Gospodarka odpadami.

Selektywne systemy zbirki odpadw

Podzia odpadw (oglny)

Odpady

komunalne

niebezpieczne

Dzi gwnie o tym!!!

"zym s# substanc$e (i odpady) niebezpieczne%

Poc&odz# gwnie z przemysu' rolnictwa' transportu' su(by zdrowia i laboratoriw badawczyc& (mog# si) pali*' ma$# wysok# reaktywno *' ma$# wysok# korozy$no * i ekotoksyczno *' np.+ ,le$e -aterie (akumulatory) Odpady medyczne (ok. ./0 to odpady komunalne' ale rwnie( odpady z diagnozowania, leczenia, profilaktyki medycznej i weterynaryjnej: narz)dzia c&irurgiczne i zabiegowe' odpady zawiera$#ce drobnoustro$e' toksyny' inne 1ormy zdolne do przenoszenia materiau genetycznego' mog#ce powodowa* c&oroby u ludzi i zwierz#t2 c&emikalia' leki (inne ni( cytotoksyczne i cytostatyczne)' zu(yte k#piele lecznicze aktywne biologiczne (niezaka3ne)' Osady ciekowe ( przemysowe' niebezpieczne) Odpady przemysowe (kopalni' elektrowni' &uty' 1abryki maszyn' 1abryki tworzyw' sprz)tu 4GD

"zym s# odpady komunalne%

Odpady komunalne' czyli takie' ktre powsta$# w gospodarstwac& domowyc&' ale tak(e odpady poc&odz#ce od innyc& wytwrcw' w ktryc& skad nie wc&odz# substanc$e niebezpieczne. Odpady domowe (zwi#zane z bytowaniem czowieka w mie$scu zamieszkania) Odpady wielkogabarytowe (wraki samoc&odowe' lodwki' pralki' telewizory' meble) Odpady uliczne (odpady z oczyszczania ulic' zawarto * koszy ulicznyc&) Odpady z obiektw u(yteczno ci publiczne$ (ma$# r(ny c&arakter) Odpady z terenw zieleni zorganizowane$ (gwnie ro liny' trawa' li cie z parkw i terenw zielonyc&) 5nieg i ld (z powierzc&ni ulic' mog# by* zanieczyszczone' dlatego powinno si) $e skadowa* w spec$alnie wyznaczonyc& mie$scac&' ktre p3nie$ si) rekultywu$e) 6robek ziemny z prac ziemnyc& budowlanyc& (gleba urodza$na' ale te( warstwy piasku' glina' iy' (wiry) Gruz z remontw i rozbirki budynkw (cegy gruz ceramiczny' drewno)

7rda poc&odzenia odpadw komunalnyc& i komunalnopodobnyc& Odpady domowe oraz wielkogabarytowe stanowi midzy 80 a 90% masowych wszystkich odpadw komunalnych "zym $est gospodarka odpadami%
8bieranie odpadw (systemy zbirki' selekc$a) 9ransport (logistyka odpadw) Odzysk i unieszkodliwianie odpadw :adzr nad mie$scami unieszkodliwiania

Zasady dotyczce gospodarki odpadami reguluje: DYREKTYWA 2006/12/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 5 kwietnia 2006 r.w sprawie odpadw

8asady gospodarki odpadami

!apobieganie powstawaniu odpadw "ograniczenie ilo#ci odpadw$ !apobieganie negatywnemu dzia%aniu odpadw na #rodowisko

)dy nie uda si zapobiec powstawaniu odpadw nale*y zapewni( odzysk odpadw "zgodny z zasadami ochrony #rodowiska$

!apewnienie zgodnego z zasadami ochrony #rodowiska unieszkodliwiania odpadw& 'e#li nie uda%o si zapobiec powstaniu i podda( odzyskowi

Przeszo * ; przyszo *

+unieszkodliwianie, "wed%ug dyrektywy -00./0-/12$ musi by( wykonywane bez zagra*ania zdrowiu ludzkiemu oraz bez wykorzystania procesw lub metod mogcych szkodzi( #rodowisku naturalnemu i obe'mu'e dzia%ania3
4k%adowanie w ziemi lub na 'e' powierzchni "np53 wysypiska itp5$ Obrbka w glebie i ziemi "np53 biodegradac'a odpadw p%ynnych lub osadowych w glebie i ziemi itp5$ )%bokie wtryskiwanie "np53 wtryskiwanie odpadw& ktre mo*na pompowa( do studni& s%upw solnych lub naturalnie wystpu'cych sk%adowisk itp5$ 6etenc'a powierzchniowa "np53 umieszczanie p%ynnych lub osadowych odpadw w do%ach& stawach lub lagunach itp5$ 4pec'alnie zapro'ektowane sk%adowiska "np53 umieszczanie na terenach& ktre s przykryte i izolowane wza'emnie oraz od #rodowiska naturalnego itp5$ Odprowadzanie do zbiornikw wodnych& z wy'tkiem mrz/oceanw Odprowadzanie do mrz/oceanw& w tym lokowanie na dnie mrz Obrbka biologiczna& obrbka 7izyczno8chemiczna "np53 odparowanie& suszenie& kalcynac'a itp5$ 4palanie na ldzie 4palanie na morzu 9rwa%e sk%adowanie "np53 umieszczanie po'emnikw w kopalniach$

+odzysk, "wed%ug dyrektywy -00./0-/12$ musi by( wykonany bez zagra*ania zdrowiu ludzkiemu oraz bez wykorzystania procesw lub metod mogcych szkodzi( #rodowisku naturalnemu i obe'mu'e dzia%ania3

Odzysk/regenerac'a rozpuszczalnikw 6ecykling/odzysk substanc'i organicznych& ktre nie s stosowane 'ako rozpuszczalniki kompostowanie i inne biologiczne procesy przekszta%cania 6ecykling/odzysk metali i zwizkw metali 6ecykling/odzysk innych materia%w nieorganicznych 6egenerac'a kwasw lub zasad Odzysk sk%adnikw stosowanych do zmnie'szania zanieczyszcze: Odzysk sk%adnikw z katalizatorw ;owtrna ra7inac'a ole'u lub inne sposoby ponownego wykorzystania ole'u Obrbka w glebie i ziemi przynoszca korzy#ci w rolnictwie lub poprawia'ca stan #rodowiska naturalnego 1ykorzystywanie odpadw& wymiana odpadw& magazynowanie odpadw&

+recykling, "<z5=5 z -000 r5 >r .-& poz5 .-8$ rozumie si taki odzysk& ktry polega na powtrnym przetwarzaniu substanc'i lub materia%w zawartych w odpadach w procesie produkcy'nym w celu uzyskania substanc'i lub materia%u o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu& w tym te* recykling organiczny& z wy'tkiem odzysku energii

4elektywna zbirka odpadw i recykling3

!mnie'szenie ilo#ci odpadw tra7ia'cych na sk%adowisko "ograniczona po'emno#(& problemy z ulokowaniem$ ;ozyskiwanie surowcw wtrnych "korzy#ci ekologiczne i ekonomiczne8zmnie'szenie zu*ycia energii& mnie'sze zanieczyszczenie #rodowiska& mnie'sze zu*ycie wody& ni*sze kary za zanieczyszczanie$ ?o*na ' wprowadza( stopniowo zanieczyszczenie materia%w odzyskiwanych "niska #wiadomo#( ekologiczna& lenistwo& brak wiedzy$

<ogistyka powtrnego zagospodarowania Produkc$a materiaw' oznaczenia ; symbole recyklingu

Poli(tereftalan etylenu)

Polipropylen

Polietylen maej gstoci

Polistyren

Poli(chlorek winylu) Inne Polietylen maej gstoci

<ogistyka powtrnego zagospodarowania Produkc$a materiaw' oznaczenia ; symbole recyklingu

Tektura falista Tektura stal

aluminium

drewno

Papier korek Szko bezbarwne bawena Szko zielone Szko brzowe

juta kolorowa

4ystem zbirki odpadw w oparciu o @8po'emnikowy& +uliczny,

Po$emnik biay ; szko biae Po$emnik zielony ; szko kolorowe Po$emnik niebieski = papier 9worzywa sztuczne ; po$emnik (ty

Sortowanie odpadw 4ystem workowy

4ystem zbirki odpadw +bezpo#rednio w domu,

9ransport odpadw

:owoczesne linie zbirki odpadw

>a przyk%adzie 7irmy 2kopolia ";olska$

4%u* do sortowania3 Odpadw komunalnych Odpadw z obiektw u*yteczno#ci publiczne'

z *%tego po'emnika3 +plastiki, +7olie,

;29 z podzia%em na kolory3 Abezbarwny Azielony Aniebieski

;o'emniki po tzw5 +chemii gospodarcze',

:owoczesne linie zbirki odpadw

>a przyk%adzie 7irmy 2kopolia

Opakowania z +blachy bia%e',

4le $ak to dziaa% "o si) dzie$e mi)dzy wyrzuceniem odpadw' a uzyskaniem produktu z odzysku%

Po$emniki do selektywne$ zbirki

5mieciarka z po$emnikami do selektywne$ zbirki

sortownia

sortownia

>ozadunek na ta moci#gi (podzia na papier (i tektur)) oraz ?ca# reszt)@)

<inia papieru i tektury (r)czne usuwanie plastiku' metalu i szka)

Papier dzieli si) na trzy cz) ci+ 9ektura 1alista Gazety >eszta (pocztwki' pudeka' itp.)

:a <inii ?cae$ reszty@ usuwa si) na$pierw du(e przedmioty (>A"8:BC!!!)

Clektromagnes usuwa metale (poza aluminium)

,artony po mleku i sokac& utylizu$e si) osobno

Opakowania z tworzyw segregu$e si) na trzy kategorie' a szko na dwie

Prasowanie posegregowanyc& odpadw oraz zwi#zanie

?Paczki@ w magazynie

8akady przerbki surowcw wtrnyc&

D zakadzie przetwrczym tworzywa znw tra1ia$# na ta moci#g Eetale usuwane s# przez magnesy na linii

9worzywa tra1ia$# do rozdrabniarki

Przemia z po$emnikw ta moci#giem tra1ia do mycia

Eycie przemiau nast)pu$e poprzez mieszanie w wodzie za pomoc# limakw

Przemia nast)pnie transportowany $est w rynnie z wod#. 8anieczyszczenia szklane i metalowe opada$# na dno i s# oddzielane

9worzywa ma$#ce g)sto *FGgHcmI unosz# si) na powierzc&ni

Przemia $est suszony powietrzem i prasowany w tzw. kompaktorze

9emperatura w kompaktorze wynosi ok. G./J"' dzi)ki czemu przemia tworzyw termoplastycznyc& zlepia si) tworz#c tzw. aglomerat

4glomerat $est transportowany do poda$nikw' sk#d tra1ia do wytaczarki' gdzie nast)pu$e &omogenizac$a

9worzywo wytoczone w postaci (yek $est nast)pnie c&odzone i granulowane i w postaci granulatu workowane

Kaki $est rzeczywisty skad% Granulat (regranulat) tra1ia do producentw detali z tworzyw' gdzie si) go ponownie przetwarza (wytacza' barwi' wtrysku$e' 1ormu$e pr(niowo' etc)

Podstawowe problemy (tec&niczne) gospodarki odpadami+

G. Lrakc$e mieszane odpadw' np. PC z PP' PC z P4' PC9 z PP' PC9 z PC' etc.' czy s# mieszalne i w $akim stopniu% Po#czenia materiaowe i ic& wpyw na (tworzywa polimerowe z papierem' aluminium z tworzywami)' do czego si) nada$#% M. >egulac$e prawne ; w skali 6C i Polski

Selektywne systemy zbirki odpadw 2

Frakcje mieszane:

Mieszalno tworzyw na przykadzie PA !"#P$

%rzywe topnienia "#P$ oraz PA &przed zmieszaniem' wyznaczone tec(nik) #S*

endo

~ 1 1 0 C

LD PE
PA6

~ 2 2 0 C

Q/m
-5 0

50

100

150

200

250

T [C ]

Mieszalno tworzyw na przykadzie PA !"#P$

%rzywe topnienia +kadw "#P$!PA ,:, &po zmieszani+' wyznaczone tec(nik) #S*

endo

LD PE

PA6

PA6

E r /Z r /L D P

R 2 /E

MA

Q/m

DPE A 6 r /L

r /Z R 2

P P A 6 r /L D

E r /Z W 1
E r /Z W

/E M A

/L D P P A 6r PA6r /L D P

Er

50

100

150

200

250

T [ C ]

Mieszalno tworzyw na przykadzie PA !"#P$

Zdjcia SEM ukadw a) PA6/LDPE, b) PA6/LDPE/ZW1, c) PA6/LDPE/ZR2, d)PA6/LDPE/ZW1/EMA, e) PA6/LDPE/ZR2/EMA

Mieszalno tworzyw na przykadzie PA !"#P$

-ran+lacja

barwa

Zdjcia granulatw a) PA6/LDPE, b) PA6/LDPE/ZW1, c) PA6/LDPE/ZR2, d)PA6/LDPE/ZW1/EMA, e) PA6/LDPE/ZR2/EMA

Mieszalno tworzyw na przykadzie PA !"#P$

.aciwoci mec(aniczne mieszanin PA !"#P$
Modu sprysto ci [MPa] Wytrzymao na rozciganie [MPa] Cakowite wyduenie przyzerwani u [%] Udarno [kJ/m2] MFI [2,16/230C; g/10min)

Prbka

PA6r/LDPEr

700+/-48

25,2+/-1,0

17+/-3,0

nie pka

5,2

PA6r/LDPEr/ZW1

1087+/-26

26,9+/-0,6

4+/-0,6

9,5

2,6

PA6r/LDPEr/ZR2

1036+/-30

27,4+/-0,6

5+/-0,2

8,7

2,2

PA6r/LDPEr/ZW1/EMA

908+/-26

25,5+/-0,7

6+/-0,5

18,3

2,5

PA6r/LDPEr/ZR2/EMA

961+/-36

26,0+/-0,8

6+/-0,8

18,7

1,9

F+nkcje znakw i symboli -ra/icznyc( z opakowa0

1-lny podzia znakw

2naki przydatnoci do recyklin-+

3orma 4S1 ,562,:,777 opis+je znak 8Mobi+s loop9: ktry jest deklaracj) przydatnoci do ponowne-o przetwarzania; <est to deklaracja prod+centa o spenieni+ wyma-a0 o mo=liwoci wykorzystania materia+ do recyklin-+;

. Polsce od ,77>r *entralny 1rodek ?adawczo@ Aozwojowy 1pakowa0 &*1?A1' prowadzi promocjB opakowa0 przydatnyc( do ponowne-o przetwrstwa; <est to dobrowolny system certy/ikacji;Prod+cent: ktry speni wyma-ania: mo=e nanie na opakowania znak -ra/iczny

Cdy prod+kty speni) wyma-ania zawarte w normac( P3 $3 ,>527 l+b P3 $3 ,>5>6 dotycz)ce opakowa0 wielokrotne-o +=ytk+ mo-) by oznaczone nastBp+j)co

2naki przydatnoci do recyklin-+

Cdy prod+kty speni) wyma-ania zawarte w normac( P3 $3 ,>527 l+b P3 $3 ,>5>6 dotycz)ce opakowa0 przydatnyc( do recyklin-+ mo-) by oznaczone nastBp+j)co

#la opakowa0 biode-radowalnyc( stos+je siB znaki in/orm+j)ce: =e opakowanie spenia wyma-ania przydatnoci do kompostowania &recyklin- or-aniczny'; 2naczenie w skali $+ropy ma certy/ikacja wprowadzona w 3iemczec( &#43 *$AD*1'; . Polsce certy/ikaty te wydaje *1?A1 w .arszawie; Polska wersja znak+;

Znaki przydatnoci do recyklingu

Czsto stosuje si belgijski system przydatnoci do kompostowania OK. biodegradable i OK. compost. prawnienia do u!ywania takic" znak#w wydaje $%&'(incotte )roup. Znak in*ormuje+ !e opakowania ulega biodegradacji.

$meryka,ski system certy*ikacji opakowa, na podstawie normy $-./01233. 4adaje go ameryka,ska 5ada ds. Kompostowania oraz %nstytut 6rodukt#w &iodegradowalnyc".

Znaki okrelaj7ce zawarto8 materia9u wt#rnego

4orma %-O :23;:<:=== okrela obok znaku przydatnoci do ponownego przetw#rstwa+ mo!liwo8 zadeklarowania in*ormacji o zawartoci w opakowaniu surowca wt#rnego

>iczba w znaku /obius loop okrela zawarto8 surowca z recyklingu

? @ABC $D6E:33A

? F zawarto8 materia9u wt#rnego w A $ F masa surowca wt#rnego 6 F masa opakowania

Znaki systemu organizacyjno 'prawnego

Kto odpowiada w G za wprowadzone do obrotu towary w opakowaniac"H

65ZG0-%I&%O5CJ+ 65O0 CG4C% Kzasada odpowiedzialnoci za to co si wyprodukowa9o i wprowadzi9o na rynekL Mak si to realizujeH Op9aty licencyjne za u!ytkowanie znak#w umieszczonyc" na opakowaniu wp9acane na rzecz organizacji odzysku 6rzyk9ad znaku< Zielony 6unkt stosowany przez organizacje odzysku zgrupowane w organizacji 65O G 5O6G. Organizacje pobieraj7 op9aty od producent#w na poczet zbierania odpad#w opakowaniowyc".

Forma graficzna znaku Zielony Punkt

Znaki systemu organizacyjno 'prawnego

Od czego zale!y wysoko8 op9at za opakowaniaH Od rodzaj#w materia9u u!ytego do produkcji opakowa, Od masy wprowadzonyc" na rynek opakowa, Kp9atne od tonyL Od objtoci lub powierzc"ni wprowadzonyc" na rynek opakowa, O6$KON$4%$ 65ZGN$O4%G 0O.JCZP .NO5ZJNQQQ Co z innymi opakowaniami Kpapier+ tekturaLH 6rzyk9adem podobnego systemu do Zielonego 6unktu jest niemiecka *irma 5G-J. Zasada dzia9ania podobna jak w przypadku opakowa, z tworzyw.

Forma graficzna znaku RESY (Resy Gmb !

Nysoko8 stawek op9at produktowyc" obowi7zuj7ca w latac" ;33;';33R

E Od roku ;33S opakowania wielomateria9owe zosta9y zaliczone do grupy materia9owej ze wzgldu na materia9 dominuj7cy

Znaki wskazuj7ce na w9aciwe postpowanie z odpadami

N niekt#ryc" krajac" producenci zobowi7zani s7 do umieszczenia na opakowaniu znaku m#wi7cego o sposobie postpowania z odpadami. Znak "skazu#$cy% &e o'ako"anie 'o(lega systemo"i o(bioru zorganizo"anego 'rzez ")a(ze lokalne (norma *S+ ,,--./! Znak zac01ca#$cy (o "yrzucania szk)a (o 'o#emnik2" 'rzeznaczonyc0 (o tego celu

3kc#a 4ee' t0e 5ritain 6i(y

>ogistyka powt#rnego zagospodarowania

Guropejski model systemu gospodarki odpadami organizacyjno'prawny

5ecykling

/ateria9owy

-urowcowy

Odzysk energii

Nybrane zagadnienia krajowego systemu 5ecyklingu /ateria9owego

Glementy systemu recyklingu materia9owego &ariery w 6rocesie 5ecyklingu /etale ci!kie w surowcac" z recyklingu 5ecykling opakowa, z papieru i tektury 5ecykling opakowa, szklanyc" 5ecykling opakowa, z tworzyw sztucznyc" 5ecykling opakowa, metalowyc" 5ecykling opakowa, z drewna 5ecykling opakowa, wielomateria9owyc"

Recykling Materiaowy 1

Kryteria przydatnoci do recyklingu materiaowego Obejmuje: Projektowanie opakowania Wytworzenie opakowania Uytkowanie opakowania bi!rk" i #ortowanie opakowa$ Odzy#k i recykling opakowa$

Projektowanie opakowania: tak% aby jego kon#trukcja i #kad materiaowy oraz za#to#owane elementy zapewniy moliwo& poddania recyklingowi' (ak% aby materiay mogy by& przetworzone przy wykorzy#taniu waciwyc) i do#t"pnyc) przemy#owo metod' Wyeliminowanie: #ub#tancje i materiay #prawiaj*ce problemy tec)niczne w proce#ie recyklingu% mog*ce #tanowi& prze#zkod" w uzy#kaniu #urowca wt!rnego o odpowiedniej jakoci i waciwociac)% mog*ce #tanowi& problem przy zbi!rce i #ortowaniu% w#zy#tkie inne niekorzy#tne czynniki +kad opakowania powinien uwzgl"dnia& dopu#zczalny poziom metali ci"kic)

Kryteria przydatnoci do recyklingu materiaowego Projektowanie opakowania cd: ,dy opakowanie je#t z kilku materia!w% naley przewidzie& atwo& ic) rozdzielenia% do#to#owa& #kad materiaowy do okrelonyc) tec)nologii recyklingu ,dy wprowadza #i" nowe materiay opakowaniowe% przed#i"biorca mu#i wykaza&% e prace nad metod* recyklingu tego materiau #* zaawan#owane Wytworzenie opakowania -zynnoci zwi*zane z pozy#kaniem #urowc!w powinny przebiega& tak% aby .akiekolwiek zmiany nie wpyn"y na zgodno& opakowa$ z wymaganiami recyklingu /ateriay wybrane podcza# projektowania% jako w#kazane do recyklingu nie powinny ulega& zmianom w cza#ie produkcji% jeli te zmiany mog* by& niezgodne z wymaganiami recyklingu 0dotyczy to take doboru #kadnik!w% element!w opakowa$ tj1 kleje% 2arby% powoki% etykiety% zamkni"cia% materiay *cz*ce% etc13

Kryteria przydatnoci do recyklingu materiaowego Uytkowanie opakowania: Opakowania powinny odpowiada& wymaganiom bezpiecze$#twa% )igieny i potrzeb uytkownik!w1 K#ztat% rodzaj opakowania% rozmie#zczenie otwor!w wylewowyc) powinny uatwi& jego opr!nianie tak% aby opakowanie nadawao #i" do recyklingu1 ,dy opakowanie zawiera kilka element!w% naley za#to#owa& tak* Kon#trukcj"% aby uytkownik m!g wyodr"bni& te elementy w normalnyc) warunkac) uytkowania Zbirka i sortowanie opakowa: Opakowania powinny odpowiada& #zczeg!owym wymaganiom tec)nicznym Przewidywanyc) #y#tem!w zbi!rki i #ortowania1

4ecykling /ateriaowy 5 proce#% kt!ry prowadzi do wytworzenia materia!w z odpad!w' polega na ponownym przetworzeniu odpad!w w produkt o wartoci uytkowej1

)y*rane zaga'nienia kra+owego systemu Recyklingu Materiaowego

1.Elementy systemu recyklingu materiaowego 2.Bariery w Procesie Recyklingu 3.Metale cikie w surowcach z recyklingu .Recykling o!akowa" z !a!ieru i tektury #.Recykling o!akowa" szklanych $.Recykling o!akowa" z tworzyw sztucznych %.Recykling o!akowa" metalowych &.Recykling o!akowa" z 'rewna (.Recykling o!akowa" wielomateriaowych

dzi

1.Elementy systemu recyklingu materiaowego

+y#tem recyklingu materiaowego to caa in2ra#truktura tec)niczno6 tec)nologiczna oraz organizacyjno6prawna% pozwalaj*ca na pozy#kanie odpad!w i ic) przetworzenie na nowy produkt 2inalny

Pod#tawowe elementy #y#temu recyklingu materiaowego:

,ie- !ozyskiwania o'!a'.w 'o recyklingu materiaowego /r.'a 0inansowania !rac w ramach systemu recyklingu materiaowego Prawne wymagania w zakresie !rzy'atno1ci 'o recyklingu materiaowego 2'!owie'ni !oziom 1wia'omo1ci mieszka"c.w 3a!lecze techniczne 'o segregac+i o'!a'.w 4echnologie recyklingu

1.Elementy systemu recyklingu materiaowego ,ie- !ozyskiwania o'!a'.w 'o recyklingu materiaowego
5&mln ton o'!a'.w o!akowaniowych wy!ro'ukowano w 266%r 73mln ton !rzy'atne 'o recyklingu85 15$ z !rzemysu5 65( z gos!o'arstw 'omowych5 65$ z in0rastruktury8

1.Elementy systemu recyklingu materiaowego ,ie- !ozyskiwania o'!a'.w 'o recyklingu materiaowego ,ystemy z*ierania o'!a'.w9 : ;r.'a ) s<sie'ztwie =entralne !unkty selektywnego groma'zenia E0ektywno1- z*ierania 'uo gorsza ni 'la !unkt.w sku!u 7makulatura5 zom metalowy8

Po'stawowe !ro*lemy9 >ie +est res!ektowane roz!orz<'zenie w s!rawie szczeg.owego s!oso*u !ost!owania z o!akowaniami 7n!.ze oznakowanie !o+emnik.w8 >iekt.re gminy z*iera+< ?o'!a'y surowcowe@ 'o +e'nego !o+emnika A o*nienie koszt.w !ozyskiwania5 ale o*nienie +ako1ci surowc.w

1.Elementy systemu recyklingu materiaowego /r.'a 0inansowania !rac w ramach systemu recyklingu materiaowego

2'!a'y5 kt.re nie wymaga+< 'o'atkowego 0inansowania5 ze wzgl'u na 'u< warto1- samych surowc.w 7!uszki aluminioweBwysoka cena sku!u8 Co0inansowanie !rac zwi<zanych z o'zyskiem o'!a'.w i ich segregac+< z o!at w!acanych !rzez !ro'ucent.wD w 266% 1ro'ki te *yy niewystarcza+<ce i nie u'ao si stworzyo'!owie'nie+ in0rastruktury.

1.Elementy systemu recyklingu materiaowego Prawne wymagania w zakresie !rzy'atno1ci 'o recyklingu materiaowego Cyrektywa ( E$2EE= A w!rowa'zia wymagania5 +akie musz< s!enia- o!akowania z uwagi na ochron 1ro'owiska9 3a!o*ieganie o'!a'om !rzez re'ukc+ u ;r.'a5 zminimalizowanie w o!akowaniach nie*ez!iecznych i szko'liwych 'la 1ro'owiska su*stanc+i 7w tym metali cikich. Cotycz<ce wielokrotnego uytku 3wi<zane z !rzy'atno1ci< 'o o'zysku >ormy euro!e+skie wy'ane w celu s!raw'zenia zgo'no1ci o!akowa" z kryteriami ekologicznymi w Polsce9 P>BE> 13 2%9266% 2!akowaniaB)ymagania 'otycz<ce stosowania norm euro!e+skich w zakresie o!akowa" i o'!a'.w o!akowaniowych P>BE> 13 2&9266% 2!akowaniaB)ymagania 'otycz<ce wytwarzania i ska'u A 3a!o*ieganie !rzez re'ukc+ u ;r.'a P>BE> 13 2(9266% 2!akowaniaB)ielokrotne uycie P>BE> 13 369266% 2!akowaniaB)ymagania 'otycz<ce o!akowa" !rzy'atnych 'o o'zysku !rzez recykling materiaowy P>BE> 13 319266% 2!akowaniaB)ymagania 'otycz<ce o!akowa" !rzy'atnych 'o o'zysku w !ostaci energii5 w tym okre1lenie minimalne+ warto1ci o!aowe+.

1.Elementy systemu recyklingu materiaowego Poziom 1wia'omo1ci mieszka"c.w

E0ektywno1- wst!ne+ segregac+i wymaga wysokiego sto!nia u1wia'omienia mieszka"c.w oraz ich motywac+i5 a to wymaga naka'.w 0inansowych na 'ziaania e'ukacy+ne9

E'ukac+a caego s!oecze"stwa w kra+owym systemie nauczania 7!ocz<wszy o' szkoy !o'stawowe+8 E'ukac+a !o!rzez !ras5 ra'io5 tF5 internet E'ukac+a i in0ormac+a na temat !rowa'zonego w kra+u systemu z*ierania i monitorowania o'!a'.w5 in0ormac+a o0erowana !rzez +e'nostki naukowo *a'awcze

1.Elementy systemu recyklingu materiaowego 3a!lecze techniczne 'o segregac+i o'!a'.w

4rans!ort o'!a'.w 7o'*i.r8 ,tac+e segregac+i o'!a'.w

2.Bariery w Procesie recyklingu materiaowego Recykling materiaowy 'otyczy g.wnie o'!a'.w +e'noro'nych materiaowo i )ymusza wysokie wymagania 'otycz<ce czysto1ci i +ako1ci surowc.w wt.rnych9 :sunicie !ozostao1ci !akowanego towaru :sunicie zanieczyszcze" o*cego !ocho'zenia :tru'nienia zwi<zane ze zwycza+ami !ro'ukcy+nymi w r.nych kra+ach Przyka'em +est szko A w Polsce !ro'uku+e si g.wnie *ez*arwne szko5 'latego >aley segregowa-5 a*y stuczka szklana nie *ya zanieczyszczona szkem zielonym Gu* *r<zowym. )e Hranc+i !ro'uku+e si g.wnie szko zielone5 'latego wymogi Cotycz<ce segregac+i szka s< ago'nie+sze. >iwelowanie *arier !o!rzez w!rowa'zenie zasa'9 )a1ciwy 'o*.r materia.w o!akowaniowych i 0ormy konstrukcy+ne+ o!akowania :wzgl'nienie 'ost!nych w regionie5 g'zie ko"czy si ycie 0unkc+onalne o!akowania5 system.w segregac+i5 a take zainstalowanych technologii recyklingu :wzgl'nienie moliwo1ci wykorzystania materia.w uzyskanych z recyklingu 'o Pro'ukc+i nowych wyro*.w

2.Bariery w Procesie recyklingu materiaowego Iluminium )ikszo1- materia.w aluminiowych stanowi +e'noro'ny materia5 kt.ry mona atwo o'zyska-. Elementy niealuminiowe atwo mog< usun<- uytkownicyD PR2,4EJJJ

Gaminaty 7!o<czenia aluminium z tworzywami8 stanowi< !ro*lem w o'zysku materiaowym. >aley na+!ierw !rze!rowa'zi- !roces termiczny 7o'zysk energii85 a nast!nie o'zyska- 0rakc+ aluminiow<. C2KL PR2,4EJJJ =3M EN2>2MO=3>EPP ,ztywne i gitkie 0olie o!akowaniowe A zawiera+< 0ar*y5 lakiery5 kle+e s< akce!towalne. Och zawarto1- okre1la zaka' realizu+<cy !roces recyklingu 7zaley o' instalac+i A emis+a 'o 1ro'owiska nie*ez!iecznych su*stanc+i8 2''zielenia wymaga+<9 stal5 o.w5 elazo5 tworzywa sztuczne5 !a!ier5 !iasek5 szko5 Nurz5 !ozostao1ci ywno1ci5 tuszcz5 inne su*stanc+e o*cego !ocho'zenia. 2'zysk aluminium w 1ro'owisku *ezwo'nymJJJ

2.Bariery w Procesie recyklingu materiaowego ,zko 3amknicia o!akowa" A !owinny *y- atwe 'o usunicia !o'czas wst!ne+ segregac+i5 nie !owinny zawiera- oowiu 7o' 1((3r8 Etykiety5 0olie tworzywowe i aluminiowe A nie stanowi< !ro*lemu5 s< usuwane !o'czas segregac+i zasa'nicze+. Ikce!towalne 'la recyklingu s< r.wnie na'ruki i !ozostao1ci kle+.w5 etykiet5 0ar*y5 !owoki !olimerowe naniesione na o!akowania. >ieakce!towalne9 szko kinesko!owe5 kryzta oowiowy stoowy5 szko !askie5 szko z*ro+one5 szko !owlekane5 ceramika szklana5 szko samocho'owe i okienne5 lustra5 szko lam!owe 7ar.wki85 szko *orowoBkrzemowe 7hartowane85 szko la*oratory+ne5 szko z am!uek 0armaceutycznych5 szko kwarcowe5 szko o!alizu+<ce 7szko *iae uywane w usugach85 szko o!tyczne5 wyro*y tru'noto!liwe 7chromowe85 gruz5 ceramika5 !orcelana5 kamienie5 *eton5 metale 7w tym elementy zamkni- z oowiu85 materiay organiczne 7kt.re nie s< !ozostao1ci< ywno1ci85 o!akowania szklane z !ozostao1ci< su*stanc+i nie*ez!iecznych 7zmywacze i lakiery 'o !aznokci5 o'czynniki z o*r.*ki z'+- 0otogra0icznych8

2.Bariery w Procesie recyklingu materiaowego ,zko )ymagania 'otycz<ce stuczki nieuz'atnione+9 Qsto1- 3#6kgEm3 3awarto1- szka o!akowaniowego (&R MaS. 3awarto1- !orcelany i kamieni9 0rakc+aT16mmT166gEt5 !ozostae T2#6gEt 3anieczyszczenia na !oziomie 6563#R )ymagania 'otycz<ce stuczki uz'atnione+9 Ikce!towalna zawarto- zanieczyszcze" o*cego !ocho'zenia9 Namienie5 ceramika5 0a+ans5 !orcelana it!. T#6gEt Metale magnetyczne T#gEt Metale niemagnetyczne T#gEt 3awarto1- 0rakc+i organiczne+ T#66gEt 4worzywa sztuczne T166gEt Hrakc+a szka U#cm 6R5 T65#cm maS #R )ilgotno1- T3R 3awarto1- szka okre1lonego koloru5 w stuczce zielone+9 szko zieloneU&#R5 *r<zoweT#R5 *ez*arwneT1#R5 w stuczce *r<zowe+9 szko *r<zoweU&2R5 zieloneT16R5 *ez*arwneT&R5 w stuczce *iae+9 szko *ez*arwneU(&R5 szko zieloneT1R i *r<zoweT1R

2.Bariery w Procesie recyklingu materiaowego Pa!ier i tektura 4a1my samo!rzyle!ne5 etykiety z tworzyw !olimerowych5 metalowe zszywki A usuwane s< !o'czas segregac+i wst!ne+5 lu* !o'czas 0ormowania masy !a!iernicze+ 7nie stanowi< !owanego !ro*lemu8 Gaminaty5 woski5 !okrycia *itumiczne A usuwa si w o*r.*ce wo'ne+5 skuteczno1usuwania zaley o' +ako1ci urz<'zenia 7urz<'zenia s< *ar'zo r.noro'neJJJ8

2'miany !a!ieru i tektury z o'zysku wg normy E> $ 39 2'miany sa*e 2'miany 1re'nie 2'miany le!sze 2'miany mocne B na+warto1ciowsza 7!u'a z tektury lite+5 0aliste+5 worki8 2'miany s!ec+alne =hroni- !rze' wilgoci< i so"cem A masa traci wa1ciwo1ci !a!ierotw.rcze Makulatura nie moe zawiera- szka5 metali5 tekstyli.w5 sznurka5 materia.w *u'owlanych5 tworzyw sztucznych5 0olii5 !iasku5 kamieni5 styro!ianu5 kle+.w5 0ar*5 su*stanc+i im!regnu+<cych5 zanieczyszcze" mikro*iologicznych. Bele 126S&6S&6cm i masie 266B 66kg5 wilgotno1ci 16B12R tra0ia+< 'o !a!ierni

2.Bariery w Procesie recyklingu materiaowego 4worzywa sztuczne Elementy5 takie +ak zamknicia5 etykiety5 rkawy z r.nych tworzyw sztucznych !owinny 'a- si atwo usun<- !rzez uytkownik.w5 lu* !o'czas !rocesu recyklingu. Etykiety !a!ierowe nie !owinny *y- !rzykle+one kle+em roz!uszczalnikowym Przy !ro+ektowaniu o!akowa" naley uwzgl'ni-5 e meto'< segregac+i !owszechnie stosowan< 'o tworzyw +est meto'a 0lotacy+na ?tonieE!ywa@ 7o'!owie'ni 'o*.r gsto1ci tworzyw !rzy !o<czeniach materiaowych8 PE4 r.nokolorowy +est niewa1ciwy ze wzgl'u na ograniczenia w !onownym wykorzystaniu surowca.

Przyka' tworzywa akce!towalnego w recyklingu materiaowym9 :'zia tworzywa g.wnego ( R min Onne tworzywa 3B#R maS 3anieczyszczenia 3B#R maS

2.Bariery w Procesie recyklingu materiaowego 4worzywa sztuczne )ymagania w zakresie +ako1ci o'!a'.w kierowanych 'o recyklingu materiaowego zale< o'9 4y!u o!akowania 70olia5 *utelki5 wy!raski8 oraz !o'stawowego tworzywa5 z +akiego o!akowanie wykonano 7GCPE5 PE45 P,8 4echnologii recyklingu 7ro'za+ urz<'ze" 'o sortowania i mycia8 Potenc+alnego wykorzystania surowca wt.rnego 7ogro'zenie5 worki na o'!a'y5w.kna tekstylne8 >aley uwaa-5 a*y w materiale nie *yo9 kamieni5 metalu5 szka5 !a!ieru5 gumy5 'rewna5 materia.w kom!ozytowych5 !ieluch5 o'!a'.w kom!ostowalnych5 ywno1ci5 o'!a'.w ogro'owych5 !ozostao1ci su*stanc+i nie*ez!iecznych

) P2G,=E 3INVICM RE=MNGO>Q2)E 3QVI,3IWX PR2BGEMM 3 :3M,NI>OEM PEV>2)IR42K=O2)EQ2 ,:R2)=I )4YR>EQ2JJJ

2.Bariery w Procesie recyklingu materiaowego 4worzywa sztuczne Butelka PE4 z etykiet< z termokurczliwe+ 0olii PZ=

3astosowane materiay 1wia'cz< o nie!rzestrzeganiu !rze!is.w 'otycz<cych !rzy'atno1ci 'o recyklingu.

Holia termokurczliwa z PZ= nie !owinna *y- stosowana 'o *utelek PE45 g'y9 PZ= zawiera chlor5 kt.ry !o' w!ywem tem!eratury moe 'o!rowa'zi- 'o 'egra'ac+i !oliestru. 3*liona gsto1- PZ=7153&8 i PE4 7153&B15 1gEcm38 uniemoliwia segregac+ 0lotacy+n<. ) tem!eraturze !rzetwarzania PE4 nast!u+e 'egra'ac+a PZ= Po'noszenie koszt.w !rocesu !rzy 'uym u'ziale PZ=.

2.Bariery w Procesie recyklingu materiaowego ,tal 3amknicia o!akowa" A !owinny *y- atwe 'o usunicia !o'czas wst!ne+ segregac+i !rzez uytkownik.w. 3awarto1- cyny nie stanowi *ariery technologiczne+ 7w kra+ach ma+<cych technologi o'cynowania5 czyli nie w Polsce8 2!akowania s< segregowane 7magnetycznie8 i !owinny *y- czyste Crewno Roz'ro*nienie oraz !rze+1cie !rzez segregator magnetyczny 7usunicie gwo;'zi8 Qwo;'zie5 zszywki musz< *y- staloweJJJ Crewno i stal to +e'yne materiay5 kt.re s< tolerowane i mog< *y- o''zielane !rzy o'zysku 'rewnaJ Har*y 'rukarskie na skrzyniach5 skrzynkach5 !aletach nie s< !rzeszko'< technologiczn< w recyklingu 71E1666 u'zia w stosunku 'o caego o!akowania8. Har*y nie mog< zawiera- metali cikich Etykiety nakle+one A toleru+e si5 !a!ieru kle+onego nie zaleca si

Recykling Materiaowy 2

- Poprosz herbat, pocig Pokrywka biaa z PS (erbata kompostowa)na Papier &serwetka, opakowanie po cukrze'

Pokrywka #$%

Kubek papierowy, z nadrukiem !pakowanie po ciastku " PP z nadrukiem mieszado biae z PS acka z transparentnego PS

*+,eta)e ci-kie w surowcach z recyk)ingu

o.w, chrom /0,kadm, rt1 !pakowania meta)owe- z proces.w meta)urgicznych Procesy recyk)ingu " e)ementy opakowa2, 3arby, barwniki

Podstawowe zanieczyszczenia materia.w4 #)uminium4 zanieczyszczenia 5r /0 nie wystpu6, o.w 78-98 ppm &za)e-y od tego, 5zy surowiec 6est natura)ny, czy z recyk)ingu Szko4 zawarto:1 zanieczyszcze2 meta)ami za)e-y od i)o:ci szka ozdobnego w stuczce, udziau szka oowiowego w stuczce, pozostae meta)e nie wystpu6+ szko dekorowane mo-e zawiera1 o.w &3arby' oraz Pb! &nada6e odporno:1 chemiczn+ Kadm " u-ywany do barwienia szka na czerwono, rt1 i chrom /0 nie wystpu6+ Papier, tektura4 zanieczyszczenia meta)ami pochodz z napeniaczy &kao)in, biaych pigment.w, :rodk.w powokotw.rczych+

*+,eta)e ci-kie w surowcach z recyk)ingu

worzywa sztuczne4 pochodzenie zanieczyszcze2 meta)i ci-kich4

;apeniacze minera)ne &5a5!*, Si!<, g)iny' =arwniki &g.wnie Pb i 5r', smary, stabi)izatory termiczne, ;adruki z niewa:ciwych materia.w

=arwniki do skrzynek zawiera6ce kadm &do 7>>?r' w i)o:ciach przekracza6cych )imity+ @yprodukowane po 7>>/r nie powinny zawiera1 kadmu+

*+,eta)e ci-kie w surowcach z recyk)ingu Sta)

Pb wystpu6e 6ako zanieczyszczenie stopu cyny stosowane6 6ako powoka b)ach Sta)owychA 6est te- w )utowiu oowiowym &nieu-ywane 6u-' i puszkach )utowanych+ 5r *0 oraz 5B /0 powoki cynowo-chromowe 5d oraz (g nie wystpu6 w sta)i do produkc6i opakowa2+

%waga na 3arby i )akiery4 C/8D stosowanych 3arb i )akier.w zawiera do 7ED Pb oraz chromiany cynku+

*+,eta)e ci-kie w surowcach z recyk)ingu Frewno

5zyste drewno zawiera do 788 ppm meta)i ci-kich

Gszywki, gwoHdzie " zawiera6 meta)e ci-kie

Iarby do nadruk.w ma6 mae zawarto:ci meta)i ci-kich

Jrodki impregnu6ce " ty)ko do spec6a)nych zastosowa2 &nie do kontaktu z -ywno:ci'

Suma &(g 0 5r

/0 0

Pb 0 5d' K 788 ppm LLLL

,asa nadruk.w w stosunku do masy opakowa2 niepor.wnywa)nie maaLLL

5zy 6est to du-y prob)emMMM

*+,eta)e ci-kie w surowcach z recyk)ingu Korek

Poziom meta)i ci-kich na niskim poziomie &poza progiem wykrywa)no:ci' i nie @zrasta po zastosowaniu :rodk.w do usz)achetniania powierzchni np+ si)ikony Iarby pokryciowe bbn.w z b)achy sta)owe6 Gwyk)e zawarto:1 meta)i ci-kich w odniesieniu do masy opakowania przekracza 788 ppm !.w " wa:ciwo:ci antykorozy6ne Iarby do druku, czy)i gdzie )e-y prob)em echno)ogie sitodrukowe " stosowanie zamiennik.w 6est trudne &uzyskanie odpowiednich odcieni 6est trudne przy zastosowaniu zamiennik.w' 5zonkowie 5NPN podpisa)i umow o niestosowaniu meta)i ci-kich do barwnik.w !pakowa2 &poza sitodrukiem'

*+,eta)e ci-kie w surowcach z recyk)ingu Gawarto:1 meta)i ci-kich w &Pb, 5d, (g, 5r' w niekt.rych opakowaniach4 Materia PE-LD (z drukowanych toreb regranu!at" )acka biodegradowa!na PE-LD (torba hand!owa tw, -ierwotne" /adrukowana tektura (chemia go0-odarcza" /adrukowana tektura (ko0metyki" PE-LD (3o!ia termokurcz!iwa wyroby higieniczne" PE-HD (regranu!at ze 0krzynek" PE-HD (0krzynki z tworzywa -ierwotnego" PE-HD (regranu!at z chemii go0-odar0twa dom," Cr #$ % '# +1 %* ' %+ #%2 '1 %1' Cd '* ' %%$ # Hg ' '% Pb %&' '% % $( $1 %$ '1 %## (*' Suma %($ ' *+ % + ... 2* %+ $ ## %++$ ' 1 ... %'''

5zy mo-na zastpi1 tusze, barwniki, 3arby w praktyce techno)ogiczne6M

*+,eta)e ci-kie w surowcach z recyk)ingu echno)ogia )aserowa zamiast 3arb, zd6cia wstaw

worzywo zabarwione sadz Omudne badania macierzowe !pracowanie skadu

!dpowiednia barwa Fobre wa:ciwo:ci mechaniczne Ko)orowe znakowanie

*+,eta)e ci-kie w surowcach z recyk)ingu echno)ogia )aserowa zamiast 3arb, zd6cia wstaw

Ga)ety4 =rak odpad.w, brak meta)i ci-kich w tworzywach, obni-enie koszt.w produkc6i

?+Becyk)ing opakowa2 z papieru i tektury @yr.b papierniczy &P;-9PQP-E8888P' " to papier o gramaturze do <<E gQm< oraz tektura o gramaturze powy-e6 <<EgQm< Gwycza6owy podzia ze wzg)du na gramatur4 bibuki &7<-*8gQm<', papiery &*8-7/8gQm<', papiery grube " kartony &7/7-*7EgQm<', tektury &powy-e6 *7EgQm<'

Rnny podzia &ze wzg)du na skad'4 bezdrzewna =F, p.drzewna PF, drzewna F i mieszana , !dpady z wyrob.w papierniczych stanowi na6wiksz masowo grup odpad.w opakowaniowychLLL

?+Becyk)ing opakowa2 z papieru i tektury

<+ %sz)achetnianie &odbarwianie i bie)enie'

7+ Bozw.knianie

(ydropu)per Ntan Besource FeSe)opment Ptd $ F

E+Becyk)ing opakowa2 szk)anych

Szko4 bute)ki, soiki bezbarwne i barwione sodowo-wapniowo-krzemowe w postaci S T%5GKRLLL &wzg)dy ekonomiczne' Udy zastosu6emy do procesu topienia szka 7D wice6 stuczki, zu-ycie energii spada o 8,<ED+ @ Po)sce4 7/ hut szka opakowaniowego 9 insta)ac6i uzdatniania stuczki

Gastosowanie stuczki4 Produkc6a opakowa2 Produkc6a w.kien szk)anych Produkc6a szka piankowego

E+Becyk)ing opakowa2 szk)anych

7irma8 9mbar:9!do /abierz;w

Sortery o-toe!ektroniczne do 0e-arc5i Szka ko!orowego

4ydzie!enie 3rakc5i -owy6e5 +'mm

/+Becyk)ing opakowa2 z tworzyw sztucznych

4 -rzemy<!e o-akowaniowym 0to0u5e 0i= C9>? @9MA )4BC/D4 o r;6nych wa<ciwo<ciach

Eonieczno<F ko0ztowne5 0egregac5i

/+Becyk)ing opakowa2 z tworzyw sztucznych

Struktura zu-ycia tworzyw po)imerowych w %N !pakowania &*8-*PD', :rednio **D CE9D LLL =udownictwo &<7-<9D', :rednio <?,ED Uospodarstwo domowe &*-ED', :rednio ?D N)ektrotechnika i e)ektronika &/,E-P,ED', :rednio PD ,otoryzac6a &9->D', :rednio 9,ED ,eb)arstwo &E-/D', :rednio E,ED Bo)nictwo &<-<,ED', :rednio <,*D ,edycyna &7-7,ED', :rednio 7,<D Pozostae zastosowania ok+ 7?D

Struktura zastosowa2 poszczeg.)nych po)imer.w w %N VDW Po)imer !pakowania =udownictwo ,otoryzac6a N)ektrotechnika i N)ektronika <,P <,P P,8 </,8 8,8 /,9 *7,E >,8 <E,P *,? <7,P R;;N

$FPNQ$$FPN (FPN PP PS NPS PX5 #=SQS#; P,,# P# PN Rnne termop)asty P%B pozostae

P/,* E*,E ?9,9 ?E,< 7/,8 >,P *,8 8,8 7?,> >7,8 P,<

9,/ <E,< ?,P 7<,/ P9,E P7,9 ?,* E,8 <,< 8,8 <8,8

<,8 *,7 7E,7 8,8 8,8 ?,E ?7,P 7?,8 *P,E 8,8 <?,<

78,? 7E,E <?,* 7/,< E,E P,< 7>,E P<,8 7>,P E,/ </,>

7,7 8,?

79,E <<,<

79,E /,*

E,E ?,9

E/,E //,*

Struktura zastosowa2 poszczeg.)nych po)imer.w w Nuropie 5entra)ne6 VDW &<88P' Po)imer !pakowania =udownictwo ,otoryzac6a N)ektrotechnika i N)ektronika 8,> 8,9 >,> <P,/ 8,8 *,> 7/,7 8,8 <8,> 8,9 7*,> R;;N

$FPNQ$$FPN (FPN PP PS NPS PX5 #=SQS#; P,,# P# PN Rnne termop)asty P%B Pozostae

E<,< <9,E *?,* *>,9 77,9 *,9 7,? 8,8 <,7 9>,7 *,7

/,* <>,* E,9 9,9 99,< P<,/ 7,8 P9,? 8,8 8,8 79,?

7,8 /,< 7<,7 8,8 8,8 <,/ 7P,8 *,8 E>,* 8,8 ?8,<

*>,/ *E,< *P,> <*,9 8,8 7P,7 /?,E 79,/ 7P,P 78,7 <?,?

?,/ 8,8

7E,/ <P,8

*7,< ?,8

E,* ?,8

?*,* /E,8

Yak to si przekada na produkc6 odpad.wM

PN PP PS PX5 PN

CP7D odpad.w po)imerowych CE8D odpad.w po)imerowych ze wzg)du na kr.tki czas -ycia

C77D stanowi 3rakc6e mieszane nie nada6ce si do odzysku mieszanego, mo-na 6e ty)ko spa)i1 z odzyskiem energii, ewentua)nie mog su-y1 6ako wsad do recyk)ingu surowcowego

P+Becyk)ing opakowa2 meta)owych Podzia opakowa2 meta)owych ze wzg)du na materia4 =)achy sta)owe biae " ocynowane &7-<8gQm<' Przemys =)achy sta)owe bezcynowe &pokryte chromem' =)achy sta)owe z innymi powokami &ga)wanicznymi " cynk, nikie)' chemiczny i =)achy sta)owe czarne &)akierowana, bez powok z innego meta)u' spo-ywczy =)acha i 3o)ia a)uminiowa !pakowania transportowe !pakowania 6ednostkowe

www+beczkopo)+p)

www+dankan+p)

P+Becyk)ing opakowa2 meta)owych

P+Becyk)ing opakowa2 meta)owych

9+Becyk)ing opakowa2 z drewna

%sunicie cz:ci meta)owych

@ytworzenie pyt wi.rowych

Recykling Surowcowy

Recykling

Materiaowy

Surowcowy

Odzysk energii

Recykling Surowcowy (chemiczny) proces, ktry prowadzi do odzyskania surowcw z materiaw (odpadowych), z ktrych zostay zrobione (produkty kocowe s maocz steczkowe)!

Recykling surowcowy

Surowiec (np! ropa na"towa, w#glowodory)

$worzywo polimerowe (%&, %%, %&$)

'dpady opakowaniowe (%&, %%, %&$)

'pakowania, (ateriay z tworzyw (%&, %%, %&$)

Recykling (ateriaowy

Recykling Surowcowy (chemiczny)

)ady* +,akady energetyczne na odzysk+Skomplikowana i droga aparatura+Saba .ako/0 produktw +1onieczno/0 zastosowania wysokie. temperatury, ci/nienia, katalizatorw+1onieczno/0 kontroli parametrw

2alety* +(o3liwo/0 przetwarzania tworzyw mieszanych+,ie trzeba segregowa0 tworzyw +(o3liwo/0 otrzymywania r3nych produktw kocowych+,ie trzeba rozdrabnia0, my0 tworzyw!

R&45167,8 S9R')4')5 :'$5425 $561' $)'R25) %'67(&R')54; <<<

)inyl =>?> 'rganizac.a powoana w =>>>r przez &uropean 4ouncil o" @inyl (anu"acturers (&4@(), &uropean 4ouncil "or %lasticisers and 7ntermediates (&4%7), &uropean Stabiliser %roducers Association (&S%A), &uropean %lastic 4onBerters (&u%4), ma. ca na celu realizowanie i nadzorowanie wdra3anie Dobrowolnych Zobowiza Przemysu P ! w zakresie zarz dzania odpadami i /rodkw pomocniczych w przetwrstwie (stabilizatorw, plasty"ikatorw, pproduktw)!

Procesy rozkadu "# Solwolityczny

:otyczy produktw uzyskanych przez polimeryzac.# stopniow (%&$, %A, %9R, %4)

%olega na rozerwaniu wi zania w#gla z heteroatomem ( zwykle 4C' lub 4C,)

+ + + + +

;ydroliza (woda pod zwi#kszonym ci/nieniem i w wysokie. temperaturze) 8likoliza (glikol etylenowy, dietylenowy, dipropylenowy) Alkoholiza C alkohole (metanoliza, alkohol metylowy dla %&$) Aminoliza $ransestry"ikac.a

;ydroliza (np! %&$, %9R) %&$ powsta. produkty kwas tere"talowy i glikol etylenowy

$rodowisko obo%&tne reakc.a biegnie wolno, st d stosu.e si# e"ekt katalityczny'ydroliza kwasowa C temperatura D>CEFG4, zachodzi do/0 szybko (kilka minut), ale powodu.e zniszczenie instalac.i (koroz.a)'ydroliza alkaliczna proces ci/nieniowy, trwa HCFh, temperatura =?>C=F> G4, a po zakoczeniu konieczna .est "iltrac.a i wytr canie kwasu tere"talowego!

8likoliza %&$, %9R, %A %&$ glikole etylenowy w temperaturze wrzenia oraz katalizator (na.cz#/cie. tytanowy), pocz tkowo powsta. produkty oligomeryczne, a ostatecznie krystaliczny tere"talan dietylenowy!

%9R glikol etylenowy, dietylenowy, dipropylenowy (produkty o du3e. czysto/ci), =>>G4, =h + + + + Spody butw Sztywne i elastyczne pianki )yroby imitu. ce drewno 4z#/ci samochodowe

Schemat glikolizy odpadw %9R z "oteli samochodowych

Alkoholiza (np! %&$) %&$ reakc.a przebiega w obecno/ci metanolu, pod ci/nieniem =CI (pa i temperaturze w zakresie ?D>CH?>G4!

Produkty* tere"talan dimetylowy (:($), glikol etylenowy Zalety* du3a czysto/0 produktw i maa wra3liwo/0 reakc.i metanolizy na zanieczyszczenia (np! z etykiet, zakr#tek, "olii aluminiowe., kle.u) (ada* stosowanie skomplikowane. instalac.i ci/nieniowe.! Zastosowanie* recykling klisz rentgenowskich (&astman 1odak), recykling Jutelek %&$

Alkoholiza (np! %&$) %&$ reakc.a przebiega w obecno/ci =Cetyloheksanolu, powsta.e tere"talan :ioktylowy (:'$), ktry stosu.e si# .ako plasty"ikator do %@4

%&$ cz#/ciowa chemoliza* + 'grzewanie z ?FC=>K glikolu oligomery o masie (LD>>C=>>> + Reakc.a z bezwodnikiem maleinowym poliester nienasycony + Rozpuszczenie w styrenie nienasycona 3ywica poliestrowa (LD>>C do wyrobu laminatw (L?=>>C?F>>C 3ywice do wyrobu toczyw (L=>>>, I>K roztwr w styrenie mi#kki wosk Mywice poliestrowe z %&$ wi#ksza wytrzymao/0 cieplna

'dpady %&$ .ako zamienniki*

+:o produkc.i 3ywic syntetycznych zamiast bezwodnika "talowego, kwasu izo"talowego, kwasu tere"talowegoMywice lakiernicze* Mywice alkidowe do F>K odpadw %&$* +$ransestry"ikac.a ole.u lnianego gliceryn i pentaetrytem +'dpady %&$ alkoholiza za pomoc monoglicerydw (z pierwszego etapu) +%olikondensac.a z bezwodnikiem "talowym $oczywa "enolowe* +'dpady %&$ rozpuszcza si# w "enolu, roztwory o du3e. g#sto/ci podda.e si# hydrolizie (oligomery) +%olikondensac.a "enolu z "ormalin (3ywice nowolakowe) +,apeniacze proszkowe )prowadzenie %&$ w poliole do wyrobu poliuretanw

Procesy rozkadu )# Procesy termiczne * w ten sposb przetwarza si# gwnie tworzywa
powstae w procesach acuchowych* %%, %&, %S, %@4- proces prowadzi do rozerwania wi za 4C4! + + + + :epolimeryzac.a, "ragmentaryzac.a, cyklizac.a %iroliza, 9wodornienie (hydrokraking) 2gazowanie

De+olimeryzac%a prowadzi do rozpadu polimerw na monomery, np! polimery akrylowe (%((A), mo3liwe .est uzyskanie styrenu, kaprolaktamu i diizocy.anianu z %S, %AD i %9! ,ragmentaryzac%a prowadzi do otrzymania oligomerw i zachodzi gwnie w poliole"inach z uzyskaniem ole"in, alkanw i dienw! !yklizac%a zachodzi gwnie w polimerach silikonowych, poliestrach, a tak3e w %@4 (po oddzieleniu ;4l)

Piroliza rozkad termiczny bez dost#pu tlenu (N>>CO>>G4), gwnie dotyczy poliole"in (rozkad %& powsta.e etylen, propylen produkty gazowe (F>K) oraz ole.e (I>K)!

-wodornienie (hydrokraking) proces ci/nieniowy, temperatura H>>CF>>G4! %oliole"iny podda.e si# uwodornieniu uzysku. c E>K ole.w, ktre podda.e si# dalsze. ra"inac.i! Zgazowanie prowadzi do przy kontrolowanym dopywie tlenu (w ilo/ci niewystarcza. ce. do spalania)- uzysku.e si# gaz syntezowy (;= i 4')

%rzykady zastosowania procesw termicznych do odzysku surowcowego*

+./01(atech proces pirolizy %@4, nast#pnie ekstrakc.a metali- instalac.a duska (=>>>r), do odzysku materiaw z kabli i odpadw budowlanych, pierwsza instalac.a o wyda.no/ci O>>tProk! %rodukty* koks, ole. pirolityczny, gaz, koncentrat metali i 4a4l=

%roces ,1$P)atech c!d C schemat

Sk d metale w tworzywieQ

Standardowe odpady %@4 D?K polimeru, =>K plasty"ikatora, O,FK barwnika, ?,IK pigmentu!

Proces Dow123S * uruchomiony w ,iemczech w ?EEEr, spalanie w piecach obrotowych z odzyskiem energii i absorpc. i oczyszczaniem ;4l!

2dolno/0 produkcy.na IFty/ tonProk

'dzysk w procesie :owPJ6S* +4hlor RE>K +&nergia RF>K +&mis.a dioksyn S>,?ng $&TPmH

%roces :owPJ6S c!d C schemat

(aU! ?PH (?Fty/ tonProk)

;4l kierowany do elektrolizy (4l=), oksychlorowania @4 do produkc.i %@4

%roces R8SCE> (:ania) odpady budowlane %olega na hydrolizie odpadw %@4 pod ci/nieniem i w temperaturze =F>G4 i nast#pnie stopniowe. pirolizie w temperaturze D>>G4 dla oddzielenia "rakc.i w#glowodorw i nieorganiczne. (napeniacze i metale ci#3kie)

7nstalac.a =>>?C=>>I, 'dzysk F>ty/ ton %@4Prok

%roces 6inde 14A (,iemcy) 7nstalac.a "unkc.onu.e od =>>? we Vranc.i i kosztowaa Hmln euro, )yda.no/0 ?>>kgPh %roces polega na zgazowaniu odpadw w stopionym 3u3lu

:u3a wyda.no/0, brak odpadw organicznych

Piroliza P ! 4 proces niskotemperaturowy, HF>G4, piec obrotowy %rodukty pirolizy ENK chlorowodoru, koks o zawarto/ci ;4lS>,?K, ole.e opaowe zawiera. ce RHK chloru!

Piroliza gumy * zachodzi bez dost#pu tlenu, umo3liwia odzyskanie cz#/ci metalowych oraz napeniaczy+ ,iskotemperaturowa, $SF>>G4 + Wredniotemperaturowa, $ F>>CO>>G4 + )ysokotemperaturowa, $XO>>G4 8uma wymaga rozdrobnienia (ze przewodzenie ciepa) kosztowna aparatura%rodukty* kilkadziesi t r3nych produktw (ciekych i gazowych) do ogrzewania instalac.i pirolityczne.

%iroliza krzywe termicznego rozkadu polimerw Rozkad wi za chemicznych, tworz si# rodniki, ktre rekombinu. powsta. produkty gazowe, cieke i stae!

Schemat procesu pirolizy tworzyw w piecu obrotowym

Schemat procesu hydrokrakingu tworzyw

%arametry procesu* Skad wsadu* NFKci#3kie pozostao/ci na"towe, 2awiesina, obci 3enie >,=C? t(mH h) )yda.no/0 =>>ty/ tonProk (dla tworzyw =FK tworzywa odpadowe I>ty/ tonProk C nieopacalne

2gazowanie 4z#/ciowe w temperaturze ?HF>C?D>>G4 (tlenYpara wodna) %rodukty* gaz syntezowy Y gaz opaowy

2gazowanie Bs! piroliza

Biologiczne przetwarzanie odpadw: cz.1. Kompostowanie

Biologiczne przetwarzanie odpadw Dyrektywa 99/31/WE, ktra wesza w ycie w 1999r., zobowizuje Polsk do zmniejszania iloci odpadw skadowanych, a ktre podlegaj degradacji. Odniesienie stanowi ilo odpadw wytworzona w 1995r. Zmniejszenie o 25% w 2010r Zmniejszenie o 50% w 2013r Zmniejszenie o 65% w 2020r. Odpady podlegajce degradacji (biodegradowalne): Organiczne Zielone Odpady papieru i tektury Materiay naturalne (drewno, tekstylia) Ponad 1/3 odpadw komunalnych

Dlaczego procesy biologiczne, a nie termiczne?

Zalety biologicznego przetwarzania odpadw: Nieskomplikowana technologia niskie koszty maa awaryjno Niska temperatura (do 80C procesy zimne) Powstaj mae iloci gazw odlotowych Nie powstaj niebezpieczne dla rodowiska zwizki chemiczne Biologiczne przetwarzanie odpadw

Tlenowe (kompostowanie)

Beztlenowe (fermentacja metanowa)

Procesy mieszane (kombinacja obu metod)

Recykling organiczny obrbka tlenowa, lub beztlenowa odpadw, ktre ulegaj rozkadowi biologicznemu

Biologiczne przetwarzanie odpadw- celowe wykorzystanie mikrobiologicznych procesw przemiany materii do uzyskania rozkadu lub przeksztacenia zawartych w odpadach substancji organicznych w produkty (najczciej kompost), ktre mona zawrci do naturalnego obiegu materii.

Korzyci: Uzyskanie penowartociowego kompostu (z selektywnie zbieranych odpadw), naturalnego nawozu. Zmniejszenie objtoci skadowanych odpadw komunalnych o 30% (w zalenoci od czasu trwania procesu), uzyskanie gstoci 1,3tony/m3. Nie powstaj szkodliwe zwizki chemiczne Odpady po biologicznym oczyszczeniu s w duym stopniu inertne (minimalna zdolno do produkcji biogazu i odciekw podczas skadowania) W procesach fermentacji metanowej moliwe uzyskanie biogazu

Odpady nadajce si do biologicznego przetwarzania Udzia substancji organicznej (straty po praeniu) > 30% niezalenie, czy technologia tlenowa, czy beztlenowa Przydatno do kompostowania: Przydatno do fermentacji:

Struktura porowata odpadw, rodowisko natlenione, rodowisko wilgotne 5060% (odpady ogrodowe i zielone)

Brak struktury porowatej rodowisko beztlenowe, rodowisko wilgotne (1/2-2/3 odpadw trawy, osady ciekowe, selektywnie zbierane bioodpady)

Podzia odpadw nadajcych si do biologicznego przetwarzania:

Odpady z rolnictwa, sadownictwa, lenictwa, owiectwa i rybowstwa (odpady rolinne, zwierzce, odchody). Odpady z przetwrstwa drewna, produkcji pyt, mebli, masy celulozowej, przemysu skrzanego, futrzarskiego, tekstylnego. Organiczne odpady ulegajce biodegradacji z przemysu spoywczego (rolinne i zwierzce). Organiczne, ulegajce degradacji frakcje odpadw komunalnych, cznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie. Osady ciekowe oraz z uzdatniania wd.

Kompostowanie: Warunki: zachodzi wszdzie, gdzie jest substancja organiczna, powietrze i wilgo (warunki naturalne) + bakterie termofilne Przykad: W klimacie europejskim w 1ha ziemi humifikuje rocznie 4000-5000 kg resztek rolinnych, 70-400kg zwierzcych i ok. 2000 kg mikroorganizmw (wg Flaiga). Cel: uzyskanie produktu stabilnego do magazynowania i do wbudowania do gruntu, bez szkodliwego wpywu na rodowisko.

Kompostowanie:

Odpady organiczne substraty

mikroorganizm y

Tlen (powietrze)

woda

dwutlenek wgla

kompost

ciepo

produkty

Kompostowani e: Fazy kompostowania: 1. Wstpne kompostowanie (faza mezofilowa, lub wzrostu temperatury, trwa do kilku dni). 2. Intensywne kompostowanie (faza termofilna, lub wysokotemperaturowa, trwa od kilku dni do kilku tygodni) rozoenie zwizkw ulegajcych degradacji atwo. Powstaje woda, dwutlenek wgla i amoniak. 3. Faza przemian (kompostowanie waciwe) zaczyna si po 3-5 tygodniach i trwa 3-5 tygodni. W fazie nastpuje obnienie temperatury, przeksztacanie trudno rozkadalnych substancji (ligniny, tuszcze, woski, ywice) przez bakterie mezofilne, grzyby. Nastpuje zmniejszenie objtoci odpadw. 4. Faza dojrzewania kompostu (kompostowanie wtrne) wychodzenie materiau i wytworzenie humusa (stabilna frakcja kompostu), pojawia si makrofauna. Faza trwa do kilku miesicy.

Kompostowani e: Podatno na rozkad substancji organicznych, wystpujcych w surowcach do kompostowania:

Bardzo podatne
Wglowodany, cukry

Podatne
Celuloza

Oporne
Lignina

Biaka Hemicelulozy Tuszcze Niskoczsteczkowe zwizki alifatyczne i zwizki aromatyczne

Kompostowani e: Warunki prowadzenia procesu: Liczba i rodzaj mikroorganizmw; Stenie tlenu; Stopie rozdrobnienia odpadw; Zawarto substancji pokarmowych (rodzaj materiau kompostowanego) Zawarto wody pH Temperatura

Podane parametry musz by kontrolowane w celu zapewnienia efektywnoci procesu i dobrej jakoci produktu kocowego.

Kompostowani e: mikroorganizm y

bakterie

pierwotniaki

wrotki

grzyby

Licz!a organizm"w w # g $wie%e& masy kom'ostu ikroorganizmy

(aza wst'na mezofilna )do *+,C(aza termofilna )*+./+,C(aza mezofilna )*+,C 0 do wyc1odzenia#+## #+/ #+8 #+8 #+5 Licz!a zidentyfikowanyc1 gatunk"w 5 # #* #4 #5

Bakterie2
3 ezofilne 3Termofilne #+4 #+* #+* #+5 #+: #+5 #+6 #+4 #+: #+/

7romieniowce2
3termofilne

9rzy!y2
3 ezofilne 3Termofilne

Kompostowanie:

Bakterie:

Stanowi 80-90% mikroorganizmw znajdujcych si w kompocie (1g kompostu zawiera ~1bilion mikroorganizmw); S najbardziej odpowiedzialne za wytwarzanie ciepa w kompocie; Do 45C wystpuje dua rnorodno, powyej 60 C gwnie bakterie z rodzaju Bacillus. W temperaturze 75 C wyizolowano bakterie z rodzaju Thermus, powyej 75 C procesy biologiczne praktycznie nie zachodz. Im bardziej dojrzay kompost, tym wiksza rnorodno mikroorganizmw.

Kompostowanie:

Promieniowc e:

Przetwarzaj gwnie zoone zwizki organiczne (celuloza, lignina, chityna); Wytwarzaj enzymy umoliwiajce przeksztacenie trudno rozkadalnych pozostaoci (zdrewniae czci rolin, kora, papier); Nadaj charakterystyczny ziemisty zapach kompostu;

Kompostowanie:

Grzyby: S odpowiedzialne za rozkad zoonych wglowodorw (gwnie celulozy); Dziki grzybom moliwe jest kompostowanie w trudnych warunkach (maa wilgotno, za mao azotu, zbyt kwane podoe) dziki temu umoliwiaj bakteriom kontynuacj procesu; Wystpuj w zewntrznej warstwie kompostu wysokiej temperaturze; S cile tlenowe.

Kompostowanie:

Pierwotniaki: Jednokomrkowce zawarte w wodzie wykraplajcej si z kompostu; Peni drugorzdn rol w procesach kompostowania s heterotrofami, ywi si materi organiczn, ale rwnie bakteriami i grzybami;

Wrotki: S wielokomrkowe, wystpuj w warstwach wody wystpujcych wok materiau kompostowanego. Peni drugorzdn rol w procesach kompostowania s heterotrofami, ywi si materi organiczn, ale rwnie bakteriami i grzybami;

Kompostowanie: Tlen: Natlenianie konieczne w celu: Zapewnienia biologicznej aktywnoci mikroorganizmw; Usunicia nadmiaru wilgoci; Usunicia nadmiaru ciepa;

Natlenianie przez przerzucanie pryzm (szczeglnie w pocztkowym etapie); Obliczanie stechiometrycznego zapotrzebowania na tlen: Przecitny skad organicznej frakcji odpadw C64H104O37N komunalnych 2 C64H104O37N +141,5 O2 = 128 CO2 +101 H2O + 2 NH3

Kompostowanie: Tlen: Do cakowitego utlenienia 1g substancji organicznej (odpadw) potrzeba ok. 1,5g tlenu, rzeczywiste zapotrzebowanie jest nisze. ateria organiczny ?d'ady komunalne Biofrakc&a od'ad"w komunalnyc1 ?sady $ciekowe2 3Wst'ne 3Bmieszane ?d'ady zielone2 3Crewno 3Trawa ;mowny wz"r c1emiczny C#5H@/?4N C5*H#+*?:/NA C66H#**?86N C@@H:6?#+N C#+H#6?:N C@68H*@+?#45N C@:H:4?#/N Ws'"czynnik rozkadu <=> 55 *:.8*

:8.88

55

Kompostowanie: Wspczynniki rozkadu wybranych skadnikw biofrakcji odpadw komunalnych Skadnik ?g"lny umowny ;dzia we frakc&i Ws'"czynnik wz"r c1emiczny organiczne& rozkadu <=> <= sDmD> Celuloza Hemicelulozy Wglowodany Lignina Tuszcze Biaka )C5H#+?8-n )C5H#+?8-n )C5H#+?8-n C@#H@8? C8+H6+?5 C#5H@*?8N 8+ @@ * #/ : * 8+.6+ /+ /+ + *+ 8+

rednio wspczynnik rozkadu wynosi 0,5. Oznacza to, e przy zawartoci wody 50% i 50% zawartoci substancji lotnych, na kady kilogram rozkada si bdzie 0,125kg substancji organicznej (zapotrzebowanie powietrza ok. 0,82kg, lub 0,68m3.

Kompostowanie: Stopie rozdrobnienia odpadw: Mikroorganizmy dziaaj gwnie na powierzchni czstek organicznych

Wiksze rozdrobnienie zwikszenie powierzchni waciwej (szybszy rozkad w pocztkowej fazie kompostowania). Wiksza jednorodno, lepsza izolacja cieplna pryzmy.

Zbyt mae czstki powoduj obnienie wolnej przestrzeni powietrza utrudniony dopyw tlenu i odpyw dwutlenku wgla

Zaleca si kompostowanie czstek w zakresie rednic 1,5-7cm

Kompostowanie: Zawarto substancji pokarmowych (rodzaj materiau kompostowanego): Podstawowe skadniki niezbdne dla mikroorganizmw to: wgiel, azot, fosfor i potas

Wgiel rdo energii Azot decyduje o szybkoci wzrostu populacji drobnoustrojw (podstawowy budulec biaek, ktre stanowi 50% masy bakterii) Fosfor i Potas istotne w odtwarzaniu komrek i metabolizmie Miar podatnoci na kompostowanie jest stosunek C/N C/N = 25 do 35 kompostowanie przebiega najefektywniej C/N >50 zahamowanie wzrostu mikroorganizmw C/N <25 nadmiar azotu uwalniany jest do atmosfery (odory)

Kompostowanie: Zawarto wody: Istotna jest rwnowaga pomidzy zawartoci wody i udziaem wolnych przestrzeni Optymalna zawarto wilgoci w granicach 50-55% !!! Zawarto wody > 65% ograniczony przepyw tlenu (strefy beztlenowe) Zawarto wody 40-45% - poywka nie jest dostpna dla mikroorganizmw Zawarto wody < 20% - kompostowanie nie przebiega

Jak oceni, czy zawarto wody jest akceptowalna?

Kompostowanie: Odczyn pH: rodowisko kwane i zasadowe jest toksyczne dla mikroorganizmw!!!
Powoduj zmian jonizacji grup aminowych i karboksylowych biaek, co moe powodowa zmiany w budowie fizycznej i aktywnoci enzymatycznej mikroorganizmw

Bakterie: pH 6-7,5 Grzyby: pH 5,5-8 pH<6, bakterie gin, spowolnienie procesu; pH>9 azot przechodzi w amoniak (ulatuje do atmosfery i azot jest niedostpny dla mikroorganizmw;

Jak kontrolowa pH? Czy jest ono a tak istotne?

Kompostowanie: Temperatura: Kompostowanie jest procesem egzotermicznym!!! Podczas kompostowania 1kg odpadw wydzielaa si ok. 12MJ ciepa (w fazie intensywnego kompostowania) Kompostowanie przebiega najbardziej efektywnie w temperaturze 4555C Temperatura < 20C mikroorganizmy nie namnaaj si Temperatura > 60C cz mikroorganizmw obumiera, cz jest inhibitowana Temperatura powinna by jak najblisza maksimum dopuszczalnemu wwczas szybko rozkadu jest najwysza !!!

Kompostowanie: Co z organizmami chorobotwrczymi zawartymi w kompocie? Patogeny (osady ciekowe, cieki) Grzyby pleniowe Pierwotniaki Dezaktywacja cieplna bakterii !!! Konkurencja z innymi mikrobami Zalenoci antagonistyczne Antybiotyki i inhibitory wzrostu (produkowane przez pewne mikroorganizmy)

Wybrane wskaniki jakoci kompostu [BN-89/9103-09]

Techniki przeprowadzania kompostowania: Kompostowanie w pryzmach napowietrzane przez naturalne przewietrzanie napowietrzane przez przerzucanie odpadw wymuszone przetaczanie (dmuchawy, wentylatory) zrzucanie odpadw (systemy wieowe) Kompostowanie rzdowe i tunelowe (odmiany kompostowania w pryzmach) Kompostowanie komorowe i kontenerowe (w zamknitym reaktorze) Kompostowanie wieowe (powietrze w przeciwprdzie) Kompostowanie w bbnach obrotowych (przerzucanie) Kompostowanie przydomowe

Kompostowanie przydomowe Do kompostowania domowego nadaj si odpady: Rolinne z kuchni, pieczywo, skorupki jaj Rolinne z ogrodw (cznie z traw, gaziami, przycinka ywopotw) Odpady owocw Fusy z kawy i herbaty (wraz z papierowymi torebkami i filtrami) Kwiaty (cznie z korzeniami i gleb) Odpady z hodowli maych zwierzt domowych Papierowe rczniki kuchenne i chusteczki. Do kompostowania domowego nie nadaj si odpady: Niektre chwasty Odpadki zwierzce (koci, odpady misa i ryb)

Kompostowanie przydomowe Pojemniki dostpne handlowo 60-1000 dm3 Ustawienie bezporednio na ziemi Wymieszanie odpadw zielonych i kuchennych wskazane brak stref beztlenowych (dua rnica w czasie rozkadania). Czas trwania procesu 4-6 miesicy Zmniejszenie masy odpadw o 70%

Dla 3-4 osobowej rodziny kompostownik 500 dm3 pozwala przetrzyma odpady Kuchenne i ogrodowe przez ok. 1 rok.

Kompostowanie przydomowe Zalety: Zmniejszenie masy odpadw wywoonych na skadowiska Przeduenie czasu eksploatacji skadowisk Oszczdno na transporcie

Wdroenie kompostowania wymaga: Odpowiedniej akcji edukacyjnej Kampanii promujcej kompostowanie przydomowe Stworzenia moliwoci wynajmu urzdze do rozdrabniania odpadw Udostpnienie mieszkacom kompostownikw Wprowadzenie bodcw finansowych

Kompostowniki w blokach?? Dotyczy tylko odpadw kuchennych (czas degradacji 2-6 miesicy) Pojemniki ze szczelnym dnem Konieczno mieszania co pewien czas Ulokowanie pojemnika w piwnicy, na balkonie, garau Konieczno dodawania materiau strukturalnego (np. gazie)

Kompostowniki z wykorzystaniem ddownic Warunkiem powodzenia jest wyodrbnienie: metali, szka, tekstyliw, papierw, tworzyw sztucznych oraz brak substancji toksycznych Etapy: Kompostowanie w pryzmie statycznej (ok. 30 dni, wzrost temperatury 70-80 Wermikompostowanie w skrzyniach siedliskowych (wprowadzenie ddownic) Przez kolejne 60-90 dni w temperaturze poniej 30 C. cisa kontrola wszystkich parametrw procesu w celu utrzymania ddownic!!! Wilgotno 70-75%, pH~5,5-8, temperatura 18-22 C

Zalety: Jednorodna struktura Wysokie wartoci odywcze

Wady: Due zapotrzebowanie na powierzchni Duszy czas kompostowania ni tradycyjnie

Zastosowanie gwnie do osadw ciekowych

Schemat linii technologicznej procesu kompostowania technikBrikollare Rozdrobnione bioodpady prasuje si w brykiety (20kg) i ustawia si na paletach w hali kompostowni. Wilgotno 50-62%. Materia ogrzewa si (ok.. 10 dni). Czas caego procesu 5-6 tygodni.

Biologiczne przetwarzanie odpadw cz.2. Fermentacja metanowa

Fermentacja metanowa jedna z metod biologicznych przetwarzania odpadw, jest procesem mikrobiologicznym, w ktrym substancje organiczne s przeksztacane w metan i dwutlenek wgla. Proces przebiega w w ekosystemach, ktre nie zawieraj tlenu. Oglny przebieg procesu:

n a b 3z n a b 3z n a b 3z Cn HaOb N z + + H2O + + CO2 + + + CH4 + zNH3 2 4 4 2 8 4 8 2 8 4 8

Przy cakowitym rozkadzie i zaoeniu, e gazy nie rozpuszczaj si w roztworze, objtociowy skad gazw byby:

55% metan 43,5% dwutlenek wgla 1,5% amoniaku

Zalety procesu fermentacji:

produkcja biogazu bdcego odnawialnym rdem energii Potrzebny niewielki obszar nie jest uciliwa dla rodowiska maa energochonno dobre warunki oczyszczania kocowych produktw

Etapy fermentacji:

Etap 1. Hydroliza w etapie zwizki organiczne (gwnie wglowodory, biaka, tuszcze) zostaj przetworzone przez enzymy odpowiednich szczepw bakterii hydrolizujcych (amylaz, proteaz lipaz) w rozpuszczalne monomery i dimery (monocukry, aminokwasy i kwasy tuszczowe)

Szybko etapu limitowana szybkoci rozkadu celulozy i lignin

W tym etapie ~50% substancji organicznych ulega rozkadowi, reszta nie ulega degradacji ze wzgldu na brak odpowiednich enzymw

Etapy fermentacji: Etap 2. Acydoliza podczas tej fazy bakterie acydogenne przetwarzaj rozpuszczone w wodzie substancje chemiczne ( w tym produkty hydrolizy) do kwasw organicznych (C1-C6), alkoholi (metanol, etanol), aldehydw, dwutlenku wgla i wodoru.

Stenie wodoru decyduje o rodzaju produktw

Wysze stenie wodoru prowadzi do uzyskania produktw mniej zredukowanych W stabilnych ukadach procesy przebiegaj przez octany, dwutlenek wgla i wodr Intensywne efekty zapachowe

Etapy fermentacji: Etap 3. Octanogeneza, podczas ktrej odpowiednie gatunki bakterii przetwarzaj wysze kwasy organiczne (C3-C6) do kwasu octowego, dwutlenku wgla i wodoru substratw metanu

Proces jest najtrudniejszy pod wzgldem termodynamicznym i najistotniejszy z punktu widzenia produkcji biogazu (decyduje o wydajnoci)

Rozkad kwasw propionowego, masowego i etanolu:

CH3CH 2COO + 3H 2O CH3COO + H + + HCO3 + 3H 2

G0 = +76,1kJ/mol

CH 3CH 2CH 2COO + 2 H 2O 2CH 3COO + H + + 2 H 2

G0 = +48,1kJ/mol

CH 3 CH 2 OH + H 2 O CH 3 COO

+ H

+ 2H

G0 = +9,6kJ/mol W warunkach standardowych powysze reakcje przebiegaj tylko gdy G0<0

Etapy fermentacji: Etap 3. Octanogeneza przebiega w przypadku syntrofii wspycia organizmw, ktre polega na produkowaniu wodoru przez jedne organizmy i konsumowaniu go przez inne.

Wodr jest usuwany z ukadu, a jego cinienie parcjalne utrzymywane jest na niskim poziomie (6 do 400 Pa)

Wodr moe by zuywany rwnie w reakcji tworzenia kwasu octowego z dwutlenku w i wodoru:

2 HCO + 3H + 4 H 2 CH 3COO + 4 H 2O
G0 = - 104,6 kJ/mol

Etapy fermentacji: Etap 4. Metanogeneza w tej fazie procesu metan, przy udziale bakterii metanogennych jest wytwarzany z nastpujcych substratw: Kwasu octowego (prawie 70%)

CH 3COO + H 2 O CH 4 + HCO 3
Wodoru, dwutlenku wgla i mrwczanu:

G0 = -32,3 kJ/mol

HCO3 + 4 H 2 + H + CH 4 + 3H 2O

G0 = -135,5 kJ/mol
4

HCOO
CH

+ H

+ H 2 O CH
4

+ 3 HCO

Metanolu, metyloaminy, lub siarczku dimetylowego:

3

G0 = -126,8 kJ/mol G0 = -102,5 kJ/mol G0 = -57,4 kJ/mol G0 = -112,2 kJ/mol Wszystkie G0 ujemne

OH

3 CH

+ CO

+ H 2O

CH 3 NH 2 + 4 H + + H 2O 3CH 4 + CO2 + 4 NH 4 +
+ 2(CH 3 ) 2 NH + 2 H + + 2 H 2O 3CH 4 + CO2 + 2 NH 4

2(CH 3 ) 2 S + 2 H 2O 3CH 4 + CO2 + 2 H 2 S

Bilans ChZT procesu beztlenowego rozkadu substancji organicznych

Nierozpuszczalne substancje organiczne biaka

Hydroliza (bakterie hydrolizujce)

wglowodany 40 % 5%

tuszcze 34 %

21 %

Aminokwasy, cukry Kwasy tuszczowe 66% Kwasogeneza 20 (bakterie zakwaszajce) % Kwasy Propionowy, butylowy, walerianowy i 12 in. Octanogeneza 8% % 35 11 % %
Metanogeneza

Kwas octowy 70%

23%? wodr 30% metan

Mikroorganizmy: Bakterie kwasotwrcze (obligatoryjne Bacillus, Pseudomonas, Clostridium, Bifidobacterium, fakultatywne Streptococcus, Enterobacterium), zdarzaj si te wzgldne tlenowce, np. Aerobacter, Clostridium, gwnie w dwch pierwszych etapach. Liczebno bakterii kwasowych ~108-109 w 1ml, pH=6, 30C, Szybko wzrostu od 5h do 72h (zalenie od skadu) Bakterie octanowe Syntrophomonas, Syntrophobacter, przetwarzaj gwnie produkty fazy kwanej (kwasy masowy, propionowy oraz alkohole) w octany i wodr. Wzrastaj tylko gdy wodr jest zuywany przez hydrogenotrofy. Szybko wzrostu od 3 do 7dni Bakterie metanogenne bezwzgldne beztlenowce, przy minimalnym steniu tlenu (0,01mg/l) metanobakterie s inhibitowane, powstaj kwasy organiczne i pH si obnia. Ok. 40 szczepw metanogenw, czas regeneracji 15-85h, minimalny czas wzrostu ~6h (do 72h)

Odczyn rodowiska: Optymalnie

pH 6,8-7,4

Wystpowanie sabych kwasw i sabych zasad w rodowisku pozwala na uksztatowanie si do duej pojemnoci buforowej w ukadzie.

Zbyt niskie pH spowodowana przez nadmiern produkcj kwasw i ich dysocjacj, co z kolei powoduje cofnicie dysocjacji kwasu wglowego i wzrost zawartoci dwutlenku wgla, W konsekwencji pH spada do ~5.0 - w tym zakresie dziaa jeszcze system buforowy bakterii), Poniej pH=5, zahamowanie produkcji substancji lotnych. Wielko czstek:

Im mniejsze wymiary czstek, tym szybciej zachodz procesy beztlenowe.

Substancje pokarmowe: Wgiel, azot, fosfor, siarka, pierwiastki ladowe

C/N w zakresie 10 do 25 N/P/S = 7/1/1

Gdy C/N>25, azot zostanie za szybko pobrany przez metanogenezy do potrzeb biakowych i nie bdzie dostpny dla czci wgla zawartego w surowcu efekt zmniejszenie produkcji gazu. Gdy C/N<25, azot bdzie si uwalnia w postaci amoniaku i wzronie pH pH>8,5 jest toksyczne dla bakterii metanogennych. Wilgotno substratw: Fermentacja mokra, zawarto suchej masy jest do 15% (zwykle 8-12%) Fermentacja psucha, zawarto suchej masy ok. 20% (18-22%) Fermentacja sucha, zawarto suchej masy powyej 20% (max. 40%)

Temperatura: Fermentacja przebiega w warunkach naturalnych w temperaturach od 2 do 70C.

Fermentacja psychrofilna 5-25C Fermentacja mezofilna 25-45C Fermentacja termofilna 45-60C

Bakterie psychrofilne wykazuj najwysz aktywno w ~25C

Temperatura determinuje czas trwania fermentacji!!!

10C czas trwania 120 dni 30-35C czas trwania 27 dni 50-55C czas trwania 12 dni

Dane dotyczce osadw ciekowych

Zalety i wady fermentacji mezo- i termofilnej

Fermentacja mezofilna Stabilne prowadzenie procesu Mae zapotrzebowanie na energi procesow

Fermentacja termofilna Wyszy o ok. 10% stopie rozkadu Wiksza szybko rozkadu Pena higienizacja produktu Wraliwo na wahania temperatury Czasem mniejsza produkcja energii netto Czasem gorsza jako kompostu Wiksza emisja odorw Wiksza oporno waciwa osadu

zalety

wady

Brak penej higienizacji produktu

Metody przeprowadzania fermentacji: Procesy jednostopniowe w jednym bioreaktorze (lub w kilku bioreaktorach poczonych rwnolegle Reaktory z penym wymieszaniem (technologie mokre) Mezofilne jak i termofilne Reaktory z przepywem tokowym (technologie suche) Reaktory perkolacyjne ZALETY Stabilna produkcja gazu, prosty sposb prowadzenia procesu WADY Brak optymalnych warunkw dla przemian biochemicznych i moliwoci oddziaywania na poszczeglne fazy fermentaji

Niskie koszty inwestycyjne i eksploatacyjne

Niebezpieczestwo hamowania procesu przez amoniak lub nadmiernie zakwaszony wsad

Metody przeprowadzania fermentacji: Procesy wielostopniowe proces prowadzony w kilku reaktorach poczonych szeregowo A w kadym panuj odmienne warunki rodowiskowe (pH, temperatura, etc).

System dwureaktorowy:

System dwureaktorowy:

1 Reaktor hydroliza i faza kwana 2. Reaktor - Faza octanogenna i metanogenna

1 Reaktor warunki termofilowe 2. Reaktor warunki mezofilowe

Fermentacja dwustopniowa, zmiennotemperaturowa; temperatury mog by odwrotne (najpierw mezo)

Metody przeprowadzania fermentacji: Zalety i wady wielostopniowych procesw fermentacji ZALETY WADY

Krtszy czas trwania procesu Wysoka stabilno procesu fermentacji odpadw atwo biodegradowalnych Dopuszczalne wysze wypenienia komr Lepsza moliwo sterowania parametrami procesu

Zoony proces technologiczny Zamknity obieg wody procesowej niebezpieczestwo skaenia substancjami toksycznymi Wysokie koszty inwestycyjne i eksploatacyjne W systemach z rozdziaem faz nisza wydajno biogazu

Porwnanie systemw jedno- i dwustopniowych

Parametry Stopie rozkadu (% s.m.o) Produkcja biogazu (m3/tona wsadu) Produkcja biogazu (m3/ tona s.m.o) Czas trwania hydrolizy (d) Czas trwania metanogenezy (d) Stopie kocowa stabilizacja w warunkach tlenowych (d)

1-stopniowy 2-stopniowy
ok.45 8090 380420 14-16 14-16 60-80 110-120 500550 2-4 2,0-2,5

15-21

10-12

Produkty procesu fermentacji

Biogaz gwnie wykorzystywany na miejscu (transport kosztowny), skad jego zaley od zastosowanych substratw:

Rodzaj substratu W glo!oda"# '(usz)z* -.a(ka Od/ad# komu"al"* Osad# ).*ko!*

Ilo gazu (dm3/kg s.m.) $3% +42& +%+$ 003 +++4

CH4 (%) &% ,% &2 &1 13

CO2 &% 3% 4$ 44 3,

Odpady niebezpieczne 1

Podzia odpadw (oglny) przypomnienie

Odpady

komunalne

niebezpieczne

Dzi o tym!!!

Czym s substanc!e (i odpady) niebezpieczne"

Poc#odz gwnie z przemysu$ rolnictwa$ transportu$ su%by zdrowia i laboratoriw badawczyc# (mog si& pali'$ ma! wysok reaktywno'$ ma! wysok korozy!no' i ekotoksyczno'$ np() *le!e +aterie (akumulatory) Odpady medyczne (ok( ,-. to odpady komunalne$ ale rwnie% odpady z diagnozowania, leczenia, profilaktyki medycznej i weterynaryjnej: narz&dzia c#irurgiczne i zabiegowe$ odpady zawiera! ce drobnoustro!e$ toksyny$ inne /ormy zdolne do przenoszenia materiau genetycznego$ mog ce powodowa' c#oroby u ludzi i zwierz t0 c#emikalia$ leki (inne ni% cytotoksyczne i cytostatyczne)$ zu%yte k piele lecznicze aktywne biologiczne (niezaka1ne)$ Osady ciekowe ( przemysowe$ niebezpieczne) Odpady przemysowe (kopalni$ elektrowni$ #uty$ /abryki maszyn$ /abryki tworzyw$ sprz&tu 23D

4armaceutyki
Przeterminowane 5eki (problemy)) w r&kac# dzieci w wodzie pitne! (studnia)

6akie skutki uboczne"

7birka /armaceutykw

8nieszkodliwianie zwi zkw toksycznyc# wraz z odpadami weterynary!nymi i medycznymi (np( termiczne unieszkodliwianie)

4armaceutyki
7a zbirk& przeterminowanyc# lekw odpowiada 39:;2 <yniki zbirek zale% gwnie od akc!i promocy!ne!) O szkodliwoci przeterminowanyc# lekw i zagro%eniac# dla %ycia i zdrowia oraz rodowiska O mie!scu i czasie zbirki O dalszym post&powaniu z zebranymi lekami ;a!lepsze e/ekty zbierania = w aptekac# nie wolno wrzuca: igie, igostrzykawek i termometrw Przykad > :nowrocaw$ ?@ ty( mieszkaAcw$ BC aptek z po!emnikami (inowroclaw(pl) < D-B-r zebrano C-,kg lekarstw < D-BBr zebrano CC-kg lekarstw (do wrzenia)

Akcja w Krakowie z domu do apteki przynie przeterminowane leki (od 2000r) rok 2000 200' 2002 200* 200) 200200. 200( 200, 200+ 20'0 20'' Liczba aptek '0 2* bd bd bd bd bd bd bd bd bd ',0 lo! zebranyc" lekar#tw $k%& ()0 +(( '2*, '*+'++, **), *,-0 )+2, (-0* ''(-'.)+* *0%/mie#zkaniec

DE@-@

+aterie
' bateria %uzikowa potra0i zatru! 'm* %leby1 lub )00k% ziemi

+aterie

9etale kolorowe

7wi zki toksyczne

Odzysk metodami ogniowymi (poza rt&ci metodami #ydrometalurgii

i kadmem) oraz

+aterie
2%odnie z norm3 europej#k3 nr 45675 ')0-(8200*1 maj3c3 #tatu# 4ol#kiej 5ormy zu9yte akumulatory lub ic" cz:ci zaliczane do z;omu< 7a zbirk& zu%ytyc# baterii odpowiada 39:;2

Problemy podobne !ak w przypadku przeterminowanyc# lekarstw

+aterie
Hozporz dzenia 9inistra Oc#rony Frodowiska w sprawie baterii) z 20 #ierpnia 200+ r< w #prawie wzoru wnio#ku o wpi# do reje#tru1 wzoru wnio#ku o zmian: wpi#u do reje#tru oraz wzoru wnio#ku o wykrelenie z reje#tru (=z> nr ')'1 poz< ''--)1 z 2 wrzenia 200+ r< w #prawie wy#okoci #tawek op;aty reje#trowej oraz op;aty rocznej (=z> nr ')+1 poz< '20+)1 z 2' #ierpnia 200+ r< w #prawie #po#obu u#talenia numeru reje#trowe%o dla wprowadzaj3ce%o baterie lub akumulatory oraz dla prowadz3ce%o zak;ad przetwarzania zu9ytyc" baterii lub zu9ytyc" akumulator?w (=z> nr ')'1 poz< ''-.)1 z 2, wrzenia 200+ r< w #prawie reje#tru wprowadzaj3cyc" baterie lub akumulatory oraz prowadz3cyc" zak;ady przetwarzania zu9ytyc" baterii lub zu9ytyc" akumulator?w (=z> nr '.21 poz< '2+*)<

Poziomy odzysku wyznaczone przez 3wny :nspektorat Oc#rony Frodowiska) D-B-r > BC. D-BBr > DD. D-BDr > D@. D-B,r > G@.

+aterie
@przedawca detaliczny kwa#owo6o;owiowyc" baterii #amoc"odowyc"1 akumulator?w je#t zobowi3zany do pobrania op;aty depozytowej (A zawiadczenie) przy #przeda9y1 jeli kupuj3cy nie przeka9e odpad?w< Akumulatory kwasowo-oowiowe 30 z za sztuk Akumulatory przemysowych kwasowo-oowiowe - 35 z za sztuk. Byma%ania dotycz3ce przetwarzania (na mocy rozporz3dzenia mini#tra) Cddzielenie akumulator?w kwa#owo 6 o;owiowyc" od innyc" baterii i odpad?w >#uni:cie i unie#zkodliwienie (odzy#kanie) elektrolitu Dozdrobnienie i rozdzia; materia;?w na tworzywa1 pa#t: o;owiow3 i metale Erakcja metaliczna i o;owiowa powinny by! przetopione (Ara0inacja o;owiu) Decyklin% tworzyw #ztucznyc" z akumulator?w

+aterie
Dozporz3dzenia Gini#tra odnonie #prawozdawczoci8 Bprowadzaj3cy do obrotu baterie zobowi3zany je#t do pi#ania #prawozdaF dotycz3cyc" iloci i ma#y wprowadzonyc" do obrotu baterii Bykazy 0irm @prawozdania roczne dotycz3ce rodk?w przeznaczonyc" na kampanie edukacyjne @prawozdania dotycz3ce op;at @prawozdania w #prawie poziomu odzy#ku

Sprawozdania o przeprowadzonych publicznych kampaniach edukacyjnych oraz o wielkoci wykorzystanych rodkw (DzU nr 38, poz. 198), weszo w ycie 1.01.2012

+aterie
Organizac!e za!mu! ce si& odzyskiem baterii) HI+2 organizac!a odzysku s(a( (www(reba(com(pl) P25IC7;J > Oc#rona Frodowiska i odpady (www(paleczny(pl)

Heba > edukac!a w zakresie baterii$ akty prawne dla producentw$ sprzedawcw$ recyklerw$ etc(

5ampy /luorescency!ne i odpady zawiera! ce rt&'

Cdpady zawieraj3ce rt:!8 zu9yte lampy 0luore#cencyjne1 wy;adowcze1 termometry rt:ciowe1 urz3dzenia elektryczne1 baterie

@y#tem zbi?rki w 4ol#ce raczkuje

Najczciej odpady te trafiaj w postaci stuczki na wysypiska odpadw Szacuje si, e od II Wojny wiatowej trafio na wysypiska 500mln sztuk wietlwek, Zawierajcych 33 tony rtci, 2800 ton luminoforu, 140 ty ton stuczki szklanej Obecnie odpady te s objte ustaw o zuytym sprzcie elektrycznym i elektronicznym

5ampy /luorescency!ne i odpady zawiera! ce rt&'

@y#temy zbi?rki powinny i tran#portu powinny uwz%l:dnia! rozwi3zania8

Kontenery na odpady w rejonowyc" punktac" %romadzenia odpad?w Ckre#owa zbi?rka odpad?w (np< wraz ze zbi?rk3 odpad?w wielko%abarytowyc") 4ojemniki na odpady zawieraj3ce rt:! w miej#cac" #przeda9y Ckre#owa kampania edukacyjna

@y#tem zbi?rki #3 nieop;acalne (nawet przy odzy#kaniu rt:ci)1 potrzebne dodatkowe motywacje 0inan#owe<

5ampy /luorescency!ne i odpady zawiera! ce rt&'

4rzyk;ad 0irmy8 Iko#arpoon > Cz stkw 9azowiecki (eko#arpoon(pl) Eirma zajmuje #i: przerobem #ub#tancji niebezpiecznyc"1 tj<8 Cdpady zawieraj3ce rt:! (wietl?wki1 9ar?wki1 lampy1 termometry) Cdpady elektroniczne (AH=1 komputery1 zabawki1 #prz:t medyczny1 elektronarz:dzia) Cdpady c"emiczne Eirma 7ko"arpoon I w#zy#tkie zezwolenia (zareje#trowana w H CJ1 decyzje Gar#za;ka1 etc<)

>#;u%i #3 p;atne KKK nne 0irmy zajmuj3ce #i: odpadami niebezpiecznymi8 7pak (Kali#z)1 4L (Mz:#toc"owa)1 Ba#trol (4oznaF)1 7ko GiN (Oyc"y)1 7ner%oz;om (Le%nica)1 7#padon (@zczecin)

8rz dzenia zawiera! ce /reony

G$, mln sztuk lodwek do wymiany po K@--g c#loro/luorow&glowodorw

Podstawowy problem > niszczenie warstwy ozonowe!

4reon mo%e by' odzyskiwany i po oczyszczeniu > u%yty ponownie

4irmy) /irmy za!mu! ce si& klimatyzac! ( 8rz dzenia do odzysku /reonu s stosunkowo tanie (kilka tysi&cy zotyc#)

Produkty niebezpieczne, RTV, AGD, elektronika, etc : Sprzedawca ma obowizek informowa klientw, co zrobi ze zuytym sprztem Przy zakupie nowego towaru, stary moemy odda do sklepu nieodpatnie (1 za 1) W kadej gminie musi by co najmniej 1 punkt zbirki zuytego sprztu (we Wrocawiu, ul. Grabiszyska 241 Hutmen, firma TKM Recykling Polska bezpatnie) Wywz przez firmy, ktre odbieraj odpady wielkogabarytowe Producent musi umieci w instrukcji do produktu o postpowaniu po zuyciu Informacje o odpadach i punktach skupu w sklepach Organizacje zajmujce si elektromieciami: Elektroeko (do wrzenia 2012 pojawi si pojemniki w zwizku z wycofywaniem standardowych arwek arwki energooszczdne: Punkty zbioru w sklepach sieci: Obi, Castorama, Ikea, Leroy Merlin,

Odpady niebezpieczne 2

Oleje przepracowane

Odpady ropopochodne, wglowodory

Palne i czsto szkodliwe, potencjalnie mog skazi wody gruntowe (przy steniu 1ppm skaona woda pitna

!ecykling (po w"a#ciwej o$r%$ce

&palanie (z odzyskiem ciep"a

Oleje przepracowane
Przepisy prawne dotyczce gospodarki przepracowanymi olejami' (yrektywa o odpadach (yrektywa o odpadach nie$ezpiecznych (yrektywa o usuwaniu olej%w odpadowych (i poprawka )*+,-.+//0 i 1)+121+//0 (yrektywa o ochronie #rodowiska, a w szczeg%lno#ci gruntu, gdy w rolnictwie uywany jest osad #ciekowy (yrektywa o odpadach i odpadach z opakowa3

Oleje przepracowane
& to'
4szystkie oleje smarowe, lu$ przemys"owe mineralne, kt%re sta"y si niezdatne do uycia, do kt%rego $y"y pierwotnie przeznaczone, a w szczeg%lno#ci zuyte oleje silnikowe, ze skrzyni $ieg%w, mineralne oleje smarowe, oleje do tur$in, oleje hydrauliczne5

4 Polsce najwiksz grup stanowi tzw5 6oleje przepracowane7

4szystkie oleje smarowe i przemys"owe, kt%re nie nadaj si ju do zastosowania, do kt%rego $y"y pierwotnie przeznaczone (555

Podstawowy pro$lem (z punktu widzenia ekonomiczno 8 prawnego z zakwali9ikowaniem rodzi si, gdy trze$a zap"aci podatek akcyzowy:::

Oleje przepracowane Procesy, kt%rym mona podda oleje przepracowane na podstawie dyrektywy'
;suwanie, poz$ywanie si, likwidacja (disposal 8 przer%$ka lu$ destrukcja olej%w odpadowych, jak te ich zrzut lu$ magazynowanie nad i pod ziemi Przer%$ka (processing <operacje, kt%re pozwalaj na powt%rne uycie olej%w odpadowych, tzn5 regeneracja i spalanie' !egeneracja (regeneration 8 kady proces, za pomoc kt%rego mog $y produkowane oleje $azowe przez ra9inowanie olej%w odpadowych, a w szczeg%lno#ci przez usuwanie zanieczyszcze3, produkt%w utleniania i dodatk%w zawartych w takich olejach5 &palanie (combustion oznacza uycie olej%w odpadowych jako paliwa przy w"a#ciwym odzysku powsta"ego ciep"a

Oleje przepracowane 0el dyrektywy'

&tworzenie systemu z$i%rki, przer%$ki, magazynowania oraz likwidacji olej%w oraz ochrona #rodowiska

!egeneracja, czy spalanie= (yrektywa daje pierwsze3stwo regeneracji w krajach ;/ :::

!zeczywisto#=

4 >222r ??@ olej%w spalano, a reszt poddawano regeneracji, 4 >222r wielko# z$i%rki olej%w wynosi"a 1-@

!eszta=

Astotn spraw jest zaplecze techniczne, ekonomiczne i organizacyjne

Oleje przepracowane !egeneracja, 6za7 i 6przeciw7

Op"acalno# zaley od wielko#ci produkcji olej%w przepracowanych, op"acalno# przy ?2 222<12 222 ton rocznie 8 o$ecnie niemal aden kraj w ;/ nie produkuje takiej ilo#ci 0ig"e zmiany sk"ady olej%w powoduj, e sk"ad oleju przepracowanego jest za kadym razem inny Ogromne ryzyko inwestycyjne 8 zwizane z rynkiem z$ytu i jako#ci regenerowanego oleju

Boliwo# taniego spalania odpad%w !ynek z$ytu olej%w regenerowanych 8 nie istnieje, gdy ludzie kupuj g"%wnie oleje #wiee 4zrost zapotrze$owania na oleje wysokiej jako#ci 8 oleje regenerowane nie s konkurencyjne

Oleje przepracowane &palanie olej%w przepracowanych

C"%wnie w 4ielkiej Drytanii, gdzie poziom z$i%rki E12@ (1...

Odwodornienie i usunicie cia" sta"ych 8 powstaje !FO (recoGered 9uel oil

Hastosowanie' elektrownie (zamiast cikiego oleju opa"owego , piece o$rotowe, piece do wypalania klinkieru cementowego, r%ne piece przemys"owe, ogrzewanie w rolnictwie, ogrodnictwie, $ojlery

Oleje przepracowane &palanie olej%w przepracowanych 8 6za7 i 6przeciw7

Ba"a lepko# ("atwiej pompowa Iiska cena

&iarka 0hlor Polichlorowane $i9enyle Betale cikie (o"%w, wanad, miedJ, kadm, chrom, nikiel

4 >22? wprowadzono dyrektyw' Waste Incineration Directive, co doprowadzi"o do tego, e wielu uytkownik%w przesta"o spala !FO::: Popyt na !FO spad", a inni od$iorcy zadali op"at za przyjcie !FO5 (odatkowo manipulacja akcyz !FO sprawia, e sytuacja na rynku jest niesta$ilna

4raki i cz#ci pojazd%w

Iie nale do odpad%w komunalnych, jednak coraz cz#ciej s w nich spotykane5 Ach unieszkodliwianie jest pro$lemem gmin5

Ol$rzymi import z zachodu od >22, roku, szacunkowa licz$a z"omowanych pojazd%w o$ecnie E)*2ty#+rok

&amochody wyeksploatowane w Polsce tra9iaj do ma"ych warsztat%w lu$ na szrot, gdzie s roz$ierane na cz#ci5 He wzgldu na due zapotrze$owanie na cz#ci uywane, nie jest to duy pro$lem, jednak dzia"alno# takich 9irm nie jest do ko3ca uregulowana prawnie

4raki i cz#ci pojazd%w

Bateria" ze zdemontowanych samochod%w' H"om metali elaznych, g"%wnie stalK H"om metali kolorowych Oleje silnikowe i resztki paliwa, osady ze z$iornik%w paliwa Filtry olejowe 8 unieszkodliwiane P"yny hamulcowe, przek"adniowe, ch"odnicze, do spryskiwaczy 8 unieszkodliwiane lu$ regenerowane w zak"adach chemicznych Lkumulatory 8 oddawane do recyklingu Opony i odpady gumowe 8 do $ienikowania, do cementowni (spalanie Mapicerka 8 naley sprawdzi sk"ad 8 przewanie segregacja jak tworzywa Mworzywa sztuczne 8 zderzaki,deska rozdzielcza, pojemniki na p"yny &zy$y samochodowe jednowarstwowe lu$ klejone 0z#ci zamienne i podzespo"y