Test Z Historii

Autor szkolnego testu oglnego z wiedzy historycznej - Krzysztof Olszak
PREHISTORIA I DZIEJE STAROYTNE
Rys. 1.
Na podstawie rys. 1 odpowiedz na p. 1 8.
1. Kolebk ludzkoci jest:

a) Europa
b) Afryka
c) Ameryka Poudniowa
d) Australia
2. Pierwsz istot dwunon, ktra prawdopodobnie uywaa kamieni i kawakw drewna jako narzdzi, sprzed 4 milionw lat, nazywamy:
a) Australopitek ramidus
b) Australopitek afarensis
c) Paranthropus aethiopicus
d) Australopitek robustus
3. Odpowiedz na pytania 3.a. i 3.b. Czowiek zrczny zacz zgrabniej chwyta przedmioty i tworzy narzdzia.
3.a. Ile lat temu czowiek zrczny si pojawi na wiecie?
a) 6 milionw lat temu
b) 4 miliony lat temu
c) 3 miliony lat temu
d) 100 tysicy lat temu
c) Homo erectus
d) Homo sapiens
3.b. Jak si inaczej nazywa czowieka zrcznego?

a) Homo rudolfensis
b) Homo habilis
4. Jak si nazywaa istota humanoidalna, ktra wywdrowaa poza Afryk?

a) Homo habilis
b) Homo erectus
c) Homo neanderthalensis
d) Homo sapiens
5. Wybierz jedn z odpowiedzi a, b, c, d z pyt. poprzedniego i przepisz je w p. 5.1. oraz skorzystaj z rys.1. by uzupeni p. 5.2. Uzupenij tekst:
Okoo 1,8 miliona lat temu uksztatowa si czowiek wyprostowany, ktry by wyszy od swoich przodkw i charakteryzowa si wiksz
pojemnoci puszki mzgowej. Nazywa si go 5.1. ......................... . Aby mc spoywa wicej misa, wdrowa coraz dalej od swoich siedzib i
poszerza tereny owieckie. Okoo 700 tysicy lat temu zacz posugiwa si 5.2. ......................... .
6. Podkrel poprawn odpowied. Misa nie spoyway istoty humanoidalne zwane:
a) Australopitek ramidus
b) Homo heidelbergensis
c) Homo habilis
d) Homo ergaster
7. Zaznacz waciw odpowied. Ta istota humanoidalna pojawia si prawdopodobnie okoo 250 tysicy lat temu w Europie. Rozmiar jego czaszki jest zbliona do czaszki
homo sapiens. Potrafia roznieca ogie, ya w okresie ostatnich zlodowace, prowadzia koczowniczy tryb ycia i mieszkaa w jaskiniach. Prawdopodobnie posugiwaa si
prymitywn mow i chowaa swoich zmarych. Nazywa si j:
a) Homo neanderthalensis
b) Homo heidelbergensis
c) Homo sapiens
d) Paranthropus robustus
8. Na podstawie rys. 1 opisz wasnymi sowami (minimum 420 znakw, 4 zdania) rys. obok.
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
Mapa przedstawia obszary, na ktrych niezalenie od siebie zapocztkowano produkcj ywnoci upraw rolin i hodowl zwierzt.
9. Na podstawie tej mapy oraz wasnej wiedzy okrel pastwa, na
obszarach ktrych kilka tysicy lat temu hodowano:
a) indyki
..............................
b) kozy
..............................
c) lamy
..............................
d) bydo
..............................
e) jedwabniki ............................
f) winie
..............................
10. Na podstawie tej mapy oraz wasnej wiedzy okrel pastwa, na

obszarach ktrych kilka tysicy lat temu uprawiano:
a) proso
..............................
b) ry
..............................
c) kukurydza ..............................
d) pszenica ..............................
e) fasola
..............................
f) groch
..............................
g) ziemniaki ..............................
h) dynia
..............................
11. Na podstawie tej mapy dokocz zdanie:

Rewolucj agrarn, ktra diametralnie zmienia tryb ycia czowieka, datuje si na okres .................................................................. .
Na podstawie umieszczonej obok ilustracji odpowiedz na pyt. 12 17:

12. W jakich czasach mg y czowiek, do ktrego nalea szkielet
przedstawiony na ilustracji?
13. Gdzie mg y ten czowiek?
14. Jaki rodzaj ska wystpowa na obszarze wystpowania tego

czowieka?
15. Czym na co dzie mg zajmowa si ten czowiek?
16. Na co najchtniej mg on polowa?
17. W jakim miejscu (nie chodzi o miejscowo) znaleziono narzdzia i

bro, ktre mogy do niego nalee?
18. Wdrowny tryb ycia by typowy dla spoeczestw:

a) paleolitu i mezolitu
b) mezolitu i neolitu
c) paleolitu i neolitu
d) epoki brzu
196 : Jeli obywatel wybi oko jednemu z obywateli, naley wybi jego oko.
197 : Jeli zama ko obywatela, naley zama jego ko.
198 : Jeli wybi oko poddanego paacu lub zama ko poddanego paacu, zapaci jedn min srebra.
199 : Jeli wybi oko niewolnika obywatela lub zama ko niewolnika obywatela, zapaci poow jego ceny kupna.
200 : Jeli wybi obywatel zb obywatela rwnego sobie, naley wybi jego zb.
201 : Jeli wybi zb poddanego paacu , zapaci jedn trzeci miny srebra.
202 : Jeli obywatel uderzy w twarz obywatela godniejszego ni on, zostanie na zgromadzeniu uderzony 60 razy bykowcem.
203 : Jeli obywatel wystpi w sprawie z faszywym zeznaniem, a prawdziwo sw, ktre wypowiedzia nie dowid, jeeli jest to
sprawa gardowa, czowiek ten zostanie zabity.
204 : Jeli wystpi z zeznaniem dotyczcym zboa lub pienidzy, poniesie kar tej sprawy.
rdo: fragm. z Kodeksu Hammurabiego
19. Odpowiedz na dwa ponisze pytanie na podstawie powyszego fragmentu z Kodeksu Hammurabiego.
a) Od czego zalea wymiar kar za dokonane przestpstwa?
...............................................................................................................................................................
b) Jaka kara grozia za faszywe oskarenie?
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
20. Ludy pierwotne zdobyway poywienie:
a) polujc na zwierzta, owic ryby, uprawiajc ziemi
b) hodujc zwierzta, owic ryby, zbierajc owoce lene
c) owic ryby, uprawiajc ziemi, zbierajc owoce lene
d) polujc na zwierzta, owic ryby, zbierajc owoce lene
20. Dopasuj opisy do stanowisk:

Jerycho
osada obwarowana palisad na Kujawach
atal Hyk
najstarsza znana na wiecie osada obronna w dolinie Jordanu
Osonki
grd na wyspie na jeziorze otoczony waem drewniano ziemnym
Biskupin
najlepiej zachowana osada z okresu wczesnego neolitu, pooona w Turcji
22. Kiedy i gdzie prawdopodobnie zastosowano po raz pierwszy nawadnianie w rolnictwie?

a) ok. 8500 lat temu w Mezopotamii
b) ok. 6500 lat temu w Mezopotamii
c) ok. 6500 lat temu w Egipcie
d) ok. 8500 lat temu w Egipcie
23. Dopasuj podane poniej nazwy pastw lub ludw do tekstw im odpowiadajcych, wpisujc w wykropkowane miejsca.
Persowie, Asyryjczycy, Hetyci, Babilonia, Akadyjczycy, Egipt, Fenicjanie, Sumerowie, Izraelczycy
a) Lud niewiadomego pochodzenia zbudowa na obszarze midzyrzecza rywalizujce ze sob miasta pastwa, w ktrych centrach pooone byy zigguraty. ..........
b) Ludno semicka, ktra pod dowdztwem Sargona I, podbia Sumerw i stworzya scentralizowane pastwo. ..........
c) Pastwo zaoone przez lud Amorytw, ktrego krl Hammurabi dokona synnej kodyfikacji praw. ..........
d) Lud semicki, ktry w okresie X VII w. p. n. e., podbi cay Bliski Wschd, a jego siedzibami byy Assur i Niniwa. ..........
e) Lud semicki, ktry zaoy swoje pastwo w Anatolii w okresie XX XIX w. p. n. e., syn z stosowania wczenie nowej broni rydwanw. ..........
f) Lud semicki, ktry syn z doskonaego rzemiosa, m. in. wyrobw ze szka, barwnych tkanin i szkutnictwa. Wyznawa kult m.in. Baala. Syn z wielkich wypraw
handlowych i zaoy wiele kolonii wzdu poudniowych wybrzey Morza rdziemnego. ..........
g) W XII wieku p. n. e. ten lud semicki napyn do Palestyny. Wyrnia si tym, e w odrnieniu od innych ludw wyznawa religi monoteistyczn. ..........
h) Lud indoeuropejski, ktry stworzy najwiksze imperium na Bliskim Wschodzie w latach 558 332 p. n. e. ..........
i) Jedna z najstarszych cywilizacji i najbardziej rozwinita staroytna cywilizacja, niezwykle zalena od kaprysw wielkiej rzeki. Ten lud wierzy w wielu bogw
przypominajcych zwierzta bd ludzi z gowami zwierzt. ..........
24. Uzupenij tekst, wybierajc waciwe hasa podane poniej i wpisujc je w odpowiednie rubryki.
brz, dymarkach, elaza, Stonehenge, obeliskami, dolmenami
Najsynniejszym megalitem, ktry w czasach prehistorycznych mg peni funkcj kultow, grobow lub astronomiczn, jest krg wielkich
kamieni zbudowany w okresie neolitu i brzu niedaleko miasta Salisbury w hrabstwie Witshire w poudniowej Anglii. Nazywa si z jzyka
staroangielskiego
. Czsto megality byy pojedynczymi obeliskami, zwanymi
przykrytymi kamienn pyt zwanymi

wytwarza narzdzia i bro z
, albo gazami
. W epoce brzu, kiedy to powstaway te monumentalne obiekty kamienne, ludzie zaczli

, ktry by stopem miedzi i cyny, w prymitywnych
. w metal okaza si lepszym
i trwalszym surowcem od stosowanego dotd powszechnie . Ok. 3500 lat temu, gdy rozbudowywano piece, w ktrych mona byo osign
coraz to gortsz temperatur, zaczto wytwarza metal twardszy i taszy elazo. Zacza si wtedy epoka
25. Czy ludzie yli w czasach dinozaurw?
a) tak
b) nie
26. W jakiej epoce yy dinozaury?

a) paleozoiku
b) mezozoiku
c) kenozoiku
d) archaiku
27. Na podstawie ilustracji obok odpowiedz na dwa pytania a i b.

a)Kto i kiedy najecha ziemie polskie?
b) Co takiego ten lud pozostawi na ziemiach polskich, a co dzisiaj nazywamy

skarbami archeologicznymi?
Na podstawie tekstu informacyjnego wyra swj pogld w odpowiedzi na pyt.

28.
Historia rozumiana jest dwojako. Z jednej strony jako dzieje, z ac. historia gestae i w
tym sensie jest to wszystko to, co przemino, co byo, co si wydarzyo. Nie tylko to, co jest
zapisane, sfilmowane czy sfotografowane, ale take m.in. ulotne chwile, sowa, gesty, czyny
dnia codziennego. Z drugiej strony historia jest rozumiana jako opis dziejw, z ac.
historia rerum gestare, czyli wszystko to, co jest przekazem historycznym w ksigach,
kronikach, filmach, na zdjciach, w inskrypcjach kamiennych itp.
28. Co to jest historia?
29. Podkrel to, co jest rdem historycznym, a nastpnie po przecinku dopisz rodzaj tego, co uznajesz za rdo historyczne.
materialne, niematerialne, pisane, niepisane, opisowe, normatywne, epistolarne, hagiografie, biografie,
epistolarne, archeologiczne, ikonograficzne, architektoniczne, dziea sztuki
1. ksika
2. komiks
3. stokrotka
4. czarno-biay film na tamie filmowej 8 mm
5. kolorowy film na DVD
6. pyta pilniowa
7. piosenka mp3
8. melodia grana przez skrzypka
9. poky rkopis
10. tory kolejowe z wybit dat produkcji
11. drewniany kociek wiejski
12. herb miasta
13. wykopane z ziemi korzonki krzeww
14. Encyklopedia PWN
15. wikipedia
16. wykopane z ziemi szcztki naczy ceramicznych
17. atlas geograficzny
18. ywot w. Franciszka
19. pamitniki Jana Chryzostoma Paska
20. Wawel
21. spis powszechny GUS
22. ikona Matki Boskiej
23. biografia Lecha Wasy
24. obraz Jana Matejki
25. XVI-wieczne protokoy z procesw czarownic
26. krakowskie Sukiennice
27. wrby andrzejkowe
28. legenda o polskim Smoku Wawelskim
29. listy Williama Szekspira
30. polski zwyczaj wicenia darw w koszyczkach
31. zwyczaj wrczania sobie prezentw na Gwiazdk
10
30. Zaznacz rnymi kolorami na osi czasu, jak dugo, trway epoki: prehistoria, staroytno, redniowiecze, nowoytno i wspczesno.
4 mln
3000 p.n.e.
476 n.e.
1492
1789
1914
1989
Odpowiedz wasnymi sowami w dwch zdaniach i uzasadnij.

31. Jakie wydarzenia s cezurami, wyznaczajcymi ramy czasowe epok podanych w poprzednim pytaniu?
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
32. Zaznacz na osi czasu daty i okresy podane w ramce.
p.n.e., n.e., 966, 1025, 1364, 1410, 1525, 1683, 1717, 1791, 1795, 1807, 1830, 1848, 1863, 1914, 1918, 1939, 1945, 1989
33. W latach, podanych w pyt. 32., miay miejsce wielkie i istotne wydarzenia w historii Polski i Polakw. Rozszyfruj poniej, co si wydarzyo w
danym roku, oraz podaj waciwe dla danego wydarzenia stulecie.
966
1025
1364
1410
1525
1683
1717
1791
1795
1807
1830
1848
1863
1914
1918
1939
1945
1989
Na podstawie pyt. 29 odpowiedz w jednym zdaniu na pyt. 34.

34. Co to jest rdo historyczne?
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
35. Dopasuj waciwe pojcia do ich definicji tak, jak podaje przykad.
PRZYKAD: epigrafika
sfragistyka
demografia historyczna
bada napisy wykonane na twardych materiaach takich jak kamie, metal czy drewno
bada stosunki ludnociowe i czynniki je ksztatujce
bada i opisuje rozwj form pienidza
heraldyka
bada pieczcie jako rda historyczne
numizmatyka
bada herby, histori ich powstania i pochodzenie
paleografia
bada narzdzia pomiaru czasu i podziay czasu w ich rozwoju historycznym
chronologia historyczna
epigrafika
bada rozwj pisma oraz materiaw pisarskich

bada napisy wykonane na twardych materiaach takich jak kamie, metal czy drewno
36. Zaznacz w wykropkowanych miejscach W (wdrowny) albo O (osiady) na scharakteryzowanie trybw ycia ludzi prehistorycznych.
1. tryb ycia charakteryzowa si mieszkaniem w szaasach i namiotach,
2. tryb ycia charakteryzowa si upraw zb,
3. tryb ycia charakteryzowa si wdrwk za zwierzyn own,
4. tryb ycia charakteryzowa si ywieniem si owocami lenymi,
5. tryb ycia charakteryzowa si hodowl zwierzt,
6. tryb ycia charakteryzowa si zakadaniem nowych osad.
11
12
37. Ktre pojcie pasuje do podanej poniej definicji?

a) system nawadniajcy
b) system przeciwpowodziowy
c) system obronny
d) system irygacyjny
to jest
system zbiornikw, luz, kanaw doprowadzajcych wod na tereny uprawne i odprowadzajcych jej nadmiar oraz system waw
przeciwpowodziowych.
38. Przyporzdkuj nazwy, znajdujce si pod ilustracjami, tych obiektw do waciwych im opisw.
Ziggurat
Piramida
a) witynia zbudowana na planie prostokta, z wewntrznymi podworcami o pochyych cianach, ktrej miejsce najwitsze znajdowao
si w rodku budynku.
b) witynia zbudowana na planie prostokta, o pochyych cianach, przypominajcych schodki, na szczycie ktrej znajdowao si
miejsce
najwitsze.
13
39. Przyporzdkuj waciwe cywilizacje w ramkach, w ktrych czczono odpowiednich wybranych z poszczeglnych panteonw bogw:
Mezopotamia,
Egipt,
Aztekowie,
Chiny,
Re wadca bogw, bg soca
Anu bg nieba, krl bogw
Ptah stwrca wiata, bg rzemiosa i sztuki
Szamasz bg soca
Horus bg nieba
Sin bg tarczy ksiyca
Set bg burzy i pustyni
Enlil bg ziemi
Izyda bogini mioci, nieba, magii i czarw
Marduk pierwotne bstwo lokalne
Ozyrys bg ycia i wegetacji, sdzia zmarych
Enki bg wd i wiata podziemnego
Tot bg pisma, mdroci i sztuki
Isztar bogini wiata Wenus
Hathor bogini mioci
Ninurta bg wojny, burzy i rolnictwa
Anubis bg zmarych
Dumuzi bg ycia i przyrody
Bastet bogini zabawy i muzyki
Nabu bg pisma i mdroci
Hunab Ku bg stwrca
Tezcatlipoca bg soce
Ahau Kin wadca oblicza soca
Tlatocatecutli- bg pieka
Itzamna bg nieba i ksiyca
Camaxtli - bg mylistwa
Pawahtuun bg o wielu wcieleniach
Ehecatl bg wiatru
Miktlantekutli bg wiata zmarych
Majowie,
Inkowie
14
Inti bg soce
Bi Fang bg ognia
Wirakocza bg stwrca
Cai Shen bg fortuny i szczcia
Mama Quilla bogini ksiyc
Chi You bg wojny
Illapa bg piorunw, grzmotw, byskawic i deszczu
Hai Re bg wody
40. W ktrej cywilizacji staroytnej dokonywano mumifikacji i pisano na papirusach?

a) Izraelici
b) Egipcjanie
c) Asyryjczycy
d) Sumerowie
41. W ktrej cywilizacji staroytnej wynaleziono pismo i koo?

a) Babiloczycy
b) Egipcjanie
c) Chiczycy
d) Sumerowie
42. Na mapie obok:

a) zaznacz literkami podanymi w nawiasach, gdzie ley: Memfis (M), Teby (T), Babilon (B),
Jerycho (J), Grny Egipt (GE), Dolny Egipt (DE),
b) podpisz punkty zaznaczone na mapie, nazwami staroytnych cywilizacji, ktre w tych regionach
wystpoway.
15
43. Uzupenij schematy, wpisujc waciwe hasa z ramki, ktra znajduje si pod tymi schematami.
w pnocno czci Afryki
Pooenie geograficzne staroytnego Egiptu:
nad rzek
nad morzami
W Egipcie panowa . Wszystko zaleao od jego wadcy:
wadca Egiptu
monarcha
atrybuty wadzy:
syn boga soca Ra
podwjna korona
bicz
16
by absolutnym wadc, ktrego poddani otaczali kultem religijnym
kapani
doradcy krla, porednicy midzy ludmi a bogami, duchowni
onierze
poddani lub najemnicy, ktrzy suyli w armii
sudzy, ktrzy prowadzili dla krla usugi administracyjne
poddani uprawiajcy rol na ziemi
zniewoleni jecy wojenni lub ludzie sprzedani do niewoli
Podpowied do pyt. 43: krl, bg, wschodniej, faraon, Nil, Czerwonym i rdziemnym, despotyzm, faraon, urzdnicy, laska, chopi, niewolnicy
Na podstawie mapy obok odpowiedz na pyt. 44 47.
44. W dorzeczu jakich rzek powstay miasta mezopotamskie?
a)
b)
45. Nad jak zatok znajdowaa si cywilizacja Mezopotamii?
a)
46. Dlaczego miasta mezopotamskie powstaway na poudniu, a
nie w pnocnych grach?
a)
b)
47. Uzupenij zdanie.
Mezopotamia ley w poudniowo - .. czci Azji na
obszarze wspczesnego dzisiaj pastwa Irak.
17
48. Uzupenij tekst.

Tabliczkami glinianymi posugiwali si a) , gdy ziemia midzy rzekami Eufratu i Tygrysu bya nie tylko bardzo yzn,
ale bogat w glin. Tymczasem w Egipcie z powodu powszechnie wystpujcej trzciny papirusowej oraz suchego klimatu tamtejsi mieszkacy
pisali na b) .
49. Dopasuj nazwy witych ksig do odpowiadajcych im religii i cywilizacji wg przykadu.
Tora
Picioksig, zw. inaczej Bibli hebrajsk
Talmud
uzupenienie Tory, ktre powstao midzy III a VI w. p.n.e.: spisane zasady judaizmu przekazywane ustnie
Wulgata
wita ksiga muzumanw, zoona z 114 sur, powstaa ok. 610 632 n.e.
Koran
aciski przekad z greki i hebrajskiego Biblii dokonany przez w. Hieronima w latach 382 406
18
Mapa A.
50. Wska dwie poprawne odpowiedzi. Czym byo greckie polis?

a) miastem pastwem
b) pastwem miastem
c) wsplnot wszystkich jej obywateli
d) wsplnot monych jej obywateli
51. Wakie dla polis decyzje pastwowe podejmowali obywatele:

a) poprzez wybranych ze swojego grona urzdnikw
b) na Agorze obywateli
c) na Radzie, wybranej na Zgromadzeniu obywateli
d) na Zgromadzeniu obywatelek
19
Na podstawie mapy A odpowiedz na pyt. 52 53.

52. Czyj koloni byy podane poniej miasta? (zaznacz f na oznaczenie fenickich albo g na oznaczenie greckich kolonii)
Selinus
Hemeroskopejon
Bizancjum
Chersonez
Syrakuzy
Massalia
Korkyra
Cypr
Kartagina
Naukratis
Milet
Akraga
Teodozja
Arad
Emporion
Side
53. W ktrym wieku i co miao miejsce, przedstawione na mapie?

.....................................................................................................................................................
54. Wybierz waciwe pojcie do podanej poniej definicji:
a) macierz
b) metropolia
c) autonomia
d) kolonia
jest to
posiado pastwa, nazywanego metropoli, znajdujca si poza jego granicami i podlegajca
bezporedniej zalenoci politycznej i gospodarczej.
55. Gdzie i w ktrym tysicleciu p.n.e. rozwijaa si kultura minojska?

a) na Peloponezie ok. II tys. p.n.e.
b) na Peloponezie ok. III tys. p.n.e.
c) na Krecie ok. II tys. p.n.e.
d) na Krecie ok. III tys. p.n.e.
56. Na podstawie mapy obok uzupenij wg przykadu.

Eubea grecka wyspa na Morzu Egejskim, leca przy wsch. wybrzeu Peloponezu
Kreta
.............................................................................
Peloponez .............................................................................
Troja
.............................................................................
Korynt
.............................................................................
20
Tesalia
.............................................................................
Epir
.............................................................................
Korfu
.............................................................................
Samotraka .............................................................................
Rodos
.............................................................................
57. Na podst. map do p. 52, 53 i 56 zlokalizuj jednym zdaniem pooenie geograficzne

Grecji.
.......................................................................................................................................
58. Kogo przedstawia waza z VI w. p.n.e. na zdjciu obok?
a) hoplitw
b) katafraktw
c) legionistw
d) jedcw
59. Przyporzdkuj definicje do waciwych poj.

1) o kluczowych sprawach decydowaa grupa osb wywodzcych si z starych i szanowanych rodw
2) wadz nad ludem sprawowa krl
demokracja
oligarchia
3) obywatele decydowali na agorach o tym, kto miaby rzdzi
arystokracja
4) o kluczowych sprawach decydowaa grupa osb nie wywodzcych si ze starych i szanowanych rodw, ale majcych spore majtki
monarchia
tyrania
60. Co miao decydujcy wpyw na powstanie greckich polis?

a) niezgoda wrd Grekw
b) zbyt due rnice w poziomie gospodarczym polis
c) grzyste uksztatowanie terenu
d) zbyt due odlegoci geograficzne midzy polis
61. Igrzyska greckie byy:

a) uroczyst procesj obywateli polis do wityni
b) nauk w gimnazjonie
c) zawodami sportowymi organizowanymi co 4 lata
d) zawodami sportowymi
21
62. Wpisz w ramce, ktra odpowied z pyt. 61 odpowiada pojciu olimpiada?

63. Pierwsze igrzyska olimpijskie zorganizowano:
a) w Olimpii 767 p.n.e.
b) w Olimpii 776 p.n.e.
c) na Olimpie 767 p.n.e.
c) w Olimpii 776 n.e.
64. Kim by archonta? (UWAGA! 2 odpowiedzi s poprawne!)

a) urzdnik rzymski wybierany przez senat
b) najwyszy urzdnik w Sparcie
c) urzdnik ateski wybierany przez obywateli
d) czonek 10 osobowego areopagu
65. Solon przeprowadzi w VI w. p.n.e. reformy w Atenach poprzez:

a) utworzenie sdw ludowych
b) wprowadzenie podziau na klasy majtkowe
c) wprowadzenie nowego podatku
d) reforma rolna
66. Klejstenes zreformowa pod koniec VI w. p.n.e. ustrj polityczny Aten, zapocztkowujc demokracj, ktra dosownie oznacza z greki:
a) wadz wikszoci
b) wadz narodu
c) wadz ludu
67. Przyporzdkuj instytucje i urzdy demokracji ateskiej do ich charakterystyki:

Co cztery lata zbierali si obywatele polis, ktrzy na agorze podejmowali decyzje i wybierali urzdnikw na kolejne kadencje. Aby ich gosy
byy uznane za wane, musiao si zebra ok. sze tysicy obywateli:
Rada zoona z 10 osb, ktra sprawowaa wadz sdownicz:
Rada sprawujca codzienne rzdy w polis:
Urzdnik dowodzcy wojskami, posiadajcy kompetencje wojskowe:
Rada Piciuset,
Areopag,
Zgromadzenie Ludowe,
Strateg

Na Zgromadzeniu Ludowym obywatele wypisywali na glinianych skorupach naczy, imiona osb, ktre ich zdaniem zagraay pastwu.
a) wotum nieufnoci
b) ostracyzm
c) prawo weta
d) wniosek do Trybunau Stanu
22
69. Na podstawie poniszych tekstw rdowych opisz krtko wpyw Peryklesa na ycie staroytnych Ateczykw:
Wywiera wpyw dziki swemu autorytetowi i mdroci; bdc bez wtpienia nieprzekupnym, z atwoci trzyma lud w ryzach i nie lud nim kierowa, ale on ludem. (...)
Cho wic z imienia bya demokracja, w rzeczywistoci byy to rzdy pierwszego obywatela (...).
Tukidydes Wojna peloponeska
Powstaway (...) budowle zdumiewajce sw wielkoci, niedocige w swej sztuce i piknoci. (...) Przypuszczano, e kade z nich bdzie wymagao do ukoczenia czasu co
najmniej kilku pokole (...) , a tymczasem wszystkie one zostay doprowadzone do koca w cigu tych jednych rzdw Peryklesowych (...).
Plutarch ywoty sawnych mw
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
70. W Sparcie penoprawnymi obywatelami byli:
a) heloci
b) spartiaci
71. A kim byli ci, ktrzy w p. 70 nie byli penoprawnymi obywatelami Sparty?
.........................................................................................................................................................................................................................................
72. Przyporzdkuj instytucje rzdowe Sparty do ich funkcji.
Zgromadzenie Ludowe
1. Organ doradczy, posiadajcy funkcje sdownicze, ktrego czonkowie byli wybierani na roczn kadencj
eforowie
2. Og obywateli, ktry teoretycznie poprzez aklamacje podejmowa wakie dla Sparty decyzje
geruzja
3. Rada zoona z dwch krlw i 28 urzdnikw wybranych przez obywateli
73. Najsynniejsz wityni greck jest Akropol z Partenonem w:

a) Koryncie
b) Atenach
c) Sparcie
d) Troi

Bogw wyobraano sobie na podobiestwo ludzi, zarwno pod wzgldem wygldu, jak i charakteru. W malarstwie i w rzebie przedstawiano bogw i boginie zazwyczaj pod
postaci ludzi.
a) antropocentryzm
b) antropomorfizm
c) zoomorfizm
d) antropologia
23
75. Dopisz do podanych poniej imion bstw te dziedziny ycia, ktre patronowali im Grecy. Podkrel to bstwo, ktre byo wadc panteonu
bogw i bogi greckich.
Zeus
Atena
Artemida
Hefajstos
Afrodyta
Artemida
Posejdon
Apollon
Hermes
Hades
Dionizos
Charon
76. Wyjanij krtko pojcia wasnymi sowami tak, jak je rozumiesz:

Tartar
...................................
Elizjum
...................................
teatr
...................................
misteria
...................................
misteria eleuzyskie
...................................
komedia
...................................
epikureizm ...................................
stoicyzm
...................................
cynizm
...................................
filozofia
...................................
bajki Ezopa ...................................
tragedia
...................................
77. Z czym ci si kojarz postacie historyczne? /kim byli, co stworzyli lub pojcia z nimi zwizane/
Tales z Miletu
...................................................................................
Anaksymenes
...................................................................................
Heraklit z Efezu
...................................................................................
Parmenides
...................................................................................
Demokryt z Abdery
...................................................................................
Sokrates
...................................................................................
Platon
...................................................................................
Arystoteles
...................................................................................
Ajschylos
...................................................................................
24
Eurypides
...................................................................................
Sofokles
...................................................................................
Arystofanes
...................................................................................
Fidiasz
...................................................................................
Poliklet
...................................................................................
Myron
...................................................................................
78. Przyporzdkuj greckie style architektoniczne z podanych na rys. A.: koryncki, joski, dorycki, rzymski,
romaski, gotycki, klasycystyczny.
a .........................................................
b .........................................................
c .........................................................
79. Na podstawie rys. B. opisz struktur
budynkw na Akropolu.
.........................................................................
.........................................................................
.........................................................................
.........................................................................
.........................................................................
.........................................................................
.........................................................................
Rys. A.
Rys. B.
25
80. Co przedstawiaj rysunki C i D oraz czyjego s autorstwa?

Rys. A. przedstawia autorstwa .
Rys. B. przedstawia autorstwa .
Rys. C.
Rys. D.
81. Kto jest uwaany za ojca medycyny i autora zasady leczenia po pierwsze nie szkodzi?
a) Euklides
b) Hipokrates
c) Pitagoras
d) Archimedes
26
82. W ktrym wieku Macedonia podbia skcone greckie polis?

a) IV w. p.n.e.
b) V w. p.n.e.
c) VI w. p.n.e.
d) VI w. n.e.
83. Wpisz poprawne odpowiedzi w luki, uzupeniajc tekst.

Krl macedoski 83.1. ................................ pokona poczone wojska greckie z 83.2. ..................................................... pod 83.3.
................................ w roku 83.4. ....................... p.n.e.
83.1.
a) Dariusz III
b) Aleksander Wielki
c) Filip II
83.2.
a) Sparty i Aten
b) Aten i Teb
c) Sparty i Teb
83.3.
a) Cheronej
b) Salamin
c) Maratonem
83.4.
a) 336 p.n.e.
b) 337 p.n.e.
c) 338 p.n.e.
84. Uzupenij tabelk.

Filip II
Hellespont
Zwyciskie potyczki Grekw i

Macedoczykw w Azji Mniejszej i na
Bliskim Wschodzie.
331 p.n.e.
Grecy i Macedoczycy zajli stolic imperium

Persw.
84.1. Aleksandrowi Wielkiemu nie udao si podbi:

a) Mezopotamii
b) kraju Partw
c) delty Nilu
d) doliny Indusu
27
84.2. Podkrel waciw odpowied. Nie udao mu si podbi krainy, o ktrej mowa w p. 5.1. z powodu:
a) trudnych warunkw
b) demoralizacji wrd hoplitw
c) niechci do kontynuowania walk
d) buntu generaw Aleksandra Wielkiego
e) zbyt cikich kufrw ze zrabowanym wczeniej zotem
85. Skrel faszyw odpowied. W czasie wyprawy Aleksandra Wielkiego cz Grekw:

a) zasiedlaa nowe krainy i budowaa miasta
b) palia, gwacia i rabowaa wszystko co popadnie
c) zachwycaa si piknem Bliskiego Wschodu
86. Zaznacz prawidow odpowied.
86.1. Krlem krlw by w wiecie staroytnych Hellenw:
a) krl Sparty
b) krl Macedonii
c) krl Itaki
d) krl Persw
c) Miltiadesa w 490 r. p.n.e.
d) Miltiades w 480 r. p.n.e.
86.2. W bitwie pod Maratonem Persw pokonali Grecy pod dowdztwem:

a) Leonidasa w 480 r. p.n.e.
b) Leonidasa w 490 r. p.n.e.
86.3. Flota grecka pokonaa persk pod:

a) Termopilami
b) Maratonem
c) Salamin
86.4. Zwizek Morski by koalicj greckich polis pod wodz:

a) Sparty
b) Myken
c) Miletu
d) Aten
c) Tebami
d) Salamin
c) Spart a Macedoni
d) Atenami a Macedoni
c) 323 p.n.e.
d) 323 n.e.
86.5. Polis greckie podbi krl macedoski w 338 r. p.n.e. po bitwie pod:
a) Maratonem
b) Cheronej
86.6. Wojna peloponeska lat 431 404 p.n.e. toczya si midzy:

a) Spart a Atenami
b) Spart a Tebami
86.7. Aleksander Wielki zgin modo w roku:

a) 332 p.n.e.
b) 332 n.e.
28
87. Pierwotnym ludem mieszkajcym w Italii byli:

a) Grecy
b) Fenicjanie
c) Wosi
d) Etruskowie
88. Jak gosi legenda Rzym zaoono w 753 r. p.n.e. przez dwch braci Romulusa i Remusa, wychowanych przez:
a) lwa
b) sonia
c) wilka
d) yraf
89. Za czyich potomkw uwaali si Rzymianie?

a) Romulusa
b) Remusa
90. Zaznacz waciw odpowied.

90.1. Rzym powsta:
a) po poczeniu osad lecych nad Tybrem i nad szecioma wzgrzami
b) po poczeniu osad lecych nad Tybrem i nad picioma wzgrzami
c) po poczeniu osad lecych nad Tybrem i nad siedmioma wzgrzami
90.2. Juliusz Cezar nad rzek Rubikon powiedzia, e koci zostay rzucone, co miao oznacza, e nie ma ju odwrotu. W 334 r. p.n.e.
Aleksander Wielki mia rwnie swj Rubikon. Gdzie?
a) Cheroneja
b) Gaugamela
c) Hellespont
d) Rubikon
90.3. W ktrym roku Aleksander Wielki zaj stolic Imperium Persw Persepolis?
a) w 331 r. p.n.e.
b) w 332 r. p.n.e.
c) w 334 r. p.n.e.
d) w 335 r. p.n.e.
c) Seneka
d) Plutarch
90.4. Kto by nauczycielem Aleksandra Wielkiego?

a) Platon
b) Arystoteles
90.5. Jakie ziemie obja swoim zasigiem kultura hellenistyczna?

a) ziemie podbite przez Aleksandra Wielkiego
b) ziemie dawnego imperium perskiego
c) ziemie podbite przez Grekw i Macedoczykw w IV w. p.n.e. na Persj
d) wszystkie odpowiedzi s poprawne
29
90.6. Pierwotna religia Rzymian cechowaa si:

a) znaczc rol symbolu witego, wiecznego ognia
b) politeizmem, inspirowanym wierzeniami greckimi
c) wiar w nadprzyrodzon si potg natury
d) pierwotnym animizmem
91. Formacja bojowa przedstawiona na ilustracji obok to falanga grecka. Przeanalizuj ilustracj
i opisz wasnymi sowami, dlaczego i jak falanga odnosia ogromne sukcesy na staroytnych
polach bitew?

Jowisz (Jupiter) Junona
Wenus
bogini
mdroci
Westa
bg wojny bg gbin
morskich
93. Przyporzdkuj ponisze zdania do poj: patrycjusze, plebejusze.

a) zamoni i bogaci ludzie majcy szlachetnych przodkw:
b) zamoni i bogaci ludzie nie majcy szlachetnych przodkw:
94. Rzymianie musieli drog podbojw podporzdkowywa swoich ssiadw na Pwyspie Apeniskim z powodu:
a) deficytu rde wody pitnej
b) braku ziemi uprawnej
c) chci posiadania
95. Krl Epiru Pyrrus z Tarentu odnis dwa zwycistwa nad Rzymianami, ktre bymy dzisiaj okrelili mianem pyrrusowych zwycistw, ale
ostatecznie zosta pokonany pod Tarentem w 272 r. p.n.e.. Wyjanij pojcie pyrrusowego zwycistwa.
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
30
96. W jakim okresie Rzymianie zdoali podbi ca Itali?

a) V IV p.n.e.
b) V III p.n.e.
c) V II p.n. e.
b) konsulowie
c) archonci
97. Na pocztku Rzymem rzdzili:

a) krlowie
98. Przyporzdkuj urzdy i instytucje (podane na dole w ramce), ktre istniay od ok. 509 r. p.n.e. do waciwych funkcji:
98.1. mia wadz wojskow i peni nadzr nad ca biurokracj
98.2. wikszoci gosw wybierano urzdnikw
98.3. decydowa o najistotniejszych sprawach w pastwie
98.4. sporzdzali list wszystkich obywateli, dbali o porzdek w pastwie i sprawowali
nadzr nad majtkiem i dochodami pastwa
98.5. zastpowali podczas nieobecnoci tych, ktrzy byli najwyszymi urzdnikami
98.6. w wypadku zagroenia pastwa na wniosek senatu najwyszy urzdnik stawa si
98.7. wybierany przez plebejuszy urzdnik, ktry mia prawo weta wobec decyzji senatu i
nie podlega wadzy najwyszych urzdnikw w pastwie
Podpowied do pyt. 98: dyktator, pretorzy, cenzorzy, zgromadzenie ludowe, trybun ludowy, konsulowie, senat, krl
99. W poowie V wieku spisano w brzie, odlano i wystawiono na widok publiczny spis praw, ktry nazwano:
a) Kodeksem Rzymskim
b) Spisem Praw Publicznych
100. W ktrym roku miao miejsce najwiksze powstanie niewolnikw w dziejach Rzymu?
a) w 73 r. p.n.e. pod wodz wyzwoleca Spartakusa
b) w 73 r. p.n.e. pod wodz gladiatora Spartakusa
c) w 63 r. p.n.e. pod wodz niewolnika Spartakusa
c) Prawem XII Tablic
31
101. Jedna z kolonii fenickich staa si miastem macierzystym dla nowych kolonii w zachodniej czci basenu Morza rdziemnego, ktra
zbudowaa niezalen od Fenicji punick potg morsk, rywalizujc z Rzymem. Ta kolonia nazywaa si:
a) Hemeroskopejon
b) Selinus
c) Kartagina
d) Mainake
102. Wyjanij wasnymi sowami pojcie wojna punicka.

.........................................................................................................................................................................................................................................
103. W jakim okresie Rzymianie toczyli wojny punickie?
a) II III w. p.n.e. z Kartagiczykami
b) III II w. p.n.e. z Kartagiczykami
104. Uzupenij tabelk:

Wydarzenie
Postacie
Opis
264 241 p.n.e.
Appiusz Klaudiusz Kadeks
Rzym zwyciy, zdobywajc ..............., ktra staa
I wojna punicka
Hamilkar Barkas
si pierwsz rzymsk prowincj.
218 201 p.n.e.
......................................
Kartagina pacia kontrybucje Rzymowi.
II wojna punicka
149 146 p.n.e.
III wojna punicka
Potga ......................................
Scypion Modszy
Zrwnano z ziemi .............................

Zagarnicie wybrzey Afryki Pnocnej na
............... basenie Morza rdziemnego. Rzym
najwiksz potg morsk.
Jeli masz problem z uzupenieniem tabeli wykorzystaj niniejsz podpowied: Hannibal, Rzymu, Kartagin, Kartagin, zachodnim.
105. Wyjanij podkrelone w powyszej tabelce pojcia, wpisujc po lewej stronie pojcie, a po prawej wyjanienie:
...........................
.......................................................................................................................................................
...........................
.......................................................................................................................................................
32
106. Zaznacz na osi czasu wiek, w ktrym Rzym podbi:

a) Macedoni i Grecj,
III
b) Azj Mniejsz i Syri,
II
c) Pwysep Iberyjski
II
III
d) Gali.
IV
107. Wyjanij pojcie Imperium Romanum.

.........................................................................................................................................................................................................................................
108. Na podstawie rys. 1. i rys. 2. scharakteryzuj armi rzymsk.
Rys. 1.
Rys. 2.
Rys. 1 przedstawia podzia legionu na manipuy wg klas majtkowych, natomiast rys. 2. prezentuje bitw armii rzymskiej z wojskiem Hannibala.
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
33
109. Na podstawie rys. 2. opisz wasnymi sowami, jak zwykle strategi przyjmowali Rzymianie na polach bitew w starciu z ich wrogami.
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
110.1. Wyjanij pojcia:
pryncypat
..............................................................................................................
dominat
..............................................................................................................
cesarstwo
..............................................................................................................
110.2. Zaznacz rnymi kolorami na osi czasu okresy monarchii, pryncypatu, dominatu i cesarstwa w historii staroytnego Rzymu.
VI
IV
III
II
II
III
IV
111. Co to jest triumwirat?

.........................................................................................................................................................................................................................................
112. Ktre z wymienionych postaci wsptworzyy ktry triumwirat? Wpisz we waciwe miejsce wymienione postacie: Marek Krassus, Gnejusz
Pompejusz, Juliusz Cezar, Marek Antoniusz, Oktawian August, Lepidus.
I triumwirat
...............................................................................................
II triumwirat
...............................................................................................
113. Czym si rni imperator od dyktatora?

.........................................................................................................................................................................................................................................
34
Na podstawie mapy, przedstawionej poniej, odpowiedz na pyt. 114 115.

114. Z ilu prowincji skadao si imperium rzymskie?
115. Z jakich prowincji skadao si imperium rzymskie?
116. Uzupenij tekst, wpisujc wybrane sowa: Kleopatra, 31 r. p.n.e.,

Akcjum, Aleksandria: W wyniku klski w bitwie morskiej pod
w roku
upada dynastia Ptolemeuszy, ktrych ostatni
krlow bya
a Egipt sta si prowincj rzymsk.
117. Kto by gwnym rywalem w wojnie o Egipt Oktawiana Augusta?

(dwie postaci)
118. Kto zmieni charakter wadzy cesarskiej na dominat?

a) Oktawian August
b) Hadrian
c) Kaligula
119. Na podstawie poniszej mapy odpowiedz na pyt. 119.1., 119.2., 119.3., 119.4. i 119.5.
d) Dioklecjan
35
36
119.1. W ktrej czci imperium rzymskiego nastpowaa romanizacja, a w ktrej hellenizacja? Zaznacz na mapie literk R te prowincje, w
ktrych miaa miejsce romanizacja, a literk H gdzie miaa miejsce hellenizacja.
119.2. Czerwone kropki na mapie oznaczaj koncentracj garnizonw wojskowych na zaznaczonych nimi regionach. Na podstawie mapy i na
podstawie wasnej wiedzy odpowiedz na pytanie: Przed jakimi ludami Rzymianie musieli broni swoich limes (limes = ac. granice) i z kim
walczyli na rubieach swojego imperium?
.........................................................................................................................................................................................................................................
119.3. Wykonaj polecenia a) i b).
a) Zaznacz na mapie granic, jaka powstaa po podziale imperium rzymskiego na zachodnie cesarstwo rzymskie ze stolic w Rzymie, a pniej w
Rawennie oraz na wschodnie cesarstwo rzymskie ze stolic w Bizancjum (ktre potem przechrzczono na Konstantynopol).
b) W ktrym roku i kto podzieli imperium na dwa cesarstwa rzymskie: zachodnie i wschodnie?
119.4. Spjrz jeszcze raz na map i korzystajc z wasnej wiedzy odpowiedz na p. a), b), c) i d):
a) Jak funkcj peni Egipt dla caego imperium? T sam funkcj penia Sycylia dla miasta Rzym po wojnach punickich: Rzymianie nazywali
t wysp spichlerzem dla Rzymu. Co dostarcza Egipt Rzymowi?
b) Co dostarczaa Rzymowi prowincja Syrii?
c) Co dostarczaa Rzymowi prowincja Hiszpanii i Grecji?
d) Co Rzymowi dostarczaa podbita Afryka?
Jeli masz problem z pyt.119.4. skorzystaj z niniejszej podpowiedzi: szko, dywany, oliwa, zboe, niewolnicy, oliwki, wino, barwniki.
119.5. Zaznacz na mapie mur Hadriana i napisz krtko, kto i kiedy kaza go zbudowa i dlaczego.
.........................................................................................................................................................................................................................................
120. Krtko wyjanij czym bya:
a) romanizacja
.................................................................................
b) hellenizacja
.................................................................................
37
121. Uzupenij tabelk, wpisujc waciwe tytuy i autorw z ramki pod tabelk w odpowiednie rubryki.
Literatura
Autor
Tytu
Eneida
Horacy
Ody
Dialogi, zw. inaczej 124 listy moralne do Lucyliusza
Ammianus Marcelinus
Seneka Starszy, zw. Retorem
Historia rzymska
Wojna galicyjska
Podpowiedzi: Seneka Modszy zw. Filozofem, Dzieje rzymskie, Juliusz Cezar, Metamorfozy, Owidiusz, Wergiliusz
38
123. Na podstawie ilustracji poniej oraz wasnej wiedzy zastanw si, jak mogo wyglda ycie codzienne staroytnych Rzymian i jak
mieszkaa przecitna rodzina rzymska w miecie? Odpowied umie w duszej wypowiedzi pisemnej, wykorzystujc takie pojcia jak:
Koloseum, termy, Circus Maximus, agora.
39
124. Jak mylisz, co oznacza rzymskie powiedzenie: dura lex, sed lex (z ac. twarde prawo, ale prawo). Czy zgadzasz si z takim podejciem
do przestrzegania prawa w pastwie? Odpowied uzasadnij.
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
Na podstawie ilustracji obok odpowiedz na pyt. 125.1.
125.2.
125.1. Jak budowl przedstawia ta ilustracja?
125.2. Do czego moga suy ta budowla?
126. Dokocz zdanie.

Wdz rzymski, ktry zwyciy na wojnie swoich wrogw, uroczycie na czele wojsk,
maszerowa wzdu ulic w Rzymie wrd wiwatujcych go tumw. Tym samym odbierajc
swj triumf. Za senat rzymski ku pamici stawia mu w miecie.
127. W ktrym roku cesarz Teodozjusz uzna religi chrzecijask za religi panujc w
caym imperium?
a) w 313 n. e.
b) w 318 n. e.
c) w 331 n. e.
d) w 381 n. e.
40
28. Wpisz w pust luk prawidow odpowied z trzech moliwych podanych w kadym podpunkcie.
Panteon bstw rzymskich nie wystarcza ju Rzymianom w III w. n. e. Std te zaczli uprawia kulty bstw wschodnich, z ktrych najwiksz
popularnoci cieszyy si kulty w bogini maonk Ozyrysa, zwan 128.1.
, gdy daway nadziej Rzymianom w
zmartwychwstanie, oraz w azjatyck Wielk Macierz i bogini podnoci i urodzaju, ktra nosia imi 128.2.
zdoby za kult iraskiego 128.3.
. Najwiksze wpywy
, boga wiatoci i cieni. Na wschodzie imperium popularny by manicheizm, ktrego nazwa wywodzi
si od jego perskiego twrcy Maniego, ktry akcentowa na wieczn walk dobra ze zem. Na 128.4.
chrzecijaska narodzia si na imperium w 128.5.
, ktrego przywdc religijnym by 128.6.
imperium narodzia si religia

. Gosi on powszechn rwno,
miowanie wszystkich ludzi, solidarno powszechn, zbawienie i ycie po mierci.

128.1.
a) Izyd
b) Afrodyt
c) Inann
128.2.
a) Isztar
b) Kybele
c) Zaratusztra
128.3.
a) Mitry
b) Izydy
c) Isztar
128.4.
a) wschodzie
b) zachodzie
c) poudniu
128.5.
a) Syrii
b) Palestynie
c) Fenicji
128.6.
a) Jezus
b) Piotr
c) Pawe z Tarsu
Zaznacz prawidow odpowied.

129. W ktrym roku i gdzie cesarz Konstantyn wyda edykt, ktry czyni religi chrzecijask religi legaln w imperium?
a) w 331 n. e. w Rzymie
b) w 313 n. e. w Mediolanie
c) w 313 n. e. w Rzymie
d) w 331 n.e. w Mediolanie
e) w 313 n. e. w Konstantynopolu
f) w 313 p.n.e. w Rzymie
130. Co nie byo znakiem rozpoznawczym (i symbolem) chrzecijan)? (zaznacz 5 odpowiedzi)

a) ryba
b) kotwica
c) sie rybacka
d) krzy
e) laska pasterska
f) wcznia w. Jerzego
d) chleb
f) woda
131. Przyporzdkuj waciwe pojcia do podanych definicji: (1 pojcie nie pasuje)

a) zgromadzenie biskupw okrelonego terytorium
b) zgromadzenie biskupw reprezentujcych cay Koci
c) pogldy religijne uznane za bdne i sprzeczne z naukami Kocioa
d) przywdca religijny i wiecki w gminie chrzecijaskiej
e) wsplnota religijna chrzecijan zamieszkujcych okrelone terytorium
Podpowiedzi: gmina, synod, sobr, herezja, schizma, biskup
132. Na podstawie zamieszczonych obok ilustracji wasnymi sowami w maksymalnie

czterech zdaniach (nie przekraczajc 360 sw) opisz legionist rzymskiego.
...
...
...
...
...
...
...
...
41
42
Na podstawie poniszej mapy odpowiedz na pytania 133 134.
43
133. Uzupenij zdanie:

Barbarzycy w okresie III V wieku n.e. najedali przede wszystkim rubiee cesarstwa rzymskiego.
134. Gdzie swoje siedziby po pldrowaniu cesarstwa rzymskiego zaoyli:
a) Wandalowie?
A) w Hiszpanii
B) w Afryce
C) w Italii
D) w Dalmacji
B) w Italii
C) na pwyspie Bakaskim
D) w Anglii
B) w Hiszpanii
C) w Afryce
D) w Italii
B) w poudniowej Italii
C) w pnocnej Italii i w Dalmacji
D) w pnocnej Italii
B) w poudniowej Italii
C) w Afryce i w poudniowej Italii
D) w Hiszpanii
b) Wizygoci?
A) w Hiszpanii
c) Frankowie?
A) w Galii
d) Longobardowie?
A) w poudniowej Galii
e) Ostrogoci?
A) w Afryce
f) Hunowie?
A) w poudniowej Galii
B) w poudniowej Italii i Dalmacji C) na Nizinie Wgierskiej
D) na pwyspie Balkaskim
Zaznacz prawidow odpowied.

135. Cesarstwo zachodnio rzymskie upado w 476 r. n. e. w wyniku zamachu stanu zorganizowanego przez barbarzyskiego wodza imieniem:
a) Odoaker
b) Attyla
c) Genzeryk
d) Brennus
136. Czy zdanie: Cesarstwo wschodnio rzymskie upado wraz z upadkiem Rzymu jest prawdziwe czy faszywe? Zaznacz R, jeli prawdziwe
albo F, jeli faszywe w ramce.
Uzasadnij swoj odpowied w jednym zdaniu.
.........................................................................................................................................................................................................................................
44
REDNIOWIECZE I CZASY NOWOYTNE
Mapa nr 1.
Mapa nr 2.
Na podstawie mapy nr 1 i mapy nr 2 odpowiedz na pyt. 1 3.
45
1. Jakie pastwo zaznaczone jest na mapie nr 1 i mapie nr 2?

a) imperium rzymskie
b) Persja
c) Bizancjum
d) kalifat arabski
2. Jaka bya sytuacja tego pastwa w okresie od VI do IX w. n.e.?

.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
3. Jakie byy przyczyny tej sytuacji, opisanej w pyt. 2?
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
4. Podkrel to, co czyo wielonarodowociowe spoeczestwo Imperium Romanum.
rzymskie prawo,
grecka administracja,
rzymska kultura,
grecki jzyk,
rzymska administracja,
aciski jzyk,
grecka kultura,
religia rzymska,
chrzecijastwo
5. W ktrym roku nastpi upadek Rzymu?

6. Ktry z cesarzy u schyku III w. n.e. gruntownie zreformowa cesarstwo?
a) Hadrian
b) Dioklecjan
c) Tyberiusz
d) Justynian
7. Stolic cesarstwa zachodniorzymskiego by Rzym, a wschodniorzymskiego?

a) Aleksandria
b) Jerozolima
c) Ateny
8. Symboliczny upadek Rzymu to fakt historyczny:

a) obalenia wadzy Romulusa Augustulusa przez germaskiego wodza Odoakera
b) zamordowania Romulusa Augustulusa przez germaskiego wodza Odoakera
c) wygnania Romulusa Augustulusa przez germaskiego wodza Odoakera
d) Konstantynopol
46
9. Z uwagi na to, e Rzym po licznych najazdach barbarzycw by zrujnowany, papie i cesarz rzymski przenieli stolic z Rzymu do:
a) Neapolu
b) Rawenny
c) Wenecji
10. Uzupenij tekst. Do rozamu religijnego, zwanego 10.1.
d) Florencji
, midzy Kocioem wschodnim a zachodnim doszo w roku 10.2.
.............................. . Jednake rycerze z Europy aciskiej, jako krzyowcy zaangaowali si w gr o tron i poparli jednego z pretendentw. Ten
za nie mia pienidzy, aby im wypaci obiecanego wynagrodzenia, i zdobyli Konstantynopol, tworzc wasne, jako 10.3.
10. 1.
a) herezj
b) rozdziaem
c) schizm
10. 2.
a) 1025
b) 1054
c) 1118
10. 3.
a) Cesarstwo aciskie
b) Krlestwo aciskie
c) Pastwo aciskie
11. Uzupenij tekst.

Na czele Kocioa wschodniego sta biskup Konstantynopola 11.1.
, za na czele Kocioa zachodniego biskup Rzymu 11.2.
.............................. . Koci wschodni nazywamy greckim lub inaczej 11.3.
, a Koci zachodni aciskim lub inaczej 11.4.
.............................. .
11.1.
a) arcybiskup
b) patriarcha
c) papie
11.2.
a) arcybiskup
b) patriarcha
c) papie
11.3.
a) protestanckim
b) aciskim
c) prawosawnym
11.4.
a) protestanckim
b) aciskim
c) prawosawnym
12. Jakie byo znaczenie Bizancjum dla cywilizacji europejskiej?

.........................................................................................................................................................................................................................................
13. Dokocz zdanie.
W VI w. cesarz Justynian I Wielki doprowadzi do zebrania wszystkich rzymskich regu prawnych i doczy do nich wasne edykty tworzc:
a) Prawo XII Tablic
b) Konstytucj
c) Kodeks
47
14. Zbir praw, o ktrym mowa w p. 13, dotyczy prawa:

a) karnego
b) rodzinnego
c) prywatnego
d) cywilnego
15. Na ilustracji obok przedstawiono:

a) w. Pawa
b) w. Piotra
c) Chrystusa Zbawiciela
d) Chrystusa Wszechwadcy i Sdziego
16. Arabowie zamieszkiwali Pwysep Arabski, ktry znajduje si midzy:

a) Zatok Persk, Morzem rdziemnym i Morzem Czerwonym
b) Zatok Persk, Morzem Martwym i Morzem Czerwonym
c) Morzem rdziemnym, Morzem Czerwonym i Morzem Martwym
d) Zatok Persk, Morzem Czerwonym i Morzem Martwym
17. Uzupenij tekst.
Arabowie byli 17.1. ......................... i zajmowali si handlem i upiestwem. Gwne miasta, jakie powstay na Pwyspie Arabskim to 17.2.
.......................... i 17.3. ........................, ktre powstay w oazach, lecych na szlakach handlowych. Pierwotnie czcili wielu bogw i dinw.
Wszystko zmienio si w dniu, kiedy z Mekki do Medyny uciek w roku 17.4. ...................... zaoyciel nowej religii islamu 17.5. ..................... ,
ktra bya religi 17.6. ....................... .
17.1.
a) dzikusami
b) nomadami
c) wojownikami
17.2.
a) Mekka
b) Medyna
c) Damaszek
17.3.
a) Medyna
b) Mekka
c) Damaszek
17.4.
a) 571 n.e.
b) 601 n.e.
c) 622 n.e.
17.5.
a) Abraham
b) Mahomet
c) Jezus
17.6.
a) politeistyczn
b) animistyczn
c) monoteistyczn
48
18. Dokocz zdania, korzystajc z podpowiedzi w ramce.

a) wit ksig ydw jest
b) komentarzem i uzupenieniem do witej ksigi ydw jest
c) wit ksig chrzecijan jest
d) wit ksig muzumanw jest
e) komentarzem i uzupenieniem prawa muzumaskiego jest
Podpowiedzi: Biblia, Tora, Koran, Talmud, Sunna
19. Po mierci Mahometa muzumanie podzielili si na imperia zwane:

a) kalifatami
b) sutanatami
c) chanatami
d) ordami
20. Uzupenij ponisze zdanie, wybierajc waciw odpowied z pyt. 19.

Przywdcami tych imperiw (o ktrych mowa w pyt. 19) byli
do rozamu na szyitw i sunnitw.
, uznawani za nastpcw Mahometa. Wrd muzumanw doszo
49
Na podstawie zaczonych powyej map odpowiedz na pyt. 21.

21. Uzupenij tekst.
Do mierci Mahometa Arabowie tworzyli pastwo jako luny zwizek plemion nomadzkich na Pwyspie ............................ . W czasie ekspansji
islamu najwitszymi miejscami dla muzumanw stay si ............................ i ............................, a gwnymi orodkami administracyjnymi i
owiatowymi m.in. Damaszek w Syrii, Bagdad w Persji, ............................
w Andaluzji oraz Aleksandria
w ............................ . W
wieku Arabowie podbili poza poudniowymi wybrzeami pastwa Frankw i poza Itali obszar basenu ............................ . W Syrii leaa
............................ , ktra bya miejscem witym rwnie dla ydw i chrzecijan. Imperium Arabw pod koniec VIII wieku obejmowao
terytorium od wybrzey hiszpaskich nad ............................ a po dolin Indusu i Afganistan.
50
22. Wymie nazwy 8 kalifatw, ktre powstay po rozpadzie imperium arabskiego.

Ilustracje przedstawiaj dwa rne meczety, za schemat przekrj architektoniczny meczetu klasycznego (po lewej bkitny meczet w Stambule Turcja, a po prawej wntrze meczetu w Kordobie - Hiszpania). Na podst. tych ilustracji i schematu odpowiedz na pyt. 23 - 24.
23. Dokocz zdanie.

A) Wok wityni budowano minarety, ktre symbolizoway
B) Architektura muzumaska charakteryzowaa si
.
,
oraz
51
24. Odpowiedz na pytanie jednym zdaniem. Do czego su minarety?

.........................................................................................................................................................................................................................................
Zaznacz jedn prawidow odpowied w pyt. 25 - 28.
25. Dokocz zdanie: Koran zabrania uprawiania gier hazardowych, przeto muzumanie miast hazardu namitnie grali w
a) puzzle
b) warcaby
c) karty
d) szachy
c) gockich
d) longobardzkich
26. Z jakich plemion wywodzili si Frankowie?

a) germaskich
b) celtyckich
27. Jak si nazywa wadca z rodu Merowingw, ktry zjednoczy Frankw i przyj chrzest w 496 n.e., gdy zaoy si z lokalnym biskupem, e
jeli pokona Alamanw, to zostanie chrzecijaninem?
a) Karol Mot
b) Karol Wielki
c) Chlodwig
d) Lotar
c) Holandii
d) Hiszpanii
28. Pierwotne siedziby Frankw znajdoway si na terenie dzisiejszej:

a) Francji
b) Belgii
29. Uzupenij tekst, wykorzystujc podpowiedzi umieszczone w ramce.

Poitiers, majordomus, Pireneje, 732, 751, 756, pastwo Kocielne
Najwyszy urzdnik na dworze Merowingw, zwany ............................ , Karol Mot pokona Arabw, ktrzy podbili ju Pwysep Iberyjski i
zniszczyli pastwo Wizygotw, pod ............................ w roku ............................ n.e. Wkrtce wykorzystujc zwycistwo ojca, Pepin May
odsun w ............................ roku ............................ Merowingw od wadzy i sam koronowa si na krla. W roku ............................ za pokona
Longobardw i z czci ich ziem w rodkowej Italii stworzy dla papiea ............................ .
52
Na podstawie dwch map przedstawionych powyej odpowiedz na ponisze pyt. 30 - 33. W pyt. 30 - 31 dla uatwienia podano pierwsz liter
poprawnej odpowiedzi.
53
30. Z jakimi ludami walczy Karol Wielki?
31. Jakie ziemie podbi Karol Wielki?
G...................................
P...................................
S...................................
B...................................
A...................................
A...................................
L...................................
B...................................
32. Uzupenij luki. W 843 roku na mocy traktatu w Verdun cesarstwo Karola Wielkiego zostao podzielone na trzy czci:
a) zachodni, czyli
..................................... we wadaniu .....................................
b) rodkow, czyli
..................................... we wadaniu .....................................
c) oraz wschodni, czyli ..................................... we wadaniu .....................................

33. Zaznacz na mapie:
Verdun, Akwizgran, Pary, Kolonia, Ratyzbona, Rzym
34. Uzupenij tekst. Karol Wielki koronowa si na cesarza rzymskiego na Boe Narodzenie w roku 800, czyli dnia ........................... .
Na podstawie niniejszego tekstu rdowego odpowiedz na p. 35.
Zasady prawa rzymskiego
Aequitas sequitur legem sprawiedliwo idzie za prawem (tam gdzie przestrzega si prawa, tam jest sprawiedliwo);
Audiatur et altera pars niechaj bdzie wysuchana druga strona ( sd musi bra pod uwag racj obydwu stron;
Cogitationis poenam nemo patitur nikt nie ponosi odpowiedzialnoci za swoje myli;
Dura lex, sed lex twarde prawo, ale prawo;
Is fecit, cui prodest ten uczyni, komu to przynioso korzy;
Lex retro non agit prawo nie dziaa wstecz;
Lex neminem cogit ad impossibilia prawo nie zmusza nikogo do robienia rzeczy niemoliwych;
54
Non bis im idem nie dwa razy za to samo ( nikogo nie naley kara dwa razy za to samo);
Nullum crimen sine lege nie ma zbrodni bez podstawy prawnej (to co nie jest zakazane jest dozwolone);
Prius quam exaudias, ne iudices nie sd zanim nie wysuchasz;
Salus rei publicea suprema lex esto - dobro publiczne najwyszym prawem.
35. Scharakteryzuj staroytne prawo rzymskie.

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
36. W ktrym roku zmar Karol Wielki?
a) w 800
b) w 814
c) w 822
d) w 843
37. Uzupenij tekst, wykorzystujc podpowied w ramce.

Od 919 r. w Krlestwie Wschodniofrankijskim panowaa saska dynastia ................... . Pastwo to byo zwizkiem plemion, ktrych ksita
wybierali spord siebie wsplnego krla. Henryk I, a nastpnie Otton I podporzdkowali sobie Saksoni, Bawari i Szwabi. Otton I za
uzaleni od siebie take ................., ................., Lombardi i rodkowe Wochy. Takie pastwo nazwano ................................................... Jego
cz niemieck, z tego powodu, e skadaa si z licznych ksistw nazywano ......................... . W roku 962 papie koronowa Ottona I w
Rzymie na ........................ .
Ludolfingw, Karolingw, Czechy, cesarz, krl, Wgry, wite Cesarstwo Rzymskie, Rzesza
Na podstawie mapy odpowiedz na p. 38.
38. Odpowiedz na ponisze pytania:

a) Skd si wzili Wikingowie i dlaczego nazywano ich Normanami?
.......................................................................................................................................................
b) Jakie ziemie byy celem najazdw Wikingw w IX i X wieku?
.......................................................................................................................................................
c) Do jakich krain dopynli Wikingowie?
.......................................................................................................................................................
55
56
d) Jakie pastwa zaoyli w Europie Zachodniej Wikingowie?

.......................................................................................................................................................
e) Kto zaatakowa Wyspy Brytyjskie i pokona pod Hastings w roku 1066 wojska anglosaskie pod dowdztwem Harolda I?
.......................................................................................................................................................
f) Jak inaczej nazywano Wikingw na Rusi Kijowskiej?
.......................................................................................................................................................
41. Na podstawie rysunku poniej odpowiedz na pytanie: Na czym i w jaki sposb wyprawiali si na swoje wyprawy upiecze Wikingowie?
.......................................................................................................................................................
57
42. Na podstawie wasnej wiedzy uzupenij schemat.
Obowizki seniora:
Inwestytura:
1) ..............................
1) ..............................
2) ..............................
2) ..............................
3) ..............................
3) ..............................
Obowizki wasala:
Hod lenny:
1) ..............................
1) ..............................
2) ..............................
2) ..............................
3) ..............................
3) ..............................
Przyczyny zawierania umw komendacyjnych:

1) ..............................
2) ..............................
3) ..............................
58
43. Scharakteryzuj spoeczestwo feudalne (na podstawie zamieszczonego obok

schematu).
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
44. Co decydowao w Europie feudalnej o bogactwie i wadzy?
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
Podpowied do p. p. 42, 43 i 44. Wykorzystaj koniecznie!!!
lenno, przekazanie lenna, uprawnienia patrymonialne, posiadane zamki, bogactwo i wadza, liczba posiadanej ziemi, sia wasali, danina,
immunitet sdowniczy, immunitet ekonomiczny, domena krlewska, dobra dziedziczne
59
Mapa nr 1
Mapa nr 2
45. Na podstawie map nr 1 i 2 (powyej) uzupenij zdania:

Nad Loar i Renem znajdowao si krlestwo
............................ .
W Hiszpanii z siedzib w Kordobie rzdzi
............................ .
Nad rzek Niemen mieszkali
............................ .
W dorzeczach Prypeci, Dniestru i Dniepru panowa ksi
............................ .
Z Bizancjum graniczyy plemiona sowiaskie oraz
............................ .
60
Przeczytaj ze zrozumieniem tekst rdowy Macieja, "Wierzenia Sowian" (14-11-2012), a nastpnie odpowiedz na pytania 46 - 48.
Banie sowiaskie w prosty sposb opisujce powstanie wiata praktycznie nie istniej. Postacie i ich atrybuty s zawoalowane i tylko poprzez porwnania z innymi mitami
moemy docieka, i w obecnej wersji tak to a tak poszczeglne elementy mitu naley rozumie. Przez blisko ptora tysica lat wszystko si rozmyo, zaniko, wtopio w
pniejsze przypowieci biblijne. Bogw zastpili wici chrzecijascy. Mona jak Jakub Zielina stosujc komparatystyk, szuka paraleli i odniesie w innych religiach
europejskich (germaska, grecka, batyjska, celtycka) czy te w religiach Indii, Iranu szukajc wsplnego pnia praindoeuropejskiego. Mona tylko po co? Po prostu taki mit w
swojej pierwotnej, czystej formie nie przetrwa. Nie bdziemy wic wiedzieli, ktry z bogw i w jaki konkretnie sposb stworzy wiat i czowieka. Najczciej (czytaj: po
zastosowaniu porwna) pojawia si motyw praoceanu. Na tym bezmiarze wd nie byo nic, a nad nim byo niebo. By take dualnie pojmowany bg lub pniej bg i zy (w
pniejszych baniach jest to diabe), ktrzy wdrowali sobie (lub pynli odzi) przez ten bezkres. Pewnego dnia postanawiaj stworzy ziemi. Ale z czego? W zwizku z
tym zy nurkuje w gb oceanu i wyawia gar piachu. To co wydoby na powierzchni zaczyna si rozrasta i staje si ziemi. Zy chcia sobie schowa troch piachu dla
siebie, wic woy go do ust. Bg to zobaczy i klepn zego w plecy. Zy wyplu to co mia w ustach i z tego powstay gry, bagna i pustynie. I tu drogi boga i zego si
rozchodz. Bg udaje si do nieba a zy (diabe) do podziemia skd cigle prbuje si wydosta. Tyle w wielkim uproszczeniu o powstaniu ziemi. Natomiast jak stworzony
zosta czowiek? Mona znale kilka mitw, z ktrych jeden brzmi mniej wicej tak: Bg poszed ktrego dnia do ani (ros. miejsce, ktre naley rozumie jako
ani parow lub fisk saun). Wykpa si oczyci. Wychodzc wzi somiany wieche i wytar si nim i rzuci na ziemi. Porwa go diabe i z tego wiechcia zrobi
czowieka. Zobaczy to bg i widzc co si wici wyrwa go diabu i tchn w niego dusz. Dziki temu czowiek wie co dobre, ale przez to, i pierwszy schwyci wieche
diabe podatny jest na zo. (...)
KONCEPCJA DWUFUNKCYJNA
Idc dalej naleao by ustali, ktry z bogw by tym pierwszym i jak si nazywa. To te nie jest atwe, gdy naley wzi pod uwag dwie koncepcje i wedug jednej z nich
ustala poszczeglne fakty. Jak si wydaje starsza pochodzca z wczesnego okresu prasowiaskiego. Utworzona jakby dopiero po przejciu z wierze animistycznych, jest
koncepcja dualnoci. W niej istnieje bg, demiurg, stwrca wszystkiego, niebiaski suweren, panujcy na wszystkich poziomach. Z czasem pojawia si jego przeciwiestwo.
Taka chciao by si powiedzie odwieczna koncepcja walki dobra ze zem. Chocia bardziej waciwe byo by ujcie dopeniania si we wszechwiecie przeciwstawnych
elementw: dzie noc, gra d, ciepo zimno, Jang Jini wreszcie (dobry) bg (zy) bg. Do tak wyraonej dwjni mona przypisa takich bogw jak poabscy
DABG i STRZYBG (lub CZERNOBG co bardziej oddaje jego charakter). Chocia takiego nazewnictwa nie moemy uzna za pewne gdy imiona te pojawiy si
duo pniej ni opisywana koncepcja, a nie posiadamy adnych rde na potwierdzenie, i para ta istniaa w podobnym ukadzie w tak wczesnym okresie.
61
KONCEPCJA TRJFUNKCYJNA
Bogowie gwni, pierwszego i drugiego rzdu
Kolejna koncepcja funkcjonowania powstaa najprawdopodobniej na pocztku pierwszego tysiclecia p. n. e., to koncepcja (podzia) trjfunkcyjny. Ju w tym okresie
plemiona prasowiaskie posiaday rozbudowany aparat poj etycznych, moralnych oraz bogat obrzdowo religijn. Koncepcja ta powstaa, jak si wydaje na styku
wczesnej kultury prasowiaskiej i praindoiraskiej, przy wpywie jeszcze innych kultur
(prabatyjskiej i praugrofiskiej). Trjfunkcyjno polega na tym, i wyksztacajcymi si
wwczas klasami spoecznymi opiekowali si rni bogowie. Poniewa ten pierwszy
podzia, na klas panujc (wodzowie, ksita, ale i kler - wadza duchowna), klasa
onierzy, wojownikw (ci ktrzy zajmowali si obron terytorium i napadami
upieczymi) oraz klasa wytwrcw (chopi, rzemielnicy), dzieli spoeczestwo wanie
na trzy grupy, kada z nich posiadaa boga, jakby odpowiedzialnego szczeglnie za t
odrbn sfer ycia spoecznego. Nie mniej jednak czczeni byli wszyscy bogowie. I tak na
przykad PERUNA ktrego immanentnie przypisa moemy do klasy wojownikw, bosko jego wyznaway take pozostae klasy. Po skonsumowaniu kilku ksiek i
rnych periodykw wyonia mi si koncepcja trjfunkcyjna, ale w pewnej ciekawej formie. Ot jest jeden bg stwrca, demiurg, majcy wgld we wszystkie sfery. Jest on
jednak jakby wycofany z bezporedniego uczestnictwa w yciu wiata. To jednak nie przeszkadza wyznawcom w skadaniu mu ofiar i prb o wstawiennictwo. Posiada za to
trzech innych bogw. Czasami uznaje si, e s to jego synowie a przynajmniej jeden z nich, ktrzy zostali stworzeni (zrodzeni) w celu zajcia si poszczeglnymi sferami
ycia ludzi. Wiadomo najblisza ciau koszula. Ten jeden protoplasta wszystkiego nie zawsze moe mie czas aby zaj si wszystkimi sprawami z kadej dziedziny.
Natomiast pozostali trzej s strami praw i rytw w obrbie swoich kompetencji. Opisy ich znane s nam najbardziej z zapiskw kronikarzy uczestniczcych w
chrystianizacji plemion Pomorza zachodniego, Sowian poabskich i zamieszkujcych wysp Rugi. Gdy wanie wrd tych plemion najduej utrzymywao si pogastwo.
Std te zapiski Sakso Gramatikusa, Herbroda i innych dziejopisw daj nam najbardziej kompletne wiadectwo wygldu wity, bstw, i obrzdw ku ich czci
sprawowanych. Chocia wrd wiadectw innych dziejopisw, zwaszcza z terenw Rusi, te mona znale zarwno imiona jak i skrtowe opisy kompetencji
poszczeglnych bogw. Podzia o ktrym pisz najatwiej przedstawi w ukadzie graficznym (rys. 1: Koncepcja trjfunkcyjna - bogowie pierwszego i drugiego rzdu).
SWARG TRYGAW Atrybutami byy soce jako dawca ycia, ale te niebo i czas. W zamierzchej przeszoci dawca ognia (odniesienie chyba jeszcze do wierze
paleolitycznych). Mia take zrzuci z nieba pierwszy pug (moe raczej rado) i nauczy ludzi uprawy roli. Jego pozycja w panteonie jest znana choby z opisu Ebona czy
pniejszej nieco Herbroda o chrystianizacji Szczecina przez biskupa Ottona (o ktrym pisa, i jest miastem wikszym od Wolina). Wedug tych opisw w Szczecinie
istniay trzy kciny (witynie lub miejsca wite) z ktrych jedna zbudowana przedziwn sztuk i kunsztem powicona bya trzygowemu bogowi. Pozostae za
62
innym bogom w tym jeden stary db, ktry jakoby mia by siedzib bstwa. Opis ten dowodzi jednoznacznie o prymacie SWAROGA - TRYGAWA. Zwierzciem boga
by biay ko, na ktrym nikt nie jedzi, suy on za to jako wrba o pomylnoci przedsiwzi. Stary db za jest jak naley rozumie siedzib PERUNA. W przypadku
pozostaych trzech bogw ich kompetencje nie s do koca przejrzyste. Czstokro przenikaj si, wzajemnie nakadajc. Chocia z du doz prawdopodobiestwa moemy
kadej z warstw spoecznych przyporzdkowa kadego z nich.
SWAROYC (poabski DABG). Sabo udokumentowany w rdach pisanych jako syn SWAROGA. Przej kompetencje i atrybuty ojca. Bg warstwy wadcw
(wodzw plemiennych, pniej ksit) i duchowiestwa. Przej prerogatywy po ojcu, a wic rzdzi niebem, socem, ogniem w wymiarze kultowym , ale i ogniem
domowym. Z racji penionej funkcji nie obca mu take bya sfera zakl, magii i czarw.
PERUN. Opiekun warstwy wojownikw. Bg burzy piorunw, byskawic i grzmotw a take sprawnoci w walce. Imi jego znaczy Ten co uderza. Nie jest to jednak
klasyczny Mars bg wojny, poniewa opiekuje si take deszczem i urodzajem. Deszczem czy waciwie jego brakiem zajmuje si jego ona PERPERUNA. I to do niej
naley zanosi mody kiedy zborze schnie na polach. Za siedzib boga uwaany by czsto najstarszy db w okolicy a za wite uwaano jego nasiona odzie.
Zwierztami przypisywanymi Perunowi byy byk i baran.
Trzecim bogiem z podziau trjfunkcyjnego jest WELES (WOOS) Najoglniej naley wic rozumie i opiekowa si on warstw gospodarzy, rolnikw, rzemielnikw.
Mia zapewnia podno si przyrody. Opiekun ywego inwentarza byda (ros. skotij bog). Wie si go take z majtkiem i handlem. Co odpowiadao by jego pozycji przy
trjpodziale funkcyjnym. Bg ten posiada jednak jeszcze jeden rys. S przesanki aby traktowa go rwnie jako bstwo chtoniczne. Pana zawiatw majcego piecz nad
Nawi wiatem zmarych. Zajmowa mia si on te magi, czarami i wieszczeniem.
Koncepcja takiego podziau trjfunkcyjnego zaamuje si nieco po konfrontacji z ksik Aleksandra Gieysztora, ktry jest gotw t naczeln pozycj przypisa Perunowi.
Domniemuje on tego w oparciu o badania komparatystyczne, oraz opisane przez Saksa Gramatikusa obrzdy sowiaskie na cze boga witowita (dawniej Peruna),
odprawiane w Arkonie na Rugii, porwnujc z obrzdami w religiach greckiej, iraskiej i rzymskiej. W religiach tych rytuay te zwizane byy z takimi bogami jak Jupiter,
Zeus i Ahura Mazda, rwnie gromowadni. Wydaje mi si, e w przypadku rugian jest to tylko transformacja kultu, ktry w przecigu setek lat ulega ewolucji w treci i
formie zachowujc jednoczenie wtki pierwotne. Taki henoteizm wydwigajcy jedno nawet lokalne bstwo do roli naczelnego, pozostaym nic nie ujmujc, nie jest
przecie niczym dziwnym. Religia tak jak i inne dziedziny ycia spoecznego podlega przemianom na skutek zmiennych warunkw politycznych, spoecznych i
gospodarczych. Rugiowie poprzez religi chcieli zacieni wizy spoeczne, bdc w cigym zagroeniu militarnym (chrystianizacja) ze strony Sasw i Duczykw. Ktry
wic bg by by naonczas lepszy ni Perun wojownik.
BOGOWIE TRZECIEGO RZDU I POMNIEJSZE BSTWA
Nie ma cakowitej moliwoci ich dokadnego opisu i kompetencji. Jednake bogowie ci wymienieni s w rnych pismach redniowiecznych, choby w Sowo o wyprawie
Igora. Wymagaj wymienienia, nazwania imieniem i choby skrtowego opisu kompetencji.
63
CHORS bg ksiyca.
STRZYBG ten co rozdziela bogactwa i rzdzi wiatrami.
PEREPUT Najprawdopodobniej boek wodny. Opiekun rde, nad ktrymi skadano mu ofiary, a take
przepraw rzecznych brodw.
SIMARG Bstwo zoomorficzne, p-pies p-ptak. Funkcjonujce na styku trzeciego rzdu. Pomidzy
istotami boskimi a demonami. Opiekun zboa.
Jak wida w tym panteonie nie ma kobiet. Czyby zostay wyrugowane przez mczyzn na skutek
patriarchalnoci spoeczestwa? Taka marginalizacja bya by czym dziwnym. Niestety oprcz ony Peruna
tylko jedna bogini (zgodnie ze rdami historycznymi) pretenduje do tego aby traktowa j na rwni z
pozostaymi bogami:
MOKOSZA Dugosz nazwa j Marzann. wita matka ziemia. Opiekunka rolnictwa. Bogini urodzaju.
Jej deifikacja zwizana jest prawdopodobnie jeszcze z okresem wczesnego rolnictwa. Znane s jeszcze inne
boginie opisane w panteonie Jana Dugosza i innych pismach wspczesnych mu autorw. Dzidziela
odpowiadajca rzymskiej Wenerze. Pogoda wanie za pogod odpowiedzialna. Dziewanna opiekunka
lasw. Porwnywana przez Dugosza do greckiej Diany. Niestety s to jednak twory odkrytego na nowo
dziedzictwa antyku, lub jak dosadniej okrela to Brckner: imaginacje XVI wiecznych erudytw.
Przykro tylko e adne informacje historyczne nie zachoway si o innych bogach i boginiach, bo
nieprawdopodobiestwem jest aby nikt z boskiego panteonu nie zajmowa si powiedzmy lasami, ktrych w redniowiecznej Polsce byo nie mao. Nikt nie opiekowa si
myliwymi, czy rybakami itp., itd. Szkoda, ale tego si na razie (albo w ogle) nie dowiemy. Chyba, e opublikowane zostan jakie nowe odkrycia czy to z bada wczesnych
rkopisw, czy analizy wykopalisk. Tutaj naley zakoczy t proponowan przeze mnie struktur boskiego systemu. Jak pisaem nie jest on wytworem mojej wyobrani
tylko kompilacj na podstawie powanych publikacji i tekstw rdowych. Panteon bogw sowiaskich wyglda tak, jak przedstawia rys. 2. obok.
DUCHY, DUSZKI, DEMONY I INNE LICHA
Dusze zmarych
Zakres pojciowy ducha i duszy by wrd Sowian bardzo szeroki. Obejmowa midzy innymi zwizek z
fizjologi oddychania jako najpewniejszej oznaki ycia. Dusza rozumiana bya rwnie jako ja, wiadomo. Istniaa te dusza widmo. Kopia czowieka, nieboszczyk
(znaczy tyle co niebogi, niebogaty) a take mara lub zmora. Sowianie czczcy soce i ogie jako moc oczyszczajc odprawiali pochwki caopalne, nawet po
64
chrystianizacji, jeszcze do koca XI w. Znane s rwnie pochwki birytualne i szkieletowe. Najpierw wrd Sowian poudniowych, ktrzy yjc na styku z Awarami
zasymilowali niektre ich obrzdy. Caopaleniu nie podlegali tylko ci, ktrzy zmarli mierci naturaln. By to zastp demonw, duchw yczliwych. yczliwo t trzeba
byo w odpowiedni sposb pozyska. Kiedy ju si to udao wspomagay one spoeczno ludzk okazujc sw przychylno stale lub doranie. Natomiast ci, ktrzy zmarli
mierci tragiczn, w sposb gwatowny lub przedwczesny - samobjcy, topielcy, dzieci poronione lub zmare tu po narodzeniu, kobiety zmare w czasie poogu, zmarli w
dniu lubu, pniej take dzieci nieochrzczone. Stanowili wszyscy grup duchw wrogich spoecznoci ludzkiej. Byy to wszelkiego rodzaju upiory, czarty, kikimory,
wiedmy, zmory itp. Oczywicie jako istoty ze wyglday te okropnie. Ciemne lub czerwone zabarwienie skry, wielkie gowy, gste owosienie czasem na caym ciele,
wielkie oczy, grube wargi, osobliwe zby, nadmiar palcw. Byy take kulawe a czasem posiaday nogi ptasie lub zwierzce.Zoliwe wobec ludzi. Najczciej powodujce
choroby, ale take strasz, wysysaj krew, wypijaj lub psuj mleko, wyeraj wntrznoci, odmieniaj dzieci, porywaj dziewczyny. S to cechy oglne. Na podstawie cech
szczegowych, miejsc wystpowania (rozstaje drg, mosty, cmentarze bagna) i sposobw dziaania, mona wyodrbni i podzieli je na grupy. Nazewnictwo ich jest rne w
rnych czciach sowiaszczyzny. Do tej grupy zaliczono pniej (po chrystianizacji) take, jako p demoniczne, wiedmy (te co posiadaj wiedz) i czarownice
(zajmujce si zamawianiem, wieszczki, szamanki).
Duchy wodne
W folklorze sowiaskim woda ma moc oczyszczania i uzdrawiania. Wod i wszelkie jej zbiorniki, a take mokrada i bagna zamieszkuj take rnego rodzaju duchy. Jedne
z nich zwizane s z samym ywioem. Te z reguy s ludziom przyjazne lub obojtne. Jest take grupa demonw pochodzenia ludzkiego od dusz ludzi zmarych nagle,
najczciej topielcw. Wodni topcowie lub utopki s pene zoci. Chwytaj i topi ludzi wcigajc ich w wiry wodne. Na lenych uroczyskach na pograniczu bagien
strasz i mami rusaki i wiy, mamuny, siubiele, lamie. Czasem wygldaj jak pikne dziewczta nagie przybrane tylko w wianki z zi, a czasem ich wygld jest odraajcy.
Na bagna, mokrada cigaj ludzi wieczniki lub wietliki.
Duchy lene
Br, puszcza w odrnieniu od domostwa, to to co puste, nie zamieszkae (przez ludzi), nieoswojone. Tu swoj dziedzin maj duchy samoistne, nie pochodzce ze wiata
ludzi zmarych. Na czele ich stoi duch leny, wadca zwierzt zwany Leszym lub Borowym. W stosunku do mieszkacw lasu tym wyimaginowanym, ale i tym prawdziwym
tkwia wrd Sowian zarwno boja jak i ch imitacji cech potrzebnych w walce o byt. Std przedmiotami swoistego kultu byy takie zwierzta jak niedwied, dzik, tur,
ubr, wilk. Powszechne wic byy amulety z zbw, pazurw, rogw i koci. Naoenie skry drapienika miao przeksztaca psychik wojownika zwalniajc go z norm
ludzkich.
Duchy powietrza
Kady element zjawisk atmosferycznych, a zwaszcza te, ktre zadziwiay i przeraay czowieka, posiada swojego odrbnego ducha. Mamy wrd nich takie ktre pomagaj
ludziom i te ktre im szkodz. Maj owe duchy cechy zoomorficzne jak mieje i smoki. S te o cechach antropomorficznych chmurnicy, obocznicy, panetnicy.
65
Duchy domu i roli

Duchy domu i obejcia, pochodzce w czci od osb zmarych mierci naturaln, s przyjazne i poyteczne. Przebywaj w pobliu ognia domowego (piec lub ognisko), na
strychu lub w zagrodzie. Opiekuj si domem, dobytkiem, zwierztami hodowlanymi. Najbardziej uniwersalny jest Domowy zwany czsto gospodarzem, dziadkiem.
yczliwy gospodarny i dobroduszny. Ma piecz nad caoci gospodarstwa, przechadza si noc i doglda wszystkiego. Wieczorami w wyznaczonym miejscu (czsto na
poddaszu) zostawiano dla niego poczstunek. Podczas budowy domu Dla Domowego skadao si ofiar zakadzinow w naroniku pod pierwsz belk. By to najczciej
czarny kogut lub jajka. Do tej grupy duchw nale te i takie ktre lubi psoty. S to bannicy i winnicy. Do rodzimej tradycji naley te latawiec lub lataniec. Ognisty duch
przynoszcy ludziom zboe i pienidze. W obszarze zagospodarowanym przez czowieka pola, pastwiska, bytuj te inne duszki zajmujce si opiek nad bydem i
plonami. S to skrzaty i choboldy (pniej nazwane w bajkach krasnoludkami), bywaj one czasem nieco zoliwe. Lubi psoci, schowa co, ale nie wyrzdzaj krzywdy.
Grona natomiast jest Poudnica, powstajca z wiru powietrznego w najgortszej porze dnia, moe by grona dla ecw. Do wierze najstarszych naley demon
zwikszajcy (sporzcy) plony Sporysz.
rdo: Maciej, "Wierzenia Sowian", 14-11-2012, w: http://www.dzikibez.pl/index.php/news/66/62/Wierzenia-Slowian, stan na: 05-01-2013, 12:08.
46. Jak wadz mieli bogowie sowiascy pierwszego i drugiego rzdu?

Swarg -
...........................................................................................................................................................
Swaroyc -
...........................................................................................................................................................
Perun -
...........................................................................................................................................................
Weles -
...........................................................................................................................................................
47. Ktry z bogw wymienionych w pyt. 46 by najwaniejszym bstwem w mitologii sowiaskiej?
..................................................................
48. Scharakteryzuj bstwa pomniejsze, demony i duchy, ktre pojawiaj si w tekcie.

Duchy zmarych:
...........................................................................................................................................................
Duchy wodne:
...........................................................................................................................................................
66
Duchy lene:
...........................................................................................................................................................
Duchy powietrza:
...........................................................................................................................................................
Duchy domu i roli:
...........................................................................................................................................................
Mokosza:
...........................................................................................................................................................
Simarg:
...........................................................................................................................................................
67
68
49. Na podstawie dwch powyszych map, a take swojej wiedzy geograficznej scharakteryzuj rozwj terytorialny pastwa Piastw.
1. Pastwo Mieszka I skadao si
z ziem
...........................................................................................
2. Pastwo Bolesawa Chrobrego
z ziem
...........................................................................................
3. Pastwo Kazimierza Odnowiciela
z ziem
...........................................................................................
4. Pastwo Bolesawa miaego
z ziem
...........................................................................................
5. Pastwo Bolesawa Krzywoustego
z ziem
...........................................................................................
6. Ksistwo Wadysawa Wygnaca
z ziem
...........................................................................................
7. Ksistwo Bolesawa Kdzierzawego
z ziem
...........................................................................................
8. Ksistwo Mieszka Starego
z ziem
...........................................................................................
9. Pastwo Wadysawa okietka
z ziem
...........................................................................................
10. Pastwo Kazimierza Wielkiego
z ziem
...........................................................................................
69
Na
podstawie
mapki,
zamieszczonej
obok
odpowiedz na pyt. 50 i pyt. 51.

50. Z jakich plemion skadao si pastwo
pierwszych Piastw?
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
51. Zlokalizuj wymienione w p. 2 plemiona w
formie pisemnej.
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
52. Ksi Mieszko I by jednoczenie wodzem:

a) druyny rycerskiej
b) druyny najlepszych wojw
c) druyny ksicej
70
53. Podkrel waciw miejscowo, dokaczajc niniejsze zdanie (tylko 5 miast).

Na druyn, o ktrej mowa w p. 4, skadali si wojowie pochodzcy z: Gniezno, Gdask, Wrocaw, Szczecin, Koobrzeg, Pozna, Wocawek, Giecz, Kalisz
54. Uzupenij tekst: W latach 930 940 54.1. ......................... utworzyli na terenie dzisiejszej 54.2. ......................... silne pastwo. Powstay
wwczas nowe osady i dobrze umocnione grody, ktre byy skupione wok 54.3. ........................., stanowicego centrum pastwa Piastw. Za
rezydencj ksic sta si grd 54.4. ......................... .
54.1. a) lanie
b) Polanie
c) Wilanie
54.2. a) Wielkopolski
b) Maopolski
c) Mazowsza
54.3. a) Wrocawia
b) Poznania
c) Gniezna
54.4. a) Poznania
b) Gniezna
c) Krakowa
55. Przyporzdkuj podkrelone pojcia do waciwych definicji: trybut, plemi, kanonizacja, danina, metropolia. Przy definicji nie posiadajcej
pojcia wstaw znak X.
Ogoszenie przez Koci danej osoby wit ......................................
Zwizek skupiajcy rody spokrewnione ze sob lub zamieszkujce pobliski obszar ......................................
Prowincja kocielna obejmujca kilka diecezji (biskupstw) bdca pod zwierzchnictwem arcybiskupa ......................................
Ogoszenie przez Koci danej osoby bogosawion ......................................
Obowizkowe wiadczenie w produktach rolnych lub pienidza na rzecz waciciela ziemi, pastwa lub Kocioa ......................................
56. Zidentyfikuj na portretach polskich monarchw i podpisz je, wykorzystujc spis chronologiczny w tabelce.
71
72
73
Mieszko I, Mieszko II, Dobrawa, Bolesaw Chrobry, Mieszko II, Rycheza, Kazimierz Odnowiciel, Bolesaw II miay, Wadysaw I Herman, Bolesaw III Krzywousty,
Wadysaw II Wygnaniec, Bolesaw IV Kdzierzawy, Mieszko III Stary, Kazimierz II Sprawiedliwy, Leszek Biay, Wadysaw Laskonogi, Henryk I Brodaty, Konrad
Mazowiecki, Bolesaw V Wstydliwy, Leszek Czarny, Przemys II, Wacaw II, Wadysaw okietek, Kazimierz III Wielki, Ludwik Andegaweski, Jadwiga Andegaweska,
Wadysaw II Jagieo, Wadysaw III Warneczyk, Kazimierz Jagielloczyk, Jan Olbracht, Aleksander Jagielloczyk, Zygmunt I Stary, Zygmunt II August, Henryk Walezy,
Anna Jagiellonka, Stefan Batory, Zygmunt III Waza, Wadysaw IV Waza, Jan Kazimierz, Micha Korybut Winiowiecki, Jan III Sobieski, August II Mocny, Stanisaw
Leszczyski, August III Sas, Stanisaw August Poniatowski, Mikoaj I Romanow, Aleksander I Romanow, Aleksander II Romanow, Mikoaj II Romanow.
57. Uzupenij o imiona wadcw poniszy schemat - w nawiasach podane s daty panowania. UWAGA: imiona niektrych wadcw si
powtarzaj! Puste miejsce pod wadc przeznaczone jest dla maonki tego wadcy.
1) .......................... (960 - 992) --> .......................... (992 - 1025) --> .......................... (1033 - 1034) --> .......................... (1034 - 1058)
..........................
..........................
2) .......................... (1034 - 1058) --> .......................... (1058 - 1079) --> .......................... (1079 - 1086) --> .......................... (1086 - 1098)
3) .......................... (1086 - 1098) --> .......................... (1098 - 1138) --> .......................... (1138 - 1146) --> .......................... (1146 - 1173)
4) .......................... (1173 - 1177) --> .......................... (1177 - 1191) --> .......................... (1191)
--> .......................... (1191 - 1194)
5) .......................... (1194 - 1198) --> .......................... (1198 - 1199) --> .......................... (1199)
--> .......................... (1199 - 1202)
6) .......................... (1202)
--> .......................... (1202 - 1210) --> Mieszko IV Pltonogi (1210 - 1211) --> ...................... (1211 - 1225)
7) .......................... (1225)
--> .......................... (1225 - 1227) --> .......................... (1227 - 1229) --> .......................... (1229 - 1232)
8) .......................... (1232 - 1238) --> Henryk II Pobony (1238 - 1241) -> Bolesaw Rogatka (1241)
--> .......................... (1241 - 1243)
9) .......................... (1243 - 1279) --> .......................... (1279 - 1288) --> Henryk Prawy (1288 - 1289)
--> .......................... (1289)
10) ........................ (1290 - 1291, 1295 - 1296) --> Wacaw II Przemylida (1291 - 1305) --> Wacaw III Przemylida (1305 - 1306)
11) ........................ (1306 - 1333) --> ........................ (1333 - 1370) --> Ludwik Wgierski (1370-1382) --> Jadwiga Andegaweska (1384-1399)
12) ........................ (1386 - 1434) --> ........................ (1434 - 1444) --> .......................... (1447 - 1492) --> .......................... (1492 - 1501)
13) ........................ (1501 - 1506) --> ........................ (1506 - 1548) --> .......................... (1548 - 1572) --> .......................... (1573 - 1575)
74
14) ........................ (1575 - 1586) --> ........................ (1576 - 1586) --> .......................... (1587 - 1632) --> .......................... (1632 - 1648)
15) ........................ (1648 - 1668) --> ........................ (1669 - 1673) --> .......................... (1674 - 1696) --> .......................... (1697 - 1704)
16) ........................ (1704 - 1709) --> ........................ (1709 - 1733) --> .......................... (1733 - 1736) --> .......................... (1736 - 1763)
17) ........................ (1764 - 1795) --> Fryderyk August I (1807 - 1815) --> ..................... (1815 - 1825) --> ......................... (1825 - 1855)
18) ........................ (1855 - 1881) --> Aleksander III (1881 - 1894) --> ........................... (1894 - 1917) --> Rada Regencyjna (1917 - 1918).
58. Zaznacz kolorami w zadaniu poprzednim:

a) dynasti pierwszych Piastw, kolorem niebieskim
b) dynasti przemylidzk, kolorem pomaraczowym
c) dynasti andegawesk, kolorem zielonym
d) ksit i krlw piastowskich w okresie rozbicia dzielnicowego, kolorem brzowym
e) dynasti jagiellosk, kolorem szarym
f) dynasti Wazw, kolorem fioletowym
g) wadcw elekcyjnych, kolorem czarnym
h) dynasti Romanoww, kolorem czerwonym
59. Jakiego pastwa ksiciem by Fryderyk August I?
60. Krtko odpowiedz z uzasadnieniem: Dlaczego carowie rosyjscy w latach 1815 - 1917 tytuowali si rwnie krlami Polski?
..............................................................................................................................................................................
61. Podpisz ponisze wydarzenia waciwymi datami.
Chrzest Polski .............................................................
mier Mieszka I .............................................................
Misja biskupa praskiego Wojciecha Sawnikowica .............................................................
75
Utworzenie pierwszego arcybiskupstwa w Gnienie .............................................................

Zjazd gnienieski .............................................................
I wojna polsko niemiecka .............................................................
II wojna polsko niemiecka (dwie daty) .............................................................
III Wojna polsko niemiecka (dwie daty) .............................................................
Pokj w Budziszynie .............................................................
Koronacja na krla Bolesawa Chrobrego .............................................................
958, 966, 972, 983, 992, 997, 999, 1000, 1003, 1005, 1007, 1008, 1013, 1015, 1017 1018
62. Umie na osi czasu te daty, ktre dotycz wydarze wymienionych w p. 10.
950
960
970
980
1000
1010
1020 1030 1040
63. Uzupenij tekst.

Bolesaw Chrobry po pokoju w Budziszynie zagarn na zachodzie ziemie 63.1. ...................., a na wschodzie 63.2. .................... . Po mierci
Bolesawa Chrobrego drugim krlem Polski zosta 63.3. ...................., ktry w 1031 roku utraci na rzecz cesarza niemieckiego Henryka II 63.4.
...................., a na rzecz ksicia ruskiego Jarosawa Mdrego 63.5. .................... .
Grody Czerwieskie, Mazowsze, Milsko i uyce, Mieszko II, Bezprym, Grody Czerwieskie, Mazowsze, Milsko i uyce
W p. 64 - 66 wybierz prawidow odpowied, dokaczajc zdanie.

64. Po klsce i ucieczce Mieszka II, w okresie rzdw Bezpryma doszo do ludowych wystpie, skierowanych przeciwko monym i Kocioowi,
ktre nazywa si:
a) powstaniem ludowym
b) reakcj pogask
c) buntem pogaskim
76
65. W latach 1034 1039 rzdy Bezpryma upady i zapanowaa anarchia, czyli chaos, bezrzd i bezad w pastwie wyniky na skutek:
a) silnych orodkw wadz regionalnych
b) zbyt silnych wpyww biskupw wzgl. krla
c) braku takiej wadzy
d) saboci centralnej wadzy
e) egoizmu elit spoecznych
66. W 1039 roku z Wgier do Polski przyby syn Mieszka II, ktry odbudowa kraj oraz przenis stolic z Gniezna do Krakowa:
a) Bolesaw Krzywousty
b) Kazimierz Odnowiciel
c) Kazimierz Wielki
67. Dopasuj waciwe pojcia do podanych poniej definicji:

sprzedawanie i kupowanie za pienidze godnoci i stanowisk kocielnych oraz zwizanych z nimi dbr i korzyci materialnych
naduywanie zajmowanego wysokiego stanowiska w Kociele polegajce na faworyzowaniu krewnych i obsadzaniu nimi urzdw kocielnych
klasztor benedyktyski zaoony w 910 r.
nadawanie biskupstw i opactw
idea stworzenia europejskiego pastwa, zrzeszajcego monarchie chrzecijaskie pod wadz cesarza
obsadzenie biskupstwa lub opactwa przez wadc, czego symbolem byo wrczenie biskupowi lub opatowi pastorau
sformuowany przez papiea Grzegorza VII w 1075 r. zawierajcy zbir zasad okrelajcych kompetencje papiea i wynikajc z nich przewag
wadzy papieskiej nad wieck
pod murami toskaskiego zamku w tej miejscowoci w 1077 r. stan cesarz Henryk IV, by baga papiea o wybaczenie i zdjcie kltwy
umowa midzy Pastwem Kocielnym (dzi Watykanem), a innym pastwem, regulujca stosunki midzy wadz wieck, a kocieln
symonia, inwestytura duchownych, wadza uniwersalna, nepotyzm, Cluny, Monte Cassino, inwestytura duchowna, konkordat, Dyktat papieski, Canossa
77
Ilustracja ponisza prezentuje rycin, na ktrej cztery kobiety skadaj hod lenny cesarzowi Ottonowi III. Na podstawie tej ilustracji oraz
wasnej wiedzy pozardowej odpowiedz na pyt. 68 - 69.
68. Jakie regiony symbolizuj cztery kobiety na rycinie?
..............................................................................................................................
69. Jak si nazywaa i czego dotyczya idea, ktrej dotyczy rycina?
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
Na podstawie mapy obok oraz tej na nastpnej stronie, a take korzystajc z wasnej wiedzy,
odpowiedz na pytania 70 - 73.
70. Jakiego epizodu w dziejach Europy one dotycz?
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
71. Scharakteryzuj ten epizod.
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
78
72. Jaka bya sytuacja polityczna pastw krzyowych w Syrii i Palestynie?

.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
73. Kto by potencjalnym sojusznikiem, a kto by wrogiem krzyowcw w Ziemi witej?
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
79
80
Podpowied do p. 70 73. Wykorzystaj koniecznie!!!

Turcy Selduccy, krzyowiec, krucjata, Urban II w Clermont roku 1095, I krucjata 1097 r., zdobycie Jerozolimy w 1099 r., ostatnia twierdza krzyowcw Akka w 1291 r.,
zdobycie Konstantynopola, wyprawa dziecica, fanatyzm religijny, Bizancjum, Saladyn, Ryszard Lwie Serce, Konstantynopol, bogactwa: zoto, ziemia, przyprawy korzenne,
jedwab
74. Ktre zdania s prawdziwe, a ktre faszywe? Jeli zdanie jest faszywe, zaznacz obok niego F (fasz), a jeli prawdziwe P (prawda).
Nastpnie popraw te, ktre uznasz za faszywe w ramkach.
a) Genueczyk Vasco da Gama dopyn do wybrzey Haiti i Kuby w 1492 roku.
b) W latach 1519 1522 Ferdynand Magellan jako pierwszy podj prb opynicia dookoa wiata.
c) Krzysztof Kolumb, opywajc Afryk, dopyn do Indii w 1498 roku.
d) John Cabot dopyn w 1497 roku do Labradoru i Nowej Fundlandii.
e) Na pocztku XVI wieku Pedro Alvarez Cabral odkry Meksyk.
f) Hiszpanie i Anglicy zawarli traktat w Tordesillas, podzieliwszy wiat na swoje wpywy.
75. Ile upyno lat od chrztu Polski przez Mieszka I do koronacji na krla Bolesawa Chrobrego?
..............................................................................................................................................................
76. Jak miaa na imi matka
a) Bolesawa Chrobrego?
...............................................................................
b) Mieszka II?
...............................................................................
77. Kto zamordowa krakowskiego biskupa Stanisawa Kostk?

a) Kazimierz I Odnowiciel
b) Bolesaw Chrobry
c) Bolesaw miay
d) Bolesaw Krzywousty
78. Kto zjednoczy Polsk po jej rozbiciu dzielnicowym z 1138 roku?

a) Wadysaw okietek
b) Kazimierz Wielki
c) Przemys II
d) Wacaw II Czeski
81
79. Ile lat panowaa w Polsce krlowa Jadwiga?

..............................................................................................................................................................
80. W ktrym roku i od kogo Zygmunt I Stary mg przyj hod lenny?
..............................................................................................................................................................
81. Jak si nazywaa ukochana krlowa Zygmunta Augusta?
..............................................................................................................................................................
82. Przyporzdkuj podane postacie do poniszych bitew.
Wadysaw Jagieo
Bitwa pod Powcami
Wadysaw okietek
Bitwa pod Warn
Wadysaw Warneczyk
Bitwa pod Grunwaldem
Jan Kazimierz
Bitwa pod Wiedniem
Jan Sobieski
Bitwa pod Beresteczkiem
83. Kogo symbolizoway czarne ory w Traktacie trzech czarnych orw z 13 grudnia 1732 roku?
..............................................................................................................................................................
84. Jak tajn umow zawary pastwa "czarnych orw", ktra dotyczya ich polityki wobec Rzeczpospolitej Obojga Narodw?
..............................................................................................................................................................
85. W jaki sposb, kto i kiedy zdoby krzyacki Malbork?
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
86. Wyjanij pojcia zwizane z szlacheckimi zwyczajami i prawami, ktre zaistniay w Rzeczpospolitej szlacheckiej:
wojna kokosza
...............................................................................
rokosz
...............................................................................
konfederacja
...............................................................................
Sejm Niemy ...............................................................................
82
krajczy
...............................................................................
owczy
...............................................................................
stolnik i podstoli
...............................................................................
husaria
...............................................................................
czenik i podczaszy ...............................................................................
podkomorzy ...............................................................................

Rok
Miejsce wydania
1228 Cienia
Tre
"zachowanie praw susznych i godnych podug rady biskupw i baronw...
Nadawca przywileju
Wadysaw III Laskonogi
wykluczajc uciski i nienalene podatki"

1355 Buda
1374
Ludwik Wgierski
Piotrkw
Wadysaw II Jagieo
Czerwisk
Wadysaw II Jagieo
Jedlnia i Krakw
Nemine captivabimus nisi iure victum nietykalno osobista szlachty bez

wyroku sdu
Cerekwica i Nieszawa
1456 Korczyn
Kazimierz IV Jagielloczyk
83
1493
Jan I Olbracht
1496
Jan I Olbracht
1501 Mielnik
Krlewska wadza realna w rkach senatorw, a krl - przewodniczcym senatu

- a niewykonywanie polece senatu legitymizowao bunt przeciwko krlowi.
1504 Piotrkw
Aleksander Jagielloczyk
1505 Radom
Aleksander Jagielloczyk
Toru
1520 Bydgoszcz
Odrabianie paszczyzny przez chopw przez 1 dzie w tygodniu, swoboda
1538
eglugi na Wile, ograniczenie praw sdw miejskich w sprawach z udziaem

szlachcica oraz zakaz usuwania szlachty z urzdw przez krla
88. Uzupenij tabelk o pacta conventa poszczeglnych krlw elekcyjnych:

Data
Miejsce
1573 Krakw
Monarcha
Warunki szczeglne
Wykonanie postanowie
Henryk Walezy
1576 Meggesz Stefan Batory
Czciowe, zgodnie z rozejmem w Jamie Zapolskim
84
1632 Krakw
Wadysaw Waza
Przeczytaj tekst rdowy, a nastpnie odpowiedz na pytania 89 - 91.

My, Rady Stanu, szlachta i rycerstwo krlestwa Polskiego, narodw tak polskiego, jako i litewskiego, niemniej z Rusi. Prus, mudzi, Mazowsza, Inflant. tudzie ze
wszystkich innych prowincji i ziem do tej Rzeczypospolitej nalecych, to sobie gwnie niniejszym pismem, czyli dyplomem, zastrzegamy, aby przyszy nasz ksi i pan
wieo przez nas obrany by obowizanym da nam przywilej, czyli pismo, przez ktre by niej wyraone artykuy zawierajce w sobie pewne nasze prawa i prerogatywy,
zostay uznane i zatwierdzone, a to w sposb nastpujcy:
1. I za ywota naszego my i potomkowie nasi, krlowie polscy i ci, wielkie ksita Litewskie, Ruskie, Mazowieckie, mudzkie, Kijowskie, Woyskie, Inflanckie i innych
pastw, nie mamy mianowa ani obiera jakiego, skada adnym sposobem ani ksztatem wymylonym, krla, na pastwo sukcesora naszego sadza, a to dlatego, aby
zawdy wiecznymi czasy po zejciu naszym i potomkw naszych wolne obieranie zostao wszem stanom koronnym; dla czego i tytuu dziedzica uywa nie mamy ani
potomkowie nasi, krlowie polscy.
2. A i w tej zacnej Koronie narodu polskiego i litewskiego, ruskiego, inflanckiego i innych niemao jest rnowierstwa, przestrzegajc na potem jakich sedycyj i tumultu, z
tej przyczyny rozerwania albo niezgody w religii, warowali to sobie niektrzy obywatele korony konfederacj osobliw, e w tej mierze w sprawie religii maj by w pokoju
zachowani, ktr my obiecujemy trzyma w pokoju czasy wiecznymi.
3. A w sprawach koronnych, ktre si dotyka bd osoby naszej i dostojestwa naszego, poselstw do krajw cudzych wysyanych i cudzych take poselstw suchania i
odprawowania, wojsk jakich albo onierzw zbierania albo przyjmowania, my i potomkowie nasi nic zaczyna i czyni nie mamy bez rady rad koronnych obojga narodu,
spraw sejmowi nalecych w niczym nie naruszajc; a wszako te poselstwa, ktre by si Rzeczypospolitej nie dotykay a mogy by wedle czasw i potrzeb odprawowane.
4. O wojnie albo ruszeniu pospolitym nic zaczyna nie mamy, mimo pozwolenie Sejmowe wszech Stanw, ani za granice Koronne obojga narodu Rycerstwa Koronnego
wojennym obyczajem wywodzi adnym sposobem, ani prob nasz Krlewsk, ani paceniem pici grzywien super hastiem, My i Potomkowie nasi Krlowie Polscy nie
mamy i sowem naszym Krlewskim przyrzekamy. Wszake jelibymy za uchwa Sejmow ruszenie pospolite uczynili, jednak nie duej mamy dziere poddanych
naszych na miejscu tam kdy im wiciami ostatecznymi, to jest listy wojennymi, czas i miejsce oznaczemy jeno dwie niedzieli. A jelibymy za pozwoleniem wszech Stanw
85
za granice poddane swe wywie chcieli, a oni Nam tego dobrowolnie dozwolili, tedy na kadego z osobna jednego, adnej osoby nie wyjmujc, take i szlachcica pieszego
wojn suy powinnego, powinnimy im da ni si z granic ruszymy po pici grzywien, a nie mamy ich duej trzyma na odzie tych pici grzywien jeno wier roku,
rozdziau adnego na czci wojsk, tak wielkiego jako i maego nie czynic midzy nimi. A jelibymy ich do dwu niedziel nie ruszyli za granice, tedy przy nas duej trwa
nie bd powinni. A czasu wojny bdziemy potrzeby wszytkie kosztem swym odprawowa, jako dziaa, prochy, puszkarze, draby i stra wszelak.
5. Granice Koronne obojga narodu i wszystkich Pastw do Korony nalecych, od wtargnienia nieprzyjaciela wszelakiego, obron opatrowa nakadem naszym mamy i
powinni bdziemy i Potomkowie nasi, zostawujc kwart w mocy, wedle statutu Polskiego.
6. Czsto si te to przytrafia moe, i midzy tak wiel Senatorw, sentencje, zdania, i rozumienia by mog rne, a nie na wszem zawdy zgodne w sprawach wszelakich,
przeto My i Potomkowie nasi, wadz sw nie konkladowa nic mamy, ale si co najpilniej stara, abymy wszystkie do jednej sentencji przywie mogli, uwaajc wszystkie
wywody ich, ktre by si z prawem, wolnociami pospolitemi i z wikszym poytkiem Rzeczyposp. pokazoway, a ktreby wolnociom, prawom i swobodom wszystkim
Pastwom nadanym przeciwne nie byy. A jelibymy ich do jednej a zgodnej sentencji przywie nie mogli, tedy przy tych konkluzja nasza zostawa ma, ktrzy by si
nabliej ku wolnociom, prawom a zwyczajom, wedle praw kadej Ziemi i dobremu R.P. skaniali.
7. Okrom spraw Sejmowych, ktre si zwykym obyczajem z wiadomoci i przyzwoleniem wszech Stanw odprawowa maj, gdy to jest rzecz pewna i dowiadczona, i
sama jedna Osoba Krlewska, a tak wielkich Pastw tego Krlestwa, wszytkim sprawom zdoa nie moe, zaczym by i w nierzd i w niebespieczestwo Korona wpa
moga. Przeto ustawiamy i za wieczne prawo mie chcemy, aby kadego Sejmu Walnego naznaczeni i mianowani byli z Rad Koronnych osb szesnacie, tak z Polski jako i z
Litwy i innych Pastw do Korony nalecych, z wiadomoci wszech Stanw ku innym urzdnikom Koronnym Polskim i Litewskim, ktrzyby przy Nas ustawicznie byli,
przestrzegajc osoby i dostojestwa naszego, wolnoci pospolitej, bez ktrych rady i wiadomoci nic My i potomkowie nasi czyni nie mamy ani bdziemy mogli w sprawach
potoczych ( nie wzruszajc nic Sejmowych. ) A ci Panowie bd powinni przestrzega, aby we wszystkich sprawach nic si nie dziao contra deputatem nostram i przeciw
prawu pospolitemu, z czego potym bd powinni respondowa na Sejmie Walnym blisko przyszym.
8. A wszake kademu z Panw Rad Senatorw, przyjecha do Nas ilekro ktry raczy i obecnie miesza wolno ma by i do tej sprawy i do kadej innej, jako Rady
przypuszczamy i o wszystkim radzi i wiedzie powinni bd. Take ci Deputaci nic przed adnym z nich mie nie bd wicej, okrom tego, i ju oni do czasu swego
obecnie powinni bd mieszka przy Nas. Nie zaniechywajc obyczaju starego opisowania listy naszemi ad Consiliarios absentes, gdy si co takiego trafi, naznaczenie tych
Senatorw na Sejmie ma by zaraz osb 16, na kade puroka osb 4, jeden z Biskupw, jeden z Wojewod, a dwa z Kasztelanw, a maj i kolej jako w Radzie siedz.
A jeliby ktry w swej kolei zosta nie chcia, albo per aliquod legale impedimentum nie mg, aby si zaraz tene na Sejmie opowiedzia a inszy ex ordine na jego miejsce
necesario naznaczony by; a ci maj mie opatrzenie ze skarbu naszego, i potomkw naszych. Biskupi z Ruskich krajw, i inni wieckiego stanu Senatorowie, kady na swe
puroka po pici set zotych, a panowie duchowni krajw Polskich tego nie potrzebuj, gdy s dobrze opatrzeni.
86
9. Sejm walny koronny we dwie lecie najdalej by ma skadan, a gdzie by tego bya pilna a gwatowna potrzeba Rzeczypospolitej, tedy za rad panw Rad obojga pastwa
jako czas i potrzeba Rzeczypospolitej przynosi bdzie, powinni go skada bdziem, a duej go dziery nie mamy, najdalej do szeciu niedziel. A przed takowymi sejmy w
Polsce, wedle zwyczaju, a Litwie wedle statutu Wielkiego Ksistwa Litewskiego sejmiki powiatowe by maj, jako w Kole i w Korczynie sejmik sawny bywa, take w
Litwie i w Wokowysku gwny sejmik by ma; na ktre sejmiki przez posy swe potrzeby przypade zwykym obyczajem oznajmia maj.
10. Obiecujem te sowem naszym Krlewskim, i My i Potomkowie nasi, sygnetu adnego uywa nie mamy, ani pieczci osobnej w sprawach Rzeczypospolitej
nalecych, tamintra quam extra Regnum, jeno Koronnych pieczci, ktre przy Kanclerzach i Podkanclerzach s, tak Polskich, jako i Litewskich.
11. Urzdy Koronne obojga narodu w caoci zachowane by maj, take i Dworskich urzdw umniejsza i zatumia nie mamy, ale owszem ludziom statecznym, godnym, i
zasuonym, obojga narodu, a nie obcym, gdybykolwiek wakoway, powinni bdziem dawa.
12. Aby wtpliwo adna okoo gruntw szlacheckich nie bya, wolne zawdy ze wszemi poytkami ktre by si kolwiek na ich grunciech pokazoway; te i kruszcze
wszelakie, i okna solne, zostawa maj, a My i Potomkowie nasi przekazywa im nie mamy czasy wiecznemi, wolnego uywania.
13. Take obiecujemy i wykadw nie przypucimy, ani wywodw adnych z prawa obcego, ani daniny z Przodkw naszych dbr prawem dziedzicznym nadanych, aby
miay by za lenna poczytane, tylko na ktrych by stao mianowicie, e s nadane iure feudali.
14. Starostowie pogranicznych i sdowych zamkw i miast gwnych, take i miasta gwne ktre Starostw nie maj, przysiga Krlowi i Krlestwu maj, i tempore
Interregni, zamkw i miast spuszcza nie maj ku szkodzie Rzeczypospolitej nikomu inszemu, jeno Krlowi wolnie za zezwoleniem wszech obranemu i koronowanemu, pod
utraceniem poczciwoci, garda, i majtnoci.
15. Korona Krlestwa Polskiego, ma by w Skarbie Koronnym w Krakowie chowana przez Pana Podskarbiego Koronnego, za pieczciami i kluczami Senatorw tych, to jest:
Kasztelana Krakowskiego, Poznaskiego, Wileskiego, Sandomierskiego, Kaliskiego i Trockiego, ktrzy jej otwarza nie maj, jeno za zezwoleniem wsplnym wszech Rad
Koronnych i Stanw. A wszako niebytno ktrego z nich, przez chorob abo inne legale impedimentum przekaza nie ma splnego zezwolenia, owszem absens za
obwieszczeniem innych Senatorw, powinien tame klucz swj do innych kolegw przysa. A jeliby ktrego mier zasza, tedy inni kolegowie praesentes moc maj zamek
jego otworzy i piecz odeprze.
16. Sprawiedliwo pospolit sdow niektre kraje Korony Polskiej sobie zwoliy, zdejmujc j z osoby naszej, czego My im dozwalamy i hamowa nie mamy, z tym
dokadem, e innym ktrzyby chcieli take u siebie postanowi, wolno by ma zawdy; a poprawa jej ma by wolna za splnym ich dozwoleniem.. I jeliby si im zdao zasi
j na osob nasz Krlewsk woy, tedy j powinni bdziem na si przyj, My i Potomkowie nasi. Take te Panowie, Rady wszystkie i Stany Wielkiego Xistwa
Litewskiego i Ziem, Woyskiej, Kijowskiej, Bracawskiej, ktre si prawem Litewskim sdz, to tyme sposobem postanowili i do Sejmu przyszego, na Koronacj nasz
zoonego, praw swych poprawi i obyczaj sprawiedliwoci midzy sob postanowi i na co si wiksza cz tych, ktrzy si prawem Litewskim sdz zgodzi, to My
wszystko przy Koronacji naszej poprzysidz powinni bdziemy i na potem take praw swych i sdw poprawowa im bdzie wolno zawdy.
87
17. Osobliwie to warujemy, i podatkw, ani poborw adnych na imionach naszych Krlewskich i Rad Duchownych, take ce nowych na miastach naszych w Polszcze i w
Litwie i we wszystkich Ziemiach do Korony nalecych, skada i postanawia nie mamy bez dozwolenia wszech Stanw na Sejmie Walnym. Ani te monopolia rzeczy tych,
ktre z Pastw Koronnych, tak Polskich jako Litewskich pochodz, ustawia dopuci nie mamy.
18. A i na maestwie naszym wiele R.P. naley, tedy obiecujemy i przyrzekamy zasi i za Potomki nasze Krle Polskie, nigdy nic nie stanowi, ani przedsibra okoo
maestw naszych, mimo wiadomoci i przyzwolenia Rad Koronnych obojga narodu. A okrom takowych przyczyn ktre pismem i sowem Boym s wyraone, adnych
okazji do niemieszkania powinnego w maestwie, albo do rozwodu, szuka sobie nie bdziemy.
20. To wszystko, co by jednokolwiek jeszcze wolnoci i praw swych stany koronnego obojego narodu nam przy koronacji podali, przyjmujemy i przyj mamy poprzysic i
utwierdzi i na potomne czasy wiecznie trzyma, wypenia powinni jestemy i obiecujemy pod wiar i przysig nasz jako sowem naszym, przyrzekamy, utwierdzamy,
umacniamy na wieczne czasy.
21. A jeliby (czego Boe uchowaj) co przeciw prawom, wolnociom, artykuom, kondycjom wykroczyli albo czego nie wypenili, tedy obywatele koronni obojga narodw
od posuszestwa i wiary nam powinien wolne czynimy i panowania.
Stanowiono i pisano to wszystko przez rady koronne obojga narodu, rycerstwo i stany wszech pastw do Korony nalecych, na sejmie elekcyjnym pospolitym pod
Warszaw przy wsi Kamieniu dnia dwunastego miesica maja roku Boego 1573.
rdo: Artykuy Henrykowskie podpisane przez krla Henryka Walezjusza .
89. Jakie zobowizania przyj na siebie pierwszy krl elekcyjny Rzeczpospolitej? /wymie co najmniej z dziesi/
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
90. Gdzie i kiedy podpisano artykuy henrykowskie przez Henryka Walezego?
.........................................................................................................................................................................................................................................
91. Wobec kogo, tj. przed kim, krl elekcyjny skada swoje zobowizania w niniejszym dokumencie?
.........................................................................................................................................................................................................................................
88

Religia
Katolicyzm
Przywdca religijny
papie
Pogldy religijne
Pastwa, w ktrych
Rok pojawienia si
dominowaa dana religia
danej religii
Wiara w dogmaty.
318 r. n. e.
Wiara i dobre uczynki konieczne do zbawienia.

7 sakramentw.
Kult Maryi i witych.
Dogmat o Trjcy witej.
Ogromna wadza papiea i kurii rzymskiej.
Luteranizm
Jan Kalwin
Anglikanizm
Ulrich Zwingli
Szwajcaria
Jan Hus
Czechy
Anglia
89
93. Przyporzdkuj podane uczelnie do zda im odpowiadajcych:

Bolonia
Najstarszy w Rosji.
Sorbona
Najstarszy w Europie rodkowej.
Oksford
Rywalizuje z Cambridge.
Cambridge
Najstarszy w Niemczech.
Padwa
Coimbra
Rywalizuje z Oksford.
Najstarszy w Skandynawii.
Praga
Najstarszy w Polsce.
Krakw
Sawny w Portugalii.
Moskwa
Centrum filozofii i teologii europejskiej w Paryu.
Erfurt
Uppsala
Najstarszy uniwersytet w Europie.

Jeden z najwaniejszych uniwersytetw we Woszech.
94. W jakich pastwach rzdziy podane poniej dynastie?

Andegaweni
............................................................................... Burboni
...............................................................................
Habsburgowie
............................................................................... Hohenstaufowie
...............................................................................
Hohenzollernowie ............................................................................... Luksemburgowie
...............................................................................
Piastowie
............................................................................... Jagiellonowie
...............................................................................
Merowingowie
............................................................................... Karolingowie
...............................................................................
Plantageneci
............................................................................... Rurykowicze
...............................................................................
Romanowowie
............................................................................... Tudorowie
...............................................................................
Wazowie
............................................................................... Wettynowie
...............................................................................
Pastwa: Polska, Wgry, Ru, Rosja, Anglia, Francja, Szwecja, Saksonia, pastwo Frankw, Germania, Czechy, Litwa, Prusy, Rumunia, Krlestwo Sycylii, Szwabia,
Niderlandy, Hiszpania, kraje niemieckie, Neapol.
(wymienione pastwa mog si powtarza wielokrotnie)
90
95. Sztuki wyzwolone dzieliy si na Trivium i Quadrivium. Przyporzdkuj nauki, ktre do kadego z nich przynaleay.
Trivium
...............................................................................
Quadrivium
...............................................................................
Nauki: arytmetyka, gramatyka, geometria, muzyka, retoryka, astronomia, dialektyka.
96. Dlaczego Marcin Luter w 1517 roku przybi 95 tez do bram katedry w Wittemberdze?
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
97. Przeanalizuj drzewo genealogiczne i ustal pokrewiestwo:
a) Edwarda II z Filipem VI
b) Izabeli, ony Edwarda II z Filipem z Nawarry
c) Karola II z Edwardem III
91
98. Na podstawie poniszych ilustracji odpowiedz, dlaczego wojna domowa w latach 1455 1485 nazywana jest wojn dwch r?
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
92
Ra Tudorw
Ra Lancasterw
Ra Yorkw
99. W inspiracji do ilustracji obok opowiedz wasnymi sowami niczym trubadur histori wojny dwch r.
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
Bitwa pod Bosworth autorstwa Filipa Jakuba Loutherbourga Modszego (1740 - 1812)
100. Uporzdkuj zakony, zaczynajc od tego, ktry powsta najwczeniej: Krzyacy, Joannici, Jezuici, Templariusze.
.............................................................................................................................
101. Ktry wadca zatrzyma ofensyw arabsk pod Poitiers w 732 r. n. e.?
a) Karol Mot
b) Karol Wielki
c) Justynian Wielki
d) Jan bez Ziemi
102. Kiedy koronowano na cesarza rzymskiego Karola Wielkiego? (podaj dzie, miesic i rok)
.............................................................................................................................
103. W ktrym roku wydano pierwsz ksik wydan drukiem przez Jana Gutenberga w Europie?
.............................................................................................................................
104. Jaki tytu nosia ksika, o ktrej mowa w pytaniu 103?
.............................................................................................................................
Na podstawie dwch map poniej odpowiedz na pytania 105 - 106.
93
94
105. Czym bya Hanza i jakie miasta do niej naleay? (wymie co najmniej 5 miast)
...................................................................................................
...................................................................................................
106. Wymie co najmniej 3 polskie miasta, ktre niegdy naleay do Hanzy.
...................................................................................................
Na podstawie mapy obok oraz wasnej wiedzy odpowiedz na pyt. 107 - 111.
107. Czym by Lewant i jakie kraje do niego naleay?
............................................................................................................................................
108. Dlaczego w/w kraje nazywano Lewantem? Jakim bogactwem czy dobrem
dysponoway?
.....................................................................
......................................................................
109. W Turcji mianem Wenecjan i Genueczykw okrela si mianem "levanten". Jak sdzisz dlaczego?
..........................................................................................................................................................
110. Jakie znaczenie handlowe miao pooenie krajw Lewantu dla Europy?
..........................................................................................................................................................
111. Podaj dwa gwne miasta woskie, ktre zdominoway w redniowieczu handel lewantyski
..........................................................................................................................................................
95
112. Podkrel to pastwo sowiaskie, ktre uznaje si za najstarsze: Krlestwo Boza, Pastwo Samona,
Raszka, Zwizek Obodrzycki, Wielkie Morawy, Pastwo Przemylidw, Ru Kijowska.
113. Zaznacz na mapie obok wymienione w pyt. 112. pastwa sowiaskie.

114. Uzupenij tabelk o: Kastylia, Burgundia, Bretania, Bretania, Kastylia, Szkocja, Genua, Majorka, Czechy,
Portugalia, Flandria, Nawarra, Luksemburg, Rzesza Niemiecka, Akwitania, Aragonia, Hainaut.
To konfliktu
W
XIII
Sprzymierzecy Francji
wieku
narastaa
Sprzymierzecy Anglii
wzajemna
wrogo midzy wadcami Francji i
..............................
..............................
Anglii. Spr toczy si o posiadoci

angielskie na kontynencie europejskim.
Krlowie
angielscy
..............................
dynastii
.............................
Plantagenetw w latach 1154 - 1204

kontrolowali
francuskich
jako
wasale
Tureni,
krlw
..............................
.............................
Andegaweni,
Poitou, Maine, Normandi i Akwitani.
..............................
W 1202 roku Filip II skonfiskowa

ziemie Jana I i wybucha wojna. Z tej
samej
przyczyny
wybuchay
.............................
..............................
wojny
midzy Filipem IV a Edwardem I w 1294
............................
..............................
r. i w 1324 midzy Karolem IV a

Edwardem II. ona tego ostatniego,
Izabela, przeja wadz w Anglii w 1327
...........................
............................
..............................
.............................
i rzdzia jako regentka w imieniu

swojego syna Edwarda III, ktry 3 lata
pniej
roci
sobie
posiadoci we Francji.
pretensje
do
.............................
96
115. Uzupenij tabelk, dotyczc historii wojny stuletniej.

Pierwsza faza wojny (1337 - 1360)
Wojna w Akwitanii (1337 - 1339)
Przyczyny
Bitwa
Postacie
Kampania chevauche (1337)
Karol IV, poprzednik Filipa VI
Nad rzekami Garonna i Dordogne
Filip VI, krl Francji
(1338)
Edward III, krl Anglii
Antwerpia (1338)
Ludwik IV Bawarski
Amiens (1338)
Hrabia Foix
Jersey (1338)
Guernsey (1338)
Southampton (1338)
Le Treport (1339)
Wojna w pnocnej Francji (1339)
Cambrai
Oise
Buironfosse
Kampania Edwarda III (1340)
Sluys
Cambrai
Robert d'Artois
Joanna III Burgundzka
Wojna domowa w Bretanii (1341 - 1342)
Tournai (1341)
Crecy (1346)
Dawid II Bruce, krl Szkocji

Jan III Dobry, ksi Bretanii
Jan IV Bretoski
Skutki
Przyczyny
Druga faza wojny (1369 - 1389)
Trzecia faza wojny (1412 - 1428)
97
Bitwa
Postacie
La Rochelle (1372)
Karol V, krl Francji
Roosebeke (1382)
Azincourt (1415)
Henryk V, krl Anglii
Podbj Normandii (1417 - 1419)
Karol VI Szalony, krl Francji
Skutki
Cravant (1423)
Verneuil (1424)
Podbj Maine (1425 - 1428)
Czwarta faza wojny (1429 - 1453)
Orlean (1429)
Joanna d'Arc
Patay (1429)
Karol VII, krl Francji
Pays de Caux (1435)
Henryk VI, krl Anglii
Pary (1436)
116. Co stao si pretekstem do konfliktu zbrojnego, zwanego pniej "wojn stuletni", na le de la Cit w
pobliu Sainte-Chapelle
(zamek przedstawiony jest na ilustracji obok)?
98
117. Na podstawie ilustracji obok scharakteryzuj podstawowy rynsztunek sowiaskiego wojownika

..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
118. Podpisz map zamieszczon obok:

..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
119. O jakich czasach opowiada mapa zamieszczona obok?
..........................................................................................................
..........................................................................................................
120. Wyjanij pojcie "niewola awinioska". Z czym ci si ona
kojarzy?
..........................................................................................................
..........................................................................................................
99
121. W okresie 1309 - 1348 papiee rezydowali w hrabstwie Venaissin. Gdzie znajdowao si to hrabstwo?
a) Tuluza
b) Gaskonia
c) Marsylia
d) Prowansja
122. Ktry z papiey, suchajc napomnie w. Katarzyny Sieneskiej, powrci do Rzymu w 1377 i zakoczy tym samym okres niewoli
awinioskiej?
a) Benedykt XII
b) Grzegorz XI
c) Urban V
d) Klemens VI
123. Ktry papie by pierwszym, ktry przenis si z Kuri z Rzymu do Awinionu?

a) Klemens V
b) Klemens VI
c) Urban V
d) Innocenty VI
124. Ilustracja obok przedstawia paac papieski w Awinionie. Jaki styl architektoniczny reprezentuje?
a) romaski
b) gotycki
c) barokowy
d) klasycystyczny
125. Uzasadnij swoj odpowied z pyt. 124.

.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
Tekst rdowy A:
(...) By potnie zbudowany, wysokiej postury, ale nie przekracza susznych proporcji, gow mia okrg, oczy wielkie i bystre, nos nieco zbyt dugi, wosy pikne, a twarz
przyjemn i weso.
(...) By zdolnym mwc, mwi pynnie i potrafi z doskona jasnoci wyrazi wszystko, co zechcia. Opanowa nie tylko mow ojczyst, lecz uczy si te pilnie jzykw
obcych. Midzy innymi po acinie mwi tak, jakby bya jego wasnym jzykiem, po grecku natomiast bardziej rozumia, ni potrafi si sam wysowi. (...) Uczy si
rachunkw i z wielk ciekawoci ledzi ruchy cia niebieskich.
Einhard, "Biografia Karola Wielkiego"

126. Na podstawie tekstu rdowego A przedstaw posta Karola Wielkiego wasnymi sowami.
.................................................................................................................................................
127. Na podstawie tekstu rdowego A przedstaw zainteresowania Karola Wielkiego.
.................................................................................................................................................
100Autor szkolnego testu oglnego z wiedzy historycznej - Krzysztof Olszak

Tekst rdowy B:
(...) Mieszkaj w ndznych chatach, rozsiedleni z dala jedni od drugich, a przewanie kady zmienia kilkakrotnie miejsce zamieszkania. Stajc do walki, na og pieszo id na nieprzyjaciela,
majc w rku tarcz i oszczepy, pancerza natomiast nigdy nie wdziewaj. Niektrzy nie maj ani koszuli, ani paszcza, lecz jedynie dugie spodnie (...) i tak staj do walki z wrogiem (...)
Wszyscy s roli i niezwykle silni, a skra ich i wosy nie s ani bardzo biae, ani zdecydowanie ciemne, lecz wszyscy s rudawi. ycie wiod twarde i na najniszej stopie (...) i stale s okryci
brudem.
Prokopiusz z Cezarei, "Sowianie"

128. Na podstawie tekstu rdowego B odpowiedz na dwa pytania:
a) Jak wygldali i gdzie mieszkali Sowianie?
.................................................................................................................................................
b) Podkrel te czci uzbrojenia, ktrym dysponowali Sowianie: kolczuga, hem, oszczep, miecz, tarcza, paszcz, dugie spodnie, koszula
129. W roku 1226 Konrad Mazowiecki sprowadzi Krzyakw do swojego ksistwa, aby:
a) pomogli mu rozprawi si z swoimi rywalami w walce o tron
b) bronili jego ziem przed pogaskimi Prusami
c) podjli wypraw krzyow na Prusy w jego imieniu
d) byli jego najemnikami w druynie ksicej
Tekst rdowy C:
(...) Ten krl ponad wszystkich ksit polskich dzielnie rzdzi Rzeczpospolit, albowiem jak drugi Salomon wynis dziea swoje, budujc miasta, domy i grody (...) . Wszystkie te miasta i
zamki opatrzy bardzo silnymi murami, budowlami i wieami wyniosymi, gbokimi fosami i innymi fortyfikacjami na ozdob krlestwa, a ku bezpieczestwu i schronieniu narodu polskiego.
Za panowania bowiem tego krla powstao w lasach, gajach i na karczowiskach drugie tyle miast i wsi, ile przedtem byo w krlestwie polskim. Ozdobiony koron krlewsk, rzdzi po msku i
poytecznie pastwem i narodem od Boga sobie powierzonym (...) miowa pokj, prawd i sprawiedliwo . By to najtroskliwszy opiekun i obroca dobrych i sprawiedliwych, bardzo srogi za
przeladowca zych, rozbjnikw, gwatownikw i potwarcw (...) ktrych dosign, kaza pitnowa na obliczu rozpalonym elazem. Za jego czasw te aden mony pan lub szlachcic nie
odway si wyrzdzi krzywdy biednemu, lecz wszystko wedle wagi sprawiedliwoci byo zaatwiane. Poniewa za w krlestwie odbyway si sdy na podstawie dawnych zwyczajw, a
raczej przekupstwa przy rni wyroki rozmaicie zmieniajc, liczne przeprowadzali krzywdy i potwarze, przeto krl dbay o sprawiedliwo zwoa z caego krlestwa polskiego praatw i
szlachetnych baronw, a odrzuciwszy wszelkie zwyczaje przeciwne prawu i rozumowi, za wspln zgod tyche praatw i baronw, kaza spisa ustawy zgodne z prawem i rozumem dla
przestrzegania po wsze czasy, na ich podstawie sprawiedliwo kademu miaa by rwno wymierzona (...)
Kronika Janka z Czarnkowa
101
130. Na podstawie tekstu rdowego C odpowiedz na dwa pytania: a) Jakie byy cele polityczne Kazimierza Wielkiego?
.................................................................................................................................................
b) Krtko scharakteryzuj krla, o ktrym mowa w kronice Janka z Czarnkowa.
.................................................................................................................................................
131. Jaka dynastia zasiadaa na polskim tronie po wymarciu Piastw?
a) Andegawenowie
b) Jagiellonowie
c) Przemylidzi
d) Luksemburgowie
132. Kto by pierwszym krlem Frankw?

a) Karol Mot
b) Karol Wielki
c) Lothar
d) Chlodwig
133. Jak nazywa si wadca niemiecki, ktry doprowadzi do odnowienia cesarstwa?

a) Henryk I
b) Otton I
c) Otton II
d) Otton III
134. Jak monarchi nazywamy elekcyjn? .................................................................................................................................................

135. W ktrym roku Otto I ogosi w Rzymie edykt o cezaropapizmie?
a) 796
b) 965
136. Wyjanij pojcie cezaropapizmu.
c) 962
d) 988
.................................................................................................................................................
137. Dopasuj definicje do poj wg przykadu:

Hod lenny
ceremonia w czasie, ktrej przekazywano lenno
Feudalizm
grupa ludzi posiadajca te same prawa i obowizki
Stan
majtek ziemski oddawany w dzieraw
Senior
czowiek, ktry otrzymywa ziemi
Lenno
system spoeczno-gospodarczy, oparty o wielk wasno ziemsk
Wasal
czowiek, ktry oddawa lenno w dzieraw
Suweren
przywilej polegajcy na rezygnacji przez wadc z czci praw np. sprawowania sdw, pobierania podatkw itp.
Immunitet
krl, ktry by najwyszym seniorem i nikomu nie skada hodu

138. Na czym polega uniwersalny charakter wadzy cesarskiej i papieskiej w redniowieczu?
.................................................................................................................................................
139. Grzegorz VII wyda dokument zwany "dyktatem papieskim", na mocy ktrego wieccy wadcy wcznie z cesarzem musieli podporzdkowa
si papieowi. Jak si nazywaa ta doktryna?
a) cezaropapizm
b) papocezaryzm
140. Zaznacz dwie poprawne odpowiedzi. Jakie reformy wprowadzono w kociele w XVII wieku?
a) celibat wrd kleru
b) wybr papiea przez konklawe
c) reforma Kurii rzymskiej
d) wzmocnienie dyscypliny wrd kleru
141. Jaki by wynik walki o uniwersalizm?

.................................................................................................................................................
142. Ktry papie w 1095 roku zainicjowa krucjaty?
a) Urban II
b) Innocenty IV
c) Klemens V
d) Grzegorz VII
b) 7
c) 5
d) 3
143. Ile byo krucjat?

a) 9
143. Podpisz okresy waciwymi wyprawami krzyowymi, a nastpnie odpowiedz na pytania, sugerujc si odpowiedziami w punktach a - g.
a) 1096 1099
.............................................
b) 1147 - 1149
.............................................
c) 1189 - 1192
.............................................
d) 1202 - 1204
.............................................
e) 1217 - 1221
.............................................
f) 1248 - 1250
.............................................
g) 1270
.............................................
103
143.1. W jakich latach miaa miejsce wyprawa dziecica?

143.2. Podczas ktrej wyprawy krzyowej powstao Krlestwo Jerozolimskie?
143.3. W jakich latach walczyli ze sob Ryszard Lwie Serce z Saladynem?
143.4. Ktr wypraw krzyow poprowadzi cesarz Fryderyk I Rudobrody, zwany Barbaross?
143.5. W jakich latach krzyowcy podbili Bizancjum i zaoyli wasne Cesarstwo aciskie nad Bosforem?
144. Upadkiem ktrego miasta w 1291 koczy si okres krucjat do Ziemi witej?
a) Jerozolimy
b) Akki
c) Damaszku
d) Jaffy
c) "pobony"
d) "owiecony"
145. Co oznacza sowo "muzumanin"?

a) "wierny"
b) "ulegy"
146. Wymie 5 filarw islamu, tj. zasad wiary.

1 - ...............................
2 - ...............................
4 - ...............................
5 - ...............................
3 - ...............................
147.1. Nad jakimi ziemiami wada Mieszko I?

.......................................................................................................................
147.2. Nad jakimi ziemiami wada Kazimierz Odnowiciel?
.......................................................................................................................
147.3. Nad jakimi ziemiami wada Kazimierz Wielki?
.......................................................................................................................
148. Jakie pojcie pasuje do niniejszej definicji? "Pastwo jest dziedzin/ wasnoci wadcy tak, jak ludzie nale do Boga Ojca"
149.1. W ktrym roku mia miejsce rozpad chrzecijastwa na prawosawne (wschodnie) i katolickie (zachodnie)?
a) 313
b) 1054
c) 1917
149.2. Jak si nazywa taki rozpad, o ktrym mowa w p. 149.1.?
d) 1961

Koci katolicki
Koci prawosawny
Biskupi
Cerkiew
151. Justynian Wielki mia dwch wybitnych wielkich wodzw, ktry w jego imieniu zdobyli wiele ziem dawnego cesarstwa zachodniorzymskiego. Jednym z nich by Narzes, a jak si nazywa ten drugi?
.......................................................................................................................
Data zaoenia zakonu
Miejsce pierwszego klasztoru
Zaoyciel
Zakon
w. Benedykt z Nursji
529 r.
Haso przewodnie
"Mdl si i pracuj"
a) 1223 r. - I zakon
a)
a)
a)
a)
b) 1263 r. - II zakon
b)
b)
b) klaryski
b)
c) 1289 r. - III zakon
c)
c)
c) tercjarze
c) Regua w "Licie do Wiernych" z 1215 r.
Tuluza
Kaznodziejstwo, ubstwo
153.1. W ktrym roku koronowa si Bolesaw Chrobry na krla polskiego?

a) 1076
b) 1025
c) 1444
d) 1615
153.2. W ktrym roku koronowa si Mieszko II na krla polskiego?

a) 1025
b) 1076
c) 1385
d) 1444
154. Jak nazywa si najwaniejszy urzdnik dworski od czasw Kazimierza Odnowiciela?

a) wojewoda
b) starosta
c) palatyn
d) kasztelan
105
155. Jakie ziemie w 1097 przypady:

a) Zbigniewowi?
..........................................
b) Bolesawowi Krzywoustemu?
..........................................
c) Wadysawowi Hermanowi?
..........................................
lsk, Wielkopolska, Mazowsze, Maopolska
156. Jakie pojcie pasuje do niniejszej definicji? "Specjalne prawo nadane przez panujcego na rzecz osoby, grupy osb, miasta bd wsi."
.......................................................................................................................
157. Jaki wadca litewski powikszy terytorium Litwy 10-krotnie podbijajc ziemie ruskie?
a) Giedymin
b) Witold
c) Jagieo
d) Kazimierz Jagielloczyk
158. Gdzie zostaa zawarta pierwsza unia polsko-litewska w 1385 roku?

a) Krewo
b) Lublin
c) Krakw
d) Toru
159. Jak nazywa si pierwszy alfabet sowiaski?

a) cyrylica
b) gagolica
c) koine
160. Jak nazywano misjonarzy Sowiaszczyzny, ktrzy schrystianizowali Wielkie Morawy?

.......................................................................................................................
161. Z jakiego rda pisanego pochodzi pierwsza historyczna wzmianka o pastwie polskim?
a) z kroniki Widukinda
b) z kroniki Thietmara
c) z papieskiego dokumentu Dagome iudex
162. Jaki jest najwikszy, obok zwycistwa nad Niemcami, sukces Bolesawa Krzywoustego?
.......................................................................................................................
163. Kto by pierwszym seniorem w Polsce?
a) Mieszko Stary
b) Kazimierz Sprawiedliwy
c) Wadysaw Wygnaniec

164. Dlaczego doszo do unii Polski z Litw? Podkrel poprawne odpowiedzi.
a) obrona przed Tatarami
b) ch podbojw na Rusi
c) wzmocnienie pozycji Jagiey na Litwie
d) zdobycie nowych rynkw zbytu
e) koalicja antykrzyacka
f) szlachta litewska chciaa mie te same prawa, co polska szlachta
165. Po Wielkiej Wojnie polsko-krzyackiej lat 1409 - 1411 Litwa nie tylko odzyskaa mud, ale take zawara z Polsk now uni, na mocy
ktrej szlachta polska przyja do swojego herbarza niektre rody litewskie. Gdzie zawizano t uni?
a) Krewo
b) Horodle
c) Lublin
166. Kto jest autorem "Traktatu o wadzy papiea i cesarza w stosunku do niewiernych"?
a) Jan Dugosz
b) Gall Anonim
c) Pawe Wodkowic
167. W jakich latach toczya si wojna trzynastoletnia?

a) 1409 - 1411
b) 1454 - 1466
c) 1655 - 1660
168. Jak si nazywa nauczyciel krlw polskich?

a) Jan Kochanowski
b) Pawe Wodkowic
c) Jan Dugosz
169. Dlaczego doszo do wojny trzynastoletniej? Co ogosi Kazimierz Jagielloczyk?

.......................................................................................................................
170. W oparciu o map obok odpowiedz na pytanie: Korony, jakich jeszcze pastw, poza
polsk, zdobyli jeszcze Jagiellonowie? .............................................................................
171.1. Jakie wyrnia si grupy wrd polskiej szlachty?
a) magnateria - najbogatsza szlachta
b) ......................................................
c) ......................................................
171.2. Co byo przyczyn takiego zrnicowania szlachty polskiej?...........................................
d) Krakw
107
172. Jak nazywano Mongow w Polsce?
.......................................................................................................................
173.1. Gdzie doszo do pierwszej bitwy polsko - mongolskiej?
.......................................................................................................................
173.2. Jaki by wynik tej pierwszej bitwy polsko - mongolskiej?
.......................................................................................................................
173.3. Ktry z ksit piastowskich zgin podczas tej bitwy?
.......................................................................................................................
174.1. Podkrel tych ksit wymienionych poniej, ktrzy podejmowali prby zjednoczenia Polski w XIII wieku?
Henryk Brodaty, Mieszko Stary, Leszek Biay, Kazimierz Sprawiedliwy, Wadysaw Laskonogi, Henryk Pobony, Przemysaw II.
174.2. Ktry z wymienionych w p. 174.1. ksit koronowa si na krla Polski w 1295 r.?
175. W ktrym roku wymara dynastia Piastw?
a) 1370
b) 1572
c) 1679
d) 1763
Schemat obok przedstawia starwk redniowiecznego miasta Wrocaw,

ktre byo lokowane na prawie niemieckim.
176. Czym charakteryzowao si redniowieczne miasto lokowane na prawie
niemieckim?
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
177. W ktrym roku nastpia inwazja Tatarw na ziemie polskie?
a) w 1236 r.
b) w 1241 r.
c) w 1244 r.
178. Wymie co najmniej trzy najstarsze zabytki polskiego pimiennictwa.

a) poemat rycerski o Piotrze Wostowicu
b) .........................................................
c) .........................................................

179. W ktrym wieku wprowadzono trjpolwk, nowe narzdzia rolnicze takie, jak pug, brony i kosy oraz zaczto stosowa nawozy naturalne?
a) w XII wieku
b) w XIII wieku
c) w XIV wieku
180. Krtko wyjanij, co powodowao wprowadzenie trjpolwki?

.......................................................................................................................
181.1. Na czym polega podozmian?
.......................................................................................................................
181.2. Wyjanij pojcia ozime i jare.
.......................................................................................................................
182.1. Co spowodowao rozwj gospodarki na ziemiach polskich w redniowieczu?
a) rozwj eglugi rzecznej
b) nowe technologie w rolnictwie
c) lokacja miast i wsi na prawie niemieckim
182.2. Ile miast ulokowano, czyli nadano im prawa miejskie, w Polsce do koca XIII wieku?
a) mniej ni 100
b) okoo 100
c) wicej ni 100
d) rwno 100
183. Dopasuj pojcia: renesans, mecenat i humanizm do waciwych definicji.

Epoka w kulturze europejskiej od koca XIII wieku do koca XVI wieku, w ktrej nastpio odrodzenie kultury antycznej.
Finansowanie przez wadcw, papiey, szlacht artystw.
Prd umysowy w okresie renesansu, ktry w centrum zainteresowania stawia czowieka.
Przeanalizuj trzy fotogramy: kolegiaty kruszwickiej, kocioa krakowskiego i drzwi gnienieskich na nastpnej stronie, a pniej odpowiedz na
pytania 184 - 187.
109
Kolegiata w Kruszwicy
Drzwi gnienieskie w katedrze
Koci p.w. w. Andrzeja w Krakowie

184. Jaki styl architektoniczny prezentuje kolegiata w Kruszwicy? Krtko scharakteryzuj ten styl na tym przykadzie, wymieniajc kilka
najistotniejszych cech stylu architektonicznego.
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
185. Jaki styl architektoniczny prezentuje koci p.w. w. Andrzeja w Krakowie? Krtko scharakteryzuj ten styl na tym przykadzie, wymieniajc
kilka najistotniejszych cech stylu architektonicznego.
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
186. Jak histori opowiadaj paskorzeby wyryte na drzwiach gnienieskich?
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
187. Dlaczego te trzy zabytki polskiej sztuki redniowiecznej s wymieniane zwykle jako najwaniejsze?
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
111
188. Przyporzdkuj humanistw, ich dziea i charakterystyki tyche dzie tak, aby pasoway do siebie wedle przykadu.
Erazm
"Utopia"
krytyka wad spoeczestwa
Tomasz Morus
"Pochwaa Gupoty"
opis idealnego spoeczestwa
Niccolo Machiavelli
"Odprawa posw greckich"
opis cech wadcy, ktry moe ama prawo i zasady moralne w interesie pastwa
Jan Kochanowski
"Ksi"
pierwsza polska tragedia humanistyczna o wymowie pacyfistycznej
Dante Alighieri
"Sonety do Laury"
nowele opisujce obyczaje w epoce woskiego Renesansu
Francesco Petrarka
"Gargantua i Pantagruel"
historia dwch olbrzymw: Gargantui i jego syna Pantagruela
Giovanni Boccaccio
"Boska komedia"
woskie, krtkie wiersze miosne lub erotyczne
Francisco Rabelais
"Dekameron"
poemat o wdrwce poety przez zawiaty: pieko, czyciec i raj
189. Podpisz renesansowe dziea sztuki: a) autor, b) tytu, c) rok powstania.
Podpowied do pyt. 189: Micha Anio "Dawid" (1501-1504), Micha Anio "Pieta" (1498-1499), Micha Anio "Mojesz" (1513-1515), Micha
Anio "Sd Ostateczny" (1535-1541), Leonardo da Vinci "Mona Lisa" (1503-1517), Leonardo da Vinci "Ostatnia Wieczerza" (1495-1498),
Rafael Santi "Madonna Sykstyska" (1513 - 1516), Peter Bruegel "Droga krzyowa" (1564), Albrecht Drer "Rycerz, mier i diabe" (1513).
113
Na podstawie mapy przedstawiajcej wyprawy
Krzysztofa Kolumba rozwi zad. 190.
190. Zaznacz znakiem X te informacje, ktre mona potwierdzi analizujc map wraz z legend.
1. Hispaniola zostaa odkryta w trakcie wyprawy w latach 1492-93.
2. W czasie drugiej wyprawy Kolumb dopyn do dzisiejszej Kolumbii.
3. W czasie trzeciej wyprawy Kolumb dotar najpierw na Wyspy Zielonego Przyldka a potem na Mader.
4. W XVI wieku Kolumb dotar do terenu dzisiejszego Hondurasu.
5. Do terenu dzisiejszej Wenezueli Kolumb dotar wczeniej ni na Kub (Juan).

191. Ponisza mapa przedstawia schematyczny przepyw prdw morskich na Oceanie Atlantyckim. Jaka jest generalna zaleno pomidzy
przepywami prdw morskich i trasami wypraw Kolumba?
Na podstawie: P. witalski, B. Wysota, Geografia. Zeszyt wicze dla klasy VI, Pozna 1996, s. 30.
Zaznacz prawidow odpowied. Prdy morskie:

a) pomagay dotrze do Nowego wiata, ale utrudniay powrt do Europy
b) pomagay dotrze do Nowego wiata i powrci do Europy
c) utrudniay dotarcie do Nowego wiata, ale pomagay powrci do Europy
d) utrudnia dotarcie do Nowego wiata i powrt do Europy
115
192. Na podstawie wasnej wiedzy oraz w interpretacji do ilustracji obok wymie przyczyny odkry
geograficznych:
a) ...........................................................
b) ...........................................................
c) ...........................................................
d) ...........................................................
193. Czego nie stosowano w architekturze renesansowej?
a) strzelistoci
b) symetrii
c) harmonii
d) proporcji
194. Antropocentryzm by ide przeciwstawion:

a) religii katolickiej
b) skupieniu kultury wok zagadnie boskich
c) wierze w potg rozumu ludzkiego
d) idei fascynacji czowiekiem
195. Ktre miasto woskie uchodzio za kolebk Renesansu?

a) Rzym
b) Padwa
c) Mediolan
d) Florencja
c) Micha Anio
d) Rafael Santi
c) dynamizm kolorw
d) statyczno postaci
196. Ktry z artystw zaprojektowa Bazylik w. Piotra?

a) Donate Bramante
b) Leonardo da Vinci
197. Co nie jest charakterystyczne dla malarstwa renesansowego?

a) kompozycja oparta na trjkcie
b) perspektywa
198. Portugalczycy zaoyli swoje kolonie:

a) w Brazylii, w Meksyku, na Grenlandii i na Maderze
b) w Brazylii, na zachodnim wybrzeu Afryki, w Zatoce w. Wawrzyca i na Maderze
c) w Brazylii, na zachodnim wybrzeu Afryki, na Wyspach Kanaryjskich i na Maderze
d) w Brazylii, na zachodnim wybrzeu Ameryki Poudniowej, w Meksyku i na Maderze

199. Hiszpanie zaoyli swoje kolonie:
a) na Haiti, na Filipinach, na Kubie, w Nikaragui, w Gwatemali
b) w Andach, w Ameryce rodkowej, na Kubie i na Przyldku Dobrej Nadziei
c) w Andach, na Kubie, San Salwador, w Nikaragui, w Meksyku i na Malediwach
d) w Andach, w Meksyku, na Haiti, na Kubie, w Paragwaju i na Grenlandii
200. Tomasz Campanella napisa:

a) Utopia
b) Miasto Soca
c) Adagia
d) Dekameron
201. Jakie byy skutki odkry geograficznych?

a) wyniszczenie kultur prekolumbijskich, niewolnictwo i rozwj technologii eglarskich
b) zdobycie Konstantynopola przez Turkw, niewolnictwo, mit El Dorado
c) idee renesansowe, powstanie imperiw kolonialnych, wyniszczenie kultur prekolumbijskich
d) mit El Dorado, powstanie imperiw kolonialnych, wyniszczenie kultur prekolumbijskich
202. Skd si wzio pojcie humanizmu?

a) z ocalonych papirusw Biblioteki Aleksandryjskiej
b) z Ewangelii
c) od sw antycznego komediopisarza Terencjusza: Czowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce?
d) ze redniowiecznych manuskryptw i traktatw filozoficznych
203. Antropocentryzm by ide przeciwstawion:
a) religii katolickiej
b) skupieniu kultury wok zagadnie boskich
c) wierze w potg rozumu ludzkiego
d) idei fascynacji czowiekiem
117
204. Kto jako pierwszy opyn, zbada i opisa rejon Morza Karaibskiego w latach 1492 1504?
a) Krzysztof Kolumb
b) Vasco da Gama
c) Henryk eglarz
d) Bartomiej Diaz
205. Co to jest latyfundium?
a) wielka posiado ziemska, zakadana przez hiszpaskich zdobywcw
b) may hiszpaski dworek szlachecki
c) stacja handlowa dla kupcw podrujcych nowymi szlakami morskimi
d) plantacja trzciny cukrowej
206. Czowiekiem Renesansu jest:
a) czowiek wszechstronnie uzdolniony i samodzielnie decydujcy o swoim losie
b) czowiek wszechstronnie uzdolniony, ale nie decydujcy samodzielnie o swoim losie
c) czowiek nie interesujcy si naukami przyrodniczymi
d) czowiek zajmujcy si cile jedn dziedzin ycia
207. Na jakiej epoce wzorowali si artyci renesansowi?
a) prehistorii
b) staroytnoci
c) redniowieczu
d) adnej z wymienionych.
208 Gdzie znajdziemy arkadowe kruganki w Polsce?

a) na dziedzicu na Wawelu
b) na Zamku Krlewskim w Warszawie
c) w Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu
d) w ratuszu w Poznaniu
209. Tomasz Campanella napisa:

a) Otello
b) Miasto Soca
c) Adagia
d) Dekameron

210. Kto jest odkrywc m. in. Madery i Wysp Kanaryjskich?
a) Bartomiej Diaz
b) Vasco da Gama
c) Krzysztof Kolumb
d) Henryk eglarz
211. Co to jest konkwista?

a) podbicie nowych ziem
b) odzyskanie si utraconych ziem
c) wykupienie od tubylcw nowych ziem
d) wyprawa krzyowa
212. Jakie byy przyczyny odkry geograficznych?

a) wyniszczenie kultur prekolumbijskich, niewolnictwo i rozwj technologii eglarskich
b) zdobycie Konstantynopola przez Turkw, mit El Dorado, niewolnictwo, idee renesansowe
c) zwikszone ryzyko niebezpieczestwa na szlakach ldowych, powstanie imperiw kolonialnych, rozwj technologii eglarskich, idee
renesansowe
d) mit El Dorado, rozwj technologii eglarskich, idee renesansowe
213. Ostatnia wojna polsko krzyacka miaa miejsce w latach:
a) 1431 1435
b) 1454 1466
c) 1519 1521
214. Kto wspiera Krzyakw w ich ostatniej wojnie z Polsk?

a) Iwan IV Grony
b) Maksymilian Habsburg
c) Gustaw II Adolf
215. Dlaczego pastwo krzyackie przestao istnie na pocztku XVI wieku?

a) po przegranej wojnie zakon zosta rozwizany, a jego ziemie zagarnite przez Polsk
b) ostatni wielki mistrz zakonny zoy hod lenny krlowi polskiemu
c) Krzyacy w Prusach przeszli na luteranizm
216. Przywilej czerwiski zosta wydany:
a) przez Kazimierza Jagielloczyka
b) przez Ludwika Wgierskiego
c) przez Wadysawa Jagie
d) przez Jana Olbrachta
119
217. Kto w Rzeczypospolitej zajmowa si i specjalizowa w budowaniu tam, luz, kanaw i grobli na uawach wilanych?
a) Olendrzy
b) Szkoci
c) Kaszubi
d) Niemcy
218. Kocioem chrzecijaskim unickim nazywamy koci:

a) prawosawny na Rusi
b) greckokatolicki na Rusi
c) greckokatolicki na Rusi czerwonej
219. Rokosz Zebrzydowskiego by:

a) sprzeciwem wobec krla
b) buntem przeciwko krlowi
c) form weta przeciwko postanowieniom sejmu
d) powstaniem przeciwko Batoremu
220. Dlaczego lub Zygmunta Augusta z Barbar Radziwiwn wywoa oburzenie szlachty?
a) poniewa krl podj t decyzj bez zgody szlachty
b) poniewa krl odrzuci kandydatki sejmu
c) poniewa krl nie sucha swoich doradcw
221. Podkrel wszystkie poprawne odpowiedzi. W skad senatu nie wchodzili:
a) podskarbi wielki
b) arcybiskupi
c) marszakowie
d) podkanclerzy
e) hetmani
f) wojewodowie
g) starostowie
h) kasztelanowie
222. Co si dziao w Krakowie w roku 1525?

a) Albrecht Hohenzollern zoy hod lenny
b) Iwan IV Grony zoy hod lenny
c) Jagiellonowie i Habsburgowie zawarli przymierze
b) Maksymilian Habsburg
c) Iwan IV Grony
b) reorganizacj
c) uduchowienie
223. Na czele koalicji antyjagielloskiej sta:

a) Albrecht Hohenzollern
224. Co oznacza pojcie sekularyzacja?
a) zewiecczenie
225. Przywilej koszycki zosta wydany przez:
a) przez Kazimierza Jagielloczyka
b) przez Wadysawa Jagie
c) przez Jana Olbrachta
d) przez Ludwika Wgierskiego

226. Kto w Rzeczypospolitej zajmowa si drobnym handlem i prowadzeniem karczm i zajazdw?
b) ydzi
a) Ormianie
c) Olendrzy
d) Szkoci
c) jzyk litewski
d) jzyk polski
227. Jzykiem urzdowym w dawnej Polsce nie by:

a) jzyk ruski
b) acina
228. Podkrel faszyw odpowied:

a) W Polsce nie tylko szlachta posiadaa prawa polityczne i przywileje gospodarcze
b) szlachta w kadym wojewdztwie zjedaa si na sejmiki, aby wybra spord siebie posw na sejm
c) krl nie mg zwoywa pospolitego ruszenia oraz nakada nowych podatkw bez zgody szlachty
229. Ruch egzekucyjny walczy o:
a) interes i ochron szlachty polskiej
b) rwnouprawnienie szlachty polskiej i litewskiej
c) ograniczenie wpyww duchowiestwa i magnaterii
Na podstawie schematu obok odpowiedz na pyt. 230-231.
230. Podkrel wszystkie poprawne odpowiedzi. W skad izby poselskiej wchodzili:
a) biskupi
b) pisarze
c) horodniczy
d) podkomorzy
e) krl
f) proboszczowie
g) biskupi
h) starostowie
231. Odpowiedz krtko na ponisze pytania:

a) Kto mg by ministrami Krlestwa Polskiego i Wielkiego Ksistwa Litewskiego?
...........................................................................................................
b) Jakie istniay rnice w urzdach terytorialnych obu pastw?
...........................................................................................................
121
c) Wska koronnych odpowiednikw dla:

marszaka powiatowego -
horodniczego -
owczego -
d) Kto piastowa urzd pierwszego senatora i jednoczenie przewodzi obradom senatu?

...........................................................................................................
e) Jak pozycj spoeczn i polityczn zajmowaa szlachta polska i litewska w Rzeczpospolitej Obojga Narodw?
...........................................................................................................
...........................................................................................................
Przeanalizuj ponisz map, a

nastpnie odpowiedz na pyt. 232-233.

Kraj
Data
Odkrywca
Odkrycie
Marco Polo
szlakiem jedwabnym do Chin
Bartomiej Diaz
przyldek Dobrej Nadziei
Kolonie/osignicia/zyski
-
Henryk eglarz
Portugalia
Vasco de Gama
Krzysztof Kolumb
1605
faktorie portugalskie
San Salvador na archipelagu Bahamy
Willem Jansz
John Cabot
1541
rzeka w. Wawrzyca
kolonia w Quebec
1732
Alaska
rosyjska kolonizacja
Nowa Ziemia, Spitsbergen i Morze Barentsa

Cienina Beringa
Alaska
David Livingstone
Roald Amundsen
Pawe E. Strzelecki
1819-1826
John Franklin
John Cabot
posiadoci brytyjskie
123
233. Jakie konsekwencje nis ze sob traktat w Tordesillas midzy Hiszpani a Portugali w 1494 r.?
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
Inspirator/ realizator wojny
Zygmunt III Waza
Kiedy?
O co?
Dlaczego?
Bitwy
Przeciwko komu?
Inflanty
Rosji Iwana IV
Inflanty
Szwecji Karola IX
pod Biaym Kamieniem
Skutki
Szwecji Karola IX
pod Kircholmem
o Ryg
o Pomorze Gdaskie
Jan Zamojski
pod Cecor
Jan Karol Chodkiewicz
pod Chocimiem
pod Guzowem
Modawia - lennem polski
Mikoajowi
Zebrzydowskiemu
Stanisaw kiewski
o Smolesk
pod Kuszynem
o Moskw

235. Przeanalizuj ponisze drzewo genealogiczne, a nastpnie odpowiedz na kilka krtkich pyta.
Johan Kristiernsson
Prapradziadkowie
Vasa
Mns Karlsson Eka
(1426-1477)
1451
Sigrid Eskilsdotter
Birgitta Gustavsdotter
Banr
krl Neapolu
Erik Karlsson Vasa
Wadysaw II
Albrecht II Habsburg
Galeazzo Maria
Alfons II
(1436-1491)
Jagieo
(1397-1439)
Sforza
Aragoski
(1362-1434)
1421
(1444-1476)
(1448-1495)
Birgitta Mnsdotter Natt och
Anna Karlsdotter
1422
Elbieta
1468
1465
Dag
Vinstorpatten
Zofia Holszaska
Luksemburska
Bona Sabaudzka
Ippolita Maria
(1405-1461)
(1409-1442)
(1449-1503)
Sforza
(1446-1484)
Erik Johansson Vasa
Erik Abrahamsson Leijonhufvud
(1470-1520)
(-1520)
1495
1512
Cecilia Mnsdotter Eka
Ebba Eriksdotter Vasa
(1476 1523)
(-1549)
krl Szwecji
krl Polski
ksi Mediolanu
Kazimierz IV Jagielloczyk
Gian Galeazzo Sforza
(1427-1492)
(1469-1494)
1454
1488
Elbieta Habsburg
Izabela Aragoska
(1436-1505)
(1470-1524)
krl Polski
Gustaw I Waza
Zygmunt I Stary
(1496-1560)
(1467-1548)
1536
1518
Magorzata Leijonhufvud
Bona Sforza
(1516-1551)
(1494-1557)
krl Szwecji
Jan III Waza
Rodzice
ksi Mediolanu
Leijonhufvud
(-1472)
Dziadkowie
krl Niemiec
Abraham Kristiernsson
Sture
Pradziadkowie
krl Polski
(1537-1592)
1562
Katarzyna Jagiellonka
(1526-1583)
125
a) Kto by pradziadkiem dla Jana Kazimierza?
......................................................
b) Kim by Wadysaw II Jagieo dla Gustawa I Wazy?
......................................................
c) Kim by Eric Johansson Vasa dla Zygmunta III Wazy?
......................................................
236. Gdzie podpisano pokj koczcy wojn o Inflanty w 1570 roku?

a) w Szczecinie
b) w Jamie Zapolskim
c) w Barze
d) w Poocku
237. Podane wydarzenia kampanii wschodniej Batorego uporzdkuj od najwczeniejszego do najpniejszego:

.....
rozpoczcie oblenia Pskowa
.....
zdobycie Poocka
.....
rozejm w Jamie Zapolskim
.....
walki pod Wielkimi ukami
238. Ktre ze zda dotyczcych wojny o Inflanty w XVI wieku jest prawdziwe?
W 1561 roku wielki mistrz Kawalerw Mieczowych zoy hod lenny krlowi Polski w Warszawie.
Wielki mistrz Kawalerw Mieczowych dosta jako dziedziczne ziemie: Kurlandi i Inflanty.
Gottard Kettler, wielki mistrz Zakonu Kawalerw Mieczowych, pozosta po sekularyzacji, w lennej zalenoci od Polski.
Pierwszym pastwem zakonnym, ktre ulego sekularyzacji, by Zakon Kawalerw Mieczowych.
239. Zaznacz liter "A" wydarzenie, ktre wydarzyo si najwczeniej, a liter B, ktre wydarzyo si najpniej:
Sekularyzacja Zakonu Kawalerw Mieczowych Powoanie Komisji Morskiej przez Zygmunta Augusta Ukad Polski z Zakonem Kawalerw Mieczowych w Pozwolu Ogoszenie w Gdasku konstytucji Karnkowskiego -

240. Dopasuj do podanych bitew dowdcw wojsk polskich:
bitwa pod Kuszynem
Stanisaw Koniecpolski
bitwa pod Kircholmem
Stanisaw kiewski
bitwa pod Trzcian
Jan Karol Chodkiewicz
241. Uzupenij tekst informacyjny, dotyczcy historii Dymitriad, wykorzystujc wasn wiedz pozardow:
Wielk niespodziank dla Polakw byo pojawienie si rzekomego syna cara ................................, Dymitra zwanego pniej ........................... .
Za pomoc polskich magnatw zosta on osadzony na tronie moskiewskim. Jedna z magnatw, Jerzy Mniszech odda mu nawet za on swoj
crk, ...................... . Car wkrtce zosta zabity, a na jego miejsce wybrano Wasyla ................. .
242. Zaznacz liter "A" wydarzenie, ktre wydarzyo si najwczeniej, a liter B, ktre wydarzyo si najpniej:
Rozejm polsko-moskiewski w Dywilinie Wojna smoleska Nowym carem zostaje Micha Romanow Podpisanie pokoju w Polanowie 243. Spord podanych niej nazwisk Kozakw podkrel tych, ktrzy stanli na czele powsta w XVI lub XVII wieku:
Eustachy Daszkiewicz, Taras Fedorowicz-Trasyo, Jakub Ostrzanin, Iwan Mazepa
244. Kto z kim podpisa ugod w Perejesawiu?
a) Rzeczpospolita z Rosj
b) Rzeczpospolita z Kozakami
c) Kozacy z Rosj
d) Kozacy z Turkami
245. Podkrel te odpowiedzi, ktre mwi o tym, co zawieraa ugoda w Hadziaczu

a) nadanie praw szlacheckich tysicowi Kozakw
b) przyjcie do rejestru 30 tysicy Kozakw
d) przyjcie do rejestru 60 tysicy Kozakw
e) powrt szlachty polskiej do jej majtkw na Ukrainie
f) starszyzna kozacka otrzymaa gwarancje zachowania swoich majtkw ziemskich
c) Ukraina zostaa wczona do Rosji
127
246. Podane ugody kozackie uszereguj w porzdku chronologicznym, a nastpnie dopisz ich daty roczne:
ugoda pod Zborowem, ugoda w Hadziaczku, ugoda w Perejasawiu
a) ......................................................
b) ......................................................
c) ......................................................
247. Dlaczego pokj rosyjsko-polski z 1686 roku nazywamy "pokojem Grzymutowskiego"?

..................................................................................................................................................................
248. Podkrel bd w poniszych zdaniach dotyczcych wojen polsko-szwedzkich:
1. Po wybraniu Zygmunta II Augusta na krla Polski, zapisa on w swoich "pacta conventa" inkorporacj Estonii.
2. W 1600 roku Zygmunt III Waza inkorporowa otw do Polski.
3. W latach 1578-89 Zygmunt III Waza by krlem Polski i Szwecji.
249. Kiedy toczya si "wojna o ujcie Wisy"?
a) 1620-22
b) 1626-29
c) 1627-29
d) 1634-35
250. O kim jest mowa w poniszym tekcie?

Hetman wielki koronny. Bra udzia w wojnie polsko-rosyjskiej, w ktrej odnis znaczne zwycistwa, midzy innymi synne pod Kuszynem.
Gorzej poszo mu w walkach z Turkami. Ponis porak w walkach pod Cecor. Zmar w marszu do kraju.
a) Stanisaw kiewski
b) Jan Karol Chodkiewicz
c)Jan Sobieski
d) Stanisaw Koniecpolski
251. Skrel faszyw informacj, wybierajc tym samym t waciw, w poniszym tekcie:
Podpisany w 1655/1660 roku pokj w Oliwie koczy wojny Polski ze Szwecj/z Turcj. Pnocno-zachodnie/Poudniowo-wschodnie Inflanty z
Kurlandi
pozostay
rkach
Polski.
Polska
zagwarantowaa
swobody
religijne
dla prawosawnych/protestantw w
Prusach Krlewskich/Ksicych.
252. Czonkiem ktrego zakonu by o. Augustyn Kordecki?
a) jezuitw
b) benedyktynw
c) franciszkanw
d) paulinw

253. Wska, ktre zdanie jest faszywe (F), a ktre jest prawdziwe (P):
Ukad w Radnot zosta podpisany w grudniu 1656 roku, w czasie "potopu szwedzkiego".
Na mocy ukadu w Radnot dokonano podziau ziem Rzeczpospolitej.
Ukad w Radnot podpisali: krl szwedzki, Jan Wyhowski, Jerzy Rakoczy, Bogusaw Radziwi i elektor brandenburski.
Ksi pruski otrzyma pen suwerenno od Polski w 1657 roku na mocy traktatw wawelsko-bydgoskich.
254. Gdzie swoje luby zoy Jan Kazimierz w czasie "potopu" szwedzkiego?
a) na Jasnej Grze
b) w Kijowie
c) we Lwowie
d) w Wilnie
255. Uszereguj wydarzenia wojny Polski z Turkami w I poowie XVII wieku, wpisujc cyfry od 1 do 4:
Spalenie przez Kozakw Warny Traktaty w Buszy mier hetmana kiewskiego Oblenie Chocimia 256. Z kim Polska podpisaa pokj w Karowicach?
a) ze Szwecj
b) z Kozakami
c) z Turcj
257. Jak nazywa si wezyr turecki, przeciwnik Sobieskiego spod Wiednia?

258. Nazwij poszczeglne urzdzenia i odpowiedz krtko, do czego mogy suy i kiedy zostay wynalezione?
(Podpowied: kompas, sekstant, busola, astrolabium)
d) z Rosj
259. Wyjanij pojcia:

system nakadczy ................................................................................................................
................................................................................................................
manufaktura ................................................................................................................
................................................................................................................
260. Ktry z systemw organizacji pracy w XVI i XVII w., wymienionych w p. 259
by efektywniejsz form pracy?
................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
Przeanalizuj map dot. wojny trzydziestoletniej, a nastpnie wykonaj p. 262-263.
129

261. Na podstawie mapy oraz wasnej wiedzy wypenij tabelk poniej:
XVII STULECIE
Istotne fakty
Polityka
Postacie i ich wpyw na kraj
Gospodarka
Kultura
Spoeczestwo
Ustrj polityczny
Sytuacja polityczna po 1648
Sytuacja spoeczna po 1648
FRANCJA
ANGLIA
AUSTRIA
SZWECJA
131
262. Zaznacz na osi czasu okres 1618 1648 i napisz w wykropkowanym miejscu, jakie wydarzenie miao wtedy miejsce, dokaczajc zdanie:
W latach 1618 1648 miaa miejsce ......................................... .
1600
1610
1620
1630
1640
1650
1660
263. Uzupenij tabelk o informacje dotyczce wojny, o ktrej mowa w zadaniu 2.

Data wybuchu wojny
Przyczyny wojny
Przebieg wojny
Skutki wojny
Zakoczenie wojny
Sojusznicy i przeciwnicy
Katolicy
Protestanci

264. Dlaczego Rzeczpospolit Szlacheck nazywano w dobie wojen religijnych nazywano pastwem bez stosw? Ktry z krlw polskich mia
udzia w szerzeniu tolerancji religijnej w kraju?
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
265. Ruch egzekucyjny by ruchem politycznym redniej szlachty w wieku:
a) XV
b) XVI
c) XVII
d) XVIII
266. Zaznacz waciwe odpowiedzi: Postulaty ruchu egzekucyjnego zmierzay do:

a) egzekucji praw i obyczajw zawartych w konstytucjach sejmowych (czyli tzw. dawnych aktach prawnych)
b) wspierania magnaterii i duchowiestwa
c) przestrzegania prawa o incompatibiliach z 1504 r., czyli zakazie sprawowania przez jedn osob wielu urzdw
d) nihil novi bez woli szlachty
e) opodatkowania i sekularyzacji dbr kocielnych
f) gwarancji wolnoci wyznania
g) likwidacji cechw i zakazie posiadania ziemi przez nieszlachcicw
h) przeznaczenie annatw, czyli opat za objcie biskupstwa wysyane do Rzymu, na finansowanie obrony przed Tatarami
267. Dokocz zdanie: Z czasem ruch egzekucyjny suy interesom....
a) szlachty redniej
b) Kocioowi
c) magnaterii
d) krlowi
268. Pocztek ruchu egzekucyjnego zwizany jest z rokoszem szlachty w 1537 roku we Lwowie przeciwko:
a) krlowi
b) skupowi dbr przez Bon Sforz
c) zagwarantowania praw i wolnoci szlacheckich
269. w rokosz szlachecki we Lwowie z 1537 roku zosta przezwany:

a) wojn domow
b) rokoszem lwowskim
c) wojn kokosz
133
270. Wyjanij pojcie "vivente rege", ktre spotkao Zygmunta Augusta, kiedy za namow jego ojca w 1529 roku posowie i senatorowie wybrali
go na krla Polski.
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
271. Na ziemiach polskich wiernych Ukraiskiej Cerkwi greckokatolickiej, a niegdy Kocioa greckokatolickiego, nazywa si unitami. Dlaczego
tak si ich nazywa?
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
Przeanalizuj ponisze mapy, a nastpnie odpowiedz na pytania.
272. Wymie trzy najwiksze cywilizacje prekolumbijskie.

.............................................................................................................................................................................................................................

273. Okrel pooenie kadej z wymienionych przez ciebie cywilizacji w p. 272.
a)
.............................................................................................................................................................................................................................
b)
.............................................................................................................................................................................................................................
c)
.............................................................................................................................................................................................................................
274. Kto zniszczy cywilizacje prekolumbijskie?

a)
.............................................................................................................................................................................................................................
b)
.............................................................................................................................................................................................................................
c)
.............................................................................................................................................................................................................................
275. Znajd pojcie do podanych poniej definicji:

....................... -
mityczna kraina zota, ktrej nieustannie poszukiwali Hiszpanie i Portugalczycy w Nowym wiecie
....................... -
opanowanie i eksploatowanie obszarw lub pastw sabo rozwinitych przez pastwa rozwinite
276.
Jakie
zmiany
zaszy
gospodarce
europejskiej w XVI wieku?

.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
277. Zaznacz na mapie geograficzn granic
dualizmu gospodarczego, jaki powsta w XVI w. i
nazwij j.
135

EUROPA RODKOWA I WSCHODNIA
EUROPA ZACHODNIA
Rodzaj gospodarki
gospodarka towarowo-pienina
Podstawa produkcji rolnej
rolnictwo ekstensywne
System pracy
paszczyzna
Dominujce "zakady pracy"
manufaktura
279. Jak wygldaa zamiana gruntw ornych na pastwiska?

.............................................................................................................................................................................................................................
280. Odpowiedz na dwa pytania:
a) Na czym polegaa schizma zachodnia w XIV i XV wieku?
.............................................................................................................................................................................................................................
b) Jakie czynniki osabiay autorytet Kocioa w XIV i XV wieku?
a)
..................................................................................................................................................
b)
..................................................................................................................................................
c)
herezja Jana Husa z Pragi
281. Ktry konflikt zbrojny w dziejach Europy nowoytnej by najwikszym?

a) wojny religijne
b) wojna trzydziestoletnia
c) wojna trzynastoletnia
d) wojna o Inflanty
282. Kim by kardyna Armand de Richelieu i jaki mia wpyw na Francj w XVII wieku?
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................

283. Uzupenij tabelk dla pastw w wieku XVII:
Ustrj polityczny
Rzdzca dynastia
Francja
Anglia
monarchia parlamentarna
Austria, Czechy, Sowacja, Wgry, Chorwacja
absolutyzm cesarski
Prusy
Rosja
Romanowowie
Rzeczpospolita Szlachecka (Polska i Litwa)
284. W ktrym roku w Anglii obalono absolutyzm krlewski i wprowadzono monarchi parlamentarn?
a) 1618-1648
b) 1642-1651
c) 1687-1689

Rojalici
Liderzy
Parlamentarzyci
Jakub I i Karol I Stuartowie
Religia
Purytanie
Pastwa lub regiony wspierajce strony konfliktu

Pogldy na ustrj polityczny
absolutyzm krlewski
286. Kto zosta dyktatorem i pierwszym lordem protektorem w czasie siedemnastowiecznej wojny domowej na Wyspach Brytyjskich?
..................................................................................................................................................
137

Nazwa dokumentu
Kiedy wydano?
Magna Charta
1215 r.
Kto wyda?
Czego dotyczy?
- powoanie rady krlewskiej
- nakadanie nowych podatkw tylko za zgod rady krlewskiej
- zakaz wizienia lub karania bez wyroku sdu
- gwarancja wolnoci osobistej monym
Habeas Corpus Act
Karol II
- wprowadzenie zakazu organom pastwa aresztowania

obywatela bez zezwolenia sdu
Akt Nawigacyjny
Oliver Cromwell i parlament
Deklaracja Praw
Wilhelm III Oraski
288. Ktre z wymienionych Ustaw Angielskich odpowiada polskiemu prawu "Neminem captivabimus nisi iure victum" z 1433 roku?
a) Magna Carta
b) Habeas Corpus Act
c) Deklaracja Praw
d) Akt Nawigacyjny
289. W Europie nowoytnej (XVII i XVIII stulecia) wanymi kierunkami filozoficznymi byy: racjonalizm i empiryzm. Przedstawicielami tego
pierwszego byli m.in. Kartezjusz czy Pascal, a tego drugiego - Hobbes czy Locke. Wyjanij, na czym polega racjonalizm, a na czym empiryzm?
Co traktowali za rdo poznania racjonalici, a co empiryci?
.............................................................................................................................................................................................................................

290. Krtko, jednym zdaniem, odpowiedz na ponisze pytania:
a) Co odkry Jan Kepler?
..........................................................................................
b) Jak brzmi I zasada dynamiki Izaaka Newtona?
..........................................................................................
c) Jak brzmi II zasada dynamiki Izaaka Newtona?
..........................................................................................
d) Jak brzmi III zasada dynamiki Izaaka Newtona?
..........................................................................................
e) Jakie jest najsynniejsze odkrycie Izaaka Newtona?
..........................................................................................
291. Na podstawie poniszych rysunkw uzupenij wykaz cech sztuki barokowej poniej.
Giovanni Bernini kolumnada na placu witego Piotra w Rzymie
odwoywanie si do uczu i emocji

ekspresjonizm
.............................................................
.............................................................
Francesco Borromini Kaplica Zygmuntowska na Wawelu
139
292. Dopasuj malarzy i dziea do odpowiednich ilustracji prezentujcych te dziea.

Malarze: Peter Rubens, Peter Rubens, Rembrandt, Rembrandt, Caravaggio, Caravaggio, El Greco, Diego Velazquez, Diego Velazquez
Dziea: "Sd Parysa, Trzy Gracje, Wymarsz Strzelcw, Lekcja anatomii doktora Tulpy, Zdjcie z krzya, mier Marii, Widok Toledo, Panny Dworskie,
Chrystus w domu Marii
141
293. Na czym polegaa reforma Kocioa Katolickiego po soborze trydenckim? Uzupenij luki w poniszych zdaniach.
W 1540 roku Ignacy ..................................... zaoy Zakon Najwitszego Serca Jezusowego, potocznie zwany zakonem .....................................,
ktry mia przeciwdziaa szerzeniu si reformacji. Dwa lata pniej za powoano ..................................... przez papiea Pawa III, ktra miaa
zaj si nawrceniem poprzez oczyszczenie przez ogie lub wod heretykw (palenie na stosach lub topienia). Heretykami byy osoby, ktre
wystpoway przeciwko oficjalnym ..................................... Kocioa. Sobr ..................................... z roku 1545 roku nakaza powoanie rwnie
Indeksu ....................................., na ktrym znalazo si synne dzieo Mikoaja Kopernika p.t. ".....................................". Postanowiono rwnie
zastpi kalendarz juliaski kalendarzem ....................................., gdy dotychczasowy wyprzedza czas soneczny o 10 dni.
294. W ktrym roku Prusy na mocy traktatw wawelsko-bydgoskich przestay by lennem polskim?
a) 1655
b) 1657
c) 1659
d) 1661
295. Kto by gwnym twrc i wyrazicielem niniejszych pogldw owieceniowych?

a) "Wadza powinna by podzielona na ustawodawcz, wykonawcz i sdownicz"
- ..................................
b) "Wadza jest wynikiem umowy spoecznej i pochodzi od ludu"
- ..................................
296. W ktrym roku elektor pruski uzyska tytu krla?

a) 1701
b) 1705
c) 1707
d) 1711
297. W ktrym roku po raz pierwszy pose Wadysaw Sieciski zerwa sejm, wypowiadajc prawo weta?
a) 1652
b) 1673
c) 1752
d) 1773
298. W ktrym roku Tadeusz Rejtan zerwa sejm, wypowiadajc prawo weta i dlaczego?
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................
Przeanalizuj map na nastpnej stronie, a nastpnie odpowiedz na pytanie 299.
143
299. Jakie ziemie zagarny Prusy, Austria i Rosja w I, II i III zaborze? Wypenij tabelk:
Prusy
Austria
Rosja
1772
1793
1795
300. W jaki sposb Polacy i Litwini prbowali uniezaleni si od ssiadw i naprawi swoj Rzeczpospolit?
Lata
Najwaniejsze fakty podejmowanych prb
Lider/ przywdca prby
1788-1792
1768-1771
Powstanie Kociuszkowskie
Kazimierz Puaski
- Zwycistwo pod Racawicami
Tadeusz Kociuszko
- Klska pod Maciejowicami
Bartosz Gowacki
- wydanie Uniwersau Poanieckiego 7 maja

Przeanalizuj i zinterpretuj ponisze ilustracje a nastpnie odpowiedz na pyt. 301.
Nol Le Mire (1724-1801): "Alegoria I rozbioru Polski"
Wodzimierz Tetmajer (1861-1923): "Alegoria Martwej Polski"
301. Przedstaw wasnymi sowami, jakich wydarze historycznych dotycz powysze ilustracje? Wyjanij alegorie, ktre te ilustracje zawieraj.
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
145
WIEK DZIEWITNASTY
1. W jakich latach Francja ogosia Deklaracj Praw Czowieka i Obywatela?

a) 1789 1791
b) 1792 1793
c) 1793 1794
d) 1794 1799
c) 1797
d) 1799
c) 1812 1814
d) 1814 1815
2. Legiony Polskie powstay w roku:

a) 1789
b) 1791
3. Napoleon Bonaparte pokona Angli w latach:

a) 1798 1802
b) 1806 1807
4. Gdzie w 1807 roku Francja pokonaa Rosj i Prusy?

a) Iawa Pruska
b) Frydland
c) Borodino
d) Abikur
5. Gdzie i kiedy Polacy pokonali Austriakw?

a) pod Raszynem w 1809 r.
b) pod Trafalgarem w 1805 r.
c) pod Abikur w 1798 r.
d) pod Raszynem w 1807 r.
6. Po zwycistwie pod Raszynem Ksistwo Warszawskie zyskao m.in.:

a) Pomorze Gdaskie, Wielkopolska, Maopolska i Lubelszczyzna
b) Pomorze Gdaskie, Krakw, Maopolska i Lubelszczyzna
c) Krakw, Zamo, Maopolska i Lubelszczyzna
d) Zamo, Kujawy, Maopolska i Lubelszczyzna
7. Ksiciem Warszawskim by:
a) krl Neapolu
b) krl Saksonii
c) cesarz Francuzw
d) ksi Jzef Poniatowski

8. Na kongresie wiedeskim Austri, Angli, Francj i Rosj reprezentowali kolejno:
a) Metternich, Talleyrand, Castlereagh i Aleksander I
b) Metternich, Castlereagh, Talleyrand i Aleksander I
c) Aleksander I, Metternich, Talleyrand i Castlereagh
d) Castlereagh, Metternich, Talleyrand i Aleksander I
9. Pierwszym konsulem we Francji zosta:
a) Louis Davout
b) Maximilien Robespierre
c) Charles-Maurice Talleyrand
d) Napoleon Bonaparte
10. Wielki Terror mia miejsce za rzdw:

a) jakobinw w latach 1792 1793
b) jakobinw w latach 1793 1794
c) yrondystw w latach 1792 1793
d) yrondystw w latach 1793 1794
11. Napoleon Bonaparte pokona Prusy i Rosj w latach:

a) 1798 1802
b) 1806 1807
c) 1812 1814
d) 1814 1815
12. Gdzie w 1805 roku Francja rozgromia koalicj Wielkiej Brytanii, Austrii i Rosji?
a) Jena i Auerstdt
b) Wagram
c) Austerlitz
d) Trafalgar
13. Gdzie i kiedy Polacy pokonali Hiszpanw spektakularn szar?

a) nad rzek Berezyn w 1808 r.
b) nad rzek Berezyn w 1812 r.
c) na przeczy Somosierra w 1812 r.
d) na przeczy Somosierra w 1808 r.
14. Po bitwie narodw Napoleon Bonaparte zosta zesany na:

a) Malediwy
b) Elb
c) w. Helen
d) Malt
15. Pokojem w Tyly powstao Ksistwo Warszawskie, na ktre w 1807 r. skaday si m.in.:
a) Wielkopolska, Mazowsze, Kujawy i Lubelszczyzna
b) Wielkopolska, Mazowsze, Kujawy i Maopolska
c) Wielkopolska, Mazowsze, Suwaki i Maopolska
d) Wielkopolska, Mazowsze, Kujawy i Suwaki
147
16. Kto zawar na kongresie wiedeskim sojusz, zwany witym Przymierzem?

a) Rosja, Wielka Brytania, Austria
b) Rosja, Wielka Brytania, Prusy
c) Rosja, Hiszpania, Prusy
d) Rosja, Austria, Prusy
17. Wielki Terror mia miejsce za rzdw:

a) yrondystw w latach 1792 1793
b) yrondystw w latach 1793 1794
c) jakobinw w latach 1792 1793
d) jakobinw w latach 1793 1794
18. Napoleon Bonaparte pokona Prusy i Rosj w latach:

a) 1798 1802
b) 1812 1814
c) 1806 1807
d) 1814 1815
d) 1794 1799
19. Epoka napoleoska miaa miejsce w latach:

a) 1789 1815
b) 1789 1792
c) 1792 1794
e) 1799 1805
f) 1799 1815
g) 1805 1815
b) na Korsyce
c) na Sardynii
20. Napoleon Bonaparte urodzi si:

a) w Paryu
d) w Marsylii
21. W kampanii woskiej lat 1796 1797 Napoleon Bonaparte utworzy Republik Cisalpisk po pokonaniu:
a) Austrii
b) Prus
c) Rosji
d) Anglii
22. Blokada kontynentalna polegaa:

a) kontynentalnym wstrzymaniu eksportu i importu towarw i surowcw z Rosji
b) kontynentalnym wstrzymaniu eksportu i importu towarw i surowcw z Anglii
c) kontynentalnym wstrzymaniu eksportu i importu towarw i surowcw z Chin
d) kontynentalnym wstrzymaniu eksportu i importu towarw i surowcw z Egiptu
23. W ktrej wyprawie Napoleon Bonaparte rozgromi Anglikw w Gizie, ale jego flota poniosa porak pod Abikur?
a) w wyprawie na Egipt
b) w wyprawie na Hiszpani
c) w wyprawie na Rosj

24. Gdzie Francja stoczya bitw z:
24.1. Austri, Rosj i Wielk Brytani w 1805 roku?
a) Jena i Auerstdt
b) Austerlitz
c) Wagram
d) Trafalgar
c) Pireneje
d) Barcelona
b) Frydland
c) Smolesk
d) Lipsk
b) nad rzek Berezyn
c) Raszyn
d) Biaystok
24.2. Hiszpani w 1808 roku?

a) na przeczy Somosierra
b) Madryt
24.3. Rosj i Prusami w 1807 roku?

a) Iawa Pruska
24.4. Rosj w 1812 roku?
a) Borodino
25. Przyporzdkuj pojcia do ich definicji, a nastpnie odpowiedz na ponisze pytanie.

a) niepodwaalne prawo monarchy do swojego tronu
...............................................
b) przywrcenie granic pastw w Europie przed 1789 r.
...............................................
c) niedopuszczanie jakiegokolwiek mocarstwa do zdobycia dominujcej pozycji w Europie
...............................................
zasada restauracji, zasada rwnowagi europejskiej, zasada legitymizmu
Gdzie, kiedy i kto przyj powysze 3 zasady, ktre miay obowizywa w Europie?
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
149
26. Zakrel poprawn odpowied, ktra jest dokoczeniem niniejszego zdania:

Kodeks Napoleona ustanowiony w 1804 roku by:
kodeksem karnym, ktry gwarantowa wolno osobist, rwno wobec prawa, ochron wasnoci prywatnej, swobod umw oraz prawo do
rozwodu
kodeksem cywilnym, ktry gwarantowa wolno osobist, rwno wobec prawa, ochron wasnoci prywatnej, swobod umw oraz prawo do
rozwodu
konstytucj, ktra gwarantowaa wolno osobist, rwno wobec prawa, ochron wasnoci prywatnej, swobod umw oraz prawo do
rozwodu
Deklaracj Praw Czowieka i Obywatela, ktra gwarantowaa wolno osobist, rwno wobec prawa, ochron wasnoci prywatnej, swobod
umw oraz prawo do rozwodu
27. Krlestwo Polskie byo inaczej nazywane:

a) Rzeczpospolit Polsk
b) Krlestwem Warszawskim
c) Autonomi Nadwilask
d) Kongreswk
c) Konstanty Romanow
d) Stanisaw Staszic
c) Czartoryscy
d) Poniatowscy
28. Przyjacielem cara i wsptwrc konstytucji Krlestwa Polskiego by:

a) Adam Czartoryski
b) Joachim Lelewel
29. Na czele opozycji legalnej, zwanej kaliszanami, stanli dwaj bracia:

a) Wysoccy
b) Niemojewscy
30. Car Rosji Aleksander I po kongresie wiedeskim w 1815 roku w Krlestwie Polskim:
a) rozszerzy swobody obywatelskie poprzez zbudowanie tajnej policji
b) wprowadzi cenzur i podpisa korzystne dla Polakw umowy handlowe
c) wprowadzi cenzur, zbudowa tajn policj i ama konstytucj
d) ama konstytucj i nie sucha gosu posw polskich na Sejmie

Na podstawie mapy zamieszczonej obok odpowiedz na pyt. 31-32.
31. Do Krlestwa Polskiego nie naleay ziemie:
a) ziemia czstochowska, b) ziemia zamojska, c) ziemia rzeszowska, d)
ziemia putuska
32. Zaznacz wicej ni jedn odpowied.
Gdzie doszo do star powstacw z Rosjanami?
a) pod Modlinem
b) pod Kielcami
c) pod Zamociem
d) pod Prag
e) pod Olkuszem
f) pod Biaymstokiem
g) pod Stoczkiem
h) pod Czstochow i) pod Wawerem
j) pod Tomaszowem k) pod Dbami Wielkimi

33. Przyporzdkuj pojcie do podanej poniej definicji:
nadano chopom ziemi na wasno i zniesiono paszczyzn w zamian za opat
pienin, najczciej bdc w ratach, albo zrzeczenie si czci uytkowanej ziemi
na rzecz pana dziedzica
a) praca u podstaw
b) uwaszczenie
c) podozmian
d) feudalizm
34. W Wielkim Ksistwie Poznaskim budowano dworki w stylu:

a) pruskim
b) barokowym
c) klasycystycznym
d) neoklasycystycznym
35. Namiestnikiem w Wielkim Ksistwie Poznaskim by:

a) Konstanty Radziwi
b) Konstanty Romanow
c) Adam Czartoryski
d) Piotr Wysocki
151
36. Namiestnikiem w Krlestwie Polskim by:

a) Konstanty Radziwi
b) Konstanty Romanow
c) Adam Czartoryski
d) Piotr Wysocki
Browar wprawdzie podpalono, ale zosta szybko ugaszony i spiskowcy znajdujcy si w rnych dzielnicach Warszawy nawet nie dostrzegli
ognia. Nie wiedzieli zaczo si czy nie? Miasto pozostao ciche, spokojne. Podchorowie rozbiegli si po ulicach, szli w kierunku Starego
Miasta, wznoszc okrzyki Do broni!.
rdo: Multimedialna historia Polski, t. 15, s. 15
37. Jakiego wydarzenia dotyczy powyszy tekst rdowy?

a) bitwy na przedmieciach Warszawy
b) podpalenia browaru
c) nocy listopadowej
d) prby porwania namiestnika Konstantego
38. Pierwszym dyktatorem powstania z 1830 roku by:

a) Jan Skrzynecki
b) Jzef Chopicki
c) Jzef Sowiski
d) Jan Krukowiecki
c) Jzef Sowiski
d) Jan Krukowiecki
39. Ostatnim dyktatorem powstania z 1830 roku by:

a) Jan Skrzynecki
b) Jzef Chopicki
40. W czasie powstania w Krlestwie Polskim w zaborze pruskim zmobilizowano pruskie wojsko pod dowdztwem:
a) Prittwitz
b) Clausewitz
c) Hohenzollern
d) Boyen
41. Ministrem Owiaty w Krlestwie Polskim, ktry przeprowadzi reform edukacji, tworzc szkolnictwo rednie i wysze, by:
a) Staszic
b) Drucki Lubecki
c) Czartoryski
d) Wysocki
42. Ministrem Gospodarki i Przemysu w Krlestwie Polskim, ktry przeprowadzi gruntown reform kraju, wynikiem ktrej byo powstanie
przemysowego zagbia w Dbrowie by:
a) Staszic
b) Drucki Lubecki
c) Czartoryski
d) Wysocki

43. Przyporzdkuj pojcie do podanej poniej definicji:
jeden z podstawowych postulatw pozytywizmu w XIX wieku, wzywajcy do podjcia przez wszystkie warstwy spoeczestwa solidarnego wysiku na rzecz rozwoju
gospodarczego, ktry (ten wysiek) wynika z przekonania, e spoeczestwo jest swego rodzaju organizmem, ktry moe funkcjonowa sprawnie tylko wtedy, gdy zdrowe i
silne s wszystkie jego organy
a) praca u podstaw
b) praca organiczna
c) reforma edukacji
d) pozytywne mylenie
44. Spoecznikiem, jednym z waniejszych dziaaczy polskich w zaborze pruskim oraz znanym i cenionym lekarzem, ktry dzisiaj jest patronem
poznaskiego szpitala, by:
a) Karol Marcinkowski
b) Karol Libelt
Jerzy Ossoliski
d) Dezydery Chapowski
45. Zakad Narodowy im. Ossoliskich zosta zaoony w 1817 roku przez Jzefa Maksymiliana Ossoliskiego w:
a) Warszawie
b) Krakowie
c) Poznaniu
d) Lwowie
46. Pod ktrym zaborem znajdowa si Krakw w 1815 r.?

a) pruskim
b) austriackim
c) rosyjskim d) adna z odpowiedzi nie jest poprawn, gdy
47. Objanij rysunek obok i napisz, jakiej maszyny dotyczy, kto jest jej twrc i jaki miaa
wpyw na przemiany spoeczno gospodarcze w XIX wieku:
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
153
48. Wykorzystaj ponisze pojcia do opisania maszyny, przedstawionej na rysunku z poprzedniego pytania:
tok, toczysko, krzyulec, korbowd, wykorbienie wau korbowego, wa korbowy, koo zamachowe, suwak, regulator odrodkowy
1-
2-
3-
4-
5-
6-
7-
8-
Przeanalizuj poniszy kola oraz dane statystyczne dotyczce zmian spoeczno-gospodarczych w Europie i na wiecie w XIX wieku i odpowiedz
na pyt. 49-53.

49. Jak zmienio si spoeczestwo wielkomiejskie i miejskie?
............................................................................................................................
50. Co przyczynio si do tych zmian w miecie w Europie XIX wieku?
............................................................................................................................
51. Jak zmienio si spoeczestwo wiejskie?
............................................................................................................................
52. Co przyczynio si do tych zmian na wsi w Europie w XIX wieku?
............................................................................................................................
53. Jaka bya sytuacja robotnikw w Europie XIX wieku?
............................................................................................................................
54. Rozrnij trzech pisarzy:
Zygmunt Krasiski
..............................................................................................
Jzef Kraszewski
..............................................................................................
Ignacy Krasicki
..............................................................................................
55. Jakie to historyczne czy kontekst literacki odsaniaj ponisze dziea Adama
Mickiewicza?
"Pan Tadeusz"
..............................................................................................
"Sonety Krymskie"
..............................................................................................
"Dziady"
..............................................................................................
56. Ktry z polskich poetw jest zaliczany tak do okresu romantyzmu, jak i do okresu
pozytywizmu?
a) Juliusz Sowacki
b) Cyprian Norwid
c) Adam Mickiewicz
d) Adam Asnyk
57. Przyporzdkuj kompozytorw do ich utworw.

Fryderyk Chopin (1810-1849)
opera "Halka"
Stanisaw Moniuszko (1819-1872)
uwertura koncertowa "Morskie Oko" op. 19
Zygmunt Noskowski (1846-1909)
polonez es-moll op. 26
58. Wyjanij rol, jak odegray wymienione postacie historyczne w p. p. 56 i 57 w historii narodu polskiego w XIX wieku.
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
59.
wykazu
najwaniejszych
wynalazkw
zamieszczonego obok wybierz trzy, twoim zdaniem

najwaniejsze
wynalazki,
ktre
miay
wpyw
na
przemiany spoeczno gospodarcze w Europie w XIX

wieku. Swj wybr uzasadnij.
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
155

60. Czego chcieli czerwoni?
a) niepodlegoci
b) odwoania powstania styczniowego
c) podpisania ukadu pokojowego z Rosj
d) sprzymierzenia si z Niemcami
61. Kto udoskonali maszyn parow ?

a) Walt Disney
b) Jzef Bem
c) Hipolit Cegielski
d) James Watt
b) malarzem
c) grabarzem
d) pisarzem
62. Kim by Francisco de Goya?

a) baletmistrzem
63. Gdzie zostaa zapocztkowana rewolucja agrarna?

a) w Holandii i Anglii
b) w Australii i Nowej Zelandii
c) we Woszech i Hiszpanii
d) w Brazylii i Chile
64. Kto skupi wok siebie emigrantw wywodzcych si z arystokracji w Paryu ?

a)Adam Jerzy Czartoryski
b)Franciszek Marcin Czartoryski
c)Wincenty Pol
d) Zenon Kwiatkowski
65. Trzy nurty rewolucyjne w czasie wiosny ludw to :

a) prawniczy, spoeczny, wolnoci
b)ludowy, sdowniczy
c) ustrojowy, spoeczny i narodowy
d) denizm, kapitalizm, spoeczny
66. W jakich latach bya Wiosna Ludw?

a) 1895-1896
b) 1848-1849
c) 1825-1816
d) 1897-1899
c) 1820-1823
d) 1715-1798
67. W jakich latach byy manifestacje patriotyczne Polakw?

a) 1860-1861
b) 1890-1897
68. Gdzie zosta utworzony Komitet Narodowy w Polsce w 1848 r.?

a) w Warszawie
b) w Krakowie
c) w Bydgoszczy
d) w Poznaniu
157
69. Kto by wadc zarwno Austrii, jak i Wgier?

a) Jan Kazimierz
b) Napoleon Bonaparte
c) Ferdynand I
d) Lajos Kossuth
70. W jakim miesicu wybucha rewolucja w Krlestwie Neapolu w 1848r.?

a) w maju
b) w styczniu
c) w lipcu
d) w marcu
71. W ktrym roku doszo do rabacji spowodowanej konfliktem midzy polsk szlacht a chopami?
a) w 1987
b) w 1818
c) w 1846
d) 1890
72. Czego domagali si przedstawiciele buruazji i wolnych zawodw w czasie Wiosny Ludw? Podkrel faszywe odpowiedzi.
a) wicej dotacji na dziaalno gospodarcz
b) liberalnych reform
c) zmniejszenia podatkw
d) wyboru wadcy-dyktatora
e) przebudowania Warszawy
f) wpywu na wadz
73. Kto by ostatnim dyktatorem Powstania Styczniowego od jesieni 1863r?

a) Jan Krukowiecki
b) Romuald Traugutt
c) ksidz Brzska
d) Jzef Sowiski
74. Kogo ogosili biali swoim dyktatorem na wiosn ?

a) gen. Ludwika Mierosawskiego
b) gen. Mariana Langiewicza
c) Jzefa Zaliwskiego
75. W ktrym roku nastpio odkrycie morfiny ?

a) w 1805
b) w 1809
c) w 1817
d) w 1864
76. W ktrym roku Sejm Pruski powoa do ycia Komisj Kolonizacyjn?

a)w 1850
b) w 1886
c) w 1898
d) w 1812
77. W ktrym kierunku terytorialnie rozwijay si USA w XIX wieku?

a) na zachd
b) na wschd
c) na pnoc
d) na poudnie
78. O jakie krainy USA wzbogaciy si w XIX wieku?

a) o Arizon i Kaliforni
b) o Teksas i Luizjan
c) o Dakot i Oklahom
d) Edwarda Dembowskiego

79. Na pnocy Stanw Zjednoczonych:
a) rozwija si przemys i nastpowaa intensywna urbanizacja miast
b) dominoway plantacje, uprawiane przez masy niewolnikw
80. Wykorzystujc odpowied, ktra nie pasowaa w p. 79, dokocz ponisze zdanie:
Na poudniu Stanw Zjednoczonych ................................................................................
81. Organizacje abolistyczne dyy do:
a) oczynszowania plantacji
b) czciowego zniesienia niewolnictwa
c) cakowitego zniesienia niewolnictwa
d) wprowadzenia ustroju utopii spoecznej
82. Stanami na poudniu s:

a) Montana
b) Arizona
c) Teksas
d) Alabama
e) Pennsylwania
f) Illinois
g) Kentucky
h) Floryda
a) Montana
b) Arizona
c) Teksas
d) Alabama
e) Pennsylwania
f) Illinois
g) Kentucky
h) Floryda
83. Stanami na pnocy s:
84. Wojna secesyjna miaa miejsce midzy Poudniem a Pnocem w USA w latach:
a) 1861 1864
b) 1861 1865
c) 1866 1877
d) 1862 1863
85. Przyczyn wybuchu wojny secesyjnej by m.in.

a) prezydentem USA zosta Abraham Lincoln
b) segregacja rasowa Afrykanw, Indian i Biaych
c) aspiracje kolonialne Pnocy wobec Poudnia
d) polityka Pnocy w celu likwidacji plantacji na Poudniu
86. Wyjanij pojcie: abolicja i wska chocia jedn posta historyczn, bdc zwolennikiem abolicji.
......................................................................................................................................................
159
87. Przeciwko Pnocy wystpio 7 stanw poudniowych, ktre zawizay:

a) Federacj
b) Uni
c) Konfederacj
88. Wykorzystujc jedn z podpowiedzi z p. 87, dokocz zdanie:

Pnoc za zawizaa sojusz w walce z Poudniem o nazwie ................................................................................
89. Wojska ldowe pod dowdztwem gen. Lee wygryway na/w:
a) ldzie
b) morzu
c) powietrzu
90. Flota stanw pnocnych dokonaa wzgldem stanw poudniowych:

a) inwazji
b) blokady morskiej
c) bombardowania portw i wybrzey
91. Skutkami wojny secesyjnej byo m.in.:

a) zniesienie niewolnictwa w 1863 roku
b) ogromne straty w ludziach
c) podbicie przez Pnoc stanw poudniowych
d) zniszczenie portw poudniowych
92. Decydujc bitw w wojnie secesyjnej w roku 1863 bya bitwa pod:
a) Gettysburgiem
b) Pertyville
c) Jackson
d) Fort Sumter
93.1. Co oznaczao okrelenie Dzikiego Zachodu?

......................................................................................................................................................
93.2. Jakie dwie partie istniay w Stanach Zjednoczonych w I poowie XIX wieku? Nazwij je.
....................................... - pragna cisej unii i uwaaa, e rzd centralny w kadej sprawie powinien mie przewag nad rzdami stanowymi
....................................... - pragna lunego zwizku stanw i uwaaa, e rzd federalny ma prawo do polityki zagranicznej i rozstrzygania
sporw midzy stanami, ale nie moe wtrca si do spraw wewntrznych stanw

Na podstawie poniszej mapy odpowiedz na pytania 94-97.
94. Wymie XIX wieczne kolonie:

a) brytyjskie:
...............................................................................................................
b) francuskie:
...............................................................................................................
c) niemieckie:
...............................................................................................................
d) hiszpaskie:
...............................................................................................................
e) portugalskie:
...............................................................................................................
f) woskie:
...............................................................................................................
g) holenderskie:
...............................................................................................................
h) rosyjskie:
...............................................................................................................
95. Wymie pastwa, ktre w II poowie XIX wieku byy niezalene od imperiw kolonialnych.
a) Azja (dwa pastwa):
...............................................................................................................
b) Afryka (dwa pastwa):
...............................................................................................................
96. Podkrel dwa pastwa. W drugiej poowie XIX wieku mocarstwami kolonialnymi byy:
Hiszpania, Portugalia, Wochy, Holandia, Rosja, USA, Niemcy, Francja, Wielka Brytania
97. Podkrel cztery pastwa. Pod koniec XIX wieku natomiast zostay mocarstwami kolonialnymi jeszcze:
Hiszpania, Portugalia, Wochy, Holandia, Rosja, USA, Niemcy, Francja, Wielka Brytania
98. Wymie trzy przyczyny rozwoju kolonializmu w XIX wieku: 1) ............................, 2) ............................ i 3) ............................
99. Wyjanij dwa pojcia:
niewolnictwo -
.........................................................................................
wojny opiumowe -
.........................................................................................
wojny burskie -
.........................................................................................
szogunat -
.........................................................................................
161

100. Jak si nazywali dwaj rosyjscy generaowie, ktrzy tumili powstanie listopadowe 1830 roku?
.........................................................................................................................................................................................................................................
Stronnictwo lewicowe
Organizacja
Przedstawiciele
Program
...........................................
Tadeusz Krpowiecki
- powstanie we wszystkich zaborach
Stanisaw Worcel
- republika ...........................................
- uwaszczenie chopw
Stronnictwo centrowe
Komitet Narodowy Polski
...........................................
- powstanie szlacheckie
- republika ...........................................
- uwaszczenie chopw
Stronnictwo prawicowe
...........................................
...........................................
- rezygnacja z powstania jako drogi do niepodlegoci

- wolno narodowa zalena od wojny trzech zaborcw
lub interwencji z Zachodu
- ...........................................
- uwaszczenie chopw, ale bez prawa do ziemi
102. Co sprawi opisany poniej przypadek?

Francuscy posowie w 1791 roku przypadkowo zajli swoje miejsca. Ci, ktrzy dali wikszych zmian ni tylko uchwalenie konstytucji, zasiedli po lewej stronie sali,
podczas gdy posowie zadowoleni z wprowadzenie konstytucji znaleli si po stronie prawej, a ci, ktrzy nie mieli zdania na ten temat, usiedli w centrum.
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
163
103. W tabelce rozpisane s zasady konserwatyzmu i liberalizmu. Dopasuj je do waciwej ideologii, skrelajc faszywe.
Konserwatyzm / Liberalizm
Konserwatyzm / Liberalizm
Prawa polityczne dla ludzi wyksztaconych
Prawa polityczne dla wszystkich
Wsparcie dla biednych i nakanianie ich by zaczli sami sobie radzi w yciu
Wolno jednostki - podstawowym prawem
Rodzina patriarchalna
Pastwo nie moe wtrca si w sprawy gospodarcze
Najlepszym ustrojem jest monarchia absolutystyczna
Poparcie dla zmian
Wystpienia przeciwko zmianom i rewolucjom
Wiara w samodzielno i zaradno jednostki ludzkiej
104. W I poowie XIX wieku w Europie dominowaa ideologia karbonariuszy, ktrzy walczyli o obalenie monarchii i to najlepiej jednego dnia na
caym wiecie. Jaka ideologia im si przeciwstawiaa i jaki miaa program polityczny?
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
105. Wymienione poniej wydarzenia s skutkami dziaa ktrej ideologii?
wyzwolenie si kolonii hiszpaskich w Ameryce Poudniowej i rodkowej
uzyskanie niepodlegoci przez Belgi i Grecj
ustalenie przez wite Przymierze zasady interwencji w tych krajach, w ktrych wybucha rewolucja
a) konserwatyzmu
b) liberalizmu
c) karbonariuszy
d) masonerii
106. Jak nazywaa si najwiksza rewolucja XIX-wiecznej Europy, ktrej przyczyn by kryzys kapitalizmu?
.........................................................................................................................................................................................................................................
107. Kiedy wybucho powstanie krakowskie?
a) 1807
b) 1830
c) 1846
d) 1848
e) 1863
f) 1918

108. Wykorzystujc odpowiedzi z pyt. 107 odpowiedz, kiedy wybucho powstanie:
a) listopadowe?
.........................................................................................
b) wielkopolskie pierwsze?
.........................................................................................
c) wielkopolskie drugie?
.........................................................................................
d) styczniowe?
.........................................................................................
e) wielkopolskie trzecie?
.........................................................................................
109. Wpisz pen nazw powstania do ramki obok. Ktre, z wymienionych w p. 108, powstanie odnioso cakowite zwycistwo?
110. Jakie byy represje po powstaniach
a) listopadowym?
- .........................
- rusyfikacja
b) wielkopolskim drugim?
- .........................
- germanizacja
c) krakowskim?
- .........................
- .........................
d) styczniowym?
- .........................
- rusyfikacja
165
111. Dopasuj pojcia do waciwych definicji (2 pojcia nie maj definicji).

secesja
jedna warstwa spoeczna przeciw drugiej w ramach tego samego narodu
rewolucja
zniewolony nard wystpuje przeciw ciemicy
powstanie
rokosz
112. Na czym polega dwuaspektowy charakter Wiosny Ludw w Cesarstwie Austriackim?
...........................................................................................................
113. Z jakich krain i ziem skadao si Cesarstwo Austriackie?
- .........................
- .........................
- Pnocne Wochy
- .........................
- .........................
- Siedmiogrd
- .........................
- .........................
114. W jakich dwch pastwach nie doszo do rewolucji lat 1848-1849?

- .........................
- .........................

115. Jaka bya sytuacja w zaborach w II poowie XIX wieku? Uzupenij tabelk.
Zabr
Krlestwo Polskie
(Kongreswka)
Gospodarka
Kwestie polityczno narodowe
intensywny rozwj .............................
walka z rusyfikacj
zacofana ............................. o
Galicja i zabr austriacki
charakterze .............................
.............................
wysokowydajna, nowoczesna
Zabr pruski
germanizacja
.............................
116. Jak skoczya si Wiosna Ludw...

a) ... w Cesarstwie Austriackim?
wadze uwaszczyy ....................................................
na cesarskim tronie zasiad Franciszek Jzef I
b) ... we Francji?
obalono monarchi i ustanowiono ....................................................
na prezydenta Francji powoano Ludwika Filipa Bonaparte, ktry w 1882 roku wprowadzi ....................................................
117. Podkrel odpowiednim kolorem. W ktrym roku zjednoczyy si Wochy (niebieskim), a w ktrym Niemcy (czerwonym)?
a) 1862
b) 1870
c) 1871
d) 1899
118. Wosi zawdziczaj zjednoczenie dwm swoim rodakom. Pierwszy z nich by premierem Sardynii, ktry odnis spektakularne zwycistwa z
Austriakami na pnocy, a drugi - by karbonariuszem, ktry na czele oddziau "czerwonych koszul" zjednoczy poudnie Woch z Pnoc. Jak
si oni nazywali?
Pierwszy z nich nazywa si ...................................................., a drugi - .................................................... .
167
119. Zjednoczenie Niemiec oznaczao powstanie Rzeszy Niemieckiej, ktr z kolei bya w historii pastwa niemieckiego?
a) I
b) II
c) III
d) IV
120. Jak si nazywa Niemiec, ktry w 1862 roku zosta kanclerzem Prus?
....................................................
121. Ile koalicji zawizao si przeciw Francji w latach 17891815?
a) trzy
b) pi
c) siedem
d) dziewi
122. Czym bya pentarchia na kongresie wiedeskim w latach 1814-1815 i jakie pastwa pentarchii byy obecne na kongresie wiedeskim?
........................................................................................................
........................................................................................................
123. Podkrel t, ktra z organizacji bya odpowiedzialna za wybuch powstania listopadowego w 1830 roku?
Zwizek Filomatw
Zwizek Przyjaci Panta Coina
Wolnomularstwo Narodowe
Towarzystwo Patriotyczne
Sprzysienie Podchorych z Piotrem Wysockim na czele
124. Czym byy pozostae organizacje, ktre nie zostay podkrelone w p. 123?
................................................................................................................................................................................................................
125. Jaki tytu monarszy przypad Wilhelmowi I Hohenzollernowi po zjednoczeniu Niemiec?
........................................................................................................
126. W ktrym roku przestao istnie drugie cesarstwo we Francji?
a) 1789
b) 1814
c) 1815
d) 1870

127. Jakie prowincje zachodnie stracia Francja po wojnie z Prusami na mocy pokoju we Frankfurcie nad Menem w 1871?
.................................................... oraz .................................................... .
128. Jak si nazyway dwie klasy spoeczne, ktre powstay w XIX wieku, a ktre ze sob rywalizoway?
.................................................... oraz .................................................... .
129. Podaj rnice pomidzy socjalizmem, a komunizmem, uzupeniajc tabelk.
Socjalizm
Komunizm
..................................................................
Likwidacja
Mog istnie wszystkie klasy
Spoeczestwo bezklasowe
Mog wspistnie gospodarki spdzielczy, pastwowy i prywatny
..................................................................
..................................................................
Rewolucja
Wasno prywatna
Obraz spoeczestwa
Gospodarka
Sposb wprowadzenia ideologii
130. Jak si nazyway ideologie, ktre miay broni interesw proletariatu?

....................................................................................................................................
131. Kto stworzy ideologi komunizmu?
....................................................................................................................................
169
132. Jak nazywaa si pierwsza organizacja robotnicza zaoona przez twrcw komunizmu?
....................................................................................................................................
133. Imperializm by polityk pastw europejskich, ktrej celem byo uzyskanie hegemonii na innych kontynentach w XIX wieku. Okrel do
podanych poniej przyczyn imperializmu, jakie s to czynniki?
Poszukiwanie rde taniego surowca i rynkw zbytu dla towarw produkowanych przez europejskie fabryki
- ..........................................
Wzmocnienie swojej potgi militarnej poprzez zwikszenie terytorium
- ..........................................
Usprawiedliwianie podbojw wzgldami religijnymi i misj cywilizacyjn biaego czowieka
- ..........................................
134. Ktre pastwo stworzyo najwiksze imperium kolonialne w XIX wieku?

a) Wielka Brytania
b) Francja
c) Hiszpania
135. Na czym polegaa specyfika imperializmu tego pastwa?

....................................................................................................................................
d) Rosja carska

KONSERWATYZM
NAZWA
ORGANIZACJI
NACJONALIZM
RUCH LUDOWY
SOCJALIZM
SOCJALIZM
REWOLUCYJNY
REFORMISTYCZNY
........................
........................
Stronnictwo Narodowo
........................
Demokratyczne, zwane potocznie
........................
........................
Odzyskanie
Trjlojalizm
PROGRAM
rezygnacja z marze
o niepodlego
Obrona polskiego stanu posiadania,

asymilacja mniejszoci
Obronna interesw chopw
Wywoanie wiatowej
niepodlegoci, a
rewolucji robotniczej,
nastpnie
sprawy narodowe
wprowadzenie
nieistotne
socjalizmu poprzez
reformy
PRZYWDCY
Micha Bobrzyski
Jzef Szujski
Feliks Dzieryski
........................
........................
Julian Marchlewski
Ra Luxemburg
........................
171
WIEK DWUDZIESTY
Na podstawie mapy zamieszczonej obok odpowiedz na pyt. 1 - 2.

1. Na Trjprzymierze w 1913 roku skaday si pastwa:
.................................................................................
2. Trjporozumienie zawary midzy sob w 1882 roku pastwa:
.................................................................................
3. Ktry z ukadw wymienionych w p. 1 - 2 nazywano entent "entente corde" (fr. "serdeczne pozdrowienie")?
.................................................................................
4. Zaznacz skad koalicji antytureckiej w czasie I wojny bakaskiej:
a) Albania, Czarnogra, Grecja, Serbia
b) Bugaria, Czarnogra, Grecja, Serbia
c) Albania, Bugaria, Grecja, Serbia
d) Albania, Bugaria, Czarnogra, Serbia
5. Uzupenij tekst.
Taktyk blitzkriegu, tj. ............................................, opracowa na potrzeby I wojny wiatowej Alfred von Schlieffen. Zakada on zwycistwo
nad Francj w przecigu ............................................ . Ta strategia pozwoliaby niemieckiej sile ofensywnej skoncentrowa gwne siy na
froncie ............................................ . Teoretyczne podstawy blitzkriegu z uyciem czogw rozwin w 1937 roku Heinz Guderian. Niemieckie
dywizje ............................................ miay byskawicznie wdziera si w gb atakowanego kraju przy wsparciu si powietrznych. Wad planu
Schlieffena bya walka na ............................................ .

6. Uzupenij tekst i wyjanij, jakie znaczenie dla przyszoci nie tylko Europy, ale i wiata
miao wydarzenie, o ktrym on informuje.
28 czerwca 1914 roku arcyksi austriacki Franciszek Ferdynand .....................................
wraz z swoj maonk Zofi von Hohenberg "Chotek" wyjedali samochodem z dworca
miejskiego w ............................................ . Kilkakrotnie tego dnia dowiadczali
nieudanych
zamachw
samobjczych,
ale
dopiero
............................................
organizacji "Moda Bonia", powizanej z terrorystyczn grup "Czarna Rka". udao si

strzeli do ksicej pary, ktrej nie odwieziono do szpitala, ale do ratusza. Tam wrd
butelek szampana zmarli.
Wyjanienie znaczenia opisanego wyej wydarzenia:
Foto: Aresztowanie Gawrio Principa (1894-1918)
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
7. Dopasuj pastwa do przywdcw, ktrzy stali na ich czele w chwili wybuchu I wojny wiatowej, a nastpnie dopisz, jak piastowali w danym
pastwie godno.
Carstwo Rosyjskie II Rzesza Niemiecka Monarchia Austrowgierska Imperium brytyjskie -
Franciszek Jzef I, Herbert Henry Asquith, Wilhelm II Hohenzollern, Raymond Poincar Mikoaj II
8. W nawizaniu do p. 6 odpowiedz na pytanie, kto komu wypowiedzia wojn w 1914 roku?

a) 28 lipca Serbii ............................................ ,
b) 3 sierpnia Niemcom ............................................ ,
c) 3 sierpnia Francji ............................................ .
9. Rysunek obok przedstawia francusk satyr z pocztkw I wojny wiatowej. Opisz j, a nastpnie odkryj jej waciwy
sens, czego tak naprawd dotyczy i jakie interesy si za tym obrazem kryj.
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
10. Przeanalizuj trzy nastpujce po sobie na kolejnych stronach mapy, a nastpnie wasnymi sowami stre sytuacj na froncie zachodnim i
wschodnim I wojny wiatowej w Europie w roku 1914 i 1917.
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
173
175
177
11. Uporzdkuj chronologicznie podane bitwy, a nastpnie umie je na osi czasu.

a) pod Tannenbergiem
b) 1. nad Marn
c) 2. nad Marn
d) pod Verdun
d) pod Gorlicami
e) pod Somm
f) bitwa jutlandzka
g) w rejonie Gallipoli
h) nad Piaw
i) nad Kolubar
1914
1915
12. Zaznacz na mapie obok wymienione nazwy geograficzne

w p. 11, a nastpnie opisz wasnymi sowami ich lokalizacj.
...................................................................................................
...................................................................................................
...................................................................................................
13. Jaki charakter miaa I wojna wiatowa (uwzgldniajc
taktyki na froncie zachodnim i wschodnim)?
...................................................................................................
...................................................................................................
14. Na jakiej rzecz utworzya si linia wojny pozycyjnej
pomidzy wojskami niemieckimi i francuskimi w 1914 roku?
...................................................................................................
1916
1917
1918

15. Pocz bitwy Wielkiej Wojny z ich waciwymi opisami:
bitwa pod Verdun
najbardziej krwawa bitwa I wojny wiatowej
bitwa jutlandzka
po raz pierwszy uyto w niej gazw bojowych
bitwa pod Ypres
po raz pierwszy uyto wwczas czogw
bitwa pod Somm
wielka bitwa morska
16. Ile osb zgino w czasie I wojny wiatowej?

a) 1 mln
b) 5 mln
c) 10 mln
d) 15 mln
17. Wyjanij, dlaczego:

Niemcy ogosiy 1 lutego 1917 roku nieograniczon wojn podwodn?
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
Wochy przyczyy si do pastw ententy, porzucajc swoich dotychczasowych sojusznikw?
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
USA przystpiy do Wielkiej Wojny po stronie pastw ententy?
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
18. Jak polityk kontynentaln prowadzia Anglia od czasw kongresu wiedeskiego? W myl jakiej zasady?
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
179

19. Przeanalizuj kola na poprzedniej stronie, a nastpnie scharakteryzuj, czym charakteryzowaa si Wielka Wojna, jakie nowe bronie i
technologie armie wiata wykorzystay na polach bitewnych i jak wygldao ycie w okopach.
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
20. Rysunek obok przedstawia czog Sturmpanzerwagen A7V, fot. P.

Zarzycki. Opisz t bro pancern: na jakiej zasadzie walczya, w jaki
sposb suya, do czego suya itp. W celu lepszego opisania posu si
numeracj poszczeglnych czci/quasi-pomieszcze czogu, zastosowan
na rysunku.
...............................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
21. Uszereguj nastpujce pastwa, zaczynajc od tego, ktre najwczeniej skapitulowao w czasie Wielkiej Wojny, a koczc na tym, ktre
skapitulowao ostatnie: Niemcy, Bugaria, Turcja, Austria.
22. Dlaczego sojusznik Niemiec i Austrii - Wochy - nie przegra I wojny wiatowy?
...............................................................................................
23. Ile pastw podpisao pakt zaoycielski Ligi Narodw?
a) 34
b) 37
c) 41
d) 44
Przeanalizuj ponisze mapy, a nastpnie odpowiedz na

pytania 24 - 30.
181

24. Jak si zmienia mapa polityczna Europy i wiata po I wojnie wiatowej?
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
25. Jakie powstay nowe pastwa w Europie?
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
26. Co si stao z koloniami niemieckimi?
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
27. Jakie ziemie odzyskaa Francja?
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
28. Jakie ziemie utraciy Niemcy?
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
29. Jakie ziemie uzyskay Wochy?
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
30. Jak si zmieni tzw. "kocio bakaski"?
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
183
31. Czego dotyczy rysunek satyryczny zamieszczony obok?

.............................................................................................................................................................................
32. Wyjanij zagadnienie, ktrego dotyczy rysunek satyryczny zamieszczony obok.
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
33. Pocz pastwa z waciwymi datami i miejscowociami, w ktrych podpisano z nimi akty kapitulacji po
I wojnie wiatowej.
Niemcy
10 wrzenia 1919 roku
Sevres
Austria
4 czerwca 1920 roku
Wersal
Turcja
28 czerwca 1919 roku
Neuilli-sur-Seine
Wgry
27 listopada 1919 roku
Saint-Germain-en-Laye
Bugaria
10 sierpnia 1920 roku
Trianon
34. Gdzie i w ktrym roku Niemcy podpisay rozejm z pastwami ententy? (por. rysunek obok)
.............................................................................................................................................................................
35. Kto i kiedy podpisa akt 5 listopada?
.............................................................................................
36. Objanij rysunek satyryczny, zamieszczony po lewej stronie.
.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................

37. Wybierz poprawn odpowied tak, aby cay tekst by zgodny z faktami historycznymi.
W styczniu 1917 / 1918 roku prezydent USA, Thomas Woodrow Wilson / Warren Gamaliel Harding w swoim ordziu w punkcie 11 / 13 mwi,
e powinno powsta silne pastwo polskie z dostpem do Batyku / Tatr.
38. Pocz odpowiedni brygad z jej numeracj i dowdc.
I
Brygada
Szeptycki
II
Brygada
Pisudski
III
Brygada
Haller
39. Jak si nazywali ci, ktrzy stanowili skad tzw. "Wielkiej Czwrki" w 1919?
a) premier Wielkiej Brytanii
...................................................
b) prezydent USA
...................................................
c) premier Francji
...................................................
d) premier Woch
...................................................
40. Ktrzy przywdcy z "Wielkiej Czwrki" okrelani byli mianem "Grubej Trjki"?
..................................................., ................................................... oraz ................................................... .
41. Z ilu krajw zwizkowych zoona bya Republika Weimarska?
a) 12
b) 14
c) 17
d) 20
42. Dnia 9 lutego 1919 roku wydano dekret o szkolnictwie w pastwie polskim. Do ilu lat nakazano dzieciom pobieranie nauk?
a) 12
b) 14
c) 16
d) 18
43. Jakie ugrupowanie zwyciyo w wyborach parlamentarnych we Woszech w listopadzie 1919 roku?
a) socjalici
b) komunici
c) faszyci
d) konserwatyci
44. Na ktr stolic nieudanego ataku dokona w 1919 roku Chalemagne Praite?
a) Port-au-Prince
b) Kingston
c) Santo Domingo
d) Hawana
185
45. Ile procent ludnoci mieszkajcej w Szlezwiku opowiedziao si w trakcie plebiscytu za przyczeniem do Danii?
a) 70 %
b) 75 %
c) 99 %
d) 100 %
46. W ktrym miecie zacza nadawa pierwsza radiostacja?

a) w San Francisco
b) w Nowym Jorku
c) we Florencji
d) w Londynie
47. Wymie trzy rzdy polskie, ktre istniay bd si zawizay na ziemiach polskich w latach 1917 - 1920.
a) ..................................... Ignacego Daszyskiego
w roku
.....................................
b) ..................................... Feliksa Dzieryskiego i Juliana Marchlewskiego
w roku
.....................................
c) ..................................... Jdrzeja Moraczewskiego
w roku
.....................................
d) ..................................... Ignacego Jana Paderewskiego
w roku
.....................................
48. Dopasuj wynalazki z ich twrcami.

Blumlein
sztuczna reakcja jdrowa
Banting
witamina C
Szent- Gyrgyi
insulina
Donath
goniki sterofoniczne
Rutherford
witamina B1
49. W latach 1921-22 istniaa Federacja rodkowoamerykaska. Ktry z krajw Ameryki rodkowej nie nalea do niej?
a) Salwador
b) Honduras
c) Nikaragua
d) Gwatemala
50. Jakie imi przybra wzniesiony do godnoci papieskiej Achille Ratti?

a) Pius X
b) Benedykt XV
c) Pius XI
d) Pius XII
51. W jakich pastwach istnia system diarchii albo miay miejsce sytuacje o znamionach diarchii? Podkrel waciwe pastwo.
a) W Wielkiej Brytanii w latach 1940-1945
b) we Woszech w latach 1926-1943
c) w ZSRR w latach 1924-1953
d) W USA w latach 1913-1921
e) we Francji w latach 1914-1917
f) w Wolnym Pastwie Irlandzkim w latach 1925-1930

52. Czy w Polsce miaa miejsce sytuacja o znamionach diarchii? Jeli tak, to kiedy?
................................................................................
53. Dopisz do podanych poniej dzie ich autorw (dwa nazwiska nie pasuj do adnych z dzie).
Tadeusz Doga-Mostowicz, Herbert Wells, Robert Flahert, George Gershwin, Edgar Rice Burroughs, James Joyce, Sinclair Lewis, Luigi Pirandello, Micha Szoochow,
Lew Tostoj
a) "Wojna i pokj" b) "Kariera Nikodema Dyzmy" c) "Ulisses" d) "Tarzan" e) "Wehiku czasu" f) "Bkitna Rapsodia" g) "Cichy Don" h) "Nanuk z Pnocy" 54. Jakie to historyczne czy kontekst wydarze historycznych zawieraj wymienione poniej powieci Stefana eromskiego?
a) "Przedwionie" b) "Ludzie bezdomni" c) "Syzyfowe prace" 55. Jakie to historyczne czy kontekst wydarze historycznych zawieraj wymienione poniej powieci Fiodora Dostojewskiego?
a) "Biesy"b) "Zbrodnia i kara" c) "Bracia Karamazow" d) "Idiota" -
187
56. W 1922 roku na konferencji:

- ustalono repatriacje, jakie powinny zosta naoone na pokonane Niemcy,
- przyjto plan pomocy dla zrujnowanej gospodarki niemieckiej,
- zawarto pokj z Turcj i
- drastycznie ograniczono zbrojenia morskie.
Gdzie odbya si ta konferencja?
................................................................................
57. Ktra z mniejszoci narodowych w Polsce zbojkotowaa wybory do sejmu I kadencji?
a) Biaorusini
b) ydzi
c) Niemcy
d) Ukraicy
58. W latach 30. XX wieku doszo do wojny domowej w Hiszpanii. Dlaczego do niej doszo, kto z kim walczy i kto wygra?
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
59. Kto zosta pierwszym premierem w pierwszym labourowskim rzdzie w Wielkiej Brytanii?
a) Stanley Baldwin
b) Harold Wilson
c) Andrew Bonar Law
d) James Ramsay MacDonald
60. W ktrym miecie w Polsce utworzono pierwsz szko lotnicz?

a) Pozna
b) Mielec
c) Szczecin
d) Koszalin
61. W 1925 roku mia miejsce tak zwany "mapi proces" jednego z amerykaskich nauczycieli. O co zosta oskarony? Podaj 4 oskarenia.
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

62. W ktrym roku miao miejsce powstanie cristeros w Meksyku?
a) 1924
b) 1925
c) 1926
d) 1927
63. Jaki ruch reprezentowa Erich Marie Remarque?

a) anarchizm
b) naturalizm
c) pacyfizm
d) realizm
64. W ktrym roku i za co wrczono po raz pierwszy statuetk Oscara?

................................................................................
................................................................................
65. Od kogo wzia si nazwa "era Trujillo"?
................................................................................
66. Kto zosta prezydentem Brazylii po upadku Starej Republiki?
a) Washington Lus Pereira de Sousa
b) Jos Linhares
c) Eurico Gaspar Dutra
d) Getlio Dornelles Vargas
67. Jakiego koloru by Front zaoony przez Otto Stressera?

a) Biay
b) Czarny
c) Czerwony
d) Szary
68. Gdzie miay miejsce wydarzenia, ktre przeszy do historii pod nazw "niw rozpaczy"?
a) na Ukrainie
b) w Czechosowacji
c) na Litwie
d) na Wgrzech
69. Jak brzmiaa nazwa kongresu, ktr zwoa w 1930 roku Centrolew?
................................................................................
70. Gdzie w Polsce znajdowaa si siedziba najwikszej radiostacji w 1931 roku?
a) Pruszkw
b) Raszyn
c) Warszawa
71. Podkrel nazwiska trzech mczyzn, ktrzy zamali kod Enigmy:

Rejewski, Rymkiewicz, Rycki, Wierzyski, Wayk, Zygalski
d) Piotrkw Trybunalski
189
72. Uzupenij tekst.

Dnia 4 stycznia 1933 roku Adolf Hitler spotka si z Franzem von Papenem w willi ................................. w Kolonii. Uzgadniali oni wspprac
swoich partii: hitlerowskiej NSDAP i ................................. kierowanej przez Papena.
73. Ktrym pastwom Mussolini zaproponowa "pakt czterech" w 1933 roku? (podkrel te pastwa)
Francja, Anglia, USA, Niemcy, Wochy, Rosja, Wgry, Austria, Hiszpania
74. Przeciwko komu i kto zawiza porozumienie tzw. "Maej Ententy"?
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
75. Jak nazwano obrady Kongresu, w trakcie ktrego zatwierdzono szereg reform Nowego adu Roosevelta?
.........................................................................................................................................................................................................................................
76. Jak nazywaa si faszystowska partia
a) w Hiszpanii?
..................................................
b) we Woszech?
..................................................
c) w Niemczech?
..................................................
d) w Japonii?
..................................................
77. Ktre z pastw nie podpisao protokow rzymskich w 1934 roku?

a) Austria
b) Niemcy
c) Wgry
d) Wochy
78. Kto by celem ataku przeprowadzonego przez Ukraicw 15 czerwca 1934 roku? ..................................................
79. W jakim miecie zgin jugosowiaski dyktator Aleksander I?
a) Nicea
b) Marsylia
c) Florencja
d) Wenecja
80. Od ktrego roku nasta obowizek uczestniczenia dziewczt w Bund Deutsche Mdel, a chopcw w Hitlerjugend?
a) 1933
b) 1934
c) 1935
d) 1936

81. Ile gosw oddano przeciwko Roosveltowi w czasie wyborw, w wyniku ktrych obj on drug kadencj?
a) ani jednego
b) 2
c) 8
d) 22
82. Co potpi papie w swojej encyklice "Mit brennender Sorge" w 1937 roku?
a) ruch faszystowski we Woszech
b) ograniczenie wolnoci w III Rzeszy
c) ateistyczny komunizm
d) demoralizacj spoeczestwa
83. Dopasuj przywdcw do ich krajw, piastowanych godnoci oraz okresw rzdw.
Albert I
Australia
prezydent
1922-1926
James Henry Scullin
Belgia
premier
1909-1934
Aleksandras Stulginskis
Litwa
krl
1929-1932
84. Za jak ksik Henryk Sienkiewicz otrzyma Literack Nagrod Nobla w 1905 roku?
a) "W pustyni i w puszczy"
b) "Quo vadis"
c) Trylogi: "Ogniem i mieczem", "Potop" i "Pana Woodyjowskiego"
d) "Krzyacy"
85. Polska Komisja Likwidacyjna zostaa zaoona w czasie odbudowy pastwa polskiego po 1918 roku w:
a) Poznaniu
b) Warszawie
c) Krakowie
d) w adnym z tych miast
86. Jak si nazywaa organizacja, ktra powstaa w Europie Zachodniej, a ktra miaa za cel obron polskich interesw na konferencji w
Wersalu?
a) Zwizek Polskiego Korpusu Dyplomatycznego
b) Polski Komitet Narodowy
c) Zwizek Walki o Niepodlego
d) adna z podanych nazw nie jest prawidow
87. W ktrych krajach doszo do wybuchu rewolucji w 1917 roku? Waciwe odpowiedzi zaznacz.
Meksyk, Rosja, Francja, Niemcy, Holandia
88. W 1914 roku kobiety posiaday prawa wyborcze w:
a) Wielkiej Brytanii b) we Francji
c) w Polsce
d) w Norwegii
e) we Woszech
191
89. W ktrym roku Portugalia proklamowaa powstanie republiki?

a) 1910
b) 1915
c) 1916
d) 1917
e) adna z odpowiedzi nie jest poprawn
d) 20 mln
d) w 1927 r.
90. Ilu ludzi ponioso mier w latach 1914-1918?

a) 5 mln
b) 10 mln
c) 15 mln
91. W ktrym roku wadz we Woszech przejli faszyci?

a) w 1920 r.
b) w 1922 r.
c) w 1925 r.
92. Umie ponisze wydarzenia dotyczce II wojny wiatowej na osi czasu (w postaci numerw).
1. Atak Japonii na Stany Zjednoczone
2. Poddanie si armii Paulusa pod Stalingradem
3. Atak ZSRR na Polsk
4. Kapitulacja Francji
5. Zdobycie Berlina przez Armi Czerwon
6. Atak Niemiec na ZSRR
7. Atak Niemiec na Polsk
8. Klska wojsk polskich w kampanii wrzeniowej
9. Kapitulacja Westerplatte
10. Zawizanie si armii gen. Andersa
11. Powstanie armii kociuszkowcw
12. Ostrza artyleryjski z pancernika Szlezwig-Holstein
13. Stany Zjednoczone przystpuj do wojny
14. Atak Niemiec na Angli
15. Podpisanie Karty Atlantyckiej
16. Bitwa pod El-Alamejn
17. Zaoenie obozu koncentracyjnego Auschwitz
18. Wybuch powstania w getcie warszawskim
19. Powstanie PKWN w Lublinie
20. Blitzkrieg na froncie zachodnim
1939
1940
1941
1942
1943
1944
1945

93. Rozstrzygnij ktre z podanych zda s prawdziwe (P) a ktre faszywe (F).
Bitwa o Angli w 1940 r. zakoczya si sukcesem Niemcw, ktrzy zdobyli przyczki pod Londynem
...........
Katiusza to nazwa radzieckiej wyrzutni rakietowej
...........
Wojna zimowa w 1939 r. ku zaskoczeniu Hitlera zakoczya si sukcesem Finlandii
...........
AK bya zacztkiem Ludowego Wojska Polskiego
...........
Wadysaw Sikorski podpisa ukad z Mootowem o wsppracy i sojuszu
...........
Polskie pastwo podziemne byo fenomenem organizacyjnym w skali historii partyzanckiej w Europie 1939-1945
...........
AK bya najliczniejsz konspiracyjn formacj zbrojn w okupowanej Europie.
...........
Gwn przyczyn powstania ONZ bya ch USA do kontroli Europy
...........
Skutkiem II wojny wiatowej byo ustanowienie praw czowieka
...........
Stany Zjednoczone przygotowyway si do ofensywy na Pacyfiki z swojej bazy marynarki na Pearl Harbor
...........
Armia Radziecka zaatakowaa Polsk 17 IX, tu po wypowiedzeniu traktatu pokojowego
...........
V1 i V2 to niemieckie pociski rakietowe
...........
Kod Enigmy zamali Brytyjczycy
...........
Polska armia im. Kociuszki pod dowdztwem Andersa walczya u boku Armii Czerwonej na froncie wschodnim
...........
Impas na froncie poudniowym przeamali Francuzi, zdobywajc Monte Cassino
...........
Popraw zdania twoim zdaniem faszywe tak, by mona je byo uzna za prawdziwe:
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
193
94. Enigma to:

a) nazwa planu dziaa niemieckiej floty na Atlantyku
b) nazwa centrum niemieckich prac nad broni rakietow
c) niemiecka maszyna szyfrujca
d) tajny plan ofensywy niemieckiej na froncie zachodnim
95. "Fall Weiss" to kryptonim niemieckiego planu wojny z:

a) Francj
b) ZSRR
c) Angli
d) Polsk
96. Ruch pastw niezaangaowanych powsta na konferencji w:

a) Bandungu
b) Kairze
c) Damaszku
d) Addis-Abebie
97. Stefan Rowecki by komendantem Armii Krajowej w latach:

a) 1939-1944
b) 1941-1945
c) 1942-1943
d) 1942-1944
c) Nigerii
d) Kenii
98. Najwczeniej nastpia dekolonizacja:

a) Sudanu
b) Algierii
99. Jak rol peni Mikoaj Kozakiewicz?

a) by premierem w latach 1984-1988
b) by marszakiem Sejmu w latach 1989-1991
c) by przewodniczcym Rady Pastwa w latach 1972-1986
100. Zaznacz poprawn odpowied. Kto zosta pierwszym prezydentem w czasie wyborw prezydenckich II RP?
a) Gabriel Narutowicz
b) Stanisaw Wojciechowski
c) Ignacy Mocicki
101. Podkrel waciw odpowied w poprzednim pytaniu. Kto by ostatnim prezydentem II RP przed wybuchem wojny?

102. Przeczytaj poniszy tekst, a nastpnie odpowiedz na pytania, zwizane z tym tekstem.
,,Przy okazji podpisania Paktu o Nieagresji pomidzy Rzesz Niemieck i Zwizkiem Socjalistycznych Republik Rad, podpisani penomocnicy obu stron przedyskutowali w
tajnych rozmowach spraw granicy ich oboplnych stref interesw w Europie Wschodniej. Rozmowy te doprowadziy do nastpujcych wnioskw:
1. W wypadku nastpienia terytorialnych lub politycznych zmian na terenach nalecych do pastw batyckich(Finlandia, Estonia, otwa i Litwa) pnocna granica Litwy
stanowi bdzie granic pomidzy strefami interesw Niemiec i ZSSR. W zwizku z tym obie strony uznaj interesy Litwy w rejonie Wilna.
2. W razie zmian terytorialnych i politycznych na obszarach nalecych do pastwa polskiego, strefy interesw Niemiec i ZSSR bd rozgraniczone mniej wicej wzdu linii
rzek Narwi, Wisy i Sanu. Zagadnienie, czy interesy obu stron czyni podanym utrzymanie odrbnego pastwa polskiego i jakie maj by granice tego pastwa, moe by
ostatecznie rozstrzygnite dopiero w toku wydarze politycznych. W kadym razie oba rzdy rozwa t spraw w drodze przyjaznego porozumienia.
3. Jeeli idzie o Europ poudniowo-wschodni to strona radziecka podkrela swoje zainteresowanie Besarabi. Ze strony niemieckiej stwierdza si zupene desinterressement
odnonie tego terytorium.
4. Protok niniejszy traktowany bdzie przez obie strony jako cile tajny.
102.1. Kto i kiedy podpisa dokument niniejszego fragmentu?

......................................................................................................................................................
102.2. Midzy jakimi pastwami dokument ten zakada rozgraniczenie strefy wpyww?
......................................................................................................................................................
102.3. Gdzie miaa przebiega granica tych stref wpyww?
......................................................................................................................................................
195
103. Dopasuj pojcia do odpowiednich opisw strzakami.

alianci
przymusowe przesiedlenie
deportacja
Skoncentrowanie winiw w celu zmuszenia ich do cikiej, wyniszczajcej pracy
okupacja
Miejsce masowej koncentracji winiw w celu ich wyniszczenia
obz pracy
Zajcie, opanowanie terytorium danego pastwa i sprawowanie w nim wadzy
obz zagady
Wydzielone i zamknite obszary miejskie, do ktrych przesiedlano ludno ydowsk
getta
Inaczej: sprzymierzecy, sojusznicy
104. Na stolic Generalnego Gubernatorstwa Niemcy wybrali:

a) Warszaw
b) Kielce
c) Krakw
d) Lublin
105. Wypenij tabelk, wykorzystujc elementy z poniszej rozsypanki, ktre dotycz Polakw pod okupacj niemieck i radzieck. Uzupenij o te
elementy, ktrych brakuje do penego opisu ycia pod okupacj w czasie II wojny wiatowej.
niszczenie ycia gospodarczego
przymusowe wcielanie do armii;
niszczenie kultury i ycia religijnego;
niszczenie ycia kulturalnego;
system Guag;
wysiedlanie i roboty przymusowe;

zagarnicie majtkw polskich;
aresztowania, egzekucje, deportacje;
OKUPACJA HITLEROWSKA
obozy koncentracyjne;
zsyki i roboty przymusowe;

pozbawienie wszelkich praw;
eksterminacja ydw
OKUPACJA RADZIECKA
terror, egzekucje, apanki.

106. Pastwo Vichy powstao:
a) w Holandii
b) w Norwegii
c) we Francji
d) w Czechosowacji
107. Skrel faszywe odpowiedzi. Karta Atlantycka to dokument:

a) podpisany midzy pastwami osi a aliantami
b) ktry sta si zwizkiem sprzymierzonych przeciw faszyzmowi
c) ktry rozpocz dziaania zbrojne na Atlantyku
108. Podkrel prawidow odpowied. Plan ,, Barbarossa by:
a) niemiecki plan ataku na ZSRR
b) niemiecki plan ataku na Norwegi
c) japoski plan agresji na USA
109. Uporzdkuj chronologicznie i zaznacz na osi czasu ponisze wydarzenia zwizane z walk Polakw na frontach II wojny wiatowej.
a) bitwa o Angli
b) bitwa pod Lenino
c) bitwa o Narwik
d) obrona Tobruku
e) bitwa o Monte Cassino
f) wyzwolenie Warszawy
g) bitwa o Stalingrad
h) bitwa o El-Alamejn
h) bitwa o Odr
i) olbenie Berlina
j) bitwa na uku Kurskim
k) powstanie w getcie warszawskim
1939
1940
1941
1942
1943
1944
1945
110. Podkrel w poprzednim pytaniu te bitwy i walki na frontach II wojny wiatowej, w ktrej brali udzia Polacy.
111. Na podstawie zamieszczonych obok map i wasnej wiedzy opowiedz wasnymi sowami o
tzw. "kampanii wrzeniowej" w roku 1939.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
112. Dlaczego Polska poniosa porak w walce z wojskami Wehrmachtu?
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
113. Jakie ziemie zostay wczone do Trzeciej Rzeszy?
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
114. Jakim quasi-pastwem bya i z jakich ziem skadaa si Generalna Gubernia?
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
115. Jakie ziemie zagarn ZSRR?
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
116. Jakie ziemie zostay przyczone do Litwy?
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
197

117. Na podstawie poniszych map oraz zdj, a take wasnej wiedzy opowiedz o walkach na frontach II wojny wiatowej, aliantach i pastwach
osi, blitzkriegu, froncie woskim, froncie zachodnim i wschodnim, walkach w Azji i na Pacyfiku, taktyce abich skokw i uywanych nowych
technologii wojskowych.
199
201
203
205
118. Jaki symbol oznacza Polsk Walczc w czasie II wojny wiatowej?

a) ora w koronie
b) literk "P"
c) flag biao-czerwon
d) kotwic
119. Na drugim zdjciu obok przedstawieni s trzej onierze frontu zachodniego II wojny wiatowej, ktrzy sobie siedz. To jest
alegoria do sytuacji, ktr okrela si mianem franc. "drle de guerre", ang. "phoney war" czy niem. "Sitzkrieg" czy pol. "dziwna
wojna". Krtko objanij, o jak sytuacj tutaj chodzi.
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
120. Na trzecim zdjciu obok przedstawione s trzy postacie historyczne, ktre tworzyy w czasie II wojny wiatowej,
tzw. "Wielk Trjk". Przyjrzyj si temu zdjciu, a nastpnie odpowiedz na pytania.
a) Nazwij postacie przedstawione na trzecim zdjciu (od gry) obok.
(od lewej siedz)
.....................................................................................................................
b) Nazwij postacie przedstawione na czwartym zdjciu (od gry) obok.

(od lewej siedz)
.....................................................................................................................
c) Jak rol odgrywaa w czasie II wojny wiatowy kada z tych postaci historycznych?
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
d) Jakie pastwa reprezentoway te postacie historyczne?
(od lewej siedzcych postaci)
.....................................................................................................................

Nazwa konferencji
..........................
Miejsce
Teheran
Rok
............
Delegaci pastw uczestniczcych
Postanowienia
1. Jzef Stalin
1. Otwarcie nowego frontu we .......................... w 1944 r. 2. Wsparcie partyzantki Tito w
2. Winston Churchill
.......................... 3. Ustalono granic Polski i ZSRR na linii .......................... 4. Rozmawiano o
3. ...................................
powoaniu ONZ. 5. Zrezygnowano z inwazji na .......................... 6. adna ze stron nie wejdzie

w konszachty z Niemcami. 7. Ustalono podzia Niemcw na strefy okupacyjne.
kairska
........................
............
1. ...................................
1. Ustalono powojenny ad na .......................... 2. Tereny okupowane przez Japoni zostan
2. Czang Kaj-szek
zwrcone Chinom.
3. ...................................
..........................
........................
1943
1. ...................................
1. Ustalono szczegy podziau Niemiec na 4 strefy okupacyjne: .........................., angielsk,
2. ...................................
amerykask i ........................... 2. W strefie wpyww ZSRR znalazy si Polska oraz
3. Franklin Delano Roosevelt
niemieckie landy: Turyngia, .........................., Meklemburgia, .......................... i Pomorze

Przednie. 3. Ustalono rekompensat terytorialn dla Polski w postaci: ..........................,
.........................., .........................., .......................... oraz byego Wolnego Miasta Gdaska. 4.
Uznano zgodno dziaa NKWD z konwencj dot. prowadzenia wojny na ldzie na tyach
Armii Czerwonej na froncie wschodnim i w Polsce 5. ZSRR zobowiza si do zaatakowania
.......................... po kapitulacji Berlina.
..........................
Poczdam
1945
1. ...................................
1. Odpowiedzialnoci za II wojn wiatow obarczono .......................... . 2. Koszty
2. Harry Truman
wypacania odszkodowa ofiarom wojny ponosz .......................... 3. Postanowiono o
3. ...................................
d........................., d........................, d........................., d......................... i d.........................

Niemiec. 4. Nie ustalono nowej wschodniej granicy Niemiec. 5. Postanowiono o ukaraniu
niemieckich zbrodniarzy wojennych.
122. Od ktrej nazwy ktrej konferencji przyjto nazywa porzdek powojenny (po 1945 r.)?
...........................................................................................................................................................
207
123. W postanowieniu nr 3 z konferencji w Poczdamie mowa jest o tzw. "5D", ktre charakteryzoway polityk powojenn z Niemcami we
wszystkich strefach okupacyjnych.
1) ...........................................................................................................................................................
2) ...........................................................................................................................................................
3) ...........................................................................................................................................................
4) ...........................................................................................................................................................
5) ...........................................................................................................................................................
124. Kiedy i kto z kim ustali granic polsko - niemieck na Odrze i Nysie?
.........................................................................................................................................................................................................................................
125. Przeanalizuj ponisze mapy oraz ilustracje, a nastpnie odpowiedz na pytania.
209
125.1. Gdzie i kiedy hitlerowcy ustalili swj program tzw. "ostatecznego rozwizania kwestii ydowskiej"?
.........................................................................................................................................................................................................................................
125.2. Nazwij hitlerowcw, ktrzy brali udzia w konferencji, o ktrej jest mowa w p. 125.1. oraz okrel funkcje, jakie penili w Trzeciej Rzeszy.
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
125.3. W jaki sposb hitlerowcy realizowali postanowienia z konferencji, o ktrej mowa w p. 125.1.?
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
125.4. Wyjanij pojcie obozu koncentracyjnego i z czym ono si wie.
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
125.5. W jaki sposb eksterminowano ludno cywiln, ktra trafiaa do obozw koncentracyjnych?
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
125.6. Wyjanij pojcie: "Mischling".
.........................................................................................................................................................................................................................................
125.7. W jaki sposb hitlerowcy uregulowali i podzielili obywateli i mieszkacw Trzeciej Rzeszy?
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
125.8. Jakie byy postanowienia konferencji, o ktrej mowa w p. 125.1.?
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................

126. Na zdjciu obok znajduje si napis nad bram gwn do obozu
koncentracyjnego, ktry wykona Jan Liwacz (nr 1010), a zaprojektowa kapo Kurt
Mller. Winiowie tego obozu ironicznie po kryjomu odpowiadali sobie
dwuwierszem:
Arbeit macht frei (praca czyni wolnym)
durch Krematorium Nummer drei (przez krematorium numer trzy).
Odpowiedz na dwa pytania:

a) Jak nazywa si obz koncentracyjny, w ktrym znajduje si w napis?
..........................................................................................
b) Jak dywersj przy wykonaniu tego napisu wykona Jan Liwacz (nr 1010)?
..........................................................................................
c) Jaki jest kontekst i co oznacza ten napis?
..........................................................................................
..........................................................................................
127. Napis na drugim zdjciu obok oznacza "Kademu sobie" (niem. "Jedem das Seine"),
ktry znajduje si na bramie gwnej pewnego obozu koncentracyjnego. Odpowiedz na
dwa pytania:
a) W ktrym obozie koncentracyjnym wywieszono ten napis nad bram gwn?
..........................................................................................
b) Jaki jest kontekst i co oznacza ten napis?
..........................................................................................
..........................................................................................
211
128. Uzupenij tabelk, porwnujc ideologie: faszystowsk, nazistowsk i komunistyczn.

Ideologia
Faszystowska
nazistowska
komunistyczna
Gwne zaoenia ideowe
Symbole
Twrcy
129. Uzupenij tabelk, porwnujc pastwa, w ktrych wprowadzono poszczeglne ideologie.

Ideologia
Pastwo, ktre przyjo dan ideologi
Przywdca pastwa / wdz
Gospodarka
Program polityczny
faszystowska
nazistowska
komunistyczna

Spoeczestwo
Wrg ideowy
Formy represji
Symbole
Lata panowania ideologii w danym pastwie
Nazwa partii politycznej
System partyjny
Ustrj polityczny
Policja polityczna
213
130. Gen. Zygmunt Berling by w czasie II wojny wiatowej dowdc:

a) I Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kociuszki
b) I Brygady Pancernej im. Bohaterw Westerplatte
c) I Samodzielnej Brygady Spadochronowej
d) I Dywizji Pancernej
131. W bitwie o Narwik w 1940 r. uczestniczya:

a) I Samodzielna Brygada Spadochronowa
b) I Samodzielna Brygada Strzelcw Podhalaskich
c) I Samodzielna Brygada Strzelcw Karpackich
d) I Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kosciuszki
132. Miastem, ktre wytrzymao najdusze (900-dniowe) oblenia podczas II wojny wiatowej by:
a) Leningrad
b) Tobruk
c) Stalingrad
d) Berlin
133. W powoanym we wrzeniu 1939 roku rzdzie polskim we Francji gen. Wadysaw Sikorski obj funkcje:
a) premiera rzdu polskiego
b) Naczelnego Wodza Armii Polskiej
c) ambasadora Polski w Paryu
d) prezydenta rzdu polskiego
134. Wadze II RP po przekroczeniu granicy z Rumuni 17.09.1939 r.

a) przedostay si do Parya
b) przedostay si do Londynu
c) zostay internowane
d) zostay aresztowane przez Niemcw
135. W rzdzie polskim na emigracji Radzie Narodowej przewodniczy:

a) gen. Bolesaw WieniawaDugoszewski
b) gen. Wadysaw Sikorski
c) Wadysaw Raczkiewicz
d) Ignacy Paderewski
136. Jakie byo najwiksze znaczenie istnienia rzdu polskiego na emigracji?

a) istnienie delegatury rzdu emigracyjnego na terenie ziem polskich
b) midzynarodowe znaczenie utrzymania cigoci pastwa
c) dokonanie oceny wojny obronnej Polski z Niemcami w 1939 r.
137. Nazwa, okrelajca dzie i godzin wybuchu powstania warszawskiego, nosi miano "godziny W". Kiedy wybucho powstanie warszawskie?
a) 1 sierpnia 1944 r. godz.17.00
b) 22 lipca 1944 r. godz.17.00
c) 1 wrzenia 1944 r. godz. 5.00
d) 28 sierpnia 1944 r. godz. 12.00

138. Ktry dowdca AK wyda rozkaz o rozpoczciu powstania warszawskiego?
a) gen. Rowecki Grot
b) gen. Komorowski Br
c) gen. Sosnkowski
d) gen. Sikorski
b) 14 dni
c) 63 dni
d) 82 dni
139. Ile dni trwao powstanie warszawskie?

a) 31 dni
140. Jak nazywa si rzd wadzy ludy, ktry zosta powoany w Warszawie w nocy z 31 grudnia 1943 r. na 1 stycznia 1944 r.?
a) Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego
b) Rzd Polski Narodowy
c) Delegatura Rzdu na Kraj
d) Krajowa Rada Narodowa
141. Ktr bitw okrela si mianem "polskich Termopil"?

a) nad Kockiem
b) pod Wizn
c) pod Bzur
d) na Westerplatte
142. Czym bya Karta Atlantycka?

a)
aktem kocowym konferencji teheraskiej
b)
paktem wojskowym USA i Wielkiej Brytanii
c)
aktem kocowym konferencji poczdamskiej
d)
aktem powoujcym koalicj antyhitlerowsk
143. Gdzie rozegraa si najwiksza bitwa pancerna II wojny wiatowej?

a) w Ardenach (Belgia)
b) pod El Alamein (Egipt)
c) pod Kurskiem (ZSRR)
d) pod Monte Cassino (Wochy)
144. Kiedy zostaa zrzucona pierwsza w dziejach wiata bomba atomowa na japoskie miasto - Hiroszim?
a) 6 VIII 1945 r.
b) 17 VI 1945 r.
c/)27 I 1946 r.
d) 20 V 1946 r.
145. Jak nazywao si miasto japoskie, na ktre Amerykanie zrzucili drug w dziejach wiata bomb atomow?
.........................................................................................................................................................................................................................................
146. Jakie byy skutki zrzucenia bomb atomowych przez USA na dwa miasta japoskie?
.........................................................................................................................................................................................................................................
215
147. Zaznacz t odpowied, w ktrej wszystkie wymienione organizacje miay charakter zbrojny.
a) Polska Partia Socjalistyczna, Gwardia Ludowa, Zwizek Walki Zbrojnej
b) Armia Krajowa, Gwardia Ludowa, Bataliony Chopskie
c) Armia Ludowa, Armia Krajowa, Stronnictwo Narodowe
d) Gwardia Ludowa, Bataliony Chopskie, Stronnictwo Pracy
148. Ktre okrelenia nie odnosz si do pastw rzdzonych przez dyktatorw?
a) wadza skupiona w rkach jednego czowieka
b) brak swobd politycznych
c) gwarancja nietykalnoci osobistej obywateli
d) istnienie praw wyborczych obywateli
e) swoboda krytykowania wadzy na amach prasy i posiedzeniach parlamentu
149. Ktre z wymienionych form walki Polakw z okupantem s formami walki cywilnej? Zaznacz waciwe odpowiedzi.
a) odbijanie aresztowanych z transportu winiw,
b) organizacja tajnego nauczania,
c) tworzenie antyniemieckich dowcipw i piosenek,
d) niszczenie skadw amunicji wroga,
e) przechowywanie polskich dzie sztuki.
150. Przeczytaj poniszy tekst, a nastpnie na jego podstawie odpowiedz na trzy pytania.
W Polsce w przededniu II wojny wiatowej mieszkao okoo 3,3 mln ydw. Po opanowaniu ziem polskich przez Niemcw w 1939 i 1941 roku ludno ydowska znalaza
si pod wadz III Rzeszy (...) obszar Generalnego Gubernatorstwa by najwikszym skupiskiem ydw w okupowanej Europie (...). W miastach od koca 1939 roku
wydzielono dzielnice, w ktrych musieli mieszka ydzi (getta). Pierwsze getto utworzono w Piotrkowie Trybunalskim (...). Do 1940 niektre getta miay charakter otwarty,
pniej wszystkie zostay otoczone murem lub drutem. Od 15 X 1941 roku za opuszczenie getta grozia kara mierci.

150.1. Podaj liczb ludnoci ydowskiej, ktra zamieszkiwaa ziemie polskie do wybuchu II wojny wiatowej.
.........................................................................................................................................................................................................................................
150.2. Wymie nazw terytorium Polski, na ktrym znajdowao si najwiksze skupisko ydw w okupowanej Europie.
.........................................................................................................................................................................................................................................
150. 3. Wyjanij, czym byy getta.
.........................................................................................................................................................................................................................................
151. Pocz waciwe polskie jednostki wojskowe z wydarzeniami, w ktrych bray udzia.
Armia Wojska Polskiego
zatopienie pancernika "Bismarck"
Korpus Polski generaa Andersa
bitwa o Angli
Dywizjon 303
bitwa o Monte Cassino
ORP "Piorun"
bitwa o Koobrzeg
152. Przeanalizuj ponisze dwie mapy, a nastpnie odpowiedz na pytania.
217
a) Z jakimi pastwami graniczya Polska do roku 1989?

.........................................................................................................................................................................................................................................
b) Zaznacz symbolem:
A - miasto, gdzie doszo do powstania w 1956 r.
B - miasto, gdzie zgino 9 grnikw w kopalni Wujek
C - miasto, gdzie miay miejsce wypadki czerwcowe 1976 r.
D - jedno miasto, gdzie doszo do wydarze grudniowych 1970 r.
E - jedno miasto, gdzie doszo do podpisania porozumie sierpniowych 1980 r.
c) Jakie zaszy zmiany terytorialne Polski przed 1939 rokiem i po II wojnie wiatowej?
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................
153. Napisz w kolejnoci chronologicznej:
153.1. pierwszych sekretarzy KC PZPR:
Bolesaw Bierut, Wojciech Jaruzelski, Wadysaw Gomuka, Edward Gierek, Mieczysaw Rakowski
.........................................................................................................................................................................................................................................
153.2. premierw PRL:
Wojciech Jaruzelski, Jzef Cyrankiewicz, Piotr Jaroszewicz, Czesaw Kiszczak, Mieczysaw Rakowski
.........................................................................................................................................................................................................................................
154. W ktrym roku zakoczy si w Polsce okres stalinowski?
a) 1944
b) 1953
c) 1966
d) 1970

155. Przeczytaj tekst rdowy, a nastpnie zaznacz waciw odpowied na ponisze pytanie:
Kto by I sekretarzem PZPR w czasach opisywanych w tekcie?
Klasa robotnicza daa ostatnio kierownictwu partii i rzdowi bolesn nauczk. Robotnicy Poznania, chwytajc za or strajku i wychodzc na ulice w czarny czwartek
czerwcowy, zawoali wielkim gosem: Dosy!
a) Bolesaw Bierut
b) Edward Ochab
c) Wadysaw Gomuka
d) Edward Gierek
e) Stanisaw Kania
f) Wojciech Jaruzelski
156. Przeanalizuj map Niemiec podzielonych na strefy okupacyjne po 1945 roku i odpowiedz
na pytania:
a) Ile byo stref okupacyjnych Niemiec po II wojnie wiatowej?
........................................................................................................................................................
b) Z ktrych stref okupacyjnych powstaa RFN, a z ktrych NRD?
........................................................................................................................................................
c) Jak wygldaa sytuacja rozoenia wpyww politycznych z Berlinem?
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
d) Jak si nazywa land niemiecki i pod czyj by okupacj, ktry zosta objty cakowit
demilitaryzacj?
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
219
157. Z kim Rzd Tymczasowy zawar Ukad o Przyjani, Pomocy Wzajemnej i Wsppracy Powojennej 21 kwietnia 1945 r.?
a) z Wielk Brytani
b) z USA
c) z ZSRR
d) z Francj
158. Kto rozwiza 19 stycznia 1945 r. Armi Krajow?

a) L. Okulicki
b) T. Arciszewski
c) T. Komorowski
d) S. Rowecki-Grot
159. 7 grudnia 1970 roku RFN uznaa granic polsko-niemieck na Odrze i Nysie. Kto wtedy by I sekretarzem KC PZPR?
a) W. Gomuka
b) Ed. Ochab
c) Ed. Gierek
d) L. Okulicki
160. Kto by pierwszym prezesem organizacji samoobrony przed terrorem sub bezpieczestwa PRL o nazwie Wolno i Niepodlego" (WiN),
zaoonej 9 wrzenia 1945 r.?
a) J. Mazurkiewicz
b) K. Puak
c) J. Rzepecki
d) L. Okulicki
161. W referendum czerwcowym w 1946 r. do gosowania na "tak" tylko na pierwsze pytanie wzywaa organizacja:
a) PPR
b) PSL
c) PPS
d) WiN
162. Zaznacz prawidow odpowied. Czego dotyczya akcja "Wisa", ktra rozpocza si w kwietniu 1947 r.?
a) przesiedlania Niemcw za Odr,
b) zasiedlania Ziem Odzyskanych ludnoci polsk z przedwojennych Kresw Wschodnich,
c) rozbicia UPA, przesiedlania Ukraicw i zapewnienia bezpieczestwa Polakom.
162. Kto w 1945 roku zosta szefem Ministerstwa Ziem Odzyskanych?
a) K. wierczewski
b) J. Berman
c) W. Gomuka
d) St. Mikoajczyk
163. Kto nie by prymasem po II wojnie wiatowej?

a) St. Wyszyski
b) A. Hlond
c) J. Glemb
d) A. Sapieha
164. W wyniku zjednoczenia jakich organizacji powstaa Polska Zjednoczona Partia Robotnicza w 1948 r.?
a) PPR, PPS i Stronnictwa Ludowego
b) PPR i PPS
c) PPR, PPS, Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego

165. Przepisy ktrej przedwojennej konstytucji obowizyway w Polsce do 1952 roku, wykorzystane w tzw. Maej Konstytucji?
a) marcowej
b) kwietniowej
c) majowej
d) lipcowej
166. Jak Konstytucja z 1952 roku okrelaa pastwo polskie?

a) jako pastwo dyktatury proletariatu
b) jako pastwo socjalistyczne
c) jako pastwo demokratyczne ludu miast i wsi
d) jako pastwo demokracji ludowej
167. Kto zosta przywdc stowarzyszenia PAX, zrzeszajcej tzw. "postpowych katolikw", uznajcych filozofi marksistowsk, a kto niegdy
by przywdc faszystowskiej "Falangi"?
a) F. Goetel
b) B. Piasecki
c) St. Kocioek
d) J. Turowicz
168. Kto zosta pierwszym szefem polskiej sekcji Radia "Wolna Europa", ktra rozpocza swoj emisj 3 maja 1952 r.?
a) J. Dobraczyski
b) T. Arciszewski
c) J. wiato
d) J. Nowak-Jezioraski
169. Jak organizacj stworzy Jerzy Giedroy?

a) Inst. im. gen. W. Sikorskiego w Anglii
b) Inst. Literacki we Francji
c) Fund. Kociuszkowsk w USA
170. Jak si nazywa pracownik X Departamentu Ministerstwa Bezpieczestwa Publicznego, ktry na audycjach Radia "Wolna Europa" ujawni
tajemnice tego departamentu, przedstawiajc je jako zbrodnie bezpieki w 1954 r.?
a) pk J. Raski
b) ppk J. wiato
c) pk A. Fejgin
d) J. Turowicz
171. Kto wygra tzw. "bitw o wolny handel" w kocu lat czterdziestych?
a) L. Balcerowicz
b) H. Minc
c) E. Kwiatkowski
d) G. Koodko
172. W ktrym miecie mia miejsce pogrom ydw w Polsce w 1946 roku?
a) w Krakowie
b) we Lwowie
c) w Radomiu
d) w Kielcach
c) W. Broniewski
d) Cz. Miosz
173. Kto napisa "Poemat dla dorosych"?

a) A. Wayk
b) J. Andrzejewski
221
174. Jakie lata obejmowa Trzyletni Plan Odbudowy?

a) 1950-1953
b) 1948-1951
c) 1946-1949
d) 1952-1955
175. Zaznacz waciwe odpowiedzi. W ramach planu szecioletniego zbudowano potne zagbia przemysowe:
a) Hut Katowice
b) Now Hut
c) Hut Warszaw
d) Stalow Hut
c) Szczecin
d) Krakw
176. Ktre miasto do 1956 r. nazywao si Stalinogrodem?

a) Wrocaw
b) Katowice
177. Jaki by skutek listu pasterskiego "Non possumus?

a) internowanie prymasa St. Wyszyskiego
b) zerwanie konkordatu przez wadze pastwowe
c) "walka o krzy" w Nowej Hucie
178. Ktre wydarzenie symbolicznie zakoczyo odwil polskiego Padziernika?
a) uniemoliwienie M. Hasce powrotu do kraju
b) zamknicie pisma "Po Prostu" i brutalne rozpdzanie protestujcych studentw
c) zakaz wystawienia "Dziadw" w reyserii K. Dejmka
179. Za czyich rzdw rozpoczto produkcj "Fiata" 125 na licencji woskiej w FSO?
a) za rzdw B. Bieruta
b) za rzdw W. Gomuki
c) za rzdw Ed. Gierka
d) za rzdw W. Jaruzelskiego
180. Kto by przywdc frakcji w PZPR tzw. "partyzantw" czy "komunistw narodowych" w latach 60.?
a) R. Zambrowski
b) Ed. Gierek
c) M. Moczar
d) W. Gomuka
181. Czym by rozwizany przez wadze w 1962 r. Klub Krzywego Koa?

a) miejscem dyskusji ludzi o rnych pogldach
b) miejscem spotka i dyskusji frakcji tzw. "puawskiej" w PZPR
c) forum cierania si czterech frakcji partyjnych: "rewizjonistw", "dogmatykw", "partyzantw" i "technokratw"

182. Z czym byo zwizane ordzie biskupw polskich skierowane do biskupw niemieckich, w ktrych pado synne "udzielamy przebaczenia i
prosimy o przebaczenie"?
a) zawarciem ukadu normalizacyjnego PRL i RFN
b) obchodami Millenium Pastwa Polskiego
c) nadaniem przez papiea uprawnie biskupw ordynariuszy administratorom apostolskim na Ziemiach Odzyskanych
183. Kto po raz pierwszy od zakoczenia zimnej wojny odwiedzi Polsk jako przywdca pastwa w 1967 r.?
a) J. Kennedy
b) W. Brandt
c) C. de Gaulle
d) G. Ford
184. Po roku 1975 liczba wojewdztw wzrosa do 49, a ile byo wojewdztw przed t reform administracyjn?
a) 12
b) 16
c) 17
d) 31
185. Co stwierdzono w nowelizacji Konstytucji PRL z 1976 r.?

a) e PRL jest pastwem socjalistycznym
b) e PZPR jest przewodni si spoeczestwa w budowie socjalizmu
c) e Polska jest demokracj ludu pracujcego miast i wsi
186. Jak si nazywali czonkowie Koa Polskiego "Znak", ktrzy mieli odwag sprzeciwi si dyscyplinie partyjnej?
a) St. Stomma
b) J. Kpa
c) J. Zawieyski
d) B. Piasecki
187. W ktrym roku tzw. "epoki dobrobytu" Ed. Gierka pojawiy si kartki na cukier (rednio 2 kg na miesic)?
a) 1956
b) 1969
c) 1976
188. Jaka organizacja powstaa we wrzeniu 1976 roku?

a) Komitet Obrony Robotnikw (KOR)
b) Ruch Obrony Praw Czowieka i Obywatela (ROPCiO)
c) Konfederacja Polski Niepodlegej (KPN)
d) 1981
223
189. W ktrym roku odbya si pierwsza pielgrzymka Jana Pawa II do Polski? (w tym samym roku przypadaa 900 rocznica mierci w. Stanisawa)
......................................................................
190. Gdzie wybuchy pierwsze strajki w lipcu 1980 r.?
a) w Lubelskiem
b) na lsku
c) na Mazowszu
d) na Wybrzeu Gdaskim
191. Kto z rzdu podpisa porozumienia gdaskie z Midzyzakadowym Komitetem Strajkowym 31 sierpnia 1980 r.?
a) M. Rakowski
b) M. Jagielski
c) L. Wasa
d) Cz. Kiszczak
192. Kto w lutym 1981 r. apelowa o ptora miesica spokojnych dni bez strajkw?
a) St. Kania
b) P. Jaroszewicz
c) W. Jaruzelski
d) M. Rakowski
193. Kto stan na czele Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego utworzonego w 1982 roku?
a) J. Dobraczyski
b) R. Reiff
c) J. Turowicz
d) H. Jaboski
194. Czym bya wrocawska "Pomaraczowa Rewolucja" organizowana przez Waldemara Frydrycha?
a) ruchem ekologicznym
b) pomoc dla ubogich i represjonowanych
c) ruchem ulicznym omieszajcym wadz
195. Skrel faszywe odpowiedzi. Kiedy powoano Rzecznika Praw Obywatelskich?

przed obradami "Okrgego Stou"
po kontrakcie "Okrgego Stou"
w trakcie obrad "Okrgego Stou"
196. Jak si nazywa pierwszy opozycyjny dziennik, ktry ukaza si legalnie po 1989 r.?
a) "Gazeta Wyborcza"
b) "Solidarno"
c) "Trybuna"
d) "Nie"
197. Kto zaproponowa obozowi PZPR: "Wasz prezydent - nasz premier"?

a) M. Kozakiewicz
b) A. Michnik
c) T. Mazowiecki
d) J. Olszewski
198. Kto zosta pierwszym, niekomunistycznym premierem?

a) T. K. Bielecki
b) J. Olszewski
c) H. Suchocka
d) T. Mazowiecki
199. Ktra z wymienionych inwestycji nie zostaa zrealizowana w czasach rzdw Ed. Gierka?
a) budowa Huty Katowice
b) budowa Portu Pnocnego w Gdasku
c) budowa Huty Warszawa
d) rozpoczcie produkcji Fiata 125p

200. W ktrym roku zosta wybrany Karol Wojtya na papiea?
......................................................................
201. Jak diecezj kierowa Karol Wojtya przed wyborem na papiea?
......................................................................
202. Co si wydarzyo w roku 1990?
a) PZPR si rozwizaa
b) Lech Wasa zwyciy w wyborach prezydenckich
c) wojska radzieckie opuciy Polsk
Przeanalizuj ponisze wydarzenia, ktre zostay losowo rozsypane, a nastpnie rozwi p. 203-205.
konferencja w Bandungu;
kryzys kubaski;
pocztek zimnej wojny;
rewolucja seksualna;
powstanie EWG;
zabjstwo Ernesto Guevary;
starcia nad rzek Ussuri;

powstanie berliskie;
upadek Muru Berliskiego;
zwycistwo rewolucji Mao;
rozwizanie Kominformu;
powstanie NATO;
XX zjazd PZPR;
prezydentura Kennedy'ego;
kryzys sueski;
interwencja ZSRR w Afganistanie;
Gagarin w kosmosie;
wdraanie planu Marshalla;
wojna izraelsko-egipska;
interwencja USA w Korei;
uzyskanie niepodlegoci przez Indie;
czas elaznej kurtyny;
atak terrorystyczny na World Trade Center;
stan wojenny w Polsce;
mier Stalina;
aneksja Tybetu;
wojna w Wietnamie;
wojna szeciodniowa w Izraelu;
inwazja na Wgry;
paryska konferencja pokojowa;
"Rok Afryki";
wojna w Algierii;
pierwsza pyta Beatlesw;
inwazja na Czechosowacj;
utworzenie ANZUS;
koniec wojny w Korei;
konflikt izraelsko-arabski;
zbudowanie muru berliskiego;
czowiek na Ksiycu;
pierwszy pies w kosmosie.
225
203. U w kolejnoci chronologicznej, a nastpnie umie na osi czasu ponisze wydarzenia:
1940
1945
1950
1955
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2001
204. Z wymienionych wydarze wska wydarzenie najwczeniejsze (A) i najpniejsze (B):

A - ...................................................
B - ...................................................
205. Wybierz wydarzenie, ktre twoim zdaniem byo najistotniejsze po 1945 r. Swj wybr krtko uzasadnij.
206. Wyjanij pojcia:
"zimna wojna"
- ...................................................
"elazna kurtyna"
- ...................................................
"wycig zbroje"
- ...................................................
Przeanalizuj tabel na nastpnej tronie i odpowiedz na p. 207-214. Tabela dotyczy wydatkw (w mld dolarw) na zbrojenia wybranych pastw w
latach 1948-1970.
207. Ktre pastwo w latach 1948-1970 najbardziej zwielokrotnio wydatki wojskowe? ...........................................................
208. W jakich okresach wycig zbroje przebiega najszybciej?
...........................................................
209. Kiedy ZSRR wydawa wicej na zbrojenia ni USA?
...........................................................
210. Ktre dwa kraje zostay najbardziej zdystansowane przez potgi militarne?
...........................................................
211. Kiedy s najbardziej widoczne skoki w wydatkach militarnych?
...........................................................
212. Kiedy USA przecigny ZSRR w wydatkach zbrojeniowych?
...........................................................
213. Od kiedy RFN zacza wydawa rodki pienine na zbrojenia?
...........................................................
214. Po czym mona pozna pocztek okresu odprenia?
...........................................................
227
WIEDZA O SPOECZESTWIE
1. Mniejszoci narodow, ktra posiada w polskim parlamencie swoj reprezentacj jest:
a) czeska
b) niemiecka
c) chiska
d) ydowska
2. Najmniej liczn mniejszoci narodow w Polsce jest:

a) karaimska
b) ydowska
c) tatarska
d) sowacka
3. Stereotyp jest:
a) sceptycyzmem wobec innych narodw
b) uproszczonym obrazem innych narodw
c) krytycznym podejciem do innych narodw
4. Przyporzdkuj z tabelki waciwe wyraenia do podanych poniej postaw.
antysemityzm
szowinizm
rasizm
patriotyzm
1. stawianie interesw wasnego narodu ponad inne
2. niech wobec innych narodw, ras, grup spoecznych czy religii
3. wroga postawa wobec ydw
4. przekonanie o wyszoci swojej rasy nad innymi
5. umiowanie wasnej ojczyzny i narodu
5. Pastwo, w ktrym yje rwnoprawnie wiele narodw to pastwo:

a) federacyjne
b) jednonarodowe
c) dwunarodowe
d) wielonarodowe
6. W pastwie, w ktrym krl, cesarz albo ksi sprawuje wadz dziedzicznie, panuje:
a) republika
b) tyrania
c) monarchia
d) oligarchia

7. Takie organy wadzy, jak prezydent czy parlament charakteryzuj ustrj:
a) republika
b) monarchia
c) dyktatura
d) tyrania
8. Okrel ustroje polityczne pastwa zamieszczonych w tabelce poniej:

8.1. Pastwa federacyjne to:
......................................................................
8.2. Pastwa unitarne to:
......................................................................
8.3. Pastwa z systemem prezydenckim to:
......................................................................
8.4. Pastwa z systemem parlamentarno-gabinetowym to:
......................................................................
8.5. Pastwa z systemem kanclerskim to:
......................................................................
8.6. Pastwa z systemem p-prezydenckim to:
......................................................................
Niemcy,
Hiszpania,
Czechy,
Polska,
USA,
Rwanda,
Francja,
Grecja, Chiny,
Meksyk,
Wenezuela, Brazylia
9. Podkrel te prawa, ktre s prawami czowieka, zapisanymi w Powszechnej Deklaracji Praw Czowieka, przyjtej przez ONZ w 1948 roku.
prawo do ycia, prawo do godnoci, wolno sumienia i wyznania, prawo do aborcji,
prawo do zakadania wasnej firmy, prawo odwoania si do sdu wyszej instancji
10. Na czym polega demokracja fasadowa?

.........................................................................................................................................................................................................................................
11. Wyjanij pojcia:
a) suwerenno ludu
......................................................................
b) przedstawicielstwo
......................................................................
c) trjpodzia wadzy
......................................................................
d) wadza sdownicza
......................................................................
229
e) wadza wykonawcza
......................................................................
f) wadza ustawodawcza
......................................................................
g) zasada pluralizmu
......................................................................
h) rzdy prawa
......................................................................
i) rwno wobec prawa
......................................................................
j) poszanowanie praw mniejszoci narodowych
......................................................................
12. Czym si rni od siebie ustroje autorytarny, totalitarny i demokratyczny?

autorytaryzm
......................................................................
totalitaryzm
......................................................................
demokracja
......................................................................
junta wojskowa
......................................................................
13. Jakie mniejszoci narodowe zamieszkuj twj region?

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
14. Scharakteryzuj wspczesne pastwo chiskie.
14a. Kto tam rzdzi i w jaki sposb?
.......................................................................................................................................................
14b. Jaki jest podzia administracyjny pastwa?
.......................................................................................................................................................
14c. Jaka jest sytuacja gospodarcza i spoeczna?
.......................................................................................................................................................

15. Jakie pojcie pasuje do podanej poniej definicji?
...................................................................
bezporednie lub porednie relacje midzy obywatelami a wszelkimi strukturami pastwowymi i samorzdowymi
16. Podkrel to, co jest podmiotem ycia publicznego:

prasa, urzdy, ciotka, firmy prywatne, firmy pastwowe, dyrektor szkoy
17. Podkrel to, co charakteryzuje spoeczestwo obywatelskie:

spoeczestwo zaangaowane w ycie publiczne
spoeczestwo dajce si atwo manipulowa
spoeczestwo dziaajce z wasnej inicjatywy
spoeczestwo narzekajce i nic nierobice
spoeczestwo posiadajce niezalene (spoeczne) rodki przekazu
spoeczestwo, ktre samo si organizuje i dziaa w organizacjach pozarzdowych
18. Przekrel waciw odpowied. Organizacjami pozarzdowymi nie s:

Rada Ministrw, fundacja, partia polityczna, stowarzyszenie
19. Przyporzdkuj do waciwego sektora obszary aktywnoci spoeczno gospodarczej.

Sfera biznesu
Strefa I
Administracja publiczna
Strefa III
Organizacje pozarzdowe
Strefa II
231
20. Czym rni si fundacja od stowarzyszenia? (jedno sowo)
...................................................................
21. Ktre z podanych cech charakteryzuj wolontariat dziaalno na rzecz innych lub caego spoeczestwa?
okazjonalna, bezpatna, codzienna, systematyczna, przymuszona, dobrowolna
22. Uzupenij luki w zdaniu:

W demokratycznych ustrojach politycznych partie polityczne, ktre posiadaj swoj reprezentacj w parlamencie, dziel si na ..........................,
.......................... oraz .......................... .
23. Uzupenij tabelk (skorzystaj z podpowiedzi pod tabelk):

Partie lewicowe
Partie centrowe
Partie prawicowe
socjaldemokratyczne
chopskie
konserwatywne
liberalne, chrzecijasko demokratyczne (chadeckie), ekologiczne, regionalne, komunistyczne, faszystowskie, ultraprawicowe, etniczne, nacjonalistyczne
24. Czym si rni system jednopartyjny, dwupartyjny i wielopartyjny?

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

25. Ktry z wymienionych w poprzednim pytaniu systemw partyjnych pasuje najbardziej do ktrego systemu?
Trzecia Rzesza
...............................................................................
USA
...............................................................................
Polska
...............................................................................
26. Po co s zwizki zawodowe?

.......................................................................................................................................................
27. Przekrel waciw odpowied. rodkami masowego przekazu nie jest:
prasa codzienna, ulotka, kino, telewizja, magnetofon, radio, internet, telefon komrkowy, gry online
28. Przekrel waciw odpowied. Najwaniejsz funkcj rodkw masowego przekazu jest:
kontrolna, opiniotwrcza, informacyjna, rekreacyjna, edukacyjna
29. Kiedy zostaa uchwalona aktualnie obowizujca Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej?

a) 2 kwietnia 1979
b) 2 kwietnia 1799
c) 2 kwietnia 1989
d) 2 kwietnia 1997
30. Wg Konstytucji najwyszym suwerenem pastwa polskiego jest:

a) Sejm i Senat
b) nard polski
c) prezydent RP
d) premier i rada ministrw
31. Obywatele sprawuj wadz porednio poprzez:

a) wybieranie przedstawicieli do organw pastwowych i samorzdowych
b) referendum i obywatelsk inicjatyw ustawodawcz
32. Przepisz t odpowied we waciwym miejscu, ktra okazaa si faszyw w pytaniu poprzednim, i przeczytaj tak uzupenione zdanie:
Obywatele sprawuj wadze bezporednio poprzez ...................................................................... .
233
33. Wyjanij pojcia:

pluralizm polityczny
...............................................................................
pastwo prawa
...............................................................................
ustawa zasadnicza
...............................................................................
34. Wpisz w puste miejsca organ pastwowy bd samorzdowy, ktry odpowiada charakterystyce bd funkcjom i uprawnieniom:
(Sejm, Senat, Premier i Rada Ministrw, Prezydent RP, wadza ustawodawcza, wadza wykonawcza, wadza sdownicza)
Wadza
Wadza
Wadza
Wadza
.....................................
.....................................
.....................................
.....................................
prowadzi polityk wewntrzn i
niezawiso sdziowska
(na posiedzeniach i w komisjach) zarzdza wybory do parlamentu
zagraniczn kraju
nieusuwalno sdziw
funkcja ustrojodawcza
ma prawo weta zawieszajcego
wykonuje ustawy i wydaje
dwuinstancyjno i moliwo
funkcja ustawodawcza
przewodniczy Radzie Gabinetowej
rozporzdzenia
apelacji
funkcja kreacyjna
powouje sdziw
zapewnia bezpieczestwo
prawo oskaronego do obrony
(interpolacje, zapytania poselskie jest najwyszym zwierzchnikiem si
wewntrzne i zewntrzne kraju
zasada domniemania
i absolutorium)
zbrojnych
koordynuje i kontroluje prace
niewinnoci
funkcja kontrolna
reprezentuje pastwo za granic
administracji rzdowej
jawno rozpraw
mianuje ambasadorw RP
nadaje

35. Uzupenij luki w tekcie:
Sdy pierwszej instancji to sdy ................................... , ktre rozpatruj wikszo spraw. Wydziaami tych sdw s sdy ............................ ,
ktre natomiast rozpoznaj spraw o wykroczenia w pierwszej instancji. Sdami drugiej instancji natomiast s sdy ............................ , ktre
rozpatruj apelacje z sdw pierwszej instancji, czyli ............................ od wyrokw sdziw sdw pierwszej instancji. Natomiast apelacj od
wyroku sadw drugiej instancji mona wnie do sdw ............................ . Sprawy karne o przestpstwa popenione przez onierzy
rozstrzygaj natomiast sdy ............................ . Kontrol dziaalnoci administracji publicznej peni natomiast sdy ............................ . Trybuna
............................ bada zgodno stanowionego prawa krajowego i midzynarodowego z Konstytucj oraz rozstrzyga skargi konstytucyjne, za
Trybuna ....................... sdzi prezydenta, premiera, ministrw, prezesw NBP czy NIK oraz czonkw KRRiT za naruszenie ustaw lub
konstytucji w zwizku z zajmowanym stanowiskiem.
administracyjne, wojskowe, grodzkie, rejonowe, Stanu, Konstytucyjny, apelacyjne, okrgowe
36. Podkrel waciw odpowied. Organami kontroli i ochrony pastwa s:

prokuratura, sanepid, Najwysza Izba Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich, Minister Spraw Wewntrznych,
szef Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
37. Podaj pojcie, ktre pasuje do podanej definicji:

Samorzd obejmujcy wszystkie osoby zamieszkujce okrelony obszar to samorzd ............................................. .
38. Uzupenij tekst:
Od 1 stycznia 1999 roku ogniwami samorzdu terytorialnego w Polsce s: a) gminy, ktrych jest 2478, b) powiaty, ktrych jest 314, oraz c)
wojewdztwa, ktrych jest ............................................. .
235
39. Podkrel poprawn odpowied:

Wojewdztwem od 1999 roku nie jest: mazowieckie, gorzowskie, podlaskie, warmisko mazurskie, pomorskie, zachodnio pomorskie,
lubuskie, zielonogrskie, koszaliskie, bydgoskie, dolnolskie, opolskie, lskie, dzkie wielkopolskie, witokrzyskie, maopolskie,
podkarpackie, lubelskie, przemyskie, gogowskie.
40. Dopasuj pojcia do podanych definicji:

najmniejsza jednostka samorzdu terytorialnego, reprezentujca wsplnot obywateli zamieszka na jakim terytorium
jednostka samorzdu terytorialnego obejmujca kilka gmin
najwiksza jednostka samorzdu terytorialnego i zasadnicza jednostka podziau terytorialnego kraju
organ wykonawczy w gminie wiejskiej
organ uchwaodawczy w gminie miejskiej
organ wykonawczy w gminie, ktrej siedziba wadz znajduje si w miecie liczcym mniej ni 100 tysicy mieszkacw oraz nie bdcym na prawach powiatu
organ wykonawczy w gminie, ktrej siedziba wadz znajduje si w miecie liczcym wicej ni 100 tysicy mieszkacw oraz bdcym na prawach powiatu
organ uchwaodawczy w gminie wiejskiej
wadza wykonawcza w powiatach
przewodniczcy powiatowej wadzy wykonawczej
organ uchwaodawczy w powiatach
organ uchwaodawczy w wojewdztwach
organ wykonawczy w wojewdztwach
przewodniczcy organu uchwaodawczego w wojewdztwach
organ administracji rzdowej w wojewdztwach
organ nadzoru finansowego w jednostkach samorzdu terytorialnego
wojewoda, zarzd wojewdztwa, marszaek, sejmik wojewdzki, rada powiatu, starosta, zarzd powiatu, rada gminy, rada miasta,
prezydent miasta, burmistrz, wjt, gmina, wojewdztwo, powiat

41. Podkrel waciw odpowied. Wybory demokratyczne w Polsce s:
powszechne, rwne, porednie, bezporednie, jawne, mniejszociowe tajne, proporcjonalne, wikszociowe
42. Podkrel waciw odpowied. Obywatel posiada prawa i obowizki:

osobiste, prywatne, polityczne, finansowe, ekonomiczne, socjalne i kulturalne
43. Osobowo jest:

a) adna z poniszych odpowiedzi nie jest prawdziw
b) zespoem cech okrelajcych zachowanie czowieka
c) zespoem czynnikw spoecznych, definiujcych czowieka
d) zespoem uporzdkowanych wg kolejnoci wartoci
44. Przyporzdkuj pojcia do poniszych definicji: socjalizacja, resocjalizacja
........................................................ jest to zastpienie postaw i zasad negowanych przez spoeczestwo przez zasady i normy zachowa akceptowanych przez
spoeczestwo.
........................................................ jest to nabywanie umiejtnoci niezbdnych do ycia w spoeczestwie oraz przyswojenie zasad i norm zachowa
akceptowanych przez spoeczestwo.
45. Pierwotn grup spoeczn jest:

a) klub wolontariusza
b) druyna harcerska
c) paczka znajomych
d) rodzina
c) nard polski
d) spoeczestwo obywatelskie
46. Wtrn grup spoeczn jest:

a) druyna harcerska
b) rodzina
237

oczekiwany przez zbiorowo ludzi zesp zachowa czowieka o okrelonej pozycji spoecznej, ktra nadaje mu pewne prawa, obowizki i wartoci
a) dialog
b) konsensus
c) rola spoeczna
d) subkultura
c) telefon
d) spotkanie przy kawie
48. Sposobem komunikowania si nie jest:

a) komunikator internetowy
b) telewizja
49. Dokumentem, ktry reguluje funkcjonowanie szkoy jest:

a) uchwaa Rady Pedagogicznej
b) regulamin biblioteki szkolnej
c) ustawa z dn. 7 wrzenia 1991 roku o systemie owiaty
d) regulamin szkoy
e) statut szkoy
f) Karta Nauczyciela
50. Czym jest szkoa?

a) wsplnot uczniw, nauczycieli i rodzicw
b) wsplnot uczniw, nauczycieli i pracownikw
c) grup spoeczn nauczycieli i uczniw
d) zwizkiem zawodowym
51. Asertywno charakteryzuje postaw:

a) nonkonformisty
b) konformisty
c) lidera
d) arbitra
52.1. Aby mc rozwiza konflikt powouje si czsto mediatora, ktry:

a) decyduje o sposobie rozstrzygnicia sporu
b) arbitralnie rozwizuje spr zamiast skconych stron
c) pomaga znale jakiekolwiek rozwizanie konfliktu
d) pomaga znale rozwizanie satysfakcjonujce obie strony
52.2. Ktr z odpowiedzi w p. 52.1. wykorzystasz do zdefiniowania, kim jest arbiter?
........................................

53. Jakie grupy spoeczne spotykamy w szkole?
a) dyrektora, fryzjerw, uczniw, rodzicw, emerytw
b) biznesmenw, nauczycieli, rodzicw, uczniw, grnikw
c) dyrektora, nauczycieli, rodzicw, uczniw, pracownikw
d) dyrektora, nauczycieli, rodzicw, uczniw, politykw
54. Przyporzdkuj organy szkoy (podane w ramce) do ich uprawnie.
a) kieruje dziaalnoci szkoy i reprezentuje j na zewntrz ...................................................
b) przewodniczy Radzie Pedagogicznej i realizuje jej uchway ...............................................
c) sprawuje opiek nad uczniami ........................................................
d) prawo organizowania dziaalnoci kulturalnej, owiatowej, sportowej oraz rozrywkowej zgodnie z wasnymi potrzebami i moliwociami organizacyjnymi
........................................
e) zatrudnia i zwalnia pracownikw szkoy ........................................................
f) uczestniczy w rozwizywaniu spraw wewntrznych szkoy .................................................
g) uchwala statut szkoy ........................................................
h) prawo do redagowania i wydawania gazety szkolnej ........................................................
i) zatwierdza plany pracy szkoy po zaopiniowaniu przez Rad Szkoy ................................
j) podejmuje uchway w sprawie wynikw klasyfikacji i promocji uczniw ...........................
k) opiniuje plan pracy szkoy i projekty zmian ........................................................
l) w celu wspierania dziaalnoci szkoy moe gromadzi fundusze z dobrowolnych skadek rodzicw oraz innych rde ........................................................
m) prawo do organizacji ycia szkolnego ........................................................
n) przyznaje nagrody i wymierza kary ........................................................
o) przygotowuje projekt statutu szkoy ........................................................
Dyrektor Szkoy, Rada Pedagogiczna, Rada Szkoy, Rada Rodzicw, Samorzd Uczniowski
UWAGA! Moliwe jest, e do jednego organu pasuje kilka uprawnie.
239
55. Przyporzdkuj organy szkoy (podane w ramce w poprzednim zadaniu) do osb, ktre na nie si skadaj, jak w pierwszym przykadzie.
a) rodzice
Rada Rodzicw (PRZYKAD)
b) uczniowie
....................................................
c) nauczyciele
....................................................
d) wybrani przez swoje rodowiska nauczyciele, uczniowie i rodzice .....................................

56. Ktre pojcie (z ramki) pasuje do podanych poniej definicji?
klasa spoeczna, warstwa spoeczna, spoeczestwo, subkultura
a) segment struktury spoecznej skupiajcy osoby o podobnym statusie spoecznym lub pooeniu majtkowym ...........................................
b) uksztatowana historycznie zbiorowo lub grupa ludzi, zamieszkujcych pewien wyranie wyodrbniony obszar i poczonych przez wsplne
wartoci czy style ycia ..........................
c) segment spoeczny obejmujcy ludzi, ktrych czy styl ycia, wyksztacenie, wpyw na wadz, wyznawane pogldy czy system wartoci
..............................................
d) grupa spoeczna, w ktrej obowizuj inne pogldy i zasady postpowania ni w spoeczestwie .........................................
57. Na czym polega zasada wzajemnoci?

a) pomaganie innym, ktrzy znajduj si w potrzebie
b) solidarne wsparcie potrzebujcych,
c) uleganie wpywom innych
d) pomoc innym z oczekiwaniem, e oni te pomog
58. Kto jest konformist? (moliwe jest tylko 2 odpowiedzi)

a) zachowuje si asertywnie
b) ulega wpywowi grupy
c) buntuje si przeciw innym
d) naladuje innych
59. Cechy, ktre genetycznie charakteryzuj m. in. wygld zewntrzny, wystpowanie specjalnych uzdolnie czy funkcjonowanie narzdw
wewntrznych, to:
a) cechy nabyte
b) cechy wtrne
60. Przeciwiestwem do cech z zadania 59 s cechy ...................................., ktre w cigu caego ycia zdobywamy i ksztatujemy.

61. Czowiek jest:
a) istot posugujc si rozumem
b) istot pozostajc w cisych zwizkach z innymi ludmi
c) istot uzalenion od wiata przyrody
d) wszystkie z powyszych odpowiedzi s prawdziwe
62. Ekstrawertyk jest osob, ktra:

a) atwo nawizuje kontakty z innymi
b) koncentruje si na wasnych przeyciach wewntrznych,
c) ulega wpywowi liderowi grupy
d) zachowuje si asertywnie
63. Grup spoeczn jest zbiorowo:

a) czterech przyjaci o wsplnych zainteresowaniach
b) paru osb z jednodniowej wymiany midzynarodowej
c) kilkorga znajomych osb przypadkowo poznanych na koncercie
64. Formaln grup spoeczn jest:
a) krg rodzinny, b) paczka znajomych z klasy, c) klasa, d) spoeczestwo
65. Nieformaln grup spoeczn nie jest:
a) krg rodzinny
b) paczka znajomych z klasy
c) klasa
d) spoeczestwo
66. Uzupenij tekst.

Ludzie spotykaj si ze sob, nawizuj przyjanie, wsppracuj. W ten sposb wytwarzaj si .............................., czyli relacje i zalenoci
wice jednostk z innymi.
67. Co czy nard, ktry jest grup ludzi? (moliwe jest wicej ni 1 odpowied!)
a) przyjanie, wsplne pogldy
b) kultura, jzyk, religia
c) przyjanie, wsplne zainteresowania
d) poczucie wsplnoty, historia
241
68. Co jest symbolem narodowym? (moliwe jest wicej ni 1 odpowied!)

a) Slavek i Slavko
b) orze biay na czerwonym tle
c) Mazurek Dbrowskiego
d) orze czarny na biaym tle
e) flaga czerwono biaa
f) flaga biao czerwona

poczucie przynalenoci do narodu i kojarzenie swoich losw osobistych z losami narodu
a) obywatelstwo
b) wiadomo narodowa
c) nard
d) patriotyzm

wi prawna, czca jednostk z pastwem
a) obywatelstwo
b) wiadomo narodowa
c) nard
d) patriotyzm
71. Pod jakimi postaciami s obecne polskie barwy narodowe? (moliwe s 2 odpowiedzi)
a) na fladze dwa rwne pasy, z ktrych grny jest koloru biaego, a dolny czerwonego
b) na fladze dwa rwne pasy, z ktrych grny jest koloru czerwonego, a dolny biaego
c) patrzc od lewej strony w ukadzie pionowym biel jest po prawej stronie czerwieni
d) patrzc od prawej strony w ukadzie pionowym biel jest po prawej stronie czerwieni
72. Co czy nard, ktry jest grup ludzi? (moliwe jest wicej ni 1 odpowied!)
a) przyjanie, wsplne pogldy
b) kultura, jzyk, religia
c) przyjanie, wsplne zainteresowania
d) poczucie wsplnoty, historia
73. Aby mc rozwiza konflikt powouje si czsto mediatora, ktry:

a) decyduje o sposobie rozstrzygnicia sporu
b) arbitralnie rozwizuje spr zamiast skconych stron
c) pomaga znale jakiekolwiek rozwizanie konfliktu
d) pomaga znale rozwizanie satysfakcjonujce obie strony

74. Ktra definicja pasuje do spoeczestwa?
a) uksztatowana historycznie grupa ludzi zamieszkujcych jakie terytorium i poczonych przez wsplne wartoci, styl ycia i instytucje
b) grupa spoeczna, w ktrej obowizuj pogldy i zasady postpowania inne ni w spoeczestwie
c) zbiorowo ludzi, poczonymi wizami krwi
d) grupa ludzi, ktrych czy kultura, jzyk, religia, historia, terytorium oraz poczucie wsplnoty i odrbnoci od innych
75. Czym rni si komunikat ja od komunikatu ty?
.......................................................................................................................................................
proces wzajemnego poszukiwania takiego rozwizania konfliktu, ktre satysfakcjonowaoby zaangaowane w konflikt strony
a) aktywne suchanie i wypowiadanie wasnego sowa
b) dialog
c) negocjacje
d) konsultacje
77. Przyporzdkuj podane w lewej kolumnie grupy spoeczne do okrelonego miejsca w hierarchii spoecznej (UWAGA! Dana grupa spoeczna moe
by przyporzdkowana do wicej ni jednego miejsca).
1. inteligencja
Klasa wysza
2. przedsibiorcy
3. kierownicy
Klasa rednia
4. chopi
5. robotnicy
Klasa nisza
6.prawnicy
7. lekarze
Warstwa spoeczna
8. waciciele maych i rednich firm

9. milionerzy
Struktura zawodowa
10. ludzie sabo zarabiajcy

11. bezrobotni
12. sklepikarze
Struktura demograficzna
243
78. Co wpywa na wiadomo narodow?

a) historia
b) tradycja
c) spucizna historyczna
d) spucizna kultury
79. Co czy nard? (podkrel waciw odpowied, moliwe jest wicej ni 1 odpowied)
a) wsplne korzenie
b) wsplne zainteresowania
c) kultura
d) jzyk
e) religia
f) pochodzenie etniczne
g) ideologia
h) wiatopogld
i) poczucie wsplnoty
k) wizy krwi
l) obyczaje
m) zwyczaje
80. Co to jest wiadomo narodowa?

a) wi emocjonalna
b) wi prawna
c) poczucie przynalenoci do narodu
d) kojarzenie swoich losw z losami narodu
e) poczucie obowizku wobec narodu
81. Kto jest Polakiem?

a) Nigeryjczyk pochodzenia polskiego
b) Polak pochodzenia nigeryjskiego
c) Amerykanin mwicy po polsku i yjcy w kulturze polskiej
d) Chiczyk mieszkajcy w Polsce
82. A kto moe by obywatelem polskim? (moliwe jest wicej ni 1 odpowied)

a) Nigeryjczyk pochodzenia polskiego, paccy podatki w Polsce
b) Polak pochodzenia nigeryjskiego, mieszkajcy w Kazachstanie
c) Amerykanin mwicy po polsku, yjcy w mniejszoci polskiej, ale nie w Polsce
d) Chiczyk mieszkajcy i pracujcy na stau w Polsce
poczucie przynalenoci do narodu i kojarzenie swoich losw osobistych z losami narodu
a) obywatelstwo
b) wiadomo narodowa
c) nard
d) patriotyzm

84. Pod jakimi postaciami s obecne polskie barwy narodowe? (moliwe s 2 odpowiedzi)
a) na fladze dwa rwne pasy, z ktrych grny jest koloru biaego, a dolny czerwonego
b) na fladze dwa rwne pasy, z ktrych grny jest koloru czerwonego, a dolny biaego
c) patrzc od lewej strony w ukadzie pionowym biel jest po prawej stronie czerwieni
d) patrzc od prawej strony w ukadzie pionowym biel jest po prawej stronie czerwieni
85. Prawa mniejszoci narodowych w Polsce nie gwarantuje:
a) Konstytucja RP
b) Ustawa o mniejszociach narodowych
c) Karta Praw Podstawowych
d) Konwencja ramowa o ochronie mniejszoci narodowych
e) Traktat Lizboski
f) Deklaracja Praw Czowieka i Obywatela
86. A co gwarantuj prawa mniejszoci? (skorzystaj z niektrych niewykorzystanych odpowiedzi w p. 40)

.......................................................................................................................................................
87. Przyporzdkuj pojcia do definicji: pastwo jednolite, pastwo wielonarodowe, pastwo jednonarodowe, pastwo dwunarodowe.
Polska
USA
Rosja
Wochy
Sudan Pd.
Izrael
Niemcy
Czechy
Korea Pnocna
Rwanda
88. Przyporzdkuj waciwe pojcie do podanych definicji: stereotyp, tolerancja, patriotyzm, obywatelstwo.
wiadoma zgoda i szacunek na wyznawanie i goszenie przez innych pogldw, z ktrymi si nie zgadzamy ........................................
uproszczony i czsto nacechowany negatywnie obraz innych ........................................
umiowanie wasnej ojczyzny i narodu, gotowo do powice dla nich oraz poczucie silnej wizi z nimi ........................................
245
89. Zlokalizuj na mapie mniejszoci narodowe, uywajc symboli podanych w nawiasach: Biaorusini (B), Karaimi (Ka), Czesi (Cz), Litwini (L),
emkowie (), Rosjanie (R), Niemcy (N), Sowacy (S), Tatarzy (T), Ormianie (O), Ukraicy (U), ydzi (), Romowie (Ro).
90. Jakie znasz stereotypy wobec:

Niemcw
......................................................
Rosjan
......................................................
91. Co to jest antysemityzm i czy mona go nazwa judeosceptycyzmem?

..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
92. Zinterpretuj ponisze diagramy i je krtko objanij w kilku zdaniach.

.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................

93. Przeczytaj poniszy tekst rdowy i ustosunkuj si do niego, uzasadniajc swoje zdanie, w kilku zdaniach.
Wychowaem si w kolorze biao-czerwonym i chciabym w tym kolorystycznym zestawieniu doczeka biologicznej czerni. Bywao oczywicie, e nosiem
czerwony krawat, jednak zawsze w zestawieniu z bia koszul. Nie chciabym nigdy z tego zestawienia zrezygnowa. (...)
Czerwie w Polsce powojennej przybieraa rne odcienie. Byy lata, i ta intensywno czerwieni stawaa si dranica, teraz z kolei boj si przewagi bieli,
ktra oczywicie te ma swoje odcienie. A ja po prostu chc mie te dwa kolory razem spite i na rwnych prawach. Przewaga jednego z tych kolorw nad
drugim grozi, ja to czuj, zachwianiem pewnej rwnowagi, do jakiej zdoalimy si przyzwyczai w tym powojniu i ktr to rwnowag przyj do
wiadomoci wiat przylegajcy do naszych granic i rwnie wiat nieco dalszy, majcy interesy szersze ni nasze. (...)
"Czerwoni" i "biali" przewinli si take przez nasz histori i przewijaj si te przez teraniejszo. Ekstremici byli i s wrd "czerwonych" jak i wrd
"biaych". Jeli jednak zmierzylibymy gupot jednych i drugich - to wedug mojej miary - wicej tej gupoty byo zawsze na prawicy ni lewicy. (...)
Kady nard europejski mia i ma swoj prawic, jednak aden nie mia nigdy prawicy tak gupiej i tak jawnie ignorujcej interes pastwowy, jak prawica
polska. Jeden z najmdrzejszych powojennych publicystw polskich napisa kiedy, e w adnym kraju nie brakuje gupcw politycznych, jednak polskiego
gupca politycznego mona pozna po tym, i jest antyradziecki. Podpisuj si pod tym, ebym nawet mia pj na szafot, albowiem co innego narodowa
godno, honor i tradycja, a co innego wybijanie ssiadowi (i to w dodatku takiemu, ktry pomg nam odbudowa dom) szyb w oknach. (...)
Pj na cao, to znaczy "biao-czerwony" przykry czerni. Mao mielimy tej czerni? Za mao?
rdo: Fragmenty felietonu "Czerwone, biae i czarne" (6-7 12 1980), w: "Listach z Palmiarni", Henryk "Andabata" Ankiewicz, Zielona Gra 1983, na stronach 162-164 tame.
..............................................................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................................................

Test Z Historii

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Test Z Historii

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Autor szkolnego testu oglnego z wiedzy historycznej - Krzysztof Olszak

PREHISTORIA I DZIEJE STAROYTNE

Autor szkolnego testu oglnego z wiedzy historycznej - Krzysztof Olszak

1. Kolebk ludzkoci jest:

b) 4 miliony lat temu

c) 3 miliony lat temu

d) 100 tysicy lat temu

3.b. Jak si inaczej nazywa czowieka zrcznego?

4. Jak si nazywaa istota humanoidalna, ktra wywdrowaa poza Afryk?

Autor szkolnego testu oglnego z wiedzy historycznej - Krzysztof Olszak

10. Na podstawie tej mapy oraz wasnej wiedzy okrel pastwa, na

11. Na podstawie tej mapy dokocz zdanie:

Autor szkolnego testu oglnego z wiedzy historycznej - Krzysztof Olszak

Na podstawie umieszczonej obok ilustracji odpowiedz na pyt. 12 17:

13. Gdzie mg y ten czowiek?

14. Jaki rodzaj ska wystpowa na obszarze wystpowania tego

15. Czym na co dzie mg zajmowa si ten czowiek?

16. Na co najchtniej mg on polowa?

17. W jakim miejscu (nie chodzi o miejscowo) znaleziono narzdzia i

18. Wdrowny tryb ycia by typowy dla spoeczestw:

Autor szkolnego testu oglnego z wiedzy historycznej - Krzysztof Olszak

Autor szkolnego testu oglnego z wiedzy historycznej - Krzysztof Olszak

20. Dopasuj opisy do stanowisk:

osada obwarowana palisad na Kujawach

najstarsza znana na wiecie osada obronna w dolinie Jordanu

grd na wyspie na jeziorze otoczony waem drewniano ziemnym

najlepiej zachowana osada z okresu wczesnego neolitu, pooona w Turcji

22. Kiedy i gdzie prawdopodobnie zastosowano po raz pierwszy nawadnianie w rolnictwie?

b) ok. 6500 lat temu w Mezopotamii

c) ok. 6500 lat temu w Egipcie

d) ok. 8500 lat temu w Egipcie

Autor szkolnego testu oglnego z wiedzy historycznej - Krzysztof Olszak

. Czsto megality byy pojedynczymi obeliskami, zwanymi

przykrytymi kamienn pyt zwanymi

. W epoce brzu, kiedy to powstaway te monumentalne obiekty kamienne, ludzie zaczli

. w metal okaza si lepszym

26. W jakiej epoce yy dinozaury?

Autor szkolnego testu oglnego z wiedzy historycznej - Krzysztof Olszak

27. Na podstawie ilustracji obok odpowiedz na dwa pytania a i b.

b) Co takiego ten lud pozostawi na ziemiach polskich, a co dzisiaj nazywamy

Na podstawie tekstu informacyjnego wyra swj pogld w odpowiedzi na pyt.

28. Co to jest historia?

Autor szkolnego testu oglnego z wiedzy historycznej - Krzysztof Olszak

4. czarno-biay film na tamie filmowej 8 mm

5. kolorowy film na DVD

8. melodia grana przez skrzypka

10. tory kolejowe z wybit dat produkcji

11. drewniany kociek wiejski

12. herb miasta

13. wykopane z ziemi korzonki krzeww

14. Encyklopedia PWN

16. wykopane z ziemi szcztki naczy ceramicznych

17. atlas geograficzny

18. ywot w. Franciszka

19. pamitniki Jana Chryzostoma Paska

21. spis powszechny GUS

22. ikona Matki Boskiej

23. biografia Lecha Wasy

24. obraz Jana Matejki

25. XVI-wieczne protokoy z procesw czarownic

26. krakowskie Sukiennice

27. wrby andrzejkowe

28. legenda o polskim Smoku Wawelskim