RANGER SURVIVAL CLUB

ZNAKI I SYGNAY

Podrcznik Znaki i sygnay jest przeznaczony do wykorzystania w programie szkoleniowym Stowarzyszenia Ranger Survival Club. Opracowa zesp w skadzie: Marcin Morawski i Krzysztof Kaua. Prawa autorskie zastrzeone.

WPROWADZENIE
czno pomidzy pododdziaami, sekcjami i pojedynczymi onierzami stanowi warunek powodzenia kadej operacji bojowej. czno - rozumian jako wzajemne przekazywanie informacji i polece - wykonuje si przy pomocy rodkw technicznych przewodowych lub bezprzewodowych oraz bezporednio - gosem lub sygnaami wizualnymi. Informacje i polecenia przekazywane przy pomocy rodkw technicznych mog mie form sown (mwion), impulsw (Morse) albo zapisu cyfrowego. Komunikaty nadawane bezporednio gosem to meldunki i rozkazy przekazywane sownie adresatowi bez porednictwa rodkw technicznych. Znaki i sygnay przekazywane wizualnie s wykorzystywane wtedy, gdy nie jest moliwe uycie rodkw technicznych albo gdy ich uycie jest niewskazane ze wzgldu na charakter dziaa (cisza radiowa). Niniejszy podrcznik zajmuje si znakami i sygnaami wizualnymi - przekazywanymi za pomoc rk i doni znakami dowodzenia pododdziaem i sygnaami sucymi do komunikacji z zaogami statkw powietrznych. Podaje rwnie dwa uniwersalne sposoby nadawania informacji - alfabet Morsea i uproszczony jzyk migowy. Trzeba zawsze pamita, e wykorzystywanie bezporednich sygnaw wizualnych niesie za sob niebezpieczestwa: przejcia komunikatu przez nieprzyjaciela znieksztacenia komunikatu na skutek jego niezrozumienia (w warunkach zej widocznoci, niedbaego wykonania, bdnego odczytania) wykorzystania sygnaw przez nieprzyjaciela w celu dezinformacji Dlatego uywanie znakw i sygnaw wizualnych powinno by stosowane czujnie i ostronie oraz z naleyt starannoci. Tym niemniej czsto bd one o wiele bardziej skuteczne i bezpieczne od cznoci radiowej czy przewodowej.

SYGNAY DOWODZENIA PODODDZIAEM PRZEKAZYWANE PRZY POMOCY RK I DONI

Rozdzia ten powicony jest najprostszym sygnaom wykonywanym przy pomocy rk i doni. Wywodz si one z tradycyjnych znakw istniejcych w kadej kulturze (w szczeglnoci ze znakw indiaskich). Znakami rcznymi mona przekaza jedynie podstawowe komunikaty, jednake ich wprawne uywanie w zupenoci wystarcza do kierowania pododdziaem i przekazywania meldunkw. W celu ujednolicenia praktyki Ranger Survival Club opracowa wasny zestaw znakw i sygnaw - oparty w gwnej mierze na podrczniku US Army FM-21-60, jednake z modyfikacjami. Wikszo znakw jest moliwa do wykonania jedn rk.

UWAGA - NIEBEZPIECZESTWO ! Sygna wykonywany poprzez podniesienie wolnej rki do gry - rami poziomo, okie zgity pod ktem prostym, pi zacinita; po uniesieniu rki nie wykonywa adnych dalszych ruchw. Po sygnale tym onierze nieruchomiej oczekujc dalszych sygnaw, a nastpnie powoli opadaj na jedno kolano obserwujc wyznaczony sektor.

ZALEGNIJ ! KRYJ SI ! Sygna wykonywany w sekwencji z sygnaem Uwaga - niebezpieczestwo!: pi podniesion jak poprzednio naley energicznie otworzy a nastpnie zgi nadgarstek - jak ruchu strzepywania wody z palcw. Po sygnale tym onierze zalegaj za uprzednio wybranymi osonami terenowymi.

NIEPRZYJACIEL W ZASIGU WZROKU Sygna wykonywany poprzez podniesienie pici jak w sygnale uwaga-niebezpieczestwo i wysunicie do gry palca maego i wskazujcego (na ksztat rogw). Sygna wykonywany najczciej w sekwencji z sygnaem uwaga-niebezpieczestwo.

NAPRZD ! Sygna ten wykonuje si poprzez ruch rk zza plecw ukiem nad gow do przodu (w kierunku dalszego marszu). W razie potrzeby mona wykona go w sposb ograniczony - tylko przedramieniem z rk zgit w okciu.

WYCOFAC SI ! Sygna wykonywany poprzez krelenie okrgw pici wolnej rki zgitej w okciu (ruch wykonuje przedrami, rami pozostaje nieruchome). Sygna ten oznacza polecenie wycofania si na zapasowe miejsce zbirki lub inne miejsce ustalone rozkazem bojowym.

PRZYSPIESZ ! Sygna wykonuje si poprzez szybkie, krtkie ruchy woln rk odsunit w bok.

ZWOLNIJ Po odsuniciu wolnej rki w bok naley powoli zgina rk w okciu w ten sposb, aby otwarta do krelia w powietrzu pkola.

SZYK SZACHOWNICA (DWA RZDY) Sygna ten wykonuje si poprzez uniesienie rk zgitych w okciach; w jednej rce moe by trzymana bro.

TYRALIERA Sygna ten wykonuje si poprzez rozoenie na boki wyprostowanych rk; w jednej rce moe by trzymana bro.

SZYK WCZNIA Sygna ten wykonuje si poprzez rozoenie na boki wyprostowanych rk pod ktem 45 stopni od tuowia; w jednej rce moe by trzymana bro.

SZYK RZD Sygna wykonuje si poprzez podniesienie jednej wyprostowanej rki do gry (lewej lub prawej).

SZYK DIAMENT Sygna wykonuje si poprzez podniesienie i trzymanie przez krtk chwil rk uoonych w romb.

OBRONA OKRNA Sygna wykonuje si unoszc rk do gry z otwart doni a nastpnie wykonujc ni kilkukrotnie okrgi.

DO MNIE ! Sygna wykonywany poprzez kilkukrotne klepnicie otwart doni w gow. Jeeli jest wykonywany w sekwencji ze wskazaniem osoby (osb) - dotyczy tych osb, jeeli samodzielnie - dotyczy caoci pododdziau.

OGNIA ! Sygna wykonywany poprzez podniesienie wolnej rki wyprostowanej w okciu i z otwart doni do gry a nastpnie energicznym opuszczeniu jej w d. W sekwencji ze wskazaniem dotyczy tylko wskazanych onierzy (broni zespoowych), bez wskazania dotyczy caego pododdziau.

PRZERWIJ OGNIE ! Sygna wykonywany poprzez odsunicie ramienia wolnej rki w bok i zgicie okcia. A nastpnie szybkie przesuwanie otwart doni przed twarz w gr i w d wntrzem doni na zewntrz.

LOTNIK - KRYJ SI ! Sygna ten wykonuje si poprzez wysunicie wyprostowanych rk na boki pod ktem okoo 45 stopni do gry a nastpnie powtarzane ruchy krzyowania ich nad gow.

ALARM O SKAENIACH Rozoenie na boki wyprostowane rce s nastpnie wielokrotnie zginane w okciach; pici zacinite.

SPRAWDZENIE MAPY Sygna wykonywany poprzez dotkniecie wyprostowanym palcem wskazujcym spodu wyprostowanej drugiej doni. Znak ten jest wyjanieniem powodu zatrzymania si. W sekwencji ze wskazaniem onierza posiadajcego map oznacza jego przywoanie do dowdcy lub szperacza.

BRAMKA Sygna wykonywany poprzez kilkukrotne klepnicie otwart doni w but.

RADIOOPERATOR DO MNIE (KONTAKT RADIOWY) Sygna wykonywany poprzez uniesienie do twarzy doni z wyprostowanym kciukiem i maym palcem. Znak ten jest wyjanieniem powodu zatrzymania si. W sekwencji ze wskazaniem radiooperatora oznacza jego przywoanie do dowdcy.

MIEJSCE NIEBEZPIECZNE Naley kilkukrotnie przecign kantem wyprostowanej doni na wysokoci garda. Znak ten wskazuje napotkanie przez szperacza miejsca niebezpiecznego - w sytuacji w ktrej nie jest konieczne pokazanie znaku uwaga-niebezpieczestwo.

ZNAKI I SYGNAY IMPROWIZOWANE Uzupenieniem opisanych wczeniej znakw i sygnaw wykonywanych za pomoc rk i doni mog by znaki improwizowane - zarwno powszechnie znane jak i opracowane dla potrzeb konkretnego zadania i ujte w rozkazie bojowym. Przykadami znakw powszechnie znanych s: Cisza! - wykonany poprzez przyoenie wyprostowanego palca wskazujcego do ust Patrz! - przystawienie wyprostowanych palcw wskazujcego i wielkiego (litera V) na wysokoci oczu Id! - poruszanie opuszczonymi w d palcami wskazujcym i wielkim naladujce poruszanie nogami idcego czowieka

10

Naley pamita, e liczby pokazuje si osobno dla kadej z cyfr danej liczby - na przykad 153 pokazujemy: jeden palec - pi palcw - trzy palce; cyfr 0 pokazujemy za pomoc kka utworzonego z palca wskazujcego i kciuka (jak znak OK.). Wskazanie (osoby, kierunku) wykonuje si ca doni. Wiele komunikatw wymaga pokazania sekwencji znakw. I tak np. komunikat: Uwaga niebezpieczestwo: trzech onierzy nieprzyjaciela w odlegoci 250 m na wschd wymaga uycia kolejno znakw: Uwaga - nieprzyjaciel - liczebnik 3 - wskazanie kierunku - liczebnik 2-5-0. Zauwa, e pomidzy liczebnikami naleao wstawi wskazanie kierunku - w przeciwnym razie komunikat w zakresie liczb mgby zosta bdnie odczytany jako 3250.

11

SYGNAY DOWODZENIA PODODDZIAEM PRZEKAZYWANE NOC

PRZY POMOCY WIATA I DWIKU

Warunki ograniczonej widocznoci noc nie pozwalaj na wykorzystanie sygnaw pokazywanych rkoma (oczywicie nie dotyczy to operacji w ktrych wykorzystywane s urzdzenia noktowizyjne). W tej sytuacji do przekazywania prostych komunikatw wykorzystuje si wiato, dwiki oraz - czce wiato i dwik - rodki pirotechniczne. Trzeba jednak pamita, e zarwno wiato jak i dwik grozi ujawnieniem stosujcych je onierzy. Dlatego te metody komunikacji musz by uywane z zachowaniem najwikszej ostronoci.

SYGNAY PODAWANE WIATEM rdem wiata sygnalizacyjnego mog by: latarki dziki wykorzystaniu barwnych filtrw mona uzyska wiato o rnych kolorach; naley jednak pamita, e jedynie wiato niebieskie moe by wzite za pochodzce z naturalnych rde (gwiazdy, odblask ksiyca, dalekie wiata miejscowoci), natomiast wszystkie inne kolory zostan natychmiast zidentyfikowane jako sztuczne, co grozi wykryciem pododdziau; z tych powodw wiata kolorowe (w szczeglnoci zielone, czerwone i te) wykorzystuje si do oznaczania (dozorw, przej, terenw skaonych) zgodnie z ustaleniami rozkazu bojowego i w sposb skryty dla nieprzyjaciela daj wiato o niskiej intensywnoci; z powodw opisanych powyej naley uywa wiate niebieskich, najlepiej maych wiateek przeznaczonych do oznaczania spawikw wdkarskich; naley przygotowa je w ten sposb, aby moliwe byo jedynie krtkotrwae ich odsanianie (np. poprzez przyklejenie tam do wntrza doni) wikszo instrumentw elektronicznych (zegarkw, lokalizatorw GPS, radiostacji) ma podwietlane na niebiesko wywietlacze ciekokrystaliczne; mona ich uywa do sygnalizacji niektre elementy wyposaenia s luminescencyjne (kompasy, tzw. kocie oczy na paskach do hemw) mona je wykorzysta do sygnalizacji jak wiata chemiczne

wiata chemiczne

wywietlacze instrumentw elektronicznych elementy luminescencyjne

12

Oznaczenie przejcia w polu minowym przy pomocy wiata

Przy pomocy wiata podaje si jedynie ograniczon liczb komunikatw: UWAGA NIEBEZPIECZESTWO NAPRZD WYCOFA SI DO MNIE OBRONA OKRNA ALARM O SKAENIACH Jeden krtki bysk Dwa krtkie byski Okrg krelony wiatem wiato przesuwane kilkukrotnie w pionie Krelony w poziomie znak Seria szybkich, krtkich byskw

Inne sygnay mog zosta odrbnie ustalone dla potrzeb danej operacji; naley jednak pamita, aby zostay one dokadnie omwione w rozkazie bojowym, za przed rozpoczciem realizacji konieczne jest sprawdzenie, czy poszczeglni onierze pamitaj je i waciwie rozumiej. Do podawania obszerniejszych komunikatw mona wykorzysta alfabet Morsea.

SYGNAY PODAWANE DWIKIEM Uywanie dwiku do podawania sygnaw w nocy powinno by ograniczone do absolutnego minimum - nale pamita, e w nocy wszelkie dwiki s syszalne o wiele lepiej ni w dzie, mniejszy poziom tzw. ta dwikowego powoduje, e s odbierane z wikszej odlegoci. Wrd moliwych do wykorzystania dwikw najwaniejsze miejsce zajmuj gosy zwierzt. Trzeba jednak pamita, e onierz, ktry zdecyduje si wykorzysta gosy zwierzt musi mie perfekcyjnie opanowan zdolno ich naladowania. Nieudolnie udawane gosy brzmi w oczywisty sposb sztucznie nawet dla niewprawnego ucha. Trzeba te pamita o tym, aby naladowa gosy zwierzt aktywnych w nocy i obecnych rzeczywicie na danym terenie. Z drugiej strony, nawet nieudolnie naladowany dwik (kade dziwne miauczenie szczekanie, prychanie) ma szans zosta wzity za naturalny - przynajmniej przez niewprawnego onierza. Natomiast na pewno nie bdzie wzite za naturalny dwik nawoywanie szeptem Delta odezwij si, tutaj Charlie, Delta gdzie jeste...
13

Wrd sygnaw dwikowych najwaniejsze miejsce zajmuj gosy ptakw - s one najatwiejsze do nauczenia i dosy charakterystyczne. Na terenie Polski wystpuj nocne ptaki: puchacz - wydaje krtkie, niskie u-hu sweczka - pojedyncze, powtarzane iuj pjdka - gbokie przecige guuuuuuuk puszczyk - niskie huuu-hu-huuuu uszatka - proste jednostajne uuuuu sowa botna - wznoszce bu-bu-bu-bu-bu-bu lelek - wysokie, krtko zakoczone ku-ik O zmierzchu odzywa si dzicio czarny, ktry gwide opadajce coraz szybsze kwoijkwij-kwij-kwij-kwij-kwij, a o wicie usyszymy kukuk, ktra kuka dwusylabowo ku-ku. Rodzaj i znaczenie dwikowych sygnaw powinien by dokadnie omwiony w rozkazie bojowym. Sygnay dwikowe znajduj natomiast szerokie zastosowanie w akcjach ratowniczych. W tym wypadku dua syszalno sygnaw jest bowiem ich zalet. Do sygnalizacji mona uywa gwizdkw, klaksonw, rodkw pirotechnicznych i wystrzaw broni. Podstawowym sygnaem wzywajcym pomocy jest SOS: trzy krtkie sygnay - trzy dugie sygnay - trzy krtkie sygnay (w wypadku uywania wystrzaw z broni palnej krtkie i dugie sygnay odrnia odstp pomidzy wystrzaami). W ratownictwie grskim funkcjonuj midzynarodowe sygnay: wezwanie pomocy - sze krtkich sygnaw w krtkich odstpach; przerwa midzy powtrzeniami wynosi minut odebranie wezwania (pomoc w drodze) - trzy krtkie sygnay w krtkich odstpach; przerwa midzy powtrzeniami wynosi minut Sygnay dwikowe stosowane s przy ogaszaniu wszelkiego rodzaju alarmw - w szczeglnoci alarmu przeciwlotniczego (modulowany gos syreny) i alarmu o skaeniach (cigy gos syreny). RODKI PIROTECHNICZNE rodki pirotechniczne (race, rakiety, amunicja smugowa, wiece dymne) mog by wykorzystywane do sygnalizacji - z oczywistych wzgldw tylko wtedy, gdy skryto dziaania nie jest wymagana. Przykadowym zastosowanie rodkw pirotechnicznych jest podanie rozkazu ataku, wstrzymania ognia, wycofania si lub wykonania okrelonego manewru podczas walki. Rodzaj i znaczenie dwikowych sygnaw powinien by dokadnie omwiony w rozkazie bojowym. Innym zastosowaniem rodkw pirotechnicznych s dziaania ratownicze. Tradycyjnie przyjo si, e sygna wezwania pomocy oznaczaj race (rakiety, amunicja smugowa) w kolorze czerwonym, natomiast potwierdzenie wezwania - zielonym. Jednake oczywicie w razie potrzeby mog by uywane wszelkie dostpne i dogodne rodki. PAMITAJ ! Nigdy nie strzelaj rodkami pirotechnicznymi w kierunku samolotw, migowcw, pojazdw i spieszonych ekip ratowniczych.

14

SYGNAY KOMUNIKACJI Z LOTNICTWEM

Do porozumiewania si z lotnictwem wykorzystywane s sygnay wizualne (znaki alarmowe) wykonywane przy pomocy paneli sygnaowych, materiaw podrcznych lub specjalnego uoenia ciaa. Porozumiewa mona si rwnie przy pomocy alfabetu Morsea nadawanego czy to latark czy lusterkiem sygnaowym. Dlatego niniejszy rozdzia omawia rwnie te dwie kwestie.

SYGNAY ALARMOWE Najprostszym sposobem przekazania informacji wasnym lub sprzymierzonym statkom powietrznym jest wykorzystanie sygnaw polegajcych na odpowiednim uoeniu ciaa. Po nawizaniu kontaktu wzrokowego z zaoga statku powietrznego naley przekaza odpowiedni sygna. Naley stan w takim miejscu, aby sylwetka bya wyranie widoczna, unikajc efektu maskujcego, ruchy wykonywa powoli i wyranie, powtarzajc je do czasu, gdy zaoga statku powietrznego potwierdzi zrozumienie wiadomoci. Potwierdzenie zrozumienia sygnau przez zaog statku powietrznego nastpuje poprzez kilkukrotne bynicie zielonymi wiatami albo pomachanie skrzydami. Niezrozumienie wiadomoci zaoga sygnalizuje wiatami czerwonymi lub kilkukrotnym zakreleniu okrgu w powietrzu. PAMITAJ ! Zanim wystawisz si na widok statku powietrznego upewnij si, e nie jest on statkiem nieprzyjaciela.

Wszystko w porzdku Moje radio dziaa

Nie lduj tutaj !

Tu moesz wyldowa

Zabierz nas

Zrzu wiadomo (adunek) tutaj

NIE (zaprzeczenie)

TAK (potwierdzenie)

Ciko ranni, pilnie potrzebna pomoc medyczna

15

Opisane powyej sygnay alarmowe s powszechnie stosowane w lotnictwie wojskowym pastw NATO. Powinny by rwnie znane zaogom cywilnych statkw powietrznych tych krajw. Midzynarodowe ratownictwo grskie stosuje dwa standardowe sygnay alarmowe do komunikacji z lotnictwem:

Potrzebna pomoc lotnictwa

Pomoc lotnictwa zbdna

ZNAKI ALARMOWE Znaki alarmowe wykonywane s na powierzchni ziemi przy uyciu paneli sygnaowych lub materiaw podrcznych. Powinny by one na tyle due, aby ich ksztat by wyranie widoczny nawet z wikszej wysokoci oraz tak kontrastowe, aby nie zleway si z tem terenu. Zasad powinno by wykonywanie znakw jasnych na ciemnym tle i ciemnych na tle jasnym. Przykadowe materiay do wykonania znakw to tkanina (w tym spadochrony), piasek, drewno, wgiel drzewny, popi, ziemia, dar (lub usunicie darni na okrelonym ksztacie. Znaki te mona rwnie wykona w formie gbokich wykopw lub wysokich nasypw - wwczas wyrniajcym czynnikiem bdzie cie (sposb ten sprawdza si szczeglnie na terenach pokrytych gbokim niegiem.

Potrzebna pomoc medyczna ciko ranni

Potrzebny sprzt medyczny i lekarstwa

Jestem cakowicie niezdolny do wykonania zadania

Potrzebna ywno i woda

Potrzebna bro i amunicja

Wska kierunek w ktrym mam i

Id w tym kierunku

Sprbuj startowa

Mj pojazd Tutaj Wszystko (samolot) bezpiecznie w porzdku ciko wyldujesz uszkodzony

Potrzebne paliwo

NIE

TAK

Nie rozumiem

Potrzebna pomoc techniczna (mechanik)

Potrzebna mapa i kompas

Potrzebna lampa sygnaowa i baterie

16

W razie wtpliwoci mona uywa znaku

SOS

Pamitaj, aby usun wykonane znaki w razie odejcia z miejsca ich wykonania lub ustania okolicznoci, o ktrej informoway.

PANELE SYGNAOWE Do komunikowania si z zaogami statkw powietrznych mog by uywane panele sygnaowe. W armiach NATO stosuje si dwa rodzaje paneli sygnaowych: kolorowe panele identyfikacyjne - su do oznaczania pozycji lub pojazdw w celu ich identyfikacji (najprostszym tego rodzaju panelem sygnaowym jest np. flaga pastwowa bandera wyoona na pozycji lub przymocowana do dachu pojazdu); rodzaj, kolor i wzr panela identyfikacyjnego oraz jego znaczenie (np. przypisanie do konkretnej jednostki lub oddziau) powinien by kadorazowo ustalony rozkazem bojowym; czarno-biae panele do przekazywania informacji - s to due prostoktne paty tkaniny lub tworzywa sztucznego, z jednej strony biae, z drugiej czarne; Przekazywanie wiadomoci za pomoc paneli sygnaowych nastpuje poprzez ich wyoenie na rozlegej, odkrytej przestrzeni i uoenie odpowiedniego wzoru. Panele naley przymocowa do gruntu aby zapobiec ich przemieszczeniu przez wiatr. Powszechnie stosowanymi i najwaniejszymi sygnaami przekazywanymi za pomoc paneli sygnaowych - oprcz wczeniej opisanych znakw alarmowych s:

Wskazanie kierunku wiatru

UWAGA nieprzyjacielski samolot w pobliu

Sekwencja wykadanych sygnaw powinna by poprzedzona wyoeniem panela identyfikacyjnego (lub odpowiedniego znaku identyfikacyjnego uoonego z paneli komunikacyjnych). Nastpnie wykada si w odpowiedni sposb panele sygnaowe pamitajc o tym, e jeden z paneli powinien pozostawa nieruchomy (jest to tzw. panel bazowy). Uoenie kolejnego znaku z paneli moe nastpi tylko po potwierdzeniu przez zaog statku powietrznego odebrania i zrozumienia komunikatu. Ukady paneli i ich znaczenie powinny by okrelone w procedurach operacyjnych lub rozkazach bojowych. Opracowujc takie ukady naley pamita, aby wyranie odrniay si od siebie, byy rne od znakw alarmowych i aby do ich uoenia nie byo konieczne uywanie duej iloci paneli. Ilo ustawie paneli jest praktycznie nieograniczona i zaley jedynie od przewidywanej iloci komunikatw, ktre mog by potrzebne w toku operacji.

LUSTERKO SYGNAOWE Znakomitym sposobem przekazywania sygnaw lotnictwu jest lusterko sygnaowe. Standardowe lusterko sygnaowe ma posta byszczcego kwadratu z otworem w rodku (oznaczenie MK-3 signal mirror), jednake do awaryjnie mog by wykorzystywane
17

wszystkie byszczce przedmioty (pokrywki od menaek, kawaki szka, blachy, folii metalizowanej NRC, alumaty itp.).

Wykorzystanie lusterka sygnalizacyjnego wyglda nastpujco: 1. ustaw lusterko w ten sposb (stron odblaskow do soca), aby uzyska odblask (tzw. zajczka) na pobliskiej powierzchni 2. unie lusterko do oka, zachowujc ustawienie w kierunku soca - porodku otworu w centrum lusterka pojawi si maa jasna plamka 3. wyceluj t plamk w kierunku celu (statku powietrznego, pojazdu itp.) a nastpnie poruszaj lekko na boki - uzyskasz efekt byskania W razie sytuacji zagroenia na terenach na ktrych ryzyko napotkania nieprzyjaciela jest znikome wskazan technik jest powolne omiatanie lusterkiem caego horyzontu. W razie moliwego kontaktu z nieprzyjacielem nadawanie sygnaw lusterkiem jest dopuszczalne dopiero po potwierdzeniu przynalenoci statku powietrznego (pojazdu). Bysk lusterka widzialny jest z odlegoci wielu kilometrw (oczywicie w zalenoci od warunkw atmosferycznych) i przyciga wzrok. Trzeba jednak unika dugotrwaego wiecenia lusterkiem w kabin statku powietrznego, aby nie olepi jego pilota. Chocia lusterko sygnalizacyjne suy w zasadzie do oznaczania pooenia, to przy jego uyciu - stosujc alfabet Morsea - mona rwnie nadawa dusze komunikaty. Ten sposb przekazywania informacji by czsto stosowany przez wojska w XIX w., dlatego do dzisiaj lusterko sygnaowe bywa nazywane heliografem (gr. helios - soce, grapho - pisz). ALFABET MORSEA Samuel Finley Breese Morse (1791-1872) by znanym amerykaskim wynalazc. W latach 1835-1838 zbudowa pierwszy telegraf elektromagnetyczny i w 1840 opracowa do niego specjalny alfabet impulsowy. Alfabet ten zosta nazwany od jego nazwiska alfabetem Morsea. Okaza si tak genialnie prosty, e rozpowszechni si na caym wiecie i jest stosowany do dnia dzisiejszego. Sygna SOS (ang. save our souls - ratujcie nasze dusze) w postaci trzech sygnaw krtkich, trzech dugich i trzech krtkich jest powszechnie znanym wezwaniem pomocy. Teksty przeoone na alfabet Morsea mog by nadawane kady sposb, ktry umoliwia rozrnienie na impulsy krtki i dugie - telegrafem, najprostszymi nawet radiostacjami (iskrwkami), dwikiem, wiatem, dymem, amunicj smugow (serie krtkie i dugie, nawet ruchem (np. machniciami chorgiewk). Znajomo alfabetu Morsea jest przydatna kademu onierzowi czy podrnikowi.
18

Alfabet Morsea

19

UPROSZCZONY JZYK MIGOWY

I INNE SPOSOBY POROZUMIEWANIA SI W OPERACJACH ESCAPE&EVASION

Pojmanie onierza do niewoli jest niezwykle cik prb. Warunki pozbawienia wolnoci uniemoliwiaj najczciej normalne porozumiewanie si pomidzy jecami, co utrudnia wspprac i czsto praktycznie uniemoliwia ucieczk. Szczeglnego znaczenia nabiera wwczas moliwo skrytego porozumiewania si pomidzy jecami. Dlatego rozdzia ten omawia uproszczony jzyk migowy, uproszczone tablice kodowe oraz inne sygnay improwizowane.

UPROSZCZONY JZYK MIGOWY Jzyk migowy (tzw. miganie) jest popularnym sposobem porozumiewania si przez osoby pozbawione wolnoci - stosowanym rwnie w polskich zakadach karnych i aresztach. Wywodzi si on z jzyka migowego stosowanego przez osoby guchonieme, jednake zawiera w sobie pewne modyfikacje i uproszczenia (klasyczny jzyk migowy posuguje si symbolami okrelajcymi cae sowa czy zwroty, jego wersje uproszczone maj jedynie symbole liter). Poniej przedstawiono wersj uproszczonego jzyka migowego opracowanego dla potrzeb US Navy. Pamitaj, e pokazujc cyfry naley wykona doni ruch obrotowy dla odrnienia ich od liter.

20

UPROSZCZONY JZYK KODOWY Systemy kodowe stosowane od najdawniejszych czasw wykorzystyway prosty mechanizm obie strony komunikujce si ze sob posiaday taki samo wzorzec (tablice kodw lub ksik kodw), za sam komunikat zawiera jedynie wskazwki do odszukania liter ze wzorca. Najprostszym sposobem takiego kodowania by kod ksikowy - obie strony (nadawca i odbiorca) posugiway si wczeniej ustalon ksik. Komunikat rozpoczyna si od wskazania strony tej ksiki, a nastpnie zawiera cig cyfr wskazujcych wiersz i kolejn liter tego wiersza. W ten sposb po odkodowaniu powstawa cig liter ukadajcy si w komunikat. Innym sposobem moe by opracowanie tablicy kodw - przekazywanie informacji polega na przekazaniu kolejno kolumny i wiersza danej litery (lub odwrotnie wiersza i kolumny). W warunkach niewoli - o ile uda si przekaza innym jecom wzorcow tablic (lub - jeszcze lepiej - o ile jecy naucz si jednego wzorca wczeniej) mona przekazywa informacje wystukujc cyfry, byskajc wiatem, klaszczc w donie a nawet mrugajc okiem. 1 A G M T 2 B H N U 3 C I O W 4 D J P X 5 E K R Y 6 F L S Z

1 2 3 4

Oto przykad prostej tablicy kodowej. Aby nada wiadomo naley podawa kolejno (osobno dla poszczeglnych liter) cyfry odpowiadajce ich kolumnie i wierszowi. I tak dla przykadu sowo RANGER to: 5-3, 1-1, 2-3, 1-2, 5-1, 5-3. Kod ten jest tak prosty, e moe zosta rozszyfrowany bez trudu nawet przez osoby nie znajce si na kryptografii (wystarczy pamita i porwnywa powtarzajce si ukady cyfr. Dla utrudnienia warto jest cakowicie przemiesza litery na tablicy (aby nie biegy po kolei alfabetycznie) i zrnicowa ilo kolumn i wierszy. Inne sposoby porozumiewania si w warunkach niewoli pozostaj jedynie do pomysowoci i inwencji onierzy. Mona jedynie wspomnie historyczne przykady komunikatw podawanych w dozwolonej przez wadze obozu dziaalnoci kulturalnej (szyfrowane w gazetkach czy wystpach artystycznych), oraz przernego rodzaju grypsy przemycane w odziey, jedzeniu itp.

21

PYTANIA I ZADANIA 1. Przeka przy pomocy doni nastpujce sygnay: Bramka Oddzia w obron okrn, sprawdzenie mapy, radiooperator do mnie Tyralier naprzd ! Miejsce niebezpieczne, patrz na wschd, ja id sprawdzi teren 150 metrw na pnoc 2. Jak przekazuje si wezwanie pomocy w midzynarodowym ratownictwie grskim ? 3. Jak ogosi alarm o skaeniach przy pomocy wiata ? 4. Gosy jakich zwierzt nadaj si Twoim zdaniem do wykorzystania jako sygnay ? 5. Co to s panele sygnaowe i w jaki sposb ich si uywa? 6. Poka sygnay alarmowe: moje radio dziaa, ciko ranni, nie lduj tutaj TAK 7. Jak nadawa sygnay lusterkiem sygnaowym? 8. Prze na alfabet Morsea swoje imi oraz sowo RANGER i nadaj je wiatem latarki

22

BIBLIOGRAFIA: FM 21-60 VISUAL SIGNALS, 30 SEPT 1987 FM 21-76-1 SURVIVAL, EVASION, AND RECOVERY (Multiservice Procedures for Survival, Evasion, and Recovery), 29 JUN 1999 Podrcznik onierza wojsk zmechanizowanych, MON 1979 Len Cacutt Survival, Warszawski Dom wydawniczy 1995 Peter Darman Podrcznik survivalu PELTA 1995 Einhard Bezzel Ptaki - leksykon MULTICO 2000

23