i k!*uniC(i radzie((y !d .!dz Stalina ier.si !drzu(ili" !$-(ie dyktatury r!letariatu; P(zynili t! ! 19;6 roku rzy !kaz$i u(/.alenia n!.e$ radzie(kie$ K!nstytu($i; K!nstytu($a z 14K6 r;+ . nie e#ne d.adzieC(ia lat ! Re.!lu($i )aDdziernik!.e$+ ur!(zyC(ie !3#!si#a zako: zenie ! 2S33 !alki klas; Wed#u3 Stalina+ kt,ry by# $e$ ins irat!re* i !s#uy# si- ni da$( !dsta.y te*u+ (! . dalszy* (i3u . ZSRR $est !@i($aln te!ri aJst.a+ . Z.izku Radzie(ki* istnie$ $esz(ze !dr-bne klasy= klasa r!b!tnik,.+ (/#! st.! s!.(/!z!.e i k!#(/!z!.e !raz kadry r!duk(y$ne alb! aJst.!.eQ; Ale nie s t! $u klasy anta3!nisty(zne+ s t! r,.n! ra.ne str!ny unii+ s!$uszu klas!.e3!+ kt,ra $est !dsta. radzie(kie3! aJst.a; Odtd aJst.! radzie(kie nie *a $u d! (zynienia z klasa*i $ak! taki*i+ ale+ !nad .yst- u$(y*i *i-dzy ni*i r,ni(a*i+ z &ednostkami+ !by.atela*i+ ludD*i ra(y; Sta$e si- !n! pa:st!em o8,lnonarodo!ym; <!na by#! i retr!s ekty.nie (i3le $esz(ze *!na za ytaB ! ra.!*!(n!CB La na.et sz(zer!CBM takie3! st.ierdzenia= anta3!niz*y klas!.e zanik#y"; P$a.ni#a si- !na . kilka lat ,Dnie$+ kiedy+ rzyk#ad!.!+ k!lekty.iza($a r!lni(t.a by#a C.iadkie* .ybu(/u+ r,.nie !stry(/ $ak . !kresie re.!lu(y$ny*+ .alk klas!.y(/+ 3dy s!($alisty(zne aJst.! *usia#!+ st!su$( .szystkie Cr!dki r! a3and!.e i rzy*usu+ z#a*aB ! ,r ka italisty(zne3! (/#! st.a+ ku#ak,. !raz bez .t ienia r,.nie szer!ki(/ *as biedne3! i Crednie3! (/#! st.a; P$a.ni#a si- !na z.#asz(za .,.(zas+ 3dy . (a#y* kra$u i .e .szystki(/ klasa(/ .z*!3#! si- t!+ ! (zy* dzisia$ .ie*y+ e by#y t! *as!.e kr.a.e re res$e+ kt,ry* .ielkie r!(esy *!skie.skie" nada.a#y tylk! .id!*e i s ektakularne !bli(ze; Izy *!na . *aterialisty(zny s !s,b .y$aCniB te re res$e nie #(z( i(/ z tr.anie*+ r!z.!$e* .alki klas+ kt,ra+ byB *!e+ by#a nie rze.idziana+ niekier!.ana+ ale ty* bardzie$ rze(zy.istaG W $aki s !s,b zinter ret!.aB r!kla*a($- k!J(a" .alk klas!.y(/ i k#ad( kres dyktaturze r!letariatu ad*inistra(y$n de(yz$-+ $eCli nie $ak! zdu*ie.a$(e za rze(zenie istnie$(e3! stanu rze(zy r!.adz(e3! d! *isty@iku$(y(/ nast- st.+ d! .z*!(nienia i !krze ni-(ia tra3i(zne$ de.ia($i te!rety(zne$ i rakty(zne$G Hu ten rzyk#ad by#by .ystar(za$(y+ 3dyby by#a te3! !trzeba+ by !strze( nas+ e !drzu(enie !$-(ia dyktatury r!letariatu .(ale nie zabez ie(za nas rzed 3.a#ta*i /ist!riiO *!e na.et kazaB na* !ba.iaB si-+ e i(/ r!z asanie si- b-dzie . !be(ny(/ !k!li(zn!C(ia(/ du! bardzie$ brutalne+ du! bardzie$ szk!dli.e dla ludu i re.!lu($i; O(zy.iC(ie+ retr!s ekty.nie+ Stalin nie !drzu(a# dyktatury r!letariatu L rze(i.nie+ stara# sius ra.iedli.iB i idealiz!.aB (a# /ist!ri- lat ! rzedni(/M= st.ierdza# ! r!stu+ e Z.izek Radzie(ki sk!J(zy# z ni; A .i-(+ st.ierdza# $e$ (a#k!.it k!nie(zn!CB;;; dla inny(/+ dla inny(/ kra$,.+ kt,re (zeka$ $esz(ze na s.!$e re.!lu($e; Sz(ze3,lny s !s,b+ . $aki !3#asza# k!nie( dyktatury r!letariatu+ !z.ala# *u zaraze* usank($!n!.aB r!l- .y ra(!.ane3! . Z.izku Radzie(ki* *!delu" dla .szystki(/ !be(ny(/ lub *a$(y(/ nast iB re.!lu($i; O ile stalin!.skie uzasadnienie !$-(ia aJst.a !3,ln!nar!d!.e3!" i3n!ru$e i nie bez rzy(zyny !stre @!r*y .alki klas . ZSRR+ t! rzy isu$e s!bie $ednak zas#u3- @!r*alne3! r!z !znania i rzedyskut!.ania z *arksist!.skie3! unktu .idzenia st.!rz!ny(/ . nast- st.ie te$ de(yz$i teorety zny ' r!ble*,.; W ist!(ie b!.ie*+ <arks+ >n3els i 7enin !kazali+ e istnienie aJst.a z!i0zane &est &edynie z istnieniem anta8onizm,! klaso!y ' i *,.ili ! zaniku !dzia#,. klas!.y(/ i zaniku aJst.a" $ak! ! d.,(/ nie da$(y(/ si- !d siebie !ddzieliB as ekta(/ $edne3! i te3! sa*e3! r!(esu /ist!ry(zne3!; Z i(/ ers ekty.y dyktatura r!letariatu+ b-d( niezb-dny* eta e* rze$C(i!.y* . r!(esie zaniku klas+ *!3#a si- zak!J(zyB tylk! .raz z zak!J(zenie* te3! r!(esuO nie *!e !na dyB d! !zmo nienia i u.ie(znienia a aratu aJst.!.e3!+ a .r-(z rze(i.nie+ d! $e3! zaniku+ na.et $eCli nie *!e si- t! d!k!naB rze(zy.iC(ie . kr,tki* (zasie; Stalin+ !d iera$( ten ar3u*ent+ .ysu.a# d.a ar3u*enty;
K.estia+ (zy by#y d.ie (zy trzy klasy nie by#a ni3dy .yraDnie r!zstrzy3ni-ta; Ot.iera t! nie!3rani(z!ne !le badaJ dla *arksist!.skie$ s!($!l!3ii";
Q
)ier.szy d!tyka# te3! za3adnienia !Credni!; Stalin z*!dy@ik!.a# s#uszn+ !t.ierdz!n rzez Re.!lu($- )aDdziernik!. i ut.!rzenie ZSRR tez- ! *!li.!C(i bud!.y s!($aliz*u . $edny* kra$u"; Za*iast .idzieB *!li.!CB .ybu(/u i r!z.!$u s!($alisty(zne$ re.!lu($i . k!le$ny(/ kra$a(/+ . *iari(/ !dry.ania si-" !d i* erialisty(zne3! #aJ(u(/a i . zalen!C(i !d istnie$(y(/ . kady* kra$u .arunk,.+ st.ierdza#+ e s!($alisty(zna re.!lu($a . ZSRR *!e byB zak!J(z!na niezale-nie !d re.!lu($i . resz(ie ka italisty(zne3! C.iata; Od te$ (/.ili $eden s!($alisty(zny kra$ La ,Dnie$ s!($alisty(zny !b,z"M stan!.i# e.ien za*kni-ty a zaraze* za3r!!ny !d ze.ntrz+ ale $edynie !d ze.ntrz+ C.iat; Fie *a $u !.!du+ aby aJst.! by#! instru*ente* !e!n1trzne& .alki klas !nie.a te$ $u nie *a ale+ aby br!niB s!($aliz*u rzed 3r!Db i a3res$ i* erializ*u+ za(/!.y.a#! (a# s.!$ k!nie(zn!CB $ak! narz-dzia . ze!n1trzne& .al(e klas; <arks+ >n3els i sa* 7enin Ld!brze+ e . ty* *ie$s(u Stalin by# bardzie$ skr!*nyM nie *!3li rze.idzieB takie$ sytua($i= $ak nie sk!rzystaB z te3!+ aby u(zenie nie rzy !*nieB+ e *arksiz* nie $est $u $aki*C zakrze #y* d!3*ate*+ ale r!z.i$a$( sinauk i rze.!dnikie* . dzia#aniu; Ale ten ier.szy ar3u*ent nie *,3# .ystar(zaB= rzy$*u$( na.et $e3! ra.!*!(n!CB Lt! zna(zy+ !z!sta.ia$( (a#k!.i(ie na b!ku k.esti- typu pa:st!a !d !.iednie3! d! takie$ ze.n-trzne$ !br!nyO ra.d $est+ e Stalin k!rzysta# z te3! !kreCla$( .szystki(/ rze(i.nik,. s.!$e$ !lityki $ak! !b(y(/ a3ent,."M zak#ada# !n $u inn0 tez1( tez1 o ako!itym z!y i1st!ie so &alizmu ! 2S33* A .i-( (a#k!.ite z.y(i-st.! syste*u s!($alisty(zne3! .e .szystki(/ s@era(/ 3!s !darst.a nar!d!.e3! $est teraz @akte*; A (! t! !zna(zaG Ozna(za t!+ e .yzysk (z#!.ieka rzez (z#!.ieka z!sta# zniesi!ny+ zlik.id!.any+ s!($alisty(zna zaC .#asn!CB narz-dzi i Cr!dk,. r!duk($i z!sta#a utr.al!na $ak! nie.zrusz!na !dsta.a nasze3! s !#e(zeJst.a radzie(kie3!; L;;;M Izy *!na .!be( te3! naz.aB nasz klas- r!b!tni(z r!letariate*G Rze(z $asna+ e nie *!na L;;;M )r!letariat ZSRR rzeist!(zy# si- . zu e#nie n!. klas-+ . klas- r!b!tni(z ZSRR+ kt,ra zni!s#a ka italisty(zny syste* 3!s !dar(zy+ utr.ali#a s!($alisty(zn .#asn!CB narz-dzi i Cr!dk,. r!duk($i i r!.adzi s !#e(zeJst.! radzie(kie ! dr!dze k!*uniz*u"; LO r!$ek(ie K!nstytu($i Z.izku SRR"+ .= H; Stalin+ 2a8adnienia leninizmu+ Ksika i Wiedza+ Warsza.a 1404+ ss; Q121Q1KM; ?a .#aCnie dru3a teza $est na$.anie$szy* as ekte* rzyta(zane$ rzez Stalina ar3u*enta($i+ !nie.a u$a.nia !na ukryte !d !.ierz(/ni de(yz$i z 14K6 r; .y a(zenie te!rety(zne; Hest t! .y a(zenie e.!lu($!nisty(zne+ 3dzie r,ne str!ny re.!lu(y$ne3! r!(esu s $edna !d dru3ie$ iz!l!.ane i rezent!.ane $ak! k!le$ne r!ste *!*enty+ $ak! .yr,ni!ne /ist!ry(zne stadia"; Re.!lu($a taka+ $ak $ rzedsta.ia Stalin+ r!z !(zyna si- !d !balenia .#adzy buruaz$i+ eli*ina($i ka italisty(zne$ .#asn!C(i+ zast ienia stare3! a aratu aJst.!.e3! rzez n!.yO $est t! ier.sze+ rze$C(i!.e stadiu*+ stadiu* dyktatury r!letariatu; )! zako: zeniu te3! !kresu .(/!dzi !na . n!.e stadiu*+ stadiu* s!($aliz*u= s!($aliz* t.!rzy sz(ze3,lny s !s,b r!duk($i"+ *a stabilne aJst.!+ aJst.! s!($alisty(zne+ kt,re nie $est $u aJst.e* klas!.y* ale t.!rz!ny* rzez r,ne+ .s ,# ra(u$(e !k!$!.! *i-dzy s!b klasy ra(!.ni(ze+ aJst.e* !3,ln!nar!d!.y*; ?! .#aCnie . s!($aliz*ie t.!rz!ne s !d kierunkie* s!($alisty(zne3! aJst.a+ !d !.iedni! d! te* a r!z.!$u si# .yt.,r(zy(/+ szyb(ie$ lub .!lnie$+ !dsta.y" rzysz#e3! s !#e(zeJst.a+ k!*uniz*u+ . kt,ry* aJst.! rzesta$e byB !trzebne . ty* sa*y* (zasie+ . kt,ry* znikn klasy; Raze* .zi.szy *a*y .i-( trzy stadia+ z kt,ry(/ kade r!z !(zyna si- . (/.ili+ 3dy zak!J(zy si- ! rzednie i kt,ry(/ z.izek+ . te!rii Stalina+ da$e si!state(znie .y$aCniB rzez .ielk /ist!ry(zn k!nie(zn!CB r!z.!$u si# .yt.,r(zy(/+ kt,re$ *e(/anisty(zny *aterializ* Stalina rzy isu$e r!l- *!t!ru /ist!rii; ?y* !t! s !s!be* .yeli*in!.ana alb! ze (/ni-ta na dru3i lan $est zar,.n! dialektyka /ist!ry(zny(/ s rze(zn!C(i+ $ak i .alka klas; :ialektyka r!z #yn-#a si-+ !nie.a Stalin s.!$ te!ri suk(esy.ny(/ stadi,. bez zastrzeeJ usu.a# ak(ent!.an rzez <arksa i 7enina tenden(y$n s rze(zn!CB= re.!lu($a r!letaria(ka $est &edno ze+nie k!nstytu!.anie* si- r!letariatu $ak! klasy anu$(e$"+ r!z.!$e* .#adzy aJst.!.e$+ kt,ry realizu$e t! an!.anie oraz re.!lu($+ kt,ra . ! ar(iu ! st.!rz!ne rzez ka italiz* *aterialne !dsta.y !de$*u$e zadanie !balenia .szystki(/ @!r* an!.ania klas!.e3!+ a .i-( zniesienia .szelkie3! aJst.a; ?!+ (! <arks i 7enin badali $ak! rze(zy.ist s rze(zn!CB+ Stalin r!z*y# . s !s,b s(/!lasty(zny Ld!s#!.nieM !yr,-nia&0 *e(/ani(znie !dr-bne as ekty i eta y= na&pier! !balenie
anta3!niz*u+ nast1pnie !balenie klasO na&pier! zbud!.anie aJst.a n!.e3! ty u"+ s!($alisty(zne3!+ nast1pnie zanik .szelkie3! aJst.a LStalin nie !d !.iada# na ytanie+ kt,re zasadnie *!na by#! tu !sta.iB= z (ze3! .ynika !.a k!nie(zn!CB zaniku+ sk!r! s!($alisty(zne aJst.!" $u rze(ie re rezentu$e .#adz- i interesy (a#e3! luduG I! na$.ye$+ zad!.ala# si- !n da$( na* d! zr!zu*ienia+ e ten zanik by# rze.idy.any rzez <arksa"M; :! ty(/ *a(/anisty(zny(/ .yr,nieJ *!na d!rzu(iB $esz(ze $edn!= na&pier! dyktatura L r!letariatu+ rze(/!dzenie d! s!($aliz*uM+ nast1pnie de*!kra($a Ls!($aliz*M; W stalin!.skie$ te!retyza($i .alka klas !d razu rzesta$e byB *!t!re* /ist!ry(zny(/ rzekszta#(eJ+ a . sz(ze3,ln!C(i rzekszta#(eJ re.!lu(y$ny(/; Hest !na $u tylk! e.ny* sz(ze3,lny* as ekte* niekt,ry(/ eta ,. r!z.!$u; :!(/!dzi d! nieunikni!ne3! z.izku *i-dzy .y#!!n rzez Stalina L !r; O materializmie dialekty znym i 'istory znym+ 14K2 r;M !3,ln tez+ z3!dnie z kt,r r!z.,$ si# .yt.,r(zy(/ $est *!t!re* /ist!rii+ .alka klas $est tylk! te3! skutkie* alb! *ani@esta($+ !raz $e3! te!ri s!($aliz*u= s!($aliz* $est eta e* rze$C(i!.y* na dr!dze d! s !#e(zeJst.a bezklas!.e3!+ (! nast i nie . rezulta(ie sa*e$ .alki klas+ ale po $e$ zak!J(zeniu+ !d . #y.e* inne$ k!nie(zn!C(i+ .skutek !bar(zenia aJst.a zadania*i .ynika$(y*i z te(/ni(zn!1ek!n!*i(zne$ k!nie(zn!C(i; :!(/!dzi d! nieunikni!ne3! z.izku *i-dzy t k!n(e ($ s!($aliz*u+ !3#!szenie* (a#k!.ite3! z.y(i-st.a s!($aliz*u" . ZSRR+ a $edn!(zeCnie u*a(nianie* si- biur!kraty(zne3! i re resy$ne3! a aratu aJst.!.e3! !raz !drzu(enie* dyktatury r!letariatu; )!d!bnie $ak . *arksist!.skie$ te!rii za(/!dzi nieunikni!ny z.izek *i-dzy rze(i.sta.ny*i s!bie teza*i= uznanie* rze(zy.isty(/ s rze(zn!C(i za(/!dz(y(/ . /ist!ry(zny* st!sunku *i-dzy r!letariate* a aJst.e* i d!.!dzenie* nie*!li.!C(i usuni-(ia !dzia#,. klas!.y(/ . inny ni rzez r!z.,$ sa*e$ .alki klas s !s,b+ !nie.a+ /ist!ry(znie bi!r(+ klasy s .y#(znie skutkie* anta3!nisty(zny(/ st!sunk,. klas!.y(/+ skutkie*+ kt,ry rze$a.ia si- i zanika .raz z ni*i; :e(yz$a z 14K6 r; Lkt,ra nie rzy adk!.! rzybra#a @!r*- <a:st!o!e&+ 3#-b!k! rzesikni-te$ ide!l!3i ra.ni(z+ de(yz$i k!nstytu(y$ne$M rzy ie(z-t!.a#a r,.nie s !tkanie+ a nast- nie C(is# @uz$-+ raktyki i te!rii; Ii+ kt,rzy dzi.i si-+ e na$bardzie$ .!lne$"+ na$bardzie$ de*!kraty(zne$ L rzy.r,(enie !.sze(/ne3! 3#!s!.aniaM k!nstytu($i *,3# t!.arzyszyB na$bardzie$ antyde*!kraty(zny a arat biur!kraty(zny i !li(y$ny+ a $ortiori+ (i+ kt,rzy nabiera$ !tu(/y .idz( tu d!.,d+ e rzyna$*nie$ na !zi!*ie zasad" s!($aliz* !dtrzy*u$e z.izek z de*!kra($+ !zba.ia$ sity* sa*y* raz na za.sze *!li.!C(i zr!zu*ienia rze(zy.iste$ /ist!rii s!($aliz*u+ .raz z $e3! s rze(zn!C(ia*i i !d.r!ta*i; Faley !dn!t!.aB ten arad!ks= kierunk!.a @uz$a *arksist!.skie$ te!rii i ru(/u r!b!tni(ze3!+ kt,ra $est .ielki* re.!lu(y$ny* .ydarzenie* .e .s ,#(zesne$ /ist!rii r!z(i3a si- r,.nie na i(/ de.ia($e; Fied!(enianie i ne3a($a . te!rii .alki klas nie *!e rze(i.dzia#aB $e$ .ybu(/!.i . rakty(e+ !nie.a .#aCnie+ (! naley dzisia$ rzy !*nieB ty*+ kt,rzy *a$ .t i( *in+ .alka klas nie $est $akC ide+ ale $est nieda$( si- !3rani(zyB rze(zy.ist!C(i; Hednak te!rety(zne nied!(enianie .alki klas nie $est z.yk#y* zdarzenie* te!rety(zny*O skazu$e !n! b!.ie* r!letariat na utrat- dr!3! !ku i!ne$ ini($aty.y rakty(zne$+ (zyni z nie3! !@iars !#e(zny(/ st!sunk,. .yzysku i u(isku a nie si#- zd!ln $e rzekszta#(iB6; Fie (/!dzi . ty* *ie$s(u z e.n!C(i ! r!bienie $akie3!C a*al3a*atu z !d$-te$ rzez Stalina i radzie(ki(/ k!*unist,. . 14K6 r; de(yz$i i z !.zi-te$ rzez %%&& Z$azd 'ran(uskie$ )artii K!*unisty(zne$ nieda.n! u(/.a#y; Ani inten($e Lkt,re *a#! zna(z . /ist!riiM+ a z.#asz(za .arunki /ist!ry(zne+ a .i-( *!li.e d! rze.idzenia skutki+ nie s identy(zne; Ale de(yz$i %%&& Z$azdu nie *!na r!zu*ieB ani !.anie !(eniB nie u.z3l-dnia$( te3! r!ble*u; )rzede .szystki* dlate3!+ e rze(zy.iC(ie $est !na &edn0 z dalekosi1-ny ' &e8o konsek!en &i; W lanie te!rety(zny* t! .#aCnie de(yz$a z 14K6 r;+ a na$bardzie$ !3,lnie+ zes ,# ide!l!3i(zne$ r!duk($i+ kt,ry $ rzy3!t!.a# i !s#!ni#+ narzu(i#a (a#e*u *i-dzynar!d!.e*u ru(/!.i k!*unisty(zne*u
Hest rze(z e.n+ e *e(/anisty(zna de@!r*a($a *arksiz*u . polenino!skim !kresie nie $est .#asn!C(i .y#(znie Stalina !raz+ e nie !$a.ia si- !na na3le . 14K6 r; Odn!Cnie !$-(ia dyktatury r!letariatu *!na rzek!naB si-+ e by#a !na tu !be(na &u- . s#a.ny(/ .yk#ada(/ ! !dsta.a(/ leniniz*u" z 1420 i 1426 r;= sz(ze3,lnie . rzy$-te$ ta* .iel(e zna(z(e$ @!r*ie !le3a$(e$ na przeniesieniu na pra!ni zy teren analiz 7enina d!ty(z(y(/ r!li rad i artii . r!sy$skie$ re.!lu($i i !kreClaniu i(/ $ak! e.ne3! systemu instytu &i; Fie $est $ednak *!i* zadanie* . ty* *ie$s(u badanie .ynika$(y(/ z ty(/ tekst,. r!ble*,.; Z k!rzyC(i *!na r,.nie !d.!#aB si- d! .ydane3! rzez Akade*i- Fauk ZSRR )!dr-(znika ek!n!*ii !lity(zne$";
6
an!.anie *e(/anisty(zne$ i e.!lu($!nisty(zne$ k!n(e ($i *arksiz*u ! arte$ na ry*a(ie r!z.!$u si# .yt.,r(zy(/+ 3dzie dyktatura r!letariatu e#ni $u tylk! r!l- narz-dzia+ a na.et !lity(zne$ te(/niki" bud!.y s!($alisty(zne3! aJst.a La(zk!l.iek z dru3ie$ str!ny strani(y d!3*atu k#adli na(isk na $e$ rzy !*nienie+ na.et u.y uklenieM; :e(yz$a ta d!star(za#a za (en- 3i3anty(zne3! .ysi#ku .#!!ne3! . idealiza($-+ a .i-( tra.esta($- radzie(kie$ rze(zy.ist!C(i+ d! (ze3! .(i3ni-t! *ili!ny k!*unist,. ze .szystki(/ kra$,. narz-dzia s#u(e3! .#asne$ naty(/*iast!.e$ .ery@ika($i"; :!.!de* na t!+ e *arksiz* . stalin!.skie$ .ers$i e.!lu($!nisty(zne$ i te(/ni(ysty(zne$ $est ra.dzi.y"+ nauk!.y"+ by# .#aCnie k!nie( dyktatury r!letariatu+ !state(zne" z.y(i-st.! nad ka italiz*e*+ zbud!.anie s!($alisty(zne3! s !#e(zeJst.a i aJst.a sta.ia$(y(/ !dtd (z!#a inny* zadani!*+ 3#,.nie !k!$!.y*+ te(/ni(zny*+ kulturalny* i ek!n!*i(zny*; <,.i( ina(ze$+ d!.,d ten . skali (a#e$ /ist!rii by# . rze(zy.ist!C(i $edynie .yi*a3in!.an r!$ek($ sa*e$ te!rii . @akty"+ 3dzie te!ria ta uznana $est . ra*a(/ te3! d!.!du $u za z.ery@ik!.an; Ot,+ nieunikni!ne $est . ty* *ie$s(u st.ierdzenie+ e .#aCnie . te$ (/.ili+ kiedy+ rea3u$( na .y*!3i r!.adz!ne$ rzez siebie .alki re.!lu(y$ne$+ 'ran(uska )artia K!*unisty(zna stara si- .y$CB z u#a ek te$ *isty@ika($i+ rzy$B .resz(ie kryty(zny unkt .idzenia /ist!rii s!($aliz*u+ !z!sta$e !na bardzie$ ni kiedyk!l.iek .i-Dnie* bazy teorety zne&+ na kt,re$ ta *isty@ika($a si- r!z.i$a= sta.ia !na . te& same& !3,lne$ @!r*ie k.esti- rze$C(ia d! s!($aliz*u"+ (/!(ia stara si- ina(ze$ $ roz!i0za=; Fa niesz(z-C(ie+ sa*a ta k.estia $est .#aCnie Dle !sta.i!na i naley $ !drzu(iB; Ale ty* sa*y* de(yz$a %%&& Z$azdu $est nie tylk! !dle3# k!nsek.en($ re(edensu z 14K6 r;+ ale r,.nie $est+ . n!.y(/ .arunka(/+ $e3! po!t,rzeniem; )! r!stu t!+ (! Stalin i R!s$a nie st!s!.ali d! s!($aliz*u+ po zd!by(iu .#adzy rzez ludzi ra(y+ t! %%&& Z$azd st!su$e d! sa*e3! r!(esu rze(/!dzenia d! s!($aliz*u"+ d! !kresu poprzedza&0 e8o zd!by(ie te$ .#adzy; Ale zasada !st- !.ania $est identy(zna; St.ierdza$(+ e .arunki ek!n!*i(zne i s !#e(zne $u d!$rza#y" d! te3!+ !C.iad(za !n+ e nadszed# $u *!*ent+ . kt,ry* naley .yrze( si- .y$tk!.y(/ dyktat!rski(/ Cr!dk,. na rze(z Cr!dk,. de*!kraty(zny(/+ le3aliz*u i lud!.e$ su.erenn!C(i; ?ak sa*! $ak *usz byB .niesi!ne d! *arksist!.skie$ te!rii aJst.a !d !.iednie ! ra.ki L(zyli re.iz$aM= aJst.! $est nie tylko+ $est nie za!sze narz-dzie* .alki klas!.e$+ ale *a r,.nie inny"+ t#u*i!ny rzez ka italiz*+ as ekt+ dzi-ki (ze*u *!e si- !n! staB instru*ente* !z.ala$(y* kier!.aB s ra.a*i ubli(zny*i . i*i- .s ,lne3! interesu !by.ateli; ?ak sa*!+ $ak *usi byB !$-(ie dyktatury r!letariatu !3rani(z!ne $edynie d! $e$ re resy$ne3! as ektu i $edn!(zeCnie *usi byB identy@ik!.ane z instytu($!nalny*i !dr-bn!C(ia*i r!sy$skie$ re.!lu($i L$edna artia+ !3rani(z!ne ra.! 3#!s!.ania i .!ln!C(i !s!biste$ dla rzedsta.i(ieli buruaz$iM; ?ak sa*!+ $ak *usi byB !3rani(z!na+ . /ist!ry(zny* r!(esie zaniku klas+ r!la .alki klas+ anta3!niz*u *i-dzy ka ita#e* a r!letariate*; Od te$ (/.ili nie *!na nie sta.iaB ytania= (zy !.tarza$( . ten s !s,b re(edens z 14K6 r; *!na na ra.d- sdziB+ e .y a(zenie+ kt,re !n u!sabia# z!sta#! rze(zy.iC(ie usuni-teGO (zy nie r!.adzi t! ra(ze$ d! $e3! retr!s ekty.ne3! usank($!n!.ania . ra*a(/ nieda$(e3! si- $u dzisia$ utrzy*aB k!* r!*isuG A . sz(ze3,ln!C(i= (zy nie naraa*y si- ! raz k!le$ny na rzykre nies !dzianki+ kt,re szyku$e na* .alka klas .,.(zas+ kiedy nie u.z3l-dni si- .ynika$(e$ z nie$ s rze(zn!C(i+ kt,ry(/ . /ist!ry(zny* !kresie s!($alisty(zny(/ re.!lu($i $est 3r!sG ?akie ytania sta.ia si- i (!raz (z-C(ie$ b-dzie si- sta.iaB; ?ylk! raktyka !z.!li na* udzieliB satys@ak($!nu$(y(/ !d !.iedzi; Ale zani* b-dzie *!3#a t! u(zyniB+ *usi*y .(zeCnie$ r!zli(zyB si-" z te!ri dyktatury r!letariatu+ kt,re$ stalin!.skie .y a(zenie rzekaza#! na* !kr!$!ny i zde@!r*!.any !braz+ kt,ry bez.iednie re r!duku$e*y; A !nie.a+ .yty(z!ne z.y(i-st.a*i i kl-ska*i i-Bdziesit lat /ist!rii k!*unisty(zny(/ artii i re.!lu(y$ny(/ .alk nada#! leniniz*!.i sank($- !biekty.n i s rze(zn+ kt,r sa* Stalin s#usznie !kreCli# @!r*alnie $ak! *arksiz* e !ki i* erializ*u i r!letaria(kie$ re.!lu($i" !raz $ak! te!ri- i taktyk- dyktatury r!letariatu" . s !s,b nieunikni!ny *usi*y r,.nie r!zli(zyB si- z leniniz*e*; I/!dzi .i-( na !(ztku ! t!+ aby 3! rzy.r,(iB i studi!.aB+ aby !kazaB ra.dzi.e k.estie+ kt,re !n sta.ia;
1K Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)
##$ 3'4( 35O'53(C465 354( 756#6& O 8(K3&39'45 %'O753&'#&39 Fie *a !trzeby+ aby *,.iB+ e 7enin+ !d!bnie $ak <arks lub >n3els+ ni3dy nie na isa# $akie3!C traktatu" ! dyktaturze r!letariatu L(! *!na by#! zr!biB ,Dnie$M; HeCli (/!dzi ! <arksa i >n3elsa+ rzy(zyna $est zr!zu*ia#a= !*i$a$( kr,tk!tr.a#e i nie e.ne eks ery*enty re.!lu($i 1202 r; i K!*uny )aryskie$+ kt,ry(/ $edynie kierunek !tra@ili u(/.y(iB i badaB+ t! ni3dy nie *!3li studi!.aB kr!k ! kr!ku" r!ble*,. dyktatury r!letariatu; Edy (/!dzi ! 7enina+ t! rzy(zyna ta $est !d*ienna= >enin/ &ako pier!szy/ ma do zynienia z rze zy!istym eksperymentem dyktatury proletariatu ; Ot, eks ery*ent ten $est nadz.y(za$ trudny i s rze(zny; W#aCnie te sprze zno+ i dyktatury proletariatu takie+ $akie za(zyna$ si- u$a.niaB . R!s$i+ s rzed*i!te* analizy tez 7enina; HeCli si- ! ty* za !*ina+ ! ada si. d!3*atyz* i @!r*aliz*= rzedsta.ia si- leniniz* $ak! te!ri- sk!J(z!n+ $ak! za*kni-ty syste* tak+ $ak zbyt d#u3! (zyni#y t! artie k!*unisty(zne; Ale !d.r!tnie+ $eCli zad!.ala*y si- !.ierz(/!.ny* !braze* ty(/ s rze(zn!C(i i i(/ /ist!ry(zny(/ u.arunk!.aJ+ $eCli zad!.ala*y si- 3#u i i @a#szy. ide+ z3!dnie z kt,r naley .ybieraB" *i-dzy unkte* .idzenia te!rii i unkte* .idzenia /ist!rii+ realne3! y(ia i raktyki+ $eCli .idzi si- . teza(/ 7enina r!ste !dbi(ie (i3le z*ienia$(y(/ si- .arunk,.+ ty* *nie$ interesu$(e i* bardzie$ !ddal!ne . (zasie i rzestrzeni+ t! .,.(zas rze(zy.iste rzy(zyny ty(/ /ist!ry(zny(/ s rze(zn!C(i sta$ si- niezr!zu*ia#e i nasz z.izek z ty*i teza*i *usi $u uleB zer.aniu; W ada si- . dziedzin- subiekty.ne$ @antaz$i; W k!nkretny(/ analiza(/ 7enina+ . $e3! takty(zny(/ /as#a(/+ .idaB nieustanny $e3! .ysi#ek+ aby u(/.y(iB !3,lne tenden($e /ist!ry(zne i s@!r*u#!.aB tu !3,ln ide-; HeCli nie u(/.y(i site$ !3,lne$ idei+ t! nie *!na kryty(znie i naturalnie studi!.aB /ist!ry(zne3! eks ery*entu dyktatury r!letariatu; Aby byB *!li.ie na$le ie$ zr!zu*iany*+ (/(- na$ ier. . (a#!C(i .yraziB t!+ (! .yda$e *i sisk!n(entr!.any*+ taki*+ $aki s !tyka*y u 7enina+ .yraze* te!rii; ?e!ri- dyktatury r!letariatu+ raze* .zi.szy i $ak! (a#!CB+ *!na s r!.adziB d! trze ' tez+ alb! d! trze(/ 3ru tez+ kt,re s rzez 7enina niestrudzenie !.tarzane i !dda.ane r,b!*; Odna$du$e*y $e . identy(zne$ !sta(i . ter*ina(/ lub . treC(i na kade$ str!ni(y tekst,. 7enina . !kresie r!sy$skie$ re.!lu($i+ a . sz(ze3,ln!C(i+ za kady* raze*+ kiedy kryty(zna sytua($a+ dra*aty(zny z.r!t re.!lu($i z*usza d! k!rekty taktyki i ! ar(ia $e$ na zasada(/ *arksiz*u+ aby urze(zy.istniB z.izek te!rii z raktyk; I! t! s za trzy tezyG <ier!sza teza doty zy !adzy pa:st!o!e&* <!na $ .yraziB *,.i(+ e . /ist!rii !adza pa:st!o!a za!sze &est !adz0 polity zn0 &edne& klasy+ kt,ra s ra.u$e $ $ak! anu$(a . s !#e(zeJst.ie klasa; ?! .#aCnie .yraa# <arks i 7enin+ *,.i( rzede .szystki*+ e kada .#adza aJst.!.a $est dyktatur klasy"; Buruazy$na de*!kra($a $est dyktatur klasy Lklasy buruaz$iM+ r!letaria(ka de*!kra($a *as ra(u$(y(/ r,.nie $est dyktatur klas!.; PC(iCli$*y t! $esz(ze= teza ta *,.i+ e+ . n!.!ytny* s !#e(zeJst.ie+ kt,re ! iera sina anta3!niz*ie *i-dzy ka italisty(zn buruaz$ i r!letariate*+ .#adza aJst.!.a s ra.!.ana $est . s !s,b abs!lutny rzez buruaz$- tak+ aby nie *usia#a !na ni3dy dzieliB si- ni z inn klas+ ani dzieliB $e$ *i-dzy .#asne !d#a*y; & t! niezalenie !d te3!+ $akie by nie by#y sz(ze3,lne @!r*y /ist!ry(zne+ . $aki(/ urze(zy.istnia si- !lity(zne an!.anie buruaz$i+ sz(ze3,lne @!r*y+ d! $aki(/ *usi si- buruaz$a !d.!#y.aB . trak(ie /ist!rii kade$ @!r*a($i ka italisty(zne$ (ele* za(/!.ania+ stale za3r!!ne$ . .yniku r!z.!$u .alki klas+ .#adzy aJst.!.e$; ?a ier.sza teza niesie ze s!b nast- u$( k!nsek.en($-= $edynie *!li. /ist!ry(znie alternaty." .#adzy aJst.!.e$ buruaz$i $est s ra.!.anie $e$ . s !s,b r,.nie (a#k!.i(ie abs!lutny rzez r!letariat+ .yzyski.an rzez ka ita# klas- ra(!.nik,. na$e*ny(/; ?ak sa*!+ $ak buruaz$a nie *!e si- ni dzieliB z inny*i klasa*i+ tak sa*! r!letariat nie *!e dzieliB si- .#adz aJst.!. i+ $akie by nie by#y rzekszta#(enia i /ist!ry(zne !dr-bn!C(i+ t! .y#(znie $e$ s ra.!.anie $est ist!t .szystki(/ @!r* dyktatury r!letariatu; <,.ienie zreszt ! $akie$C alternaty.ie $est d.uzna(zne= naley ra(ze$ !.iedzieB+ e .alka klas r!.adzi . s !s,b nieunikniony d! st.!rzenia .#adzy aJst.!.e$ r!letariatu; Ale nie *!na+ . s !s,b e.ny+ z 3,ry rze.idzieB ani *!*entu+ . $aki* r!letariat *,3#by rze$B .#adz- aJst.!.+ ani sz(ze3,lny(/ @!r* . $aki(/ te3! d!k!na; W $esz(ze *nie$szy*
st! niu *!na za3.arant!.aB" suk(es r!letaria(kie$ re.!lu($i tak+ $akby *usia# byB aut!*aty(zny; Fie *!na za lan!.aB alb! za r!3ra*!.aB r!z.!$u .alki klas; 6ru8a teza odnosi si1 do aparatu pa:st!o!e8o* <!na $ .yraziB *,.i(+ e .#adza aJst.!.a anu$(e$ klasy nie *!e /ist!ry(znie istnieB+ nie *!e si- urze(zy.istniB i utrzy*aB+ nie materializu&0 si1 ! trak ie roz!o&u i $unk &ono!ania aparatu pa:st!o!e8o; Alb!+ *,.i( $esz(ze ina(ze$+ z3!dnie z *eta@!r <arksa+ stale !.tarzan rzez 7enina+ . @unk($!n!.aniu *a(/iny aJst.!.e$"+ kt,re$ rdzeJ Las ekt zasadni(zy+ ale nie $edynyO 7enin ni3dy te3! nie !.iedzia#M stan!.i a arat alb! represy&ne a araty aJst.!.e+ kt,ry*i s= z $edne$ str!ny+ sta#a ar*ia+ take !li($a i a arat sd!.ni(zyO z dru3ie$ str!ny+ ad*inistra($a aJst.!.a (zyli biur!kra($a" Lu 7enina te d.a ter*iny s . zasadzie syn!ni*a*iM; ?eza ta niesie ze s!b nieda$( si!d nie$ !ddzieliB k!nsek.en($-= r!letaria(ka re.!lu($a+ t! zna(zy+ !balenie .#adzy aJst.!.e$ buruaz$i $est nie*!li.e bez znisz zenia istnie&0 e8o aparatu pa:st!o!e8o *aterializu$(e3! .#adzaJst.!. buruaz$i; Bez $e3! znisz(zenia kt,re $est zadanie* k!* leks!.y* i trudny* dyktatura r!letariatu nie *!e r!z.i$aB si- i s e#niB s.e3! /ist!ry(zne3! zadania+ $aki* $est !balenie st!sunk,. .yzysku i st.!rzenie s !#e(zeJst.a bez .yzysku i klas; Bez $e3! znisz(zenia r!letaria(ka re.!lu($a nieu(/r!nnie $est z.y(i-ana+ a .yzysk+ $akie by nie by#y /ist!ry(zne @!r*y+ . $aki(/ si- !n !dby.a+ za(/!.any; WidaB+ e tezy 7enina za $edny* za*a(/e* !dn!sz si- d! pa:st!a i dyktatury proletariatu; Fie da si- r!zdzieliB ty(/ d.,(/ r!ble*,.; W *arksiz*ie nie *a+ z $edne$ str!ny+ te!rii aJst.a+ a z dru3ie$+ te!rii L!s!bne$M dyktatury r!letariatu; ?est tylko &edna teoria; ?e d.ie ier.sze tezy+ kt,re rzed (/.il .yrazi#e*+ s $u !be(ne . (a#e$ t.,r(z!C(i <arksa i >n3elsa; Fie s !ne !dkry(ie* 7enina+ (/!(ia *usia# !n $e na n!.! rzy.r,(iB .skutek de@!r*a($i i (enzury+ kt,re$+ . ra*a(/ !@i($alnie .yk#adane$ rzez s!($alde*!kraty(zne artie te!rii *arksist!.skie$+ sta#y si- !biekte*; Fie !zna(za t!+ e r!la 7enina i r!sy$skie$ re.!lu($i nie by#a . ty* *ie$s(u de(ydu$(a; Ale+ $eCli *,.i*y ! ty* rdzeniu te!rety(zny*+ ! kt,ry na* tu (/!dzi+ t! r!la ta !le3a na . isaniu+ ! raz ier.szy . s !s,b rze(zy.isty+ te!rii <arksa i >n3elsa . raktyk-; )!z.!li#! t! d!k!naB @uz$i re.!lu(y$ne$ raktyki r!letariatu i *as !raz *arksist!.skie$ te!rii aJst.a i dyktatury r!letariatu+ kt,re$+ *!na tak !.iedzieB+ ! rzedni! nie by#!; Ozna(za t!+ e . /ist!rii r!b!tni(ze3! ru(/u+ *i-dzy <arkse* a 7enine* *!na by#! *ieB d! (zynienia ze .s ania#y* r!z.!$e* $e3! !r3aniza($i a zaraze* ze zna(zny* (!@ni-(ie* si- $e3! aut!n!*ii+ $e3! te!rety(zne$ i rakty(zne$ niezalen!C(i !d buruaz$i+ a .i-(+ !s#abienie* $e3! rze(zy.iste$ si#y !lity(zne$; ?! .#aCnie rzekszta#(enie *arksiz*u . leniniz*+ stan!.i( n!.y kr!k d! rz!du+ !z.!li# rzez.y(i-yB t! /ist!ry(zne (!@ni-(ie; ?y* sa*y* d!(/!dzi*y d! za !.iedziane$ $u rzeze *nie trze(ie$ tezy; @a trze ia teza odnosi si1 do so &alizmu i komunizmu* Fie $est !na !zba.i!na re(edens,.+ rzy3!t!.a.(zy(/ ele*ent,. . dzie#a(/ <arksa i >n3elsa; O(zy.iC(ie+ nie rzy adk!.! <arks i >n3els bez rzer.y !kreClali s.!$ !sta. $ak! !sta.komunisty zn0 i trakt!.ali !$-(ie naz.y s!($alist,." La @!rti!ri s!($alde*!krat,."M .y#(znie $ak! ust- st.!; <!na !.iedzieB+ e bez u.z3l-dnienia te$ !sta.y Li tezy+ kt,r !na i* liku$eM te!ria <arksa i >n3elsa by#aby niezr!zu*ia#a; Ale nie *!3#a byB !na rzez <arksa i >n3elsa !bszernie r!z.i$ana; <!3#a byB r!z.i$ana tylk! rzez 7enina . ! ar(iu ! r!z.,$ .alki klas . !kresie re.!lu($i r!sy$skie$+ kt,re$ dlate3! $est+ . silny* sensie te3! s#!.a+ produktem; :zisia$ teza ta dzieli l!s !r,.ny.alny z l!se*+ kt,re3! . !kresie rzed 7enine* i r!sy$sk re.!lu($+ d!C.iad(zy#y d.ie ! rzednie= z!sta#a . trak(ie dzie$,. k!*unisty(zne3! ru(/u+ leniniz*u+ za !*niana"+ zniekszta#(!na tak+ $ak d.ie ! rzednie . trak(ie dzie$,. *arksiz*u; )ier.sze $e$ s@!r*u#!.anie+ bardz! abstrak(y$ne+ <arks naszki(!.a# . <ani@eC(ie K!*unisty(zny*" i . Kryty(e r!3ra*u 3!ta$skie3!"= tylko komunizm ma bezklaso!e spoe ze:st!o+ s !#e(zeJst.!+ . kt,ry* znikn-#y .szelkie @!r*y .yzysku; Ozna(za t!+ e tak+ $ak ka italisty(zne st!sunki re rezentu$ !statni *!li. @!r*- .yzysku+ tak tylk! k!*unisty(zne st!sunki s !#e(zne . r!duk($i+ . (a#!C(i y(ia s !#e(zne3!+ s rze(zy.iC(ie s rze(zne ze st!sunka*i ka italisty(zny*i+ tylk! !ne s rze(zy.iC(ie niez3!dne+ nie d! !3!dzenia ze st!sunka*i ka italisty(zny*i; )!(i3a t! za s!b
1Q Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)
seri- nast- st. ! !lbrzy*i* zna(zeniu te!rety(zny*+ a z.#asz(za rakty(zny*; )!(i3a t! za s!b+ e so &alizm nie &est ni zym innym &ak dyktatur0 proletariatu ; :yktatura r!letariatu nie $est $aki*C rze$C(ie* d! s!($aliz*u"+ $akC dr!3 rze(/!dzenia d! s!($aliz*u"+ ale $est identy(zna z sa*y* s!($aliz*e*; ?r.a !na $ak! !dr-bna e !ka /ist!ry(zna tak d#u3!+ $ak d#u3! tr.a sa* s!($aliz*; Ozna(za t!+ klasy@iku$( r!ble*y"+ e nie *a d.,(/ r,ny(/ (el,.+ kt,re naley k!le$n! !si3aB+ z kt,ry(/ $eden by#by s!($aliz*e* a dru3i+ ! $e3! zbud!.aniu+ zak!J(zenie* . (/.ili+ . kt,re$ sta# si- !n r!z.ini-ty" Lalb! .ys!k! r!z.ini-ty"M+ t! zna(zy d!sk!na#y+ . (/.ili+ $ak *,.i si-+ . kt,re$ st.!rzy# !n !dsta.y k!*uniz*u"+ by#by rze$C(ie* d! k!*uniz*u+ by#by bud!. k!*uniz*u; Hest tylko &eden el+ kt,re3! !si3ni-(ie r!z(i3a sina bardz! d#u3i !kres /ist!ry(zny Lbez .t ienia du! d#uszy ni .y!braali t! s!bie ludzie ra(y i i(/ te!rety(yM ale+ kt,ry !d razu ukierunk!.u$e .alk-+ strate3i- i taktyk- r!letariatu; )r!letariat+ r!letaria(kie *asy i (a#!CB *as lud!.y(/+ kt,re !(i3a$ !ne za s!b+ nie .al(z ! s!($aliz* $ak! (el sa*!istny; Wal(z ! k!*uniz*+ dla kt,re3! !si3ni-(ia s!($aliz* $est $edynie Cr!dkie* i $est $e3! !(ztk!. @!r*; Vadna inna ers ekty.a+ . *aterialisty(zny* sensie te3! s#!.a+ nie *!e i(/ intereso!a=; Wal(z ! s!($aliz* ! tyle+ ! ile $est !n Cr!dkie* r!.adz(y* d! k!*uniz*u; & .al(z ! s!($aliz* Cr!dka*i+ kt,re !dsu.a i* $u k!*unisty(zna C.iad!*!CB+ k!*unisty(zna !r3aniza($a L !.ie*= komunisty zne or8aniza &e+ !nie.a artia+ $eCli na.et $e$ r!la $est de(ydu$(a+ $est tylk! &edn0 z ni(/M; W !statnie$ instan($i *asy .al(z r!z.i$a$( komunisty zn0 tenden &1+ kt,ra !biekty.nie $est !be(na . kapitalisty zny ' stosunka '+ kt,r ka italiz* u*a(nia i r!z.i$a; Wynika std bardz! .any .ni!sek+ kt,ry .yra- . .ys!(e abstrak(y$ny s !s,b= $edynie z k!*unisty(zne3! unktu .idzenia+ z !zy($i k!*unisty(zne$ raktyki+ *!li.a $est te!ria s!($aliz*u+ *!li.a sta$e si- rze(zy.ista realiza($a s!($aliz*u; HeCli brak takie$ !dsta.y+ $eCli tra(i si- $ z !la .idzenia+ $eCli niez.yk#e trudn!C(i t!.arzysz(e $e$ rzy$-(iu r!.adz d! za !znania i !drzu(enia $e$ . rakty(e+ na.et $eCli !be(na $est !na nadal . te!rii+ alb! ra(ze$ . s#!.a(/+ $ak! !dle3#y idea#+ t! .,.(zas s!($aliz* i bud!.a s!($aliz*u sta$ sinie*!li.e . ty* rzyna$*nie$ sensie+ $eCli s!($aliz* !zna(za .#aCnie re.!lu(y$ne zer.anie z ka italiz*e*; W (/.ili !be(ne$ staraB si- b-d- nie tylk! ! e#ne r!z.ini-(ie !*a.iany(/ tez+ ale ! r!stu ! rzy3!t!.anie bardzie$ k!nkretne$ analizy+ .y$aCnienie . ! ar(iu ! ni e.ny(/ s@!r*u#!.aJ a take ! !drzu(enie niekt,ry(/ @a#szy.y(/ i(/ inter reta($i i nieuzasadni!ny(/ zarzut,.; ###$ CO 3O :5S3 1;&84& %&<S31O1&" )ier.sz k.esti+ kt,r tu *usi*y r!z.ayB+ t! k.estia .#adzy; <,.i( na$bardzie$ !3,lnie= . /ist!ry(zny* s ra.!.aniu .#adzy rzez t- (zy inn klas- sk!n(entr!.ane s .arunki+ kt,re s ra.ia$+ e istnie$(e st!sunki s !#e(zne Lst!sunki r!duk($i i .yzyskuM bdD s re r!duk!.ane+ utr.alane+ bdD s . s !s,b re.!lu(y$ny rzekszta#(ane; Hest t! na$bardzie$ al(a k.estia+ kt,ra !.sta$e (!dziennie+ !dkd ludzie ra(y .al(z ! s.!$e .yz.!lenie+ kt,ra+ tak (zy ina(ze$+ szybk! *usi byB r!zstrzy3ni-ta+ !dkd re.!lu(y$na sytua($a r!.adzi i(/ d! !t.arte$ k!n@r!nta($i+ na !lity(zny* 3run(ie+ z klas anu$(; 7enin+ ! <arksie+ stale !.tarza#+ e zasadni(z k.esti re.!lu($i $est k.estia .#adzy= kt! s ra.u$e .#adz-G na ra(/unek $akie$ klasyG Hest t! k.estia ! rzedza$(y(/ bez !Credni! )aDdziernik ty3!dni Lk.estia d.,(/ re.!lu($i"+ buruazy$ne$ i r!letaria(kie$M= (zy b!lsze.i(y rze$* .#adz-G ?! zna(zy= (zy b!lsze.i(y b-d instru*ente* rze$-(ia rzez *asy ra(u$(e+ kt,re uC.iad!*i#y s!bie nieda$( si- !3!dziB s rze(zn!CB *i-dzy s.!i*i interesa*i i interesa*i buruaz$i+ .#adzyG Alb! te+ (zy buruaz$i rzy(i3a$(e$ d! siebie resztki (aratu+ narzu(a$(e$ rzy !*!(y terr!ru i dzi-ki *isty@ika($i *as!* (/#! ski*+ a na.et e.ne*u !d#a*!.i r!letariatu s.!$ /e3e*!ni-+ .s ierane$ @inans!.! i *ilitarnie rzez i* erialisty(zny(/ k!*andytariuszy+ uda si- r!zbiB re.!lu($- i ustan!.iB buruazy$ne aJst.!+ dzi-ki kt,re*u ist!ta rze(zy L.yzyskM utr.ali si-+ na.et rzy z*ianie !lity(zne$ @!r*yG Wszystkie re.!lu($e i k!ntrre.!lu($e+ $akie rze r!.adz!n! !d te3! (zasu+ *i*! r,ny(/ u.arunk!.aJ+ @!r* i (zasu tr.ania+ !t.ierdza$ (a#k!.it !(zy.ist!CB te$ tezy; 7e ie$ !.iedzieB+ e k.estia ta rzenika (a# n!.!ytn /ist!ri-= (zy*e . ist!(ie $est ta /ist!ria+ $ak nie /ist!ri re.!lu($i i
k!ntrre.!lu($i+ kt,ry(/ star(ie !dbi$a si- e(/e* . ser(u kra$,.+ kt,re rze$C(i!.! k!rzysta$" z !z!rne3! s !k!$u; :late3! te nie *!na znaleDB adne3! k!*unisty+ kt,ry+ rzyna$*nie$ . s#!.a(/+ nie uzna$e+ e k.estia .#adzy *a de(ydu$(e zna(zenie; Hest $esz(ze (!C .i-(e$; Wystar(zy rzeCledziB rzebie3 $akie$k!l.iek re.!lu($i s!($alisty(zne$ La z.#asz(za r!sy$skie$ re.!lu($iM+ aby rzek!naB si-+ e k.estia ta+ kt,ra *usi byB naty(/*iast r!zstrzy3ni-ta+ nie $est $ednak !d razu ure3ul!.ana; Odt.arza si- !na+ alb! le ie$ re r!duku$e . trak(ie re.!lu(y$ne3! r!(esu+ kt,ry r!z.izu$e $ . s !s,b narzu(!ny kad!raz!.! rzez n!.e !k!li(zn!C(i; Zatrzy*aB alb! stra(iB .#adz- aJst.!.+ !t! ytanie+ .raz z kt,ry* r!z !(zyna si- /ist!ry(zny !kres dyktatury r!letariatu; Ale $est !n! sta.iane+ (i3le sta.iane na n!.! tak d#u3!+ $ak za(/!.ana $est $e3! !dsta.a+ kt,r s klasy+ t! zna(zy+ $ak d#u3! istnie$ . r!duk($i i (a#y* s !#e(zeJst.ie st!sunki klas!.e; ?ak d#u3!+ $ak d#u3! istnie$e ta !dsta.a+ dyktatura r!letariatu $est niezb-dna+ aby r!z.i$aB re.!lu(y$ne tenden($e i !k!ny.aB tenden($e k!ntrre.!lu(y$ne+ kt,ry(/ s rze(zna $edn!CB rze(i3a sina !kres ! zd!by(iu .#adzy; :!.!dzi t! na*+ e r!ble* .#adzy nie *!e byB abs!lutnie s r!.adz!ny d! k.estii taktyki; '!r*y+ . $aki(/ !(ztk!.! !dby.a si- rze$-(ie .#adzy Lzbr!$ne !.stanie+ d#u3!tr.a#a .!$na lud!.a+ !k!$!.e z.y(i-st.! !lity(zne+ inne+ $esz(ze byB *!e nieznaneM+ C(iCle .i si- z sytua($ i nar!d!.y*i !dr-bn!C(ia*i; Fa.et . .arunka(/ r!sy$ski(/+ *i-dzy k.ietnie* a aDdziernikie* 1415 r;+ 7enin+ $ak .iad!*!+ rzu(a$( ! raz ier.szy /as#!= Ia#a .#adza . r-(e RadS"+ .ierzy# rzez *!*ent+ e !.sta#y !k!li(zn!C(i !z.ala$(e na $akieC !k!$!.e Lale nie arla*entarne"M z.y(i-st.!; W ist!(ie+ nie *a adne3! /ist!ry(zne3! rzyk#adu re.!lu($i+ kt,r *!na zreduk!.aB d! &edne& z .y*ieni!ny(/ @!r*+ kt,ra nie rzedsta.ia !ry3inalne$ k!*bina($i .ielu @!r*; Ale+ . adny* .y adku+ !.a r,n!r!dn!CB nie !kreCla sa*e$ ist!ty r!ble*u .#adzy aJst.!.e$ . !3,ln!C(i+ le(z ra(ze$ !brazu$e tylk! $eden as ekt+ kt,ry nie *!e byB uznany za (a#y r!ble*; <o&1 ie dyktatury proletariatu zasadni zo nie ma ni !sp,lne8o z !arunkami i $ormami/ ! &aki ' odby!a si1 4prze&1 ie !adzy5* Aie da&e si1 ono natomiast oddzieli= od k!estii spra!o!ania !adzy + kt,ra t! k.estia rakty(znie d!*inu$e nad (a#y* r!(ese* re.!lu($i; HeCli tak $est+ t! dlate3!+ e . !statnie$ instan($i .#adza aJst.!.a nie $est .#adz $akie$C $edn!stki+ 3ru y $edn!stek+ sz(ze3,lne$ .arst.y s !#e(zne$ L$ak biur!kra($a" (zy te(/n!kra($a"M lub $akie3!C z.yk#e3!+ .i-ksze3! (zy *nie$sze3!+ !d#a*u klas!.e3!; B-d( r!dukte* .alki klas!.e$ .#adza aJst.!.a $est za.sze !adz0 pe!ne& klasy+ *!e byB narz-dzie* $edynie dane$ klasy anu$(e$= ty*+ (! <arks i 7enin nazy.a$ dyktatur0 klasy anu$(e$; Kautsky+ (/(( .ykazaB+ e ter*in dyktatura klasy" nie *!e byB r!zu*iany .e .#aC(i.y* sensie"+ d#u3! d!.!dzi#+ e klasa $ak! taka nie *!e rz0dzi=; Hedynie $edn!stki+ artie *!3 rzdziB;;; W rezulta(ie= kada dyktatura z de@ini($i" $est dzie#e* *nie$sz!C(i+ idea dyktatury .i-ksz!C(i $est ter*in!l!3i(znie s rze(zna; 7enin+ !drzu(a$( *ieszanie rzdu+ kt,ry $est tylk! $edny* z instru*ent,.+ z .#adz aJst.!.+ d!.!dzi# !d 140K r; L:! bied!ty .ie$skie$"M+ e . (arskie$ aut!kra($i nie (ar+ nie .sze(/.#adni" urz-dni(y s ra.!.ali .#adz-+ ale s ra.!.a#a $ klasa !ielki ' !a+ i ieli ziemski '; Fie *a .#adzy !s!biste$"= ani .#adzy Eis(arda+ ani I/ira(a+ ani te d.udziestu i-(iu rezes,.1 dyrekt!r,. 3eneralny(/ na$.i-kszy(/ ka italisty(zny(/ *!n! !liS :late3!+ e !.a .#adza !s!bista" $est tylk! !lity(zny* .yraze* .#adzy klasy buruaz$i+ t! zna(zy $e$ dyktatury; :la(ze3! <arks i 7enin !kreClili t! *iane* dyktatury"G 7enin !kreCla $ . s !s,b tak .yraDny+ e $u bardzie$ nie *!na+ $edny* nieustannie !.tarzany* zdanie*+ kt,re3! ter*iny .ystar(zy d!brze .y$aCniB= :yktatura t! !adza opiera&0 a si1 bezpo+rednio na przemo y/ nie z!i0zana -adnymi usta!ami; Re.!lu(y$na dyktatura r!letariatu t! .#adza zd!byta rze*!( i ! arta na rze*!(y r!letariatu .z3l-de* buruaz$i+ .#adza nie z.izana adny*i usta.a*i L;;;M r!sta ra.da+ ra.da $asna $ak b!y dzieJ dla kade3! C.iad!*e3! r!b!tnika L;;;M !(zy.ista dla kade3! rzedsta.i(iela *as .yzyski.any(/ .al(z(y(/ ! s.!$e .yz.!lenie+ bezs !rna dla kade3! *arksisty;;;" L%%W&&&+ 2K5 !dkr; ;B;M; Edzie indzie$ 7enin uy.a .yraenia bardz! zr!zu*ia#e3! L(ytu$- z a*i-(iM= :yktatura $est .#adz absolutn0 st!$( !nad kady* ra.e*+ buruaz$ zy te- r!letariate*"; W#adzy aJst.!.e$ nie dzieli si- z niki*;
<arksiz* a ra.ni(za ide!l!3ia buruazy$na )ra.da $asna $ak b!y dzieJ dla kade3! C.iad!*e3! r!b!tnika"+ *,.i 7enin; O(zy.iC(ie+ 3dy teza ta .yraa $edynie k!nie(zn!CB k!nsek.entne3! r!z.!$u . r!z !zna.aniu .alki klas!.e$ !raz t!+ e !.e r!z !zna.anie d!k!nu$e si- . (!dzienny* d!C.iad(zeniu .yzyski.any(/ *as ra(u$(y(/+ . .al(e z .yzyskie*; Fie zna(zy t! $ednak+ e ,. k!nsek.entny r!z.,$ nie *a d! !k!nania adne$ rzeszk!dy; )rze(i.nie+ stale natra@ia !n na . #y. pra!ni ze& bur-uazy&ne& ideolo8ii pa:st!a+ kt,ra $est k!nsubstan($!nalna z $e3! @unk($!n!.anie*+ i kt,r buruaz$a+ . s.!i* y.!tny* interesie+ !dtrzy*u$e; )ra.ni(za buruazy$na ide!l!3ia *a nieunikni!ny . #y. .#aCnie na ludzi ra(y; Fie s !ni u!d !rnieni" na $e$ r!z !.sze(/nianie rzez .szystkie raktyki a arat,. ide!l!3i(zny(/ buruazy$ne3! aJst.a+ !d szk!#y !dsta.!.e$ . dzie(iJst.ie a ! dzia#anie instytu($i !lity(zny(/+ . y(iu kt,ry(/ u(zestni(zy*y $ak! !by.atele; R!z.i$aB badania nad aJst.e* rzy$*u$( unkt .idzenia r!letaria(kie$ .alki klas!.e$ zna(zy zaraze* krytyk!.aB+ nieustannie ukazu$(y si-+ $e3! ra.ni(zy buruazy$ny !braz; Ia#a k.estia de*!kra($i" i dyktatury" zak!rzeni!na $est 3#-b!k! . ide!l!3ii ra.ni(ze$+ kt,re$ !.r,t d! ru(/u r!b!tni(ze3! d!k!nu$e si- . ! !rtunisty(zne$ @!r*ie= uderza$( rze(z $est .idzieB d! $akie3! st! nia+ . ty* (zy inny* !kresie+ ter*iny+ . $aki(/ d!k!nu$e si- t!+ s tr.a#e; Fie zr!zu*ie site3!+ $eCli nie u.z3l-dni*y $e3! u.arunk!.aJ+ re r!duk($i ra.ni(ze$ ide!l!3ii rzez a araty buruazy$ne3! aJst.a; )ra.ni(za ide!l!3ia !dsy#a d! ra.aO ale (/!(ia $est !na k!nie(zna . $e3! @unk($!n!.aniu+ t! nie $est $ednak sa*y* ra.e*; )ra.! $est tylk! syste*e* re3u#+ t! zna(zy+ *aterialny(/ rzy*us,.+ kt,ry* $edn!stki !dle3a$; &de!l!3ia ra.ni(za inter retu$e i us ra.iedli.ia ten rzy*us rzedsta.ia$( 3! $ak!+ . isan . ludzk ist!t- i . !trzeby s !#e(zeJst.a $ak! (a#!C(i+ naturaln k!nie(zn!CB; )ra.! i3n!ru$e" klasy . rakty(e+ t! zna(zy+ k!dy@iku$( i nakazu$( rzestrze3anie+ adres!.any(/ tylk! d! .!lny(/" i r,.ny(/" &ednostek+ re3u#+ utr.ala klaso!e st!sunki; )ra.ni(za ide!l!3ia d!.!dzi"+ e !rzdek s !#e(zny nie ! iera sina klasa(/+ ale .#aCnie na $edn!stka(/+ d! kt,ry(/ adres!.ane $est ra.!; <a !na s.!$ kul*ina($- . ra.ni(zy* !brazie aJst.a; )ra.ni(za ide!l!3ia stara si- Lz !.!dzenie*M ! t!+ aby .ierz!n!+ e aJst.! sa*! . s!bie istnie$e !nad klasa*i i *a d! (zynienia tylk! z $edn!stka*i; ?!+ e . ist!(ie $edn!stki s r,.ne"+ nie kr- u$e $e$ .i-( . aden s !s,b+ !nie.a+ dlate3!+ e s !ne r,.ne" .!be( ra.a+ t! s 3!dne te3! *iana+ aJst.! b-dzie *usia#! ! r!stu rzez.y(i-yB te nier,.n!C(i;;; :late3! .#adza aJst.!.a nie *!e !zna(zaB .y#(zne3! an!.ania $edne$ klasy+ !nie.a+ . rze(zy.ist!C(i+ t! .yraenie $est pra!ni zym nonsensem; <,.i( bardzie$ re(yzy$nie+ idei an!.ania $edne$ klasy rze(i.sta.ia si- . ra.ni(ze$ ide!l!3ii rzedsta.ienie aJst.a $ak! s@ery+ !r3aniza($i interes,. publi zny ' i .#adzy publi zne&+ b-d(e$ . ! !zy($i d! pry!atny ' interes,. $edn!stek lub 3ru $edn!stek+ d! i(/ pry!atne& .#adzy; W#aCnie u(/.y(enie te3! zasadni(ze3! as ektu ra.ni(ze$ ide!l!3ii buruazy$ne$ *a ka italne zna(zenie+ $eCli+ (/(( nie (/((+ nie (/(e si- byB .(i3ni-ty* . $e$ nieub#a3an l!3ik-"; )!.iedzia#e* $u+ e ra.! t! nie t! sa*! (! ra.ni(za ide!l!3ia+ (/!(ia rzyle3a d! nie$ $ak sk,raO !t! naty(/*iast!.a .ery@ika($a= !dr,nienie te3!+ (! ubli(zne" !d te3!+ (! ry.atne" $est bardz! realny*+ !dsta.!.y* dla (a#e3! ra.a !dniesienie*+ kt,re3! *aterialny(/ skutk,. nie da siuniknB tak d#u3!+ $ak d#u3! b-dzie ra.!; Ale !3ld+ e aJst.! Li .#adza aJst.!.aM !.inn! byB !kreClane za pomo 0 takie3! !dr,nienia $ak! s@ery lub sekt!r ubli(zny"+ !r3an s#uby ubli(zne$"+ bez ie(zeJst.a i !rzdku ubli(zne3!"+ ad*inistra($i ubli(zne$"+ r!kuratury L*inisterU ubli("M $est .s ania# *isty@ika($ ide!l!3i(zn; )ra.ni(ze !dr,nienie te3!+ (! ubli(zne" !d te3!+ (! ry.atne" $est +rodkiem+ za !*!( kt,re3! aJst.! *!e !d !rzdk!.aB $edn!stki interes!* klasy+ kt,r re rezentu$e+ !z!sta.ia$( i* . buruazy$ne$ e !(e e#n ry.atn" .!ln!CB s rzeday i zaku u+ e#n .!ln!CB ini($aty.y";;; (zyli+ e#n .!ln!CB s rzeday s.!$e$ si#y r!b!(ze$ na rynku; ?akie !dr,nienie nie $est /ist!ry(zn rzy(zyn istnienia aJst.a; W rze(i.ny* razie+ naley uznaB+ e aJst.!+ ten .sze(/*!(ny b,3 naszy(/ r!b!sz(z,. i @il!z!@,.+ $est sa*! dla siebie rzy(zyn i (ele*; Odna$du$e*y t! k!#! . s !s!bie+ . $aki ra.ni(za ide!l!3ia buruazy$na .yraa ! !zy($*i-dzy dyktatur" i de*!kra($"= $ak! !.sze(/n i abs!lutn ! !zy($- *i-dzy d.!*a ty a*i
instytu($i+ !r3aniza($i aJst.a+ . sz(ze3,ln!C(i *i-dzy d.!*a ty a*i rz0d,!; Z te3! unktu .idzenia aJst.! nie mo-e byB dyktatur+ !nie.a $est aJst.e* ra.!rzdny*+ . kt,ry* Dr,d#e* .#adzy $est na$.ysza .#adza ludu+ . kt,ry* rzd .yraa .!l- .i-ksz!C(i ludu" it ; )ra.ni(za ide!l!3ia buruazy$na .y(zynia . ty* *ie$s(u nadz.y(za$n sztu(zk-= bez rzer.y t#u*a(zy+ rzek!nu$e siebie a z.#asz(za *asy L(zy .ynika$(e z i(/ .alki d!C.iad(zenie nie !u(za i(/ ! (zy*C rze(i.ny*GM+ e Dr,d#e* ra.a $est sa*! ra.!+ alb!+ (! na $edn! .y(/!dzi+ e ! !zy($a *i-dzy de*!kra($ L. !3,leM i dyktatur L. !3,leM $est ! !zy($ abs!lutn; ?ak .#aCnie $est+ *,.i+ !nie.a de*!kra($a !zna(za a@ir*a($- ra.a+ ra.ne$ le3aln!C(i La de*!kra($a a d! k!J(a" $est !t.ierdzanie* i !szan!.anie* ra.a a d! k!J(aM+ 3dy ty*(zase* dyktatura by#aby za rze(zenie* .#aCnie te3! ra.a; Kr,tk! *,.i(+ z ze8o !ynika pra!oB z demokra &i* 7 sk0d bierze si1 demokra &aB z pra!a ; :! !$-(ia aJst.a $ak! s@ery i s#uby ubli(zne$" rzy(/!dzi na* !be(nie d!rzu(iB+ za*yka$( t- k.esti-+ !$-(ie .!li ludu" Li na$.ysze$ .#adzy ludu"M= !3ld+ e lud" $est $akC st!$( !nad !dzia#a*i zuni$iko!an0 ao+ i0 Lzbi!r!.!C(i+ nar!de* itd;M+ kt,ra sku ia .!l-" $edn!stek i nada$e $e$+ . le3alny* rzdzie .i-ksz!C(i+ @!r*- $akie$C $edyne$ .!li"; Faley .i-( d!k!naB .yb!ru= alb! syste* rzedsta.i(ielski+ z3!dny z ra.ni(z ide!l!3i buruazy$n+ kt,ra .yklu(za r!z atry.anie aJst.a . kate3!ria(/ .alki klas+ ale kt,ra .yklu(za $+ aby r!.adziB .alk- klas z unktu .idzenia buruaz$i+ kt,re$ !be(ne aJst.! $est instru*ente*O alb! te+ r!letaria(ki unkt .idzenia+ kt,ry u$a.nia (a# *isty@ika($- (/(( .al(zyB z klas!.y* an!.anie* buruaz$i; K!* r!*is *i-dzy ty*i d.!*a !sta.a*i $est nie*!li.y= . ra*a(/ ra.ni(ze$ buruazy$ne$ ide!l!3ii aJst.a nie *a *ie$s(a" na .alk- klas; <,.i# ! ty* 7enin rzy !kaz$i krytyki KautskyNe3!= Kautsky r!zu*ie . s !s,b nast- u$(y= XWyzyski.a(ze stan!.ili za.sze tylk! nie.ielk *nie$sz!CB ludn!C(iY Lstr; 10 ksiki KautskyNe3!M; ?! ra.da bezs !rna; Hak naley r!zu*!.aB bi!r( t- ra.d- za unkt .y$C(iaG <!na r!zu*!.aB . s !s,b *arksist!.ski+ s!($alisty(znyO .,.(zas naley .ziB za !dsta.- st!sunek .yzyski.a(zy d! .yzyski.any(/; <!na r!zu*!.aB . s !s,b liberalny+ buruazy$n!1de*!kraty(znyO .,.(zas naley .ziB za !dsta.- st!sunek .i-ksz!C(i d! *nie$sz!C(i; HeCli r!zu*!.aB . s !s,b *arksist!.ski+ t! trzeba !.iedzieB= .yzyski.a(ze nieu(/r!nnie (zyni z aJst.a La *!.a tu ! de*!kra($i+ (zyli ! $edne$ z @!r* aJst.aM narz-dzie an!.ania s.e$ klasy+ .yzyski.a(zy+ nad .yzyski.any*i; :late3! r,.nie aJst.! de*!kraty(zne+ d! ,ki istnie$ .yzyski.a(ze anu$(y nad .i-ksz!C(i .yzyski.any(/+ nieu(/r!nnie b-dzie de*!kra($ dla .yzyski.a(zy; )aJst.! .yzyski.any(/ *usi si- 3runt!.nie r,niB !d takie3! aJst.a+ *usi byB de*!kra($ dla .yzyski.any(/ i d#a.ienie* .yzyski.a(zy+ a d#a.ienie klasy !zna(za dla te$ klasy nier,.n!CB+ !z!sta.ienie $e$ !za na.iase* Xde*!kra($iY; Heeli r!zu*!.aB . s !s,b liberalny+ t! trzeba b-dzie !.iedzieB= .i-ksz!CB de(ydu$e+ *nie$sz!CB s#u(/a; Fie !s#uszni s karani; Ot! .szystk!" L%%W&&&+ ss; 2Q112Q2M; :la .y !sa!ne$ . klas!.y unkt .idzenia+ kt,ry $est dia*etralnie s rze(zny z unkte* .idzenia ra.ni(ze$ ide!l!3ii buruazy$ne$+ *arksist!.skie$ te!rii aJst.a ka-da demokra &a &est klaso!0 dyktatur0; :e*!kra($a buruazy$na $est dyktatur klas!.+ dyktatur *nie$sz!C(i .yzyski.a(zy+ zaC de*!kra($a r!letaria(ka $est r,.nie dyktatur klas!.+ dyktatur !lbrzy*ie$ .i-ksz!C(i *as ra(u$(y(/ i .yzyski.any(/; O iera$( sina tezie ! istnieniu bez !Crednie3! z.izku aJst.a z .alk klas !trzy*a*y $edyn niB rze.!dni *aterialisty(zny(/ badaJ nad aJst.e*; )!.r,B*y zate* d! za(yt!.ane3! .ye$ s@!r*u#!.ania 7enina= St!$(a !nad ra.e* .#adza abs!lutna"; Izy !zna(za t!+ e .#adza aJst.!.a+ . ty* take dyktatura r!letariatu+ !nie.a dyktatura r!letariatu tak $ak dyktatura buruaz$i za!sze $est $esz(ze .#adz aJst.!.+ *!e istnieB bez re3u#+ bez z!r3aniz!.ane3! ra.aG Abs!lutnie nie; )rze(i.nie+ !zna(za t!+ e kade aJst.! narzu(a s.e*u s !#e(zeJst.u s.!$ .#adz- za !*!( ra.a ale+ z te3! .#aCnie !.!du+ ra.! ni3dy nie *!e byB !dsta. te$ .#adzy; ? rze(zy.ist !dsta. *!e byB tylk! st!sunek si# *i-dzy klasa*i; <!e ni byB tylk! stosunek si 'istory zny '+ kt,ry d!ty(zy (a#!C(i s@er dzia#ania i inter.en($i aJst.a+ t! zna(zy+ (a#!C(i y(ia s !#e(zne3!+ !nie.a nie *a takie$ s@ery y(ia s !#e(zne3! Lz.#asz(za s@ery !kreClany(/ rzez ra.! ry.atny(/" interes,.M+ kt,ra !*i$a aJst.!O !nie.a z de@ini($i s@era dzia#ania aJst.a $est uni.ersalna;
<usi*y zate* !drzu(iB e.ien !bie3!.y zarzut"+ kt,ry !(zy.iC(ie za.sze $est tenden(y$ny+ kt,ry .y.!#u$e za*ieszanie+ !nie.a . r!.adza !n!.nie unkt .idzenia ra.ni(ze$ ide!l!3ii; W C.ietle te3! zarzutu lenino!skie okre+lenie pa:st!a byoby okre+leniem 4zbyt !0skim5= !3rani(za#!by .#adz- aJst.!. d! re res$i+ brutalne3! 3.a#(enia ra.a; )!*i$a$( t!+ e ten zarzut abs!lutnie . ni(zy* nie $est n!.y+ $ak nas si- za e.nia+ aby nadaB te!rety(zne$ re.iz$i !z!ry !st- u i .ykra(zania" !za leniniz*+ t! $est !n sz(ze3,lnie absurdalny z *arksist!.skie3!+ ! r!stu *aterialisty(zne3! unktu .idzenia; W ist!(ie+ . !kreCleniu 7enina nie (/!dzi ! re res$-+ re resy$n rze*!( tak+ $ak st!su$e a arat aJst.!.y+ ! kt,ry* b-d- $esz(ze *,.i#+ i $e3! .ys e($aliz!.ane !r3ana takie+ $ak !li($a+ .!$sk!+ trybuna#y it ; Fie (/!dzi ! t!+ aby !.iedzieB+ e aJst.! dzia#a tylko rzy !*!(y si#y+ ale ! t!+ e pa:st!o opiera si1 na stosunku si mi1dzy klasami + a nie na ubli(zny* interesie i !.sze(/ne$ .!li; ?en st!sunek . ty* sensie $est ! r!stu rze*!("+ e nie $est !n rze(zy.iC(ie !3rani(z!ny rzez adne ra.!+ !nie.a .y#(znie . ! ar(iu ! ten st!sunek si# s !#e(zny(/+ . t!ku $e3! r!z.!$u+ ra.! i usta.!da.st.!+ le3aln!CB+ *!3 byB . r!.adz!ne+ a b-d( dalek! !d uznania te3! za rzy(zyn- !.e3! st!sunku rze*!(y+ sank($!nu$(e3! tylk!; )!.ie*+ e ten !bie3!.y zarzut $est sz(ze3,lnie absurdalny+ !nie.a t!+ (! /ist!ry(znie (/arakteryzu$e re res$-+ na rzyk#ad re res$- !li(y$n+ t! .#aCnie @akt+ e nie &est ona stoso!ana !nad ra.e*"; )rze(i.nie+ . !lbrzy*ie$ .i-ksz!C(i .y adk,.+ $est !na rze.idy.ana i !r3aniz!.ana rzez ra.! L ra.!+ kt,re . razie !trzeby $est . ty* (elu t.!rz!ne rzy !*!(y aJst.!.e3! a aratu le3isla(y$ne3! i sd!.ni(ze3! rzez klasanu$(M; W ty* *ie$s(u naley rzy !*nieB+ e za*ykanie @abryk rzezna(z!ny(/ d! sd!.e$ lik.ida($i" alb! rzeniesi!ny(/ 3dzie indzie$"+ z.alnianie r!b!tnik,.+ zatrzy*y.anie nie.y #a(alny(/ d#unik,. i a#!.anie u(zestnik,. zakazany(/" *ani@esta($i lud!.y(/ s+ ! r,(z bardz! rzadki(/ rzy adk,.+ raktyka*i (a#k!.i(ie le3alny*i+ 3dy ty*(zase* sta.ianie ikiet stra$k!.y(/ stara$(y(/ si- ! nied! usz(zenie d! @abryki niestra$ku$(y(/ r!b!tnik,. lub #a*istra$k,.+ $e$ !ku a($a+ !r3aniz!.anie ! !ru rzed .yklu(zenia*i z T;7;<;+ niebez ie(zne dla .#adzy !lity(zne *ani@esta($e s+ $ak si- t! *,.i+ -ta*i na .!ln!CB ra(y"+ za*a(/a*i na ra.! .#asn!C(i"+ za3r!enia*i dla !rzdku ubli(zne3!" i s (a#k!.i(ie niele3alne; Wystar(zy nie(! zastan!.iB si- nad zna(zenie* ty(/ !d*ienny(/ rzyk#ad,.+ aby zr!zu*ieB @!r*u#7enina= :yktatura klas!.a $est .#adz st!$( !nad usta.a*i"; Fie !zna(za !na lek(e.aenia usta. i ut!sa*iania aJst.a z $e3! Cr!dka*i re resy$ny*iO ale r!z !znanie ra.dzi.e3! *aterialne3! st!sunku *i-dzy .#adz aJst.!.+ ra.e* i re res$; Od razu zau.aa si- absurdaln!CB . !st- !.aniu buruaz$i+ z.#asz(za dzisie$sze$ buruaz$i i* erialisty(zne$+ kt,ra+ b-d( klas rzy art d! *uru rzez /ist!ri-+ rzez kryzys s.!$e3! syste*u+ 3.a#(i s.!$e .#asne ra.!"S <!e d!$CB+ z e.n!C(i d!$dzie d! te3!+ e ludzie ra(y+ kr!k ! kr!ku+ br!ni( si- rzed .yzyskie*+ st!su$( . te$ .al(e+ rze(i. takie*u (zy inne*u atr!n!.i+ takie$ (zy inne$ de(yz$i ad*inistra(y$ne$+ .szystkie Cr!dki+ $akie *a$ d! s.!$e$ dys !zy($i+ .#(za$( tu r,.nie Cr!dki ra.ne+ b-d .yk!rzysty.aB luki" . istnie$(y* ra.!da.st.ie+ s rze(zn!C(i+ kt,re !$a.i#yby si- *i*! niestrudz!ne$ akty.n!C(i ra.nik,.+ a na.et @a.!ryzu$(e i(/ zarzdzenia+ kt,re+ . rezulta(ie i(/ .#asne$ .alki+ uda#!by si- . r!.adziB; Vaden z.izk!.ie( alb! k!*unista nie i3n!ru$e nadz.y(za$ny(/ trudn!C(i+ na $akie na !tyka takie !st- !.anie+ 3rani(+ kt,ry(/ ni3dy nie uda sirzekr!(zyB+ z.#asz(za @aktu+ e nie *!na !si3nB (elu nie zna$du$( ! ar(ia . uk#adzie si#+ . res$i *as; A z.#asz(za+ e ta nieustannie r!z !(zynana .alka d!k#adnie uC.iada*ia ludzi ra(y ! ty*+ e klasa anu$(a+ dlate8o/ -e ma !adz1 pa:st!o!0+ $est ane* . te$ 3rze= z unktu .idzenia klasy anu$(e$+ $eCli nie *yli*y $e$ z *!raln C.iad!*!C(i $e$ ra.nik,. i dr!bn!*iesz(zaJski(/ ide!l!3,.+ ra.! nie $est nienaruszalny* abs!lute*= rzestrze3aB ra.a i kazaB inny* rzestrze3aB+ t! (zasa*i byB *!e *!li.!CB naruszania 3!+ t! za.sze $e3! rzekszta#(anie i rzyst!s!.y.anie d! k!nie(zn!C(i .ynika$(y(/ z ka italisty(zne$ .alki klas i aku*ula($i ka ita#u; A $eCli *!na t! u(zyniB . ra*a(/ k!nstytu(y$ne$ $ormy L arla*entarny(/+ sd!.y(/+ ad*inistra(y$ny(/ instytu($i ubli(zny(/M s ra.!.ania rzez klasanu$( .#adzy+ n! (,+ buruaz$a nie bardz! nada$e si- d! $akie$C !lity(zne$ re.!lu($i"= /ist!ria nasze3! kra$u+ !d 12K0 d! 14Q2 r;+ da$e na t! d!CB rzyk#ad,.;
Vaden uk#ad si# *i-dzy klasa*i nie *!e byB za(/!.any bez zinstytu($!naliz!.ane$ rze*!(y; Ale te aden uk#ad si# nie *!e byB za(/!.any tylko dzi-ki re res$i i *ieB . nie$ !dsta.-+ identy@ik!.aB si- z ni; Hest t! (a#k!.i(ie idealisty(zne s !$rzenie; Tist!ry(zny uk#ad si# *i-dzy klasa*i *!e *ieB ! ar(ie tylk! . ao+ i @!r* .alki klas; W sz(ze3,ln!C(i+ *a !n ! ar(ie . uk#adzie si# ekonomi zny '+ 3dzie buruaz$a k!rzysta z *!n! !lu na Cr!dki r!duk($i+ a zate*+ z k!ntr!li i sta#e$ res$i na .arunki y(ia i ra(y *as; <a ! ar(ie . uk#adzie si# ideolo8i zny '+ 3dzie buruaz$a k!rzysta z ra.ni(ze$ ide!l!3ii L. ty* i z te3!+ (! !dtrzy*u$e buruazy$ne ra.!+ (! 7enin nazy.a k!nstytu(y$ny*i iluz$a*i"+ zab!b!nn reli3i aJst.!."M+ z (a#e$ buruazy$ne$ ide!l!3ii z*aterializ!.ane$ . (!dzienne$ rakty(e ide!l!3i(zny(/ a arat,. aJst.a+ kt,re s.!i* zasi-3ie* !be$*u$ .yzyski.ane *asy ra(u$(e; OkreClenie 7enina nie *!3#!by byB zate* !kreClenie* zbyt .ski*" . ty* zna(zeniu+ e *ia#!by u.z3l-dniaB tylk! $eden as ekt .#adzy aJst.!.e$ Las ekt re resy$nyM; He$ (ele* $est .#aCnie !kazanie+ e !szystkie as ekty .#adzy aJst.!.e$ Lre resy$ne i niere resy$ne+ nie da$(e si- . ist!(ie !ddzieliB !d siebieM s deter*in!.ane rzez uk#ad an!.ania klas!.e3! i rzy(zynia$ si- d! re r!duk($i $e3! !lity(zny(/ u.arunk!.aJ; W ty* zna(zeniu .szystkie @unk($e aJst.a s na .skr!C !lity(zne= !(zy.iC(ie .#(za$( tu r,.nie @unk($e ek!n!*i(zne" i ide!l!3i(zne"; Ale !kreClenie 7enina $est na tyle d!CB .skie"+ e .yklu(za+ aby . s !#e(zeJst.ie klas!.y* $akiC $e3! as ekt+ nie(/ t! b-dzie aJst.! i .#adza !lity(zna+ *,3# byB u*ie$s(!.i!ny !za anta3!niz*e* klas!.y*; W rze(zy.ist!C(i+ !dr,nianie .skie3!" i szer!kie3!" !kreClenia aJst.a+ t! . /ist!rii ru(/u r!b!tni(ze3! !kres *ini!ny; )!.!#y.ali si- $u na nie+ .al(z( z *arksist!.ski*i teza*i ! aJst.ie i dyktaturze r!letariatu+ te!rety(y s!($alde*!kra($i= )aJst.! u <arksa i >n3elsa t! nie $est aJst.! . szer!ki* zna(zeniu te3! s#!.a+ nie aJst.!+ b-d(e !r3ane* zarzdzania+ re rezentante* !3,lny(/ interes,. s !#e(zeJst.a; ?! aJst.!1.#adza+ aJst.!1!r3an aut!rytetu+ aJst.!1narz-dzie an!.ania $edne$ klasy nad dru3"+ *,.i# $u+ (yt!.any rzez 7enina L%%W&&&+ ss; K251K22M+ bel3i$ski s!($alista WanderRelde; Z te$ ers ekty.y+ st.ierdz!na rzez <arksa k!nie(zn!CB !balenia .#adzy aJst.!.e$ buruaz$i rzez znisz zenie a aratu buruazy$ne3! aJst.a+ !dn!si si- $edynie d! aJst.a . .ski* zna(zeniu";;; HeCli (/!dzi ! aJst.! . szer!ki* zna(zeniu"+ !r3an zarzdzania i s#uby ubli(zne$+ t! nie (/!dzi ! t!+ aby $e nisz(zyB+ ale ! t!+ aby $e r!z.i$aB= (/!dzi ! rze$C(ie !d aJst.a . .ski* zna(zeniu d! aJst.a . szer!ki* zna(zeniu"+ ! !ddzielenie aJst.a+ !r3anu aut!rytetu+ d! aJst.a+ !r3anu zarzdzania+ (zyli+ uy.a$( .yraenia saint1si*!nist,.+ !d rzdzenia ludD*i d! zarzdzania rze(za*i" L%%W&&&+ s; K24M; WyraDny $est tu z.izek z /u*anisty(zny* te(/n!kratyz*e* Saint1Si*!na; ?ak .#aCnie !be(nie *usz !st- !.aB (i z naszy(/ t!.arzyszy+ kt,rzy+ ! (zasie+ !C iesznie+ szuka$ te!rety(zny(/" !dsta. !drzu(enia !$-(ia dyktatury r!letariatu; Ot! ty !.y rzyk#ad; 'ranZ!is Tin(ker+ naty(/*iast ! zak!J(zeniu %%&& Z$azdu+ ubliku$e trzy artyku#y i isze= Ia#e$ /ist!rii *arksist!.sk!1lenin!.skie3! ru(/u r!b!tni(ze3! t!.arzysz+ krzyu$( si-+ d.ie !(eny L si CM aJst.a L;;;M O(ena .ska"= aJst.! $est a arate* re resy$ny*+ $est a arate* st.!rz!ny* rzez klaskieru$( Lsi CM+ kt,ry !ddzieli# si- !d bazy Lst!sunki r!duk($iM s !#e(zne$ i z ze.ntrz !ddzia#y.u$e na ni L;;;M O(ena szer!ka"= istot0 pa:st!a &est or8anizo!anie $unk &ono!ania spoe ze:st!a klas!.e3!+ to zna zy+ re r!duk!.anie istnie$(y(/ st!sunk,. r!duk($i+ to zna zy+ re r!duk!.anie an!.ania klasy anu$(e$+ L;;;M *,.i( d!k#adnie+ .szystk! .skazu$e+ e dla !lity(zne$ kadry klasy anu$(e$ X !lityk!.aBY zna(zy tyle+ (! .ykra(zaB !za bez !Credni i k!nkuren(y$ny interes buruazy$ny(/ $edn!stek; ?! an!.anie+ ta /e3e*!nia+ urze(zy.istniana $est rzy !*!(y Cr!dk,. re resy$ny(/+ Cr!dk,. ide!l!3i(zny(/+ ale te i +rodk,! or8aniza y&ny '+ !nie.a C.iad(zy !na usu8i/ kt,re !zi1te osobno ma&0 po!sze 'n0 !arto+= u-ytko!0; ?en !statni as ekt nie by# .ystar(za$(! !dkreCl!ny rzez da.ny(/ i .s ,#(zesny(/ klasyk,. *arksiz*u5+ L;;;M t! e klasa anu$(a *usi rzedsta.iaB s.,$ interes $ak! interes !.sze(/ny+ L;;;M bud!.aB dr!3i+ szk!#y+ sz itale+ !d.!#y.aB si- d! sd!.e3! 7rbitra-u+ !3,lnie z k!rzyC(i dla klasy anu$(e$ Lsi CM ale te+ (/(( nie (/((+ zape!nia tym samym bezpie ze:st!o/ pe!ien porz0dek/ pe!ien spok,& itd;" L'; Tin(ker+ .= AouDelle Eriti.ue+ k.ie(ieJ 1456+ s; 2M L !dkreClenia *!$e ; B;M;
<!na tu zau.ayB+ z $ak ele3an($ aut!r .y*yCla (e(/y .skie$" k!n(e ($i klasyk,.+ (! u*!li.ia *u tryu*@alne . r!.adzenie .#asne$ !szerz!ne$" k!n(e ($i;
5
)r!.adzi t! d! nast- u$(e$ er#y aJst.!.e$ ide!l!3ii= 3ozbi= pa:st!o/ to zna zy roz!i&a= pa:st!o de*!kraty(zne !bar(z!ne . e#ni @unk($ s !#e(zn" L$ak .ye$+ s; 4M; W rze(zy sa*e$+ $eCli aJst.! . szer!ki* zna(zeniu" nie da$e si- s r!.adziB d! an!.ania klas!.e3!+ rzy$*u$e na sta#e taki kszta#t d! ier! ,Dnie$+ $est uy.ane i rzekszta#(ane+ t! zna(zy"+ s#uy d! re r!duk($i te3! an!.ania+ a ty* sa*y*+ r-dze$ (zy ,Dnie$+ .(/!dzi#!by . k!n@likt z !trzeba*i s !#e(zeJst.a"+ t! .,.(zas re.!lu(y$na .alka nie by#aby .alk rze(i. istnie$(e*u aJst.u+ ale b-dzie i $u zasadni(z! $est .alk o t! aJst.!+ ! r!z.,$ $e3! uni.ersalny(/ @unk($i+ ! .yr.anie 3! s !d nad*ierne3! an!.ania" klasy anu$(e$;;; Fi( . ty* dzi.ne3!+ e takie !kreClenie aJst.a rzy.ra(a ! r!stu trady(y$ny !braz aJst.a+ $aki rysu$e ra.ni(za ide!l!3ia buruazy$na; <arksist!.ska teza *,.i nat!*iast= dlate8o .#aCnie+ e s !#e(zne st!sunki r!duk($i s st!sunka*i .yzysku i anta3!niz*u+ !trzebny $est s e($alny !r3an+ aJst.!+ dzi-ki kt,re*u d!(/!dzi d! i(/ re r!duk($iO std .#aCnie dba#!CB ! ra(!.nik,.+ kt,ry ' kapita potrzebu&e i ! .arunki r!z.!$u si# .yt.,r(zy(/+ kt,ry ' kapita potrzebu&e .#(za$( tu bud!.- dr,3+ szk,# i sz itali *usi nieu 'ronnie przybra= $orm1 pa:st!a; A !t! d! (ze3! $esz(ze s#uy ta buruazy$na teza Lkt,re$ .art!C(i klasy(y *arksiz*u nie d!CB d!brze" *ieliby d!strze3aBM= aJst.! $est zym+ innym !d .alki klas+ ! (z-C(i L. zasadni(ze$ (z-C(iM !*i$a $+ o8rani za !le .alki klas!.e$ L !d !rzdk!.u$( $ .y*a3ani!* (a#e3!" s !#e(zeJst.aM; Z k!lei $est !n! (! na$.ye$ rzez ni !3rani(zane Lkr- !.ane i de@!r*!.aneM; W .arian(ie ! !rtunisty(zny*= anu$e tu !3ld ! d!*ina($i interes,. ry.atny(/" . aJst.ie+ ! $e3! !d.r!(ie" !d .#adzy ubli(zne$ z .y#(zn k!rzyC(i dla niekt,ry(/; Std /as#!= nie(/ aJst.! $ak na$szyb(ie$ !dna$dzie s.!$ .!ln!CB i rzyr!dz!n uni.ersaln!CBS )aJst.! b-dzie ty* bardzie$ .!lne"+ .y e#nia$( s.!$e uni.ersalne @unk($e Lde*!kraty(zneM+ 3dy b-dzie !.e 3rani(e r!zsadza#!;;; Wszystk! t! ! iera si- nade .szystk! .y#(znie na nast- u$(y* s!@iz*ie= sk!r! na bazie istnie$(y(/ st!sunk,. r!duk($i s !#e(zeJst.! nie *!e !be$CB si- bez aJst.a+ t! b-dzie tak na.et .,.(zas+ kiedy te st!sunki zniknS Buruazy$na ide!l!3ia .y(/!dzi z za#!enia+ e aJst.!+ $e$ aJst.!+ $est .ie(zneO ! (zy*+ bez zdzi.ienia+ d!(/!dzi d! te3! sa*e3! z !.r!te*; Faley . ty* *ie$s(u rzy !*nieB s#!.a <arksa+ z %ani$estu+ kt,re a $ortiori *a$ .art!CB . !dniesieniu d! aJst.a= )!d!bnie $ak lik.ida($a .#asn!C(i klas!.e$ $est dla b!ur3e!is $edn!zna(zna z lik.ida($ sa*e$ r!duk($i+ tak lik.ida($a .ykszta#(enia klas!.e3! $est dlaJ $edn!zna(zna z lik.ida($ .szelkie3! . !3,le .ykszta#(enia"; ?ak sa*!+ $ak zanik kade3! aJst.a by#by $edn!zna(zny ze znikni-(ie* (a#e3! s !#e(zeJst.aS <,.i( ina(ze$+ nie*!li.e $est rze(zy.iste !ddzielenie .alki klas !d klas!.e$ ist!ty aJst.a &ako takie8o Lstd k!nie(zn!CB dyktatury r!letariatuM; Sk!r! zak#ada si-+ e aJst.!+ s e#nia$( tak (zy inn r!l-+ *!e uniknB klas!.e$ deter*ina($i+ sk!r! zak#ada si-+ e *!e byB !n! z.yk#y* urz-de* ubli(zny*" i re rezent!.aB interesy (a#e3! s !#e(zeJst.a zanim b-dzie re rezent!.aB interesy klasy anu$(e$+ kt,ry(/ nie b-dzie rzedsta.iaB+ $ak! /ist!ry(zne interesy klasy anu$(e$+ t! nieu(/r!nnie r!.adzi d! rzyznania si-+ e .alka klas!.a *i-dzy .yzyski.a(za*i i .yzyski.any*i *a s.!$e 3rani(e+ e k!J(zy si- . e.ny* *!*en(ie; )r!.adzi t! d! rzyznania si-+ e .yzyski.a(ze i .yzyski.ani *a$ r,.nie" e.ne .s ,lne interesy /ist!ry(zne Lna rzyk#ad interesy nar!d!.e"M+ e i(/ .alka nie deter*inu$e (a#!C(i st!sunk,. s !#e(zny(/+ e $est . isana . $edn s@er- y(ia s !#e(zne3! alb!+ e ust- u$e *ie$s(a e.ny* .yszy* .y*!3!*; A . na$.anie$szy* unk(ie+ e !.e !3rani(zenie La .i-( !drzu(enieM klas!.e3! unktu .idzenia d!ty(zy .#aCnie obe ne8o roz!o&u pa:st!a+ kt,re+ atrz( /ist!ry(znie+ !brazu$e r!zszerzanie si-+ u*a(nianie i kon entra &1 !adzy klasy panu&0 e& . *iar- r!z.!$u i* erializ*u i u.y uklania si- $e3! s rze(zn!C(i; <,.i#e* $u ! klas!.y(/ interesa(/ buruaz$i $ak! (a#!C(i; W ist!(ie+ buruaz$a $ak! klasa *a tylk! $eden zasadni(zy .s ,lny interes; )!za ni* .szystk! $ dzieli; ?y* interese* $est utrzy*anie i r!zszerzenie .yzysku ra(y na$e*ne$; Zr!zu*ia#e $est .,.(zas t!+ (! .yraa teza <arksa i 7enina ! .#adzy aJst.!.e$= .#adza aJst.!.a *!e naleeB tylk! d! $edne$ klasy+ !nie.a rdzenie* .#adzy aJst.!.e$ $est sa* anta3!niz* klas!.y+ nie rze$ednany (/arakter te3! anta3!niz*u; Alb!+ *,.i( le ie$= re r!duk($a (a#!C(i .arunk,. te3! anta3!niz*u; Fie *a !Crednie3! !3ni.a" *i-dzy r!z.!$e*
.yzysku+ d! kt,re3! dy buruazy$na klasa+ !nie.a $e$ istnienie !d te3! zaley+ a .alk ! $e3! zniesienie+ kt,r r!.adzi r!letariat; Aie na mo-li!e8o po&ednania mi1dzy tymi korespondu&0 ymi ze sob0 d!iema 'istory znymi tenden &ami; <arks i 7enin !dkreCla$ t! nieustannie= !dsta. dr!bn!*iesz(zaJskie$ ide!l!3ii aJst.a+ take i .tedy+ kiedy rzenika !na d! s!($aliz*u i !r3aniza($i klasy r!b!tni(ze$+ $est idea+ e aJst.!+ na .#aC(i.y* *u !zi!*ie+ *ia#!by .yraaB !$ednanie . .al(e klas *i-dzy .yzyski.a(za*i i .yzyski.any*i; Ale .-z#!.y* unkte* nu*er 1 r!letaria(kie$ k!n(e ($i aJst.a+ kt,ry nie $est abs!lutnie d! zaak(e t!.ania rzez ide!l!3i- buruazy$n+ a z.#asz(za dr!bn!*iesz(zaJsk+ $est @akt+ e aJst.! $est rezultate* nie rze$ednane3!+ anta3!nisty(zne3! (/arakteru .alki klas i+ e . te$ .al(e $est instru*ente* klasy anu$(e$; W dzie$a(/ istnienie aJst.a .ie si- .y#(znie z /ist!ri .alki klas+ . ty* take+ a z.#asz(za .tedy+ 3dy (/!dzi ! realiz!.anie rzez s !#e(zeJst.! !3,lny(/ zasad"+ @unk($i ek!n!*i(zny(/ alb! kulturalny(/= !nie.a (/!dzi .#aCnie ! !d !rzdk!.anie ty(/ !3,lny(/ zadaJ interes!.i klasy anu$(e$ i u(zynienie take z ni(/ Cr!dk,. i(/ an!.ania; ?y* bardzie$ s !ne zadania*i .any*i+ ur!z*ai(!ny*i+ i* bardzie$ ut.ierdza si- ten instru*entalny (/arakter an!.ania klas!.e3! aJst.a; Izy r!letariat znikn#G )!.iedz*y ! ty(/ s ra.a(/ ina(ze$= $edyne !3rani(zenia"+ na $akie na !tyka .alka klas+ .ynika$ z sa*e$ te$ .alki klas+ z *aterialny(/ Cr!dk,.+ . $akie .y !saa !na .yzyski.any(/ dla !r3aniz!.ania i *!biliz!.ania i(/ si#; :!brze zreszt ! ty* .ie*y= kade z*nie$szenie .yzysku nie $est rezultate* !$ednania interes,. klas anta3!nisty(zny(/+ .ykra(zania !za i(/ k!n@likt; )rze(i.nie+ $est !n! rezultate* narzu(!ne3! rzez r!letariat . !t.arte$ .al(e uk#adu si#; Veby !3rani(zyB si- d! $edne3! rzyk#adu+ kt,ry niekiedy .y.!#y.a# dyskus$e . ru(/u r!b!tni(zy* i z*usza# k!*unist,. d! .z*!!ne$ u.a3i i s r!st!.aJ= t!+ e rzedsta.i(iele *as ra(u$(y(/ !ybierani s d! ubli(zny(/ !r3aniza($i L arla*entu+ rad *ie$ski(/M $est !znak i !t.ierdzenie* i(/ u*!(nienia si- . .al(e+ $est $edny* ze s !s!b,. na $e$ dalszy r!z.,$O nie zna(zy t!+ e *asy ra(u$(e ty* sa*y* !siada#yby 'o=by odrobin1 !adzy pa:st!o!e&+ $ak 3dyby .#adza aJst.!.a *!3#a byB dziel!na na r,ne+ l!kalne i !dr-bne+ .#adze"+ r!zdzielana *i-dzy klasy r! !r($!nalnie d! i(/ si#y !lity(zne$ i *!3#a rzestaB byB s ra.!.ania absolutnie rzez klasanu$(; ?! .ynika$(e .#aCnie z .alki d!C.iad(zenie+ ! ile $est k!nsek.entnie r!z.i$anie+ nieu(/r!nnie r!.adzi d! uznania .#adzy aJst.!.e$ za instru*ent anu$(e$ klasy+ d! te3!+ (! <arks i 7enin nazy.a$ $e$ dyktatur klas!.2; HeCli .#adza aJst.!.a $est .#aCnie dyktatur $edne$ klasy+ . zna(zeniu+ na kt,re $u .skaza#e*+ t! *!e byB !na dyktatur klasy buruaz$i alb! r!letariatu+ kt,re+ . tenden($i+ s d.ie*a klasa*i n!.!ytne3! s !#e(zeJst.a+ d.ie*a klasa*i+ kt,re r!duku$e i re r!duku$e r!z.,$ ka italiz*u; )aJst.! klas!.e+ dyktatura buruaz$i+ dyktatura r!letariatu+ t! trzy !$-(ia rzedsta.ia$(e *!*enty te3! sa*e3! anta3!nisty(zne3! r!(esu; Zna$du$e t! k!le$ne !t.ierdzenie . t!ku !be(ne$ dyskus$i+ . kt,re$+ $ak z!ba(zy*y+ !drzu(enie dyktatury r!letariatu+ z3!dnie z l!3ik ide!l!3i(zne3! r!zu*!.ania+ z kt,ry* $est !n! z.izane+ r!.adzi naty(/*iast d! naruszenia+ !s#abienia+ a . k!J(u+ re.iz$i take idei dyktatury buruaz$i+ aJst.a $ak! instru*entu klas!.e3!; Hest t! ier.sza .ery@ika($a @aktu+ e !$-(ia dyktatury r!letariatu nie da si- !ddzieliB !d *arksist!.skie$ te!rii aJst.a i .alki klas!.e$= usuJ(ie $e+ a reszta sa*a si- za.aliS )r!letaria(ka re.!lu($a t! !balenie istnie$(e3! uk#adu si# s !#e(zny(/+ ustan!.ienie+ . t!ku .alki+ n!.e3!+ !d.r!tne3! !d ! rzednie3! uk#adu si#; )!3ld+ e t! !balenie *!3#!by byB (zy*C inny* !d dyktatury r!letariatu t! !.r,t *yCli+ e na rze(i. buruaz$i zna$du$e si- &aka+ inna !d r!letariatu anta3!nisty(zna sia /ist!ry(zna+ &aka+ samodzielna 4trze ia sia5 zdolna do z&edno zenia i po i08ni1 ia ludu pra u&0 e8o prze i! kapitao!i; ?a trze(ia si#a"+ ta (!raz bardzie$ nie ra.d! !d!bna b!ska nies !dzianka $est zba.i(ielk !d da.na !(zeki.an rzez dr!bn!*iesz(zaJsk ide!l!3i-+ kt,ra (/(e u(ie( !d klas!.e3! anta3!niz*u+ 3dzie (zu$e si- (!raz bardzie$ *iad!na+ i kt,ra sdzi+ e r!z !zna#a"+ k!le$n! . (/#! st.ie+ inteli3en($i+ te(/nika(/ i te(/n!krata(/+ n!. klas- r!b!tni(z"+ a na.et L.ariant 3!szyst!.ski+ anar(/isty(znyM !d1 r!letariat" itd; )r!.adzi t! d! !3ldu+ s rze(zne3!
2
K!*uniC(i .ystar(za$(! d!state(znie rzez.y(i-yli *it!l!3i- k!ntr1.#adzy"+ aby $e$ z k!lei nie .skrzeszaB;
z (a#y* /ist!ry(zny* d!C.iad(zenie* ru(/u r!b!tni(ze3!+ e+ ! r,(z ide!l!3ii buruazy$ne$ i ide!l!3ii r!letaria(kie$+ $akaC inna" ide!l!3ia *!3#aby r!z.i$aB si- . s !#e(zeJst.ie i .ykra(zaB" !za i(/ k!n@likt; Ostate(znie+ r!.adzi#!by t! zn!.u d! !3ldu+ e ka italisty(zny .yzysk *!e zniknB ina(ze$+ ni rzez kierunk!.e zniesienie ra(y na$e*ne$+ a ty* sa*y*+ (a#e3! klas!.e3! !dzia#u . s !#e(zeJst.ie+ ale .,.(zas+ $ak .y$aCnia 7enin+ naley rzestaB !kreClaB si- $ak! *arksistaS Wie*+ e . ty* *ie$s(u zaraz *i si- !.ie= (zy rzedsta.ianie anta3!niz*u *i-dzy buruaz$ a r!letariate* $ak! anta3!niz*u absolutne8o+ kt,ry nie da$e si- !3rani(zyB i !za kt,ry nie *!na .y$CB Ltak d#u3!+ $ak istnie$e+ a .i-( r!z.i$a si-+ sa* ka italiz*M+ nie $est sa*y* za rze(zenie* /ist!rii+ nie $est rzedsta.ianie* $e$ $ak! /ist!rii niezmienne&G A $eCli @akty" !kazu$ na*+ e dzisie$sza buruaz$a nie $est da.n buruaz$+ e dzisie$sza klasa r!b!tni(za nie *a !bli(za i statusu s !#e(zne3! klasy r!b!tni(ze$+ ! kt,re$ *,.i# <arks Lalb! sdzi*y+ e tak ! nie$ *,.i#MG Izy rzy$dzie na*+ z sa*e$ *i#!C(i d! $e$ !3,lne$ idei+ u(/yliB si- !d uznania .ynika$(y(/ z ty(/ @akt,." k!nsek.en($iG Fiest!s!.n!CB te3! zarzutu+ kt,ra naty(/*iast 3! !bala+ *a s.!$e Dr,d#! . (a#k!.ity* nieuzna.aniu *arksist!.skie$ te!rii i $e$ dialekty(zne3! (/arakteru; ?e!ria <arksa nie !le3a na !kreClaniu $akie3!C (zyste3!" r!letariatu Lst!$(e3! na rze(i. $akie$C (zyste$" buruaz$iM= tak+ $ak nie *a (zyste3!" r!letariatu+ tak nie *a (zyste$" re.!lu($i i (zyste3!" k!*uniz*u; Fie !le3a !na r,.nie na rezent!.aniu !bdarz!ne3! (e(/a*i dane$ e !ki L%&% .;+ !(ztek %% .; itd;M !rtretu klas s !#e(zny(/; Z te$ ier.sz!rz-dne$ rzy(zyny+ e te!ria *arksist!.ska nie *a na (elu rezenta($i takie3! !rtretu . stylu $akie$k!l.iek s!($!l!3ii+ ale $e$ (ele* $est analiza same8o anta8onizmu+ !dkry(ie kierunk!.y(/ ra. $e3! e.!lu($i+ $e3! /ist!ry(zne3! rzekszta#(ania+ a . k!nsek.en($i+ .y$aCnianie k!nie(zn!C(i ty(/ z*ian . strukturze klas s !#e(zny(/+ kt,re nieustannie narzu(a r!z.,$ ka italiz*u; )rzy !*ni$*y s!bie <arksa . <ani@eC(ie"= . rze(i.ieJst.ie d! .szystki(/ ! rzedni(/ s !s!b,. r!duk($i+ ka italiz* $est re.!lu(y$ny" !d .e.ntrz+ nieustannie .strzsa .szystki*i st!sunka*i s !#e(zny*i+ . ty* take ty*i+ kt,re sa* st.!rzy#; WidaB teraz d!brze+ (! rzyn!si *ylenie absolutne8o (/arakteru anta3!niz*u *i-dzy klasa*i Lkt,ry $est ist!t k.estiiM z rzek!* niezmienno+ i0 klas s !#e(zny(/+ kt,re*u rzy isu$e si- zas#u3- . ty*+ e @akty" .skazu$ na* na (! inne3!= t! *ylenie r!.adzi ! r!stu d! r!z*y(ia anta3!niz*u+ $e3! !s#abienia+ a . k!nsek.en($i+ !*ini-(ia k!nie(zn!C(i re.!lu(y$ne3! zer.ania z ka italiz*e*; ?ak+ $ak+ . inny(/ !k!li(zn!C(ia(/+ sa*a z*iana nauk!.e$ .iedzy . rzyr!d!zna.st.ie !z.!li#a idealisty(zne$ @il!z!@ii !3#!siB+ e *ateria znikn-#a"+ rzy(/!dzi na* tuta$ t#u*a(zyB+ . s !s,b bardzie$ lub *nie$ !t.arty+ e klasy znikn-#y= nie *a $u buruaz$i .e .#aC(i.y* zna(zeniu+ nie na $u r!letariatu" .e .#aC(i.y* zna(zeniu; <ie$s(e buruaz$i $ak! klasy za$*u$e kilka r!dzin+ (! $a *,.i-+ d.adzieC(ia i-B alb! trzydzieC(i !s,b+ rezes,.1dyrekt!r,. 3eneralny(/ .ielki(/ zes !#,. *!n! !listy(zny(/= *,.i( d!k#adnie$ ni(+ alb!+ le ie$ !.iedzieB+ z.yk#y+ abstrak(y$ny system !lity(zn!1ek!n!*i(zny+ kt,ry .y*a3a sta#e$ .#adzy nad ludD*i+ nad lude*+ tylk! dlate3!+ e i(/ C.iad!*!CB $est ! ,Dni!naS <ie$s(e r!letariatu+ $ak! antytezy te3! syste*u+ za$*u$ .szys(y alb! ra.ie .szys(y= !nie.a+ z te3! (zy inne3! tytu#u+ .szys(y s ra(!.nika*iS )r!letariat $est $u tylk! &edn0 z .ielu kate8orii pra o!nik,!4; 'akty nat!*iast+ sk!r! kady !.!#u$e si- tu na nie+ s zu e#nie inne; )!kazu$+ e .raz z r!z.!$e* ka italiz*u+ a z.#asz(za aktualne3! i* erializ*u+ ten anta3!niz* !3#-bia si- i st! ni!.! r!zszerza sina .szystkie re3i!ny C.iata !z!sta.ia$( (!raz *nie$ *ie$s(a !dziedzi(z!ny* ! rzesz#!C(i klas!* s !#e(zny* na utrzy*anie aut!n!*i(zne$ !zy($i ek!n!*i(zne$ i !lity(zne$; Wzrasta (entraliza($a .#adzy aJst.!.e$ buruaz$i+ $e$ zalen!CB !d r!(esu aku*ula($i ka ita#u; Bezlit!Cnie r!zszerza si- r!letaryza($a ra(!.nik,.+ na.et .tedy taki* rzy adkie* $est z.#asz(za 'ran($a kiedy *ia#a !na /ist!ry(zne ! ,Dnienia; O(zy.iC(ie+ . trak(ie /ist!rii ka italiz*u d!k!nu$e si- nieustannie e.!lu($a rze(zy.iste3! st!sunku r,ny(/ !d#a*,. buruaz$i d! .#adzy aJst.!.e$ s.!$e$ klasy; >.!lu($a ta d!ty(zy s !s!bu rekrut!.ania kadry+ kt,ra+ za !Credni(t.e* aJst.!.e3! a aratu+ s ra.u$e .#adz-; >.!lu($a ta+ i $est t! ! .iele trudnie$sze+ d!ty(zy s !s!bu+ . $aki r!.adz!na rzez aJst.! !lityka @a.!ryzu$e interesy
Faley d!(eniB !.a3- i rzeteln!CB te!rii+ kt,ra ! odar iu klasy r!b!tni(ze$ z atrybut,.+ kt,re (zyni#y z nie$ klaskieru$(+ dale& *,.i si- ! nie$ $ak! ! klasie kieru$(e$;
4
te3! (zy inne3! buruazy$ne3! !d#a*u; Ale abs!lutnie nie zna(zy t!+ e .#adza aJst.!.a *!e rzestaB byB .#adz aJst.!. (a#e$ buruaz$i $ak! klasy sta$( sinie*ale ry.atn .#asn!C(i te3! (zy inne3! !d#a*u; By#!by t!+ . ist!(ie+ s rze(zne ter*in!l!3i(znie i nieu(/r!nnie r!.adzi#!by . rakty(e d! za#a*ania si- .#adzy aJst.!.e$ Ltak+ $ak si- t! *!e zdarzyB . (/.ili !.stania sytua($i re.!lu(y$ne$+ !d .arunkie*+ e r!letariat i $e3! s!$uszni(y !tra@i t! .yk!rzystaBM; W#adza aJst.!.a nieu(/r!nnie $est *!n! !liz!.ana" rzez $e$ /ist!ry(zny(/ !siada(zy+ ale da$e si- !na z*!n! !liz!.aB tylk! rzez klas- s !#e(zn; &st!tnie+ . kade$ e !(e . /ist!rii ka italiz*u za.sze istnie$e 3#-b!ka nier,.n!CB !lity(zna *i-dzy !d#a*a*i klasy anu$(e$ na.et .tedy+ 3dy .yraa si- !na . k!* r!*isa(/ i (/.ie$ny(/ r,.n!.a3a(/; Za.sze $est taki !d#a*+ kt,ry *usi+ aby .#adza klasy anu$(e$ by#a za(/!.ana+ !d3ry.aB . zdarzenia(/ kieru$( r!l-+ r!l- a.an3ard!."+ i kt,ry .yk!rzystu$e a arat aJst.!.y na s.!$ k!rzyCB+ !d#a*+ kt,re3! /e3e*!nia $est .arunkie* an!.ania klasy $ak! takie$; Ia#kie* ! r!stu .ynika z te3!+ (! $est dla nas @akte* zasadni(zy*= !adza pa:st!o!a nie ma -adne& 'istory zne& autonomii+ sa*a . s!bie nie $est rzy(zyn; W !statnie$ instan($i $est !na rezultate* an!.ania klas!.e3! . r!duk($i *aterialne$+ .ynika z .#asn!C(i Cr!dk,. r!duk($i i .yzysku; ?! dlate3!+ ! epo e imperializmu/ kapita monopolisty zny panu&e ! pa:st!ie i+ (/(( u*!(niB t! an!.anie+ d!st!s!.u$e d! te3! Cr!dki !lityki ek!n!*i(zne$" aJst.a; 7e(z anu$e ! ile+ dzi-ki sile i *aterialne*u rzy*us!.i+ z*usza d! uznania 3! za reprezentanta interes,! ae& bur-uaz&i; &* liku$e t! bardz! .any dla r!letaria(kie$ re.!lu($i i dyktatury r!letariatu .ni!sek= $ak! klasa buruaz$a nie $est . e#ni klas /!*!3eni(znO dr $ dzisia$ bardzie$ ni kiedyk!l.iek li(zne s rze(zn!C(i interes,.+ niekt,re bardz! 3#-b!kie+ kt,re rze(i.sta.ia$ .ielk buruaz$*!n! !listy(zn Crednie$ buruaz$i ka italisty(zne$ i dr!bn!*iesz(zaJski* .#aC(i(iel!* . r!duk($i !raz dr!bn!*iesz(zaJskie$ na$e*ne$ inteli3en($i urz-dni(ze$; ?! .#aCnie !siadanie .#adzy aJst.!.e$ rzez buruaz$- !z.ala $e$ rzez.y(i-aB te s rze(zn!C(i+ z*usza$( Credni buruaz$- i dr!bn!*iesz(zaJst.! d! uznania /e3e*!nii .ielkie3! ka ita#u @inans!.e3! i rze*ys#!.e3!; ?ak d#u3!+ $ak d#u3! buruaz$a $ak! klasa *a .#adz-+ $est bardz! trudne+ a na.et nie*!li.e+ tr.a#e sk#,(enie buruaz$i+ !state(zne .yiz!l!.anie .ielkie$ buruaz$i i za e.nienie re.!lu(y$ne3! s!$uszu *i-dzy dr!bn!*iesz(zaJst.e* i r!letariate*; W kady* razie+ bez naruszenia struktury aJst.a sa*a zmiana rz0du $est tu nie.ystar(za$(a= /ist!ry(zne d!C.iad(zenie !kazu$e+ e rzd+ (zy si- (/(e (zy nie+ za.sze zaleny $est !d uk#adu si# i *ieC(i si- . !br-bie a aratu aJst.!.e3!+ kt,re3! $est (z-C(i ale (z-C(i !d !rzdk!.an $e*u; A arat .#adzy aJst.!.e$"+ $ak *,.i (zasa*i 7enin+ ty* bardzie$ zna$du$e sina ze!n0trz r!.adz!ne$ rzez klasanu$( .alki+ i* bardzie$ $est s(entraliz!.any+ aut!rytarny; Rzd+ u*ie$s(!.i!ny !z!rnie na bardz! .id!(zny* *ie$s(u+ na sz(zy(ie" /ierar(/ii aJst.a+ $est silny tylk! dzi-ki te*u a arat!.iO !za ni* $est bezsilny i rzdzi" $u tylk! du(/a*i; 'akt+ e rzedsta.i(iele *as ra(u$(y(/ .(/!dz d! rzdu+ *!e byB .any* *!*ente* .alki !lity(zne$+ ale nie zna(zy t!+ e r!letariat i .szys(y .yzyski.ani spra!u&0 !adz1; Ii 'ran(uzi+ kt,rzy rzeyli K6 r; i Wyz.!lenie+ a*i-ta$ ! s.!i(/ z.y(i-st.a(/ i ! ty*+ (! s#usznie naley naz.aB (/.il!.y*i kl-ska*i Laby *ieB z te3! .#aC(i. nauk-M= ! s.!$e$ kl-s(e z.izane$ z rze(/!dzenie* !d dzia#a$(e3! na rze(z ludzi ra(y i i(/ daJ rzdu lud!.e3! d! re.!lu(y$ne3! s ra.!.ania .#adzy aJst.!.e$; HeCli tylk! z3!dziliC*y si- s !$rzeB tr!(/- !za nasze 3rani(e na I/ile 'r!ntu Hedn!C(i 7ud!.e$+ a ! )!rtu3ali- Ru(/u Si# Zbr!$ny(/+ t! na$C.iesze d!C.iad(zenie z*usza nas d! rzy !*nienia s!bie ! istnieniu te8o pro8u kryty(zne3!+ rzed kt,ry* .szystkie+ tak li(zne i /er!i(zne z.y(i-st.a+ kt,re s rezultate* r!.adz!ne$ rzez *asy .alki+ za.sze s !d.ra(alne i r!.adz d! $esz(ze 3!rsze3!; 7ek($a re.!lu($i r!sy$skie$ nie by#a inna; <!e*y zate* !.r,(iB d! r!letariatu; HeCli struktura klas!.a buruaz$i+ . *iar- $ak ka ita# aku*ulu$e si-+ k!n(entru$e si- i r!zszerza s.!$e an!.anie na (a#e s !#e(zeJst.!+ /ist!ry(znie z*ienia si-+ t! r!letariat nie !z!sta$e ze.n-trzny .!be( te3! r!(esu+ niez*ienny; Sta$e si- . tenden($i t klas+ kt,re$ *anu@aktura+ ier.sze re.!lu($e rze*ys#!.e da#y $edynie !(ztki; I! .i-(e$+ 'istory zna tenden &a do dyktatury proletariatu nie mo8aby si1 urze zy!istni= bez te8o 'istory zne8o przekszta enia si1 proletariatu; Zau.ay# t! <arks . ty* sa*y* *!*en(ie+ kiedy .ynika$(e z re.!lu($i 1202112Q0 r; rakty(zne d!C.iad(zenie .y#!ni#! z sa*e3! te3! ru(/u k.esti- .#adzy
r!letariuszy i zd!ln s@!r*u#!.aB te3! !$-(ie nauk!. te!ri-= <,.i*y r!b!tnik!*= *a(ie d! rzeby(ia i-tnaC(ie+ d.adzieC(ia+ i-Bdziesit lat .!$en d!*!.y(/ i *i-dzynar!d!.y(/ .alk nie tylk! ! t!+ aby z*ieniB !be(n sytua($-+ ale ! t!+ abyC(ie sa*i si- z*ienili i stali si- zdatni d! .#adzy !lity(zne$" LK!*itet Ientralny Z.izku K!*unist,.+ .rzesieJ 12Q0 r;M; )!sta.iB r!ble* dyktatury r!letariatu alb! te+ . rze(i.ny* .y adku+ ni3dy nie daB r!letariat!.i 'istory zne8o Li dialekty(zne3!M !kreClenia; OkreClaB klasy+ a z.#asz(za r!letariat+ . s !s,b /ist!ry(zny+ t! nie zna(zy !daB de@ini($s!($!l!3i(zn+ ra*y klasy@ika($i $edn!stek na.et da$( ek!n!*i(zne"+ !lity(zne"+ ide!l!3i(zne" kryteria i zastoso!a= t- de@ini($- d! k!le$ny(/ dany(/ /ist!ry(zny(/"; ?! zna(zy zu e#nie (! inne3!= !zna(za badanie pro esu i ' kierunko!e8o konstytuo!ania si1 $ak! klas+ $e3! z.izku z /ist!ry(zn .alk ! .#adz- aJst.!.; Kada .alka klas $est .alk !lity(zn"+ *,.i# $u <arks . <ani@eC(ie"= nie zna(zy t!+ e .yraa si- !na .y#(znie . $-zyku !lityki+ ale+ e k!nstytu!.anie si- klas anta3!nisty(zny(/ $est .ynikie* te$ .alki+ 3dzie k.estia !siadania .#adzy $u $est . ni . isana $ak! sta.ka deter*inu$(a; Fie *!na !s!bn! badaB !laryza($i" s !#e(zeJst.a na d.ie anta3!nisty(zne klasy i /ist!ry(zne$ .alki ! .#adz- aJst.!.; )r!letariat nie $est $akC /!*!3eni(zn+ niez*ienn 3ru + kt,ra raz na za.sze .y isane *a na (z!le s.!$ s#a.- i rzezna(zenie; Hest !n /ist!ry(zny* rezultate* nieustanne3! r!(esu proletaryza &i+ kt,ry $est inn str!n r!(esu aku*ula($i ka ita#u; )r!(esu nier,.n!*ierne3!+ s rze(zne3! a $ednak+ . !statnie$ instan($i+ nie!d.ra(alne3!; Izy naley rzy !*inaB *aterialne !dsta.y te3! nieustanne3! r!(esuG ?.!rzy $e r!z.,$+ ze szk!d dla r!duk($i indy.idualne$ i r!dzinne$+ ra(y na$e*ne$; ?.!rzy $e+ .ynika$(a z k!n(entra($i ka ita#u+ k!n(entra($a ra(!.nik,. . .ielki(/ rzedsi-bi!rst.a(/= a .i-( !d !rzdk!.anie si#y r!b!(ze$ *aszyn!.e*u syste*!.i"+ . ra*a(/ kt,re3! *aterializu$ si-+ !d te$ (/.ili nie!d.ra(alne dla $edn!stek+ st!sunki .yzysku; ?.!rzy $e r!(es $ormo!ania si1 4robotnika 0 zne8o5 ! !ielki ' przedsi1biorst!a ' kapitalisty zny '+ kt,re3! r!dukty.n!CB nieustannie r!Cnie z3!dnie z ryt*e* te(/n!l!3i(zny(/ re.!lu($i+ kt,re s take Cr!dka*i !* !.ania $e3! si#y r!b!(ze$+ i za e.nia r!zszerz!n aku*ula($- ka ita#u; Fast- nie+ t.!rzy $e r!zszerzanie si- rze*ys#!.y(/ @!r* .yzysku si#y r!b!(ze$ na inne sekt!ry ra(y s !#e(zne$+ bdD r!duk(y$ne" !.i-ksza$(y(/ bez !Credni! .art!CB d!datk!. Lr!lni(t.!+ trans !rtM bdD nie r!duk(y$ne" reduku$(e d! *ini*u* sztu(zne k!szta" ka italisty(zne$ r!duk($i L/andel+ banki+ ad*inistra($a ubli(zna i ry.atna+ $ak r,.nie nauka+ *edy(yna;;;M; W k!nsek.en($i+ t.!rzy $e+ na sz(zeblu s !#e(zny*+ reduk($a indy.idualne$ k!nsu* ($i r!b!tnik,. d! r!ste$ re r!duk($i i(/ si#y r!b!(ze$ . dany(/ .arunka(/ /ist!ry(zny(/ i nar!d!.y(/ .#(za$( tu @!r*- k!nsu* ($i *as!.e$"+ t! zna(zy+ konsump &i !ymuszone&+ 3dzie k!nie(zn!CB re r!duk($i ka ita#u deter*inu$e nie tylk! il!CB+ ale i $ak!CB" niezb-dny(/ d! re r!duk($i si#y r!b!(ze$ Cr!dk,. k!nsu* ($i; Wresz(ie t.!rzy $e !.stanie rezer!o!e& armii przemyso!e& !dsy(ane$ i utrzy*u$(e$ si- dzi-ki relaty.ne*u rzeludnieniu+ kt,re za e.nia ka ita#!.i !kres!.e bezr!b!(ie+ ruina dr!bny(/ r!du(ent,.+ k!l!nializ* i ne!k!l!nializ*; Wszystkie te ele*enty nie .sz-dzie !ddzia#y.a$ . $ednak!.y s !s,b+ (/!(ia z.izane s z ist!t te3! sa*e3! *e(/aniz*u+ s /ist!ry(zny*i nast- st.a*i te3! sa*e3! uk#adu r!duk(y$ne3!; Izy . e !(e i* erializ*u+ . kt,re$ !be(nie $esteC*y+ .idaB+ aby sta.a#y si- !ne s#absze i *nie$ deter*inu$(eG Izy+ rze(i.nie+ nie $esteC*y C.iadka*i .s ania#e3! r!z.!$u r!(esu r!letaryza($i+ 3dzie kryzysy" i restrukturaliza($a" ka ita#u s r,.nie $e3! n!.y*i st! nia*iG A+ . sz(ze3,ln!C(i+ (zy+ . taki(/ kra$a(/ $ak 'ran($a+ kt,ra dzi-ki !zy($i za$*!.ane$ . 3ru ie i* erialisty(zny(/ !t-3+ k!l!nialny* teren!* #!.ie(ki* *ia#a op,Fnion0 i o8rani zon0 r!letaryza($-+ . kt,re$ za(/!.a#! si-+ ek!n!*i(znie bezuyte(zne+ ale !lity(znie dla ka ita#u niezb-dne+ li(zne dr!bn!*iesz(zaJst.!+ nie $esteC*y C.iadka*i za#a*y.ania site$ !d.ie(zne$ r,.n!.a3i+ brutalne3! rzys ieszania r!letaryza($iG Hednak+ r!(es ten nie r!.adzi aut!*aty(znie d! !.stania aut!n!*i(zne$ r!letaria(kie$ klasy alb! le ie$+ r!.adzi d! $e$ !.stania tylk! . .yniku dzia#ania+ i**anentny(/ te*u kierunk!.e*u ra.u+ s rze(zn!C(i; ?! .#aCnie dlate3!+ nie $est *!li.e rzedsta.ienie r!letariatu $ak! z.yk#e3!+ !d !rne3! na te s rze(zn!C(i+ ele*entu" t.!rz!ne$ rzez ludzi ra(y k!nstela($i; Wyzysk ra(y
na$e*ne$ ! iera sina k!nkuren($i *i-dzy ra(!.nika*i+ bez kt,re$ nie *a ra(y na$e*ne$+ kt,ra .y$aCnia zasadni(z r!l- rezer.!.e$ ar*ii rze*ys#!.e$ . ka italisty(zny* s !s!bie r!duk($i; W kade$ e !(e k!nkuren($a ta rzybiera n!.e @!r*y+ kt,re s uzaleni!ne !d .alki klas!.e$ ka ita#u Lk!n(entra($a+ re.!lu($e rze*ys#!.e+ dek.ali@ika($a ra(!.nik,.M+ ale r,.nie !d .alki klas!.e$ ra(!.nik,. L!d (/.ili+ kiedy br!ni( s.!i(/ .arunk,. ra(y i y(ia $edn!(z si- rze(i. ka ita#!.iM; 9mperializm u!ypukla t1 konkuren &1; :zi-ki ka italisty(zne$ k!n(entra($i n!.e re.!lu($e te(/n!l!3i(zne i nauk!.a" !r3aniza($a ra(y re.!lu($!nizu$+ . sa*e$ s@erze r!duk($i+ k.ali@ika($e i !3#-bia$ !state(znie !dzia# na ra(- @izy(zn i u*ys#!.; Hedn!(zeCnie r!letaryzu$ si- urz-dni(y+ te(/ni(y+ ale $esteC*y zaraze* C.iadka*i t.!rzenia si- n!.e$ aryst!kra($i r!b!tni(ze$"; S !s,b+ . $aki ka ita# !be(nie .yzysku$e C.iat!.y rynek si#y r!b!(ze$+ bdD eks !rtu$( (a#e rze*ys#y d! kra$,. nier!z.ini-ty(/"+ bdD i* !rtu$( (a#e ar*ie rze*ys#!.e+ .y!b(!.any(/ i nader .yzyski.any(/+ i*i3rant,."+ s ra.ia+ e te !dzia#y (i3le na n!.! !dy.a$ i si- za!strza$; <,.iB ! r!letaria(ie+ t! zna(zy r,.nie braB !d u.a3- utrzy*y.ane rzez ka italiz* podziay .Cr,d ra(!.nik,.+ z.#asz(za . klasie r!b!tni(ze$; Ale zna(zy t! r,.nie+ e naley z.r,(iB u.a3- na .alki *as ra(u$(y(/ z ty*i !dzia#a*i+ na .alk- re.indyka(y$n i .alk- !lity(zn= .alk-+ kt,ra &u- $ak! .alka re.indyka(y$na $est+ . skali (a#e$ /ist!rii ka italiz*u+ de(ydu$(y* z$a.iskie* polity znym+ !nie.a $e$ (ele* i zasadni(zy* .ynikie* $est !k!ny.anie .e.n-trzny(/ !dzia#,.+ $est $edn!CB .yzyski.any(/ ra(!.nik,. .!be( ka ita#u+ kr,tk! *,.i(+ u(zynienie z klasy buruazy$ne$ klasy anta3!nisty(zne$; &stnienie z.izk!.y(/ i !lity(zny(/ or8aniza &i klasy r!b!tni(ze$+ i(/ rze$C(ie z !zy($i k!r !ra(y$ne$ na !zy($- klas!.+ !d *a#y(/ sekt d! !r3aniza($i *as!.e$+ !d re@!r*iz*u d! !sta.y re.!lu(y$ne$ nie $est z$a.iskie*+ kt,re .yst- u$e .raz z !.stanie* r!letariatu= .r-(z rze(i.nie+ t! .#aCnie *!*ent uk!nstytu!.ania si- 3! $ak! klasy bez !Credni! . #y.a na .arunki .yzysku i r!letaryza($i+ z (zy* ka ita# *usi sili(zyB+ *usi st.!rzyB n!.e Cr!dki .alki+ *,.i( ina(ze$+ !t-nie$sze ni te+ kt,re !d !.iednie by#y d! $e3! .alki rze(i. &ednostkom+ na.et li(zny*+ na.et b-d(y* . .i-ksz!C(i"; Hak .idaB= !kreClenie r!letariatu z3!dne z $e3! e#ny* /ist!ry(zny* r!zu*ienie* r!.adzi bez !Credni! d! d.,(/+ naty(/*iast narzu(a$(y(/ sina*+ k!nkluz$i; )! ier.sze+ r!z.,$ .#adzy aJst.!.e$ buruaz$i+ u*a(nianie si- $e$ *aterialny(/ Cr!dk,.+ r!zszerzanie si- $e$ dzia#ania+ nie *a ni( .s ,lne3! z r!sty*i+ te(/ni(zny*i i ek!n!*i(zny*i k!nie(zn!C(ia*i+ ani ze z.izany* z .#adz !lity(zn !3,lnie @ataliz*e*+ ale $est bez !Credni @unk($ /ist!ry(zne3! k!nstytu!.ania si- r!letariatu $ak! klasy; <a:st!o epoki imperializmu nie $est $edynie r!dukte*+ . isane3! !d !(ztku . ka italisty(zny uk#ad+ anta3!niz*u klas!.e3!+ ale $est take pa:st!em epoki re!olu &i i kontrre!olu &i+ !r3anizu$e si- bez !Credni! $ak! aJst.! ! re.en(y$ne$ k!ntrre.!lu($i; )! dru3ie+ r!(es k!nstytu!.ania si- r!letariatu $ak! klasy+ z zasadni(zy(/ !.!d,.+ kt,re !.inny byB .skazane+ $est r!(ese* nieuko: zonym+ z.al(zany* rzez ka ita#+ kt,ry $ednak zaraze* 3! !budza; W#aCnie bez proletaria kie& re.!lu($i r!(es ten nie *!e byB zak!J(z!ny; )r!letariat uk!nstytuu$e si- !state(znie $ak! klasa ! tyle+ ! ile+ dzi-ki dyktaturze r!letariatu+ uk!nstytuu$e si- $ak! klasa panu&0 a; W ten s !s,b sa*a dyktatura r!letariatu da$e sina* !d(zuB $ak! s rze(zny+ . n!.y* zna(zeniu+ uk#ad= uk#ad+ . kt,ry* r!letariat *!e !state(znie rzez.y(i-yB .#asne !dzia#y+ uk!nstytu!.aB si- $ak! klasa i . kt,re$ za(zyna rzesta.aB byB klas . *iar- $ak rzesta$e byB .yzyski.any; )!z.ala t! na* zr!zu*ieB dla(ze3!+ (! !bser.u$e*y . te$ (/.ili+ tezy ! dyktaturze r!letariatu sta$ si- naty(/*iast tezami o proletaria ie+ dla(ze3! !drzu(enie !$-(ia dyktatury r!letariatu *a naty(/*iast s.,$ rezultat . .y r!.adzeniu" !$-(ia r!letariatu; K!#! za*yka si-= ra(!.ni(y+ $eCli nie stan si- r!letariate*+ nie b-d si- staraB ! !siadanie .#adzy aJst.!.e$ $ak! klasa+ *a$ ! r!stu interes . ty*+ aby aJst.! za(z-#! .resz(ie si- ! ni(/ tr!sz(zyB; Hest t! *arzenie+ ale tylk! *arzenie;
#=$ 6#S4C456#5 &%&'&39 %&<S31O15>O ;;;$esteC*y za re!olu y&nym .yk!rzystanie* re!olu y&ny ' $orm aJst.a;;;" L7enin+ >isty z daleka+ %%&&&+ s; KQ4M; :yktatura r!letariatu $est t! u !r(zy.a .alka+ kr.a.a i bezkr.a.a+ r!.adz!na Cr!dka*i rze*!(y i !k!$!.!+ zbr!$na i 3!s !dar(za+ eda3!3i(zna i ad*inistrat!rska rze(i.k! si#!* i trady($!* stare3! s !#e(zeJst.a; Si#a rzyz.y(za$enia *ili!n,. i dziesitk,. *ili!n,. t! si#a na$strasznie$sza" L7enin+ 6zie i1 a 'oroba 4le!i o!o+ i5 ! komunizmie+ %%%&+ s; 24M; )aJst.! ! iera sina uk#adzie si# *i-dzy klasa*i+ kt,ry !dkreCla+ re r!duku$e; He3! istnienie zaley !d te3!; Ale nie &est ono abs!lutnie ty* uk#ade* si#; )!trzebu$e+ . ty* (elu t.!rz!ne3! i r!z.i$ane3!+ s e($alne3! !r3anu"; W#aCnie dru3a teza <arksa i 7enina *,.i= nie *a .#adzy aJst.!.e$ bez aparatu pa:st!o!e8o; S ra.!.anie .#adzy rzez $akC klas- urze(zy.istnia si- . r!z.!$u i dzia#aniu a aratu aJst.!.e3!; Wy a(zenie ! !rtunisty(zne Od razu *!e*y . kilku s#!.a(/ .y$aCniB s !s,b rze$a.iania si- . sa*y* .n-trzu ru(/u r!b!tni(ze3! i *arksiz*u ! !rtunisty(zne3! .y a(zenia k.estii aJst.a+ kt,re+ $ak .idzieliC*y+ !d . #y.e* nieustanne$ res$i buruazy$ne$ ide!l!3ii ra.ni(ze$+ z*ierza d! u$-(ia $e$ . ty(/ sa*y(/ ter*ina(/; 7enin nieustannie !.tarza# i d!.!dzi#+ e ist!ta ! !rtuniz*u .yraa#a si- .#aCnie . s !s!bie u$-(ia k.estii re!olu y&ne8o znisz zenia istnie&0 e8o aparatu pa:st!o!e8o+ nie zaC sa*e$+ abstrak(y$ne$+ k.estii s ra.!.ania .#adzy; R,.nie nie .yraa si- . sa*y* st!sunku d! so!a dyktatura r!letariatu"= ! !rtuniz* s!($alde*!kra($i b!.ie*+ !d KautskyNe3! i )le(/an!.a d! 7e!na Blu*a+ @!r*alnie !.!#y.a# sina dyktatur- r!letariatu"+ ale usu.a# z nie$ $ednak zu e#nie $e$ treCB rakty(zn+ k.esti- znisz(zenia a aratu aJst.!.e3!; <i-dzy st!sunkie* <arksa+ isze 7enin+ a st!sunkie* KautskyNe3! d! zadania artii r!letaria(kie$ rzy3!t!.ania klasy r!b!tni(ze$ d! re.!lu($i ley X rze aCBY; 'akty(znie+ kiedy Kautsky traktu$e ! s!($alisty(zne$ re.!lu($i X.sz-dzieY $est *!.a ! zd!by.aniu .#adzy aJst.!.e$ i ni( !nadt!+ tzn; rzy$-te z!sta#! takie s@!r*u#!.anie+ kt,re stan!.i ust- st.! .!be( ! !rtunist,.+ !nie.a u!a-a za mo-li!e zd!by(ie .#adzy bez zburzenia *a(/iny aJst.!.e$; ?! .#aCnie+ (! <arks . 1252 uzna# za X rzestarza#eY . r!3ra*ie X<ani@estu K!*unisty(zne3!Y Kautsky !skrzesza . r!ku 1402" L%%W+ s; Q16M; Za r! !n!.a#e* e.ne .y$aCnienie te3! /ist!ry(zne3! popra!ienia %ani$estu "omunisty zne8o+ bez kt,re3! *arksist!.ska te!ria aJst.a i dyktatury r!letariatu $est niezr!zu*ia#a+ . dru3i* r!zdziale *!i(/ Ein. Gtudes du matGrialisme 'istori.ue+ seria ?/e!rie"+ <as er!+ )aris 1450; 7enin isze dale$= Kautsky !rzu(a *arksiz* na rze(z ! !rtunist,.+ u nie3! b!.ie* znika zu e#nie .#aCnie !.! zburzenie *a(/iny aJst.!.e$+ kt,re $est abs!lutnie nie d! rzy$-(ia dla ! !rtunist,.+ i !z!sta.i!na i* z!sta$e @urtka . sensie inter ret!.ania Xzd!by(iaY $ak! z.yk#e3! uzyskania .i-ksz!C(i" L%%W+ s; Q22M; )!z!sta.*y na b!ku (zyst! /ist!ry(zny as ekt te$ krytyki+ (/!(ia by#!by t! k!rzystne+ !nie.a a d! dnia dzisie$sze3! ! !rtuniz* bez rzer.y krytyku$e t! ! ra.ienie %ani$estu komunisty zne8o i t#u*a(zy+ e !$-(ie dyktatury r!letariatu" . ist!(ie dla <arksa nie !zna(za ni( inne3!" $ak+ .yra!ne . %ani$e+ ie . bardz! !3,lny(/ ter*ina(/+ z.y(i-st.! de*!kra($i"; Hednak $esz(ze .anie$szy $est as ekt te!rety(zny te$ krytyki; 7enin !kazu$e+ e ! !rtuniz* nie !le3a na i3n!r!.aniu
@aktu zd!by(ia .#adzy aJst.!.e$+ k!nie(zn!C(i istnienia .#adzy !lity(zne$ ludzi ra(y; )rze(i.nie+ ! !rtuniz* .#aCnie uzna$e tak k!nie(zn!CB+ 3#!si $+ ale nie *,.i ! klas!.e$ ist!(ie a aratu aJst.!.e3!+ a .i-( nie *,.i ! abs!lutne$ k!nie(zn!C(i znisz(zenia buruazy$ne3! a aratu aJst.!.e3!+ a . dalsze$ k!le$n!C(i !szelkie8o a aratu aJst.!.e3!+ !d retekste*+ e !.a k!nie(zn!CB by#aby tez anar(/isty(zn" Lalb! le.a(k"M; <,.i( ina(ze$+ ! !rtuniz* .#aCnie !dtrzy*u$e z#udzenie+ e buruaz$a i r!letariat *!3 s ra.!.aB .#adz- za !Credni(t.e* !d!bne3! a aratu aJst.!.e3!+ za !Credni(t.e* a aratu aJst.!.e3! te8o same8o /ist!ry(zne3! typu+ !d .arunkie*+ e.entualnie+ e.ne3! rze*ebl!.ania+ e.ny(/ z*ian . instytu($a(/ i i(/ @unk($!n!.aniu+ bez konie zno+ i 'istory zne8o zer!ania+ bez k!nie(zn!C(i re.!lu(y$ne3! rze$C(ia !d $edne3! ty u aJst.a d! dru3ie3!; <arksist!.ska te!ria nie m,!i !i1 e& ni t! $est k!nie(zne+ nie *,.i z 3,ry+ . $aki s !s,b+ . kade$ k!nkretne$ sytua($i+ d!k!na si- t! zer.anie+ . $aki s !s,b+ .raz z r!z.!$e* s rze(zn!C(i *i-dzy i* erializ*e* i dyktatur r!letariatu+ d!k!na si- z*iana @!r* te3! zer.ania; Ale nie m,!i te !na mnie& ni t! $est k!nie(zne= e nie*!li.e $est ! ra(!.anie ek!n!*ii te3! zer.ania; ?aka $est d!k#adna treCB tezy+ kt,r rzed (/.il .yrazi#e*= istnie$e *aterialny r,3+ rzed rzest ienie* kt,re3! buruaz$a rze(zy.iC(ie s ra.u$e dale$ .#adz- aJst.!.+ na.et .tedy+ kiedy rzedsta.i(iele ludzi ra(y s nak#aniani d! rzdzenia+ bdD .yk!rzystu$( dla .#asny(/ (el,. s!($alisty(zny" rzd+ bdD !bala$( 3! i r!z.i$a$( ru(/ *as; ?y* sa*y* ! !rtuniz* !le3a na rzek!naniu i rzek!ny.aniu inny(/+ e a arat aJst.!.y $est instru*ente* !d !rzdk!.any* .!li i de(yz$!* dane$ klasy; )!le3a na rzek!naniu+ e kady rzd $est ane* a aratu aJst.!.e3! !raz na !st- !.aniu z3!dny* z ty* rzek!nanie*; HesteC*y . sa*y* ser(u idealisty(zne3! *a$a(zenia; Klasa s !#e(zna byna$*nie$ ! ni(zy* nie de(ydu$e"+ nie $est $akC !s!b+ na.et $eCli li(zy *ili!ny ludzi; ?!+ e klas!.a .#adza aJst.!.a istnie$e+ nie $est .ynikie* (zy$e$C subiekty.ne$ de(yz$i alb! .!li= $est t! .ynikie* istnienia !r3aniza($i+ istnienia !biekty.ny(/ raktyk a aratu aJst.!.e3!+ istnienia niezaleny(/ !d .!li ludzi+ z*aterializ!.any(/ . strukturze a aratu aJst.!.e3!+ stosunk,! spoe zny '; & $eCli t! .#aCnie *,.i *arksist!.ska te!ria aJst.a+ t! ! !rtuniz* z*usz!ny $est d! krytyki te3!+ na$.anie$sze3! .#aCnie+ as ektu *arksist!.skie$ te!rii; O(zy.iC(ie+ nie !(i3a t! $edynie te!rety(zny(/ k!nsek.en($i; O !rtuniz* dziaa z3!dnie ze s.!$ idealisty(zn k!n(e ($ zd!by(ia .#adzy"; K!*uniC(i *usz zastan!.iB si- nad /ist!ry(zny*i d!C.iad(zenia*i+ . t!ku kt,ry(/ nie uda#! si- re.!lu(y$ne$ a.an3ardzie uniknB z#udzeJ+ (! d! *!li.!C(i uy(ia buruazy$ne3! a aratu aJst.!.e3!+ ani te nie uda#! $e$ si- znaleDB Cr!dk,. na bud!.- n!.e3!; ?! .#aCnie *asy !n!sz !d bardz! da.na k!szty za t! z#udzenie i t- niezd!ln!CB; Ale t! nie .szystk!; Hak $u rzed (/.il !.iedzia#e*+ za3adnienie .#adzy *as ra(u$(y(/+ rze(zy.iste3! s ra.!.ania .#adzy rzez *asy ra(u$(e+ nie $est raz na za.sze ure3ul!.ane .raz z zasadni(zy* rze$-(ie*" .#adzy; A e za3adnienie t! t!.arzyszy (a#e*u !kres!.i dyktatury r!letariatu+ t! ! !rtuniz* *!e .i-( r,.nie re r!duk!.aB si-+ !dradzaB si- . n!.y(/ @!r*a(/ . (a#y* ty* !kresie; Izy d#u3! trzeba r!z.!dziB si- nad ty*+ d! (ze3! r!.adzi !.a niezd!ln!CB re.!lu($i d! st.!rzenia inne3! ni buruazy$ny a aratu aJst.!.e3!+ a aratu+ kt,ry dy nie d! s.!$e3! u.ie(znienia i u*!(nienia+ ale+ z ra($i sa*e$ s.!$e$ @!r*y+ d! st! ni!.e3! s.!$e3! !s#abieniaO d! (ze3! r!.adzi niezd!ln!CB zr!zu*ienia te$ k!nie(zn!C(i . isane$ rze(ie . kad liter- *arksist!.skie$ te!riiG <!e !na r!.adziB $edynie d! de@!r*a($i+ (!@ni-(ia i z.yr!dnienia dyktatury r!letariatu; )r!.adzi d! rzekszta#(enia si- dyktatury r!letariatu . s.!$e rze(i.ieJst.!+ d! te3!+ (! *!na naz.aB dyktatur buruazy$ne3! a aratu aJst.!.e3! nad r!letariate*+ *i*! zastrzeeJ+ $akie ter*in ten *!e .y.!#y.aB+ kiedy u ar(ie stara*y sinie d!strze3aB sa*e3! te3! r!ble*u; :!rzu(- tu $esz(ze tylk! $edn *a# u.a3-; <!na za ytaB+ (zy !za 3eneralny*i rzy(zyna*i kierunk!.y* !dzia#e*+ .yzyski.ane$ i u(iskane$ rzez i* erializ*+ klasy r!b!tni(ze$+ nier,.n!*iern!C(i /ist!ry(zne3! r!(esu r!letaryza($i !be(n!CB ! !rtunisty(zne$ tenden($i . .al(z(y(/ !r3aniza($a(/ klasy r!b!tni(ze$ nie *a !e!n1trzne& rzy(zyny .ynika$(e$ z !lity(zny(/ .arunk,.+ . $aki(/ r!.adz!na $est . ka italiz*ie .alka !raz @!r*y+ kt,r narzu(a re.!lu(y$ne$ artiiG 7enin r!z.i$a .#aCnie t- /i !tez-+ kiedy r,bu$e analiz!.aB !.!dy+ kt,re s ra.i#y+ e re.!lu(y$na s!($alde*!kra($a nie*ie(ka by#a na&bli-sza takie$ artii+ kt,ra !trzebna $est re.!lu(y$ne*u
r!letariat!.i d! !si3ni-(ia z.y(i-st.a" L%%%&+ s; 12M; )rzy !*ina#a $ na$blie$+ ale . rakty(e nie by#a tak arti= (/(( nie (/(( *usia# t! st.ierdziB; ?!+ e artia klasy r!b!tni(ze$ .(i3ana $est nieu(/r!nnie . 3r- s rze(zn!C(i+ nad kt,r+ ! ile $ r!z !zna+ *!e za an!.aB+ ale !d kt,re$ nie *!e u(ie( . s !s,b y.i!#!.y; Z $edne$ str!ny+ artia $est Cr!dkie* L$edyny*M !si3ni-(ia rzez r!letariat !lity(zne$ aut!n!*ii; Hest !na @!r*+ . $akie$ r!letariat+ . ! ar(iu ! .#asn baz- s !#e(zn+ .#asne ide!l!3i(zne zasady klas!.e+ u.alnia$( si- s !d .#adzy anu$(e$ ide!l!3ii buruazy$ne$+ za*iast byB $edynie se* #aJ(u(/!.y*" takie$ (zy inne$ buruazy$ne$ !lityki+ *!e sa* kier!.aB s.!$ .#asn .alk; Z $e$ !*!( .yz.!lenie r!b!tnik,. b-dzie dzie#e* sa*y(/ r!b!tnik,." L<arksM; Ale $edn!(zeCnie+ k!nie(zne $est+ aby artia klasy r!b!tni(ze$ rzenikn-#a d! buruazy$ne$ *a(/iny" aJst.!.e$= C(iCle *,.i(+ d! polity zne8o a aratu ide!l!3i(zne3! aJst.a L!d kt,re3! zaley arla*entaryz*+ syste* arty$ny"M+ !nie.a .alka klas!.a r!letariatu nie r!z3ry.a si- !za istnie$(y*i st!sunka*i s !#e(zny*i i ! t!+ aby nadaB+ te$ !d !(ztku d! k!J(a s !#e(zne$ rakty(e+ e#ny .#aC(i.y $e$ .y*iar !lity(zny; <!e !na rzeniknB d! te$ *a(/iny $ak! .s ,#dzia#a$(y z ni *e(/aniz* alb! $ak! zaklesz(za$(e $ ziarn! ia(/u; Kierunk!.!+ . skali /ist!rii ka italiz*u i i* erializ*u+ . skali /ist!ry(zne3! r!(esu k!nstytu!.ania si- r!letariatu . klas-+ artia klasy r!b!tni(ze$ nie &est z.yk#y* ele*ente* a aratu ide!l!3i(zne3! buruazy$ne$ !lityki; Ale (/(( nie (/(( naley st.ierdziB !be(n!CB !d.r!tne$ tenden($i+ nieustanne3! ryzyka+ kt,re3! nie uniknie+ $eCli nie b-dzie stale .zna.iana .alka .e.n-trzna+ e stanie si- !na .i-Dnie* a aratu aJst.!.e3!+ kt,ry z.al(za; <!na .i-( zr!zu*ieB+ dla(ze3! de(ydu$(y ele*ent ! !rtunisty(zne3! .y a(zenia d!ty(zy .#aCnie te$ s ra.y+ z kt,r #(zy si- zarazem /ist!ry(zny (el ! !rtunisty(zne$ .alki oraz (!dzienna raktyka te$ .alki; :!tyka d! y.e3! za3adnienia re.!lu(y$ne$ artii; ?! .#aCnie . ty* *ie$s(u r!z(/!dz si- dr!3i !lityki k!*unisty(zne$ i !lityki s!($alde*!kraty(zne$; Or3aniza($a an!.ania klas!.e3! A zate*+ (! t! $est a arat aJst.!.yG Zasadni(z!+ $est t! *aterialna !r3aniza($a+ r!dukt sz(ze3,lne3! !dzia#u ra(y"+ bez kt,re$ nie istnie$e adna .#adza aJst.!.a= $est t! zaraze* !r3aniza($a klasy anu$(e$ i !r3aniza($a !d !rzdk!.ane3! dane$ klasie (a#e3! s !#e(zeJst.a; )rzed kad bardzie$ sz(ze3,#!. analiz naley d!brze zr!zu*ieB !. !d.,$n @unk($- !r3aniza(y$n+ z kt,re$ .ynika /ist!ry(zna skute(zn!CB a aratu aJst.!.e3!+ ale take z kt,re$ .y.!dzi si- .i-ksz!CB z#udzeJ d!ty(z(y(/ ist!ty aJst.a; <,.iB+ e a arat aJst.!.y $est !r3aniza($ klasy anu$(e$+ t! zna(zy *,.iB+ e bez a aratu aJst.!.e3! si#y zbr!$ne$+ ad*inistra($i+ narzu(a$(e3! !szan!.anie ra.a a aratu sd!.ni(ze3! !raz .szystki(/ aJst.!.y(/ a arat,. ide!l!3i(zny(/ klasie anu$(e$ Ldzisia$ buruaz$iM ni3dy nie uda#!by si- u$edn!li(iB .#asny(/ interes,. klas!.y(/+ !3!dziB alb! !k!naB .#asny(/ s rze(zn!C(i !raz r!.adziB $edn!lite$ !lityki .!be( inny(/ klas . s !#e(zeJst.ie; O(zy.iC(ie+ ta $edn!lit!CB+ kt,ra rzy$*u$e @!r*- s entralizo!ania .#adzy aJst.!.e$ . syste* instytu($i !lity(zny(/+ nie $est rezultate* $akie$C .!lne$ u*!.y+ !k!$!.e$ dyskus$i *i-dzy r,ny*i !d#a*a*i klasy anu$(e$+ ale ra(ze$+ $eCli takie dyskus$e *ia#y *ie$s(e+ na rzyk#ad+ kiedy rzedsta.i(iele r,ny(/ artii ra(u$ nad $akC usta.+ t! te za.ar!.ane u*!. dyskus$e tylk! !t.ierdza$ ustal!ny $u .(zeCnie$ uk#ad *i-dzy r,ny*i si#a*i *aterialny*i; Ale naley d!strze3aB dru3i as ekt= !r3aniz!.anie (a#e3! s !#e(zeJst.a rzez a arat aJst.!.y .y*a3a k!nie(zne$ re r!duk($i .yzysku; Edyby a arat aJst.!.y by# tylk! za*kni-t !r3aniza($ klasy anu$(e$+ !(i3a#!by t! za s!b ra(ze$ zna(zne trudn!C(i . s ra.!.aniu .#adzy rzez klasanu$(+ !nie.a naty(/*iast r!.adzi#!by t! d! .yiz!l!.ania klasy anu$(e$ z (a#e3! s !#e(zeJst.a; Hu t!+ (! .(zeCnie$ zau.ayliC*y rzy !kaz$i !*a.iania pra!a+ !z.ala zr!zu*ieB te s ra.y+ !nie.a ra.!+ za !Credni(t.e* a aratu sd!.ni(ze3! Lk!deksu+ trybuna#,.+ ra.nik,.+ ra.!da.st.a;;;M+ $est $u zasadni(zy* ele*ente* a aratu aJst.!.e3! . s !#e(zeJst.ie ka italisty(zny*; :zie$e aJst.a !z.ala$ sz(ze3,#!.! zilustr!.aB t- k.esti-; W s !#e(zeJst.ie @eudalny* a arat aJst.!.y $est $edn!(zeCnie .#aCnie @!r* !r3aniza(y$n .#aC(i. klasie anu$(e$ L@eudalne st!sunki r!dzinne+
K0 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)
.i-zy .asalneM+ kt,ra (zyni z nie$ .z3l-dnie za*kni-t kast-" oraz $est du! bardzie$ !3,ln @!r* !r3aniza(y$n+ kt,ra k!ry3u$e alb! k!* ensu$e !. iz!la($- . r!.adza$( !raz z klas anu$( $edyny+ !be$*u$(y .szystki(/+ (a#!CB klas !d !rzdk!.any(/ a d! na$*nie$sze3! .yr!bnika+ !rzdek; )!rzdek reli3i$ny+ kt,ry .yzna(za K!C(i!#!.i deter*inu$( r!l- . @unk($!n!.aniu @eudalne3! a aratu aJst.!.e3!; Z te3! unktu .idzenia+ (! (/arakteryzu$e a arat aJst.!.y . buruazy$ne$ e !(eG ?! !z.ala r!zu*ieB+ . $aki* zna(zeniu !kreCla ten a arat+ z3!dnie z @!r*u# <arksa+ nieustanne d!sk!nalenie" !dziedzi(z!ne3! ! da.ny(/ klasa(/ anu$(y(/ a aratu aJst.!.e3!+ z.iel!kr!tnienie $e3! !r3an,. i $e3! zd!ln!C(i !ddzia#y.ania na y(ie s !#e(zne+ (!raz .i-ksz li(zb- .ys e($aliz!.any(/ urz-dnik,.+ .#aCnie @akt+ e urze(zy.istnia !n du! le ie$ i bardzie$ k!* letnie ni $e3! ! rzednie @!r*y @uz$- alb! inte3ra($- d.,(/ @unk($i+ ! kt,ry(/ *,.i#e*+ a .i-( @unk($- !r3aniza($i klasy anu$(e$ i @unk($!r3aniza($i (a#e3! s !#e(zeJst.a; O(zy.iC(ie+ buruaz$a+ z ra($i s.!$e$ bez !Crednie$+ .e.n-trzne$ @unk($i s e#niane$ . r!duk($i+ . !br!(ie t!.ar!.y*+ nie *a $u adne$ !trzeby !r3aniz!.ania si- . za*kni-t kast-" s !#e(zn; )rze(i.nie+ *usi !na !r3aniz!.aB si- . klas- !t.art+ d! kt,re$ $edn!stki *!3 .(/!dziB i kt,r . t!ku /ist!ry(zne3! r!z.!$u *!3 ! usz(zaB; Z e.n!C(i+ dale$ istnie$ @!r*y !r3aniza(y$ne .#aC(i.e buruazy$ne$ klasie= @!r*y k!r !ra(y$ne" na rzyk#ad !r3aniza($e atr!na(kie L$ak I;F;);';M+ syndykaty kadr!.e+ artie !lity(zne; Ale $u ten !statni ty !r3aniza(y$ny @unk($!nu$e ! .iele bardzie$ $ak! Cr!dek !d !rzdk!.ania rzesz dr!bn!*iesz(zaJst.a i ludzi ra(y !lity(zne$ i ide!l!3i(zne$ /e3e*!nii buruaz$i+ ni $ak! Cr!dek rze3ru !.ania r,ny(/ !d#a*,. buruaz$i na s !s,b k!r !ra(y$ny; A sa*e buruazy$ne artie !lity(zne s $edynie+ .raz z $e3! instytu($a*i arla*entarny*i+ *ie$ski*i itd;+ ele*ente* @unk($!n!.ania a aratu !lity(zne3! buruaz$i; ?e s(/e*aty(zne u.a3i !z.ala$ na* zr!zu*ieB z.#asz(za $eden bardz! znany @akt+ na kt,ry 7enin nieustannie z.ra(a# u.a3-= kada ! iera$(a sina !kreCl!ny* s !s!bie r!duk($i *aterialne$+ .ielka e !ka /ist!ry(zna kierunk!.! *a e.ien typ pa:st!a+ t! zna(zy r,.nie !kreCl!n o8,ln0 @!r*aJst.a; :ana klasa anu$(a nie *!e !s#u3i.aB si- kady* ty e* a aratu aJst.!.e3!O $est z*usz!na !r3aniz!.aB si- . /ist!ry(znie !3rani(z!ny(/ @!r*a(/+ kt,re zale !d n!.y(/ @!r* .alki klas!.e$+ . $akie $est !na u$-ta; 'eudaln!1k!C(ielna @!r*a $est (a#k!.i(ie nieskute(zna rzy !r3aniza($i an!.ania klas!.e3! buruaz$i; )!d!bnie $est !(zy.iC(ie z dyktatur r!letariatu; HeCli .alka klas!.a+ kt,r r!.adzi r!letariat $est zu e#nie inna !d .alki klas+ kt,r r!.adzi buruaz$a+ i $eCli na.et *usi !n . ty* (elu !s#u3i.aB si- &akim+ a arate* aJst.!.y*+ t! nie *!e !s#u3i.aB si- sta# ar*i+ r!@es$!nalny*i trybuna#a*i+ ta$n i s e($aln !li($+ arla*entaryz*e*+ unika$( . rakty(e .szelkie$ k!ntr!li ludu biur!kraty(zn ad*inistra($+ se3re3a(y$n i !der.an !d r!duk($i szk!# itd;+ tak ! r!stu+ $ak d!.!lnie ule3#y* instru*ente*; )!.iedz*y+ aby z!braz!.aB t!+ e $eCli .#adza aJst.!.a $est instru*ente* s#u(y* klas!.y* interes!* buruaz$i+ t! sa* a arat aJst.!.y+ . kt,ry* *aterializu$e si- !na+ nie $est z.yk#y* instru*ente*= $est *a(/in"+ kt,ra !be$*u$e klasanu$(+ kt,re$ !na . e.ien s !s,b !dle3a+ rzyna$*nie$ . s.!i(/ !3,lny(/ @!r*a(/ /ist!ry(zny(/; A *a(/ina" ta deter*inu$e *!li.!C(i !lity(zne3! dzia#ania klasy anu$(e$ d!k#adnie . taki sa* s !s,b+ $ak k!nie(zn!CB zysku+ aku*ula($i+ si#a rzy*usu ka italisty(zne$ k!nkuren($i deter*inu$e $e$ *!li.!C(i dzia#ania ek!n!*i(zne3!; Fie istnie$e $u k.estia *!li.!C(i unikni-(ia $edne3!+ $ak i dru3ie3!= .!la" ka italist,.+ !d!bnie $ak i ludu+ nie *a (! ta* szukaB; Aby t! zr!zu*ieB !d.!#a$*y si- d! !3rani(z!ne3!+ ale .y*!.ne3! rzyk#adu z !be(ne$ rze(zy.ist!C(i; ?ak . Fie*(ze(/ 'ederalny(/+ $ak i .e 'ran($i !dn!sz!ny $est !be(nie r!ble* ra. i !b!.izk,. urz1dnik,!; Fa.izu$( d! trady($i ruskie3! (esarst.a i naziz*u rzd i ad*inistra($a nie*ie(ka identy@iku$ s#ub- aJst.!. ze s#ub dla aktualne3! rzdu i $e3! !lityki+ !dsu.a$( !d e#nienia @unk($i ubli(zny(/ ! !zy($!nist,. !kreClany(/ *iane* ekstre*ist,."+ .r!3,. K!nstytu($i"; W ty* sa*y* (zasie+ !*i*! za(/(ianek $aki(/C )!niat!.ski(/ (/((y(/ ,$CB za ty* n-((y* rzyk#ade*+ tr.a#!CB de*!kraty(zny(/ .alk s ra.ia+ e $esz(ze .e 'ran($i !dr,nia sis#ub- aJst.!." !d s#uby dla rzdu+ kt,ry z!b!.izany $est d! r!.adzenia !lityki anu$(e$ .ielkie$ buruaz$i; Hest t! zna(zna r,ni(a+ kt,re$ nie *!na lek(e.ayB+ !nie.a dzi-ki nie$ $edn!stki z $edne$ str!ny Renu *a$ ra.a i 3.aran($e+ kt,ry(/ nie *a$ ! dru3ie$ str!nie; Ale zna(zy t! $edynie+ e *!3- !ne+ $ak! ry.atne !s!by+ *yCleB (! (/( ! !lity(e klasy+ kt,re$ s narz-dzie*+ nie zaC+ e *!3
si- $e$ rze(i.sta.iaB+ !nie.a .,.(zas+ tak .e 'ran($i+ $ak i . Fie*(ze(/+ !d adn- nie !d Beru$sDerbot+ ale skier!.any b-dzie rze(i. ni* zarzut braku k!* eten($i" a rezultat b-dzie identy(zny; Ale t! nie .szystk!= /ist!ry(znie rze(z bi!r(+ (! t! zna(zy+ e s#uba aJst.!.a" $est inna !d s#uby dla takie3! (zy inne3! rzduG Izy zna(zy t!+ e $est !na s#ub a !lity(zn+ s#ub !za !br-be* !lityki klas!.e$G W adny* .y adku= &est to su-ba dla ka-de8o rz0du/ kt,re8o polityka &est z8odna z panu&0 ym stanem+ stane* st!sunk,. .#asn!C(i i buruazy$ne3! ra.a; K!r us urz-dnik,. buruazy$ne3! aJst.a+ .z3l-dnie zabez ie(z!ny+ uniezaleni!ny !d z*ian rzd!.y(/+ za e.nia+ $akie by nie by#y !3ldy+ kt,re kady z $e3! (z#!nk,. *!e *ieB . 3#!.ie+ ry*at a aratu aJst.!.e3! nad sa*y* rzde*; Za*iast uzaleniaB s ra.!.anie .#adzy rzez buruaz$- $ak! klas- !d ryzyka .yb!r,.+ de(yz$i (enz!rski(/+ ka rys,. alb! b#-dny(/ !(en rezydenta Re ubliki+ *!e !na ! rzeB sina .ytrzy*a#y* @unda*en(ie+ $aki* $est !(zu(ie !b!.izku" i za.!d!.a *!raln!CB" tysi-(y urz-dnik,. Li+ bardzie$ r!zai(znie+ !(zy.iC(ie take na i(/ (a#k!.ite$ zalen!C(i @inans!.e$ !d aJst.aM; Ale !z!staJ*y $esz(ze rzez (/.il- na ty* terenie; Ot! . !d !.iedzi na r!.!ka($- *inistra !li($i !skara$(e3! .ys!ki(/ @unk($!nariuszy s!($alisty(zny(/ ! .yk!rzysty.anie dla (el,. ry.atny(/" in@!r*a($i+ kt,re !trzy*u$ . trak(ie s.!$e3! urz-d!.ania+ rzy.,d(a artii s!($alisty(zne$ sdzi+ e *!e u$a.niB+ e klasy@ika($a u(zni,. d! Kra$!.e$ Szk!#y Ad*inistra($i uzaleni!na $est !d i(/ !3ld,. !lity(zny(/; )!le*ika+ kt,ra si- .,.(zas r!z !(z-#a $est . e#ni interesu$(a= !dna$du$e*y b!.ie* !d t le.i(!." krytyk ide!l!3i- s#uby ubli(zne$ niezalene$ !d !lityki i anta3!niz*,. klas!.y(/+ kt,r $u !znaliC*y; Odna$du$e*y $ . .arian(ie ! ra.i!ny*= !nie.a . rze(zy.ist!C(i nie *a a !lity(zny(/ urz-dnik,.+ sta$e si- .i-( rze(z k!nie(zn+ eby r,ne !lity(zne kierunki by#y $ednak!.! re rezent!.ane . ad*inistra($i+ tak $ak s !ne re rezent!.ane . nar!dzieS A !nie.a ta ide!l!3ia $est ide!l!3i+ kt,r uzna$ .ys!(y urz-dni(y i kt,r . a$a i* Szk!#a Ad*inistra($i+ t! !sta.i!ny .ye$ zarzut+ ra.dzi.y alb! @a#szy.y+ nie *a sensu= .y.!#u$e !n !3,lne !burzenie+ take .Cr,d u(zni,. s!($alisty(zny(/S :alsza !le*ika $est $esz(ze bardzie$ interesu$(a= >HIumanite LK1 *a$a 1456 r;M usi#u$e rzesunB debat- na .#aC(i.y $e$ terenO u$a.nia+ e $est rze(z e.n= !(/!dzenie s !#e(zne u(zni,. nie !dz.ier(iedla nar!du; Pdzia# u(zni,. !(/!dzenia r!b!tni(ze3! L ra.ie adenM . karykaturalny s !s,b !dkreCla+ . $aki* st! niu na$.i-ksza (z-CB r!du(ent,. b!3a(t.a !dsuni-ta $est !d kier!.ania s ra.a*i aJst.a"; :.a dni ,Dnie$ s!($alisty(zny r!@es!r ra.a r!zszerza t- ar3u*enta($- . >e %onde L2 (zer.(a 1456 r;M= ?.,r(y >;F;A; LKra$!.a Szk!#a Ad*inistra($iM (/(ieli u(zyniB z nie$ instru*ent de*!kratyza($i rekruta($i na .ys!kie urz-dy ubli(zne; Kl-ska (a#k!.ita+ >;F;A; rekrutu$e s.!i(/ u(zni,. z bardz! *a#e$+ ek!n!*i(znie i kultur!.! na$bardzie$ u rzy.ile$!.ane$+ (z-C(i s !#e(zeJst.a @ran(uskie3!; )!nie.a ,Dnie$ !.ierza si- i* rze(zy.ist .#adz- ek!n!*i(zn i !lity(zn . aJst.ie i !za ni*+ t! Szk!#a sta$e si- $edny* z instru*ent,. s#u(y(/ za(/!.aniu .#adzy ty(/+ kt,ry(/ .#aCnie naley !kreCliB $ak! klasanu$(; Fie (/!dzi tu ! $akC *!$ ! ini-+ ale ! @akt+ kt,ry *!na st.ierdziB; L;;;M WidaB teraz le ie$+ ki* s !.i .y.!dz(y si- z >;F;A; .ys!(y urz-dni(y i *!na !.iedzieB+ $aki uytek zr!bi !ni ze s.!$e$ .#adzy; L;;;M Syste* ten da# aJst.u urz-dnik,. ! .ys!ki(/ k.ali@ika($a(/+ L;;;M ale .ska rekruta($a nieu(/r!nnie r!.adzi r,.nie d! 3#-b!kie3! !dzia#u *i-dzy ad*inistra($ .ys!kie3! sz(zebla a !lbrzy*i *as !by.ateli"; Za(yt!.a#e* !bszernie te teksty+ !nie.a s !ne ty !.e= .idaB . ni(/+ $ak . Clad za ut! i ad*inistra($i niezalene$ !d .#adzy !lity(zne$ utopia administra &i &ako su-by ludo!e&+ dzi-ki r,.n!.adze+ kt,r t.!rz urz-dni(y ! r,ny(/ !rienta($a(/+ ! nast1pst!ie demokratyza &i rekruta &i+ naresz(ie z3!dne$ z !braze* nar!du"; Ale+ na zasadzie reak($i+ !C*iela* si- !.iedzieB+ e brak . ni(/ re.!lu(y$ne$ !sta.y .!be( ad*inistra($i i .#adzy aJst.!.e$= syn!.ie ra(!.nik,.+ alb! da.ni ra(!.ni(y+ . (/.ili+ kiedy sta$ si- urz-dnika*i z de@ini($i przesta&0 by= &u- nimi; Pniesi!ne rzez ni(/ !(/!dzenie klas!.e" . ni(zy* d!k#adnie nie z*ienia zasadni(ze$ (e(/y a aratu aJst.!.e3!= !dzia#u ra(y" *i-dzy ad*inistr!.anie*+ zarzdzanie* s ra.a*i ubli(zny*i+ rzdzenie* ludD*i a *aterialn r!duk($O oddzielenia aparatu pa:st!o!e8o od pra y produk y&ne&; Kiedy zau.ay si-+ e !d %&% .; li(zba urz-dnik,. !*n!y#a si-+ e !d te3! (zasu rzestali byB !ni $akC u rzy.ile$!.an .arst." zak#ada$(+ e . s.!$e$ .i-ksz!C(i byli ni kiedyC i s dzisia$ le ie$ lub 3!rze$ ! #a(an
*as urz-dni(z+ kiedy .szystk! t! sta$e si- ar3u*ente* !t.ierdza$(y* tez-+ e a arat aJst.!.y *,3#by &ako taki ! !.iedzieB si- ! str!nie re.!lu($i+ t! ! r!stu za !*ina si-"+ e ,. rzyr!st !kazu$e !spaniay roz!,& 4podziau pra y5 ! pa:st!ie; ?en !dzia# ra(y t.!rzy s !#e(zny uk#ad *aterialny instytu($i+ raktyk i rzyz.y(za$eJ" ide!l!3i(zny(/ L$ak *,.i# 7eninM= aby re.!lu($a !lity(zna i s !#e(zna ludzi ra(y sta#a si- @akte*+ naley 3! r!zbiB" . t!ku d#u3ie$+ trudne$ i u !r(zy.e$ .alki klas; )r!ble* r!letaria(kie$ re.!lu($i nie !le3a tylk! na ty*+ aby (z#!nk!.ie rzd,. i ad*inistra($i byli rekruto!ani s !Cr,d ludzi ra(y alb! da.ny(/ ra(!.nik,.O kierunk!.! (/!dzi ! t!+ by ludzie ra(y sa*i s!b rzdzili" i ad*inistr!.ali"; 7enin .y(i3a z te3! @aktu .ni!sek yta$(= $akie3! ty u aJst.a !trzebu$e re.!lu($a (/(( zd!byB i utrzy*aB .#adz-G Fie !trzebu$e typu pa:st!a bur-uazy&ne8o+ kt,re3! arla*entarna re ublika $est @!r* na$bardzie$ r!z.ini-t+ na$bardzie$ d!sk!na# . /ist!rii+ niezalenie !d te3!+ $aka by nie by#a skala re@!r*"+ kt,re *!na u.z3l-dniB ! rama ' te3! ty u; )!trzebu$e no!e8o typu pa:st!a+ kt,re3! @!r*y !lity(zne *a$ !staB K!*uny )aryskie$+ alb! rad+ alb! &esz ze inn+ kt,r rzyniesie /ist!ria" L%%W&&&+ ss; 2K4+ 2Q21260+ 262+ K26 itd;M; 7enin nieustannie t! !.tarza# Lz.#asz(za rzy !kaz$i s#ynne$ k.estii radzie(kie$ k!nstytu($i i !zba.ienia buruaz$i ra.a .yb!r(ze3!+ kt,ra+ $ak .ie*y+ !de3ra#a s.!$ r!l- dla StalinaM= spe y$i zne instytu &e radzie(kie$ re.!lu($i nie s $aki*C *!dele*" aJst.a= s $edynie nast- st.e* !3,lne$ tenden($i re.!lu($i r!letaria(ki(/ d! .y#aniania n!.e3! ty u aJst.a; Zna(zenie r!sy$ski(/ rad !le3a na ty*+ e ud!.!dni#y !ne rze(zy.ist !be(n!CB te$ tenden($i; Ale .szystkie re.!lu($e+ $akie d!k!na#y si- !d te3! (zasu+ na.et+ $eCli by#y st#u*i!ne rzez silnie$sze3! rze(i.nika+ na.et+ $eCli by#y $edynie !3,lny*i !.t,rzenia*i"+ urze(zy.istnia#y na s.,$ s !s,b !. tenden($-= !d .#!ski(/ rad @abry(zny(/" a ! r!b!tni(ze k!rd!ny" . I/ile i (/iJskie k!*uny lud!.e"; I! naley znisz(zyB" :yktatura r!letariatu+ t! znisz(zenie buruazy$ne3! a aratu aJst.!.e3!+ t! bud!.a a aratu aJst.!.e3! n!.e3! ty uO ale !sz(ze3,lne ele*enty buruazy$ne3! a aratu aJst.!.e3! nie *!3 z!staB znisz(z!ne . taki sa* s !s,b+ ty*i sa*y*i *et!da*i+ . ty* sa*y* ryt*ie; Wiad!*!+ e 7enin L ! <arksieM !bsta.a# z.#asz(za rzy ty*+ e aparat represy&ny aJst.a stan!.i rdzeJ a aratu aJst.!.e3!+ e dlate3! .#aCnie zaatak!.anie te3! re resy$ne3! a aratu rzy .yk!rzystaniu !biekty.ny(/ *!li.!C(i+ $akie st.arza kada na ra.d- re.!lu(y$na sytua($a+ kiedy *asy ra(u$(e+ na bazie 3#-b!kie3! kryzysu ka italiz*u+ .al(z ! .#adz-+ $est na$.i-kszy* ri!rytete* kade$ re.!lu($i s!($alisty(zne$; :la(ze3! 7enin u iera# si- rzy a ara(ie re resy$ny* i rzy k!nie(zn!C(i $e3! naty(/*iast!.e3! znisz(zenia+ .arunku+ a zaraze* ier.sze3! skutku re.!lu($iG Z d.,(/+ a .#aC(i.ie z $edne3! !.!du; )! ier.sze+ rzede .szystki* dlate3!+ e t! a arat re resy$ny+ . .arunka(/ !t.arte$+ !stre$ .alki klas!.e$+ *aterializu$e i zabez ie(za k!rzystny dla buruaz$i uk#ad si#+ na kt,ry* ! iera !na s.!$ Labs!lutnM .#adz- aJst.!. i klas!.; ?ak $est za ka-dym razem+ kiedy .alka klas+ na.et . !3rani(z!ne$ skali+ $ak . rzy adku stra$k,.+ *ani@esta($i+ sta$e si- .alk !t.art i !str; Si#a *usi byB rzy ra.ie ! t!+ aby si#a !z!sta#a rzy klasie anu$(e$+ !nad ra.a*i; )! dru3ie+ dlate3!+ e a arat re resy$ny kierunk!.! $est taki sa* .e .szystki(/ !sz(ze3,lny(/ @!r*a(/ buruazy$ne3! aJst.a+ .e .szystki(/ !sz(ze3,lny(/ $e3! @!r*a(/ ustr!$,. !lity(zny(/+ niezalenie !d te3!+ (zy s t!+ $ak . naszy(/ @aszyst!.ski(/ (zasa(/+ de*!kraty(zne" ustr!$e re ublikaJskie+ (zy aut!rytarne" ustr!$e dyktat!rskie+ *!nar(/isty(zne; O(zy.iC(ie+ nie $est t! $akiC niez*ienny"+ !zba.i!ny /ist!ry(zne3! r!z.!$u+ ele*ent= ! dane& epo e $ednak+ ten ele*ent a aratu aJst.!.e3! r!z.i$a si- i re r!duku$e !nad r,ni(a*i .yst- u$(y*i *i-dzy ustr!$a*i !lity(zny*i; ?! rze(ie ar*ie de*!kraty(zny(/ re ublik rze r!.adza$ @aszyst!.skie za*a(/y stanu; ?akie sa*e zasady !r3aniza(y$ne *a rze(ie !li($a )!niat!.skie3!+ !li($a Tel*uta S(/*idta (zy @rankist!.ska= nie !d ni(/ rze(ie zaley *!li.!CB alb! brak *!li.!C(i d!k!ny.ania taki(/ za*a(/,. . taki(/ sa*y(/ .arunka(/+ *!li.!CB alb! brak *!li.!C(i r,.nie s.!b!dne3! dzia#ania;
KK Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)
)!.iedzieB+ e a arat re resy$ny $est rdzenie* buruazy$ne3! a aratu aJst.!.e3!+ t! zna(zy !.iedzieB= *i-dzy ustr!$a*i de*!kraty(zny*i" i ustr!$a*i !t.ar(ie dyktat!rski*i"+ . zna(zeniu+ $akie buruazy$ne nauki !lity(zne" nada$ te*u ter*in!.i+ .yst- u$ !lbrzy*ie r,ni(e+ $eCli (/!dzi ! @!r*y !lity(zne i ide!l!3i(zne an!.ania+ ! relaty.ny (i-ar" !t.arte$ re res$i i ide!l!3i(zne$ /e3e*!nii+ . !state(zn!C(i ! *!li.!C(i s.!b!dne3!" r!z.!$u .alki r!letaria(kie$ klasy+ $ak i .alki !lity(zne$; Wyst- u$ nat!*iast niezna(zne r,ni(e $eCli (/!dzi ! !r3aniza(y$n @!r*- re resy$ny(/ a arat,. aJst.!.y(/+ kt,re dla klasy anu$(e$ s !statni desk ratunku"; I! t! zna(zy !statnia deska ratunku" dla klasy anu$(e$G Hest t! Cr!dek+ d! kt,re3! *!na !d.!#aB si- . !state(zn!C(i+ . rzy adku C*iertelne3! re.!lu(y$ne3! za3r!enia klas!.e3! aJst.a buruazy$ne3!+ a zaraze* Cr!dek+ kt,re3! uy(ie *!li.e $est tylk! . !state(zn!C(i+ kiedy z!sta#! przy8oto!ane dzi-ki !d !.iednie$ !lity(zne$ .al(e klas; I/(- . ty* *ie$s(u za(yt!.aB s#!.a :!*ini[ueNa 7e(!urta z $e3! k!*entarza d! >a Spirale+ .ybitne3! @il*u ! (/ili$ski* 'r!n(ie 7ud!.y*= I/ili$ska buruaz$a L;;;M s !.!d!.a#a !.stanie !t-ne$ si#y+ kt,ra zada#a $e$ . 1450 r; !.an kl-skL;;;M . !kreCl!ny* *!*en(ie sa*a ! ra(!.a#a i zast!s!.a#a s.!$e X !t-ne uderzenieY (/(( znisz(zyB !zy($e zd!byte rzez $e$ rze(i.nik,.;;;" L>e %onde+ 1K *a$a 1456 r;M; Hak *,.i# 7enin= )!.r,t !d arla*entarne$ re ubliki d! *!nar(/ii &est zupenie at!y L$ak te3! zreszt d!.i!d#a /ist!riaM+ 3dy !z!sta$e nietkni-ta (a#a *a(/ina u(isku= ar*ia+ !li($a+ a arat urz-dni(zy; L;;;M K!*una !raz Rady L;;;M burz0 i usu.a$ t- *a(/in-" L%%&W+ s; QK . !lski* rzek#adzie brak ier.szy(/ d.,(/ !dkreCleJ u!a8a tum*M; Fa naszy(/ !(za(/ !d Ere($i+ ! rzez Tisz ani- i )!rtu3ali-+ d! I/ile+ /ist!ria d!.!dzi+ e dla t!talitarny(/ i @aszyst!.ski(/ rei*,. po!r,t d! n!r*alne$" arla*entarne$ re ubliki buruazy$ne$ &est zupenie trudny; J epo e imperializmu .ie si- t! z taki* nasilenie* .alki klas i za3r!enie* .#adzy buruaz$i+ taki* za!strzenie* s rze(zn!C(i . .al(e ! !lity(zny i ek!n!*i(zny !dzia# C.iata+ e s ra.ia t!+ e .e .szystki(/ kra$a(/ ka italisty(zny(/ $esteC*y C.iadka*i k!le$ne3! r!z.!$u *ilitarne3!+ !raz+ bardzie$ !3,lnie *,.i(+ r!z.!$u re resy$ne$ str!ny a aratu aJst.!.e3!; :late3!+ $ak t! *,.i# $esz(ze 7enin z u !r(zy.!C(i rze(zy.iC(ie !strze3a.(z= &* bardzie$ $est r!z.ini-ta de*!kra($a+ ty* blie$ d! !3r!*u alb! .!$ny d!*!.e$ rzy kade$ 3#-b!kie$ r!zbien!C(i !lity(zne$+ niebez ie(zne$ dla buruaz$i" L%%W&&&+ s; 206M; & dlate3! .#aCnie+ nie zaC z !.!du si#y" alb! s#ab!C(i" trady($i de*!kraty(zny(/ . $aki*C kra$u= de*!kraty(zne trady($e s silne . klasa(/ lud!.y(/+ z.#asz(za . r!letaria(ie+ a s#abe . klasie anu$(e$; W#aCnie z te3! !.!du+ kt,ry !kreCla !bli(ze Li (en-M buruazy$ne$ de*!kra($i= z @aktu+ e buruazy$na de*!kra($a !z.ala na .!lny" r!z.,$ !lity(zne$ .alki klas+ na t.!rzenie !lity(zny(/ !r3aniza($i r!letariatu !d 3!#y* niebe*"+ kt,re mo80+ ! ile zabez ie(z s.!$ ide!l!3i(zn niezalen!CB+ r!.adziB r! a3and- i *as!.e dzia#ania na rze(z zniesienia ka italisty(zne3! .yzysku; ?!+ (! s ra.ia+ e buruazy$na de*!kra($a da$e r!letariat!.i !lbrzy*i k!rzyCB+ (! s ra.ia+ e $e$ . r!.adzenie i !br!na $est nieustanny* (ele* r!letariatu+ nie .ynika+ $ak sdzi ! !rtuniz*+ z @aktu+ e nada$e !na a arat!.i aJst.!.e*u @!r*-+ kt,ra $ak! taka $est uyte(zna dla r!letaria(kie$ re.!lu($i; Wynika $edynie z @aktu i *a t! zna(zenie byB *!e /ist!ry(znie de(ydu$(e e .alka ! !lity(zn de*!kra($-+ ! ile sta$e si- klas!. .alk z reak(y$n buruazy$n klas+ !z.ala r!letariat!.i sa*e*u !r3aniz!.aB si-+ eduk!.aB i !(i3aB *asy lud!.e !za sa* ten (el; ?!+ e rdzenie* a aratu aJst.!.e3! $est a arat re resy$ny+ nie !zna(za .i-(+ e aJst.! $est zreduk!.ane d! te3! as ektu+ ani e *!e !n sa*!dzielnie @unk($!n!.aB; A .i-( abs!lutnie nie !zna(za t!+ e !szystkie ele*enty a aratu aJst.!.e3! *!3 byB znisz(z!ne" . taki sa* s !s,b+ z3!dnie z u r!sz(z!ny* i *e(/ani(zny* !braze* *#!ta r!zbi$a$(e3! s.!i*i uderzenia*i .szystk! na dr!bne ka.a#ki+ kt,ry* buruaz$a !s#u3u$e si- . .al(e z *arksiz*e* $ak stra(/e* na .r,ble; :!k!nanie te3! /ist!ry(zne3! znisz(zenia !zna(za !(zy.iC(ie bezk!* r!*is!. .alk-+ kt,ra !state(znie nie z!sta.ia ka*ienia na ka*ieniu z nieda$(e3! si- !3!dziB z rze(zy.isty* .yz.!lenie* ludzi ra(y buruazy$ne3! a aratu aJst.!.e3!; Ale znisz(zenie .ielkie3! a aratu aJst.!.e3!+ $e3! zast ienie n!.y*i !lity(zny*i @!r*a*i !r3aniza($i y(ia *aterialne3! i kulturalne3! s !#e(zeJst.a+ nie *!e byB od razu przepro!adzone+ *!e si- $edynie od razu rozpo z0=; Fie *!na te3! d!k!naB na *!(y dekretu alb! uy(ia si#y+ ale $edynie dzi-ki .yk!rzystaniu dla s ra.y dyktatury r!letariatu .szystki(/ !lity(zny(/ s rze(zn!C(i ka italisty(zne3! s !#e(zeJst.a;
7enin !d 1416 r; .skazy.a# na t! . t!ku .alki z *e(/anisty(zny*i k!n(e ($a*i (z-C(i s!($alde*!kraty(zne$ le.i(y"= Ka italiz* . !3,le+ a i* erializ* . sz(ze3,ln!C(i rzekszta#(a de*!kra($- . z#udzenie a zaraze* ka italiz* r!dzi . *asa(/ denie de*!kraty(zne+ za!strza anta3!niz* *i-dzy i* erializ*e*+ kt,ry !zna(za za rze(zenie de*!kra($i+ a d(y*i d! de*!kra($i *asa*i; Ka italiz*u i i* erializ*u nie *!3 !baliB adne+ na$bardzie$ na.et idealne rze!braenia de*!kraty(zne+ le(z $edynie rze.r,t de*!kraty(znyO ale r!letariat+ kt,ry nie .y(/!.u$e si- . .al(e ! de*!kra($-+ niezd!lny $est d! d!k!nania rze.r!tu ek!n!*i(zne3!; Fie *!na z.y(i-aB ka italiz*u nie za8arnia&0 bank,!+ nie zn!sz( pry!atne& !asno+ i Cr!dk,. r!duk($i+ ale nie *!na urze(zy.istniB ty(/ re.!lu(y$ny(/ !suni-B nie !r3anizu$( de*!kraty(zne3! zarzdzania rzez (a#y nar,d zabrany*i buruaz$i Cr!dka*i r!duk($i+ nie rzy(i3a$( !3,#u ludzi ra(y i r!letariuszy+ i ,# r!letariuszy+ i dr!bne3! (/#! st.a d! de*!kraty(zne3! z!r3aniz!.ania s.y(/ szere3,.+ s.y(/ si#+ s.e3! udzia#u . aJst.ie; L;;;M )rzebudzenie si- i dalszy r!z.,$ s!($alisty(zne3! !.stania rze(i. i* erializ*!.i s nierozer!alnie z.izane ze .zr!ste* de*!kraty(zne3! ! !ru i .zburzenia; S!($aliz* r!.adzi d! !bu*ierania !szelkie8o aJst.a+ a .i-( i .szelkie$ de*!kra($i ale s!($aliz*u nie *!na urze(zy.istniB ina(ze$ ni poprzez dyktatur- r!letariatu+ kt,ra #(zy rze*!( . st!sunku d! buruaz$i+ t$; *nie$sz!C(i ludn!C(i+ z zupenym r!z.!$e* de*!kra($i+ t$; ! arte3! na rze(zy.isty* r,.n!u ra.nieniu+ rze(zy.iC(ie !.sze(/ne3! udzia#u o8,u ludn!C(i . (a#e$ dzia#aln!C(i pa:st!o!e& i .e .szystki(/ sk!* lik!.any(/ za3adnienia(/ lik.ida($i ka italiz*u; W ty(/ t! .#aCnie Xs rze(zn!C(ia(/Y za lta# si- ); Ki$e.ski+ kt,ry za !*nia#+ (ze3! nau(za *arksiz* ! de*!kra($i; L;;;M <arksist!.skie r!z.izanie r!ble*u de*!kra($i !le3a na !ykorzystaniu rze(i.k! buruaz$i rzez t!(z(y s. .alk- klas!. r!letariat !szystki ' de*!kraty(zny(/ instytu($i i deJ . (elu rzy3!t!.ania z.y(i-st.a r!letariatu nad buruaz$+ !balenia $e$; Wyk!rzystanie t! nie $est s ra. #at. i Xek!n!*ist!*Y+ t!#st!$!.(!* it ; .yda$e si- !n! (z-st! nied! usz(zalny* ust- st.e* na rze(z X !3ld,. buruazy$ny(/Y i ! !rtuniz*u tak sa*! .#aCnie+ $ak ); Ki$e.skie*u nied! usz(zalny* ust- st.e* na rze(z !3ld,. buruazy$ny(/ .yda$e si- sa*!!kreClenie nar!d,. X. e !(e ka ita#u @inans!.e3!Y; <arksiz* u(zy+ e X.alka z ! !rtuniz*e*Y .yraa$(a si- . !d*!.ie .yk!rzystania st.!rz!ny(/ rzez buruaz$- i rzez buruaz$- .y a(z!ny(/ instytu($i de*!kraty(zny(/ obe ne8o+ ka italisty(zne3! s !#e(zeJst.a $est ako!it0 kapitula &0 rzed ! !rtuniz*e*S" L%%&&&+ ss; 1011QM; I/(e*y !t.ierdzenia te3!+ ty* raze* z !kresu bez !Credni! ! rzedza$(e3! rze$-(ie .#adzyG )rze(zyta$*y $esz(ze raz <a:st!o i re!olu &1+ ten rzek!*! ut! isty(zny" i anar(/isty(zny" tekst= Wy$C(ie z arla*entaryz*u !le3a+ !(zy.iC(ie+ nie na zlik.id!.aniu instytu($i rzedsta.i(ielski(/ i !bieraln!C(i+ le(z na rze!braeniu instytu($i rzedsta.i(ielski(/ z instytu($i d! 3adania . instytu($e Kpra u&0 eL" L%%W+ ss; 0Q010Q6+ . rzek#adzie !lski* brak !dkreClenia u!a8a tum*M; Od.!#u$( si- d! rzyk#adu K!*uny 7enin re(yzu$e= S rzeda$ny i z3ni#y arla*entaryz* s !#e(zeJst.a buruazy$ne3! K!*una zast- u$e instytu($a*i+ . kt,ry(/ .!ln!CB .y !.iadania s.e3! zdania i !*a.iania s ra. nie .yradza si- . !szust.!+ !nie.a arla*entarzyC(i !b!.izani s sa*i ra(!.aB+ sa*i .yk!ny.aB s.e usta.y+ sa*i s ra.dzaB+ (! z te3! .ynika . y(iu+ sa*i bez !Credni! !d !.iadaB rzed s.y*i .yb!r(a*i; &nstytu($e rzedsta.i(ielskie !z!sta$+ ale parlamentaryzm &ako spe &alny system/ &ako roz8rani zenie pra y usta!oda! ze& i !ykona! ze& + $ak! stan!.isk! u rzy.ile$!.ane dla !s#,. tu nie istnie&e; Bez instytu($i rzedsta.i(ielski(/ nie *!e*y s!bie .y!braziB de*!kra($i+ na.et de*!kra($i r!letaria(kie$+ bez arla*entaryz*u *!e*y i musimy+ $eeli krytyka s !#e(zeJst.a buruazy$ne3! nie $est dla nas (z(zy* s#!.e*;;;" L%%W+ s; 0Q6+ ier.sze3! !dkreClenia nie *a . !lski* rzek#adzie u!a8a tum*M; )!d!bnie isze *,.i( ! biur!kra($i= O zniesieniu a aratu biur!kra($i !d razu+ .sz-dzie i !state(znie nie *a *!.y; Hest t! ut! ia; Ale zdruz8ota= !d razu star *a(/in- urz-dni(z i naty(/*iast za(zB bud!.aB n!.+ da$( *!n!CB st! ni!.e3! lik.id!.ania .szelkie$ biur!kra($i t! nie &est ut! ia; L;;;M t! bez !Crednie+ na$blisze zadanie re.!lu(y$ne3! r!letariatu" L%%W+ s; 05QM; :u!+ i li(/!+ ir!niz!.an!+ . !z!rnie r,ny s !s,b+ nad s#!.a*i 7enina *,.i(y*i+ e (ele* dyktatury r!letariatu $est t!+ aby ku(/arki kier!.a#y aJst.e*; &r!nia ta $est nies*a(zna nie tylk! dlate3!+ e bez adne3! .stydu na.izu$e d! *aniery+ z $ak k!ntrre.!lu($a .yk!rzystu$e *ili!ny !@iar+ kt,ry*i r!letariat i ludzie radzie((y !ku ili s.!$ re.!lu($-+ ale te dlate3!+ e .yraa !na !3ard- dla
KQ Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)
ku(/arek; A !nie.a rzedsta.i#e* .ye$ @ra3*ent <a:st!a i re!olu &i d!ty(z(y znisz(zenia biur!kratyz*u rzyt!(z- $esz(ze $eden na isany kilka *iesi-(y ,Dnie$ Li kt,ry+ . 3run(ie rze(zy+ ni( nie stra(i# ze s.!$e$ aktualn!C(iM= Fie $esteC*y ut! ista*i; Wie*y+ e ier.szy le szy nie.yk.ali@ik!.any r!b!tnik (zy ier.sza le sza ku(/arka nie !tra@i !d razu s ra.!.aB rzd,. . aJst.ie; L;;;M R,ni*y si- $ednak !d ty(/ !by.ateli ty*+ e rzdziB aJst.e*+ e#niB !.szedni+ (!dzienn ra(- rzdzenia !tra@i tylk! b!3a(i lub rekrutu$(y si- z b!3aty(/ r!dzin urz-dni(y; Vda*y+ aby C.iad!*i r!b!tni(y i !#nierze u zyli si1 rzdziB aJst.e* i aby nauk- t- r!z !(z-li niez.#!(znie+ t$; za z1to niez.#!(znie .(i3aB d! te3! dzie#a .szystki(/ ludzi ra(y+ (a# bied!t-; L;;;M Fa$.anie$sz s ra. $est teraz zer.anie z !.y* buruazy$ny* rzesde* inteli3en(ki*+ e rzdziB aJst.e* *!3 rzek!*! tylk! s e($alni urz-dni(y+ (a#k!.i(ie zaleni !d ka ita#u z ra($i s.e3! !#!enia s !#e(zne3!;" L%%W&+ s; 42+ 44M; 7enin !.r,(i d! te3! $esz(ze . 1420 r;+ kiedy b-dzie (/!dzi#! ! s re(yz!.anie te3!+ (! . rzebie3u r!sy$skie$ re.!lu($i+ u.z3l-dnia$( r,ni(e .yst- u$(e . !lity(zne$ /ist!rii r,ny(/ kra$,. eur! e$ski(/+ *a uni.ersalne zna(zenie; ?!+ (! $est tu sz(ze3,lnie interesu$(e t! @akt+ e 7enin+ .#aCnie dlate3!+ e ni3dy nie !d(/!dzi ani na !dr!bin- !d !3ldu ! k!nie(zn!C(i znisz(zenia buruazy$ne3! a aratu aJst.!.e3!+ (a#k!.i(ie !drzu(a !3ld+ e t! znisz(zenie+ kt,re rzy3!t!.y.ane $est przed re.!lu($ i kt,re nabiera (a#e$ s.e$ !str!C(i p,Fnie&+ . !kresie dyktatury r!letariatu+ kt,re$ $est .arunkie*+ e t! znisz(zenie *!e byB d!k!nane . inny+ ni d#u3!tr.a#a .alka klas+ s !s,b; 7e.a(ka" idea naty(/*iast!.e3! zniesienia buruazy$ny(/ instytu($i i ut.!rzenia eM ni'ilo n!.y(/+ (zyst!" r!letaria(ki(/+ instytu($i $est nie tylk! bezuyte(zny* . rakty(e *ite*+ ale r!.adzi d! *e(/ani(zne$ !d.r!tn!C(i steru$(e3! ! !rtuniz*e* kretyniz*u arla*entarne3!= nie $est rzesad *,.iB ! kretyniz*ie anty arla*entarny*"+ dla kt,re3! taka $orma !r3aniza(y$na L$ak rady r!sy$skie+ rady"+ sa*!rzdy itd;M sta$e si- lekarst.e*+ kt,re3! naty(/*iast!.e rzy$-(ie"+ zast!s!.anie" u*!li.i#!by naty(/*iast rzesk!(zenie !d ka italiz*u d! s!($aliz*u+ (! !zna(za . k!J(u rzekszta#(enie !lity(zne$ .alki klas . r!(es ra(/!.ania; ?! .#aCnie k!* leks!.a .alka+ .raz z .ynika$(y*i z sa*e3! radykaliz*u $e$ tenden($i+ zakr-ta*i+ .ysu.a si- !be(nie . analiza(/ 7enina na lan ier.szy; Pkazu$e si- znak!*ita dialektyka *i-dzy !dkry.anie* d!ni!s#y(/ zada: !lity(zny(/ rzed $aki*i ! re.!lu($i r!sy$skie$ sta$e dyktatura r!letariatu+ a analiz !arunk,! zd!by(ia .#adzy . eur! e$ski(/ kra$a(/ buruazy$ne$ de*!kra($i"; Fie .a/a$*y si- (yt!.aB !bszernie ty(/ tekst,.+ kt,re tak Dle asu$ d! u r!sz(z!ne3! i d!3*aty(zne3! !brazu leniniz*u+ kt,ry zbyt (z-st! !3lda*y; L;;;M :!C.iad(zenie (a#e3! szere3u $eCli nie .szystki(/ re.!lu($i L;;;M C.iad(zy ! ty*+ e . (zasie re.!lu($i 0 zenie ak($i *as!.e$ na ze.ntrz reak(y$ne3! arla*entu z sy* atyzu$( z re.!lu($ La $esz(ze le ie$ z ! iera$( . r!st re.!lu($-M ! !zy($ .e.ntrz te3! arla*entu rzyn!si sz(ze3,ln k!rzyCB; L;;;M X7e.i(!.(yY r!zu*u$ tu $ak d!ktrynerzy re.!lu($i+ kt,rzy ni3dy nie brali udzia#u . ra.dzi.e$ re.!lu($i alb! nie zastana.iali si- 3#-bie$ nad /ist!ri re.!lu($i+ alb! te nai.nie rzy$*u$ subiekty.ne Xne3!.anieY !kreCl!ne$ reak(y$ne$ instytu($i za rze(zy.iste $e$ zburzenie d!k!nane .s ,lny*i si#a*i szere3u (zynnik,. !biekty.ny(/; Fa$ e.nie$szy Cr!dek zdyskredyt!.ania n!.e$ idei !lity(zne$ Li nie tylk! !lity(zne$M !raz zaszk!dzenia $e$ !le3a na ty*+ e . i*i- $e$ !br!ny d! r!.adza si- $ d! absurdu" L%%%&+ ss; 05102M; W#aCnie ! tym mie&s u 7enin za*yka @raz- *,.i(+ e R!s$i #at.! by#! . k!nkretne$+ /ist!ry(znie niez.ykle !ry3inalne$ sytua($i 1415 r!ku rozpo z0= re.!lu($- s!($alisty(zn+ 3dy nat!*iast kontynuo!a= $ i d! r!.adziB d! k!J(a b-dzie R!s$i trudnie$ ni kra$!* eur! e$ski*"; Fie (/!dzi tu ! abstrak(y$ne !r,.nanie za(!@ane$"+ nie!krzesane$" R!s$i i rz!du$(e$"+ r!z.ini-te$" >ur! y+ kt,re *!na by dzisia$ triu*@alnie badaB (/(( daB C.iade(t.! .r!dz!ne3! barbarzyJskie3! i ry*ity.ne3! (/arakteru r!sy$skie3! s!($aliz*u Ls!($aliz* *uik,.SM+ kt,re3!+ dzi-ki B!3u+ nasza de*!kraty(zna i .yra@in!.ana kultura na* !sz(z-dzi#a Leby (/!(ia uda#! sina* 3! r!z !(zB;;;M; I/!dzi ! t!+ aby u$a.niB k!nkretny /ist!ry(zny z.izek *i-dzy zadania*i r!sy$skie3! r!letariatu+ kt,ry ! rzez r!z.i$anie rze(zy.iste$ r!letaria(kie$ de*!kra($i" dy d! z*aterializ!.ania s.!$e$ .#adzy+ i zadania*i eur! e$skie3! r!letariatu d(e3! d! rze$-(ia .#adzy aJst.!.e$ . ra*a(/ buruazy$ne$ de*!kra($i"; ?eden i dru8i natra@ia na ! ,r buruazy$ne3! a aratu aJst.!.e3!+ kt,ry nie *!e zniknB
tylk! dlate3!+ e ' emy 3! zak.esti!n!.aB"+ znisz(zyB+ ale *!e zniknB $edynie dzi-ki (ier li.e$+ re.!lu(y$ne$ ra(y; L;;;M )r!letariat+ $eeli (/(e !k!naB buruaz$-+ !.inien .y(/!.aB s!bie !asny ' r!letaria(ki(/ X !lityk,. klas!.y(/Y i t! taki(/+ kt,rzy nie byliby 3!rsi ni !lity(y buruazy$ni; Aut!r listu L(/!dzi ! list r!b!tnika d! k!*unisty(zne3! dziennika an3ielskie3! *B*M zr!zu*ia# d!sk!nale+ e nie arla*ent+ le(z .y#(znie r!b!tni(ze Rady *!3 byB narz-dzie* dla !si3ni-(ia (el,. r!letariatuO i !(zy.iC(ie ten+ kt! te3! d!ty(/(zas nie zr!zu*ia#+ $est na$3!rszy* reak($!nist L;;;M; Ale aut!r listu nie zada$e s!bie na.et ytania+ (zy *!na d! r!.adziB Rady d! z.y(i-st.a nad arla*ente* nie . r!.adza$( !lityk,. radzie(ki(/" do !n1trza arla*entuG nie r!zk#ada$( arla*entaryz*u od !e!n0trzG nie rzy3!t!.u$( !d .e.ntrz arla*entu suk(esu Rad . !(zeku$(y* $e zadaniu r!z -dzenia arla*entuG" L%%%&+ ss; 66165M; Faley .i-( u*ieB st!s!.aB k!le$n! i #(zyB !iele @!r* dzia#ania+ .iele taktyk uC.iada*iania . .al(e *as dlate3! .#aCnie+ e a arat aJst.!.y La sz(ze3,lnie a araty ide!l!3i(zne aJst.a+ . ty* a arat !lity(znyM nie $est tylk! z.yk# !r3aniza($ klasy anu$(e$"+ ale $est r,!nie- !r3aniza($ an!.ania klasy+ kt,ra !be$*u$e klasy .yzyski.ane+ !d !rzdk!.ane+ 3dzie na$ ier. !dby.a siuzyski.anie C.iad!*!C(i" i .alka ! s!($aliz*; ?!+ e *a$ !ne 3! znisz(zyB" /ist!ry(znie nie .ynika z (zyst! ze.n-trzne$ .z3l-de* ni(/ rzy(zyny= t! sa*a struktura i(/ aktualne3! C.iata kae .y#!niB z siebie n!.y; 7enin *,.i# t! re.!lu($!nist!* z inny(/ kra$,. eur! e$ski(/ . !kresie t.!rzenia n!.y(/ artii k!*unisty(zny(/; Ale z.ra(a si- r,!nie- d! k!*unist,. radzie(ki(/+ *,.i r,.nie ! st!$(y(/ rzed dyktatur r!letariatu zadania(/+ du! trudnie$szy(/ ni *!na by#! t! s!bie .y!braziB; Fie st!i tu+ uy.a$( $edne3! z $e3! ulubi!ny(/ .yraeJ+ aden *ur (/iJski; )arla*entaryz*+ z kt,ry* naley .al(zyB (/(( rze$B .#adz-+ . ty* i ten+ kt,ry rzenikn# d! !lityki radzie(kie$" !.!du$( ra.dzi.y .ybu(/ s rze(zn!C(i L !lityki+ kt,ra !.inna byB r!.adz!na bardzie$ . kabareta(/"+ @abryka(/+ dzielni(a(/ r!b!tni(zy(/ ni z #a.ek arla*entuSM+ !t,+ ten arla*entaryz* nie $est tak #at.! usunB= *!e !n po!r, i= d! sa*y(/ rad r!sy$ski(/; Wyda$e(ie si- sa*i s!bie Xstrasznie re.!lu(y$niY+ szan!.ni b!$k!tyC(i i anty arla*entarzyC(i+ le(z . ist!(ie rze(zy ul1kli+ ie si1 st!sunk!.! nie.ielki(/ trudn!C(i .alki rze(i.k! . #y.!* buruazy$ny* .e.ntrz ru(/u r!b!tni(ze3!+ !d(zas 3dy z.y(i-st.! .asze+ t$; !balenie buruaz$i i zd!by(ie .#adzy !lity(zne$ rzez r!letariat+ st.!rzy te same trudn!C(i . $esz(ze .i-ksze$+ . nie !r,.nanie .i-ksze$ *ierze; L;;;M W .arunka(/ W#adzy Radzie(kie$ d! .asze$ i nasze$ artii r!letaria(kie$ rzed!stanie si- $esz(ze .i-(e$ .y(/!dD(,. buruazy$n!1inteli3en(ki(/; )rzed!stan si!ni i d! Rad+ i d! Sd,.+ i d! ad*inistra($i+ nie *!na b!.ie* bud!.aB k!*uniz*u z (ze3!C inne3!+ nie *!na 3! bud!.aB ina(ze$+ $ak tylk! z *ateria#u ludzkie3! st.!rz!ne3! rzez ka italiz*+ nie *!na b!.ie* rze -dziB i zlik.id!.aB inteli3en($i buruazy$ne$+ trzeba $ z.y(i-yB+ rzer!biB+ rzet.!rzyB+ .y(/!.aB na n!.! !d!bnie $ak trzeba .y(/!.aB na n!.! . d#u3ie$ .al(e+ na 3run(ie dyktatury r!letariatu+ r,.nie sa*y(/ r!letariuszy+ kt,rzy s.y(/ .#asny(/ dr!bn!*iesz(zaJski(/ rzesd,. .yzby.a$ sinie !d razu+ nie (ude*+ nie z nakazu *atki b!skie$+ nie z nakazu /as#a+ rez!lu($i+ dekretu+ le(z $edynie . d#u3ie$ i trudne$ .al(e *as!.e$ z *as!.y*i . #y.a*i dr!bn!*iesz(zaJski*i; W .arunka(/ W#adzy Radzie(kie$ te same zadania L. !lski* rzek#adzie brak te3! !dkreClenia u!a8a tum*M+ kt,re !be(nie tak du*nie+ tak .yni!Cle+ tak lekk!*yClnie+ tak dzie(innie !drzu(a !d siebie anty arla*entarzysta $edny* 3este* te same zadania !dradza$ si- !e!n0trz Rad+ .e.ntrz ad*inistra($i radzie(kie$+ . szere3a(/ radzie(ki(/ zast- (,. ra.ny(/ L;;;M; WCr,d inynier,. radzie(ki(/+ .Cr,d nau(zy(ieli radzie(ki(/+ .Cr,d u rzy.ile$!.any(/+ t$; na$bardzie$ .yk.ali@ik!.any(/ i na$le ie$ usytu!.any(/ robotnik,! . @abryka(/ radzie(ki(/ .idzi*y sta#e !dradzanie si- !szystki ' bez .y$tku (e(/ u$e*ny(/+ kt,re s .#aC(i.e arla*entaryz*!.i buruazy$ne*u+ i tylk! . dr!dze .(i !na.iane$+ usta.i(zne$+ d#u3!tr.a#e$+ u !r(zy.e$ .alki r!letaria(kie$+ s r-yst!C(i !r3aniza(y$ne$ i dys(y liny rzez.y(i-y*y st! ni!.! t! z#!" L%%%&+ ss; 10K1100M; W te$ .s ania#e$ .y !.iedzi 7enina z 1420 r; *usi z.ra(aB nasz u.a3- .iele k.estii; Zasadni(z! *a !na opiso!y (/arakter= 7enin ! raz ier.szy !dkry.a k!nkretne @!r*y de(ydu$(e3! dla re.!lu($i r!ble*u+ ! kt,ry(/ d!td *,3# *ieB $edynie abstrak(y$ne .y!braenieO *usia# na$ ier.
! isaB te @!r*y+ ! !*a(ku szukaB tenden($i+ kt,r !ne .yraa$; )! (zasie *!e*y !.iedzieB= ten ! is!.y (/arakter !za kt,ry 7enin nie *ia# !biekty.ne3! (zasu .y$CB *ia# bardz! .an k!nsek.en($-= u*!li.i# !n Stalin!.i . ! ar(iu ! liter- e.ny(/ s@!r*u#!.aJ+ rzy zde(yd!.any* i3n!r!.aniu inny(/+ . r!.adziB t!+ (! .stydli.ie nazy.a si- ad*inistra(y$ny*i *et!da*i" r!z.izy.ania !lity(zny(/ r!ble*,. dyktatury r!letariatu= zystka . artii+ ad*inistr!.anie $ak! *et!da r!.adzenia .alki ide!l!3i(zne$+ nast- nie #(zenie !li(y$ne3! terr!ru i za.!d!.y(/ rzy.ile$,. . (elu za e.nienia .iern!C(i" (a#e$ inteli3en($i dla .#adzy radzie(kie$; & !(zy.iC(ie+ (! rze.idzia# 7enin+ *et!dy te nie r!z.iza#y !sta.i!ne3! .,.(zas /ist!ry(zne3! r!ble*u+ *!3#y 3! $edynie za!strzyB+ a e.ne3! dnia !.!#y.anie sina dyktatur- r!letariatu+ t! zna(zy uznanie !biekty.ne$ rze zy!isto+ i te3! r!ble*u+ *usia#! . dalszy* dzia#aniu !lity(zny* Stalina byB !drzu(!ne . ra*a(/ n!.e$ tenden($i !de3ny.ania si- i ka*u@l!.ania te$ s rze(zn!C(i; S@!r*u#!.ania 7enina *a$ ! is!.y (/arakter+ *!3 !ne $ednak .iele na* .y$aCniB . *iar-+ $ak u$a.nia$+ e r!ble* !.r!tu arla*entaryz*u i biur!kra($i d! radzie(ki(/ instytu($i+ *,.i( ina(ze$+ r!ble* ! !ru bur-uazy&ne8o a aratu aJst.!.e3! rzed re.!lu(y$ny* znisz(zenie*+ nie $est r!ble*e* &ednostek; Fa ni( zda$e si- na3!nka na buruazy$n inteli3en($-+ .ysy#ania d! !b!z,. k!n(entra(y$ny(/+ zast- !.anie $e$ rzez r!b!tnik,. !d !rny(/ na (/!r!by da.ne3! s !#e(zeJst.a;;; S rze(zn!CB r!dzi si- .#aCnie !e!n0trz te3! syste*u; )r!ble* ten nie $est r!ble*e* $edn!stek+ ale $est r!ble*e* mas+ raktyk+ kt,re !be$*u$ *asy i kt,re z*usz $e nau(zyB si- r!z !zna.aB+ an!.aB nad ni*i *a$( na u.adze i(/ rzekszta#(enie; & dlate3! a $est t! byB *!e !$-(ie+ kt,re3! .#aCnie . ty* *ie$s(u braku$e 7enin!.i+ aby !state(znie u !rzdk!.a# !n s.!$ analiz- r!ble* ten $est r!ble*e* !be$*u$(y* *asy+ !d inteli3en($i i urz-dnik,.+ a ! sa*y(/ r!b!tnik,.+ stosunk,! spoe zny '+ st!sunk,. s !#e(zny(/+ kt,re prze i!sta!ia&0 &e sobie+ a zaraze* #(z $e dzi-ki ide!l!3i(zne$ sile rzyz.y(za$enia"; Hak *!na dzisia$ nie .idzieB+ e r,ne as ekty+ nieustannie re r!duk!.ane3! i !3#-biane3! rzez klas!.e s !#e(zeJst.!+ !dziedzi(z!ne3! rzez s!($aliz* !dzia#u na pra 1 $izy zn0 i umyso!0+ !d!bnie $ak ,. *ateria# ludzki"+ ! kt,ry* *,.i# 7enin+ s .#aCnie *aterialn !dsta. te3! syste*u st!sunk,. s !#e(zny(/+ kt,ry !bdarza buruazy$ny a arat aJst.!.y t zadzi.ia$( zd!ln!C(i ! !ruG A .i-( nie .idzieB te3!+ e .alka L3.a#t!.na i !k!$!.a+ *ilitarna i ek!n!*i(zna+ eda3!3i(zna i ad*inistra(y$na"+ $ak *,.i# 7eninM z ty*i @!r*a*i !dzia#u ra(y+ ! produk &i i poza ni0+ $est klu(ze* d! takie3! re.!lu(y$ne3! rzekszta#(enia+ kt,re .resz(ie u.!lni ludzi ra(y !d te3! tysi(letnie3! !d !rzdk!.aniaG Ale re@leks$a 7enina niesie $esz(ze inn k!nsek.en($-+ kt,ra kieru$e nas ku !be(ne$ rze(zy.ist!C(i; Rezy3nu$( z !.!#y.ania sina dyktatur- r!letariatu+ (/(( nie (/((+ !*i$a site r!ble*y+ kt,re !$a.ia$ si- . t!ku rze(zy.iste3! s ra.!.ania .#adzy rzez ludzi ra(y+ alb! rzyna$*nie$ st.arza si- z#udzenie+ e r!z.i si- !ne sa*e+ z nakazu *atki b!skie$"+ e .ystar(zy rze r!.adziB !d !.iedni de*!kratyza($-" a aratu aJst.!.e3!= ar*ii+ ad*inistra($i+ sd!.ni(t.a+ szk!lni(t.a itd; ?y* sa*y* !ddziela si- . s !s,b *e(/ani(zny dzisie$sz .alk- re.!lu(y$n !d r!ble*,. dnia $utrze$sze3!= ty* sa*y* dla ludzi ra(y u.arunk!.ania dzisie$sze$ .alki i sta.ka te$ .alki s niezr!zu*ia#e; )!z.ala si- tysi(!* dzia#a(zy k!*unisty(zny(/ .ierzyB+ e trudn!C(i+ kt,re (!dziennie na !tyka$ (/(( . rakty(e z$edn!(zyB klas- r!b!tni(z+ (/(( z$edn!(zyB . t!ku .alki z .ielk buruaz$ ra(!.nik,. @izy(zny(/ i u*ys#!.y(/+ t! .y#(znie s ra.a indy.idualne$ C.iad!*!C(i+ a .i-( propa8andy; Edyby .i-( kady k!*unista ze zd.!$!ny* .ysi#kie* rzek!ny.a# s.!$e !t!(zenie ! .ysz!C(i s!($aliz*u nad ka italiz*e*+ ! .y r,b!.any* rzy.izaniu k!*unist,. d! idea#u sz(z-C(ia ludzk!C(i+ t! *asy rzesta#yby si- .a/aB z .yb!re*+ a i(/ .!la rzez.y(i-y#aby rzeszk!dy+ kt,re unie*!li.ia$ k!rzystanie rzez .szystki(/ z d!br!dzie$st. (y.iliza($i; Fa niesz(z-C(ie+ s ra.y ni3dy nie rzebie3a$ z3!dnie z ty* idealny* !rzdkie*+ *asy nie an3au$ si- . .alk- z ka italiz*e* . nast- st.ie z.yk#e3! rzek!nania+ .iary . !bietni(e alb! i-kny sen ! rzysz#!C(i+ ale $edynie . nast- st.ie+ .ynika$(e3! z niez3!dn!C(i i(/ y.!tny(/ interes,. z ek!n!*i(zny*i i !lity(zny*i st!sunka*i+ d!C.iad(zenia; W#aCnie !d.r!tnie+ . te$ .al(e !dkry.a$ !ne st! ni!.!+ .raz z !3r!*e* st!$(y(/ rzed ni*i zadaJ /ist!ry(zny(/+ rakty(zne Cr!dki i(/ realiza($i; )!za sa*y* rze$-(ie* .#adzy+ zadania+ kt,re b-d rzed ni*i sta.iane s du! trudnie$sze i bardzie$ de(ydu$(e+ (/!(ia i(/ ist!ta $est taka sa*a; )!k!nu$( .szystkie rzeszk!dy artia
re.!lu(y$na nie *!e !3rani(zaB si- d! uznania $edynie .alki klas+ ale *usi r!zszerzyB uznanie .alki klas d! uznania dyktatury r!letariatu"; <arks i 7enin da$ .i-( kade*u k!*uniC(ie kryteriu* !(eny .art!C(i $e3! (!dzienne$ !r3anizu$(e$ .alk- klas ra(y= ra(a ta b!.ie* nie $est tylk! e.ny* te(/ni(zny* +rodkiem za e.nia$(y* ludzi!* ra(y rze$-(ie .#adzy+ ale $est take r!z !(z-(ie* i d!C.iad(zenie* n!.e3! ty u raktyki !lity(zne$+ nieznane$ d!td . /ist!rii+ nie da$(e$ si- zreduk!.aB d! @unk($!n!.ania buruazy$ne3! a aratu aJst.!.e3!+ bez kt,re$ adne znisz(zenie" te3! a aratu ni3dy nie by#!by *!li.e; <arksist!.skie !$-(ie dyktatury r!letariatu nie da$e k!*unist!* $edne3! r!z.izania+ nie !kazu$e (a#k!.i(ie .yty(z!ne$ dr!3i= !kreCla $edynie *ie$s(e te3! nie da$(e3! siuniknB r!ble*u; Ale ra.id#!.e !sta.ienie te3! r!ble*u b-dzie za.sze (ennie$sze ni dziesitki .yi*a3in!.any(/ !d !.iedzi; Zasadni(zy as ekt dyktatury r!letariatu )!*i*! z.i-z#!C(i !.yszy(/ u.a3+ !z.ala$ na* !ne rzyst iB !be(nie d! !kazania zasadni(ze3! as ektu dyktatury r!letariatu+ $ak! n!.e3!+ nieda$(e3! si- !3!dziB z dzia#anie* da.ne3! a aratu aJst.!.e3! $ak! takie3!+ ty u aJst.a; ?en zasadni(zy as ekt+ kt,ry 7enin+ $ak nikt inny+ !kazu$e+ zaC d!C.iad(zenie .szystki(/ re.!lu($i !t.ierdza+ nie !le3a na t.!rzeniu takie3! (zy inne3! ty u+ . zna(zeniu ra.ni(zy*+ instytu &i+ kt,re *ia#yby !.sze(/n .art!CB+ a z.#asz(za+ kt,re pozosta!ayby niezmienne+ k!ntynu!.a#yby s.!$ re.!lu(y$n r!l- rzez (a#y !kres rze(/!dzenia d! s !#e(zeJst.a bezklas!.e3!; ?aki(/ instytu($i+ kt,re s . !kresie dyktatury r!letariatu k!nie(zne+ !nie.a dyktatura r!letariatu $est $esz(ze aJst.e*+ i kt,re nada$ $e$ !kreCl!n @!r*- !lity(zn" zalen !d /ist!ry(zny(/ .arunk,.+ . $aki(/ $est . r!.adz!na i eta ,. $e$ r!z.!$u; ?aki (zy inny ty instytu($i Lna rzyk#ad r!sy$skie rady+ !dkd sta#y si- !.sze(/ne i !@i($alnie uznane za !r3any n!.e3! re.!lu(y$ne3! aJst.aM *!e $edynie (z-C(i!.! !dz.ier(iedlaB+ niekiedy . s !s,b s rze(zny+ .y*a3ania dyktatury r!letariatu na dany* eta ie re.!lu($i+ . dany(/ /ist!ry(zny(/ .arunka(/; Ale ty*+ (! $est k!nie(zn !lity(zn !dsta. i zasadni(zy* as ekte* kade$ z ty(/ @!r* $est t!+ (! *!e*y naz.aB proletaria k0 demokra &0 mas; Ot,+ taka de*!kra($a sa*a nie dekretu$e si-+ nie zabez ie(za"+ kr,tk! *,.i(+ nie zaley zasadni(z! !d instytu($i+ na.et $eCli s t! instytu($e liberalne= d!(/!dzi si- d! nie$ . !t.arte$ .al(e . *iar- $ak *asy dzia#a$ !s!biC(ie na !lity(zne$ s(enie; )!nie.a k.estia ta stan!.i rze(zy.iC(ie ist!t- *arksist!.skie$ i lenin!.skie$ te!rii dyktatury r!letariatu L. ty* i te3!+ (! d!ty(zy $e$ re resy$ne3! as ektu+ $e$ .alki z k!ntrre.!lu($= uzbr!$!ny lud"M zatrzy*a* si- rzy nie$ $esz(ze (/.il-; )rzy !*n- na$ ier.+ !nie.a $est t! ra.d! !d!bnie k!nie(zne+ 3dy @akt ten+ rzy .yra(/!.ane$ za(/-(ie (a#e$ buruaz$i+ $est r,.nie za !*inany" rzez .ielu t!.arzyszy+ e -adna rze zy!ista re!olu &a so &alisty zna ni8dy nie mo-e by= re!olu &0 4mnie&szo+ i5 + $aki*C za*a(/e* *nie$sz!C(i; Kada s!($alisty(zna re.!lu($a+ $aka . /ist!rii si- d!k!na#a+ !(zyna$( !d re.!lu($i r!sy$skie$+ a dale$ ! rzez re.!lu($- (/iJsk+ kubaJsk+ .ietna*sk+ kt,re s data*i . /ist!rii dyktatury r!letariatu+ by#a . s !s,b k!nie(zny re.!lu($ .i-ksz!C(i+ re.!lu($ d!k!nan dzi-ki ru 'o!i mas+ dzi-ki+ uzbr!$!ny* lub nie+ or8aniza &om maso!ym+ $akie na !3,# .y#!ni#y si- . t!ku re.!lu($i i rzekszta#(a#y si- .raz z ni; Bez te3! nie by#!by adne$ re.!lu($i i adna nie *!3#aby !k!naB *aterialne$ si#y buruazy$ne3! a aratu aJst.!.e3!+ $e3! re resy$ne$ si#y i $e$ si#y ide!l!3i(zne$ Lide!l!3i(zne3! an!.ania nad *asa*iM; & .#aCnie .tedy+ kiedy . t!ku r!sy$skie$ re.!lu($i+ rzede .szystki* .skutek nies#y(/ane$ rze.a3i .szystki(/ !#(z!ny(/ si# .e.n-trzny(/ i ze.n-trzny(/ i* erializ*u+ ale take .skutek b#-d,. sa*y(/ r!sy$ski(/ k!*unist,.+ ru(/ *as !s#ab# i .y3as#+ alb! !dszed# !d s.!i(/ re.!lu(y$ny(/ (el,.+ .#aCnie .tedy+ kiedy !r3aniza($e *as!.e !zba.i!n! i(/ treC(i i sta#y si- !ne z k!lei biur!kraty(zny*i instru*enta*i kier!.ania *asa*i+ .,.(zas k!ntrre.!lu(y$ne tenden($e *!3#y r!z.i$aB sina #asz(zyDnie aJst.!.e$; :!C.iad(zenie r!sy$skie$ re.!lu($i !z.!li#! 7enin!.i !kazaB k!nkretnie= r!letaria(ka de*!kra($a+ re.!lu(y$na de*!kra($a *as $est niesk!J(zenie bardzie$ realna+ niesk!J(zenie bardzie$ de*!kraty(zna ni $akak!l.iek de*!kra($a buruazy$na;
Hedn z na$bardzie$ !.sze(/ny(/ .Cr,d rze(i.nik,. 7enina . ty* (zasie+ !(zyna$( !d ra.i(!.y(/" te!retyk,. i le.i(!.y(/" s!($alde*!krat,.+ 3#u !t i kalu*nii+ $est !3ld+ e 7enin $ak!by za.sze *ia# nie d!(eniaB de*!kra($i"+ .art!C(i instytu($i de*!kraty(zny(/ i !ytku z ni(/; ?ak 3#u !t+ kt,ra !(zy.iC(ie $est @a#sze*+ ! e#ni# !n!.nie nieda.n!+ $este* z*usz!ny t! !.iedzieB+ nasz t!.arzysz >lleinstein+ kt,ry za*ierza# u(zyniB z te3! $edn! z .y$aCnieJ z$a.iska staliniz*u"+ t! zna(zy+ !bu*ierania r!letaria(kie$ de*!kra($i . Z.izku Radzie(ki*; ?a 3#u !ta niestety nie $est !b(a (i3le !dradza$(e*u si- !3ld!.i+ z3!dnie z kt,ry* byoby rze z0 niemo-li!0 m,!ienie o 4dyktaturze !i1kszo+ i ludu5O z3!dnie z kt,ry* idea dyktatury by#aby syn!ni*e* dyktatury *nie$sz!C(i; Faley r!z.ayB te s#!.a; <,.iB+ e dyktatura .i-ksz!C(i $est nie*!li.a+ t!+ (/(( nie (/((+ !.iedzieB+ e .#adza aJst.!.a .i-ksz!C(i $est nie*!li.a+ e nisza *asa+ .i-ksz!CB @akty(zna" L%%&&&+ s; 120M sa*a nie *!e s ra.!.aB .#adzy aJst.!.e$; ?! !.iedzieB+ e .#adza *as b-dzie za.sze o8rani zona+ a .i-(+ e r!letaria(ka re.!lu($a $est nie*!li.a; :la *arksisty i k!*unisty+ k.estia .i-ksz!C(i i *nie$sz!C(i nie *!e byB k.esti @!r*aln; ?! zna(zy+ e nie *!e byB !na !der.ana !d ytania= kto stan!.i .i-ksz!CB ludn!C(iG+ &akie klasy t.!rz tak .i-ksz!CB i . $aki s !s,b z$edn!(zyB $e . $eden *as!.y ru(/G Ia#a buruazy$na de*!kra($a &u! iera sina @ak(ie+ e kady rzd re rezentu$e .i-ksz!CB+ e $est .ybrany rzez .i-ksz!CB+ kt,r z k!nie(zn!C(i t.!rz *ili!ny ra(!.nik,.; Ale t! !(zy.iC(ie nie !zna(za abs!lutnie+ e .i-ksz!C(i!.e klasy . s !#e(zeJst.ie+ klasy ra(!.nik,.+ a . sz(ze3,ln!C(i r!letariat+ *a$ i s ra.u$+ (/!Bby . na$*nie$szy* st! niu+ .#adz- aJst.!.= rze(i.nie+ !zna(za t!+ e s !ne $e$ !d !rzdk!.ane; :late3!+ e *i-dzy *asy i arla*ent+ (zyli rzd .(iCni-te $est 3-ste i nie rze$rzyst! (ia#!+ $aki* $est a arat aJst.!.y i a araty ide!l!3i(zne aJst.a; Kiedy 7enin *,.i+ e r!letaria(ka de*!kra($a $est niesk!J(zenie bardzie$ realna ni kada de*!kra($a buruazy$na+ niezalenie !d $e$ d!sk!na#!C(i i .ysz!C(i nad !t.arty*i+ brutalny*i @!r*a*i dyktatury buruazy$ne$ klasy L. naszy(/ !(za(/+ na rzyk#ad+ @aszyz*M+ t! (/(e !.iedzieB+ e *i-dzy ty*i de*!kra($a*i nie za(/!dzi r,ni(a st! nia+ taka+ $aka za(/!dzi *i-dzy de*!kra($ .sk i !3rani(z!n i de*!kra($ r!z.ini-t alb! r!zszerz!n+ ale .#aCnie r,ni(a . sa*e$ ist!(ie= r,ni(a+ kt,ra zasadza sina !ddzieleniu ra.ni(zy(/ de*!kraty(zny(/ @!r* s ra.!.ania .#adzy rzez $akC klasanu$(+ i ty* sa*y* odsuni1 iu *as lud!.y(/ !d rzdzenia+ (/!Bby na.et . na$*nie$sze$ *ierze+ !d de*!kra($i+ kt,ra urze(zy.istnia .#adz- klasy *nie$sz!C(i!.e$ i ty* sa*y* .r-(z !yma8a !d *as lud!.y(/ sta#e3! dzia#ania+ s ra.!.ania kier!.ni(ze$ r!li . aJst.ie; Z te3! .z3l-du+ !dz.ier(iedl!na . analiza(/ 7enina+ nauka r!sy$skie$ re.!lu($i kieru$e nasz u.a3- na d!ie doniose k!estie prakty zne+ kt,re s nieustannie k.estia*i !t.arty*i i na n!.! !dkry.any*i+ ni3dy . s !s,b !state(zny nieure3ul!.any*i+ !d r!z.izania kt,ry(/ zaley r!z.,$ *as!.e$ re.!lu(y$ne$ de*!kra($i; A; )ier.sza k.estia+ !(zy.iC(ie d!brze znana+ t! k.estia so&uszu miedzy proletariatem i drobnomiesz za:sk0 inteli8en &0/ drobnomiesz za:skimi produ entami (drobnymi 'opami i rzemie+lnikami) !raz urz-dnika*i; :! takie3! s!$uszu *!e d!$CB $edynie dzi-ki .al(e+ batalii+ kt,re$ (ele* $est !k!nanie rze(i.sta.ia$(y(/ s!bie r!letariat i dr!bn!*iesz(zaJst.! s rze(zn!C(i+ .yr.anie . t!ku sa*e$ te$ .alki klas dr!bn!*iesz(zaJst.a s !d /e3e*!nii ka italisty(zne$ i i* erialisty(zne$ buruaz$i !raz uzyskanie /e3e*!nii re.!lu(y$ne$ a.an3ardy nad dr!bn!*iesz(zaJst.e*; Fie naley ni3dy za !*inaB+ e . ty* (zasie . trady($i *arksist!.skie$ 7enin $est $edyny* te!retykie*+ .#aCnie $edyny*+ kt,ry . te$ k.estii !d(/!dzi zar,.n! !d ra.i(!.e3! ! !rtuniz*u aNla Kautsky+ $ak i !d le.ak,.+ a na.et autenty(zny(/+ $ak R,a 7ukse*bur3+ re.!lu($!nist,.O $est &edynym teoretykiem/ kt,ry ni8dy nie mia 4urobotni zone&5 kon ep &i dyktatury proletariatu+ t! zna(zy+ . !state(zny* ra(/unku+ ek!n!*isty(zne$ i *e(/anisty(zne$ k!n(e ($i .#adzy aJst.!.e$ klasy r!b!tni(ze$; Fie istnie$e dyktatura r!letariatu+ $eCli klasa r!b!tni(za+ (/(( zd!byB i utrzy*aB .#adz-+ nie !(i3nie za s!b nie tylk! biedne3! (/#! st.a+ niekt,ry(/ .arst. dr!bn!*iesz(zaJski(/+ kt,ry(/ r!letaryza($a $est $u zaa.ans!.ana+ ale (a#e3! dr!bn!*iesz(zaJst.a ! s rze(zny(/ rze(ie z klas r!b!tni(z /ist!ry(zny(/ interesa(/; Fie istnie$e dyktatura r!letariatu+ $eCli
klasie r!b!tni(ze$ nie uda si- za(ieCniB s!lidny(/ .i-z,. !lity(zny(/+ ek!n!*i(zny(/ i ide!l!3i(zny(/ z ty*i *asa*i; <,.i( ina(ze$+ nie istnie$e dyktatura r!letariatu+ $eCli re.!lu($a r!letaria(ka nie $est $edn!(zeCnie re!olu &0 ludo!0; ?ake . ty* *ie$s(u+ !(z.szy !d rzed aDdziernik!.e3! !kresu+ !n!.nie na.izu$e d! autenty(zne$ nauki <arksa i K!*uny )aryskie$= L;;;M Fa sz(ze3,ln u.a3zas#u3u$e niez.ykle 3#-b!kie s !strzeenie <arksa+ e zburzenie biur!kraty(zn!1*ilitarne$ *a(/iny aJst.!.e$ $est X.st- ny* .arunkie* kade$ rze(zy.iC(ie ludo!e& re.!lu($iY; ?! !$-(ie re.!lu($i Xlud!.e$Y .yda$e si- dzi.ne . usta(/ <arksa"+ isze 7eninO !kazu$e+ e .ynika t! z *e(/ani(zne3! s !s!bu+ . $aki .i-ksz!CB *arksist,. r!z.aa !$-(ie dyktatury r!letariatu i r!letaria(kie$ re.!lu($i (zeka$( na *ity(zny *!*ent+ kiedy t! r!letariat+ $ak! /e3e*!ni(zna i re.!lu(y$na z ist!ty s.!$e$ klasa+ sa* stan!.i#by .i-ksz!CB s !#e(zeJst.a i *ia#by na rze(i. siebie $u tylk! 3arstk- !z!sta$(y(/ !za r!duk($ ka italist,.; W inny* *ie$s(u uC(iCla t- *yCl= Hedn z 3#,.ny(/ nauk!.y(/ i !lity(zn!1 rakty(zny(/ !znak ka-de& rze(zy.iste$ re.!lu($i $est niez.ykle szybki+ 3.a#t!.ny+ ra t!.ny .zr!st li(zby Xszary(/ !by.ateliY L.e @ran(uski* rzek#adzie= dr!bn!*iesz(zaJst.a; u!a8a tum*M+ kt,rzy za(zyna$ braB akty.ny+ sa*!dzielny udzia# . y(iu !lity(zny*+ ! ksztato!aniu ustro&u pa:st!a" L%%&W+ s; 0Q .e @ran(uski* rzek#adzie brak !dkreCleJ u!a8a tum*M; :yktatura r!letariatu nie *!e !zna(zaB iz!la($i r!letariatu= !3ld ten $est . s#!.a(/ i (zyna(/ s rze(zny dyktatura r!letariatu *!e z.y(i-yB k!ntrre.!lu($-+ *!e udaB si- $e$ zdezor8anizo!a= pot1-n0 baz- buruazy$ne3! aJst.a $edynie .,.(zas+ $eCli .yraa !na rze(zy.ist /e3e*!nir!letariatu nad *asa*i lud!.y*i+ re.!lu(y$ny s!$usz r!letariatu+ (/#! st.a i dr!bn!*iesz(zaJst.a; Hak .iad!*!+ .isz(a stale nad ty* s!$usze* 3r!Dba $e3! zer.ania+ naraa$(e re.!lu($- na C*iertelne niebez ie(zeJst.! $e3! zer.anie+ !z.ala$ zr!zu*ieB .iele tra3i(zny(/ as ekt,. aktualne$ /ist!rii s!($aliz*u; S ra.y te r!zu*ie ten+ kt! na ra.d- rze(zyta# 7enina i Cledzi# .raz z ni* (/.ie$n!CB i z.r!ty rze(zy.iste$ /ist!rii+ kt,re$ tenden($- *ani@estu$ sa*e s rze(zn!C(i; S !ne . kady* razie du! bardzie$ zr!zu*ia#e ni .,.(zas+ kiedy+ (/(( r!z.izaB k.esti- s!$uszy klas!.y(/+ sdzi si-+ e naley r!letariat ut! iB . niezr,ni(!.ane$+ .idz(e$ interes . s!($aliz*ie"+ *asie ra(!.nik,."+ (! d! r!.adzi#! !(z.szy !d 1415 r;+ a sz(ze3,lnie u nas+ d! ! e#nienia b#-d,. . tylu re.!lu(y$ny(/ .alka(/; )!$-(ie dyktatury r!letariatu nie tylk!+ e nie .yklu(za k.estii s!$uszy i s!$usznik,. r!letariatu . re.!lu(y$ny* r!(esie+ ale .r-(z sta!ia &0 natr1tnie; )!kazu$e $e$ polity zn0 ist!t-+ . *!(ny* zna(zeniu+ $ak! ist!t- !lityki *as+ kt,ra . kady* *ie$s(u rzekra(za ra*y de(yz$i i 3.aran($i k!nstytu(y$ny(/; Z$edn!(zenie r!letariatu i $e3! s!$usznik,. nie *!e d!k!naB si- y.i!#!.! . nast- st.ie .s ,lny(/ interes,. ek!n!*i(zny(/ i z !.!#ania sina nie; L;;;M Fie .ystar(zy sa*a tylk! r! a3anda+ sa*a tylk! a3ita($a; :! te3! !trzebne $est .#asne d!C.iad(zenie !lity(zne ty(/ *as" L%%%&+ ss; 54120M; Hest t! dla dzisie$szy(/ artii k!*unisty(zny(/ k.estia ne.ral3i(zna; HeCli u$a.nienie si- s rze(zn!C(i *i-dzy r!.adz!n . ka italisty(zny(/ kra$a(/ .alk re.!lu(y$n i !br!n radzie(kie3! a aratu aJst.!.e3! rzez radzie(ki(/ k!*unist,. $est ne3aty.n rzy(zyn !$a.ienia si- t!ru$(e$ s!bie dzisia$ .e 'ran($i tenden($i d! .yrze(zenia si-" bez zbytni(/ (ere3ieli !$-(ia dyktatury r!letariatu+ t! nie *!na za !*inaB ! inne$+ r,.nie zu e#nie !(zy.iste$ rzy(zynie= ! !szuki.aniu naresz(ie tra@ne3! r!z.izania r!ble*u skier!.any(/ rze(i. i* erialisty(zne*u ka ita#!.i s!$uszy klas!.y(/+ $edn!C(i lud!.e$; )!nie.a takie3! r!z.izania+ !*i*! .ysi#k,. 'r!ntu 7ud!.e3! i Ru(/u O !ru+ nie *!na by#! znaleDB . !kresie+ . kt,ry* dyktaturze r!letariatu Ltakie$+ $ak $ .,.(zas !.sze(/nie !$*!.an!M rzy isy.an! zna(zenie nienaruszalne$ zasady+ t! sdzi si- dzisia$+ e !drzu(a$( $e$ !$-(ie !(zyC(i sity* sa*y* dr!3-; Ale $est t! !z!rne r!z.izanie+ r!.adzi $edynie d! aut!su3estii+ $eCli sk#ania k!*unist,. d! !3ldu+ e taka $edn!CB lud!.a+ !ten($alnie+ &u- tk!i . sa*y* r!z.!$u ek!n!*i(zny* i s !#e(zny* ka italiz*u i e .ystar(zy !be(nie .yd!byB $ na C.iat#! dzienne+ !dkryB $ dla nie$ sa*e$ ! rzez (ier li.e .y$aCnianie i r! a3and-; >k!n!*i(zne !dsta.y re.!lu(y$ne3! s!$uszu klas istnie$ .e .szystki(/ kra$a(/ i* erialisty(zny(/+ take i . na$bardzie$ r!z.ini-ty(/"; Ale tak d#u3!+ $ak ka italiz* si- r!z.i$a La i* erialisty(zny+ *!n! !listy(zny ka ita# r!z.i$a si- !be(nie $esz(ze szyb ie& ni ! rzedniM istnie$ r,.nie !dsta.y /e3e*!nii .ielkie3! ka ita#u; ?en s rze(zny+
r!.adz(y d! iz!la($i .ielkie3! ka ita#u+ $edn!C(i klas!.e$ r!letariatu i $e3! s!$uszu z (a#!C(i ludzi ra(y+ na.et z e.ny*i !d#a*a*i buruaz$i+ r!(es nie $est z 3,ry !kreCl!ny+ nie $est r!sty* !lity(zny* .yraze* ek!n!*i(zne3! r!z.!$u; Hest sta.k rakty(zne$ .alki si# re.!lu(y$ny(/ z si#a*i k!ntrre.!lu(y$ny*i+ 3dzie si#y re.!lu(y$ne r!letariat+ (/#! st.! !raz r!letaryzu$(y si- rze*ieClni(y lub inteli3en($a *usz .yk!rzystaB s rze(zn!C(i klas!.e3! .r!3a; )r!.adziB .!$n- ! !balenie buruaz$i isze 7enin .!$n- st!kr!B trudnie$sz+ bardzie$ d#u3!tr.a#+ bardzie$ sk!* lik!.an anieli na$bardzie$ u !r(zy.a ze z.yk#y(/ .!$en *i-dzy aJst.a*i+ i .yrzekaB si- rzy ty* z 3,ry la.ir!.ania+ .yk!rzysty.ania s rze(zn!C(i interes,. L(/!(iaby rze$C(i!.y(/M *i-dzy .r!3a*i+ .yrzekaB si- u3,d i k!* r!*is,. z e.entualny*i L(/!(iaby na.et (/.il!.y*i+ nie e.ny*i+ (/.ie$ny*i+ .z3l-dny*iM s!$usznika*i (zy nie $est t! . na$.yszy* st! niu C*ieszneG Izy nie $est t! !d!bne d! te3!+ $ak 3dybyC*y rzy trudny* .s inaniu sina niezbadan $esz(ze i d!ty(/(zas nie rzyst- n 3,r- .yrzekli si- za.(zasu (/!dzenia niekiedy zy3zakie*+ za.ra(ania niekiedy z !.r!te*+ !rzu(ania raz !brane3! kierunku i r,b!.ania r,ny(/ kierunk,.G L;;;M Z.y(i-yB !t-nie$sze3! rze(i.nika *!na tylk! rzy na$.i-kszy* .yt-aniu si# i bez!arunko!ym .yk!rzystaniu . s !s,b na$bardzie$ staranny+ !3l-dny+ !str!ny+ u*ie$-tny zar,.n! .szelkie$+ (/!(iaby na$*nie$sze$ Xsz(zelinyY *i-dzy .r!3a*i+ .szelkie3! rze(i.ieJst.a interes,. *i-dzy buruaz$ r,ny(/ kra$,.+ *i-dzy r,ny*i 3ru a*i (zy !d#a*a*i buruaz$i .e.ntrz !sz(ze3,lny(/ kra$,. $ak i .szelkie$+ (/!(iaby na$*nie$sze$ *!li.!C(i !zyskania s!bie *as!.e3! s rzy*ierzeJ(a+ nie(/by na.et (/.il!.e3!+ (/.ie$ne3!+ niesta#e3!+ nie e.ne3!+ .z3l-dne3!; Kt! te3! nie zr!zu*ia#+ ten nie zr!zu*ia# ani krzty z *arksiz*u i ! o8,le ze .s ,#(zesne3! nauk!.e3! s!($aliz*u; Kt! nie d!.i,d# ! prakty e . (i3u d!CB zna(zne3! !kresu i . d!CB r,n!r!dny(/ sytua($a(/ !lity(zny(/ s.e$ u*ie$-tn!C(i st!s!.ania te$ ra.dy . (zynie+ ten si- $esz(ze nie nau(zy# !*a3aB klasie re.!lu(y$ne$ . $e$ .al(e ! .yz.!lenie (a#e$ ludzk!C(i ra(u$(e$ !d .yzyski.a(zy; 7 doty zy to ! &ednako!e& mierze okresu przed zdoby iem i po zdoby iu !adzy polity zne& przez proletariat" L%%%&+ ss; Q61Q5+ . !lski* rzek#adzie brak !statnie3! !dkreClenia u!a8a tum*M; )!.ie* .i-(e$= t! .#aCnie realizu$( tak !lityk- . !kresie ! rzedza$(y* i rzy3!t!.u$(y* zd!by(ie .#adzy r!letariat *!e nau(zyB si- *!li.ie $ak na$le ie$ r!z.izy.aB ten r!ble* . !kresie nast1pnym; )! zr!zu*ieniu dla(ze3! $est !na k!nie(zna na!et+ a z.#asz(za+ ! zd!by(iu .#adzy+ *!e*y zr!zu*ieB $e$ k!nie(zn!CB . !kresie poprzednim+ ! ile zd!by(ie .#adzy" nie *a dla nas zna(zenia rzy3!dy bez rzysz#!C(i; ?! dlate3! !$-(ie dyktatury r!letariatu u.z3l-dnia$( .#aC(i.e dla kade3! kra$u u.arunk!.ania /ist!ry(zne+ nie $est !$-(ie*+ kt,re mo-na pomin0= rzy k.estii s!$uszy klas!.y(/= $est t! .#aCnie !$-(ie+ przy pomo y kt,re8o ten r!ble* *!na sta.iaB .e .#aC(i.y(/ ter*ina(/+ kryty(znie analiz!.aB $e3! !biekty.ne !dsta.y i ist!t- trudn!C(i+ kt,re na !tyka; B; Ale k.estia de*!kra($i *as!.e$ !be$*u$e+ nie *iesza$( si- z ni*+ inne za3adnienie+ kt,re $ deter*inu$e= $est t! za3adnienie maso!e& or8aniza &i proletariatu; ?y*+ (! !z.!li#! partii b!lsze.i(kie$ takty(znie kier!.aB rze$-(ie* .#adzy+ by# @akt !.stania bez re(edens!.e3! *as!.e3! ru(/u r!b!tnik,.+ (/#! ,. i !#nierzyO t! @akt+ e ru(/ ten znalaz# . r!sy$skie$ trady($i re.!lu(y$ne$ takie @!r*y !r3aniza(y$ne+ $akie by#y *u !trzebne= rady"; ?! d.!isty dialekty(zny (/arakter ty(/ rad= s !ne zarazem+ . s !s,b s rze(zny+ zalkie* n!.e3! aJst.a+ n!.e3! ty u a aratu aJst.!.e3!+ !raz bez !Credni+ r,ni( si- !d kade3! aJst.a+ !r3aniza($ *as+ 3dzie !lity(zna akty.n!CB+ . s@erze na$bardzie$ !3,lny(/ k.estii L !(zyna$( !d k.estii .!$ny i !k!$uM+ nie $est s ra. s e($alist,. alb! !ddal!ny(/ !d *as $e$ rzedsta.i(ieli+ ale s ra. sa*y(/ *as; :late3! Re.!lu($a )aDdziernik!.a *!3#a !d$B si- zadania znisz(zenia+ $edn!(zeCnie !d 3,ry" i !d d!#u"+ buruazy$ne3! a aratu aJst.!.e3!; :late3! .#aCnie+ /ist!ry(znie bi!r(+ rady te+ ! K!*unie )aryskie$+ a rzed inny*i @!r*a*i+ kt,re+ . .i-ksz!C(i rzy adk,.+ d! ier! !$a.i si-+ s rada*i re.!lu(y$ny*i; Hak .iad!*!+ za3adnienie t! nieustannie sta.iane by#! . t!ku (a#e$ re.!lu($i r!sy$skie$+ $ak i . trak(ie k!le$ny(/ re.!lu($i; Z*ienia si- ist!ta r!ble*,.+ @r!nt" .alki rze*iesz(za si-+ !r3aniza($e+ kt,re s e#nia#y re.!lu(y$n @unk($- sta$ si- niezd!lne d! dalsze3! $e$ s ra.!.ania+ take dlate3!+ e+ $ak . rzy adku sa*y(/ rad r!sy$ski(/+ stara#y si- !ne .yst- !.aB $u tylk! . r!li aJst.a+ ad*inistra($i; <!na .i-( zau.ayB+ e . rakty(e za3adnienie t! d!ty(zy s ra.y+ kt,re$ k!*uniC(i+ $ak .skazu$
d!C.iad(zenia+ ni3dy nie !C.i-(ali zbyt .ielkie$ u.a3i= ! r!stu kier!.ni(ze$ r!li" artii k!*unisty(zne$ . dyktaturze r!letariatu; I! r!biB+ aby !lity(zne kier!.anie nie r!.adzi#! d! identy@ika($i artii i aJst.a+ ale d! nieustannie .zrasta$(e$ k!ntr!li sa*y(/ *as nad @unk($!n!.anie* aJst.aG W ty* !kresie+ .bre. ra.i(!.e*u" i le.i(!.e*u" .y a(zeniu+ !sta.- 7enina (/arakteryzu$e z $edne$ str!ny @akt+ e nie ule3a !n ni3dy z#udzeniu+ e . bardz! d#u3i* !kresie (zasu dyktatura r!letariatu *!3#aby !be$CB si- bez s(entraliz!.ane3! aJst.a+ 3dzie 3!s !dar(ze @unk($e !r3aniza(y$ne . due$ *ierze !.ierzane *usz byB s e($alist!*+ kt,rzy utr.ala$ !dzia# na ra(@izy(zn i ra(- u*ys#!.; Ale $edn!(zeCnie+ .y(/!dz( z sa*e3! d!C.iad(zenia *as+ .y(/!dz( z analizy trudn!C(i+ kt,re !n! na !tyka+ 7enin nieustannie !szuki.a# s !s!bu pozba!ienia pa:st!a+ na.et aJst.a n!.e3! ty u+ *!n! !lu na ad*inistr!.anie+ zarzdzanie i !lity(zn k!ntr!l- nad s ra.a*i ubli(zny*i+ (/(( . (z-C(i !.ierzyB t! .szystk! !r3aniza($!* *as lud!.y(/+ kt,re !(zy.iC(ie nie *!3 byB *yl!ne z arti k!*unisty(zn+ s r,ne !d nie$ i .ykra(za$ !za ni; Z $edne$ str!ny+ !sta.- t- (z-st! !kreCla si- $ak! bezlit!sny realiz*" !lity(zny 7enina= nie *!e byB na$*nie$sze3! ust- st.a . s ra.ie k!n(entra($i .#adzy r!letaria(kie3! aJst.aO i nie (/!dzi tylk! ! *ilitarne" .y*!3i .!$ny d!*!.e$+ !nie.a te s $edynie $edn z @!r* za!strz!ne$ .alki klas+ kt,ra (e(/u$e kad re.!lu($-; Z dru3ie$ str!ny+ !sta.- t- !kreCla si- niekiedy *iane* ut! iz*u"+ a na.et anar(/iz*u"+ kt,re3! zna(zenie bdD !*nie$sza si-+ bdD+ rze(i.nie+ iz!lu$e si-+ aby 3! !nad *iar- .yk!rzystaB; Faley $ednak zau.ayB+ e realiz* 7enina !le3a na $edn!C(i ty(/ d.,(/ as ekt,.= $est !n .y#(znie realiz*e* dialekty(zny*+ t! zna(zy kryty(zny* i re.!lu(y$ny*+ !nie.a+ !*i*! 3i3anty(zny(/ trudn!C(i rakty(zny(/+ 7enin nieustannie kr!(zy ! !bu str!na(/ te$ s rze(zn!C(i; P.z3l-dnia$( t! dys !nu$e*y ni(i rze.!dni sta.ia$( (z!#a za3adk!*+ $akie kry$e . s!bie /ist!ria radzie(kie$ re.!lu($i; )rzyt!(z- tylk! $eden !s ieszny rzyk#ad= z*iany !sta.y 7enina .!be( k.estii z!i0zk,! za!odo!y '+ kt,re z!sta#y $u !bszernie sk!*ent!.ane; W (i3u r!ku+ . !kresie !d k!J(a 1414 r; d! !(ztku 1420 r;+ 7enin rze(/!dzi !d /as#a u aJst.!.ienia z.izk,. za.!d!.y(/"+ t! zna(zy+ rzekszta#(enia z.izk,. za.!d!.y(/ . zinte3r!.ane z a arate* aJst.!.y* !r3aniz*y zarzdzania 3!s !dark L. sz(ze3,ln!C(i dystrybu($ si#y r!b!(ze$ i dys(y lin . r!duk($iM+ d! /as#a aut!n!*ii z.izk,. za.!d!.y(/ .z3l-de* aJst.a+ !nie.a . s!($aliz*ie z.izki za.!d!.e za.sze *usz re rezent!.aB .!be( aJst.a+ .!be( sa*e3! r!letaria(kie3! aJst.a+ interesy ra(!.nik,.; Bez .t ienia+ tak z*ian- !.r,(- $esz(ze d! te3! .y$aCnia .z3l-dna kl-ska e.ne$ !lityki+ aut!krytyka+ kt,re$ .y*a3a+ !raz rze$C(ie d! n!.e$ !lityki"+ 3dzie e.ien !.r,t d! ka italiz*u" i* liku$e r,.nie !n!.ne s ra.!.anie rzez z.izki za.!d!.e s.!$e$ re.indyka(y$ne$ @unk($i; Ale+ $eCli d!brze site*u rzy$rzeB+ t! sa*e te ery etie nie s z.yk#y*i rzy adka*i" s!($aliz*u+ zaC !sta.a 7enina u$a.nia tu sta# tenden($-+ ty* bardzie$ u !r(zy.+ i* .i-ksze na !tyka !na trudn!C(i; IzyniB ze z.izk,. za.!d!.y(/ ele*ent a aratu aJst.!.e3!+ a na.et ad*inistra($i+ !zna(za t!+ e dy si- d! .yk!rzystania i(/ ni(zy* nie da$(e3! si- zast iB (/arakteru bez !Crednie$ !r3aniza($i *as kt,re3! nabra#y . trak(ie dziesi-(i!le(i .alk . ka italiz*ie zaraze* ! t!+ aby rzenieCB na *asy i .yt#u*a(zyB i* !lityk- aJst.a+ aby rze(zy.iC(ie sk#!niB $e d! udzia#u . s ra.!.aniu .#adzy+ aby st! ni!.! .ykszta#(iB .Cr,d ni(/ !lity(zny(/ i 3!s !dar(zy(/ rzy.,d(,." n!.e3! /ist!ry(zne3! ty u; Hedn! zdanie .yraa . skr,(ie ist!t- te$ tenden($i= z.izki za.!d!.e s szk!# k!*uniz*u" La ty* sa*y*+ (z-C(i!.!+ s !ne ty e* szk!#y+ kt,re$ k!*uniz* !trzebu$eM; Fie(! ,Dnie$+ .al(z( z anar(/!syndykalisty(zny* .y a(zenie* r!b!tni(ze$ ! !zy($i" 7enin !.r,(i# d! te3! .y$aCnia$(+ e *usi*y te !r3aniza($e r!b!tni(ze .yk!rzystaB do obrony robotnik,! przed i ' !asnym pa:st!em i d! !br!ny nasze3! aJst.a rzez r!b!tnik,." !raz+ e trzeba u*ieB .yk!rzystaB !suni-(ia .#adzy aJst.!.e$ d! !br!ny *aterialny(/ i du(/!.y(/ interes,. !.sze(/nie z$edn!(z!ne3! r!letariatu rzed .#adz aJst.!." L%%%&&+ ss; 512M; I/!dzi .i-( ! !s#uenie si- rze(i. biur!kraty(zne*u .y a(zeniu" $edyn br!ni zd!ln znisz(zyB $e u $e3! Dr,de#= ini($aty.+ kultur i !r3aniza($ *as+ rze(zy.ist k!ntr!l+ kt,r *asy *usz zd!byB (/(( an!.aB nad !lityk+ aby *!3#a !na rze(zy.iC(ie staB si- i ' !lityk; Iele*+ kt,ry 7enin !statkie* si#
(/(e $esz(ze !si3nB+ by#! z!r3aniz!.anie &ns ek($i R!b!tni(z!1I/#! skie$"+ kt,ra sk#ada#aby si- z bez !Credni(/ rzedsta.i(ieli ra(!.nik,.+ !raz u(zynienie z nie$ k!ntr!lu$(e$ ad*inistra($- sta#e3! !r3anu; Hednak (ele*+ d! kt,re3! rzede .szystki* dy 7enin $est unie*!li.ienie kierunk!.e3! rzekszta#(enia si- artii . n!.y k!r us urz-dnik,. aJst.!.y(/ i ide!l!3i(zny(/; Biur!kraty(zne .y a(zenie" b!.ie* nie $est z.yk#y* rzy adkie*"+ nie $est r!sty* dziedzi(t.e* ! bardz! !dle3#y(/ (zasa(/+ kt,re . r!z.ini-ty* ka italiz*ie *ia#!by zniknB Lsa*i $esteC*y C.iadka*i+ d! $akie3! .s ania#e3! biur!kraty(zne3! r!z.!$u !n r!.adziSM= $est !n!+ . r,ny* st! niu i . r!z.i$a$(y(/ si- @!r*a(/+ nier!zer.alnie z.izane z kady* aJst.e*+ z !dzia#e* ra(y"+ kt,ry za s!b !n! !(i3a; W rze(zy sa*e$+ t! .#aCnie ! rama ' sa*e3! r!letaria(kie3! aJst.a u$a.nia si- ta s rze(zn!CB; Ostatnie s#!.! . k.estii de*!kra($i; Heeli .#aC(i.ie r!zu*ie si-+ . $aki* zna(zeniu re.!lu(y$na de*!kra($a lud!.a $est r,.nie zasadni(zy* ele*ente* dyktatury r!letariatu+ .arunkie* $e$ istnienia alb! ra(ze$ r!z.!$u+ t! *!na .resz(ie za$B si- d.ie*a !z!rny*i s rze(zn!C(ia*i; Fa$ ier. @akte*+ e (el+ $aki* $est znisz(zenie a aratu aJst.!.e3!" .yda$e si- byB (ele* (zyst! ne3aty.ny*+ *i*! e $e3! !si3ni-(ie . rze(zy.ist!C(i .y*a3a bez re(edens!.e3! . /ist!rii .ysi#ku inn!.a(y$ne3! i !r3aniza(y$ne3!+ !nie.a ! raz ier.szy !de$*u$ 3! sa*e !t-ne *asy; Fast- nie @akte*+ e dyktatura r!letariatu+ z u.a3i na istnienie a aratu aJst.!.e3!+ nie *!e byB !kreClana . s !s,b u r!sz(z!ny+ $ak! z.yk#e zast- !.anie $edne3! a aratu aJst.!.e3! rzez inny+ ale *usi byB !kreClana . s !s,b k!* leks!.y+ &edno ze+nie $ak! t.!rzenie no!e8o a aratu aJst.!.e3! i $ak! naty(/*iast!.e r!z !(z-(ie d#u3ie3! r!(esu zanikania+ (zyli !bu*ierania kade3! aparatu aJst.!.e3!; Hak .iad!*!+ ten dru3i r!(es dominu&e nad ier.szy*; WyraD*y t! $esz(ze ina(ze$; &dea znisz(zenia a aratu aJst.!.e3!"+ tak d#u3!+ $ak d#u3! rzedsta.ia si- $ . s !s,b abstrak(y$ny+ $est ide nie rzydatn+ !dda$( si- kade$ arbitralne$ inter reta($i L$ak i kade*u uda.ane*u !burzeniuM; W#aCnie z !.!du te$ idei niekt,rzy utrzy*u$+ e !$-(ie dyktatury r!letariatu"+ !nie.a r!.adzi $akby 3r- na d.,(/ st!#a(/ $edn!(zeCnie+ .ysta.ia z# str!n- !d *ask i-kna+ $est s rze(zne+ a na.et niebez ie(znie *isty@ikat!rskie= ukry.a etatyz* !d *ask de*!kra($i; Ozna(za t!+ e $est rze(z nie*!li. d!strzeenie rze zy!isty ' sprze zno+ i+ kt,ry(/ r!dukte* $est dyktatura r!letariatu+ kt,re !z.ala$ na analiz- $e$ !$-(ia; W ty* (elu $ednak naley !kreClaB $ k!nkretnie+ t! zna(zy+ nie r!z*y.aB $e$ as ekt,.; ?rady($a *arksist!.ska !dn!t!.a#a d.ie k.estie= k.esti- znisz(zenia" buruazy$ne3! a aratu aJst.!.e3! !raz k.esti- zanikania"+ (zyli !bu*ierania" .szelkie3! aJst.a; ?ak d#u3!+ $ak k.estie te s sztu(znie !ddzielane !d siebie+ tak d#u3! s !ne k.estia*i s(/!lasty(zny*i i nie da$ si- r!z.izaB; ZaC rze$-te rzez 7enina !kreClenie <arksa+ z3!dnie z kt,ry* aJst.! dyktatury r!letariatu+ aJst.!+ kt,re u*!li.ia r!letariat!.i uk!nstytu!.anie si- . klasanu$(" $est zaraze* $u nie1 aJst.e*"+ sta$e si- !kreClenie* trudny* d! zr!zu*ienia alb! (! $est $esz(ze .anie$sze !szust.e*; )aJst.! La arat aJst.!.yM+ kt,re !d razu nie da$e !(ztku r!(es!.i s.!$e3! zanikania"+ t! zna(zy+ ! rzez .iel!rakie .ynika$(e z d!C.iad(zenia+ r!(esu ust- !.ania s.!$e3! *ie$s(a !lity(zne*u kier!.ni(t.u sa*y(/ *as+ na za.sze !zba.ia si- szansy stania si- no!ym a arate* aJst.!.y*= b-dzie $edynie re r!duk($ alb! r!z.!$e* da.ne3! a aratu aJst.!.e3!; Ale .arunki zaniku aJst.a+ ! rzez re.!lu(y$n de*!kra($lud!.+ nie s adn na* z nieba+ nie *!3 !$a.iB si- bez no!e8o a aratu aJst.!.e3!+ kt,ry re.!lu(y$ny r!(es . r!.adzi . *ie$s(e ! rzednie3!; W ty* .#aCnie zna(zeniu sa*! !$-(ie proletaria kie8o aJst.a nie sta$e si- !$-(ie* absurdalny*+ ale $est s rze(zn rze(zy.ist!C(i+ tak+ $ak s rze(zna $est sytua($a r!letariatu $ak! klasy anu$(e$" . s!($aliz*ie; )r!letariat *usi skier!.aB rze(i. buruaz$i br!J rzez ni .ykut+ br!J !b!sie(zn; ?ak *!li.!CB u$a.nia d!C.iad(zenie s!($alisty(zny(/ re.!lu($i; P$a.nia !ne r,.nie+ e $est t! niez.ykle trudne+ . kady* razie trudnie$sze+ ni sdz!n!+ e nie .yklu(za t! ani b#-d,.+ ani .y a(zeJ+ ani !d.r!t,.; Hest t! rze(zy.ista s rze(zn!CB+ kt,r /ist!ria i raktyka r!z.i$a+ u.y ukla+ a d! !state(zne3! $e$ r!z.izaniaO s rze(zn!CB+ kt,re$ r!z.izanie nie $est rze(z *!li.+ (/yba+ e . s !s,b ut! i$ny+ bez !suni-te3! a d! k!J(a $e$ r!z.!$u;
&stnienie $akie3!k!l.iek a aratu aJst.!.e3! zak#ada+ e $esz(ze istnie$ klasy+ .alka klas+ anta3!nisty(zne st!sunki s !#e(zne; Hest !n zak!rzeni!ny . anta3!niz*ie; Kady a arat aJst.!.y $est L(i3le $esz(zeM buruazy$ny* a arate* aJst.!.y*+ na.et .,.(zas+ 3dy r!letariusze !bra(a$ 3! rze(i. ka italist!*; K!*uniz* t! kres aJst.a+ nie zaC aJst.! (a#e3! ludu"+ (! dla *arksisty $est .yraenie* bezsens!.ny*; <i-dzy r!letariate* a buruaz$ za(/!dzi $edn!(zeCnie symetria L!bie klasy !trzebu$ aJst.aM !raz asymetria L r!letariat dy d! znisz(zenia .szelkie3! aJst.a+ st!su$e .alk- klas . (elu !balenia klasM; :yktatura r!letariatu nada$e aJst.u !kreCl!n /ist!ry(zn tenden &1= tenden($-+ kt,ra r!.adzi d! zaniku aJst.a+ nie zaC $e3! u*!(nienia; 7enin .y$aCnia+ e dyktatura r!letariatu *usi r!z.i$aB de*!kra($- a d! k!J(a" t! zna(zy= a d! *!*entu+ . kt,ry* nie b-dzie $u aJst.a+ na.et aJst.a de*!kraty(zne3!; 7enin ni3dy nie t.ierdzi+ e r!letaria(ka de*!kra($a $est de*!kra($ (zyst"+ de*!kra($ abs!lutnO ni3dy nie z3adza sina !dtrzy*y.anie na$*nie$sze3! pra!ni ze8o zudzenia+ z#udzenia liberalne3!+ . ty* *ie$s(u= nieustannie rzy !*ina+ ! <arksie i >n3elsie+ e kada de*!kra($a+ . ty* de*!kra($a r!letaria(ka+ $est (i3le $esz(ze ! art na istnie$(y(/ st!sunka(/ klas!.y(/ @!r* aJst.a i dlate3! nie &est ona !olno+ i0; W!ln!CB t! ! r!stu zanik .szelkie3! aJst.a+ ina(ze$ *,.i(+ t! .y#(znie ! arty na .#asne$ bazie s !#e(zne$ k!*uniz*; Ale ten k!*uniz*+ $ak! y.a tenden($a+ $est .id!(zny . sa*y* s!($aliz*ie= s!($aliz* *!e byB rze(zy.iC(ie zbud!.any tylk! z unktu .idzenia k!*uniz*u; )r!letaria(ka re.!lu($a+ t! $u !d razu roz!,& spoe zny ' $orm komunisty zny '+ . sz(ze3,ln!C(i+ t! takie dzia#ania !lity(zne i takie !r3aniza($e sa*y(/ *as+ bez kt,ry(/ nie *!na rze$CB !d aJst.a buruazy$ne3! d! r!letaria(kie$ de*!kra($i; <,.i( ina(ze$+ r!letaria(ka de*!kra($a nie $est $akC inte3ralnie urze(zy.istni!n .!ln!C(i dla ludzi ra(y+ ale $est .#aCnie .alk ! .yz.!lenie+ ! .yz.!lenie+ kt,re urze(zy.istnia si- i k!nkretnie u$a.nia .#aCnie . te$ .al(e; Z te3! unktu .idzenia .idaB+ (! kry$e rze(zy.iC(ie . s!bie !ba.a rzed dyktatur r!letariatu alb! ne3a($a dyktatury r!letariatu; Fie k!nsek.entne rzy.izanie d! de*!kra($i+ nie r,b- $e$ zabez ie(zenia dzi-ki bud!.ie s!($aliz*u rzy !*!(y de*!kraty(zny(/ Cr!dk,.; )rze(i.nie+ kry$e oba!1 przed demokra &0+ !ba.- rzed ludo!ymi $ormami demokra &i+ kt,re rzekra(za$ i r!zbi$a$ nadz.y(za$ .skie 3rani(e+ . $aki(/ kade buruazy$ne aJst.! za*yka de*!kra($-; Alb! byB *!e kry$e /ist!ry(zne z.t ienie+ e nie r!zszerza$ si- !ne dale$; Fie za !*ina$*y+ e t!+ (! r! !nu$e ! !rtuniz* nie !zna(za nad*ierne3! rzy.izania d! de*!kra($i ale+ zas#ania$( si- i #udz( so!em de*!kra($a+ u(ie(zk- !d nad*iaru de*!kra($i+ kt,r !brazu$e dyktatura r!letariatu+ na.et .,.(zas+ kiedy (/!dzi ! re.!lu(y$n rze*!( *as+ !br!n- rzed i* erialisty(zn k!ntrre.!lu($; W !state(zny* r!zra(/unku+ $est t! !n!.ne rze$-(ie buruazy$ne$ de*!kra($i+ &ak0 &est etatyzm i d!strze3anie . dzia#aniu aJst.a i !r3aniza($i aJst.!.e$ Cr!dka !z.ala$(e3! rzekr!(zyB s !#e(zne anta3!niz*y; Bezs rze(znie tak rzyna$*nie$ rzedsta.ia# te s ra.y 7enin; Izy ! ty* .szystki* dale$ *!e*y *,.iB+ e *ia#by !n nie d!(eniaB" .art!C(i de*!kra($iS W; SOIHA7&Z< & KO<PF&Z< :!(/!dzi*y . ten s !s,b d! trze(ie3! as ektu !$-(ia dyktatury r!letariatu= d! te3!+ (! na !(ztku naz.a#e* trze i0 tez0 7enina; Za (/.il- rzy$rzy*y si- $e$ blie$= ale $u t!+ (! $ ! rzedza !z.ala zr!zu*ieB $e$ zna(zenie; ?a trze(ia teza !state(znie narzu(a sens d.,(/ ! rzedni(/ tez; P$a.nia i(/ k!nie(zn!CB !raz !z.ala zr!zu*ieB /ist!ry(zne *ie$s(e dyktatury r!letariatu; Fa.et za rezent!.ana s(/e*aty(znie+ d! (ze3! . ty* *ie$s(u *usi*y si- !3rani(zyB+ $est !na bardzie$ k!nkretna i dialekty(zna ni d.ie ier.sze; Wyrazi#e* $u t- tez- . za.!al!.ane$ @!r*ie= dyktatura proletariatu &est prze&+ io!ym okresem mi1dzy kapitalizmem i komunizmem; W ty* zna(zeniu dyktatura r!letariatu nie $est rze$C(ie* d! s!($aliz*u"+ ani a $ortiori sz(ze3,ln !lity(zn dr!3" rze$C(ia d! s!($aliz*u= &est ona samym so &alizmem &ako pro!adz0 ym do komunizmu 'istory znym okresem nieustanne& re!olu &i i zaostrzone& !alki klas; A .i-( dyktatura r!letariatu *!e byB ra.id#!.! !kreCl!na tylk! .,.(zas+ kiedy
r!z atru$e si- $ z te!rety(zne3! i rakty(zne3! unktu .idzenia k!*uniz*u+ nie zaC z unktu .idzenia+ trakt!.ane3! $ak! aut!n!*i(zny (el+ s!($aliz*u; O(zy.iC(ie+ $est rze(z bardz! .an !kazaB+ e nie (/!dzi tu ! $akC z.yk# k.esti- s#,.+ alb! de@ini($-; ?!+ (! li(zy si- tu rzede .szystki* nie d!ty(zy uy.ania takie3! (zy inne3! s#!.a L(/!(ia rzy !*niane . ty* *ie$s(u ter*iny *a$ zna(zenie+ kt,re+ $ak .skazu$e d!C.iad(zenie+ nie *a . s!bie ni( arbitralne3!M= li(zy si- rzede .szystki* i(/ /ist!ry(zna treCB; Fie (/!dzi .i-( tu ! nazy.anie dyktatur r!letariatu" te3!+ (! inni nazy.a$ s!($aliz*e* i ! rzy$e*n!CB us#yszenia z3rzytu z-b,.+ ale !kazanie+ rzyna$*nie$ . s !s,b zasadni(zy+ dla(ze3! r!ble*y s!($aliz*u *!3 byB sta.iane . s !s,b re.!lu(y$ny $edynie . kate3!ria(/ dyktatury r!letariatu !raz dla(ze3! naley uznaB takie st.ierdzenie za ka*ieJ r!bier(zy i instru*ent s#u(y d! analizy rze(zy.iste$ /ist!rii s!($aliz*u; Z te3! .z3l-du nie $est rze(z !b!$-tn+ aby za ytaB sina$ ier.+ . $aki s !s,b 7enin d!szed#+ nie . s !s,b ksik!.y" s#!.!+ $ak sdzi si-+ $est . stanie nas .ystraszyB d! nadania te$ tezie (a#e3! $e$ zasadni(ze3! zna(zenia $ak! rze.!dnika . rakty(zny* dzia#aniu+ (! *!e si- staB k.esti y(ia lub C*ier(i; K.estia ta sa*a . s!bie zas#u3i.a#aby na (a#e !dr-bne studiu*+ kt,re .y$aCni#!by na* /ist!ry(zne u.arunk!.ania leniniz*u; Od.!#a* si- $edynie d! d.,(/ @akt,.+ d.,(/ e iz!d,. z re.!lu(y$ne3! r!(esu+ kt,re *!3 s#uyB za unkt !dniesienia+ !nie.a *a$ !ne de(ydu$(e zna(zenie; )ier.szy @akt; Ku .ielkie*u zdzi.ieniu sa*y(/ b!lsze.ik,. 7enin sta.ia .#aCnie . 1415 r; r!ble* re.!lu($i r!sy$skie$ . taki(/ kate3!ria(/; )rzyzna$e b!.ie*+ e tr.a$(a re.!lu($a r!sy$ska+ *i*! na3r!*adzenia si- .y$tk!.y(/ (e(/+ arad!ksalny(/ u.arunk!.aJ+ $est .#aCnie re.!lu($ r!letaria(k+ a zatem re.!lu($ k!*unisty(zn; Fie $est t! $akaC (zyst!" r!letaria(ka re.!lu($a= !.iedzia#e* $u+ . Clad za 7enine*+ e . /ist!rii nie *a (zysty(/" re.!lu($i+ $est t! $ednak re.!lu($a+ kt,re$ r!letaria(ki as ekt $est rze(z zasadni(z+ . kt,re$ r!letariat $est si# kieru$(+ !nie.a ataku$e !na i* erialisty(zny syste*+ i* erialisty(zny #aJ(u(/"+ kt,re3! R!s$a $est !3ni.e*; W i* erialisty(zny* C.ie(ie nie *a $u *ie$s(a na inne re.!lu($e; ?ylk! r!letariat+ sa* rze$*u$( .#adz-+ *!e za e.niB i* taki kierunek+ !*i*! trudn!C(i . realiza($i takie3! rzedsi-.zi-(ia L7enin !.ie ,Dnie$= !d . #y.e* szere3u zu e#nie s.!isty(/ .arunk,. /ist!ry(zny(/ za(!@ana R!s$a ier.sza !kaza#a C.iatu L;;;M zna(zenie r!letariatu niesk!J(zenie .i-ksze ni $e3! r!(ent!.y st!sunek d! !3,#u ludn!C(i L;;;M" L%%%&+ ss; 56155M; ?! dlate3! . <a:st!ie i re!olu &i L.szystk!+ tylk! nie dzie#! !k!li(zn!C(i!.e"SM 7enin zaraz sta.ia r!ble* r!letaria(kie$ re.!lu($i+ kt,ry(/ /ist!ry(zna e !ka za(zyna si- teraz= s t! r!ble*y komunizmu+ kt,re szybk! naley u$a.niB i .ziB na .arsztat; Zatrzy*a$*y si- $esz(ze na (/.il- rzy nast- u$(y* @ak(ie; )!z.!li !n na* zr!zu*ieB+ e !ruszana k.estia nie $est k.esti s ekulaty.n; Bi!3ra@!.ie 7enina+ /ist!ry(y re.!lu($i r!sy$skie$+ setk- razy rzekazy.ali ane3d!ty(zny (/arakter e iz!d,. z k.ietnia 1415 r;+ kiedy t! 7enin+ ! rze*ierzaniu Fie*ie( . s.!i* s#ynny* za l!*b!.any* .a3!nie" !.ra(a d! R!s$i i .ysiada na :.!r(u 'iJski* . )i!tr!3r!dzie+ 3dzie !(zeku$ na nie3! dele3a($e artii b!lsze.i(kie$ i rzdu ty*(zas!.e3!; S#!.a+ kt,re .y !.iada naty(/*iast . ra.ia$ . !s#u ienie $e3! t!.arzyszy+ ty(/+ kt,rzy na *ie$s(u rzeyli u adek (aratu+ ut.!rzenie rad i ty*(zas!.e3! rzdu re ublikaJskie3!+ !.stanie n!.y(/ .arunk,. ra(y !lity(zne$; B-dzie !.tarza# !n $e nieustannie $ednak rzez nast- ne dni na zebrania(/ kier!.ni(t.a artii i $e$ (z#!nk,.; Wkr,t(e ! ubliku$e . <ra!dzie s.!$e tezy+ s#ynne ?ezy K.ietni!.e"= ale redak($a+ z#!!na rze(ie z $e3! na$le szy(/ t!.arzyszy+ s re(yzu$e . n!t(e redak(y$ne$+ e 7enin .yraa .y#(znie s.!$ osobist0 ! ini-; W trak(ie dyskus$i 7enin bez rzer.y trakt!.any $est $ak! *a$a(z(y szalenie( alb! anar(/ista= !n+ kt,re3! ,Dnie$ rzedsta.iaB si- b-dzie $ak! t.,r(-+ .y(/!.a.(-+ $edyne3! . artii *istrza . *yCleniu+ $est .,.(zas sa* rze(i. .szystki*+ !sa*!tni!ny .e .#asne$ artii+ .(/!dzi . !z!rnie (a#k!.it s rze(zn!CB ze s.!$ ! rzedni lini; )!trzebny b-dzie *u *iesi(+ kiedy t! bie3 .ydarzeJ ule3nie rzys ieszeniu+ zaC *asy (/#! skie+ r!b!tni(ze i !#nierskie .e$d . !stry k!n@likt z re.!lu(y$ny*" rzde* buruaz$i Lt.!rz!ny* (z-C(i!.! rzez s!($alist,.M+ aby narzu(iB s.!$ analiz- i s.!$e /as#a !raz+ aby Re.!lu($a )aDdziernik!.a sta#a si- *!li.a+ !*i*! $e$ subiekty.ny(/ u.arunk!.aJ"; I! z#!y#! sina te tezy 7enina+ kt,ry(/ nie ra.d! !d!bny i nie!(zeki.any (/arakter rzy !*nia#e*G Izy sa* 7enin kilka *iesi-(y .(zeCnie$ by#by . stanie s@!r*u#!.aB $e . ten sa*
s !s,bG ?ezy te s nast- st.e* analizy= re.!lu($a+ kt,ra . R!s$i d! ier! (! r!z !(z-#a si-+ r!dukt i* erialisty(zne$ .!$ny+ $est .raz ze .szystki*i s.!i*i !dr-bn!C(ia*i+ r!z !(z-(ie* C.iat!.e$ re.!lu($i r!letaria(kie$; Std naty(/*iast *usi byB .yzna(z!ny nast- u$(y (el= zd!by(ie .#adzy aJst.!.e$+ r!z !(z-(ie dyktatury r!letariatu; Std n!.e /as#!= Ia#a .#adza . r-(e radS"+ kt,re .!be( buruazy$ne3! aJst.a s zalkie* r!letaria(kie3! aJst.a; & .resz(ie+ na #asz(zyDnie !r3aniza(y$ne$+ r! !zy($a nast- u$(a= artia *usi rzestaB byB i nazy.aB si- arti so &alisty zn0+ s!($alde*!kraty(zn"+ *usi !kreClaB si- i staB si- arti komunisty zn0+ (! $est ier.szy* kr!kie* r!.adz(y* d! zer.ania z n!. k!*unisty(zn" <i-dzynar!d,.k; ?e re.!lu(y$ne tezy+ kt,re ! raz ier.szy za (zas,. <arksa !n!.nie #(z k.esti- dyktatury r!letariatu z k!nkretn ers ekty. k!*uniz*u+ s (zy*C .i-(e$ ni z.yk# (/-(i u.!lnienia" si- . s#!.a(/ !d ! !rtunisty(zny(/ artii s!($alisty(zny(/+ kt,re . nast- st.ie i* erialisty(zne$ .!$ny rzey#y /ist!ry(zny kra(/"; I/!dzi#! ! zasadni(z+ bez !Credni! rzydatn . rakty(e+ tez-; Aby t! zr!zu*ieB+ naley szybk! (!@nB si- d! rzesz#!C(i; :la(ze3!+ a d! 1415 r; 7enin tak mao *,.i ! dyktaturze r!letariatu"G :la(ze3!+ zastana.ia$( si- nad zadania*i re.!lu($i . 140Q r; !su.a si- a d! s@abryk!.ania !$-(ia+ !d .iel!*a .z3l-da*i b-d(e3! /ybryd" i !$-(ie* !t.!rny*+ re.!lu(y$ne$ dyktatury de*!kraty(zne$ r!letariatu i (/#! st.a"+ !$-(ia za !y(z!ne3! (z-C(i!.! !d Re.!lu($i 'ran(uskie$+ kt,re nie &est C(iCle !$-(ie* dyktatury r!letariatu" Lna.et+ $eCli !d e.ny*i .z3l-da*i $ .stnie .y!braaM+ $ak sdziB b-dzie $esz(ze . 1415 r; .i-ksz!CB b!lsze.i(kie3! kier!.ni(t.aG W rze(i.ieJst.ie d! te3!+ (! *!na by sdziB Li . (!+ ! (zasie+ lenin!.ska" !rt!d!ks$a !z.!li#a u.ierzyBM+ t! nie dlate3!+ e . ty* (zasie s!($alde*!kra($a !.sze(/nie *ia#aby nie uzna.aB+ !drzu(aB ter*in dyktatura r!letariatu"; )rze(i.nie+ rzy(/!dzi#! $e$ na s.,$ s !s,b br!niB 3! rzed re.iz$!niz*e* Bernsteina; Ale dlate3! .#aCnie+ e 7enin+ rzez (a#y rzedre.!lu(y$ny !kres+ podziela pe!ne teorety zne przesanki so &aldemokra &i + 3dy ty*(zase* ! prakty e .y(i3a# z ni(/ k!nkluz$e kraJ(!.! !d*ienne i .y.!#y.a# k!n@likt z 3#,.ny*i r!sy$ski*i te!retyka*i; &na(ze$ *,.i(+ 7enin !dziela# k!n(e ($- dyktatury r!letariatu $ak! rze(/!dzenie d! s!($aliz*u !raz !dziela# !3ld+ e tak za(!@any" kra$+ $ak R!s$a nie d!$rza#" d! s!($alisty(zne$ re.!lu($i; <,.i( $esz(ze ina(ze$+ nie *,3# !n .yraDnie+ radykalnie u.!lniB si- !d *e(/anisty(zne$ i e.!lu($!nisty(zne$ k!n(e ($i+ z3!dnie z kt,r . kady* !sz(ze3,lny* kra$u .#aCnie d!$rza#!CB" ek!n!*i(zna i s !#e(zna ka italiz*u+ i tylk! !na+ st.arza .arunki s!($aliz*u+ (zyni z ka italisty(zne$ .#asn!C(i Cr!dk,. r!duk($i rze(z zb-dn" i szk!dli.+ a take s ra.ia+ e !lity(zna i s !#e(zna re.!lu($a+ kt,ra k!lekty.nie (zyni z r!du(ent,. .#aC(i(ieli s.!i(/ Cr!dk,. r!duk($i+ sta$e sinieunikni!na"; Farzu(a#a si- .,.(zas nast- u$(a k!nkluz$a= dyktatura r!letariatu nie *a ni( .s ,lne3! z /ist!ry(zny* rzy adkie*" R!s$i; Ale !t!+ ta ek!n!*isty(zna i e.!lu($!nisty(zna k!n(e ($a z $edne$ str!ny !kaza#a sinie rzydatna d! analizy i* erializ*u+ a zaraze* d! rze(zy.iste$ .alki z ni*O z dru3ie$ str!ny+ !biekty.ne .arunki re.!lu($i+ !d dzia#anie* sa*e3! i* erializ*u+ sku i#y si- . kra$u+ . kt,ry*+ te!rety(znie"+ nie *!3#aby ni3dy *ieB !na *ie$s(a;;; Od te$ (/.ili 7enin *usia# nie tyle !drzu(iB *aterialisty(zny !3ld+ z3!dnie z kt,ry* !biekty.ne .arunki re.!lu($i i n!.e3! s !#e(zeJst.a t!orzone s0 przez sam kapitalizm+ ale *usia# !drzu(iB d!*inu$(e .y!braenie s!($alde*!kra($i+ $e$ k!n(e ($- d!$rze.ania" .arunk,. s!($aliz*u= nalea#! zr!zu*ieB+ e ka italiz*+ na *!(y z 3,ry ustal!ne$ /ar*!nii+ nie t.!rzy .arunk,. u*!li.ia$(y(/ !.stanie n!.e3! s !#e(zeJst.a+ . taki s !s,b+ e .ystar(zy $u tylk!+ na dr!dze 3#!s!.ania alb! rzez za*a(/ stanu+ rze -dziB ka italist,.+ aby $u przy8oto!ane . sa*y* .n-trzu ka italiz*u+ !$a.i#! si- !n! . e#ny* blasku; Falea#! zr!zu*ieB+ e $eCli s!($aliz* uka d! drz.i .s ,#(zesne3! ka italiz*u"+ t! $edynie ! $ormie+ nie da$(y(/ si- !k!naB+ sprze zno+ i+ . @!r*ie s rze(zn!C(i ele*ent,.+ kt,re s!($aliz* b-dzie *usia# sk!ry3!.aB+ r!z.inB+ sk!* let!.aB+ z3r!*adziB; Odtd *!li.a $est *yCl+ e $eCli r!letaria(ka re.!lu($a .ie si- z r!.adz(y* d! i* erializ*u po!sze 'nym roz!o&em ka italiz*u . C.ie(ie+ t!+ . takie$ (zy inne$ @azie+ nie .ie si!na z r!z.ini-ty*i" kra$a*i ka italisty(zny*i+ z r!z.ini-ty*i" !bszara*i ka italiz*u . s !s,b *e(/ani(zny; :late3!+ e . dany(/ .arunka(/ nie s !ne za.sze kra$a*i+ . kt,ry(/ s rze(zn!C(i s na$!strze$sze;
7enin+ .y(i3a$( z za !*nienia i k!ry3u$( !$-(ie dyktatury r!letariatu+ u*ie$s(a.ia$( $e naty(/*iast . ers ekty.ie komunizmu La .i-(+ . ers ekty.ie nieda$(y(/ si- !3!dziB s rze(zn!C(i ka italiz*u+ kt,re !state(znie znika$ d! ier! .raz ze znikni-(ie* klasM za*iast r!z atry.aB $e $edynie z ers ekty.y s!($aliz*u+ $ak! r!duktu y.i!#!.e3! d!$rze.ania na$bardzie$ r!z.ini-te3! ka italiz*u znalaz# s !s,b !z.ala$(y .y$aCniB i ! an!.aB k!nkretn s e(y@ik- /ist!ry(zny(/ .arunk,.+ . $aki(/ r!z !(z-#a si- r!letaria(ka re.!lu($a; :late3! te+ $eCli rzy.ra(a si- ra.dzi. /ist!ri- te3! r!ble*u . *arksist!.skie$ te!rii+ *!na tylk! dzi.iB si- s#ysz( dzisia$ 3#!sy+ e dyktatura r!letariatu" *ia#aby byB ze s.!$e$ ist!ty !$-(ie* zaad! t!.any* d! za(!@any(/" .arunk,. r!sy$skie$ re.!lu($i L*nie$sz!C(i!.y" r!letariat+ kt,ry z*usz!ny $est st!s!.aB .y$tk!.e Cr!dki+ !nie.a nie re rezentu$e .i-ksz!C(i s !#e(zeJst.a itd;M= ni( nie $est bardzie$ s rze(zne z @akta*i+ ni ten !3ld ! y.i!#!.e$ ada ta($i+ kt,ry za*yka !$-(ie dyktatury r!letariatu . 3rani(a(/ st.!rz!ny(/ rzez e.n /ist!ry(zn sytua($-+ kt,ra $est dzisia$ sytua($ *ini!n+ kt,re$ by#by z.yk#y* !dbi(ie*; )ra.d $est+ e 7enin+ prze i!sta!ia&0 si1 (a#e$ *arksist!.skie$ !rt!d!ks$i te3! !kresu+ *usia# .yr.aB !$-(ie dyktatury r!letariatu" z k!ntekstu+ . $aki* u*ieC(i# $e re@!r*isty(zny s!($aliz* !raz u&a!ni= .arunki $e3! nie ra.d! !d!bne3! zast!s!.ania" d! .arunk,. r!sy$skie$ re.!lu($i= rzy te$ !kaz$i !dda $e !d razu ier.sze$ te!rety(zne$ k!rek(ie+ kt,re$ (a#e zna(zenie *usi*y dzisia$ u.z3l-dniaB+ rzekszta#(a$( t! !$-(ie . sk!n(entr!.any .yraz komunisty zne8o punktu !idzenia a nie ! r!stu s!($alisty(zne3! unktu .idzenia na r!(es /ist!ry(zny(/ .alk klas!.y(/; )!.r,( d! te3! $esz(ze; Faley te szybk!+ r,.nie skr,t!.!+ !*,.iB za !.iedziany .(zeCnie$ dru3i @akt; :la stara$(e3! si- *yCleB . s !s,b dialekty(zny *arksisty *a !n $esz(ze .i-ksze zna(zenie ni ! rzedni= $est $e3! !t.ierdzenie*; W 1422 r;+ kiedy 7enin .y(i3a ier.sze .ni!ski z tr.a$(e$ bez rzer.y !d i-(iu lat re.!lu($i+ *usi !n braB !d u.a3- zar,.n! $e$ suk(esy L. .al(e ze zbr!$n k!ntrre.!lu($M+ ale r,.nie kl-ski+ . ty* take te+ kt,re .yda$ si- byB nast- st.e* *e(/anisty(zne3! st!s!.ania te!rii; Sa* @akt+ e .#adza radzie(ka zatriu*@!.a#a nad .szystki*i .e.n-trzny*i i ze.n-trzny*i rze(i.nika*i+ e+ *i*! iz!la($i+ utrzy*a#a si-+ *i*! znisz(zeJ .!$enny(/+ 3#!du+ $est !lbrzy*i* /ist!ry(zny* z.y(i-st.e*= nie z.y(i-st.e* te(/ni(znie i *ilitarnie skute(znie$sze3! !d inny(/ syste*u rzdzenia+ ale z.y(i-st.e* klasy+ d!.!de*+ e .resz(ie za(z-#a si- e !ka r!letaria(ki(/ re.!lu($i; Hednak k!*uniz* .!$enny" .y.!#a# r,.nie nast- st.a dra*aty(zne+ kt,re za3r! na.et sa*e$ .#adzy radzie(kie$= zaniku r!letariatu" L !nie.a+ . t!ku .!$ny d!*!.e$ setki tysi-(y r!letariuszy z3in-#! . ier.sze$ k!le$n!C(i+ a take dlate3!+ e zna(zna (z-CB r!letariatu *usia#a .ziB na s.!$e barki (i-ar zadaJ *ilitarny(/+ ad*inistra(y$ny(/+ (i-ar k!ntr!li zarzdzania rzedsi-bi!rst.a*i itd; i odesza !d r!duk($iMO kierunk!.e zer.anie s!$uszu r!letariatu i (/#! st.a+ z.#asz(za . nast- st.ie !lityki rek.izy($i #!d,. r!lny(/ i *et!d rzy*usu+ kt,re+ aby $ narzu(iB+ *usia#y byB st!s!.aneO .resz(ie+ !dradzanie si- biur!kratyz*u .e.ntrz radzie(kie3! ustr!$u"+ (! nabiera (a#e3! s.!$e3! 3r!Dne3! zna(zenia+ $eCli !#(zy*y t! z d.!*a ! rzedni*i z$a.iska*i+ !raz rysu$(a si- .,.(zas ers ekty.a iz!la($i i r!z adu re.!lu(y$ne3! r!letariatu trzy*ane3! . nie rzeb#a3alny(/ klesz(za(/= !d 3,ry" rzez dale$ istnie$(y a arat aJst.!.y+ !d d!#u" zaC rzez .r!3ie *asy (/#! skie+ ra(u$(e3! dr!bn!*iesz(zaJst.aS ?! dlate3! >enin zobo!i0zu&e siebie i zobo!i0zu&e komunist,! do 81bokie& samokrytyki; Stara si- rzyna$*nie$ des era(k! t! zr!biB; Z e.n!C(i+ sytua($- t- *!na .y$aCniB !d.!#u$( si- d! !biekty.ny(/ rzy(zyn+ kt,ry(/ nikt nie by# . stanie usunB= ale !biekty.ne rzy(zyny .y.!#u$ !kreCl!ne nast- st.a $edynie za !Credni(t.e* raktyki+ rzys iesza$( za!strzanie si.e.n-trzny(/ s rze(zn!C(i . rakty(e; 7enin u$a.nia r!z*iary b#-du+ kt,ry ! e#ni!n! sdz(+ e *!na bezpo+rednio prze&+= !d istnie$(e3! ka italiz*u d! k!*uniz*u i lek(e.a( k!nie(zn!CB za(/!.ania e.ne$ z.#!ki"+ a .i-( i3n!ru$( k!nie(zn!CB istnienia eta ,. rze$C(i!.y(/ !raz *iesza$( k!*uniz* z r,ny*i+ bardzie$ lub *nie$ tr.a#y*i+ @!r*a*i ka italiz*u aJst.!.e3!; Z*uszeni $esteC*y $edn!(zeCnie rzyznaB+ e nasz unkt .idzenia na s!($aliz* z*ieni# si- (a#k!.i(ie" LO sp,dziel zo+ i+ 142K+ %%%&&&+ s; 000 @ran(uskie3! rzek#adu dzie# 7eninaO . !lski* rzek#adzie brak te3! zdania u!a8a tum*M; O .szystki(/ ty(/ i inny(/ s ra.a(/+ ! kt,ry(/ na !*yka $edynie . te$ ksi(e+ *!na rze(zytaB . ra(y R!berta 7in/arta >enine/ >es <aDsans/ @aDlor L7e Seuil+ )aris 1456M; 7in/art *a
zu e#n ra($- !dkreCla$(+ e 7enin bez rzer.y s rze(za size s!b"+ . rze(i.ieJst.ie d! .s ,#(zesny(/ *u te!retyk,. *arksist!.ski(/ i .i-ksz!C(i s.!i(/ s adk!bier(,.; Pzasadnienie+ e 7enin nie s rze(za size s!b" $est nat!*iast leit*!tiRe* 2a8adnie: leninizmu Stalina; Ksika 7in/arta $est (enn .skaz,.k !z.ala$( .y$CB !za .yb,r *i-dzy stary* !(z(i.y* d!3*atyz*e* a !.ierz(/!.ny* relaty.iz*e*+ . kt,ry (/(e nas za*knB >lleinstein; :la kade3! u.ane3! (zytelnika sta$e si- $asne+ e 7in/art !C*iesza r,.nania . r!dza$u= 7eniniz* \ (zas!.!1 rzestrzenne u.arunk!.ania re.!lu($i r!sy$skie$"+ 3dzie !3arda dla badane3! rzed*i!tu Lkilka sd,.+ bez re@eren($i+ ! za(!@any(/+ nieu*iark!.anie i$(y(/ .,dk- i !3#u iany(/ rzez ! ,. *uika(/+ kilka statystykM *a !l!t r,.ny $edynie taut!l!3i(zny* in.!ka($!* d! Tist!rii; Z!ba(z*y .i-(+ d! &akie& spra!y !dn!si si- samokrytyka 7enina+ a ty* sa*y*+ . $ak str!nkieru$e !n siebie i nas; Sa*!krytyka . adny* .y adku nie d!ty(zy $ak b-d *yCleB niekt,rzy b!lsze.i(y te3!+ (! naz.aliC*y k!nie(zn!C(i ry*atu k!*uniz*u nad s!($alisty(zn re.!lu($= dlate3!+ e ta .#aCnie k!nie(zn!CB . !state(zny* ra(/unku uC.iada*ia na* @akt r!z !(z-(ia C.iat!.e$ re.!lu($i s!($alisty(zne$ . kra$u+ . kt,ry*+ (/.il!.!+ sk!n(entr!.a#y sina$!strze$sze s rze(zn!C(i; W ier.szy* rz-dzie $est t! s rze(zn!CB *i-dzy *#!d r!sy$sk buruaz$ i* erialisty(zn a r!letariate*+ kt,ry+ *i*! s.!$e$ .z3l-dne$ li(zebne$ s#ab!C(i+ *,3# . >ur! ie na$dale$ !sunB s.,$ z.izek z re.!lu(y$n *arksist!.sk te!ri= $edn! i dru3ie $est .ynikie* rzys iesz!ne3! r!zk#adu stare3!+ ,#@eudalne3! ustr!$u+ a . 3run(ie rze(zy+ z d!tyka$(e3! .yzyski.any(/ i .yzyski.a(zy kryzysu nar!d!.e3!"; 7enin+ !*i*! .y.ierany(/ na nie3! .szelki(/ na(isk,.+ ni3dy+ nie bez rzy(zyny+ nie ule3# *yCli ! k!nie(zn!C(i !.r!tu d! *e(/anisty(zne3! s(/e*atu d!$rze.ania d! s!($aliz*u"O e+ aby .szystk! !t!(zy#! si- d!brze"+ s!($alisty(zna re.!lu($a *usia#aby" d!k!naB si- 8dzie indzie&/ ! inny spos,b***+ nie zaC ta*+ 3dzie sta#a si- !na rze(zy.ist!C(i+ 3dzie . t.ardy(/ .arunka(/ ud!.!dni#a+ e $est rze(z realnS ?! .#aCnie dlate3! sa*!krytyka 7enina+ kt,ra !dn!si si- d! k!nie(zn!C(i .yrze(zenia si- z#udzeJ+ r!z !znania+ .bre. kade*u .!luntaryz*!.i+ ist!ty st!$(y(/ na dr!dze d! k!*uniz*u rzeszk,d+ nie $est subiekty.ny* .yrze(zenie* si- alb! skru(/+ ale .s ania#y* kr!kie* ku !biekty.iz*!.i+ kt,ry !z.!li . s.!i* (zasie .y#!niB si#- zd!ln rzekszta#(iB C.iat+ *i*! .szystki(/ $e$ brak,. i b#-d,.= *i-dzynar!d!.y ru(/ k!*unisty(zny; Sta$e si- t! $esz(ze bardzie$ zr!zu*ia#e+ kiedy Cledzi si- r!z.,$ sa*!krytyki 7enina i kiedy bada si- $ u.z3l-dnia$( kierunek+ kt,ry !na przy&mu&e; 7enin !(ztk!.! .idzia# . F!.e$ >k!n!*i(zne$ )!lity(e+ . .y*ianie t!.ar!.e$ z (/#! st.e*+ . r!z.!$u s ,#dziel(z!C(i e.ien !d.r,t"+ kt,ry z!sta# narzu(!ny rzez ty*(zas!.e+ ru$nu$(e r!sy$sk 3!s !dark- !k!li(zn!C(i+ kt,ry(/ nie *!na by#! rzez.y(i-yB Cr!dka*i (zyst! ad*inistra(y$ny*i; Ale+ . nast- ny* !kresie+ 7enin (!raz bardzie$ *!dy@iku$e+ k!ry3u$e t- !(en-= !kazu$e+ e . ist!(ie F>) $est !st- e* i+ .raz ze .szystki*i $e3! s e(y@i(zny*i r!sy$ski*i" (e(/a*i+ $est k!nie(zny* eta e* dr!3i d! k!*uniz*u; :late3!+ e rzy(zyny b#-d,. i z#udzenia b!lsze.ik,. s 3#-bsze i !3,lnie$sze+ ni te .zi-te !s!bn! !dr-bn!C(iO dra*aty(zne !k!li(zn!C(i .!$ny d!*!.e$ s e#nia#y $edynie r!l- i(/ katalizat!ra; I/!dzi ! uznanie+ e . rze(zy.ist!C(i ka italisty(zne st!sunki s !#e(zne nie znikn-#y . k!*unisty(zne$" . ist!(ie aJst.!.e$ @!r*ie ra.ne$+ kt,ry z!sta#a i* narzu(!na+ !raz+ e zadanie i(/ rzekszta#(enia nie z!sta#! .yk!nane; <,.i( d!k#adnie$+ by#y !ne . n!.e$+ narzu(!ne$ rzez aJst.! rzy !*!(y rzy*usu i ide!l!3ii+ @!r*ie $edynie re r!duk!.ane; Ot!+ (! nalea#! uznaB i zbadaB i !t!+ dla(ze3!+ !(enia$( s rze(zn!C(i dyktatury r!letariatu $ak! rze$C(ia !d ka italiz*u d! k!*uniz*u+ !(enia$( ! ,Dnienia i eta y dyktatury r!letariatu+ nalea#! bardzie& ni- kiedykol!iek rzy$B unkt .idzenia k!*uniz*u i st!s!.aB 3!+ kr!k ! kr!ku+ . rakty(e; ?ezy <a:st!a i re!olu &i s !t.ierdz!ne= s ! ra.i!ne rzez d!C.iad(zenie; Fa kady* kr!ku 7enin !dtrzy*u$e i r!z.i$a . ten s !s,b *arksist!.sk te!ri- za (en- trudne$+ nieustanne$ .e.n-trzne$ .alki . artii i . sa*e$ te!rii; )!d rd; W t!ku .alki ze s !s!be*+ . $aki s!($aliz* && <i-dzynar!d,.ki ek!n!*i(znie i etatysty(znie .y a(za $e$ zasady; W t!ku .alki z ty*+ (! .e.ntrz sa*e$ b!lsze.i(kie$ artii z.iastu$e $u+ z3!dnie z .yraenie* Alt/ussera+ !3r!b!.y !d.et && <i-dzynar!d,.ki"; W t!ku .alki z e.!lu($!niz*e* . i*i- re.!lu(y$ne$ dialektyki; Kt! (/(e .#aC(i.ie+ dr!biaz3!.! zbadaB .arunki+ . $aki(/ !$-(ie dyktatury r!letariatu z!sta#! s@!r*u#!.ane+ a nast- nie r!z.ini-te i ! ra.i!ne+ rze(i.nik,.+ $aki(/ na kady* z ty(/ eta ,.
na !tyka#!+ na.et .e.ntrz ru(/u r!b!tni(ze3!+ ter*iny+ . $aki(/+ u.z3l-dnia$( te .arunki i rze(i.nik,.+ *usia#! !n! rzy$B+ ten *usi uznaB narzu(a$( si- z (a#e$ *!(y k!nkluz$-= !$-(ie dyktatury r!letariatu by#! za.sze !$-(ie* przed! zesnym+ !d!bnie $ak rzed.(zesne s sa*e re.!lu($e+ . kt,ry(/ ru(/ *as r!z.i$a# sinie ta*+ 3dzie by# !(zeki.any; Raz nie!d ar(ie rzekra(za$(+ t! zn,. za.!dz( !(zeki.ania ty(/+ kt,rzy li(z na nie3! i !C.i-(a$ (a#e y(ie na (ier li.e $e3! rzy3!t!.anie+ z!r3aniz!.anie; )rzed.(zesne+ $ak rze(zy.ista+ rze(i.sta.i!na *e(/ani(zny*+ na.et s@!r*u#!.any* . d!bry* *arksist!.ski* $-zyku+ s(/e*at!* r!z.!$u s !#e(zeJst.+ dialektyka /ist!rii; W ty* zna(zeniu Era*s(i nie *ia#by ra($i Lre.!lu($a rze(i. "apitao!iS"M;;;+ 3dy .#aCnie "apita (a#k!.i(ie da$e si- zr!zu*ieB $edynie . z.izku z dyktatur r!letariatu+ kt,re$ !kazu$e k!nie(zn!CB; Z te3! .z3l-du+ ni( nie $est bardzie$ !dkry.(ze+ $ak !r,.nanie sytua($i+ . $akie$ rzed i-Bdziesi-(iu laty znalaz# si- 7enin i sytua($i+ . $akie$ $esteC*y dzisia$; W,.(zas+ ! imi1 dyktatury r!letariatu" na$bardzie$ !rt!d!ksy$ni *arksiC(i 3#!sili nie*!li.!CB s!($alisty(zne$ re.!lu($i . R!s$i d!*a3a$( si- !d r!b!tnik,.+ (/#! ,.+ inteli3en($i+ aby ze(/(ieli !ni (zekaB a i* erializ*+ ! !kr! ieJst.a(/ .!$ny+ za e.ni i* kilka dziesi-(i!le(i ka italisty(zne3! r!z.!$u rze*ys#!.e3!; :zisia$ zaC k!*uniC(i sdz+ e .ystar(za$(! $u d#u3! (zekaliC*y+ i e $esteC*y .ystar(za$(! dalek! !suni-(i . ka italisty(zny* r!z.!$u rze*ys#!.y*+ aby dyktatura r!letariatu bya &esz ze potrzebna+ aby $edn!(zeCnie nie .y$CB poza t- /ist!ry(zn k!nie(zn!CB; K!nkluz$e !z!rnie !d*ienne; Hednak baza te!rety(zna+ $est d!k#adnie taka sa*a; )!z!sta.ia* (zytelnik!.i .ysi#ek .y(i3ni-(ia .ni!sku= $eCli $aszem $est t!+ e /ist!ry(znie dyktatura r!letariatu by#a (a#kie* .yraDnie !$-(ie* .y*yCl!ny* ! t!+ aby &ednak d!$CB d! s!($aliz*u . za(!@any*" ka italisty(zny* kra$u+ t!+ (zy *!na rzy$B .s art na te$ seud!1/ist!ry(zne$ ar3u*enta($i+ tez-+ z3!dnie z kt,r nie b-dzie*y+ (/(( za an!.aB nad !dr-bn!C(ia*i i rzy adka*i nasze& re.!lu(y$ne$ sytua($i+ $u 3! !trzeb!.aliG Tist!ry(zna tenden($a d! dyktatury r!letariatu O*a.ia$( rzed (/.il /ist!ri- !k!li(zn!C(i+ . $aki(/ ukszta#t!.a#! si- lenin!.skie !$-(ie dyktatury r!letariatu . s !s,b .id!(zny !*i$aliC*y sa*! t! !$-(ie; <!e*y !be(nie !.r,(iB d! .yraenia tezy d!ty(z(e$ z.izk,. z s!($aliz*e* i k!*uniz*e*+ kt,r !n! i* liku$e; ?!+ (! ! ! ra.ienia(/ .ynika z k!nkretny(/ analiz 7enina *!na . ist!(ie !kreCliB nast- u$(!= .yraa$( skr,t!.! tak (zy inn sz(ze3,ln taktyk-+ dyktatura r!letariatu nie $est $aki*C /a#ase*"+ (/!(ia narzu(a !na .yb,r .#aC(i.y(/ /ase#; Fie $est !na na.et $akC sz(ze3,ln lini strate3i(zn !dn!sz( si- d! rze$C(i!.y(/ !k!li(zn!C(i /ist!ry(zny(/+ (/!(ia narzu(a !na e.n strate3i- i !z.ala zr!zu*ieB i(/ rzekszta#(enie; ?! ! tym !a+nie zna zeniu *,.i#e* . (zasie .st- ne$ dyskus$i rzed %%&& Z$azde* ! ar3u*enta(/ na rze(z .yty(zenia . dzia#aniu k!*unist,. n!.y(/ /ist!ry(zny(/ (el,."; Od !.iedD Ee!r3esa <ar(/ais= Fasz (el nie z*ieni si-= $est ni* (i3le s!($aliz*"+ sk#ania *nie d! $e3! u(ieleCnienia i r!.adzi nas d! !sta.ienia zasadni(ze3! r!ble*u= (zy*+ z *arksist!.skie3! unktu .idzenia+ $est s!($aliz*G :yktatura r!letariatu nie $est ani taktyk+ ani strate3i+ kt,re ! .yty(zeniu naley stoso!a=+ ale $est na$ ier. rze zy!isto+ i0 r,.nie !biekty.n+ $ak sa*a .alka klas+ z kt,re$ si- !na .y.!dzi; Hest rze(zy.ist!C(i+ kt,r 7enin+ (/(( si- . nie$ !rient!.aB+ za*ierza nauk!.! badaB . *iar-+ $ak u$a.nia si- !na . rakty(e; Ale ! $ak rze(zy.ist!CB (/!dziG Fie ! tak rze(zy.ist!CB+ $ak $est st,# alb! krzes#!+ rze(zy.ist!CB+ kt,r !d razu *!na d!tknB"+ z!ba(zyB"; ?ak $ak . .al(e klas+ tak i tu nie (/!dzi ! $akC niez*ienn+ za.sze tak sa* rze(zy.ist!CB; I/!dzi ! rze zy!isto+= pe!ne& 'istory zne& tenden &i+ kt,ra !dle3a nieustanny* rzekszta#(eni!*+ kt,ra nie da$e si- za*knB . raz na za.sze ustal!ny(/ ra*a(/ takie$ (zy inne$ @!r*y rzdu takie3! (zy inne3! syste*u instytu($i+ na.et re.!lu(y$ny(/; ?aki .#aCnie unkt .idzenia rzy$# Stalin . s.!$e$ de@ini($i syste*u dyktatury r!letariatu"= dla Stalina dyktatura r!letariatu nie $est ni(zy* inny*+ $ak $akC zinstytu($!naliz!.an /ierar(/i+ kt,r kieru$e artia i kt,ra #(zy *asy z arti za !Credni(t.e* e.ne$ il!C(i as,. trans*isy$ny(/"; Hest tenden($+ kt,ra nieustannie istnie$e+ !nie.a na !tyka rzeszk!dy+ !nie.a+ !d . #y.e* /ist!ry(zny(/ !k!li(zn!C(i+ nieustannie k!ry3u$e s.!$ lini-; W#aCnie . taki s !s,b !na istnie$e i r!z.i$a si-;
Q0 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)
Aby t! zr!zu*ieB i dzia#aB k!nsek.entnie+ naley !n!.nie u*ieC(iB dyktatur- r!letariatu na $e$ da.ny* *ie$s(u+ . (a#y* k!* leksie $e$ u.arunk!.aJ+ na !zi!*ie /ist!rii ludzki(/ s !#e(zeJst.= $est t! tenden($a+ kt,ra za zyna si1 roz!i&a= ! rama ' kapitalizmu+ . t!ku .alki z ni*; '!r*alnie rze(z bi!r(+ d!k#adnie tak sa*! ka italiz*+ b-d(y na$ ier. /ist!ry(zn tenden($+ za(zyna si- r!z.i$aB . r,ny(/+ !(ztk!.! (zstk!.y(/+ nie e.ny(/ @!r*a(/ . ra*a(/ @eudalne3! s !#e(zeJst.a+ . t!ku .alki z ni*; ?enden($a ta ! rzedza z daleka ier.sze z.y(i-skie re.!lu($e s!($alisty(zne+ (! !z.ala <arks!.i+ a nast- nie 7enin!.i+ st.ierdziB+ e k!*uniz* nie &est &akim+ ideaem+ nie $est $aki*C z.yk#y* .y*yCl!ny* nad 'odz0 ym !krese* /ist!ry(zny*+ nie $est rzed*i!te* rze.idy.aJ alb! r!r!(t.+ ale $est+ na.et . @!r*a(/ (zstk!.y(/ i $esz(ze nie e.ny(/+ st! ni!.! u*a(nia$(y(/ si-+ rze(zy.ist+ . isan . aktualne s rze(zn!C(i ka italisty(zne3! s !#e(zeJst.a+ tenden($; A zate*+ . $akie$ @!r*ie k!*uniz* $est !. rze(zy.ist+ istnie$( . sa*y* ka italisty(zny* s !#e(zeJst.ie+ tenden($G S(/e*aty(znie *!na !d !.iedzieB . nast- u$(y s !s,b= . d.,(/+ nie *a$(y(/ !(ztk!.! z.izku ze s!b+ @!r*a(/= z $edne$ str!ny+ . @!r*ie tenden($i d! uspoe znienia produk &i i si# .yt.,r(zy(/; Sa*a ka italisty(zna aku*ula($a !dkreCla nieustannie t- tenden($-+ nada$e $e$ @!r*- k!n(entra($i ka ita#u i s(entraliz!.ane3! aJst.aO z dru3ie$ str!ny+ . @!r*ie proletaria ki ' !alk klaso!y '+ . t!ku kt,ry(/ ut.ierdza sina$ ier. aut!n!*ia+ a nast- nie ide!l!3i(zna i !lity(zna d!*ina($a r!letariatu; Walki te !z.ala$ r!letariat!.i !r3aniz!.aB si- . klas- re.!lu(y$n+ uzyskaB rze.a3- s!lidarn!C(i nad k!nkuren($+ nad !dzia#a*i; Fie s !ne rzy3!t!.y.ane i nie bez rzy(zynyS rzez aJst.!+ ale s nast- st.e* sa*y(/ .arunk,. y(ia i ra(y r!letariatu+ a (ele* i(/ $est d! r!.adzenie d! k!lekty.ne3! an!.ania nad ni*i; W trak(ie (a#e3! r!z.!$u ka italiz*u te d.ie tenden($e nieustannie !ddzia#y.a$ na siebie+ ale nie #(z size s!b; Fie #(z size s!b+ a .r-(z rze(i.nie+ rze(i.sta.ia$ si- s!bie; Aby *!3#y si!ne !#(zyB+ niezb-dna $est rze(zy.ista re.!lu($a r!letaria(ka+ niezb-dne $est rze$-(ie .#adzy aJst.!.e$ rzez r!letariat; Tist!ria d!.i!d#a+ e tylk! ka italiz*+ kt,ry !si3n# stadiu* i* erializ*u+ sku ia .arunki u*!li.ia$(e tak re.!lu($-+ . kady* !sz(ze3,lny* kra$u . st! niu nie$ednak!.y*+ ale+ 3l!balnie+ nie!d.ra(alnie L(! nie zna(zy+ e tak $est . kady* !sz(ze3,lny* rzy adkuM; A .i-( $edynie . !kreCl!ny(/ s !#e(znie .arunka(/+ kt,re . r,ny(/ kra$a(/ nie *!3 byB takie sa*e+ *!e r!z !(zB si/ist!ry(zna e !ka dyktatury r!letariatu+ . $edny*+ a ,Dnie$ . .ielu kra$a(/; & lenin!.ska te!ria !dn!t!.u$e ten @akt d!.!dz(+ e e !ka i* erializ*u $est r,.nie e !k re.!lu($i s!($alisty(zny(/+ t! zna(zy+ . !state(zny* ra(/unku+ e (/arakteryzu$e $ &edno zesny/ sprze zny roz!,& imperializmu i dyktatury proletariatu; S rze(zn!CB+ kt,ra r!z.i$a si- . skali C.iat!.e$+ ale za.sze *a s.!$e !dbi(ie+ . kraJ(!.! r,ny(/ @!r*a(/+ . ka-de& @!r*a($i s !#e(zne$+ rzed i ! re.!lu($i s!($alisty(zne$; W /ist!ry(zny* !kresie dyktatury r!letariatu te d.ie rze(i.sta.ne @!r*y+ . $aki(/+ . d#u3i* !kresie (zasu+ k!*uniz*+ . t!ku r!z.!$u ka italiz*u+ kierunk!.! u$a.nia s.!$ !be(n!CB+ za(zyna$ si- #(zyB ze s!b; <!e*y st.ierdziB+ (! u(zyni# $u <arks+ e @!r*y te !be(ne s od po z0tk,! /ist!rii ka italiz*u= nie zna(zy t!+ e !.sta$ .,.(zas .arunki u*!li.ia$(e rze(zy.iC(ie i(/ !#(zenie . kr,tki* !kresie (zasu+ (/!(ia r,by takie !de$*!.an! LK!*unaM; W#aCnie dlate3!+ e te!ria *arksist!.ska istnie$e !d !(ztku ka italiz*u+ *!3#a !na r,.nie .(zeCnie rzy3!t!.aB te!rety(zne !dsta.y re.!lu($i; F!.y !kres r!z !(zyna si- rze(zy.iC(ie .,.(zas+ kiedy te @!r*y+ na$ ier. rze(i.sta.i!ne s!bie+ za(zyna$+ przy domina &i dru8ie&+ kt,ra .yraa bez !Credni r!letaria(ki ele*ent+ artyku#!.aB si-+ rzekszta#(aB; Kierunk!.!+ us !#e(znienie r!duk($i rzesta$e *ieB ka italisty(zn @!r*- d! ier! !d k!nie( d#u3ie$ .alki+ d! ier! . *iar-+ $ak !st- u$e bez !Crednie kier!.anie s !#e(zeJst.e* rzez ludzi ra(y i r!z.i$a$ si- k!*unisty(zne @!r*y ra(y; 'uz$i te$ nie *!na d!k!naB naty(/*iast+ bez s rze(zn!C(i; Tist!ria dyktatury r!letariatu $est /ist!ri r!z.!$u i zanikania te$ s rze(zn!C(i; Ale+ $eCli tak $est+ t! naley !.iedzieB+ e *usi*y sk!ry3!.aB 3#-b!k! zak!rzeni!ny . (a#y* *i-dzynar!d!.y* ru(/u k!*unisty(zny* !3ld+ ! kt,ry* .ie*y !d sa*e3! !(ztku+ . $aki* t! st! niu !b(ia !n badanie sta.iany(/ . t!ku !be(ne$ dyskus$i r!ble*,.; )!3ld ten .yraa *yCl+ e
s rze(zn!CB *i-dzy s!($aliz*e* i i* erializ*e* $est s rze(zn!C(i ze.n-trzn"+ e s!($aliz* Lalb! !b,z s!($alisty(zny"M i i* erializ* t.!rzy#yby d.a C.iaty !zba.i!ne unkt,. sty(zny(/ i #(zn!C(i+ *i-dzy kt,ry*i za(/!dz $edynie+ . zalen!C(i !d rzy adku+ .r!3ie alb! !k!$!.e+ ze.n-trzne z.izki" ! (/arakterze dy l!*aty(zny*; O(zy.iC(ie+ nie *a tu $edne$ rzy(zyny+ !nie.a buruaz$a i* erialisty(zna z !kresu zi*ne$ .!$ny" nieustannie .#aCnie tak rzedsta.ia#a te s ra.y L.raz z tez !d.r!tn $ak! k!ntra unkte*= . 3run(ie rze(zy C.iaty te stan!.i $eden C.iat+ s d.!*a .arianta*i s !#e(zeJst.a rze*ys#!.e3!"M (/((+ abyC*y na .#asne k!nt! rzy$-li !3ld tak *a#! dialekty(zny i *aterialisty(zny; S!($aliz* i i* erializ* nie t.!rz C(iCle !ddziel!ny(/ !d siebie d.,(/ C.iat,."+ tak sa*! $ak nie t.!rz $edne3! i te3! sa*e3! C.iata; ?en !braz d.,(/ C.iat,." .(i3a k!*unist,. . nieda$( si- r!z.izaB sytua($-= C.iat s!($alisty(zny .yraa rzysz#!CB"+ zaC C.iat i* erialisty(zny rzesz#!CB"O *i-dzy t rzesz#!C(i i t rzysz#!C(i z de@ini($i nie za(/!dzi adna zalen!CB+ adna interak($a+ #(zy $e d!k#adnie $edna delikatna nitka+ kt,r $est sa* *!*ent rze$C(ia+ ty* bardzie$ nieu(/.ytny+ e *a !n d! ier! !$a.iB si-+ a kt,ry rze(ie $u nadszed#; Aby .ybrnB z te$ sytua($i+ nie !trzebne by#!by ni( .i-(e$+ r,(z d!bre$ idealisty(zne$ @il!z!@ii nie!kreCl!ne$ !.tarzaln!C(i /ist!rii+ .ie(zne3! !.r!tu" te3! sa*e3!;;; Fi( dzi.ne3! .i-(+ e z te$ ers ekty.y+ .#aC(i.ie *,.i(+ nie *!na s!bie .y!braziB no!y ' re!olu &i+ kt,re *ia#yby d!k!naB si- !za 3rani(a*i s!($alisty(zne3! !b!zu" i 3#!siB kryzys i* erializ*uS Ale ni( dzi.ne3! r,.nie+ e+ atrz( (i3le z te3! sa*e3! unktu .idzenia+ na&no!sza 'istoria kra$,. s!($alisty(zny(/+ sta$e si-+ . ty* .#aCnie *!*en(ie+ . kt,ry* *usi*y t! zr!biB+ /ist!ri+ kt,ra nie da$e si- .y$aCniB= (/!dzi tu ! u$a.nia$(e si- . taki* (zy inny* kra$u+ s !#e(zne s rze(zn!C(i alb! ! s rze(zn!C(i+ kt,ry*i na(e(/!.ane s st!sunki *i-dzy r,ny*i kra$a*i s!($alisty(zny*i; W $aki s !s,b b!.ie* ! isaB $e+ sk!r! s!($aliz* $est !.y* inny* C.iate*"+ . kt,ry* /ist!ry(zne ka italisty(zne i i* erialisty(zne tenden($e s $u tylk! nieakty.n i ra.ie za !*nian rzesz#!C(i+ kt,re$ !.r!tu strzee st!$(a na 3rani(a(/ silna ar*iaG W $aki s !s,b+ na !d.r,t+ uniknB idei po!rotu Ltak ! r!stuM d! ka italiz*u+ sk!r!+ 3dy tylk! s rze(zn!C(i sta$ si- !strze$sze+ t! ten (zysty"+ idealny s!($aliz*+ $ak .skazu$ @akty+ nie *!e istnieBG W $aki s !s,b+.resz(ie+ .yt#u*a(zyB !3ld+ e+ $eCli r!b!tni(zy i k!*unisty(zny ru(/ . kra$a(/ s!($alisty(zny(/ . #y.a# i dale$ !ddzia#u$e na taki ru(/ . kra$a(/ ka italisty(zny(/+ t! nie *a ra.dzi.e3! !ddzia#y.ania z.r!tne3! !raz+ e k!*uniC(i z ty(/ .szystki(/ kra$,. *!3 $edynie asyst!.aB /ist!rii s!($aliz*u . (/arakterze bierny(/ .idz,.+ *i*! e (!dzienne d!C.iad(zenie .skazu$e rze(ie+ e *a !na bez !Credni !ddD.i-k . i(/ .#asne$ .al(e klas!.e$G K.estie te za(zyna$ .y3ldaB *nie$ irra($!nalnie d!brze *,.i-= za(zyna$ .,.(zas+ kiedy sk!ry3u$e*y ten *e(/ani(zny !braz+ kiedy zr!zu*ie*y+ e s rze(zn!CB *i-dzy s!($aliz*e* i i* erializ*e* nie $est s rze(zn!C(i ze.n-trzn"+ ale .#aCnie s rze(zn!C(i !e!n1trzn0+ i kiedy s r,bu$e*y .y(i3nB z te3! .ni!ski; Hest t! na$ ier. s rze(zn!CB .e.n-trzna dlate3!+ e $est !na &edn0 z $orm+ . $aki(/+ . !be(ne$ e !(e+ r!z.i$a si- anta3!nisty(zna s rze(zn!CB *i-dzy ka ita#e* i ra( na$e*n+ (zyli *i-dzy buruaz$ i r!letariate*; Fast- nie dlate3!+ e+ tak $ak za.sze+ aden z d.,(/ bie3un,. s rze(zn!C(i nie *!e byB bie3une* (zysty*"+ ze.n-trzny*" .!be( dru3ie3!= . t!ku r!z.!$u s rze(zn!C(i kady z ty(/ bie3un,. !ddzia#u$e na dru3i i rzekszta#(a 3!+ st.arza$( n!.e s !#e(zne sytua($e i k!n@i3ura($e; Fikt nie za rze(zy+ e sa*! !$a.ienie si- s!($aliz*u . stale !.i-ksza$(e$ sili(zbie kra$,. *ia#! zna(zny . #y. na /ist!ri- i* erializ*u+ . ty* take i . ty* zna(zeniu+ e d!star(zy#! *u Cr!dk,. u*!li.ia$(y(/ $e3! r!z.,$ . str!n- *!n! !listy(zne3! ka italiz*u aJst.!.e3!; Hest (zas+ aby st.ierdziB+ e r!z.,$ i* erializ*u kt,ry nie z!sta# .strzy*any . 1415 r; za.sze *ia# . /ist!rii s!($alisty(zny(/ kra$,. !lity(zne i ek!n!*i(zne nast- st.a *a$(e ! ar(ie . !e!n1trzny ' podsta!a '+ kt,re t.!rz istnie$(e . s!($alisty(zny(/ kra$a(/ s rze(zne stosunki spoe zne; Hednak+ aby t! st.ierdzenie kt,re $est $edynie .y*!3ie* nie (ier i(e$ z.#!ki k!nkretne$ analizy nie r!.adzi#!+ $ak !ba.ia$ si- niekt,rzy+ d! reak(y$ny(/ k!nkluz$i+ d! !3ldu ! istnieniu symetrii *i-dzy s!($aliz*e* i i* erializ*e*+ d! !3ldu ! za(/!dz(e$ *i-dzy d.!*a bie3una*i s rze(zn!C(i r,.n!.adze+ !3ld,.+ kt,ry*i i* erializ* !s#u3u$e si-+ aby !bez.#adniB re.!lu(y$n raktyk-+ naley u*ieC(iB (a#y ten r!ble* . ra*a(/ !3,lne$ tenden($i+ kt,r ta s rze(zn!CB u$a.nia;
Faley+ $ak zau.ay# t! 7enin+ !kreClaB i* erializ* $ak! za zyna&0 y bez !Credni /ist!ri- k!*uniz*u+ . e#ne$ luk i s rze(zn!C(i @!r*ie dyktatury r!letariatu+ !kres ka italiz*u; I! t! $est s!($aliz*G ?!+ (! $u *,.i#e* . s !s,b !3,lny+ *!e*y !b$aCniB ina(ze$ sta.ia$( r!ste+ ale bardz! aktualne ytanie= (! t! $est s!($aliz*"G Zaz.y(za$ *,.i si-+ e s!($aliz* t! su*a k!lekty.ne$ .#asn!C(i Cr!dk,. r!duk($i" i !lity(zne$ .#adzy ludzi ra(y"; Ot,+ !kreClenie t! $est nie.ystar(za$(e; E!rze$+ $est !n! b#-dne+ !nie.a (zyni( abstrak(y$ny* r!ble* .alki klas+ r!ble* *ie$s(a za$*!.ane3! rzez s!($aliz* . /ist!rii .alki klas i @!r* rzybierany(/ rzez ni ! s!($alisty(zne$ re.!lu($i+ d! usz(za 3r!Dne nie$asn!C(i; OkreClenie t! nie !z.ala .yraDnie !dr,niB s!($aliz*u r!letaria(kie3! !d s!($aliz*u" buruazy$ne3! (zy dr!bn!*iesz(zaJskie3!+ kt,re na ra.d- istnie$ na ide!l!3i(zne$ i !lity(zne$ #asz(zyDnie; Hesz(ze !.anie$szy* b#-de* $est okre+lenie s!($aliz*u uy.a$( !$-(ia lan!.ania+ 3!s !dar(ze$ ra($!naln!C(i+ s ra.iedli.!C(i s !#e(zne$+ l!3iki !trzeb" itd; )!.iedz*y na$ ier.+ (! z *arksist!.skie3! unktu .idzenia nie *!e byB s!($aliz*e*= spoe ze:st!o bezklaso!e nie &est so &alizmem; Fie *!3( !sta.iB znaku r,.n!C(i *i-dzy s!($aliz*e* i s !#e(zeJst.e* bezklas!.y*+ nie *!na te s!($aliz*e* naz.aB s !#e(zeJst.a+ z kt,re3! usuni-t! .yzysk+ . kt,ry* nie istnie$e adna @!r*a .yzysku; S!($aliz*e* *!e byB $edynie s !#e(zeJst.!+ . kt,ry* kada @!r*a .yzysku zanika . taki* st! niu+ . $aki* zanika$ $e3! *aterialne !dsta.y; )!(zyna$( !d r!ku 1414+ 7enin .yraa t! bardz! .yraDnie . tak .any* tekC(ie+ $aki* $est >k!n!*ika i !lityka . e !(e dyktatury r!letariatu"+ kt,re3! st.ierdzenia b-dzie*y z k!rzyC(i k!n@r!nt!.ali z teza*i :zie(i-(e$ (/!r!by Xle.i(!.!C(iY . k!*uniz*ie" L1420M a ,Dnie$+ *i-dzy inny*i+ z $e3! s ra.!zdanie* ! F>)1ie na %& Z$eDdzie RK)LbM z r!ku 1422; Z te!rety(zne3! unktu .idzenia isze 7enin nie ule3a .t li.!C(i+ e k!*uniz* dzieli !d ka italiz*u e.ien !kres rze$C(i!.y; Okres ten nie mo-e nie 0 zy= ! sobie e ' lub !a+ i!o+ i obu ty ' system,! 8ospodarki spoe zne&; ?en !kres rze$C(i!.y nie *!e nie byB !krese* .alki *i-dzy u*iera$(y* ka italiz*e* a r!dz(y* si- k!*uniz*e* alb! inny*i s#!.y= *i-dzy !k!nany*+ le(z nie uni(est.i!ny* ka italiz*e* a k!*uniz*e*+ kt,ry $u rzyszed# na C.iat+ ale $est $esz(ze zu e#nie s#aby" L%%%+ s; 21M; R!z.iJ*y te 3!dne u.a3i s@!r*u#!.ania 7enina= !.a nieunikni!na @aza rze$C(i!.a+ kt,ra $est (a# e !k /ist!ry(zn Lna.et+ $eCli . 1414 r; 7enin i b!lsze.i(y nie d!(eniali !kresu $e$ tr.aniaM+ to !a+nie &est so &alizm+ t! zna(zy+ e s!($aliz* nie $est aut!n!*i(zn @!r* s !#e(zn i ek!n!*i(zn+ a tym bardzie& nie $est /ist!ry(zny*+ aut!n!*i(zny* sposobem produk &i; W rze(i.ieJst.ie d! te3!+ (! sdzili $u *e(/anisty(zni *arksiC(i+ ta(y $ak Kautsky (zy )le(/an!. Lkt,rzy za.sze starali si- !kreCliB st! ieJ $e3! d!$rza#!C(i"M+ i . rze(i.ieJst.ie d! te3!+ (! sdzi r,.nie dzisia$ e.na li(zba *arksist,.+ nie istnie$e s!($alisty(zny s !s,b r!duk($i+ . taki* sensie+ . $aki* istnie$e ka italisty(zny (zy k!*unisty(zny s !s,b r!duk($i; Wy!braaB s!bie aut!n!*i(zny s!($alisty(zny s !s,b r!duk($i+ inny ni ka italisty(zny i k!*unisty(zny s !s,b r!duk($i+ t! zna(zy alb! ut! i$ny s !s,b .y!braenia s!bie+ e *!na naty(/*iast rze$CB !d s !#e(zeJst.a ka italisty(zne3! d! s !#e(zeJst.a bezklas!.e3!+ alb!+ e klasy mo80 istnie= bez !alki klaso!e&+ e st!sunki klas!.e *!3 istnieB !za anta3!niz*a*i; Ws ,lny* Dr,d#e* ty(/ ut! ii $est+ !3,lnie bi!r(+ *ylenie stosunk,! produk &i . *arksist!.ski* r!zu*ieniu te3! !$-(ia+ st!sunk,. za.ierany(/ . r!(esie r!duk($i *i-dzy ludD*i i i(/ z.izk,. z *aterialny*i Cr!dka*i r!duk($i+ z r!sty*i st!sunka*i .#asn!C(i!.y*i . sensie ra.ny*+ alb! te $esz(ze+ z re3ul!.any*i rzez ra.! st!sunka*i dystrybu &i d!(/!d,.+ dystrybu($i *i-dzy $edn!stka*i i klasa*i s !#e(zne3! r!duktu; PC(iCli$*y t!+ !nie.a k.estie ter*in!l!3i(zne *!3 . ty* *ie$s(u !de3raB de(ydu$( r!l-; )!dsta.!.y* dla ka italisty(zne3! s !s!bu r!duk($i stosunkiem $est bez !Credni st!sunek r!b!tnika d! Cr!dk,. r!duk($i"= ! arty na ra(y na$e*ne$+ s rzeday i ku nie si#y r!b!(ze$+ k!nsu*!.ane$" nast- nie . r!(esie r!duk($i+ st!sunek .yzysku; Hest t! st!sunek s !#e(zny Ld!ty(zy b!.ie* klas a nie $edn!stek+ zaC @!r*y ra.ne+ kt,re !n rzybiera+ *a$ na (elu .#aCnie !d !rzdk!.anie *u $edn!stekM
QK Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)
rzekszta#(a$(y te Cr!dki r!duk($i . tyle Cr!dk,. .y(iskania" z si#y r!b!(ze$ e.ne$ il!C(i ra(y d!datk!.e$; Hak !kazu$e t! <arks+ ten st!sunek r!duk($i $est . /ist!rii ostatnim *!li.y* st!sunkie* .yzysku= !(z.szy !d nie3! nie *!na (!@nB si- ani d! da.ny(/ s !s!b,. .yzysku+ . ra*a(/ kt,ry(/ ra(!.nik za(/!.u$e e.ien stan !siadania Cr!dk,. r!duk($i i e.n !s!bist k!ntr!l- nad s.!$ ra( ani z*ierzaB d! $akie3!C n!.e3!" s !s!bu .yzysku; Ka italiz* b!.ie* (e(/u$e (a#k!.ite !ddzielenie ra(!.nika !d Cr!dk,. r!duk($i+ z kt,ry*i ten .(/!dzi . k!ntakt .y#(znie za !Credni(t.e* i(/ .#aC(i(iela i !d $e3! k!ntr!l; Ka italiz* *!e bardz! d#u3! istnieB+ *!e d!C.iad(zyB due$ serii z*ian . @!r*a(/ L ra.ny(/M .#asn!C(i Lindy.idualne$ lub k!lekty.ne$M Cr!dk,. r!duk($i; <!e !n d!C.iad(zyB d#u3ie$ serii rzekszta#(eJ .ynika$(y(/ z li(zny(/ re.!lu($i te(/n!l!3i(zny(/+ @!r* !r3aniza($i r!(esu r!duk($i .raz ze z.izany*i z ty* k!nsek.en($a*i dla k.ali@ika($i ra(!.nik,.+ a .i-( i(/ @!r*!.ania si-+ i(/ z.izku z rynkie* ra(y itd; Ale .szystkie te rzekszta#(enia za.sze b-d /ist!ry(zny* r!z.!$e* te8o !a+nie !dsta.!.e3! st!sunku r!duk(y$ne3!= ka italisty(zne3! na$*u; S!($aliz* nie $est n!.y* s !s!be* .yzysku Lniekt,rzy *!3 tak sdziBM; Fie $est !n $esz(ze !zba.i!ny* .yzysku i klas s !s!be* r!duk($i= *!e !n byB $edynie r!z atry.any . kate3!ria(/ rze$C(ia; Izy $est t! . *arksiz*ie *yCl bez re(edens!.aG W adny* razie; Hest !na !d !(ztku inte3raln (z-C(i *arksiz*u; Hest !na .r-(z ni(i rze.!dni te!rety(zne3! dzie#a <arksa+ !d <ani@estu" !(zyna$( a d! Ka ita#u"+ . kt,ry* zna$du$e !na s.!$e nauk!.e !dsta.y; W#aCnie . (elu krytyki ! !rtunisty(zne3! s!($alde*!kraty(zne3! .y a(zenia z!sta#a !na d!bitnie .yra!na . Kryty(e r!3ra*u E!ta$skie3!"+ . kt,re$ <arks r!z.i$a te3! ier.sze .ni!ski= !kazu$e .,.(zas+ e s!($aliz* $est $edynie ier.sz @az k!*unisty(zne3! s !#e(zeJst.a+ a .i-( rze$C(ie* d! k!*uniz*u; Fiekt,re s@!r*u#!.ania <arksa s !d ty* .z3l-de* zna(z(e; <arks .y$aCnia na rzyk#ad+ e s!($aliz* t! s !#e(zeJst.! k!*unisty(zne+ kt,re nie ! iera sina .#asny(/ !dsta.a(/"+ t! zna(zy+ za !y(za$( C(is# ter*in!l!3i- Ka ita#u"+ na .#asny* s !s!bie r!duk($i; <arks #(zy z t tez @akt+ e . s!($aliz*ie dzia#a $esz(ze buruazy$ne ra.!" *!e*y !.iedzieB ! r!stu pra!o= kade+ !(zyna$( !d ka italiz*u+ ra.! $est buruazy$ne re3ulu$(e . s !s,b k!nie(zny st!sunek ra(!.nik,. d! Cr!dk,. r!duk($i !raz r!duktu i(/ ra(y; E!dne zaraze* u.a3i $est .skazanie <arksa na k!nie(zn!CB rzekszta#(enia s !#e(zne3! !dzia#u ra(y Lz.#asz(za !dzia#u na ra(@izy(zn i u*ys#!.M $ak! na $eden z .arunk,. st! ni!.e3! rze(/!dzenia !d s!($aliz*u d! k!*uniz*u .e .#aC(i.y* sensie te3! s#!.a+ (zyli d! .ysze$ @azy s !#e(zeJst.a k!*unisty(zne3!+ 3dzie . rzy adku zak!J(zenia te3! rze$C(ia i r! !r($!nalnie d! te$ tenden($i ! iera si- !n! na s.!$e$ .#asne$ !dsta.ie"; Aby zr!zu*ieB nasz !be(n sytua($-+ .an rze(z $est z.#asz(za rzy !*nienie dzie$,. ty(/ s@!r*u#!.aJ <arksa; Z $edne$ str!ny z!sta#y !ne naty(/*iast o enzuro!ane rzez nie*ie(k s!($alde*!kra($- i $e$ *arksist!.skie" kier!.ni(t.!+ ! tym samym zasie+ i z ty(/ sa*y(/ !.!d,.+ dla kt,ry(/ ! ra.i!n!" <ani@est K!*unisty(zny" . *ie$s(a(/ !dn!sz(y(/ si- d! a aratu aJst.!.e3!; Wszystk! tu $est bardz! s ,$ne; Z dru3ie$ str!ny+ s@!r*u#!.ania te+ !d(/.y(!ne na n!.! rzez 7enina i !bszernie rzez nie3! k!*ent!.ane+ sta#y si- nieustannie (yt!.any* kan!ne* ale . ra*a(/ te!rii eta ,."+ kt,re$ ty !.y rzyk#ad zna$du$e*y u Stalina+ $ak .idzieliC*y t! na !(ztku te$ ra(y Lr!zdz; &M+ 3dzie z!sta#y !ne z.r,(!ne rze(i. dialekty(e; ?rzy*a$( si- . isany(/ . liter- tekst,. ra($i te!rety(zny(/+ bez .t ienia te s@!r*u#!.ania <arksa s $esz(ze i nie bez rzy(zyny+ !nie.a <arks+ . rze(i.ieJst.ie d! rzy isy.ane$ *u le3endzie+ nie *ia# adne3! r!r!(ze3! daru bardz! !3,lne i abstrak(y$ne; :late3! .#aCnie d! usz(za$ nie$asn!C(i; :! usz(za$ niedialekty(zn k!n(e ($- st!sunku s!($aliz*u d! k!*uniz*u+ 3dzie k!*uniz* $a.i si- $ak r!ste+ *e(/ani(zne nast- st.!; )ra.d- *,.i(+ $est t! *!li.e rzy bardz! !.ierz(/!.ny* i(/ !d(zyty.aniu+ t! $est !d .arunkie* s r!.adzenia i(/ rzede .szystki* d! !3,lne$ idei rze$C(ia"+ rze(/!dzenia (zy eta ,.+ bez zbytnie3! za$*!.ania si-+ rzekazan rzez <arksa+ tre+ i0 kade3! z ty(/ eta ,.+ a .i-( motorem te3! rze$C(ia+ kt,ry .szystkie $e zes ala; Std @etyszyz!.anie @!r*alne$ ilo+ i eta ,. i !.r!t,. d! ut! i$ne$ ide!l!3ii; &st!tnie+ dzisia$ kady *arksista 3!t,. $est uznaB+ e ! zak!J(zeniu si-" s!($aliz*u nast i (!C $esz(ze+ a *ian!.i(ie k!*uniz*+ i dlate3! . d#u3i* !kresie+ . bardz! d#u3i* (zasie s!($aliz* nie $est
(ele* sa*y* . s!bie itd; 'akte* $est+ e (/arakteryzu$( r,ni(e *i-dzy s!($aliz*e* i k!*uniz*e* <arks zn!.u uy# d.,(/ stary(/ re.!lu(y$ny(/ /ase# s!($aliz*u ut! i$ne3!+ kt,re z.ra(a$ u.a3.#aCnie na !dzia#+ a nie r!duk($- Lkade*u .ed#u3 $e3! ra(y"+ kade*u .ed#u3 $e3! !trzeb"M (! arad!ksalnie rzy(zyni#! si- d! rzeniesienia r!ble*,. k!*uniz*u . z#!ty .iek+ (zyli . nie!kreCl!ny k!nie( /ist!rii"; 'akt ten s !.!d!.a# te+ e za(z-t! ! isy.aB rzek!*e !.sze(/ne ra.a" s!($alisty(zne3! i k!*unisty(zne3! s !s!bu r!duk($i !raz bud!.aB . ! ar(iu ! nie ur!$!n ek!n!*i- !lity(zn ty(/ s !s!b,. r!duk($i; )rzy te$ niedialekty(zne$+ ale *e(/anisty(zne$ i e.!lu($!nisty(zne$ lekturze <arksa s!($aliz*" i k!*uniz*" sta$ si- k!le$ny*i stadiami+ z kt,ry(/ kade r!z !(zyna si- .tedy+ kiedy ! rzednie si- zak!J(zy; & z te$ .#aCnie ers ekty.y dyktatura r!letariatu !n!.nie !kreClana $est $ak! dr!3a rze(/!dzenia d! s!($aliz*u" sta$( si- !.!li niezr!zu*ia#a; 7!3ik- te3! r!dza$u e.!lu($!niz*u rzy r!z.izy.aniu te!rety(zny(/ r!ble*,. (e(/u$e nie*!n!CB *yClenia . kate3!ria(/ tenden($i i s rze(zn!C(i+ *n!enie !Credni(/ stadi,." *i-dzy ka italiz*e* i k!*uniz*e*+ a take *i-dzy i* erializ*e* a rze(/!dzenie* d! s!($aliz*u+ . #!nie sa*e3! s!($aliz*u itd; Zreszt+ dla(ze3! .#aCnie takie a nie inne stadia"G :la(ze3! nie *a i(/ .i-(e$ alb! *nie$G Izy* si- !ne r,ni !d siebie+ sk!r! re rezentu$ !bie @!r*y s !#e(zeJst.a bezklas!.e3!"G Hest t! k.adratura k!#a; )!.r,B*y zate* d! s@!r*u#!.aJ 7enina= Fie tylk! dla *arksisty+ ale i dla kade3! .ykszta#(!ne3! (z#!.ieka+ kt,ry . ty* (zy inny* st! niu !beznany $est z te!ri r!z.!$u+ k!nie(zn!CB istnienia (a#e$ e !ki /ist!ry(zne$ !dzna(za$(e$ sity*i (e(/a*i !kresu rze$C(i!.e3! !.inna byB sa*a rzez si- zr!zu*ia#a" L%%%+ s; 001M; I! t! s za (e(/y"G 7enin .y*ieni# $e .#aCnie= .alka *i-dzy ka italiz*e* i k!*uniz*e*; A $ednak .szystkie .y.!dy ! rze$C(iu d! s!($aliz*u+ $akie s !tyka*y u .s ,#(zesny(/ rzedsta.i(ieli de*!kra($i dr!bn!*iesz(zaJskie$ L;;;M (e(/u$e zu e#ne i3n!r!.anie te$ na$!(zy.istsze$ ra.dy; :r!bn!*iesz(zaJski* de*!krat!* .#aC(i.y $est .str-t d! .alki klas!.e$+ *arzenie ! ty*+ by !be$CB si- bez nie$+ denie d! #a3!dzenia i 3!dzenia+ d! st- ienia !stry(/ kant,.; :late3! te ta(y de*!kra(i alb! !de3nu$ si- !d $akie3!k!l.iek uzna.ania (a#e$ /ist!ry(zne$ @azy rze$C(i!.e$ !d ka italiz*u d! k!*uniz*u+ alb! te u.aa$ za s.e zadanie k!n(y !.anie lan,. !3!dzenia !bu z*a3a$(y(/ si- si# za*iast kier!.ania .alk $edne$ z ty(/ si#" Lta*eM; )!nie.a (/(e*y sk!J(zyB z t .alk+ dlate3! te nie b-dzie*y &e& kontynuo!a=S Wy!braD*y s!bie .ynika$(e z te3! !*ys#y; A d! (/.ili !be(ne$ /ist!ria r!z.i$a#a si- za.sze dzi-ki s.!$e$ z#e$ str!nie" .al(e+ rzy*us!.i= !be(nie b-dzie si- r!z.i$aB dzi-ki s.!$e$ d!bre$ str!nie";;; OkreCla$( @az- rze$C(i!. $ak! @az- .alki+ s rze(zn!C(i *i-dzy rzeytka*i ka italisty(zne3! s !s!bu r!duk($i i .y.!dz(y*i si- z k!*unisty(zny(/ st!sunk,. r!duk($i ele*enta*i+ 7enin nie !kazu$e na* $esz(ze k!nkretny(/ @!r*+ $akie .alka ta *usi rzybieraB+ a $est rze(z !(zy.ist L. inny* .y adku absurdalnM+ e . t!ku s.!$e3! r!z.!$u *usi si- !na bez rzer.y z*ieniaB; 7enin nie rze.idy.a# rzysz#!C(i"; Fie ule3# adne*u r!r!(t.u (! d! (zasu tr.ania te$ .alki+ $e$ .i-ksze$ (zy *nie$sze$ #at.!C(i+ le(z .skazy.a# $edynie kierunek !z.ala$(y *arksiC(ie .y$CB z te3! r,.nie nier!z.izy.alne3! (! k.adratura k!#a dyle*atu= $aki* s !s!be* *!3 istnieB klasy !za .alk klas!.S 7enin dale$ *,.i .#aCnie ! ty*= ?!te klasy pozostay i pozostan0 . e !(e dyktatury r!letariatu; :yktatura b-dzie nie !trzebna+ 3dy zanikn klasy; Fie zanikn !ne $ednak bez dyktatury r!letariatu; Klasy !z!sta#y le(z ka-da z ni(/ . e !(e dyktatury r!letariatu ule3#a z*ianieO ule8 zmianie r,!nie- i ' stosunek !za&emny; Walka klas!.a . .arunka(/ dyktatury r!letariatu nie zanika+ le(z rzybiera $edynie inne @!r*y" L%%%+ s; 006M; Zau.a*y rzy te$ !kaz$i+ e !sta.i!n! tu .ane dla *arksist,.+ y.!tne dla k!*unist,.+ zadanie= zadanie badania n!.y(/ $orm istnienia klas i .alki klas!.e$ . .arunka(/ s!($aliz*u+ *a$( na .z3l-dzie !(zy.iC(ie @akt+ e te n!.e @!r*y *a$ s.!$e Dr,d#! . kapitalisty zny ' st!sunka(/ r!duk($i i .yzysku; Fie *!na !.iedzieB+ aby t! zadanie . !kresie !lenin!.ski* by#! . zna(zny* st! niu zrealiz!.ane; Fie *a adne$ .t li.!C(i+ e stan!.isk! Stalina . lata(/ trzydziesty(/+ .a/a$(e si*i-dzy d.ie*a r,.nie b#-dny*i teza*i ! (i3#y* za!strzaniu si- .alki klas!.e$ i zak!J(zeniu .alki
QQ Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)
klas!.e$ L. ZSRRM+ rzy(zyni#! si-+ (! nie $est zaskaku$(e+ raz $esz(ze d! ! ,Dnienia" realiza($i te3! zadania; ]ledz( $esz(ze raz r!z !(z-te . lata(/ re.!lu($i analizy 7enina+ *!na rzek!naB si-+ e (/(( zr!zu*ieB ist!t- na !tykany(/ rzeszk,d i na ra.iB lini- artii+ ten .#aCnie r!ble* stara si- !n !sta.iB na .#aC(i.y* *ie$s(u; 7enin !dkry.a !.!li 3r!Dn z#!!n!CB te3! r!ble*u+ kt,ra nie .ynika $edynie ze sz(ze3,lne$ .#asn!C(i R!s$i Lz.#asz(za $e$ 3!s !dar(ze3! i kultur!.e3! za(!@ania"M+ ale rzede .szystki* z sa*e$ ist!ty s!($alisty(zne$ re.!lu($i+ kt,ra d!td nie by#a znana . /ist!rii; :! te3! r!ble*u !.ra(a !n rzy !kaz$i !(eny F>)1u= <,.i#e* ! ry.aliza($i k!*unisty(zne$ nie z unktu .idzenia sy* atii k!*unisty(zny(/+ le(z z unktu .idzenia r!z.!$u @!r* 3!s !darki i @!r* ustr!$u s !#e(zne3!; ?! nie $est ry.aliza($a+ t! $est bez.z3l-dna za(iek#a .alka $eCli nie !statnia+ t! bliska !statnie$ .alka na C*ierB i y(ie *i-dzy ka italiz*e* a k!*uniz*e* L;;;M Hest t! $esz(ze $edna @!r*a .alki d.,(/ klas+ nie rze$ednanie s!bie .r!3i(/; Hest t! $esz(ze $edna @!r*a .alki buruaz$i z r!letariate*;;;" L%%%&&&+ ss; 24K124QM; W te$ .al(e nie ataku$ nas z br!ni . r-ku+ ale *i*! t! .alka ze Cr!d!.iskie* ka italisty(zny* sta#a si- st!kr!B bardzie$ za(iek#a i niebez ie(zna+ nie za.sze b!.ie* .yraDnie d!strze3a*y+ kt! $est naszy* .r!3ie*+ a kt! rzy$a(iele*" Lta*eM; &stnie$ no!e $ormy klas i .alki klas!.e$+ . ra*a(/ kt,ry(/ nie ataku$e si- $u .#adzy !lity(zne$" ka italist,. L.#adzy !lity(zne$ *a*y . st! niu zu e#nie d!state(zny*"M+ ani i(/ si#y ek!n!*i(zne$" L aJst.! r!letaria(kie . R!s$i *a . s.!i(/ r-ka(/ zu e#nie d!state(zn si#- ek!n!*i(zn+ by za e.niB rze$C(ie d! k!*uniz*u"M+ ale sa*e z*aterializ!.ane . r!duk($i t!.ar!.e$+ . aJst.!.y* a ara(ie kapitalisty zne stosunki; &stnie$ n!.e @!r*y .alki klas!.e$+ . ra*a(/ kt,ry(/+ $ak na isa# (yt!.any rzez 7enina e.ien k!*unista z r!.in($i= Fie d!CB buruaz$i z.y(i-yB+ trzeba $ z*usiB+ by na nas ra(!.a#a" L%%%&&&+ s; 246M; W !kresie dyktatury r!letariatu taka linia *as+ linia $edn!C(i i .alki+ kt,re s .y*ieszane . nie da$(y sir!zdzieliB s !s,b+ $est ty* bardzie$ k!nie(zna+ !nie.a (/!dzi ! t!+ aby niek!*unisty(zny*i r-ka*i bud!.aB k!*uniz*"; Zbud!.aB s !#e(zeJst.! k!*unisty(zne .y#(znie r-ka*i k!*unist,. t! dzie(inna+ (a#kie* dzie(inna idea; K!*uniC(i s kr! l . *!rzu+ kr! l . *!rzu *as lud!.y(/" L%%%&&&+ s; 245M; I! stanie si- $ednak+ $eCli k!*unist!* nie uda si- .ykuB+ a nast- nie zast!s!.aB te$ liniiG <ra!d1 po!iedzia!szy nie oni kieru&0 Lb-d kier!.ali * B*M+ le z sami s0 kiero!ani Lb-d kier!.ani *B*M"; 7enin+ bez adne$ (/-(i rzy !d!bania si-+ rzyzna$e s#uszn!CB ty* e*i3ra(y$ny* !lityk!* buruazy$ny*+ kt,rzy s .ystar(za$(! inteli3entni+ aby u(/.y(iB t- rze(zy.ist tenden($-+ kt,ra $est $edn ze str!n s rze(zn!C(i+ i st.ierdza= XAle $akie aJst.! budu$e ta .#adza radzie(kaG L;;;M B!lsze.i(y *!3 *,.iB+ (! i* si- y.nie !d!ba+ . rze(zy.ist!C(i zaC L;;;M !.stanie u ni(/ z.yk#e aJst.! buruazy$ne+ t!te !.inniC*y i(/ ! ieraB; Tist!ria kr!(zy r,ny*i dr!3a*iY+ *,.i (i e*i3ran(i; ?aka $est X ra.da klas!.a .r!3a klas!.e3!Y"S :! ier! .tedy na isane . r!ku 1420 zdania nabiera$ sensu= :yktatura t! .ielkie+ 3r!Dne i !krutne s#!.!+ s#!.!+ kt,re .yraa .alk- bez lit!C(i+ C*ierteln .alk- d.,(/ klas+ d.,(/ C.iat,.+ d.,(/ e !k !.sze(/ne$ /ist!rii"; Izy*e $est s!($aliz*+ $eCli nie .#aCnie d!oma C.iata*i . ser(u &edne8o C.iata+ d.ie*a e !ka*i . $edne$ e !(e !.sze(/ne$ /ist!riiG & 7enin d!da$e= Fie rzu(a sity(/ s#,. na .iatr"; :.a zna(zenia te3! .yraenia= nie .y !.iada sity(/ s#,. lekk!O nie !zb-dzie*y si- i(/ .(zeCnie$+ ni rze(zy.ist!C(i+ kt,r .yraa$; )ra.dzi.e za3adnienia leniniz*u" )!n!.ne (zytanie dzisia$ ty(/ tekst,. 7enina+ alb! byB *!e (zytanie i(/ tak na ra.d- ! raz ier.szy+ !zna(za nie tylk! rzy.r,(enie leniniz*!.i $e3!+ rzy3nie(i!ne$ (i-are* d!3*atyz*u+ re.!lu(y$ne$ skute(zn!C(i+ si#y kryty(zne$; Ozna(za u$a.nienie $e3! rze(zy.iste3! /ist!ry(zne3! *ie$s(a; W rzy adku 7enina nie *a*y d! (zynienia z $akC kompletn0 te!ri s!($aliz*u i dyktatury r!letariatu+ z $aki*C d!3*aty(zny* syste*e*; Fie *a*y r,.nie d! (zynienia z $aki*C zes !#e* r!sty(/ e* iry(zny(/ roz!i0za: nie (ier i(y(/ z.#!ki+ .ynika$(y(/ z bardz! sz(ze3,lne$ sytua($i
/ist!ry(zne$+ r!ble*,.; :late3!+ ponie!a- 7enin ni3dy nie .y(/!dzi# !d k!nkretne$ analizy re.!lu(y$ne3! r!(esu+ z kt,re$ *ia#by st! ni!.! .y r!.adzaB !3,lne zna(zenie na !tykany(/ rzez nie3! r!ble*,.; 7enin!.ska te!ria dyktatury r!letariatu nie $est syste*e* d!3*aty(zny(/ ani e* iry(zny(/ r!z.izaJ L3dzie $edn! $est za.sze !d.r!tn!C(i dru3ie3!M+ ale syste*e* !dn!sz(y(/ sid! s rze(zne$ rze(zy.ist!C(i+ zaleny(/ !d s rze(zne3! (/arakteru te$ rze(zy.ist!C(i+ za8adnie:+ dzi-ki (ze*u unika !n .szelkie3! ut! iz*u i a.an3ardyz*u; & dlate3! sta$e si- !be(nie zr!zu*ia#e+ dla(ze3! k!nie(zne $est u.z3l-dnienie te3!+ (! naz.a#e* trze(i tez" 7enina+ kt,ra .yraa unkt .idzenia k!*uniz*u+ $edyny unkt .idzenia za e.nia$(y k!/eren($- i r!z.,$ re.!lu(y$ne3! *arksiz*u; ?eza ta+ bardz! daleka !d u.i-zienia" siebie . $akie$C !z!rnie sk!J(z!ne$ te!rii+ $est ele*ente* r!z.!$u+ dzia#ania .st- ne3!; Hest !na tez poz!ala&0 0 r!z !(zB+ r!z.inB i sk!ry3!.aB analiz- dyktatury r!letariatu $ak! z$a.iska+ kt,re *a $u s.,$ !(ztek+ ale $est z$a.iskie* $esz(ze nie e.ny*; <!na r,.nie zr!zu*ieB+ rzyna$*nie$ (z-C(i!.!+ dla(ze3! odrzu enie te& trze ie& tezy !yra-a istot1 stalino!skie8o !ypa zenia+ kt,re tak silnie .strzsn-#! (a#y* *i-dzynar!d!.y* ru(/e* k!*unisty(zny*; :late3! te+ . aktualny(/ !k!li(zn!C(ia(/+ . dzisie$szy* C.ie(ie+ kt,ry zna n!.e @!r*y i* erializ*u i ier.sze @!r*y s!($aliz*u+ ra.id#!.e r!zu*ienie i t.,r(ze zast!s!.anie *arksist!.ski(/ tez ! aJst.ie i dyktaturze r!letariatu zaley+ naley z3!dziB si- z ty* i !.iedzieB t!+ !d uznania i !3#-bienia te$+ .yra!ne$ rzez 7enina+ trze(ie$ tezy= z unktu .idzenia k!*uniz*u s!($aliz* $est tylk! @az . r!(esie $e3! k!nkretne3! urze(zy.istniania; &ns ira($a lenin!.ski*i zasada*i+ ! kt,re$ *,.i si- a d! rzesytu bez rzer.y !d dziesi-(i!le(i+ !zna(za !d te$ (/.ili .#aCnie roz!,& leniniz*u; Faley rzez t! r!zu*ieB . ist!(ie tylk! rze(zy.ist k!ntynua($- !sta.i!ny(/ rzez 7enina za3adnieJ+ rzedyskut!.anie @!r*u#+ zda$( s!bie s ra.- z !k!li(zn!C(i+ . $aki(/ !ne !$a.i#y si- i z rakty(zne$ !rienta($i+ z kt,r by#y z.izane+ d!(/!dzenie d! r!ble*,.+ kt,re !ne i* liku$; Fie (/!dzi .i-( tu ! zast!s!.anie $akie$C nie$asne$ *et!dy" alb! us ra.iedli.ienie dla za*iany $edne3! !$-(ia na inne !d na(iskie* $akie3!C k!nkretu"+ kt,ry+ $ak t.ierdzi si-+ *ia#by za naszy*i le(a*i .yt.arzaB !$-(ia !z!sta.ia$( $u tylk! trud !d.r,(enia si- i .yraenia zask!(zenia i(/ !be(n!C(i; I/(ia#by*+ na .#asne ryzyk!+ !dnieCB d.a s !Cr,d r!ble*,.+ kt,re st.arza$ ! rzednie tezy; A; )ier.szy r!ble* .ie si- z @akte*+ e s!($aliz*+ . t!ku rzekszta#(ania si- . r!duk($nieto!aro!0+ za.sze ! iera sina to!aro!e& r!duk($i i (yrkula($i; HeCli r!ble* ten+ kt,ry+ $ak .(zeCnie$ rzy !*nia#e*+ $est r!ble*e*+ kt,re3! nie *!na uniknB+ sta.iany $est . kate3!ria(/ sposobu produk &i+ t! naley a*i-taB+ e istnienie . s!($aliz*ie t!.ar!.y(/ st!sunk,. .y.!#u$e nieustann !be(n!CB tenden &i d! !dt.arzania si- st!sunk,. .yzysku+ d! r!z.!$u istnie$(y(/ $esz(ze @!r* .yzysku; )rzede .szystki* !.!du$e t!+ e sa*a si#a r!b!(za (i3le $esz(ze $est t!.are*+ ra(a ra( na$e*n L !d !rzdk!.an buruazy$ne*u ra.u"M; ]r!dki r!duk($i+ na.et .yt.arzane i r!zdzielane rzez aJst.!+ nie *!3 rzestaB byB t!.are* tak d#u3!+ $ak d#u3! istnie$e ra(a na$e*na; W ty* *!*en(ie nasu.a si- ytanie= (zy sa*! . s!bie s!($alisty(zne lan!.anie $est nieto!aro!0 !r3aniza($ r!duk($iG W $aki(/ /ist!ry(zny(/ !k!li(zn!C(ia(/ sta$e si- tak !r3aniza($G Wiad!*!+ !d (zasu d!C.iad(zeJ z i-(i!letni*i lana*i i re@!r*a*i 3!s !dar(zy*i" . kra$a(/ s!($alisty(zny(/+ e *a*y !be(nie s#uszne !.!dy sdziB+ e+ sk!rel!.ane z k!lekty.n .#asn!C(i Cr!dk,. r!duk($i+ t! lan!.anie+ . d#u3i* /ist!ry(zny* !kresie+ $est na$ ier. n!. L rzekszta#(!nM @!r* to!aro!e& r!duk($i i (yrkula($i+ nie zaC $e$ rze(i.ieJst.e*; 7enin nie .y rzedzi# s.!$e$ e !ki"+ . aden s !s,b nie r!z.iza# te3! r!ble*u= st.!rzy# $ednak *!li.!CB $e3! !sta.ienia; Z !(zy.isty(/+ .ynika$(y(/ z sytua($i . R!s$i . lata(/ d.udziesty(/+ !.!d,. 7enin !rusza ten r!ble* rzy !kaz$i !ruszania r!ble*u drobnoto!aro!e& r!duk($i (/#! skie$; Fieustannie !.tarzane !3,lne tezy ! istnieniu klas . s!($aliz*ie !d razu na$(z-C(ie$ .ie !n z utrzy*y.anie* si- dr!bne$ r!duk($i .ie$skie$+ tr.a#e$+ k!nkretne$ @!r*y r!duk($i t!.ar!.e$+ z kt,r r!sy$ska re.!lu($a *ia#a k#! !t; Wiad!*! r,.nie+ e ten .#aCnie z.izek !z.!li# Stalin!.i+ ! k!lekty.iza($i+ 3#!siB tez- ! zaniku" anta3!niz*,. klas!.y(/ i #(zyB tr.anie t!.ar!.y(/ kate3!rii" ze z.yk#y*i ra.ni(zy*i r,ni(a*i *i-dzy sekt!ra*i r!duk($i L.#asn!CB s ,#dziel(za+ .#asn!CB aJst.!.aM;
Ale rzy .ielu !kaz$a(/ L !r,.na$ z.#asz(za z tekste* 6zie i1 e& 'oroby 4le!i o!o+ i5 ! komunizmie+ kt,ry (z-C(i!.! $u (yt!.a#e*+ %%%&+ ss; 101110QM 7enin rzekra(za !3rani(zenia z.izane z ty* unkte* .idzenia; A (zyni t! !de$*u$( d!ni!s#e za3adnienie+ .#aCnie za3adnienie klas= ka italisty(zne st!sunki kierunk!.! !dradza nie tylko dr!bna r!duk($a t!.ar!.a ale take inne rzyz.y(za$enie"+ kt,re .yt.arza bur-uazy&ne stosunki ideolo8i zne !e!n0trz aparatu pa:st!o!e8o i aparatu produk y&ne8o; I/!dzi tu ! inteli3en($-+ !lityk,.+ nau(zy(ieli+ inynier,.+ .yk.ali@ik!.any(/ r!b!tnik,. itd;"+ a .i-(+ ! !b$-te ty*i st!sunka*i dr!bn!*iesz(zaJskie i r!letaria(kie *asy+ kt,re+ z3!dnie z .#aC(i.y*+ .y.!#u$(y* dresz(ze u naszy(/ /u*anist,.+ .yraenie* 7enina+ s tu ludzki* *ateria#e*"; Alb!+ *,.i( d!k#adnie$+ (/!dzi tu ! sa*e te st!sunki+ kt,re .raz z !lity(zny*i i ek!n!*i(zny*i st!sunka*i t.!rz $eden !r3aniz* i kt,re s re r!duk!.ane rzez (a#y+ k.ali@ika(y$ny+ syste* eduka(y$ny= te+ kt,ry(/ nie da si- usunB rzy !*!(y dekretu; ?e u.a3i 7enina su3eru$ na*+ e k.estia r!duk($i t!.ar!.e$+ . sz(ze3,ln!C(i k.estia t!.ar!.e$ @!r*y ludzkie$ si#y r!b!(ze$+ *usi byB r!z atry.ana &edno ze+nie z za3adnienie* @!r* !dzia#u ra(y+ kt,re s!($aliz* !dziedzi(zy# ! ka italiz*ie+ i anta3!niz*,.+ kt,re ten !dzia# ukry.a; Ot,+ ani k!lekty.na .#asn!CB+ ani lan!.anie sa*e rzez sinie z*ienia$ . ni(zy* te3! !dzia#u ra(y= rze(i.nie+ na !tyka$ !ne tr.a#e s rze(zn!C(i *i-dzy r,ny*i s !#e(zny*i kate3!ria*i"+ kt,re s $e3! rezultate*; Z te3! .z3l-du+ zu e#n *isty@ika($ $est rzedsta.ianie s!($aliz*u $ak!+ ! usuni-(iu zb-dny(/ ka italist,.+ z.yk#e$ ra($!naliza($i" !r3aniza($i s !#e(zne$ ra(y L!raz+ na #asz(zyDnie s !#e(zne$+ ra.id#!.e$ dystrybu($i r!dukt,. ra(y+ na #asz(zyDnie !lity(zne$= .!ln!CB i z.i-ksz!ny udzia#" *as . s ra.!.aniu .#adzyM; ?aki !braz !*i$a ist!t- rze(zy= s!($aliz*+ $ak! /ist!ry(zny r!(es+ *!e r!z.i$aB si- tylk! dzi-ki st! ni!.e*u+ 3#-b!kie*u rzekszta#(aniu !dzia#u ra(y+ dzi-ki C.iad!*e$ .al(e !lity(zne$ z !dzia#e* ra(y na ra(- @izy(zn i u*ys#!.+ z (zstk!.y*i" s e($aliza($a*i+ dzi-ki .al(e ! t!+ (! <arks nazy.a# !lite(/niz*e*"; S!($aliz* nie *!e ! ieraB sina nieustanne$+ . i*i- .s ,lne3!" interesu+ aso &a &i istnie$(y(/ . ka italisty(zny* s !#e(zeJst.ie r,ny(/ .arst. s !#e(zny(/ i kate3!rii ra(!.nik,."= nie *!e u.ie(zniaB+ zabez ie(zaB" i(/ @unk(y$ne3! i status!.e3! zr,ni(!.ania+ $ak 3dyby za.sze *usieli byB inynier!.ie i nie.yk.ali@ik!.ani r!b!tni(y+ r!@es!r!.ie+ ra.ni(y i r-k!dzielni(y;;; <!e !n $edynie istnieB $ak! nieustanna tenden($a przekszta a&0 a te !dzia#y+ kt,ra zaniknie+ kiedy zniesi!ne b-d !dsta.y .szelkie$+ . ka italisty(zny* zna(zeniu te3! s#!.a+ konkuren &i *i-dzy ludD*i ra(y+ a .i-( sa*e !dsta.y na$e*ne$ ra(y+ a . k!nsek.en($i+ !dsta.y lan!.e$ alb! nie+ r!duk($i to!aro!e&; W ! rzedni* r!zdziale *,.i#e* ! e.ny* r!(esie+ kt,ry *!e byB zak!J(z!ny" d! ier! .,.(zas+ kiedy r!letariat stanie si- klas anu$(; <yCl-+ e *!na . ty* *ie$s(u !sta.iB nast- u$( tez-= s!($aliz* $est r!(ese*+ . trak(ie kt,re3! r!letaria(ka k!ndy($a sta$e si- po!sze 'na+ a zaraze* rzekszta#(a si- i z*ierza do zaniku; Ozna(za t!+ . !d.,$ny* zna(zeniu te3! s#!.a+ zako: zenie pro esu proletaryza &i; B; Ale t! ier.sze za3adnienie .y#ania inne+ bardzie$ z.i-z#e za3adnienie+ za3adnienie z.izku *i-dzy so &alizmem i kapitalizmem pa:st!o!ym; ?!+ (! $est tu 3!dne zau.aenia+ t! @akt+ e ! ile 7enin !d !(ztku .idzia# . aJst.!.y* ka italiz*ie+ ty* nast- st.ie .ynika$(y* z nie da$(y(/ si- rzez.y(i-yB i* erializ*u+ rzedsi!nek s!($aliz*u"+ ! tyle k!nie(zne by#! (a#e d!C.iad(zenie re.!lu(y$ne+ aby *,3# !n !dkryB rakty(zne nast- st.a te3! bez !Crednie3! z.izku; Fa #asz(zyDnie ek!n!*i(zne$ s!($aliz* rzy$*u$e na$ ier. rzekszta#(a$( si- nieustannie @!r*- aJst.!.e3! ka italiz*u; Znana $est s#ynna @!r*u#a z Nro-0 e& katastro$y***= S!($aliz* t! ni( inne3!+ tylk! aJst.!.!ka italisty(zny *!n! !l rzesta.i!ny na !ytek ae8o ludu i kt,ry ! tyle+ przesta byB *!n! !le* ka italisty(zny*" L%%W+ s; K2KM; Hak d!brze !kazu$e t! uyty tu k!ntekst+ a z.#asz(za (a#a ,Dnie$sza re@leks$a 7enina na ten te*at L !r,.na$ z br!szur O podatku -y!no+ io!ym z 1421r;+ %%%&&+ kt,ra (ytu$e+ reka itulu$e i k!ry3u$e tezy z 1415 i 1412 r;M+ !.iedzieB+ e ka italiz* *!n! !listy(zny $ak! taki przesta istnieB+ t! zna(zy !.iedzieB+ e rzesta# !n byB klas!.y* *!n! !le* buruaz$i+ ale nie zna(zy t! nat!*iast+ e !d razu utra(i# !n (a#y s.,$ ka italisty(zny (/arakter; Alb!+ *!na i tak !.iedzieB+ e utra(i !n (a#y s.,$ ka italisty(zny (/arakter d! ier! .,.(zas+ kiedy b-dzie*y *!3li rze(zy.iC(ie *,.iB ! .#asn!C(i
Cr!dk,. r!duk($i (a#e3! ludu+ 3dy lud ten t.!rzyB b-d ra(!.ni(y r!duk(y$ni !raz+ 3dy znikn !dziedzi(z!ne ! ka italiz*ie anta3!nisty(zne @!r*y !dzia#u ra(y; <,.i( ina(ze$+ 3dy+ . *iarr!z.!$u r!(esu r!letaryza($i" s !#e(zeJst.a $ak! (a#!C(i+ r!letariat $ak! taki !state(znie zniknie; Kiedy (ytu$e si- @!r*u#- 7enina+ zau.aa sina !3,# &eden $e$ as ekt= *yCl+ e r!z.,$ s!($aliz*u *a s.!$e !biekty.ne !dsta.y . sa*y* ka italiz*ie+ . te$ @!r*ie us !#e(znienia Lka italisty(zne3!M si# .yt.,r(zy(/ i r!duk($i; Iz-st! nie zau.aa si- re.!lu(y$ne3! !strza te$ tezy= &edynym mo-li!ym roz!i0zaniem s rze(zn!C(i *i-dzy ka italiz*e* *!n! !listy(zny* i aJst.!.y* ka italiz*e* *!n! !listy(zny* $est r!letaria(ka re.!lu($a i s!($aliz*; Fa !3,# nie zau.aa si- z.#asz(za .ynika$(e$ z te3! dla sa*e3! s!($aliz*u dialekty(zne$ k!nsek.en($i= !*i$a si- .#aCnie analiz- @aktu+ e s rze(zn!C(i te3! ka italisty(zne3! us !#e(znienia+ kt,re *aterializu$ .arunki+ . $aki(/ ka italiz*+ . (elu zintensy@ik!.ania .yzysku+ si- r!z.i$a+ s . s !s,b nieunikni!ny dziedzi(z!ne" i rzen!sz!ne .raz z ni* d! s!($aliz*u; Fie *!3 !ne zniknB . (ud!.ny s !s,b . rezulta(ie z.yk#e3! rze$-(ia .#adzy; O(zy.iC(ie+ . s!($aliz*ie @!r*y aJst.!.e3! ka italiz*u *!3 byB $edynie @!r*a*i 3#-b!k! s rze(zny*i i d!td nieznany*i; 7enin *,.i ! ty* . 1422 r;= L;;;M <-drku$e*y na te*at te3!+ $ak r!zu*ieB ka italiz* aJst.!.y+ i za3lda*y d! stary(/ ksiek; A ksiki te traktu$ zu e#nie ! (zy* inny*= ! ty* *ian!.i(ie ka italiz*ie aJst.!.y*+ kt,ry istnie$e . .arunka(/ ka italiz*uO ale nie *a ani $edne$ ksiki+ kt,ra trakt!.a#aby ! ka italiz*ie aJst.!.y* . .arunka(/ k!*uniz*u; Fa.et <arks nie . ad# na *yCl+ by na isaB na ten te*at (/!B $edn! s#!.! L;;;M"; ?en aJst.!.y ka italiz* L;;;M $est ka italiz*e* na$zu e#nie$ nie!(zeki.any*+ rzez nik!3! abs!lutnie nie rze.idziany* L;;;M na ka italiz* aJst.!.y zez.ala nasze r!letaria(kie aJst.!+ a aJst.! t! *y L;;;M Faley si- u(zyB+ naley dyB d! te3!+ aby ka italiz* aJst.!.y . aJst.ie r!letaria(ki* nie *,3# i nie .ay# si- .ykra(zaB !za ra*y i .arunki ustal!ne dlaJ rzez r!letariat+ !za .arunki+ kt,re s k!rzystne dla r!letariatu" L%%%&&&+ ss; 22K+ K121K14M; Ot! na (zy* !le3a z#!!n!CB ty(/ s rze(zn!C(i= ka italiz* aJst.!.y *!e .yraaB+ .z3l-de* r!duk($i t!.ar!.e$+ $edn!(zeCnie !3,ln .alk- s!($aliz*u i ka italiz*u !raz t!+ (! r!letaria(ki s!($aliz* *usi k!ntr!l!.aB+ !3rani(zaB+ . k!J(u+ reduk!.aB i zn!siB; :! $akie3! st! nia ka italiz* aJst.!.y+ ! !al e z .(zeCnie$szy*i @!r*a*i ka italiz*u+ $est rzedsta.i(iele*" s!($aliz*u+ n!Cnikie* re.!lu(y$ne$ tenden($iG <,.i( ina(ze$+ d! $akie3! st! nia $est !n 3#,.ny* rze(i.nikie*+ . kt,ry* kierunk!.! sk!n(entr!.ane" s+ z.al(zane rzez r!letariat+ .szystkie zasadni(ze (e(/y ka italiz*uG Oraz+ . $aki s !s,b te d.a as ekty #(z si- . taki* lub inny* kra$u+ . taki(/ lub inny(/ !k!li(zn!C(ia(/G Hest t! ty !.e za3adnienie+ kt,re3!+ ! ile nie rzy$*u$e site!rety(zne3! unktu .idzenia komunizmu+ .alki ka italiz*u i s!($aliz*u+ nie mo-na !sta.iB i r!z atry.aB; 7enin+ .y(/!dz( !d k!nkretny(/ r!sy$ski(/ u.arunk!.aJ LFikt nie *,3#by rze.idzieB+ e r!letariat *,3#by zd!byB .#adz- . $edny* z na$*nie$ r!z.ini-ty(/ kra$,.+ e *,3#by za(zB $ s ra.!.aB !d r,b z!r3aniz!.ania na .ielk skal- r!duk($i i rzydzia#,. dla (/#! ,.+ nast- nie+ nie !si3n.szy d! k!J(a te3! (elu+ e *,3#by kazaB ka italiz*!.i u(zestni(zyB . ty* dziele" te3! @ra3*entu nie uda#! si- !dszukaB . !lski* rzek#adzie 6zie 7enina u!a8a tum*M+ (!raz (z-C(ie$ . dzia#aniu rzy$*u$e ten unkt .idzenia; Ale i !drzu(a+ .ie*y d!brze dla(ze3!= s!($aliz* !d razu !zna(za k!lekty.n .#asn!CB Cr!dk,. r!duk($iO ale ta .#asn!CB !(ztk!.! $edynie !zna(za i(/ za!asz zenie przez pa:st!o+ $aka by nie by#a sz(ze3,lna @!r*a ra.na+ . $akie$ si- t! d!k!nu$e; Z unktu .idzenia ludzi ra(y+ zna(zy t! !.iedzieB+ e .#asn!CB aJst.!.a $est (i3le $esz(ze .#asn!C(i @!r*aln+ kt,ra sa*a rzez sinie zn!si !ddzielenia ra(!.nika Lsi#y r!b!(ze$M i Cr!dk,. r!duk($i; Ale $edn!(zeCnie+ . !r,.naniu z ! rzedni sytua($+ .n!si !na zna(zn z*ian-; Zn!si !d razu (/arakterysty(zne dla ka italiz*u !ddzielenie s@ery !lity(zne$ i s@ery ek!n!*i(zne$+ (zyli+ *,.i( bardzie$ d!k#adnie+ s@ery ra(y L !$-(ie s@ery ek!n!*i(zne$" $est . ty* *ie$s(u nie$edn!zna(zne= buruazy$na !lityka i buruazy$na ek!n!*ia ni3dy nie by#y !d siebie !ddziel!neSM; Z $edne$ str!ny+ rzekszta#(a !na r!ble*y !r3aniza($i ra(y i rze!braenia st!sunk,. ra(y . r!ble*y bez !Credni! !lity(zne;
Z dru3ie$ str!ny+ (zyni z kade$ @!r*y ru(/u *as+ z lud!.e$ re.!lu(y$ne$ de*!kra($i+ take Cr!dki re.!lu($!niz!.ania ra(y i st!sunk,. r!duk($i; A take+ spa&a 4polity zny5 problem zaniku pa:st!a z 4ekonomi znym5 problemem ko: a !yzysku; :late3!+ e ! ile r!ble*y te nie *!3 byB r!z.izane oddzielnie+ ! tyle mo80 byB r!z.izane $eden dzi-ki dru3ie*u i .raz z ni*; W ty* *ie$s(u uy$- !n!.nie .yraenia+ kt,re $u *ia#e* !kaz$- uyB i !.ie*+ e s!($aliz*+ /ist!ry(zny !kres dyktatury r!letariatu+ . s !s,b nieunikni!ny (e(/u$e bez re(edens!.e r!z !.sze(/nianie si- n!.e$ @!r*y+ n!.e$ raktyki !lityki; & zna(zy t! !(zy.iC(ie r,.nie+ e s!($aliz* istnie$e i r!z.i$a si- $edynie ! tyle+ o ile istnie$e i r!z.i$a si- ta n!.a raktyka L*as!.aM !lityki; HeCli ! *nie (/!dzi+ !C*iela* si- .y$aCniB s#ynne zdanie 7enina+ e s!($aliz* t! elektry@ika($a lus .#adza rad" nie . s !s,b abstrak(y$ny+ ale . s !s,b+ kt,ry u!z8l1dnia !k!li(zn!C(i+ . $aki(/ $est !n! .yra!ne; :late3!+ e nie ! isu$e !n! elektry@ika($i La bardzie$ !3,lnie lan!.e3! r!z.!$u si# .yt.,r(zy(/M z &edne& strony i .#adzy rad z dru8ie&+ $edne3! !b!k dru3ie3!+ $edne3! . s@erze ek!n!*i(zne$+ dru3ie3! . s@erze aJst.a= ale $edne3! dialekty(znie !#(z!ne3! z dru3i*+ elektry@ika($i i lan!.e3! r!z.!$u ! $ormie r!z.!$u .#adzy rad i !r3aniza($i *as; & r,.nie dlate3!+ ka italiz* aJst.!.y ! !arunka ' r!z.!$u k!*unisty(zny(/ st!sunk,. s !#e(zny(/ i k!*unisty(zny(/ @!r* !r3aniza(y$ny(/; K&7KA SA^W FA ZAKO_IZ>F&> ?ak rzedsta.ia$ si- niekt,re za3adnienia dyktatury r!letariatu; Bez .t ienia+ nie .szystkie; :! ier! ! zak!J(zeniu %%&& Z$azdu 'ran(uskie$ )artii K!*unisty(zne$ nasi t!.arzysze i sku ieni .!k,# nas ludzie ra(y+ re.!lu(y$na inteli3en($a *usieli !sta.iB s!bie ytanie L !nie.a+ tak na ra.d-+ nie *!3li zr!biB te3! przedtemM= (! .#aC(i.ie zmienia . *arksist!.skie$ te!rii+ b-d(e$ dla ru(/u r!b!tni(ze3! $e3! nauk!. baz . badania(/ nad rze(zy.ist!C(i i . r!(esie !ddzia#y.ania na ni+ !drzu(enie" ers ekty.y i !$-(ia dyktatury r!letariatuG :yskus$a nad ty* r!ble*e* za(zyna si-; HeCli tezy 7enina s s#uszne+ i $eCli nie (/!dzi tu ! $akC k.esti- ter*in!l!3i(zn . (!+ ra.d*,.i(+ nikt $u nie .ierzy+ t! .,.(zas dyktatura r!letariatu+ b-d( .#aCnie !$-(ie* inte3ralnie z.izany* z (a# *arksist!.sk te!ri .alki klas+ nie *!e byB z nie$ usuni-ta bez zak.esti!n!.ania (a#!C(i; Sa*a *yCl+ e /ist!ria i strate3ia artii k!*unisty(zny(/ rzer!s#y" dyktatur- r!letariatu nie *!e *ieB dla *arksisty adne3! sensu; :late3!+ e $ak .idzieliC*y+ dyktatura r!letariatu nie $est $akC sz(ze3,ln *et!d"+ $aki*C !s!bli.y* *!dele* alb! dr!3 rze$C(ia" d! s!($aliz*u; Hest !na /ist!ry(zn tenden($ . .arunka(/ i* erializ*u !d ka italiz*u+ ! rzez s!($aliz*+ d! k!*uniz*u; Hest zate* *!li.e i k!nie(zne sk!ry3!.anie i .zb!3a(enie nasze$ .iedzy ! dyktaturze r!letariatu rzez badanie rze(zy.iste$ /ist!rii s!($alisty(zny(/ re.!lu($i+ $akie d! (/.ili !be(ne$ d!k!na#y si-; Ale t ra(-+ !d kt,re$ nie *!3 u(/yliB si- k!*uniC(i ze .szystki(/ kra$,.+ b-dzie *!na .yk!naB $edynie na bazie !dkryty(/ rzez <arksa i 7enina zasad analizy; Fie ! rzez relaty.iz!.anie" !$-(ia dyktatury r!letariatu+ denie d! !3rani(zenia 3! d! $akie$C ier.!tne$+ !dle3#e$ i *ini!ne$ e !ki+ d! te$ da.ne$ e !ki i* erialisty(zny(/ .!$en+ 3.a#t!.ny(/ re.!lu($i i k!ntrre.!lu($i+ ale ! rzez !3#-bianie k!nkretne$ analizy .e.n-trzne$ dialektyki $e$ s rze(zn!C(i; Rze(zy.ista /ist!ria s!($aliz*u+ ! kt,re$ na !(ztku *,.i#e*+ e skry(ie t!.arzyszy naszy* dyskus$!*+ take .tedy+ kiedy (/!dzi ! de*!kra($- s!($alisty(zn"+ !k!$!.e .s ,#istnienie"+ r!letaria(ki interna($!naliz*+ $est niezr!zu*ia#a bez te$ dialektyki; Bez !$-(ia dyktatury r!letariatu+ t!+ (! .yda$e sina* dzisia$+ (! $utr! b-dzie sina* .yda.a#! b#-da*i i .y a(zenia*i s!($alisty(zny(/ re.!lu($i+ nie *!e na* si- .ydaB tylk! su* rzy adk,.+ rzykry(/ rzy adk,.+ nie da$(y(/ si- .y$aCniB re3res,.+ (zyli $akC n!. dzie(i-( (/!r!b+ rzed kt,r nasza .#asna d!$rza#!CB *ia#aby nas . s !s,b (ud!.ny u(/r!niB+ zaC i(/ z.y(i-st.!+ kt,re !t.iera dr!3- naszy*+ $ak! niezas#u!na szansa; 6zi1ki !$-(iu dyktatury r!letariatu *!e*y analiz!.aB i k!ry3!.aB b#-dy rzesz#!C(i+ *!e*y staraB si- r!z !zna.aB i k!ry3!.aB na (zas b#-dy rzysz#!C(i; <!li.e i k!nie(zne $est z.#asz(za st! ni!.e u$a.nianie+ . .arunka(/+ . $aki(/ zna$du$e sinasz ka italisty(zny kra$+ dzi-ki d!C.iad(zeniu i $e3! kryty(e+ dr,3 r!.adz(y(/ d! re.!lu(y$ne3!
rzekszta#(enia; Bez .t ienia+ zasady *arksist!.skie$ te!rii+ kt,ry* !d !rzdk!.ane s tezy ! dyktaturze r!letariatu+ rzybi!r .,.(zas nieznane d!td @!r*y; W ty* .#aCnie zna(zeniu+ s !ne zasada*i *aterialisty(zny*i+ nie zaC d!3*ata*i+ in.arianta*i" alb! $aki*iC !$-(ia*i"; WyraD*y t! $esz(ze ina(ze$= atrz( na C.iat szer!k! !t.arty*i !(za*i+ kady *!e si- dzisia$ rzek!naB+ e rzey.a*y !be(nie bardz! !.any /ist!ry(zny kryzys leniniz*u $ak! @!r*y !r3aniza(y$ne$ i @!r*y $edn!C(i *i-dzynar!d!.e3! ru(/u k!*unisty(zne3!+ a .i-( $ak! @!r*y @uz$i te!rii i raktyki; ?en /ist!ry(zny kryzys dra*aty(znie !s#abia ru(/ r!b!tni(zy . *!*en(ie+ . kt,ry* i* erialisty(zny syste* .kra(za . !kres !.sze(/ne3! i !stre3! kryzysu+ kt,ry st.arza re.!lu(y$ne *!li.!C(i i .y*a3a re.!lu(y$ny(/ r!z.izaJ; Ale ten /ist!ry(zny kryzys leniniz*u d!.!dzi r,.nie+ ! str!nie !zyty.u+ e . rakty(e rysu$ si- ele*enty $akie$C n!.e$ @!r*y re.!lu(y$ne$ te!rii i raktyki; Kryzys ten $est ! tyle !stry+ e trudn! .y!braziB s!bie+ aby r!z #yn# si- !n dzi-ki !.r!t!.i" d! da.ny(/ @!r* !r3aniza(y$ny(/+ d! ! rzedni(/ *et!d ra(y !lity(zne$ i te!rety(zne$; Ia#y .ysi#ek+ (a#y nieustanny na ,r buruazy$ne$ ide!l!3ii+ kier!.any $est+ . (elu !zby(ia si- leniniz*u L.raz z *arksiz*e*M+ na .yk!rzystanie te3! kryzysu i ukazanie leniniz*u $ak! $akie3!C 3i3anty(zne3! /ist!ry(zne3! b#-du" ru(/u r!b!tni(ze3!= . sz(ze3,ln!C(i+ . (elu !zby(ia si- lenin!.skie$ te!rii aJst.a+ a .i-( dyktatury r!letariatu i zast ienia $e$ ide!l!3i re@!r*isty(zne3! i te(/n!kraty(zne3! s!($aliz*u+ a !nadt!+ $e$ nie!d#(zny* ub!(zny* r!dukte*+ $aki* $est anar(/iz*; Wyda$e *i si-+ e r!z*iary te$ !@ensy.y+ .raz z .ynika$(y*i z te3! r!z*iara*i aktualny(/ zadaJ r!letariatu+ .yraDnie u.y ukla$ te!rety(zny !b!.izek kade3! k!*unisty .!be( leniniz*u= !b!.izek $e3! kryty(zne3! badania i r!z.i$ania; :!star(zy#e* e.n il!CB a*uni($i+ kt,ra *!e byB rzydatna . nasze$ .al(e+ za r! !n!.a#e* kilka te*at,.+ kt,re *!3 !budziB d! k!lekty.ne$ i ubli(zne$ re@leks$i; )!ruszana k.estia nie *a+ $ak .idzieliC*y+ ni( .s ,lne3! z $aki*C /ist!ry(zny* za(ieka.ienie*= d!ty(zy !na nasze$ !be(ne$ rze(zy.ist!C(i; Fie *a . s!bie ni( s ekulaty.ne3!= $est t! k.estia rakty(zna+ $ak kada rze(zy.ista k.estia . *arksist!.skie$ te!rii; Ale nie za !*ina$*y= k.estia ta nie $est k.esti+ kt,ra !$a.ia si.Cr,d nas . za(iszu $akie3!C sal!nu+ 3dzie 3a.!rz( ! nie$ bylibyC*y sa*i .Cr,d s.!i(/+ 3dzie *!3libyC*y k!ntent!.aB si- ar3u*enta*i na rze(z naszy(/ u !d!baJ i y(zeJ; )!$a.ia si- !na . t!ku starB+ 3dzie kady z naszy(/ b#-d,.+ kade nasze (!@ni-(ie si- $est naty(/*iast .yk!rzystane rzez rze(i.nika; A ten rze(i.nik+ i* erializ*+ &u- !yzna zy nam+ . d#u3i* !kresie (zasu+ mie&s e/ kt,re mu odpo!iada; Fie *a adne$ !trzeby+ aby $e3! klas!.a dyktatura+ dyktatura buruaz$i+ by#a nazy.ana ! i*ieniu i !.aana z !.!du $e$ rze(zy.iste$ /ist!ry(zne$ si#y; Odrzu(iB dyktatur- r!letariatu+ t! !drzu(iB za $edny* za*a(/e* dyktatur- buruaz$i;;; . s#!.a(/; W dzia#aniu ni( nie *!3#!by $e$ le ie$ s#uyB; Fi3dy nie $est za ,Dn!+ aby .y(i3nB z te3! nauk-;

PDF Balibar Dyktatura Proletariatu

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PDF Balibar Dyktatura Proletariatu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

tienne Balibar

Samoksztaceniowe Koo Filozofii Marksistowskiej WARSZAWA 2010

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

2 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

K Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

6 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

5 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

2 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

10 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

12 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

1K Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

15 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

14 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

20 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

21 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

20 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

25 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

KK Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

K6 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

K4 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

00 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

tienne Balibar O dyktaturze proletariatu (1976 rok)

00 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$m*dyktatura*in$o)

2 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

K Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

6 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

5 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

2 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

10 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

12 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

1K Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

15 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

14 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

20 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

21 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

20 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

25 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

KK Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

K6 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

K4 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

00 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

00 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

0Q Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

05 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

QQ Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

Q4 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)

61 Samokszta enio!e "oo #ilozo$ii %arksisto!skie& 'ttp())sk$mdyktaturain$o)