Metody bada kulturoznawczych

10.10.2013 Metodologia zajmuje si: procesami poznawczymi wytworami czynnoci poznawczych (to np. pojcia i twierdzenia, teorie) W historii ksztatoway si dwa silne nurty metodologiczne: nurt naturalistyczny wychodzi z zaoenia, e wiat jest jeden i naley go bada za pomoc wsplnych metod, niezalenie od tego, co jest przedmiotem naszych bada. Wzorcem jest fizyka nurt humanistyczny nie istnieje istota rzeczy niezmienna dla wszystkich, jest rnicowana od wiata, w ktrym co powstao. Rzeczy o tyle istniej i s okrelane, o ile istnieje kto, dla kogo maj znaczenie. Kada rzecz ma swoje osobne znaczenie w zalenoci od krgu jej odbiorcw i uytkownikw. Nie wszystko ze wiata spoecznego da si opisa w sposb ilociowy, dlatego nauk naley te wyposay w now metodologi, metod rozumienia (Max Webber). wiat spoeczny trzeba nie tylko opisywa, naley go take rozumie. Proces badawczy rozpoczyna si od zadania pytania, ostatnim etapem jest odpowied na to pytanie. Nie naley myli obszaru badania z problemem badawczym. Problem spjnoci procesu badawczego najprociej spjno osign zadajc pytanie, a potem dc do odpowiedzi na nie. Etapy procesu badawczego: sformuowanie problemu badawczego eksplikacja (konceptualizacja) uszczegowienie problemu formuowanie hipotez operacjonalizacja przejcie na poziom zmiennych, poziom pomiaru Dwie fazy procesu badawczego: faza konceptualizacji i faza operacjonalizacji. Kady proces badawczy jest procesem cyklicznym.

17.10.2013 Zmienne i wskaniki. Zmienne Rzeczywisto poznajemy wyrniajc rne zmienne. Poznanie dokonuje si poprzez dokonanie pomiaru wartoci tych zmiennych. Pojcie zmiennej jest kluczowym pojciem w metodologii. Wikszo zmiennych stosowanych w metodologii to zmienne wielowymiarowe. Inny podzia zmiennych:

 jednostkowe (mog mie charakter absolutny (przynale jednostce z racji tego, e jest jednostk, np. wzrost, kolor oczu) lub relatywny (np. bycie podwadnym swojego szefa), mog te by porwnawcze (kto jest jaki w stosunku do kogo), mog mie charakter cech kontekstowych (bycie mieszkacem wielkiego miasta)) grupowe (mog by analityczne (powstaj z operacji na zmiennych absolutnych odnoszcych si do jednostek, np. redni wzrost w danej grupie), cechami strukturalnymi (okrelaj cechy grupy, da si je okreli tylko badajc grup jako cao, np. patriarchalno rodziny), mog by te cechy globalne (np. typowa grupa miejska/wiejska) Kolejny podzia: zmienne dychotomiczne (inaczej zero-jedynkowe; przyjmuj tylko dwie wartoci, np. pe) zmienne wielowartociowe (np. pomiar dugoci w cm) skokowe (przyjmuj okrelone wartoci w danych przedziaach, np. dochd w zeznaniach podatkowych, ktry zawsze jest liczb cakowit) zazwyczaj ich uywamy cige (zmienne mog przyjmowa wszystkie wartoci z danego przedziau, np. czas, barwy tczy) Kolejny podzia (typologia Stevensa): nominalne (jakociowe) mona tylko stwierdzi rno wartoci danej zmiennej, np. pe porzdkowe moemy nie tylko stwierdzi rno danych zmiennych, ale i jej natenie stopie, w jakim si rni. Obiekty posiadajce dan cech mona uporzdkowa na jej podstawie. interwaowe oprcz wymienionych wyej operacji mona je te dodawa lub odejmowa do tego musi istnie jednostka pomiaru. Przykad temperatura liczona w stopniach C. ilorazowa jw., ale mona te mnoy i dzieli, np. skala Kelvina. Podzia ten suy do tego, by nie wyciga pochopnie nieuprawnionych wnioskw; trzeba zwraca uwag, do ktrej kategorii naley dana zmienna i jakie dziaania mona na niej wykonywa. Zawsze mona te osabia skal, ktr si posugujemy np. zmienne ilorazowe (dochd) przedstawia za pomoc zmiennych nominalnych (kto duo lub mao zarabia). Nie wolno natomiast robi tego w drug stron np. zmiennej nominalnej traktowa jako ilorazowej. Najczciej posugujemy si cechami nominalnymi i porzdkowymi. Na odkrywanie zwizkw przyczynowo-skutkowych pozwala eksperyment. Wskaniki To te pewien rodzaj zmiennych. Da si wyrni co najmniej trzy rodzaje wskanikw w naukach spoecznych: ludzkie zachowania przedmioty materialne wypowiedzi

24.10.2013 Opis jest jednym ze sposobw poznania.

Bdziemy opisywa metody badawcze. Zastosowana metoda z jednej strony otwiera pewne moliwoci, a z drugiej strony inne zamyka. W naukach spoecznych zaleca si stosowanie triangulacji pojcie z geologii, chodzi w nim o to, e musimy wyznaczy co najmniej trzy punkty (dobrze, e bye na geodezji). W naukach spoecznych w danym procesie badawczym zaleca si stosowa wicej ni jedn metod badawcz, bo kada kolejna metoda poprawia jako widzenia zjawiska, ktre chcemy bada. Metody badawcze bdziemy omawia zgodnie z kluczem skonstruowanym przez Jana Lutyskiego. Proponuje on podzia na metody obserwacyjne i na metody komunikacyjne. Innym kryterium jest kryterium standaryzacji; wtedy mamy metody standaryzowane i niestandaryzowane. Komunikacyjne: zwizane z komunikacj bezporedni zwizane z komunikacj poredni Te podziay nie s dychotomiczne, a wielostopniowe. Metody komunikacyjne s swoiste dla nauk spoecznych, za obserwacyjne i dla nauk spoecznych, i przyrodniczych. W metodach obserwacyjnych jest obiekt obserwowany i obserwator. W metodach komunikacyjnych s dwie osoby, ktre komunikuj si ze sob w celu poznania nieobecnego obiektu. obserwacyjne standaryzowane niestandaryzowane komunikacyjne bezporednia porednia

Czym jest obserwacja? Obserwacja, aby moga by naukowo zastosowana, musi spenia nastpujce warunki: gromadzenie spostrzee planowe obserwacja musi by systematyczna obserwacja musi by ukierunkowana podstawowym kryterium ukierunkowania bdzie nasz problem badawczy niektrzy dodaj jeszcze, e obserwacja musi przebiega w okrelonym czasie Obserwacja powinna by take rejestrowana. Moemy mwi o obserwacji jako szeroko pojtej metodzie badawczej lub jako o czym, co doprowadza badacza do sformuowania problemu badawczego. Obserwacja jest wewntrznie zrnicowana, istnieje wiele jej typw.

Obserwacja ma swoje ograniczenia: obserwujemy tylko to, co si dzieje teraz, a take to, e jest indukcyjna(!) - mamy skonno do wychwytywania z obserwowanej rzeczywistoci tych faktw, ktre potwierdzaj nasze hipotezy i oczekiwania. Zalety obserwacji: to metoda uniwersalna - mone by stosowana w rnych warunkach, celach i przez rne osoby, pozwala nam poznawa ludzi/zdarzenia w ich naturalnym rodowisku, pozwala nam przeamywa bariery kulturowe (w przeciwiestwie do jzyka). Obserwacja jest wan metod badawcz poprzez swoj uniwersalno i wielorakie zastosowania. Obserwacja jako metoda naukowa musi speni jeszcze cztery warunki: obiektywnoci; wynik powinien by niezaleny od tego, kto obserwacj prowadzi adekwatnoci; powinna by adekwatna do problemu badawczego, generowana przez niego powinna by wyczerpujca; obejmowa wszystkie aspekty danego przedmiotu powinna by wnikliwa; np. naley obserwowa nie tylko zjawisko, ale i jego zwizki z innymi zjawiskami

Typologia obserwacji: uczestniczce i nieuczestniczce; badacz zawsze musi podj decyzj, ktr metod wybierze. Najwaniejsze konsekwencje: bdc czonkiem grupy czonek moe dociera do pewnych spraw, ktrych grupa nie ujawnia obcym, ale z drugiej strony podlegamy etnocentryzmowi (= wysze wartociowanie grupy, do ktrej si naley), czowiek zawsze te jest w jakim okrelonym miejscu struktury i z tego punktu widzenia oceniamy to, co widzimy eliminacja penej obiektywnoci. uczestniczca badacz staje si czonkiem zbiorowoci, ktr obserwuje nieuczestniczca badacz stoi z boku w stosunku do zjawiska obserwowanego jawne i ukryte. Problem: jeli kto wie, e jest obserwowany, postpuje inaczej, ni gdy tego nie wie. jawna obserwowana zbiorowo wie, e jest obserwowana ukryta badacz ukrywa fakt obserwowania kontrolowana i niekontrolowana (pokrywa si z podziaem na standaryzowan i niestandaryzowan). Istniej pewne techniki i narzdzia do kontrolowania obserwacji. bezporednia i porednia Mog by rne obiekty obserwacji: zachowania przestrzenne ludzi (kto stoi, gestykuluje, siedzi, etc.) zachowania niewerbalne (smutna mina) zachowania jzykowe ('mhm') Konieczno interpretowania wynikw obserwacji. Z jednej strony fakt, e wyrolimy w jakiej kulturze pomaga nam w interpretacji, a z drugiej przez to moemy nie zauwaa pewnych zachowa, poniewa s dla nas naturalne. Chcc obserwowa inn kultur bdzie zauwaa zachowania przestrzenne, ale bdzie mia problem z ich interpretacj.

7.11.2013

Midzy badaczem a respondentem dochodzi do aktu komunikacji. Sytuacj idealn byoby, gdyby respondent na zadane mu pytanie odwoa si do rzeczywistoci w tym miejscu pojawia si problem relacji poznawczej (przy zadaniu pytania bya relacja komunikacyjna czy kto zrozumia pytanie, oraz relacja ekspresyjna zdolno wyraania tego, co mylimy). Dodatkowo, wiedza respondenta o rzeczywistoci nigdy nie jest 100%. Badacz chcc pozna rzeczywisto inicjuje szereg procesw, ktre maj doprowadzi go do wiedzy o rzeczywistoci. Badacz Respondent Rzeczywisto Nowak nazwa to acuchem komunikacyjnym proces poznawczy, odwoujc si do metod komunikacyjnych, zawsze opiera si na aktywowaniu takiego acucha komunikacyjnego. Relacje poznawcza, komunikacyjna i ekspresyjna nie daj doskonaego obrazu rzeczywistoci, zawsze w pewien sposb zakcaj proces poznawczy. Teoria pyta. Czym jest pytanie? Wypowiedz skierowana do respondenta majca na celu uzyskanie okrelonych informacji. Przyjmujemy zaoenie, e odpowied na zadane pytanie daje obraz rzeczywistoci, podczas gdy faktycznie nigdy nie s one cakiem tosame. Odpowiedzi na pytania traktujemy jako wskaniki. W metodach komunikacyjnych, gdy uruchamiamy acuch komunikacyjny, zadajemy pytanie by uzyska odpowied, a tre odpowiedzi jest dla nas wskanikiem informujcym nas o rzeczywistoci. Typy pyta: otwarte (s lepszym narzdziem poznawania rzeczywistoci, ale trudniejszym do stosowania) zamknite (istnieje ograniczona ilo odpowiedzi na to pytanie), w szczeglnoci pytania rozstrzygnicia (tak/nie) porednie bezporednie to podzia ze wzgldu na intencj pytajcego: jeli pytanie 'ktra jest godzina' zadajemy by si tego dowiedzie, jest to pytanie bezporednie; jeli pytamy by dowiedzie si, czego dana osoba uywa do okrelania czasu, jest to pytanie porednie Wywiad metoda badawcza. W bezporednim kontakcie midzy badaczem a respondentem zadawane s pytania, otrzymywane s odpowiedzi. Moe si cechowa rnym stopniem standaryzowania, cho nigdy nie bdzie ono pene. Przez to, e wywiad odwouje si do komunikacji bezporedniej (obecno badacza i respondenta w okrelonym miejscu), kady wywiad jest wygenerowaniem sytuacji spoecznej. W czasie wywiadu oprcz samego pytania do respondenta dociera te kontekst spoeczny; kim s te osoby, jak si zachowuj, etc. Ze wzgldu na to, e jest oparty na komunikacji bezporedniej, zazwyczaj wywiadowi towarzyszy take moliwo zastosowania obserwacji.

Typologizacja wywiadu: ze wzgldu na stopie standaryzacji: swobodny (w najmniejszym stopniu zestandaryzowany, nie moe jednak by rozmow o czymkolwiek i w jakikolwiek sposb; musi by ukierunkowany) zogniskowany (mniej zestandaryzowany ni wywiad kwestionariuszowy; badacz zadaje pytania w sposb dowolny, wsplny jest tylko skoncentrowanie na konkretnym problemie) kwestionariuszowy (badacz wszystkim badanym osobom stawia takie same pytania; ten typ wywiadu pomaga badaczowi porwnywa odpowiedzi rnych respondentw) ze wzgldu na czstotliwo: jednokrotny wielokrotny (gdy chcemy uchwyci proces zmiany) ze wzgldu na to, z kim przeprowadzamy wywiad: wywiad grupowy (tu dochodzi jeszcze jeden kontekst wpyw grupy) wywiad indywidualny

21.11.2013 Sonda ankietowy (survey) metoda tak spopularyzowana, e przez niektrych czsto utosamiana z socjologi. To komunikacja porednia (brak bezporedniego kontaktu, z czego wynika szereg istotnych konsekwencji), najczciej pisemna. To metoda wystadaryzowana. Sonda ankietowy ankieta. Ankieta to narzdzie w ramach metody, jak jest sonda. [Metody ktre stosujemy nie s cakowicie neutralne. Rodzaj uywanej metody zaley od badanego zjawiska, metoda okrela, co bdziemy w stanie zbada, z jakich danych bdziemy zmuszeni zrezygnowa.] Marshall McLuhan medium jest zarazem ordziem, rodek za pomoc ktrego si komunikujemy, zawiera ju w sobie przekaz. To jakim medium si posugujemy, decyduje o tym, co chcemy powiedzie. Podobnie jak w przypadku wywiadu sonda ankietowy jest pomocny wtedy, gdy chcemy dotrze do zjawisk nieobserwowalnych. Klasyczna wersja sondau badacz zestawia pytania tworzc kwestionariusz do sondau, a potem jako (poczt, w gazecie, etc.) dostarcza je respondentowi, nie widzc go. Rnice midzy sondaem a wywiadem: brak kontaktu bezporedniego, a wic i kontroli nad respondentem podczas udzielania odpowiedzi badacz ma ograniczone moliwoci motywowania respondenta do wsppracy w sondau badacz nie moe oczekiwa zbyt wielu informacji od respondenta, bo to wymagaoby duej iloci czasu powiconego na wypenienie ankiety sonda musi by krtki, nie moe wymaga duego wysiku przy udzielaniu odpowiedzi; to narzdzie ze swej natury ograniczone sonda musi by napisany jzykiem prostym, dostpnym dla przecitnego odbiorcy (nie wiemy dokadnie kto bdzie go czyta) sonda wykorzystuje zbieranie opinii od pojedynczych jednostek, ktre zawsze znajduj si w okrelonym kontekcie, ktrego nie znamy (nie wiemy czy kto jest mody, czy jest wypoczty,

zy, etc.) - nie wiemy co wpyno na takie, a nie inne odpowiedzi (w wywiadzie moglimy obserwowa respondenta i na tej podstawie uzyska niektre informacje) sonda dostarcza nam 'zdjcia' wieloci jednostek w okrelonym odcinku czasowym, to obraz tego co jednostki myl w okrelonym momencie, wyrwane z kontekstu poniewa w latach 70 metod dominujc by sonda, dlatego nie uzyskano penego obrazu spoeczestwa, a jedynie obrazy wyrywkowe (stosowana metoda wpyna na uzyskane wyniki procesu badawczego to kiepska metoda jeli chodzi o poznanie dynamiki, 'gbokoci' ludzkiego mylenia) prof. Antoni Suek: sondae nie s metod idealn, ale okres ich krlowania w naukach spoecznych pozwoli porednio na rozwj dwch wanych obszarw badawczych; badania opinii spoecznej i analizy danych sonda jest taszy ni wywiad wymagany jest odpowiedni dobr respondentw, aby wyniki byy reprezentatywne dane ju na starcie bd wystandaryzowane Ryszard Dyoniziak ('Sondae, czyli manipulowanie spoeczestwem') pokazywa, jak wiele razy sondae byy wykorzystywane/nieumiejtnie tworzone i w efekcie suyy do manipulowania spoeczestwem. Okreli 'trzy prawa socjologii ankietowej': respondenci nie s zainteresowani tym, czym jest zainteresowany badacz jeli osoba zdecyduje si odpowiada na pytania, to bdzie odpowiada nawet, jeli nie ma na ten temat wiedzy jeli w trakcie komunikacji uyte sformuowania/pojcia mog by wieloznacznie rozumiane, to na pewno bd wieloznacznie rozumiane Dyoniziak mwi o 'osobowoci spoecznej' kady czowiek ma cz tosamoci warunkowan, budowan przez spoeczestwo. Sonda nie pozwala nam na poznanie osobowoci spoecznej naszych respondentw. Sondae dzieli si zazwyczaj ze wzgldu na dwa kryteria: posiadania przez badacza kontroli nad wypenianiem kwestionariusza lub nie, oraz kryterium przekazu ustnego/pisemnego.

kontrola przekaz pisemny ankieta pod nadzorem, indywidualna (siedzimy przy respondencie, kontrolujemy proces wypeniania) lub audytoryjna (np. egzamin) audytoryjna ankieta socjometryczna z ustnym przekazem badacza (badacz czyta pytania, a respondenci odpowiadaj pisemnie)

brak kontroli [najbardziej klasyczna forma sondau ankietowego] ankieta pocztowa, prasowa, rozdawana, doczona do jakiego produktu, internetowa ankieta telefoniczna, radiowa, telewizyjna

przekaz ustny

Przy sondau ankietowym pojawia si m.in. problem reprezentatywnoci czsto badania nie daj nam moliwoci badania caej populacji; badamy jak cz i na tej podstawie chcemy si wypowiada na temat caoci. Problem zwizany ze 'zwrotowoci' ankiet problem, by odzyska

znaczcy procent ankiet, dodatkowo czsto odpowiada tylko pewien rodzaj osb (np. osoby silnie przewiadczone o znaczeniu badania, albo osoby niezrwnowaone). Kontakt midzy badaczem a respondentem zazwyczaj jest bezosobowy, co osabia jego skuteczno. Dlatego czsto dy si do humanizacji bada dowartociowania faktu, e respondent jest osob, a nie 'maszynk do dostarczania informacji' (np. przygotowuje si osobno ankiety dla mczyzn i dla kobiet, by unikn sformuowa tylko w rodzaju mskim albo kocwek e/a). Wane jest te monitorowanie zwrotw zazwyczaj ci, ktrzy odpowiadaj ostatni, maj bardzo podobne opinie do tych, ktrzy nie odpowiedzieli w ogle.??? Sonda ankietowy to metoda gromadzenia informacji przez odwoanie si do komunikacji bezporedniej, komunikacja jest ograniczona czasowo i przestrzennie w zwizku z tym dostarcza badaczowi informacji wyrwanych z kontekstu czasowego i przestrzennego, przez co te informacje s stosunkowo mao trafne. Sonda jest w miar rzetelny dziki temu, e jest w wysokim stopniu wystandaryzowany (nie dopuszcza wielu wtkw odpowiedzi) przy powtarzaniu odpowiedzi uzyskalibymy takie same, ale mao trafny, bo przy jego pomocy trudno badaczowi dotrze do istoty zjawiska (nie moe zadawa dodatkowych pyta, etc.). Wywiad w porwnaniu do sondau ankietowego jest metod o wikszej trafnoci, ale mniejszej rzetelnoci. Kwestionariusz jako narzdzie badawcze. Funkcje: podstawowa funkcja to przeoenie problematyki badawczej na konkretne pytania. Kwestionariusz pomaga w przejciu od problemu badawczego do pomiaru okrelonych zmiennych nakonienie respondentw do udzielania odpowiedzi uatwienie odpowiedzi respondentom przygotowanie materiau do analizy Struktura kwestionariusza (powinien mie 3 czci skadowe, cho nie musi): cz wstpna powiadomienie o tym, jakie to badanie i krtki list wprowadzajcy, informacje o badaczu i reprezentowanej instytucji, instrukcje cz zasadnicza skada si z pyta wynikajcych z problemu badawczego. Pytania powinny si wiza z problemem badawczym (pytania niezwizane mcz respondenta). Wszystko, o co chcemy zapyta, musi znale si w kwestionariuszu ujcie wszystkich aspektw, a uywany jzyk powinien by zrozumiay. Bd multiplikacji kade pytanie powinno dotyczy jednej kwestii. Powinno si take zastosowa struktur moduow (podzia na sekcje tematyczne) i reguy przejcia (jedno lub dwupoziomowa forma przejcia/pytania) cz podsumowujca, kocowa przypomnienia i instrukcje, podzikowanie za wypenienie ankiety Faszywe zaoenie znawstwa zaoenie idealne, ktre jednak si nie sprawdza. To jeden z podstawowych bdw metodologicznych w socjologii pojawiajcy si w sytuacji, gdy osoba prowadzca badania zadaje badanym pytanie o dany problem bez wczeniejszej weryfikacji, np. czy problem jest u danej osoby rozpoznany. Najczciej taki bd pojawia si w kwestionariuszach wywiadu, gdzie pytania s formuowane w postaci niezrozumiaej dla badanego ze wzgldu na pojcia, ktre wedug tworzcego kwestionariusz s powszechnie

znane. Konspekt tworzy si po to, by wymusi zbudowanie struktury mylenia o problemie. Trzeba unika sugestywnych pyta, ktre manipuluj odpowiedziami respondenta. Unikanie zjawiska schematyzowania odpowiedzi: zestaw pyta o powikszajcej si kolejno oglnoci lub na odwrt. Analiza treci (zawartoci) moemy obserwowa zachowania doczesne, ale przeszoci moemy obserwowa jedynie komunikaty. Metoda ta przydatna jest do analizowania komunikatw z przeszoci, sposobu komunikowania si ludzi midzy sob. Pocztki tej metody sigaj lat 40/50 XX w., a rozwijana jest po dzie dzisiejszy, poniewa cay czas pojawiaj si zjawiska, ktre kiedy nie miay miejsca (nowe sposoby mylenia, patrzenia na czowieka, etc.). Pojawia si kwestia jak bada takie zjawiska. Etapy powstawania analizy treci: amerykaski politolog Harald Rasuel(?) zainteresowa si kwestiami propagandy z czasw I W; jak to si stao, e hasa przeszy z elity do masowego odbiorcy. Komunikaty (czyli to, co ludzie myl i co przekazuj innym ludziom) poddano analizie z literackiego punktu widzenia. Bernard Berelson (1952) definicja analizy treci: to technika suca do obiektywnego, systematycznego, jawnego i ilociowego opisu jawnej treci przekazw informacji. Wspczenie: kto, co, jak do kogo, z jakim skutkiem? Jdrem tej metody jest klucz kategoryzacyjny badacz buduje go sam, gdy ma okrelony problem badawczy, okrela, czego bdzie szuka w danym materiale. Konstruowanie klucza jest rzecz fundamentaln, ma zabezpieczy materia badawczy. Plusy: metoda ta nie ignoruje faktu, e ycie spoeczne jest procesem, a nie pojedynczym zjawiskiem, mae koszty bada; minus: mona bada tylko to, co zostao zapisane.

5.12.2013 Metoda biograficzna, nazywana te metod dokumentw osobistych. To nie metoda definiowana na zasadzie rda, z ktrego si korzysta. Przy tej metodzie bardziej ni przy innych trzeba wskaza, e kada metoda ma za sob zaplecze, kontekst filozoficzny. [Przy metodzie sondaowej traktuje si spoeczestwo jako zbir indywiduw. Przy wywiadzie to kontakt osoby z osob, wic musimy zaakceptowa fakt, e spoeczestwo to nie anonimowe jednostki.] Metod t opracowa Florian Znaniecki razem ze swoim wsppracownikiem, Williamem Thomasem. W latach 20tych opublikowali 'Chop polski w Europie i Ameryce' . Umoliwia badania oparte o materiay zawierajce relacje ludzi o ich uczestnictwie w danych zdarzeniach i procesach. To badanie, w ktrym odwouje si do relacji uczestnikw. Metoda ta dostarcza osobistego pogldu uczestnikw. Pojawia si, gdy rozwijaa si socjologia oparta o sondae. To pociga za sob konsekwencje: badacze otrzymuj sporo materiau, ktry nie zmusza ani nie daje czasu na budowanie teorii. Saboci tej socjologii byo to, e uwaano spoeczestwo za sum zachowa, brakowao syntez.

Znaniecki i Thomas przeciwstawili si tym sabociom tworzc metod dokumentw osobistych. W ksice ktr napisali zawarli refleksj nad metod, ktr stosuj. W swojej pracy prbuj odtworzy proces migracji i osiedlania si. Znaniecki i Thomas uwaali, e ycie spoeczne skada si z warstwy obiektywnej (wartoci) i subiektywnej (postawy wobec tych wartoci). To, co powinnimy bada, to te postawy, ktre tworz ycie spoeczne, to to, jak ludzie si zachowuj, jak postrzegaj rne rzeczy. Nie ma ycia spoecznego poza tym, jak je odbieraj i przeywaj uczestnicy. To zawsze indywidualne postawy ludzi, nie ma obiektywnego ycia spoecznego. Z tego powodu uznali, e bada procesu migracji i osiedlania si nie da si inaczej, ni pytajc tych wanie ludzi o ich dowiadczenia. Wykorzystali w tym celu gwnie listy. Czsto wykorzystuje si te pamitniki, dzienniki, autobiografie. Niektrzy do rde zaliczaj take lune wypowiedzi w odpowiedzi na zadane pytanie. Dlaczego ludzie pisz te rda? Prowadzono nad tym badania, jako przyczyny wymieniono poczucie obowizku, denie do niemiertelnoci, ch uporzdkowania swojego ycia, by przysuy si nauce. Jak zdobywa si takie dokumenty? Mona ich szuka, ale najczciej ogasza si konkursy (prosi si ludzi o napisanie pamitnika) rda wywoane. Czasem kieruje si proby o udostpnienie ju istniejcego materiau to rda zastane. Listy s zastane, pamitniki mog by zastane lub wywoane. Znaniecki poprosi robotnikw o zapisanie swoich wspomnie. Przy rdle zastanym mamy do czynienia z analiz treci. Przy rdle wykonanym to ju rodzaj komunikacji. Wany by okres, typ wydarze i kategoria uczestnikw odpowiadali ludzie, ktrzy byli jako zwizani z zachodzcymi zmianami. Co badacz ma zrobi z materiaem, ktry zgromadzi? S rne metody opracowywania materiaw: egzemplifikacyjna materia ma suy tylko za przykad jakiego zjawiska konstruktywistyczna usiuje wychwyci rne prawidowoci analizy treci konstruujemy klucz kategoryzacyjny i potem uywajc go wyawiamy ze zgromadzonego materiau to, co nam potrzebne statystyczna liczenie np. ile lat rednio ludzie chodzili do szkoy, jaki by zarobek, etc. Sabe strony metody biograficznej: zbyt subiektywistyczna skazuje badacza na rekonstruowanie subiektywnej wizji ycia spoecznego [cho: rzeczywisto zawsze jest czyja] to uproszczona wizja ycia spoecznego, tylko z jednego punktu widzenia za bardzo skazuje si na warstw emocjonaln zdarze nie na to jak jest rzeczywicie, ale jak ludzie to odbieraj trudno dostpny materia Mocne strony metody biograficznej: jest 'gboka' nie tylko przedstawia obraz zewntrzny, ale odsania te motywy pozwala analizowa nie wydarzenia odizolowane (co jest saboci sondau), ale take patrzy na sekwencj wydarze

to sekwencja dugoczasowa

Badacze czciej stosuj metod biograficzn jako metod uzupeniajc.

12.12.2013 Jakociowe badania terenowe. To bardziej podejcie do procesu badawczego, ni kolejna metoda. S tego dwie przyczyny: wewntrzne, zwizane z sytuacj polskich bada spoecznych w latach 80 i 90 XX w. zmiana spoeczna, jaka dokonaa si w Polsce, bya 'policzkiem' dla badaczy, bo byy to procesy w niewielkim stopniu przez nich przewidziane. Okazao si te, e dominacja bada sondaowych prowadzi do uomnych, niepenych wynikw bada, ktre nie pozwalaj na sprawdzenie, co rzeczywicie dzieje si w spoeczestwie. W latach 80 opublikowano te 'Histori myli spoecznej' J. Szackiego(?), co dao okazj do pogbionej refleksji inni w innych miejscach robi te same rzeczy inaczej, co pozwalao na spojrzenie krytyczne. zewntrzne rozwj paradygmatu interpretatywnego (inaczej: podejcie humanistyczne). Wczeniej prbowano stworzy nauki spoeczne na wzr nauk cisych (inspiracje naturalistyczne). Teraz twierdzono, e poznanie spoeczestwa nie ma polega na badaniu i pomiarze zmiennych, ale na rozumieniu tego spoeczestwa ycie spoeczne jest procesem, w ktrym istotn rol odgrywa komunikacja, a wic i symbole, bo jzyk uywa symboli. Rozumienie spoeczestwa musi polega take na badaniu tych symboli. Zaczto poszukiwa nowych metod. Trzeba interpretowa ycie spoeczne, patrze na nie tak, jak patrz na nie jego uczestnicy nie moe sta z boku. [Metoda badawcza wyznacza problem, ktry jest badany. Oznacza to te, e zmusza badaczy, by przy pomocy np. ankiet badali te rzeczy, ktre si da za ich pomoc bada.] Nie nastpio cakowite zerwanie z naturalizmem, ale zaczto zajmowa si innymi metodami i inspiracjami. Jedn z takich rzeczy bya etnometodologia zakadajca, e ycie spoeczne nieustannie si tworzy, czego regu ludzie mog nawet nie by wiadomi, ale spoeczestwo i kultura istniej w oparciu o wsplnot znacze o to, e ludzie nie musz sobie wyjania ani by wiadomi, ale w procesie komunikacji nieustannie nadaj znaczenia lub korzystaj ze znacze, ktre kto ju nada. Etnometodologia zmierza do tego, by odkrywa mechanizmy, reguy nadawania znacze i same znaczenia. Bez tego bowiem nie da si zrozumie spoeczestwa. Jakie metody proponuje si w tych jakociowych badaniach terenowych? obserwacja uczestniczca wywiad zogniskowany [przede wszystkim ten] wywiad kwestionariuszowy wywiad pogbiony metoda biograficzna metoda interwencji socjologicznej stoi na granicy metod badawczych i dziaania spoecznego z tego powodu jest dyskusyjna Cechy bada jakociowych: trzeba stworzy badanym moliwo wypowiadania si w jzyku, ktry jest im waciwy

warunek wstpny (ich struktury, pojcia, etc.) badacz musi akceptowa perspektyw jednostkow, w procesie badawczym musi kontaktowa si z osobami jako z osobami indywidualnymi komunikacja w badaniach jakociowych musi by dwukierunkowa (zaprzeczenie sondau) akceptacja dla kompetencji podmiotu badania bezporedni kontakt badacza z badanym (dugotrway) pluralizm metodologiczny (uywanie kilku metod) akceptacja procesualnoci i konceptualnoci ycia spoecznego nieliczne prby badawcze mao liniowy przebieg procesu badawczego dobr prby nie jest losowy, badacz moe j sam dobra nie stawia si silnego wymogu obiektywnoci, o obiektywno jest trudno 9.01.2014 Nauk uprawia si, by wyjania rzeczywisto. Jednym z gwnych pyta s pytania o funkcje bada naukowych (wyjanienie). Wyjani to wskaza przyczyn (to jeden z tokw rozumowania, wyjanienie nie zawsze jest sprowadzane do wskazywania przyczyn). Jedn z drg wyjaniania jest docieranie do przyczyn zjawisk, poznawanie przyczynowoskutkowe. Badania ewaluacyjne opieraj si na schemacie mylenia eksperymentalnego. Czy w naukach spoecznych da si zastosowa eksperyment? Eksperyment problem kontrolowania zjawiska i bodca, ktry na to zjawisko oddziauje. Czynnoci nastpujce po sobie: zmienna zalena pretest (pomiar wstpny) pojawienie si zmiennej niezalenej posttest (wtrny pomiar) Dopuszczamy do dziaania zmiennej niezalenej i obserwujemy, jak wpywa na zmienn zalen. W naukach cisych eksperyment jest jedn z gwnych metod pozwalajcych na rozwj nauki, natomiast w wiecie spoecznym nie da si wyizolowa ukadu, zawsze bd na niego oddziaywa jakie inne czynniki. Istnieje take szereg problemw. Problem pomiaru czy jestemy w stanie zmierzy zmienn. W wiecie spoecznych wiele zmiennych jest wielowymiarowych, przykadowo, jak zmierzy zmienne w yciu ludzkim, np. czyj wiedz. Problem izolacji zmiennych skd wiadomo, czy to wanie zmienna wywoaa zmiany. By rozwiza ten problem stosuje si grup kontroln, bardzo podobn do tej, ktra bierze udzia w eksperymencie, co do ktrej nie adresuje si bodca. Kolejny problem: zjawisko dojrzewania. Dotyczy tego, e ludzie zmieniaj si wraz z upywem

czasu, bez adnego specjalnie do nich kierowanego bodca. Dwa typy bada ewaluacyjnych: analizy statystyczne (problem trafnoci (czy dana metoda pozwala na pomiar tej wartoci, na ktrej nam zaley) i rzetelnoci bada (zdolno do uzyskania tych samych wynikw, powtarzalno pomiaru)) analizy historyczno-porwnawcze (badanie rnych rde historycznych cztery typy wnioskw na temat tego, jak rozwijaj si cywilizacje: szkoy ewolucyjne (schemat ewolucyjny) wszystkie cywilizacje rozwijaj si wg schematu linearnego, jedno liniowego; wszystkie cywilizacje przechodz przez te same etapy rozwoju, cho nie w tym samym czasie schemat cykliczny wszystkie cywilizacje poruszaj si po planie koa; pojawiaj si, rozwijaj, zanikaj chaos rozwojowy historia nie ma adnego porzdku, jest zbiorem przypadkw to czowiek jest twrc historii, nie ma adnego elementu poza czowiekiem, ktry by go skazywa na taki, a nie inny rozwj

Metoda socjometryczna wprowadzi j Jakub Moreno, jest wykorzystywana przede wszystkim przez pedagogw. Suy do diagnozowania, ilociowego badania stosunkw midzyludzkich w maych grupach spoecznych. W socjologii s teorie makro (typu klasa spoeczna) i mikrosocjologiczne (te bior pod uwag mae grupy, takie jak szkolna klasa, grupa ssiedzka, etc.). Socjologowie stwierdzili, e w tych maych grupach spoecznych take tworz si struktury. Socjometria jest w stanie w sposb ilociowy zdiagnozowa relacje wytwarzane na zasadzie sympatii (sympatii, obojtnoci, negatywnego stosunku) w grupach w okrelonej sytuacji. Struktura tych relacji tworzy wewntrzn struktur grupy, ktr trzeba bra pod uwag przy analizie dziaania tej grupy. Socjometria okrela pozycj danej osoby w grupie (cel indywidualny) i szkicuje struktur tej zbiorowoci (cel socjologiczny). Badania socjometryczne musz przebiega w okrelonych warunkach, nie zawsze da si je zastosowa. Mona je stosowa tylko w grupach trwaych (w ktrych czonkowie przebywaj ze sob przez duszy czas i s w stanie wyrobi sobie opinie na temat siebie) i zamknitych (staa struktura, brak cigle napywajcych nowych czonkw). Wymaga stuprocentowej obecnoci, trzeba podawa jednoznaczne kryterium wyboru (np. przydatno osoby w normalnym funkcjonowaniu grupy, na sprawdzianie, kto z kim lubimy przebywa), przeprowadzajcy badanie musi uzyska zaufanie respondentw. Badanie socjometryczne: formuuje si polecenie, by przy kadym z czonkw grupy zastosowa dane kryterium (czy si kogo wybiera, odrzuca, czy ta osoba jest nam obojtna cho czasem daje si tylko dwie opcje wyboru). Istniej rne wskaniki, np. wskanik wzajemnej zauwaalnoci czonkw grupy w stosunku do siebie otrzymuje si go dzielc ilo dokonanych wyborw przez liczebnoci grupy, albo wskanik spjnoci grupy (dominuj wybory pozytywne) to wskaniki grupowe, charakteryzujce

grup jako cao. Istniej te wskaniki indywidualne. Badanie socjometryczne mona uzna za specjalny rodzaj sondau grupowego. Plusy bada socjometrycznych: prosta technika, nie wymaga specjalnych przygotowa (cho ma te swoje wymagania) s tanie atwo je opracowa brak alternatywy dla tej metody, by bada ukryte zalenoci w grupie Minusy: pozwalaj nam bada tylko aktualny stan danej struktury bada si opini ludzi na temat struktury, a nie struktur rzeczywist (cho nie s one od siebie zbytnio odlege) nie mwi nic na temat przyczyn powstania struktury, motyww osb w formuowaniu ich opinii ujawniane wybory traktujemy jako wybory dychotomiczne, podczas gdy w rzeczywistoci te relacje dychotomiczne nie s kogo lubimy bardziej, kogo mniej, kogo tylko w okrelonych warunkach, etc.

16.01.2014 Analiza danych Kady proces badawczy przechodzi przez poszczeglne etapy, z ktrych jednym, po zgromadzeniu danych, jest ich analiza. Proces badawczy koczy si opracowaniem danych i napisaniem raportu. Analiza danych moe mie charakter: jakociowy kodowanie sposb postpowania z danymi jakociowymi, ktry pozwala nam je porzdkowa poprzez wyrnienie kategorii (idealnie kategorie te musz by wyczerpujce i rozczne). Chodzi o redukcj liczby danych ilociowy opisowa - jednozmienna moe polega np. na: pokazaniu rozkadu zmiennej poszukiwaniu tendencji centralnej (szukanie dominujcej wartoci, np. przez median, redni arytmetyczn, modaln) rozproszenie wartoci zmiennych w danej zbiorowoci wyjaniajca wielozmienna (2 lub wicej), by do niej doj trzeba najpierw przeprowadzi analiz jednozmienn Wymg koherentnoci: to co zostanie uwzgldnione na poziomie hipotez musi zosta potem uwzgldnione przy wyborze metody, a pniej przy analizie danych. Jeli przedstawiamy dane w tabeli, to musi ona mie tytu (duh) i jeli jest wicej, ni jedna w tekcie numer. Zawsze trzeba te podawa rdo danych.

Dobr prby, czyli kogo bada? W naukach spoecznych mona przeprowadza badania caociowe lub czciowe. W przypadku bada ludzi nie da si jednak na podstawie bada jednej osoby z cakowit pewnoci wypowiada o pozostaych osobach. Jeli chcemy przebada jak zbiorow, a nie jestemy w stanie przebada wszystkich, musimy wybra prb badawcz. S dwa rodzaje prb do bada: nielosowe (nieprobabilistyczne) atwiej je wykona, ale nie moemy precyzyjnie okreli reprezentatywnoci jest kilka procedur dobierania prby: oparta na dostpnoci osb badanych (kto si nawinie) moe by przypadkiem bardzo dobra, ale tego si nie da udowodni dobr celowy (arbitralny) badacz sam decyduje, kogo zaprosi do badania kuli nienej badacz szuka kogo, kto pasuje do jego problemu badawczego, a potem od niego szuka kontaktu do kolejnych kwotowa badani musz spenia jakie warunki przez informatorw badacz nie tyle szuka jednostek do prb, co osb dobrze zorientowanych, jak si maj sprawy w badanej kwestii zalety tych prb: s tanie i proste; wada: nie da si udowodni, e s reprezentatywne losowe (probabilistyczne) reprezentatywno prby daje si precyzyjnie okreli procedury dobierania prby: prosta prba losowa doboru systematycznego wybieramy co ktr osob z listy doboru warstwowego doboru wielostopniowego (np. najpierw losujemy jedno wojewdztwo, potem jeden powiat, jedno miasto, etc.) - wymaga wczeniejszej wiedzy o populacji by je przeprowadzi trzeba posiada operat (odwzorowanie populacji, np. lista studentw) Pojcia: populacji badanej, parametru (zmienna, ktrej warto chcemy okreli dla caej populacji) mona poszukiwa kilku. Badanie: na podstawie estymatora (tego, co powiedz ludzie z prby) staramy si okreli warto w caej populacji. Problem reprezentatywnoci chodzi o to, by uzyska dane reprezentatywne dla caej populacji. W tym celu trzeba stosowa cieki doboru prby (losowe, probabilistyczne prby).

23.01.2014 Obszar metodologii ktry omawialimy jest prb poradzenia sobie z pewnym 'oporem materii', poniewa pewne kwestie nie poddaj si atwo badaniu. Metodologia jest prb odpowiedzi na pytanie jak bada wiat. Uprawianie nauki ma take kontekst etyczny.

Przy niektrych metodach czowiek take jest zaangaowany, 'dotykamy' go w procesie badawczym. Pojawia si pytanie, czy udzia w badaniu ma na niego wpyw, a jeli tak, to jaki. Wiele metod stosowanych w metodach spoecznych ma charakter inwazyjny. Std pytanie: czy mona je stosowa, a jeli tak, to pod jakim warunkiem? ['Czarnoksistwo w naukach spoecznych'] Prbuje si rozwiza ten problem instytucjonalnie, przez tworzenie kodeksw etycznych. Dylemat: midzy prawem do prowadzenia bada a prawem do wolnej decyzji ze strony ludzi, ktrych chcemy bada; te dwa prawa nie zawsze mog ze sob wspistnie. Jakie s wic podstawowe zasady, ktre trzeba stosowa w nauce? zasada dobrowolnego uczestnictwa w badaniu (osoba musi mie pen informacj o tym, e jest badana; z tym zwizany problem, bo wiele uytecznych informacji zdobyto wprowadzajc osoby w bd lub ich o badaniu w ogle nie informujc, poniewa wtedy by nie reagoway w sposb naturalny, a badanie nie miaoby sensu) zasada by nie krzywdzi badanych (eksperyment stanfordzki) nie zawsze jest atwa, bo zdobywamy wiedz o wszystkich ludziach, ale cierpi grupka poddana badaniu zasada anonimowoci i poufnoci by badani nie byli moliwi do zidentyfikowania. Badania anonimowe nikt nie ma moliwoci zidentyfikowania uczestnikw bada. Poufno badacz wie, z kim pracuje, ale zobowizuje si tego nikomu nie ujawnia; badacz nie powinien obiecywa wicej, ni jest w stanie faktycznie zagwarantowa, zabezpieczy informowanie uczestnikw bada o wynikach (o wszystkich, nie tylko te, ktre przewidywa) badacz powinien badanie prowadzi rzetelnie

Kwestia politycznego uwarunkowania nauki Badania, zwaszcza tzw. badania podstawowe, s bardzo kosztowne, a nie przynosz od razu efektw potrzeba znale wtedy odpowiedniego sponsora, ktry bdzie rozumia potrzeb przeprowadzenia bada i nie bdzie oczekiwa od razu efektw; z reguy to pastwo.