Talerz antyrakowy: Proteiny zwierzce (opcjonalnie): ryby, miso i jajka bio Ziarna: chleb wieloziarnisty, bulgur Bulgur (z tureckiego)

o) - ro ek spo!ywczy, sporz" zony z gotowanych i nastpnie wysuszonych ziaren zbo!a, najczciej pszenicy twar ej, czsto u!ywany w kuchni tureckiej i bliskowscho niej# $est bar zo po!ywny, ziki czemu z powo zeniem mo!e zastpowa% kuskus lub ry!# Przez namoczenie w mleku i pokrycie m"k" uzyskuje si z niego tra ycyjny turecki kuskus&'(# )*uszcze: oliwa z oliwek, mas*o bio Zio*a i przyprawy: curry, tymianek, czosnek etc# +woce, warzywa i proteiny rolinne: soczewica, groch, ,asola# - przeciwie.stwie o typowej zacho niej iety !ywno% antyrakowa sk*a a si prze e wszystkim z warzyw z o atkiem oliwy z oliwek i przypraw i zi/*, a jaja i miso s" je ynie o atkiem o nich# -ybierz swoje pro ukty ze wzgl u na in eks glikemiczny: Wyeliminowa lub unika (wysoki indeks g.) 0ukry: bia*y lub trzcinowy, mi/ , syrop klonowy 5ia*a m"ka: pieczywo pszenne, bia*y ry!, mu,inki, bagietki, ro! !/wki, ra,inowane i s*o zone p*atki nia aniowe Ziemniaki, w szczeg/lnoci puree (opr/cz gatunku 6icola), p*atki kukury ziane, ry! muchany 7!emy, owoce w puszkach, owoce w syropie 8*o zone napoje: soki owocowe ze sklep/w, wo y smakowe, alkohol poza posi*kami Zalecane (niski indeks g.) 0ukry naturalne: syrop z agawy, cukier kokosowy, mi/ akacjowy, 1ylito, ciemna czekola a (powy!ej 234 kakao) Zbo!a pe*ne i mieszane: pieczywo wieloziarniste, ciemny ry!, ry! basmati, pe*noziarniste makarony gotowane al ente, owies, proso, gryka 5ataty, soczewica, groszek, ,asolka, owsianka +woce nieprzetworzone, prze e wszystkim bor/wki, czerenie, maliny -o a z cytryn" lub tymiankiem, sza*wi", na sk/rce z bio pomara.czy lub man arynki, nies*o zona (lub z syropem z agawy) zielona herbata ( zia*a bezpore nio antyrakowo), kieliszek wina o posi*ku 7o awana o posi*k/w cebula, czosnek i szalotka pomaga obni!y% poziom insuliny -iele ba a. wskazuje na to, !e zwikszone spo!ycie cukr/w sprzyja zagro!eniu chorob" nowotworow"# 6ale!y wic unika% pro ukt/w o wysokim in eksie glikemicznym a zwikszy% spo!ycie tych o niskim#

+woce i warzywa bar ziej i mniej zanieczyszczone pestycy ami 7o bar ziej zanieczyszczonych nale!" (najlepiej spo!ywa% je w wersji bio): jab*ka gruszki brzoskwinie nektarynki truskawki czerenie maliny winogrona papryka seler naciowy zielona ,asolka szpinak sa*ata og/rki ynia cukinia 7o mniej zanieczyszczonych zaliczamy: banany pomara.cze

Zawsze jednak lepiej je owoce i warzywa ni! ic" nie je unikaj#c pestycyd$w% gdy! antyrakowe substancje zawarte w nic" maj# powa!niejszy pozytywny wp&yw na nasz organizm ni! szkodliwo c"emicznyc" substancji z nawoz$w.

nektarynki ananasy grejp,ruty melony arbuzy kiwi bor/wki mango papaja broku*y

kala,ior brukselki kapusta grzyby szparagi ziemniaki cebule ober!yna groszek rzo kiewka a9oca o

Pro ukty co ziennego u!ytku: :nika% 0hlorki etylenu o czyszczenia na sucho Zast"pi% Po takim czyszczeniu wietrzy% ubrania przez wiele go zin na wolnym powietrzu albo zast"pi% takie pranie praniem mokrym czy z u!yciem silikonu# 7ezo oranty naturalne bez aluminium

;ntyperspiranty zawieraj"ce aluminium (prze e wszystkim u kobiet gol"cych pachy, co pomaga we wch*anianiu aluminium przez organizm) <osmetyki, lotiony, szampony, ,arby o w*os/w, pianki, !ele, lakiery o paznokci, kremy przeciws*oneczne zawieraj"ce estrogeny, inne hormony, parabeny i ,talany# - szczeg/lnoci nale!y unika% ,talan/w: 75P i 7=>P# - szczeg/lnoci unika% paraben/w: metyloparaben, polyparaben, etyloparaben, butyparaben# Prawie wszystkie per,umy zawieraj" ,talany# - omu: pestycy /w i insektycy /w chemicznych# Po grzewania napoj/w i je zenia w pojemnikach plastikowych, z polisterenu i styropianu# Patelni te,lonowych (zarysowanych) Pro ukt/w czyszcz"cych: p*yn o mycia naczy., p*yny o mycia po */g, ezyn,ekcji zwieraj"ce takie ,enole jak: nono1ynol, octo1ynol, nonylphenol, octophenol etc#

Pro ukty naturalne, kosmetyki bio bez paraben/w i ,talan/w#

6ie u!ywa% per,um, wo a toaletowa zawiera mniej ,talan/w# Pestycy y na bazie olejk/w naturalnych, kwasu borowego, ziemi okrzemkow"# - pojemnikach szklanych i ceramicznych# Patelnie bez te,lonu Pro ukty ekologiczne, ocet, so a oczyszczona, szare my *o#

?n,ormacje uzupe*niaj"ce z -ikipe ii i innych @r/ e*:

'talany A sole i estry kwasu ,talowego# 8" m#in# stosowane o pro ukcji !ywic ,talanowo-glicerynowych (tzw# gli,tali), kt/re stanowi" baz la lakier/w i ,arb ,talowych, klej/w (syntetyczna guma arabska) oraz niekt/rych laminat/w# :!ywane r/wnie! jako plasty,ikatory# - lipcu B33C roku Parlament =uropejski uchwali* ca*kowity zakaz stosowania szeciu ro zaj/w substancji i preparat/w niebezpiecznych, tzw# ,talan/w (np# 7ibutylphtalat-7=>P, 7imetho1yethylphtalat-7DP=), w zabawkach i artyku*ach pielgnacyjnych la zieci, jak i innych kosmetykach, np# w lakierach o paznokci# Etalany to substancje z grupy plasty,ikator/w, o awane o P0-, aby na a% mu gitkoci# 5a ania wykazuj", !e niekt/re ,talany mog" wykazywa% w*asnoci rakotw/rcze i toksyczne# - zwi"zku z tym, !e nie s" wch*aniane przez P0-, mog" prze ostawa% si o organizmu ziecka, na przyk*a jeli maluch bierze o buzi zabawk zawieraj"c" ,talany# $e nak!e na al s" ozwolwne ,talaty, kt/re najczciej wystpuj" w kosmetykach A 7iethylphtalat (7=P)# 8ubstancja ta mo!e by% wch*aniana przez organizm i wp*ywa% negatywnie na nasz mechanizm ochronny# 6iekt/re ba ania wykaza*y r/wnie! ich s*abe zia*anie estrogenne# 6ajczciej substancja ta wykorzystywana jest jako o atek o per,um# 6iestety 7iethylphtalat nie musi by% eklarowany na opakowaniu, wic konsumenci nie maj" pojcia, czy w anym pro ukcie on wystpuje, czy nie# Po obnie sytuacja wygl" a z inn" substancj" z tej grupy, a mianowicie 7imethylphtalat (7DP), kt/ry tak!e stosowany jest w mieszankach zapachowych, oraz jako substancja aktywna w ro kach przeciw komarom# - ba aniach przeprowa zonych na zwierztach substancja ta wykaza*a, po wielokrotnym u!yciu, zia*anie uszka zaj"ce w"trob i nerki# Etalaty rozpuszczaj" si w linie i w ten spos/b, przez przew/ pokarmowy, znaj uj" rog o organizmu lu zkiego#0ho% nie otyczy to kosmetyk/w, wa!n" in,ormacj" la wszystkich ro zic/w jest, jakie skutki mo!e wywo*ywa% u!ywanie zabawek i innych akcesori/w przeznaczonych la zieci# 8tanowi" one powa!ne

zagro!enie la z rowia najm*o szych, g y! wystpuj" czsto w pro uktach, jako substancja zmikczaj"ca, kt/re ziecko bierze o ust# ; t" rog" *atwo ostaje si alej o jego organizmu# Etalaty s" po ejrzewane o szko liwe zia*anie na w"trob, nerki, uk*a hormonalny oraz organy rozro cze#- B33F roku :nia =uropejska po j*a ecyzj o zakazie u!ywania trzech ,talat/w w pro uktach la zieci: 7iethylha1ylphtalat (7=>P), 7ibuthylphtalat (75)), 5enzylbuthylphtalat (55P)#

()*)B+,- - to konserwanty, kt/re prze *u!aj" !ycie kosmetyk/w, s" to estry kwasu parahy roksybenzoesowego# Znaj ziecie je nie tylko w kremach i szamponach, ale tak!e w pro uktach spo!ywczych - ciastach, sokach owocowych, mro!onkach i !emach# Za aniem paraben/w jest nie opuszczanie o powstawania pleni i blokowanie rozwoju robnoustroj/w# 7ziki temu wyroby mog" spokojnie le!e% na sklepowych p/*kach i zachowywa% swoj" wie!o% oraz w"tpliw" jako%# ;meryka.ska ;gencja Gywnoci i Hek/w po aje, !e cz*owiek wa!"cy F3kg, wch*ania ziennie oko*o 2Fmg paraben/w, z czego a! C3mg pocho zi z kosmetyk/w# 0oraz wicej ba a. owo zi szko liwoci tych zwi"zk/w, je nak nikt nie myli o ich wyco,ywaniu z pro ukcji# $e yn" rog" unikania paraben/w jest baczne le zenie etykiet na artyku*ach, kt/re kupujemy# Dusimy liczy% si z tym, !e znaj ziemy je w wikszoci ostpnych na rynku pro uktach# ,a ile mo!emy% unikajmy tyc" sk&adnik$w: IDethylparaben I=thylparaben I?sopropylparaben IPropylparaben I5utylparaben I5enzylparaben IJlutaral ehy e I>e1ami ine-7iisethionate IPhenol IPhenyl Dercuric ;cetate IPhenyl Dercuric 5orate I5enzetonium 0hlori e Parabeny znaj uj" si zw*aszcza w ezo orantach i antyperspirantach, lecz tak!e w kremach, mleczkach i olejkach o smarowania cia*a, szamponach, !elach po prysznic, per,umach, poma kach o ust, po k*a ach i pu rach# Pojawiaj" si r/wnie! w wielu kosmetykach la zieci# - -ielkiej 5rytanii i 8tanach Zje noczonych przeprowa zono ba ania, w kt/rych o kryto, !e guzy nowotwor/w zlokalizowane w klatce piersiowej u wielu pacjentek zawiera*y parabeny# -yniki ba a. oprowa zi*y o postawienia tezy, !e parabeny mog" powo owa% raka piersi# Zw*aszcza jeli znaj uj" si w pro uktach takich jak antyperspiranty i ezo oranty# 0zy to oznacza, !e masz wyrzuci% o kosza wszystkie kosmetykiK :!ywaj o powie nich pro ukt/w, kt/re nie zawieraj" paraben/w lub przynajmniej zawieraj" ich jak najmniej# Powstrzymaj si o u!ywania klasycznych ezo orant/w, nie stosuj antyperspirant/w, krem/w, balsam/w o smarowania cia*a lub innych pro ukt/w chemicznych, stosowanych w obszarze po pachami, bezpore nio po epilacji# $e!eli pro ukt kosmetyczny spowo uje skutki uboczne, takie jak po ra!nienie lub wysypk A natychmiast umyj to miejsce wo " z my *em i oczywicie ju! go wicej nie u!ywaj# 6ie przesa zaj ze stosowaniem kosmetyk/w i staraj si wybiera% kosmetyki naturalne#

Hista zakup/w antyrakowych: '# Pro ukty spo!ywcze: a) bia*ka: - ryby i skorupiaki (*oso, makrela, anchois, sar ynki w oliwie z oliwek a nie w oleju, wgorz, orsz, o czasu o czasu tu.czyk) - bio misa i bio r/b (umiarkowane iloci) - umiarkowane iloci jajek - warzywa str"czkowe - soja po ka! " postaci" (tak!e to,u, jogurty sojowe etc#) b) ziarna i skrobia: - chleb wieloziarnisty, pieczywo na tra ycyjnych niechemicznych ro! !ach - ry! ciemny - kuskus - bulgur - owsianka - siemie lniane - ziemniaki typu 6icola (to typ ziemniaka sa*atkowego, po obno ostpny w Polsce w sklepach ;uchan czy 0arre,our ,irmy 5ugaj, pewnie rolnicy na targu te! go b " mieli :) - bataty c) t*uszcze: - oliwa z oliwek - olej lniany - olej z w"troby orsza - mas*o bio - margaryny z o atkiem omega L ) warzywa: - o miany krzy!owe (brukselka, broku*y, kala,ior, kapusta peki.ska) - warzywa bogate w karoten (marchew, ynia, buraki, s*o kie ziemniaki, pomi ory etc#) - szpinak e) grzyby: - shitake - maitake - kawaratake - enoki - cremini - portobello

- pieczarki + tych grzybach z innych @r/ e*: -a!n" broni" przeciwko chorobom nowotworowym sa grzyby 8hitake i Daitake# -szystko o tych i o innych grzybach, preparaty lecznicze z grzyb/w, tak!e przepisy kulinarne mo!na znale@% na piknej stronie - Earma Jrzyb/w: http:MMwww#,armagrzybow#euM ."itake:

."itake )war ziak ja alny - 8hitake (Hentinula e o es), to grzyby w naturze wystpuj"ce w $aponii i 0hinach, w stre,ie subtropikalnej i znane tam o ok# L333 lat# +wocniki wyrastaj" w grupach, na martwym rewnie liciastym# <apelusz jest br"zowy, czerwonobr"zowy lub szarobr"zowy# 5laszki s" bia*awe, gste i szerokie# )rzon r/wnie! bia*awy ale z wiekiem br"zowieje# Jrzyby 8hitake s" najstarszym na wiecie grzybem uprawianym przez cz*owieka# 8hitake nale!y o gatunk/w grzyb/w ciesz"cych si u!ym zainteresowaniem# -ynika to z jego wyj"tkowych walor/w smakowych, u!ej wartoci o !ywczej oraz u okumentowanych ba aniami klinicznymi w*aciwoci leczniczych# $apo.czycy uwa!aj" wyci"g z grzyba shitake za eliksir !ycia, kt/ry o wie!a je noczenie usz i cia*o# W&a ciwo ci lecznicze ."i/take: '# -*aciwoci antyrakowe# - trakcie gotowania suszonego shitake uwalnia si kwas )0; - jest e,ektywnym czynnikiem mog"cym hamowa% ,ormowanie kom/rek nowotworowych# B# Zapobieganie osteoporozie# =rgosterol jest przekszta*cony w witamin 7 - kie y shitake zostanie wystawiony na wiat*o s*oneczne# -itamina 7 jest niezb na la poch*aniania wapna i ,os,oru potrzebnego o bu owy koci# -itamina 7 pomaga leczy% raka piersi i raka jelita grubego# L# -zmacnianie systemu o pornociowego# 8tres zwiksza zapotrzebowanie na glutamian z jelita# <was glutamianowy jest g*/wnym aminokwasem w shitake# N6; uzyskany z grzyba i zaro nik/w shitake pobu za inter,erony, kt/re maj" znaczenie antyrakowe i pobu zaj"ce system o pornociowy# Hentinian - polisahary (beta-glukan) uzyskany z shitake jest czynnikiem antyrakowym i antyin,ekcyjnym# Powo uje wzmocnienie zia*ania systemu o pornociowego# 0zytaj wicej: http:MMwww#,armagrzybow#euMgrzyby#html 0aitake:

Jrzyby Daitake by*y u!ywane w ;zji o wiek/w,aby zachowa% m*o os% i z rowie, by*y tak!e cenione jako wykwintne po!ywienie i zio*o na *ugowiecznos%# D;?);<= 7+8O+-6?= Z6;0ZP );Q0ZR0P JNZP5# 6ajpraw opo obniej nazw t otrzyma* w ,eu alnej $aponii, poniewa! jeli kto napotka* Daitake rosn"cego Sna zikoS zaczyna* ta.czy% z ra oci, bo by* on tak cenny jak srebro# Jrzyb ten ronie w warunkach naturalnych w P/*nocnej $aponi na pniach rzew w kpach i mo!e osi"gn"% wag pona '33 ,unt/w# $est on ceniony w japo.skim zio*olecznictwie jako a aptogen - co oznacza pomoc w r/wnowa!eniu zmienionego systemu immunologicznego w kierunku poprawy# Daitake posia a wspania*y smak la koneser/w grzyb/w ale prze e wszystkim jest cennym pro uktem w me ycynie !ywieniowej# 6azywany jest r/wnie! S rodkiem leczniczym przysz&o ciS 6aukowcy po krelaj", !e grzyb Daitake ma z olno% regulowania cisnienia krwi, poziomu glukozy, insuliny oraz lipi /w w"troby i surowicy tj# cholesterol, tr/jglicery y i ,os,olipi yT mo!e te! by% pomocny w leczeniu na wagi# Daitake ostarcza wiele wa!nych witamin i minera*/w takich jak 5', 5B, 0, 7, wap., magnez, potas, bia*ka i aminokwasy# Zawiera on tak!e beta-glukan zwany 7-,raction, kt/ry stymuluje system o pornociowy w ten spos/b, !e pobu za zia*anie kom/rek o pornociowych makro,ag/w i kom/rek niszcz"cych kom/rki zaatakowane przez raka 8" to wa!ne ,unkcje systemu immunologicznego i zasa nicze elementy w walce z rakiem# 0zytaj wicej: http:MMwww#,armagrzybow#euMmaitake#html 1rzyby enoki (jap# enokitake2) - robne chrupkie grzyby o *ugich n/!kach, a tak!e elikatnym aromacie uzyskane w wyniku specjalnej ho owli p*omiennicy zimowej (Flamullina velutipes)# 6ie wymagaj" *ugotrwa*ego gotowania i mog" by% stosowane o zup oraz po czas sma!enia# =noki mo!na je% surowe, o ane o sa*atek, ale po ugotowaniu staj" si bar ziej lekkostrawne# 8prze aje si je w sklepach z orientaln" !ywnoci"#

Jrzyby 0remini:

S nieco Grzyby Cremini ciemniejsze od zwykych, biaych pieczarek i maj o wiele bogatszy od nich smak. W 2 ! rok" badania niemieckich na"kowc#w wykazay, $e grzyby te maj wa%ciwo%ci antymikrobiotyczne i przeciwbakteryjne, kt#re chroni nasz organizm przed chorobami i in&ekcjami.

Jrzyby portobello wygl" aj" jak u!e pieczarki# Do!na je na ziewa%# Potem wygl" aj" tak:

DniamU ,) zio*a i przyprawy: kurkuma zmieszana z czarnym pieprzem i oliw" curry mita, tymianek, majeranek, oregano, rozmaryn, bazylia pietruszka, seler cebulowe: cebula, czosnek, por, szalotka cynamon imbir g) probiotyki: ke,iry i jogurty bio jogurty sojowe wzbogacone bakteriami kapusta kiszona kimchi 3imc"i - tra ycyjne anie kuchni korea.skiej sk*a aj"ce si z ,ermentowanych lubkiszonych warzyw# Zazwyczaj jest to kapusta, rzepa albo og/rek, ale mo!na te! przygotowa% kimchi z innych warzyw# -ikszo% kimchi ma ostry smak z powo u u!ycia p*atk/w papryczek chili#- <orei kimchi jest popularn" przystawk" i wa!nym elementem ka! ego posi*ku, ale u!ywane jest tak!e jako sk*a nik w przygotowywaniu innych potraw, takich jak kimchi jjigae (zupa kimchi) czy kimchi bokkeumbap (sma!ony ry! z kimchi)# 8k*a niki J*/wne sk*a niki to kapusta peki.ska (albo chi.ska), rzo kiew japo.ska, czosnek,papryka chili, cebula, marynowane krewetki lub inne owoce morza, imbir, s/l oraz cukier# 6ajpopularniejsze kimchi (baechu kimchi) sk*a a si z kiszonej kapusty chi.skiej, kiszonej w zalewie z*o!onej z kleiku ry!owego, p*atk/w papryczek chili, imbiru, czosnku oraz ymki# ?stnieje wiele innych wariant/w tej potrawy, czsto o zasigu lokalnym oraz sezonowym, w*"czaj"c w to np# kaktugi bazuj"ce na rzo kwi, bez o atku kapusty# Do!na tak!e przyrz" za% t potraw z innymi ro zajami kapusty, otrzymuje si wte y anie bar ziej SlekkieS i mniej pikantne# Baechu kimchi, mimo swej obecnej popularnoci, powsta*o stosunkowo p/@no# Papryczki chili zosta*y wprowa zone o <orei (poprzez $aponi) na pocz"tku VW?? w#, a opiero B33 lat p/@niej zastosowano je w przyrz" zaniu kimchi# <apusta chi.ska (kor#baechu) otar*a o <orei z 0hin praw opo obnie w V?V w#, wczeniej stosowano miejscowe warzywa# 7awniej przechowywano kimchi w glinianych garnkach ustawionych z ala o innych pro ukt/w i omownik/w (ze wzgl u na specy,iczny i intensywny aromat), czciowo zakopane w ziemi, poza bu ynkami# +becnie u!ywa si specjalnych lo /wek&'(# -*aciwoci o !ywcze i z rowotne 6iekt/rzy uwa!aj", !e niewielka ilo% zachorowa. na 8;N8 w <orei po*"czona jest z wysok" spo!ywalnoci" kimchi, ale nie ma na to je noznacznych owo /w# Prowa zono tak!e ba ania na wp*ywem tej potrawy na zwikszenie ryzyka

zachorowania na raka !o*" ka, szczeg/lnie u os/b z pre yspozycjami genetycznymi&B(#

h) prebiotyki: czosnek cebula pomi ory szparagi babany pszenica i) algi: nori kombu wakame arame

-icej o algach z innych @r/ e*: ,ori (jap# nori2) A japo.ska nazwa okrelaj"ca r/!ne gatunki ja alnych wo orost/wmorskich z ro zaju Porphyra z groma y krasnorost/w# Pro ukt spo!ywczy robi si poprzez zebranie wo orost/w ho owanych w specjalnych Smorskich ,armachS, oczyszczenie, a nastpnie szatkowanie i suszenie w procesie przypominaj"cym pro ukcj papieru, czego e,ektem ,inalnym s" arkusze sprasowanych glon/w, bar zo bogatych w sk*a niki o !ywcze, jak witaminy i minera*y# 6ori wykorzystywane jest w kuchni azjatyckiej, g*/wnie w kuchni japo.skiej, w kt/rej stanowi po stawowy element sushi# ?nnymi artyku*ami spo!ywczymi pro ukowanymi z wo orost/w morskich s" m#in# kombu iwakame#

3ombu (jap# konbu2, wym# kombuT jzyk korea.ski: dasimaT jzyk chi.ski pinyin hidi) A surowiec kulinarny uzyskiwany z kilku gatunk/wwo orost/w z rz u listownicowc/w, prze e wszystkim listownicy japo.skiej&'( (Saccharina japonica, syn# Laminaria japonica), a w mniejszym stopniu z Saccharina religiosa (Laminaria religiosa), Saccharina cichorioides (L. cichorioides), Alaria crassifolia i r/!nych gatunk/w Arthrothamnus&B(# -ykorzystywany jest w kuchni japo.skiej i innych kraj/w 7alekiego -scho u# 4istoria 6ajwczeniejszy zachowany okument wzmiankuj"cy o kombu to 8hoku 6ihongi z2X2 roku, lecz przypuszcza si, !e

spo!ywano je znacznie wczeniej, ju! w okresie$Ymon# - p/@niejszych czasach opracowano spos/b suszenia, co pozwoli*o na *u!szy okres przechowywania# Zastosowanie +becnie kombu jest eksportowane z $aponii o wielu kraj/w na ca*ym wiecie# Dimo stosunkowo skomplikowanego cyklu rozwojowego (heteromor,iczna przemiana pokole.) w 0hinach laminaria japo.ska jest uprawiana w zagro ach morskich, a jej plechy s" przetwarzane na suszony surowiec# - trakcie obr/bki mo!e by% barwionyzieleni" malachitow", proszkowany itp# .k&ad procentowy wie!ej masy (dane dla r$!nyc" gatunk$w listownic) wo a A BL,C

bia*ka A C,Z t*uszcze A ',' skrobia A [B,3 (zawiera r/wnie! laminaryn i mannitol) celuloza, tj# b*onnik A F,2 substancje mineralne (popi/*) A B',' (przy czym w ' kg suchej masy plechy Laminaria religiosa znaj
mg jo u)#

uje si ok# B[3

-akame

$apo.ska zupa misoshiru

Nyba po ana z wakame 5ndaria pierzastodzielna, un aria pierzasta (Undaria pinnatifida (>ar9ey) 8uringar) A gatunek brunatnic z rz u listownicowc/w, szeroko wykorzystywany w kuchni japo.skiej jako warzywo# - han lu znany po lokalnymi nazwami: (jap# wakame2), (chi.#) pinyin undaicai, (kor#) mi!eok, z kt/rych na Zacho zie najpopularniejsz" jest wakame, w Polsce pona to wakami&B(# 0harakterystyka 7u!y, osia *y glon morski o liciokszta*tnej, z"bkowanej plesze# -ystpuje u niejprzemiana pokole. z okaza*ym sporo,item (C3A23 cm, maksymalnie o L m *ugoci) i robnym, nitkowatym gameto,item# 8poro,ity je noroczne, rozwijaj"ce si o zimy o jesieni# 7o po *o!a przyczepione chwytnikami# 5arwa oliwkowa# 0z% liciokszta*tna (,ylloi ) pierzasto zielna, cz% *o ygokszta*tna (kauloi ) A tamowata, u o*u pierzasto oskrzy lona# 6a ,ylloi zie luzowe gruczo*y i wytwarzane latem zaro nie, wystpuj"ce r/wnie! na oskrzy leniach kauloi u# Zoospory kie*kuj" w temperaturze 'LAB[ \0, a gameto,ity rozwijaj" si w temperaturze 'CABL \0, cho% s" w stanie przetrwa% przymrozki# +ptymalna temperatura la rozwoju sporo,it/w to '3AB3 \0, cho% zakres tolerancji jest nieco szerszy# : gameto,it/w oogamia# Z arzaj" simiesza.ce z innymi gatunkami un arii# Hiczba chromosom/w: n]L3&L(# Dakroglonbentoniczny wystpuj"cy na g*bokoci FA'B m&B(# Pierwotnie gatunek en emiczny la azjatyckiego litoralu +ceanu 8pokojnego (Dorze $apo.skie), obecnie intro ukowanylub zawleczony o innych region/w&L(# Poza wybrze!em 0hin, <orei i $aponii, notowany m#in# w ; riatyku, u wybrze!y -ielkiej 5rytanii, Erancji, P/*wyspu ?beryjskiego, >olan ii, <ali,ornii, Deksyku, ;rgentyny, rosyjskiego 7alekiego -scho u, 6owej Zelan ii i po*u niowo-wscho niej ;ustralii# Zastosowanie 3uc"nia -akame stanowi co zienny sk*a nik potraw kuchni japo.skiej, zw*aszcza jako je en ze sk*a nik/w zupy misoshiru oraz iety Jenmai-8aishoku# + wiek/w jest ho owane w $aponii i <orei# Z oby*o sobie r/wnie! pewn" popularno% w :8; ju! w latach F3# VV wieku, w zwi"zku z /wczesn" mo " na makrobiotyk# 8prowa zano je suszone z $aponii# +becnie ziko rosn"ce wakame wykorzystuje si r/wnie! lokalnie w restauracjach orientalnych w ;ustralii# .k&ad procentowy wie!ej masy wo a A 'Z,X bia*ka A '',F t*uszcze A 3,L wglowo any (skrobia, celuloza, tj# b*onnik) A L2,Z substancje mineralne (popi/*) A L',L

Zio&olecznictwo - me ycynie wscho niej wakame tra ycyjnie stosowano przy szeregu olegliwoci# j) owoce: owoce czerwone: truskawki, czerenie, maliny, je!yny, bor/wki etc# cytrusy khaki morele sok z granat/w

k) orzechy l) esery: gorzka czekola a owoce

s*o zi% jak opisano wy!ej

*)napoje: czerwone wino (kieliszek ziennie) wo a ,iltrowana wo a mineralna (po warunkiem, !e butelka nie pachnie plastikiem i nie zagrza*a si) wo a z cytryn", tymiankiem etc# wszystkie ro zaje zielonej herbaty, w szczeg/lnoci japo.skiej: sencha, gyokuro, matcha wywar z imbiru Pro ukty co ziennego u!ytku: ezo oranty bez aluminium kosmetyki bio bez parabn/w i ,talan/w insektycy y na bazach olejk/w naturalnych ekologiczne pro ukty czyszcz"ce pojemniki szklane lub ceramiczne o po grzewania w mikro,al/wkach patelnie ino1 'ZM'3 (albo te,lonowe ale po warunkiem nie zarysowania ich powierzchni)