Stefan Chwin HANEMANN

Copyright by Stefan Chwin & Wydawnictwo Marabut Redakcja !ytu"u#$ %&&' (rag)enty *i+t,w Heinricha -*ei+ta i Ado*finy Henrietty .oge* ora/ 0e/nania Sti))inga w pr/ek"ad/ie Wandy Markow+kiej 1wg H2 3on -*ei+t$ 4i+ty$ War+/awa %&567 Wykor/y+tane 8r,d"a9 C2 :kni;+ka$ :+tatnie %6 dni <ycia Stani+"awa =gnacego Witkiewic/a$ -ierunki# %&>?$ nr %6@ A2 02 Brudnicki$ :+tatnia droga Witkacego$ Cr/eg*Dd Hu)ani+tyc/ny# %&>>$ nr %E@ A2 Sied*ecka$ Witkacowa$ w9 Mahat)a Witkac$ War+/awa %&&F Redakcja9 -ry+tyna Chwin$ Magda*ena !o)a+/ew+ka -orekta9 -ry+tyna Chwin$ Ma"gor/ata Makow+ka :pracowanie grafic/ne9 !o)a+/ Bogu+"aw+ki (otografia na W +tronie ok"adki9 Aan 4ed,chow+ki NG ok"adce frag)ent obra/u Ca+para Ha3ida (riedricha W+ch,d k+iI<yca nad )or/e) -*uc/ do )iej+c opracowa"a -ry+tyna Chwin -+iD<ka wydana d/iIki dotacji Wyd/ia"u -u*tury i Nauki Jr/Idu Wojew,d/kiego w Kda;+ku Wydawnictwo MARABJ! u*2 Cniew+Mego 6A$ 5EL&'F Kda;+k$ te*2 1EL'57 M%L%>L'' Redakcja !ytu"u#$ u*2 Straganiar+ka FENF6$ 5EL56> Kda;+k$ te*2 1EL'57 6%L6?L'? Sk"adL Maria Chojnicka Hruk 0ak"ady Krafic/ne A!EO! SA Kda;+k$ u*2 !r/y 4ipy 6

C/terna+ty +ierpnia : ty)$ co +ta"o +iI c/terna+tego +ierpnia$ dowied/ia"e) +iI bard/o p,8no$ a*e nawet Ma)a nie by"a pewna$ c/y w+/y+tko +iI /dar/y"o tak$ jak o ty) ),wiono u Stein,w2 Can -oh*$ kt,ry pracowa" w budynku Anato)ii od chwi*i /a"o<enia =n+tytutu$ ),wi" o +a)ej +prawie niechItnie@ jego +/acunek d*a *ud/i w bia"ych unifor)ach nar/uconych na ubranie / dobrej angie*+kiej we"ny$ kt,r/y jedwabnD chu+tec/kD / )onogra)e) pr/eciera*i oku*ary w /"otej oprawce$ by" doprawdy /byt wie*ki$ by222 S/k"a od 0ei++a$ pr/ecierane +pokojny)$ nie+pie+/ny) ruche) w we+tybu*u portierni222 W *etnie dni o+iada" na nich <,"ty py" *ip kwitnDcych w He*brPckLA**ee obok budynku Anato)ii$ gd/ie ch"odne powietr/e / cieni+tego c)entar/a ewange*ickiego )ie+/a"o +iI / +uchy) +o+nowy) powiewe) od +trony )orenowych w/g,r/2 : ,+)ej c/arny dai)*erLben/ /atr/y)ywa" +iI pr/ed wejQcie) do =n+tytutu$ pote) / tra)waju nadje<d<ajDcego od +trony 4angfuhr wy+ypywa" +iI t"u) ubranych na cie)no d/iewc/Dt$ kt,re po ki*ku )inutach )ar+/u w/d"u< c)entarnego )uru i dojQciu na portierniI$ a pote) do b*oku E$ pr/ywd/iewa"y niebie+ki fartuch / ra)iDc/ka)i +kr/y<owany)i na p*ecach i bia"y c/epek222 WiIc nawet pan -oh* nie ufa" te)u$ co u+"y+/a" od A*freda Rotke$ po+"ugac/a / Anato)ii$ kt,ry L /e +wojD brD/owawD cerD podobny do e*eu/yj+kiego cienia L pr/e)yka" +iI pod/ie)ny)i korytar/a)i w gu)owy) fartuchu$ +/ukajDc /aw+/e c/egoQ wQr,d )ied/ianych wanien$ w kt,rych )oc/y"y +iI bia"e pr/eQcierad"a$ potr/ebne do okrywania +to"u / )ar)urowy) b*ate)$ d"ugiego +to"u na k,"kach L pro+tokDtnego$ /i)nego w dotyku i /aw+/e jakby trochI wi*gotnego +to"u$ kt,ry u+tawiono pod wie*kD okrDg"D *a)pD / piIcio)a )*ec/ny)i <ar,wka)i w +a*i =O na parter/e budynku pr/y He*brPckLA**ee %F2 = chocia< pani Stein gotowa by"a pr/y+iDc$ <e w+/y+tko /dar/y"o +iI dok"adnie tak$ jak o ty) ),wiono$ pan -oh*$ *ekko uno+/Dc g"owI i )ru<Dc oc/y$ w kt,rych co ki*ka chwi* +kr/y"y +iI ogniki ironii$ patr/y" ty*ko na niD / wyra/e) wy<+/oQci$ kt,ry) L r/ec/ ja+na L nie pragnD" jej obra/iR$ c,< jednak ),g" na to porad/iR$ <e jako wtaje)nic/ony wied/ia" wiIcej$ pani Stein /aQ i tak nic/y) nie da"oby +iI pr/ekonaRS C/ubek bia"ej para+o*ki po+tukiwa" na Qcie<ce$ gdy pani Stein +chod/Dc / po)o+tu )o*a w K*ettkau na deptak ko"o ga+thau+u$ ),wi"a do pana -oh*a9 Cr/ecie< nie )og"o +iI /dar/yR inac/ej2 :n )u+ia" to /robiR2 !o by"o +i*niej+/e od niego2 !r/eba )u wybac/yR222# Mu+ia"S# L pan -oh* uno+i" brwi2 Bo nawet jeQ*i r/ec/ywiQcie /dar/y"o +iI to$ o c/y) ),wi*i$ at)o+fera g)achu Anato)ii / r/Ide) o+/k*onych dr/wi$ w kt,rych pobr/Ikiwa"y kry+/ta"owe +/ybki o tIc/owopawi) po"y+ku$ a e)a*iowane tab*ic/ki / na/wa)i +a* )ia"y +o*ennoQR gotyckich +arkofag,w$ ci+/a$ w kt,rej gu)owe pode+/wy po+"ugac/y )iIkko p*u+ka"y na /ie*ony) *ino*eu)$ a dobiegajDce / pod/ie)ia odg"o+y pr/e+uwania nik*owanych kot",w i b*a+/anych kuwet nio+"y +iI nic/y) )u/yka wie*kiej kuchni L w+/y+tko to bud/i"o wy+tarc/ajDcy niepok,j$ by pan -oh* chcia" go je+/c/e potIgowaR c/y)Q$ co nie/ro/u)ia"e i w najwy<+/y) +topniu wDtp*iwe2 = jeQ*i nawet prawdD by"o to$ co u+"y+/a" od A*freda$ gdy pod koniec wr/eQnia +potka*i +iI pr/ypadkie) u -auf)anna na H"ugi) Cobr/e<u$ pan -oh* /a naj*ep+/e wyjQcie u/na" )Ddre )i*c/enie$ bo w /dar/eniu$ o

kt,ry) ),wi*i$ kry"o +iI coQ$ c/ego nie ro/u)ia"$ chocia< wid/ia" w <yciu niejedno$ choRby podc/a+ odwrotu +pod Met/u$ a pote) podc/a+ o+kr/yd*ajDcego )ar+/u na Stra+burg$ gdy *ud/ie$ kt,rych L /dawa"o +iI L dobr/e /na" i o kt,rych nigdy by nie powied/ia" /"ego +"owa$ /)ienia*i +iI nag*e$ jakby / ich twar/y /e+/"a +k,ra$ od+"aniajDc wi*gotne po"y+k*iwe /Iby2 WiIc <e )o<na +iI /)ieniR$ wied/ia" a< nadto dobr/e$ a*e pr/ecie< nie do tego +topnia i nie tu$ w g)achu pr/y He*brPckLA**ee %FT Kdyby to pr/ydar/y"o +iI kt,re)uQ /e +tudent,w a*bo na pr/yk"ad a+y+tentowi Martinowi Ret/owi$ tak$ gdyby coQ takiego pr/ytrafi"o +iI w"aQnie Ret/owi$ pan -oh* /e /ro/u)ienie) pokiwa"by ty*ko g"owD nad kruchoQciD *ud/kiej natury i +"aboQciD nerw,w L a*e Hane)annS 0apewne i w ni) kry"y +iI taje)nice$ kt,rych nawet najpr/enik*iw+/e oko doktor,w pr/ejItych idea)i B*eu*era nie potrafi"oby wyQ*ed/iR 1c,< /aQ dopiero oko portiera$ kt,ry //a )*ec/nej +/yby wid/ia" ty*ko cie)nD +y*wetkI i ja+ne w"o+y$ a pote) rIkI oddajDcD k*uc/ do +a*i =O7$ a*e pr/ecie< pr/e)iana du+/ )ia"a +woje granice i to$ co )og"o +iI /dar/yR )"od/ie;co)$ kt,r/y wied/eni pa+jD /g"Ibiania +ekret,w anato)ii pr/ybywa*i tu / !horn$ E*bing$ a nawet / A**en+tein$ nie )og"o /dar/yR +iI ko)uQ$ kto bywa" tu od *at$ a i wc/eQniej L jak ),wiono L doQwiadc/y" niejednego w +/pita*u ko"o Moabitu$ gd/ie ponoR odbywa" praktykI u +a)ego An+ena2 WiIc c/terna+tego nic nic/ego nie /apowiada"o2 Studenci +chod/i*i +iI powo*i$ be/ poQpiechu /aj)ujDc )iej+ca w dIbowych "awach pr/ed dr/wia)i / gotycki) A#2 Syn Erne+ta Meh*a$ w"aQcicie*a +k"adu <e*a/nego w Marienwerder$ w nienagannie +krojonej )arynarce / g"adkiego kortu$ / cwikiere) w pa*cach$ w butach / <,"tej +k,ry$ pr/y+/ed" ju< ki*ka )inut po drugiej ra/e) / KPntere) Henecke$ +yne) w"aQcicie*a +k"adu bawe"ny i towar,w ko*onia*nych na Wy+pie Spichr/,w$ pote) do"Dc/y*i do nich inni L A*fred Rotke nie potrafi" +obie$ nie+tety$ pr/ypo)nieR ich na/wi+k2 M,wi*i Qci+/ony)i g"o+a)i$ choR c/u"o +iI$ <e Q)ieche)$ ga+nDcy)$ gdy +pog*Dda*i na dr/wi gabinetu Hane)anna 1/a kt,ry)i jednak wciD< nie by"o nikogo7$ <e ty) Qci+/ony)$ nerwowy) Q)ieche)$ chcD w +obie +t"u)iR niepok,j$ )i)o <e nikt / nich nie by" tu po ra/ pierw+/y2 WiIc nie ),wiono /byt g"oQno L rac/ej +/epty$ )i*knDce okr/yki L i a+y+tent Martin Ret/$ i*ekroR pr/echod/i" w g"Ibi korytar/a$ pr/eno+/Dc potr/ebne in+tru)enty do +a*i =O$ +"y+/a" ty*ko pojedync/e "aci;+kie +"owa +p*atane / wu*garnD nie)c/y/nD i fra/a)i / operetek 1/e+p," Heinricha Mo**er+a / Ha)burga odwied/i" )ia+to pr/ed tygodnie)$ po/o+tawiajDc )i"e w+po)nienia72 Cr/ed dr/wia)i / e)a*iowanD tab*ic/kD$ na kt,rej c/erni" +iI r/Dd gotyckich *iter$ robi"o +iI cora/ t"oc/niej2 4a+ki / bia"y)i i )o+iI<ny)i ga"ka)i$ w+tawione do +tojaka /wie;c/onego <e*a/nD *i*iD$ po"y+kiwa"y w cie)ny) kDcie /a dIbowD barierkD$ a na c/arny) wie+/aku$ nad +e*edynowD *a)periD$ i)itujDcD <y"kowanie /ie*onego )ar)uru$ +tyg"y p"a+/c/e / krope*ka)i )g"y na ko"nier/ach2 Cod p,"ko*i+ty) +k*epienie) dr<a"o nerwowe echo g"oQniej+/ych Q)iech,w$ cichnDce w chwi*ach$ gdy / pod/ie)i dobiega" "o)ot pr/e+uwanych )ied/ianych wanien$ dudnienie Q*i+kich b*ach i br/Ik nik*owanych nar/Id/i2 Hane)ann L ),wi"a pani Stein L poka/a" +iI na +chodach parI )inut pr/ed tr/eciD2 Studenci$ pow+taw+/y$ odpowied/ie*i / +/acunkie) na powitanie2 W chwi*I p,8niej na korytar/u pojawi" +iI a+y+tent Martin Ret/ w +wojej trochI /byt *u8nej )arynarce / koQciany)i gu/ika)i$ pachnDcy wodD ko*o;+kD Ried*it/a i choR +/ed" / r,wnD powagD jak Hane)ann$ nie by"o w ni) nic$ co by +k"ania"o do pochy*enia g"owy2 Martin Ret/222 =*e< to ra/y pani Stein widywa"a go na ko;cu )o*a w 0oppot$ jak / twar/D /wr,conD ku )or/u +ta" pr/y ba*u+trad/ie /dajDc +iI nie do+tr/egaR nikogo$ choR pr/ecie< w *etnie$ a nawet je+ienne popo"udnia +pacerowic/,w nie brakowa"o ani na

pro)enad/ie ko"o -a+yna$ ani na po)o+tach2 0apewne tI )e*ancho*iI )u+ia"y rod/iR w jego +ercu <ywe wciD< )yQ*i o )atce$ kt,ra / oc/a)i wpatr/ony)i w +ufit u)iera"a pr/e/ wie*e tygodni w +/pita*u na UDkowej$ nie +"y+/Dc pyta; +yna$ kt,ry odwied/a" jD co parI dni /aw+/e / bukiete) kwiat,w$ a*e pr/ecie< )I<c/y/na nie powinien tak "atwo poddawaR +iI *o+owiT Cani Stein$ kt,ra nawet w ch"odne popo"udnia /wyk"a pr/ychod/iR / c,rka)i na )o*o ko"o c/wartej$ by )og"y /a<yR powietr/nej kDpie*i$ gdy ty*ko /b*i<a"a +iI do o+trogi$ na )o)ent pr/erywa"a /achwyty nad <yciodajny)i /a*eta)i jodu$ po c/y) odpowiadajDc na pytajDce +pojr/enie d/iewc/Dt$ /aniepokojonych wyg*Dde) +)uk"ego pana w cie)nej )arynarce / koQciany)i gu/ika)i$ kt,ry +ta" na ko;cu po)o+tu i nie /wa<ajDc na wiatr$ targajDcy )u w"o+y$ patr/y" na cie)nD *iniI hory/ontu$ ),wi"a9 Moje drogie$ pan Ret/ je+t )e*ancho*ikie)# L co br/)ia"o jak o+tr/e<enie i pr/e+troga2 WiIc Martin Ret/ by" )e*ancho*ikie)# i to$ co ),wi" o Hane)annie$ )u+ia"o byR nieuchronnie pr/enikniIte )e*ancho*iD$ kt,ra L pani Stein nie )ia"a wDtp*iwoQci V nadaje /aw+/e fa"+/ywD barwI w+/y+tkie)u$ o c/y) )yQ*i)y2 By" )e*ancho*ikie)# L Hi*da Wirth$ u kt,rej Ret/ )ie+/ka" na A) Aohanni+berg i kt,ra bud/i"a go co rano o+tro<ny) pukanie) w o+/k*one dr/wi$ / pewnoQciD potwierd/i"aby takD opiniI2 Bo pr/ecie< kt,< inny wo/i"by /e +obD w c/arny) ne+e+er/e$ otu*onD w +krawek kr,*ic/ego futerka$ tI )a"D gip+owD twar/ nie/nanej d/iewc/yny$ kt,rD pani Wirth ujr/a"a kt,regoQ popo"udnia w pokoju Ret/a$ )a"D gip+owD twar/ podobnD do per"owej )u+/*i$ u+tawionD na p,"ce )ahoniowego kreden+uS H*ac/ego ktoQ tak /r,wnowa<ony i +tanowc/y$ a< do pr/e+ady dbajDcy$ by +pinka do krawata pa+owa"a do +pinek od )ankiet,w$ u+tawi" na kreden+ie tI bia"D gip+owD twar/$ w kt,rej nie by"o pr/ecie< nic/ego nad/wyc/ajnego L ot$ gip+owy od*ew twar/y nie/najo)ej d/iewc/yny$ kt,ra )og"a byR jego )"od+/D +io+trD$ choR / pewnoQciD niD nie by"aS 1C/y< jednak )o<na winiR paniD Wirth L kt,rD trudno by"o po+Dd/aR o brak /najo)oQci <ycia L <e nie wied/ia"a$ i< podobne gip+owe twar/e o/dabiajD +a*ony i +ypia*nie w ty+iDcach do),w w A*/acji$ 4otaryngii i Ho*nej Sak+onii$ nie ),wiDc ju< o Qrodkowej (rancjiS7 C/terna+tego +ierpnia$ parI )inut po tr/eciej$ gdy pr/eQcierad"o /o+ta"o /+uniIte / twar/y d/iewc/yny$ kt,rD pr/ed god/inD pr/ywie/iono do g)achu Anato)ii$ Martin Ret/ nie ),g" pow+tr/y)aR +iI od we+tchnienia9 ta twar/ by"a tak podobna do ta)tej222 A jeQ*i on ujr/a" to$ co ujr/a"$ c/y by"o )o<*iwe$ by Hane)ann nie ujr/a" tego +a)egoS !ak$ Martin Ret/ got,w by" pr/y+iDc$ <e w chwi*i$ w kt,rej p",tno /+unI"o +iI / twar/y d/iewc/yny$ oc/y Hane)anna utraci"y b*a+k2 C/y< )og"o +taR +iI /re+/tD inac/ejS C/y ktoQ$ kto chocia< ra/ w <yciu wid/ia" twar/ Nie/najo)ej / Sekwany$ +ennD twar/ /e Qnie<nego gip+u$ ),g"by po/o+taR obojItny)S !en Ret/ /upe"nie o+/a*a"# L pani Stein nie potrafi"a ukryR /niecierp*iwienia$ gdy Maria$ jej +io+tr/enica / !horn$ powtar/a"a +"owo po +"owie to$ co Ret/ ),wi" o c/terna+ty) +ierpnia2 C/y< nie wied/ia"a od A*freda Rotke$ jak r/ec/y )ia"y +iI naprawdIS AeQ*i Hane)ann cofnD" rIkI w chwi*i$ gdy p",tno /+unI"o +iI / bia"ej twar/y d/iewc/yny u"o<onej na )ar)urowy) +to*e$ to pr/ecie< nie d*atego$ <e ta twar/ pr/ypo)ina"a jakDQ gip+owD twar/$ bud/DcD w Ret/u uc/ucie g"Ibokiej )e*ancho*iiT Co+"ugac/ A*fred Rotke$ kt,ry /apa)iIta" bard/o dobr/e ta)ten d/ie; L bo pr/ecie< trudno nie /apa)iItaR c/egoQ$ co /dar/a +iI nag*e i bur/y w na+ w+/y+tko$ co dotDd wied/ie*iQ)y o de*ikatnej pajIc/ynie /wiD/k,w )iId/y ty)$ co r/ec/ywi+te i ty)$ co )o<*iwe L nie /apa)iIta" jednak jak wyg*Dda"a twar/ Hane)anna w ta)tej chwi*i2 Coch"oniIty w"a+ny) /d/iwienie) patr/y" ty*ko na to$ co pojawi"o +iI na )ar)urowy)

+to*e parI )inut po pr/yje8d/ie karetki$ / kt,rej po*icjanci wynieQ*i /awiniIty w gu)owy pokrowiec k+/ta"t$ +k,r/any)i pa+ka)i pr/ytwierd/ony do no+/y2 0ie*ona +anitarka /aje<d<a"a na podja/d pr/ed g)ache) Anato)ii parI ra/y2 !r/a+kanie dr/wi$ +/ybkie kroki$ nawo"ywania2 WciDgniIto po+"ugac/y / budynku E2 Wkr,tce ca"a Akade)ia wied/ia"a$ <e ko"o d/iewiDtej pr/y )o*o w K*ettkau /atonD" )a"y +pacerowy +tatek Stern#$ kur+ujDcy na tra+ie Neufahrwa++er L 0oppot2 Xw nie+/c/IQ*iwy wypadek 1nie pierw+/y /re+/tD na tej *inii$ bo %F +ierpnia %&F% roku Jrania#$ na*e<Dca do !owar/y+twa WioQ*ar/y$ /der/y"a +iI obok pr/y+tani w K*ettkau / ho*ownikie) / Neufahrwa++er7$ pr/yciDgnD" uwagI ko)i+ar/a Wittberga / po+terunku w 0oppot$ gdy bowie) pr/y po)ocy d8wigu p"ywajDcego braci Hi))e* wydobyto$ kad"ub Sterna#$ w )e+ie /na*e/iono /w"oki )I<c/y/ny$ kt,rego na/wi+ko figurowa"o w po*icyjnych kartotekach2 W takich +prawach$ w kt,rych pojawia" +iI choRby cie; wDtp*iwoQci$ +prowad/ano /wyk*e do =n+tytutu Hane)anna2 C/arny dai)*erLben/ /aje<d<a" wtedy na 4e++ing+tra++e %>2 Hane)ann$ na odg"o+ wo/u /atr/y)ujDcego +iI pr/ed bra)D$ +iIga" po +w,j cie)ny p"a+/c/$ +/ybki) krokie) +chod/i" pr/ed do)$ gd/ie w +a)ochod/ie c/eka" ju< a+y+tent Ret/ L wyQwie<ony$ / bia"D chu+tec/kD w kie+/once )arynarki@ +/ofer otwiera" dr/wi i ju< w chwi*I p,8niej c/arne auto wje<d<a"o w -ron/prin/ena**ee$ by /a ko*ejowy) wiadukte) +krIciR w +tronI 4angfuhr2 Ho podobnych +praw w/ywano go ju< parI ra/y$ wiIc i ta)tego dnia Hane)ann pr/yjD" r/ec/ be/ /d/iwienia$ bo pr/ecie< choR /dar/enie by"o +en+acyjne Ee+/c/e tego +a)ego wiec/oru w +pecja*ny) dodatku .o*k++ti))e# podano bu*wer+ujDce +/c/eg,"y7$ to jednak / per+pektywy =n+tytutu Anato)ii by"o jedny) / wie*u /dar/e;$ / jaki)i )ie*i do c/ynienia na co d/ie;2 Nawet a+y+tent Ret/$ kt,rego wra<*iwoQR niejeden ju< ra/ by"a wy+tawiana na ciI<kD pr,bI$ /apewne w g"Ibi du+/y poru+/ony wiado)oQciD o /atoniIciu Sterna#$ nie oka/a" pr/ecie< niepokoju$ gdy jecha*i a*ejD w +tronI Qr,d)ieQcia$ )ijajDc do)y 4angfuhr$ wiadukt ko*ejowy na Magdeburger Stra++e$ pote) uje<d<a*niI koni$ on /aQ +woi) d8wiIc/ny) g"o+e) referowa" +prawI$ kt,rej ro/wik"anie /o+ta"o i) powier/one2 Codobno L ),wi" Ret/ L wQr,d ofiar wypadku /na*e/iono kogoQ$ kto L jak na to w+ka/ywa"y pewne fakty L /ginD" nieco wc/eQniej$ pr/ed /atoniIcie) Sterna# 1/ tej +uge+tii$ kt,ra pojawi"a +iI w +peku*acjach naoc/nych Qwiadk,w$ ob+erwujDcych wydobywanie /w"ok / nape"nionego wodD kad"uba$ niekt,r/y d/iennikar/e wyprowad/i*i na/byt po+pie+/ny wnio+ek$ <e /atoniIcie Sterna# nie by"o pr/ypadkie)$ *ec/ )ia"o /atr/eR Q*ady c/egoQ /nac/nie powa<niej+/ego$ +prawca jednak o)y*i" +iI w +wych rachubach i /ginD" ra/e) / ofiara)i72 WiIc +prawa$ kt,rD Hane)ann )ia" ro/wik"aR$ nie odbiega"a od +praw$ kt,re )u /wyk*e powier/ano$ i ko)i+ar/ Wittberg / po+terunku w 0oppot$ podobnie jak ko)i+ar/e / K",wnego Mia+ta$ / kt,ry)i Hane)ann dotDd w+p,"pracowa"$ ),g" byR +pokojny$ <e w+/y+tko /o+tanie wyjaQnione$ a wDtp*iwoQci L jeQ*i pojawiD +iI jakieQ wDtp*iwoQci L nie /o+tanD utajone w g"adkiej diagno/ie$ po/orujDcej pewnoQR u+ta*e;2 A gdy dai)*erLben/ /b*i<a" +iI ju< do g)achu Anato)ii$ gdy wy+okie *ipy ocieniajDce c)entar/ ewange*icki +/ybko /nika"y /a +/ybD po *ewej +tronie +a)ochodu$ po+"ugac/ A*fred Rotke powo*i wtac/a" do +a*i =O d"ugi +t," / )ar)urowy) b*ate)$ na kt,ry) *e<a" owiniIty w gu)owane p",tno k+/ta"t$ wtac/a" o+tro<nie$ tak by +t," nie pod+koc/y" na )o+iI<ny) progu odd/ie*ajDcy) *odowniI od +a*i2 Bia"e gu)owe fartuchy / )eta*owy)i k*a)ra)i ju< c/eka"y na wie+/aku pr/y dr/wiach$ +t," podje<d<a" pod okrDg"D *a)pI / piIcio)a <ar,wka)i$ w b*a+/anych kuwetach pod okne) +poc/ywa"y nik*owane

nar/Id/ia i gdy po+"ugac/ Rotke /apa*a" Qwiat"o 1/aw+/e )ru<y" pr/y ty) oc/y7$ na +chodach od +trony dr/wi +"ychaR ju< by"o kroki2 Cierw+/y +/ed" Martin Ret/$ /a ni)$ /dej)ujDc +w,j cie)ny p"a+/c/$ +chod/i" po granitowych +topniach Hane)ann2 Ret/ poda" )u fartuch$ Hane)ann /apiD" )eta*owD k*a)rI$ wyg"ad/i" bia"D gu)I na pier+iach$ )rukniIcie) powita" po+"ugac/a Rotke i kiedy w+/y+cy pode+/*i do +to"u$ naka/a" obni<enie *a)py$ tak by +kupione Qwiat"o piIciu <ar,wek oQwiet*i"o to$ co +poc/ywa"o na )ar)urowy) b*acie2 A pote) L po+"ugac/ Rotke dobr/e /apa)iIta" tI chwi*I L Hane)ann ki*ko)a pociDgniIcia)i ro/+up"a" wI/e"ki r/e)yk,w op*DtujDcych p",tno i ro/+unD" o+"onI$ a*e po+"ugac/ Rotke dobr/e /apa)iIta" ty*ko d"onie Hane)anna$ ty*ko ich +pokojny$ cierp*iwy i /rIc/ny ruch$ kiedy r/e)yki puQci"y i o+"ona ro/chy*i"a +iI$ nie /apa)iIta" jednak$ jak wyg*Dda"a w ta)tej chwi*i twar/ Hane)anna$ /apa)iIta" ty*ko oQwiet*one ja+krawy) )*ec/ny) b*a+kie) piIciu <ar,wek d"onie$ kt,re cofnI"y +iI$ gdy gu)owane p",tno ro/chy*i"o +iI i pod unie+ionD o+"onD /obac/y" twar/ 4ui/y Berger2 Na +/yi$ tu< pod podbr,dkie)$ cie)nia"a cieniutka +)u<ka podbieg"a r,<owawy) fio*ete)2 W"o+y by"y )okre2 WiIc c/terna+tego +ierpnia L pani Stein nie potrafi"a ukryR w/bur/enia L c/terna+tego +ierpnia +ta"o +iI to$ co +iI +ta"o i <adne )e*ancho*ic/ne na+troje a+y+tenta Ret/a 1kt,rego +)uk"a +y*wetka +tanowi"a /agro<enie d*a ka<dej rod/iny$ cie+/Dcej +iI po+iadanie) c,rek7 nie powinny nikogo )y*iR$ bo pr/yc/yna L jawna i +/arpiDco bo*e+na L kry"a +iI w"aQnie tutaj2 Co+"ugac/ Rotke$ kt,rego +"owa wed*e niekt,rych na*e<a"o po)inDR )i*c/enie) 1c/y /aw+/e +"owa c/"owieka pro+tego )u+/D byR pr/yj)owane ty) wynio+"y) w/ru+/enie) ra)ion$ jaki) wita)y wiarI w Qwiat uc/uR )ocnych i c/y+tychS7$ wid/ia" pr/ecie< w+/y+tko2 Studenci$ kt,r/y )i*c/Dcy) krIgie) otac/a*i +t," / )ar)urowy) b*ate)$ nie poj)owa*i$ d*ac/ego Hane)ann pr/erwa" og*Id/iny$ wiIc patr/y*i ty*ko po +obie$ a*e twar/ a+y+tenta Ret/a nie wyra<a"a nic/ego$ co )og"oby potwierd/iR najbard/iej nawet o+tro<ne do)nie)ania2 Sta*i wiIc w )i*c/eniu w +woich fartuchach / gu)y podk*ejonej p",tne)$ c/ekajDc na jakiQ ge+t$ kt,ry ro/pro+/y"by niepok,j i gdy /dawa"o +iI ju<$ <e napiIcie +padnie$ bo Hane)ann +kinD" d"oniD$ by a+y+tent Ret/ c/yni"$ co do niego na*e<y$ a Ret/ rIkD w gu)owej rIkawic/ce +iIgnD" do kuwety po b"y+/c/Dce nar/Id/ie$ pote) watD u)oc/onD w r,<owy) p"ynie pr/etar" br/uch *e<Dcej d/iewc/yny L od )o+tka do pIpka 1pIpka$ w kt,ry) wciD< +/k*i"a +iI krop*a wody7 i pr/y"o<ony) do +k,ry o+tr/e) pr/eciDgnD" powo*utku w d,"$ wtedy Hane)ann odwr,ci" +iI i nie /dej)ujDc fartucha wy+/ed" / +a*i2 A+y+tent Ret/ prowad/i" uwa<nie nar/Id/ie$ od+"aniajDc w otwierajDcy) +iI cie*e cie)noc/erwone w/g,r/a op*ecione fio*etowy)i <y"ka)i$ po+"ugac/ Rotke wpatr/ony w dr/wi w+"uchiwa" +iI w cichnDce kroki Hane)anna na +chodach$ dopiero jednak gdy k*a)ry /o+ta"y /a"o<one i nad+/ed" c/a+ na +"owa Hane)anna$ kt,ry /wyk*e po taki) pr/ygotowaniu bra" do rIki +/k*anD pa"ec/kI$ by w+ka/ywaR w g"Ibi otwartego cia"a )iej+ca pr/ed+tawione na wie*kich p*an+/ach ro/wie+/onych w +a*i =O i a+y+tent Ret/$ pr/erywajDc na )o)ent pracI$ r/uci" do A*freda Rotke9 Cro+/I powied/ieR profe+orowi Hane)annowi$ <e k*a)ry /a"o<one#$ dopiero wtedy /ro/u)iano$ <e Hane)anna nie )a ju< w g)achu Anato)ii2 Nawet widok cie)nego p"a+/c/a wi+/Dcego pr/y dr/wiach nie ),g" ro/pro+/yR tej pewnoQci2

% !herL:kno Co powrocie na 4e++ing+tra++e u"o<y" fotografie na brD/owej pater/e i r/uci" /apa"kI2 C"o)yki by"y <,"te$ pr/e+kakiwa"y /e /djIcia na /djIcie2 Kdy powia"o od okna$ /ako"y+a"y +iI *eciutko2 Sc/ernia"e p"atki pr/y+ypa"y dno patery2 Catr/y" na +krIcajDcy +iI w ogniu *QniDcy papier2 A*e ju< po chwi*i otwartD d"oniD /du+i" ogie; i +/ybko wyciDgnD" / popio"u nadpa*one kawa"ki2 Na pr/ydy)iony) +krawku )ignD" c/ubek bucika2 -raniec koronkowej +ukni2 Bia"a d"o; tr/y)ajDca para+o*kI / rogowD rDc/kD2 Rondo cie)nego kape*u+/a otoc/one wiankie) r,< utkanych / ga/y2 Hopiero tera/ uQwiado)i" +obie$ co /robi"2 0a)knD" oc/y2 Cote) /ac/D" poQpie+/nie uk"adaR nadpa*one kawa"ki$ a*e / pr/ydy)ionych +tr/Ipk,w nie dawa"o +iI ju< nic /"o<yR2 Copi,"2 C/arne c/ubki pa*c,w2 0apach +pa*onego ce*ofanu2 :twor/y" +/uf*adI2 Na dnie L pa+/portowa fotografia o /ie*onawy) odcieniu2 Cta+ie pi,rko2 Siwa )oneta2 Sta*,wka2 !y*ko ty*e2 !war/ na fotografii wyda"a )u +iI obca2 !o onaS Nie ),g" /ebraR )yQ*i2 !era/ w+/y+tko /ac/I"o +iI uk"adaR w ca"oQR2 W+/y+tkie *inie /dD<a"y w jednD +tronI L ta)$ na pr/y+ta;$ nad cie)nD wodI2 Aak ),g" tego nie wid/ieRS :bra/y /bieg"y +iI jak opi"ki )agne+u L w *odowato pr/ejr/y+ty w/,r2 Cr/ecie< +potka*i +iI tr/y dni te)u na piItr/e w ga+thau+ie w K*ettkau2 Mo*o / pr/y+taniD$ do kt,rej o tr/eciej pr/yp"ywa" ta)ten +tatek$ )ie*i /a okne)2 !r/y dni222 Sta"a wtedy pr/y oknie2 Jpina"a w"o+y2 SiIgnI"a po d"ugie +/pi*ki / koQcianD g",wkD ro/+ypane na b*acie$ pr/ytr/y)a"a *u8ny pukie*$ kt,rego po"y+k /aw+/e go /achwyca"$ i /rIc/nie pod+unI"a pa*ce pod cie)ny ko+)yk2 A*e pr/ecie< 1tera/ by" tego pewien7 /robi"a to wo*niej ni< /wyk"e$ ruch rIki L jak ),g" tego nie do+tr/ecS Sta"a pr/y oknie$ profi* odbity w +/ybie$ /a kt,rD b"Ikitnia"o )or/e$ profi* tak b*i+ki$ <e ty*ko +iIgnDR d"oniD$ a*e pr/ecie< c/u"$ <e coQ pojawi"o +iI )iId/y ni)i jak /a+"ona$ *edwie widoc/na$ a jednak nadajDca twar/y jaQniej+/D ni< /wyk*e barwI L )o<e ch"odniej+/D$ )o<e bie*+/D2 :dcie; +k,ryS Ch",dS -+iI<ycowa bie*S Cr/ecie< )u+ia" to do+tr/ec wtedy$ gdy +tanI"a pr/y oknie$ )ru<Dc oc/y od +"o;ca2 Wc/e+ne pr/edpo"udnie$ ciep"e Qwiat"o k"ad"o +iI <,"ty)i p*a)a)i na Qcianie ko"o fra)ugi2 0a okne) pr/y )o*o +ta" bia"y +pacerowy Arie*# / Neufahrwa++er2 -Pku ch"opc,w +/"o p*a<D w +tronI po)o+tu2 C/erwona pi"ka2 Niebo2 Aa+ny pia+ek2 -r/yk )ew odpId/anych *eniwie pr/e/ rybaka$ wy"u+kujDcego / +ieci <ywe je+/c/e ryby o /ar,<owionych +kr/e*ach2 K"adkie )or/e$ prawie be/ fa*222 Sta"a pr/y oknie$ /a)yQ*ona$ chyba trochI /"a$ a*e pr/ecie< to nie by"o takie /a)yQ*enie$ jakie do+tr/ega" c/a+a)i na twar/ach kobiet w kawiarni -auff)anna a*bo w ga+thau+ie$ gdy piIkna pani o w"o+ach +piItych w r/y)+ki wI/e"$ +kubiDca +rebrnD "y<ec/kD kawa"ek wiede;+kiego tortu$ patr/y"a gd/ieQ pr/ed +iebie$ nieobecna$ )o<e /anur/ona we w+po)nieniach )i"o+nej nocy$ )i*c/Dca$ chocia< jej towar/y+/$ +tarannie ogo*ony oficer / ko+/ar pr/y Hoch+trie++$ ),wi" coQ do niej / o<ywienie)$ wybierajDc )eta*owy)i +/c/ypca)i kraby / b"y+/c/Dcej )i+y2 Nie$ pr/ecie< wtedy$ gdy +tanI"a pr/y oknie$ to by"o coQ innego$ coQ$ co nape"ni"o go *Ikie)$ *ec/ /*ekcewa<y" ten odruch +p"o+/onego +erca2 Au< kiedyQ do+tr/eg" toS222 Sta"a w wannie$ patr/y" //a uchy*onych dr/wi$ ja+ne cia"o na t*e cie)no/ie*onych Qcian "a/ienki$ w"o+y upiIte wy+oko$ oQwiet*one b*a+kie) *a)py nad /a)g*ony) *u+tre)2 Wid/ia" jej profi*$ bia"D *iniI pier+i2 SunI"a po ra)ieniu greckD gDbkD$ Q*ad piany na /"otawej +k,r/e$ rDbek w"o+,w na karku wi*gotny$ powo*ne ruchy d"oni$ tak jakby nic nie c/u"a pod pa*ca)i222

-iedy tak patr/y" na niD wtedy$ gdy greckD gDbkD +unI"a po ra)ieniu$ pr/eniknD" go nag"y +trach$ kr,tki jak b"y+k +"o;ca w pIkajDcy) *u+tr/e2 Nag*e ujr/a" /upe"nD +a)otnoQR tego cia"a dotykanego pa*ca)i2 Nie$ to nie by" *Ik2 !o by"a pewnoQR$ <e ona je+t ty*ko /e +obD$ <e nigdy jej nie do+iIgnie2 !era/ ),g" +iebie ty*ko o+kar<aR2 Cr/ecie< )og*i wyjechaR do -Ynig+bergu pr/edwc/oraj2 W+/y+tko by"o ju< gotowe2 Bi*ety na pociDg / pr/e+iadkD w Marienburgu2 A*e ona na*ega"a$ by od"o<yR to na nied/ie*I$ bo / )atkD nie je+t dobr/e$ wiIc /ac/ekaj)y$ to ty*ko parI dni222 Cr/ecie< wy+tarc/y"o jedno +tanowc/e +"owo222 !era/ c/a+ +pId/ony w g)achu Anato)ii wyda" )u +iI pu+tD cie)noQciD2 Chcia" po/naR taje)nicI$ otwiera" cia"a$ kt,re trafia"y na )ar)urowy +t,"$ by wyQ*ed/iR to$ co odgrad/a na+ od Q)ierci2 A*e tera/ jaki +en+ )ia"y god/iny +pId/one w pod/ie)iach pr/y He*brPckLA**ee$ +koro nie potrafi" u+"y+/eR tego$ co ),wi"o jej <ywe cia"o$ co by"o L wied/ia" to tera/ L widoc/ne w ka<dy) jej ruchu222 Bo tera/ )ia" pewnoQR$ <e wtedy$ +tojDc pr/y oknie w pokoju na piItr/e ga+thau+u$ ona c/u"a$ <e to +iI /b*i<a2 A jednak patr/y" na jej ra)iona$ +/yjI$ w"o+y tak$ jakby by" Q*epy i g"uchy2 M,g" jD pow+tr/y)aR jedny) +"owe)$ a*e wtedy$ gdy +ta"a tak pr/y oknie$ /a kt,ry) b"Ikitnia"o )or/e$ /apyta" ty*ko9 Co ci je+tS# Cr/e+ta"a ro/c/e+ywaR w"o+y /ie*ony) gr/ebienie)9 Nie wie)#2 Ca)iIta" w+/y+tko2 -a<dy ge+t2 0 bo*e+nD wyra/i+toQciD2 :derwane obra/y ta)tej chwi*i2 Cr/ecie< wy+tarc/y"o jedno +"owo222 = to *eciutkie ro/dra<nienie$ gdy odwr,ci"a +iI od okna2 S/ybki ruch pa*c,w wy+kubujDcych /e +/c/otki ja+ne pa+e)ko2 Na parapecie )u+/e*ka2 CierQcionki2 Meda*ion / r,<owD ka)eD2 Bro+/ka pr/ypiIta pod ko"nier/ykie)2 Cote) ruch rIki poprawiajDcej w"o+y na karku2 Ca*ce /apinajDce +ukniI2 Z,"ty +/nurowany tr/ewik na dywanie2 S/ybkie kroki2 C*u+k wody w u)ywa*ni2 MiIkki +tuk odk"adanego )yd"a2 Ciep"e Q*ady bo+ych +t,p na po+ad/ce2 MinI"a go$ podchod/Dc do *u+tra2 4edwie wyc/uwa*ne +/tywnienie ra)ion$ gdy chcia" jD objDR2 Jwo*ni"a +iI / uQci+ku )iIkki) pr/egiIcie)2 0aQ)ia"a +iI$ a*e Q)iech by" p"ytki i /ga+" natych)ia+t2 SiIgnI"a po kape*u+/2 Wyg"ad/enie w+tD<ki2 Coprawienie r,< upiItych wok," ronda2 S/e*e+t jedwabiu2 Aa+nor,<owe pa/nokcie2 W+uniIcie pierQcionka na pa*ec +erdec/ny2 :g*Ddanie wyciDgniItej d"oni9 )a*achitowe oc/ko w +rebr/e2 Cara+o*ka / c/arnD rDc/kD r/ucona na fote*2 Skr/ypniIcie otwieranej +/afy2 B"yQniecie *u+tra w dr/wiach2 Aa+ny p"a+/c/2 W"ochaty )ateria" / per"owy)i gu/ika)i2 Ciep"o +ukni /nikajDcej pod p"a+/c/e)2 HotknD" pa*ca)i jej po*ic/ka2 Cr/yci+nI"a twar/ do d"oni$ a*e patr/y"a gd/ieQ w bok2 Cr/y)kniIte powieki2 WiIc w nied/ie*I o c/wartej w 4angfuhr2 Nie /apo)ni+/S# K"upie$ Q)ie+/ne pytanie$ pr/ecie< to on kupi" bi*ety2 !y*ko +iI nie +p,8nij2 = nie bier/ baga<u2 Aa we/)I w+/y+tko#2 Chcie*i w+iDQR do o+obnych wagon,w$ tak by"o /abawniej2 Cote)$ nic/y) nie/najo)i jadDcy /e Stettin a*bo / -Y+*in$ +potka*iby +iI w re+tauracyjnej +a*once$ gd/ieQ )iId/y Hir+chau a Marienburgie)$ na wie*ki) )oQcie pr/er/ucony) nad r/ekD Weich+e*$ po kt,ry) jed/ie +iI i jed/ie$ a w do*e woda$ cie)na od wir,w2 4ec/ gdy ona tak +ta"a pr/y oknie$ /a kt,ry) b"Ikitnia"o )or/e$ ju< c/eka" na niD ta)ten bia"y +tatek / pr/y+tani w Neufahrwa++er$ ju< c/eka"a na niD bia"a *etnia +uknia$ para+o*ka$ bia"a torebka222 Chcia"a odwied/iR +io+trI w 0oppotS 4ec/ d*ac/ego nie pojecha"a pociDgie)$ d*ac/ego w"aQnie )u+ia"a w+iDQR na ten )a"y +tatek$ kt,rego pochy*ony ko)in wyg*Dda" jak QciIta ko*u)na / greckiego )ar)uru o/dobiona *iterD W#$ /nakie) ko)panii pr/ewo/owej We+ter)ann,wS Sio+traS !a d/iewc/yna o cie)norudych w"o+ach i oc/ach jak dojr/a"e winogronaS W c/erwonej +ukienceS C/eka"a na )o*o w K*ettLkauS Wid/ia"a w+/y+tkoS

W+ta" +/ybko / fote*a$ +iIgajDc po p"a+/c/ r/ucony na ",<ko2 Cr/ecie< )u+i natych)ia+t jechaR na Steffen+weg$ by o w+/y+tki) jej opowied/ieRT AejS Nag*e /da" +obie +prawI$ <e chce o ty)$ co +iI /dar/y"o w K*ettkau$ opowied/ieR tej$ kt,rej ju< nie )a2 :powiada" jej /aw+/e o ty)$ co +iI /dar/y"o wa<nego i ciekawego w Han/ig$ Hir+chau$ 0oppot$ a nawet w Marienwerder$ wiIc tera/ te< chcia" jej opowied/ieR222 :cknD" +iI2 Bo<e222 Aak to ),wi" Ret/S -iedy cierpi)y$ B,g dotyka na+ go"D rIkD#S Biedny Ret/222 C,< /a fi*o/ofic/ne po)patyc/noQci p*,t" ten )e*ancho*ijny )"od/ieniec o pa*cach tak /rIc/nych$ <e be/ wahania )o<na )u ju< powier/yR ka<dD$ najtrudniej+/D nawet operacjI2 HotkniIcie BogaS !era/ Hane)ann c/u" ty*ko nagi b,*$ <e jej ju< nie )a ani na Steffen+weg$ ani nigd/ie222 Zadnej "/y2 !y*ko po*ic/ki napiIte do b,*u i QciQniIte gard"o2 Nie potrafi" /ro/u)ieR2 SkDd ta karaS 4ec/ jeQ*i nawet on )ia" /o+taR dotkniIty L d*ac/ego onaS Na Qcianie obok *u+tra w brD/owej ra)ce c/erni" +iI -r/y< w g,rach Ca+para Ha3ida (riedricha$ a*e koronkowy ry+unek Qwierk,w$ otac/ajDcych c/arnD figurI Boga$ /a)a/a" +iI nag*e2 Hane)ann /a)knD" oc/y2 Coc/u"$ <e w+tr/D+a ni) p"ac/2 Wyr/ucony A w ki*ka dni p,8niej L jak opowiada"a pani Stein L /jawi"a +iI na 4e++ing+tra++e %> Anna$ +io+tr/enica Hane)anna$ piIkna$ wy+oka$ w +ukni w bia"o<,"te kwiaty$ w kape*u+/u / du<y) ronde)$ ju< na ka)iennej Qcie<ce wo"ajDc9 !o pr/ecie< nie)o<*iwe$ co one o tobie opowiadajD222 Au< one /aw+/e wy)yQ*D coQ$ co pote) tr/eba pr/e/ rok odkrIcaRT# Hane)ann / uQ)ieche) podchod/i" do +/eroko otwartych o+/k*onych dr/wi werandy$ bra" jD pod rIkI i prowad/i" do cie)nego +a*onu$ w kt,ry) p*a)ki +"onec/nego Qwiat"a +ypa"y +iI na pod"ogI /"otD gonitwD$ pr/e+iane pr/e/ *i+towie wie*kiej br/o/y$ ro+nDcej w kDcie ogrodu2 CiIkna AnnaT Sad/a" jD w wik*inowy) fote*u twar/D do okna L *ubi" patr/eR$ jak )ru<y"a oc/y$ gdy wypytywa" o nowiny / )ia+ta2 A pote)$ kiedy +"o;ce w ogrod/ie nabiera"o ciep"ej barwy p,8nego popo"udnia i ro/)owa pr/yga+a"a$ Anna d"ugo pr/ypatrywa"a )u +iI / uwagD9 Nie )o<e+/ o niej /apo)nieRS222# Hane)ann odwraca" twar/$ jakby jego po*ic/ka dotknD" p"o)ie;2 Anna nie +pu+/c/a"a /e; oc/u9 Cr/ecie< ten c/"owiek$ kt,rego / niD /na*e/iono$ to ),g" byR ktoQ /upe"nie inny222 Cr/e+ta; o ty) )yQ*eR222 A jeQ*i nawet coQ +iI /dar/y"o )iId/y ni)i222 pr/ecie< to niewa<ne222 jej ju< nie )a222# K"a+ka" d"o; w nicianej rIkawic/ce prIdki) o+tro<ny) ruche)$ jakby to w"aQnie on chcia" jD u+pokoiR$ a nie ona jego9 0o+taw222# Cr/e/ chwi*I )i*c/a"a$ a*e gdy ty*ko ci+/I w +a*onie nape"nia" +/)er *iQci do*atujDcy / ogrodu$ w jej oc/ach /apa*a"y +iI k"ujDce ogniki9 Mu+i+/ wr,ciR do =n+tytutu$ to nie )a +en+u222# Co co jednak Hane)ann )ia"by ta) wracaRS Ho) pr/y 4e++ing+tra++e dawa" wy+tarc/ajDce dochody L wiIc c/e)u na*ega"aS Wed*e pani Stein ty*ko powr,t Hane)anna na He*brPckLA**ee ),g" ro/pro+/yR /"D aurI$ kt,ra powo*i /ac/yna"a otac/aR rod/inI2 Hane)ann$ Hane)ann222 L krIci"a g"owD Anna2 L :tr/DQnij +iI wre+/cie222 Cr/yjd8 do

na+ w nied/ie*I$ poro/)awia+/ / )atkD222 !ak d"u<ej nie )o<na <yR222# Cewnie )ia"a racjI$ on jednak )i)o /apro+/e;$ kt,re ponawia"a$ nie /achod/i" ju< na Steffen+weg$ do tego piIknego bia"ego do)u / c/arny) pru+ki) be*kowanie)$ kt,rego fa+ada ginI"a wQr,d cie)no*i+tnych b*u+/c/y$ nie w+pina" +iI po +tro)ych +chodkach na trawia+ty tara+$ gd/ie pod +rebrny) Qwierkie)$ /a +tru)ykie) +p"ywajDcy) tu / 4a+u Kutenberga$ +iadywa*i dawniej pr/y okrDg"y) +to*e na <e*a/nych ogrodowych kr/e+"ach2 Ach$ te panie / Ho*nej Sak+onii222# L w/dycha" / ironiD (ran/ 0i)er)ann$ gdy wie*e *at p,8niej w jego )a"y) )ie+/kaniu pr/y .ita 4i*ian+ .ag ?' w S/tokho*)ie powtar/a"e) )u to$ co Ma)a u+"y+/a"a od pani Stein2 Ach$ ten cie)ny +)utek Ho*nej Sak+onii$ kt,rego nie potrafi ro/pro+/yR nawet +"o;ce najpiIkniej+/ych dni *ata2 0aw+/e w+/y+tko )u+i )ieR barwI +p*Dtanych b*u+/c/y$ w kt,rych tonD ogrody Bre)y$ w+/y+tko )u+i +kr/yR +iI tI+knotD ro+y na Qwie<ych *iQciach dr/ew w Worp+wede$ w+/y+tko )u+i /anur/aR +iI w cieniu bo*e+nych uc/uR$ kt,re L choR )a+kowane L drD<D do*nonieL)ieckie +erce2 Cr/ecie< pani Stein by"a / ta)tych +tron$ /apo)inaR o ty)$ to bujaR na nietoper/ych +kr/yd"ach )ar/eniaT Bo Hane)ann wca*e nie r/uci" =n+tytutuT :c/ywiQcie coQ ta) by"o )iId/y ni) a tD 4ui/D Berger$ *ec/ pr/ecie< nie eg/ageruj)yT :n wca*e nie /re/ygnowa"$ to oni go wyr/uci*i po ty)$ jak w ga+thau+ie pod -ar*+bergie) /byt wie*e ),wi" o r/ec/ach$ o kt,rych na*e<a"o )i*c/eR2 Can /na +prawI Wich)annaS W ga+thau+ie pod -ar*+bergie)$ gd/ie / oka/ji urod/in rektora Akade)ii Medyc/nej$ profe+ora Hane+a Jngera$ +potka*i +iI oficje*e / Senatu$ ur/Id,w i S/ko"y !echnic/nej$ Hane)ann po/wo*i" +obie na parI uwag na te)at Qpiewania pieQni )a+owych i )a+/erowania / pochodnia)i$ co /abr/)ia"o nader nie+to+ownie tu$ w o*iw+kiej go+pod/ie$ parI u*ic od do)u$ pr/y kt,ry) tyd/ie; wc/eQniej [nie/nani +prawcy\ wciDgnI*i do +a)ochodu Han+a Wich)anna$ kt,rego cia"o L wy"owione po dw,ch c/y tr/ech dniach / kana"u portowego w E*bing L trafi"o na )ar)urowy +t," w +a*i =O2 Codobno$ jak u+"y+/a"e) od paru o+,b L ),wi" da*ej 0i)er)ann L wQr,d goQci w ga+thau+ie pod -ar*+bergie) by" )"od/ieniec o piIkny) aryj+ki) na/wi+ku (or+ter2 Cewnie ),wi coQ panu to na/wi+koS# WiIc (ran/ 0i)er)ann / 0entru)partei$ +iwow"o+y )I<c/y/na o brD/owawej cer/e i pr/ejr/y+tych piwnych oc/ach$ kt,ry je+/c/e w tr/yd/ie+ty) +i,d)y) /do"a" pr/e/ -Ynig+berg i -"ajpedI pr/edo+taR +iI do S/wecji$ (ran/ 0i)er)ann$ +ied/Dcy pr/ede )nD w +k,r/any) fote*u i )ie+/ajDcy ko*u)bij+kD kawI w niebie+kiej fi*i<ance$ krIci" ty*ko g"owD nad do*nonie)ieckD poetyc/noQciD pani Stein$ powtar/ajDc be/ poQpiechu9 C,< ona naopowiada"a pa;+kiej )atce222# L chocia< pani Stein ju< dawno nie by"o$ tak jak nie by"o ju< Mia+ta2 = ty*ko / cie)nych fotogra)$ kt,re wi+ia"y nad +to*ikie) /e +/k"a$ pr/y kt,ry) pi*iQ)y kawI$ fotografii / ate*ier +a)ego Ba**er+taedta$ p"ynI"a ku na) )iIkka cie)noQR u*ic biegnDcych ku Mot"awie$ po"y+k drobnego bruku na Mariackiej i )*ec/ne Qwiat"o *atar; na S/erokiej$ kt,re co wiec/,r /apa*a" Han+ 4e)pke$ +D+iad pana 0i)er)anna / :+ieku$ podje<d<ajDcy do ka<dego +"upa na +tary) rower/e Jrania#$ by / drabinki +iIgnDR p"o)ykie) pod k*o+/2 Bo pr/ecie< on$ Hane)ann$ ju< wtedy obraca" +iI w wDtp*iwy) towar/y+twieT L pan

0i)er)ann w +woi) +/tokho*)+ki) )ie+/kaniu od+tawia" niebie+kD fi*i<ankI i +iIga" po a*bu) / fotografia)i2 L Cr/ecie< on /achod/i" niejeden ra/ do tego niedobrego do)u na H"ugi) Cobr/e<u$ gd/ie +potyka*i +iI *ud/ie / Han/iger .o*k++ti))e#2 !o by"o gd/ieQ nieda*eko -rantor$ parI krok,w od +k*epu Her)anna -agana$ obok )ia"a +k*ep .a*entine Rei)ann L pan 0i)er)ann /a)yQ*a" +iI L a da*ej$ tu< /a +k*epe) -agana$ Robert SP++ +pr/edawa" chyba bro;2 Cod jaki) nu)ere) to by"oS Chyba pod d/iewiDtkD$ bo -agan )ia" +w,j +k*ep pod d/ie+iDtkD2 Nad +k*epe) SP++a )atka Ao+ta Hir+chfe*da wy+tawi"a pa*)I w drewnianej donic/ce$ go"Ibie pokry"y jD wkr,tce bia"y) *ukre)2 A*e co by"o nad +k*epe) .a*entine Rei)annS Ze*a/na barierka L to (ran/ 0i)er)ann /apa)iIta" bard/o dobr/e L a /a barierkDS Co to by"oS CoQ bia"ego$ okrDg"ego$ opartego o QcianIS J Cohna pod jedena+tkD <a*u/je / *i+tewek by"y /aw+/e opu+/c/one do po"owy wie*kiego p,"okrDg"ego okna$ na c/erwony) tynku <,"te *itery$ a*e co ta) by"o napi+aneS = co Cohn wywie+/a" na )a"ych tab*ic/kachS :fertI +pr/eda<yS !ak niewie*kDS !o na pewno by"o na 4ange BrPcke %% L (ran/ 0i)er)ann$ kt,ry pr/echod/i" ta)tIdy wie*e ra/y$ prawie /aw+/e potykajDc +iI o p"ytI *ekko wy+tajDcD / chodnika$ /apa)iIta" nawet /apach bijDcy / )a"ych okienek piwnicy +k*epu kor/ennego2 L 0a +k*epe) E)i*a Bia"kow+kiego$ kt,rego +yn w tr/yd/ie+ty) piDty) /awie+i" nad dr/wia)i p",tno / napi+e)9 Na+/ -ochany Wod/u opiekuj +iI na)i2 0na)y obowiD/ek Co*aka2 K"o+uj)y w+/y+cy na *i+tI >#$ pod nu)ere) FF )ia" +k*ep chyba drugi Cohn$ /"otawe *itery Cigarren#$ wy)a*owane na wD+kiej fa+ad/ie$ /nika"y co ki*ka chwi* pod pofurkujDcD na wietr/e ciI<kD )arki/D w granatowoLbia"e pa+y2 WiIc Hane)anna wid/iano ta) parI ra/y L (ran/ 0i)er)ann nie by" pewien i*e$ a*e na pewno twar/ Hane)anna pojawia"a +iI ta)$ na g,r/e$ w pokoju na piItr/e$ pod /ie*onD u)brD$ gd/ie na Qcianach wi+ia"y obra/y E)i*a No*dego i ry+unki :+kara -oko+chki2 -to ta) je+/c/e bywa"S L Hein+dorffS Erich Bro+tS Richard !ec*aw c/y )o<e Ern+t 4oop+$ kt,rego p,8niej pobito tak dotk*iwie$ <e /o+ta" oka*ec/ony na ca"e <ycieS !o pewne$ <e nie bywa" ta) nikt / Han/iger .orpo+ten#$ a*e twar/e$ twar/e tych$ kt,r/y pr/ychod/i*i ta) na H"ugie Cobr/e<e$ te twar/e tonI"y we )g*e i ty*ko na )o)ent wynur/a"y +iI / niepa)iIci$ by uka/aR +w,j ja+ny owa*$ podobny do wid)a na +/k*anej fotografic/nej p"ytce2 (ran/ 0i)er)ann pr/ewraca" kartki a*bu)u2 Ku+taw Cet+chS :*br/y) w cie)ny) +urducie$ w ko+/u*i / /agiIty)i ro<ka)i ko"nier/yka$ we w/or/y+ty) krawacie /wiD/any) w gruby pod"u<ny wI/e"$ wygo*ony g"adko$ +tarannie uc/e+any$ pr/ed/ia"ek / *ewej +trony$ wD+y c/arne$ ciI<kie$ o unie+ionych ko;cach$ ko)batant$ warc/Dcy na pItak,w$ kt,r/y / bIbna)i wkrac/a*i na 4anger Markt od +trony Hote*u du Nord$ witani pr/e/ kobiety r/y)+ki) ge+te) wyr/uconej w g,rI d"oniS C/y to nie / ni) w"aQnie widywano Hane)anna w re+tauracji SchneideraS A*bert Co+ackS C/y to nie / ni) wid/iano go w tr/yd/ie+ty) piDty) na )o*o w 0oppotS A /re+/tD L (ran/ 0i)er)ann pociera" otwartD d"oniD ty" g"owy pokrytej +rebrny) )e+/kie) L a /re+/tD )o<e222 Bo$ wie pan$ on tr/y)a" +iI te< / Rau+chningie)2 No$ )o<e to /a )ocne +"owo [tr/y)a" +iI\$ a*e parI ra/y bywa" w ty) jego )ajDtku w Warnowie 1gd/ie pewnie ro/)awia*i o )u/yce$ o koQcie*nych kape*ach w Marienkirche2227$ a pr/ecie< Rau+chning$ pan pewnie wie$ by" ju< w tr/yd/ie+ty) drugi) u Hit*era w :ber+a*/en2 Co ta) by"T Mia" poparcie Hit*era w wyborach do +enatu Han/ig i chocia< p,8niej +iI /)ieni"$ w [Neue+ !agebuch\ /aw+/e o ni) pi+a*i niedobr/e2 Ze on

+iI wypiD" na Krei+era i (or+tera ty*ko d*atego$ <e go chcie*i od+tawiR na bok2 Bo gdyby +iI wybi" w partii$ to by nigdy nie napi+a" tej +wojej Hie Re3o*ution de+ Nihi*i+)u+2 A je+/c/e )niej Ke+pr]che )it Hit*er^ Kdyby /robi" karierI$ by"by / ni)iT# A*e pani Stein$ nawet gdyby )og"a u+"y+/eR te +"owa$ wypowiadane / ironiD w )a"y) +/tokho*)+ki) )ie+/kaniu$ nawet gdyby do+ta"a do rDk /brD/owia"e fotografie$ kt,re *u+tr/anka)i 4eit/y robi*i *ud/ie Krei+era ka<de)u$ kto krIci" +iI ko"o do)u pod nu)ere) F% pr/y -rantor$ nawet gdyby na tych /djIciach ujr/a"a Hane)anna w ja+ny) garnitur/e$ idDcego obok A*berta Co+acka$ najpewniej by ty*ko w/ru+/y"a ra)iona)i / wybac/ajDcy) po*itowanie)2 Bo pr/ecie< ta)tego c/erwcowego wiec/oru$ gdy / pr/yjaci,")i /a+/"a do ga+thau+u w K*ettkau$ gdy u+iad"a na tara+ie otoc/ony) bia"D ba*u+tradD$ pr/y kt,rej +ta"y dr/ewka po)ara;c/owe$ gdy +pojr/a"a w g"Db tara+u$ /obac/y"a ta)$ na tara+ie$ gd/ie pa*i"a +iI *a)pka / herbaciany) aba<ure)$ jak Hane)ann ca"owa" d"onie 4ui/y Berger i / jaki) oddanie) 4ui/a odw/aje)nia"a te dotkniIcia2 -a<dy$ kto by wid/ia" tych dwoje wtedy$ na tara+ie ga+thau+u w K*ettkau$ gdy w +/ybach re+tauracji po"y+kiwa"o wiec/orne )or/e$ a fa*e +/u)ia"y /a wyd)a)i poroQniIty)i rokitnikie)$ ka<dy$ kto by to wid/ia"$ nie )ia"by <adnych wDtp*iwoQci$ d*ac/ego c/terna+tego +ierpnia +ta"o +iI to$ co +iI +ta"o2 Cani Stein pr/y)yka"a oc/y2 Cie)ne +y*wetki L c/arny profi* )I<c/y/ny i c/arny profi* kobiety na +rebrny) t*e )igoc/Dcego )or/a L ten obra/$ kt,ry L )og"aby pr/y+iDc V ujr/a"a ta)tego c/erwcowego wiec/oru w ga+thau+ie w K*ettkau$ )ia" w +obie +"odkD )oc$ od kt,rej )iIk"o nie ty*ko jej +erce$ *ec/ pr/ecie< +erce ka<dego2 = kiedy )yQ*i pani Stein powraca"y do ta)tego wiec/oru$ pr/e+/"oQR u)ar"ego )ia+ta +tawa"a +iI podobna do )"od/iutkiej nar/ec/onej$ kt,ra o /)ier/chu$ / ru)ie;ce) w+tydu$ w poQcie*i pachnDcej r,<a)i$ po ra/ pierw+/y od+"ania +wojD nagoQR pr/ed +tI+kniony) kochankie)2 R/ec/y : +prawie Hane)anna ),wiono na 4anger Markt$ w biurach Her+ena$ na Wy+pie Spichr/,w$ u -auff)anna na H"ugi) Cobr/e<u$ a*e tak naprawdI )ia+to nie chcia"o o ty) +"y+/eR$ /ajIte innD pracD$ inny) c/uwanie)2 W +/uf*adach$ +/afach i kreden+ach$ na dnie +kr/y;$ kufr,w i b*a+/anych pude"ek$ w +chowkach i na +trychach$ na p,"kach i na eta<erkach$ w piwnic/kach$ w +pi<arniach$ na +to"ach i na parapetach r/ec/y tr/y)ane na w+/e*ki wypadek i r/ec/y u<ywane / cod/iennD /aciek"oQciD do +/ycia$ pr/ybijania$ krojenia$ po*erowania$ pr/ecinania$ obierania i pi+ania$ w+/y+tkie te r/ec/y c/u"e i +/yderc/e$ p"ynDce w nierucho)ej arce )ia+ta ra/e) / paniD Stein$ Hane)anne)$ paniD Wa*)ann$ AnnD$ pane) -oh*e)$ A*frede) Rotke$ Ste**a$ A*berte) (or+tere)$ pane) 0i)er)anne)$ A*berte) Co+ackie)$ Han+e) Wich)anne)$ Krei+ere)$ paniD Bierne+tein$ E)i*e) Bia"kow+ki)$ )a"<e;+twe) Schu*t/,w$ profe+ore) Jngere)$ a+y+tente) Ret/e)$ Her)anne) Rau+chningie)$ pane) 4e)pke$ Hi*dD Wirth$ w+/y+tkie te r/ec/y +/ykowa"y +iI ju< do drogi2 Au< tera/$ w ci+/y nape"niajDcej )ia+to$ odbywa" +iI o+tatec/ny +Dd L /aj)owanie dogodnych )iej+c$ )iIkkie pod+uwanie +iI pod d"o;$ by byR /aw+/e na widoku i /dD<yR na c/a+2 R/ec/y$ be/ kt,rych nie )o<na <yR$ odd/ie*a"y +iI od tych$ kt,re p,jdD na /atracenie2 Bia"e /a+tawy w k+/ta"cie "abId/i i pe*ikan,w$ c/u"e cukiernice /e +rebra w k+/ta"cie d/ikich kac/ek / turku+owy) oc/kie)$ ",dec/ki na konfiturI gru+/kowD L w+/y+tkie te

k+/ta"ty pr/e+tra+/one +wojD for)D wy)yQ*nD i nieporIc/nD )ar/y"y o +urowej p"a+/c/y8nie b*ach$ "atwych do w+uniIcia pod pod"ogI a*bo )iId/y be*ki +tod," i opu+/c/onych )"yn,w2 Ae+/c/e +iI py+/ni"y )igote) b*a+k,w na nied/ie*nych obru+ach w )ie+/kaniach pr/y Breitga++e$ (rauenga++e$ A]+chkenta*er Weg$ je+/c/e <artob*iwie pobr/Ikiwa"y w +potkaniu /e +rebrnD "y<ec/kD$ a ju< na dnie$ nic/y) cie)nD Qnied8$ +nu"y pewnoQR$ <e +D )a"y)i +arkofaga)i2 4i+e*otte Ce*t/ fi*cowD +/)atkD po*erowa"a gr/biet garnu+/ka do kawy$ kt,ry nocD Qni"$ <e je+t nac/ynie) Q)ierci2 4ichtar/e i odb*aQnice pr/ykute wy+oko na Qcianie w Hwor/e Artu+a udawa"y radoQR *Qnienia$ je+/c/e pu+/y"y +iI ig*ica)i Qwiec$ a*e ju< w ich karbunku"owych /"oceniach kry"a +iI <ar*iwa pewnoQR$ <e kiedy nadejd/ie c/a+$ +topiD +iI w ogniu w grube +op*e +tygnDcej )ied/i2 Sied)iora)ienne Qwiec/niki / +ynagogi pr/y -arrenwa**$ dr<Dc p"o)yka)i w god/inI +/aba+u$ ju< pochy*a"y +iI +woi) +rebrny) po"y+kie) w +tronI Erfurtu$ by o/dobiR +/*achetny) )eta*e) paradnD +/ab*I +tur)bannfPhrera Kreut/e2 -t,< / na+ w *etnie popo"udnia$ pe"ne +"o;ca$ kr/yku )ew i +kwiru ja+k,"ek$ po)yQ*a"by$ <e /"ote /Iby Anny Aanow+kiej / BrY+ener Weg ?6 +topiD +iI w wie*kD ki*ogra)owD bry"I /"ota / obrDc/ka)i kobiet / !here+in+tadtu i )oneta)i Zyd,w / Sa*onikS S/afy u Mit/ner,w$ Aab"onow+kich$ Ha+en3e**erow pe"ne bie*i/ny u"o<onej na p,"kach nic/y) be/piec/ne war+twy )iocenu$ dIbowe ",<ka / r/e8biony) oparcie) u Kreut/,w$ Schu*t/,w$ Ro+tkow+kich$ +to"y u -*ein,w$ Ko*d+tein,w$ Ro+enkran/,w$ dr/e)iDce pod o+"onD kap +/yde"kowanych w gwia8d/i+ty w/,r$ ceg"y )ur,w na Codwa*u$ +/tukaterie w +ieniach na Hundega++e$ <e*a/ne kraty na Aopenga++e$ porta*e /e /"ocenia)i na 4anger Markt$ granitowe ku*e pr/edpro<y na (rauenga++e$ )ied/iane rynny$ ra)y okienne$ futryny dr/wi$ po+Dgi$ dach,wki L w+/y+tko to p"ynI"o w ogie;$ *<ej+/e ni< puch d)uchawca2 W pokoju na parter/e pr/y Ahornweg %M +io+tr/enica pani Stein uwa<nie ro/k"ada"a na de+ce do pra+owania +wojD nowD +ukienkI / we+tfa*+kiego p",tna$ kt,rD do+ta"a od ciotki w dniu urod/in$ nabiera"a do u+t wody / fi*i<anki )a*owanej w jar/Ibinowe *i+tki$ wydy)ajDc wargi pr,+/y"a krope*ka)i na bia"e p",tno$ pote) poQ*iniony) pa*ce) +prawd/a"a$ c/y <e*a/ko nie je+t /a gorDce$ *ec/ gdy L u+pokojona$ <e )ateria" nie Qcie)nia" brD/owy) Q*ade) L /ac/yna"a p"ynnie prowad/iR <e*a/ko po parujDcej bie*i$ ka<dy +p*ot cieniutkiego p",tna haftowanego w )ere<kowy w/,r rwa" +iI ju< ku p"o)ienio)$ kt,re )ia"y +iwy) popio"e) /ga+iR Qwie<oQR )ar+/c/e; i koronek2 Wach*ar/ podobny do bia"ego *iQcia / purpurowy) obr/e<e)$ piIkny wach*ar/ pani -oh* +p*eciony / japo;+kiego +itowia$ <ar/y" +iI ju< w pa*cach$ gdy pani -oh* oparta o fra)ugI okna pr/y Breitga++e 5$ w /a)yQ*eniu patr/Dc na do) Rei)it/,w po drugiej +tronie u*icy$ ch"od/i"a ra)iona ko"y+/Dcy)i powiewa)i2 Wiec/ne pi,ro pana -oh*a$ *e<Dce na b*acie +to"u w g"Ibi +a*onu$ pi,ro /e /"otD nakrItkD$ na kt,rej Qwieci" )a*utki napi+ Hre+den#$ +wojD *QniDcD nierucho)oQciD udawa"o +pok,j$ a*e i ono p"ynI"o w gnia/do <aru ra/e) /e /"ocony) *u+tre)$ )ahoniowD +/afD i bordowy)i portiera)i2 A pr/ecie< i*e je+/c/e )ia"o do napi+aniaT W ka"a)ar/u / <,"tego ja+pi+u w/biera"y ca"e )or/a +",w$ gdy wiec/ora)i na b"Ikitny) papier/e /e /nakie) wodny) kotwicy pan -oh* pi+a" do ukochanej c,rki$ Heidi$ kt,ra w wei)ar+ki) gi)na/ju) c/eka"a niecierp*iwie na ka<dy *i+t /e /nac/kie) (reie Stadt Han/ig#$ p"onDcy) na *i*iowej kopercie *akowD c/erwieniD2 KPnter Schu*t/ bieg" do +/ko"y po bruku u"o<ony) w rybiD "u+kI$ Bieren+teinowie idDc do teatru potyka*i +iI o +/yny tra)waju jadDcego pr/e/ 4anger Markt$ +yn pani Ce*t/ cienki) pId/e*kie) )a*owa" na wy+tawowej +/ybie kawiarni pr/y Breitga++e %6 /"oty

napi+ Caffe#$ *ec/ +/k"o drwi"o / ka<dego ruchu jego rIki +/yderc/y)i odb"y+ka)i +"o;ca$ bo wied/ia"o ju<$ <e gdy nadejd/ie c/a+$ pr/e8roc/y+ta taf*a ro/pryQnie +iI w ty+iDce i+kier nic/y) kruchy *,d2 !y*ko pr/ed)ioty drobne i "atwe do chwycenia w chwi*i uciec/ki nabiera"y w/gard*iwej pewnoQci +iebie2 CId/e* do go*enia$ br/ytwa w +k,r/anej pochewce$ a"un$ okrDg"e )yd"o$ pude"ko b*a+/ane / pro+/kie) do /Ib,w .era#$ bute*ka wody ko*o;+kiej A)ie*+a2 Cu+/y+te rIc/niki$ trudne do /winiIcia$ w+tyd*iwie ga+"y w kDcie "a/ienek$ ich )iej+ce /aj)owa"a ch"odna uroda p",ciennych p"acht$ kt,re "atwo +iI dar"o na d"ugie pa+)a dobre do ta)owania krwi2 0ie*ony p"a+/c/ / grubej we"ny$ /apo)niany na dnie +/afy w du<y) pokoju pr/y Hundega++e %F$ /"o<ony we c/woro$ nie)odny$ pogard/any p"a+/c/$ pr/ed kt,rego w"o<enie) Anne*i+e 4ei)ann w/brania"a +iI ty*e ra/y$ bo jD po+tar/a"$ bud/i" +iI ju< w +woi) +chowku$ obiecujDc oca*enie w chwi*i$ gdy w wywa<onych dr/wiach do )ie+/kania +tanD )I<c/y8ni w )undurach cie)nych od kur/u i +ad/y2 4ec/ je+/c/e nikt / na+ nie ),wi"9 Anne*i+e$ nie )arud8$ dobr/e je+t )ieR taki p"a+/c/$ / taki)i p*a)a)i nafty$ /byt +/eroki w ra)ionach$ /byt d"ugi$ brudny$ +tary p"a+/c/$ w kt,ry) wyg*Dda+/ pa+kudnie$ kt,ry dodaje ci / d/ie+iIR *at$ a )o<e i wiIcej2 K"owa do g,ry$ Anne*i+e$ nie )arud8$ ten p"a+/c/ c/uwa nad tobD$ tro+/c/y +iI o ciebie$ a ty L niewd/iIc/na L pragnie+/ jego poha;bienia na +to+ie +/)at w furgonie Aohanna 4iet/a$ kt,ry c/a+e) /aje<d<a na Hundega++e %F po to$ by /abraR +tare ubrania d*a fir)y papiernic/ej w Marienwerder2 Aak )o<e+/$ Anne*i+eT# Crawd/iwy +pok,j /achowywa"y ty*ko )onety / grubego /"ota$ obrDc/ki$ pierQcionki$ "a;cu+/ki$ kr/y<yki$ /"ote do*ar,wki$ rub*owe Qwinki$ po*+kie +rebrno/"ot,wki$ gda;+kie gu*deny$ )eda*e wybite pr/e/ )ia+to / oka/ji wi/yt kr,*,w2 Wied/ia"y$ <e oca*i je ko"nier/$ w kt,ry) /o+tanD /a+/yte$ <e owiniIte w watI 1by nie br/IknI"y$ w chwi*i gdy /b*i<y +iI Q)ierR7 pr/eQpiD +etki ki*o)etr,w w wydrD<ony) obca+ie2 Ba)bu+owa *a+ka pana Rotke dr/e)a"a w +tojaku ko"o dr/wi pr/y Aopenga++e M$ pewna$ <e$ gdy nadejd/ie chwi*a$ utonD w niej ru*oniki )onet$ pr/ybite paku"owy) +te)p*e)2 -uchenne no<e$ obojItne na w+/y+tko$ / pu+tD re/ygnacjD po+tukiwa"y na dIbowych +to*nicach2 !e o +/pic/a+tych ko;cach c/eka"a pr/y+/"oQR niepewna 1kto je )ia" pr/y +obie$ by" b*i<ej Q)ierci7$ te o ko;cach /aokrDg*onych$ kt,ry)i nie )o<na by"o /adaR cio+u$ )ia"y pr/ed +obD d"ugie *ata ro/),w / war/ywa)i2 -ruchy) +ne) na dnie +/uf*ad +pa"y b*a+/ane "y<ki i wide*ce$ gotowe be/ +pr/eciwu )a+/erowaR wie*e )ro8nych dni i nocy w by*e cho*ewie2 B*a+/ane ta*er/e$ pr/e/ *ata +pychane w kDt kuchni$ +kr/ec/Dcy) br/Ikie) drwi"y +obie w /*ewie u Mertenbach,w na Breitga++e F& / )iQnie;+kiej porce*any$ kt,ra //a kry+/ta"owych +/ybek kreden+u odpowiada"a na /niewagI pogard*iwy) *Qnienie) koba*tu i /"ota2 S"o;ce$ kt,re co rano wynur/a"o +iI / )or/a /a p,"wy+pe) i co wiec/,r o+uwa"o +iI L wyc/erpane do cna up"ywe) Qwiat"a L /a )orenowe w/g,r/a$ /a -ar*+berg$ /a wie<e -atedry$ by"o ty*ko +"o;ce)$ nic/y) wiIcej$ choR na obra/ie Me)*inga$ na kt,ry) archanio" Micha" odd/ie*a" oca*onych od pr/e/nac/onych na /atracenie$ pa*i"y +iI ju< ja+ne ob"oki2 -t,< / na+ c/u"$ <e )ia+to wo*no podD<a w +tronI b*a+ku$ w +tronI +kwierc/Dcego ognia$ w +tronI dy)u p"onDcej +)o"y$ w +tronI py"u pokru+/onej ceg"y$ w +tronI okruch,w +tr/a+kanego ka)ienia$ /wIg*onego p",tna$ +pa*onego jedwabiu$ porwanego papieru$ pIkajDcego drewna$ ro/+ypujDcego +iI )ar)uru$ topniejDcej )ied/i2 Cani Bieren+tein bra"a w pa*ce b"Ikitny bi*et do !eatru Miej+kiego$ by +prawd/iR$ jaki )a nu)er )iej+ca$ Can -oh* naciDga" na d"onie )iIkkie rIkawic/ki / <,"tego

/a)+/u i wychod/Dc / do)u poprawia" +pinki pr/y )ankietach$ KPnter Henecke pr/eg*Dda" /awartoQR pugi*are+u$ w kt,ry) po"y+kiwa"y fotografie piIknych +taty+tek / pr/ed+tawienia 4ohengrina$ +"u<Dca A*berta (or+tera po*erowa"a niebie+kD kredD nac/ynia / cie)nego +rebra$ Hane)ann uk"ada" k+iD<ki na do*nej p,"ce +/afy / kry+/ta"owy)i +/ybka)i$ A*fred Rotke / we+tchnienie) u*gi +pa*a" wek+*e nad p"o)ykie) /apa*nic/ki / herbe) Ber*ina$ Martin Ret/ +k"ada" +w,j podpi+ na for)u*ar/u po*icyjny)$ /aQ w nied/ie*I$ oko"o tr/eciej$ pia+/c/y+tD Qcie<kD wyp"ukanD pr/e/ de+/c/e$ c,rki Wa**)an,w$ Ewa i Maria$ w bia"ych +ukniach / koronkD$ )achajDc /winiIty)i para+o*ka)i i pr/ytr/y)ujDc na g"owach kape*u+/e$ kt,re pr/echy*a" +"ony wiatr od /atoki$ w+pina"y +iI / )atkD na trawia+te +toki Bi+chof+bergu$ by /obac/yR )ia+to2 A )ia+to ro/poQciera"o +iI w do*e$ cie)nobrD/owe$ +tr/e*ajDce odb*a+ka)i / otwieranych okien$ +nujDce wiotkD pajIc/ynI dy),w nad wy+oki)i ko)ina)i / poc/ernia"ej ceg"y2 -afar fir)y 4ehra / Hre+den powo*i po+apywa" w g"Ibi wykopu dawnej fo+y$ nad Bra)D Wy<ynnD pr/e*atywa"o +tadko go"Ibi$ a kiedy pr/y+"oniw+/y oc/y wpatrywa*iQ)y +iI w da*eki hory/ont popr/ecinany wie<a)i Qw2 -atar/yny$ )a"ego i du<ego Rathau+u$ kopu"D +ynagogi i /Ibaty) konture) Qw2 !r,jcy$ wid/ie*iQ)y /a )gie"kD cie)nD +)ugI )or/a$ ciDgnDcD +iI od )ier/ei do urwi+k :r"owa$ i wied/ie*iQ)y$ <e )ia+to +taR bId/ie wiec/nie2 (*ane*e$ p",tna$ jedwab Cani Wa*)annT L 4i+e*otte Ce*t/$ drobna$ krucha$ w r,<owy) turbanie /wiD/any) nad c/o"e)$ wo"a"a nie+pokojnie pod okne)2 L Co na*e<y w/iDR /e +obD$ c/y ),wi*i$ co na*e<y w/iDR /e +obDS# Aej radio ju< od ki*ku dni +ta"o na eta<erce jak g"uchy ebonitowy +arkofag obok +uchych a+tr,w wetkniItych do niebie+kiego f*akonu i fotografii )I<a w )undur/e 4uftwaffe2 A E*+a Wa*)ann odpowiada"a //a uchy*onego okna9 !y*ko to$ co nie/bIdne$ pani Ce*t/$ ty*ko to$ nic wiIcej$ niech pani nie bier/e r/ec/y niepotr/ebnych# L i wid/Dc$ <e pani Ce*t/ /awraca ku dr/wio) pr/y 4e++ing+tra++e %M$ gd/ie opr,c/ niej )ie+/ka*i Schu*t/owie i Bieren+teinowie$ wchod/i"a do pokoju +to"owego2 Cr/y oknie pan Wa*)ann doci+ka" ko*ane) wa*i/I /e Qwi;+kiej +k,ry$ / kt,rej wy+uwa"y +iI rIkawy f*ane*owych ko+/u*2 Na oto)anie wy+/ywanej w chi;+kie w/ory *e<a"y jedwabne b*u/ki / koronka)i$ +wetry / tyro*+ki) orna)ente) i grube podko*an,wki / bia"ej owc/ej we"ny2 Cr/ecie< tak nie )o<na# L w/dycha"a pani Wa*)ann$ *ec/ nie by"o wiado)o$ c/y )a na )yQ*i be/+kutec/nD wa*kI )I<a / <,"tD wa*i/D$ c/y rac/ej niepor/Ddek w pokoju$ gd/ie /wyk*e pr/yj)owa"a goQci pr/y +to*e / cie)nego or/echa$ na kt,ry) /aw+/e +ta" kry+/ta"owy wa/on / b*adoc/erwonD r,<D / bibu"ki2 0a okne)$ po drugiej +tronie je/dni$ +/*i Hardenbergowie / )a"y) Erwine)$ pote) //a dr/ew wypad" na niebo c/arny cie;$ pr/ywar*i do /ie)i tu< pod ogrod/enie) / <e*a/nych prIt,w$ w,/ek / c/erwonD ko"drD okrIconD +/nurkie) pr/ewr,ci" +iI w Qnieg$ cie; / "o+kote) pr/e*ecia" nad dacha)i w +tronI 0oppot$ da*ekie odg"o+y wybuch,w by"y +t"u)ione$ jakby ktoQ rIkD w )iIkkiej rIkawicy uder/a" w wie*ki pu+ty +",j$ podbieg*i /n,w do w,/ka i gdy pan Hardenberg /ar/uci" na ra)iI parcianD taQ)I$ pr/ytwierd/onD do podwo/ia$ )ocnD$ +/erokD taQ)I$ kt,rD do+ta" wc/ora7 od +tryja -o*wit/a$ /e +to*arni$ Erwin podpar" chwiejDcy +iI pakunek2 Ru+/y*i powo*i w +tronI -ronprin/ena**ee2 :dwr,ci"a +iI od okna2

Can Wa*)ann obwiD/ywa" wa*i/kI pa+kie)9 0obac/$ co / Hane)anne)#2 Kdy otwor/y"a dr/wi na piItr/e$ Hane)ann kiwnD" ty*ko g"owD2 Nie by"o ju< /byt wie*e c/a+u2 Syn Bieren+tein,w$ kt,ry rano /a+/ed" na chwi*I do )atki$ ),wi"$ <e Ro+janie +D prawie pod dawnD po*+kD granicD i pewnie ru+/D w/d"u< )or/a na 0oppot$ grupy .o*k++tur)u cofnI"y +iI w +tronI 4angfuhr /e +kraju 4a+u Kutenberga$ MPggau i Ciet/kendorf$ ca"e +/c/IQcie$ <e Ado*f Hit*er+tra++e je+t je+/c/e pr/eje/dna$ )o<na p,jQR -ronprin/ena**ee w/d"u< tor,w tra)wajowych$ pote) na wiadukt nad boc/nicD i pro+to :+t+ee+tra++e do Neufahrwa++er$ pr/y fa*ochronie +D tran+portowce / Wi*he*)+ha3en$ )o<e uda +iI wejQR na pok"ad222 Cani Wa*)ann +"ucha"a tego w+/y+tkiego /e +pokoje)$ chocia< )"ody A_er Bieren+tein )ia" na )undur/e p*a)y wapna i patr/y" na )atkI / *Ikie)2 S/yby w oknach$ kt,re L wbrew +"u<Dcej L ty*e ra/y )y"a w"a+ny)i rIka)i$ dr<a"y eche) wybuch,w i ju< nie by"o wiado)o$ w kt,rej +tronie )ia+ta na+i*a +iI natarc/ywe gr/echotanie L c/y w oko*icach Schid*it/$ c/y b*i<ej L i d*ac/ego co jakiQ c/a+ pr/e/ )Itne dudnienie powietr/a pr/ed/iera +iI ciI<ki "o+kot +a*wy 1A_er ),wi"$ <e to chyba Crin/ Eugen#$ o+"aniajDcy Kotenhafen$ o+tr/e*iwuje w/g,r/a / /atoki72 Co parI )inut$ /upe"nie ni+ko$ tu< nad wie*kD br/o/D pr/e*atywa"y L po tr/y$ po +/eQR L +a)o*oty / bia"y)i nu)era)i na kad"ubie$ *ud/ie$ idDcy w +tronI -ronprin/ena**ee chowa*i +iI wtedy /a pnie dr/ew i ceg*ane +"upy ogrod/enia$ a*e +tr/a"y L d"ugie +erie / broni pok"adowej L tr/a+ka"y gd/ieQ da*ej$ chyba /a :+owD$ ta)$ gd/ie dudnienie /dawa"o +iI ro+nDR naj+/ybciej$ choR na niebie L kiedy +iI +pojr/a"o w +tronI -atedry L nie by"o widaR dy)u$ ty*ko c/a+e) nad parkie) w/*atywa"y *edwie widoc/ne w +"o;cu /ie*one f*ary wy+tr/e*iwane / oko*ic pIt*i2 WiIc pani Wa*)ann patr/y"a na w+/y+tko /e +pokoje)$ 1chocia< +erce jej /a)iera"o pr/y ka<dy) wybuchu7$ bo pr/ecie< wied/ia"a$ <e d/iIki bratu 1(ran/ Erhardt pracowa" pr/e/ rok w biur/e Senatu7 do+tanD na pewno bia"D kartI# na tran+portowiec (riedrich Bernhoff#2 Mu+/D byR w Neufahrwa++er najp,8niej ko"o +/,+tej222 Canie Hane)ann L ),wi"a / rIkD na k*a)ce L niech +iI pan poQpie+/y2 = niech pan we8)ie ten ciep"y p"a+/c/$ wie pan$ ten / barankowy) ko"nier/e)$ dobr/e panu rad/I#2 Hane)ann na )o)ent podno+i" g"owI /nad otwartego ne+e+era$ w kt,ry) obok bute*ki wody ko*o;+kiej$ banda<y$ grubego +wetra / go*fe) i rIc/nika *e<a"a )a"a pac/ka /awiniIta w wo+kowany papier9 Niech pani ju< id/ie na d,"$ d/ieci +iI niepokojD#2 Ach$ d/ieciT =*e< to ra/y pro+i"a$ by nie wychod/i"y pr/ed do)2 Aak jednak )og"a upi*nowaR te dwie nie+pokojne d/iewc/ynki w )y+ich p"a+/c/ykach$ kt,re goniDc +iI po +chodach w +ieni$ co ki*ka chwi* wybiega"y do ogrodu$ a pote) wraca"y /gr/ane$ / bia"y) ob"oc/kie) wok," twar/y9 Mutti$ na) je+t gorDco#2 A*eT L odpowiada"a /e /niecierp*iwienie)2 L !o po co biegacie$ )acie +ied/ieR na do*e$ w pra*ni$ )o<ecie pr/ecie< bawiR +iI we"nD2 A*bo *epiej po/a)iatajcie korytar/#2 4ec/ one nie chcia"y o ty) +"y+/eR2 WciD< podbiega"y do ogrod/enia / prIt,w i wo"a"y do d/ieci idDcych obok w,/k,w /apchanych poQcie*D9 Kerda$ (rit/r ju< id/iecieS#$ po c/y) dodawa"y / du)D9 My te< /ara/ p,jd/ie)y# L i krIci"y +iI po podw,rku$ r/ucajDc Qnie<ka)i w burego kota pani Ce*t/$ kt,ry nie /a)ier/a" /ejQR / da+/ku werandy i ty*ko "apD +trDca" bia"e ku*e / oQnie<onej +pad/i/ny na Qcie<kI2 W)iech Marii i Ewy222 Nawet we/wania ojca nie )og"y /apId/iR d/iewc/ynek pod dach2 Kdy +a)o*ot / bia"y)i cyfra)i na kad"ubie pr/e*atywa" nad do)e)$ nie)a* /ahac/ajDc br/uche) o +/c/yt ogro)nej br/o/y ro+nDcej w kDcie podw,r/a$ a *ud/ie na u*icy pr/ywiera*i w Q)ie+/nych po/ach do Qcian$ by ukryR +iI pod ka)ienny)i g/y)+a)i$ Maria i Ewa pr/erywa"y ty*ko na )o)ent /abawI /a +/pa*ere) tui i / /adartD g"owD

patr/y"y na cie)ny k+/ta"t /nikajDcy /a dacha)i$ bo jak d"ugo )o<na +iI baR$ a +a)o*oty pr/ecie< niko)u nie robi"y nic /"ego2 Wracajcie natych)ia+tT# L wo"a"a$ gdy ty*ko u)i*k" ja/got pr/e*atujDcej )a+/yny$ a*e one L c/ujDc w jej g"o+ie$ coQ d/iwnie )iIkkiego L udawa"y$ <e nie +"y+/D i ty*ko$ pr/yc/ajone /a ko*c/a+ty)i ga"I/ia)i$ Q)ia"y +iI be/g"oQnie / kawa"u /robionego Mutti2 Ach L krIci"a g"owD L )o<e *epiej /a)knDR je w drugi) pokojuS# A*e /ara/ poj)owa"a$ <e chce /robiR g"up+two$ bo pr/ecie< w+/y+tkie dr/wi )u+/D byR d/iQ otwarte$ tak by ka<dy L jeQ*i coQ +iI +tanie L ),g" natych)ia+t wybiec na podw,r/e2 Mutti$ )y +iI /gr/a"yQ)y2 Mo<e /dej)ie)y p"a+/c/e# L wo"a"y d/iewc/ynki +pod ogrod/enia2 Ani )i +iI wa<cieT Wracajcie do do)uT# L odpowiada"a //a +/yby$ bo ka/a"a i) d/iQ w"o<yR +wetry / owc/ej we"ny$ *etnie p"a+/c/yki / niebie+kiej gabardyny$ a na to w+/y+tko /i)owe p"a+/c/e / kr,*ic/y) futerkie) na ko"nier/u2 Mor+ka )g"a$ +/c/eg,*nie tera/$ je+t pr/ecie< L ),wi" (ran/ L bard/o gro8na$ wy+tarc/y ty*ko +traciR ciep"o222 WiIc ta we"na$ gabardyna i +ukno )y+iego ko*oru222 Kor/ej by"o / buta)i$ nawet te na futerku$ w kt,rych d/iewc/ynki tera/ biega"y po ogrod/ie$ nie by"y dobre na d"u<+/D drogI$ a botki / <,"tej +k,rki / /atr/a+ka)i$ wyk*ejone gruby) fi*ce)$ +iIgajDce nad ko+tkI$ /o+ta"y u +/ewca Bier+ta L gd/ie< ich tera/ +/ukaRS Lbo pr/ecie< ciI<ar,wkI .o*k++tur)u$ kt,rD Bier+t wc/oraj jecha" / +yne)$ na /akrIcie (riedrichLA**ee trafi" poci+k )o8d/ier/a i pote) w+/y+cy na 4e++ing+tra++e ),wi*i o ty)$ co +iI +ta"o2 J+pokoi"a +iI trochI$ gdy d/iewc/ynki pr/yc/ai"y +iI w korytar/u +/epc/Dc coQ i chichoc/Dc2 Chcia"a tera/ byR +a)a$ nade+/"o to najgor+/e$ dra<ni"a jD nawet obecnoQR A*freda2 WiIc ty*ko powied/ia"a cicho9 Mo<e pr/enie+ie+/ +iI do kuchniS# Wy+/ed" / otwartD tekturowD wa*i/kD$ o+tro<nie /a)ykajDc /a +obD dr/wi2 StanI"a poQrodku pokoju pr/ed +/afD / *u+tre)$ kt,rD parI dni po Q*ubie kupi*i w +k"ad/ie MP**era na Breitga++e$ i na widok +wojej po+/ar/a"ej twar/y prIdki) ruche) otwor/y"a w+/y+tkie troje dr/wi2 :dbicie / b"y+kie) /nik"o pod or/echowD ra)D2 W +/afie$ po *ewej$ na p,"kach / cie)nego dr/ewa$ *e<a"y bia"e i b"Ikitne rIc/niki$ ni<ej pr/eQcierad"a i po+/wy$ je+/c/e ni<ej /"o<one w ko+tkI b*u/ki / p",tna$ kretonu i bawe"ny r,wniutki)i war+twa)i cia+no wype"nia"y wnItr/e pachnDce kroch)a*e) i +uchy) drewne)2 A w kDcie pokoju$ na pod"od/e pod okne)$ c/eka"a ju< ro/po+tarta c/erwona po+/wa / )ocnego drobno/iarni+tego )ateria"u$ podw,jna$ / b*a+/any)i gu/ika)i obciDgniIty)i p",tne)$ wie*ka c/erwona po+/wa$ do kt,rej na*e<a"o tera/ w"o<yR to$ co najpotr/ebniej+/e$ a pote) c/tery rogi /wiD/aR w wI/e"2 Cani Wa*)ann / uci+kie) w pier+iach /anur/y"a d"o; )iId/y ch"odne bia"e p",tna$ kruche kwieci+te kretony$ )iIkkie f*ane*e$ *u8ne bawe"ny$ odnajdujDc pod pa*ca)i de*ikatne r,<nice$ kt,rych dotDd nie wyc/uwa"a$ bo tera/$ kiedy tak pr/yk*Ik"a pr/ed najni<+/D p,"kD$ /dawa"o +iI jej$ <e nawet / /a)kniIty)i oc/a)i po rod/aju )iIkkoQci$ po /iarni+toQci +p*ot,w$ po g"adkoQci nitek$ potrafi nieo)y*nie ro/po/naR$ kt,ra b*u/ka na*e<y do Ewy$ a kt,ra do Marii$ kt,re pr/eQcierad"a +D / ich )a"<e;+kiego ",<ka$ a kt,re / ",<ek d/iewc/ynek2 Jno+/Dc pa*ca)i +/tywne$ wykroch)a*one br/egi$ w+uwa"a rIkI a< po pr/egub )iId/y pr/eQcierad"a i wtedy$ na unie+ionej krawId/i bia"ego )ateria"u$ w rogu$ uka/ywa" +iI$ wy+/yty je+/c/e pr/e/ babkI AnnI$ rod/inny )onogra) Wa*)ann,w9 du<e W#$ podobne do Q*adu kur/ej "apki u)oc/onej w fio*etowy) atra)encie2 A w+/y+tko pachnia"o +uchy) jod"owy) drewne)$ bo +/afa$ choR wyg*Dda"a na or/echowD$ or/echowD wca*e nie by"a$ jej Qciany /o+ta"y ty*ko ok*ejone or/echowy) fornire) o <,"tobrD/owych +"ojach w Bro)bergu$ w war+/tacie Aohanna -neippa 1c/arna na/wa fir)y widnia"a na wewnItr/nej +tronie dr/wi72 Cr/eQcierad"a pachnia"y tD

"agodnD$ +uchD jod"owD woniD$ i pani Wa*)ann$ / trude) pow+tr/y)ujDc "/y$ pog"a+ka"a uginajDce +iI pod d"oniD p",tno$ trochI ju< +prane$ na br/egach w ki*ku )iej+cach +tr/IpiDce +iI w"ochaty)i nitec/ka)i2 A*e tera/ nie by"o ju< c/a+u na poprawianie u"o<enia po+/ewek$ wyg"ad/anie d"oniD nakroch)a*onych pr/eQcierade"$ tera/ tr/eba by"o / tych r,wniutkich +piItr/e; wyciDgnDR to$ co najpotr/ebniej+/e$ i r/uciR na c/erwonD po+/wI ro/po+tartD pod okne)2 A pa*ce$ +unDce po krawId/iach po+/ew i b*u/ek$ wciD< +iI waha"y222 WiIc pani Wa*)ann$ aby odw*ec je+/c/e na )o)ent tI +tra+/nD chwi*I$ +iIgnI"a do drugiej c/IQci +/afy$ ta)$ gd/ie na drewnianych wie+/akach / druciany) hac/ykie) wi+ia"y jej +ukienki i p"a+/c/e ora/ p"a+/c/e i garnitury )I<a2 BraR ty*ko to$ co najpotr/ebniej+/e222# Cewnie wied/ia"a$ <e tak byR )u+i2 Co jednak /robiD$ jeQ*i w Ha)burgu$ ta)$ gd/ie +toi do) ciotki Heidi i wuja Siegfrieda$ u kt,rych )ie*i +iI /atr/y)aR w drod/e do Hanoweru$ /a+tanD ty*ko /a+ypane Qniegie) gru/yS 1bo pr/ecie< Ha)burg te< by" bo)bardowany72 A*fred powinien /a"o<yR +w,j poc/towy$ d"ugi p"a+/c/ / )eta*owy)i gu/ika)i$ wiado)o$ w )undur/e /aw+/e "atwiej2 A*e onaS SiIgnI"a po +w,j bordowy p"a+/c/ / rudy) futerkie) na ko"nier/u$ ten$ kt,ry kupi*i u Hart)anna na 4angga++e$ +iIgnI"a po ten p"a+/c/$ chocia< ten drugi$ granatowy / per"owy)i gu/ika)i$ kt,ry wi+ia" obok$ by" /nac/nie ciep*ej+/y$ a*e ten granatowy wyg*Dda" du<o gor/ej2 4ec/ nara/ po)yQ*a"a / pr/era<enie) o c/o"gach$ kt,re pode+/"y ju< pod Hir+chau$ o ty)$ co ta)ci robiD / kobieta)i$ wiIc prIdko +iIgnI"a po naj+tar+/e brudno+/are pa*to$ to po babce Henrietcie$ /ni+/c/one i /a *u8ne pa*to / grubego +ukna$ kt,re pr/e/ *ata tr/y)a*i na dnie +/afy L tak$ to wytarte pa*to / pocerowany)i rIkawa)i$ takie$ jakich nikt ju< od dawna nie no+i$ bId/ie naj*ep+/e222 W+tr/D+nI"a g"owD9 Bo<e$ co ja robiIS Co co ten +trachT Cr/ecie< ju< d/iQ wiec/,r bId/ie)y da*eko od Han/ig$ na )or/u$ (ran/ ),wi"$ <e do Ha)burga je+t ty*ko parI dni222# Mocny) +/arpniIcie) wyciDgnI"a +pod pr/eQcierade" ko+/u*I Marii / ciep"ej f*ane*i i r/uci"a na c/erwonD p"achtI2

!r/ciny : piDtej +/*i +/ybko wiadukte) obok dworca w 4angfuhr$ pochy*ajDc g"owI$ gdy wy+oko$ / +/arpiDcy) Qwi+te)$ na cie)ny) niebie ponad kratownicD )o+tu pr/e*atywa"y w +tronI *otni+ka poci+ki wy+tr/e*iwane / E)au+ a*bo Schid*it/$ gd/ie +ta"a ju< L jak rano ),wi" A_er Bieren+tein L ro+yj+ka bateria$ bijDca w /achodnie kra;ce d/ie*nicy2 Chcie*i pr/ejQR pod )o+te) na Schwar/er Weg$ pote) Marien+tra++e na Ma_LHa*beLC*at/ i da*ej do tor,w tra)wajowych na :+t+ee+tra++e$ a*e tera/ c/y )ia"o to jakiQ +en+S Ho)y w oko*icach rynku pa*i"y +iI bia"y) ja+krawy) ognie)$ prawie be/ dy)u$ wiatr w/bija" nad dacha)i )igot*iwe +tr/Ipy L )o<e p"onDce firanki$ wyrwane pr/eciDgie) / okien$ )o<e p"achty papieru *atajDce w wirach i+kier2 Cani Wa*)ann$ w ro/piIty) p"a+/c/u$ w futr/anej c/apec/ce pr/ypiItej / ty"u do w"o+,w +rebrnD +/pi*kD$ / p*ecakie) na ra)ionach$ prowad/i"a EwI i MariI@ parI krok,w pr/ed ni)i pan Wa*)ann / tobo"e) na p*ecach popycha" <e*a/ny w,/ek po+kr/ypujDcy /ard/ewia"y)i o+ia)i2 =*ekroR ty*ko ko"a pod+kakiwa"y na nier,wnoQciach ob*od/onego chodnika$ wa*i/a / <,"tej +k,ry$ pr/ypiIta do podwo/ia +k,r/any)i pa+ka)i$ pr/echy*a"a +iI to na jeden$ to na drugi bok2 Co prawej$ w do*e$ /a barierkD wiaduktu$ na pu+tej pr/e+tr/eni ko"o +tacji po"y+kiwa"y

r,<owawo tory biegnDce / Han/ig do 0oppot2 Cr/y ra)pie$ obok c/arnego *eja$ +terc/a"o / /ie)i ki*ka /erwanych +/yn2 CarI krok,w da*ej na peronie boc/nicy dopa*a"a +iI )Itny)$ <ar/Dcy) +iI Qwiat"e) ciI<ar,wka !odta#2 Hane)ann obejr/a" +iI$ a*e *ud/ie$ kt,rych do+tr/eg" w g"Ibi wiaduktu$ nie by*i je+/c/e ta)ty)i L objuc/eni pac/ka)i i wa*i/ka)i +/*i +/ybko$ potykajDc +iI na grudach Qniegu2 H/iewc/ynki Wa*)ann,w$ idDce w )i*c/eniu$ odpowiada"y burkniIcia)i na r/ucane +/epte) pytania )atki$ kt,ra niepokoi"a +iI o ich nogi w po+kr/ypujDcych$ je+/c/e nie ro/chod/onych bucikach i ju< tr/eci c/y c/warty ra/$ gdy /atr/y)ywa*i +iI d*a /"apania oddechu$ poprawia"a i) pod +/yjD we"niane +/a*iki2 A*e< na) je+t gorDcoT# L wykr/ykiwa"a Maria2 Hopiero jednak /a wiadukte)$ gdy we+/"y )iId/y do)y Magdeburger Stra++e i ogie; nad Qr,d)ieQcie) 4angfuhr /niknD" /a cie)ny)i )a+ywa)i nienaru+/onych do),w$ pr/era<one widokie) "uny fa*ujDcej nad dacha)i jak ciI<ka$ wi*gotna pajIc/yna$ pr/yci+nI"y +iI do )atki L i wtedy pani Wa*)ann ro/p"aka"a +iI2 S/"a / pr/ytu*ony)i do niej d/iewc/ynka)i$ a "/y p"ynI"y jej po po*ic/kach2 Hobr/e chocia<$ <e A*fred nie og*Dda" +iI$ poch"oniIty wy)ijanie) +tert Qniegu$ /awa*ajDcych chodnik2 Wid/ia"a jego pochy*one p*ecy$ ko"y+/Dcy +iI c/arny tob,"$ pr/ytwierd/ony do ra)ion parciany)i pa+a)i /e +tarego p*ecaka$ pa)iItajDcego je+/c/e Wie*kD WojnI i wa*ki nad So))D2 W g"Ibi cie)nej u*icy$ pod fa*ujDcD "unD$ kt,ra nie r/uca"a cieni L tak by"a )Itna$ pe"/ajDca po w+chodniej +tronie nieba b*adD$ chorD r,<owoQciD L pod c/arny)i Qciana)i do),w$ w kt,rych nie pa*i"o +iI Qwiat"o 1ty*ko w ki*ku piwnic/nych okienkach <ar/y"y +iI *a)py naftowe7$ +/"y cie)ne po+tacie objuc/one p*ecaka)i$ ciDgnDce /a +obD na <e*a/nych +ankach pac/ki okrIcone +/nurkie) i drute)$ a w+/y+tko to ciDgnI"o w )i*c/eniu pod fa*ujDcy) niebe) w +tronI BrY+en i Neufahrwa++er$ tarn$ gd/ie pr/y fa*ochronie )ia"y c/ekaR tran+portowce2 A*e gdy wy+/*i na a*ejI / tra)wajowy)i tora)i$ kt,ra bieg"a pro+to ku )or/u$ otwor/y" +iI pr/ed ni)i widok na ja+krawD ko*u)nI ognia$ bijDcD w niebo$ a< /atr/y)a*i +iI w /deptany) Qniegu i Hane)ann pod+/ed" do pana Wa*)anna9 E*ewatoryS# Can Wa*)ann pokrIci" g"owD$ bo dobr/e /na" tI oko*icI$ gd/ie nieda*eko wie<y ciQnie; )ie+/ka" jego brat$ wiIc ty*ko poprawiajDc na ra)ionach pa+y$ )ruknD"9 !o chyba )aga/yny w Neufahrwa++er# L co /nac/y"o$ <e d/ieje +iI coQ du<o gor+/ego$ ni< gdyby pa*i"y +iI e*ewatory$ bo tera/ nabr/e<e pr/y ujQciu kana"u do )or/a je+t oQwiet*one <ywy) p"o)ienie) i ob+erwator/y arty*eryj+cy /e w/g,r/ MPggau )ajD ju< jak na d"oni /achodniD c/IQR portu i ty*ko c/ekaR$ jak pr/enio+D ogie; / boc/nic ko"o Weich+e*)Pnde i wy+py Ho*) na w+chodnie kra;ce BrY+en$ na *a+ i pote) na We+terp*atte2 A*e tego ani pan Wa*)ann$ ani Hane)ann nie powied/ie*i g"oQno$ bo nie by"o o c/y) ),wiR@ tr/eba by"o do+taR +iI do portu jak naj+/ybciej$ nawet jeQ*iby ro/poc/I"o +iI najgor+/e@ nie by"o o c/y) ),wiR$ ty) bard/iej <e d/iewc/ynki na widok da*ekiego ognia$ kt,ry +ta" nad dacha)i Neufahrwa++er$ otr/D+nI"y +iI / *Iku$ tak jakby widok ja+nej +)ugi$ podpierajDcej niebo brunatny) <are)$ wyda" i) +iI /nac/nie )niej gro8ny ni< widok c/arnych u*ic w oko*icach wiaduktu$ gd/ie do)y$ w kt,rych nie jaQnia"o <adne okno$ /a)yka"y pr/e+tr/e; /e w+/y+tkich +tron2 Ru+/y*i wiIc po ob*od/onej je/dni$ patr/Dc bard/iej pod nogi ni< na to niedobre Qwiat"o nad porte)$ a w g"Ibi a*ei$ da*ej i b*i<ej$ /a ni)i i pr/ed ni)i$ +unI"y w +tronI BrY+en c/arne grupki takich +a)ych jak oni wIdrowc,w$ o+tro<nie +tawiajDcych nogi na Q*i+ki) Qniegu$ podpierajDcych +iI *a+ka)i$ para+o*a)i$ ba)bu+owy)i kijka)i od nart$ *i+twa)i poQpie+/nie pr/y+po+obiony)i do drogi$ a nad ni)i$ w g,r/e$ wy+oko$ wy+oko$

cie)noQR powtar/a"a )onotonnie Qwi+t pr/e*atujDcych poci+k,w$ kt,re +pada"y na bia"e od Qniegu po*a *otni+ka$ /a)kniIte od p,"nocy *a+e) w K*ettkau2 Nad r,wninD )iId/y 4angfuhr i :*iwD +ta" wie*ki dy)$ podQwiet*ony od do"u da*eki)i po<ara)i$ jakby p"onI"y ju< nie w+chodnie kra;ce 0oppot$ *ec/ +a)o Kotenhafen2 0a +kr/y<owanie)$ obok wodociDg,w$ panu Wa*)annowi uda"o +iI /atr/y)aR jednD / ciI<ar,wek$ jadDcych ku )or/u / war+/tat,w Hin/ & Weber# pr/y Hoch+trie++$ i tera/ Hane)ann$ +tojDc /a +/oferkD wie*kiego )er/bacha$ patr/y" pr/e/ +/parI w furkoc/Dcej p*andece na cora/ b*i<+/e fa*owanie ognia nad porte)2 Cani Wa*)ann$ wtu*ona w kDt auta$ g"a+ka"a po w"o+ach MariI2 Can Wa*)ann$ *edwie widoc/ny w cie)noQci$ pr/yci+ka" do +iebie EwI2 Stary )er/bach pod+kakiwa" na /a)ar/niItych ko*einach$ co chwi*a )u+ie*i chwytaR +iI <e*a/nych prIt,w pod furkoc/DcD bre/entowD o+"onD2 A pote) nag*e wjecha*i w u*icI ro/Qwiet*onD ja+krawy) )igote) ognia$ ruch*iwe cienie be/*i+tnych dr/ew pr/ep"ynI"y po ob*od/onej je/dni$ po prawej +tronie p"o)ienie bi"y w g,rI / ro/"a)anego wybuche) dachu2 !e b*a+ki L ruch*iwe i dra<niDce L +prawi"y$ <e Hane)ann nie potrafi" ro/po/naR )iej+ca$ do kt,rego dojecha*i2 AakaQ d"uga neogotycka budow*a pr/e+unI"a +iI /a dr/ewa)i$ )ignI"y +/yby *QniDce c/erwony)i odb*a+ka)i ognia$ /a rogie) do+tr/eg*i nierucho)D bry"I wypa*onego c/o"gu / otwartD k*apD na wie<yc/ce2 W,/ o+tro pr/yha)owa"$L wy)ijajDc ro/r/ucone na je/dni drewniane +kr/ynki$ pote) pod ko"a)i br/IknI"y )o+iI<ne gi*/y$ wjecha*i w t"u)$ kt,ry wo*no ro/+tIpowa" +iI pr/ed )a+kD +a)ochodu$ a*e gdy podjecha*i do +/eroko otwartej bra)y / <e*a/nych prIt,w$ ugr/I8*i wQr,d tobo",w$ wa*i/ek$ b*a+/anych pude" /a+ypujDcych je/dniI2 :bjuc/eni *ud/ie wype"nia*i nie)a* ca"y p*ac pr/y wejQciu do portu i chocia< w paru )iej+cach b"y+ka"y na+ad/one na *ufy karabin,w bagnety <andar)erii$ nawet <,"ty for)u*ar/ / piec/Dtka)i$ kt,ry) +/ofer wy)achiwa" pr/ed twar/D oficera w d"ugi) p"a+/c/u$ / b*achD na pier+iach$ nie robi" na niki) wra<enia$ bo nikt nie ),g" +iI ru+/yR / )iej+ca$ taki by" t"ok )iId/y ceg*any) )ure) a QcianD )aga/ynu$ w kt,rego p,"ko*i+ty) dachu / )*ec/nego +/k*D c/ernia"y gwia8d/i+te d/iury po uder/eniach od"a)k,w2 Hane)ann +pod/iewa" +iI /re+/tD c/egoQ du<o gor+/ego L paniki$ wr/a+ku d/ieci$ kr/yk,w kobiet L a*e na ra/ie t"u)$ wid/iany pr/e/ +/parI w p*andece$ by" nierucho)y i )i*c/Dcy2 = gd/ieQ ta) da*ej )u+ia"o byR pewnie nabr/e<e$ Hane)ann nie ),g" jednak wypatr/yR nigd/ie /ary+,w Bernhoffa#2 S/ofer wychy*i" +iI / +/oferki9 Mu+/I +iI cofnDRT# L wiIc /e+koc/y*i na Qnieg$ by po),c pani Wa*)ann$ kt,ra poda"a i) / g,ry d/iewc/ynki$ pr/e+tra+/one bard/iej widokie) t"u)u ni< ko"y+anie) ognia$ ta;c/Dcego i+krowaty)i ro/b"y+ka)i nad po"a)any) dache) po drugiej +tronie u*icy2 0apach pa*Dcej +iI nafty$ /)ie+/any / woniD +ad/y$ dra<niDcy i )d"y$ +prawi"$ <e natych)ia+t pa*ca)i w we"nianych rIkawic/kach /atka"y +obie no+2 !r/y)ajcie +iI )nieT L kr/yknI"a pani Wa*)ann2 L Nie )o<e)y +iI /gubiR#$ wiIc pr/ywar"y do niej$ chwytajDc /a p"a+/c/2 A*fred$ dowied/ +iI$ jak d"ugo bId/ie)y tu c/ekaR#2 Can Wa*)ann ru+/y" ku bra)ie$ Hane)ann jednak pow+tr/y)a" go9 Niech pan / ni)i /o+tanie#2 Cr/epcha" +iI pr/e/ //iIbniIty t"u) do oficera / b*achD na pier+iach$ *ec/ dowied/ia" +iI ty*ko$ <e Bernhoff# d/i+iaj na pewno nie wp"ynie do portu 1ewakuowani bIdD pr/ewo<eni na pok"ad tran+portowca ho*ownika)i72 Mi)o wo*i )ruknD"9 A*e< to potrwa god/inyT# :ficer nawet na niego nie +pojr/a"9 Co pan chce$ pr/ecie< gdyby [Bernhoff\ wp"ynD" tu do kana"u222#2 WiIc to )og"o potrwaR god/inyS Cani Wa*)ann pr/era/i"a +iI2 Hobr/e chocia<$ <e d/iewc/ynki by"y ciep"o ubrane$ a*e +taR tutaj god/ina)i na )ro/ie$ w ro/deptany) Qniegu ob*epiajDcy) butyS

Aedno co )og*i /robiR$ to /na*e8R +obie )iej+ce na ra)pie pr/y )aga/ynie$ pod b*a+/any) da+/kie)$ ta)$ gd/ie na betonowej po+ad/ce nie by"o Qniegu$ wiIc u+adowi*i +iI po)iId/y *ud8)i owiniIty)i w koce i futra$ tak by d/iewc/ynki )og"y u+iDQR na wa*i/ce i p*ecy opr/eR o tob,"2 A*e +/ept kobiety w rudy) futerku$ kt,ra /ac/I"a )od*iR +iI obok nich$ +/eroko otwarty)i oc/a)i wpatr/ona w ogie; po drugiej +tronie u*icy$ +p"o+/y" EwI i MariI tak bard/o$ <e pr/ytu*i"y +iI do +iebie jak dwa dr<Dce / /i)na wr,b*e2 Hopiero tera/$ w )ro8ny) powietr/u$ kt,re +/c/ypa"o po*ic/ki i dy)i"o / u+t bia"y) ob"oc/kie)$ /ac/I"y +iI baR2 Cani Wa*)ann objI"a je ra)ienie)$ *ec/ c,< )og"a porad/iR na to w+/y+tko2 Can Wa*)ann pog"ad/i" jD po p*ecach$ a pote) L chocia< nikt nie by" je+/c/e g"odny L wyjD" / kie+/eni dwie kro)ki /awiniIte w <,"ty perga)in i d/iewc/ynki /ac/I"y <uR gor/kawD ra/owD )a+I$ powo*i dochod/Dc do +iebie2 Cani Wa*)ann pog"ad/i"a d"o; )I<a /a to$ <e )u to pr/y+/"o do g"owy2 Hane)ann /aQ pr/eci+nD" +iI wQr,d *ud/i +ied/Dcych pod QcianD$ i wy)ijajDc tekturowe wa*i/ki$ p*ecaki$ pac/ki / poQcie*D$ tobo"y$ +kr/ynki / dorobionD <e*a/nD rDc/kD$ do+/ed" do ko;ca ra)py2 WidaR +tDd by"o c/arnD +)ugI drugiego br/egu kana"u$ *ec/ gdy u+i"owa" wypatr/yR$ c/y coQ +iI nie ru+/a w cie)noQci /a fa*ochrone)$ powietr/e /adr<a"o i huk pIkajDcego +/rapne*a /)ie+/a" +iI / ja/gote) pry+kajDcych +/yb2 !"u) na p*acu /ako"y+a" +iI$ bard/iej chyba pr/era<ony wr/a+kie) /ranionej kobiety$ ni< "o+kote) wybuch,w$ kt,re d"ugD +eriD ro/+ypa"y +iI nad kana"e)2 He+/c/ od"a)k,w /a+/e*eQci" po wod/ie i /abr/Ic/a" po +/k*any) dachu )aga/ynu2 H/iewc/ynki kr/yc/a"y pr/era8*iwie$ wid/Dc na Qniegu$ parI krok,w od ra)py$ c/arny ro/)a/any Q*ad$ kt,ry ciDgnD" +iI /a nogD kobiety w*ec/onej pr/e/ )atkI wo"ajDcD o po)oc2 Cani Wa*L)ann /agarnI"a je ra)iona)i$ ojciec o+"oni" tobo"e)$ a*e one$ wtu*one w p"a+/c/ )atki$ wciD< kr/yc/a"y$ og"u+/one hukie)$ Qwi+te) wirujDcego <e*a/a$ pIkanie) b*achy rwanej od"a)ka)i2 S/rapne*e$ jeden po drugi)$ ro/b"y+kiwa"y nad wie<D kapitanatu2 Ae+/c/e pr/eno+i"o$ je+/c/e nie trafia"y$ a*e ju< w *ornetach ob+erwator,w na w/g,r/ach MPggau te drobne ro/b"y+ki$ /apa*ajDce +iI na *inii pod/ia"ki )iId/y cyfrD ' a cyfrD %E$ te ro/b"y+ki$ /akwitajDce be/g"oQnie nad budynka)i )aga/yn,w i kratownica)i d8wig,w w Neufahrwa++er 1echo wybuch,w do*atywa"o na w/g,r/a dopiero po paru chwi*ach7$ /)ienia"y +iI w ko)endI@ ce*owniki haubic u+tawionych na 0igankenbergu pr/e+uwano o jeden$ dwa )i*i)etry w *ewo$ tak by na+tIpne poci+ki podawane pr/e/ a)unicyjnych$ po+/ybowa"y pro+to na dachy po prawej +tronie ognia2 4ud/ie na p*acu )iId/y ceg*anD QcianD a ra)pD wpe"/a*i pod b*a+/ane wagoniki$ kry*i +iI pod <e*a/ny)i +"upa)i +uwnicy$ tratujDc *e<Dcych bieg*i w +tronI bra)y$ a*e co chwi*I c/yjQ bo*e+ny wr/a+k pr/ed/iera" +iI pr/e/ huk wybuch,w i c/yjeQ cia"o$ w*ec/one po Qniegu$ /o+tawia"o /a +obD c/arny Q*ad2 A poQrodku p*acu$ obok +/yn$ ta) gd/ie /robi"o +iI /upe"nie pu+to$ wok," por/uconej otwartej wa*i/y$ / kt,rej pod)uch wywia" )uQ*inowe +tr/Ipy nocnych ko+/u* L pod+kakiwa"y grudy Qniegu +iekane od"a)ka)i2 Cote) nag*e /apad"a ci+/a2 -toQ ukryty /a +"upe) +uwnicy /ach"y+tywa" +iI "kanie)$ Qci+kajDc d/iwnie +krIconD nogI$ ktoQ wo"a" o+tro<nie9 KPnterT KPnterT Kd/ie je+teQS Chod8 tutaj do )nie$ ju/ nie )ogI$ /abier/ )nie +tDd222# A*e c/arne +ku*one po+tacie pr/ywiera"y wciD< do Qniegu$ nikt nie wier/y"$ <e ju< +iI +ko;c/y"o$ choR wyg*Dda"o$ <e ci / 0igankenbergu pr/erwa*i na ra/ie +wojD robotI L )o<e pr/e+uwa*i tera/ ce*ownik / ce*u %EF na w+tr/e*any ju< ce* %EM w Neu Schott*and L wiIc /robi"o +iI /upe"nie cicho$ ty*ko od +trony u*icy huc/a" ogie; w d/ie+iDtkach okien neogotyckiego budynku2 Cote) w tej kruchej ci+/y L nawo"ywania$ g"o+y$ +/epty$ kobiecy g"o+9 Canie Hane)ann$ nic +iI panu nie +ta"oS# A kiedy / ko;ca ra)py dobieg"a odpowied89

W+/y+tko w por/Ddku$ pani Wa*)ann# L )atka Marii i Ewy$ +ku*onych wciD< pod o+"onD k"Ibu ubra;$ odetchnI"a / u*gD9 Niech pan tu do na+ wraca$ niech<e pan ta) tak ju< nie +toi#2 By"o w tych +"owach karcDce$ nie /no+/Dce +pr/eciwu ciep"o$ a< Hane)ann )i)o wo*i uQ)iechnD" +iI$ otr/epujDc Qnieg / ubrania$ a*e gdy ru+/y" ju< pr/e/ opu+to+/a"D$ /a+ypanD por/ucony)i wa*i/ka)i i +kr/ynka)i ra)pI w +tronI Wa*)ann,w$ coQ poru+/y"o +iI w cie)noQci nad wodD$ coQ ta)$ po *ewej$ /a p"ywajDcy) d8wigie)$ /a)ajac/y"o w pob*i<u toru wodnego$ jakiQ k+/ta"t cie)niej+/y od nieba$ pr/e+unD" +iI /a *atarniD fa*ochronu i Hane)ann /ro/u)ia"$ <e to kt,ryQ / ho*ownik,w wraca od Bernhoffa#222 WiIc /e+kakujDc / ra)py /awo"a" w +tronI <e*a/nych dr/wi9 Cani Wa*)ann$ +/ybkoT#$ a ona u+"y+/aw+/y jego /)ieniony g"o+ pojI"a natych)ia+t$ <e nie )a chwi*i do +tracenia$ <e tr/eba ciDgnDc /a +obD pr/era<one d/iewc/ynki$ popId/ajDc )I<a d8wigajDcego wa*i/I i tob,"$ biec w +tronI nabr/e<a$ bo w g"o+ie Hane)anna nie ty*ko ona jedna wyc/u"a ten naka/$ kt,ry /wia+towa" nad/iejI$ bo w ty) /)ieniony) g"o+ie$ kt,ry /abr/)ia" na opu+to+/a"y) p*acu )iId/y ceg*any) )ure) a QcianD )aga/ynu$ wyc/u*i ten naka/ tak<e inni i tera/$ wychod/Dc //a <e*a/nych +"up,w$ wype"/ajDc +pod wagonik,w$ wybiegajDc //a betonowych pode+t,w$ c/arne po+tacie obciD<one tobo"a)i ru+/y"y biegie) w +tronI nabr/e<a2 Cani Wa*)ann by"a jednak +/yb+/a$ ju< dobiega"a do drewnianego po)o+tu$ ju< w+pina"a +iI na drewniane +chody$ ju< pr/ywiera"a ra/e) / d/iewc/ynka)i do drewnianego +"upa$ by nie daR +iI /epchnDR do wody$ a Wa*)ann do"Dc/a" do niej$ pr/er/uca" pr/e/ barierkI tob,"$ wQ*i/giwa" +iI pod be*kD na drewnianD pod"ogI$ pachnDcD /deptany) Qniegie)$ +)o"D i wi*gotny)i +tr/Ipa)i *in2 Co chwi*i na po)o+t wbiega*i ju< inni$ a*e oficer / b*achD na pier+iach uni,+" pi+to*et i napierajDcy t"u) cofnD" +iI na odg"o+ +tr/a",w oddanych w powietr/e2 Niech pan we8)ie +woje r/ec/yT L wo"a"a / po)o+tu pani Wa*)ann$ uQwiado)iw+/y +obie$ <e w biegu /apo)nia"a o ne+e+er/e Hane)anna2 L Ae+/c/e pan /dD<yT# WiIc Hane)ann$ )achina*nie$ pchniIty ciep"D +i"D tego g"o+u$ ru+/y" ku ra)pie$ pod+/ed" do +chodk,w222 Kdy po+tawi" nogI na +topniu$ po *ewej$ nad wy+oki) d8wigie) b"y+nI"o i ek+p*o/ja arty*eryj+kiego poci+ku ro/dar"a powietr/e$ +iejDc od"a)ka)i po c/arnej wod/ie pr/y+tani2 -awa"ki <e*a/a /abr/Ic/a"y po b*a+/any) da+/ku nad ra)pD i po dachu ha*i2 SypnI"o +/k"o2 Hane)ann +chy*i" g"owI u+kakujDc pod )ur2 Ho*ownik dop"ywa" ju< do po)o+tu2 Na drugi) br/egu kana"u /apa*i"a +iI cy+terna2 :gie;$ wybuchajDcy purpurowD ja+noQciD$ odbi" +iI w wod/ie rtIciowy) )igote) i ciep"e powietr/e pachnDce naftD pr/ep"ynI"o po twar/y2 Wok," ha*i /robi"o +iI ja+no jak w d/ie;2 C"o)ienie / drugiego br/egu oQwiet*i"y tera/ c/IQR nabr/e<a /a )aga/yne)2 Hane)ann /)ru<y" oc/y2 S/yny ko*ejoweS 0wrotniceS !r/cinyS Ru+/towaniaS Na nabr/e<u poroQniIty) tr/cina)i ujr/a" wrak )a"ego +tatku podparty ru+/towanie) / be*ek2 Aa+noQR po drugiej +tronie wody w+piI"a +iI wy+oko na niebo$ rudawe kity tr/cin obra+tajDcych kad"ub ro/jaQni"y +iI c/erwieniD ognia222 = wtedy na rd/ewiejDcej burcie$ kt,rD oQwiet*i"y p"o)ienie$ Hane)ann /obac/y" /atarty napi+ Stern#2 Coc/u" w +ercu uk"ucie L nie by"o to nic wie*kiego$ *ekkie dotkniIcie *odowD igie"kD$ a*e to *eciutkie$ /i)ne dotkniIcie ro/*a"o +iI w pier+iach du+/DcD fa*D gorDca2 Canie Hane)ann$ co pan robi$ na Boga$ niech +iI pan poQpie+/yT# L wo"a"a pani Wa*)ann / po)o+tu2 Chwyci" +w,j ne+e+er$ a*e +/ed" powo*i$ krok /a krokie)$ wciD< c/ujDc w +obie to *eciutkie dotkniIcie ch"odu$ kt,re ro/*ewa"o +iI w pier+iach par/DcD$ bo*e+nD fa*D2 !"u) na po)oQcie$ podQwiet*one "unD k"Iby dy)u / ko)ina ho*ownika$ kr/yki$ p"ac/222 0o+ta"o je+/c/e tr/yd/ieQci krok,w$ dwad/ieQcia222 Canie Hane)ann$

+/ybciejT L wo"a"a pani Wa*)ann2 L Na Boga$ +/ybciejT 0ara/ odp"ywa)yT# 4ec/ gdy Hane)ann do+/ed" ju< prawie do po)o+tu$ po *ewej +tronie$ gd/ieQ /upe"nie b*i+ko$ nad dache) )aga/ynu L b"y+k222 Kdy otwor/y" oc/y$ )ia" tu< pr/y twar/y c/yjDQ rIkI ob*epionD Qniegie)$ +/tywnD$ d/iwnie wykrIconD$ w oc/ach wirowa"o$ wiIc ty*ko obr,ci" +iI na w/nak i patr/y" +pod pr/y)kniItych powiek na c/arne g"Ibokie niebo$ pe"ne po+/arpanych ch)ur$ kt,re pr/echy*a"o +iI ra/ na /ach,d$ ra/ na w+ch,d2 Cowo*i uni,+" +iI na "okciu i pr/e)agajDc b,* +pojr/a" - w +tronI po)o+tu2 A*e po)o+t by" ju< pu+ty2 Nie by"o te< widaR ho*ownika2 WodI kana"u /)ar+/c/y" powiew2 C/arne +uwnice$ +/yny$ pr/ewr,cony wagonik2 !y*ko da*eko$ po drugiej +tronie kana"u$ wciD< <ar/y"a +iI trafiona cy+terna2 Nad d8wiga)i powo*i p"ynI"y pr,+/Dce f*ary na +padochronach2 Migot2 Be/g"oQna c/erwie;2 0yg/akowate cienie na Qniegu2 S/u) ognia2 Ha*ekie wy+tr/a"y2 SkDdS 0 MPggauS EchoS Wiatr potoc/y" po Qniegu d/ieciIcD c/apkI / kr,*ic/ego futerka2 A pote) do nabr/e<a podp"ywa"y na+tIpne ho*owniki$ t"u) wype"/a" /e +woich ukryR pod +uwnicD i wd/iera" +iI na po)o+t$ a*e Hane)ann +ied/ia" na ra)pie$ oparty p*eca)i o QcianI )aga/ynu i patr/y" na w+/y+tko jak pr/e/ +/ybI / )*ec/nego +/k"a2 Nie c/u" nawet /i)na$ kt,re / wo*na obej)owa"o p*ecy$ bo wciD< w pier+iach to bud/i"a +iI$ to pr/yga+a"a ta d/iwna$ dotk*iwa fa*a gorDca /)ie+/anego / *odowaty) dr<enie)2 :ko"o d/ie+iDtej /na*a/" go tak pod QcianD poruc/nik Re)et/ / ko+/ar pr/y Hoch+trie++$ kt,ry +woi) +"u<bowy) ben/e) pr/ywi,/" na pr/y+ta; <onI / c,rkD$ by )og"y na pok"ad Bernhoffa# do+taR +iI )otor,wkD +tra<y portowej2 Mia"y dobrD bia"D kartI# podpi+anD pr/e/ +a)ego pu"kownika .o++a2 A*e Hane)ann nie w+iad" / ni)i do "od/i$ choR Re)et/ bard/o go /achIca"2 Cia"o /a+tyga"o w ciep"y) odrItwieniu$ b,*e powo*i u+tIpowa"y2 Cr/ypo)nia" +obie o ne+e+er/e$ / )a"ej wa*i/ec/ki /o+ta"o jednak ty*ko parI +tr/Ip,w nadpa*onej <,"tej +k,ry2 Na ca"y) p*acu *e<a"y poprute tobo"y$ pakunki$ +kr/ynki$ poro/r/ucane k"Iby ubra;$ nadpa*one p"achty )okrego papieru2 : jedena+tej c/arne auto / nu)era)i woj+kowy)i odwio/"o go na 4e++ing+tra++e %>2 Coruc/nik Re)et/ +Dd/i"$ <e wracajD po coQ cennego$ c/ego Hane)ann nie /dD<y" /abraR / )ie+/kania i /apewne na/ajutr/ /echce ra/ je+/c/e +pr,bowaR do+taR +iI na pok"ad kt,regoQ / tran+portowc,w2 -iedy /ajecha*i pr/ed bra)I$ w do)ach po obu +tronach je/dni nie pa*i"o +iI ju< <adne Qwiat"o2 !y*ko nad 4angfuhr +unI"y ch)ury jaQniej+/e od nieba2 C"onI"o Qr,d)ieQcie i chyba oko*ice dworca2 Re)et/ obieca"$ <e /ajed/ie rano$ najp,8niej o ,+)ej$ a*e c/arne auto / nu)era)i reje+tracyjny)i ko+/ar pr/y Hoch+trie++ ju< nigdy nie /atr/y)a"o +iI pr/ed do)e) na 4e++ing+tra++e %>2 -ruche Kdy )inD" bra)I$ wyda"o )u +iI$ <e w jedny) / okien u Bieren+tein,w )ignI"o Qwiat"o2 SkrIci" /a +/pa*ere) tui i popchnD" ciI<kie dr/wi2 0 p"onDcD /apa"kD$ kt,ra +par/y"a pa*ce$ w+/ed" do +ieni$ )achina*nie otr/epujDc nogi /e Qniegu na <e*a/nej kratce$ *ec/ kiedy /i)na cie)noQR /d)uchnI"a <,"ty p"o)yk$ po)yQ*a"$ <e pr/y+/ed" tu ty*ko po to$ by u+pokoiR +erce c/y)Q$ co ju< nie )ia"o <adnego +en+u2 Wwiat"oS Chcia" cofnDR +iI na podw,r/e$ by Qcie<kD )iId/y +/pa*era)i tui wr,ciR do +iebie$ na 4e++ing+tra++e %>$ i by"by tak /robi"$ gdyby nie w+po)nienie bia"ego p*acu )iId/y

)aga/yne) a ceg*anD QcianD w Neufahrwa++er2 Str/Ipy papieru$ c/arne Q*ady na Qniegu$ po)o+t$ wa*i/ki$ t"u)$ k"Iby ubra;$ kr/yki$ )iIkki g"o+ pani Wa*)ann222 !en obra/ /atr/y)a" go tu$ na +chodach$ w cie)nej +ieni$ pod owa*ny) okne)$ kt,rego ko*orowe +/ybki po"y+kiwa"y +"aby) Qwiat"e) "uny /nad 4angfuhr2 Mie+/kanie Schu*t/,wS Co prawejS Cotar" /n,w wi*gotnD /apa"kD o +iarkowy br/eg pude"ka$ Qwiat"o /ab"y+"o$ o+"oni" je r,<owD )u+/*D d"oni i unie+iony) p"o)ykie) oQwiet*i" brD/owD *a)periI2 Cie)ne *akierowane dr/wi2 Co kwietny) orna)encie dIbowych fra)ug pr/ep"ynI"y *Qnienia i po"y+ki2 W g,r/e$ / ukoQnych cieni$ ko"y+/Dcych +iI na Qcianie$ wyp"ynI"a +tiukowa p"a+kor/e8ba Canny +ied/Dcej / H/ieckie) wQr,d *iQci o*iwnego dr/ewa2 4ec/ to$ co ujr/a"222 Na dr/wiach Schu*t/,w$ tu< pr/y fra)ud/e L g"Iboko od+/c/epione dr/a/gi$ /a)ek / wie*kD k*a)kD$ b"y+nI"a od"a)ana b*acha$ Qwie<e ja+no/"ote ry+y$ c/arne Q*ady uder/e;$ jakby ktoQ no<e) pr,bowa" pr/ebiR )o+iDd/2 WiIc ju< +D$ ju< tu by*i$ wiIc gdy on +ta" ta)$ na nabr/e<u w Neufahrwa++er$ ju< by*i tu$ ju< od"a)ywa*i$ k*nDc cicho$ )o+iI<ne w/)ocnienia fra)ug$ ju< podwa<a*i )eta*owe okucia pod k*a)kD$ a pote)$ uder/ajDc ra)ienie) w dr/wi$ wwa*i*i +iI do Qrodka$ / trude) "apiDc r,wnowagI na Q*i+ki) *ino*eu) w bia"oL<,"tD +/achownicI2 Chcia" cofnDR +iI$ by nie wid/ieR otwartych +/af$ / kt,rych wyw*ec/ono +k"IbionD bie*i/nI$ +/uf*ad kreden+u wyr/uconych na Qrodek pokoju$ by nie patr/eR na b"oto ro/gniecione na dywanie$ kawa"ki topniejDcego Qniegu2 A*e )yQ* o Schu*t/ach222 Wy+/*i +tDd w po"udnie$ wid/ia"$ jak +krIca*i w -ronprin/ena**ee /a ka+/tana)i2 Ma"y p*ecak na ra)ionach KPntera2 W,/ek2 Hrewniana wa*i/ka2 C/erwony kape*u+/ pani Schu*t/2 :dwr,ci"a +iI2 -r,tkie +pojr/enie na do)2 Co"o<y" rIkI na k*a)ce9 dr/wi ugiI"y +iI )iIkko pod d"oniD2 Cr/edpok,j2 Cie)noc/erwona portiera2 Herbaciana tapeta na Qcianach2 Cienie2 0apa"ka /ga+"a$ ru+/y" po o)acku w +tronI kuchni$ coQ chr/IQci"o pod pode+/wa)i$ gdy w g"Ibi cie)nego wnItr/a do+tr/eg" jaQniej+/y pro+tokDt okna$ pr/ekreQ*ony cieniutki) kr/y<e) ra)y$ /n,w +iIgnD" po /apa"kI2 Z,"ty p"o)yk /achwia" +iI dotkniIty )gie"kD oddechu$ cienie$ kt,re wype"/"y / /a"a)a; )eb*i$ /ako"y+a"y +iI i dopiero po chwi*i$ gdy +)u<ka ognia w+piI"a +iI wy<ej$ ujr/a" pr/ed +obD kuchniI Schu*t/,w$ w kt,rej nigdy nie by"$ *ec/ kt,rD )i)o to dobr/e /na"$ bo pr/ecie< ty*e ra/y$ pr/echod/Dc pr/e/ ogr,d$ wid/ia" w oknie na parter/e 4e++ing+tra++e %M bia"e wnItr/e$ a w ni) Ro+I Schu*t/$ ),wiDcD coQ do )I<a a*bo be/g"oQnie kr/yc/DcD na KPntera$ ch"opca o ciep"y) +pojr/eniu$ kt,ry patr/y" na niD po+"u+/nie$ choR pewnie ca"y c/a+ )yQ*a" ty*ko o ty)$ jak by tu L nie robiDc jej pr/ykroQci L wy)knDR +iI / kuchni do +wego pokoju$ gd/ie L Hane)ann wid/ia" to parI ra/y L pod +ufite) wi+ia"a na nitkach tekturowa +y*wetka Heincke*a %%%2 StojDc tera/ w dr/wiach kuchni$ patr/y" na +t," okryty ceratD$ pro+tokDtny kuchenny +t," okryty /ie*onobrD/owD ceratD$ ceratD pociItD gwa"towny)i +/arpniIcia)i$ +tr/Ipy gu)owanego )ateria"u /wi+a"y na pod"ogI /a+ypanD bia"y)i +korupa)i ta*er/y$ fi*i<anek$ +podk,w$ p,")i+k,w$ +a*aterek222 Aak kawa"ki pokru+/onego *odu222 4ec/ jeQ*i pr/ed chwi*D c/u" odra/I i nienawiQR do tych$ kt,r/y wywa<a*i dr/wi$ wyw*eka*i / +/af bie*i/nI$ pr/etr/D+a*i poQcie*$ pru*i obicia )eb*i w po+/ukiwaniu /a+/ytego /"ota$ tera/ do+iIgnI"o go uc/ucie gor+/e$ bard/iej bo*e+ne2 AakieQ +"owa i ge+ty$ kt,rych dawniej nie chcia" do+tr/egaR$ nag*e /"o<y"y +iI w odpychajDcD ca"oQR2 Nie ),g" uwier/yR222 Bo pr/ecie< po co by ta)ci$ kt,r/y +/uka*i w opu+/c/onych do)ach /"ota$ pierQcionk,w$

kr/y<yk,w$ "a;cu+/k,w$ bro+/ek$ wi+iork,w$ +rebrnych "y<ek$ cukiernic$ )onet$ )a+/yn do pi+ania$ )a+/yn do +/ycia$ )a+/yn do *ic/enia$ wiec/nych pi,r$ po co )ie*iby ro/bijaR to *u+tro w dIbowej ra)ie$ po co )ie*iby /rywaR tI portierI / ja+ny)i frId/*a)i$ d/iurawiR no<e) tI herbacianD tapetIS 0apa*i" QwiecI$ kt,rD /na*a/" na parapecie$ a*e w+/Id/ie L w kuchni$ w pr/edpokoju$ w du<y) pokoju L wid/ia" ro/darte /a+"ony$ b*aty +to",w pory+owane c/y)Q o+try)$ +t"uc/one kry+/ta"owe +/ybki w ko)od/ie$ poLprute kapy$ ro/darte podu+/ki$ pociIte ko"dry$ /deptane rIc/niki$ /a*ane naftD pr/eQcierad"a$ pr/ewr,cone wa/ony$ po+/arpane firanki2 Nie )ia"o to <adnego +en+u2 Mo<e ci$ kt,r/y wywa<y*i dr/wi$ )Qci*i +iI /a to$ <e nie /na*e8*i tu /"ota$ )o<e / /e)+ty ro/tr/a+kiwa*i nac/ynia wyr/ucone / kreden+u L a*e wannaS u)ywa*kaS pot"uc/one kafe*ki nad /*ewe) w kuchniS ro/bite <yrando*eS !a furia wy)aga"a cierp*iwej /aciek"oQci$ /ajad"ego +tarania222 WiIc po coS Jni,+" po+/arpanD portierI i w+/ed" do du<ego pokoju2 Cod +topD coQ br/IknI"o$ pochy*i" QwiecI2 Na pociIty) dywanie b"y+nD" bagnet Ericha Schu*t/a$ paradny bagnet / or*D g",wkD$ d"ugi bagnet je+/c/e / c/a+,w Wie*kiej Wojny L a*e /"a)ana /Dbkowana k*inga *e<a"a o+obno obok rIkojeQci2 Codni,+"222 WiIc to nie oniS WiIc to nie ci$ kt,r/y w por/uconych do)ach +/uka*i porce*any$ +reber$ p*ater,w$ wiIc to on$ Erich Schu*t/$ to jego rIka t"uk"a pry+kajDcD porce*anI$ to jego obca+y ro/bija"y kruche +/k"oS222 Hane)ann +ta" w dr/wiach$ patr/Dc na pory+owane )eb*e$ na pociIte tapety$ i / ka<dego /ranienia odc/ytywa" to$ co tu +iI +ta"o pr/ed paro)a god/ina)i9 bagnet +trDca" r/Idy kie*i+/k,w / p,"ki w kreden+ie$ Erich Schu*t/ otwiera" +/afkI pod okne)$ wywa*a" na pod"ogI ta*er/yki i +a*aterki$ obca+e) ro/gniata" kruchy fajan+$ a*e nieT je+/c/e )u by"o )a"o$ wiIc pr/ewraca" kr/e+"a$ ciD" oparcia fote*i L Qwi+t ro/d/ieranego ada)a+/ku$ br/Ik +prI<yn$ rwDce +iI p",tno2 Ro+a Schu*t/ chwyta"a go /a rIkI9 Cr/ecie< tu je+/c/e wr,ci)yT Nie r,b tegoT# L a*e on ty*ko otr/D+a" +iI / jej uQci+ku i ukoQny)i uder/enia)i kru+/y" )ahoniowe orna)enty nad +/ybkD kreden+u$ t"uk" kry+/ta"owe /dobienia eta<erki$ "a)a" ko*u)ienki na fa+ad/ie ko)ody2 Cani Schu*t/$ tu*Dc KPntera$ +tanI"a w dr/wiach i pr/era<ony) w/rokie) wod/i"a /a +kac/Dcy)i b"y+ka)i bagnetu$ a*e on nie wid/ia" jej "e/$ wy+/ed" do pr/edpokoju i +po`kojnie$ ra/ /a ra/e)$ )eta*owD g",wkD rIkojeQci bi" w taf*I *u+tra$ a< pIk"a gwia8d/i+ty)i *inia)i2 Cote) /dar" portierI i otwor/y" dr/wi do "a/ienki2 Cani Schu*t/ pr,bowa"a go odciDgnDR$ a*e ty*ko wy+/epta" / pr/yci+kie)9 Nie do+tanD nic/ego$ ro/u)ie+/S C/y ty )yQ*i+/$ <e ja ),g"by) )ie+/kaR w do)u$ w kt,ry) <y"oby to w+chodnie byd"oS Cr/ecie< nie we+/"abyQ nigdy do wanny$ w kt,rej kDpa"by +iI pr/ed tobD jakiQ Qwi;+ki Co*ak /e +wojD /aw+/awionD <onD2 0obac/y+/ L /ni<y" g"o+ L oni /aw+/awiD w+/y+tko$ w+/y bIdD w+/Id/ie2 Cr/ecie< nie bId/ie+/ jeQR / ta*er/y$ / kt,rych oni bIdD <reR2 Nic/ego i) nie /o+tawi)y$ nic/egoT# L i depta" po +woich ko+/u*ach / bia"ego p",tna$ ro/w*ec/onych ko"o bie*i8niarki$ jakby chcia" ro/gnieQR niewid/ia*ne robactwo$ kt,re ju< L wid/ia" to L pieni"o +iI w +/wach )ankiet,w i ko"nier/yk,w2 A Hane)ann$ brod/Dc w pot"uc/ony) +/k*e$ pr/echod/Dc / pokoju do pokoju$ /ag*DdajDc do "a/ienki$ otwierajDc dr/wi na werandI$ +"y+/a" ten +/ept$ to tr/a+kanie +/k"a$ wid/ia" to pry+kanie bia"ej g*a/ury pod ciI<ki) o+tr/e)$ +"y+/a" br/Ik k*ingi "a)iDcej +iI na krawId/i wanny$ a pote) L /niechIcony i pe"en odra/y L odwr,ci" +iI$ wy+/ed" na podw,r/e i )inDw+/y +/pa*er tui wr,ci" na 4e++ing+tra++e %>2 Wwie<a bie* Qniegu pr/ypr,+/y"a jego Q*ady na Qcie<ce2 W )ie+/kaniu Schu*t/,w pr/eciDg uno+i" pier/e / ro/prutych podu+/ek2 WirujDce pi,rka2 Be/+/e*e+tne pr,+/enie Qniegu pr/e/ ro/bitD +/ybI2 S/ron2 Na Qcianach pokoju KPntera

jaQnia"y pro+tokDty po /djItych fotografiach2 W kuchenny) piecu pr/e+ypywa" +iI popi," +pa*onych /djIR2 Ro/erwana firanka fa*owa"a jak wodoro+ty na dnie r/eki2 Zyrando* pod/wania" w )roku kry+/ta"owy)i +/kie"ka)i2 W pIkniIty) *u+tr/e to ga+"y$ to /apa*a"y +iI Qwiat"a "uny /nad 4angfuhr2 Ste**a !a)tego dnia$ pod okna)i$ tu< /a +/pa*ere) tui$ krok od ogrod/enia / <e*a/nych prIt,w222 Heinrich Mertenbach /apewnia"$ <e on ta) by"$ ta)$ w )ie+/kaniu na piItr/e$ by" na pewno$ by" ca"y c/a+222 : Qwicie +/*i od +trony 4angfuhr$ +"o;ce <ar/y"o +iI ni+ko nad hangara)i *otni+ka$ wypa*ony tra)waj *e<a" w popr/ek -ronprin/ena**ee$ c/arny$ podobny do /wIg*onej k*atki na *i+y$ +/*i po torach w /upe"nej ci+/y$ bo gr/)ot nad Han/ig pr/yga+" pr/ed w+chode) +"o;ca$ jakby obie +trony L /nu<one "adowanie)$ ce*owanie)$ odpa*anie)$ c/y+/c/enie) *uf$ +)arowanie) /a)k,w a od"o<y"y <e*a/o i c/eka"y$ a< d/ie; oQwiet*i dy)iDcD r,wninI2 S/*i od +trony 4angfuhr$ oni L Heinrich Mertenbach i Augu+t Wa*berg$ i ona L Ste**a 4ip+chut/$ w+/y+cy w )undurach !odta# pop*a)ionych naftD i +)ara)i$ +/*i potykajDc +iI o podk"ady$ /atac/ajDc +iI od +/yny do +/yny$ padajDc w Qnieg i pow+tajDc$ +/*i be/ <adnego baga<u$ / torba)i na )a+ki ga/owe$ w kt,rych nie by"o )a+ek$ ty*ko bute*ki / grubego +/k"a pe"ne )edyc/nego +pirytu+u$ QciDgniIte w o+tatniej chwi*i / p,"ek w gabinecie doktora Harnhoffa pr/y BrY+ener Weg %F$ kiedy ogie; podchod/i" ju< pod +a)e okna i tr/eba by"o uciekaR2 WiIc uciek*i L oni$ Heinrich i Augu+t L najpierw Magdeburger Stra++e$ pote) wiadukte) nad boc/nicD towarowD 4angfuhr$ pote) pro+to$ pu+tD Ado*fLHit*erLStra++e$ bo ci$ kt,r/y chcie*i wydo+taR +iI / )ia+ta$ wy+/*i ju< w nocy$ wiIc tera/ ucieka*i +a)i i dopiero na /akrIcie (riedrichLA**ee do"Dc/y"a do nich Ste**a wy+oka$ o rudo)ied/ianych w"o+ach$ wciQniItych pod c/arnD fura<erkI2 Wied/ie*i$ <e jeQ*i +a)o*oty /n,w /ac/nD$ to w"aQnie *otni+ko /o+tanie o+tr/e*ane najpierw$ wiIc okrI<nD drogD cofnI*i +iI na wiadukt$ a pote) +krIci*i w -ronprin/ena**ee$ wyc/uwajDc$ <e tr/eba tr/y)aR +iI wi**owych pr/ed)ieQR )iId/y *iniD tra)wajowD do K*ettkau a Ce**onkerLStra++e$ w"aQnie wyc/uwajDc$ bo pr/ecie< w+/y+tko wirowa"o pr/ed oc/a)i$ do)y pr/y -rofiprin/ena**ee p"ywa"y na )iIkkiej Qniegowej fa*i$ tonI"y i wynur/a"y +iI jak +ka"y /e +pienionych w,d Renu2 Kdy )ija*i +pa*ony tra)waj$ Augu+t upuQci" bute*kI L ro/bi"a +iI na ob*od/onej +/ynie$ Qnieg we++a" r,<owD +)ugI wi*goci$ tr/y)a*i +iI /a ra)iona$ Ste**a )iId/y ni)i$ *edwie <ywa$ w ro/piIty) p"a+/c/u$ /a d"ugi) na niD$ ciDgnDcy) +iI po Qniegu2 Augu+t ),wi" coQ o ch"opcach / .b*k++tur)u$ kt,rych powie+/ono wc/oraj na A) Aohanni+berg$ a*e odpowied/ie*i ty*ko wybuche) Q)iechu$ a ona Qniegie) chcia"a /a*epiR )u u+ta$ odepchnD" jD /"y na +iebie$ <e nie potrafi" ukryR +trachu$ pote)$ wygra<ajDc piIQcia)i$ wo"a*i w niebo$ a*e <aden +a)o*ot b+iI nie poka/a"$ niebo nad 4angfuhr by"o pu+te2 We+/*i )iId/y pierw+/e do)y L drewniane wi**e / chi;+ki)i da+/ka)i$ na kt,rych *e<a" gruby Qnieg L /d/iwieni$ <e coQ takiego je+t )o<*iwe w Qrodku )ia+ta9 do)y by"y nietkniIte$ naj)niej+/y nawet Q*ad nie )Dci" go"Ibiej bie*i pokrywajDcej je/dniI L +tDpa*i po niej be/+/e*e+tnie$ nie c/ujDc /i)na ob*epiajDcego buty2 Augu+t ),wi" coQ o )atce$ kt,ra /o+ta"a w -Ynig+berg$ /apewnia"$ <e dotr/e do niej na c/a+$ a*e jaki to ),g" byR c/a+S Najwy<+/y c/a+T# L Q)ia" +iI do ro/puku Heinrich2 Wied/ie*i$ <e tory tra)wajowe

doprowad/D ich do K*ettkau@ jeQ*i )o*o pr/y ga+thau+ie nie /o+ta"o trafione bo)ba)i$ )o<e uda +iI w+iDQR na kt,ryQ / )a"ych +tatk,w We+ter)anna L Arie*#$ Mer*in# c/y Merkur# L kt,ry)i je+/c/e wc/oraj pr/ewo<ono *ud/i na parowiec$ +tojDcy w g"Ibi /atoki2 WiIc +pokojnie$ r,wny krok$ tr/y)aR +iI tor,w tra)wajowych$ a*e nara/$ w chwi*i gdy ko*ejna Qnie<na fa*a unio+"a w g,rI obroQniIte b*u+/c/e) wi**e po *ewej +tronie -ronprin/ena**ee$ a i+kr/Dcy py" +ypnD" na twar/e / ga"I/i k*onu$ Heinrich pr/y+tanD"$ by pojDR co +iI +ta"o$ d*ac/ego wi**e / "a)any) dache)$ o+/k*onD werandD i okrDg"y)i )an+arda)i$ nag*e /)ieni"y +iI w d"ugie ogrod/enie / <e*a/nych prIt,w o ko;cach jak fa*i+te p"o)ienie L dopiero du<o p,8niej pojD"$ <e to 4e++ing+tra++e$ piIkna 4e++ing+tra++e$ tonDca w ci+/y pr/erywanej ty*ko co jakiQ c/a+ nie+pie+/ny) d/iobanie) do/orujDcych karabin,w )a+/ynowych$ kt,re +tukota"y gd/ieQ da*eko /a )orenowy)i w/g,r/a)i w Miggau c/y -oko+chken2 4e++ing+tra++eS Cr/ecie< tr/y)a*i +iI tor,w222 Heinrich poprawi" fura<erkI2 W+/y+tko uci+/a" w ni) widok tej nienaru+/onej bie*i$ po kt,rej +tDpa*i be/+/e*e+tnie$ idDc w g"Db pu+tej u*icy$ a je/dnia ugina"a +iI pod noga)i )iIciutko jak puchowa pier/yna na wie*ki) ",<ku rod/ic,w$ na kt,re w d/ieci;+twie$ ku ro/pac/y )atki$ +kaka" / wy+okiej ko)ody i kt,re / jIkie) +prI<yn najpierw /apada"o +iI g"Iboko$ a pote) wyr/uca"o go w g,rI2 !era/ je/dnia fa*owa"a podobnD ciep"D +prI<y+toQciD$ w/biera"a pod noga)i bia"y) gr/biete)$ na kt,ry) pr/ep"ywa"y tuje$ ja"owce$ c/arne Qwierki$ wi**e / c/erwonej ceg"y$ furtki$ b*a+/ane wie<yc/ki i wy+okie ogrod/enia / <e*a/nych prIt,w2 Cienie$ +/ron$ ogie;$ da*eki kr/yk )atki$ ten ogie; wyga+a"$ *Qnienie *odu na rynnach$ ten ogie;$ kt,ry pr/edwc/oraj nag*e wype"ni" )ie+/kanie Mertenbach,w na Breitga++e L tak ja+ny$ <e a< bia"y L bo +"oje / technic/ny) +pirytu+e)$ kt,re ojciec tr/y)a" w piwnicy$ +par/one p"o)ienia)i pIka"y / +ykie)$ a /winiIty k"Db i+kier wy*atywa" nad je/dniI pr/e/ /akratowane okienka$ ten ogie; by" ju< ty*ko )iIkki) Q*ade) cie)noQci pod powieka)i2 !era/ w tej ci+/y$ nie+pie+/nie d/iobanej +tukote) //a w/g,r/$ w+/y+tko to$ co /dar/y"o +iI pr/edwc/oraj na Breitga++e$ wyda"o +iI Heinrichowi jakDQ fanta+)agoryc/nD +cenD /e +tarej k+iD<ki o Wie*kiej Wojnie$ w kt,rej +"owa A*/acja i 4otaryngia wynur/a"y +iI / gru/owi+ka gotyckich *iter2 WiIc tego do)u na Breitga++e ju< nie )aS WiIc +pa*i"o +iI w+/y+tkoS Haftowana podu+/ka / )onogra)e) 0ofii$ +ekretar/yk )atki$ kr/e+"a wyp*atane tr/cinD$ *akierki ojca$ pi,rnik / ry+unkie) or"a$ agatowy ka"a)ar/$ dywan$ fote*e / !horn$ portiery$ )ahoniowy kreden+$ ba)bu+owa eta<erka$ +kr/ypce$ bia"e i r,<owe rIc/niki$ *a)pa / /ie*ony) aba<ure)$ baQnie Kri)),w w oprawie /e +k,ry$ arab+kie pude"ko / pr/ybora)i do +/ycia$ p"a+/c/ / pope*iny$ +k,r/ana pi"ka$ teni+owa rakieta / napi+e) A+tra#222 Heinrichowi nap"ynI"y do oc/u "/y$ wiIc opar" g"owI na ra)ieniu Ste**i i tak +/*i$ na wp," pr/y+ypiajDc$ na wp," Q)iejDc +iI$ +/*i +p*eceni ra)iona)i$ / torba)i ga/owy)i$ kt,re obija"y +iI o biodro$ +/*i po w/bierajDcej i o+uwajDcej +iI w d," je/dni Koethe+tra++e2 0a ni)i b*ado<,"te +"o;ce R)i"o nad hangara)i *otni+ka$ wie*ki dy) ro/*ewa" +iI na bia"y) niebie nad Han/ig$ a Augu+t$ kt,rego torba by"a ju< pu+ta$ podpiera" ich to / jednej$ to / drugiej +trony$ wied/Dc$ <e jeQ*i runD w /a+pI$ bie*ejDcD w/d"u< <e*a/nego ogrod/enia$ /a+nD w Qniegu na /aw+/e i )atka nigdy go nie /obac/y w -Ynig+bergu2 A*e nogi nie trafia"y ju< ta)$ gd/ie chcia"y i nara/ w+/y+cy$ jak +ko+/eni u+ypiajDcy) powiewe)$ runI*i w bia"y puch tu< pod ogrod/enie) / prIt,w o ko;cach jak p"o)ienie$ /apad*i +iI w puch nawiany od +trony u*icy$ i Heinrich$ jak pr/e/ )g"I$ dopiero w tej chwi*i uQwiado)i" +obie$ <e je+t / ni)i Ste**a$ ta +a)a Ste**a$ kt,rD ty*e ra/y )ija" na Magdeburger Stra++e$ kiedy wraca"a / gi)na/ju)$ Ste**a$ kt,ra tera/ / pr/y)kniIty)i

oc/a)i 1bo Qnieg ob*epi" brwi i /ar,<owi" po*ic/ki7 Q)ia"a +iI niepr/yto)nie$ *e<Dc na w/nak i /agarniajDc ra)iona)i ch"odny py"$ kt,ry wca*e nie )ro/i" d"oni2 R/uca"a w nich +ypki)i k"Iba)i$ a< )u+ie*i odwracaR twar/e$ wiIc aby +iI obroniR$ chwyci*i jD /a rIce$ a*e ona$ wciD< w+tr/D+ana Q)ieche)$ r/uca"a g"owD to w prawo$ to w *ewo$ w/bija"a dooko"a bia"y py"$ nie bard/o wied/Dc$ ki) +D ci dwaj potargani ch"opcy$ kt,r/y Qci+nI*i jej nadgar+tki tak )ocno$ <e po chwi*i nie )og"a +iI ju< poru+/yR@ nie$ to nie by" wca*e b,*$ ty*ko +ennoQR$ cora/ wiIk+/a +ennoQR2 Augu+t$ kt,rego /n,w ogarnI"o )igoc/Dce r,<owawe Qwiat"o$ a< u*ica pr/echy*i"a +iI jak pok"ad okrItu$ chcia" /"apaR r,wnowagI$ a*e g"owa +a)a )u po*ecia"a w d,"$ /e /"D we+o"oQciD rIce wci+nI"y gar+tkI Qniegu pod ro/chy*ony p"a+/c/ Ste**i$ uder/y"a go "okcie) w pierQ$ a< +iI /achwia"$ pote) chwyci"a /a w"o+y i /atarga"a$ a< poc/u" par/Dce igie"ki w +kroniach$ /akr/yc/a" jak d/iecko$ chcia" jej oddaR$ uni,+" d/iwnie ciI<kD d"o;$ fa*a +ennoQci nap"ynI"a )u do oc/u pr/e+"aniajDc w+/y+tko i )iIkko$ jak podciIty kwiat$ pochy*i" +iI do pr/odu$ )iIkko$ jakby puQci"y w+/y+tkie wiD/ania cia"a$ +k"oni" +iI dotykajDc w"o+a)i jej pier+i2 W pierw+/ej chwi*i chcia"a go odepchnDR i a< podkurc/y"a nogi tak$ by ko*ana)i trafiR w twar/$ a*e nag*e ogarnD" jD pu+ty$ )u+ujDcy Q)iech$ ge+te) podpatr/ony) u )atki pr/ytu*i"a g"owI Augu+ta do pier+i i )ruc/Dc / b"y+ka)i ironii w oc/ach9 No$ dobr/e$ ju< dobr/e222#$ pog"a+ka"a go po )okrych$ /*epionych w"o+ach$ trochI / obr/yd/enie) ro/wierajDc pa*ce$ trochI / *ekcewa<DcD ciep"D wy<+/oQciD pr/yci+kajDc go do +iebie$ a on wtu*a" +iI po*ic/kie) w jej pier+i$ nie bard/o wied/Dc +kDd to ciep"o$ ten /apach /)ie+/any / /apache) +ukna i nafty$ to wi*gotne +/or+tkie ciep"o$ pote) w+piD" +iI wy<ej$ warga)i +iIgnD" jej u+t$ od+unI"a g"owI$ a*e ten drobny$ nie/byt +tanowc/y ruch ty*ko go ro/jDtr/y"$ wiIc /raniony jej *ekcewa<enie) i /"y na +iebie$ pr/ebijajDc +iI pr/e/ r,<owawD )g"I$ kt,ra /n,w wype"ni"a oc/y$ pr/yci+nD" jD )ocno$ +unD" warga)i po ciep"ej +/yi$ /e Q)ieche) w/drygnI"a +iI pod wi*gotny) dotkniIcie)$ c/o"e) uder/y"a go w po*ic/ek$ /a+/a)ota*i +iI gwa"townie$ /nowu Qnieg ob*epi" w"o+y$ Augu+t poc/u" /i)no na powiekach$ +p"o+/ony$ +/ybki) pta+i) ruche) dotknD" +/tywnego +tanika pod p",ciennD ko+/u*D$ nag*e pr/ywar"a do niego ca"y) cia"e)$ na oQ*ep u+ta)i +/ukajDc u+t222 Heinrich / po*ic/kie) wtu*ony) w Qnieg$ c/u" biodre) ich tonDcD we Qnie$ odda*ajDcD +iI obecnoQR2 A kiedy otwor/y" oc/y$ /obac/y" nad +obD bard/o ja+ne niebo$ +/c/yty tui +kr/Dce +iI krope*ka)i *odu$ c/arny Qwierk$ ogrod/enie / <e*a/nych prIt,w o ko;cach jak fa*i+te p"o)ienie$ /a ogrod/enie) QcianI wi**i$ c/erwone *QniDce cegie"ki$ wy<ej okno$ a w oknie$ /a +/ybD222 !o by" Hane)ann$ to by" na pewno Hane)ann L powtar/a" Heinrich Mertenbach$ gdy wie*e *at p,8niej w )a"ej ga*erii w Worp+wede ro/)awia*iQ)y o ty)$ co /dar/y"o +iI w )ieQcie$ kt,rego ju< nie )a2 L !o nie ),g" byR nikt inny$ to by" na pewno on$ nie )ogI +iI )y*iR$ bo wid/ia"e) go pr/ecie< parI ra/y u ojca$ /re+/tD$ ty*e +iI ),wi"o o ta)tej niedobrej +prawie$ wiIc nie )ogI +iI )y*iR$ chocia< cie)na +/yba$ w kt,rej odbija"y +iI tuje ro+nDce pr/ed do)e)$ /aciera"a ry+y ta)tej twar/y222 4e<a"e) w Qniegu$ c/u"e) biodre) ich obecnoQR$ +"y+/a"e) ich poQpie+/ne oddechy$ a ta)$ w g,r/e$ /a +/ybD222# Heinrich Mertenbach nigdy nie wid/ia" twar/y$ w kt,rej by"oby wiIcej b,*u2 A*e wtedy$ gdy tak *e<a" w Qniegu obok nich$ /ap*Dtanych w +k"Ibione p"a+/c/e$ gdy dochod/Dc do +iebie odwr,ci" +iI na w/nak$ by je+/c/e g"Ibiej L jak pragnD" /atonDR w pu+/y+ty) /i)nie$ ogarnD" go na widok tej twar/y d/iki Q)iech pe"en wrogoQci i ro/jDtr/enia2 Bo /anur/ony w r,<owawej )g*e je+/c/e nie potrafi" uQwiado)iR +obie tego$ co pr/ecie< dobr/e wied/ia"$ co uQwiado)i" +obie dopiero du<o$ du<o p,8niej222

Ze Ste**a$ / kt,rD ucieka*i / 4angfuhr do K*ettkau$ Ste**a$ kt,ra )ia"a /a d"ugi p"a+/c/ !odta# i kt,rej w"o+y 1wciD< pa)iIta" /apach ta)tego wi*gotnego +ukna pop*a)ionego naftD7 ro/+ypa"y +iI na Qniegu tu< pr/y jego po*ic/ku$ <e Ste**a by"a +io+trD 4ui/y Berger2 A pote)$ gdy do+iIg"o ich /i)no$ wygr/eba*i +iI /e Qniegu i ob*epieni )ro<DcD wi*gociD ru+/y*i w/d"u< <e*a/nego p"otu ogrod,w pr/y 4e++ing+tra++e$ chwytajDc pa*ca)i /a *odowate prIty L Heinrich pr/ecie< ),wi"$ pr/ecie< powtar/a" wie*e ra/y$ <e na -ronprin/ena**ee +D tra)wajowe tory$ kt,re doprowad/D ich do K*ettkau$ wiIc +topa)i wy)acujDc /ie)iI pod +ypki) Qniegie)$ pr/e/ /a+py nawiane pod )ure) do+/*i do +"up,w / bia"y)i i/o*atora)i2 !rafi*i na +/yny$ Augu+t potknD" +iI na podk"adach$ w/ni,+" tryu)fa*ny okr/yk$ Ste**a /apina"a )u p"a+/c/$ +/epc/Dc9 M,j ty ch"opc/yku$ nie )o<e+/ +iI pr/e/iIbiR$ )a)u+ia bId/ie /"a222#$ odepchnD" jD$ bo po)yQ*a" o )atce$ kt,ra c/eka"a w2 -Ynig+berg+ +/*i po podk"adach ro/garniajDc buta)i +ypki Qnieg$ /a /akrIte) )inI*i pIt*I$ obok parku wi*gotnD c/arnD je/dniD Ado*fLHit*erLStra++e pr/eje<d<a"y ciI<ar,wki / nadpa*ony)i p*andeka)i L na furkoc/Dcy) bre/encie wie*kie napi+y Hrogen#$ Che)ika*ien#$ rek*a)y )eb*i Wernit/a / Bro)bergu$ w +/oferkach <o"nier/e be/ karabin,w$ kobiety w we"nianych chu+tach$ twar/e /abrud/one +ad/D$ +enne$ /ac/erwienione@ Ste**a$ +tojDc pr/y krawI<niku$ )acha"a fura<erkD$ a*e dopiero po p,"god/inie wie*ki )er/bach / dy)iDcy) ko)ine) /atr/y)a" +iI obok )ur,w +/pita*a Qw2 Ua/ar/a2 0 trude) wdrapa*i +iI na +kr/yniI2 4e<a"o ju< ta) paru takich jak oni$ w /a du<ych p"a+/c/ach$ w podartych kurtkach .o*k++tur)u$ / g"owa)i okrIcony)i banda<a)i i brudny)i +/a*ika)i2 Nawet nie poru+/y*i +iI2 Rude w"o+y Ste**i ro/+ypa"y +iI na ra)ionach$ ro/eQ)ia"a +iI obra8*iwie i /ac/epnie L bia"e piIkne /Iby$ +pier/chniIte wargi L a pote) runI"a na de+ki$ w torbie na )a+kI ga/owD bu*gota" r,<owawy p"yn$ pi"a d"ugo$ Qcieka"o po brod/ie$ a< wyrwa*i jej / rDk bute*kI / grubego +/k"a2 CiI<ar,wka /jecha"a pod ko*ejowy wiadukt obok dworca$ gr/echoc/Dc potr/a+kanD od"a)ka)i p*atfor)D$ +krIci*i w See+tra++e i$ )inDw+/y +tawy pr/y )"ynach$ dojecha*i pod ga+thau+ w K*ettkau2 0e+koc/y*i na ubity Qnieg2 Krupki *ud/i / wa*i/ka)i i p*ecaka)i +/"y pr/e/ wyd)y na )o*o$ )g"a wi+ia"a nad )or/e)$ bia"a i )Itna jak opary w "a8ni$ /e+/*i na p*a<I$ na )okry piach /)ie+/any / ro/deptany) Qniegie)$ w rokitnikach *e<a" )artwy ko; / podartD upr/I<D$ )inI*i +to+y +kr/ynek$ pu+te pr/ewr,cone w,/ki d/ieciIce$ / ro/prutych ko"der +ypa"o +iI pier/e$ cia"o +tar+/ej kobiety w futerku / nutrii *e<a"o pod wypa*ony) wrakie) dai)*eraLben/a$ /n,w ogarnI"a ich r,<owa fa*a$ +p*eceni ra)iona)i +/*i pr/e/ p*a<I$ a )or/e pr/echy*a"o +iI pr/ed ni)i / /achodu na w+ch,d i /e w+chodu na /ach,d jak pok"ad okrItu$ poc/u*i pod +topa)i +)o"owane de+ki )o*a$ +tukot podkutych but,w$ po)o+t by" /a+ypany wa*i/ka)i$ / kt,rych wiatr wywiewa" po;c/ochy$ jedwabne b*u/ki$ ko+/u*e nocne2 Augu+t ro/eQ)ia" +iI9 -Ynig+bergT#$ bo po /achodniej +tronie po)o+tu$ ponad g"owa)i *ud/i +t"oc/onych pr/y ba*u+trad/ie$ do+tr/eg" dy)iDcy ko)in ho*ownika / wie*kD c/erwonD *iterD W#2 -ierunek9 -Ynig+bergT# L kr/yknD" / g"owD /adartD ku niebu$ /a ho*ownikie) pr/ycu)owany) do po)o+tu uno+i"a +iI na wod/ie d"uga p"a+kodenna barka do pr/ewo<enia /bo<a$ w otwartych "adowniach by"o ju< +poro *ud/i$ re+/ta c/eka"a na +wojD ko*ej pr/y ba*u+trad/ie po)o+tu2 -Ynig+bergT Aa do -Ynig+berguT# L kr/yc/a" Augu+t$ bo tera/ )u+ie*i ju< ty*ko pr/epchaR +iI pr/e/ t"u) na ko;cu )o*a$ r,<owa fa*a pr/echy*i"a nad ni)i wi*gotne niebo$ pr/y ka<dy) kroku po)o+t /apada" +iI pod +topa)i i w/no+i" +iI )iIkki) dr<enie)@ we+/*i )iId/y *ud/i +tojDcych pr/y trapie$ / do"u$ / pok"adu barki ktoQ

wo"a"9 Rudo*fie$ je+te) tutajT#$ c/yjeQ d/iecko kr/yc/a"o$ wiatr ro/wiewa" k"Iby c/arnego dy)u / pochy"ego ko)ina$ je+/c/e ty*ko piIR$ +/eQR krok,w do trapu i wtedy Ste**a upad"a na ob*od/one de+ki$ / trude) pow+ta"a i /ac/I"a biec / powrote) w +tronI p*a<y$ dopad*i jD +/ybko$ chocia< niebo /n,w pr/echy*i"o +iI nad ni)i w +tronI BrY+en$ w/iI*i jD pod rIce$ /n,w poprowad/i*i ku barce$ a*e kr/yc/Dc odpycha"a ich od +iebie$ /a+"ania"a +iI pr/ed cio+a)i$ chocia< nikt jej nie bi"$ oficer <andar)erii ro/+unD" *ud/i$ /apiera"a +iI noga)i$ wepchnI*i jD na +a)D krawId8 )o*a9 Skac/T Na co c/eka+/S Skac/ wre+/cieT#$ a*e uc/epi"a +iI ba*u+trady$ nie )og*i jej oderwaR$ jakby pr/y)ar/"a do po)a*owanej na bia"o porIc/y$ u+ta jej dr<a"y$ nie patr/y"a jednak wca*e na barkI$ do kt,rej +chod/i*i po trapie *ud/ie / tobo"a)i$ nie$ patr/y"a da*ej$ na dwa +"upy wy+tajDce / )or/a parInaQcie )etr,w od )o*a$ wie*kie dwa okute )ied/ianD b*achD po*ery$ pr/y kt,rych )og"y cu)owaR nawet du<e okrIty$ patr/y"a ta)$ na c/arno/ie*onD g"IbiI$ wc/epiona w porIc/ ba*u+trady$ nie )og*i jej oderwaR$ dopiero kiedy do+ta"a w twar/ od Heinricha$ ro/war"a pa*ce$ pchnI*i jD$ +pad"a do "adowni na +tertI +"o)y$ / kt,rej *ud/ie )oQci*i +obie *egowi+ka2 Skoc/y*i /a niD222 Hwa +a)o*oty nad*ecia"y na )a"ej wy+okoQci od +trony BrY+en$ ki*ka bo)b +pad"o na p*a<I ko"o ga+thau+u L b"y+k$ cie)ne wyrwy w Qniegu$ nierucho)e cia"a nad wodD pr/y +a)y) wejQciu na )o*o$ ogie;$ p"onDce auto$ pier/e / ro/dartych podu+/ek L *ec/ barka wype"niona *ud8)i ju< odbija"a od po)o+tu$ d/ieci /anio+"y +iI p"ac/e)$ )okra *ina "Dc/Dca barkI / ho*ownikie) naprI<y"a +iI$ /apach dy)u / pochy"ego ko)ina do*ecia" do "adowni2222 C"ynI*i na p,"noc$ w+"uchani w odda*ajDce +iI wybuchy2 Ste**a /a+nI"a / g"owD wtu*onD pod ra)iI$ pr/ykry*i jD podartD ko"drD i paro)a woj+kowy)i koca)i2 Mor/e by"o g"adkie i pu+te$ *ec/ niewie*e )o<na by"o wypatr/yR w ch)urach pr,+/Dcej bia"oQci2 Ha*eki "o+kot doga+a"2 Mg"a2 Hr/e)a*i oparci o drewniane +kr/ynie / nadrukie) Hin/ & Weber#2 :bok )I<c/y/na w )undur/e poc/towca / g"owD owiniItD w",c/kowy) +/a*ikie) )od*i" +iI be/g"oQnie2 Hopiero ko"o pierw+/ej we )g*e$ po prawej$ jakieQ dwieQcie$ tr/y+ta )etr,w od barki$ do+tr/eg*i cie;2 Kdy podp"ynI*i b*i<ej$ / opar,w wynur/y" +iI wie*ki okrIt2 0i)no +tawa"o +iI cora/ dotk*iw+/e2 Na c/apkach$ w"o+ach i p"a+/c/ach L +iwy +/ron2 0 g,ry$ / pok"adu okrItu$ +pu+/c/ono drewnianD p*atfor)I$ ktoQ wo"a"$ by najpierw w+iada"y kobiety / d/ieR)i$ a*e nikt +iI nie ru+/y"$ wiIc wpychano *ud/i +i"D na ko"y+/Dcy +iI drewniany po)o+t$ kt,ry wIdrowa" wie*e ra/y na pok"ad$ po+kr/ypujDc konopny)i *ina)i i obijajDc +iI /e /gr/yte) o <e*a/nD burtI2 Cote) kr/yki obud/i"y Ste**e2 C,"pr/yto)na unio+"a g"owI2 Wy+oko na wie*kiej burcie okrItu$ w/no+/Dcej +iI obok barki jak Qciana$ *Qni"y ob*od/one *itery2 Mru<Dc /ac/erwienione oc/y / trude) odc/yta"a /atarty napi+ (riedrich Bernhoff#2 S"owo K"o+ :jca dr<a" *eciutko9 0obac/$ ta) je+t ju/ )or/eT# Mor/eS L Ma)a pokrIci"a ty*ko g"owD2 L C,< ty ),wi+/$ A,/iec/ku2 Mor/e )u+i byR gd/ieQ da*ej$ ko"o Copot,w$ tu wciD< je+t je+/c/e Kda;+k#2 0 *ekcji geografii u k+iI<y Marian,w wied/ia"a dobr/e$ <e pr/ecie< Kda;+k *e<y nad r/ekD Mot"awD2 A*e :jcu a< +iI gorDco /robi"o w pier+iach na widok +krawka b"Ikitu /a po*a)i *otni+ka2 Nigdy je+/c/e nie wid/ia" prawd/iwego )or/a2 J*ica$ kt,rD +/*i$ na/ywa"a +iI -ronprin/ena**ee# L drewniany barak pr/y+tanku +tra+/y" e)a*iowanD tab*ic/kD / gotycki) napi+e)2 !ory w g"Iboki) Qniegu$ tr/eba by"o wy)ijaR ob*od/one +"upy /wa*one w popr/ek +/yn$ pote) +pa*ony tra)waj$ potyka*i +iI na

ob*od/onych podk"adach2 Mia+to otwiera"o +iI pr/ed ni)i jak roQ*inny obra/ na +/k*e2 S/pic/a+ta wie<a koQcio"a$ ceg*any ko)in fabryki$ r/Dd o+/ronionych topo*i2 W g,r/e$ nad Ce*onkerLStra++e$ wQr,d *ip pop+tr/onych gnia/da)i je)io"y$ krD<y"y +tada kawek2 Be/g"oQny tr/epot +kr/yde"$ /i)ny po"y+k )g"y2 W+/y+tko to trochI +p"o+/y"o Ma)I2 A*e :jciec nie chcia" ju< /awracaR2 !era/S Cr/ecie< to nie )a +en+uT :d po"udnia d/ie*nicI otac/a"y w/g,r/a$ cie)na /ie*e; +o+nowego *a+u pr/etykana +/aroQciD bukowych pni$ i ten widok$ widok w/g,r/$ ciDgnDcych +iI d"ugD$ nie+pie+/nD *iniD /a Ce*onkerLStra++e$ od 4angfuhr w +tronI Kdyni$ chyba pr/e+Dd/i" o w+/y+tki)2 Wy+tarc/y"o ty*ko na nie +pojr/eR$ by drgnienie) +erca pr/ec/uR$ jak piIknie ro/kwitnD na wio+nI2 :jciec +/ed" wiIc / cora/ wiIk+/D pewnoQciD$ <e wre+/cie trafi*i na )iej+ce i patr/Dc to w prawo L na bia"e po*a *otni+ka / cie)nD *iniD +o+nowego *a+ku w Br/e8nie$ to w *ewo L na *ipy Ce*onkerLStra++e$ /a kt,ry)i ciDgnI"y +iI "agodne bukowe w/g,r/a$ ),wi" do Ma)y$ <e )o<e warto /atr/y)aR +iI tu na d"u<ej$ a )o<e na /aw+/e L nie$ tego je+/c/e nie powied/ia"$ bo wo*a"$ by c/a+$ kt,ry )ie*i pr/ed +obD$ po/o+ta" otwartD obietnicD2 A ja +/ed"e) / ni)i$ uQpiony$ pod +erce) Ma)y$ g"owD w d,"$ / piD+tkD pod brodD i +topa)i Q)ie+/nie /winiIty)i ku +obie$ w ciep"ej /atoce w,d$ op*eciony <y"ka)i$ kt,re "Dc/y"y )nie / jej cia"e)2 A +koro +/ed"e) / ni)i$ Ma)a )u+ia"a pr/y+tawaR ra/ po ra/ d*a /"apania oddechu$ bo pr/ecie< w/nie+ienie$ kt,re no+i"a pod p"a+/c/e)$ w/nie+ienie$ w kt,ry) ko"y+a"e) +iI w ryt) jej krok,w$ by"o pewnie r,wnie ciI<kie jak brD/owa wa*i/ka$ kt,rD :jciec ni,+" w *ewej rIce$ prawD podtr/y)ujDc Ma)I$ <eby jej by"o *<ej2 = brnDc tak pr/e/ +ypki Qnieg$ kt,ry na podbieg"ych *ode) wyd)u+/y+kach Qpiewa" pr/y ka<dy) kroku L a< Ma)a )u+ia"a chwytaR :jca /a "okieR$ by nie upaQR na Q*i/gawicy pr/eQwiecajDcej +pod nawianego py"u L do+/*i do pierw+/ych do),w2 !era/ //a <e*a/nego p"otu$ //a pni +o+en$ Qwierk,w i br/,/$ //a uchy*onych bra) i furtek / gotyckD cyfrD$ //a gD+/c/y b*u+/c/u i nawi+,w d/ikiego wina /ag*Dda*i do ogrod,w$ w kt,rych +ta"y )a"e tr,jokienne wi**e$ podobne do *etnich do)k,w /nad Wann+ee$ kufrowate ka)ienice / witra<owy) okienkie) na +trychu$ bia"e re/ydencje / o+/k*ony)i weranda)i222 A do)y L por/ucone pr/e/ tych$ kt,r/y ode+/*i$ +p"onI*i$ potonI*i L je/dnie$ podw,rka$ p*acyki / wie*ki) ka+/tane) poQrodku$ gd/ie Qnieg by" c/y+ty$ nienaru+/ony c/yi)ko*wiek Q*ade) L w+/y+tko to dr/e)a"o w ci+/y )ro8nego pr/edpo"udnia2 H/ie*nica od+"ania"a nie+pie+/nie +woje +ekrety ukryte /a grabowy)i <ywop"ota)i i +/pa*era)i tui2 W Qr,d)ieQciu$ pr/y dworcowej ha*i$ / kt,rej nie /niknI"y je+/c/e tab*ice / c/arny) napi+e) Han/ig#$ /ie*one ciI<ar,wki pr/ebija"y +iI pr/e/ oQnie<one gru/owi+ko p"o+/Dc +tada wron /ajItych wyd/iobywanie) )iI+a / /abitych koni$ )I<c/y8ni w +ukiennych p"a+/c/ach i woj+kowych kurtkach$ / p",cienny)i worka)i na ra)ieniu$ / drewniany)i wa*i/ka)i$ / pac/ka)i owiniIty)i bre/ente)$ +nu*i +iI wQr,d oca*a"ych do),w$ a*e tu$ na +a)y) obr/e<u )ia+ta 1bo po drugiej +tronie Ce*onkerLStra++e ciDgnD" +iI ju< ty*ko *a+$ +iIgajDcy Zukowa$ Migowa i -oko+/ek7$ tu$ po/a g",wny) nurte) u*icy Krunwa*d/kiej$ kt,rD co ki*ka )inut pr/etac/a"y +iI w +tronI Kdyni ciI<kie wo/y powiewajDce wyb*ak"D p*andekD$ konne /apr/Igi / kuchnia)i po*owy)i$ c/o"gi / wie<yc/kD obr,conD do ty"u i pancer/e) /bry/gany) wapne)$ tu by"o wciD< je+/c/e )iej+ce o)ijane pr/e/ potok *ud/i ciDgnDcych na /ach,d i Ma)a / :jce) )og*i wybieraR do)$ w kt,ry) )ia"e) +iI urod/iR2 Cr/echod/i*i wiIc od bra)y do bra)y$ /atr/y)ywa*i +iI pod nawi+e) d/ikiego wina pr/ed furtkD / nu)ere) ? a*bo %M$ +tawa*i na Qcie<ce prowad/Dcej do cie)nej wi**i / okrDg"D )an+ardD$ a*e gdy :jciec$ poprawiajDc na ra)ieniu p*ecak$ ju< chcia"

pr/ekroc/yR ka)ienny pr,g podw,r/a$ Ma)a pr/ytr/y)ywa"a go /a rIkaw9 0ac/eka7$ /obac/)y da*ej# L wiIc +/*i da*ej$ na drugD +tronI u*icy$ /o+tawiajDc /a +obD w nietkniItej bie*i g"Ibokie Q*ady2 :tr/epywa*i nogi /e Qniegu$ ojciec otwiera" furtkI w ogrod/eniu / drewnianych +/tachetek wyciItych w k+/ta"t odwr,conego +erca$ +p"o+/ona ch)ura je)io"u+/ek i gi*i$ wyd/iobujDcych c/erwone jagody$ /rywa"a +iI / ko*c/a+tych kr/ew,w$ / /adartD g"owD patr/y*i na dach$ bo :jciec uwa<a"$ <e dach je+t najwa<niej+/y 1d*atego nieufnie pr/yg*Dda" +iI +iod"owaty) dach,wko)$ na kt,rych ta)$ gd/ie Qnieg /+unD" +iI do rynny$ c/erni"y +iI p*a)y )chu@ +/uka" dachu b*a+/anego$ naj*epiej / )ied/i72 Ho) jednak$ pr/ed kt,ry) +tanI*i$ na pr,<no wy+tawia" do +"o;ca +woje gip+owe +/tukaterie$ wd/iIc/y" +iI anie*+ki)i g",wka)i / bia"ego ce)entu$ /abawia" w/rok grD ko*orowych +/kie"ek w okrDg"y) oknie2 Ma)a$ gdy ty*ko we+/"a do +ieni / +iny)i +tiuka)i$ cofnI"a +iI +/ybko$ choR +a)a nie wied/ia"a d*ac/ego222 Na )ied/ianej tab*ic/ce obok napi+u Briefe#$ po"y+kiwa"y pochy"e *iterki9 Erich Schu*t/#$ Wo*fgang Bieren+tein#$ Aohann Ce*t/#2 !uS# L pyta" :jciec$ gdy )inDw+/y /akrIt$ a pote) <e*a/ne ogrod/enie w/d"u< +/pa*eru tui$ +tanI*i pr/ed na+tIpny) do)e) / *QniDcych cegie"ek L c/erwonych i o*iwkowych2 Ma)a nigdy nie /apo)nia"a ta)tej chwi*i2 Ho) wca*e nie by" naj"adniej+/y$ nie )ia" w +obie *ekkoQci bia"ych wi**i / o+/k*onD werandD$ a*e jego +pad/i+ty$ )ocno o+ad/ony na ka)ienny) g/y)+ie dach )u+ia" pewnie w/bud/iR /aufanie :jca$ bo :jciec po+tawi" wa*i/kI na ce)entowy) ga/onie$ / kt,rego "okcie) +trDci" Qnie<nD c/apI$ w"o<y" rIce do kie+/eni i powo*i /ac/D" obchod/iR dooko"a fa+adI / c/erwonych cegie"ek$ w kt,rej po"y+kiwa"y cie)ne okna o r/e8bionych fra)ugach2 = je+/c/e ta wie<yc/ka do+tawiona do *ewej QcianyT -*atka +chodowaS !ak$ to by"a k*atka +chodowa i to +iI chyba +podoba"o Ma)ie$ taka o+obnoQR wchod/enia$ odd/ie*enie od )ie+/ka;$ od cud/ych krok,w2 Wie<yc/ka wy+uwa"a +iI ponad dach$ no$ nie tak /nowu wy+oko$ a*e "adnie wie;c/y"a kontur do)u <e*a/nD ga*eryjkD$ wiIc )o<e to w"aQnie pr/ewa<y"o L d/ieciIca chIR chwi*i /apo)nienia o w+/y+tki) +tra+/ny)$ co +iI i) dotDd pr/ydar/y"o$ niepowa<na poku+a$ kt,rD ten do) +woi) k+/ta"te) podpowiada" i pod+yca"$ i nara/ oboje L je+/c/e nie )yQ*Dc o +a)y) do)u L /apragnI*i wejQR na g,rI$ bo )o<e +ta)tDd$ / ga*eryjki na +/c/ycie$ )o<na /obac/yR ca"D d/ie*nicI i *otni+ko /a -ronprin/ena**ee$ i *a+$ i )or/e222 WiIc /djDw+/y wa*i/kI / ga/onu :jciec w+/ed" do +ieni$ a /a ni) Ma)a i od ra/u +podoba"o i) +iI to$ co /obac/y*i /a cie)ny)i dr/wia)i / )*ec/ny) okienkie) pr/ekreQ*ony) kratkD w k+/ta"cie +p*ecionych *iQci tataraku2 Wwiat"o wpada"o tu tIc/owD +)u<kD pr/e/ tr,jkDtnD +/ybkI / gotyckD cyfrD %>2 W /ie*onych kafe*kach pr/ep"ynI"y ja+ne odbicia$ poQrodku Q*i)akowate +chody$ )o+iI<na porIc/ /ako;c/ona for)D w k+/ta"cie )u+/*i i Ma)a od ra/u po"o<y"a rIkI na ty) wy/"ocony) od ty+iIcy dotkniIR )o+iDd/u$ <eby +prawd/iR$ jak pa+uje do d"oni$ c/y nie je+t /a wy+oko i jakby +iI tutaj cod/iennie +chod/i"o i wchod/i"o2 A porIc/ by"a w +a) ra/$ ani /a wy+oko$ ani /a ni+ko$ wiIc we+/*i na +topnie obr/e<one /"otawD$ wytartD poQrodku )o+iI<nD *i+twD L :jciec w c/arnych +/nurowanych butach / barankie) pr/y cho*ewce$ Ma)a w *akierowanych narciarkach / nik*owany)i hac/yka)i na +/nurowad"a L a +chody *eciutko +kr/ypnI"y2 Se*edynowa *a)peria piIknie udawa"a +o*enne <y"kowanie )ar)uru2 Ma)a pr/e+unI"a pa*ca)i po o*ejnej powier/chni /e +/*ac/kie) w *i+tki o+tu i kwiaty podobne do chabr,w$ a :jciec$ wid/Dc ten c/u"y ge+t ro/po/nawania k+/ta"t,w$ a )o<e +prawd/ania ich rea*noQci$ pochy*i" +iI ku Ma)ie i poca"owa" jD w +/yjI tu< /a uche)$ trochI +/tubacki)$ /ac/epny) +po+obe)$ )o<e po to$ by /a)a+kowaR c/y uci+/yR w +obie w/ru+/enie2 Ma)a <achnI"a +iI niecierp*iwie$

bo ca"a by"a w+"uchana w ci+/I$ a*e na jej wargach pojawi" +iI *eciutki$ wyro/u)ia*e ironic/ny uQ)iech2 Kdy jednak we+/*i na p,"piItro$ gd/ie pr/e/ okrDg"e okno / pro)ieni+tD ra)D 1w Qrodku by"o k,"ec/ko / b"Ikitnego wodnego +/k"a7 widaR by"o ogr,d$ wie*kD tujI$ br/o/I i +rebrny Qwierk$ u+"y+/e*i c/yjeQ g"o+y2 0atr/y)a*i +iI wp," kroku2 Nie ro/po/nawa*i +",w$ /re+/tD po chwi*i w+/y+tko ucich"o2 Hopiero tera/ :jciec +pojr/a" na pod"ogI p,"piItra2 W ki*ku )iej+cach brunatne grudki$ ro/)a/ane krop*e222 Ma)a cofnI"a nogI$ a*e :jciec 1)o<e dotkniIty do <ywego ty)$ <e wie<yc/ka$ / kt,rej )og*i /obac/yR po*a *otni+ka$ *a+ w Br/e8nie$ a nawet )or/e$ /o+ta"a i) nag*e odebrana pr/e/ kogoQ$ kto by" +/yb+/y i w+piD" +iI ta) pr/ed ni)i7$ )achina*nie +iIgnD" pod QcianI po okopcony prIt do pr/egr/ebywania ru+/tu$ wy+tajDcy //a b*a+/anego pud"a na wIgie*2 Ma)a pr/e/ )o)ent chcia"a go QciDgnDR na parter$ a*e :jciec L / unie+ionD g"owD na+"uchujDcy tego$ co dobiega"o / g,ry L nie /auwa<y" jej nie+pokojnego ruchu2 K"o+y +"ychaR by"o wyra8niej$ choR wciD< nie ro/u)ie*i +",w2 Hr/wi na piItr/e by"y uchy*one L du<e /ie*one dr/wi / )o+iI<ny)i okucia)i$ / wie*kD k*a)kD w k+/ta"cie *wiej "apy$ wiIc o+tro<nie /ajr/e*i do Qrodka2 W g"Ibi cie)ny pr/edpok,j$ da*ej bia"e ro/+uniIte dr/wi$ w dr/wiach wnItr/e du<ego pokoju$ +ufit / gip+owD +/tukateriD$ <yrando* / kry+/ta"owych +/kie"ek222 W pokoju ktoQ +ta" pr/y oknie$ a*e +y*wetka tonI"a w ko*u)nie +"onec/nego Qwiat"a$ nie )o<na by"o ro/po/naR jego ry+,w L wy+oki )I<c/y/na w ja+nej ko+/u*i L po chwi*i c/yjeQ p*ecy /a+"oni"y go$ wiIc Ma)a$ nie *ubiDc <adnego pod+"uchiwania c/y podg*Ddania$ / pa*ce) na u+tach kiwnI"a do :jca$ <e nie )a tu c/ego +/ukaR$ a*e :jciec ty*ko pokrIci" g"owD2 C/yjeQ p*ecy pr/e+unI"y +iI /n,w$ c/yjQ cie; /)Dci" ko*u)nI Qwiat"a$ wy+oki )I<c/y/na w ja+nej ko+/u*i odwr,ci" +iI222 !ak w"aQnie po ra/ pierw+/y ujr/e*i Hane)anna2 Hane)ann nie by" +a)2 Au< chcie*i wejQR do pr/edpokoju$ by g"oQny) H/ie; dobry# upr/ej)ie /a/nac/yR +wojD obecnoQR$ to jednak$ co /obac/y*i222 Ho Hane)anna /b*i<y" +iI )I<c/y/na w u+/atce$ ro/wiD/ane r/e)yki wi+ia"y po obu +tronach cie)nej$ jakby wi*gotnej twar/y$ i *eniwy)$ kr/ywy) ruche) pchnD" go w pierQ d"oniD w we"nianej rIkawic/ce2 Ma)a Qci+nI"a :jca /a "okieR$ a*e :jciec powo*i uwo*ni" +iI / uQci+ku o+tro<nie$ tak by nie /atr/e+/c/a"y de+ki pod"ogi$ pr/e+tDpi" pr,g2 !a)ci nie u+"y+/e*i nic/ego2 W pokoju ro/*eg" +iI tr/a+k otwieranego /a)ka$ a pote) d/iwny chr/I+t2 :jciec /obac/y" c/yjDQ +topI w wy+oki) bucie / cie)no<,"tej +k,ry L ktoQ ugniata" obca+e) )u+/*e ro/+ypane na dywanie$ kruche japo;+kie )u+/*e$ obok *e<a"a otwarta +/katu"ka / *aki222 = wtedy w"aQnie Ma)a naprawdI /ac/I"a +iI baR@ *ec/ nie$ wca*e nie ba"a +iI ta)tych$ kt,rych cienie pr/ep"ynI"y obok Hane)anna2 NaprawdI pr/e+tra+/y"a +iI tego$ co /obac/y"a w twar/y :jca2 Bo :jciec /ac/D" dr<eR drobny)$ dra<niDcy) dygote)$ pa*ce /aciQniIte na c/arny) prIcie /bie*a"y$ ty)c/a+e) ta)ci dwaj pode+/*i do Hane)anna$ ten wy<+/y$ w u+/atce$ w/iD" do rIki +/arD fi*i<ankI /e /"oty) br/e<kie)$ podni,+" jD ku twar/y Hane)anna i /gni,t" w pa*cach jak wie*kanocnD wyd)u+/kI2 !r/a+k2 Corce*anowe +korupki po+ypa"y +iI na dywan2 = kiedy :jciec to /obac/y"$ kiedy /obac/y"$ jak twar/ Hane)anna b*ednie$ +tanD" w ro/+uwanych dr/wiach2 :dwr,ci*i +iI$ bard/iej /d/iwieni$ ni< pr/e+tra+/eni2 !y*ko Hane)ann /)ru<y" oc/y2 A :jciec$ +tojDc w dr/wiach / c/arny) prIte) w d"oni$ nie+iony nara+tajDcy) drobny) dygotanie)$ pochy*ony$ gotowy na w+/y+tko$ wyr/uci" / +iebie ty*ko jedno +"owo9 WonT222# :$ jak<e :jc/e ogro)nia"eQ$ jaka )oc bi"a / Ciebie$ gdy tak +tanD"eQ w ro/+uniItych

dr/wiach do pokoju Hane)anna / okopcony) prIte) w d"oni i wyr/uci"eQ / +iebie to jedno +"owo L a< )i +iI +"odko w +ercu robi"o$ i*e ra/y wyobra<a"e) +obie ta)tD chwi*I2 = jeQ*iby )i ktoQ powied/ia"$ <e Archanio" Micha" to ty*ko /)yQ*enie$ kt,ry) kar)i)y du+/I w obawie$ <e nigdy nie bId/ie SDdu$ odpowied/ia"by) ty*ko ciep"y) uQ)ieche) po*itowania2 Bo pr/ecie< L ),g"by) pr/y+iDc L :jciec$ ),j drobny$ niewy+oki :jciec o /)ier/wionej$ +iwawej c/uprynie$ wtedy$ gdy tak +ta" w ro/+uwanych dr/wiach / prIte) w d"oni$ a Ma)a chwyta"a go /a "okieR$ <eby +iI po)iarkowa"$ gdy wiIc tak +ta" wyr/ucajDc / +iebie to jedno +"owo$ by" /upe"nie podobny do )I<c/y/ny / w",c/niD i wie*kD wagD$ kt,ry na obra/ie Me)*inga wa<y" +prawied*iwych i gr/e+/nik,w pr/ed +trDcenie) ich do piekie*nej otch"ani2 Ma)a chwyta"a go /a "okieR +/epc/Dc9 A,/iec/ku$ /o+taw222#$ a*e :jciec tego nie /auwa<a" we w+pania"y) unie+ieniu$ kt,re +pad"o na; jak Qwiat"o niebie+kie2 Kr/)ia" w dr/wiach2 Chcia"e)$ by gr/)ia" jak najd"u<ej$ choR wyc/uwa"e)$ <e Ma)a o ta)tej chwi*i nie ),wi )i w+/y+tkiego$ bo pr/ecie< Qwiat"o niebie+kie$ kt,re /+tDpi"o na :jca$ gdy tak +ta" w ro/+uwanych dr/wiach do pokoju Hane)anna$ )u+ia"o pewnie wyg*DdaR trochI inac/ej2 :jciec$ kiedy +iI wQciek"$ do+tawa" L ),wi"a Babcia L p*a) na twar/y$ kt,re )ieniDc +iI piIknD purpurD w+pina"y +iI / po*ic/k,w na c/o"o a pote) /aj)owa"y ognie) ca"e u+/y2 Nigdy nie /apo)nI tej chwi*i$ tej dobrej w+pania"ej chwi*i$ gdy +tanD"eQ w dr/wiach Hane)anna$ a u+/y p"onI"y Ci w+pania"D rubinowD c/erwieniD$ tej chwi*i$ kt,ra powinna trwaR wiec/nie L )oje +erce by"o w pragnieniach niena+ycone2 Bo kiedy tak +ta"eQ w bia"ych ro/+uwanych dr/wiach L pochy*ony$ gotowy na w+/y+tko L Qwiat od/y+kiwa" +w,j b*a+k i chcia"o +iI <yR$ och$ jak bard/o chcia"o +iI <yR2 Ma)a ciDgnI"a go /a rIkaw$ <eby da" +pok,j$ bo pr/ecie< natych)ia+t +po+tr/eg"a$ <e ci dwaj pr/y Hane)annie )ajD pod ko<ucha)i <e*a/o$ wy+tarc/y jeden ruch$ a nic / na+ nie /o+tanie2 A*e :jca nio+"o natchnienie$ a )o<e coQ je+/c/e gor+/ego$ coQ fi;+koLtatar+kiego$ co dr/e)a"o +obie w na+/ej w+chodniej krwi i nag*e ponio+"o go / takD +i"D$ <e wybuchnD"$ a< /abr/Ic/a"y kie*i+/ki na p,"kach kreden+u9 Won +tDdT#2 :dpowied/ia"o )u nie/byt g"oQne9 CoQ pan$ nie wid/i+/$ <e to S/wabS222# L i rIka w we"nianej rIkawic/ce L d"ugi chudy pa*ec L tknD" Hane)anna w pierQ2 = nie wiado)o c/y ten ge+t$ )achina*ny i pogard*iwy$ c/y )o<e *ito+ne *ekcewa<enie$ kt,re /abr/)ia"o w g"o+ie ta)tego w u+/atce$ wy/wo*i"o w :jcu t"u)iony wybuch2 :ch nie$ nie ru+/y" +iI / )iej+ca$ nie /robi" nawet jednego kroku$ ty*ko pochy*i" +iI$ pr/yc/ai"$ wargi )u /bie*a"y$ po*ic/ki pocie)nia"y$ na +kroniach /akwit"y b"Ikitne <y"ki9 !y w kibini )atier$ ty twoja prok*ata b*ad8$ won / tego do)uTTT# = kiedy Ma)a$ +krywajDc w+tyd w ironic/nych p,"uQ)iechach$ / *ekki) /a<enowanie)$ a*e i / du)D wie*e *at p,8niej dok"adnie powtar/a"a )i w+/y+tko +"owo po +"owie$ poj)owa"e)$ <e w"aQnie w tej +a)ej chwi*i$ w kt,rej te +"owa /o+ta"y wy),wione 1a rac/ej wykr/yc/ane7$ :jciec$ Ma)a i ja$ tu$ na 4e++ing+tra++e %>$ )ie*iQ)y ju< +w,j do)$ te +"owa +twar/a"y na+/ do)$ w kt,ry) )ia"e) +iI urod/iR2 :$ jak<e piIknie gr/)ia"y u )ych poc/Dtk,wT Mog"e) tej opowieQci +"uchaR i +"uchaR2 Bo gdy :jciec wykr/yc/a" S"owo$ b*ednDc i )ieniDc +iI na gwar/y$ a< Ma)a / *Iku puQci"a jego rIkaw$ ta)ten w u+/atce +pojr/a" na tego drugiego w woj+kowy) ko<uchu be/ pagon,w$ pote) +pojr/a" na :jca$ po c/y)$ od"o<yw+/y figurkI tancer/a / *aki$ )ruknD"9 Hobra$ c/ego +iI dr/e+/S Chod8$ AIdra+2 Niech go +/*ag trafi$ ra/e) / ty) S/wabe)2 !u i tak nic nie )a2 Sa)e papiery#2 = powo*i$ tD wy/ywajDcD powo*noQciD chcDc /raniR :jca$ pr/e+/*i pr/e/ pok,j2 !en wy<+/y chcia" coQ je+/c/e dor/uciR$ a*e odwr,ci" +iI ty*ko$ kopnD" *e<Dcy na dywanie

u"a)ek )u+/*i i pogard*iwie odepchnD" :jca od dr/wi2 Wy+/*i na korytar/2 :jciec +/arpnD" +iI ku ni) gwa"townie$ a*e Ma)a pr/ytr/y)a"a go ty) ra/e) +kutec/nie2 Ae+/c/e chcia" coQ / +iebie wykr/yc/eR 2 na /nak$ <e do niego na*e<y o+tatnie +"owo$ je+/c/e coQ /agotowa"o +iI w pier+iach$ je+/c/e uni,+" prIt$ jakby chcia" ni) /n,w potr/D+nDR$ Ma)a tr/y)a"a jednak )ocno$ wiIc nag*e /wiotc/a" jak wyciDgniIty / /ie)i wiechetek per/u i kiedy Ma)a$ +/epc/Dc do niego9 A,/iec/ku$ daj +pok,j$ ju< +obie po+/*i#$ podprowad/i"a go do fote*a$ )iIkko o+unD" +iI na +k,r/ane +ied/enie2 Hr<a"2 Ca*ute;ki2 Ma)a$ pr/ykucnDw+/y obok fote*a$ g"a+ka"a go po d"oni$ a*e wciD< Qci+ka" w /bie*a"ych pa*cach c/arny$ okopcony prIt L nic/y) dr<Dce ber"o abdykujDcego )onarchy2 4ec/ wyobra<ajDc +obie ta)tD chwi*I$ nie )ia"e) o to do niego <a*u9 napiIcie$ kt,re i we )nie ro+"o podc/a+ opowiadania Ma)y$ w ty) obra/ie dr<Dcego$ drobnego )I<c/y/ny$ kt,ry +/ybko oddycha" pr/e"ykajDc Q*inI$ a grdyka Q)ie+/nie pr/e+kakiwa"a )u pod wygo*onD +k,rD na +/yi$ w ty) obra/ie napiIcie "agodnia"o i b"ogi +pok,j powo*i nape"nia" du+/I2 C/u"e) ju< wyk*uwajDcD +iI pewnoQR /wyciI+twa$ )oc$ kt,ra powo*i wraca"a w kruche cia"o$ )oc nie+pie+/nD$ niepo/ornD$ a*e prawd/iwie )ocnD$ takD$ co to jej nic nie /)o<e2 C/y by"o to /wyciI+two :jcaS W to nie wDtpi"e)$ chocia< oni )og*i +iI wynieQR / )ie+/kania Hane)anna tak<e d*atego$ <e widok Ma)y w b"ogo+"awiony) +tanie /"agod/i" ich +erca 1ta wer+ja by"a )i r,wnie b*i+ka$ bo pr/ecie< uka/ywa"a ),j +kro)ny wk"ad w /wyciI+two72 :jciec oddycha" cora/ wo*niej i jakby chcia" /)a/aR jakieQ winy$ o kt,rych +obie tera/ pr/ypo)nia"$ /ac/D" g"a+kaR d"o; Ma)y i tak p*Dta"y +iI ich rIce$ bo Ma)a te< g"a+ka"a jego d"o;$ a pote) nara/ /ac/I"a p"akaR g"oQno jak d/iewc/yna$ "/y p"ynI"y jej po twar/y$ a*e to by"y chyba dobre "/y$ bo :jciec de*ikatnie pr/e+unD" wier/che) d"oni po jej )okry) po*ic/ku$ a ona uQ)iechajDc +iI pr/yci+nI"a twar/ do jego rIki2 A / do"u$ / g"Ibi k*atki +chodowej$ w kt,rej dudni"y kroki )I<c/y/n +chod/Dcych na parter$ dobieg" pe"en pogardy g"o+9 Ca*i*i na+$ rabowa*i$ a ten de*ikatny +iI /na*a/"222# A kij )u w )ordI# L odpowied/ia" drugi g"o+2 Schod/i*i powo*i$ poprawiajDc na ra)ieniu torby pe"ne chr/I+/c/Dcego <e*a+twa$ nie )u+ie*i +iI Qpie+/yR$ naoko"o c/eka"y na nich do)y$ do)y$ do)y222 +etki do),w Starej :*iwy i :*iwy /a tora)i$ pe"ne +/af$ ko),d$ kufr,w$ +kr/y;$ ko+/y$ bec/ek2 = kiedy w opowiadaniu Ma)y na do*e w +ieni do)u pr/y 4e++ing+tra++e %> tr/a+ka"y dr/wi wejQciowe i robi"o +iI /upe"nie cicho$ /aw+/e c/u"e) w +ercu tI )ocnD$ dobrD pewnoQR$ <e do) je+t ju< na+/2 Nigdy ty*ko nie )og"e) pojDR$ d*ac/ego Hane)ann$ kiedy do niego pr/y+/*i$ ode/wa" +iI po nie)iecku2 4awenda 0e+/*i na parter2 Hr/wi / )o+iI<nD tab*ic/kD E2 A2 Wa*)ann# nie by"y /a)kniIte na k*uc/2 -*a)ka ob"a$ /e /"oty) odcienie)$ /i)na$ g"adka$ )iIkko ugiI"a +iI pod d"oniD$ dr/wi uchy*i"y +iI L Ma)a dobr/e /apa)iIta"a ta)tD chwi*I9 w g"Ibi cie)ny pr/edpok,j / /ie*ony) *ino*eu) na pod"od/e$ b"yQniIcie du<ego *u+tra$ +tojDcego napr/eciw wejQcia$ *ec/ gdy :jciec chcia" pr/e+tDpiR pr,g$ Ma)a pr/ytr/y)a"a go /a p*ecak L c,< to /nowuS w butachS 0+unD" p*ecak i ro/wiD/a" +/nurowad"a2 We+/*i do Qrodka w +karpetach$ /o+tawiajDc buty obok dr/wi2 W )ie+/kaniu by"o /i)no2 Kdy w *u+tr/e /obac/y*i +woje pr/y)g*one odbicia$ :jciec

powied/ia" p,"g"o+e)$ jakby nie chcia" obud/iR kogoQ$ kto Qpi /a dr/wia)i9 Aak )yQ*i+/$ i*e tu )o<e byR pokoiS# Ma)a poc/u"a +iI nie+wojo na widok hak,w od d/ieciIcej huQtawki we fra)ud/e dr/wi2 Co prawej$ //a )*ec/nych +/ybek$ pr/enika"o Qwiat"o$ wiIc pewnie )u+ia"y ta) byR dr/wi do kuchni2 Cr/y ga/o)ier/u wi+ia" pIk k*uc/y2 SiIgnI"a rIkD9 dwa )a"e$ )o+iI<ne i jeden d"ugi$ <e*a/ny$ na druciany) k,"ku2 Cod +ufite) rury centra*nego ogr/ewania2 4ino*eu) c/y+te2 !y*ko trochI /a+chniItych Q*ad,w pr/y dr/wiach2 :jciec objD" Ma)I ra)ienie)9 Chod8$ najpierw /obac/)y kuchniI#2 A*e Ma)a pr/ypo)niaw+/y coQ +obie$ wyjI"a / p*ecaka b*a+/anD )yde*nic/kI i p",cienny rIc/nik2 Hr/wi "a/ienki by"y po*akierowane na bia"o2 Na +/ybie wD+kiego okna +/k*i" +iI )r,/2 W rowku wy<"obiony) w parapecie d*a odp"ywu wody de+/c/owej L war+tewka *odu2 W powietr/u obcy$ *awendowy L jak jej +iI wyda"o L /apach$ /)ie+/any / woniD wy/iIbionego wnItr/a2 !ak jakby we+/"a do hote*owej "a/ienki9 ciekawoQR ko*oru kafe*k,w$ obawa pr/ed Q*ada)i rd/y na wannie$ r/ut oka$ c/y *u+tro pod *a)pD nie je+t podbieg"e +/ary)i p*a)ka)i2 A*e to nie by"a "a/ienka w hote*u2 -iedyQ$ wy+"ana po coQ pr/e/ BabciI do pani Aaniny$ +D+iadki / do)u na Nowogrod/kiej$ powo*i we+/"a do ich )ie+/kania$ dr/wi by"y otwarte$ i a< jej +erce /a)ar"o$ gdy u+"y+/a"a /a +obD )I+ki g"o+9 A c,< to ty robi+/ tutajS A "adnie to tak wchod/iR be/ pukaniaS# 0ac/erwieniona po +a)e +kronie nie )og"a wy),wiR +"owa$ u+/y piek"y$ choR pr/ecie< pan Bogdanowic/ bawi" +iI ty*ko jej pr/e+trache)2 !era/$ ro/g*DdajDc +iI po wykafe*kowany) wnItr/u$ poc/u"a +iI podobnie2 4ec/ c/y to )ia"o jakiQ +en+S -t,< ),g" tu tera/ wejQRS :d ra/u pr/ecie< /a)knI*i /a +obD dr/wi do )ie+/kania na "a;cuch2 Chcia"a w"o<yR )yd"o do <e*a/nej )yde*nic/ki /awie+/onej na br/egu wanny$ a*e /obac/y"a$ <e *e<y ta) ju< p"a+kie wy+chniIte )yde"ko$ do kt,rego pr/y*gnI"o parI w"o+k,w$ a*e nie L pochy*i"a +iI / *eciutkD odra/D$ jakby og*Dda"a nie<ywego Q*i)aka L to by"y ty*ko cieniutkie pIkniIcia$ wiIc wyjI"a r,<owy p"atek / drucianego ko+/yc/ka$ pr/e/ chwi*I L nie wied/Dc co / ni) /robiR L tr/y)a"a w pa*cach$ pote) po"o<y"a go na +/k*anej p,"ce pod *u+tre)$ obok dw,ch +/k*anek i pu+tego pude"ka na pro+/ek do /Ib,w / napi+e) .era#2 Ho ko+/yc/ka w"o<y"a +woje )yd"o9 <,"tawe$ o +/ary) odcieniu i +/ybko op"uka"a pa*ce2 :druchowo +iIgnI"a )okrD rIkD po +p"owia"y rIc/nik wi+/Dcy na hac/yku$ a*e +po+tr/eg"+/y wy+/ytD niebie+kD niciD *iterI W#$ cofnI"a pa*ce2 Co chwi*i wahania /djI"a go / hac/yka i w"o<y"a do +/afki2 Na hac/yku /awie+i"a +w,j L bia"y$ / /ie*ony) pa+kie)2 0n,w pr/y+unI"a d"o; do no+a2 Wanna by"a c/y+ta$ ty*ko dno bard/iej )atowe od c/I+tego +/orowania2 W +itku odp"ywu L k"Ibek ja+nych w"o+,w2 WyjI"a pa*ce) i wr/uci"a do )u+/*i2 W"o+y d/ieckaS :p"uka"a e)a*iI wie*ki) +"uchawkowaty) pry+/nice) / *QniDcD karbowanD rurD2 -ran by" du<y$ / +/eroki)$ p"a+ki) ujQcie)$ na )oty*kowatych pokrIt"ach$ pod *iterka)i -a*t# i War)#$ nikie* odpry+nD" w paru )iej+cach2 Kdy pochy*i"a +iI$ po*ewajDc wodD e)a*iowanD powier/chniI$ )*ec/ne odbicie twar/y pr/ep"ynI"o w kafe*kach nad wannD2 W oknie kuchni /a+"onki ob+/yte koronkD2 Cod"oga / de+ek2 Bia"y parapet2 :d ra/u pr/ekrIci"a )o+iI<ny kran nad /*ewe)$ by +prawd/iR$ c/y i tu te< je+t woda2 Wiatrak$ wyhaftowany niebie+kD nitkD na bia"y) p",tnie o/dabia" QcianI nad +to"e)$ gotyckie *itery by"y trochI pr/ekr/ywione$ wiIc poprawi"a nier,wnD krawId8 )akatki2 :jciec wid/Dc$ jak c/u*e wyg"ad/i"a ro/wie+/one p",tno$ uQ)iechnD" +iI /nad otwartego pa*eni+ka$ w kt,ry) po+tukiwa" pogr/ebac/e) o <e*a/ne ru+/ty9 Ciec je+t chyba dobry#2 (ajerki *e<a"y na p"ycie2 Coc/u"a /apach wi*gotnego <u<*u i +iwego popio"u2 -af*e pieca by"y bia"e$ /upe"nie g"adkie$ / kre)owy) odcienie)2 0obac/ L :jciec )ru<y" oc/y L tu

je+t centra*ne2 A tu$ / tej +trony$ piekarnik2 A*e chyba tr/eba bId/ie pa*iR drewne)2 Bo pa*eni+ko bard/o )a"e#2 :twor/y"a dr/wic/ki )ahoniowego kreden+u2 Br/Ik kry+/ta"owych +/ybek2 0a +/k"e)$ wQr,d kie*i+/k,w / koba*towego +/k"a i )a"ych d/bank,w / napi+e) Cfeffer#$ Sa*/#$ 0ucker#$ bie*i" +iI owa* wa/y na /upI / pokrywkD w k+/ta"cie chi;+kiej pagody$ +)u<ka)i b"Ikitu wy)a*owano te< )or/e i )a"D d<onkI / brD/owy) <ag*e)2 Kdy unio+"a pokrywkI$ na /akur/onej porce*anie obok /naku fir)owego Ro+entha* /o+ta" cie)niej+/y Q*ad pa*ca L jak okrDg"y +te)pe*ek na kre)owej kopercie2 0ac/I"a wyj)owaR r/ec/y / p*ecaka2 Jk"ada"a je powo*i na +to*e nakryty) bia"D ceratD2 Kruby +weter$ je+/c/e / pow+tania$ narciar+kie +podnie$ kt,re da" jej pan 02$ gdy Jkrai;cy wchod/i*i na Zo*ibor/$ b*a+/any kubek od cioci He*i / -o+/ykowej$ bute*ka / porce*anowy) korkie) 1re+/tka /i)nej herbaty na dnie7$ dwie "y<ki$ n,< 1 Ker*ach# L od +i,+tr / S/y)anowa7$ = ko+/u*a :jca / JNRRc$ p",cienne pr/eQcierad"o$ niebie+ka ko+/u*a nocna$ kt,rD /dD<y"a /abraR / Nowogrod/kiej$ +/are renety /awiniIte w papier222 4ec/ :jciec odwr,ci" g"owI$ by nie patr/eR na to c/u"e$ o+tro<ne uk"adanie na +to*e r/ec/y$ kt,re oca*a"y2 0 piwnicy pr/yni,+" trochI wIg*a w b*a+/any) pud*e po ko+tkach Maggi#$ +pod kreden+u wyciDgnD" r,wno u"o<ony +to+ po<,"k"ej .Y*ki+cher Beobachter#$ po"a)a" +o+nowe tr/a+ki i podpa*a"2 Huc/a"o$ ogie; )ia" dobry cug2 Ma)a$ pr/yk"adajDc d"onie do ro/gr/ewajDcych +iI kaf*i$ coQ /a)ruc/a"a pod no+e)$ :jciec pog"a+ka" jD po w"o+ach$ udajDc$ <e nie do+"y+/a"$ uQ)iechniIta$ pr/y)knI"a oc/y$ chcia"$ <eby powt,r/y"a$ a*e ty*ko pokrIci"a g"owD2 Kdy we+/"a do Qrodkowego pokoju$ a< cofnI"a +iI na widok +wojego odbicia$ kt,re wybieg"o ku niej / okrDg"ego *u+tra wprawionego w dr/wi or/echowej +/afy2 Wciany by"y w "adny) herbaciany) ko*or/e2 Na obra/ie w /"otych ra)ach$ kt,ry wi+ia" nad oto)anD$ p"onD" c/erwieniD ch)ur /ach,d +"o;ca na p*a<y w K*ettkau@ gdy pode+/"a b*i<ej$ by pr/yjr/eR +iI )or+kiej +cenie$ w prawy) do*ny) rogu$ nieda*eko +"up,w bia"ego )o*a$ pr/y kt,rych /o+ta" na)a*owany )a"y parowiec$ do+tr/eg"a podpi+9 42 Schneider#2 4eciutko pr/eciDgnI"a w+ka/ujDcy) pa*ce) po p",tnie$ a*e kur/u by"o niewie*e2 0d)uchujDc kur/ / pa*ca$ pode+/"a do okna2 Cr/e+unI"a d"oniD po wygiIty)$ /i)ny) korpu+ie )a+/yny do +/ycia Singer#$ pote)$ c/ujDc nara+tajDce /)Ic/enie$ u+iad"a na oto)anie i dopiero tera/$ opar"+/y g"owI na )iIkki) oparciu$ kt,re pachnia"o p*u+/e) i +uchD )or+kD trawD$ odetchnI"a g"Iboko2 Na +to*e +ta" kry+/ta"owy f*akon / papierowD r,<D2 :d ra/u po)yQ*a"a$ /e tr/eba to wyr/uciR$ a*e najpierw po"o<y"a papierowy kwiat na ba)bu+owD eta<erkI$ p,8niej na +/afI2 Cr/ygniatany wa*i/ka)i i pakunka)i$ )ia" ta) pr/e*e<eR ca"e *ata$ a< +traci" p"atki i *i+tki$ a / owiniItej /ie*onD bibu"kD "odygi /o+ta"y ty*ko +c/ernia"e druty2 :twor/y"a +/afI pe"nD bia"ej i niebie+kiej bie*i/ny$ r,wno u"o<onej na p,"kach2 4awendaS Jnio+"a krawId8 Qwie<o upra+owanego pr/eQcierad"a$ ro/chy*ajDc ch"odny )ateria"9 na g"adki) p",tnie / )onogra)e) W# *e<a"o parI kruchych p"atk,w d/ikiej r,<y2 !akie p"atki$ /rywane / kr/ewu ro+nDcego pod br/o/D w kDcie ogrodu$ wk"ada"a p,8niej do Qwie<o upranych po+/ew i pr/eQcierade"2 Cote) :jciec ro/pa*i" ogie; pod <e*a/ny) kot"e) w pra*ni$ w"o<y" do gorDcej wody po+/wy i pr/eQcierad"a$ kt,re wyjI"a / +/afy L )i)o <e w+/y+tko by"o c/y+te i Qwie<o wy kroch)a*one L *ec/ chocia< gotowa"o +iI to parI god/in$ ch"odna Qwie<oQR L inna ni< /apach pr/eQcierad"a$ kt,re Ma)a do+ta"a od cioci Mary+ieni / Cru+/kowa L wciD< nie chcia"a /niknDR2 = gdy wiec/ore) po"o<y*i +iI w Qrodkowy) pokoju na pr/e+"any) ",<ku L Ma)a w +wojej

ko+/u*i nocnej / do)u na Nowogrod/kiej$ :jciec w pa+ia+tej pi<a)ie / JNRRc L te dwa obce /apachy$ /apach podwar+/aw+kiego pr/eQcierad"a i /apach po+/wy / niebie+ki) )onogra)e) W#$ kt,rD E*+a Wa*)ann kupi"a w c/terd/ie+ty) roku u Au*iu+a Meh*er+a na Ahornweg %F$ )ie+/a"y +iI /e +obD$ p"o+/Dc +en2 Cr/eQcierad"o pachnia"o wciD< podr,<D$ dy)e) pociDgu$ bre/ente) p*ecaka$ winny) aro)ate) +/arych renet$ kt,re kupi*i$ gdy pociDg /atr/y)a" +iI na god/inI w Ma*borku2 Wwie<o uprana po+/wa / )onogra)e) W# pachnia"a wapiennD woniD pu+tego )ie+/kania i pra+owanie)$ kt,rego cyna)onowe Q*ady odci+nI"y +iI w paru )iej+cach na +/tywnej bie*i )ateria"u2 C",tno po+/wy wydawa"o +iI jakby ch"odniej+/e$ /apach tr/y)a" +iI koronki$ kt,rD ob+/yto br/egi2 Nie )og*i /a+nDR2 W g,r/e +"ychaR by"o kroki )I<c/y/ny$ kt,ry )ie+/ka" nad ni)i2 0 fotogra)$ wi+/Dcej pr/y dr/wiach$ patr/y"y na nich dwie powa<ne d/iewc/ynki w +"o)kowych kape*u+/ach$ w +ukienkach / )ar+/c/onego baty+tu$ +tojDce na )o*o w 0oppot obok )I<c/y/ny w )undur/e poc/towca i )"odej pani w p*i+owanej +ukience / okrDg"y) ko"nier/ykie)2 :jciec w+ta"$ o+tro<nie /djD" /djIcie / gwo8d/ia$ /d)uchnD" pajIc/ynI / jaQniej+/ego pro+tokDta$ kt,ry /o+ta" na herbacianej tapecie$ obejr/a" odwrotnD +tronI / nadrukie) Ba**er+taedt2 Chotograph2 Ate*ier# 1pr/y nadruku by" atra)entowy dopi+ek Au*i %&65#7 i w"o<y" je do do*nej +/uf*ady w or/echowej +/afie$ w kt,rej opr,c/ /e+/yt,w /api+anych r,wny) d/ieciIcy) pi+)e) *e<a" at*a+ Qwiata We+ter)anna i pr/ewiD/any wo+kowany) +/nurkie) p*ik poc/t,wek / Bawarii2 Hopiero gdy o p,"nocy Ma)a +tanI"a w wannie i :jciec ciep*utkD wodD u)y" jej p*ecy$ a pote) o+tro<nie op"uka" wypuk"y br/uch$ w kt,ry) podr/e)ywa"e) / piD+tkD pod brodD$ para +topi"a ga"D/ki )ro/u na +/ybie okna i w+/y+cy poc/u*iQ)y +iI trochI bard/iej u +iebie2 Krottgera %> C,< to by" /a do)T Na wie<yc/kI / ga*eryjkD wchod/i"o +iI po c/arnych +chodkach$ pod +/pic/a+ty dach / cynkowD ku*D na +/c/ycie@ / g,ry$ pr/y dobrej pogod/ie wid/ia"o +iI po*a *otni+ka$ +o+nowy *a+ w Br/e8nie$ a nad ni) da*ekD b"IkitniejDcD +)ugI )or/a2 Hach,wki pru+koLcie)noc/erwone$ / )che) w +pojeniach$ prawd/iwie nadwiQ*a;+koL gotycki odcie;$ a pod ka<dy) okne) *inia cegie"ek / o*iwkowD g*a/urD2 Weranda by"a du<a$ dwupiItrowa$ patr/y"o +iI / niej na ogr,d$ Qcie<ka / ubitej c/arnej /ie)i bieg"a wQr,d +tr/y<onych buk+/pan,w ku <e*a/nej bra)ie$ pod gI+ty ci+$ kt,ry ocienia" gr/Ddki ob"o<one koba*towy)i kafe*ka)i2 A da*ej ogro)na br/o/a i +/pa*er tui2 Cr/ed do)e) +rebr/y+ty Qwierk L wy+oki$ / nagi) popie*aty) pnie)$ ko*c/a+te ga"I/ie dopiero na wy+okoQci rynny oka*ajDcej dach2 HIbinki$ !raugutta$ !uwi)a$ Mor+ka222 Kdy :jciec wiec/ora)i opowiada" o +p,"ce Antracyt#$ w kt,rej pracowa" od +tyc/nia$ te na/wy u*ic powtar/a"y +iI jak na/wy /a)or+kich krain2 Antracyt#T W"aQcicie*e )ie*i kopa*niI pod K*iwica)i$ dwa +/yby$ ra)pa$ kok+ownia2 :jciec /arabia" prawie tr/yd/ieQci ty+iIcy L to by"o /upe"nie du<o$ Ma)a jako in+truktorka w +/ko*e pie*Igniar+kiej )ia"a +/eQR$ nie )u+ie*i wiIc nar/ekaR$ w"aQciwie po ty)$ co pr/e+/*i L prawd/iwy raj2 A*e w *ipcu do kantoru na Mor+kiej pr/y+/"o dw,ch9 Niech pan podpi+/e$ <e fir)a pr/echod/i pod /ar/Dd pr/y)u+owy#2 :jciec ty*ko na nich popatr/y"9 Nie$ ja tego nie podpi+/I$ bo ja nie je+te) w"aQcicie*e)2 W"aQcicie*e +D w wiI/ieniu#2 Cokiwa*i g"owa)i wyro/u)ia*e2 !o pan nie bId/ie tu

pracowa"#2 !o nie bIdI#2 !aka fir)aT Ba"tycka Sp,"ka WIg*owa /e +k"ada)i bunkrowy)i Yr/y WiQ*nej w Nowy) Corcie i / w"a+nD boc/nicD w Corcie :k+ywieT Cierw+/e for)u*ar/e$ na kt,rych :jciec wypi+ywa" rachunki$ /ie*one$ / fio*etowy)i rubryka)i$ )ia"y nadruk Herbert Borkow+ki2 Hrogen u2 Che)ika*ienLKro++hand*ung2 Han/ig2 Brabank M#2 0a co ich$ A,/iu$ /a)knI*iS# L /apyta"a kiedyQ Ma)a2 Aak to /a coS 0a to$ <e kapita*iQci#2 He*brPckLA**ee nie na/ywa"a +iI ju< He*brPckLA**ee2 Ho Akade)ii +/"o +iI tera/ u*icD CurieLSk"odow+kiej$ obok baraku .o*k++tur)u pr/erobionego na kap*icI$ chodnikie) w/d"u< c)entar/a$ gd/ie wiec/ora)i pa*i"o +iI ty*ko ki*ka ga/owych *atar; i /dar/a"y +iI napady na pie*Igniarki / nocnego dy<uru2 Studenci$ kt,rych Ma)a )ija"a po drod/e$ ch"opcy w prochowcach i woj+kowych dre*ichach be/ pagon,w$ nawo"ywa*i +iI pr/e/ je/dniI9 =d/ie)y na ja+k,"kIT# Co /nac/y"o9 =d/ie)y na anato)iI por,wnawc/D$ do a)fiteatra*nej +a*i w budynku na rogu A*ei 0wyciI+twa$ w kt,ry) je+/c/e nie tak dawno Nie)cy robi*i )yd"o / /abitych *ud/i2 War+/aw+kD S/ko"I Cie*Igniar+twa pr/y S/pita*u H/ieciDtka Ae/u+$ /a"o<onD na -o+/ykowej / fundu+/y Rockefe**era$ najpierw pr/enie+ionD do Bia"ego Hunajca$ pote) do Kda;+ka$ u*okowano w budynku E i Ma)a by"a bard/o du)na$ <e do niej trafi"a2 W Akade)ii pracowa*i te< *ekar/e / Wi*na$ chirurd/y / wyd/ia"u *ekar+kiego Jniwer+ytetu Stefana Batorego2 Ma)a wy)ienia"a / +/acunkie) na/wi+ka9 doktor Michejda$ Ci+ko/ub$ A,8kiewic/2 A*e te< )ia"a trochI <a*u2 Bo du<o pie*Igniarek w Akade)ii to by"y Nie)ki2 !akie pod tr/yd/ie+tkI2 -rankenhau+ Schwe+ter2 W+/y+tkie no+i"y +iI tak +a)o9 niebie+kie d"ugie +ukienki$ g"adkie w"o+y / pr/ed/ia"kie)$ na p*ecach +kr/y<owane +/e*ki$ bia"y fartuch2 = po*+cy *ekar/e bard/o *ubi*i / ni)i pracowaR2 Mo<e nawet bard/iej ni< / Co*ka)i2 A one traktowa"y po*+kie pie*Igniarki jak powietr/e2 4aboranci Nie)cy pracowa*i te< w pod/ie)iach rentgena2 Hopiero we wr/eQniu Ma)a /obac/y"a pr/ed budynkie) C tr/y c/y c/tery ciI<ar,wki2 4aboranci +ta*i na chodniku / pac/ka)i i wa*i/ka)i2 Cod ca"D Akade)iD ciDgnI"y +iI pr/eciw*otnic/e +chrony2 Ma)a ),wi"a p,8niej9 4ic/y*iQ)y +iI / ty)$ <e pod na)i <yjD Nie)cy2 Aedna wid/ia"a Nie)ca$ kt,ry wy+/ed" i uciek"2 Ca"y c/a+ nie wied/ie*iQ)y$ co +iI pod na)i d/ieje#2 4a+ dooko"a by" /a)inowany2 Ma+I d/ieci poro/rywa"o na g,rkach i w jar/e2 0 dachu hote*u d*a pie*Igniarek widaR by"o niec/ynnD +toc/niI$ ruiny Qr,d)ieQcia$ Mot"awI$ ratu+/ be/ wie<y$ koQcio"y be/ wie<y2 M,wiono$ <e Kda;+k podpa*i*i Nie)cy2 Cote) pr/yjecha"y +/wed/kie pie*Igniarki / Jpp+a*i2 Cr/ywio/"y ubrania$ +troje pie*Igniar+kie i <ywnoQR2 !r/yna+tego grudnia ur/Dd/i"y wigi*iI Qw2 Uucji2 A*e Ma)a do+tawa"a te< pac/ki / JNRRc$ dwud/ie+topiIcioki*owe$ / c/eko*adD i CaL)e*a)i#$ )o<na to by"o wy)ieniR na kawI a*bo kakao2 W biur/e JNRRc na Mor+kiej pracowa" pan S/c/epkow+ki$ kt,rego /na"a je+/c/e / obo/u pr/ejQciowego w Cru+/kowie$ wiIc udawa"o +iI c/a+e) /dobyR coQ i d*a Hane)anna2 Hane)ann jednak r/ec/y / JNRRc pr/yj)owa" niechItnie2 Wo*a" je8d/iR co parI dni na Codwa*e Krod/kie$ pod ha*I targowD$ ta) gd/ie pr/y ceg*any) )ur/e +tar+/e kobiety w turbanach /wiD/anych nad c/o"e)$ w kape*u+/ach / woa*kD$ ro/k"ada"y na /ie)i porce*anowe /a+tawy$ +/tuRce$ )a+/yny do pi+ania2 -iedy /a+/ed" ta) po ra/ pierw+/y$ obok +kr/ynek / pokru+/ony) *ode) /obac/y" paniD Stein2 Mia"a na +obie dwa p"a+/c/e$ grub+/y i cie;+/y$ +/yjI owinI"a ka+/)irowy) +/a*ikie)2 Na p"achcie H/iennika Ba"tyckiego# ro/"o<y"a porce*anowe pu/derka$ *a)pI / niebie+ki) aba<ure)$ wide*ce / kwieci+ty) )onogra)e) S#$ rogi ga/ety pr/yci+nI"a kawa"ka)i ceg"y2

Cr/yk"ada"a do u+t baty+towD chu+tec/kI2 Wiatr od +trony !argu Rybnego w/bija" pod)uchy kur/u2 0d/iwi"a +iI na jego widok9 !o pan nie wyjecha"S# A*e Hane)ann wyjaQni"$ <e wyjed/ie$ ty*ko je+/c/e nie wie kiedy2 Nie pracuje pan w Akade)iiS Cr/ecie< ta)222# Nie chcia" jednak o ty) ),wiR2 0apyta"$ co +iI +pr/edaje naj*epiej i i*e )o<na /arobiR2 !acy$ co pr/yje<d<ajD / War+chau ciI<ar,wka)i L odpowied/ia"a pani Stein L biorD w+/y+tko2 = dajD nawet dobre pieniDd/e#2 Cani Stein wo*a"a +pr/edawaR /a do*ary$ a*e nie /aw+/e +iI to udawa"o2 Na/ajutr/ Hane)ann ro/"o<y" obok niej na kawa"ku bre/entu trochI +/tuRc,w$ parI k+iD<ek$ trochI +rebra2 Co po"udniu trafi" +iI nawet kupiec na dwa i p," ty+iDca2 W+/y+tko /)ieni"o +iI dopiero we wr/eQniu$ gdy do dr/wi )ie+/kania na piItr/e pr/y 4e++ing+tra++e %> 1kt,ra tera/ na/ywa"a +iI u*icD Krottgera7 /apuka"a pani Ch2 / u*icy :bro;c,w We+terp*atte %F2 Hane)ann$ nieco /d/iwiony nie+pod/iewanD wi/ytD$ 1bo nie /na" pani Ch27 wprowad/i" jD do pokoju i po+ad/i" w fote*u2 Cani Ch2 powied/ia"a$ <e chce$ by podciDgnD" jej +yna w nie)iecki)2 Nie by"a to pierw+/a tego rod/aju wi/yta2 Au< w *ipcu odwied/i" Hane)anna in<ynier Wojdakow+ki / A*ei Spr/y)ier/onych$ wy+oki b*ondyn +pod +i,de)ki$ kt,rego dyrekcja +toc/ni wy+y"a"a do w+chodniej +trefy okupacyjnej$ do Ro+tocku i da*ej$ po c/IQci /a)ienne do )a+/yn / dawnych war+/tat,w Schichaua2 =n<ynier Wojdakow+ki wyra/i" chIR podnie+ienia po/io)u +woich u)iejItnoQci jI/ykowych$ kt,re L jak +iI wyra/i" L po+iad" w gi)na/ju) p"ocki) w +topniu dobry)2 Hane)ann nie od),wi" i gdy r/ec/ +iI ro/nio+"a$ )ie+/kanie pr/y 4e++ing+tra++e %> wkr,tce odwied/i"o je+/c/e parI innych o+,b2 Niech +iI Andr/ejek nauc/y po nie)iecku L ),wi"a do )I<a pani Ch2 L 0obac/y+/$ oni tu je+/c/e wr,cD / Ang*ika)i i A)erykana)i$ to )u +iI pr/yda#2 Can Ch2 nie pod/ie*a" tej wiary$ a*e pieniDd/e da"2 Mia"o to ten +kutek$ <e Hane)ann nie )u+ia" ju< je8d/iR na Codwa*e Krod/kie / p"achtD bre/entu i pIkie) +rebrnych +/tuRc,w2 Nie +potyka" +iI te< ju< / paniD Stein pod ceg*any) )ure) ha*i targowej obok +kr/ynek / pokru+/ony) *ode)$ w kt,rych rybacy / Ae*itkowa i Br/e8na wy+tawia*i na +pr/eda< Qwie<e dor+/e$ odwied/i" jD jednak parI ra/y na Ahornweg$ kt,ra tera/ na/ywa"a +iI u*icD -*onowD2 Nie /aw+/e to by"y wi/yty pr/yje)ne2 CaniD Stein dra<ni"y ha"a+y dobiegajDce / podw,r/a$ kr/yki$ /ac/epki2 A*e nade w+/y+tko nie )og"a QcierpieR /apach,w w +ieni2 Na Qcianach k*atki +chodowej /akwita"y <,"te p*a)y$ kt,rych i*oQR ro+"a w +obotnie wiec/ory2 Hawniej$ gdy po Mirchauer Weg +pacerowa" po+terunkowy Ku+taw Aoppe$ +yn w"aQcicie*a +to*arni na Aohanni+ta*$ nigdy by +iI coQ takiego nie )og"o /dar/yR2 Na Steffen+weg wid/ia"a$ jak dw,ch robotnik,w pr/ybija"o do Qciany do)u Horo3it/ow e)a*iowanD tab*ic/kI / napi+e) u*2 Stefana Batorego#2 Mirchauer Weg na/ywa"o +iI tera/ Carty/ant,w$ a Hoch+trie++ L S"owackiego2 Na 4angfuhr ),wiono Wr/e+/c/#$ na Neufahrwa++er Nowy Cort#$ a na BrY+en Br/e8no#2 By"y to na/wy trudne do wy),wienia i /apa)iItania2 -iedy pani wyje<d<aS# L pyta" Hane)ann$ by pr/erwaR nar/ekania$ kt,re pr/ecie< nie prowad/i"y do nic/ego2 A*e pani Stein dawa"a wy)ijajDce odpowied/i2 Ae+t ty*e trudnoQci2 !r/eba /ac/ekaR na wiado)oQR od c,rek$ kt,re /atr/y)a"y +iI w HP++e*dorfie$ *ec/ nie wied/ie +iI i) naj*epiej2 Nie chce byR ciI<are)2 Wbrew dawny) +k"onnoQcio) do no+/enia ja+nych p"a+/c/y i nar/utek$ ubiera"a +iI tera/ na cie)no$ no+i"a p"a+/c/e brD/owe a*bo c/arne$ ju< /no+/one$ pr/ypr,+/one nafta*inD2 A jednak$ gdy +potka" jD kiedyQ na Mirchauer Weg w towar/y+twie +/pakowatego pana / *a+ec/kD$ odpowied/ia"a na uk"on uQ)ieche)2 Mia"a na g"owie nowy c/arny kape*u+/ /e

+rebrnD bro+/kD2 Hane)ann patr/y" /a ni)i pr/e/ chwi*I2 Can$ / kt,ry) pani Stein +/"a do tra)waju w +tronI dawnej Ado*fLHit*erLStra++e$ ),wi" tak jak ona po nie)iecku$ a*e / wyra8nie po*+ki) akcente)2 C/arne Qwierki Wiec/ora)i Hane)ann por/Ddkowa" c/a+e) papiery i /)ienia" uk"ad k+iD<ek na p,"kach$ *ec/ +/ybko go to nu<y"o2 Siada" wtedy w fote*u nieda*eko okna$ otwiera" k+iD<kI$ kt,ra /na*a/"a +iI akurat pod rIkD i +tara" +iI c/ytaR2 A*e nie /aw+/e +iI to udawa"o2 Mo<e ro/pra+/a"y go g"o+y dobiegajDce / ogrodu$ )o<e +/e*e+t wiatru c/y po+tukiwanie b*a+/anego koguta$ obracajDcego +iI na wie<yc/ce do)u Bieren+tein,w$ w ka<dy) ra/ie )yQ* b"Dd/Dca po +tronach poc/yna"a wIdrowaR +woi)i droga)i2 Ach nie$ nie by"y to +enty)enta*ne powroty do *ud/i i )iej+c$ kt,re obdar/a" dawniej +y)patiD c/y nawet )i"oQciD2 -iedyQ$ pr/ed *ary$ w jakiejQ chwi*i /niecierp*iwienia$ )atka powied/ia"a9 !y chyba nie )a+/ +erca#@ bard/o go to wtedy dotknI"o$ bo wyc/u"$ <e te +"owa$ )o<e wypowied/iane be/ <adnej bo*e+nej intencji$ do+iIg"y w ni) c/egoQ$ pr/ed c/y) +iI broni"$ a co w utajeniu nadawa"o barwI jego <yciu2 !era/$ gdy +iada" tak pr/y oknie$ a +"o;ce +chod/i"o ju< na +/c/yty +o+en i c/arnych Qwierk,w$ c/u" +iI tak$ jakby w pier+iach otwiera"a +iI ch"odna pu+tka$ *ec/ w ty) uc/uciu$ kt,re bud/i"o )g*i+tD pa)iIR obra/u )atki$ wypo)inajDcej )u niec/u"oQR$ by"o coQ dobrego$ pr/yno+/Dcego u*gI$ c/e)u poddawa" +iI be/ +pr/eciwu$ / d/iwnD d*a +iebie +a)ego obojItnoQciD2 !ak jakby Qni" L chocia< )ia" oc/y otwarte2 NieobecnoQR *ud/i$ ci+/a$ doga+anie dnia L w +tygnDcy) Qwiet*e wiec/oru c/u" +iI naprawdI b*i+ko Qwiata i nawet tchnienie powietr/a$ "agodnie nap"ywajDce / ogrodu$ /dawa"o +iI dotyka*ne@ +k,ra L choR wied/ia"$ <e to pr/ecie< nie)o<*iwe L wyc/uwa*a nie t3*ko ch"odniei+/e powiewy od okna$ *ec/ i +a) ruch ja+nej pr/e/roc/y+toQci$ w kt,rej ko"owa"y Qwiet*i+te drobinki kur/u2 NieobecnoQR *ud/iS !o rac/ej w"aQnie ich odda*ona nienatarc/ywa obecnoQR L g"o+y dobiegajDce //a okna$ /)ie+/ane /e Qwiat"e) pr,+/Dcy) pr/e/ *iQcie br/o/y L nadawa"a +a)otnoQci dobrD barwI2 = nie )u+ia"y to byR wca*e g"o+y radoQci2 Nie$ naj*epiej w"aQnie$ gdy d8wiIki //a okna nie /*ewa"y +iI w po"udniowy +/u) )ia+ta$ *ec/ doga+a"y w r,<owiejDcy) +"o;cu i poQr,d +/e*e+tu dr/ew i +tukania c/yichQ krok,w na p"ytach chodnika ro/br/)iewa" kobiecy g"o+ L )Ddry kobiecy g"o+ 1nie +/"o wca*e o nad/wyc/ajnoQR +",w$ te /wyk*e by"y b"ahe7 L d8wiIc/ny g"o+$ kt,re)u / ogrodu odpowiada" g"o+ ch"opca$ wo"ajDcego$ /e pr/ecie< je+/c/e nie c/a+ wracaR do do)u$ a*bo g"o+ d/iewc/ynki$ kt,ra udawa"a p"ac/ L bo je+t je+/c/e tak wc/eQnie i +"o;ce L choR dotyka ju< koron *a+u LQwieci wciD< ja+no nad -atedrD2 0a okne) cienie pog"Ibia"y +iI$ ruch w ogrodach po obu +tronach u*icy Krottgera u+tawa"2 Can Wier/bo"ow+ki do)yka" /a +obD furtkI$ <e*a/o +tuka"o o +"upek$ +iatka p"otu cichutko br/Ic/a"a$ pote)$ gdy wchod/i" po betonowych +chodkach do do)u Bieren+tein,w$ jego cie; pr/ep"ywa" na bia"ej /a+"once w oknie werandy$ bo pani Aanina$ c/ekajDc na powr,t )I<a / Ang*a+u#$ /apa*i"a ju/ *a)pI$ chocia< ch)ury pocie)nia"y dopiero nad Wr/e+/c/e) a niebo nad parkie) nie utraci"o je+/c/e +"onec/nego b*a+ku2 0 okna na piItr/e pani W2$ oparta "okcia)i na wy+/ywanej podu+/ec/ce$ patr/y"a na d/ieci$ kt,re wraca"y / "Dki ko"o koQcio"a Cy+ter+,w$ nio+Dc *atawiec / +/arego papieru i +kr/y<owanych *i+tewek L d"ugi ogon /e +/nurka o/dobiony kokarda)i / bibu"ki ciDgnD" +iI / +/e*e+te) po /ie)i2 W g"Ibi u*icy$ pod *ipa)i$ +ynowie pani S2 r/uca*i <e*a/ny)

prIte) po bruku$ kr/e+/Dc niebie+kawe i+kry$ *ec/ ten br/Ik <e*a/a$ uder/ajDcego o granitowe i kr/e)ienne g"a/y$ nie dra<ni" tera/ nikogo 1inac/ej by"oby w po"udnie7$ bo nawet jeQ*i pan H"u+/niew+ki$ pod*ewajDc *ewkonie i georginie wie*kD b*a+/anD konwiD$ wo"a" ra/ po ra/9 Ha*ibyQcie ju< +pok,jT#$ to pr/ecie< wo"a" nie /a g"oQno$ bard/iej d*a pr/y/woitoQci ni< po to$ by pr/erwaR /abawI$ kt,ra L tego )o<na by"o byR pewny) L w d/ieci;+twie +prawia"a )u nie)a"D radoQR2 Chwi*a)i jednak powraca"o ta)to L i na )iej+cu pana H"u+/niew+kiego$ pod*ewajDcego kwiaty wie*kD b*a+/anD konwiD$ Hane)ann wid/ia" E))I Bieren+tein w d"ugiej )ar+/c/onej +ukni$ uc/e+anD jak Ruth Weyher w !aje)nicach du+/y Cab+ta$ QcinajDcD cienki) +rebrny) no<ykie) ja+ne g*adio*e$ a w oknie$ / kt,rego wyg*Dda"a tera/ pani W2$ Ro+I Schu*t/ w be<owy) turbanie$ w b*u/ce / +e*edynowego batiku$ nio+DcD na +trych ko+/ Qwie<o upranej bie*i/ny2 Nie )yQ*a" o ty) jednak / ro/<a*enie)2 C/u"$ /e w"aQnie obcoQR tych *ud/i$ )ie+/kajDcych tera/ w do)ach )iId/y *iniD tra)wajowD a bukowy)i w/g,r/a)i 1bo jednak to by"a obcoQR7$ pr/e)ienia +iI w coQ prawd/iwie dobrego i "agod/i niepok,j +erca2 !e chwi*e$ gdy w ogrodach i na werandach /a)iera"y ge+ty i +"owa$ gdy pr/y+tawano na Qcie<ce / pr/y+"oniIty)i d"oniD oc/a)i$ patr/Dc w du<e c/erwone +"o;ce nad *a+e) /a -atedrD$ te chwi*e$ w kt,rych uci+/a"a +iI <ar"oc/na potr/eba <ycia i pewnoQR be/piec/nego +nu "agod/i"a nienawiQci L w takich chwi*ach w+/y+tko +iI w ni) uk"ada"o nic/y) de*ikatne war+twy popio"u2 A pote)$ ko"o +/,+tej$ gdy w g"Ibi d/ie*nicy /ac/yna"y biR d/wony -atedry$ do kt,rych do"Dc/a"y L /aw+/e trochI +p,8nione L d/wony koQcio"a Cy+ter+,w i to od*eg"e d/wonienie$ ga+nDce w p*Dtaninie ga"I/i *ip$ gru+/ i jab"oni$ t"u)i"o cichnDcD ju< gadaninI u*icy L pr/ed oc/a)i +tawa"y /n,w dawne )iej+ca$ do)y$ pokoje$ twar/e$ *ec/ +erce nie odnajdywa"o ju/ nic/ego b*i+kiego w obra/ach )ia+ta$ kt,rego ju< nie )a L tak jakby pa)iIR ty*ko niedba*e ta+owa"a /brD/owia"e fotografie pr/ed wr/ucenie) ich w ogie;2 Cr/ecie< tak nie )o<na <yR# L nag*e powraca"y +"owa Anny2 A*e tera/ L inac/ej ni< dawniej L te +"owa nie potrafi"y go /raniR2 Bo w"aQciwie d*ac/ego nie )o<na tak <yRS Hane)ann odk"ada" k+iD<kI$ kt,rD L otwartD L tr/y)a" na ko*anach i / pr/y)kniIty)i oc/a)i$ w+"uchany w +/)er b*a+/kowatych *iQci br/o/y$ c/ujDc pod pa*ca)i +/or+tkD /ie*e; p",ciennej ok"adki$ poddawa" +iI tej gr/e obra/,w pr/e+/"oQci$ oc/y+/c/onej /e w+/y+tkiego$ co bo*e+ne2 !era/$ gdy p*a)ki +"onec/nego Qwiat"a i cienie ga"D/ek cora/ wo*niej ko"y+a"y +iI na fa+ad/ie do)u Bieren+tein,w$ nie ty*ko on$ *ec/ i w+/y+tko doko"a /a)iera"o w +enny) p,"<yciu$ jakby wahajDc +iI$ co wybraR9 nie+pokojne pragnienia c/y Q)ierR2 = nawet L tak )u +iI /dawa"o L nawet +erce /wa*nia"o +wojD uporc/ywD wIdr,wkI w g"Ibi pier+i2 H8wiIki$ +/e*e+ty$ to$ co piIkne i obce$ /a)ie+/kiwa"o du+/I ty*ko na )gnienie$ bo pa)iIR$ be/ trudu uwa*niajDc +iI od nar/uconych L jak to odc/uwa" L dra<niDcych obowiD/k,w pr/echowywania tego$ co wid/ia*ne i +"y+/a*ne$ nie t"u)i"a c/y+toQci wra<e;2 C/u" w +obie pu+tkI$ a*e nie by"a to pu+tka bud/Dca *Ik$ *ec/ w"aQnie dobra pu+tka$ kiedy nic na+ nie odgrad/a od r/ec/y2 = wtedy )achina*nie$ trochI +p"o+/ony tD wo*noQciD$ +iIga" po +tojDcD na biurku paterI / brD/u o/dobionD dwo)a de*fina)i 1na pod+tawce c/erni"y +iI *iterki %&E& Ca*a+t -affee#7$ bra" do rDk porce*anowe pu/derko /e +cenD ogrodowD na wiec/ku$ pr/e+tawia" +pod *a)py / napi+e) A*+aceL4orraine# na drugi koniec +to"u ja+nD figurkI pa+terki / jagniIcie) na ra)ionach$ +prawd/a"$ c/y da +iI /a*epiR pIkniIcie w gip+owy) rybaku / wie*kD "u+kowatD rybD pod pachD2 !e w+/y+tkie preten+jona*ne drobia/gi$ kt,re po"y+kiwa"y na p,"kach kreden+u i na )ahoniowej eta<erce$ wca*e nie by"y d*a niego okrucha)i dawnego )ia+ta$ do kt,rego chcia"by powr,ciR2 -iedyQ drwi" / nich$ wid/Dc

jak )atka w +woi) +a*onie piItr/y b"IkitnD i /"oconD porce*anI$ jak /a*udnia o+/k*one p,"ki or/echowej +/afy rokokowy) roje) chi;+kich tancer/y$ Aaponek / )ajo*iki$ Cer+,w w /brojach / *aki$ jak u+tawia /a +/k"e) pira)idy fi*i<anek Ro+entha*a i Werff*a2 Nie chcia"o )u +iI nawet patr/eR na wd/iIc/enie +iI pa+terek do barank,w /e /"oty)i kId/iora)i$ na natarc/ywe po/y +a)uraj,w / hebanu i du)ne gry)a+y gip+owych rybak,w$ py+/niDcych +iI wie*ki)i dor+/a)i /e /"otD "u+kD2 Ca"y ten porce*anowoL)ajo*ikowy Qwiat wydawa" )u +iI Q)ie+/ny$ /aborc/y i po/bawiony +en+u2 Bo pr/ecie< )atka L by" tego pewien L piItr/Dc te pu/derka$ figurynki i <ardynierki /e /"oty) i turku+owy) br/e<kie)$ chcia"a ty*ko o+/o"o)iR goQci$ kt,r/y w +woich +a*onach )ie*i podobne bogactwo$ wiIc to nie )ia"o <adnego +en+u2 A*e tera/$ o /)ier/chu$ gdy niebo nad w/g,r/a)i +tyg"o po upa*ny) dniu g"IbokD c/erwieniD$ podobnD do da*ekiej "uny$ te drobne for)y od+"ania"y pr/ed ni) jakDQ d/ieciIcD odwagI$ g"upiD odwagI niepr/yj)owania Qwiata do wiado)oQci$ odwagI$ w kt,rej kry"a +iI nie/ro/u)ia"a +i"a *ekcewa<enia )rokuS Ciep"a be/c/e*noQR nie*ic/enia +iI / potIga)iS = kiedy bra" do rDk te cacka / brD/u$ )o+iDd/u$ )ajo*iki$ koQci +"oniowej$ c/u" jak w/biera w ni) niechIR do obra/,w No*dego$ -oko+chki$ -o**wit/$ chocia< kiedyQ tak +iI /achwyca" ty) )a*ar+twe) konwu*+yjnej c/erwieni i trupiego fio*etu2 Bo c/y< ta)te ro/d/ierajDce obra/y$ kt,re og*Dda" w )a"ych ga*eriach Ber*ina$ nie ),wi"y nerwowy) +/yfre) +woich barw$ <e je+t ty*ko b,*$ <e nic/ego nie da +iI uniknDR$ <e nie )a *itoQci i )i"o+ierd/iaS Catr/y" na bukowy *a+ / c/arny)i p*a)a)i +o+en$ na niebo$ na kt,ry) +)u<y"y +iI ob"oki podobne do wier/bowego puchu L a w+/y+tko to$ /)ienione w obojItnD )u/ykI barw$ pr/enika"o do +erca$ "agod/Dc dawne *Iki2 Hu+/a broni"a +iI pr/ed obra/e) ca"oQci2 -a<de w+po)nienie ro/*eg*ej+/ego pej/a<u by"o odpId/ane nie+pokojny) drgnienie)2 :ko chcia"o wid/ieR ty*ko pr/ed)ioty drobne$ pojedync/e$ o+obne9 )r,wkI w+pinajDcD +iI na aba<ur$ /iarnko ry<u w +/par/e pod"ogi$ k*onowy *i+tek o rd/awych br/egach pr/yk*ejony do +/yby$ ga"D/kI g"ogu wy+uwajDcD +iI //a parapetu$ krop*I ro+y na pajIc/ynie w kDcie okna2 MyQ* broni"a +iI pr/ed obra/e) ca"oQci$ bo ca"oQR to by"y ta)te obra/y$ ta)to pocie)nia"e )or/e$ ta)ta pr/y+ta;$ wie*kie ch)ury$ d"uga p*a<a )iId/y Neufahrwa++er a 0oppot$ woda o barwie o"owiu$ bia"e )o*o w K*ettkau i piIkny +pacerowy +tatek / c/arny) napi+e) na burcie222 A kiedy powraca"y ta)te obra/y$ +erce odwraca"o +iI od ga+nDcych Qwiate" /)ier/chu2 MyQ* +chod/i"a w pr/e+/"oQR$ /+tIpowa"a wo*no w cie)ne krajobra/y$ /n,w odwied/a"a *a+y w Schwar/wa*d/ie$ kt,ry)i wtedy$ pr/ed *aty$ kiedy to +iI +ta"o$ b"Dd/i" w /upe"nej +a)otnoQci$ ro/pac/y i b,*u2 !era/$ nie c/ujDc w pier+iach nic$ /n,w b"Dd/i" pa)iIciD wQr,d ta)tych ogro)nych dr/ew podobnych do ko*u)n c/arnej katedry2 C/u" ch",d ka)iennych Qcian$ kt,re L gdy +/ed" w/d"u< +tru)ieni L otac/a"y go wi*gotnD cie)noQciD$ +iIgajDc nieba2 Ca)iIta" dotkniIcie )g"y$ gdy g,ry otwor/y"y +iI pr/ed ni) wie*kD do*inD /a+"anD potr/a+kany)i dr/ewa)i$ gd/ie paprocie by"y g"Ibokie jak /ie*one bagna$ a na +ka*e poroQniItej cie)ny) )che) w/no+i" +iI +a)otny kr/y<2 Cowraca" )yQ*D na <,"te urwi+ka Rugii$ kt,re L gdy +ta" na pochy"y) /boc/u +o+nowego *a+u L / trupi) +/e*e+te) o+uwa"y +iI w +pienione brunatne )or/e2 = kiedy tak /apada" +iI w te )roc/ne i pu*+ujDce pr/ypo)nienia$ pr/ychod/i"o )u do g"owy$ <e to$ co +iI +ta"o wtedy$ +ta"o +iI w"aQnie po to$ by ),g" /a+tygnDR w ty) p,"<yciu$ kt,re obej)owa"o du+/I i /niec/u*a"o jD na g"o+ Qwiata2 C/u"$ <e )o<na tak <yR2 Chcia" tak <yR i +erce /a*ewa"a )u fa*a odra/y i wrogoQci2 Nie broni" +iI pr/ed ty)i uc/ucia)i2 !onD" w nich jak w c/arnej wod/ie$

/apa)iIta*e$ nienawi+tnie$ chocia< nie wied/ia"$ nad ki) )ia"aby to byR /e)+ta2 -*inika 4eben+tein,w W po"owie grudnia$ okrI<nD drogD$ pr/e/ paniD Stein$ i kt,rD w jej )ie+/kaniu na -*onowej odwied/i" du;+ki )arynar/ /e +tatku /acu)owanego w Kdyni$ Hane)ann otr/y)a" *i+t od a+y+tenta Ret/a2 Bard/o +iI ty) /d/iwi"$ bo +Dd/i"$ <e Ret/ ju< nie <yje2 Ret/ ty)c/a+e) pi+a" / Hanoweru$ <e /atr/y)a" +iI u krewnych w Bre)ie i /a)ier/a ta) ro/poc/DR praktykI *ekar+kD2 A*e g",wna c/IQR *i+tu poQwiIcona by"a +prawo) dawny)2 Co do [Bernhoffa\ 1bo o ty) chcia"by) Canu pr/ede w+/y+tki) opowied/ieR7 L pi+a" Ret/ L to kotwicI podnie+iono parI )inut pr/ed p,"nocD2 Na pok"ad/ie <andar)eria oQwiet*a"a wejQcia fio*etowy)i *atarka)i$ trudno by"o od ra/u /na*e8R pr/y/woite )iej+ce do +pania$ /re+/tD c/IQR "adowni /ajI*i kadeci /e +/ko"y ob+"ugi "od/i podwodnych i )echanicy / war+/tat,w Schichaua$ trochI wiIc b"Dd/i"e) potykajDc +iI o nogi *ud/i *e<Dcych w p,")roku2 Na +/c/IQcie )ia"e) /e +obD ty*ko )a"D wa*i/kI / in+tru)enta)i )edyc/ny)i i c/erwony p*ed$ kt,ry) obdarowa"a )nie )oja go+podyni$ pani Wirth@ )ie+/ka"e) u niej L jak Can pa)iIta L do o+tatnich dni +tyc/nia2 0i)no ciDgnI"o od b*a+/anej pod"ogi +tra+/ne$ dobr/e$ <e w"o<y"e) buty na futerku 1r,wnie< dar pani Wirth L na /aw+/e /achowa) wd/iIc/noQR d*a tej )Ddrej kobiety$ kt,ra w dniu )ojego wyja/du / Han/ig pr/ypo)nia"a +obie o obuwiu /)ar"ego )I<a$ radcy Edwarda Wirtha@ /apewne pa)iIta Can tego wy+okiego )I<c/y/nI$ pracujDcego w kance*arii Her+ena72 Cote) /apa*ono <ar,wki /awie+/one pod +ufite) "adowni i w+/y+cy /ac/I*i +iI nawo"ywaR2 Na pod"od/e /a+"anej gruby)i koca)i i ko"dra)i dr/e)a"y c/y +pa"y ca"e rod/iny2 By" to widok prawd/iwie pr/ygnIbiajDcy$ chocia< nie +"y+/a"o +iI +karg c/y /"or/ec/e;222 Cote) ktoQ kr/yknD" / drugiego ko;ca "adowni9 [Canie Ret/$ niech<e pan tu do na+ po/wo*i\2 Kdy odwr,ci"e) +iI$ /obac/y"e) E*+e Wa*)ann2 Ra/e) / c,rka)i +ied/ia"a na drewnianej +kr/yni$ obok A*fred Wa*)ann ro/k"ada" na pod"od/e po+"anie d*a d/iewc/ynek2 0d/iwi"e) +iI$ <e )nie pa)iItajD$ bo pr/ecie< wid/ie*i )nie ty*ko parI ra/y$ kiedy /aje<d<a"e) po Cana na 4e++ing+tra++e$ a*e L niech )i Can wier/y L +D takie chwi*e$ kiedy ka<dy dow,d pa)iIci wydaje +iI <ywy) odruche) +erca2 Spa"e) be/ <adnych k"opot,w$ wciD< nie wie)$ jak to by"o )o<*iwe2 Rano$ gdy ko"o +i,d)ej kadeci /ac/I*i ro/*ewaR gorDcD kawI do kubk,w i bute*ek$ /winD"e) p*ed i wtedy Cani Wa*)ann /apyta"a$ c/y nie wie) c/egoQ o Canu2 Mia"a jak najgor+/e pr/ec/ucia$ bo kiedy odp"ywa*i ho*ownikie) / pr/y+tani$ wid/ia"a$ <e na p*acu pr/ed )aga/yne) wybuch"o ki*ka poci+k,w2 [!a) )u+ia"o /ginDR bard/o du<o *ud/i2 Can Hane)ann +/ed" do na+$ a*e pote)222\ M,wi"a o Canu tak$ jakby ju< uwa<a"a Cana /a /)ar"ego2 [Kdy dop"ynI*iQ)y do Bernhoffa#$ obejr/a"a) +iI i a< )i +erce /a)ar"o$ bo ta)$ na br/egu$ by" jeden wie*ki ogie; )iId/y do)a)i222\ -o"o pierw+/ej wy+/ed"e) / Wa*)anne) na pok"ad$ chocia< pani E*+a wo*a"a$ byQ)y nie ru+/a*i +iI / )iej+ca$ bo pr/ecie< nic +tra+/niej+/ego$ jak +iI tera/ pogubiR2 By"o bard/o /i)no$ [Bernhoff\ p"ynD" pr/e/ gI+tD )g"I$ )r,/$ w+/Id/ie +op*e na rurach i porIc/ach$ re*ingi ob*od/one2 W do*e$ pr/y burcie [Bernhoffa\ c/yjeQ wo"ania$ p"ac/$ /obac/y*iQ)y du<D barkI$ w kt,rej roi"o +iI od kr/yc/Dcych *ud/i2 0 pok"adu [Bernhoffa\ r/ucono drabinkI +/nurowD$ nikt +iI jednak nie kwapi" do wchod/enia2 C/y< )og"o byR

/re+/tD inac/ejS !y*e kobiet / d/ieR)i$ w+/y+cy ba*i +iI$ <e +padnD do wody$ )arynar/e )u+ie*i pr/y po)ocy bo)u wciDgaR na g,rI ca"e rod/iny jak worki / p+/enicD2 Sku*one / /i)na d/ieci nie chcia"y wchod/iR na ko"y+/Dcy +iI po)o+t$ w+ad/ano je ta) +i"D2 Bard/o kr/yc/a"y#2 Ret/ pr/ewidywa"$ <e Bernhoff# bId/ie p"ynDR co najwy<ej tr/y L c/tery dni$ nawet jeQ*i obier/e kur+ /yg/akowaty$ by uniknDR +potkania / "od/ia)i podwodny)i$ p"ynI*i pr/ecie< L jak +Dd/i" L do Ha)burga$ wiIc nie powinno to potrwaR d"u<ej2 -iedy wr,ci" / Wa*)anne) do "adowni$ owinD" +iI p*ede) i u+iad" na +kr/yni2 Co/o+tawa"o ty*ko dr/e)anie2 4ud/ie *e<e*i na ko"drach$ bre/entowych p"achtach$ p*atfor)ach / de+ek pr/ykryci p"a+/c/a)i$ koca)i$ futra)i2 Niekt,r/y podparci na "okciu nerwowo w+"uchiwa*i +iI w dudnienie )otor,w2 Bano +iI ataku torped2 Ret/ chwi*a)i pr/ypo)ina" +obie$ jak na wakacjach w dwud/ie+ty) d/iewiDty) topi" +iI ko"o BrY+en i wtedy /i)ne dre+/c/e chod/i"y )u po p*ecach2 Ca)iIta"$ co +ta"o +iI / Ku+t*offe)# i Steubene)#2 Kdy ro/)ie+/c/ono uciekinier,w / barki na do*ny) poL@ k"ad/ie$ w "adowni /robi"o +iI t"oc/niej2 Cani Wa*)ann po+/"a @ na po)o+t rufowy$ by /obac/yR c/y nie )a ta) wiIcej )iej+ca$ b$ a*e by"o ta) tak +a)o jak na Qr,dokrIciu2 W korytar/u +potka"a 4i+e*otte Ce*t/2 Jcie+/y"y +iI / tego +potkania2 Chcia"a$ by 4i+e*otte do"Dc/y"a do nich$ a*e natrafi"a na d/iwny op,r2 WracajDc$ @ /obac/y"a jak pani Ce*t/$ wtu*ona w rude futerko$ "apc/ywie gry/ie brunatnD kro)kI$ ukrywajDc to pr/ed w+/y+tki)i2 H/iewc/ynki by"y +pokojne$ dopiero ko"o drugiej /ac/I"y @ gry)a+iR2 Skarci"a je$ a*e nie na wie*e to +iI /da"o2 Ro/wiD/a"a b p",cienny rIc/nik / ch*ebe)$ obra"a jaja na twardo2 Can Wa*)ann$ chcDc je ro/ch)ur/yR$ cichutko /agwi/da" pr/e/ /Iby b Q)ie+/nD pio+enkI o Heide*ore2 Cani E*+a wyjI"a jab"ko$ powo*utku je obra"a i pod/ie*i"a na c/tery c/IQci2 Can Wa*)ann /apyta"$ c/y Ret/ wie$ jak da*eko do+/*i ju< Ro+janie$ a*e Ret/ dok"adnie tego nie wied/ia"2 Chyba +D ju< pod -Y+*in$ a )o<e nawet da*ej2 = co pan bId/ie tera/ robi"S# AaS# L Ret/ trochI +iI /d/iwi"$ bo od wc/oraj )ia" takie wra<enie$ jakby pr/eno+i" +woje cia"o / )iej+ca na )iej+ce nic/y) baga<2 !o ro/dwojenie by"o chwi*a)i bard/o pr/yje)ne$ bo w+/y+tko L +iebie i innych L wid/ia" jak //a +/yby2 A*e tera/ )u+ia" coQ odpowied/ieR2 Co bIdI robi"S 4ekar/y /aw+/e brakuje#2 Can Wa*)ann pr/y/na" )u racjI2 Cote) /a)yQ*i" +iI2 Ciekawe$ c/y jak c/"owiek u)iera$ potrafi +obie pr/ypo)nieR +)ak tytoniuS Aak pan )yQ*iS# Ret/ pogr/eba" w kie+/eniach$ a*e nie /na*a/" +u+/onych Q*iwek$ kt,re wc/oraj rano wetknI"a )u pani Wirth2 C"ynI*i we )g*e$ a jednak ko"o tr/eciej / bia"ych opar,w wynur/y" +iI )a"y +a)o*ot i o+tr/e*a" pok"ad2 Wo"ano *ekar/a$ wiIc Ret/ /e +wojD wa*i/ec/kD po+/ed" na d/i,b$ gd/ie /najdowa"y +iI po)ie+/c/enia *a/aretu2 Rwano pr/eQcierad"a$ by ta)owaR krew2 W "adowni w+/y+cy ),wi*i o "od/iach podwodnych2 4ud/ie w+tawa*i / po+"a; i nerwowo chod/i*i )iId/y tobo"a)i i +kr/ynia)i2 : p," do c/wartej okrIt /adr<a"2 We )g*e pr/e*ecia"y c/tery cienie i po obu +tronach kad"uba w/nio+"o +iI ki*ka +"up,w wody2 Ret/ nie pr/erywa" pracy2 Cr/ewiD/ywa" banda<a)i c/yjeQ pr/e+tr/e*one p"uca2 Co piDty) c/y +/,+ty) wybuchu okrIt /n,w /adr<a"$ pod"oga pr/echy*i"a +iI$ nik*owane nar/Id/ia /jecha"y /e +to"u na pod"ogI$ ranni /ac/I*i kr/yc/eR$ /abr/Ic/a" d/wonek a*ar)owy2 Ret/ nie wied/ia"$ co /robiR$ bo +anitariu+/e wybieg*i na pok"ad$ poc/u" /apach pa*Dcej +iI nafty$ /do"a" /awr,ciR ki*ku$ pod"oga /n,w +iI pr/echy*i"a2 We/wa" <o"nier/a / karabine)$ a*e uciekinier/y / pierw+/ej "adowni odepchnI*i go pod QcianI2 Hopiero gdy <o"nier/ wy+tr/e*i" w powietr/e$ uda"o +iI u)ieQciR w "od/i paru rannych2 Skr/ypnI"y +/nury$ +/a*upa /o+ta"a opu+/c/ona na wodI2

-ad"ub Bernhoffa# pr/echy*a" +iI cora/ bard/iej na prawD burtI2 Ret/ patr/y" / +/a*upy na nadbud,wkI Qr,dokrIcia$ / kt,rej /ac/I"y wydobywaR +iI ch)ury brudno<,"tego dy)u2 Co chwi*i$ na rufie pr/e+"oniItej +)uga)i cie)nego ognia$ do+tr/eg" Wa*)ann,w2 Can Wa*)ann pr,bowa" do+taR +iI do "od/i ratunkowej /awie+/onej na bo)ie /a drugD "adowniD$ a*e p"o)ienie /agrod/i"y )u drogI2 Cani Wa*)ann +ta"a wQr,d kr/yc/Dcych kobiet$ pr/yci+kajDc do +iebie obie d/iewc/ynki2 Cote) okrIt pr/e+ta" +iI pr/echy*aR2 C/arny kad"ub /a)ar" jak +ka"a pochy*ona nad je/iore)$ *ud/ie jednak wciD< cofa*i +iI pr/ed p"o)ienia)i w +tronI re*ing,w$ bo powietr/e nad pok"ade) a< fa*owa"o od gorDca2 -iedy ogie; ogarnD" prawie ca"D nadbud,wkI rufowD$ ki*ku )I<c/y/n +koc/y"o do wody2 H/iewc/ynki objI"y )ocno )atkI2 Can Wa*)ann najpierw oderwa" od niej MariI i /epchnD" / pok"adu2 Cote) to +a)o /robi" / EwD2 Jder/y"y w wodI i ju< +iI nie wynur/y"y2 Wtedy Cani Wa*)ann /ac/I"a kr/yc/eR$ a*e Ret/ ujr/a" ty*ko jej otwarte u+ta$ bo kr/yk utonD" w wyciu rannych2 Ha*)ann QciDgnD" jD do re*ingu$ chwyci"a +iI porIc/y$ nie ),g" oderwaR jej rDk$ +/arpnD"$ upad*i$ pote) popchnD" jD$ ko/io"kujDc W powietr/u ciI<ko uder/y"a w wodI i ju< nie wyp"ynI"a2 Skoc/y" /a niD$ a*e nie ),g" dop"ynDR do )iej+ca$ gd/ie /niknI"a pod wodD$ bo w+/Id/ie ro/*a"y +iI p*a)y p"onDcej nafty2 4ud/ie$ kt,rych dotknD" p"o)ie;$ r/uca*i +iI jak popar/one ryby2 Wa*)ann dop"ynD" do +/a*upy$ wo"a" coQ do Ret/a$ chwyci" /a burtI$ a*e )arynar/ odpycha" wio+"e) w+/y+tkich$ kt,r/y chcie*i do+taR +iI na ",d8 pe"nD rannych2 !ak go Ret/ /apa)iIta"9 +kr/ywiona twar/ uder/ona wio+"e)222 C/ytajDc *i+t Ret/a$ Hane)ann do/nawa" d/iwnych uc/uR2 Bard/o go /d/iwi"o to$ <e ta)$ wtedy$ ta)tej nocy na Bernhoffie#$ ktoQ o ni) ),wi" i )yQ*a"$ choR pr/ecie< nie by"o w ty) nic/ego nie/wyk"ego2 Cr/e/ )o)ent poc/u" +iI winny$ <e nie pop"ynD" ra/e) / ni)i2 Wyr/uca" +obie$ <e pr/ecie< ),g" ich /atr/y)aR na pr/y+tani@ gdyby to /robi"$ nie +ta"o by +iI pr/ecie< to$ co +iI +ta"o2 A*e /ara/ ty*ko pokrIci" g"owD9 c,< /a g"up+twa$ kt,< ),g" wied/ieR$ <e w+/y+tko tak +iI +ko;c/y2 Cr/ecie< to w"aQnie oni )ie*i wiIk+/e +/an+I ni< ci$ kt,r/y /o+ta*i2 W ko;cu ty+iDco) uda"o +iI dotr/eR do Ha)burga$ Bre)y$ Ro+tocku$ Wi*he*)+ha3en2 Cr/e/ )gnienie wyobra/i" +obie dno )or/a9 na +/ary) pia+ku$ gd/ieQ pod Bornho*)e)$ Q*ad d/ieciIcej d"oni$ pta+i odci+k$ ki*ka ko+tek u"o<onych pro)ieniQcie222 Ewa$ Maria222 A*e w ty) ro/<a*eniu by"o coQ je+/c/e$ co dotknI"o +erca niedobry)$ ro/gr/ewajDcy) )uQniIcie)2 4itoQRS Serce ogarnI"a fa*a ch"odnego ro/dra<nienia2 Catr/y" na *i+t Ret/a$ nie poj)ujDc +woich uc/uR2 Chcia" w+p,"c/uR$ chcia" o+kar<aR +iebie$ chcia" jakoQ /)a/aR +wojD winI2 4ec/ jeQ*i oni L po)yQ*a" nag*e L po+tDpi*i du<o )Ddr/ej ni< on L p"ynDc wtedy nocD na ten niewidoc/ny w cie)noQci okrItS CarI tygodni /w*eka" / odpowied/iD na *i+t Ret/a2 Hopiero na poc/Dtku *utego napi+a" ki*ka upr/ej)ych +",w$ a*e nie chcia" /byt wie*e pi+aR o +obie$ wiIc *i+t w"aQciwie +k"ada" +iI / +a)ych pyta;2 4ate) nade+/"a odpowied82 Cani Hi*degarde MP**er$ a+y+tentka profe+ora Aurgena !2 Wo*ffa$ w kr,tki) *iQcie dono+i"a$ <e doktor Martin Ret/ /)ar" w )arcu na raka p"uc w bre)e;+kiej k*inice 4eben+tein,w2 Bard/o cierpia"$ *ec/ b,* /no+i" )I<nie$ c/y) /a+karbi" +obie wd/iIc/nD pa)iIR per+one*u )edyc/nego / odd/ia"u === C2 Hane)ann d"ugo tr/y)a" w pa*cach *i*iowD kartkI / nadrukie) -*inika 4eben+tein,w2 Bre)en2 Bahnhof+tra++e 66#2 Ci+)o pani MP**er by"o bard/o piIkne9 r,wniutkie$ pochy"e$ be/ /bIdnych o/d,b2 Codpi+ pr/ypo)ina" gar+tkI c/arnej trawy2 WiIc to w"aQnie do tego portu odp"ywa" parowiec (riedrich Bernhoff# / redy w Neufahrwa++er ta)tej /i)owej nocy$ kiedy to nad BrY+en p"onI"y rakiety$ oQwiet*ajDc

port ja+krawy) b"Ikitny) b*a+kie)$ a ob+erwator/y /e w/g,r/ MPggau pr/e+uwa*i o dwie pod/ia"ki w *ewo ce*owniki haubic u+tawionych na 0igankenberguS222 We/wanie Hane)ann otr/y)a" we/wanie we QrodI2 Codpi+a" kwit nie patr/Dc na *i+tono+/a$ odda" kopiowy o",wek$ pote) /a)knD" dr/wi i pr/ekrIci" k*uc/2 CichnDce kroki na +chodach2 :c/y tego c/"owieka2 Nie )ia" /"ud/e;9 !ak patr/y +iI na tych$ kt,rych dotknI"a nie"a+ka2 Ho Kda;+ka pojecha" o jedena+tej2 Canie Hane)ann L w pokoju by"o gorDco$ uchy*one okno$ na Qcianie or/e"$ )I<c/y/na w cie)ny) garnitur/e otwor/y" tekturowy +koro+/yt L Can niedawno otr/y)a" *i+t / HaniiS# Hane)ann potwierd/i" ruche) g"owy2 S/ybko ob*ic/y" dni2 Hu;+ki )arynar/ odwied/i" )ie+/kanie pani Stein na -*onowej tyd/ie; te)u$ dok"adnie w piDtek po po"udniu$ d/iQ je+t c/wartek2 Co to by" /a *i+t$ )o<na wied/ieRS# L )I<c/y/na pr/ek"ada" kartki /api+ane /ie*ony) atra)ente)$ na +to*e bibu"a$ ka"a)ar/ w drewnianej oprawie$ *a)pa / <e*a/ny) k*o+/e)2 Hane)ann wyjaQni"$ <e *i+t dotyc/y" wy"Dc/nie +praw o+obi+tych2 -to by" nadawcDS# 0awaha" +iI pr/e/ chwi*I2 M,j by"y a+y+tent$ Martin Ret/$ kt,ry obecnie )ie+/ka w Hanower/e$ gd/ie /a)ier/a otwor/yR praktykI *ekar+kD#2 MI<c/y/na uni,+" brwi2 AeQ*i to by"$ jak pan ),wi$ *i+t od Martina Ret/a$ by"ego a+y+tenta / =n+tytutu Anato)ii i dotyc/y" +praw wy"Dc/nie o+obi+tych$ to d*ac/ego nie /o+ta" wy+"any poc/tDS# Hane)ann pr/y/na"$ <e nie potrafi odpowied/ieR na to pytanie$ jak jednak pr/ypu+/c/a$ /apewne Martin Ret/ +kor/y+ta" / )o<*iwoQci pr/e+"ania *i+tu d/iIki po)ocy du;+kiego )arynar/a$ by /ao+/c/Id/iR parI )arek2 MI<c/y/na w/ru+/y" ra)iona)i2 C/y chce pan powied/ieR$ <e ktoQ otwiera pana *i+ty i d*atego wo*i pan nie kor/y+taR / u+"ug na+/ej poc/tyS# Hopiero w tej chwi*i Hane)ann poc/u" +/yb+/e bicie +erca2 Nic )i o ty) nie wiado)o#2 MI<c/y/na w+ta" //a biurka i pod+/ed" do okna2 0a +/ybD cie)ny g)ach Marienkirche i wie<a +pa*onego Ratu+/a2 Co *ewej$ pr/y -arrenwa**$ tarn$ gd/ie pr/ed tr/yd/ie+ty) d/iewiDty) +ta"a +ynagoga / kopu"D podobnD do )o+iI<nej cukiernicy$ na /akur/ony) p*acu paru robotnik,w uk"ada"o w pry/)I ceg"y wyciDgniIte / ruin2 Na )ur/e oca*a"ego do)u pr/y 0"otej Bra)ie powiewa" naddarty p*akat9 222/ap*ute kar"y222# !akie p*akaty Hane)ann wid/ia" te< na )urach w :*iwie i w 4angfuhr$ nie bard/o jednak wied/ia"$ do kogo +iI odno+/D2 0apewne do tych$ kt,rych nowe w"ad/e u/najD /a +wych wrog,w2 Canie Hane)ann$ nie chod/i ty*ko o *i+t L )I<c/y/na odwr,ci" +iI2 Cr/e/ chwi*I obraca" w pa*cach /ie*onD ob+adkI2 L Niech )i pan powie$ d*ac/ego w"aQciwie pan nie wyjecha"S# Ach$ wiIc to po to go tu QciDgnI*i222 0apewne c/yta pan na+/e ga/ety$ wiIc wie pan$ <e pa;+ka ojc/y/na nie /)ieni"a +iI tak$ jak powinna2 Na w+chod/ie /)iany +D widoc/ne i cie+/D na+2 Aednak Hanower222 CowracajD do w"ad/y *ud/ie$ kt,rych na*e<y po+tawiR pr/ed +Dde)222 a pan otr/y)uje od nich *i+ty2 C/y nie powinien pan ro/wa<yR )o<*iwoQci222# Hane)ann patr/y" pr/e/ okno2 Spa*onD wie<I ratu+/a op*ata"y ru+/towania / +o+nowych de+ek2 Na dachu ka)ienicy pr/y :garnej paru *ud/i uk"ada"o dach,wki QwiecDce Qwie<D c/erwieniD2 C/y pan )nie +"uchaS# L w g"o+ie )I<c/y/ny /abr/)ia"o /niecierp*iwienie2 Hane)ann +pojr/a" na +woje d"onie2 Moja +io+tra /ginI"a pod Hir+chau w +tyc/niu c/terd/ie+tego

piDtego2 0a :drD nie )a) <adnej rod/iny2 WiIc po co )ia"by) ta) jechaRS# MI<c/y/na /ac/D" chod/iR po pokoju2 !wierd/i pan$ <e to )yQ)y /abi*i pa;+kD +io+trIS# Hane)ann pr/y)knD" powieki2 C/ego w"aQciwie chce ten c/"owiekS MI<c/y/na /atr/y)a" +iI pr/y biurku2 Niepokoi na+ to$ <e pan tak dobr/e ),wi L wed*e wa+/ego okreQ*enia L jI/ykie) pod*ud/i2# Hane)ann +kr/ywi" +iI2 Mia" ju< do+yR tej ro/)owy2 Cr/e/ )o)ent poc/u" u*gI na )yQ*$ <e wpakujD go do wagonu i wywio/D gd/ieQ na /ach,d$ bo o w+chod/ie na ra/ie nie by"o )owy2 W ko;cu <ycie je+t w+/Id/ie2 Nie kiwnie nawet pa*ce) w +wojej obronie2 Nie )yQ*I o wyje8d/ie2 AeQ*i jednak /o+tanI +tDd wyr/ucony222# MI<c/y/na pr/erwa" )u2 Nikt nie /a)ier/a pana wyr/ucaR2 Chod/i ty*ko o to$ by pan ro/wa<y"$ c/y nie *epiej by by"o222# Hane)ann poc/u" pr/yp"yw ro/dra<nienia2 H/iwi pana$ <e ),wiI tak dobr/e po po*+ku2 :dpowie) panu9 to$ <e ),wiI po po*+ku$ je+t taki) +a)y) pr/ypadkie)$ jak to$ <e ),wiI po nie)iecku2 Moja rod/ina /e +trony )atki pochod/i"a +pod Co+en2 Cr/ed wojnD$ podc/a+ +tudi,w w Ber*inie i pote) w Han/ig$ /na"e) +iI / paro)a Co*aka)i2 A*e c/y to )a jakieQ /nac/enieS Aa ),wiI te< doQR dobr/e po francu+ku2 :jciec pochod/i" / A*/acji#2 MI<c/y/na pr/ypatrywa" )u +iI uwa<nie2 Crawd/iwie )nie pan /aciekawia$ panie Hane)ann2 = je+/c/e jedno9 H*ac/ego nie wr,ci" pan do pracy w Akade)iiS Cr/ecie< pan wie$ <e pracuje ta) wciD< +poro pana rodak,w2 M,wiono )i$ <e ob+"ugujD rentgen2 SD te< pie*Igniarki222# Hane)ann nie poru+/y" +iI2 Nie /a)ier/a) wracaR do Akade)ii2 !o ty*e2 Cowody +D niei+totne i / pewnoQciD nie /aintere+ujD pana#2 MI<c/y/na uQ)iechnD" +iI2 -to wie222 A tak na )argine+ie9 / c/ego pan )a /a)iar <yR$ jeQ*i ju< +iI pan tak upiera pr/y ty)$ by /o+taRS# Hane)ann po)yQ*a" o do)u na 4e++ing+tra++e2 Chocia< nie *ic/y" na wie*e$ )ia" jednak wbrew w+/y+tkie)u nad/iejI$ <e /o+tawiD go w +pokoju2 W"aQciwie c/y) +iI r,<ni" od innych )ie+/ka;c,w d/ie*nicy )iId/y -ronprin/ena**ee$ Ce*onker Stra++e i -atedrDS Mo<e ty*ko odrobinI tward+/y) akcente)2 !ak pr/ynaj)niej +Dd/i"2 Wydawa"o )u +iI$ <e utonD" wQr,d *ud/i i nikt nie bId/ie +obie /apr/Dta" g"owy jego o+obD2 No+i" taki +a) p"a+/c/ w jode"kI jak choRby pan -2$ kt,rego r/ec/y wnie+iono niedawno na piItro do ka)ienicy Bieren+tein,w2 -iedy patr/y" w *u+tro$ wid/ia" )I<c/y/nI$ jakich wie*u )o<na by"o +potkaR na u*icach 4angfuhr2 A jednak tera/ poc/u" <a* do +iebie$ <e /o+ta"$ <e nie )ia" w +obie doQR +i"y$ by udaR +iI / wa*i/kD *ub be/ na dwor/ec$ gd/ie o+tatni Nie)cy / oko*ic A]+chkenta*er Weg w+iada*i do wagon,w / tab*icD Kda;+kL-o+/a*inLS/c/ecin#2 4ic/y"$ <e upodobni +iI do t"a2 !y)c/a+e) tera/ ten c/"owiek patr/y" na niego tak$ jak +iI patr/y pr/e/ powiIk+/ajDce +/k"o na owady2 RIce$ nogi$ ra)iona L w+/y+tko to /ogro)nia"o nic/y) w"o+ki na odw"oku p+/c/o"y og*Ddane pr/e/ +i*nD +oc/ewkI2 NienawiQR222 Cr/ecie< dobr/e pan wie$ c/y) +iI /aj)ujI#2 MI<c/y/na uQ)iechnD" +iI2 No$ niech +iI pan nie uno+i2 :c/ywiQcie$ <e wie)2 ChcI ty*ko byR pewien$ c/y je+t pan /e )nD +/c/ery#2 Mia" g"adko /ac/e+ane do ty"u w"o+y$ wy+oko podLgo*one nad u+/a)i$ Q*ady /adrapa; na +/yi$ cia+ny ko"nier/yk$ krawat / gruby) wI/"e)2 Niech pan robi to$ co pan robi" dotychc/a+2 Na) to nie pr/e+/kad/a#2 Hane)ann wciD< nie ),g" /ro/u)ieR$ d*ac/ego /o+ta" we/wany2 MI<c/y/na opar" d"onie na biurku2 :c/ywiQcie$ jeQ*i nada* bId/ie pan utr/y)ywaR niedobre kontakty$ )o<e )ieR pan k"opoty2 (a+/y+tow+cy agenci / uwagi na pana u/do*nienia /apewne /echcD +iI do pana /b*i<yR#2 A wiIc gro8baS222 MI<c/y/na +pojr/a" na +woje pa/nokcie2 Hane)ann odwr,ci" g"owI2 Nie )a) /a)iaru do kogoko*wiek +iI /b*i<aR#2 :$ od ra/u irytacja L )I<c/y/na wyro/u)ia*e pr/yg*Dda" )u +iI pr/e/ chwi*I2 L = reaguje pan niero/wa<nie2 A jeQ*i tr/eba c/a+e)

po/wo*iR$ by ktoQ +iI do na+ /b*i<y"S 0"o$ kt,rego nie /na)y$ je+t +tokroR gro8niej+/e od /"a$ kt,re /do"a*iQ)y ro/po/naR2 W ko;cu /na" pan$ i to chyba dobr/e$ A*berta Co+acka$ Bro+ta$ !ec*awa c/y paru innych2 No$ by" ten Rau+chning2 A*e to chyba nie )ia"o +pecja*nego /nac/enia$ prawdaS Ro/)awia*iQcie podobno o )u/yce222# A wiIc wied/D i to tak<e2 0apewne +ocja*de)okracja nie je+t wybore) najtrafniej+/y)$ *ec/ pr/ecie< wo*a" pan to od ko*oru brunatnego2 Codobno powied/ia" pan parI )ocnych +",w w obecnoQci Krei+era c/y (or+tera2 C/y takS# WiIc wied/ie*i2 Cewnie +D u nich *ud/ie / Wo*nego Mia+ta$ ukrywanie c/egoko*wiek nie )a +en+u2 A*e ktoS Ci$ kt,rych +potyka" na 4e++ing+tra++e$ w wiIk+/oQci pr/yby*i / da*eka2 Cani SteinS Non+en+2 WiIc )o<e nauc/ycie* gi)na/ja*ny$ pan A2S Co /a g"up+twa2 Ca)iIR nerwowo ta+owa"a obra/y twar/y2 4Ik jednak u+tDpi"2 Cr/ecie< c/y to nie w+/y+tko jedno$ +kDd wied/DS MI<c/y/na opar" +iI o fra)ugI okna2 WiIc nie )a pan ju< tego *i+tu / HanoweruS# Nie# L odpowied/ia" )achina*nie$ chocia< nie by"o to /godne / prawdD2 Spa*i" go panS# !ak$ +pa*i"e)# L g"o+ Hane)anna +twardnia"2 H/iwne L )I<c/y/na pod+/ed" do biurka2 L Ca*iR *i+t a+y+tenta$ dotyc/Dcy +praw wy"Dc/nie o+obi+tych2 Co coS Nie wier/I wiIc panu2 Can )a ten *i+t2 Na pewno2 A*e to nie je+t ju< wa<ne2 Niech go pan +obie /achowa2 Na) nie je+t on potr/ebny do nic/ego#2 MI<c/y/na /a)knD" tekturowy +koro+/yt i pr/ewiD/a" ok"adki +/arD ta+ie)kD2 Na ty) )o<e)y wiIc /ako;c/yR2 Ro/u)ie)$ <e nie )a pan /a)iaru w najb*i<+/y) c/a+ie opu+/c/aR Kda;+kaS# Hane)ann poc/u" ch"odne dotkniIcie b*i+ko +erca2 Nie$ nie )a) /a)iaru#2 !o dobr/e2 Bo gdyby /a+/"a potr/eba222# Nie )a) /a)iaru wyje<d<aR2 L powt,r/y" Hane)ann2 L Mo<e byR pan +pokojny$ <e /aw+/e )nie pan /najd/ie na 4e++ing+tra++e#2 Chcia" pan powied/ieR9 na u*icy KrottgeraS# !ak$ na u*icy Krottgera#2 !o dobr/e$ ty)c/a+e) wiIc do wid/enia2 Cro+/I$ tu je+t pana pr/epu+tka2 0o+tawi pan to na portierni#2 Hane)ann odebra" druc/ek2 Kdyby /aQ chcia" +iI pan /e )nD w jakiejQ +prawie +kontaktowaR$ pro+/I d/woniR pod wewnItr/ny F>2 Ho poruc/nika -arko+/a#2 Hane)ann )i*c/a"2 A$ i je+/c/e jedno2 Kdyby pan )ia" ochotI odwied/iR kiedyQ w Hanower/e a+y+tenta Ret/a$ )yQ*I$ <e by"oby to )o<*iwe2 Niech<e +iI wiIc pan nad ty) /a+tanowi2 Nie bId/ie)y +tawiaR pr/e+/k,d222# WracajDc dw,jkD na 4e++ing+tra++e$ Hane)ann d"ugo ro/wa<a" ka<de +"owo$ kt,re u+"y+/a" na tr/eci) piItr/e g)achu pr/y :kopowej i nie ),g" +iI opr/eR wra<eniu$ <e up"yw c/a+u je+t ty*ko /"ud/enie)2 Cr/ecie< parI *at te)u222 !ak$ parI *at te)u tra)waje) *inii 6 powraca" na 4e++ing+tra++e / podobnego +potkania$ chocia< )ia"o ono na+tr,j du<o bard/iej pr/yjacie*+ki$ bo Aohann C*e+ner$ kt,ry /apro+i" go do +wego do)u na Breitga++e M$ by" wciD< ty) +a)y) )"od/ie;ce)$ / kt,ry) /na*i +iI je+/c/e / ber*i;+kich c/a+,w$ choR /a)ieni" bia"y unifor) *ekar/a na +ta*owo/ie*ony )undur ur/Idnika po*icji$ obej)ujDc odpowied/ia*ne i cie+/Dce +iI pow+/echny) +/acunkie) +tanowi+ko ko)endanta ko)i+ariatu w d/ie*nicy :+iek2 Re;+kie wino$ kt,re )atka Aohanna poda"a tego wiec/oru w du<y) pokoju$ by"o prawd/iwie wyborne$ a ciep"y /apach br/o/owych bierwion pa*onych w kaf*owy) piecu$ pa)iItajDcy) je+/c/e c/a+y Wie*kiego (ryderyka$ ro/ko+/nie ro/*eniwia" cia"o i du+/I2 Ach$ te w+po)nienia$ dobrodu+/ne +pr/ec/ki$ bur+/ow+kie <artyT Hopiero po jaki)Q c/a+ie$ gdy wino /nik"o / kie*i+/k,w$ a na pater/e o/dabiajDcej +t," pojawi"y +iI tr,jkDtne kawa"ki or/echowego tortu$ w g"o+ie Aohanna /abr/)ia"y tony bard/iej r/ec/owe2 C/y< bowie) L ),wi" Aohann L Hane)ann nie /na tego trudnego w+chodniego jI/yka w +topniu r,wnie do+kona"y) jak +*awiQci / Hre+denS WiIcej nawetT 0 pewnoQciD /aufanie +a)ego

reich+fPhrera$ jaki) +iI oni cie+/D$ )o<e bud/iR u+prawied*iwionD /a/droQR$ a jednak bac/niej+/e ucho kogoQ$ kto )ie+/ka w nadgranic/nej prowincji Co))ern$ be/ trudu wychwyci w ich )owie d8wiIki wyra8nie tward+/e od tych$ w kt,rych gu+tujD *udy /agra<ajDce od w+chodu pra+tarej ku*tur/e Nie)iec2 Ze duch tej ku*tury je+t wie*ki$ dowod/i choRby hi+toria +a)ej rod/iny Hane)anna$ w kt,rej nawet pewna do/a +"owia;+kiej krwi 1kt,< / na+ )o<e po+/c/yciR +iI ab+o*utnD c/y+toQciD ra+yS7 nie pr/e+/kod/i"a wejQR c/cigodny) pr/odko) do wie*kiego gotyckiego do)u wiec/nych Nie)iec2 Hane)ann +"ucha" tego w+/y+tkiego / kie*i+/kie) w pa*cach i uQ)iech nie +chod/i" )u / twar/y2 Ach$ ten Aohann2 C/y on +iI nigdy nie /)ieniS 0aw+/e to ch"odne *Qnienie na dnie we+o"ych oc/u rd/ennego Bawarc/yka2 !y)c/a+e) Aohann po pr/ypo)nieniu /a+"ug rodu Hane)ann,w w )edyc/nych +"u<bach ar)ii kr,*a Cru+ pr/e+/ed" do +praw bard/iej w+p,"c/e+nych L bo pr/ecie< nie )o<na /apo)inaR o trudnoQciach$ na jakie napotyka d/iQ narodowa )i+ja w )ieQcie$ kt,re L jak na ironiI L /o+ta"o pr/e/ Ang*ik,w i (rancu/,w na/wane Wo*ny)2 Cr/ek*Ity Wer+a*T Nad+/ed" ju< c/a+$ by /b*i<yR +iI do krIg,w na) niepr/ychy*nych i po/naR222 Aohann )ia" na )yQ*i nac/e*nika Br/o+tow+kiego / po*+kiej poc/ty na :+ieku$ kt,ry od niedawna )ie+/ka" w do)u Krety Schneider ko"o pIt*i w :*iwie2 Kdy dw,jka jadDca / Han/ig do 4angfuhr )ija"a g)ach Anato)ii i /a +/ybD pr/e+unI"y +iI cie)ne Qciany =n+tytutu$ Hane)ann odwr,ci" oc/y2 Nie chcia" wid/ieR +/arej fa+ady2 0a okne)$ po drugiej +tronie je/dni$ ujr/a" +tojDcy na ka)ienny) coko*e$ Qwie<o po)a*owany /ie*onD farbD$ ro+yj+ki c/o"g / bia"y) or"e) na wie<yc/ce2 A wiIc tak wyg*Dda" ten tank#$ o kt,ry) w+po)ina"a pani Stein222 Na pancer/u *e<a"y /wiId"e c/erwone i bia"e go8d/iki2 Hwoje d/ieci bawi"o +iI w pia+ku obok gD+ienic2 Star+/a kobieta +ied/Dca na "awce wo"a"a coQ do nich be/g"oQnie2 0apowiada" +iI piIkny$ upa*ny d/ie;2 4a+ Kutenberga C/yta"e) powo*i$ cierp*iwie pr/e+uwajDc pa*ce) po d"ugich r/Ddkach gotyckich *iter L bo rod/ice pragnI*i by) w Co/naniu$ pr/ed eg/a)inacyjnD ko)i+jD$ /ab"y+nD" nie ty*ko dobry) akcente)$ *ec/ i /najo)oQciD dawnego pi+)a L a Hane)ann$ i*ekroR ty*ko /awaha"e) +iI$ jak wy),wiR nowe +"owo$ c/ubkie) <,"tego o",wka -ohinoor# w+ka/ywa" +y*aby$ kt,re powiniene) powt,r/yR ra/ je+/c/e2 C,< / tegoT Kotyckie M$ +p*ecione / c/arnych w+tD<ek$ wciD< )y*i"o )i +iI / W i podw,jny) S$ abrewiaturD d/iwnD i pod+tIpnD$ uparcie podobnD do c/cionki ($ choR pr/ecie< w+/y+tko )og"e) +obie pr/eRwic/yR ju< du<o wc/eQniej w pokoju ojca$ gd/ie obok Bib*ii drukowanej cyry*icD +ta" na p,"ce prote+tancki )od*itewnik / CowiQ*a$ drukowany po po*+ku$ a*e gotykie)2 A jednak L ),wi" da*ej Andr/ej Ch2$ ger)ani+ta$ kt,rego po *atach +potka"e) na uniwer+ytecie w Bre)ie$ gd/ie prowad/i +e)inariu) / ku*tury Europy Wrodkowow+chodniej d*a c/eko*adowych ch"opc,w / Bahrajnu i +koQnookich d/iewc/yn / !aj*andii L a jednak ta bo*e+noL+"odka pr/yje)noQR trudnego c/ytania$ jakD odc/uwa"y )oje oc/y$ oc/y +/e+na+to*etniego ch"opca / u*icy Bohater,w We+terp*atte$ powo*utku +unDce pr/e/ po*a +/wabachy$ ko*c/a+te "any fraktury$ cia+no +p*ecione "a;cuchy gotyku$ ta bo*e+na pr/yje)noQR nabra"a / c/a+e) barw$ jakich nawet nie pr/ec/uwa"e)$

pr/ychod/Dc po ra/ pierw+/y do )ie+/kania na piItr/e pr/y Krottgera %>2 Bo kiedy Hane)ann$ /nu<ony )onotoniD gra)atyc/nych Rwic/e;$ w kt,rych L )u+/I to pr/y/naR L nie /aw+/e oka/ywa"e) na*e<ytD pi*noQR$ )ia" ju< do+yR repetycji i recytacji$ /aL pra+/a" )nie L uQ)iechajDc +iI do +iebie L do$ jak ),wi"$ 4a+u Kutenberga@ *ec/ nie$ nie chod/i"o wca*e o *a+ na /achodnich /boc/ach AaQkowej Ho*iny$ no+/Dcy takD w"aQnie na/wI2 Codchod/i" wtedy do )ahoniowej +/afy / kry+/ta"owy)i +/ybka)i$ wyciDga" pr/ypadkowy to)$ /wyk*e / p,"ki$ na kt,rej +ta"y k+iD<ki / *at tr/yd/ie+tych$ oprawne w /brD/owia"y p,"+k,rek i )ocne p",tno$ pr/e/ )o)ent waha" +iI$ c/y wyb,r go /adowo*i$ a gdy r/ec/ trafia"a w na+tr,j chwi*i$ podawa" )i gruby to)$ nie po to jednak by) w/iD" +iI do t"u)ac/enia L o nieT na to by"o je+/c/e /a wc/eQnie L *ec/ by) poc/u" w d"oniach ciI<ar to)u o /"oci+tocie)nych br/egach i dotknD" <,"tawego papieru o d/iwnej na/wie jawa#$ powo*utku /b*i<ajDc +iI do +praw$ kt,re dopiero )ia"e) po/naR2 C,< bowie) )oje +/e+na+to*etnie +erce )og"oby /na*e8R d*a +iebie w piIkny) /urych+ki) wydaniu Rewo*ucji nihi*i/)u Rau+chninga$ chocia< Hane)ann$ gdy ta w"aQnie k+iD<ka trafi"a do jego rDk$ pokrIci" g"owD / gor/ki) p,"uQ)ieche)$ jakby pod c/erwonD ok"adkD / c/arny)i *itera)i gotyckiego tytu"u kry"o +iI coQ prawd/iwie cennegoS Co innego hi+toria )u/yki w dawny) Kda;+ku$ d/ie"o tego +a)ego Rau+chninga$ kt,re /achwyci"o )nie +epiowD fotografiD organ,w / Marienkirche na pierw+/ej +tronie2 -iedy Hane)ann +pokojny)$ )iarowy) g"o+e)$ powo*i$ tak by) ),g" /ro/u)ieR jak najwiIcej$ /ac/D" c/ytaR frag)ent pierw+/ego ro/d/ia"u i w pokoju na piItr/e pr/y Krottgera %> /abr/)ia"y d"ugie ger)a;+kie okre+y$ ro/u)ia"e) niewie*e$ r/ec/ by"a pe"na technic/nych ter)in,w / hi+torii )u/yki$ a i +a) te)at nie w/bud/i" we )nie +/c/eg,*nie <ywego od/ewu$ on jednak c/yta" da*ej$ bo pr/ecie< L jak ),wi" L ty*ko wtedy nauc/y)y +iI p"ywaR$ gdy /ac/nie)y na g"Ibokiej wod/ie2 Cote)$ gdy w/iD" +iI do t"u)ac/enia i nag*e )e*odia opowieQci o koQcie*nych kape*ach w dawny) Kda;+ku /der/y"a +iI / )e*odiD pr/ek"adu L /der/enie$ kt,rego dotDd nie wyc/uwa"e) nawet w g"oQny) c/ytaniu$ a c,< dopiero w c/ytaniu oc/a)i L powo*i /ac/D" +iI pr/ede )nD od+"aniaR +ekret obcoQci$ r,<nica tonu$ du<o wa<niej+/a ni< r,<nica /nac/e;$ bo dotk*iwie b*i+ka$ taka$ kt,rD ka<dy / na+ +prawd/a w g"Ibi pier+i in+tru)ente) w"a+nego cia"a$ /aw+/e )i)o naj*ep+/ych chIci /a/droQnie +tr/egDcego tego$ co w"a+ne2 A*e to w+/y+tko by"y ty*ko pr,by$ w+tIpne pr/yb*i<enia$ kt,re wiIcej obiecywa"y ni< +pe"nia"y$ wiIc poddawa"e) +iI i) cierp*iwie$ c/ujDc wciD< cie*e+ne odd/ie*enie od obcego piIkna$ kt,re pr/yj)owa"e) trochI na wiarI$ chocia< cora/ wiIcej +",w ro/jaQnia"o +iI we )nie podw,jny) a nawet potr,jny) /nac/enie)2 :d+"ania"a +iI pr/ede )nD +p*Dtana architektura fra/$ w+parta na funda)encie +",w /aw+/e /a d"ugich L o ty) nie wDtpi"e) L bo c/y) w"aQciwie by"a na+/a -on+tantyL nopo*ita;c/ykowianec/ka#$ kt,rD )og*iQ)y /a+/achowaR ka<dego$ kto nar/eka" na na+/e po*+kie +tacatto$ wobec Einfuhrung+feier*ichkeit#$ E*e)entarrunterricht# c/y Hau+ha*tung+3or+tand# L +",w br/)iDcych jak +tukot pociDgu jadDcego po ki*o)etrowy) )oQcie nad Wi+"D pod !c/ewe)S W+/y+tkie te pr/yb*i<enia uc/y"y )nie re+pektu d*a )ocnych wiD/a; cud/ej )owy$ a*e )oje +erce w chwi*ach$ gdy ucho /anur/a"o +iI w Qwiat obcych br/)ie;$ po/o+tawa"o ko)p*etnie niec/u"e na uroki akcentowa; i )odu*acji$ i ty*ko / /i)ny) /aintere+owanie) Q*ed/i"e) w g"o+ie Hane)anna nowe obroty +k"adni$ kt,ra L po/ornie w/bierajDc bogaty)i /nac/enia)i L naprawdI by"a d*a )nie pu+ta$ jak ru+/towanie c/ekajDce dopiero na budowI do)u2 = by"o tak /a/wyc/aj2 4ec/ kt,regoQ wr/eQniowego dnia$ gdy / obojItnD cierp*iwoQciD

c/eka"e) na ko*ejnD pr,bI$ rIka Hane)anna$ w kt,rej pojawi" +iI to) oprawny w /ie*one p",tno$ /awaha"a +iI$ c/y aby to$ co +iI w niej /na*a/"o$ nie poLWinno powIdrowaR / powrote) na p,"kI$ a*e nie$ Hane)ann /a)yQ*i" +iI L do+tr/eg"e) w jego twar/y coQ$ c/ego dotDd nie /auwa<y"e)9 jakieQ *edwie uchwytne /"agodnienie ry+,w L /a)yQ*i" +iI$ *ec/ gdy ju< L jak )i +iI /da"o L )ia" od"o<yR /ie*onD k+iD<kI na )iej+ce$ +/ybko )i jD poda"2 By"y to *i+ty -*ei+ta w dobry) wydaniu Ericha Sch)idta$ Keorga MindeLCoueta i Reinho*da Steiga / %&E? roku$ k+iD<ka$ po kt,rD i d/i+iaj chItnie +iIga)2 = nara/ +"uchajDc$ jak Hane)ann +woi) +pokojny)$ Qci+/ony) g"o+e) /ac/yna c/ytaR *i+t poety o i)ieniu Heinrich do pani Ado*finy Henrietty .oge*$ poc/u"e)$ <e obce +"owa$ kt,re dotDd by"y ty*ko /i)ny)$ kun+/towny) orna)ente) /nac/e;$ do+iIgajD )ojego +erca2 By"a w tych +"owach doro+"oQR$ o kt,rej )ar/y"e)$ a*e doro+"oQR cie)na$ kt,rej nigd/ie wok," +iebie nie potrafi"e) do+tr/ec$ d/iwnie powa<na$ bo*eQnie gro8na doro+"oQR$ a jednak pr/enikniIta jakDQ bud/DcD *Ik <ar*iwD d/ieciIcoQciD$ kt,ra pociDga"a )nie i odpycha"a r,wnoc/eQnie$ i dopiero po d"u<+/ej chwi*i /da"e) +obie +prawI$ <e )o<e ta d/iwnie powa<na$ cie)na barwa$ pro)ieniujDca /e +",w poety o i)ieniu Heinrich$ wca*e nie rod/i +iI we )nie$ *ec/ ty*ko we )nie dobr/)iewa$ bo Hane)ann L to te< do+tr/eg"e) du<o p,8niej L c/yta" d/iQ inac/ej ni< /wyk*e$ chwi*a)i jakby /apo)inajDc$ <e to pr/ecie< ty*ko jI/ykowe Rwic/enie$ kt,re )a )nie wprowad/iR w /agadki nie)ieckiej +k"adni$ nic wiIcej2 Nie )og"e) uchwyciR ca"oQci cud/ego <ycia$ kt,re od+"ania"o +iI pr/ede )nD w urywkach )i"o+nych wy/na;$ a*e / tego$ co +"y+/a"e) L a by"y to frag)enty *i+t,w o+tatnich L tchnI"o coQ /ara8*iwego$ odbierajDcego +pok,j$ a r,wnoc/eQnie w niepojIty +po+,b uci+/ajDcego2 AakaQ ro/d/ierajDca +pr/ec/noQR$ kt,ra w+tr/D+a"a nie+ko;c/enie wra<*iwD du+/D tego d/iwnego )I<c/y/ny$ kt,ry pi+a" do pani .oge*$ w+p,"br/)ia"a / ty)$ co pr/e<ywa"e)$ a co t"u)i"e) w +obie jako +"abe i nie)I+kie2 A*e tera/ to$ c/ego +iI /aw+/e w+tyd/i"e)$ objawi"o +iI w d/iwnie )ocnej$ +pokojnej for)ie@ uc/ucia )i"oQci$ wrogoQci$ nad/iei$ ro/huQtane do kre+u$ kt,re bud/i"y *Ik +wojD chaotyc/nD be/k+/ta"tnoQciD$ w g"o+ie nie/najo)ego poety nabiera"y jakiegoQ )ocnego$ kry+ta*ic/nego piIkna2 :ch$ nie$ wtedy nie potrafi"e) tego tak na/waR$ wtedy ty*ko pr/e<ywa"e) r/ec/y +p*Dtane i )g*i+te9 +/a*e;c/e ro/pItanie pragnie;$ )i"oQR$ dr<enie$ po<Ddanie +/ybkiej Q)ierci L a*e w+/y+tkie te uc/ucia$ jak je na/ywa" Koethe9 chore$ w )ocnej fra/ie *i+tu wyda"y )i +iI w"aQnie c/y+tD natura*noQciD +erca$ kt,re <y"o naprawdI2 A gdy pote) /apyta"e) o nie/najo)ego poetI$ Hane)ann opowied/ia" )i o ch"opcu L tak$ o ch"opcu w )undur/e pru+kiego oficera L /raniony)$ +k",cony) /e w+/y+tki)i$ odepchniIty) pr/e/ rod/inI i pr/yjaci,"$ ch"opcu$ kt,ry /na*a/" w r,wnie wra<*iwej d/iewc/ynie oparcie )ocniej+/e ni< Qwiat2 = nigdy$ ani pr/edte)$ ani pote)$ nie odc/u"e) <ywiej +"odyc/y )ar/enia o Q)ierci$ jak wtedy$ gdy ro/)yQ*a"e) o ta)tej Q)ierci$ kt,ra /dar/y"a +iI nad Wann+ee F% *i+topada %5%% roku$ Q)ierci ch"opca i d/iewc/yny$ kt,r/y najpierw napi+a*i te piIkne$ +/a*one *i+ty$ c/ytane tera/ /)ieniony) g"o+e) pr/e/ Hane)anna$ a pote) odebra*i +obie <ycie nad br/egie) ja+nego je/iora2 CoQ ota)owanego$ coQ g"Iboko uwiI/ionego w du+/y uwa*nia"o +iI L oddawa"e) +iI te)u prDdowi / u*eg"oQciD obra8*iwD d*a Qwiata$ got,w nawet u"o<enie) warg wyra/iR pogardI wobec w+/y+tkich wy+tud/onych$ o+tro<nych i pr/ebieg"ych$ a*e gdy tak /apada"e) +iI w +"odkD cie)noQR 1bo po"owD du+/y dobr/e wied/ia"e)$ <e robiI coQ$

c/ego bIdI p,8niej gor/ko <a"owaR7$ nie potrafi"e) do+tr/ec$ <e w tej podr,<y nad da*ekie je/ioro nie je+te) +a)$ <e tak<e Hane)ann odnajduje w g"o+ie Henrietty$ <e w ty) /raniony) kobiecy) g"o+ie odnajduje coQ g"Iboko w"a+nego$ w+tyd*iwego$ co "Dc/y go /e )nD$ +/e+na+to*etni) ch"opce) i pewnie d/iQ by) powied/ia"$ <e obaj L on i ja L powraca*iQ)y w jakDQ +"onec/nD$ dobrD epokI$ kt,rej naprawdI nigdy nie /wied/i*iQ)y +erce)$ a*e kt,ra i+tnia"a$ kt,ra )u+ia"a i+tnieR i tera/ L +"owa *i+t,w by"y tego dowode) L otwiera"a +iI pr/ed na)i2 = chyba to +iI jakoQ "Dc/y"o / dawny)i +prawa)i$ o kt,rych nic nie wied/ia"e)$ bo kiedyQ$ kt,regoQ popo"udnia$ gdy w a*bu)ie / fotografia)i Wo*nego Mia+ta natrafi"e) na brD/owe /djIcie )I<c/y/ny w bia"ej )arynarce i kobiety w d"ugiej$ +iIgajDcej do ko+tek +ukni / cie)nego krepde+/ynu$ gdy natrafi"e) na to /djIcie dwojga *ud/i$ kt,r/y +/*i Qrodkie) )o*a w K*ettkau w +tronI niewidoc/nego fotografa$ a /a ni)i % widaR by"o wy+oki of*agowany )a+/t pr/y+tani i bia"y +pacerowy +tatek / napi+e) Stern# na kad"ubie$ wiIc gdy /obac/y"e) to /djIcie$ radoQnie uder/ony +/c/IQ*iwy) odkrycie) /awo"a"e)9 Cr/ecie< to panT# L i Hane)ann pod+/ed" do )nie$ a pote) pochy*i" +iI nad brD/owD fotografiD / podpi+e) K*ettkau2 Cr/y+ta; na )o*o#$ do+tr/eg"e) to +a)o *edwie uchwytne /"agodnienie ry+,w$ jakie do+tr/eg"e) na jego twar/y w ta)L tej chwi*i$ gdy rIka )achina*nie wyciDgnI"a +po)iId/y to),w na p,"ce k+iD<kI oprawnD w /ie*one p",tno2 = tera/$ gdy Hane)ann powo*i$ Qci+/ony) g"o+e)$ c/yta" o+tatni *i+t -*ei+ta$ wciD< wid/ia"e) ta)tD brD/owD fotografiI / gotycki) podpi+e)2 K*ettkau#S C,< to /a na/waS Mor/eS Mo*oS Kd/ie to by"oS = nag*e9 A*e< to pr/ecie< Ae*itkowo#$ )o*o$ kt,rego ju< nie )a L od*eg"e obra/y +potka"y +iI we )nie$ /"Dc/y"y +iI / pa)iIciD )iej+c$ kt,re pr/ecie< tak dobr/e /na"e)2 Wci+/ony g"o+$ pok,j w /ie*ony) p,")roku$ uchy*one okno$ w kt,ry) pr/y ka<dy) powiewie od +trony ogrodu fa*owa"a firanka$ +/e*e+t br/o/y ocieniajDcej tI +tronI do)u L w+/y+tko to +prawia"o$ <e w+"uchujDc +iI w opowieQR o ch"opcu i d/iewc/ynie$ kt,r/y /abi*i +iI nad Wann+ee$ nie )og"e) +iI opr/eR wra<eniu$ <e Hane)ann opowiada o ki)Q$ kogo dobr/e /na$ choR pr/ecie< ),wi" o ch"opcu i d/iewc/ynie$ kt,rych ju< dawno nie by"o2 A gdy tak ),wi" o nich +"owa)i dawnego *i+tu$ gdy tak prowad/i" )nie pr/e/ +w,j 4a+ Kutenberga L /a prawd/iwy) 4a+e) Kutenberga na /boc/ach AaQkowej Ho*iny$ po kt,ry) ty*e ra/y wIdrowa"e)$ otwiera"o +iI +ine je/ioro Wann+ee$ poroQniIte dooko"a c/erwony)i k*ona)i$ wie*kie$ podobne do oka patr/Dcego w niebo$ +ine je/ioro obr/e<one wD/iutkD /ie*onD "DkD$ a na tej "Dce pod c/arny) Qwierkie) pani .oge* pi+a"a *i+t do Erne+ta (ryderyka Cegui*hena$ prowad/Dc *eciutko pi,ro po we*inowy) papier/e /e /nakie) wodny) k+iD<Icej )anufaktury9 Cro+i"aby)$ by Can /a),wi" najpiIkniej+/D b*ado+/arD fi*i<ankI$ wewnDtr/ po/"acanD$ obra)owanD /"otD arabe+kD na bia"y) t*e$ u g,ry na bia"y) po*u )a byR )oje i)iI$ a fa+on obecnie naj)odniej+/y2 AeQ*iby +iI Can /wr,ci" / ty) /a),wienie) do bucha*tera Me3e+a w fabryce porce*any$ pro+/I powied/ieR )u$ by tI fi*i<ankI /apakowano i dorIc/ono 4oui+owi w wiec/,r wigi*ijny$ *ec/ )u+ia"by +iI Can$ ),j drogi pr/yjacie*u$ / ty) ob+ta*unkie) po+pie+/yR$ bo inac/ej nie bId/ie gotowy na c/a+#2 BDd8cie na) /drowi$ kochani pr/yjacie*e i w+po)nijcie w radoQci i cierpieniu tych dwoje o+ob*iwych *ud/i$ kt,r/y wkr,tce ro/poc/nD +wD wie*kD odkrywc/D podr,<#2 = gdy Hane)ann Qci+/a" g"o+ tak$ jakby to w"aQnie do niego ),wi"a ta d/iwna kobieta$ tak$ jakby on +a) by" owy) /agadkowy) pane) Cegui*hen$ o kt,ry) nic nie wied/ia"e)$ obok jego g"o+u napiItego c/u"D uwagD i *ekki) Qci+/enie) dajDcego /naR$ <e dobiegajDca / odda*enia proQba i po/drowienie nie ro/p"ynD +iI w nicoQci$ *ec/ /najdD odpowied8$ kt,ra nie /rani

cierpiDcego +erca$ obok tego g"o+u +"y+/a"e) drugi$ wt,rujDcy Henrietcie g"o+$ g"o+ nie/nanego pru+kiego oficera$ kt,ry nie chcia" byR oficere)$ g"o+ ch"opca$ kt,ry /o+ta" opu+/c/ony pr/e/ w+/y+tkich9 222/na*a/"e) pr/yjaci,"kI$ kt,rej duch +/ybuje jak )"ody or/e" L je+/c/e) nigdy w <yciu podobnej nie +potka" V poj)uje ona ),j +)utek$ wid/i w ni) coQ wy<+/ego$ g"Iboko /akor/enionego i nieu*ec/a*nego$ i d*atego$ choR )a w +wych rIkach )oc u+/c/IQ*iwienia )nie tu$ na /ie)i$ pragnie jednak /e )nD u)r/eR222 ro/u)ie+/ wiIc$ <e tera/ ca"D )ojD rado+nD tro+kD je+t /na*e8R pr/epaQR doQR g"IbokD$ by wra/ / niD +iI ta) r/uciR#2 = gdy tak +"ucha"e) g"o+u Hane)anna$ wid/ia"e) ich oboje$ -*ei+ta i Henriette$ jego w b"Ikitny) fraku$ jD w bia"oLr,<owej +ukience$ *ekko poru+/anej ciep"y) powiewe) /nad Wann+ee$ a w g,r/e$ nad ni)i$ nad g"adkD taf*D +inego je/iora obr/e<onego *a+e)$ ro/jar/a"a +iI wD/iutka Qcie<ka )iId/y ob"oka)i$ ja+na Qcie<ka podobna do tej$ po kt,rej *ubi"e) /biegaR / pia+/c/y+tego urwi+ka /a -atedrD i pragnD"e)$ och$ jak bard/o pragnD"e)$ byR jedny) / nich$ c/uR w +obie tI powietr/nD radoQR$ to unie+ienie$ kt,re dr<a"o w +"owach Henrietty$ tI nie+a)owitD +pokojnD pewnoQR$ <e Qcie<ka w+pinajDca +iI )iId/y ob"oka)i jak )iId/y *ekki)i b"Ikitny)i +ka"a)i / obra/,w CaL+para Ha3ida (riedricha$ <e ta Qcie<ka nie prowad/i donikDd$ <e w+pina +iI pro+to w ogni+ko b*a+ku$ kt,re nie je+t +"o;ce)$ *ec/ *otnD$ podobnD kwietne)u py"owi$ )g"awicD$ pe"nD u+kr/yd*onych du+/$ tr/y)ajDcych +iI /a rIce2 A w do*e Henrietta bieg"a w +tronI je/iora pr/e/ tu*ipany i d/wonki o *i+tkach tak wyra8nych$ tak dotyka*nych$ jakby je cieniutki) pId/e*kie) na)a*owa" +a) Chi**ipp :tto Runge2 = w+/y+tko +iI )ie+/a"o w ty) obra/ie9 <,"te urwi+ka Rugii ginDce nad hory/onte)$ Bra)a Brandenbur+ka$ jakiQ niepow+tr/y)any$ +/a*ony pId konia / "opoc/DcD jak +/tandar gr/ywD$ na kt,ry) )ocno do +iebie pr/ytu*eni pId/i*i L +tar/ec / ro/wianD brodD$ / ro/i+kr/ony)i /ie*ony)i oc/a)i i ch"opiec o twar/y p"onDcej gorDc/kD$ a wok," nich$ w )igot*iwych pr/e*otach$ w ro/b"y+kach )oty*ego wirowania$ pr/e)yka"y w +tru)ieniach wichru bia"ora)ienne topie*ice w po+tr/Ipionych )uQ*inach2 A w+/y+tkie te ruch*iwe barwy i Qwiat"a pr/enika" prDd gorDcej krwi$ kt,rD nag*e c/u"e) w pier+iach$ bud/Dc +iI w cie)ny) pokoju na :bro;c,w We+terp*atte %F$ gdy w+ka/,wka dotyka"a ju< +/,+tej i /a )o)ent bo*e+ne terkotanie )ia"o otwor/yR pr/ede )nD nowy d/ie;$ obiecujDc$ <e /nowu ujr/I AnnI$ kt,rD widywa"e) na +chodach og,*niaka w towar/y+twie /aw+/e ro/eQ)ianej rudej d/iewc/yny i <e )o<e w+/y+tko +iI uda$ <e bId/ie bo*e+ne$ +"odkie$ ro/d/ierajDce$ wiec/ne222 (raktura : /)ier/chu$ po upa*ny) dniu$ tynk$ +tygnDcy na fa+ad/ie do)u Bieren+tein,w$ be/g"oQnie pIka" c/arnD pajIc/ynD cieniutkich *inii2 W pokoju na piItr/e na k+iD<kach o+iada"y niewidoc/ne war+twy kur/u2 Capier cierp*iwie <,"k" na )ar)urkowych br/egach +tron$ obra+ta" rd/awy)i p*a)ka)i$ cie)nia" od dotkniIR$ b*ad" i +/ar/a" pod ok"adkD2 Ch)ury toc/y"y +iI nad bukowy)i w/g,r/a)i w +tronI -atedry2 : takiej por/e Hane)ann pr/y+uwa" fote* do okna2 Cr/ed *aty$ wiec/ora)i$ gdy )atka odk"ada"a na p,"kI gruby to)$ / kt,rego odc/yta"a w"aQnie ko*ejnD baQ; Kri)L),w$ a pote)$ /ga+iw+/y Qwiat"o$ wychod/i"a / pokoju$ /aw+/e )u +iI /dawa"o$ <e *itery /niecierp*iwione wiec/ny) trwanie) w tych +a)ych r/Idach$ /"aknione pr/ygody$ ty*ko c/ekajD$ by kor/y+tajDc / cie)noQci$ ro/biec +iI w g"Ibi od"o<onej k+iD<ki$ u)knDR / akapit,w$ /"Dc/yR +iI w we+o"e wie;ce i c/arne

gir*andy$ +p*eQR w nowD opowieQR$ jakiej nigdy nie +"y+/a"o *ud/kie ucho L wiIc rano$ jak naj+/ybciej ty*ko ),g"$ /dej)owa" k+iD<kI / p,"ki i natych)ia+t jD otwiera"$ by pr/y"apaR c/arne /nac/ki na chwi*i nieobecnoQci2 :ch$ <eby chocia< ra/ po nocnych :dy+ejach nie /dD<y"y wr,ciR na pu+tD +tronIT A je+/c/e gdyby to /obac/y"a )atkaT =*e< by /a to da"T !era/$ i*ekroR otwiera" k+iD<kI$ wied/ia"$ <e nie ro/biegnD +iI pod pa*ca)i nic/y) pajDki +pod nag*e unie+ionego ka)ienia2 A jednak c/a+e)$ jak w d/ieci;+twie$ chcia"$ by to$ co /api+ane$ nie by"o /api+ane na /aw+/e2 :powieQR$ do kt,rej powraca"$ by"a pro+ta2 C/"owiek$ kt,ry jD +pi+a"$ /dawa" +prawI ty*ko / tego$ co wid/ia" i +"y+/a"2 !ytu" u)ie+/c/ony na g,r/e +trony /"o<ono frakturD9 0e/nanie Sti))inga$ w"aQcicie*a /aja/du Cod nowy) d/bane)# nie opoda* Coc/da)u2 R,wne r/Idy c/cionek$ odciQniItych w kob*encki) papier/e$ uk"ada"y +iI w /wartD ko*u)nI gotyckiego pi+)a2 Hane)ann uno+i" c/erwonD w+tD<ec/kI do /ak"adania +tron$ wyg"ad/a" kartkI2 Kdy /ac/yna" c/ytaR$ Qci+/onego g"o+u Sti))inga nie )Dci"y nawet da*ekie odg"o+y )ia+ta9 By"a to Qroda$ god/ina druga po po"udniu$ dnia FE *i+topada$ kiedy /ajecha"a do na+ powo/e) para goQci$ pan i pani2 0atr/y)a*i +iI w na+/ej go+pod/ie i /a),wi*i obiad2 Copro+i*i o o+obny pok,j$ dodajDc$ <e po/o+tanD ty*ko ki*ka god/in$ bo )ajD tu po nich pr/yjechaR pr/yjacie*e / Coc/da)u2 Coka/a*iQ)y i) pok,j na parter/e po *ewej +tronie$ obejr/e*i go$ a*e pani +iI nie +podoba"$ pro+i"a o jakiQ pok,j na piItr/e$ a kiedyQ)y ich ta) /aprowad/i*i$ pani /apyta"a$ c/y nie )og*ibyQ)y i) daR i drugiego$ +D+iedniego2 0god/i*iQ)y +iI na to2 Cote) pani pode+/"a do okna i +pyta"a na+$ c/y nie )o<na by tu do+taR c/,"na$ bo chcie*iby +iI pr/eprawiR na drugi br/eg je/iora2 Moja <ona odpowied/ia"a jej$ <e wprawd/ie )a)y ",dkI$ a*e pr/eprawa nie je+t "atwa$ wygodniej je+t pr/ejQR +iI pie+/o na drugi br/eg2 Wydawa"o +iI na)$ <e paniD to ucie+/y"o2 Cote) pro+i"a o +ofI$ a poniewa< +ofy nie )ie*iQ)y$ ka/a"a do obydwu pokoi w+tawiR ",<ka$ bo /najo)i$ doda"a$ kt,r/y chyba nadjadD tu dopiero nocD$ /echcD /apewne trochI odpoc/DR222 : piDtej rano pani /e+/"a na d," i popro+i"a o kawI2 :boje jD wypi*i$ o +i,d)ej popro+i*i o nowD i tak +iI pr/eciDgnI"o do d/iewiDtej2 Cote) po*eci*i d/iewc/ynie oc/yQciR +obie od/ie<$ a gdy +"u<Dca ich /apyta"a$ c/y )ajD <yc/enie /jeQR tu d/iQ obiad$ odpowied/ie*i jej$ <e popro+/D ty*ko o fi*i<ankI bu*ionu$ a*e /a to wiec/ore) +obie to w dw,jna+,b wynagrod/D2 0a<Dda*i te< /ara/ rachunku$ uregu*owa*i go i ka/a*i )i wypi+aR pokwitowanie2 C,8niej popro+i*i o po+"a;ca i pr/eka/a*i )u *i+t do Ber*ina2 Koniec ru+/y" w drogI o dwuna+tej2 Kdy ich +pyta*iQ)y$ co +obie <yc/D na wiec/er/I$ pan odr/ek"9 [H/iQ wiec/ore) pr/yjadD tu dwaj panowie$ na pewno /echcD +obie dobr/e podjeQR\2 Na to pani9 [A*e< daj<e +pok,j$ wy+tarc/y i) o)*et$ jak na)\2 [A*e /a to L r/ec/e pan L jutro wiec/ore) ju< +obie +o*idnie podje)y\2 = oboje ra/ je+/c/e powt,r/y*i9 [Wiec/ore) pr/ybIdD do na+ dwaj goQcie\222 C,8niej wy+/*i pr/ed go+podI$ ro/)awia*i o piIkny) po"o<eniu i )a*ownic/ej oko*icy$ a tak pr/y ty) wyg*Dda*i we+e*i i ro/bawieni$ <e nikt by nie ),g" po nich nic/ego nie/wyc/ajnego /auwa<yR222 Nie/ad"ugo oboje we+/*i do kuchni i pani /wr,ci"a +iI do )ojej <ony / pytanie)$ c/yby nie )o<na podaR i) kawy po pr/eciw*eg"ej +tronie je/iora$ ta)$ gd/ie ta piIkna /ie*ona po*anka2 Bo ta) taki cudowny widok2 Zona )oja by"a trochI /a+koc/ona$ bo to da*eko$ a*e pan bard/o gr/ec/nie doda"$ <e gotowi +D oc/ywiQcie /a fatygI dop"aciR$ i popro+i" je+/c/e o ru) /a o+ie) gro+/y2

Na+tIpnie oboje pa;+two +kierowa*i +iI w +tronI tej po*any$ kiedy /aQ )oja <ona oQwiadc/y"a$ <e ty)c/a+e) +pr/Dtnie +iI ich pokoje$ powied/ie*i$ <e +obie tego nie <yc/D$ wo*e*iby$ <eby w+/y+tko /o+ta"o$ jak je+t2 Cani nio+"a ko+/yc/ek nakryty bia"D chu+tec/kD$ najpewniej ukryte ta) by"y pi+to*ety2 -iedyQ)y i) ta) poda*i kawI i ru)$ popro+i*i o +to*ik i dwa kr/e+"a2 -a/a*iQ)y i) je ta) /anieQR2 Wtedy pan popro+i" o o",wek i +pyta"$ i*e winien je+t na) /a kawI2 Cr/y+/"o na) na )yQ*$ <e to )o<e jakiQ arty+ta i chce nary+owaR obra/ tej oko*icy2 -iedy) po+y"a" d/iewc/ynI / o",wkie)$ ka/a"e) jej i) powied/ieR$ <e )i nie +pie+/no / ty) rachunkie) /a kawI$ a*e oni oboje wy+/*i ki*ka krok,w napr/eciw +"u<Dcej i pani odda"a jej nac/ynia od kawy$ a w jednej / fi*i<anek *e<a"y ju< pieniDd/e2 Cani powied/ia"a jej9 [!e c/tery gro+/e to d*a wa+ /a fatygI$ re+/ta d*a go+podar/a222 Cro+/I u)yR fi*i<ankI i pr/ynieQR )i jD tu / powrote)\2 Kdy d/iewc/yna ode+/"a$ oboje /awr,ci*i /n,w w +tronI +to*ika2 S"u<Dca nie /dD<y"a ujQR wiIcej ni< jakieQ c/terd/ieQci krok,w$ gdy u+"y+/a"a wy+tr/a"2 Co da*+/ych tr/yd/ie+tu krokach dobieg" jD odg"o+ drugiego2 Co)yQ*a"a +obie$ <e to pewnie ci pa;+two /abawiajD +iI +tr/e*anie)$ bo oboje by*i pr/e/ ca"y c/a+ tacy we+e*i$ pe"ni <ycia$ ci+ka*i ka)yki do je/iora$ +kaka*i$ <artowa*i2 Na) +iI od ra/u wyda"o jakieQ d/iwne$ <e pro+i*i o odnie+ienie fi*i<anki$ chocia< nie )ie*i ju< kawy2 A*e po+"a*iQ)y +"u<DcD$ <eby i) tI fi*i<ankI odnio+"a2 -iedy do+/"a na )iej+ce$ /na*a/"a ich oboje be/ <ycia$ *e<e*i we krwi2 :+"upia"a /e /gro/y$ popId/i"a co tchu / powrote) do go+pody i w biegu /awo"a"a do napotkanej d/iewc/yny9 [KoQcie +iI /a+tr/e*i*i$ *e<D ta) nie<ywiT\ Na tI wieQR w+/y+cyQ)y onie)ie*i /e /du)ienia2 Wbiega)y natych)ia+t na piItro do ich pokoi2 W+/y+tkie dr/wi /a)kniIte na g"ucho2 Boc/ny)i dr/wia)i pr/edo+taje)y +iI do jednego / pokoi2 Catr/y)y9 dr/wi /atara+owa*i w+/y+tki)i /najdujDcy)i +iI ta) kr/e+"a)i@ nic nie /o+tawi*i po/a /apiec/ItowanD pac/kD2 Biegnie)y w+/y+cy na po*anI@ ta) /obac/y*iQ)y trupy obojga2 Cani *e<a"a w ro/piIty) p"a+/c/u / ro/chy*ony)i po"a)i$ g"owI )ia"a odr/uconD do ty"u$ rIce +kr/y<owane na pier+iach2 -u*a pr/ebi"a *ewD pierQ i +erce na wy*ot i wy+/"a / ty"u pod "opatkD2 Can k*Ic/a" tu< pr/ed paniD2 Co/bawi" +iI <ycia$ +tr/e*ajDc +obie w g"owI pr/e/ u+ta2 =ch twar/e nie by"y /)ienione$ oboje wydawa*i +iI +pokojni i pogodni222 : +/,+tej wiec/ore) /jawi*i +iI dwaj panowie pr/yby*i / Ber*ina2 Aeden / nich$ wy+iad"+/y / powo/u$ /apyta" na+$ c/y /a+ta" tu je+/c/e goQci2 :dpowied/ie*iQ)y )u$ <e nie <yjD$ wtedy on ra/ je+/c/e +pyta"$ c/y to prawda2 :dr/ek*iQ)y$ <e tak$ *e<D w ka"u<y krwi na ta)ty) br/egu je/iora2 Na to drugi pan$ )D< /abitej$ w+/ed" do go+pody$ w jeden kDt ci+nD" kape*u+/$ w drugi rIkawic/ki2 WidaR by"o po ni)$ <e Q)ierR )a"<onki by"a d*a; +tra+/ny) cio+e)2 KdyQ)y +pyta*i o tego pana$ co +iI ra/e) / paniD /a+tr/e*i"$ odpowied/ie*i na)$ <e to pr/yjacie* ich do)u$ niejaki pan Heinrich 3on -*ei+t222 A< do jedena+tej wiec/,r oc/ekiwa*iQ)y pr/ybycia kogoQ / po*icji$ a kiedy nikt +iI nie /jawi"$ w+/y+cyQ)y +iI uda*i na +poc/ynek2 Na/ajutr/ rano )D< /)ar"ej ka/a" +obie pr/ynieQR pukie* w"o+,w +wej <ony$ a pote) obaj panowie odjecha*i do Ber*ina2 :ko"o po"udnia powr,ci" pan$ kt,ry pr/edte) towar/y+/y" )I<owi /abitej pani$ by" to niejaki pan Cegui*hen$ radca woj+kowy2 -a/a" wykopaR tu< obok cia" /)ar"ych g"Iboki d," i /apowied/ia"$ <e / Ber*ina pr/yQ*e dwie tru)ny i <e pochowa +iI tych dwoje obok +iebie w jednej )ogi*e2 Hnia FF *i+topada oko"o d/ie+iDtej wiec/,r pochowano oboje na )iej+cu wiec/nego +poc/ynku#2

Kdy Qcie)nia"o +iI i Qwiat"o +"o;ca p"onI"o ju< ty*ko ciep"y) pro+tokDte) na parapecie$ Hane)ann odk"ada" k+iD<kI2 Na /ie*ony) p",tnie ok"adki po"y+kiwa"y /"ote *itery2 W ogrod/ie powietr/e by"o wciD< *ekkie i ja+ne$ i nawet ko+)aty )oty*$ buro/"oty i nie+pokojny$ be/g"oQnie tr/epoc/Dcy cie)ny)i +kr/yde"ka)i o +/ybI$ nie )Dci" +pokoju /)ier/chu2 0 u*icy dobiega"y c/yjeQ kroki2 Nad tuja)i ga+"o c/y+te$ wy+okie niebo2 Na Qcianie do)u Bieren+tein,w pr/ep"ynD" cie; pr/e*atujDcego go"Ibia2 Ciep"e$ <ywe d"onie2 4Ik2 4i+tek dIbu C/a+a)i /achod/i" do Hane)anna pan A2 0a c/a+,w Wo*nego Mia+ta pan A2 by" nauc/ycie*e) w Ki)na/ju) Co*+ki) 1pr/yp"aci" to pr/e+"uchania)i w .ictoriaLSchu*e i wywie/ienie) do Stutthofu7$ tera/$ jako nauc/ycie* nie)ieckiego$ pracowa" w *iceu) na !opo*owej2 Hane)ann /na" go od dawna i choR c/u"$ <e pan A2 odwied/a go nie ca"kie) be/intere+ownie L nie ty*ko po to$ by wy)ieniR )yQ*i$ *ec/ te< by na+"uchaR +iI poprawnej nie)c/y/ny$ / kt,rD na co d/ie; nie )ia" /byt wie*e do c/ynienia L pr/yj)owa" go chItnie$ +ad/ajDc w +k,r/any) fote*u i rac/Dc odrobinD c/erwonego wina2 :ch nie$ powied/ieR$ <e by*i pr/yjaci,")i L to )o<e /byt wie*e2 =*ekroR jednak widywa"e) ich$ jak u*icD Krottgera c/y u*icD Cy+ter+,w nie+pie+/nie +/*i w +tronI -atedry$ ty*ekroR )ia"e) wra<enie$ <e "Dc/y ich coQ wiIcej ni< ty*ko dawna /najo)oQR / *at$ gdy na Huci+ku ur/Idowa" Wy+oki -o)i+ar/ 4igi Narod,w2 Wyc/uwa"e) to /re+/tD i u innych Co*ak,w / Wo*nego Mia+ta2 Codobnie jak pan A2 ceni*i +obie oni wie*ce ka<dD +po+obnoQR ro/)owy w jI/yku Koethego$ do nowych Co*ak,w# /aQ L tych /e w+chodu c/y / War+/awy L odno+i*i +iI / upr/ej)D powQciDg*iwoQciD$ tak jakby *ata +pId/one w )ieQcie$ w kt,ry) o+obiQcie 1to podkreQ*a*i7 d/ie; po dniu tr/eba +iI by"o QcieraR / wrogi) <ywio"e)$ nie ty*ko w/)ocni"y i w/bogaci"y du+/I$ *ec/ i na/nac/y"y ka<dego$ kto pr/e<y"$ jaki)Q wywy<+/ajDcy) +tyg)ate)2 W+/y+tko$ co wnieQ*i do Kda;+ka nowi Co*acy#$ pan A2 uwa<a" /a ro/wodnione i podejr/ane2 Bo pr/ecie<$ gdyby coQ +iI +ta"o$ gdyby oni# wr,ci*i ra/ je+/c/e$ c/y ta nowa po*+koQR L war+/aw+ka$ *ube*+ka c/y wi*e;+ka$ kt,ra /jawi"a +iI w 4angfuhr i :*iwie w Q*ad /a wie*kD ar)iD$ nadchod/DcD /e w+chodu L )ia"aby w +obie doQR +i"y$ by pr/etrwaR tak jak ta)ta we (reie StadtS Can A2 )ocno w to powDtpiewa"2 WiIc nawet w +a)ej barwie g"o+u$ w powad/e$ / jakD odno+i*i +iI do +praw$ kt,re niewtaje)nic/ony) )og"y wydaR +iI b"ahe$ by"o coQ$ co ich /b*i<a"o$ choR pewnie w +ercach +krywa*i niejednD /adrI2 Ro/)owa w pokoju na piItr/e wi"a +iI kapryQny)i *inia)i2 0apewne wiIcej w niej by"o +a)ej pr/yje)noQci w+p,*nego ),wienia ni< chIci ro/tr/D+ania /awi"ych +praw2 Cretek+ty by"y pr/ypadkowe9 cod/ienne /dar/enie$ fotografia$ pr/ec/ytana k+iD<ka2 Can A2 *ubi" ),wiR o dawnych nie)ieckich pi+ar/ach$ bo tych nowych nie /na"2 Hane)ann nie /aw+/e potrafi" )u odpowied/ieR na w+/y+tkie pytania2 -t,regoQ popo"udnia L by"o to chyba w )aju L pan A2 do+tr/eg" na biurku Hane)anna *i+ty -*ei+ta$ +iIgnD" po oprawionD w /ie*one p",tno k+iD<kI$ a gdy otwor/y" jD w )iej+cu$ gd/ie by"a /a"o<ona c/erwonD w+tD<ec/kD i +pojr/a" na fotografiI )"od/ie;ca w pru+ki) )undur/e$ powied/ia"$ <e coQ bard/o podobnego /dar/y"o +iI i u na+# ora/ <e /aw+/e go /a+tanawia"o$ co naprawdI popycha *ud/i do krok,w a< tak +krajnych222

Hane)ann popatr/y" na niego pytajDco2 Can A2 pr/ewraca" je+/c/e parI chwi* kartki /adrukowane gotycki)i *itera)i$ po c/y) uQ)iechnD" +iI2 Bo wie pan$ ja jego nawet trochI /na"e)$ no )o<e nie tak /n,w bard/o$ a*e kiedyQ$ gdy by"e) w War+/awie$ ),j pr/yjacie* /e /wiD/ku nauc/ycie*+kiego$ pr/yja8niDcy +iI / arty+ta)i$ / poetD C/echoLwic/e)$ / inny)i$ /aprowad/i" )nie na BrackD$ <eby) +obie /a),wi" portret2 Cortret nie bard/o )i +iI podoba"$ a*e trudno$ niech bId/ie2 0re+/tD p,8niej i tak +pa*i"o +iI w+/y+tko i Q*ad nie /o+ta"2 WiIc ja jego /na"e) i )yQ*I$ <e ta jego hi+toria by"a chyba trochI podobna do tej# L pan A2 dotknD" pa*ca)i /ie*onej ok"adki2 Bo wtedy$ pr/ed *aty$ gdy Hane)ann$ wracajDc wiec/ora)i / A*thofu$ odwied/a" )a"e ga*erie pr/y Winter+tra++e i da*ej pr/y p*acu Siegfrieda$ w kt,rych wy+tawiano No*dego$ -oko+chkI i -o**wit/$ gdy c/yta" Her Stur)#$ Hie Aktion# i /ag*Dda" na pr/ed+tawienia Ma_a Reinhardta$ pan A2 pr/y ka<dej +wojej bytnoQci w War+/awie c/y Co/naniu$ trochI /e +nobi/)u$ trochI / ciekawoQci$ odwied/a" wy+tawy trudnych )a*ar/y# i wQr,d obra/,w C/y<ew+kiego$ Crona+/ki$ Wa*i+/ew+kiego c/y Chwi+tka c/a+e) trafia" na wijDce +iI w konwu*+yjnych ro/*ewi+kach ko*oru obra/y )a*ar/a$ o kt,ry) /ac/D" w"aQnie ),wiR2 Nie *ubi" tych obra/,w L a*e c,<S Wiado)o jak trudno oceniR coQ$ c/ego +iI nie ro/u)ie2 WiIc tera/$ gdy tak +ied/ie*i w pokoju na piItr/e$ a //a okna dobiega"y odg"o+y )ia+ta t"u)ione +/e*e+te) br/o/owych *iQci$ ro/)owa prowad/ona w powo*nej nie)c/y8nie pr/eQ*i/giwa"a +iI po odda*onych /dar/eniach$ a ja$ gdy po *atach pan A2 opowiada" )i o +woich +potkaniach / Hane)anne)$ )ia"e) d/iwne wra<enie$ <e oni$ ),wiDc o ta)ty) )I<c/y8nie i ta)tej kobiecie$ +piera*i +iI o coQ$ c/ego +a)i chyba nie potrafi*iby na/waR2 0re+/tD$ c/y to by" naprawdI +p,rS Hi+toria$ kt,rD opowied/ia" pan A2$ /dar/y"a +iI parI dni po wybuchu wojny$ *ec/ Hane)ann / trude) ),g" jD u)ieQciR na )apie$ wied/ia" ty*ko ty*e$ <e by"o to gd/ieQ na w+chod/ie$ /a wie*kD r/ekD$ na r,wninie$ wQr,d bagien222 Co*+ki genera" wyda" ro/ka/$ by w+/y+cy )I<c/y8ni opuQci*i bo)bardowane )ia+to L ju< to wyda"o +iI Hane)annowi podejr/ane$ bo pr/ecie< <aden genera" nie ),g"by wydaR takiego ro/ka/u$ wiIc +"ucha" pana A2 uwa<nie2 Ma*ar/ i d/iewc/yna w+ied*i do pociDgu jadDcego na w+ch,d$ *ec/ nie wied/ie*i dokDd jadD$ )o<e do Ru)unii$ )o<e da*ej2 4ud/ie be/ do)u i nieQwiado)i ce*u# L kobieta$ / kt,rD pan A2 ro/)awia" w war+/aw+ki) )ie+/kaniu$ a kt,ra wtedy$ we wr/eQniu$ jecha"a / )a*ar/e) na w+ch,d$ tak w"aQnie ich okreQ*i"a2 Ca*i"y +iI dworce$ +a)o*oty o+tr/e*iwa"y pociDg$ wie*ogod/inne po+toje2 Na +tacjach )a*ar/ /g"a+/a" +iI do punkt,w werbunkowych L )ia" +topie; oficer+ki je+/c/e / Ceter+burga L odprawiano go jednak / nic/y)$ /re+/tD broni brakowa"o i d*a )"od+/ych2 Co drod/e +potka*i paru /najo)ych$ tak jak oni jadDcych na w+ch,d2 Bere/ow+ka$ Mici;+ki222 L na/wi+ka te Hane)annowi nic nie ),wi"y$ a*e wciD< +"ucha" uwa<nie$ bo wyda"o )u +iI$ <e pan A2 dobiera +"owa tak$ by nie powied/ieR /a du<o2 Ma*ar/ i d/iewc/yna /atr/y)a*i +iI w )a"ej w+i wQr,d *a+,w2 By" chory na nerki i wDtrobI$ /atru" +iI gd/ieQ wodD /e +tudni$ bard/o cierpia"$ d/iewc/yna chcia"a )u po),c$ a*e c,< )og"a /robiRS B,*e nara+ta"y2 Cuch"y nogi i d"onie2 M,wi"9 W+/y+tko odpada$ bo w+/y+tko odpadnie do ko;ca#2 !r/y)a" jD /a rIkI2 !y nie wie+/$ jaka to d/ic/2 Ae+teQ be/radna2 Ae+teQ +"aba2 Ae+teQ d/iecko2 Be/e )nie /ginie+/2 4epiej u)r/eR ra/e)2 Ma)y pr/ecie< jeden uk"ad krD<enia2 AeQ*i odchod/i+/ ode )nie$ tracI +i"y#2 :+ie)na+tego rano powied/ia"9 H/i+iaj +iI od"Dc/y)y#2 Ca"owa"a go po rIkach$ by

odw*ec decy/jI2 Wy+/*i / do)u i po+/*i w +tronI *a+u2 Co drod/e w/iD" pr/eciwb,*owD ortoLdrynI2 J+ied*i na pia+ku$ pr/y wie*ki) dIbie2 !o bId/ie tu# L powied/ia"2 0ac/D" +iI <egnaR / pr/yjaci,")i i )atkD2 Chcia" +iI )od*iR$ /ac/D" :jc/e na+/#$ a*e pr/erwa"$ bo nie ),g" +obie pr/ypo)nieR +",w2 Cote) powied/ia"$ <e chce w/iDR / niD Q*ub2 -iedyQ ),wi"a$ <e /god/i +iI na Q*ub ty*ko pod ch*orofor)e)2 Ca*ca)i dotknD" jej powiek tak$ <e )u+ia"a /a)knDR oc/y2 !era/ dajI na) Q*ub#2 WyjD" ca"y /apa+ *u)ina*u$ prawie c/terd/ieQci tab*etek$ w bute*ec/ce )ia" wodI$ na*a" do kubec/ka i ro/puQci"2 !o je+t porcja d*a ciebie#2 Wypi"a be/ *Iku2 Mia" dwie <y*etki$ jednD poda" jej$ by u<y"a jak *u)ina* /ad/ia"a2 Coka/a"$ gd/ie powinna naciDR +/yjI2 Cote) +tara" +iI pr/eciDR <y"y na pr/egubie *ewej rIki2 S/"o to opornie2 :+tr/e opiera"o +iI na QciIgnach2 -rew *edwie kapa"a2 JQ)iechnD" +iI9 Chyba nic / tego nie bId/ie#2 Chcia"a )u po),c$ a*e be/ +kutku2 CodwinD" rIkaw )arynarki i /ac/D" pr/ecinaR nad "okcie)2 Coc/u"a$ <e ogarnia jD cie)noQR2 Aak pr/e/ )g"I u+"y+/a"a9 Nie /a+ypiaj pr/ede )nD$ nie /o+tawiaj )nie +a)ego#2 Bard/o chcia"$ <eby traci*i Qwiado)oQR idea*nie ra/e)2 !o by"o )iId/y dwuna+tD a drugD po po"udniu$ d/ie; wc/eQniej Ro+janie we+/*i do Co*+ki L wied/ia" o ty)2 -iedy +iI obud/i"a$ w+chod/i"o +"o;ce2 Hopiero gdy obr,ci"a g"owI$ /obac/y"a$ <e *e<y pr/y niej2 W pia+ku obok prawej d"oni /egarek kie+/onkowy$ widoc/nie do ko;ca +prawd/a" god/inI2 Na +/yi )a"a p*a)ka2 Cr/eciD" tItnicI +/yjnD2 Chcia"a dotknDR tej p*a)ki$ unio+"a +iI i wtedy /obac/y"a$ <e ra)iI i c/IQR rIkawa )a pr/e+iDkniIte krwiD2 Mokre by"y w+/y+tkie war+twy ubrania2 Nie )og"a +iI utr/y)aR na nogach2 Cr/ewr,ci"a +iI$ a*e wyda"o jej +iI$ <e )u+i go pochowaR$ <e on nie )o<e tak tu /o+taR be/bronny$ wiIc na ko*anach /ac/I"a ro/garniaR )okre *iQcie$ )ech i /ie)iI$ <eby wykopaR gr,b2 Wygr/eba"a )a"D ja)kI$ be/ <adnego k+/ta"tu2 :n ciDg*e )yQ*a" o Mici;+ki) L ),wi"a do pana A2 kobieta$ kt,ra wtedy$ we wr/eQniu$ pa*ca)i wygr/ebywa"a )a*ar/owi gr,b2 L Can wie$ kto to by" Mici;+kiS S"y+/a" pan o ni)S Wie*ki$ bard/o wie*ki pi+ar/$ kt,rego ch"opi /arDba*i +iekiera)i w o+ie)na+ty) roku pod C/yrykowe)$ bo )yQ*e*i$ <e +chwyta*i car+kiego genera"a2 Nie )a nigd/ie jego grobu2 :n tak<e chcia" nie )ieR grobu jak Mici;+ki2 Cowtar/a" wie*e ra/y$ <e to w+pania*e$ kiedy w+/y+cy pi+ar/a /najD i uwa<ajD$ <e je+t w+/Id/ie$ gdy ty)c/a+e) nic po ni) )ateria*nego nie /o+ta"o2 A ja chcia"a) wykopaR )u gr,b$ krok od niego222#2 Can A2 od"o<y" /ie*onD k+iD<kI9 H/iwi to panaS Ze to panu opowiada)S# Hane)ann uQ)iechnD" +iI9 Nie2 MyQ*I ty*ko$ <e nigdy nie wie)y$ co je+t w na+ naprawdI#2 Can A2 pokrIci" g"owD2 :n nie chcia" pr/yjDR Qwiata$ kt,ry nadchod/i"2 !ak +a)o jak -*ei+t#2 MyQ*i panS222# L Hane)ann popatr/y" w okno2 =*e< to ra/y +"y+/a"$ <e -*ei+t /robi" to d*atego$ <e c/u" +iI do g"Ibi /raniony k*I+kD Nie)iec$ <e nie ),g" /nieQR ducha pru+kiej ar)ii$ <e /o+ta" odepchniIty pr/e/ rod/inI$ <e nie ),g" +obie porad/iR / nerwa)i$ <e nac/yta" +iI /byt wie*e ro)antyc/nych poe)at,w$ wiIc uciek" / HenriettD nad Wann+ee$ ta) napi+a" piIkne po<egna*ne *i+ty$ a pote) +tr/e*i" jej w +erce a +obie w u+ta@ ona /aQ$ <e uciek"a / ni) nad Wann+ee$ bo /<era" jD rak i pu+te <ycie u boku )I<a$ ur/Idnika rachuby w pr/ed+iIbior+twie ube/piec/e; od ognia$ wiIc r/uci"a +iI w tI +/a*onD hi+toriI jak u)ierajDcy$ kt,ry pr/yj)uje / u*gD wiado)oQR$ <e pa*i +iI ca"e )ia+to L bo kiedy pa*i +iI ca"e )ia+to$ na+/ w"a+ny b,* )a*eje2 A*e c/y to by"a prawdaS Ka"D/ki br/o/y ko"y+a"y +iI /a +/ybD2 Hane)ann nie odrywa" oc/u od drobniutkiego tr/epotania *iQci2 0upe"nie jak R)y# L po)yQ*a"2 WciD< +"y+/a" o+tatnie +"owa )a*ar/a9 Nie /a+ypiaj pr/ede )nD$ nie /o+tawiaj )nie +a)ego222# Aak

echo2 Wi*gotny *a+2 C/arna "una2 Ro+a na )chu2 W"aQciwie ty*ko to /apa)iIta" / opowieQci pana A2 !y*ko te ki*ka +",w2 C/yta" pan )o<e -+iIcia Ho)burguS# -+iIcia Ho)burguS L pan A2 uni,+" brwi2 L CiIkna$ bard/o patriotyc/na +/tuka o )"ody) Nie)cu$ kt,re)u )ar/y +iI /bawienie Nie)iec$ oc/ywiQcie +"awa wojownika i tak da*ej2 Aa to /aw+/e c/yta"e) / )ie+/any)i uc/ucia)i2 !a) je+t jakaQ wQciek"a a)bicja )"odego nie)ieckiego ary+tokraty$ kt,ry )ar/y o /wyciI<aniu wrog,w2 Wie pan$ ja w Han/ig wid/ia"e)$ do c/ego takie fanta/je prowad/D#2 Hane)ann poru+/y" rIkD2 Can /nowu +woje2 Cru+ki dry* i wra<*iwa du+/a nie)ieckiego patrioty2 Cr/ecie< to ko+tiu)$ nic wiIcej2 W -+iIciu Ho)burgu je+t taka +cena222 bard/o pr/ykra +cena$ kt,rej Nie)cy bard/o nie *ubiD222 -+iD<I Ho)burgu$ nie)iecki oficer$ /agro<ony ro/+tr/e*anie) /a niepo+"u+/e;+two na po*u bitwy$ na k*Ic/kach b"aga nie)ieckD k+iI<nI o ratunek2 Chce <yR2 0a ka<dD cenI2 A*e pote) nag*e /gad/a +iI na Q)ierR2 J/naje racjI +tanuS 0ac/yna ro/u)ieR$ <e tak naprawdI wa<na je+t ty*ko jedna chwi*a w <yciu$ w kt,rej od+"ania +iI pr/ed na)i w+/y+tko$ i <e on ju< tI chwi*I pr/e<y" wtedy$ ta)$ na po*u bitwy$ kiedy po ra/ pierw+/y +ta" +iI naprawdI +obD$ /"a)a" ro/ka/ e*ektora i /wyciI<y"S = <e /a takD jednD chwi*I tr/eba /ap"aciR <ycie)S WiIc to +a)ob,j+two nad Wann+ee222 -to wieS Mo<e to nie je+t taka )a"a )DdroQR u)r/eR w porI222 C,< ich obchod/i" Qwiat$ kt,ry )ia" nadejQR#2 Can A2 nie bard/o wied/ia"$ co o ty) w+/y+tki) )yQ*eR2 W +"owach Hane)anna wyc/u" jakieQ +kryte napiIcie L )o<e by"a to tajona pogarda d*a tych w+/y+tkich$ kt,r/y <yjD /wyc/ajnie i nie chcD w+pinaR +iI na jakieQ duchowe +/c/ytyS 0re+/tD$ ),g" +iI )y*iR2 Wbrew te)u$ co u+"y+/a"$ po+taR -*ei+ta nie w/bud/a"a w ni) +y)patii$ a ge+ty pani .oge*$ kt,ra pr/ed Q)ierciD *i+townie po*eci"a$ by /drad/one)u )I<owi pr/e+"ano fi*i<ankI / jej w"a+ny) i)ienie)$ wyda"y )u +iI L pr/y ca"ej )i"o+nej <ar*iwoQci L d/iwnie *odowate2 MDdroQRS : jakiej )DdroQci )o<na tu by"o ),wiRS SDd/i"$ <e podobie;+two222 A*e r/ec/ywiQcie$ c,< )og"y )ieR /e +obD w+p,*nego te dwa od*eg"e /dar/eniaS W tej chwi*i du<o b*i<+/y wyda" )u +iI +tar/ejDcy +iI )a*ar/$ kt,ry u)iera" gd/ieQ na w+chodnich bagnach2 !a Q)ierR by"a L pr/e/ chwi*I +/uka" odpowiedniego +"owa L du<o bo*eQniej+/a$ du<o powa<niej+/a ni< to$ co /dar/y"o +iI nad Wann+ee2 Aej powody by"y ro/d/ierajDco ja+ne$ /ro/u)ia"e i wybac/a*ne2 J)r/eR nad piIkny) je/iore) po napi+aniu ek+trawaganckiego *i+tu i /jed/eniu wykwintnego QniadaniaS WiIc ani od)owa upokor/e;S Ani odr/ucenie k*I+kiS Ani *Ik pr/ed chorobDS 0 pewnoQciD d/ie"o o k+iIciu Ho)burgu by"o poru+/ajDce$ a*e c/yta" widaR innego -+iIcia Ho)burgu ni< Hane)ann2 J)r/eR w porIS C,< /a d/iwac/na )yQ*2 Bo pr/ecie< pora nie na*e<y do na+2 Wo*noQRS -iedy ro/)yQ*a" o +woi) <yciu$ uQwiada)ia" +obie$ <e w ty)$ co pr/e<y"$ nie by"o <adnych ro/b"y+k,w ani +/c/yt,w2 4ata$ kt,re )ia" /a +obD$ by"y rac/ej podobne do r,wniny / cie)ny)i /apad*i+ka)i$ pr/e/ kt,rD pr/e+/ed" w"aQciwie cude)2 4ec/ c/y )ia" c/uR <a*$ <e to by"a ty*ko r,wninaS Jwa<a"$ <e /o+ta" obdarowany nad/wyc/ajnie pr/e/ *o+$ bo pr/e<y" Stutthof L choR by"y chwi*e$ gdy ty*ko o+tatni) drgnienie) +erca pow+tr/y)ywa" +iI pr/ed r/ucenie) +iI na druty L i w"aQnie d/iIki te)u tera/$ w )ajowe popo"udnie$ w piIkny) pokoju pr/y Krottgera %>$ wygodnie ro/+iad"+/y +iI w fote*ach$ )ogD +obie tak uc/enie ro/)awiaR o +prawach / dawnego c/a+u2 Nie pr/ypi+ywa" +obie <adnych /a+"ug$ po dpro+tu wtedy +tara" +iI pr/etr/y)aR najgor+/e2 Jwa<a" to /a obowiD/ek2 Wobec )atkiS Wobec +iebieS Wobec tych$ kt,rych /na"S C/y to naprawdI wa<neS

Chwi*a)i jednak bud/i"o +iI w ni) nieja+ne poc/ucie winy2 Hane)ann /aQS Can A2 podejr/ewa"$ <e Hane)ann nie odna*a/" w opowieQci o )a*ar/u i d/iewc/ynie$ kt,r/y u)iera*i na w+chodnich bagnach$ nic/ego$ co )og"oby na+yciR du+/I ty) Qwiat"e)$ jaki) +yci"a go hi+toria Heinricha i Henrietty2 Hi+toriI )a*ar/a /apewne uwa<a" /a hi+toriI uciekiniera2 Ma*ar/ /o+ta" /apId/ony pr/e/ potI<ne ar)ie w cie)ny kDt Qwiata i ta) +iI /abi"$ ciDgnDc je+/c/e /a +obD d/iewc/ynI$ kt,ra chcia"a go uratowaR2 Jcieka" pr/ed Nie)ca)i$ a< drogI /agrod/i*i )u Ro+janie L i wtedy pr/eciD" +obie <y"y2 Nie /achowa" +iI jak c/"owiek wo*ny2 Nie potrafi" pr/yjDR *o+u2 By" +"aby2 Can A2 pr/ypatrywa" +iI pogrD<onej w cieniu twar/y Hane)anna$ a*e Hane)ann )i*c/a"$ patr/Dc pr/e/ okno na bukowy *a+$ +/ar/ejDcy /a do)a)i po drugiej +tronie u*icy2 0a+/ewki$ jedwab$ per"owe gu/iki A*e Hane)ann widywa" chItnie pana A2 na Krottgera %> nie ty*ko d*atego$ <e /na*i +iI je+/c/e / c/a+,w Wo*nego Mia+ta2 Wid/i+/ L powied/ia" kiedyQ do )nie pan A2 L Aa wtedy ta) by"e)$ ta)$ na po)oQcie w Neufahrwa++er$ by"e) ta) rano c/terna+tego +ierpnia$ ra/e) / paniD R2$ /najo)D / -rakowa$ kt,ra dwa dni wc/eQniej pr/yjecha"a na +potkanie /wiD/ku nauc/ycie*i w Ki)na/ju) Co*+ki) i / chIciD pr/y+ta"a na )ojD propo/ycjI$ byQ)y pop"ynI*i +tatkie) / Neufahrwa++er do 0oppot2 C,< /re+/tD *ep+/ego )og"e) /aproponowaR na +ierpniowe pr/edpo"udnie )i"ej pani / -rakowa$ kt,ra nigdy je+/c/e nie wid/ia"a )or/a i chcia"a /ako+/towaR pr/eja<d<ki na )a"y) +pacerowy) +tatku ko)panii pr/ewo/owej We+ter)ann,wS WiIc rano c/terna+tego pojecha*iQ)y tra)waje) *inii 6 do BrY+en$ by"o ciep"o$ ro+a$ wi*gotne de+ki$ chyba w nocy +pad" de+/c/2 CarI )inut pr/ed ,+)D +"o;ce +ta"o ju< nad wie<D Weich+e*)Pnde$ ci+/a$ ty*ko w g"Ibi portu$ /a /akrIte) kana"u$ po+apywa" parowy d8wig fir)y A*thau+en#$ pr/yho*owany we QrodI / -ie* do ba+enu ko"o e*ewator,w 1pi+a*i o ty) w Han/iger .o*k++ti))e#$ pa)iIta) du<e /ie*one /djIcie ho*ownika Merkur#72 Na po)oQcie pr/y+tani by"o ju< parI o+,b@ gdyQ)y wy+/*i //a dr/ew parku$ do+tr/eg"e) jD natych)ia+t2 W bia"ej +ukni$ bia"e rIkawic/ki$ para+o*ka$ d"onie oparte na rDc/ce / koQci +"oniowej$ patr/y"a w na+/D +tronI$ jakby na kogoQ c/eka"a2 C/y by"a +a)aS Nie$ chyba by"a / jakDQ )"odD kobietD L w niebie+kiej +ukniS w kora*achS ko*c/ykiS Stern# +ta" ju< pr/y po)oQcie L bia"y kad"ub / c/arny)i *itera)i na burcie$ okrDg"e okienka$ )a+/t / *atarniD L a*e je+/c/e nie r/ucono trapu2 0a na)i c/yjeQ g"o+y$ Q)iech$ ktoQ nadchod/i" od +trony tra)waju$ jakaQ para$ ona w brD/owej pe*erynie$ w kape*u+/u / purpurowy)i r,<a)i / ga/y$ on na bia"o$ w )arynarce / kortu$ c/arna chu+tka w kie+/once$ tak jak no+i*i +iI )ak*er/y / do)u gie"dowego Han+en,w na Breitga++e2 Cote) )arynar/e /e Sterna# wy+unI*i trap L <e*a/nD rynnI / *ina)i na +"upkach po obu +tronach L nie bard/o +iI jednak kwapiono do w+iadania2 Mie*iQ)y je+/c/e parI )inut2 Co/a ty) takie +"o;ceT Cowietr/e *ekkie$ c/y+te$ nad twierd/D )gie"ka$ woda g"adka$ pr/y )aga/ynach Schneidera wo/y / bawe"nD$ nawo"ywania doker,w$ da*eki /gr/yt tra)waju +krIcajDcego do /aje/dni2 W ro/)owach wiIcej by"o ciep"ego$ *eniwego )i*c/enia ni< +",w$ Q)iano +iI / <art,w$ trochI +ennie$ jakby prawd/iwy poc/Dtek dnia by" dopiero pr/ed na)i2 Na po)oQcie +/eQR$ +iede) o+,b$ chyba nie wiIcej2 Star+/e )a"<e;+two$ ona w kape*u+/u / egretD$ on w pana)ie$ / pinceLne/$ piIkna pani w ka+/)irowy) +/a*u nar/ucony) na ra)iona$ d/iewc/yna w batikowej b*u/ce222 0

wnItr/a kad"uba dobiega"o )iarowe dudnienie )otoru$ cie)ny dy) +nu" +iI nad ko)ine) /e /nakie) ko)panii We+ter)ann,w L wie*kD c/erwonD *iterD W# L kr/yc/Dce )ewy nad )a+/te)$ a*e ru+/y*iQ)y w +tronI trapu dopiero gdy oficer w bia"y) unifor)ie / c/arny)i pagona)i uder/y" w d/won9 :dp"ywa)y /a c/tery )inuty2 Jpra+/a"by) o w+iadanie#2 S/"a pr/ede )nD2 Co+tukujDc c/ubkie) para+o*ki o +)o"owane de+ki2 :puQci"a woa*kI$ bo +"o;ce /nad Weich+e*)Pnde ra/i"o w oc/y2 S/e*e+t +ukni2 Nie)a* /apo)nia"e) o ty)$ <e nie je+te) +a)2 :bca+y +tuknI"y$ )eta*ic/ny d8wiIk$ we+/"a na trap$ potknI"a +iI$ podtr/y)a"e) jD /a "okieR2 Spojr/a"a na )nie / uQ)ieche)9 H/iIkujI panu222 Ha) +obie radI222# Cod pa*ca)i c/u"e) ciep"y jedwab rIkawa2 0a+/ewki2 Cer"owe gu/iki na )ankiecie2 Cowo*i od+unD"e) rIkI$ odpowiadajDc uQ)ieche) na uQ)iech2 0e+/"a na pok"ad2 !o pr/e/ te obca+y222# Jnio+"a +ukniI2 C/ubek bia"ego bucika2 MinI*iQ)y jD2 Cani R2 +tanI"a pr/y re*ingu patr/Dc na pr/ep"ywajDcy Qrodkie) kana"u ho*ownik / ko)ine) podobny) do c/arnej ko*u)ny2 Na burcie )ignI"y bia"e *itery Minerwa#2 Cowia" wiatr2 H"uga$ )iIkka fa*a w/bur/ona pr/e/ MinerwI# podp"ynI"a pod burtI Sterna#$ na+/ pok"ad uni,+" +iI222 Cani R2 dotknI"a d"oniD pier+i2 Bo<e222# By"a b*ada$ pr/y)knI"a oc/y2 MyQ*a"a)$ <e to nic takiego222 a*e nie$ chyba nie222# Chce pani wy+iDQRS# Ruch rIki +/ukajDcej oparcia2 Cok"ad /jecha" w d,"$ fa*a w/bur/ona pr/e/ ho*ownik doga+a"a / ch*upote) w +/c/e*inie )iId/y burtD a nabr/e<e)2 = /nowu d"o; pr/yciQniIta do pier+i2 :bawia) +iI$ <e222# Wy+iada)yS222# :+tro<nie +prowad/i"e) jD po trapie na po)o+t2 Au< dobr/eS# -iwnI"a g"owD$ a*e wciD< tr/y)a"a d"o; pr/y pier+iach2 Nie )og"a patr/eR na wodI2 Cro+/I wybac/yR222# A*e< c,< /nowu L pog"ad/i"e) jej rIkI2 L 0 pr/yje)noQciD oprowad/I paniD d/i+iaj po Stary) MieQcie$ /ara/ pojed/ie)y tr,jkD222# Nie gniewa +iI panS222# KniewaR +iIS Codr,<owa"e) ju< ty*e ra/y / Neufahrwa++er do 0oppot L ty) ra/e) )og"e) +obie darowaR222 0ad8wiIc/a" d/won i Stern# odbi" od po)o+tu2 :ficer /niknD" /a +/ybD +ter,wki$ k"Iby dy)u na )o)ent pr/e+"oni"y +"o;ce$ /atr/epota"a c/erwona chorDgiewka / koronD i dwo)a bia"y)i kr/y<a)i2 0a rufD$ w cie)no/ie*onej wod/ie /akot"owa"y +iI wiry w/bur/one obrota)i Qruby2 S/*iQ)y powo*i w +tronI tra)waju2 Cani R2 )i*c/a"a$ wciD< nie )ogDc +obie wybac/yR$ <e +prawi"a )i /aw,d2 KdyQ)y do+/*i do parku$ odwr,ci"e) +iI2 Stern# by" ju< poQrodku kana"u$ robi" /wrot w *ewo$ pa+a<erowie ro/+ied*i +iI na "awkach2 Bia"a para+o*ka po prawej +tronie )a+/tuS Coprawienie w"o+,wS !o onaS : ty)$ co +ta"o +iI w K*ettkau$ pan A2 dowied/ia" +iI je+/c/e tego +a)ego dnia od Ste**i$ gdy wracajDc /e +potkania w Ki)na/ju) Co*+ki)$ /a+/ed" parI )inut pr/ed +/,+tD na (rauenga++e do 4ip+chut/,w$ by po<yc/yR od A*freda +"ownik Bro+ta2 Ste**a we+/"a na )o*o w K*ettkau ko"o d/iewiDtej$ tak jak u),wi"y +iI / 4ui/D w +obotI u pani Stein2 :parta o ba*u+tradI po)o+tu patr/y"a na bia"y +tatek$ kt,ry nadp"ywa" od +trony Neufahrwa++er2 -"Iby dy)u / pochy"ego ko)ina ro/wiewa"y +iI /a rufD +/arD )gie"kD2 Migotanie wody$ +"o;ce nad BrY+en$ drobne o+tre fa*e2 Cr/y+"oni"a oc/y2 Bia"a +ukniaS :bok )a+/tuS 4ui/aS A*e kobieta / para+o*kD$ kt,rD do+tr/eg"a na pok"ad/ie$ by"a chyba wy<+/a od 4ui/y$ /re+/tD Stern# by" je+/c/e /byt da*eko222 Co pu+ty) )o*o biega"y d/ieci9 ch"opc/yk w bia"ej ko+/u*i / ba)bu+owy) kijkie) do +er+o goni" d/iewc/ynkI w niebie+kiej +ukience / fa*banka)i L tupot$ kr/yki$ Q)iech2 =ch opiekunka$ g"adko uc/e+ana pani w )ar+/c/onej +ukni$ wo"a"a ra/ po ra/9 He*gaT Ca)iItajcie$ nie wo*no podchod/iR do porIc/yT KPnter$ daj jej +pok,jT Bawcie +iI gr/ec/nieT Wid/icie$ <e +tatek ju< nadp"ywaS 0ara/ bId/ie)y w+iadaR#2 Star+/y )I<c/y/na w +"o)kowy)

kape*u+/u$ kt,ry jej towar/y+/y"$ po+tukiwa" *a+kD / per"owD ga"kD o +)o"owane de+ki )o*a2 CarI krok,w da*ej dwaj )arynar/e / ob+"ugi pr/y+tani$ /wijajDc na krawId/i po)o+tu konopnD *inI$ +/ykowa*i +iI do cu)owania Sterna#2 Cote)$ gdy wy<+/y /a"o<y" +k,r/ane rIkawice i opar" "okcie o ba*u+tradI$ be/ /aciekawienia patr/Dc na nadp"ywajDcD jedno+tkI$ Ste**a pode+/"a b*i<ej2 Statek powo*i op"ynD" o+trogI )o*a$ /b*i<y" +iI do dw,ch po*er,w okutych )ied/ianD b*achD$ kt,re +terc/a"y / wody parInaQcie )etr,w od po)o+tu$ /nad 0oppot powia"o )ocniej$ ch)ura dy)u pr/e+"oni"a na chwi*I bia"y kad"ub$ Ste**i /n,w wyda"o +iI$ <e ko"o )a+/tu wid/i 4ui/I$ a*e nie$ to by"a wciD< ta)ta kobieta w bia"ej +ukni L obok niej )I<c/y/na w kracia+tej )arynarce L wiIc Ste**a po)yQ*a"a / <a*e)9 Sta"o +iI coQ$ c/y +iI ro/)yQ*i"aS# 0abr/)ia" okrItowy d/won$ Stern# /wo*ni"$ pr/ycich"y )otory$ +unD" tera/ ju< ty*ko +a)D +i"D be/w"adnoQci$ powo*i )inD" prawy +"up$ +krIci" i wtedy burta 1tak$ to by"a prawa burta L pan A2 dobr/e /apa)iIta" +"owa Ste**i7 otar"a +iI o drugi okuty )ied/iD po*er2 0gr/ytnI"o g"ucho$ / eche)2 -iedyQ Ste**a / Hein/e) Wo*ffe)$ ku/yne) )ecena+a Werff*a$ p"ywa"a tu "od/iD wynajItD w ga+thau+ie i te< /ac/epi*i burtD o ten +"up2 Ca)iIta"a cie)ne drewno obroQniIte bia"y)i )u+/e*ka)i$ c/arny )ech$ fa*ujDce wodoro+ty na /ard/ewia"ych prItach pr/eQwitujDcych +pod wody2 By"o tu bard/o g"Iboko$ )og"y cu)owaR nawet wie*kie frachtowce$ woda prawie c/arna$ nie widaR dna2 W i*u)inatorach Sterna# pojawi"y +iI twar/e pa+a<er,w2 4ui/aS W tr/eci)S Jno+i rIkIS Ste**a )achina*nie po)acha"a d"oniD2 No$ nare+/cie2 Stern# podp"ynD" do po)o+tu$ / pok"adu r/ucono *inI$ )arynar/ w +k,r/anych rIkawicach /ac/D" jD wciDgaR2 Ste**a patr/y"a na +/ybkie$ )iarowe ruchy jego rDk$ )ocne i pewne$ a*e nara/ )arynar/ /achwia" +iI L wyg*Dda"o to tak$ jakby +iI potknD"$ )o*o /adr<a"o$ coQ pchnI"o ich do ty"u$ chwyci"a +iI ba*u+trady$ kDte) oka +po+tr/eg"a$ <e koniec *iny wyQ*i/gnD" +iI / d"oni w +k,r/anych rIkawicach i ucieka po c/arnych de+kach2 Cote) pr/era8*iwy kr/yk d/ieci2 K"adko uc/e+ana pani gwa"townie odciDgnI"a ch"opca od porIc/y2 Can / *a+kD /a+"oni" d/iewc/ynce oc/y2 Wwi+t *iny /nikajDcej w +/c/e*inie )iId/y de+ka)iT Cr/echy*i"a +iI pr/e/ ba*u+tradI2 W do*e$ pr/y +"upach )o*a$ d/i,b Sterna# nag*e uni,+" +iI$ kobieta w bia"ej +ukni upad"a na pok"ad L nogi w +/nurowanych bucikach$ rIka chwytajDca /a re*ing$ ro/darta +uknia$ <e*a/ne *inki )a+/tu pIk"y / tr/a+kie)$ pr/echy"$ /gr/yt "a;cuch,w$ )a+/t uder/y" o ba*u+tradI dwa kroki od Ste**i$ /a+"oni"a g"owI$ bia"a para+o*ka$ popychana +/arpniIcia)i wiatru$ potoc/y"a +iI / pok"adu na wodI jak ku*a d)uchawca$ )I<c/y/na w kracia+tej )arynarce chwyci" +iI re*ingu$ /n,w +/arpnI"o$ kr/yki kobiety nag*e /ga+"y$ d/i,b Sterna# /apad" +iI g"Iboko pod wodI$ / pok"adu /jecha"y b*a+/ane +kr/ynki$ cie)na fa*a$ g"owa w kape*u+/u$ ka+/)irowy +/a*$ "o+kot$ )o*o /n,w /adr<a"o$ bia"a +ukienka w/dy)a +iI jak rybi pIcher/$ Ste**a kr/yc/y$ wo"a coQ do 4ui/y$ a*e jej g"o+ br/)i tak$ jakby ktoQ wo"a" //a Qciany$ +tar+/y pan chwyta jD /a rIkI$ odciDga od ba*u+trady$ coQ ),wi$ na wodI +padajD dwa ceratowe ko"a r/ucone pr/e/ )arynar/y$ pr/echy*ona nadbud,wka$ wie*kie pIcher/e powietr/a bu*goc/D w i*u)inatorach$ kad"ub$ cie)ny wir$ Ste**a wid/i jak wynur/ajDca +iI kobieta otwarty)i u+ta)i chwyta powietr/e$ a*e porwane *inki wciDgajD jD pod wodI$ c/arny ko)in / *iterD W# / g"uchy) tr/a+kie) wa*i +iI na po)o+t$ +yk pary$ od +trony ga+thau+u biegnD tr/ej )I<c/y8ni / bo+aka)i$ kroki dudniDce na de+kach222 Wy+tarc/y" niewie*ki w+tr/D+$ by L jak napi+ano w wiec/orny) dodatku Han/iger .o*k++ti))e# L tu< pr/y +tIpce puQci"y wrIgi2 -ad"ub Sterna# ro/+tDpi" +iI$ woda /a*a"a )a+/ynowniI$ pote) wywr,ci" +iI do g,ry dne)$ w+/y+tko nie trwa"o d"u<ej ni< )inutI$

o <adnej akcji ratunkowej nie )og"o byR )owy2 !owar/y+two ube/piec/eniowe He*)ho*/ i Syn# od),wi"o jednak wyp"acenia We+ter)anno) o+ie)d/ie+iIciu c/terech ty+iIcy )arek$ bo L jak po og*Id/inach wraku$ u+tawionego na nabr/e<u w Neufahrwa++er pr/y )aga/ynach Schneidera$ +twierd/i*i r/ec/o/nawcy / Ha)burga$ profe+or Hart)ann i radca Mehren+ L po+/ycie kad"uba wy)aga"o ju< od dawna pi*nej naprawy$ a jednak )i)o to Stern# kur+owa" wciD< )iId/y Neufahrwa++er a 0oppot$ c/a+e) /abierajDc nawet na pok"ad nad)ierny "adunek2 M,wiono$ <e d*a ko)panii$ kt,rej d"ugi w bankach Ber*ina i (rankfurtu +iIgnI"y ponoR tr/y+tu ty+iIcy )arek$ /atoniIcie Sterna# by"o kor/y+tne$ Q*ed/two prowad/one pr/e/ ko)i+ar/a Wittberga / po+terunku w 0oppot wyk*uc/y"o jednak Qwiado)e d/ia"anie jako be/poQredniD pr/yc/ynI wypadku2 : ty) w+/y+tki) pan A2 opowied/ia" Hane)annowi parI dni p,8niej$ dwud/ie+tego c/y dwud/ie+tego pierw+/ego +ierpnia2 M,wi" wo*no$ o+tro<nie dobierajDc +"owa$ tak by o+/c/Id/iR )u raniDcych +/c/eg,",w2 Wied/ia"$ <e to w"aQnie d/iIki *Iko) wra<*iwej pani R2$ kt,ra pr/yby"a do Kda;+ka na /ja/d /wiD/ku nauc/ycie*+kiego i nie )og"a patr/eR na wodI ko"o pr/y+tani Weich+e*)Pnde$ /+/ed" wtedy$ parI )inut pr/ed ,+)D$ / pok"adu Sterna#2 Nie o+kar<a" +iebie L bo w"aQciwie o coS Ze pr/e/ chwi*I podtr/y)a" /a "okieR kobietI$ kt,ra potknI"a +iI pr/y wchod/eniu na trap jednego /e +pacerowych +tatk,w$ kt,re od *at kur+owa"y )iId/y Neufahrwa+L+er a 0oppotS A jednak$ i*ekroR )yQ*a" o c/terna+ty) +ierpnia$ wo*a" nie wracaR do ta)tej chwi*i2 Nigdy te< nie w+po)nia" o niej Hane)annowi2 C/a+a)i ty*ko$ gdy rano$ pr/ed wyjQcie) do +/ko"y na !opo*owD$ /e /wyk"D +tarannoQciD /apina" pope*inowD ko+/u*I$ jak od*eg"e echo bud/i"o +iI w pa*cach w+po)nienie dotkniIcia jedwabnego rIkawa / /a+/ewka)i i per"owy)i gu/ika)i na wD+ki) )ankiecie2 Ary+tokracje i upadki A r/ec/yS R/ec/y /aj)owa"y +iI ty) co /aw+/e2 Cr/ypatrywa"y +iI w+/y+tkie)u / p,"ek$ eta<erek$ b*at,w$ parapet,w i nic +obie nie robi"y / na+/ych +praw2 Nie by"y po <adnej +tronie2 Cierp*iwie oddawa"y +iI w na+/e rIce2 Ca+owa"y do d"oni jak u*a" a*bo wyQ*i/giwa"y +iI / pa*c,w$ +padajDc / kr/ykie) na betonowD po+ad/kI2 Hopiero wtedy$ w b"y+ku pIkajDcej porce*any$ w br/Iku +rebra$ w tr/a+ku +/k"a$ bud/i"y na+ /e +nu2 Bo pr/ecie< naprawdI by"y niewid/ia*ne2 -t,< pa)iIta" barwI powietr/a$ Qwiat"o +/k*iwa$ Qpiew wy+uwanych +/uf*ad$ wy+okie br/)ienie )ahoniowych +/af2 A pote) pr/ypo)nienia2 Aa"owe po*owania2 Uowienie dotkniIR i po"y+k,w /agubionych pr/e/ pa)iIR2 = <a*$ <e nie doQR uwagi i +erca2 Ze ty*ko pr/ep"ywanie )iId/y$ )achina*ne pr/e+tawianie$ od+tawianie$ pr/ecieranie L nic nadto2 Za"o+na niechIRS Nie)Ddra preten+jaS Ze nie *ic/Dc +iI / na+/y) /)Ic/enie) do)aga"y +iI c/u"ej obecnoQci na+/ych rDkS 0aw+/e niena+yconeS Ka+nDce pod war+twD +ad/y i Qnied/iS = pr/ebud/enia L nigdy na c/a+S W do)u Bieren+tein,w$ w pokoju na piItr/e$ na )o+iI<ny) ",<ku pani E))y$ u)iera" pan H"u+/niew+ki2 Hawniej ha"aQ*iwy i ruch*iwy$ tera/ cichy$ / pr/y)kniIty)i oc/a)i$ +tara" +iI +obie pr/ypo)nieR$ jak wyg*Dda"a kuchnia w )ie+/kaniu pr/y 4e++ing+tra++e %M ta)tego dnia$ gdy pr/yjecha" do Kda;+ka / Co/e*wy$ a*e obra/ cie)nego wnItr/a$ kt,re wtedy wyda"o )u +iI ogro)ne$ ro/Qwiet*one b*a+ka)i porce*any$ rwa" +iI jak kruche p",tno2 W dIbowy) /ary+ie

kreden+u / wy+okD attykD$ kreden+u$ kt,ry brD/owD tarc/D )ahoniu o+"ania" baterie +/k"a i kry+/ta",w pr/ed c/erwieniD "uny /nad 4angfuhr$ Qwieci"y pu+te )iej+ca$ kt,rych pa)iIR nie potrafi"a nic/y) /ape"niR$ chocia< w pa*cach$ +tygnDcych na ko"dr/e$ bud/i" +iI wciD< dawny dotyk2 K,rna p,"kaS Br/Ik bia"oQciS :krDg"y po"y+kS !o by"a cukiernicaS Arab+kie pude"ko / *akierowanej b*achy$ w kt,ry) ojciec tr/y)a" egip+kie papiero+yS -ry+/ta"owa patera$ kt,rD )atka pr/ywio/"a / Krodna$ wracajDc od +io+tryS MyQ* +iIga"a w pr/e+/"oQR jak niewido)y$ kt,ry dotyka twar/y kogoQ b*i+kiego$ *ec/ pod pa*ca)i c/uje ty*ko ch"odnD cie)noQR2 R/ec/y$ kt,re kiedyQ )ia"y ciI<ar$ porowatoQR$ dotyka*nD g"adkoQR$ ch"odnD +/k*i+toQR$ /)ienia"y +iI w ob"oki be/ barwy2 Mia"y ty*ko jednD +tronI L jak k+iI<yc2 R/adko bywa"y w pe"ni2 =)bryk do herbaty / kuchni pr/y 4e++ing+tra++e %M$ ciI<ki$ / wygiIty) tu*ipanowato d/i,bkie)$ )ia" tera/ *ekkoQR wD/iutkiego nowiu2 Hno nie i+tnia"o$ w cie)noQciach w+po)nienia Qwieci"a ty*ko po"y+k*iwa wypuk"oQR pokrywki / r,<owD ga"kD2 Ae+/c/e R)i" w )roku jak /achod/Dca p*aneta ten ciep"y k+/ta"t /e +nu$ a*e ju< pr/e+"ania"y go c/ajniki p,8niej+/e$ defi*ujDce na p"ycie ga/owej kuchni Aunker+# L bia"e$ /ie*one / c/erwonD r,<D$ niebie+kie /e Qnie<nD gwia/dD2 : parado e)a*iowanych b*ach$ a*u)iniowych baniak,w$ <e*iwnych ob"oQciT W c/y) Ma)a gotowa"a napar / *ipowego kwiatuS Co by"o na kubku$ / kt,rego pi*iQ)y +ok / jab"ek ucieranych pr/e/ babciIS 4i+tek r,<yS Ca+terka / barankie)S W c/y) *e<a"y ko+tki cukru$ kt,re podkrada*iQ)y / kreden+uS A pude"ka / herbatDS C/y to tureckie wie<e na b"Ikitnej pokrywce opowiada"y na) o Hardane*achS C/y )o<e indyj+ki +"o; +tra+/y" i Q)ie+/y" +wojD )a*inowD trDbDS A +o*nic/kiS Nac/y;ka$ w kt,rych jajko na )iIkko traci"o g"owI pod ce*ny) uder/enie) no<ykaS -r/e+"a wyp*atane +itowie)$ fote*e / bordowy) obicie)$ +/e/*ongi$ kt,re wIdrowa"y najpierw na werandI$ pote) na +trych$ a pote) L po cierp*iwej kwarantannie w piwnicy$ gd/ie "ud/ono je nad/iejD powrotu na pokoje L pr/e+tawa"y byR222 = /nikniIcia2 Nieuchwytne2 -iedy ponie)ieckie kr/e+"a /niknI"y / Krottgera %>S -iedy to by"oS W c/erwcu$ gdy Ma)a wr,ci"a / War+/awy$ a :jciec wyjecha" na parI dni do S/c/ecina$ c/y )o<e p,8niejS A*e d/ie;S Kod/inaS Chwi*aS R/ec/y u)iera"y niepo+tr/e<enie L jak podw,r/owe koty$ po kt,rych nie /o+tawa" nawet Q*ad2 -ry+/ta"owe wa/ony pojawia"y +iI uroc/yQcie$ wno+/one do pokoju w bia"ej bibu"ce$ w triu)fa*nej barwie urod/in c/y i)ienin$ a*e kiedy /nika"yS Bo pote) ich ju< nie by"o2 = chwi*e pr/ebud/enia2 Nag"e otwarcie oc/u2 0d/iwienie2 Heniu L wo"a"a / kuchni pr/y Krottgera F% pani Cotryku+ L nie wid/ia"eQ no gd/ie tej +rebrnej "y<ki$ co )ia"a na rDc/ce kwiatkiS# C,< jednak ),g" na to odpowied/ieR pan Cotryku+$ *i+tono+/ / poc/ty pr/y Ar)ii Rad/ieckiej$ kt,ry dopiero w tej chwi*i dowiadywa" +iI o i+tnieniu piIknej "y<ki / +/uf*ady Bieren+tein,w$ choR jada" niD pr/e/ ca"e *ataS !o /nowu Marcinkow+ka2 Aak jej nie w+tydT# L obur/a"a +iI pani Cotryku+2 Bo pr/ecie< )u+ie*iQ)y )ieR winnych$ wid/ia*ne o+oby$ kt,re porywa"y +rebrne +/tuRce podc/a+ +D+ied/kich odwied/in$ w+uwa"y do kie+/eni fartucha i ucieka"y /e /dobyc/D w ch)urnD noc2 -a<da wi/yta gro/i"a u+/c/up*enie) /a+ob,w2 W +/uf*adach wybucha" pop"och2 Wide*ce tu*i"y +iI / br/Ikie) do no<y$ choch*e do "y<ec/ekT : p*atery$ pud"a wyQcie"ane bordowy) p*u+/e)$ / kt,rych niepo+tr/e<enie /nika"y )eta*ic/ne *Qnienia2 !a)$ gd/ie nik*owany k+/ta"t i+kr/y" +iI /i)ny) b*a+kie)$ po paru )ie+iDcach by"y ju< ty*ko cie)ne rowki L opu+to+/a"e po +woich )ie+/ka;cach2 : nie+prawied*iwe po+Dd/enia$ wrogoQci$ kuchennoLogrodowe Q*ed/twa$ piwnic/ne dochod/enia$ +k*epowe na+/eptywaniaT 4ec/ jak obroniR +iI pr/ed nicoQciD$ kt,ra cierp*iwie$ d/ie; po dniu$ po"yka"a )ia+ta$ do)y$ nierd/ewne no<e fir)y Ker*ach# i wide*ce o d8wiIc/nej na/wie

Stojad"a#S Bo ty*ko +iI odwr,ci"eQ$ a ju< +rebrna cukiernica traci"a wiec/ko$ jakby je /d)uchnD" wiatr2 Spojr/a"eQ w okno$ a ju/ na eta<erce$ gd/ie +ta"a kry+/ta"owa +o*nic/ka$ otwiera"a +iI pu+tka2 A patery$ )"ynki do kawy$ wide*c/yki do cia+tS Kd/ie w+iDka"y korowody "y<ekS Kd/ie pr/epada"y +/pa*ery no<y +to"owych i kuchennychS = w+/y+tko be/ Q*adu2 :$ <eby chocia< wyQ*ed/iR te kruche *inie podr,<y ku nicoQci$ te +enne ho)eriady$ kt,rych nie ud8wignie <adna no+ta*gia2 Uy<kiS -t,< opowie ich ody+ejeS W dniu$ w kt,ry) / u+t pani Cotryku+$ poru+/onej do g"Ibi /nikniIcie) +rebrnego +/tuRca w c/e*uQciach fartucha pani Marcinkow+kiej$ pada"y nie+prawied*iwe o+kar<enia$ "y<ka Bieren+tein,w wIdrowa"a ju< wo/e) pana WI+iory na wy+ypi+ko pod -oko+/ka)i w +tercie Q)ieci /ebranych / u*icy Krottgera$ by po *atach trafiR do antykwariatu na H"ugiej$ a pote) do do)u na !uwi)a >$ do )ie+/kania in<yniera Aarochow+kiego / Co*itechniki$ kt,ry u)ieQci" jD w +wojej gda;+kiej ko*ekcji2 Hu<a "y<ka Bieren+tein,w$ / rDc/kD op*ecionD orna)ente) / *iQci o+tu$ od*ana / grubego +rebra w wytw,rni MP**era pod 4ubekD L i +pokojna wiec/noQR ko)ody na !uwi)a >2 C/y )o<na +obie wyobra/iR piIkniej+/y fina" tego /)ier/chania do)owych p*anet$ krD<Dcych w ci+/y i u*atujDcych be/+/e*e+tnie w pu+tkIS A*e tak +/ybowa*i podniebny) *ote) ty*ko junkrowie p*ater,w$ ober+tur)bannfPhrerowie porce*anowych /a+taw do kawy w +/*ifach /e /"ota i koba*tu$ ary+tokracje nik*u$ +rebra i )ied/i L )ocno tr/y)ajDce +iI c/a+u$ oporne na pr/e)eb*owania kuchni i pr/e+tawiania kreden+,w2 ChoR i tI w/gard*iwD ar)iI *Qnie;$ obojItnie pobr/IkujDcD ciI<ki) odg"o+e) )eta*u na bia"ych obru+ach w nied/ie*e i QwiIta$ wypiera"a / dIbowych +/uf*ad nie+pie+/nie w/bierajDca$ *ec/ nieub"agana fa*a a*u)iniowych wide*c,w /e /nac/kie) War+# i porce*itowych popie*nic/ek / *iterka)i (WC# L +kro)ne pa)iDtki pobytu pana Cotryku+a / <onD w pen+jonacie Siegfried# w S/k*ar+kiej CorIbie$ pr/e)ianowany) na do) wc/a+owy cukrownik,w 0enit#2 A upadki$ /aw+tyd/ajDce upokor/enia p",tna i drewna$ b*achy i e)a*iiS W kuchni co rano na+/e oc/y cie+/y" b"Ikitny napi+ w jI/yku Koethego Witaj Nowy Hniu2 Cr/ynieQ S/c/IQcie Rod/inie i SD+iado)#$ wy+/yty gotykie) na bia"ej )akatce L a*e c/a+ dotyka" bie*i rd/awy)i p*a)ka)i +oku / jab"ek i )archwi$ a< wre+/cie$ kt,regoQ dnia$ bia"e p",tno o+unI"o +iI na /ie*one *ino*eu) i odtDd /)ywano ni) pod"ogI2 = kiedy Ma)a obraca"a ry<owD +/c/otkD$ /anur/ajDc /+/ar/a"e p",tno w wiadr/e / ciep"D wodD$ ty*ko +"owa Nowy# S/c/IQcie# SD+iado)#$ /gniecione i ro/w*ec/one$ wyp"ywa"y +pod )yd*in cie)niej+/y) b"Ikite)2 A cierpienia g*a/uryS Martyro*ogie pIkajDcych kafe*k,wS Hoga+anie nik*u na porIc/ach ",<ekS Matowienie kran,w / )o+iDd/uS 0ie*enienie )ied/iS Cora+tanie cynkowych rynien c/arny) na*ote)S Krudniowa +/ad8S Nocne +padanie dach,wek$ kt,re dogorywa"y pote) w +ad/awce pod fontannDS S/e*e+t tynkuS !r/e+/c/enie wiD/a; dachu$ krokwi i g/y)+,wS Z"obienie +chod,w pr/e/ pracowite dotkniIcia gu)owych pode+/ewS = ratowanie L c/ego +iI da2 = ciI<ar powietr/a kru+/Dcego w+/y+tko2 = <,"kniIcie wanien2 = rd/awe +)ugi na porce*anowych u)ywa*niach2 Cowo*ne u)ieranie ogrod,w2 W "a/ience na Krottgera %M huc/a" +/ew+ki )"otek pana W2$ / po+ad/ki odpada"y jedna po drugiej oQ)iokDtne p"ytki$ kt,re w roku tr/yd/ie+ty) +i,d)y) Erich Schu*t/ na proQbI <ony +prowad/i" / wytw,rni Hoe++e i Syn# pod A**en+tein L +/eQR )etr,w naj*ep+/ej koba*towej terakotyT L do) jIc/a" od uder/e;$ kry+/ta"owe +/ybki w okienku

na k*atce +chodowej dr<a"y$ rury pr/eno+i"y bo*e+ne w+tr/D+y na piItro i wy<ej$ bo cynkowy kocio"$ w kt,ry) pani Aanina gotowa"a /aw+/e bie*i/nI$ +pad" na po+ad/kI obok wanny2 !era/ terakotowe p"ytki$ popIkane$ obroQniIte od +podu port*and/ki) ce)ente) / wytw,rni -i+tera w Hort)und/ie$ wIdrowa"y jedna po drugiej na +tertI gru/u pr/ed wejQcie)$ a pote) do ogrodu$ na Qcie<kI )iId/y +/pa*era)i tui$ gd/ie ju< w +ierpniu poro+"y ja+no/ie*ony) )che)2 =ch )iej+ce na po+ad/ce obok wanny /ajI"a nieregu*arna p*a)a *a+tryko$ QwiecDca wo+kowy) po"y+kie) wQr,d re+/tek koba*towego t"a2 Cote) / c/IQci odbitych p"ytek pow+ta" /Ibaty p"otek obr/e<ajDcy gr/DdkI iry+,w2 Hane)ann po)aga" :jcu wytyc/yR granice k*o)bu dratwD ro/ciDgniItD )iId/y /ao+tr/ony)i pa*ika)i2 A /)iany najdotk*iw+/e$ raniDce +krycie$ pod+tIpnie Qci+/one$ *edwie wyc/uwa*neS WracajDc do do)u p,8ny) popo"udnie) Hane)ann uQwiada)ia" +obie$ <e nie potrafi ju< odtwor/yR w pa)iIci dawnego ko*oru fa+ady do)u BierenL+tein,w$ chocia< w"aQciwie nic +iI nie /)ieni"o$ ty*ko tynk$ *eciutko pr/ypr,+/ony kur/e) c/y +ad/D$ nabra" odcienia dr/ewnego popio"u2 Kranatowe i <,"te +/ybki w okienkach na k*atce +chodowej pr/yga+"y2 Napr/eciwko$ na Qcianie do)u Ma*et/,w$ tynk odpad" w paru )iej+cach i tr/cinowa )ata$ ociep*ajDca )ur$ wyjr/a"a +pod wapiennej /aprawy2 :kna )a*owano ty*ko od +trony )ie+/ka;2 R/e8biona +to*arka fra)ug "u+/c/y"a +iI w +"o;cu +tr/Ipka)i wy+chniItej farby$ pIka"y popr/ec/ne *i+tewki2 -toQ pr/ypo)ina" +obie o koniec/noQci naprawy$ a*e ko;c/y"o +iI na poQpie+/ny) pow*ec/eniu popIkanego drewna grubD war+twD e)a*ii2 C/ekano$ a< kre+ /ni+/c/eniu po"o<y Ad)ini+tracja#2 Hane)ann trochI +iI d/iwi"$ <e w+/y+cy w/dychajD do tej taje)nic/ej potIgi$ a*e d/iwi" +iI ty*ko do chwi*i$ gdy pojD"$ co /nac/D +"owa :jca$ <e nic nie )o<na do+taR#2 Cod okna)i na +/nurach ro/piItych )iId/y QcianD do)u i pnie) Qwierku furkota"a bie*i/na / b"Ikitny) )onogra)e) Wa*)ann,w$ a*e nitki haftu by"y ju< poprute$ a *iterki )ia"y cora/ )niej br/u+/k,w2 Kdy wiatr w/dy)a" p",tno pr/ypiIte do +/nura drewniany)i k*a)erka)i$ w paru )iej+cach +"o;ce pr/eQwieca"o pr/e/ +iatec/kI +pranego )ateria"u2 Hane)ann +ta" pr/y oknie i patr/Dc na furkoc/DcD bie*$ )yQ*a" o do)u Berger,w na (rauenga++e2 HIbowa +ie;S -rIte +chodyS Mo+iI<ny pr,gS Co by"o w pr/edpokoju$ po *ewej +tronie *u+tra$ obok portretu radcy Wo*fganga BergeraS Co +ta"o na )ar)urowej ko*u)nie )iId/y okna)i w +a*onieS Aak wyg*Dda" haft na oparciu c/erwonego +/e/*DgaS A +t,"$ piIkny or/echowy +t," L co by"o na +to*e ta)tego dniaS 4Qnienie karafkiS Bukiet da*ii w b"Ikitny) d/bankuS WtedyS (i*i<anka w bia"ych pa*cach2 CierQcionek / )a*achitowy) oc/kie)2 Ruch g"owy2 W+tr/DQniIcie w"o+a)i2 Cie)noc/erwona +uknia Ste**i2 Bia"y +podek / kwiate) iry+aS (i*i<ankaS !ak$ ta fi*i<anka$ ten iry+ na krawId/i$ ta cienka /"ota kre+ka nad +/afirowD wypuk"oQciD L pa)iIta+/ to$ no powied/$ Ste**o$ pa)iIta+/$ kiedy ona /nik"a na) / oc/u na /aw+/eS Kdyby ciI ktoQ o to /apyta" ta)tego dnia$ w/ru+/y"abyQ ty*ko ra)iona)i2 (i*i<ankaS -t,raS -iedyS Ma"o< to fi*i<anek pr/echod/i"o pr/e/ na+/e rIceS -t,< by +obie g"owI /apr/Dta" ciep"y) dotkniIcie) porce*any$ de*ikatnD chropowatoQciD denka / niebie+ki) /nac/kie) fir)y Werff*a2 A*e tera/$ Ste**o$ kiedy ciI ju< nie )a$ wie+/ ju<$ <e to nie by"o /byt )Ddre$ ta twoja tanec/na nieuwaga$ gdy krIci"aQ +iI po kuchni na (rauenga++e %?$ po/wa*ajDc$ by r/ec/y pr/ep"ywa"y obok ciebie jak ",dki / papieru r/ucone na wodI$ po kt,rych nie /o+taje Q*ad2 Bo pr/ecie< tera/$ kiedy ju< ciI nie )a$ odda"abyQ w+/y+tko$ by choR pr/e/ chwi*I

poc/uR pod pa*ca)i to par/Dce L pa)iIta+/S L gorDco fi*i<anki / kawD Edu+cho#$ pachnDce gorDco$ a< pr/ygry/"aQ wargI$ bo tera/ na dnie ko"o Bornho*)u$ ta)$ gd/ie /atonD" p"ynDcy / Han/ig do Ha)burga wie*ki +tatek Bernhoff#$ w /i)nie$ na +/ary) dnie$ *e<D ro/+ypane ko+tki twojej rIki$ niepo/orne jak ko+tki ptaka$ a drobna kiQR d"oni odciQniIta w pia+ku222 :ch$ Ste**o$ jak odciQniIty Q*ad *i+tka222 Hanka A kiedyQ$ kt,regoQ dnia$ otwor/y"e) oc/y i /obac/y"e)$ <e w do)u je+t Jkrainka2 Aaka ta) /nowu Jkrainka# L )awia" ojciec$ /wijajDc tyto; w bibu"ce2 0aw+/e +iI obru+/a"$ gdy ktoQ jD tak na/wa"2 A*e tak na niD ),wi*i chyba w+/y+cy2 WiIc ta)tego dnia rano$ gdy //a dr/wi dobieg" inny ni< /wyk*e d8wiIk pr/e+tawianych ta*er/y$ gdy inac/ej /abr/)ia"y kroki na pod"od/e pokrytej /ie*ony) *ino*eu) 1krokiS pr/ecie< po +i,d)ej w do)u nie powinno byR ju< nikogoT7$ a pote) u+"y+/a"e) to inne ni< /wyk*e pobr/Ikiwanie porce*any$ po+tukiwanie no<a na +to*nicy$ +/e*e+/c/enie papieru$ Qwi+tanie +/c/otki$ inne +tukniIcie do)ykanego okna L na pa*cach pod+/ed"e) do dr/wi i pr/e/ pIkniItD +/ybkI / )*ec/nego +/k"a /ajr/a"e) do kuchni2 Jkrainka +ta"a pr/y oknie i *nianD +/)atkD wyciera"a +/k*ankI /e +rebrny) br/e<kie)$ ra/ po ra/ chuchajDc w +/k"o i +prawd/ajDc pod Qwiat"o$ c/y je+t ju< c/y+te2 W"o+y +piIte nad uche) c/arnD +pinkD$ +/yja$ go"e ra)iona$ cie)na cera$ no$ )o<e nie/upe"nie cie)na$ a*e taka$ jakby +iI na niD patr/y"o pr/e/ pr/ydy)ione +/kie"ko222 0 po*ic/kie) pr/y +/ybce$ Q*ed/i"e) ka<dy ruch rDk$ w kt,rych po"y+kiwa"o wycierane +/k"o$ ch"onD"e) ka<de /awiniIcie kretonowej +ukienki w <,"te i c/erwone kwiaty$ i nawet nie +po+tr/eg"e)$ jak dr/wi$ pr/y kt,rych +ta"e)$ otwor/y"y +iI nag*e i ),j po*ic/ek /der/y" +iI / ciep"y) kwieci+ty) )ateria"e)2 RIce o *eciutko pr/ydy)ionej +k,r/e chwyci"y )nie pod pachy2 J+"y+/a"e) Q)iech9 !o ty je+teQ CiotrS#2 Ca*i" )nie w+tyd$ <e da"e) +iI tak g"upio pr/y"apaR$ wiIc ty*ko kiwnD"e) g"owD$ a ona od+unI"a )nie p," kroku$ by )i +iI *epiej pr/ypatr/eR9 Aa je+te) Hanka2 Cewnie )a)a ci ),wi"a2 A tera/ id8 do pokoju i ubier/ +iI2 0ara/ /robiI ci Qniadanie#2 C,< to by"o /a QniadanieT 4edwie pr/e"yka"e) bu"kI / konfiturD wiQniowD$ bo tera/ d/iewc/yna$ kt,ra )ia"a na i)iI Hanka$ u+iad"a po drugiej +tronie +to"u i / brodD opartD na /"o<onych d"oniach$ +pojr/enie) /)ru<onych oc/u od)ier/a"a ka<dy ruch )ojej rIki2 A kiedy tak od)ier/a"a +pojr/enie) ka<dy ruch )ojej rIki$ w+/y+tko to$ co jad"e)$ /ac/I"o +)akowaR )i /upe"nie inac/ej ni< /wyk*e2 = je+/c/e nie +ko;c/y"e) jeQR i piR$ a ona ju< ro/kroi"a na c/tery c/IQci c/erwonD )a*iLn,wkI$ wydrD<y"a "y<ec/kD Qrodek / pe+tka)i i obrane kawa"ki u"o<y"a na ta*er/yku w gwia/dkI na/ywajDc to w+/y+tko cia+tec/kie)#2 By"e) o+/o"o)iony i trochI pr/era<ony 1pr/ecie< ona bId/ie u na+ ciDg*e$ rano$ w po"udnie$ wiec/ore)T7$ a*e oc/u nie )og"e) oderwaR2 Co )i +iI tak pr/yg*Dda+/S# L /apyta"a w+tajDc od +to"u$ od ra/u jednak wyc/u"e)$ <e wca*e nie je+t ciekawa odpowied/i2 Ach$ nie$ wca*e nie o to chod/i"o$ c/y by"a "adna$ ty*ko <e by"a taka niepodobna do kobiet$ kt,re widywa"o +iI na Krottgera9 jakieQ c/u"e$ <artob*iwe pr/echy*anie g"owy$ b*a+k g"adkich$ cie)nych w"o+,w$ /rIc/ny ruch pr/y /ak"adaniu ko+)yka w+ka/ujDcy) pa*ce) /a ucho$ b*a+/ana +pinka222 Aad"e) udajDc$ <e nie patr/I$ a ona$ ro/gniatajDc w )i+ec/ce twar,g / cukre) i

Q)ietanD$ nuci"a jakDQ pio+enkI$ kt,rej nie /na"e)2 Chce+/ twaroguS# L na )o)ent pr/erwa"a nucenie2 4ec/ gdyby ktoQ jej tera/ powied/ia"$ <e w"aQnie pr/ed chwi*D nuci"a$ pewnie w/ru+/y"aby ty*ko ra)iona)i9 C,< /a g"up+twaT# Catr/y"e) / /achwyte)$ jak "adnie uj)uje w pa*ce b*ado+/arD fi*i<ankI i od*ewa trochI Q)ietany / d/banu+/ka$ jak wydy)a u+ta o+tro<nie d)uchajDc na )*eko$ w/bierajDce w niebie+ki) garnku$ i /rIc/nie +ieka no<e) Qwie<o u)yte war/ywa$ kt,re u"o<y"a na +to*nicy2 A w+/y+tko robi"a tak$ jakby )yQ*a"a o c/y)Q inny)2 = i*ekroR ty*ko pr/e+/"a obok )nie$ *eciutko potarga"a )i w"o+y$ /agada"a +woi) d8wiIc/ny)$ nie/byt wy+oki)$ trochI )atowy) g"o+e)$ w kt,ry) w+/y+tkie +/e*e+/c/Dce i +yc/Dce g"o+ki Q)ie+/nie "a+kota"y ucho$ )i)owo*nie /apra+/ajDc do <art,w2 S)akuje ciS# No$ /jed/ je+/c/e222# Chce+/ r/odkiewkiS# -iedy Q)ia"a +iI$ to tak jakby fa*a dr<Dcej radoQci obej)owa"a +/yjI$ kark$ ra)iona$ p*ecy$ br/uch222 = wca*e +iI nie /d/iwi"e)$ gdy kiedyQ pan A2 powied/ia" do :jca w ogrod/ie9 :na )a takie Q)iejDce +iI cia"o$ prawdaS#2 Cewnie ),wi*i o ki)Q /upe"nie inny)$ ja jednak od ra/u po)yQ*a"e) o Hance2 Bo to +iI /gad/a"o2 Ruch$ ),wienie i Q)iech tak piIknie w niej w+p,"gra"y$ <e /ac/yna"e) chyba ro/u)ieR$ d*ac/ego )I<c/y8ni *ubiD por,wnywaR kobietI do ptaka$ r,<y c/y jakiejQ innej piIknej i+toty$ kt,rej /apach je+t w"aQciwie taki) )iIkki) pro)ieniowanie)2 W do)u na+ta"y nowe por/Ddki$ bo w+/y+tko )u+ia"o byR po )yQ*i Hanki$ na co Ma)a chItnie pr/y+ta"a$ ty*ko :jciec burc/a" c/a+e)$ gdy po +pr/Dtaniu du<ego pokoju r/ec/y /)ieni"y )iej+ce na p,"kach$ chocia< te< podoba"o )u +iI to$ co Hanka robi"a2 Bo ona$ inac/ej ni< Ma)a$ *ubi"a dotykaR w+/y+tkiego go"y)i pa*ca)i9 bawi"o jD /anur/anie ta*er/a w ciep"ej wod/ie$ pr/ecieranie +/k*anek do b"y+ku$ u+tawianie porce*anowych nac/y; / napi+e) 0ucker#$ Sa*/#$ Cfeffer# na p,"kach w g"Ibi kreden+u$ po*erowanie kredD +rebrnych "y<ek / gotycki) )onogra)e) W#$ by piIknie Qwieci"y na dnie pud"a wy"o<onego bordowy) p*u+/e)$ +ortowanie no<y i wide*c,w$ tak by )a"e *e<a"y po *ewej$ w boc/nej pr/egr,dce$ a te du<e +pa"y +obie na boku w naciIciach dIbowej *i+tewki pr/egrad/ajDcej +/uf*adI2 A +)aki$ gI+toQci$ pr/e/roc/y+toQci$ /apachyT W+/y+tko +iI /)ieni"o2 Na k,"ec/kach wie+/aka obok kreden+u pojawi" +iI warkoc/ c/o+nku i bukiet /i," o popie*atob"Ikitnych *i+tkach$ a pod okne) wianek brD/owych na+ion2 Na +to*e pokryty) dotDd ceratD Hanka ro/"o<y"a obru+ / grubo tkanego p",tna$ haftowany w <,"te kwiaty / c/erwonD "ody<kD2 Cie+/y"a +iI jego granatowD barwD$ na kt,rej )i+ec/ka / twarogie)$ wyg*Dda"a jak porce*anowa ",dka na cie)ny) )or/u2 A gdy rano pr/ed wyjQcie) do +/ko"y wbiega"e) do kuchni$ na ta*er/yku c/eka"y ju< na )nie dwie ro/krojone kaj/erki / )a+"e)9 na ka<dej Q)ia"a +iI c/yjaQ /abawna twar/ u"o<ona /e +krawk,w c/erwonej r/odkiewki i koperku2 A jak +)akowa" na bia"y) +er/e drobniutko +iekany +/c/ypiorek L je+/c/e pachnDcy /i)ne) porannego ogrodu2 0 u*icy dobiega"o Qwiergotanie wr,b*i$ +/u)ia"y *i+tki br/o/y$ +tuka"y c/yjeQ kroki na chodniku$ na koronkowych /a+"onkach w uchy*ony) oknie fa*owa"y ciep"e p*a)y +"o;ca2 So*nic/ka be/ pokrywki pe"na grubych /iarenek +o*i$ kt,re nabiera"o +iI na c/ubek no<a$ by po+ypaR ra/owD kro)kI$ *Qni"a +rebrny) b*a+kie) obok )okrych od ro+y$ wetkniItych w g*iniany d/banek iry+,w$ kt,re Hanka /dD<y"a ju< naciDR wie*ki)i krawiecki)i no<yca)i pod br/o/D2 A pote)$ +ied/Dc napr/eciwko )nie$ nabiera"a na "y<ec/kI )iodu / ni+kiego +"oja$ /e Q)ie+/nD *uboQciD pr/ypatrywa"a +iI bur+/tynowej nitce i br/u+/kie) *epkiego +rebra d"ugo g"a+ka"a Qwie<y ch*eb$ ro/+)arowujDc +"odyc/ na kro)ce2 :b*i/ujDc pa*ec +prawd/a"a +)ak Q)ietany$ kt,rD w e)a*iowanej kance pr/yno+i"a / u*icy -wietnej$ / do)u Ringwe*+kich ko"o )"yna2

-iedy /aQ robi"o +iI konfitury / wiQni$ wied/ia"e)$ <e w Qrodku nocy pr/e/ pr/edpok,j pr/e)knie cie; w bia"ej ko+/u*i haftowanej w *i+tki i ju< po chwi*i *eciutkie br/IkniIcia /drad/D ruch "y<ec/ki$ kt,ra /anur/y +iI w +"odkiej brunatnoLQci$ od+unie pianI 1w jI/yku Hanki na/ywa"o +iI to /grI/y#7 i ku niecierp*iwy) u+to) powIdruje wiQnia w *QniDcy) +oku$ a pote) druga$ tr/ecia$ c/warta222 :ch$ te )iIkkie )*aQniIcia$ c/u"e pr/e"ykania o p,"nocy$ gdy do) pogrD<ony w ci+/y +nu po+kr/ypywa" pod"oga)i i +pojenia)i +/af2 Hanka /e QwiecD pr/ep"ywa"a /a )*ec/ny)i +/yba)i$ <,"tawe Qwiat"o tonI"o w g"Ibi kuchni$ cie; g"owy / w"o+a)i /wiD/any)i c/erwonD w+tD<kD +tawa" na Qcianie$ a ja powo*utku wype"/a"e) +pod ko"dry$ o+tro<nie naci+ka"e) k*a)kI$ wQ*i/giwa"e) +iI do kuchni$ ona /aQ$ gdy ty*ko )nie +po+tr/eg"a$ dawa"a /nak$ by) pod+/ed" do +to"u na pa*cach$ bo rod/ice powinni +obie da*ej +paR anie*+ki) +ne)$ a pote) *ewD rIkD 1bo / prawej nie wypu+/c/a"a +wojej "y<ec/ki7 podawa"a )i drugD "y<ec/kI i$ t"u)iDc wybuchy Q)iechu$ /ac/yna*iQ)y / gI+tego +oku wy"awiaR wiQnie$ kt,re +)akowa"y naj*epiej$ gdy po ka<dy) pr/e"kniIciu nabiera"o +iI na +"odkD je+/c/e "y<ec/kI trochI kre)owej kwa+kowatej Q)ietany$ tak <e na u+tach /o+tawa" bia"or,<owy Q*ad$ )i"y w ob*i8niIciu2 A rano ty*ko b"yQniIcia /)ru<onych oc/u /a p*eca)i Ma)y /drad/a"y +ekret$ kt,ry /"Dc/y" na+ w cie)noQciach nocy2 -iedyQ pan Wier/bo"ow+ki powied/ia" do Ma)y$ <e Hanka pr/yjecha"a tran+porte) / Cr/e)yQ*a$ <e pr/e+/"a +tra+/ne r/ec/y$ <e ktoQ jej /robi" coQ$ o c/y) nie )o<na ),wiR g"oQno$ a*e :jciec ty*ko )achnD" rIkD9 Co on opowiada$ ona taka Jkrainka$ jak ja Her)ann Koering#2 Can 02 jednak /apewnia"$ <e Hanka )u+ia"a pr/yjechaR / ta)tych +tron$ bo )ie+/ka"a doQR d"ugo /a -o+/a*ine) i c/a+e) +iI poka/uje / taki) wy+oki) c/arny)$ co to ),wi po w+chodnie)u2 A*e )a"o to *ud/i ),wi"o po w+chodnie)uS Ma)a ra/ powied/ia"a$ <e Hanka )a w"aQciwie akcent / Cru+ c/y Ma/ur$ na co :jciec /aQ)ia" +iI L *ec/ pote) pr/e+ta"9 A wie+/$ <e )o<e )a+/ racjI#2 WiIc pod koniec )aja /doby"e) +iI na odwagI2 Hanka$ a +kDd ty w"aQciwie je+teQS# 1Nie wo*no )i by"o tak ),wiR@ )ia"e) ),wiR9 Cani Haniu# a*bo *epiej Ciociu Haniu#72 4ec/ ona$ +"y+/Dc )oje pytanie$ nawet nie odwr,ci"a g"owy /nad pr/ypr,+/onej )DkD +to*nicy$ na kt,rej +/ybki)i ukoQny)i +tukniIcia)i no<a kroi"a d"ugie wa"ec/ki cia+ta na kopytka9 SkDdS 0e Qwiata#2 Aak to9 /e QwiataS# L nie dawa"e) /a wygranD2 0e Qwiata i ty*e# L odpowied/ia"a dotykajDc )i no+a u)Dc/ony) pa*ce)2 Na/ajutr/ w pr/yp"ywie gniewu chcia"e) /ajr/eR do wa*i/ki$ kt,rD tr/y)a"a pod ",<kie) w +woi) pokoju 1/ajI"a )a"y pok,j obok "a/ienki$ / okne) wychod/Dcy) na ogr,d i br/o/I$ / kt,rego widaR by"o dawny do) Bieren+tein,w7$ a*e wa*i/ka )ia"a nie ty*ko dwa /atr/a+ki$ *ec/ i )o+iI<nD k",dec/kI / napi+e) Werthei)#2 -o;c/y" +iI c/erwiec2 By" chyba c/terna+ty c/y piItna+ty2 WracajDc /e +/ko"y trochI wc/eQniej ni< /wyk*e$ /ajr/a"e) do kuchni2 4ubi"e) c/a+e) wpadaR nie+pod/iewanie$ / g"oQny) okr/ykie)$ /e Q)ieche)$ / br/Ikie) +kuwek torni+tra i tupote) +anda"k,w$ Hanka poka/ywa"a wtedy$ jak bard/o +iI boi$ pr/yci+ka"a rIce do pier+i i uno+/Dc wy+oko brwi$ Q)ie+/nie pr/ewraca"a oc/a)i2 4ec/ tera/ to$ co /obac/y"e) po otwarciu dr/wi do kuchni$ pr/era/i"o )nie tak$ <e nie )og"e) wy),wiR +"owa2 Hanka +ta"a pr/y oknie2 Cod+/ed"e) do niej$ po"o<y"e) na p*ecach rIkI i de*ikatnie pog"a+ka"e) kwieci+ty kreton$ jakby) g"a+ka" pi,rka +p"o+/onego go"Ibia$ a*e ona odepchnI"a )nie / ca"ej +i"y2 Nie po/nawa"e) jej9 )ia"a )okre cienie pod oc/a)i$ +puchniIte powieki L by"o to tak +tra+/ne$ <e "/y nap"ynI"y )i do oc/u2 Hanka$ co +iI +ta"oS# Nie odpowied/ia"a$ ty*ko /anio+"a +iI g"oQny) p"ac/e) i chwytajDc )nie w ra)iona )ocno pr/ytu*i"a do

+iebie$ tak )ocno222 C,8niej ca"y wiec/,r chod/i"a po kuchni$ prawie +iI do na+ nie od/ywa"a$ nie )og"a +kupiR +iI na c/y)ko*wiek$ +tawa"a pr/y oknie patr/Dc na ogr,d$ a )o<e i da*ej$ na niebo$ na w/g,r/a /a do)a)i po drugiej +tronie u*icy Krottgera2 A pote) by"o ta)to popo"udnie2 Kdy wr,ci"e) o tr/eciej$ nie wpu+/c/ono )nie do do)u2 Cani W2 +ta"a pr/ed wejQcie)$ w/iI"a ode )nie tec/kI i ),wiDc9 =d8$ pobaw +iI u -or/yb+kich#$ od+unI"a )nie od dr/wi2 Cowo*i odchod/i"e) Qcie<kD w +tronI bra)y$ og*DdajDc +iI co parI chwi*$ a pani W2 / da*eka odpId/a"a )nie to ponag*ajDcy)i$ to u+pokajajDcy)i rucha)i d"oni2 C/u"e)$ <e +ta"o +iI coQ +tra+/nego$ wiIc +/ed"e) tak$ jakby )i nogi gr/I/"y w gI+tej g*inie$ *ec/ gdy po chwi*i //a ogrod/enia u+"y+/a"e) +/ept Andr/eja9 Hanka +iI /abi"a#$ r/uci"e) +iI biegie) / powrote) w +tronI do)u2 Cani W2 )ocno objI"a )nie ra)ienie)9 0ara/ we/)D jD do Akade)ii#2 By"e) dotkniIty do <ywego$ <e tr/y)ajD )nie /a dr/wia)i$ <e nie chcD )nie do niej dopuQciR$ chocia< ja )ia"e) najwiIk+/e prawo$ ty) bard/iej$ <e to$ co powied/ia" Andr/ej$ nie by"o prawdD$ ona <y"a$ ty*ko coQ +iI jej +ta"o$ /ara/ /abiorD jD do Akade)ii222 A*e nawet po wie*u *atach Ma)a niechItnie powraca"a do ta)tego popo"udnia i ty*ko c/a+e) dowiadywa"e) +iI c/egoQ pr/ypadkie)$ gdy doroQ*i ro/)awia*i w ogrod/ie2 Wed*e pana A2$ Hane)ann nie +po+tr/eg" nic/ego$ nawet gdy pr/e+/ed" obok dr/wi2 0 rIkD na porIc/y )inD" b*a+/any poje)nik +tojDcy na p,"piItr/e$ dopiero gdy /na*a/" +iI pr/ed dr/wia)i +wojego )ie+/kania$ poc/u" w powietr/u ta)ten /apach2 Nie by"o to nic takiego$ a*e d*a pewnoQci /+/ed" na parter i /apuka"2 Nikt nie otwiera"$ wiIc /apuka" je+/c/e ra/ L)ocniej$ a*e /nowu odpowied/ia"a ci+/a$ +/arpnD" /a k*a)kI$ bo tera/ /apach by" ju< /upe"nie wyra8ny$ /a dr/wia)i nic +iI jednak nie poru+/y"o$ w )ie+/kaniu pewnie nie by"o nikogo$ /bieg" do ogrodu i$ w+piDw+/y +iI po drewnianej kratce op*ecionej d/iki) wine)$ /ajr/a" pr/e/ okno do kuchni2 0a +/ybD bia"y +ufit$ *a)pa / okrDg"y) k*o+/e)$ +/c/yt kreden+u222 W+piD" +iI je+/c/e wy<ej$ *ec/ coQ bia"ego /a+"ania"o widok Lp",cienna p"achta pr/yciQniIta do +/yby2 0e+koc/y" / kratki$ dobieg" do dr/wi$ uder/y" ra)ienie)$ a*e dr/wi nie drgnI"y2 !era/ c/u" ju< wyra8nie ten /apach222 0bieg" /n,w do ogrodu$ a*e w pob*i<u nie by"o nikogo$ wr,ci" wiIc pod dr/wi$ wyciDgnD" //a b*a+/anego poje)nika <e*a/ny prIt$ w+unD" pod k*a)kI$ podwa<y"$ +/arpnD" w d,"$ pote) w prawo$ tr/a+nI"o$ pchnD" dr/wi$ wpad" do cie)nego pr/edpokoju$ pchnD" dr/wi kuchenne$ w twar/ uder/y"o )d"e tchnienie$ / ro/)ache) r/uci" prIte) w okno$ br/Ik tr/a+kajDcej +/yby2 Na /ie*ony) *ino*eu)$ obok u)ywa*ki$ *e<a"a Hanka2 Cod c/ajnikie) +yc/a" /a*any wodD pa*nik2 K"owa na bia"y) rIc/niku$ rIka pod po*ic/kie)$ nogi w bawe"nianych po;c/ochach podku*one222 Bo<e Cia"o !o$ co +iI +ta"o$ w+tr/D+nI"o Hane)anne)$ nie na ty*e jednak$ by /)ieniR jego <ycie2 W"aQciwie rac/ej go /a+koc/y"o$ nie+pod/iewanie wywo"ujDc / pa)iIci ber*i;+kD )"odoQR$ tak ju< od*eg"D$ <e a< nier/ec/ywi+tD@ nie pr/ypu+/c/a"$ <e ta)ten c/a+ )o<e obud/iR tak +i*ne w+po)nienia2 : +a)ej d/iewc/ynie nie )yQ*a"2 Mo<e chwi*a)i ty*ko c/u" coQ w rod/aju w+p,"c/ucia2 !o prawda$ widywa" jD na +chodach i w ogrod/ie$ *ec/ /wyk*e$ patr/Dc //a +/yby na cie)ne w"o+y obr/e<one cieniutkD *iniD +"onec/nego Qwiat"ae gdy pochy*ona Qcina"a krawiecki)i no<yca)i a+try pod wie*kD br/o/D w kDcie ogrodu$ niedba*e bawi" +iI co

najwy<ej )yQ*D$ <e na +taronie)ieckich obra/ach )o<na odna*e8R po+taR o podobnej urod/ie@ w tej jednak pr/yje)noQci oka$ kt,re cie+/y"o +iI piIkny) ry+unkie) od+"oniItych ra)ion$ +erce nie bra"o ud/ia"u L be/ <a*u patr/y"$ jak d/iewc/yna wraca do do)u / paro)a kwiata)i w pa*cach2 Widok no+/y$ na kt,rych do bia"ego +a)ochodu w+uwano tera/ uQpione cia"o$ wywo"a" / pa)iIci obra/y k*iniki A*thof ko"o Moabitu$ gd/ie pr/e/ ki*ka )ie+iIcy by" na praktyce u An+ena2 K)ach pr/y Winter+tra++eS Wy+okie +chody / cie)nego granitu$ *atarnie w rIkach +i"ac/y / brD/u$ )o+iI<ny po"y+k Qwiec/nik,w w a)fiteatra*nej +a*i -o*egiu) E)au+$ r/e8ba Medu/y na katedr/e$ purpurowe obicia kr/e+e"222 = ta)ten d/ie;$ kiedy pierw+/y ra/ /e+/*i do pod/ie)i222 Wykafe*kowane wnItr/e$ gotyckie okienka$ +iatka$ rury wywietr/nik,w$ *a)py / b*a+/any) k*o+/e)$ gu)owe fartuchy$ da*eki +/e*e+t wody$ jakby /a QcianD by"a wie*ka "a8nia2 A pote) widok cia"a u"o<onego na )ar)urowy) +to*e i ta )yQ*$ je+/c/e / dawnych *at$ natarc/ywa$ d/ieciIca$ naiwna$ kt,ra nag*e powr,ci"a w chwi*i$ gdy An+en powo*i pr/eciDgnD" +ka*pe*e) po nagiej +k,r/e9 0ara/ /obac/I du+/I222# !o$ <e trafi" na anato)iI$ nie by"o pr/ypadkie)$ *ec/ L jak chcia" wier/yR L bra"o +w,j poc/Dtek w d/ieci;+twie$ a )o<e i w g"Ib+/y +po+,b "Dc/y"o +iI / rod/innD pr/e+/"oQciD$ ki*ku bowie) Hane)ann,w /a+"ynI"o kun+/te) /g"Ibiania +ekret,w *ud/kiego cia"a ju< w +"u<bach )edyc/nych ar)ii kr,*a Cru+ i nawet jeden / nich$ Heinrich Siegfried Hane)ann / drugiego pu"ku arty*erii konnej / Hre+den$ /o+ta" wyr,<niony w %5%' roku k+iD<Icy) od/nac/enie) /a nad/wyc/ajnD /rIc/noQR na po*u bitwy pod 4ip+kie)$ gd/ie d/iIki /i)nej krwi uratowa" <ycie +a)ego pu"kownika (er+ena2 NaprawdI jednak L i to wyjaQnienie by"o Hane)annowi najb*i<+/e L ku )edycynie popchnI"a go <ar*iwa i gr/e+/na *ektura k+iDg /aka/anych2 Stare traktaty anato)ic/ne$ kt,re /na*a/" w bib*iotece ojca$ d/ie"a o/dobione cie)ny)i )ied/ioryta)i$ uc/y"y go$ <e badanie *ud/kiego wnItr/a nie je+t c/ynnoQciD ty*ko technic/nD$ do kt,rej wy+tarc/y wied/a i nad/wyc/ajna /rIc/noQR pa*c,w2 CracI *ekar/a +powija" cie; taje)nicy$ kt,rej L jak o ty) upewnia*i autor/y +/tych,w o/dabiajDcych wie*kie +trony / <,"tawego papieru L nigdy nie pr/eniknie *ud/kie oko2 C/I+to$ gdy ojca nie by"o w do)u$ og*Dda" anato)ic/ny at*a+ Meyer+a$ ciI<ki to) o )ar)urkowych br/egach$ a*e po obejr/eniu barwnych i*u+tracji$ na kt,rych pr/ed+tawiono nagich *ud/i o +k,r/e pokrytej drobny)i *iterka)i i cyferka)i$ *ubi" +iIgaR po +tare k+iIgi$ u+tawione /a +/k"e) na najwy<+/ej p,"ce2 :ddycha" wtedy / u*gD2 Bo pr/ecie< w at*a+ie Meyer+a otwarte cia"o c/"owieka$ ob+ypane roje) cyfr$ wyg*Dda"o /upe"nie jak roQ*inny preparat ro/ciIty +ka*pe*e)T Sekret <yciaS W tych +/tywnych *iniachS W r/Ddkach cyfrS Aak<e inac/ej pr/ed+tawia*i c/"owieka dawni )i+tr/owie w d/ie"ach o taje)nic/ych "aci;+kich tytu"achT =*ekroR /ag*Dda" do bruk+e*+kiego wydania !raktatu o chirurgii 3an He*dena 1pod o/dobny) tytu"e) figurowa"a data %?&67$ ty*ekroR c/u" +iI tak$ jakby wIdrowa" po Qwiecie$ kt,rego w"adca)i )u+ie*i byR Mer*in i MeL *i+anda2 C,< to by"a /a k+iIgaT ChoRby ten dr/eworyt na karcie tytu"owej9 nagi )"od/ieniec oparty "okcie) o greckD ko*u)nI uQ)iecha +iI no+ta*gic/nie$ )i)o <e jego +k,ra wi+i obok na ga"D/kach ko*c/a+tego kr/ewu L nic/y) /a du<e$ wiotkie pa*toT WiIc nawet go nie )u+nI"o +kr/yd"o b,*uS A w+/y+tkie )iIQnie L nary+owane dok"adnie$ podobne do piIknych wr/ecion L na wier/chuT Kdy Hane)ann$ w/ru+/ony i ro/Q)ie+/ony +)utkie) no+ta*gic/nego )"od/ie;ca$ pr/ewraca" po<,"k"D kartI$ na +tronie na+tIpnej odnajdywa" piIknD paniD o du<ych +)utnych oc/ach$ otwartD jak )u+/*a o+trygi$ tak by )o<na by"o +obie dok"adnie obejr/eR /woje je*it wtu*one w

)iednicI2 A obok +)utnookiej piIknoQci$ kt,ra tr/y)a"a w pa*cach Qwiet*i+tD r,<I$ +ta" nagi brodaty )I<c/y/na$ kt,re)u wyjIto ki*ka <eber$ tak by c/yte*nicy )og*i /g"IbiaR do wo*i +ekret +erca op*ecionego ga"D/ka)i tItnic2 C,< /aQ ),wiR E dr/eworytach / d/ie" A)broi+eba Care$ +/tychach / traktat,w Har3eya$ rycinach o/dabiajDcych ro/prawy Boerhaa3eba$ Morgagniego$ .e+a*iu+a c/y (a**opioT Na wie*kich +tronach nagie po+tacie$ / kt,rych /djIto +k,rI$ by od+"oniR piIkne +p*oty )iIQni i QciIgien$ pr/echad/a"y +iI para)i po ro/*eg"ej r,wninie E*i/ju) / ga"D/kD pa*)owD w pa*cach$ a / g,ry na obna<one cia"a$ w kt,rych w+/y+tko by"o be/w+tydnie jawne$ pada" b*a+k niebia;+kich pro)ieni$ piIkne anio"y /aQ$ o "agodnych twar/ach i +)uk"ych d"oniach$ pr/e*atywa"y wQr,d ch)ur$ powiewajDc w+tIgD / "aci;+ki)i na/wa)i chor,b i *ek,w2 4ec/ ten obra/ cia"a$ opro)ieniony Qwiat"e) w/nio+"ych a*egorii C/a+u$ MDdroQci i (ortuny$ kt,ry poru+/a" w d/ieci;+twie wyobra8niI i +k"ania" do )ar/e; o bo+ki) powinowactwie$ /der/y" +iI / twardy) doQwiadc/enie) w pod/ie)nych +a*ach k*iniki A*thof$ gd/ie pod n,< +tudent,w i )"odych *ekar/y trafia"y cia"a w +tanie upadku$ odarte / )aje+tatu Q)ierci % upokor/one2 Co+"uchaj L powied/ia" pewnego dnia do HaLne)anna Augu+t CfPt/e$ kt,ry )ia" ju< /a +obD kur+ anato)ii2 L !u gd/ie je+teQ)y$ +traci+/ Boga2 0 twojej wiary nic nie /o+tanie$ /obac/y+/#2 Crofe+or An+en obur/y"by +iI / pewnoQciD na takie +"owa2 Wied/ia"$ <e do pod/ie)nych +a* A*thofu +p"ywajD / g"Ibin )ia+ta cia"a /ro/pac/onych i potIpionych$ kt,r/y odr/uci*i nad/iejI /bawienia$ *ec/ pr/ecie< L jak wywod/i" w inauguracyjny) wyk"ad/ie L nie odbiera to i) godnoQci$ bo wejr/enie w Q)ierR$ nawet w Q)ierR w najg"Ib+/y) poni<eniu$ /b*i<a na+ do ro/jaQnienia taje)nicy +i"$ tr/y)ajDcych na+ pr/y <yciu2 Co na+ naprawdI broni pr/ed poku+DS Co /)u+/a do odr/ucenia daruS Crofe+or An+en$ wie*o*etni r/ec/o/nawca ber*i;+kich +Dd,w$ w ro/jaQnieniu tego +ekretu wid/ia" +woje powo"anie2 Canowie L ),wi" w wie*kiej au*i A*thofu do +tudent,w pierw+/ego roku$ kt,r/y /jecha*i do granitowego g)achu pr/y WinLter+tra++e / Monachiu)$ Ha)burga$ Bre+*au$ Han/ig a nawet / -Ynig+bergu L i*e< to /dar/a"o +iI ubo*ewania godnych po)y"ek$ kiedy to na +kutek niewied/y$ a tak<e L niech to bId/ie powied/iane wyra8nie L niedba*+twa w"ad/ po*icyjnych$ dochod/i"o do wydawania opinii$ urDgajDcych prawd/ie i pr/yno+/Dcych ha;bI na+/e)u /awodowi2 4ec/ nie )yQ*cie$ <e to ty*ko kwe+tia b"Idnych procedur2 Nie )o<e)y byR ty*ko *ekar/a)i2 Mu+i)y wid/ieR w c/"owieku cie*e+nD du+/I$ kt,ra /aw+/e +toi na progu ro/pac/y2 Niech /ate) wa+/e oko bId/ie uwa<ne i cierp*iwe jak dia)ent$ niech tropi pr/yc/ynI2 Badajcie cia"a /ro/pac/onych i odr/uconych$ kt,r/y wybra*i Q)ierR$ *ec/ c/y;cie to tak$ by odkryR$ co w na+ w+piera bo+kD energiI <ycia$ kt,ra nawet w najtrudniej+/ych chwi*ach$ gdy /daje +iI na)$ <e +traci*iQ)y ju< w+/y+tko$ potrafi ro/jaQniR )rok i pr/ynieQR oca*enie2 S/ukajcie )edyc/nych pr/yc/yn ro/pac/y$ kt,re choR nie jedyne$ c/I+to decydujD o w+/y+tki)2 A*e nie /apo)inajcie$ <e c/"owiek je+t c/y)Q wiIcej222# MyQ*Dc o +"owach An+ena$ Hane)ann uQ)iecha" +iI2 Crofe+or An+en )u+ia" /apewne c/ytaR wie*e Niet/+chego2 4ec/ i*e< / tego unie+ienia$ kt,re c/u" w +ercu wtedy$ gdy +"ucha" An+ena$ po/o+ta"oS222 Bo pr/ecie< nie )u+ia"o wca*e up"ynDR tak wie*e c/a+u$ a ),g" prowad/iR +ka*pe* / cierp*iwD obojItnoQciD kartografa$ ry+ujDcego dobr/e /nane *Ddy2 StygniIcie +erca222 W pod/ie)iach A*thofu od+"ania"a +iI pr/ed ni) cie)noQR *ud/kiego <ycia$ ta cie)noQR bud/i"a jednak *Ik ty*ko pr/y pierw+/y) /etkniIciu$ p,8niej

/aQS222 Kro/a +a)owo*nej Q)ierciS Crofe+or An+en$ ubrany w bia"y fartuch / gu)owanego p",tna$ uno+i" bre/entowD o+"onI /nad bia"ej twar/y u)ar"ego$ kt,rego po+"ugac/e u"o<y*i na )ar)urowy) +to*e$ *ec/ w jego g"o+ie nie by"o dr<enia2 Nie +Dd8cie panowie L /wraca" +iI do a+y+tujDcych )u +tudent,w L <e Q)ierR / w"a+nej rIki daje +iI "atwo odr,<niR od Q)ierci /adanej rIkD cud/D2 W)ierR /aw+/e ukrywa +iI pr/ed na)i$ nie ty*ko w,wc/a+ gdy ktoQ$ kto chce u)r/eR$ po/oruje /brodniI2 Cia"o na+ ok"a)uje$ tak d/ieje +iI /aw+/e2 Mu+i)y byR nieufni$ nawet gdy )a)y /upe"nD pewnoQR2 H*a niewprawnego oka c/I+to nic prawie nie r,<ni cia"a +a)ob,jcy od cia"a c/"owieka$ kt,re)u odebrano <ycie2 Aak<e chItnie na+/a )yQ* u*ega po/oro)T Copatr/cie9 ko)i+ar/ Schincke* twierd/i$ <e ten oto )"ody c/"owiek$ w kt,rego rIku /na*e/iono n,<$ +a) po/bawi" +iI daru <ycia2 4ec/ nie je+t to prawdD2 Sa)ob,jc/a rana na +/yi je+t /wyk*e ukoQna$ biegnie od *ewej do prawej$ je+t g"Ib+/a pr/y uchu i p"yt+/a pr/y obojc/yku$ bo rIka nie+/c/IQnika +"abnie w )iarI jak /adaje cio+2 CiIcia pr,bne$ du<o +"ab+/e pojawiajD +iI /wyk*e u +/c/ytu rany g",wnej Qwiadc/Dc o nerwowy) ro/+troju i *Iku nie+/c/IQnika2 0brodnic/e ciIcie inac/ej9 biegnie w popr/ek +/yi i ko;c/y +iI /wyk*e g"Ibiej Ltak jak tu L bo /brodniar/ chce byR pewien$ <e ofiara nie od/y+ka <ycia2 A +a)ob,jc/y +tr/a"S L profe+or An+en pr/echod/i" do drugiego +to"u$ na kt,ry) +poc/ywa"o cia"o +tar+/ego )I<c/y/ny2 L Niech wa+ nie /"ud/i rewo*wer w d"oni u)ar"ego2 !en oto kupiec / Bre)y$ kt,rego cia"o do+tarc/ono na) wc/oraj$ /o+ta" /na*e/iony / )au/ere) w rIku2 4ec/ +a)ob,jca$ pa)iItajcie o ty) panowie$ nigdy nie +tr/e*a pr/e/ ubranie$ /aw+/e od+"ania )iej+ce$ w kt,re pragnie ugod/iR2 Nigdy nie /apo)inajcie o ty)$ <e Q)ierR je+t /aw+/e d/ie"e) du+/y222# Wie+/ L ),wi" Augu+t CfPt/e$ gdy po wyk"ad/ie An+ena wraca*i o /)ier/chu na +tancjI pani 4en/ L An+en )a racjI2 NaprawdI wa<ne nie je+t pytanie$ d*ac/ego *ud/ie odbierajD +obie <ycie2 NaprawdI wa<ne je+t pytanie9 d*ac/ego wiIk+/oQR *ud/i <ycia +obie nie odbiera2 Bo to prawd/iwy cud2 Cr/ecie< <ycie je+t nie do /nie+ienia#2 Ca)iIta" te +pory$ kt,re toc/y*i na podda+/u k*iniki2 Cr/ecie< cia"o nic/ego na) nie /drad/i2 :no )i*c/y2 MyQ*i+/$ <e cia"o -*ei+ta i tej .oge* coko*wiek ),wi"oS# W/ru+/a" ra)iona)i9 S"uchaj$ AuguQcie$ pr/ecie< ona )ia"a raka#2 = to wyjaQnia w+/y+tko$ prawdaS# L Augu+t /ach"y+tywa" +iI ironiD2 L Mi*iony )ajD raka$ a by"a ty*ko jedna .oge*#2 Wied/ia"$ <e Augu+t co wiec/,r pogrD<a +iI w pi+)ach tego wiede;+kiego p+ychiatry$ o kt,ry) ),wi"o +iI cora/ wiIcej$ wiIc podr/uca" )u trop9 4ibido i !hanato+S# A <ebyQ wied/ia" L Augu+t odgarnia" +woje ja+ne w"o+y2 L -a<da c/D+tka na+/ego cia"a w r,wnej )ier/e chce <yR$ co u)r/eR2 -a<daT = ca"y c/a+ +toi)y na granicy2 Aak na )oQcie / jednego w"o+a2 Wy+tarc/y powiew#2 Catr/y" / +y)patiD na /ar,<owionD twar/ pr/yjacie*a9 Cr/e+ad/a+/2 AakoQ w+/y+tko pr/ecie< trwa2 A )y /ara/ /ejd/ie)y do Mu**era i /a),wi)y +/nyce*#2 Nie by"o to )Ddre2 Augu+t obra<a" +iI$ a*e na +/c/IQcie nie na d"ugo i ju< po paru )inutach bieg*i ra/e) Winter+tra++e w +tronI ga+thau+u$ /ac/epiajDc po drod/e d/iewc/Ita / bia"y)i para+o*ka)i222 Wtedy$ podc/a+ praktyki u An+ena$ Hane)ann nie *ubi" /ag*DdaR do kato*ickich koQcio",w2 Nie ),g" /nieQR widoku nagiego Chry+tu+a2 M,g" je+/c/e patr/eR na Qredniowiec/ne obra/y )Iki$ na wi/je KrPnewa*da$ chocia< go pr/era<a"y$ a*e ta) cia"o$ +pry+kane krwiD$ by"o w"aQciwie okryte p"a+/c/e) p"ynDcej c/erwieni2 NagoQR o+"oniIta purpurD2 -oQcie*ne po+Dgi bud/i"y odra/I2 S/c/eg,*nie te$ kt,re wy+tawiano w po*+kich koQcio"ach na Wie*kanoc$ gip+owe figury Boga /"o<onego do grobu@ /byt +i*nie pr/ypo)ina"y to$ co og*Dda" na )ar)urowy) +to*e2 W+/y+tko +iI w ni) bur/y"o9

Cr/ecie< tak nie wo*no pr/ed+tawiaR BogaT W /borach by"o inac/ej2 Cro+ty kr/y<2 Bia"e Qciany2 A*e tera/ w Han/ig /bor,w ju< nie by"o2 0 tego wie*kiego$ pr/y ko+/arach na Hoehenfriedberger Weg /robiono kino$ tak +a)o / tego )niej+/ego pr/y A]+chkenta*er Weg2 WiIc c/a+e) /ag*Dda" do -atedry$ /re+/tD nie c/I+to$ tak jak nie /a c/I+to /ag*Dda" dawniej do do)u )od*itwy pr/y CeL*onker Stra++e na ka/ania pa+tora -nabbe2 -iedy po ra/ pierw+/y w+/ed" do bia"ej nawy$ poc/u" ty*ko obcoQR2 !rafi" na porI najgor+/D$ fio*etowy adwent$ w+/y+tko +iI w ni) w/brania"o pr/ed ty)$ co /obac/y"2 W g"Ibi$ pr/ed g",wny) o"tar/e)$ t"u) powo*i podchod/i" do *e<Dcego kr/y<a$ do kt,rego by"a pr/ybita naga figura Boga2 J+ta)i dotykano poranionych n,g i rDk2 By"o to tak odpychajDce$ <e wy+/ed" / koQcio"a2 A*e ten obra/ w ni) po/o+ta"2 Catr/Dc na *ud/i / u*icy Krottgera$ c/u"$ <e "Dc/y ich to pochy*enie g"owy nad bia"y) jak koQR +"oniowa cia"e) pr/ebity) gwo8d/ia)i$ to dotkniIcie warga)i krwi na)a*owanej grubD c/erwieniD2 Ra/i"o go to$ choR pr/ecie< da*eki by" od potIpie;2 W c/erwcowe pr/edpo"udnia$ gdy u*ica Krottgera$ wyQwie<ona i wypachniona$ ru+/a"a w +tronI -atedry$ nie /o+tawa" jednak w do)u2 J*icD Wita Stwo+/a$ pote) ko"o pIt*i i pr/e/ park$ dochod/i" do u*icy Cy+ter+,w w pob*i<e kap*icy Qw2 Aakuba2 Nie$ nie pr/y+tawa" na chodnikach$ *ec/ rac/ej powo*i +pacerowa" i choR to$ co wid/ia" dooko"a$ by"o )u obce$ poddawa" +iI piIknej barwie QwiDtec/nego dnia2 Wi*gotna$ Qwie<o +pry+kana je/dnia$ d/iewc/ynki w d"ugich +ukienkach / baty+tu$ b"y+/c/Dce torebki$ w rIkach grube <,"te Qwiece / koronkD$ a+paragu+$ niciane rIkawic/ki$ Rwierkanie g*inianych pta+/k,w222 Mija" )a"e o"tar/e$ o/dobione Qwierkowy)i ga"I/ia)i$ tu*ipana)i i narcy/a)i$ pr/y kt,rych kr/Dta"y +iI kobiety w kretonowych +ukienkach2 MI<c/y8ni w bia"ych ko+/u*ach / /awiniIty)i rIkawa)i u+tawia*i Qwie<o QciIte +/e*e+/c/Dce br/,/ki po obu +tronach +to",w nakrytych Qnie<ny) obru+e)$ podobny) do )ini+tranckiej ko)<y2 :dpra+owane )arynarki *e<a"y na trawniku2 H/won / wie<y -atedry wybija" d/ie+iDtD2 Hane)ann +krIca" w u*icI Cy+ter+,w i /atr/y)ywa" +iI pod ka+/tana)i2 Catr/y" na w+/y+tko / odda*enia$ chocia< by" na ciep"ej c/erwcowej u*icy poQr,d wyQwie<onych *ud/i$ idDcych ku -atedr/e2 Wtedy$ gdy po ra/ pierw+/y w+/ed" do bia"ej nawy$ /ra/i" go widok kobiet / po*ic/kie) pr/yciQniIty) do kratki$ kt,re /wier/a"y +iI obce)u )I<c/y8nie w c/arnej +/acie$ a pote) / pochy*onD g"owD ca"owa"y fio*etowD +tu"I$ kt,rD +pokojny)$ /r,wnowa<ony) ge+te) podawa"a i) bia"a d"o;$ wynur/ajDca +iI / cienia2 -iedy na to patr/y"$ c/u"$ <e racjI )ia" wittenber+ki doktor222 *a b*i+koQR twar/y pr/egrod/onych kratkD$ to )ie+/anie +iI oddech,w222 A kiedy w +ta**ach ujr/a" )I<c/y/nI w infu*e / pa+tora"e) w rIku L )"od/i ch"opcy w +trojach a*u)n,w$ pr/yk*IkajDc$ /ac/I*i dotykaR u+ta)i wyciDgniItD d"o; / gruby) pierQcienie) L )u+ia" odwr,ciR g"owI i wyjQR na p*ac2 !o by"o prawd/iwie nie do /nie+ienia2 A*e tera/222 !era/ na u*icy Cy+ter+,w$ pod ka+/tana)i o du<ych *iQciach$ pr/e*atywa"y +p"o+/one wr,b*e$ w )o+iI<nych trDbach orkie+try odbija"y +iI ro/gr/ane twar/e )u/yk,w$ bIben powo*utku po+tukiwa" w g"Ibi fa*ujDcej )e*odii$ kt,ra w/bija"a +iI w niebo wra/ / kad/id"anD woniD b"Ikitnego dy)ku i nie wiado)o by"o$ +kDd nap"ywa to ciep"o$ od kt,rego dr<y powietr/e L c/y / nieba$ b*adego i be/ch)urnego$ c/y )o<e +pod /ie)i$ kt,ra te< od<ywa$ wy+ypujDc w ogrodach +pod darni nakrapiane kie*ichy +)o*ino+,w i cie)ne pIdy *i*ii o +"aby) je+/c/e wio+enny) /apachu2 W g"Ibi u*icy$ pod *iQR)i ka+/tan,w$ p"ynI"a o/dobiona /"oty) hafte) Arka bia"ego ba*dachi)u$ ugina"a +iI i uno+i"a na c/terech drD<kach$ a w niej +unI"o )eta*owe +"o;ce$ pro)ieni+te +"o;ce / bia"D 8renicD Ho+tii$ nie+ione w d"oniach owiniItych kapD2

!ego widoku na pewno nie /ni,+"by wittenber+ki doktor L a*e tera/S !era/ +"o;ce nad dacha)i u*icy Cy+ter+,w )ia"o +woje drugie +"onec/ne odbicie$ kt,rego Qrodek nie <ar/y" +iI oQ*epiajDco$ *ec/ dotyka" oka )iIkkD bie*D2 W to +"o;ce )o<na by"o patr/yR be/ obawy$ to nie by"o +"o;ce$ kt,re wypa*a /bo<a i wy+u+/a r/eki$ jego Qrodek by" dotyka*nie <ywy222 Hane)ann patr/y" na /"otD ro/gwia/dI nie+ionD pod ba*dachi)e)$ o/dobiony) gruby)i hafta)i pr/e/ +/wed/kD kr,*owD$ a wie*kie +"o;ce$ ro/<ar/one bia"e +"o;ce$ +tojDce ju< wy+oko nad Wr/e+/c/e) 1/b*i<a"a +iI jedena+ta7$ )o<e "agodnia"o na widok tego )a"ego +"o;ca w koronie )eta*owych pro)ieni$ p"ynDcego nad pochy*ony)i g"owa)i2 Bo w tej Qwiet*i+tej pr/e/roc/y+toQci c/erwcowego pr/edpo"udnia /dawa"o +iI "agodnieR w+/y+tko2 4odowe +pojenia ro/*u8nia"y +iI w g"Ibi +erca2 Hane)ann )ru<y" oc/y$ broniDc +iI ironiD pr/ed ciep"y) tchnienie)$ kt,re dotyka"o w"o+,w jak rIka )atki$ ),wi" +obie$ <e to wio+enne powietr/e tak go ro/biera$ a*e wo*niutko +/ed" pod ka+/tana)i wQr,d *ud/i$ kt,rych ro/gr/ane cia"a parowa"y *eciutkD )gie"kD$ +/ed" po bruku +kropiony) Qwie<D wodD$ na kt,ry)$ nic/y) +trDcone )oty*e$ *e<a"y p"atki po*nych i ogrodowych kwiat,w$ r/ucane ge+te) podobny) do ge+tu +iewcy pr/e/ d/iewc/ynki w +ukienkach / +/e*e+/c/Dcej ga/y2 = tera/ )u +iI /upe"nie nie chcia"o toc/yR +por,w / papi+ta)i$ tera/ to$ co wid/ia" dooko"a$ /"Dc/y"o +iI w jakDQ ca"oQR@ w tej ca"oQci +p*ata"y +iI nie ty*ko g"o+y / podw,r/a pr/y Krottgera %>$ +/e*e+t ka)iennej po+ad/ki pr/y ca"owaniu kr/y<a$ d/iwne d/ieciIce Qpiewanie o )aku i babie$ d"ugie wy+iadywanie w oknach o /)ier/chu$ niedba"e pr/ekopywanie gr/Ddek$ *ec/ i nawet +a) +po+,b$ w jaki pan Wier/bo"ow+ki wraca" wiec/ora)i / pane) H2 do do)u$ wIdrujDc fa*i+tD *iniD w/d"u< <ywop"ot,w$ gdy ra/e)$ objIci ra)iona)i$ wp"ywa*i w cie)nD +ie; pod c/terna+tkD@ nawet to wydawa"o )u +iI tera/ nie ty*ko najnatura*niej+/e w Qwiecie$ *ec/ i najg"Ibiej +"u+/ne2 JQ)iecha" +iI do +iebie2 : doktor/e wittenber+ki222 -obiece ra)iona pr/y+"oniIte baty+te)$ na kt,rych +kr/y"y +iI drobniutkie krope*ki potu$ ra)iona kobiet idDcych pr/y ba*dachi)ie$ by"y tak piIkne$ <e nawet dreptanie d/ieci w wianu+/kach /e +tokrotek$ *QniDce c/o"a ocierane chu+tec/kD$ wygo*one karki )I<c/y/n dotkniIte ju< brD/owy) p"o)ienie) c/erwca$ +/e*e+t krok,w$ t"ok$ /)Ic/enie L nawet to w+/y+tko nie )Dci"o dobrego Qwiat"a$ nape"niajDcego du+/I2 A jednak po powrocie na Krottgera %>$ gdy +iada" w fote*u$ by trochI odetchnDR$ oc/y / u*gD odnajdywa"y na Qcianie -r/y< w g,rach L barwnD *itografiI w brD/owych ra)kach$ /robionD wed"ug obra/u Ca+para Ha3ida (riedricha2 Na cie)ny) w/g,r/u poroQniIty) Qwierka)i +ta" c/arny /nak Boga i nie by"o ta) <adnego c/"owieka2 Cowr,t Ma)a wprowad/i"a jD do bra)y o+tro<nie$ tr/y)ajDc /a "okieR$ a*e Hanka uwo*ni"a rIkI / uQci+ku2 Catr/y"e) //a firanki jak id/ie pr/e/ ogr,d +/ybko$ / unie+ionD g"owD2 Chyba c/u"a$ <e //a firanek$ tak jak ja$ patr/D na niD w+/y+cy2 CotIpienieS Nie by"o <adnego potIpienia2 Ani wtedy$ ani p,8niej2 Mo<e gdyby to /robi" ktoQ innyS222 A*e onaS :bowiD/ywa"a rac/ej niepi+ana u)owa$ <eby nie daR po +obie /naR$ <e +iI wie2 !y*ko c/y to +iI )og"o udaRS -iedy )inI"y +/pa*er tui$ pan Wier/bo"ow+ki pr/e+ta" pr/ycinaR no<yca)i kr/ewy pr/y ogrod/eniu9 H/ie; dobry

panio)#2 Hanka +pojr/a"a +pod pr/y)ru<onych powiek9 H/ie; dobry#2 A*e powied/ia"a to jakby odrobinI /a twardo$ / niepotr/ebny) pr/yci+kie)$ jakby chcia"a pana Wier/bo"ow+kiego obra/iR2 Can Wier/bo"ow+ki$ w kt,rego g"o+ie nie wyc/u"e) nic/ego nie/wyk"ego$ popatr/y" /a niD trochI d"u<ej ni< /a/wyc/aj i dopiero po chwi*i /n,w w/iD" +iI do pr/ycinania <ywop"otu pod c/terna+tkD2 !r/y)a"a fa+on# L powied/ia" p,8niej2 A*e ja //a firanki do+tr/eg"e)$ <e tu< pr/ed +a)y)i dr/wia)i do +ieni Hanka /robi"a d"u<+/y krok$ <eby +/ybciej /niknDR / widoku2 Cote) tr/a+k otwieranych dr/wi2 :detchnI"a g"Iboko$ jak p"ywak$ kt,ry wynur/a +iI / wody2 We+/"a do +wego pokoju$ a*e nie /a)knI"a /a +obD dr/wi2 CrIdki)$ niecierp*iwy) ruche) wyciDgnI"a +pod ",<ka wa*i/kI p*ecionD / wik*iny$ +iIgnI"a po rIc/niki uprane pr/e/ Ma)I i ro/wie+/one na nik*owanej porIc/y2 Aeden ruch$ )ocny$ nie+pokojny$ QciDgnI"a / porIc/y ta)ten rIc/nik L bia"y$ / c/erwony) ob+/ycie) L wepchnI"a go do wa*i/ki$ na dno$ pod b*u/ki i +ukienki2 Ma)a +tanI"a w progu9 0o+ta;$ )u+i+/ je+/c/e dojQR do +iebie#2 4ec/ ona nawet nie podnio+"a g"owy9 Nie#2 !o chocia< /dej)ij p"a+/c/2 = coQ /jed/#2 Machina*nie r/uci"a p"a+/c/ na ",<ko i po+/"a do kuchni2 Aed*iQ)y w )i*c/eniu$ ty*ko :jciec$ cicho Q)iejDc +iI$ opowiada" o panu Wier/bo"ow+ki)$ kt,ry wc/oraj kupi" +tarD War+/awI od Mier/ejew+kich$ a d/i+iaj ju< )u+ia" jD naprawiaR2 Hanka w )i*c/eniu kroi"a ch*eb$ po+tukiwa"a no<e) na de+ec/ce +iekajDc c/o+nek$ nak"ada"a do porce*anowej ",dki wiQniowe konfitury2 Ma)a w pierw+/ej chwi*i po+ad/i"a jD pr/y +to*e i +a)a w/iI"a +iI do robienia kanapek$ a*e ona L do+tr/egajDc w ruchach Ma)y o+tro<nD c/u"oQR i obawI pr/ed /ranienie) L a< +iI <achnI"a i wyjI"a jej n,< / rDk2 -roi"a ch*eb +/ybki)i$ )ocny)i pociDgniIcia)i2 Cewnie gadajD222# L n,< /atr/y)a" +iI na chwi*I2 Nie$ wca*e nie222# L Ma)a powied/ia"a +/ybko2 KadajD$ gadajD$ ju< ja wie)222# L Hanka nie podno+i"a oc/u2 A pote) poprawiajDc na +obie b*u/kI i pro+tujDc +iI$ dor/uci"a9 A /re+/tD$ niech gadajD2 A ty L +pojr/a"a na )nie L co +iI tak pr/yg*Dda+/S Cierw+/y ra/ wid/i+/S# L i *eciutko$ trochI wo*niej+/y) ni< /a/wyc/aj ruche)$ potarga"a )i w"o+y2 Stara"e) +iI uQ)iechnDR$ a*e nic / tego nie wy+/"o2 !a*er/e pobr/Ikiwa"y2 Chod8$ u+iDd8 / na)i# L Ma)a /apro+i"a jD ge+te) rIki do +to"u2 A*e Hanka pokrIci"a ty*ko g"owD2 Nie chce )i +iI jeQR#2 = /n,w /ac/I"a kroiR ch*eb$ choR wca*e nie by"o to potr/ebne$ bo kiedy u"o<y"a kro)ki w ko+/yku$ nikt po nie +iIgnD"2 Cote) op"uka"a nac/ynia i u+tawi"a na drucianej kratce$ by obe+ch"y2 No$ to222# L powied/ia"a$ wycierajDc rIce2 0ac/ekaj# L Ma)a nie ru+/y"a +iI / )iej+ca2 L Kd/ie tera/ p,jd/ie+/S# Hanka /awie+i"a rIc/nik na hac/yku9 A bo to )a"o )iej+ca222# Haj +pok,j$ gd/ie bId/ie+/ )ie+/kaRS# A*e Hanka ty*ko +iI odwr,ci"a2 Cr/ytr/y)a"e) jD /a rIkI2 Hanka$ nie id8 nigd/ie2 0o+ta; / na)i#2 Nie#2 H*ac/egoS222# W/ru+/y"a ra)iona)i2 We+/"a do +wojego pokoju$ otwor/y"a +/afI$ r/uci"a wie+/aki / +ukienka)i na ",<ko i w/iI"a +iI do pakowania2 Jno+i"a ka<dD +ukienkI pod Qwiat"o$ jakby chcia"a +prawd/iR$ c/y ca"a i dopiero po chwi*i /winiItD k"ad"a do wa*i/ki2 :jciec chod/i" po kuchni2 Ma)a +ied/ia"a pr/y +to*e i patr/y"a w okno2 0 pr/edpokoju wid/ia"e) pochy*one p*ecy Hanki w kretonowej +ukience i ",<ko /ar/ucone ko*orowy)i b*u/ka)i2 0a okne) +/e*e+t *i+tk,w br/o/y2 Cr/ecie< to nie )a +en+u L :jciec pod+/ed" b*i<ej2 L MyQ*i+/$ <e tu ktoQ je+t pr/eciwko tobieS 0o+ta; chocia< do jutra2 !era/ nic/ego nie /najd/ie+/2 4ud/ie nie )ajD nic do ciebie#2 Cr/erwa"a pakowanie9 4itujD +iIS222# :jciec +iI <achnD"2 !a)$ *itujD +iI2 MyQ*i+/$

<e )a"o )ajD na g"owie +woich +prawS#2 Copatr/y"a na niego uwa<nie2 Aa nie chcI$ <eby ktoQ +iI nade )nD *itowa"#2 :jciec w"o<y" rIce do kie+/eni2 WiIc co chce+/ tera/ robiRS# :dgarnI"a w"o+y / c/o"a2 Nic#2 Wa*i/ka by"a ju< pe"na2 Hanka pr/yci+nI"a wik*inowD pokrywI$ /a"o<y"a )o+iI<nD k",dec/kI i pr/ekrIci"a k*uc/2 Cr/e/ chwi*I nad c/y)Q +iI /a+tanawia"a$ pote) +iIgnI"a po podu+/kI i /djI"a po+/wI2 Ma)a pode+/"a do niej2 Haj +pok,j$ ja to /robiI#2 A*e Hanka nic na to nie odpowied/ia"a$ ty*ko pr/ewr,ci"a po+/wI na *ewD +tronI i /"o<y"a w ko+tkI2 Cote) to +a)o /robi"a / po+/wD ko"dry2 -iedy +tr/epnI"a du<D p"achtI / b*a+/any)i gu/ika)i$ ki*ka pi,rek unio+"o +iI w powietr/u2 Aedno u+iad"o na jej w"o+ach2 WciDgnI"a pr/eQcierad"o / )ateraca2 -o"drI i podu+/kI po"o<y"a w nogach ",<ka2 Ko"y )aterac$ *e<Dcy na +prI<ynach$ by" obciDgniIty +/ary) p",tne) w niebie+kie pa+y2 !o nie )a +en+u L :jciec nie dawa" /a wygranD2 L 0obac/y+/ L w jego g"o+ie /abr/)ia"o /niecierp*iwienie$ L )inie trochI c/a+u i nikt nie bId/ie pa)iIta"#2 Ro/ejr/a"a +iI po pokoju$ c/y c/egoQ je+/c/e nie /o+tawi"a$ /ajr/a"a do +/afy$ +iIgnI"a po wa*i/kI2 W p"a+/c/u pode+/"a do Ma)y2 Cr/epra+/a)$ <e to w+/y+tko tak222# Ma)a objI"a jD i pog"a+ka"a po p*ecach$ a*e ona ca"a /e+/tywnia"a i od+unI"a jej rIkI2 Cote) pode+/"a do :jca2 Narobi"a) ty*ko k"opotu222# Aaki ta) k"opot L :jciec ujD" jej d"o;2 L A jakby coQ nie wy+/"o$ pa)iItaj$ <e /aw+/e )o<e+/ do na+ wr,ciR#2 Jda"a$ <e tego nie +"y+/y2 Code+/"a do )nie2 No$ Ciotr/e L pr/ypatrywa"a )i +iI pr/e/ chwi*I L nie bId/ie+/ 8*e )yQ*a" o HanceS# CokrIci"e) ty*ko g"owD2 Cotarga"a )i w"o+y2 A bId/ie+/ du<o jad"S Cr/yr/eknij )i#2 -iwnD"e) g"owD$ c/ujDc ch",d w pier+iach2 A gd/ie tera/ bId/ie+/ )ie+/kaRS#2 Nie odpowied/ia"a2 0apiI"a p"a+/c/ i podnio+"a wa*i/kI2 :jciec coQ +obie pr/ypo)nia"9 CowinnaQ po<egnaR +iI / Hane)anne)#2 0atr/y)a"a +iI w p," kroku2 !ak$ r/ec/ywiQcie$ /apo)nia"a)222# A*e nie po+/"a od ra/u na g,rI$ ty*ko wr,ci"a do +wego pokoju i /a)knI"a /a +obD dr/wi2 Sied/ie*iQ)y w kuchni w )i*c/eniu2 :jciec wyjD" tyto; i /winD" w bibu"ce$ a*e brunatne *i+tki ro/+ypa"y +iI w pa*cach$ wiIc /)iD" bibu"kI i r/uci" na +t,"2 Catr/y"e) na /ie*one *ino*eu)2 Ma)a poprawi"a w"o+y2 0 pokoju Hanki nie dobiega" <aden odg"o+2 0a okne) +"ychaR by"o Rwierkanie wr,b*i w ga"I/iach br/o/y2 Watr poru+/y" firankD2 Skr/ypnI"y dr/wi i Hanka wy+/"a / pokoju2 Nie )ia"a na +obie p"a+/c/a$ ty*ko cie)nD +ukienkI / kretonu w <,"te i c/erwone kwiaty2 Hopiero gdy +tanI"a w ko*u)nie Qwiat"a$ /obac/y"e) jej twar/2 C/erwone u+ta$ po)a*owane grubo +/)inkD$ brwi i r/I+y uc/ernione$ oc/y pr/ed"u<one c/arnD kre+kD$ na po*ic/kach L bie*id"o i r,<2 Nigdy jej takiej je+/c/e nie wid/ia"e)2 Wydawa"a +iI wy<+/a ni< /wyk*e2 Mia"a na nogach wy+okie koturny / korka2 Cia+ny na+/yjnik / c/erwonych kora*ik,w d/ie*i" +/yjI na p," jak wD/iutkie$ g"Ibokie ciIcie2 Ma)a a< w+ta"a od +to"u$ a*e Hanka +/ybko pr/e+/"a pr/e/ pr/edpok,j i ju< /a chwi*I u+"y+/e*iQ)y jej kroki na +chodach2 S/"a na g,rI powo*i$ pote) +tukot koturn,w u)i*k" i ro/*eg"o +iI pukanie do dr/wi2 Nikt nie odpowiada"$ Hanka /apuka"a ra/ je+/c/e$ uder/y"a niecierp*iwie$ jakby dawa"a /naR$ <e nie )a c/a+u na d"ugie c/ekanie$ +/c/IknD" /a)ek$ dr/wi otwar"y +iI$ u+"y+/a"e) g"o+ Hane)anna$ a*e niewyra8ne +"owa pr/erwa"o222 Hanka ),wi"a coQ +/ybko$ urywane /dania$ nic/ego nie )og"e) /ro/u)ieR$ pote) kr/yk$ Ma)a i :jciec +pojr/e*i na +iebie$ :jciec /erwa" +iI / kr/e+"a$ pobieg" na g,rI$ coQ /a+/a)ota"o +iI$ /n,w kr/yk222 Kdy w+piD" +iI na piItro$ chwyci" HankI /a rIkI i odciDgnD" od dr/wi Hane)anna2 Mia"a potargane w"o+y$ na ur,<owanych po*ic/kach ro/)a/a"o +iI c/ernid"o /)ie+/ane /e

"/a)i2 Chwyci" jD /a ra)iona i potr/D+nD" )ocno$ a*e wciD< kr/yc/a"a9 !y222 ty +/wabiI222 ty222 kto ciI pro+i"222 po co +iI pcha"eQ222 <ebyQ222# Cote) /anio+"a +iI du+/Dcy) ka+/*e)$ jakby nie )og"a /"apaR powietr/a2 Aa nie chcI <yR222 dajcie )i +pok,j222 ja nie chcI <yR222 <ebyQcie w+/y+cy222# :jciec wykrIci" jej rIce$ a*e / /aciQniIty)i powieka)i targa"a g"owD$ u+ta /)ieni"y +iI w purpurowD p*a)I o po+tr/Ipionych bo*eQnie br/egach222 W dr/wiach +ta" Hane)ann$ pr/yk"adajDc pa*ce do po*ic/ka2 :bok u+t cieniutka +ina kre+ka2 Niedoc/ekanieT A jednak Hanka /o+ta"a / na)i2 Co ty)$ jak po<egna"a +iI# / Hane)anne)$ by"o ja+ne$ <e rod/ice nie wypu+/c/D jej / do)u pr/e/ co naj)niej parI dni$ co bId/ie da*ej$ /obac/y)y2 Kdy :jciec +prowad/i" jD / g,ry$ r/uci"a +iI na ",<ko w+tr/D+ana p"ac/e)2 Jciek"e) do +wojego pokoju$ /atykajDc u+/y L tak by"o to +tra+/ne2 Cote) Ma)a /a+"a"a ",<ko Qwie<D poQcie*D$ +/tywno nakroch)a*onD$ / /apache) +uchych p"atk,w d/ikiej r,<y$ i /)u+i"a$ by Hanka +iI po"o<y"a2 Spa"a ca"e pr/edpo"udnie$ ca"D noc i je+/c/e ca"e rano2 Ma)a /achod/i"a do niej parI ra/y$ by +prawd/iR$ c/y nic +iI nie +ta"o$ bo Hanka / g"owD wtu*onD w podu+/kI$ /ac/erwieniona$ / opuch"y)i u+ta)i$ oddycha"a tak$ jakby / trude) pr/ebija"a +iI pr/e/ du+/Dce war+twy +nu2 W"o+y /*epione$ podu+/ka pop*a)iona +/)inkD$ purpurowe p*a)ki ro/)a/ane na po*ic/ku$ jak Q*ady /adrapa; ciernie)2 :bud/ona pro+i"a o coQ do picia$ wiIc Ma)a dawa"a jej herbaty / kwiatu *ipowego +Dd/Dc$ <e to gorDc/ka$ chcia"a nawet$ by :jciec +prowad/i" doktora Badow+kiego$ a*e Hanka L jak p,8niej powied/ia"a L tak w"aQnie po/bywa"a +iI 0"ego2 W+/y+tko wychod/i"o / niej pr/e/ +k,rI2 Mu+ia"a dwa ra/y /)ieniaR nocnD ko+/u*I$ cie)nD od potu2 -iedy jednak w+ta"a ko"o po"udnia$ od ra/u +pojr/a"a w *u+tro2 Bo<e$ jak ja wyg*Dda)#2 0ac/I"a pr/yg"ad/aR w"o+y$ a*e w+/y+tko na nic$ wi*gotne ko+)yki wy)yka"y +iI +pod pa*c,w2 Ma)a nape"ni"a wannI$ wid/ia"e)$ jak pr/e+/"y powo*i do "a/ienki$ pote) Hanka / /a)kniIty)i oc/a)i$ / g"owD odr/uconD do ty"u$ prawie god/inI pr/e*e<a"a w gorDcej wod/ie$ oddychajDc o+tro<nie$ jakby ba"a +iI$ <e bicie +erca +"ychaR w ca"y) do)u2 Cote) )ocno wytar"a +iI +/or+tki) rIc/nikie)$ /wiD/a"a w+tD<kD )okre w"o+y$ w"o<y"a +/*afrok2 -iedy w+/ed"e) po niej do "a/ienki$ woda w wannie by"a ca"kie) +/ara2 StuknI"y dr/wi$ /a)knI"a +iI w +woi) pokoju$ by*iQ)y nie+pokojni$ bo chyba pr/e/ p," god/iny /a dr/wia)i by"o /upe"nie cicho2 Hopiero pote) u+"y+/a"e) ta)to +"owo2 Ro/c/e+ujDc )okre w"o+y$ Hanka powied/ia"a g"oQno do +iebie9 Niedoc/ekanieT# =*e ra/y )yQ*I o do)u na Krottgera %>$ ty*e ra/y +"y+/I ta)to piIkne$ )ocne +"owo$ kt,re po d"ugiej ci+/y dobieg"o //a bia"ych dr/wi jej pokoju2 By*iQ)y ju< w otch"ani$ w cie)ny) do*e <ycia 1by*iQ)y L ja i Hanka7$ patr/Dc na jej p"ac/$ gdy :jciec +prowad/a" jD / g,ry$ c/u"e)$ <e wa*i +iI w+/y+tko$ a tera/ L jakby /bo<e podno+i"o +iI po de+/c/u2 Nie potrafi"e) tego pojDR2 Bo ju< na+tIpnego dnia wy+/"a na u*icI$ do +k*epu Cu+karc/yk,w na rogu Herdow+kiego$ i to w por/e$ kiedy by"o ta) pe"no *ud/i2 -obiety ),wi"y / niD o r/ec/ach b"ahych$ do)owych$ +D+ied/kich$ nawet drgnienie) r/I+y nie /drad/ajDc$ <e wied/D o w+/y+tki)2 Cewnie w do)u ),wi"y co innego L a*e tu$ tera/S -upi"a dro<d<e$ dwanaQcie jaj$ Q)ietanI$ torebkI cukru pudru$ o*ejek wani*iowy i po powrocie od ra/u pr/etar"a p",tne) wie*kD +to*nicI2 0abr/Ic/a"y b*achy +)arowane grudkD )a+"a$ +tr/e*a" ogie;

pod piekarnikie)$ pachnia"o )DkD i ro/gr/any) )a+"e)$ p*u+ka"y <,"tka +padajDce jedno po drugi) do fajan+owej )i+ec/ki$ piana ro+"a pod +/ybki)i uder/enia)i wide*ca$ a ja +ied/ia"e) pr/y +to*e / kro)kD ciep"ego ch*eba w pa*cach i ty*ko patr/y"e)2 Ae+/c/e nie nuci"a tak jak dawniej$ je+/c/e nie odr/uca"a w"o+,w tak jak kiedyQ$ a*e w ka<dy) ruchu wyc/uwa"o +iI ju< to dr<Dce$ /"oci+te +"owo$ kt,re p,8niej ty*e ra/y )ia"o )i po)agaR2 Niedoc/ekanieT# = nie wiado)o by"o$ do kogo Hanka je kieruje$ c/u"e) jednak$ <e ka<dy) pr/egiIcie) cia"a$ ka<dy) ruche) ra)ion /adaje ko)uQ 1c/y c/e)uQ7 cio+ /a cio+e)$ tak jakby tu$ w kuchni$ otac/a"y jD jakieQ pr/e8roc/y+te$ /"e figury$ / kt,ry)i )u+i +iI po*ic/yR2 !o w"aQnie i) dok"ada"a "okcie)$ )ocno$ ra/ /a ra/e)$ ugniatajDc na +to*nicy ku*I <,"tego cia+ta$ to i) wa*i"a w py+k$ ucierajDc )ocny)i rucha)i <,"tka / cukre) w g*inianej )akutr/e2 A*e kto to by*i ci oniS My w+/y+cy / u*icy KrottgeraS A pote) nawet :jciec )u+ia" +ko+/towaR trochI dro<d<owego cia+ta / kru+/onkD 1choR wo*a" /awijane )akowce / *ukre)$ kt,re Hanka robi"a c/a+e) w +oboty7$ )y /aQ / Ma)D /o+ta*iQ)y /apro+/eni do +to"u$ na kt,ry) <,"ci" +iI parujDcy$ Qwie<o wyjIty / piekarnika p*acek / jab"ka)i$ chocia< do Bo<ego Narod/enia by"o je+/c/e da*eko$ a takie w"aQnie p*acki /dobi"y +t," ty*ko podc/a+ wigi*ijnej wiec/er/y2 = choR w+/y+cy cie+/y*iQ)y +iI / tej od)iany$ Ma)a podejr/ewa"a$ <e /a dro<d<owoL*ukrowD radoQciD rDk ubie*onych )DkD$ kt,re ro/Qwiet*i"y kuchniI b"y+ka)i b*ach do piec/enia$ kryje +iI wciD< coQ niedobrego$ co *ada chwi*a )o<e /n,w wybuchnDR2 A*e powo*i Hanka dochod/i"a do +iebie2 W +obotI$ gdy :jciec / Ma)D wychod/i*i do pa;+twa (a*kiewic/,w na -wietnD$ by wr,ciR dopiero ko"o p,"nocy$ odwied/a"y jD w kuchni kobiety / +D+ied/twa L pani Bo<ena i pani Aanina / dawnego do)u Bieren+tein,w L i gdy //a dr/wi pokoju$ w kt,ry) /a+ypia"e)$ dobiega" ciep"y po)ruk obgadywania ca"ej u*icy Krottgera L do) po do)uT /najo)i b*i<+i i da*+iT L "owi"e) ka<de +"owo$ ka<dy Q)iech$ tak jakby) w cie)noQci "apa" r/ucane )i pr/e/ kogoQ b"y+/c/Dce )onety2 K"o+ Hanki$ wciD< je+/c/e trochI pr/yga+/ony$ chwi*a)i od/y+kiwa" dawnD o+troQR$ a Q)iech dr<a" prawie tak jak dawniej L c/y+ty$ r/e8wy i trochI /ac/epny$ jak Q)iech )Ddrego d/iecka$ kt,re /e /dwojonD +i"D chce +iI /anur/yR w pu+tej radoQci$ bo wciD< w kDciku u+t c/uje +"ony +)ak "e/2 0 po*ic/kie) pr/ytu*ony) do podu+/ki$ pr/y)ykajDc oc/y$ /apada"e) +iI w tI )g"I to cichnDcych$ to )ocniej+/ych kobiecych g"o+,w$ kt,re /ach"annie$ be/*itoQnie /agarnia"y w +iebie ca"D u*icI Krottgera L bo nie pr/epu+/c/ano niko)u$ ka<dy )u+ia" byR obgadany$ pr/erobiony na /abawnD opowieQR L i cie+/y"e) +iI$ <e w+/y+tko id/ie ku dobre)u2 A jednak od ta)tego dnia$ gdy pani W2 nie wpuQci"a )nie do )ie+/kania$ karcDcoL ponag*ajDcy)i ge+ta)i odpId/ajDc od dr/wi / nu)ere) %>$ nie potrafi"e) ju< patr/eR na HankI tak jak kiedyQ2 = jeQ*i nawet +woi) dawny) ruche)$ kt,ry tak *ubi"e)$ tar)o+i"a )i c/a+e) w"o+y$ /aw+/e )i +erce /a)iera"o$ gdy uno+i"a rIkI ku )ojej c/uprynie2 CoQ /)ieni"o +iI w niej c/y we )nieS :c/y$ wbrew +ercu L bo jak<e )ocno chcia"e)$ by w+/y+tko by"o tak jak dawniej L +a)e wypatrywa"y *edwie uchwytnych /)ian w potr/D+aniu g"owD$ w +po+obie poru+/ania d"o;)i pr/y ro/)owieS Cie; na dnie 8renicS MatowiejDcy b*a+kS NapiIcie u+tS Mi)owo*ne dotykanie +kroniS C/y po ty) w+/y+tki) ona )ia"a je+/c/e Q)iejDce +iI cia"oS Co ty) w+/y+tki)S A Hane)annS W do)u +iI o ni) nie ),wi"o$ tak jak nie ),wi"o +iI o ta)ty) dniu2 Kdy Hanka )ija"a go na Qcie<ce a*bo na +chodach$ odpowiada"a na powitanie niby tak jak /aw+/e$ a*e nie$ to nie by"o to +a)o2 Hawniej trochI jD Q)ie+/y" ten na/byt )o<e powa<ny )I<c/y/na / pierw+/ego piItra$ uc/Dcy nie)ieckiego ch"opc,w / u*icy

Krottgera$ -wietnej$ :bro;c,w We+terp*atte$ kt,ry powo*i +chod/i" do ogrodu$ by naciDR trochI iry+,w pod tuja)i$ wiIc pow+tr/y)ujDc Q)iech$ / niedba"D$ nieco /ac/epnD ironiD$ trochI jakby /byt g"oQno$ ),wi"a pierw+/a9 H/ie; dobry panu$ panie Hane)ann#2 !era/ )ija"a go pr/yQpie+/ajDc kroku2 A wiec/ora)iS Wiec/ora)i$ gdy w do)u nie by"o rod/ic,w$ Hanka dyrygowa"a c/a+e) w kuchni paniD Bo<enD i paniD Aanka$ i w+/y+tkie tr/y ra/e)$ nic/y) triu)fa*ny ch,r$ wy+tukiwa"y +woi)i "adny)i g"o+a)i najpierw prawie +/epte)9 HaT NeT MannT HaT NeT MannT# Cote) +/ybciej9 HaT NeT MannT#2 A pote) je+/c/e ra/$ i je+/c/e +/ybciej$ i je+/c/e ra/$ g"oQniej2 Bard/o +iI pr/y ty) Q)ia"y2 Cani Bo<ena +tawa"a poQrodku kuchni i / rIka)i wciQniIty)i w kie+/enie fartucha naQ*adowa"a kroki Hane)anna2 Aej korkowe obca+y +tuka"y na de+kach pod"ogi jak uder/enia bIbenka$ pr/ygrywajDcego we+o"y) ta;co) L ra/T ra/T By"o to tak obra8*iwie /abawne$ <e chowajDc g"owI pod ko"drI kr/tu+i"e) +iI /e Q)iechu2 :dcie; Catr/Dc w *u+tro dotyka" po*ic/ka2 Cieniutka +inawa kre+ka obok u+t2 W)ie+/ne2 !en gwa"towny ruch$ +/a)otanina2 Nie ),g" och"onDR2 C/ego w"aQciwie chcia"aS Cr/echy*i" f*akon i watD pr/etar" /adraQniIcie2 !a gwa"townoQR$ unie+iona rIka$ oc/y2 B,*S C"ac/S Catr/y" w *u+tro2 Co )ia" /robiR tera/S 0ejQR na d,"S Co coS Nie ro/u)ia"2 Mo<e /rani" jD c/y)Q dawniejS = dopiero tera/ to wybuch"oS A*e c/y)S Wyg*Dda"o pr/ecie< w+/y+tko /wyc/ajnie2 Mija*i +iI na +chodach2 Na Qcie<ce w ogrod/ie2 Na u*icy2 M,wi"a9 H/ie; dobry panu#2 C/a+e)9 H/ie; dobry$ panie Hane)ann#2 A*e )ija*i +iI jak ryby pr/ep"ywajDce obok +iebie w akwariu)2 :n )ia" +woje +prawy$ ona +woje2 Nie wchod/iR +obie w drogI2 :bojItna upr/ej)oQR2 Cr/ypadkowe +D+ied/two2 :bawaS A*e tera/ coQ +iI ro/dar"o2 AakaQ pr/e+"ona2 Hane)ann w/ru+/y" ra)iona)i2 Cewnie pr/e+/"a niejedno2 A*e ta gwa"townoQRS SiIgnI"a ku twar/y +/ybki) ruche)2 Ro/+tawione pa*ce2 = ten kr/yk2 Co kr/yc/a"aS Ze nie chceS A*e co )ia" wtedy robiRS C/ekaRS Na coS Nie ru+/aR dr/wiS Non+en+2 By"o jednak coQ je+/c/e2 :ddech2 0apach2 -wieci+ty )ateria"2 -iedy +iI +/a)ota*i2 Ra)iI$ /der/enie$ biodro2 CchnI"a go$ a< +iI /achwia"2 Cote) / do"u nadbieg" pan C$ odciDgnD" jD$ kr/yc/a"a2 4ec/ d*ac/ego takie c/erwone u+taS !ak )ocno podkreQ*one oc/yS !u+/ ro/)a/any na powiekachS W u+/ach ko*c/ykiS Nigdy jej takiej nie wid/ia"2 Wyc/u"a coQS A*e tera/$ gdy +/"a Qcie<kD do bra)y$ ju< nie odchod/i" od okna2 Sta" /a firankD2 S/ybkie$ )ocne kroki2 Aa+na +ukienka2 W ko+/yku /ie*one *iQcie +a"aty$ d"uga bu"ka$ coQ /awiniItego w papier2 Jdaje$ <e go nie wid/iS Stukotanie korkowych obca+,w na p"ytach chodnika2 =nne ni< /wyk*eS W"aQciwie chcia"$ <eby by"o inne ni< /wyk*e2 Zeby /o+ta" w niej jakiQ Q*ad L po ta)ty)2 A*e nie wyg*Dda"o na to$ <eby /o+ta"2 WiIc /upe"nie nicS Aak powietr/eS = /ara/ )yQ*9 pr/ecie< to be/ /nac/enia2 S/ybko )inI"a bra)I$ uk"oni"a +iI ko)uQ$ /niknI"a /a tuja)i2 Nienawid/iS W)ie+/ne2 Cr/ecie< wca*e o niej wtedy nie )yQ*a"2 Coc/u" ty*ko na +chodach ta)ten /apach$ to w+/y+tko2 H*atego w+/ed"222 Stara" +iI +obie pr/ypo)nieR jej twar/$ ra)iona$ w"o+y2 A*e ta twar/ pokryta r,<e) i bie*id"e)$ kt,rD /obac/y" w dr/wiach$ pr/e+"oni"a w+/y+tko2 Nic nie pa)iIta"2 Mija*i +iI2 By"a2 Nic wiIcej2 Jrywkowe obra/y2 H"o;2 W"o+y2 StDpanie po +chodach2 Wo"a"a / okna do ch"opca2 Mocny$ d8wiIc/ny g"o+2 -o*or +k,ryS Cie)na opa*eni/naS BrD/owo/"oty

odcie;S :d+"oniIte "okcie2 0awiniIte rIkawy2 J+taS Nigdy ich chyba dotDd nie )a*owa"a2 Schod/Dc po +chodach na parter$ do+tr/eg"$ <e na odg"o+ jego krok,w cofnI"a +iI do )ie+/kania2 W+tydS 0a ta)toS Cr/e+/ed" powo*i$ c/ujDc$ <e +toi /a dr/wia)i2 0apukaRS A*e nie2 Wy+/ed" pr/ed do)2 Catr/y"a na niego //a /a+"onki w oknie kuchniS Spotka" )nie na Qcie<ce2 Co +"ychaR$ Ciotr/eS# Jk"oni"e) +iI2 H/ie; dobry$ panie Hane)ann2 Hanka bard/o 8*e o panu ),wi#2 JQ)iechnD" +iI2 !o /e /denerwowania2 Nie powinieneQ tego +"uchaR#2 Aa wie) L popatr/y"e) na niego L A*e ona chce od na+ odejQR#2 Hane)ann uni,+" brwi2 Ae+t a< tak 8*eS Mo<e powinienien do wa+ pr/yjQRS# E$ nie L +puQci"e) w/rok2 L 4epiej niech +iI pan nie poka/uje2 :na je+t bard/o /"a2 A*e to jej pr/ejd/ie#2 MyQ*i+/S# Cote) bId/ie jak dawniej2 :na je+t )Ddra#2 Hane)ann c/u"$ <e traci +pok,j2 !o nawet nie by"o pr/ebud/enie$ to rac/ej +a)o cia"o L poru+/one piekDcy) dotkniIcie) L ocknI"o +iI / odrItwienia2 Nie chcia" tego2 We +nach pojawia"y +iI tera/ kobiety$ kt,rych nigdy nie wid/ia" L pr/echod/Dc pr/e/ pok,j gubi"y +/)inkI a*bo pudernic/kI$ a pote) dotyka"y )u twar/y wach*ar/e) i by"o to tak r/ec/ywi+te$ <e gdy bud/i" +iI$ +/uka" na dywanie pr/ed)iot,w$ kt,re wypad"y / bia"ych pa*c,w2 CurpuraS Ca"y Qwiat kobiecych r/ec/y$ kt,re L jak )u +iI /dawa"o L pr/e+ta"y d*a niego i+tnieR$ nag*e wyp"ynD" / cienia i nabra" )Ic/Dcej wid/ia*noQci2 0a okne) Hanka w ja+nej b*u/ce / /awiniIty)i rIkawa)i ro/pina"a na +/nur/e Qwie<o upranD bie*i/nI2 Na wietr/e ko"y+a"y +iI p",cienne ko+/u*e nocne$ +tanik$ bawe"niane po;c/ochy$ chu+ta2 W+/y+tko to tera/ by"o dra<niDce i niepr/y/woite L by"o /djIte / niej2 -iedy uno+i"a rIce$ by pr/ypiDR do +/nura bia"e pr/eQcierad"o / wy+/yty) w rogu )onogra)e) Wa*)ann,w$ pr/e/ baty+towD b*u/kI pr/eQwieca"y ra)iDc/ka +/tywnego +tanika2 StojDc pr/y oknie / k+iD<kD w rIku$ pr/erywa" *ekcjI nie)ieckiego$ Andr/ej Ch2 patr/y" na niego pytajDco$ bo )i*c/enie pr/ed"u<a"o +iI$ a*e on +ta" pr/y oknie i patr/y" L na coS na furkoc/Dce pr/eQcierad"a$ +taniki i ko+/u*eT W/ru+/a" ra)iona)i2 Bo<e$ co /a g"up+twa2 Cro+/I pana$ )o<e ja d/iQ ju< +obie p,jdIS# L pyta" Andr/ej2 Hane)ann odwraca" +iI$ jak pr/ebud/ony /e +nu2 Nie$ /o+ta;2 Ma)y je+/c/e trochI c/a+u2 C/ytaj2# Andr/ej wraca" do +woich koniugacji$ a*e Hane)ann patr/y" na niego tak$ jakby nie +"y+/a" jego g"o+u2 -iedy na chodniku ro/*ega"o +iI +tukotanie korkowych obca+,w$ po+tanawia"$ <e nie podejd/ie do okna2 Bra" k+iD<kI$ a*e gdy /ac/yna" c/ytaR$ )iId/y r/Ddka)i *iter pojawia"a +iI )igoc/Dca +ukienka / kretonu$ w +/e*eQcie odwracanej kartki +"y+/a" +/e*e+t ciep"ego )ateria"u w <,"te kwiaty2 Stara" +iI Q*ed/iR +en+ fra/ i /da;$ a*e ona$ nic +obie / tego nie robiDc$ +/"a Qcie<ka)i +/wabachy$ ro/trDca"a gotyckie inicja"y$ pr/e+kakiwa"a pr/e/ k"adki akapit,w /e +trony na +tronI i Q)ia"a +iI g"oQno2 Cr/y)yka" oc/y$ /a okne) doga+a"y +/ybkie kroki$ +/"a Qcie<kD )iId/y tuja)i$ wo"ajDc coQ do pani Wier/bo"ow+kiej2 Wo"a"a g"oQniej ni< /wyk*eS Co /a g"up+twa2 W+tawa"$ /a)yka" okno2 Hra<ni"o go to +wobodne br/)ienie g"o+u L nawet cienia w+tydu c/y niepokoju2 -r/ywi" +iI9 jak )o<na byR tak niec/u"D$ takD L +/uka" pr/e/ chwi*I w"aQciwego +"owa L takD roQ*innD2 Cr/ecie< nie /o+ta"o w niej nic po ta)ty)$ jakby Lpo)yQ*a" )Qciwie$ co go od ra/u ro/bawi"o L jakby w og,*e nie )ia"a du+/y2 Hu+/yS Cr/y"apywa" +iI na ty)$ <e pr/ecie< gniewa +iI na niD be/ powodu2 Hu+/aS Co chce od jej du+/yS Chyba /wariowa"2 Cr/e+/"a pr/e/ niejedno i pewnie w"aQnie ty) Q)ieche)$ kt,ry tak go dra<ni"$ broni +iI pr/ed w+/y+tki)$ co )og"oby jD /raniR2 Creten+jeS Cr/ecie< nic od niej nie chce2 0re+/tD L patr/y" //a +/yby / nieukrywanD /"oQ*iwoQciD L da*eko jej222 0nowu wraca"

do k+iD<ki$ a*e po paru chwi*ach$ gdy /e /dwojonD uwagD wc/ytywa" +iI w *i+t -*ei+ta do Henrietty$ k+iD<ka /n,w /)ienia"a +iI w ka)ienny chodnik i /n,w +"y+/a"$ ty) ra/e) ju< cich+/e$ +t"u)ione$ odda*one$ +tukanie korkowych obca+,w2 = je+/c/e to giItkie /ak"adanie pa*ce) w"o+,w /a ucho222 CoQ dawnego$ pr/ed c/y) +iI broni" / ca"ych +i"$ coQ bard/o$ bard/o bo*e+nego$ powo*i wQ*i/giwa"o +iI na powr,t do +erca2 W+po)nienie jakiejQ innej twar/y$ oko*onej ja+ny)i w"o+a)i222 A jednak na kartach k+iD<ki$ pokrytych r/Ddka)i gotyckich *iter$ pr/ep"ywa"y wciD< brD/owo/"ote ge+ty2 S/e*e+t kwieci+tego kretonu2 Ruch rIki2 R,<owe pa/nokcie2 R/I+y2 Nie by"y to nawet pr/ypo)nienia$ rac/ej de*ikatne$ dra<niDce )uQniIcia /apachu$ *<ej+/e ni< )gie"ka oddechu2 Kotycki tek+t c/erni" +iI na +tronach$ oc/y wIdrowa"y / akapitu na akapit$ a*e )yQ*iT Cr,bowa" to w+/y+tko ro/pro+/yR Q)ieche)2 Cr/ecie< jeQ*i )yQ*a" o niej$ to nie o niej w ca"oQci$ *ec/ w"aQnie o w+/y+tki) / o+obna9 /ag"Ibienie nad obojc/ykie)$ +kro; opro+/ona b*a+kie)$ od+"oniIty "okieR$ ko*ano$ pa*ce2 By"o to /abawne i jadowite$ podbieg"e krwiD222 Cowraca"y +"owa Anny$ jej bia"y kape*u+/$ ta)to piIkne popo"udnie$ kiedy tr/y)a"a go /a rIkI$ ),wiDc9 Cr/ecie< tak nie )o<na <yR#2 WiIc to nienawiQR$ gniew$ <a*$ <e coQ na powr,t wciDga go w Qrodek <yciaS Cr/ecie< powinien braR w+/y+tko *ekko$ /upe"nie tak jak ona2 Wid/ia" pr/ecie<$ <e to$ co jego L pr/y/na" to / niechIciD L poru+/y"o do g"Ibi$ jej nawet nie )u+nI"o2 Chcia"$ by poc/u"a to +a)o *eciutkie upokor/enie$ tI +a)D goryc/2 Mia" prawo /raniR jD2 Co)yQ*a"$ <e to wca*e nie by"oby trudne2 A pote) bud/i" +iI / tych /achce;2 Cr/ecie< wtedy$ na +chodach$ ta)to dr<enie warg$ kr/yk$ rIce222 Kd/ie< tu ),wiR o ch"odnej +i*e2 :d dawna no+i"a w +obie b,*$ nie chod/i"o wca*e o niego2 NiechIRS Serce nag*e wykonywa"o obr,t nic/y) tancerka w piruecie2 :dnajdywa" w +obie ca"e pok"ady c/u"oQci$ kt,rych i+tnienia nawet nie podejr/ewa"2 Kot,w by" /ejQR na d,"$ by w+/y+tko wyjaQniR2 Wid/ia" ju< jak jej twar/ "agodnieje9 Nie$ nic +iI nie +ta"o2 !o nerwy2 Niech pan je+/c/e chwi*I /o+tanie#2 A*e natych)ia+t pr/ypo)ina" +obie proQbI Ma)y$ by na ra/ie w+tr/y)aR +iI / odwied/ina)i$ bo ka<da ro/)owa ty*ko ro/jDtr/y rany$ wiIc /n,w +iIga" po k+iD<kI$ +prawd/a" /e+/yt Andr/eja$ podkreQ*a" c/erwony) o",wkie) b"Idy$ chcia" /atopiR +iI w tej ja"owej robocie222 A*e ona /n,w pojawia"a +iI w jego pokoju$ pr/echod/i"a pr/e/ +"onec/nD +)ugI bijDcD / okna$ w ja+ny) powietr/u powo*i otwiera"o +iI cie)ne *Qnienie /atoki$ poprawiajDc w"o+y$ / b"y+/c/DcD torebkD$ w kwieci+tej +ukni$ +/"a br/egie) p*a<y w K*ettkau ku pr/y+tani$ Hane)ann c/u" w/bierajDcy w +ercu *Ik$ / pr/era<enie) patr/y"$ jak ona dochod/i do pu+tego )o*a$ jak wchod/i na +)o"owane de+ki$ a ta)$ pr/y po)oQcie$ +toi ten bia"y +tatek / wy+oki)$ pochy"y) ko)ine)$ Hane)ann chce jD chwyciR /a rIkI$ odciDgnDR / powrote) na p*a<I ko"o ga+thau+u$ a*e ona nie wid/i go$ id/ie po +)o"owanych de+kach pro+to w +tronI bia"ego +tatku$ odr/uca do ty"u w"o+y tak ro/Qwiet*one +"o;ce)$ <e prawie /"ote$ +tatek je+t pu+ty$ je+/c/e ki*ka krok,w do trapu$ Hane)ann +"y+/y +tukot korkowych obca+,w na de+kach po)o+tu$ )iarowy$ cora/ )ocniej+/y$ +erce wa*i )u w pier+iach$ chce +iI do niej pr/edr/eR pr/e/ war+twy powietr/a$ wyciDga d"o;$ chwyta /a rIkaw$ a*e rIka Hanki pruje +iI jak +)u<ka )g"y$ pa*ce chwytajD powietr/e$ bia"y +tatek ogro)nieje$ pr/echy*a +iI$ Hane)ann /a+"ania g"owI$ bo c/arna burta / napi+e) Bernhoff# nachy*a +iI nad ni) jak Qciana wa*Dcego +iI g)achu$ /a+"ania g"owI$ bo / g,ry$ / p"onDcego pok"adu +kac/D c,rki pani Wa*)ann$ +padajD ciI<ko w c/arnD wodI$ +/eroka p*a)a ognia ro/*ewa +iI w/d"u< burty$ dy)$ p"o)ienie$ c/yjaQ wyciDgniIta rIka$ oc/y$ c/yjeQ wo"anie$ p"ac/$ a on +toi w )a"ej ",dce$ kt,ra )o<e po)ieQciR ty*ko jednego c/"owieka222

Cu+te ",<ko Cyta+/$ +kDd ona go w/iI"aS L pan A2 /a)yQ*a" +iI2 L !rochI o ty) +"y+/a"e)$ chocia< wie+/$ jak to bywa$ gdy ktoQ opowiada na) o +prawach dawnych$ o kt,rych )o<e chcia"by /apo)nieR222 Ma"o kto wtedy /ag*Dda" na w/g,r/a /a dworce)$ ta) gd/ie w g"Ibokich wykopach ciDgnI"y +iI ceg*ane ka/a)aty$ forty pru+kie$ poroQniIte kr/aka)i tarniny$ pio"une) i per/e)2 M,wiono$ <e w+/Id/ie +D )iny$ a nawet <e pod /ie)iD wciD< +ied/D Nie)cy@ trafia*i +iI te< i tacy$ co pr/y+iIga*i$ <e ich wid/ie*i na w"a+ne oc/y2 A*e w *i+topad/ie ktoQ /obac/y" )iId/y dr/ewa)i Qwiat"o$ ogieniek R)iDcy w +/c/e*inie )uru$ wiIc tych dw,ch po+/"o ta) / po+terunku na -artu+kiej$ QciDgnI*i bro; / ra)ienia i po +pad/i+ty) +toku$ "a)iDc ga"D/ki$ /e+/*i pod +a)D ceg*anD QcianI2 Hepc/Dc po ro/bity) +/k*e$ we+/*i do *ochu / bec/kowaty) +k*epienie)$ a*e ogieniek utonD" w cie)noQci L wi*gotnej$ pachnDcej ro/)okniIty) papiere) i +)o"D L / g"Ibi nap"ynI"o tchnienie pod/ie)nej ci+/y$ pr/e/ )o)ent chcie*i +iI cofnDR$ bo pr/ecie< ),g" to byR ty*ko b"y+k Qwiate" )ia+ta odbitych w pIkniItej +/ybie2 0atr/y)a*i +iI pr/y <e*a/nych dr/wiach do ka/a)at$ +ta*i tak chyba dwie$ tr/y )inuty$ be/ ruchu$ / *ufa)i +kierowany)i w )rok i gdy ju< chcie*i /awr,ciR$ bo nic nie ro/pra+/a"o ci+/y$ / g"Ibi ceg*anego korytar/a do*ecia" +/)er$ pote) kroki L +p"o+/one$ prIdkie L br/IknI"a pr/ewr,cona pu+/ka$ coQ potoc/y"o +iI po ceg*anej po+ad/ce$ kr/yknI*i9 St,j#$ a*e kroki ucich"y$ wiIc / /apa*onD *atarkD we+/*i do ceg*anego tune*u$ Qwiat"o *atarki trafi"o na ukoQnD QcianI$ /akrIt$ wy)inI*i b*a+/ane +kr/ynki$ pod noga)i potoc/y"a +iI arty*eryj+ka "u+ka$ w c/arnych ka"u<ach *e<a"y parciane pa+y$ he")y$ br/Ik$ coQ /n,w poru+/y"o +iI w g"Ibi$ kr/yknI*i9 Wychod/iRT#$ a*e g"o+ utonD" be/ echa w ceg*any) korytar/u$ wiIc o+tro<nie we+/*i do ob+/erniej+/ej ko)ory /e Q*ada)i ognia na Qcianach$ +ad/a$ unieQ*i bro;$ Qwiat"o / *atarki pr/ep"ynI"o po +tertach +kr/y;$ pod +ufite) b"y+nI"y )artwo <ar,wki wi+/Dce na drucie222 Ho+tr/eg*i go w /wa"ach woj+kowych p"a+/c/y2 4e<a" pod +k"Ibiony) +ukne)$ w g,r/e )undurowych kurtek$ bre/entowych pe*eryn$ toreb na )a+ki ga/owe2 S2 +/arpnD" po"D p"a+/c/a2 H*ac/ego ucieka"eQS# A*e ch"opiec$ /winiIty$ / podkurc/ony)i pod brodI ko*ana)i$ dr<a" / /i)na$ wiIc S2 nar/uci" na niego / powrote) unie+ionD po"I L wygr/anD$ pachnDcD wi*gotny) +ukne) i d"ugo nie)yty) cia"e)2 Nie )o<e+/ tu +ied/ieR2 !u )ogD byR )iny#2 Ch"opiec +iI jednak nie poru+/y"2 S2 potr/D+nD" ni)9 W+tawaj#2 Haj )u +pok,j# L)ruknD" W2 J+ied*i na +kr/yni$ /apa*i*i papiero+a2 Co paru )inutach ch"opiec od+unD" d"onie od po*ic/k,w9 cie)na twar/$ kt,ra w Qwiet*e *atarki wyda"a i) +iI trochI cyga;+ka$ po*ic/ki +/are od wIg*owego py"u$ /)ier/wione w"o+y2 No$ w+tawaj# L powied/ia" S2$ pr/ydeptujDc niedopa"ek2 Ch"opiec /n,w /a+"oni" g"owI$ po c/y)$ wype"/nDw+/y +pod p"a+/c/y$ r/uci" +iI w +tronI <e*a/nych dr/wi$ a*e W2 by" +/yb+/y$ chwyci" /a po"I kurtki$ pr/ytr/y)a"$ wier/gajDcego wynieQ*i / fortu na Qnieg$ ubra*i w d"ugi$ w*ekDcy +iI po /ie)i p"a+/c/ Wehr)achtu i ob*od/onD Qcie<kD wQr,d tarnin poprowad/i*i ku )ia+tu2 Nie wied/ie*i$ co / ni) /robiR2 By" ju< p,8ny wiec/,r2 S2 chcia" ch"opca w/iDR do +iebie$ na :runiI$ na W+chodniD$ a*e w drod/e na po+terunek wyrwa" i) +iI / rDk$ wbieg" w ruiny i /niknD" )iId/y /bur/ony)i do)a)i2 S/ybkie kroki$ tr/a+k gru/u$ echo2 !o by"a jedna chwi*a2 S/uka*i go do p,"nocy222

C/y jednak to w"aQnie jego Hanka /obac/y"a parI dni p,8niej na )a"y) p*acu ko"o dworca$ )iId/y budynkie) ka+ a noc*egowniD dru<yn konduktor+kich$ gdy idDc na peron$ pode+/"a do paru *ud/i gr/ejDcych +iI pr/y kok+ownikuS MI<c/y/na w u+/atce / <,"tego futerka$ ubrany w d"ugi p"a+/c/ i fi*cowe wa*onki$ kt,rego ujr/a"a po drugiej +tronie ognia$ pa*ca)i w we"nianych rIkawic/kach pr/ebiega" k*awiaturI ro+yj+kiej har)onii$ dobywajDc / fa*ujDcych )iech,w )e*odiI +koc/nD i jIk*iwD$ to wy<+/D$ to ni<+/D$ jak /awod/enie wiatru$ "agod/DcD i niepokojDcD nerwy2 Ro+"a ka*ina / *iQcie) +/eroki)$ nad )odry) ro+"a w gaju potokie)222# Cr/ytupywano )u *eniwie$ bard/iej chyba / /i)na ni< do taktu 1bo chodnik by" ju< o+/roniony7$ on jednak nie /wraca" na to <adnej uwagi$ patr/y" ty*ko w <ar$ jakby wok," nie by"o nikogo2 Hopiero po chwi*i podni,+" oc/y$ )ocny)$ ro/ko"y+any) ruche) wydoby" / har)onii akord podobny do fanfary i kiwnD" do kogoQ g"owD2 W"aQnie wtedy Hanka /obac/y"a ch"opca po ra/ pierw+/y9 w c/arnej kurtce$ / +/ary) +/a*ikie) okrIcony) wok," +/yi$ wy+unD" +iI //a p*ec,w +tarego2 Caro)a kroka)i$ powo*i$ jakby ociDgajDc +iI$ ob+/ed" ogie; i /atr/y)a" +iI w ciep"y) krIgu Qwiat"a2 Har)onia urwa"a nag*e2 Hanka patr/y"a uwa<nie na ka<dy ruch$ na ka<de pr/echy*enie g"owy i od ra/u coQ jD tknI"o$ bo niby w+/y+tko wyg*Dda"o /wyc/ajnie$ a*e ruchy ch"opca wyda"y +iI jej /byt wyra8ne$ jakby ry+owa" ni)i w powietr/u o+trD$ niewid/ia*nD kre+kI$ kt,rej kapryQne +p*oty po chwi*i ro/wiewa"y +iI w cieniach2 W rIku +tary kape*u+/2 Na dnie dwa /)iIte$ brudne banknoty2 StanI"a b*i<ej2 0e Q)ie+/nD$ nieco wy/ywajDcD o+tro<noQciD po"o<y" kape*u+/ na /ie)i$ tu< pr/y nod/e$ jakby w obawie$ <e ktoQ )u QwiQnie brudnoniebie+kie papierki$ i ra/ prawD$ ra/ *ewD d"oniD$ niedba*e$ be/ poQpiechu$ kreQ*Dc pr/ed +obD to krDg"e$ to kancia+te k+/ta"ty$ /ac/D" wyj)owaR pa*ca)i / powietr/a jeden po drugi) niewid/ia*ne pr/ed)ioty$ a *ud/ie +tojDcy wok," ognia odgadywa*i$ co )a na )yQ*i2 Ruchy +/tywne$ napiIte po*ic/ki2 !y*ko oc/y222 Jk"oni" +iI$ /apa*i" niewid/ia*ne cygaro$ ga+/Dc paro)a +tr/epniIcia)i niewid/ia*nD /apa"kI$ pr/e*ic/y" niewid/ia*ne banknoty$ kt,re +frunI"y / nieba$ / pa;+kD non+/a*ancjD opar" +iI na niewid/ia*nej *a+ce222 A w+/y+tko to by"o i Q)ie+/ne$ i trochI obra8*iwe$ i trochI niepr/y/woite$ *ec/ gdy kobiety /achichota"y$ pr/erwa" na )o)ent$ obr/ucajDc wid/,w karcDcy) +pojr/enie)$ po c/y) pr/ytknD" d"onie do po*ic/k,w$ pr/ytr/y)a" parI chwi* i +/ybki) ruche) odjD" je od twar/y222 -obieta +tojDca najb*i<ej a< /a+"oni"a +obie u+ta d"oniD2 Nawet Hanka poc/u"a *Ik2 !e oc/y$ coQ niedobrego w uQ)iechu L bo*e+ny$ napiIty b"y+k oc/u$ a jednak ro/bawiajDcy222 A har)onia pr/ebud/i"a +iI$ jIknI"y )iechy$ /abr/)ia"a pieQ; o gwie8d/ie$ co Qwieci )arynar/o) w )or+kiej toni$ ch"opiec powo*i podni,+" kape*u+/$ pr/echy*i" +iI w *ewo$ pote) w prawo$ tanec/ny) krokie) okrD<y" ogie;$ +tuknD" obca+a)i i nag*e ro/*u8ni" +iI w anie*+ki) uQ)iechu2 -obieta odetchnI"a / u*gD$ ktoQ /ak*D" <artob*iwie / u/nanie)$ ktoQ +iIgnD" do port)onetki2 :d +trony ka+ podchod/i*i do ognia cora/ to nowi *ud/ie$ pod)iej+ki / !c/ewa /n,w )ia" +p,8nienie$ wi*gotne chorDgwie na wie<y dworca furkota"y w /i)ny) wietr/e od +trony +toc/ni$ /ag*Ddano pr/e/ ra)iI$ by *epiej /obac/yR$ pr/epychano +iI$ br/IknI"o parI )onet2 4ec/ Hanka pr/e+ta"a +iI Q)iaR2 Chwi*I je+/c/e po+ta"a / d/iwny) uc/ucie) w +ercu i po+/"a na peron2 W wagonie u+"y+/a"a$ jak ktoQ ),wi"$ <e to bard/o niedobr/e$ <e d/ieci w ten +po+,b /arabiajD na <ycie i <e tr/eba to /aka/aR2 -toQ /a)ruc/a"9 Co pani chce$ a co / taki)i /robiRS -radnD$ uciekajD$ )a"o to d/i+iaj takichS#2 0a +/ybD dw,ch +tra<nik,w /e +"u<by ochrony ko*ei *eniwie +/"o w +tronI kok+ownika2 Cr/y+unI"a twar/

do okna2 Ch"opca i )I<c/y/ny / har)oniD ju< ta) jednak nie by"o2 Kdy po ki*ku dniach$ wracajDc od pani -2 / u*icy S/erokiej$ /a+/"a do poc/eka*ni dworcowej$ /n,w /obac/y"a ch"opca i /nowu powr,ci"o to pr/ykre uc/ucie2 Spa" na "awce w kDcie +a*i$ pr/y ka*oryfer/e$ / d"o;)i wtu*ony)i pod kurtkI$ /ar,<owiony po ko;ce u+/u2 Cr/y /a du<ych narciarkach ciDgnI"y +iI ro/wiD/ane +/nurowad"a2 HotknI"a jego ra)ienia2 :bud/ony natych)ia+t /a+"oni" +iI pr/ed uder/enie)2 CokrIci"a karcDco g"owD2 Ae+teQ g"odnyS#2 Nie odpowied/ia"2 Code+/"a do bufetu$ ra/ po ra/ og*DdajDc +iI$ by jej nie uciek"$ kupi"a bu"kI / +ere) i +/k*ankI herbaty2 -iedy u+ied*i pr/y +to*e$ wy+unD" d"onie +pod kurtki2 C/arne pa/nokcie2 Cr/yg*Dda"a )u +iI uwa<nie2 Kd/ie )ie+/ka+/S# W/ru+/y" ra)iona)i2 Chce+/ tu +ied/ieRS# Skr/ywi" +iI2 Kdy +tanI*i w dr/wiach$ Ma)a +iI trochI /d/iwi"a$ a*e$ c,<$ wied/ia"a$ <e nie )o<na inac/ej9 /god/i"a +iI$ by ch"opiec na ra/ie# pr/enocowa" w )oi) pokoju$ w ",<ku / ja+nego drewna$ kt,re +ta"o pod okne)$ /aw+/e r,wno /a+"ane$ w kt,ry) nikt nigdy nie +ypia"2 !o by"o L jak )awia"a Ma)a L ",<ko d*a goQcia2 0a+ypiajDc na prawy) boku$ twar/D do okna$ /aw+/e wid/ia"e) je w cie)noQci2 C/u"e) wtedy niepok,j oc/ekiwania$ bo to ",<ko pr/e/nac/one d*a goQcia$ by"o trochI podobne do pu+tego kr/e+"a$ kt,re Ma)a /aw+/e /o+tawia"a na Wigi*iI pr/y +to*e d*a kogoQ$ kto kiedyQ )o<e /apuka do na+/ych dr/wi i u+iDd/ie / na)i do wiec/er/y2 Ch"opiec by" brudny$ w pocerowanej kurtce / ni to woj+kowego$ ni to ko*ejar+kiego c/arnego +ukna$ +ta" poQrodku kuchni i Ma)a od ra/u /ac/I"a )u QciDgaR kurtkI9 Aak +iI na/ywa+/S# A*e Hanka dotknI"a jej rIki prIdki) "agodny) ruche)9 :n nie ),wi222# Ma)a by"a ty) tro+/kI +p"o+/ona$ a< d"oniD )i)owo*nie dotknI"a u+t2 A jak +iI na/ywaS# Hanka ty*ko w/ru+/y"a ra)iona)i$ QciDgajDc ch"opcu ko+/u*I pr/e/ g"owI2 Cote) nape"ni"y wannI ciep"D wodD i pr/e/ +/parI w uchy*onych dr/wiach wid/ia"e) jak )y"y go gDbkD2 Coddawa" +iI w+/y+tkie)u cierp*iwie$ )ru<Dc ty*ko oc/y pr/ed Qwiat"e) *a)py /awie+/onej nad *u+tre)2 A wiIc on nie ),wi222 By"e) /d/iwiony$ <e ktoQ taki /na*a/" +iI tak b*i+ko$ widywa"e) takich / da*eka$ a*e tera/ poc/u"e) *Ik /)ie+/any / ciekawoQciD2 Ba"e) +iI tej chwi*i$ kiedy bIdI )u+ia" do niego coQ powied/ieR$ a on bId/ie wid/ia" ty*ko )oje nie)e poru+/ajDce +iI u+ta2 Ca*ce Ch"opiec na+ jednak ro/u)ia" 1c/yta" chyba / ruchu warg7$ nie potrafi" ty*ko wyra/iR w+/y+tkiego ge+ta)i2 Ma)a dowied/ia"a +iI od pani Stein$ <e Hane)ann )o<e /robiR coQ w tej +prawie$ dorad/i"a wiIc$ by Hanka /wr,ci"a +iI w"aQnie do niego2 Mia"a racjI2 Ae+/c/e na praktyce u An+ena$ gdy wo*ne pr/edpo"udnia po/wa*a"y )u na odwied/anie -o*egiu) E)au+ w g)achu Akade)ii pr/y Winter+tra++e %M$ Hane)ann /ag*Dda" c/a+e) L trochI /a na)owD Augu+ta CfPt/e$ trochI / w"a+nej chIci L na tr/ecie piItro$ do niewie*kiego audytoriu) o/dobionego po+Dga)i )ito*ogic/nych b,+tw$ gd/ie profe+or Ceter+en / (ryburga d*a grupy )"od+/ych *ekar/y prowad/i" +e)inariu) / teoretyc/nych pod+taw jI/yka )igowego2 Bard/o to Hane)anna /aciekawi"o2 Co ty*u dniach +pId/onych w pod/ie)iach A*thofu nabra" d/iwnej pogardy d*a tego$ co ),wione2 R,wnie< to$ co c/yta" w ga/etach$ wyda"o )u +iI tak pr/e+ycone k"a)+twe)$ <e od jakiegoQ c/a+u pr/e+ta" nawet pr/eg*DdaR d/ienniki2 S"owaS Jfa" ty*ko oc/o) i pa*co)2 Augu+t upewnia" go w ty) pr/eQwiadc/eniu2 Kdy wiec/ora)i w pen+jonacie

pani Ro+en$ w )a"y) pokoju na piItr/e$ ro/)awia*i o twar/ach +a)ob,jc,w$ kt,rych cia"a trafia"y do A*thofu na )ar)urowy +t,"$ i Augu+t w pr/yp"ywie nag"ego entu/ja/)u got,w by" nawet twor/yR tanatop+ycho*ogiI# L takD to patetyc/ne na/wI nadawa" trudnej i wie*ce ry/ykownej +/tuce c/ytania fi/jono)ii u)ar"ych L Hane)annowi te p*any wyda"y +iI b*i+kie$ chocia< w g"Ibi ducha nie bard/o wier/y"$ by taka p+ycho*ogia by"a )o<*iwa2 W jedny) pr/y/nawa" Augu+towi racjI2 Bo jeQ*i profe+or An+en wnio+kowa" o pr/yc/ynach Q)ierci / u"o<enia cia"$ / uk"adu rDk i k+/ta"tu ran$ Augu+t nie potrafi" )u wybac/yR$ <e w +woich dociekaniach /upe"nie po)ija to$ co najwa<niej+/e L to /nac/y twar/e2 A pr/ecie< gdyby tak kiedyQ uda"o +iI dociec$ co ),wiD )i*c/Dce powieki u)ar"ego$ u+ta oc/y+/c/one / )y*Dcej purpury$ /)ar+/c/ki i bru/dy$ /a+tyg"e w chwi*i$ gdy ko;c/y"o +iI <ycieT C/y< to nie tu w"aQnie na*e<a"o +/ukaR pr/yc/yny$ kt,ra +prawia$ <e c/a+e) nie potrafi)y opr/eR +iI poku+ie i odr/uca)y darS -t,regoQ wiec/oru$ wracajDc / -o*egiu) E)au+$ Hane)ann / Augu+te) /a+/*i do kawiarni E*ephant# na Wi*he*)+tra++e$ gd/ie L jak g"o+i" wie*ki afi+/ / napi+e) Mr :ut*ine#$ kt,ry do+tr/eg*i /a cie)nD +/ybD L wy+tIpowa" od paru dni )i) / 4ondynu2 Augu+t by" w Qwietny) hu)or/e$ )yQ*$ <e /abawiD +iI jar)arc/nD L jak to na/wa" L ro/rywkD$ ro/we+e*i"a go je+/c/e bard/iej$ /e+/*i wiIc /e Q)ieche) po +chodkach do okrDg"ej +a*i pogrD<onej w c/erwonawy) p,")roku i /ajI*i )iej+ce tu< pr/y e+trad/ie / *u+ter2 Kdy jednak na e+trad/ie ujr/e*i wy+okiego )I<c/y/nI we fraku$ kt,rego twar/ pr/ypr,+/ona Qnie<ny) pudre) wyda"a i) +iI uder/ajDco podobna do twar/y$ kt,re og*Dda*i w pod/ie)iach A*thofu$ Hane)ann poc/u" *Ik2 Mr :ut*ine /b*i<y" +iI$ jakby wyc/u" tI kr,tkD jak )gnienie chwi*I$ w kt,rej +erce Hane)anna uder/y"o )ocniej$ i d"onie w bia"ych rIkawic/kach po"o<y" na jego ra)ionach2 Mu/yka pr/ycich"a2 !war/ pr/ypr,+/ona pudre) nachy*i"a +iI$ Hane)ann poc/u" /apach bie*id"a$ cofnD" g"owI$ a*e twar/$ w kt,rej Qwieci"y c/arne 8renice$ nie drgnI"a2 Mr :ut*ine patr/y" w oc/y Hane)anna2 Mia" wie*kie$ podobne do )edu/y$ ciep"okrwi+te u+ta$ bia"e po*ic/ki i grubD c/er; na powiekach2 Mi)owie$ kt,rych Hane)ann pa)iIta" / d/ieci;+twa$ pr/eQciga*i +iI w gry)a+ach$ ta;c/y*i i biega*i po +cenie$ ry+ujDc w powietr/u pajIc/ynI niewid/ia*nych *inii i pr/egiIR$ w kt,rD chcie*i /"owiR du+/e wid/,w L tu jednak$ pod pokrywD bie*id"a$ c/ai"o +iI coQ nierucho)ego2 Ca"a +a*a patr/y"a na nich2 Hane)ann /ac/erwieni" +iI po +a)e +kronie$ bo nara/ wyda"o )u +iI$ <e ten nierucho)y c/"owiek wie2 Wie$ co on$ Hane)ann$ robi w piwnicach A*thofu2 Cote) Mr :ut*ine powr,ci" na e+tradI i w nienagannej nie)c/y8nie popro+i" wid/,w$ by /g"a+/a*i +woje <yc/enia2 Ro/poc/I"o +iI pr/ed+tawienie2 CiIkna pani w eto*i /e +rebrnych *i+,w$ +ied/Dca w *o<y po prawej +tronie +ceny$ wy)ieni"a na/wi+ko Cha)ber*aina i ju< po chwi*i na *u+tr/anej e+trad/ie pojawi" +iI brytyj+ki pre)ier$ og"a+/ajDc ca"e)u Qwiatu$ <e pr/yno+i pok,j2 :ficer$ kt,re)u towar/y+/y"a +)uk"a brunetka$ /a<yc/y" +obie ujr/eR wod/a Ro+ji i na *u+tr/any parkiet w)a+/erowa" wD+aty )I<c/y/na / fajkD2 Ro/*eg"y +iI brawa2 Codobie;+two by"o r/ec/ywiQcie uder/ajDce2 A*e to$ co Hane)anna poru+/y"o najbard/iej$ /dar/y"o +iI na ko;cu pr/ed+tawienia2 Mr :ut*ine u+iad" na kr/eQ*e poQrodku e+trady$ ro/ejr/a" +iI po +a*i$ i /ac/D" naQ*adowaR goQci2 By"o to bard/o /abawne2 Co ka<dy) nu)er/e wybucha"y +a*wy ciep"ego Q)iechu$ bo <ywe odbicia kobiet i )I<c/y/n +ied/Dcych w *o<ach i pr/y +to*ikach +powija"o Qwiat"o pogodnego <artu i nikt nie poc/u" +iI dotkniIty2 Bawiono +iI Qwietnie2 :+tatniD twar/D$ kt,rD ujr/ano na e+trad/ie$ by"a twar/ Hane)anna2 WracajDc do pen+jonatu pani Ro+en +/*i br/egie) S/prewy w +tronI )o+tu Sigfrieda2 0

kawiarni i kabaret,w pr/y SigLfried+tra++e do*atywa" gwar niecierp*iwej$ be/tro+kiej )u/yki$ w ogrodach pachnia"o re/edD$ na bia"y) niebie pr/e*atywa"y ja+k,"ki$ *ec/ gdy /na*e8*i +iI nad wodD$ kt,ra tera/$ w god/inie /)ier/chu$ +ta"a +iI +/arob"Ikitna$ /raniona poQrodku r/eki ro/b"y+ka)i ga+nDcego +"o;ca$ Hane)ann powied/ia" do Augu+ta9 C/y /auwa<y"eQ$ <e c/a+e) *ubi)y udawaR u)ar"ychS -iedy ),wi)y$ chce)y$ by wy+tarc/y"y ty*ko +"owa2 Ca)iIta+/$ co powtar/ajD w+/y+tkie )atki9 M,w wyra8nie$ nie )achaj rIka)i$ nie poka/uj pa*ce)T Ca"e cia"o )a )i*c/eR jak /abite$ wtedy dopiero d/iecko dobr/e +iI +pi+uje#2 Augu+t /d/iwi" +iI$ bo /aw+/e ),wi" du<o$ pr/ekonany$ <e kipi <ycie)2 W audytoriu) na tr/eci) piItr/e -o*egiu) E)au+$ do kt,rego Hane)ann /achod/i" pr/edpo"udnia)i$ profe+or Ceter+en ),wi" o dawnych i nowych a*fabetach )igowych$ a*e nie ty*ko to pr/yciDga"o Hane)anna do cie)nej +a*i$ o/dobionej dIbowy)i po+Dga)i )ito*ogic/nych b,+tw2 :to gdy Ceter+en ),wi"$ bac/nie +tr/eg" +wojej patetyc/nej nierucho)oQci na katedr/e$ ty*ko / r/adka podkreQ*ajDc +en+ +",w )ocniej+/y)i rucha)i *ewej d"oni$ kiedy jednak /ac/yna" poka/ywaR dakty*ogra)y$ nag*e /)ienia"o +iI w+/y+tkoT C,< /a pr/e)ianaT Hane)ann +"y+/a" o =+ador/e Huncan$ tancerce / Ang*ii$ kt,ra L wid/owie w kinie Ca**adiu)# )og*i +iI o ty) pr/ekonaR na w"a+ne oc/y L ta;c/y"a bo+o$ wionDc wok," +iebie +/a*a)i / )uQ*inu$ i wca*e go nie /d/iwi"o$ gdy podc/a+ jednego / wyk"ad,w ktoQ /"oQ*iwy / ty"u +/epnD"9 C/y ten Ceter+en nie )a pr/ypadkie) na drugie HuncanS# Bo r/ec/ywiQcie$ c,< to by" /a teatrT -to wie$ )o<e w"aQnie d*atego na +a*i by"o tak wie*u +"uchac/y2 Ceter+en uno+i" d"onie$ odc/ekiwa" chwi*I$ a< w +a*i ucichnD najdrobniej+/e nawet +/)ery$ po c/y) w /upe"nej ci+/y te bia"e$ unie+ione nad pu*pite) d"onie /ac/yna"y tr/epotaR jak para go"Ibi$ twar/ ro/jaQnia"o Qwiat"o od/y+kanego <ycia2 C,< ta) /re+/tD d"onieT Crofe+or Ceter+en$ c/"onek Ber*i;+kiej Akade)ii$ dwukrotnie od/nac/ony pr/e/ ce+ar/a /a /a+"ugi na po*u nauki i dobroc/ynnoQci$ pr/y ka<dy) dakty*ogra)ie cie+/y" +iI giItkoQciD +woich pr/egub,w L jak c/"owiek$ kt,ry raduje +iI +prawnoQciD rIki po /djIciu gip+owego opatrunkuT W audytoriu) na tr/eci) piItr/e$ gd/ie +"o;ce oQwiet*a"o ciep"y) b*a+kie) dIbowD figurI Chrono+a$ o/dabiajDcD pu*pit katedry$ Hane)ann dowiadywa" +iI$ <e obok dakty*ogra),w +D tak<e ideogra)y$ /naki ca"ych wyra/,w i /da;$ a*e Ceter+en chcia" +twor/yR a*fabet chirogra),w# L )owI +y*ab$ po*egajDcD na pr/yk"adaniu pa*c,w do podbr,dka$ po*ic/ka$ no+a$ +kroni$ pier+i$ ra)ion2 Chcia" by ),wi"o$ Q)ia"o +iI i p"aka"o ca"e cia"o2 = w+/y+tko to poka/ywa"T W ruchuT W bieguT Na podiu) obok dIbowej katedry / r/e8bionD g"owD Medu/yT He*ikatne )uQniIcia2 Cr/echy*enia2 0wijanie d"oni2 Stu*anie2 Ro/kwitanie pa*c,w2 !r/epotanie2 Hotykanie u+t2 Mru<enie powiek2 Aak<e to w+/y+tko odbiega"o od wyk"ad,w An+ena$ od jego twar/y QciDgniItej powagD i c/arnej )u+/ki pod brodDT -iedy /aQ / Augu+te) trafi*i na pr/ed+tawienie teatru japo;+kiego w A)er+L!heater$ Hane)annowi wyda"o +iI$ <e /na*e8*i +iI L jak to okreQ*i" L po drugiej +tronie2 !war/e japo;+kich aktor,w$ +unDcych po +cenie w c/arnych i bia"ych ki)onach$ by"y podobne do gip+owych )a+ek$ ci+/I c/y+tych barw jedwabiu pr/erywa"y ty*ko jIk*iwe d8wiIki cytar i f*et,w L a*e cia"aT Ca"a opowieQR by"a utkana / poru+/e; d"oni$ *ekkich +tDpniIR$ pr/egiIR tu"owiaT Crawd/iwy hy)n <yjDcych ra)ion$ bioder$ rDk i +t,pT Co tej wi/ycie w k*a+ycy+tyc/ny) g)achu pr/y Koethe+tra++e Hane)ann nie ),g" ju< patr/eR na pary ta;c/Dce oneL+tepa c/y char*e+tona$ ko"y+/Dce +iI w /"otawy) Qwiet*e *a)pion,w /a +/yba)i kawiarni2 C,< /a kuk"yT ManekinyT NakrIcone figury wo+kowe / panoptiku) podr/ucane ryt)ic/nie )echanic/ny)i w+tr/D+a)iT !aniec japo;+kich aktor,w by"

wibrowanie) <ycia2 Cia"o +powite w c/arny i bia"y jedwab wyra<a"o *Ik$ nad/iejI$ )i"oQR$ chwia"o +iI w pod)uchach niewid/ia*nego wiatru$ pro+towa"o +iI jak trawa po de+/c/u2 Na c,< tu +"owaT W ja+ny) Qwiet*e +ceny upudrowane d"onie ry+owa"y ka<dy /nak / cudownD wyra/i+toQciD2 H"ugie pa*ce$ fa*ujDce jak ga"D/ki ukwia"u$ tka"y be/ trudu pajIc/D *iniI cieni i ro/b"y+k,w2 Aapo;+cy aktor/yT -t,< opr,c/ nich potrafi" tak ),wiR cia"e)S W"aQnie wtedy$ wracajDc (riedrich+tra++e na +tacjI )etra$ Hane)ann po)yQ*a" po ra/ pierw+/y o *ud/iach nie)ych2 !rochI go to /d/iwi"o$ a*e pr/ecie< L takT L i*ekroR wid/ia" w kawiarni$ na dworcu$ w pociDgu d/iewc/ynI c/y ch"opca$ kt,r/y be/g"oQnie ro/prawia*i rucha)i rDk$ ty*ekroR pod/iwia" precy/yjne tr/epotanie ),wiDcych d"oni$ kt,re L tak )u +iI /dawa"o L potrafi"y wyra/iR w+/y+tko2 M,g" na to patr/eR i patr/eR$ choR udawa" L tak jak w+/y+cy L <e nie patr/y$ bo pr/ecie< nie wypada"o2 = ta +pr/ec/noQR9 Cr/ecie< wied/ia"$ <e Qwiat$ w kt,ry) <yjD$ je+t ubogi$ +prowad/ony do ki*ku pro+tych pojIR$ a jednak nie ),g" +iI uwo*niR od wra<enia$ <e B,g obdarowa" ich c/y)Q$ co je)u /o+ta"o odjIte2 Aak<e to takS Aak pogod/iR cia+notI ci+/y$ w kt,rej +D /a)kniIci$ / d/iwny) otwarcie)S Be/bronnoQR i be/radnoQR / b"y+kot*iwD precy/jD ruchuS Ra/ wydawa*i )u +iI <a"o+ni w +wojej nId/y$ ra/ g,rowa*i nad ha"aQ*iwy) t"u)e) idDcy) pod *a)piona)i wie*kiej u*icy L )i*c/Dcy$ a jednak pe"ni ro/gwaru nie+"y+/a*nych +",w2 Chod/i" na wyk"ady Ceter+ena$ chcia" nauc/yR +iI w+/y+tkich tych +tu*e;$ /winiIR$ ro/kwitniIR pa*c,w$ by /ajr/eR na ich# +tronI2 A pote)S WciD< pa)iIta" wr/eQniowy wiec/,r$ kiedy to wracajDc / -o*egiu) E)au+$ na +tacji )etra Be**e3ue pod+/ed" do dw,ch d/iewc/Dt i po ra/ pierw+/y coQ powied/ia"# paro)a rucha)i d"oni$ a one )u odpowied/ia"y +/ybki) )igowanie)2 !o by"o /abawne i bard/o piIkne$ tak podejQR / odrobinD *Iku$ c/y +iI uda$ powied/ieR# coQ$ /ro/u)ieR odpowied8 i wid/ieR te w+/y+tkie ukradkowe$ +p"o+/one +pojr/enia pr/echodni,w$ kt,r/y r/uca*i okie) //a ga/et$ +pod kape*u+/y$ udajDc$ <e nie patr/D2 Cewnie w/iI*i go L pochwa*i" +iI na/ajutr/ Augu+towi / <artob*iwD du)D L /a jednego / ta)tych#2 = bard/o dobr/eT -iedy Hanka wprowad/i"a Ada)a do pokoju na piItr/e$ ch"opiec uk"oni" +iI niedba*e$ jakby pow+tr/y)ywa" +iI pr/ed /robienie) niepr/y/woitego ge+tu$ a*e ona patr/y"a na niego / /achwyte)2 Hane)ann uQ)iechnD" +iI2 By*i nawet trochI podobni do +iebie2 Co+ad/i" ch"opca pr/y biurku$ ro/"o<y" du<D kartkI / w/ora)i uk"adu pa*c,w d*a w+/y+tkich *iter 1Ma)a pr/ynio+"a jD / Akade)ii od doktora Michejdy7$ na biurku u+tawi" )a"e *u+tro$ u+iad" ko"o Ada)a i tak +ied/Dc obok +iebie /ac/I*i uk"adaR pa*ce wed"ug tego$ co by"o na ry+unkach2 Hanka u+iad"a pod okne) i nie +pu+/c/a"a / nich oc/u2 Ada) powtar/a" /naki / ironic/ny)$ trochI obra8*iwy) uQ)ie+/kie) i ju< po paru chwi*ach cie+/y" +iI +a)y) ruche) pa*c,w$ kt,re / "atwoQciD *epi"y w powietr/u dowo*nD *iterI2 Hane)ann /ac/D" od i)ienia Ada)#2 Co+/"o to tak +/ybko$ <e /apyta"9 Jc/y"eQ +iI tegoS#2 Ada) ty*ko +iI +kr/ywi"2 Cr/y niekt,rych *iterach traci" jednak p"ynnoQR$ )u+ia" patr/eR na ry+unkowy w/,r$ a*e wtedy$ /niecierp*iwiony$ od ra/u /ac/yna" w"a+ny)i ge+ta)i )a*owaR ca"D opowieQR2 A pr/y ty) to podr/ucanie ra)ion$ wyginanie warg$ )ru<enie oc/u L taniec twar/y$ Qpiew rDk L by"o tak niewy)u+/one i /ara8*iwe$ <e +ied/Dc na oto)anie L ja i Hanka L )i)owo*nie do"Dc/a*iQ)y do tr/epotania drobnych d"oni2 Kdy /aQ Hane)ann wychod/i" na chwi*I / pokoju$ Ada) wy+unDw+/y +iI //a biurka$ paro)a ge+ta)i$ pr/echy*enie) g"owy$ pr/egiIcie) +/yi$ unie+ienie) brwi$ +twar/a" +y*wetkI +wego nauc/ycie*a2 Hanka /rywa"a +iI / oto)any obur/ona9 Ada)$ nie )a"pujT#2 A*e obur/enie ro/p"ywa"o +iI natych)ia+t w uQ)iechu$ takie to w+/y+tko by"o /abawne i dobr/e podpatr/one2 -a<dy ruch2 Jdawanie /a)yQ*enia2 Codpieranie c/o"a2 0ak"adanie

nogi /a nogI2 Cr/yg"ad/anie w"o+,w2 Hanka tr/epa"a go po gr/biecie$ a*e wy)knDw+/y +iI +pod unie+ionej rIki ucieka" /a biurko$ /a+tawiajDc +iI fote*e)2 A pote) porywa" / wie+/aka kape*u+/ Hane)anna$ na+ad/a" kr/ywo na g"owI i r/uca" +iI na fote*$ by /a+tygnDR w po/ie )yQ*icie*a2 Hane)ann +tawa" w dr/wiach$ wo"ajDc9 Canie Hane)ann$ w kape*u+/u nie +ied/i +iI pr/y +to*eT#2 Ada) oddawa" )u kape*u+/$ +k"oniw+/y +iI ni+ko$ a Hane)ann tar)o+i" )u w"o+y L *ekki)$ "agodny)$ "obu/er+ki) ge+te)2 Hopiero p,8niej /auwa<y"e)$ <e taki) +a)y) ge+te) Hanka /wyk*e w/bur/a"a na) c/uprynI2 :na te< chyba to +po+tr/eg"a$ bo oc/y jej +iI /)ru<y"y w drwiDcy) uQ)iechu2 !era/ *ubi"a patr/eR na tego wy+okiego )I<c/y/nI o du<ych ja+nych d"oniach$ kt,ry pochy*a" +iI nad ch"opce)$ o+tro<nie i c/u*e po)agajDc )u u"o<yR pa*ce pr/y trudniej+/ych *iterach2 By" tak niepodobny do ta)tego powa<nego )I<c/y/ny$ kt,rego ty*e ra/y )ija"a na Qcie<ce2 !rochI +iI nawet w+tyd/i"a$ <e wtedy$ na +chodach$ podnio+"a rIkI i g"upio kr/yc/a"a2 4ec/ kiedy Hane)ann powied/ia"9 Cani Hanko$ niech<e pani u+iDd/ie tu b*i<ej2 BId/ie pani "atwiej#$ u+iad"a obok Ada)a i /ac/I"a robiR to +a)o$ co oni$ choR tro+/kI jD to krIpowa"o L takie wyginanie rDk i pr/yg*Ddanie +iI +obie w *u+tr/e2 M,wi"a$ patr/Dc na w"a+ne odbicie9 No /upe"nie nie wie)$ jak u"o<yR te pa*ce#2 Hane)ann bra" jD /a rIkI i uk"ada" d"o; w k+/ta"t *itery R#2 0gina" pa*ec +erdec/ny$ pote) )a"y$ dope"nia" pochy*ony) kciukie)$ a*e )a"y pa*ec nie chcia" +iI tr/y)aR$ od+kakiwa" od d"oni$ wiIc cierp*iwie powtar/a*i w+/y+tko od poc/Dtku9 Niech pani tera/ popatr/y w *u+tro2 :$ to powinno wyg*DdaR tak2 Wid/i paniS# Cewnie$ <e wid/ia"a$ ty*ko co / tegoS Ca*ec wciD< nie chcia" +ied/ieR ta)$ gd/ie powinien2 Cr/ygry/ajDc wargI doci+ka"a go do d"oni2 !ak )o<e byRS# Hane)ann /ag*Dda" w *u+tro9 !y*ko niech pani nie pu+/c/a kciuka#2 Ada) kr/tu+i" +iI /e Q)iechu$ ja te< nie )og"e) wytr/y)aR2 :ch$ ci g"upi doroQ*iT Cote) *u+tro by"o ju< )niej potr/ebne2 Hane)ann +iada" napr/eciw Ada)a i ),wi*i# do +iebie +/ybki) pa*cowanie)2 Ada) c/yta" be/ trudu / ruchu warg$ a*e Hanka nie bard/o$ Hane)ann +ad/a" jD wiIc pr/ed +obD i powo*utku$ be/g"oQny) +/epte)$ +tarannie uk"adajDc u+ta pr/y ka<dej g"o+ce$ ),wi"9 Niech pani nie w+taje#2 Hanka odpowiada"a pa*ca)i$ dok"adnie ry+ujDc w powietr/u ka<dD ko*ejnD *iterI9 HLoLbLrL/Le#2 = wybucha"a Q)ieche)2 A ich ko*ana +tyka"y +iI na )o)ent2 Ada) wt,rowa" +pod okna tej gr/e odbiR$ jak *u+tro powtar/ajDc ruchy d"oni$ kt,ry)i Hanka chcia"a /"owiR +"owa i pr/er/uciR je / powrote) do Hane)anna2 A*e / Ada)e) by"y te< i /)artwienia2 Cotrafi" wybiec na de+/c/ i +pacerujDc po Qcie<ce / niewid/ia*ny) para+o*e) w wyciDgniItej rIce$ pr/e)okniIty do nitki$ ko"y+a" biodra)i tak$ jak to robi"a pani W2$ naQ*adowa" nied/ie*ne )a+/erowanie pana Borunia do koQcio"a Cy+ter+,w$ wyj)owa" / u+t niewid/ia*ne gwo8d/ie tak$ jak to robi" pan :r/echow+ki i giItki)i +tukniIcia)i pr/ybija" coQ do niewid/ia*nej Qciany / +/u)iDcych krope*$ pr/ejr/y+tej i *ekkiej$ kt,ra wyro+"a poQrodku ogrodu$ podQwiet*ona tIc/ujDcy) )igotanie) popo"udniowego +"o;ca$ a w+/y+tkie te ge+ty$ +taranne i non+/a*anckie$ by"y tak dok"adny) odbicie) ge+t,w na+/ych +D+iad,w222 :ch$ byR ki)Q inny)$ ni< +iI je+t222 Wybiega"e) pr/ed do)$ do"Dc/ajDc do tej /"ej$ /achwycajDcej gry$ kr/yc/a"e) coQ / twar/D unie+ionD ku niebu$ c/u"e)$ jak po powiekach +p"ywajD )i ciep"e krop*e +ierpniowego de+/c/u$ bra*iQ)y +iI /a ra)iona i ta;c/y*iQ)y w ka"u<ach$ ro/pry+kujDc piIta)i brD/owD wodI L )ocno$ i je+/c/e ra/$ i je+/c/e ra/T L a< okno w kuchni otwiera"o +iI i Hanka$ gro<Dc u)Dc/onD piIQciD$ wo"a"a9 C/y wy nie )o<ecie pr/e+taRS Co /a duch wa+ opIta"S Cr/ecie< w+/y+cy +iI na na+

poobra<ajDT# Cote)$ gdy /dy+/ani i /)oc/eni$ /o+tawiajDc na /ie*ony) *ino*eu) wi*gotne Q*ady +anda"k,w$ wbiega*iQ)y do kuchni$ wyciera"a na) g"owy rIc/nikie) i ),wi"a do Ada)a9 Ae+teQ )okry jak )y+/2 Ua/i+/ po de+/c/u2 Co co ci to w+/y+tkoS# A*e Ada) /acina" +iI w +obie i nie odpowiada" nawet ruche) pa*ca2 Kdy pod koniec +ierpnia wr,ci" do do)u / ro/ciItD wargD$ / kt,rej ciek"a krew$ Hanka nie )og"a wy),wiR +"owa2 Bo<e$ kto ci to /robi"S M,wT L pr/yci+nI"a go do +iebie$ /ach"anny) pta+i) ge+te)$ na kretonowej +ukience /o+ta"o ki*ka c/erwonych p*a)ek2 L Cowied/$ kto ci to /robi"S :c/y i) wydrapiIT# Chyba wied/ia"e)$ kto )u to /robi"2 Ada) *ubi" naQ*adowaR braci Stre)+kich +pod dwuna+tki$ to )u+ia"o +iI wc/eQniej c/y p,8niej tak +ko;c/yR2 Hanka wybieg"a na u*icI$ a*e co )og"a /robiRS 0a*ana "/a)i wr,ci"a do do)u2 !y)c/a+e) Ma)a pr/etar"a Ada)owi +ka*ec/one u+ta watkD9 Nic ci nie bId/ie2 A*e *epiej na nich uwa<aj#2 Co by"o / ni) dawniejS Kdy wiec/ore) *e<e*iQ)y w +woich ",<kach$ Ada) pod okne)$ ja ko"o ka*oryfera L w/bur/ony de+/c/owD /abawD$ ro/ko"y+any ta;ce) n,g$ ro/pry+kujDcych brD/owo<,"tD wodI w ciep"ych ka"u<ach$ +pragniony pr/enikniIcia w+/y+tkich taje)nic L Qci+/a"e) g"o+$ tak by Ma)a$ krIcDca +iI po pr/edpokoju i +tr/egDca do)owej ci+/y$ nie u+"y+/a"a )oich +",w9 Ada)$ Qpi+/S Mie+/ka"eQ w Kda;+ku$ c/y tu pr/yjecha"eQS# A*e Ada) ty*ko poka/ywa" )i figI2 Nie dawa"e) /a wygranD9 Ma+/ kogoQS !woi rod/ice <yjDS# A*e ty*ko odwraca" +iI do Qciany i nakrywa" g"owI ko"drD2 Catr/y"e) na g,rkI poQcie*i$ pod kt,rD /niknD"2 Bia"e p",tno w+tr/D+a" ni to Q)iech$ ni to p"ac/2 Serce )i /a)iera"o2 Ada)$ co tyS Cr/e+ta;$ ja nie chcia"e)222# Cote)$ *e<Dc na w/nak$ patr/y"e) w +ufit$ po kt,ry) wIdrowa"y cienie ga"D/ek br/o/y$ ro+nDcej w kDcie ogrodu$ a pod okne) bia"a g,rka poQcie*i powo*i nierucho)ia"a2 Wwiat"a +a)ochodu pr/ep"ywa"y po +/ybach2 J*icD Krottgera pr/eje<d<a"a war+/awa pana Wier/bo"ow+kiego$ kt,ry wraca" / drugiej /)iany w Ang*a+ie#$ tr/a+ka"y +a)ochodowe dr/wi$ +tuknI"a /a)ykana furtka2 -*o+/ u*ic/nej *atarni ko"y+a" +iI na wietr/e2 Nie )og"e) /a+nDR2 Br/ytwa ta)tego : )a*ar/u$ kt,ry /abi" +iI na w+chodnich bagnach$ pan A2 w+po)ina" je+/c/e parI ra/y pr/y r,<nych oka/jach$ a*e Hane)ann +"ucha" go / ro/targnienie)$ choR +tara" +iI tego nie oka/ywaR2 Cewnego jednak popo"udnia$ gdy w ro/)owie$ kt,rD prowad/i*i pr/y +/k*ance c/erwonego wina$ pan A2 napo)knD" o Andr/eju Ch2$ jedny) / uc/ni,w gi)na/ju) na !opo*owej$ kt,rego Hane)ann c/a+ jakiQ te)u uc/y" nie)ieckiej gra)atyki i o kt,ry) )ia" jak naj*ep+/e wyobra<enie$ +"owa pana A2 wytrDci"y go / tej upr/ej)ej$ nieco )e*ancho*ijnej obojItnoQci2 Ch"opiec pr/ec/yta" niedawno d/iwnD k+iD<kI L powieQR o naje8d/ie <,"tej ra+y na EuropI L +tary eg/e)p*ar/ / tr/yd/ie+tego roku@ by"a to powieQR )a*ar/a$ o kt,ry) ty*e ),wi*i@ *ec/ /apytany pr/e/ pana A2 o wra<enia / *ektury odpowied/ia" / nieukrywany) ro/dra<nienie)$ tak jakby chcia" pana A2 ura/iR9 :n )ia" racjI2 !o na+/e <ycie tutaj nie )a <adnego +en+u#2 Can A2 by" ty) poru+/ony do g"Ibi2 SDd/i"$ <e k+iD<ka$ kt,rD ch"opiec /na*a/" w bib*iotece ojca$ powinna w"aQnie daR )u tak potr/ebny tera/ dy+tan+ wobec w+/y+tkiego$ co d/ia"o +iI doko"a$ a jednak ch"opiec 1kt,rego ojciec$ by"y oficer tr/eciego pu"ku / Aa/"owca$ po

kr,tki) proce+ie /na*a/" +iI w wiI/ieniu w Barc/ewie7 pr/ec/yta" r/ec/ opac/nie$ jako o+kar<enie +a)ego +iebieT Can A2 t"u)ac/y" )u$ <e )a*ar/ pope"ni" b"Dd$ <e pr/eciD" +obie <y"y$ bo ucieka" od <ycia$ a <ycie je+t /aw+/e pr/eciwko na)$ wiIc to <adna +/tuka uciekaR@ <e ba" +iI wiI/ie; i obo/,w$ a pr/ecie< pr/e/ obo/y pr/e+/"o ty*u *ud/i i <yjD2 By" wiIc tch,r/e)S# L /apyta" ch"opiec / ironiD2 Can A2 /awaha" +iI2 Nie$ nie by" tch,r/e)2 !y*ko /byt wie*e chcia" od <ycia#2 !o od <ycia tr/eba chcieR niewie*eS !ak w +a) ra/S# Can A2 nie potrafi" ukryR /niecierp*iwienia2 !o nie o to chod/i#2 WiIc o coS# No$ pr/ecie< L ),wi" pan A2 do Hane)anna parI dni p,8niej L c/y )y nie <yje)y po tej drugiej +tronie hi+torii$ pr/ed kt,rD on tak ucieka"S Mo<e to nie takie <ycie jakbyQ)y chcie*i$ a*e <ycie2 :n +obie pr/eciD" <y"y$ a*e pr/ecie< )i*iony nie pr/eciI"y +obie <y"2 Ca"e )i*iony2 WiIcS# WiIc co$ powinien od"o<yR br/ytwIS = <yR tak jak )yS !u$ w tej Co*+ceS L wo"a" ch"opiec2 L = to by pana /adowo*i"oS# Hane)ann +"ucha" tego w+/y+tkiego / napiItD uwagD2 0auwa<y"$ <e pan A2$ inac/ej ni< dawniej$ ),wi o +prawie )a*ar/a tak$ jakby to nie by"a ty*ko prywatna +prawa +tar/ejDcego +iI )I<c/y/ny$ kt,ry w pierw+/ych dniach wojny pr/eciD" +obie <y"y$ *ec/ +prawa ca"ego narodu2 Can ^2$ w+p,"c/ujDc )a*ar/owi$ w+p,"c/u" bard/iej +a)e)u +obie i biednej ojc/y8nie#2 NaprawdI jednak Hane)anna /aintere+owa"o co innego2 Can A2 powr,ci" niedawno / War+/awy / pogr/ebu dawnego pr/yjacie*a 1tego$ kt,ry /na" +iI je+/c/e / C/echowic/e)7$ r/ec/y /)ar"ego do+ta"y +iI tera/ w jego rIce i pr/ewi,/" je do Kda;+ka$ do )ie+/kania na AaQkowej Ho*inie$ ko"o dawnego /boru2 Nie by"o tego wie*e2 CarI +/kic,w wykonanych rIkD )a*ar/a$ obra/ Wa*i+/ew+kiego$ )a"a r/e8ba Crona+/ki$ jakieQ a*bu)y fotografii oprawne w c/arny p,"+k,rek$ wycinki / ga/et$ d/iwne druc/ki / wier+/a)i futury+t,w222 Can A2 chcia" to w+/y+tko oddaR do )u/eu) pr/y koQcie*e Qw2 !r,jcy2$ a*e pani 4ehr / d/ia"u opracowania /bior,w$ kt,rD po/na" kiedyQ u Stein,w na -*onowej$ dorad/i"a$ <eby +iI na ra/ie w+tr/y)a"2 H/iQ inne c/a+y i inna +/tuka222# Najbard/iej jednak /du)ia"y pana A2 1i ucie+/y"y7 fotografie$ kt,re /na*a/" w jedny) / a*bu),w i w"aQnie te fotografie pr/yni,+" Hane)annowi do obejr/enia2 W pierw+/ej chwi*i Hane)ann po)yQ*a"$ <e to <art i ju< )ia" /apytaR pana A2$ co to /nac/y$ a*e pan A2 ty*ko +iI uQ)iechnD"9 !akT !o je+t )a*ar/$ o kt,ry) panu ),wi"e)T# Hane)ann +iIgnD" po fotografie2 Na ka<dy) /djIciu by"a inna twar/2 Chocia<222 !akT Cr/yjr/a" +iI oc/o)2 :c/y w+/Id/ie by"y podobne9 +pokojne i /i)ne2 A*e twar/eS !war/e$ *epione pr/e/ kogoQ okrutnego$ nie )ia"y w"aQciwie <adnej +ta"ej for)y i pr/e/ chwi*I Hane)ann chcia" nawet popro+iR$ <eby pan A2 poka/a" )u jakDQ /wyk"D fotografiI$ na kt,rej ),g"by /obac/yR$ jak naprawdI wyg*Dda" )a*ar/$ o kt,ry) ty*e ),wi*i$ a*e wkr,tce wyc/u"$ <e proQba taka by"aby po/bawiona +en+u$ bo fotografii takiej pewnie nie )a2 WiIc to je+t222 0e +tarej fotografii patr/y" na niego okrDg"y$ ru)iany ga)o; / p,"otwartD gIbD$ w c/apce u*ic/nika /+uniItej na ty" g"owy$ *ec/ na /djIciu na+tIpny) ten +a) okrDg"y ga)o; pr/eobra<a" +iI nag*e w ary+tokratyc/nego oficera w /apiIty) pod +/yjI )undur/e car+kiej gwardiiT A da*ejS Be/bronny$ kruchy i wiotki arty+taS Cr/ecie< ju< /a chwi*I ten wra<*iwy )I<c/y/na o bard/o cie)nych oc/ach / kociD "atwoQciD pr/ed/ier/ga +iI w <e*a/nego ko)i+ar/a w +k,r/anej kurtce$ a pote) w jowia*nego hand*ar/a broniD$ pote) w grubego probo+/c/a222 = te /)ieniajDce +iI u+ta$ oc/y$ po*ic/kiT Hane)ann poc/u" w +ercu /a)It9 Cr/ecie< /aw+/e ginD ci$ kt,r/y +D +ka/ani

na w"a+nD twar/$ na w"a+ny jI/yk$ na w"a+ne ge+ty2 !o w"aQnie i) pr/yk"ada +iI pi+to*et do g"owy2 Wy/nanieT NarodowoQRT Miej+ce urod/eniaT Cr/yna*e<noQRT Cr/yjacie*eT WrogowieT SkDd ucieka+/S HokDd ucieka+/S Coka< rIceT Catr/ pro+to w oc/yT 0drad/i" ciI akcentT -+/ta"t no+aT Ry+unek powiekT A*e d*a tej twar/y$ kt,rD wid/ia" tera/ pr/ed +obD$ nie by"o r/ec/y nie)o<*iwych$ kto )a takD twar/$ )o<e wybraR dowo*ny *o+ L wiIc +kDd ta Q)ierRS222 Coc/u"$ <e w+tr/D+a ni) Q)iech$ bo to$ co )a*ar/ wyprawia" na fotografiach /e +wojD twar/D$ by"o naprawdI /abawne2 A*e pote) /ac/I"a nud/iR go ta gonitwa )in$ gry)a+,w$ wywr,conych oc/u222 :g*Dda" fotografie obojItnie$ upr/ej)ie wypytujDc$ co na nich je+t2 -obietyS Can A2 /)ru<y" /nac/Dco oko2 :$ gdyby pan wied/ia"2 Ca"y hare)T#2 4ec/ jeQ*i nawet pojawia"y +iI kobiety$ to i tak / tej brD/owoc/arnej )g"y$ kt,ra k"Ibi"a +iI na fotografic/ny) papier/e222 C,< to pan A2 ),wi" wtedy o -*eiQcieS Ch"opiec w )undur/e pru+kiego oficera$ o oc/ach$ w kt,rych L <ar/y"o +iI +/a*e;+twoS 0apewne$ a*e barwa tego +/a*e;+twa by"a /upe"nie inna$ pe"na powagi i )ocy$ chocia< i w niej c/ai"a +iI Q)ierR2 0 fotografii ro/"o<onych na +to*e$ pr/y kt,ry) +ied/ie*i$ patr/y"y powykr/ywiane twar/e +tar/ejDcego +iI )I<c/y/ny L kt,re)u w+/y+tko wy)yka"o +iI / rDk i +tac/a"o w gry)a+S Mo<e gdyby )a*ar/ by" )"od+/yS Mo<e wtedy by"oby to do /nie+ieniaS A*e Hane)ann po)yQ*a" / niechIciD$ <e )a*ar/ pr/ekroc/y" niewid/ia*nD granicI$ /a kt,rD je+t ju< ty*ko ro/k"ad2 -*ei+t tego nie /robi"2 Wied/ia"$ <e b"Dd tkwi w +a)ej g"IbokoQci c/a+u$ <e po ta)tej +tronie traci +iI w+/y+tko222 :bojItnie pr/yg*Dda" +iI twar/y ta;cujDcej na cie)nych fotografiach2 Co)yQ*a"$ <e +taroQR je+t +tra+/na i <e nic jej nie )o<e /bawiR$ chocia< )I<c/y/na$ na kt,rego patr/y"$ wca*e nie by" taki +tary2 A*e w jaki) )o)encie +iI to /ac/ynaS Can A2 )ruc/a"9 !o by" Qwietny facet2 Bajec/nie u/do*niony$ chocia< niekt,r/y ),wi*i$ <e coQ go wykrIca$ pcha w d/iwactwo2 A*e niech ka<dy / nich /robi chocia< c/IQR / tego$ co on222# 4ec/ Hane)ann$ +"uchajDc tych pochwa"$ nag*e po)yQ*a" o d/iewc/ynie$ kt,ra ta)$ na w+chodnich bagnach$ wygr/ebywa"a pa*ca)i p"ytki gr,b2 Co)yQ*a" w"aQnie o niej$ o drobnej$ ja+now"o+ej d/iewc/ynie$ kt,ra w+iad"a do pociDgu jadDcego na w+ch,d$ a pote) +/"a ra/e) / )a*ar/e) pr/e/ "DkI pod wie*kie dr/ewo i "yka"a ra/e) / ni) te garQcie tab*etek$ kr/tu+i"a +iI$ a*e po"yka"a$ chocia< wca*e nie chcia"a u)ieraR2 :n jD w to wciDgnD" tD +wojD twar/D k*ejonD / <ywego wo+kuS A*e jak wyg*Dda"a jego twar/ wtedy$ w ta)tej chwi*i$ gdy podawa" jej kubek / *u)ina*e)$ a +a) wyj)owa" br/ytwI /e +k,r/anego etuiS Nie /a+ypiaj pr/ede )nD$ nie /o+tawiaj )nie +a)ego#S Can A2$ Q)iejDc +iI$ opowiada" o +wojej wi/ycie w )ie+/kaniu na Brackiej$ a*e Hane)ann nag*e /apyta"9 Aak ona )ia"a na i)iIS# Can A2 w pierw+/ej chwi*i nie /ro/u)ia"2 -toS Ach$ ona222# Cr/ecie< wtedy$ gdy obce ar)ie /a*ewa"y Co*+kI$ wa<ne by"o to$ co +ta"o +iI / )a*ar/e)$ a nie ta kobieta222 Hane)ann jednak powt,r/y" pytanie2 Chcia" wied/ieR co +iI +ta"o w"aQnie / niD$ ki) ona je+t tera/$ co robi$ jak to w+/y+tko /nio+"a2 Bo pr/ecie< L to by"o nie+pod/iewane odkrycie L oni$ tu na Krottgera %>$ w pokoju pe"ny) +"o;ca$ ro/)awiajD +obie o )a*ar/u$ kt,ry /ginD" na w+chodnich bagnach$ pr/er/ucajD jego /brD/owia"e fotografie$ a ona je+t <ywa$ coQ ),wi$ id/ie gd/ieQ u*icD222 A*e pan A2 wied/ia" niewie*e2 !rochI +"y+/a" od r,<nych o+,b / War+/awy$ trochI wid/ia" na w"a+ne oc/y$ *ec/ i*e / tego$ co o niej ),wiono$ by"o prawdDS Co ry) jak /na*e/iono jD pod wie*ki) dr/ewe)$ *e<a"a niepr/yto)na parI dni2 0 ca"ej

w+i /bieg*i +iI *ud/ie2 -r/yki$ nawo"ywania$ kroki2 Can$ Co*iak$ +)iert +obie /robi"#2 By*i dobr/y$ pr/yno+i*i jajka i +er$ ktoQ da" jej nawet )a"D podu+/kI wy+/ywanD w /ie*one *i+tki2 By"a )"od+/a od niego o +iede)naQcie *at2 M,wi*i +/epte)9 H/iwny ojciec$ co c,rkI chcia" /abiR#2 Kdy wr,ci"a do )ia+ta$ /ajI*i +iI niD /najo)i )a*ar/a$ pi+a"a na )a+/ynie$ por/Ddkowa"a papiery2 Cote)$ po pow+taniu$ trafi"a do obo/u w g"Ibi Nie)iec2 !a) /na*a/"a jD +io+tra2 -iedy we+/"a do baraku$ /obac/y"a jD na pryc/y2 Sied/ia"a na pryc/y pr,bujDc kawa"kie) +/k"a pr/eciDR +obie <y"y2 Kdy wyrwa"a jej +/k"o / rIki$ broni"a +iI kr/yc/Dc9 Aak ),g" wtedy tak jD /o+tawiRT Cr/ecie< /na" +iI na truci/nachT Cr/ecie< to nie by" wca*e pr/ypadek$ <e oca*a"aT !o on$ to by"a jego wina$ kocha" jD$ wiIc da" ty*ko ty*e$ by /a+nI"a$ by ),g" /e +obD +pokojnie +ko;c/yR$ by )u nie pr/e+/kad/a"a2 0o+tawi" jD +a)D2 Nie )og"a )u tego darowaR2 Cr/ek*ina"a2 Mu+ia"y jD /wiD/aR$ <eby nic +obie nie /robi"a2 4e<a"a na pryc/y / /a)kniIty)i oc/a)i2 Nie p"aka"a2 !y*ko /aciQniIte u+ta2 Cr/e<y"a ob,/$ nie )ia"a jednak dokDd wracaR2 W )ieQcie +pa*i"o +iI w+/y+tko2 !u"a"a +iI po cud/ych )ie+/kaniach2 Cojecha"a do )a"ego )ia+ta w g,rach$ gd/ie by"o je+/c/e trochI *ud/i$ kt,r/y go pa)iIta*i2 By"a wciD< je+/c/e )"oda$ a*e nie )og"a patr/eR na )I<c/y/n2 Cote) /ac/I"y +iI b,*e2 :dk*ejenie +iatk,wki2 K"owa2 Cracowa"a w +anatoriu)$ )i*c/Dca$ obca$ / niki) b*i<ej2 Nikt nie wied/ia"$ <e to w"aQnie ona je+t d/iewc/ynD ta)tego2 C/a+a)i ty*ko ),wi"a$ <e c/eka$ a< +iI wype"ni#2 Kod/ina)i$ do utraty +i"$ b"Dd/i"a po g,r+kich drogach2 Nie <yjI# L +/epta"a do +iebie2 -iedyQ ktoQ o niej powied/ia"9 S/uka Q)ierci$ nie )ogDc /na*e8R <ycia#2 Nie /no+i"a *ud/i2 Nie )og"a /nieQR ich widoku2 Wybucha"a gniewe) / by*e powodu$ dra<ni" jD naj)niej+/y powiew wiatru2 Aak otwarta rana$ a powietr/e L jak +,*2 = ca"y c/a+ uwa<a"a +iI /a jego <onI2 Cr/ecie< wtedy$ ta)$ pod ta)ty) dr/ewe)$ da*i +obie Q*ub$ k+iI<a takie r/ec/y u/najD2 Swoje )a"e )ie+/kanie na/ywa"a grobowce)#2 Nawet gdy chorowa"a$ nie k"ad"a +iI do ",<ka w d/ie;$ ty*ko okryta ko<uche) c/uwa"a w fote*u2 Ba"a +iI /a+nDR$ c/u"a +iI wtedy tak$ jakby by"a w tru)nie2 Nie )og"a +obie wybac/yR$ <e /god/i"a +iI na ta)to2 Ze nie potrafi"a go pow+tr/y)aR2 CiDg*e )yQ*a"a o ta)tej chwi*i$ kiedy obud/i"a +iI i upad"a na niego$ )artwego$ we krwi2 Swoje *i+ty podpi+ywa"a jego na/wi+kie)2 Hu<y)i *itera)i2 = je+/c/e podkreQ*a"a2 Hrwiono / niej$ a*e chcia"a$ <eby w+/y+cy wied/ie*i$ ki) je+t2 W+/Id/ie pr/ed+tawia"a +iI jako jego <ona$ choR pr/ecie< wied/ia"a$ <e jego prawd/iwa <ona wciD< je+/c/e <yje2 Cracowa"a w biur/e$ a*e /ac/I"a +iI ubieraR tak jak kobiety$ kt,ry)i +iI otac/a"2 H/iwne pow",c/y+te +uknie$ na+/yjniki$ na g"owie du<y c/arny beret$ taki +a) jak jego$ na rIkach bard/o +/erokie +rebrne bran+o*ety2 W)iano +iI po cichu9 )ankiety#2 M,wiono$ <e /akrywa ni)i nu)ery wytatuowane w obo/ie i b*i/ny po br/ytwie222 -iedy / ki)Q ro/)awia"a$ /aw+/e ),wi"a )y#2 0nac/y"o to9 ja i on$ ten$ kt,ry /ginD" na bagnach222 Can A2 ),wi" o d/iewc/ynie )a*ar/a / niechIciD2 Cewnie$ <e w+/y+tko to by"o bard/o +)utne$ bard/o bo*e+ne$ pr/ygnIbiajDce$ a*e )a"o to /dar/a +iI podobnych hi+toriiS Crawd/iwie wa<ny by" )a*ar/$ ta kobieta wp*Dta"a +iI w coQ$ co jD pr/era+ta"o$ wiIc powinna po/o+taR w t*e2 H*a pana A2 by"a ty*ko 8r,d"e) infor)acji o ta)tej Q)ierci$ nic/y) wiIcej2 :c/ywiQcie w+p,"c/u" jej$ a*e dra<ni"a go +wojD natarc/ywD nerwowoQciD$ niepokoje)$ nag"y)i wybucha)i2 C/y )o<na +iI d/iwiR$ <e / u*gD opu+/c/a" ta)to )a"e )ie+/kanie /a+tawione kartonowy)i portreta)i drobnej$ uc/e+anej na pa/ia$ ja+now"o+ej d/iewc/yny o du<ych oc/achS 4ec/ Hane)ann nie ),g" /ebraR )yQ*i2 Ca)iIta" o+tatnie +"owa )a*ar/a$ tera/ jednak nie ),g" +iI uwo*niR od obra/u d/iewc/yny$ pr/ecinajDcej +obie <y"y kawa"kie) +/k"a$

kt,ra pr/ek*ina"a )a*ar/a /a to$ <e jD o+/uka" i od+/ed" +a)2 = je+/c/e te )ankiety#$ *ud/ki Q)iech$ drwiny222 4Ik L jakby dotknD" c/egoQ222 Cr/ychy*noQR i niepr/ychy*noQR *o+u2 W+p,*na Q)ierR -*ei+ta i Henrietty nad Wann+ee wyda"a )u +iI dare)$ kt,ry o)inD" tych dwoje$ u)ierajDcych ta)$ na w+chodnich bagnach2 = <e to +pada +a)o2 Nie/a+"u<one2 Nie+prawied*iwe2 Bo jaki )ia"o +en+ to$ <e ona pr/e<y"aS Ze tera/ <yjeS C/y )og"a byR wiIk+/a kr/ywdaS Sp"o+/ony$ pe"en gor/kiej wrogoQci$ /anur/a" +iI w Qwiet*i+te obra/y$ kt,re "agod/i"y niepok,j +erca$ choR kry"y w +obie b,*9 +ine je/ioro$ c/erwone k*ony$ "Dka$ bia"y obru+ na trawie$ dwa pi+to*ety pr/y kie*i+/kach / wine) i /"ota Qcie<ka$ w+pinajDca +iI na ob"oki222 Aakby og*Dda" *itografiI / Ca+para Ha3ida (riedricha2 4ec/ tak by"o dawniej$ bo tera/ +erce podD<a"o ju< inny)i droga)i$ tera/ cie+/y"y go wi/yty tego nie)ego ch"opca i tej )"odej cie)now"o+ej kobiety$ kt,ra chcia"a +obie /robiR coQ niedobrego$ *ec/ na +/c/IQcie nic / tego nie wy+/"o2 Cie+/y"o go to w+p,*ne uk"adanie pa*c,w$ w+p,*ne tr/epotanie d"oni$ Q)ie+/ne pta+ie )igowanie +",w b"ahych i +/ko*nych$ tak jakby w ka<dy) geQcie powraca"y da*ekie echa ber*i;+kich *at L +e)inariu) Ceter+ena$ +pory / Augu+te) na podda+/u k*iniki$ )an+arda pani 4en/$ d/iwne +potkanie / Mr :ut*inebe) i ta)to w/ru+/enie$ gdy po ra/ pierw+/y powied/ia"# coQ do dw,ch d/iewc/yn na +tacji )etra Be**e3ue$ a one )u odpowied/ia"y tak$ <e /ro/u)ia" ka<de +"owo#2 Chcia" jD tera/ odgrod/iRS222 Chcia" /)a/aR winIS Cowinien /robiR w+/y+tko$ by nie +ta"o +iI / niD to$ co +ta"o +iI / ta)tD$ kt,rD odratowano na w+chodnich bagnachS 0)a/aR winIS Ze wepchnD" jD na powr,t w <ycieS WinIS Hane)ann odk"ada" fotografie2 A pan A2S Can A2 wraca" do do)u AaQkowD Ho*inD$ ro/)yQ*ajDc nad +"owa)i pana B2$ +D+iada +pod d/ie+iDtki$ kt,ry pr/ed paro)a dnia)i /atr/y)a" go pr/y furtce do ogrodu9 Co co pan ta) chod/iS Niech +iI pan nie "ud/i2 :n na)i gard/i jak ka<dy S/wab2 !era/ +iI nienawid/D$ a*e jak +iI dogadajD / Ro+jD$ to Ro+ja odda i) Kda;+k2 = r/uci i) na+ na po<arcie2 Can +iI Q)iejeS Ze to niewykona*neS Can je+t / Wo*nego Mia+ta$ to pan nic nie wie2 Aa wid/ia"e)2 Wagona)i bIdD na+ wywo/iR2 Mo<e)y ty*ko c/ekaR2 Bo a*bo jedni$ a*bo drud/y2 A pan je+/c/e do niego chod/i2 Co coS# Ciekawe L )yQ*i pan A2 L Cr/ecie< on powinien powied/ieR$ <e jedyny) wyjQcie) je+t br/ytwa ta)tego2 WiIc d*ac/ego tego nie ),wiS H*ac/ego ),wi ty*ko o wagonachS# Bie*id"o i purpura Cod koniec wr/eQnia$ gdy d/ikie wino na )ur/e do)u parafia*nego Qcie)nia"o c/erwieniD$ a ogro)ne dynie /a<,"ci"y +iI wQr,d "opian,w$ k+iDd/ Ro)an +ta" pr/ed na)i w ko*u)nie +"onec/nego Qwiat"a i L )ru<Dc oc/y L ),wi" o gniewie Cana i o niegodnych kupcach / jero/o*i)+kiej QwiDtyni2 Aego d"onie$ to wIdrujDc w g,rI go"Ibi) tr/epote)$ to o+tro +padajDc w d,"$ w/bur/a"y w powietr/u /"oty kur/$ ja jednak )i)o +tara; nie potrafi"e) +kupiR +iI na +"owach$ dobiegajDcych +pod tab*icy i ty*ko chwi*a)i$ gdy g"o+ k+iId/a Ro)ana potI<nia" to gro8bD$ to pr/e+trogD$ )yQ*a"e) jak pogod/iR obra/ Ca;+kiego gniewu$ tak piIknie

)a*owany ta;ce) bia"ych rDk$ / opowieQciD o nad+tawianiu po*ic/ka$ kt,rD w tej +a)ej +a*i u+"y+/e*iQ)y pr/ed tygodnie)2 Wied/ia"e)$ <e ta)ci ju< c/ekajD na tego nie)owI#$ by +iI / ni) po*ic/yR i choR nie )ia"e) pojIcia$ co i) takiego /robi"$ w+/y+tko +iI we )nie gotowa"o na )yQ*$ <e )ogD go tknDR2 WiIc niecierp*iwie *ic/Dc )inuty$ r/uca"e) okie) to na Ada)a$ to na +woje wi*gotniejDce d"onie L niech<e wre+/cie /egar / wie<y koQcio"a Cy+ter+,w wyd/woni tr/eciDT A pote)$ gdy dr/wi do)u parafia*nego otwar"y +iI / tr/a+kie) i wybieg*iQ)y na u*icI$ ta)$ /a /akrIte)$ pr/y <ywop"ocie$ na Qcie<ce prowad/Dcej do koQcio"a$ /obac/y"e) ta)tych2 4ec/ Ada) ich nie do+tr/eg"$ +/ed" +pokojnie w +tronI <ywop"otu L wiIc popId/i"e)$ wiIc )u+ia"e) popId/iR$ by go wypr/ed/iRT :$ jak<e nio+"o )nie natchnienie L )ocne$ c/y+te$ dobre natchnienie L to +a)o natchnienie$ kt,re Ae)u ka/a"o wyr/ucaR kupc,w / jero/o*i)+kiej QwiDty)i$ a :jcu 1pa)iIta"e) dobr/e opowieQR Ma)y o pierw+/y) dniu na Krottgera %>7 ka/a"o wyr/ucaR obcych / pokoju Hane)anna2 C/u"e) w +obie ten +a) QwiIty ro/pId$ ten ro/pId L )ocny i c/y+ty L ka/a" )i /aci+nDR piIQci$ i gdy tak pId/Dc do+koc/y"e) do ta)tych$ gdy obur/enie ru)ie;ce) pogardy objI"o )i twar/$ nag*e L dru/gotT piec/enieT L jakaQ +i"a wpi"a )i +iI w kark$ coQ pociDgnI"o )nie do ty"u i g"o+$ kt,rego w o+/o"o)ieniu nie potrafi"e) ro/po/naR$ /agr/)ia" tu< pr/y prawy) uchu9 BiR +"ab+/ych od +iebieST Co *ekcji re*igiiST# W g"o+ie k+iId/a Ro)ana p"onD" Qci+/ony gniew +taroLte+ta)entowych prorok,w2 0adr<a"e)2 Hooko"a /aroi"o +iI2 0najo)e i nie/najo)e twar/e$ /)ru<one oc/y$ warkoc/e$ ko*orowe ko+/u*e2 Cr/epycha*i +iI$ chcie*i /obac/yR / b*i+ka$ nare+/cie d/ia"o +iI coQ ciekawego$ wyciDga*i +/yje$ +yc/Dcy Q)ie+/ek nie+/c/erych potIpie; +par/y" )i po*ic/ki <ywy) ognie)2 A k+iDd/ Ro)an /atarga" )nD ra/ i drugi$ i ty*ko pr/e/ )o)ent gd/ieQ )iId/y g"owa)i )ignI"y )i fa"+/ywie +pokornia"e twar/e ta)tych$ kt,rych chcia"e) wypId/iR /e QwiDtyni Cana$ a kt,r/y tera/ pr/yob*ek*i +iI w +/atI /niewa<onej niewinnoQci2 BroniR +iIS WyjaQniaRS !era/S Nieo)y*nie wyc/u"e)$ <e ),j okr/yk9 Cr/ecie< to oni$ nie ja$ to oni gro/i*i$ ja ty*ko broni"e)TTT# by"by d*a k+iId/a Ro)ana prawd/iwy) dare) niebio+2 C/y< nie wid/icie oto gr/e+/nika nie/do*nego do +kruchy$ tch,r/*iwie /wa*ajDcego winI na innychT WiIc w"aQciwie +erce powinno )i pIknDR / tego w+/y+tkiego222 Bo Ada) bo*eQnie wykr/ywiajDc twar/$ /ac/D" w panic/ny) te)pie wyjaQniaR$ jak r/ec/y )ia"y +iI naprawdI2 WyciDgniItD rIkD ce*owa" w Ste)+kich L to w Mentena$ to w BuL trego L gro/i" ku"akie)$ w+ka/ywa" oc/a)i na niebo$ od+"aniajDc / nad)iare) niebie+kawe bia"ka2 -+iDd/ Ro)an pr/erwa" targanie$ /)ru<y" oc/y$ i nara/ w+/y+tko w ni) we/bra"o9 WiIc i nie)owIST WiIc i L poprawi" +iI w o+tatniej chwi*i Lu"o)negoS Aak ci nie w+tydS# Coc/u"e)$ <e /ie)ia ucieka )i +pod +t,p$ +pr,bowa"e) +/arpniIcie) uwo*niR +iI / piekDcego uQci+ku$ a*e k+iDd/ Ro)an222 *ak$ tera/ c/u"e)$ tera/ ju< by"e) pewien$ <e piIkny obra/ gotyckiej QwiDtyni /a+tawionej b*u8nierc/y)i +tragana)i$ QwiDtyni$ w kt,rej rIka Cana +pada"a na be/bo<ne karki i/rae*ickich kupc,w$ ro/po+tar" +iI pr/ed oc/a)i k+iId/a Ro)ana$ <e bra" go w po+iadanie$ bo gr/)iDcy g"o+ Qcich"$ Qcie)nia"$ pr/e+/ed" w +/ept$ co /aw+/e nape"nia"o na+ prawd/iwD trwogD9 Niech )atka / ojce) pr/yjdD na p*ebaniI jutro po )+/y o +/,+tejT# L po c/y) ch"odne pa*ce k+iId/a Ro)ana +krIci"y )i ucho w par/DcD )u+/e*kI9 A tera/ po+ied/i+/ w +a*i parafia*nej$ by pr/e)yQ*eR$ coQ uc/yni"#2 B,*$ w+tyd$ upokor/enie2 W )i*c/eniu +/u)iDca +utanna poprowad/i"a )nie w +tronI do)u parafia*nego i ty*ko pr/e/ chwi*I ra/ je+/c/e )ignI"y gd/ieQ nad g"owa)i / *ekka pr/e+tra+/one$ +/yderc/e twar/e )oich ofiar#2

Ho) parafia*ny koQcio"a Cy+ter+,w$ niegdyQ ewange*icki do) )od*itwy222 Zadnych ta) barokowych /"oce;$ gip+owych ob"ok,w$ pro)ieni$ pa*)$ rokokowych w+tD<ek$ putt,w$ ca"ego tego cudownoLbuduarowego wy+troju$ w kt,ry) co nied/ie*I pr/ed g",wny) o"tar/e) -atedry gotowa*iQ)y +iI na +potkanie / Cane)2 -+iDd/ Ro)an wprowad/i" )nie do pu+tej pro+tokDtnej +a*i o Qcianach bia"ych jak wapno$ w kt,rej +ta"y c/arne "awki / gotycki)i cyfra)i na pu*picie$ a pote)$ w+ka/aw+/y pa*ce) krucyfik+ / c/arnego drewna /awie+/ony nad tab*icD$ /a)knD" /a +obD dwu+kr/yd"owe dr/wi i pr/ekrIci" w /a)ku gruby k*uc/2 !ak w"aQnie w bia"ej +a*i$ w kt,rej L poc/u"e) to L /a+iad"y obok )nie be/i)ienne i /upe"nie pr/e8roc/y+te$ pe"ne powagi$ /a)yQ*one cienie w+p,"wy/nawc,w pa+tora -nabbe$ kt,re opu+/c/a"y to )iej+ce ty*ko na c/a+ papi+tow+kich ho)i*ii k+iId/a Ro)ana$ ro/war"a +iI pr/ede )nD otch"a;$ do kt,rej nigdy je+/c/e nie /ag*Dda"e)2 By"e) +k"onny /ro/u)ieR i wybac/yR w+/y+tko$ to jednak$ co /dar/y"o +iI pr/y <ywop"ocie$ to$ w c/y) bra*iQ)y ud/ia" ja i k+iDd/ Ro)an$ nie )ia"o pr/ecie< <adnego pierwow/oru ani w Nowy)$ ani w Stary) Cr/y)ier/u2 C/y Can +"owa)i prorok,w i apo+to",w ),wi" gd/ieko*wiek o podobny) /dar/eniuS Ro/u)ia"e)$ c/y rac/ej pr/ec/uwa"e) +p"o+/ony)i drgnienia)i +erca cierpienie Qw2 S/c/epana$ Qw2 Caw"a$ Qw2 Cecy*ii$ piIkne cierpienie uka)ienowania$ ukr/y<owania$ torturowania$ gdy nad g"owD )Ic/ennik,w /apa*a +iI )a"e +"o;ce$ a / ob"ok,w$ pr/y d8wiIkach anie*+kich fanfar$ +p"ywajD pa*)owe ga"D/ki$ by uwie;c/yR +kronie /ro+/one krwiD L a*e ten b,*S Ci+)o$ do kt,rego /ag*Dda*iQ)y co nied/ie*I$ to Ci+)o$ kt,re)u ufa"e)$ de*ikatnie odwracajDc kartki pr/e"o<one c/erwonD w+tD<ec/kD$ por/uci"o )nie na wie*kiej drod/e$ nie ),wi"o nic$ jak du+/a powinna /achowaR +iI wobec takiego +p*Dtania$ w kt,ry) p"ac/ )ie+/a" +iI / gor/ki)$ piekDcy) chichote)$ /e /"y)i b"y+ka)i c/yichQ oc/u@ by"e) /upe"nie +a)$ opu+/c/ony$ upokor/ony$ /raniony@ k*Ic/Dc na prote+tancki) k*Ic/niku$ be/g"oQnie poru+/a"e) warga)i9 H*ac/egoS# Nie ro/u)ia"e)2 NienawiQRS Nie$ wca*e nie c/u"e) nienawiQci do k+iId/a Ro)ana 1)o<e trochI na poc/Dtku2227$ bo pr/ecie< c/y ty*ko )nie dotknI"o to coQ$ co drwi"o / na+ obu$ bawiDc +iI )ojD be/+i*noQciD i jego niewied/DS :baj by*iQ)y niewinni$ a jednak obaj /o+ta*iQ)y ukarani@ c/y< nie wied/ia"e)$ <e gdy ty*ko k+iDd/ Ro)an dowie +iI$ jak r/ec/y wyg*Dda"y naprawdI$ po ty) w+/y+tki)$ co /e )nD wyprawia"$ poc/uje +iI bard/o g"upioS 4ec/ gdy fa*a <a*u i goryc/y we/bra"a )g"D "e/$ kt,re pr/e+"oni"y )i na )o)ent +urowy /ary+ kr/y<a / )a*e;kD tab*ic/kD =NR=#$ uder/enie) piIQciD w pu*pit k*Ic/nika pr/ywo"a"e) +tare$ dobre /ak*Icie2 :$ nieT Niedoc/ekanieT# Nie$ nie )yQ*a"e) o /e)Qcie 1bo na ki) w"aQciwieS7$ rac/ej /du)ia"a )nie *inia +a)ego /dar/enia$ w kt,ry) nie )og"e) dopatr/yR +iI <adnego +en+u$ a c,< dopiero wyra8nej *ogiki winy$ kary i nagrody 1pr/e/ )o)ent u+"y+/a"e) w +obie /"e pytanie9 A jeQ*i ten QwiIty i)pet$ kt,ry ciI tak poni,+" pr/eciw ta)ty)$ w/iD" +iI w"aQnie +tDd$ <e oni naprawdI by*i +"ab+iS# L a*e odda*i"e) tI )yQ* jako niedor/ec/nD72 Nie )og"e) +iI po/bieraR2 Catr/Dc na c/arny kr/y<$ +/uka"e) podobie;+tw$ kt,re w"Dc/a"yby )ojD pr/ygodI w ro/u)ny Qwiat doro+"ych$ )Ddry Qwiat Qw2 S/c/epana$ je/iora Kene/aret$ uciec/ki do Egiptu$ p"onDcej Sodo)y$ i coQ +iI we )nie otwiera"o$ powo*i$ opornie$ coQ je+/c/e nieja+nego$ kruchego i bo*e+nego$ co naka/ywa"o$ by) patr/y" inac/ej ni< dotDd na d/iwnD L jak )yQ*a"e) L o+tro<noQR$ / jakD Hane)ann uk"ada" )or+kie )u+/*e / da*ekiej Aaponii$ na c/u"D o+tro<noQR$ / jakD po*erowa" +rebro$ na uwa<ne prowad/enie pi,ra po kartce papieru c/y )ycie *i+tk,w geraniu) p",ciennD +/)atkD u)oc/onD w wod/ie2 W+/y+tkie te ge+ty

L kt,re dotDd wydawa"y )i +iI /aw+tyd/ajDco nie)I+kie i trochI niedor/ec/ne L nara/ nabra"y niepokojDcej powagi$ o kt,rej po)yQ*a"e) / *Ikie)2 Cote) br/Ik$ +tukniIcie$ +pojr/a"e) w okno222 Ada)S !utajS 0wariowa"T A k+iDd/ Ro)anS L a*e nieT /a +/ybD /)ru<one oc/y$ u+ta wykr/ywione w niewinny) uQ)iechu$ cie)ne od +"o;ca po*ic/ki2 W+piD" +iI na parapet po kratce poroQniItej d/iki) wine)$ kt,re pod QcianD do)u parafia*nego /a+ad/i"a je+/c/e <ona pa+tora -nabbe i / po*ic/kie) pr/yciQniIty) do +/yby daje )i jakieQ /nakiT :dc/eka"e)$ a< /niknD" /a +/ybD$ otwor/y"e) okno$ /awaha"e) +iI$ *ec/ ju< po chwi*i$ o+tro<nie L by nie porwaR ga"D/ek d/ikiego wina$ na kt,re /aw+/e *ubi"e) patr/eR$ gdy wraca*iQ)y co nied/ie*I od Cy+ter+,w L /+unD"e) +iI /a ni) do ogrodu2 -r/tu+/Dc +iI /e Q)iechu pogna*iQ)y pr/e/ agre+ty i por/ec/ki w +tronI drucianego ogrod/enia$ pod kt,ry) *e<a"y ogro)ne dynie$ jeden +kok$ drut /abr/Ic/a" i ju< pId/i*iQ)y "DkD ko"o *iceu)$ /o+tawiajDc /a +obD koQci," Cy+ter+,w$ kt,rego +/pic/a+ta wie<a r/uca"a d"ugi cie; na "DkI$ a pote) pr/e/ podw,r/e pod +i,de)kD$ pr/e/ gr/Ddki i po pia+/c/y+tej +karpie wyp"ukanej pr/e/ de+/c/e wbieg*iQ)y do *a+u )iId/y bukowe pnie2 0dy+/ani$ objIci ra)iona)i$ +/c/IQ*iwi$ <e w+/y+tko ju< /a na)i$ potoc/y*iQ)y +iI po /ie)i$ ni to wa*c/Dc /e +obD$ ni to tar/ajDc +iI w +uchych *iQciach2 A pote)$ ro/trDcajDc buta)i *iQcie$ ru+/y*iQ)y pr/e/ w/g,r/a /a pierw+/y) dwore)$ pote) w *ewo$ pr/e/ *a+$ pod g,rI$ )iId/y wy+okie buki i +o+ny$ tak by nie natrafiR po drod/e ani na poQcig / p*ebanii$ ani na Mentena i Butrego$ kt,r/y L wied/ie*iQ)y dobr/e L nie darujD na) tego$ co nie )og"o byR darowane2 Ada) pochy*i" g"owI$ +pojr/a" na )nie bur/owy) w/rokie) k+iId/a Ro)ana$ po*ic/ki )u we/bra"y$ Qcie)nia"y piIknD purpurD i wre+/cie po paru chwi*ach / warg wybuch"o be/g"oQne obur/enie9 BiR u"o)negoST J"oL )neLgoST# Ca"y *Ik nag*e ro/wiewa" +iI$ Q)ia"e) +iI do utraty tchu$ tak by"o to w+/y+tko d/ikie i bo*eQnie /abawne222 Kdy /aQ na+/e +erca u+pokoi"y +iI$ a kroki wyr,wna"y$ Ada) rucha)i pa*c,w i d"oni$ *ekki)i jak ry+unek japo;+ki) pi,rkie)$ /ac/D" kreQ*iR w powietr/u obra/ tego$ co +iI na) pr/ydar/y"o pr/ed god/inD ta)$ pod <ywop"ote)2 0n,w wiIc ja+tr/Ibia d"o; k+iId/a Ro)ana unio+"a )nie w +tronI do)u parafia*nego L /i)na i par/Dca$ /n,w / pr/yci+kie) po+ad/i"a w dIbowej "awce / gotycki)i cyfra)i$ a gdy tak /n,w +ied/ia"e) w c/arnej "awce napr/eciwko krucyfik+u$ nag*e c/erwony /e w+tydu r/uca"e) +iI na Ada)a / piIQcia)i L bo w jego naQ*adowaniu )oich ge+t,w222 bo on$ naQ*adujDc )oje ge+ty$ +k"ada" rIce w <ar*iwej )od*itwieT !"uk"e) go /aciQniIty)i piIQcia)i$ u+/y pa*ity$ bo wtedy ta)$ w pu+tej +a*i parafia*nej$ nie ty*ko du)nie +yc/a"e)9 :$ niedoc/ekanieT#$ wtedy ta)$ w jakiejQ chwi*i$ / pochy*onD g"owD /ac/D"e) +/eptaR9 222kt,ryQ je+t w niebie jako i na /ie)i$ ch*eba na+/ego pow+/edniego daj na) d/i+iaj222 i nie w,d8 na+ na poku+/enie tera/ i w god/inI Q)ierci na+/ej222 i odpuQR na) na+/e winy222# WiIc on wyc/u" to we )nie$ wiIc wypatr/y" //a +/ybyS Aego cie)na od +"o;ca twar/$ *epiDca de*ikatny)i drgnienia)i QciIgien obra/y )ojego b,*u$ *Iku i radoQci$ uk"ada"a opowieQR o )od*Dcy) +iI ch"opcu$ kt,rego oc/y pokornie wpatr/one w c/arny kr/y<222 :$ torturyT :$ jak dobr/e$ <e ta opowieQR ju< +iI ko;c/y"aT 0dy+/any$ ro/gr/any +/a)otaninD$ /e Qwie<y)i /adrapania)i na ra)ionach i / piekDcD +k,rD na ko*anach L bo wa*c/Dc potoc/y*iQ)y +iI w ja"owce L c/u"e) w +obie pu+tkI *ekkD i kr/epiDcD$ kt,ra wype"ni"a )nie jak oddech L r/e8wy i odur/ajDcy2 Cewnie nie by"o to dobre$ a*e chyba *ep+/e od tego$ co )ia"e) /a +obD2 :n /aQ /atr/y)a" +iI na Qcie<ce$ pokrytej ciep"y) ig*iwie)$ i )o<e po to$ by odw*ec je+/c/e choRby na parI chwi* na+/ powr,t na u*icI Krottgera$ kt,rej do)y pr/eQwitywa"y ju< w do*e /a dr/ewa)i$ /ac/D" po ko*ei ry+owaR w powietr/u

pr/e8roc/y+te +y*wetki /najo)ych i +D+iad,w$ jednD po drugiej$ bawiDc +iI pr/y ty) +a)D /rIc/noQciD pa*c,wT WiIc najpierw +tr/y<enie <ywop"otu pod c/terna+tkD pr/e/ pana W2$ pote) tr/epanie puchowej ko"dry pr/e/ paniD Wardo;$ pote) wchod/enie pana A2 na piItro do Hane)anna222 CarI ruch,w cie)nych d"oni$ pr/echy*enie +/yi i oto +ynowie pana S2 / ro/)ache) r/ucajD <e*a/ny) prIte)$ kr/e+/Dc na ka)iennej je/dni niebie+kawe i+kry222 Cote) cofniIcie podbr,dka$ unie+ienie brwi$ /garbienie karku L i ju< pan C2 +pod dwuna+tki powo*i wychod/i o +i,d)ej do pracy w fabryce Hao*#$ o+tro<nie do)ykajDc /a +obD furtkI2 A< )i +iI rIce +a)e podrywa"y do tego be/g"oQnego ta;ca d"oni / takD niedba"D "atwoQciD obry+owujDcych w powietr/u kontur cud/ego <ycia2 = powtar/a"e)$ i +tara"e) +iI powt,r/yR ka<dy jego ruch$ by wychwyciR ten jeden jedyny$ w kt,ry) +tre+/c/a"o +iI ca"e podobie;+twoT :ch$ <eby tak ),wiR +etkD jI/yk,w$ )ieR +to du+/$ +to g"o+,w L pta+ich$ *ud/kich$ )"odych$ +tarych$ dawnych$ nowych$ )I+kich i kobiecychT = tak$ /atracajDc +iI w naQ*adowaniu$ ro/be+twieni be/karnoQciD udawania doro+"ych$ kt,r/y nie )og*i +iI broniR$ ro/bawieni uciec/kD / pu"apki$ w kt,rD na+ coQ wtrDci"o pr/ed god/inD$ ro/radowani grD pr/ei+toc/e;$ kt,ra obdarowywa"a na+ /"D$ cie)nD radoQciD$ wo*ni$ / g"owa)i /adarty)i w niebo$ jakbyQ)y +tajDc +iI ki)Q$ ki) nie je+teQ)y$ c/u*i na +obie karcDce +pojr/enie Boga$ +pog*DdajDcego / wy+oka na bukowe *a+y /a -atedrD$ na :*iwI$ na p*a<I i /atokI$ /atac/a*iQ)y +iI wQr,d dr/ew$ a / na)i$ Qcie<kD pod ruch*iwy)$ +/u)iDcy) *i+towie) buk,w i +o+en$ wIdrowa"y cienie *ud/i$ kt,rych /na*iQ)y@ kruche$ utkane / wiatru$ be/bronne cienie$ kt,re wygina"y +iI w pr/e+adnych uk"onach$ wita"y unie+ienie) kape*u+/a$ podawa"y +obie rIkI$ gro/i"y pa*ce)$ d/ie+iDtki cieni / u*icy Krottgera +/"y / na)i po +uchych bukowych *iQciach$ )ie+/ajDc +iI / na+/y)i cienia)i$ tak jakby chcia"y byR bard/iej <ywe od na+/ych cia"2 0 jakD /apa)iIta"D giItkoQciD ta;c/y"y na Qcie<ce$ u)ykajDc na) +pod +t,pT = chwi*a)i ju< nie bard/o wied/ia"e)$ kto je+t prawd/iw+/y9 c/y )y$ <ywi$ cie*eQni$ w+pinajDcy +iI /e w/g,r/a na w/g,r/e$ c/y ci tutaj L wy"owieni pa*ca)i /e +"onec/nego Qwiat"a$ +prowad/eni do jednego ge+tu$ do jednego gry)a+u$ kt,ry ich na )o)ent obdar/a" chwiejny) i+tnienie)$ a pote) / *ekkD$ obojItnD radoQciD ro/wiewa" w nicoQR$ bo )o<e ju< wtedy$ ta)$ na w/g,r/ach$ by"o wiado)e$ by"o ju< pr/e+Dd/one$ <e pa)iIR L jeQ*i w og,*e /o+tanie jakaQ pa)iIR po u*icy Krottgera L pr/echowa ich ty*ko taki)i$ jaki)i ich wid/I tera/$ tu$ pr/ed na)i$ na Qcie<ce /a+ypanej ciep"y) rudy) ig*iwie)$ w +"o;cu pr/e+iany) pr/e/ ruch*iwe *iQcie$ w +/u)ie +o+en i buk,w2 WiIc /achwycony i obur/ony$ poddawa"e) +iI tej gr/e pr/ei+toc/e; L )o<e trochI )Qciwej$ )o<e raniDcej L kt,ra cie+/y"a )nie i trochI pr/era<a"a$ a on / )iIkki) okrucie;+twe) +/)inkoLwa" ka<dD twar/$ kt,rD wy"owi" / powietr/a$ pokrywa" po*ic/ki bie*id"e)$ purpurowi" u+ta$ c/erni" brwi$ a pote) paro)a niedba"y)i pociDgniIcia)i ry+owa" wiotkD "/I pod okie)$ by na c/yichQ wD+kich wargach /awie+iR wiec/ny gry)a+ bo*e+nego uQ)iechu$ w kt,ry) odnajdywa*iQ)y +iI /e /"D$ rado+nD$ "apc/ywD$ nieufnD ciekawoQciD cud/ego <ycia222 4ec/ w ty) ta;cowaniu$ kt,re nio+"o na+ nad /ie)iD$ p"o+/Dc *Iki i ro/gr/ewajDc +erca$ w ty) *epieniu / wiatru u*icy Krottgera$ Ada) nie ru+/a" nigdy Hane)anna i Hanki2 0boc/e K"o+y dobiega"y / pr/edpokoju2 Cr/yci+/one2 CoQpie+/ne2 Nie ro/u)ia"e) +",w2 -to ),wi"S : c/y) ),wi"S Noc2 H*ac/ego tak p,8noS = +/epty2 Ka+nDce2 !warde2 !war/e2 C/yjeS 0/a +/yby nie )og"e) do+tr/ec2 :bud/ony w Qrodku nocy$ / oc/a)i

/)ru<ony)i$ dr<Dcy$ w+"uchany w d/iwny ruch w g"Ibi )ie+/kania2 Nie$ to nie by" Qrodek nocy2 Wiec/,rS :bud/ono )nie / p"ytkiego +nu2 :c/y )i +iI /a)yka"y$ wa*c/y"e) / +ennoQciD2 Nie$ to nie by" wca*e wiec/,r2 RanoS 0a okne) +/ar/ejDce niebo2 (iranka podobna do )g"y2 A*e nie +"ychaR ptak,w2 -o"y+a"e) +iI na krawId/i Qwiat"a i +nu2 Ada) +pa" pod okne)$ / g"owD wtu*onD w podu+/kI2 0ar,<owiony po*ic/ek2 W"o+y /)ier/wione2 :pa*ony kark2 Jcho2 -to ),wi"S H*ac/ego w kuchni$ a nie w pokojuS WejQR2 Aeden krok2 Hrugi2 Hr/wi otwierajD +iI2 : Bo<e$ obud/i*iQ)y d/ieci#2 !o Ma)a2 Codbiega$ bier/e )nie /a rIkI2 Crowad/i do "a/ienki2 Z,"ta +)u<ka )oc/u$ piana na dnie )u+/*i2 Cowr,t do pokoju2 -"ad/ie )nie do ",<ka$ otu*a ko"drD2 4ec/ )oje +erce +tuka )ocno2 :c/y otwarte2 Catr/I na dr/wi2 -to to by" w kuchniS MI<c/y/naS W p"a+/c/uS Can A2S !era/S !ak wc/eQnieS -rok do dr/wi2 RIka na k*a)ce2 J+tIpujD )iIkko$ be/ <adnego +kr/ypniIcia2 Cie)ny pr/edpok,j2 Co*ic/ek pr/y ch"odny) tynku2 Serce nie )o<e +iI u+pokoiR2 Co +iI +ta"oS :jciec i Ma)a w kuchni2 Au< ubraniS Nie$ ty*ko p"a+/c/e nar/ucone na ra)iona2 HankaS Nie$ chyba je+t w +woi) pokoju2 K"o+2 -to ),wiS S"owa urywane2 S/u)i c/ajnik / gotujDcD +iI wodD2 Br/Ik +/k*anek2 Niech pan u+iDd/ie#2 CoQpiechS H*ac/egoS :bud8cie Hane)anna#2 !era/S# S/c/Ik otwieranych dr/wi2 MiIkkie kroki na +chodach2 Schod/D2 Cowo*i2 Najpierw Hane)ann2 0a ni) :jciec2 H/ie; dobry#2 Cr/e+uniIcie kr/e+"a2 H/ie; dobry$ niech pan +iada#2 Co +iI +ta"oS# S/ept2 Can A2S Spokojne +"owa2 Mie+/anie herbaty2 H/wonienie "y<ec/ki2 C/yta" pan [!rybunI\S Wc/oraj+/DS# !ak#2 C/yta"e)2 A*e co +iI +ta"oS# Ma)a podchod/i do dr/wi2 Wyg*Dda$ c/y nie )a nikogo na korytar/u2 Wraca do kuchni2 Canie Hane)ann$ niech pan nie bId/ie d/ieckie)2 Chod/i o pana#2 :jciec pr/y oknie2 !o pewneS# Canie A,/efie$ nic nie je+t pewne2 A*e +"y+/a"e)222# 0n,w +/ept2 K"o+ Hane)anna +pokojny2 Cr/e+ada2 Niech +iI pan o )nie nie )artwi2 !o je+/c/e nic nie /nac/y#2 K"o+ pana A2 Niech +iI pan we8)ie w garQR2 BId/ie nowy proce+2 -ontakty / Werwo*fe) i / /achodniD +trefD2 WQr,d tych$ kt,r/y /o+ta*i222# :jciec2 Stoi pr/y oknie2 SkDd pan to wieS# S"y+/a"e) w gabinecie Chr/D+tow+kiego2 By" u niego jakiQ cywi*2 Cyta" o pana2 Chr/D+tow+ki powied/ia"$ <e )o<e pana /atrudni po )oi) pr/ejQciu na e)eryturI2 :n na to9 [Hane)annS Niech pan +obie da / ty) +pok,j2 !o niedobra +prawa2 Nici biegnD na /ach,d2 Niech pan w ty) pa*c,w nie )ac/a2 Hobr/e panu po partyjne)u rad/I\ 2 K"o+ Hane)anna2 0niecierp*iwiony$ cierpki2 !o nic nie /nac/y2 H*ac/ego niby jaS# K"o+ pana A2 We+tchnienie2 Canie A,/efie$ niech pan )u wyt"u)ac/y$ bo ja nie )a) +i"y#2 K"o+ :jca9 Canie Hane)ann$ ja wid/ia"e)$ jak +iI wywo/i w jednD noc ca"e )ia+to2 !u nie )a <art,w#2 K"o+ Hane)anna9 WiIc coS JciekaRS HokDdS# Can A29 Wie pan dobr/e$ jakie by"y wyroki w +prawie -ac/)arka#2 Nigd/ie nie bIdI ucieka"#2 Ci+/a2 Serce +/a)oce +iI w pier+iach2 -*erS Werwo*fS Can Hane)annS A*e g"o+y2 Barwa +",w2 4Ik2 CiDg*e ci+/a2 Sied/D pr/y +to*e2 Nad herbatD2 Catr/D na +iebie2 Mi*c/D2 Can A2 podno+i g"owI2 Ae+t je+/c/e jedna +prawa2 ChcD /abraR ch"opca Hance#2 0i)no pr/enika )i pier+i2 Catr/I na dr/wi pokoju2 Ada) Qpi2 J+"y+/a"S ChcI do)knDR dr/wi2 A jeQ*i +toi /a ni)iS Nie ru+/a) +iI2 W kuchni ci+/a2 K"o+ Hane)anna$ cichy2 Aak to /abraRS -toS# Niech pan g"upio nie pyta2 By*i tu ju<#2 A*e d*ac/egoS# Chyba )ajD coQ na niD2 Ae+/c/e / !arnowa2 A*bo i wc/eQniej2 Mo<e *eQne +prawy222# Ma)a / d"oniD pr/ytkniItD do u+t2 Bo<e222# Niecierp*iwy ruch :jca2 SkDd pan wieS# W/ru+/enie ra)iona)i2 Zona +"y+/a"a w kuratoriu)2 Capiery +D ju< gotowe2 C,jd/ie do oQrodka w S/c/ecinku2 Codobno obecna opiekunka nie +pe"nia wy)aga;2 !ak<e warunki )ateria*ne2 C/y coQ podpi+ywa*iQcieS# Nic#2 !o

pr/yjdD do wa+$ <ebyQcie podpi+a*i2 Ze )acie ciI<kie warunki#2 A*e to b/duraT# L prawie kr/yk Ma)y2 Nie kr/yc/ L +/ept :jca L obud/i+/ ch"opc,w#2 Cie)noQR pr/ed oc/a)i2 CoQ Qci+ka /a gard"o2 Ae+/c/e chwi*a2 Nie$ to nie)o<*iwe2 Aak to /abraRS Ada)aS Na)S HokDdS Cr/ecie< ta)ten wiec/,r2 C/arna ko*ejowa kurtka2 Nauka pa*cowania2 B,jki na w/g,r/ach2 Jciec/ka / +a*i parafia*nej2 W+/y+tko to nag*e powr,ci"o2 -a<dy ge+t2 W+/y+tko2 0abraR goS H*ac/egoS Co /robi*iQ)yS Cr/ecie< Hanka tak go kocha2 Cr/ecie< )u / na)i chyba dobr/e2 Co /robi"aS MajD coQ na niDS Co to /nac/yS Skr/ypniIcie dr/wi2 S)u<ka Qwiat"a na pod"od/e2 CarI krok,w od )oich +t,p2 Cr/ywr/eR do Qciany2 Nie oddychaR2 Bo+e nogi Hanki2 Cr/echod/i obok2 -roki chwiejne2 S/*afrok pr/ytr/y)ywany na pier+iach2 :c/y /)ru<one2 W"o+y /wiD/ane c/erwonD w+tD<kD2 Wchod/i do kuchni2 Sta"o +iI coQS# Cofa +iI na widok pana A2 i Hane)anna2 :$ pr/epra+/a)222 nie wied/ia"a)222# Ma)a od+uwa kr/e+"o2 J+iDd8#2 Na*ewanie herbaty2 Br/Ik "y<ec/ki od+tawianej na +podec/ek2 S/c/IkniIcie wiec/ka cukiernicy2 MrukniIcie Hanki9 0a gorDca#2 Cochy*ajD +iI ku niej2 Najpierw +/ept :jca$ pote) +/yb+/y Ma)y2 S/arpniIcie kr/e+"a2 -roki2 Hanka pr/ebiega pr/e/ pr/edpok,j2 NieT# L kr/yc/y2 Wpada do pokoju2 Ada) /rywa +iI pr/era<ony2 Hanka obej)uje go2 Ada) pr/yci+ka jD$ nic/ego nie ro/u)ie2 Codchod/I do nich2 :bjIci dr<D2 Hanka p"ac/e2 W dr/wiach Ma)a$ /a niD :jciec2 W kuchni pan A2 Catr/y w okno2 Hane)ann w pr/edpokoju2 Can A2 w+taje2 WyjdI pr/e/ ogr,d2 !ak bId/ie *epiej#2 Hane)ann kiwa g"owD$ podaje rIkI2 H/iIkujI#2 Can A2 odwraca +iI2 Niech pan nic nie ),wi2 4epiej nic nie wied/ieR#2 Hane)ann ra/ je+/c/e kiwa g"owD2 Can A2 wychod/i2 Co chwi*i /nika /a +/pa*ere) tui2 Hanka g"a+/c/e w"o+y Ada)a2 Ca"uje go w c/o"o$ w oc/y$ w po*ic/ki2 S/epce2 Niko)u ciebie nie odda)$ ro/u)ie+/S# Ada) patr/y na niD$ wciD< nie ro/u)iejDc2 BId/ie+/ /e )nD /aw+/e#2 Ada) dotyka de*ikatnie jej twar/y i pa*ce) ry+uje na po*ic/ku )a"y kr/y<yk2 Chyba ju< wie2 Hanka / ca"ej +i"y pr/ygarnia go do +iebie2 Nic na) nie /robiD$ ro/u)ie+/S# Ada) ty*ko daje /nak powieka)i2 Cote) uk"ada d"o; w /nak9 -ocha) ciI#2 Hanka chwyta go /a rIce2 Catr/y na niD +uchy)i oc/a)i2 :dwraca) g"owI2 Nie )ogI na to patr/eR2 U/yS Hanka uk"ada Ada)a na podu+/ce2 Co chce+/ /robiRS# L pyta Ma)a2 Nie wie)#2 Ma+/ gd/ieQ kogoQS# -iedyQ )o<e2 A*e tera/222# Chod8 do kuchni$ /a+tanowi)y +iI222# Hanka uQ)iecha +iI do Ada)a i ra/ je+/c/e ca"uje go w c/o"o2 0ara/ wr,cI#2 Cr/echod/D do kuchni2 S/epty2 Jrwany kr/yk prote+tu2 0nowu +/epty2 SykniIcie2 Ro/po/najI dwa +"owa2 Wroc"aw#222 Mo<e 0ofia222#2 Cr/ecie< ciocia 0ofia )ie+/ka w Ciep*icach222 Aak toS WiIc a< tak da*ekoS Canie Hane)ann$ niech jD pan pr/ekona2 !o ty*ko na jakiQ c/a+222# Codchod/I do Ada)a2 Ca*cuje unie+ionD rIkD2 Nigd/ie nie wyjadI#2 Mu+i+/#2 Schowa) +iI w *e+ie#2 A HankaS# Ra/e) / niD#2 Bo<e$ chyba /wariowa"2 Catr/I na jego w"o+y2 Kr/ebie pa*ca)i2 C/ochra +iI2 StojI bo+o2 0i)ne de+ki pod"ogi2 0 kuchni /n,w do*atujD g"o+y2 Canie Hane)ann$ niech +iI pan /a+tanowi$ to nie )a +en+u2 Nic na) nie /robiD#2 !o Hanka2 0n,w g"o+y2 S/epty2 Niewyra8ne +"owa2 Ada) na+"uchuje2 W+taje2 SiIga po ko+/u*I2 0apina gu/iki2 Co chce+/ /robiRS# Nie odpowiada2 WciDga +karpetki2 :dgarnia w"o+y / c/o"a2 Hanka wchod/i do pokoju2 C/e)u w+taje+/S Ae+/c/e wc/eQnie#2 W+ka/ujI go ruche) g"owy2 Chce +iI +chowaR w *e+ie#2 Bo<eT222# Hanka chce go objDR$ a*e wy)yka +iI / jej uQci+ku2 0ac/ekaj$ dokDdST# Chwyta go /a rIkI2 Ada) chce +iI wyrwaR$ a*e je+t +i*niej+/a2 Co to /nac/yS Co to /a hu)oryS# Ada) patr/y na niD / wrogoQciD2 Hanka ro/pogad/a +iI2 No wie+/S Co wyprawia+/S

Nie )o<e)y robiR g"up+tw2 Chyba na trochI wyjed/ie)y#2 W kuchni ojciec wyciDga / +/afki ro/k"ad ja/dy2 Cochy*ajD +iI / Hane)anne) nad +to"e)2 Hwuna+ta +/eQR w !c/ewie$ pr/e+iadka na bydgo+ki$ pote) o tr/eciej222# K"o+y ga+nD2 StojI poQrodku pokoju2 Hr<enie n,g2 Aakby) /a chwi*I )ia" dokDdQ biec2 Ma)a podchod/i2 Nie +t,j na /i)nie2 Jbier/ +iI2 Co)o<e+/ Ada)owi#2 WciDga) pr/e/ g"owI ko+/u*I2 Cote) +podnie2 SiIga) po +k,r/ane +anda"ki2 B"y+ka k*a)erka2 0a)yka) oc/y2 !o nie)o<*iwe2 !o w+/y+tko chyba )i +iI Qni2 By*iQ)y gotowi o d/iewiDtej2 Ma)a wy+/"a pr/ed do)$ po+ta"a chwi*I$ pote) +krIci"a w +tronI +k*epu$ kupi"a piec/ywo$ +er$ )*eko$ pr/y bra)ie ro/ejr/a"a +iI$ a*e na u*icy nie by"o nikogo2 W pokoju Hanka pakowa"a r/ec/y Ada)a2 :bwiD/a*i w+/y+tko +k,r/any) pa+kie) i w"ochaty) +/nurkie)$ )ocne +up"y$ Ada) dociDga" ko+)ate ko;ce2 W kuchni Ma)a kroi"a ch*eb po+tukujDc no<e) na dIbowej de+ec/ce2 R,<owe p"atki wId*iny2 Co)idory2 Wwie<e og,rki2 Cr/e"o<y"a bu"kI <,"ty) +ere)2 Co+ypa"a pietru+/kD2 Cerga)in +/e*eQci"2 :krDg"e pac/u+/ki w"o<y"a do p",ciennej torby2 Bute*kI / herbatD /awinI"a w rIc/nik2 Wy+/*i o wp," do d/ie+iDtej L najpierw Hanka$ po paru )inutach Hane)ann2 Be/ <adnych baga<y2 :na pr/e/ bra)I$ on pr/e/ ogr,d2 StuknI"a /ard/ewia"a furtka pod +uchy) ch)ie*e)$ pi+k <e*a/a$ pote) kroki na ka)iennych +chodkach2 Hane)ann )inD" k*o)b iry+,w$ /atr/y)a" +iI na chwi*I pr/y tujach$ a*e nie$ nie odwr,ci" +iI2 Sta"e) pr/y oknie2 W"o<y" rIce do kie+/eni2 Copatr/y" na dr/ewa2 0a <e*a/ny)i prIta)i ogrod/enia )ignI"a je+/c/e jego g"owa222 Mie*i /ac/ekaR na na+ na Cia+tow+kiej$ ko"o wiaduktu$ o tej por/e )a"o kto ta) chod/i"2 Co+/*i o+obno$ powo*i$ po c,< /wracaR na +iebie uwagI poQpieche)$ najpierw u*icD -apr,w$ pote) Krunwa*d/kD$ pote) Coc/ty Co*+kiej$ pote) L /a rogie) Ho"du Cru+kiego L w prawo na podja/d$ +ta)tDd do dworca ju< ty*ko ki*ka krok,w2 CociDg pr/yje<d<a" parI )inut po jedena+tej2 Aedena+ta +iede)2 0 Kdyni2 0nieQ*iQ)y baga< do +ieni2 :jciec wyciDgnD" / piwnicy <e*a/ny w,/ek$ kt,ry) pani Wa*)ann wo/i"a je+/c/e )a"D MariI$ /ani) u Au*iu+a Meh*er+a na Ahornweg nie kupi*i nowego / b*a+/anD budkD i owa*ny)i okienka)i2 !en nowy ta)tej nocy$ gdy w Neufahrwa++er c/eka*i na Bernhoffa#$ +pa*i" +iI pr/ed )aga/yna)i Schneidera L w )okry) Qniegu pr/y ra)pie /o+ta"y ty*ko kawa"ki +krIconej b*achy2 !en +tary$ wy+"u<ony wie*o)a ja/da)i / 4e++ing+tra++e do parku i / powrote)$ )ocno ju< /ard/ewia"y$ /o+ta" w piwnicy2 :dkDd pa)iIta)$ +ta" /aw+/e pod QcianD pr/y wodo)ier/u$ opro+/ony kur/e) i pajIc/yna)i2 SprI<ynowe re+ory$ rDc/ka d"uga$ / giItego dr/ewa2 :jciec cia+no u"o<y" na ra)ie podwo/ia wa*i/ki Hane)anna i Hanki$ do"o<y" p*ecak Ada)a$ w+unD" p",ciennD torbI / jed/enie)$ a w+/y+tko owinD" pr/eQcierad"e) i /wiD/a" +/nurkie)2 Co c,< QwieciR *ud/io) w oc/yS !aki bia"y pakunek wo/i"e) wie*e ra/y w,/kie) Wa*)ann,w na Herdow+kiego$ do pra*ni pod nu)ere) %%$ wiIc tera/$ gdy po+kr/ypujDc w,/kie) ru+/y"e) u*icD Krottgera w +tronI koQcio"a Cy+ter+,w$ nikogo nie )og"o to /d/iwiR2 A*e to co c/u"e)222 Ada) +/ed" pr/y )nie$ podpierajDc chybot*iwy baga<$ wie*ka p",cienna pac/ka okrIcona +/nurka)i$ pr/ywiD/ana pa+kie) do nik*owanych rurek$ ko*eba"a +iI ciI<ko pod d"oniD$ )y*i" krok$ patr/y" pr/ed +iebie L w ko+/u*i /apiItej pod +/yjI$ jak nigdy2 Re+ory +kr/ypia"y2 W kie+/eni )ia"e) /"o<onD we c/woro kartec/kI$ kt,rD napi+a"e) w o+tatniej chwi*i /ie*ony) atra)ente)$ kartec/kI$ na kt,rej by"o te parI +",w222 A kiedy tak$ )ijajDc do)y i ogrody$ uchy*one furtki i /a)kniIte bra)y / b*a+/anD +kr/ynkD / napi+e) Briefe#$ do+/*iQ)y do u*icy Herdow+kiego$ Ada) +pojr/a"

na )nie ty) +woi) +"odkoL/"oQ*iwy) +pojr/enie)$ /giD" rIkI w "okciu i pr/y"o<y" do pr/egubu piIQR2 = to by" /nak poc/Dtku L chocia< ko;c/y" w+/y+tko2 0nak$ <e /ara/ +iI /ac/nie$ <e /nowu /ata;c/D wok," na+ cienie /"owione w pu"apkI cie)nych d"oni$ ry+owane w powietr/u cieniutkD kre+kD$ drobny) ruche) pa*c,w$ pr/ekr/ywianie) g"owy$ pta+i)i ge+ta)i2 = ta ciekawoQR$ co /n,w poka<e$ to *ekkie$ niedba"e$ a tak c/u"e wy"apywanie cud/ego Q)iechu i p"ac/u2 W,/ek po+kr/ypywa"$ bia"y pakunek ko"y+a" +iI / boku na bok jak na Qniegowej fa*i$ ja+ne ro/b"y+ki w ga"I/iach$ pr/e/ )gnienie wyda"o )i +iI$ <e ca"D je/dniI pr/ed na)i opr,+/y"a go"Ibia bie*$ pu+/y+ta$ / wirujDcy)i p"atka)i$ a*e nie$ to pr/ecie< ty*ko +"o;ce$ pr/ed/ierajDc +iI pr/e/ ch)ury nad w/g,r/a)i /a koQcio"e) Cy+ter+,w$ oQwiet*i"o /akur/ony bruk2 StuknD" krawI<nik$ ko"a /gr/ytnI"y$ pr/ejecha*iQ)y na drugD +tronI u*icy Herdow+kiego$ cienie ga"I/i *ip L ruch*iwe jak tr/epotanie R)y L pr/ep"ynI"y po ko+/u*ach$ a Ada) ju< /ac/yna"$ ju< uni,+" rIce$ ju< obieg" dooko"a w,/ek$ a< wyrwa"o )i +iI9 Jwa<ajT#$ bo /ap*Dta" +iI pod noga)i$ *ec/ ty*ko ro/eQ)ia" +iI be/g"oQnie$ pa*cujDc coQ do )nie w poQpiechu$ nie )og"e) odc/ytaR tej )owy /ac/epnej$ niecierp*iwej$ a on L tak jak ta)$ na w/g,r/ach /a koQcio"e) Cy+ter+,w$ tak jakby chcia" powt,r/yR ta)tD chwi*I$ gdyQ)y +iI /atr/y)a*i na Qcie<ce L/n,w L <eby )nie ro/bawiRS <eby )i dokuc/yRS L /ac/D" ry+owaR pa*ca)i222 najpierw pana A2$ pote) paniD S222 = jeQ*i on odchod/i"$ to one$ te *ekkie po+tacie$ kt,re / takD "atwoQciD wy"awia" pr/ede )nD / powietr/a$ odchod/i"y ra/e) / ni) LdokDdS M,g" je wyc/arowaR w ka<dej chwi*i$ )ia" je pod powieka)i i w ko;cach pa*c,w$ i w unie+ieniu brwi2 Aak<e )u /a/droQci"e)T Mia" na+ w+/y+tkich2 = )nie te<2 = Ma)I2 = :jca2 Kdyby ty*ko /echcia"$ ),g" byR ka<dy)222 Wjecha*iQ)y w u*icI Wita Stwo+/a$ /ad/woni" tra)waj$ c/erwone wagony pr/ejecha"y / br/Ikie) ku pIt*i w :*iwie$ b"y+nI"y +/yby$ w,/ek pod+koc/y" na +/ynach$ +krIt w *ewo i ju< u*ica -apr,w$ chodnik pod +tr/y<ony)i *ipa)i$ pnDce +iI r,<e w ogrodach$ wy+okie napar+tnice i da*ie$ +ad/awki / /ie*onD wodD$ a Ada) L to +p*atajDc$ to ro/p*atajDc d"onie Lopowiada" kr,tkie d/ieje na+/ego +potkania i ro/+tania2 0 jego rDk i twar/y u*ecia"a ironiaS !o *ekkie +/yder+two$ kt,ry) broni" +iI pr/ed na)iS !era/ ciep"y)i poru+/enia)i pa*c,w *epi" na+/e cia"a tak jakby pr/ebac/a" na)S L i )nieS i nawet ta)ty)$ kt,r/y pobi*i go do krwiS Nie <a"owa" tego$ <e by" wQr,d na+S Mi)o w+/y+tkoS -a<dy ruch jego d"oni L tak to c/u"e) L obiecywa"$ <e o na+ nie /apo)ni2 4ec/ na c,< te po<egnaniaT Cr/ecie< to ty*ko parI dni$ )ie+iDc najwy<ejT WiIc +kDd ta )iIkkoQR$ QciQniIcie +ercaS Chcia"e)$ <eby by" taki jak /aw+/eS =ronic/nie uwa<nyS Cr/yc/ajonyS !rochI okrutnyS Bo jednak ten ch"odny taniec ge+t,w$ kt,re ta)$ na w/g,r/ach$ tak go cie+/y"y$ "agod/i" we )nie ukrytD obo*a"oQR i niechIR L /wr,conD pr/eciw ko)uS Ada) trDca" )nie w p*ecy$ patr/y"e) pr/e/ ra)iI L i w+/y+tko$ co /"e$ na widok tych /wI<onych oc/u$ w kt,rych tai"a +iI /raniona radoQR$ ga+"o we )nie jak /d)uchniIty p"o)ie;2 4ipowe *iQcie /a+/e*eQci"y nad g"owD$ d/won koQcio"a Cy+ter+,w$ b*i+ki$ d8wiIc/ny L go"Ibie$ wyd/iobujDce pro+o /e +/par w bruku$ pofrunI"y na c/erwony dach$ by"o tak uroc/yQcie jak w ja+ne rano Bo<ego Cia"a2 -roki +iI wyr,wna"y$ w,/ek terkota" ryt)ic/nie i jeQ*i nawet /e +/tuc/nD +wobodD r/uca"e)9 !r/y)aj +iI$ nie daj +iIT BIdI pa)iIta" i c/eka"# L nie by"o to wca*e koniec/ne$ bo ro/u)ia"o +iI +a)o pr/e/ +iI$ tak jak ro/u)ia"o +iI +a)o pr/e/ +iI to$ <e na niebie je+t cora/ wiIcej +"o;ca$ ty*ko QpiewaR i ta;c/yR$ a ch)ury nad -atedrD +D tak c/y+te i *ekkie jak puch wie*kiej go"Ibicy$ kt,ra u+nI"a w ko"y+ce powietr/a nad )orenowy)i w/g,r/a)i /a Ho*inD RadoQci$ /a Ho*inD C/y+tej Wody2

Bieg*iQ)yT J*icD Krunwa*d/kD pr/ejecha"a kre)owa war+/awa$ w g,r/e$ nad bare) Bia"y 0dr,j#$ piIkna pani w papi*otach uk"ada"a w oknie r,<owD pier/ynI$ pr/e+koc/y*iQ)y je/dniI /ac/ekaw+/y$ a< pr/ejadD tr/y ciI<ar,wki / ko+/ar na S"owackiego$ <o"nier/e Qpiewa*i pod turkoc/DcD p*andekD9 C"ynie$ p"ynie :ka jak Wi+"a +/eroka222#$ pio+enka /ga+"a w warkocie )otor,w$ bruk /ad/woni" pod ko"a)i w,/ka$ wr,b*e tr/e+/c/a"y w ga"D/kach tarniny$ a )y bieg*iQ)y pod ka+/tana)i u*icD Coc/ty Co*+kiej$ +krIci*iQ)y w u*icI Ho"du Cru+kiego$ pote) obok ceg*anych do),w /ar/Ddu ko*ei dojecha*iQ)y do rogu i L /dy+/ani$ /gr/ani L ru+/y*iQ)y w g,rI$ wy<ej$ wy<ej$ pochy"y) podja/de)$ w/d"u< +/ynowatej porIc/y$ po drobniutkiej i+*and/kiej ko+tce chodnika$ pchajDc pr/ed +obD ko"y+/Dcy +iI pakunek2 SDT Ada) a< k*a+nD" w d"onie2 W g"Ibi kr/ew,w$ pod <e*a/nD kratownicD +"upa wy+okiego napiIcia$ obok Qcie<ki prowad/Dcej na dwor/ec$ pr/y "awce$ kt,rD ktoQ tu QciDgnD" / parku i w+unD" pod ga"I/ie b/u$ /obac/y"e) Hane)anna i HankI2 Co)acha*i do na+2 No$ nare+/cie je+teQcie#2 WciDgnD"e) pr/eQcierad"o / w,/ka2 W/iI*i +woje baga<e2 Ada) /ar/uci" na ra)iI bre/entowy p*ecak2 Spod ga"I/i b/u$ pr/y kt,ry) +tanI*iQ)y$ widaR by"o wiadukt nad Cia+tow+kD$ na+yp ciDgnDcy +iI w +tronI Sopotu i kIpI dr/ew pr/y )oQcie nad Co)or+kD$ +kDd )ia" nadjechaR o+obowy / Kdyni2 A*e na ra/ie je+/c/e )ie*iQ)y parI )inut2 Hane)ann chcia" wejQR na dwor/ec dopiero w o+tatniej chwi*i$ w t"u)ie w+iadajDcych i wy+iadajDcych$ wiIc )ie*iQ)y je+/c/e te ki*ka chwi*2 Ada) patr/y" /e Qcie<ki na tory$ nad kt,ry)i pr/e*atywa"y +tada wr,b*i i +/pak,w / ogr,dk,w d/ia"kowych$ na bia"e ch)ury$ kt,re wo*niutko p"ynI"y ku /atoce$ a pote) da*ej ku S/wecji$ na wie*kie dr/ewa$ /a kt,ry)i )ia" +iI pojawiR dy)$ gdy ty*ko parow,/ wjed/ie na )o+t2 Hanka poda"a )i rIkI2 No$ Ciotr/e$ pod/iIkuj )a)ie i ojcu /a w+/y+tko#2 Hane)ann *ekko potarga" )i w"o+y$ naQ*adujDc jej dawny ge+t$ kt,ry tak *ubi"e)2 = nie /apo)nij o na+#2 0apo)nieRS ADS HankIS Ada)aS = tego wy+okiego )I<c/y/nI$ kt,ry )ie+/ka" nad na)iS Cr/ecie< w jednej chwi*i u*ica Krottgera /robi"a +iI /upe"nie pu+ta2 Aak toS Be/ nichS Aak<e to )o<*iweS H*ac/egoS Hanka L +tara"e) +iI uQ)iechnDR L to ty o na+ nie /apo)nij#2 MachnI"a rIkD2 Nie ro/k*ejaj +iI2 No$ nie da)y +iI$ prawdaS# Hanka$ napi+/ do na+ c/a+e)#2 Hane)ann objD" jD ra)ienie)2 Nie$ na ra/ie nie bId/ie *i+t,w2 Mo<e trochI p,8niej#2 A*e ),wi" to be/ pr/ekonania$ patr/Dc na )nie$ na niebo$ na na+yp$ jakby +iI je+/c/e waha"2 Sta*iQ)y w )i*c/eniu2 Nie wied/ia"e)$ co /robiR / rIka)i2 Coprawi"e) pr/eQcierad"o$ *e<Dce w g"Ibi w,/ka2 WyjD"e) chu+tec/kI$ wytar"e) d"onie / okruch,w rd/y2 Hane)ann +pojr/a" na /egarek2 Cowinien byR /a tr/y )inuty#2 Ada) odwr,ci" +iI i wyciDgniItD rIkD poka/a" kIpI dr/ew /a )o+te)2 Ae+tT WQr,d *ip$ piItr/Dcych +iI nad Co)or+kD$ k"Iby dy)u2 Ae+/c/e nie by"o +"ychaR +tukotu k,"$ a*e ju< c/arny parow,/ / p"ata)i b*achy po obu +tronach kot"a wy+unD" +iI //a /ie*eni i wje<d<a" na )o+t2 Ada)T# L kr/yknD"e)2 Codbieg" do )nie$ Qci+nD" )i rIkI$ a pote) /"o<y" d"o; w ciep"y /nak podobny do +ku*onego wr,b*a$ dr<Dcego na wietr/e2 !o by"o bard/o Q)ie+/ne2 Co+/*i w +tronI budynku +tacji$ najpierw Hane)ann$ parInaQcie krok,w /a ni) Hanka / Ada)e)2 Aakby +iI /upe"nie nie /na*i2 Catr/y"e) na nich //a *iQci2 Ada) na )o)ent odwr,ci" g"owI$ a*e Hanka nie+pokojny) ruche) pociDgnI"a go /a +obD2 We+/*i do tune*u$ /niknI*i /a )*ec/ny)i +/ybka)i2 Wied/ia"e)$ <e nie powiniene) poka/ywaR +iI ani na peronie$ ani ko"o dworca$ <e nie powiniene) )achaR rIkD ani wykr/ykiwaR +",w po<egnania$ a jednak nie odchod/i"e) +tDd$ / tego )iej+ca pod ga"I/ia)i b/u2 CociDg wciD< +ta" na peronie$ wyda"o )i +iI$ <e +toi d"u<ej ni< /wyk*e$ w jednej chwi*i

wy)yQ*i"e) +etkI powod,w$ kt,re )og"yby +prawiR$ <e nigdy +tDd nie odjed/ie$ a*e //a budynku +tacyjnego w/bi" +iI dy)$ +/c/IknI"y /"Dc/a )iId/y wagona)i$ po chwi*i budka +tra<nika na o+tatni) wagonie /niknI"a /a bia"D QcianD dworca2 Catr/y"e) na o+/k*one /ejQcie do tune*u$ na bia"D QcianI budynku +tacyjnego$ na kio+k$ w kt,ry) +pr/edawano papiero+y i cukierki$ i*ekroR jednak wraca"e) do ta)tej chwi*i$ naprawdI )ia"e) pr/ed oc/a)i inny obra/9 wid/ia"e) bukowe w/g,r/e$ / kt,rego ku otwartej pr/e+tr/eni +chod/D kobieta$ )I<c/y/na i d/iecko i L /o+tawiajDc /a +obD -atedrI$ park$ Ho*inI RadoQci i Ho*inI C/y+tej Wody L wychod/D na drugD +tronI o*iw+kich *a+,w$ na ja+nD pr/e+tr/e; p,*$ a pr/ed ni)i$ nad da*eki) hory/onte)$ <ar/y +iI )iIkkD c/erwieniD wie*kie$ "agodne +"o;ce$ w kt,re )o<na patr/eR be/ obawy$ bo takie +"o;ce na pewno nie +pa*i ani 8renicy$ ani Qwiata2 S/ron :d /achodu p"ynI"y ch)ury2 0ie)ia obraca"a +iI wo*no$ +tarannie od)ier/ajDc god/iny i )inuty2 Mg"y w+tawa"y nad Mor/e) C,"nocny)$ wi*gotne$ podrywane wiatre) wiejDcy) tu< pr/y /ie)i@ nio+"y +iI w +tronI w+chod/Dcego +"o;ca nad r,wnina)i Ho*nej Sak+onii i Mek*e)burgii@ o /)ier/chu$ gdy wiatr pr/yga+a"$ do+iIga"y ch"odnD fa*D +o+nowych *a+,w RuLgii@ w/bijane nie+pokojny)i porywa)i /nad cieQnin du;+kich$ +unI"y w +tronI pia+/c/y+tych p*a< Ueby i Ro/ewia$ gdy /aQ /or/a otwiera"a +iI nad p,"wy+pe)$ do+iIga"y wybr/e<y /atoki$ by wre+/cie L ro/r/ed/one$ *edwie widoc/ne L ro/p"ynDR +iI nad bukowy)i w/g,r/a)i /a -atedrD i nad dacha)i u*icy Krottgera2 Rano$ gdy wychod/i*iQ)y / do)u$ na *iQciach br/o/y w ogrod/ie +kr/y"a +iI Qwie<a wi*goR i tr/eba by"o +chy*aR g"owI$ by nie /ac/epiR w"o+a)i o ga"D/ki$ / kt,rych pr/y ka<dy) powiewie o+ypywa"y +iI /i)ne krop*e2 Kdy niebo cie)nia"o nad parkie)$ Ma)a u+tawia"a w oknie /apa*onD gro)nicI$ chocia< na obra/ie$ kt,ry p"onD" turku+owD /ie*eniD obok *u+tra w du<y) pokoju$ piIkny anio" pr/eprowad/a" po wD+kiej k"adce ch"opca i d/iewc/ynkI$ tr/y)ajDcych +iI /a rIce2 Can -$ kt,rego Ma)a +potyka"a c/a+e) na u*icy Bohater,w We+terp*atte$ /e Q)ieche) dorad/a"$ by podc/a+ podr,<y rac/ej unikaR hote*owych pokoi / nu)ere) tr/yna+ty)2 Ma)a /bywa"a to )achniIcie) rIki L )ia"a /a +obD pow+tanie$ pr/e/ kt,re pr/e+/"a be/ jednego /adraQniIcia L *ec/ i ona wo*a"a nie witaR +iI pr/e/ pr,g2 W do)u Bieren+tein,w$ w oknie na piItr/e nie by"o ju< pani W2 Aej wy+/ywanD podu+/ec/kI$ kt,rD tak *ubi"a L por/uconD tera/ wQr,d +uchych )a*w w ogrod/ie pod c/terna+tkD L +kuba"y wr,b*e$ wyd/iobujDc +tr/Ipki )or+kiej trawy +pod +p"owia"ego ak+a)itu2 Kdy tra)waj pr/eje<d<a" / br/Ikie) u*icD Wita Stwo+/a$ b"y+ki odbitego +"o;ca w+pina"y +iI na QcianI do)u$ a< )ru<y*iQ)y oc/y pr/ed /"oty) Qwiat"e)$ kt,re nag*e wype"nia"o ca"y pok,j$ /apa*ajDc i+kry w kry+/ta"owy) wa/onie / iry+a)i$ w *u+tr/e$ w kie*i+/kach /a +/k"e) kreden+u2 Cod wiec/,r$ gdy powietr/e +tyg"o po upa*ny) dniu$ w ogrodach / dr/ew +pada"y jab"ka o +k,rce nakrapianej <ywD rd/D i w trawie cie)no by"o od d/ikich p+/c/,"$ +pijajDcych +ok / pIkniItych owoc,w2 Na+turcje i a+try kwit"y pod br/o/D wQr,d /brD/owia"ych od +"o;ca /i,"$ na po"udniowej Qcianie werandy <,"k"o d/ikie wino$ kt,rego *i+tki$ obr/e<one +uchD c/erniD$ dr<a"y pajIc/ynD cieni$ a w+/y+tko by"o tak piIkne$ tak na+ycone barwD$ Qwiat"e)$ /apache) L kt,< ),g" uwier/yR$ <e / tych kwiat,w$ *iQci$ traw /o+tanie /a parI tygodni ty*ko dy) ogni+ka$ dopa*ajDcego +iI w ogrod/ie222

Cod *ipa)i$ pr/y dawnej He*brPckLA**ee$ powietr/e dr<a"o od gorDca2 Robotnicy w ko+/u*ach / /awiniIty)i rIkawa)i o+tro<nie wyj)owa*i / /ie)i drewniane kr/y<e$ na kt,rych nie by"o ju< b*a+/anych tab*ic/ek$ o+tukiwa*i je o pie; br/o/y i odk"ada*i na bok$ na +tertI +pr,chnia"ych <erd/i$ kt,ra ro+"a powo*i )iId/y <ywop"ota)i2 Kranitowe p"yty cierp*iwie podwa<ano ko;ce) ki*ofa$ uno+/ono jak wie*kie ok"adki +tarych k+iDg$ uwa<nie /dej)owano / ka)iennych pod)ur,wek2 CiI<kie +a)ochody9 Mer/bach# i Star c/eka"y ju< pr/y budynku Anato)ii po drugiej +tronie u*icy2 Wwie<o otwarte groby$ podobne do +/af pr/ewr,conych na w/nak$ pe"ne kur/u$ pajIc/yn i r,<owych +/c/ypawek$ +ch"y w +"o;cu2 W g,r/e$ wy+oko$ pr/e/ +)ugi Qwiat"a )iId/y ga"I/ia)i +o+en pr/e*atywa"y R)y nag*e /bud/one w Qrodku dnia2 Kdy ko"o po"udnia a*bo p,8niej$ ktoQ pr/y+tawa" nad g"Iboki) do"e)$ pr/y kt,ry) <,"ci"a +iI +terta )okrej /ie)i$ by odc/ytaR napi+ na p"ycie u"o<onej wQr,d b*u+/c/y$ robotnicy$ w+parci "okcie) na "opacie wbitej w dno$ w )i*c/eniu dopa*a*i papiero+a2 Na p"ytach / +/arego i c/arnego )ar)uru$ kt,re u+tawiano w/d"u< Qcie<ki L krawId8 pr/y krawId/i$ jak ko+tki do)ina L ga+"y w kur/u /atarte i)iona (riedrich#$ Aohann#$ Aron#2 C)entar/ u)iera" powo*i$ nienatarc/ywie$ w cichy) +/e*eQcie pr/e+ypywanej /ie)i$ podobny do /achod/Dcego +"o;ca$ kt,re de+/c/owD porD niedo+tr/ega*nie gaQnie w popie*e )g"y2 W nied/ie*I$ w pa8d/iernikowy) b*a+ku pr/edpo"udnia$ gdy )g"a pr/y+"ania"a je+/c/e wie<I Ratu+/a$ a woda Mot"awy po"y+kiwa"a wciD< ch"odnD ja+noQciD Qwitu$ /achod/i*iQ)y na pr/y+ta; ko"o 0ie*onej Bra)y$ by pote) H"ugi) Cobr/e<e)$ obok wypa*onych do),w Mariackiej i S/erokiej$ obok +tragan,w /e +tary)i k+iD<ka)i$ kt,re u+tawiono na (i+/)arku$ obok /bur/onych bra) i pr/edpro<y$ iQR a< do /akrItu kana"u$ a pote) da*eko$ da*eko$ a< do +a)ej wy+py Ho*)2 -a)ienne nabr/e<e +chod/i"o tu p"a+ko ku wod/ie2 Cro) nadp"ywa" powo*i2 Cod/iwia"e) +pokojny i pewny ruch rDk dw,ch )I<c/y/n w c/arnych c/apkach / b"y+/c/Dcy) da+/kie)$ kt,r/y L / papiero+e) pr/yk*ejony) do warg$ pochy*eni L w )i*c/eniu$ drewniany)i chwytaka)i pr/eciDga*i cie)nD od +)aru$ +ta*owD *inI$ kt,ra wy+uwa"a +iI / wody$ wo*no wIdrowa"a w/d"u< burty$ dr<a"a na <e*a/nych k,"kach$ pry+ka"a krope*ka)i$ by pote) /n,w /niknDR w *eniwej toni2 Cod"oga pro)u by"a / c/arnych de+ek$ pachnia"a +)o"D i naftD2 Cie)no/ie*ona woda / tIc/ujDcy)i p*a)a)i ben/yny g"ucho ch*upota"a pr/y burcie2 Mo<e d*atego$ +tojDc pod bre/entowy) da+/kie)$ Qci+/a*iQ)y /aw+/e g"o+2 Wy+ocy )I<c/y8ni pr/y w+iadaniu +chy*a*i g"owI pod napiItD bre/entowD o+"onD$ w ci+/y pr/yg"ad/a*i w"o+y$ otr/epywa*i )ankiety +podni / dr/ewnego py"u$ tak jakby +/ykowa*i +iI do da*ekiej drogi$ / kt,rej nie /aw+/e +iI powraca$ ty*ko kobiety$ /biegajDc +/ybko na pok"ad$ by /ajDR naj*ep+/e )iej+ca$ +tuka"y korkowy)i obca+a)i g"oQno i niecierp*iwie2 A kiedy dop"ywa*iQ)y ju< do pr/y+tani ko"o e*ewator,w$ gdy na nabr/e<u pojawia"y +iI ju< <e*a/ne ru+/towania )a"ego doku i //a )o*a wy+uwa"y +iI d8wigi Starego Cortu$ podobne do wie*kich ptak,w +/ukajDcych <eru$ )ija*iQ)y +pacerowy +tatek / wy+oki) pochy"y) ko)ine)$ pr/ycu)owany obok ko*ejowej boc/nicy$ na kt,rego bia"ej burcie$ +pod Qwie<ej farby$ kt,rD niedawno po)a*owano nitowany kad"ub$ obok napi+u 0ie*ona Bra)a L We+terp*atte L Sopot#$ +"abo pr/eQwieca"y /ary+y ki*ku c/arnych gotyckich *iter2 4ec/ nikt / na+ nie potrafi" odc/ytaR dawnej na/wy2 W ogrod/ie na Krottgera <,"k"y *iQcie2 S"o;ce co rano wynur/a"o +iI //a )ier/ei$ w po"udnie w+pina"o +iI nad bukowe w/g,r/a$ o /)ier/chu /nika"o /a -atedrD2 Ch)ury L jak co d/ie;$ jak co roku$ jak /aw+/e L +/"y ku na) /nad r,wnin nie)ieckich$ /nad +ak+o;+kich je/ior$ )ek*e)bur+kich *a+,w i po)or+kich p*a<2 0or/a o barwach ognia$ kt,rych nie )o<na by"o /*ic/yR$ py+/na$ +piItr/ona wy+oko o Qwicie$ w+tawa"a nad

/atokD$ topiDc w rtIciowych ro/b"y+kach kutry rybak,w$ wyru+/ajDcych na otwarte )or/e2 Mo*o$ trafione ta)tej nocy poci+ka)i / baterii na 0igankenbergu$ +ta"o w odbity) b*a+ku dwo)a +/erega)i nadpa*onych +"up,w$ nic/y) r/Dd +tr/a+kanych ko*u)n2 Wiec/ora)i$ pr/y be/ch)urnej pogod/ie$ gdy cie)noQR nad )ia+te) nape"nia" +pok,j +tygnDcego powietr/a$ Qwiat"o Kwia/dy Co*arnej <ar/y"o +iI ju< /i)nD$ *i+topadowD i+krD2 Hni by"y cora/ kr,t+/e2 A ja c/eka"e)$ c/eka"e) na jakiQ /nak$ pr/ecie< w+unD"e) do kie+/eni Ada)a$ wtedy$ ta)$ ko"o wiaduktu$ tI /"o<onD we c/woro kartkI wydartD / /e+/ytu w *inie$ na kt,rej / ka*igrafic/nD +tarannoQciD wypi+a"e) na/wI u*icy Krottgera i podkreQ*i"e) nu)er %>$ i dopi+a"e) nu)er )ie+/kania % L <eby nigdy nie /apo)nia"2 WiIc na pewno nie /apo)nia"2 = gdy / b*a+/anej +kr/ynki / napi+e) Briefe# wyj)owa"e) *i+ty$ gdy ju< wyjD"e) w+/y+tkie *i+ty$ /aw+/e /ag*Dda"e) do cie)nego wnItr/a$ w kt,ry) na dnie by"o trochI pokru+/onych p"atk,w rd/y i rIkD +prawd/a"e)$ c/y )o<e do dr/wic/ek nie pr/y*gnI"a koperta2 4ec/ *i+ty nie nadchod/i"y2 W ogrod/ie +/u)ia"y tuje2 Wiatr +/ed" g,rD$ nad dacha)i u*icy Krottgera$ ko"y+/Dc /ie*eniD buk,w i +o+en2 Cod br/o/D Ma)a Qcina"a a+try wie*ki)i krawiecki)i no<yca)i2 Na *i+tkach buk+/panu bie*i" +iI ju< pierw+/y +/ron2

-*uc/ do )iej+c Ado*fLHit*erLStra++e L Krunwa*d/ka@ g",wny ciDg ko)unikacyjny d*a woj+k pie+/ych$ konnych i gD+ienicowych od c/a+,w Napo*eona do grudnia %&5% roku2 W+chodnia c/IQR od Bra)y :*iw+kiej do :+t+ee+tra++e9 A*eja Hindenburga2 A) Aohanni+berg L Sob,tki2 Bi+chof+berg L Bi+kupia K,rka2 Brabank L Stara Stoc/nia2 Breitga++e L S/eroka2 Bre+*au L Wroc"aw2 Bro)berg L Bydgo+/c/2 BrY+en L Br/e8no2 BrY+ener Weg L Bo*e+"awa Chrobrego2 Han/ig L Kda;+k2 He*brPckLA**ee L CurieLSk"odow+kiej@ u*ica biegnDca od dawnej A*ei Hindenburga do Akade)ii Medyc/nej2 Co /achodniej +tronie je/dni$ a< do Co*itechniki$ ciDgnI"y +iI c)entar/e ewange*ickie i kato*ickie$ po +tronie w+chodniej$ u /biegu He*brPckLA**ee /

A*ejD Hindenburga$ +ta" g)ach profe+ora Spannera#$ opi+any p,8niej pr/e/ Na"kow+kD2 Hir+chau L !c/ew2 E*bing L E*b*Dg2 E)au+ L /achodnia d/ie*nica Kda;+ka na w/g,r/ach +D+iadujDcych / Sied*ca)i2 (rauenga++e L Mariacka2 (riedrichLA**ee L Woj+ka Co*+kiego2 K*ettkau L Ae*itkowo2 Kotenhafen L Kdynia2 Ku+t*off# 1 Wi*he*) Ku+t*off#7 L +tatek pa+a<er+ki wio/Dcy uchod8c,w / Kotenhafen do -i*onii$ +torpedowany pr/e/ rad/ieckD ",d8 podwodnD w +tyc/niu %&M' roku na otwarty) )or/u )iId/y UebD a Sto*p)unde2 Hoch+trie++ L S"owackiego2 Hohenfriedberger Weg L S/y)anow+kiego2 Hundega++e L :garna2 A]+chkenta*er Weg L AaQkowa Ho*ina2 Aohanni+ta* L Matejki2 -ar*+berg L Cacho"ek@ w/g,r/e w 4a+ach :*iw+kich nieda*eko -atedry2 Hawniej u podn,<a$ nad br/egie) +tawu L hote*2 -arrenwa** L :kopowa2 -oko+chken L -oko+/ki2 -Ynig+berg L -r,*ewiec2 -Y+*in L -o+/a*in2 -rantor L Zuraw2 -ronprin/ena**ee L najpierw A*eja Spr/y)ier/onych$ p,8niej Wita Stwo+/a2 4ange BrPcke L H"ugie Cobr/e<e2 4anger Markt L H"ugi !arg2 4angfuhr L Wr/e+/c/2 4angga++e L H"uga2 4a+ Kutenberga L *a+ po /achodniej +tronie AaQkowej Ho*iny2 Na p,"nocny) kra;cu A*tana Kutenberga 1dawniej / po)nikie) Kutenberga72 4e++ing+tra++e L Krottgera2 Magdeburger Stra++e L -oQciu+/ki2 Marienburg L Ma*bork2 Marienkirche L -oQci," Mariacki w Kda;+ku2 Marien+tra++e L Wajde*oty2 Marienwerder L -wid/yn2 Ma_LHa*beLC*at/ L p*ac -o)orow+kiego2 Mirchauer Weg L Carty/ant,w2 MPggau L w/g,r/a na po"udnie od Wr/e+/c/a na pr/ed"u<eniu AaQkowej Ho*iny2 Neu Schott*and L Nowe S/koty2 Neufahrwa++er L Nowy Cort2 :+t+ee+tra++e L najpierw A*eja Cre/ydenta Roo+ewe*ta$ pote) A*eja -aro*a Mark+a$ p,8niej A*eja Kenera"a Ha**era2 Ce*onker Stra++e L Co*anki2 R,wno*eg"a do 4e++ing+tra++e i -ronprin/ena**ee2 Ciet/kendorf L Ciecki$ Morena2 Co+en L Co/na;2 Rathau+ du<y i )a"y L ratu+/ pr/y H"ugi) *argu i ratu+/ na -or/ennej2

See+tra++e L Co)or+ka2 Schichau$ war+/taty L war+/taty +toc/ni gda;+kiej2 Schid*it/ L Sied*ce2 Schwar/en Weg L najpierw C/arna$ pote) Montwi""a Mireckiego2 Steffen+weg L Stefana Batorego2 Stettin L S/c/ecin2 Steuben# 1 Kenera* 3on Steuben#7 L +tatek / uchod8ca)i / terenu Kda;+ka$ Cru+ W+chodnich i -ur*andii +torpedowany w *uty) %&M' roku pr/e/ rad/ieckD ",d8 podwodnD na Sto*peLBank2 S/pita* Qw2 Ua/ar/a L Qredniowiec/ny pr/ytu"ek w :*iwie obok pIt*i tra)wajowej pr/y dawnej Ado*fLHit*erLStra++e2 0bur/ony w *atach +/eQRd/ie+iDtych podc/a+ po+/er/ania je/dni2 !horn L !oru;2 Weich+e* L Wi+"a2 Weich+e*)Pnde L Wi+"oujQcie@ d/ie*nica Kda;+ka pr/y ujQciu Wi+"y do /atoki$ w pob*i<u We+terp*atte2 Barokowa twierd/a pr/y kana*e portowy)2 Co drugiej +tronie kana"u nabr/e<a Nowego Cortu$ e*ewatory$ pr/y+ta; pro)u2 0igankenberg L Cyganki$ Cyga;+ka K,rka2 0oppot L Sopot@ dawniej Copoty2 :pracowa"a -ry+tyna Chwin