- 163 -

CHNG 7
TUC BIN HOI NUOC NHIU TNG

7-1. Qua trinh lam vic cua tuc bin nhiu tng
truyn ng may phat in co cng sut ln ngi ta dung tuc bin co
hiu qua kinh t cao. Loai tuc bin nh vy c ch tao nhiu tng vi kiu xung
lc va phan lc.
Trong nhng tuc bin hi nc hin ai nhit giang ly thuyt cua tuc bin
la 1000 1600 kJ/kg. Do bn cua kim loai hin nay nn khng th cho phep
ngi ta ch tao tuc bin mt tng, co hiu qua cao, vi nhit giang ln nh vy
c. Tht vy, tc u ra khoi ng phun trong iu kin y la 1500 2000
m/s. Do o tuc bin mt tng lam vic vi hiu qua kinh t cao, th tc vong
cua canh quat trn ng knh trung bnh vi ty s tc u/ca = 0,65 phai la 1000
1100m/s. bao am bn cho rto va canh quat vi tc vong nh th thc
t la khng th c.
Ngoai ra s M trong
dong hi trong trng hp
nay la 3 3,5. V th tn tht
song trong dong la rt ln.
Bi vy, tt ca cac tuc bin
ln cho nganh nng lng va
cac nganh kinh t khac u
c ch tao nhiu tng.
Hnh 7-1 biu th s
cu tao cua tuc bin xung
lc nhiu tng. Trong nhng
tuc bin y, hi gian n tun
t trong cac tng, hn na
nhit giang cua tng ch la
mt phn nho cua nhit giang ly thuyt toan tuc bin. Cho nn tc vong cua
canh quat trong tuc bin nhiu tng la 120 250m/s ( i vi phn ln cac tng
cao ap va trung ap) va at ti 350 450m/s (i vi cac tng cui cua tuc bin
ngng hi).
Qua trnh gian n hi din ra trong ng phun. B phn cua tuc bin bao
gm banh tnh va a tip theo co mang canh ng (tao thanh day canh ng)

Hnh. 7.1 S mt cat phn chay cua tuc bin
Xung lc nhiu tng
1- Truc tuc bin 2- Canh hng
3- ng phun 4- Canh ng
5- Thn tuc bin 6,7- Hi chen
- 164 -



c goi la tng tuc bin xung lc. Banh tnh cua hai tng k nhau tao thanh
bung, bn trong co banh ng.
Trong nhiu tuc bin ngi ta ap dung phn phi hi bng ng phun. Tng
th nht lam vic vi phun hi thay i khi lu lng hi thay i. Tng nay
c goi la tng iu chnh va vi nhit giang tnh toan be th c ch tao di
dang tng n xung lc, con vi nhit giang ln th c ch tao di dang tng
tc kep.
Trong tuc bin nhiu tng nhit giang ly thuyt toan phn t trang thai hi
ban u ti ap sut ng thoat c phn phi cho cac tng ni tip nhau. V th,
nhit giang cua tng tng ch la mt phn cua toan nhit giang chung ma thi.
Hi dn vao tuc bin chay qua van stop va cac van iu chnh. Dong chay
y co tn tht, nn ap sut cua hi P
o
trc day ng phun cua tng iu chnh co
thp hn ap sut trc van stop (~ 4 6%). Trong day ng phun cua tng th nht
hi gian n t ap sut P
o
n ap sut P
1
, v th tc khi dong chay ra khoi day
ng phun se tng n C
1
. Phn ng nng chu yu C
1
2
/2 cua dong hi i qua day
canh ng cua tng iu chnh se bin thanh nng lng quay cua rto tuc bin,
va khi ra khoi day canh ng tc C
1
cua dong hi con khng ang k. C nh
vy, hi tip tuc gian n trong nhng tng tip theo, cho n khi at c ap sut
P
k
ng thoat tuc bin. Trong cac tng cao ap va trung ap cua tuc bin xung lc
cho phep phan lc khng ln. Trong cac tng ha ap phan lc tng ln.
M men quay trn truc tng dn t tng trc n tng sau do cng cac m men
quay ma dong tao nn trong tng. Mmen tng M tng ng vi cng sut tng P
. Vi tn s quay tuc bin truyn cho rto may phat in co cng sut :
P = 10
-3
M kW.
M men m khng ln u truc pha trc do chi ph cng sut truyn
ng bm du t trong caste cua pali trc xac nh.

- 165 -



Qua trnh gian n hi
trn gian i-s cua tuc bin
xung lc nhiu tng c
biu th trn hnh 7.2.
Qua trnh gm co
nhng qua trnh ni tip cua
cac tng ring le, trong o
trang cui cua tng trc la
trang thai u cua tng sau.
Nhng tng ha ap c thc
hin vi phan lc ln
ng knh trung bnh.
Trong khi hi gian n
va giam ap sut, th tch
ring cua hi tng ln.
cho hi i qua c phai tng
dn tit din ra cua day ng
phun va canh ng, chu yu
bng cach tng ng knh
cua tng va chiu cao canh
qua t. Vi s tng ln phai b
tr cac tng y trong hai hoc nhiu thn may.
Trn Hnh 7.3 trnh bay s cu tao phn chay cua tuc bin phan lc
nhiu tng.
Nu trong tuc bin phan lc co phn phi hi bng ng phun, th tng th
nht (tng iu chnh) c ch tao kiu xung lc. Bi v tng iu chnh lam vic
vi phun hi khng toan phn nn phan lc khng ln.
Sau tng iu chnh la cac tng phan lc. y bao gi cung thc hin
phun hi toan phn. Canh ng cua cac tng phan lc c ghep trc tip trn
tang truc, con canh ng phun th ghep vao thn tuc bin hay la ghep vao vong
canh.
Nu ghep canh ng phun vao banh tnh va lp canh ng ln a trong tuc
bin phan lc, th se tng lc doc truc tac dung ln rto ln nhiu, lam tng kch
thc cua tuc bin va nng gia thanh cua tuc bin ln.
x
=
1
,0
o
t
i
o
h
c
h
i
s
i
NT
k
i
k p
po
p1
p
'
p
"

Hnh. 7.2 Qua trnh banh trng hi trong
Tuc bin xung lc nhiu tng trn th i-s
- 166 -




Hnh 7.4 biu th qua trnh gian n hi trong tuc bin phan lc trn gian
i-s. V s gian n hi xay ra trong ca day ng phun va day canh ng, nn s thay
i trang thai cua hi khi gian n c th hin bng ng cong trn.
Do gia tr cua (u/C
a
)
opt
cua tng phan lc ln, nn vi cung mt tc vong
nh nhau, nhit giang cua tng phan lc be hn nhit giang cua tng xung lc va
s tng trong tuc bin phan lc cung ln hn.

So vi tuc bin mt tng tuc bin nhiu tng co mt s u im sau y :
- Trong tuc bin nhiu tng nhit giang trn tng tng khng ln, tc dong
chay cua hi ra khoi day ng phun giam, nn ngay ca vi tc vong va phai
cung bao am c gia tr cua x
a
= u/C
a
ti u, thanh th hiu sut cua tng cao.
- Trong tuc bin nhiu tng khi tng s tng ln, chiu cao cua day ng phun va
canh ng trong tt ca cac tng se tng ln. Tht vy, t cng thc cho chiu cao
canh ng phun el
1
= F
1
/dsin
1E
thy rng, vic tng chiu cao l
1
gn lin vi vic
giam ng knh cua tng d va tng din tch cua day ng phun F
1
.
ng knh cua tng giam la do khi tng s tng, nhit giang cua tng
giam, va v th giam tc vong u cua canh quat. Din tch F
1
tng la do giam tc


Hnh. 7.3 S phn chay cua tuc bin phan lc nhiu tng

1- Canh ng 2- Canh hng 3- Vong chen
4- ng cn bng 5- Hi chen
- 167 -



cua hi trong day canh ng phun. Tng chiu cao cua day ng phun va canh
ng se lam giam tn tht u cui trong day canh cua tng va giam bt hi ro
qua cac khe h trn ai va goc canh ng.
Trong tuc bin vi cng sut khng ln co phun hi tng phn, khi tng s
tng va giam ng knh xung, co kha nng tng thm phun hi, tc la giam
bt tn tht do phun hi tng phn.
Thc hin c phun hi
toan phn va bao am u chiu
cao cho cac tng khng iu
chnh cua tuc bin nhiu tng la
mt yu t rt quan trong
nng cao hiu sut cua tuc bin.
- Trong tuc bin nhiu tng nng
lng do tc ra cua tng trc
c s dung trong day ng
phun cua tng tip theo. Nng
lng do tc ra y se nng cao
nng lng ly thuyt cua tng
tip theo. Nh a trnh bay
chng 3, hiu sut cua tng
trung gian c xac nh theo
cng thc
OL
= 1 -
c
-
L
.
Nh vy la, trong cac tng
trung gian cua tuc bin nhiu
tng tn tht bi tc ra bng khng. Nng lng tc ra ch mt trong tng
cui cung cua tuc bin va trong cac tng nm trc bung co dung tch ln trong
phn chay cua tuc bin, v du : trong tng iu chnh, trong tng trc bnh trch
hi,v.v... Trong cac tng y
c2
= 0.
- Trong tuc bin nhiu tng tn tht nhit nng cua tng trc c s dung san
xut nng lng co ch trong tng tip theo nh co hin tng hoan nhit trong
tuc bin.
- Vi cu tao cua tuc bin nhiu tng cho phep thc hin trch hi gia nhit nc
cp va qua nhit hi trung gian, v th hiu sut cua chu trnh nhit c nng cao
ln rt nhiu.

Nhc im chu yu cua tuc bin nhiu tng:
s
po
t
o i
o
h
i
NT
p1
x
=
1
,0
i
k
h
i
o
pk

Hnh. 7.4 Qua trnh banh trng hi trong
Tuc bin phan lc nhiu tng trn th i-s
- 168 -



- Khi tng s tng cu tao se phc tap hn, gia thanh ch tao se tng ln, nhng se
c bu lai do tng hiu sut cua tuc bin va thit b tuc bin.
- Trong tuc bin nhiu tng xut hin thm tn tht phu: Do hi ro qua chen cui
pha trc, qua chen banh tnh trung gian. Trong tng co phan lc con ro theo
khe h hng knh cua canh ng. Trong tuc bin mt tng khng co hi ro qua
chen banh tnh. Khi co hi ro se lam giam hiu sut cua tuc bin.
Nhng tng cui cua tuc bin nhiu tng lam vic trong vung hi m. Hiu
sut cua nhng tng y se giam do nhng giot nc va p vao canh tuc bin.
Nu la chon ung cu tao th se giam c cac tn tht phu y va nng
cao c hiu sut cua tuc bin nhiu tng.
Chu y rng, trong thanh phn cua tuc bin con co van stop van iu chnh
t trc tuc bin va trc phn trung ap cua tuc bin co qua nhit trung gian.
Trong cac van y dong chuyn ng vi tn tht thuy lc cung lam giam hiu sut
cua tuc bin.
Cac ng dn hi gia cac thn may, ng thoat cua tuc bin cung la thanh
phn cua tuc bin. Qua trnh dong chay cua hi trong cac ng y cung kem theo
tn tht nng lng, lam giam hiu sut cua may.

7.2. H s hoan nhit :
Mt trong nhng u im cua tuc bin nhiu tng la s dung tn tht nng
lng cua nhng tng trc sinh cng co ch trong cac tng tip theo. Tn tht
nng lng trong tng se chuyn thanh nhit va lam tng entanpi cua hi sau tng.
Trong vung hi qua nhit se lam tng nhit cua hi sau tng, trong trong
vung hi m - tng kh x cua hi.
Trn hnh 7.5 biu th qua trnh gian n cua hi trong tuc bin ngng hi
nhiu tng trn th T-s.
Nhit giang ly thuyt cua toan tuc bin h
o
, tng ng vi din tch
1234a1, co th xem nh la tng nhit giang ng entrpi cua cac tng ring le :
H
o
= h'
01
+ h'
02
+ h'
03
+ ...
- 169 -



Tn tht nng
lng trong tng th
nht cua tuc bin, c
biu th trn gian T-s
bng din tch a'4'55a',
se nng cao nhit
cua hi trc tng th
hai.
Nh vy la, nhit
giang ng entrpi cua
tng th hai khng phai
la h'
02
, nh khi khng
co tn tht trong tng
th nht, ma bng in
tch tng ng vi tng
h'
02
= h'
02
+ q
2



Trong o :
q
2
= 4'55'4"4 - Gia s nhit giang cua tng th hai, do tn tht cua tng
trc a bin thanh nhit sinh ra.
Cung nh vy nhit giang ly thuyt cua tng th ba :
h'
03
= h'
03
+ q
3

Trong o :
q
3
- Bng din tch co net vach ng (Hnh 7.5) la nhit giang tng thm do
tng entanpi cua hi trc tng th ba, v co tn tht trong tng th nht va tng
th hai.
Bng cach lp lun nh vy, ta i n kt lun rng tng nhit giang ly
thuyt i vi tt ca cac tng tuc bin c bin th bng din tch :
12344'55'66'77'1 = H
o
+ Q


Con tng tn tht cua tt ca cac tng tuc bin c bin th bng din tch :
a'4'55'66'77'bb'a' = Q + T
2
S
( nu qua trnh kt thuc vung hi m )
Nhit giang s dung cua toan tuc bin bng hiu s nhit giang ly thuyt va
cac tn tht nhit truyn cho nc tun hoan :
(H
o
+ Q) - (T
2
S + Q) = H
o
- T
2
S
T
s
1
2
3
4
5
6
7
4'
5'
6'
7'
a
h01
02 h
03 h
04 h
4"
q
2
3
q
4
q
o
s
a'
5"
b
b'
A
B
1 f
s
s
Z
f2
f3
T
T
2
Hnh. 7.5 Qua trnh banh trng hi trong
Tuc bin nhiu tng trn th T-s
- 170 -



Trong vung hi m cac tn tht y c biu th trn th T-s bng hnh
ch nht T
2
S.
Ro rang la, nhit giang s dung khng phu thuc vao tnh cht din bin
cua qua trnh trong tuc bin, va ch do entanpi ban u va cui cung cua hi khi
vao va ra khoi tuc bin xac nh.
Nhit giang s dung tng ring le h
1
co th xem nh la tch cua nhit giang
ly thuyt cua tng vi hiu sut cua no
Oi
Vy la :
h
i
= h
0
c

Oi

Nhit giang s dung cua toan tuc bin bng tng nhit giang cua cac tng
ring le :
H
i
= h
i
= h
o

Oi
c
= (h'
o
+ q)
Oi
c
(7-1)
Nu gia thit cho rng hiu sut cua tt ca cac tng u ging nhau, th
Oi
c

co th a ra ngoai du cng th th :
H
i
=
Oi
c
h
o
=
Oi
c
(h'
o
+ q) =
Oi
c
(H
o
+ Q) (7-2)
y :
H
o
- Nhit giang ly thuyt cua toan tuc bin, (din tch 1234a1 trn th T-s)
Q - Phn nhit b mt mat trong cac tng tuc bin co th c s dung trong
nhng tng tip theo.
Mt khac, nhit giang s dung cua toan tuc bin
H
i
= H
o
.
Oi

So sanh hai biu thc cho nhit giang s dung, ta tm c hiu sut cua
toan tuc bin
Oi

Oi
=
Oi
c

+
o
H
Q
1 =
Oi
c
(1 + q
T
) (7-3)
Ty s
T
= q
T
= Q/H
o
c goi la h s hoan nhit, va xac nh phn tn
tht co th s dung trong cac tng tip theo.
Nh vy la, cng thc (7-3) cho ta thy rng, hiu sut tng i cua toan
tuc bin nhiu tng ln hn hiu sut trung bnh cua tng tng ring le.
S tng tuc bin cang ln th ng gay khuc 44'55'66'77' cang gn vi
ng gii han 4b va din tch tng ng vi Q cang ln, ngha la h s hoan
nhit cang cao.
Anh hng cua s tng tuc bin vi h s hoan nhit i vi tuc bin lam
vic bng hi bao hoa co th anh gia theo gia thit gn ung sau y :
Cho rng, im ban u cua qua trnh gian n hi trong mi tng nm
trong vung hi m, trn ng AB ( hnh 7.5)
Vi s tng Z nhit hoan lai bng tng :
- 171 -



Q = ... ) 2 Z (
Z
) T T (
Z
S
) 1 Z (
Z
) T T (
Z
S
2 o 2 o
+

+


Mi s hang cua day s y tng ng vi din tch f
1
,f
2
,...
Tng s cac s hang cua cp s cng bng :
Q =
Z
1 Z
) T T (
2
S
2 o

(7-4)
Vi s tng v tn nhit hoan lai cho hi bao hoa la :
Q

= ) T T (
2
S
2 o

Vi s tng hu han nhit hoan lai bng Z-1/Z phn cua Q

.
Gia s entrpi S co th biu th nh sau :
i vi trng hp, khi qua trnh kt thuc vung hi m, nhit cp cho
ngun lanh c biu th trn th T-s bng hnh ch nht T
2
S. Mt khac,
nhit y co th xem nh la tch cua H
o
( 1-
Oi
).
Vy la :
T
2
S = H
o
( 1-
Oi
)
T y :
S = ) 1 (
T
H
oi
2
o

Thay th gia tr nay vao (7- 4), ta co :
Q =
Z
1 Z
) 1 ( 1
T
T
T
H
oi
2
o
2
o

(7-5)
Cui cung, h s hoan nhit bng :

Z
Z
T
T
H
Q
q
oi o
o
T T
1
2
) 1 (
1
2

= = =

(7-6)

Nhng cng thc nay c chng minh vi gia thit rng, qua trnh gian n
din ra trong vung hi m va ng gian n trn gian T-s co th biu th bng
ng thng ni im u va im cui cua trang thai hi.
- 172 -



Cac cng thc gn ung (7-4) va (7-5) cung co th dung cho trng hp,
khi toan b hi gian n trong vung qua nhit, nhng nhit T
2
phai ly theo
trang thai cui qua trnh gian n ng entrpi, ch khng phai theo trang thai
cua hi thoat ( vung bao hoa hai nhit nay u ging nhau). Nu ban u qua
trnh gian n nm vung hi mi, con cui cung qua trnh kt thuc ( vung bao
hoa hai nhit nay u ging nhau).
Nu ban u qua
trnh gian n vung hi
mi, con cui cung qua
trnh kt thuc vung
bao hoa, th khi tnh
toan theo cng thc (7-
4) va (7-5) se co sai s.
Tht vy, nu
gia thit rng ng
gian n trn th i-s la
ng thng ni lin
im u va im cui
cua qua trnh, th co th
coi la gn vi s biu th
ban u cua qua trnh
gian n.
Nhng khi a
sang th T-s khi
chuyn qua ng gii
han, th co ch b gay khuc (Hnh 7-6).
Nh vy, vi s tng v cung ln nhit lng hoan lai c th hin qua
din tch a11'2a1.
Nu chp nhn cac ky hiu nh trn Hnh 7.6, va cho rng cac ng 11' va
1'2 la nhng ng thng, th din tch y bng:
Q

= ) A S (
2
T T
A
2
T T
2 S 2 o

= S
2
T T
A
2
T T
2 S S o

Trong o : A =
S o
2 o
1
T T
T T
S

s
s
1
p
o
T
o
1
2
2'
a
T
T
s
2
1'
s
A
Hnh. 7.6 Qua trnh banh trng hi trn th T-s
khi chuyn t vung hi qua nhit sang vung hi m

- 173 -



Dung biu thc nay ta co th tnh gn ung h s hoan nhit :

o
T T
H
Q
q = =
Trong qua trnh thc dong gian n khng phai la ng thng ma la ng
cong (xem hnh 7.2 va 7.4). Cho nn h s hoan nhit trong thc t thng be hn
gia tr tnh toan va bng :
= q (0,8 0,9)
T
anh gia gn ung h s hoan nhit co th dung cng thc cua G.Flugel :
= k (1-
Oi
) H
o

Z
Z
1
(7-7)
Trong o :
- i vi tuc bin ch lam vic trong vung hi mi
k = 4,8 . 10
-4

- Nu toan b ng qua trnh nm trong vung hi m :
k = 2,8 . 10
-4

- i vi tuc bin co qua trnh gian n chuyn t vung qua nhit v vung
hi m : k = 3,2 4,3. 10
-4


Trn Hnh 7-7
trnh bay th thay i
h s hoan nhit tuy thuc
vao s tng vi cac gia tr
hiu sut trong tng i

Oi
c
cua tng khac nhau.
i vi s tng va
hiu sut thng gp h
s hoan nhit dao ng
trong gii han t 0,04 n
0,10.
Nhng cng thc
a chng minh (7-4) va
(7-6) da trn gia thit
cho rng, nhit giang cua
cac tng ring le u
bng nhau. Trong thc t,
nu nhng iu kin y
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Z
%

c
oi
=0,6
c

oi
c

oi
c

oi
=0,7
=0,8
=0,9
Hnh. 7.7 anh hng cua s tng va hiu sut
trung bnh cua tng ti h s hoan nhit
- 174 -



khng c thoa man, th sai s khi anh gia h s hoan nhit co th tng ln, mc
du trong nhiu trng hp chnh xac vn phu hp cho tnh toan tuc bin.
Phng phap anh gia h s hoan nhit a khao sat da trn vic nghin
cu qua trnh gian n hi trong tuc bin c biu th trn th T-s, va tnh n
c im cua s chuyn qua trnh t vung hi qua nhit sang vung hi bao hoa.
Nu khao sat s
gian n cua cht kh, hoc
la chp nhn i vi hi
qua nhit, co th s dung
phng trnh cua kh ly
tng. H s hoan nhit co
th xac nh bng phng
phap tch phn.
Trn Hnh 7-8 trnh
bay th v s phu thuc
h s hoan nhit vao ty s
ap sut va hiu sut cua
tng.
S mu entrpi k =
1,3. Trn truc hoanh t ty
s ap sut, c trng cho
gian n hi trong tuc bin.
Trn truc tung - h s hoan
nhit. Nh a thy, h s
hoan nhit q
t

tng khi
tng gian n cua hi.
Vi s tng hu han Z, h s hoan nhit tnh theo cng thc :

= =
T Z Z
q q
Z
1 Z
(7-8)

7.3. Tn tht do hoi ro :
Khi nghin cu dong chay cua hi qua ng phun va ranh canh ng, ta gia
thit rng, toan b lng hi em vao tng u i qua ranh ng phun va canh
ng.
2

1
3
4
5
6
7
8
9
10
0
%
c

=0,70
oi
oi

c
=0,75
oi

c
=0,8
c
oi

=0,9
c
oi

c
oi

=0,95
=0,85
5 10 20 15
p /p
z
c
Hnh. 7.7 anh hng cua s tng va hiu sut
trung bnh cua tng ti h s hoan nhit
- 175 -



Trong thc t th khng nh vy. Trong tng trung gian xung lc, mt phn
hi G
1y
khng qua ng phun ma lai lot qua khe h gia rto va b chen banh tnh.

Ngoai ra, nu tng lam vic vi phan lc > 0 va ap sut trc canh
ng P
1
ln hn ap sut sau a P
2
, th mt phn hi G
2y
se ro qua ai canh va
khng tham gia sinh cng.
Bn canh nhng trng hp nay trong cac cu tao khac nhau cua tng cung
co th xut hin nhng hin tng ro khac na. V du, trong tng xung lc co l
cn bng (Hnh 7.9) dung phong co hiu ap ln trn hai pha cua a lam
tng lc doc truc, vi phan lc = 0, dong hi khi ra khoi ng phun va hut hi
t khe h, co th tao thanh vung thp ap trc a. Kt qua sinh ra dong chay qua
l cn bng ngc chiu vi s chuyn ng cua dong hi trong tuc bin.
Thng thng hay gp trng hp hi ro nh trn Hnh 7.9,c. Ngay ca
khi co phan lc khng ln lm, luc ra khoi day ng phun hi khng ch ro qua
vanh ai, ma con ro qua l 1 (theo mui tn)
a)
p
1
p
2
G
2y
b)
1y
G
c)
Hnh. 7.9 S hi ro khac nhau trong tng tuc bin xung lc
Kt cu banh tnh
- 176 -



Cui cung la co th co trng hp trung gian, luc mt phn hi lot qua
chen banh tnh se ro qua l cn bng, trong luc o phn con lai cua ng hi y b
dong hi khi ra khoi day ng cun hut i.
Ta khao sat trng hp chung th nht (Hnh 7.9,a) v dong chay cua hi
qua khe h va lp phng trnh ng lng i vi dong i qua day canh ng :
R
u
= (G - G
1y
- G
2y
) C
1
cos
1
+ (G - G
2y
) C
2
cos
2
(7-9)
Trong o :
G - Lu lng hi i qua tuc bin trong mt giy
G - G
1y
-G
2y
- Khi lng i vao ranh canh ng vi tc C
1
.
G - G
2
- Khi lng hi ri khoi canh ng vi tc C
2
.
Cng sut trn canh ng cua tng xung lc a tnh n hi ro :
P = u [(G - G
1y
- G
2y
) C
1
cos
1
+ (G - G
2y
) C
2
cos
2
] (7-10)
Hiu sut trn canh ng :
u [(G - G
1y
- G
2y
) C
1
cos
1
+ (G - G
2y
) C
2
cos
2
]
'
OL
=
GE
o


=

2 2
y 2
1 1
y 2 y 1
o
cos C
G
G
1 cos C
G
G
G
G
1
E
u
(7-11)
Bin i phng trnh (7-11), ta co :
'
OL
=

+
1 1
y 2 y 2
2 2 1 1
o
cos C
G
G
G
G
1 ) cos C cos C (
E
u

=
o
1 1
y 1 y 2
oL
E
cos uC
G
G
G
G
1

(7-12)
Thay
E
o
=
2
W W C C
2
t 1
2
t 2
3
2
2
t 1
+

Gia thit rng, tc ra c s dung hoan toan vao tng tip theo (
2
= 1), ta
c:
'
OL
=
2
1
2
t 2
2
2
2
t 1
1 1
y 1 y 2
oL
W W C C
cos uC 2
G
G
G
G
1
+

(7-13)
i vi trng hp ring cua tng xung lc ( = 0) co th coi rng
G
2y
/G = 0, W
1
= W
2t
.
Ngoai ra, cho rng ng nng ra mt hoan toan (
2
= 0), ta co :
- 177 -



'
OL
=
1 1
2
y 1
oL
cos x 2
G
G
(7-14)
Nu a co l cn bng (thng c thc hin trong tng xung lc) th hi
lot qua chen banh tnh se ro qua cac l y ra lu lng hi i vao day canh ng la
G - G
1y
. Cng thc (7-9), c vit di dang :
R
u
= (G-G
1y
- G
2y
) (C
1
cos
1
+ C
2
cos
2
)
y rng i vi tng xung lc G
2y
0, sau khi bin i phng trnh
nay ta co :
'
OL
=

G
G
1
y 2
oL
= '
OL
-
1y
(7-15)
Trong o :

1y
= '
OL
G
G
y 1

Cng thc nay thng dung tnh tn tht hi ro trong cac tng xung lc.
giam bt tn tht hi ro qua chen banh tnh, ngi ta ch tao b chen
rng lc vi s rng chen Z.
Lu lng hi ro qua chen co th tnh gn ung bng cng thc :
G
1y

) 1 ( Z
1
v
P
667 , 0 F
*
2
o
o
y 1 y 1



Trong o :

1y
- H s lu lng qua khe chen ;
F
1y
= d
1y
- Din tch cua khe vong chen ;
Lu lng cua hi qua day ng phun cua tng ;
G


2
*
2
o
o
1 1
) 1 (
) 1 ( 2 1
v
P
667 , 0 . F

Thay th gia tr cua cac lu lng vao h s tn tht hi ro, ta co:

1y
= '
OL
G
G
y 1
] ) 1 ( 2 1 [
) 1 )( 1 (
2
*
2
1 1
1 1

Z F
F
y y
oL

Hay c tnh gn ung la :

1y
Z F
F
1 1
OL y 1 y 1

(7-16)
Khi dng qua trnh trn th i-s phai tnh gia tr cua tn tht hi ro :
h
1y
=
1y
E
o
(7-17)
y rng : F
1
= dlesin
1

Cung co th tm c:
- 178 -

1y
=
Z sin dle
d
1 1
OL y 1 y 1



Trong tuc bin xung lc doc truc thng co phan lc theo ng knh
trung bnh khng ln
m
= 0,05 0,10. nh canh phan lc tng ln, lam
phat sinh hi ro qua khe h trn vanh ai, ma khng th bo qua c.
Co th tnh gn ung tn tht y theo cng thc sau y :

1y
=
m
o
1 1
OL y 2 y 2
1
Z F
F

(7-18)
Trong o :

2y
F
2y
=
2y
(d + l)
2

y:

2y
va
1
- H s lu lng qua khe chen va qua day ng phun
F
2y
va F
1
- Din tch cua khe vong chen

o
va
m
- phan lc nh va tit din trung bnh cua tng.
Nu t tnh toan bit c
m
, th gia
tr cua phan lc ai canh
o
co
th anh gia qua cng thc gn ung :

b
= 1- (1-
m
)
2
1

Tn tht tng cua hi ro trong cac
tng co phan lc be bng :
h
y
= (
1y
+
2y
)E
o

Trong tun bin phan lc tn tht bi
hi ro rt ln.
i vi tng phan lc
(Hnh7.10) kiu tang trng co th bo
qua tn tht ma sat. Tn tht thng
hi va y hi qun cung co, v y
thc hin phun hi toan phn. Cho
nn cng thc (7-13) xac nh hiu
sut trong
Oi
cua tng.

Nu tng co phan lc = 0,5 th cng thc (7-13) sau khi bin i co
dang :
d
d
1
1
d
2

2
Hnh. 7.10 Khe h trong phn chay
cua tng phan lc Kt cu banh tnh
- 179 -




'
OL
=
OL

1 1
1
1 2
cos 2
1
2
1
x
x
G
G
G
G
y y

(7-19)

Theo ky hiu trn hnh 7-10, ta biu th hi ro nh sau :
G
1y
=
1
2
1 1 1
1
1 1 1
) 1 ( 2
v
C h d
v
C F
o o y t y y
+
=

(7-20)
G
1y
=
2
2
1 o y 2 2 2
v
w ) 1 ( h 2 d +
(7-21)
Trong o :

1y
va
2y
- H s lu lng qua khe h
Mt khac, lu lng hi i qua day canh ng :
G'
1
= G - G
1y
=
1
2
o o 1 1
v
C ) 1 ( h 2 sin dl +
(7-22)
Va lu lng hi i qua day canh hng
G'
2
= G - G
2y
=
2
2
1 o 2 2
v
w ) 1 ( h 2 sin dl +
(7-23)
S dung cac cng thc nay va lp ty s G
1y
/G va G
2y
/G, ta co :
1
1
y 1 1 1 1 1
y 1 1 1 y 1
sin l
'
d sin dl
d
G
G

+

= (7-24)
Trong o : Khe h quy dn
'
1
=
d
d
1
1 1 y 1

va

2
2
y 2 2 2 2
y 2 2 2 y 2
sin l
'
d sin dl
d
G
G

+

=
Trong o, khe h quy dn :
'
2
=
d
d
2
2 2 y 2

i vi tng phan lc lam vic vi = 0,5 thng ta ly '
2
'
1
,
2
=
1
.
Vy cng thc (7-19) c vit lai nh sau :

Oi
=
OL

+
) cos 2 ( 2
5 , 1 1
1 1
1
1
x
x
G
G
y

- 180 -



=
OL

+
) cos 2 ( 2
5 , 1
sin
'
1
1 1
1
1
1
x
x
l

=
OL
-
y
(7-27)


Trong o :

y
=

+
) cos 2 ( 2
5 , 1
sin
'
1 1
1
1
1
x
x
l
OL


(7-27)

Ta se khao sat anh hng cua hi ro ti s phu thuc cua hiu sut vao ty s x
1
.
Gia s tng c tnh vi nhit giang a cho h
o
. Cho rng, khe h phu thuc vao
ng knh bng '
1
= kd , ngoai ra, qua phng trnh lin tuc ta biu th tch :
lsin
1
=
1
dC
Gv

Thay th cac gia tr y vao phng trnh (7-27) ta co :

y
=
OL
1 1
1 1
2
) x cos 2 ( 2
x
5 , 1
Gv
C kd

Thay
d
2
=
2
n
u 60

Ta co

y
=
OL
1 1
1
2
1
2
) x cos 2 ( 2
x
5 , 1
Gv n
C ku 3600

Cui cung, thay u = x
1
c
1
, ta co :

y
=
OL
1 1
1 2
1
2
3
1
) x cos 2 ( 2
x
5 , 1 x
Gv n
C 3600

(7-28)

Vi du, trn Hnh 7.11 a dng th
y
, cung nh
OL
va
Oi
vi cac d kin sau
y:
k = 0,001 ; C
1
= 150m/s ; n = 3000v/f ; G = 10kg/s ; v = 0,283m
3
/kg ;

1
=
2
= 20
o
; = = 0,92
Thay th cac gia tr y vao (6-28) ta se em v dang sau y :

y
=
OL
1 1
1 2
1
) x cos 2 ( 2
x
5 , 1 x 157 , 0

+
- 181 -



Trong trng hp nay, lu lng th tch hi khng ln (Gv = 2,83 m
3
/s),
do o anh hng cua tn tht hi ra rt ln, va i n kt lun rng ty s tc x
1

co li nht la 0,5, trong luc o i vi
OL
th x
1
= cos
1
= 0,94.
anh gia gn ung tn tht hi ro trong cac tng phan lc cua tuc bin
co th dung cng thc n gian :

y
= a

1
(7-29)
Trong o :
H s a phu
thuc vao phng phap
chen cua khe h hng
knh vao sin
1

Nu khng co chen c
bit va
1
= 1418
o
th
h s a = 3 4,5.
Do co tn tht
hi ro ma entanpi hi
thoat tng thm. Cho
nn tn tht hi ro cn
c tnh n khi dng
cac qua trnh trn gian
i-s. Trn c s
phng trnh (7-17)
tn tht hi ro bng :
h
y

=
y
E
o

Hay la tnh theo cng

thc (bng cach s dung phng trnh hn hp)

h
y
= i
x
- i
1
=
G
i ) G G ( i G i G
1 y 2 y 1 o y 2 y 1 y 1
+ +
(7-30)
Trong o :
i
o
- Entanpi hi khng i qua canh quat
i
1y
- Entanpi cua hi khng i qua ng phun, nhng qua ranh canh ng.
0,2
0,2
0,1
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1,0
0,1 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0 0

o
c
u
= 1
x
1

oL
oi

y
Hnh. 7.11 Anh hng cua tn tht hi ro ti
hiu sut cua tng phan lc
- 182 -



Qua trnh cua tng tuc bin vi phan lc khng ln co tnh n tt ca cac tn
tht c biu th trn th i- s (Hnh 7.12).




7.4. Anh huong cua d m toi hiu sut cua tng tuc bin
Trong tuc bin ngng hi nhiu tng cac tng cui thng lam vic trong
vung hi m. Trong tuc bin hi bao hoa hay la hi qua nhit nhe cac nha may
in nguyn t s tng lam vic trong tng hi m lai cang nhiu hn. Nh vy la
cac day canh trong cac tng y lam vic vi mi cht hai pha: hi kh bao hoa
(pha hi) va cac hat nc l lng (pha nc). Pha nc trong hi m co th
trang thai phn tan mn - dang sng mu, phn tan th - dang giot nc, mang
nc chuyn ng trn b mt prfin canh quat va trn vach mut, va cung co th
la dang tia dong.
S chuyn ng cua hi m trong tng tuc bin keo theo mt loat hin
tng ma trong dong chay cua hi qua nhit khng co. Trong day ng phun va
h0
io
o
p1
0
s

o
o
2
2
hc
hi
2

hc
hn
hy
hm
hc
i1
ix

Hnh. 7.12. Qua trnh cua tng trn thi i-s
- 183 -



canh ng nhng hat nc tng i ln chuyn ng chm hn pha hi, tc
cua giot nc be hn tc cua hi nhiu.
Trn s Hnh 7.13 biu th prfin cua day ng phun va canh ng trong
mt tng trung gian.
Nu trc day ng
phun hi co m bng
(1- x
0
).th trong qua trnh
gian n m tng ln va
khi ra khoi ng phun
m bng (1- x
1
).
Vi trang thai l
lng trong dong hi khi ra
khoi day ng phun nhng
giot nc co tc khng
u nhau, hn na tc
cua giot nc lai be hn
tc cua hi. Ro rang la
nhng hat nc tao nn do
s gian n trc o va
c dong hi dn vao
ng phun la chm nht.
Nhng hat nc y c gia tc trong ng phun la do dong hi cun hut
vao. Con nhng hat nc tao thanh trong pham vi ranh ng phun do gian n hi
cung se ra khoi ng phun vi tc be hn tc cua hi. Nhng s chm tr y
khng ln nh s chm tr cua nhng giot nc ln trong hi trc ng phun.
Nu ky hiu C
1
la tc ra cua hi khoi ng phun (Hnh 7.13), va gia thit
rng, mep vao c ch tao tt phu hp vi goc vao canh ng
1
cua hi, th hat
nc khi ra khoi ng phun vi tc C
1b
be hn se co goc hng cua tc vao
tng i W
1b
bng
1b
va p vao lng canh quat di mt goc va bng =
1b
-

1
. S va p cua hat nc ln canh ng se gy ra m men ham ln a cua
tng. T tam giac tc vao thy rng thanh phn va p cua hat nc cang ln
th tc tuyt i C
1b
cang be va tc vong u cang ln.
S va p cua nhng hat nc vao mep cua canh ng, mt mt se lam
giam hiu sut cua tng, mt khac se pha huy b mt kim loai cua canh quat, tc
la canh quat b mai mon.
1
p
o
x
x
1
o
p

c
1b
1b
c
1

Hnh 7.13 Tam giac tc i vi hi m
- 184 -



Bn canh tac dung va p cua giot nc khi tng lam vic trong vung hi
m cn chu y mt s hin tng sau y :
1. Khi hi gian n t trang thai qua nhit ti gn ng bao hoa ( x = 1,0) co th
co hin tng qua lanh hn (hin tng ngng tu chm).
c trng cua qua trnh gian n hi co qua lanh la trong hi khng xut
hin cac giot nc, khng co ngng tu hi, va ang ly ra phai xay ra.
Hi qua lanh trong trang thai khng bn vng c goi la trang thai gia
bn, khi nhit cua hi thp hn nhit hi bao hoa (ng vi ap sut cua hi).
Trang thai y co th chuyn sang trang thai cn bng nhit trong qua trnh xut
hin pha nc. Khi gian n hi co qua lanh nhit giang ly thuyt i vi dong
trong day canh thp hn so vi khi gian n hi cn bng nhit ng vi s hnh
thanh giot nc (khi co qua lanh th tch hi be hn so vi trng hp cua qua
trnh cn bng nhit ng. Cho nn cng ly thuyt h
o
= vd
1
cung be hn).
Hiu s tng i cua cac nhit giang khi gian n cn bng va khi gian n
co qua lanh (H
o
- H
o
ql

)/H
o
c goi la h s tn tht do qua lanh
ql
.
2. Vi mt gii han qua lanh nht nh hi t trang thai gia bn chuyn sang
trang thai cn bng vi s ngng tu mt phn hi va tao thanh sng mu. ch
luc s M 1 se xut hin hin tng mt tng nhay vot oan nhit n nh va
khng n nh. Mt tng nhay vot oan nhit khng n nh di chuyn ln xung
theo dong va co th la mi nguy him cho cac canh quat (v phng din rung
ng).
3. Do s lng ong cac giot nc ln b mt canh quat hay la trn vach mut cua
ranh canh ma tao nn mang mong va khi tng tac vi lp bin cua dong hi se
lam tng tn tht nng lng trong dong. Mang mong khi ri khoi mep ra canh
quat se b xe vun ra hnh thanh nhng giot ln (dang phn tan th). Nhng giot
nc cung tach ri khoi mang long .
4. Trong cac ranh ng phun giot nc co th tng kch thc ln do hi ngng tu,
b xe vun di tac dung cua lc kh ng hoc cua dong va bc hi va ngng tu do
va cham nhau.
5. Quy ao cua giot nc trong ranh canh phu thuc vao c hat cua no. Nhng
giot nho trong dong vi kch thc d < 1 5 mcr se i theo ng dong cua pha
hi(dang sng mu). Nhng giot ln chuyn ng lch khoi ng dong cua pha
hi. Giot nc cang to th lch cang ln. Nhng hat rt to (d > 50 100mcr)
chuyn ng qua ranh canh khng phu thuc vao hng cua dong.
6. Trong ranh canh din ra hin tng ma sat, trao i nhit, trao i cht gia
cac pha,v.v...
- 185 -



Trn y ta a thng k mt s hin tng chu yu da phat sinh khi tng lam
vic trong vung hi m.
Kt qua cua qua trnh phc tap o, song vi dong chay hi qua nhit, lam
thay i cac thng s thc cua dong u ra day canh : tc , cac goc cua dong,
s phn phi ap sut theo ng vin prfin va theo chiu cao,v.v...Noi mt cach
khac la a anh hng ti cac c tnh tng hp cua dong bao day canh, cung nh
anh hng ti h s tn tht va lu lng, tc la lam giam hiu qua kinh t cua
tng tuc bin.
Tn tht nng lng do m trong tng tuc bin bao gm cac thanh phn
chu yu sau y :
a) Tn tht do s va p cua giot nc va lng canh ng gy nn mmen
can quay rto;
b) Tn tht do qua lanh cua hi
c) Tn tht do dong hi phai gia tc cac giot nc ;
d) Tn tht trong lp bin do s tao thanh mang nc ln b mt cua phn
chay.
e) Tn tht do tng kch thc cua vt mep ra v mang b xe vun sau khi
ri khoi mep ra canh quat.
anh gia anh hng cua m ti hiu sut cua tuc bin thng ngi
ta ap dung quy tc : trong vung hi m hiu sut cua tng giam ty l vi kh
cua hi.
Nu ky hiu
Oi
kh
la hiu sut cua tng lam vic bng hi kh bao hoa,
th khi tng y lam vic bng hi m hiu sut se la :

Oi
x

=
Oi
kh
x (7-31)
Nh vy:
Tn tht do hi m co th tm theo cng thc :
h
x
=
x
E
o
(7-32)
Trong o :
(1 - x)
Oi
kh

o la cng thc dung anh gia s b anh hng cua m ti hiu sut
cua tuc bin.
Tht ra, nhng hin tng phc tap cua dong chay hi m khng cho phep
xy dng c phng phap tnh gn ung cac tn tht nng lng do m cua
hi. Nhng yu t chu yu co anh hng ti tn tht do m trong tng, la
m trc tng y
o
va sau tng y
2
, ty s tc u/Ca, cung nh phn tan cua giot
nc.
- 186 -



Cng thc ban thc nghim sau y cua MEI a tnh n cac yu t y :

= 2
Ca
u
[0,9y
o
+ 0,35(y
2
- y
o
)] (7-33)
Trong cng thc nay s hang th nht tnh n tn tht do nhng giot ln
(dang phn tan th) c tao nn t tng trc o va do m trc tng ang xet
y
o
xac nh, s hang th hai tnh n tn tht do sng mu (dang phn tan mn)
c tao thanh trong tng ang xet bng hiu s cua m sau va trc tng y
2
-
y
o
. Cac h s 0,90 va 0,35 trc cac s hang y chng to rng phn gop vao tn
tht nng lng cua nhng giot to ln hn phn gop cua cac giot mn (sng mu).
Cng thc (7-33) co th dung tnh cac tng lam vic trong vung ap sut thp.
Trong tnh toan thc t ngi ta cung ap dung rng rai cng thc gn ung
anh gia tn tht do m :

= a
2
y y
2 o
+
(7-34)
Cac th nghim a chng to rng h s a trong cng thc nay thay i trong
pham vi rng t 0,4 n 1,4 va phu thuc nhiu vao kt cu cac thng s va iu
kin lam vic.
tnh toan s b co th chp nhn a = 0,8 0,9.

7.5. Su mai mon canh quat tuc bin va phuong phap tach nuoc trong phn
chay cua tuc bin.
Nh a trnh bay trn, trong tng tuc bin lam vic vung hi m canh
quat thng b mai mon.
Do s va p cua cac giot nc vao b mt cua mep vao canh ng, luc
u b mt canh b nham, dn b r, co l thung, b nham nh nh rng ca, hnh
dang prfin canh b thay i. Canh co th b mai mon ti 0,2 0,3 cung cua no,
Nu lam vic lu dai phn trn cua canh co th b pha huy hoan toan. Kt qua la
giam bn c kh cua canh va giam hiu sut cua tng.
S mai mon cua canh ng dnh lin vi s pha huy kim loai cua canh quat
do moi v chu ng sut c rt cao khi nhng giot nc va p vao b mt canh.
Ap sut khi giot nc tng tac vi b mt canh co th xac nh c trn
c s phng trnh va thuy lc cua N.E.Jukovski :
P =

Trong o :

- Mt cua nc trong ranh ;

W

- Tc cua giot nc so vi b mt canh quat
- 187 -



a

- Tc m thanh trong cht long.

- H s. No thay i tuy thuc vao tc cua giot nc W

t 0,25 ti
0,5, khi W

150 m/s ; = 0,5.

Ap sut va co th at ti 310 MPa vi tc va cham nhau cua giot nc
va canh quat W

= 300m/s.
Tc tng i W
1

nay se at c khi tc
vong trn canh quat hi vt
chut t gia tr cua u = 300m/s.
Ngoai ng sut c, s
han r kim loai, s xm
thc,v.v.. cung co th anh
hng n qua trnh mai mon
canh quat.
Qua trnh pha huy canh
quat do s mai mon theo thi
gian co th quy c chia ra lam
ba giai oan (Hnh 7.14)

I- Giai oan thc nht,
bt u - giai oan "u bnh"
luc ma trn b mt lp kim loai
tch tu nhng hin tng h hong do moi (s tao thanh va tng trng cac vt nt
do moi).
II- Giai oan th hai - giai oan mai mon manh
III- Giai oan th ba - Giai oan tng chm s mai mon.
Thi gian cua cac giai oan y phu thuc vao m cua hi, phn tan
cua nc, tc va cham nhau cua giot nc va b mt canh quat.
mai mon giai oan III tng chm la nh co mang nc m trn b
mt ro cua canh quat.
bao v canh quat khoi b mon ngi ta ap dung cac bin phap sau y :
1- Giam m cua hi u ra cua tuc bin bng cach nng cao nhit
hi mi, ap dung qua nhit trung gian.,v.v...
2- Giam m thc t trc day canh ng bng cach ap dung bin phap
tach nc co hiu qua trong phn chay (tach nc bn trong, tach nc
bn ngoai vi cua tng.. .)
h, mm
, h
I II III

Hnh 7.14 Qua trnh mai mon b mt canh quat
Tuy theo thi gian lam vic cua tuc bin

- 188 -



3- Tng khe h doc truc gia ng phun va canh ng, tao kha nng cho
giot nc c xe vun va giam bt s cach bit v tc cua nc va
hi. (Khe h y co th at ti 100 300mm).
4- Tranh dung ai giy, ni tao iu kin cho nc tch tu.
5- Ap dung xe ranh doc trn phn vao lng, gn nh canh quat, nc
trong ranh se giam bt s va p cua giot nc, ngoai ra, ranh con co
tac dung tach nc na.
6- S dung kim loai chu mon lam canh (thep khng r, hp kim titan,
v.v...) tng bn mt (v du, bng cach ti), dung kim loai bao v
tng bn mep vao cua canh quat pha lng ngi ta han boc thm
nhng ming p bng kim loai stelit co cng va chu mon cao.
giam bt ng sut chp trong mi han co th phat sinh khi canh b rung
va bao am cho canh quat t do gian n nhit, ngi ta chia ming p ra nhiu
phn t theo chiu dai cua mep vao canh quat.
Nhng bin phap chng mai mon a thng k cho ta tranh c him hoa
mai mon canh quat khi lam vic vi tc vong 560 580m/s va m sau tuc
bin gn 8%, con vi tc vong thp hn th m n 1214%.
Ngoai nhng bin phap nhm nng cao tui tho cua canh quat k trn,
trong nhiu tng tuc bin hin ai con co b phn tach nc ra khoi phn chay va
cac phn cui cua tuc bin. Nh vy khng nhng giam mai mon canh quat,
ma con giam c tn tht nng lng do m, tc la nng cao hiu sut cua
tuc bin. Kinh nghim cho ta thy rng, ch co th tach c nhng giot nc
(dang phn tan th) ma no lai chim phn khng ln trong ham lng hi m
chung.
Co th tin hanh tach nc trong phn chuyn hi bng cach sau y :
1. Hut mang nc khoi b mt canh ng phun hoc khoi mep cua no (tach nc
trong ranh).
2. Tach nc t bung sau day ng phun, do dong b xon u ra cua day ng
phun vong nhng hat hi m chu tac dung cua lc ly tm. Nhng giot nc vi
mt ln hn nhiu so vi mt cua hi se vng ra pha ngoai bin. Do co
sc ly tm cua nhng giot nc ma hiu qua tach nc kha tt. Nhng ng thi
se lam giam hiu sut cua tng. Nguyn nhn la khi hut nc co cun theo ca hi
va lam ri dong i vao canh ng. Trong trng hp nay ng dong hng v
pha ngoai bin.
3. Tach nc t canh ng hoc la sau canh ng. thai nc t cac canh ng
vng ra do sc ly tm, trn canh quat phai co khoang trng ni lin vi cac ranh
- 189 -



tach nc hay la nhng ranh xa c bit. Khng co ai canh quat th thun tin
cho vic tach nc, nhng lai lam giam hiu sut cua tng.
Trong nhiu yu t co anh hng ti s tach nc, cn chu y n ap sut
cua hi P. Bi v khi ap sut tng se giam bt hiu s cac mt cua hi va nc,
v vy hiu qua tach nc se thp.

7.6. Luc doc truc trong tuc bin hoi nuoc
Khi gian n trong phn chuyn hi cua tuc bin, hi khng nhng ch
truyn m men quay cho rto do cac lc vong tac dung ln canh ng, ma con ca
lc doc truc, khng sinh cng va chuyn v pali chn. Thng thng, lc nay c
y rto theo chiu dong hi, hn na, co khi lai at ti gia tr ln. am bao
cho tuc bin lam vic an toan, va an toan cho pali chn, cn xac nh kha chnh
xac lc doc truc.
Mun vy, ta se khao sat lc doc truc tac dung ln mt trong cac tng trung
gian cua tuc bin nhiu tng (Hnh 7.15). Tng nay c biu th trn hnh 7.16
vi ty l a c khuych ai.
Lc vong truyn ln canh ng i vi tng th n co phun hi toan phn la:
Ra' = G(C
1n
sin
1n
C
2n
sin
2n
) + d
n
l
n
(P
1n
- P
2n
) (7-35)
Nu ap sut hi P'
1n
va P
2n
ca hai pha a khng bng nhau, th a chu
mt lc doc truc tac dung bng :


Hnh. 7.15 Ban ve lc cua tuc bin xung lc nhiu tng co a giam tai
- 190 -



Ra"

= S
1
(P'
1n
+ P
2n
) =

4
[( d
n
- l
n
)
2
- d
2n
2
] ( P'
1n
- P
2n
) (7-36)
Trong o :
d
n
- ng knh trung bnh cua tng
d
2n
- ng knh cua bac chen
l
n
- Chiu cao cua canh ng
Nu ng knh d
1n
va d
2n
cua chen trung gian
ca hai a khng bng nhau, nh hnh 7-16,
th lc doc truc truyn cho b mt mut trong
gii han cua tng do hiu cua cac ng knh
chen gy nn se la :
Ra"

=

4
( d
2n
2
- d
1n
2
) P'
1n

(7-36)
giam bt lc doc truc tng chuyn
v pali chn, trong tuc bin hi nc ngi ta
co gng cn bng no. Co th at c iu o
bng cach, v du, tng ng knh cua chen
cui pha trc (Hnh 7-15) va ni bung chen
trung gian A vi bnh ngng hay la vi tng
trung gian co ap sut khng ln. Nh vy la a tao c lc cn bng hng
ngc chiu dong hi va giam bt phu tai cho pali chn. Chi tit cn bng lc
doc truc y c goi la a (pit tng) cn bng hay la a giam tai.
Nu s dung cac ky hiu trn Hnh 7-15, va chp nhn rng :
1
III
Z
1
II
Z
1
I
Z
1
R Ra Ra Ra = + +

(7-37)
Ky hiu phan lc cua pali chn qua Ry va gia thit rng, hi rut t bung
cua a giam tai c em v tng trung gian, ma ap sut trong o vi phu tai tnh
toan bng P
x
, th tng cac lc doc truc chiu theo chiu truc se bng :
Nhng lc hng v pha bn trai :
Ry P +

4
1
(d
x
2
- d
1n
2
) +

4
2
P (d
x
2
- d
02
2
)
Nhng lc hng v pha bn phai
P
X
+

4
(d
x
2
- d
01
2
) +

4

Z
Z

P'
1n
(d
2n
2
- d
1n
2
) + R
1

Giai phng trnh nay ta tm c :
d
n
d
2n d
1n
G
1y
G
2y
1n
p
2n
p'
1n
Hnh. 7.16 S tuc bin
xung lc (co banh tnh)
- 191 -



d
x
=
2
01
2
1 1
2
02
2
2
2
1
2
2 1
2
1
1
) ( ) ( ' ) (
4 1
d P d P d d P d d F R R
P P
x n Z n n n
Z
Y
x
+ +

ng thc nay chng to rng, d
x
phu thuc vao phu tai Ry ma pali chn
co th chu ng c.
Nu trong tuc bin tt ca cac tng u la xung lc thun tuy, con a th co
y u l cn bng, nu bo qua lc doc truc trong chen lt leo, th co th xem Ry
= 0 la gn ung. Trong trng hp nay, cho phu tai doc truc bng khng, ch
cn ch tao ng knh bng khng, tc la :
d
x
= d
1
= d
01
= d
2n
= d
1n
= d
2
= d
02

Nh vy la piston cn bng bng vi chen cui bn ngoai.
Trong tuc bin phan lc, canh ng c lp trc tip ln tang truc va
khng co banh tnh trung gian, lc Ra" khng co, nhng lc Ra"' lai rt ln, bi v
mc tng ng knh cua tng hoan toan do hiu cua cac ng knh tang truc
xac nh :
Ngoai ra, trong tng phan lc, lc Ra' la ln, v giang ap ln canh ng ln.
i vi cum tng phan lc co ng knh trung bnh bng nhau va chiu cao
canh quat t thay i, bo qua hiu cua lng chuyn ng theo chiu truc, co th
vit :
Ra' = dl
m
(P
1n
- P
2n
) = dl
m
(P
on
- P
2n
) = dl
m
(P
o
- P
2
) (7- 38)
Trong o P
o
va P
2
- ap sut u va cui cum tng phan lc. cn bng
lc doc truc ang k xut hin trong tuc bin phan lc ngi ta ap dung a giam
tai vi ng knh ln (hnh 7.15). Nu trong tuc bin phan lc tt ca cac canh
ng c lp trn tang truc hnh tru, con ap sut P
x
bng ap sut sau tng cui
cung, th lc doc truc c cn bng hoan toan vi iu kin la ng knh cua
a cn bng d
x
bng ng knh trung bnh cua tng gia.
- 192 -



Trong tuc bin nhiu tng khng co qua nhit trung gian ngi ta c gng
cn bng lc doc truc bng canh hng dong hi trong thn may th nht va th
hai i ngc chiu nhau (Hnh 7.17). ng thi lc doc truc cua tng thn may co
th cn bng hoan toan va khng cn n a cn bng na.
Trong tuc bin co qua nhit trung gian khng th thc hin s cn bng
bng phng phap y khi co ch qua c ; bi v do quan tnh ln cua th
tch hi trong ng ng dn hi qua nhit, ap sut trc phn trung ap cua tuc
bin thay i khng ng thi vi s thay i ap sut trc phn cao ap cua tuc
bin. Cho nn lc R
1
va R
2
(Hnh 7.17) a c cn bng ch n nh co th khac
nhau nhiu ch qua , va nh vy se tao nn lc qua ln, khng cho phep
ln pail chn. V nguyn nhn y ma trong tuc bin co qua nhit hi trung gian
cac rto PCA va PTA phai c cn bng ring. i vi tuc bin co trch hi iu
chnh cung tin hanh cn bng lc doc truc ring tng t nh vy.
Tac dung ln pali chn con co cac lc doc truc phu t rto cua may c
truyn ng (may phat in, quat nen,v.v...) Theo quy tc, nhng lc y khng
ln lm. Lc doc truc ang k co th xut hin trong cac khp truc y chuyn
ng theo doc truc va mi rto co pali chn ring cua no. Lc doc truc phu cung
PCA PHA
R1
R2

Hnh 7.17 Cn bng lc doc truc trong tuc bin co hai thn may

- 193 -



co th phat sinh khi co gian n nhit cua rto va khi chuyn ng doc truc cua
khp truc b han ch ...
Trong tuc bin ln hin tai, nu nhng lc doc truc phu y qua ln, th
ngi ta ch dung khp truc cng.
Trong qua trnh vn hanh lc doc truc trong tuc bin co th thay i do
thay i phan lc trong cac tng ring le hay trong tng cum tng, do thay i
hi ro qua chen banh tnh va chen trn ai,v.v...
S thay i lc doc truc co th xay ra do chuyn t ch nay sang ch
khac nhanh qua. Hn na, s thay i nhanh nhit trong cac chi tit cua rto va
stato se lam thay i cac khe h trong chen va tng ng, se lam thay i lc doc
truc.