OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

TEHNIKA TRASIRANJA

- trasiranje - faza u projektovanju u kojoj se uspostavljaju geometrijske zakonistosti sve tri projekcije i jednoznano definiu projektne linije u apsolutnom X,Y,Z sistemu - izvodi se postepeno, u koracima, zavisno od faze izrade projektne dokumentacije, razmjere podloga i znaaja putnog pravca

- programski uslovi: kategorija puta, mjerodavno saobraajno optereenje, uslovi odvijanja saobraaja, raunska brzina po dionicama, sistem eksploatacije, okvirni poloaj raskrsnica, tip kolovozne konstrukcije

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

TEHNIKA TRASIRANJA

- prvi korak: geometrijsko i konstruktivno dimenzionisanje elemenata poprenog profila, uz detaljnu tehniku i ekonomsku analizu svakog primjenjenog elementa, kao i analizu mogunosti i potrebe etapne gradnje - drugi korak: definisanje graninih elemenata plana i profila sa stanovita vozno-dinamikih, konstruktivnih i estetskih zahtijeva (maksimalna duina pravca, minimalni radijus horizontalne krivine, min parametar prelazne krivine, max poduni nagib, min radijus konveksnog zaobljenja, min radijus konkavnog zaobljenja, min vizura zaustavne preglednosti, min vizura preticajne preglednosti)

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

PROJEKTNE PODLOGE - prije poetka trasiranja prikupiti sve relevantne podatke: topografske, geomehanike, geomorfoloke, urbanistike i ekonomske uslove podloge: inenjersko geoloka karta sa zbirnim prikazom o osnovnim geomorfolokim i geomehanikim karakteristikama terena (podaci o savremenim geolokim procesima, karakteristikama stijenskih masa, hidrologiji podzemnih i povrinskih voda) karta namjene povrina dobijena na osnovu regionalnih i urbanistikih planova, koja prikazuje budui razvoj podruja, vrste i obim izgradnje, kao i bonitet zemljita sa okvirnom parcelacijom topografska karta osnova na kojoj se grafiki definie trasa budueg puta (klasino geodetsko snimanje ili fotogrametrijsko snimanje) Na osnovu svih prikupljenih podloga radi se sintezna karta ogranienja sa povoljnim, uslovno povoljnim i nepovoljnim podrujima za projektovanje puta.

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

POSTUPCI U TRASIRANJU - utvrivanje grube osovine, povlaenje nulte linije, definisanje projektne osovine i analitika obrada trase Gruba osovina predstavlja putokaz za generalno pruanje trase, vazduna linija izmeu A i B. Slui za istraivanje najpovoljnijih pozicija za prelaz trase preko prirodnih prepreka

Generalna orijentacija na karti

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

POSTUPCI U TRASIRANJU - spajanjem fiksnih taaka dobija se gruba osovina, poeljno je da ne presijeca vazdunu liniju odnosno da se ne utie na duinu trase - provjeriti vrijednosti podunog nagiba, pri emu procijenjena vrijednost treba da je za jedan stepen manja od max dozvoljene vrijednosti za datu kategoriju puta, kao i teren izmeu susjednih fiksnih taaka

Prikaz grube osovine

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

POSTUPCI U TRASIRANJU Nulta linija je putanja konstantnog nagiba koja spaja dvije fiksne take, povijajui se po terenu bez zemljanih radova.

- izlomljeni poligon koji slui kao vodi za projektovanje skladnih geometrijskih oblika - moe se konstruisati samo kada se izmeu dvije fiksne take nalazi teren priblino uniformnih karakteristika - prognozni poduni nagib odsjeka

iN
7

H 100 L
1.05-1.15

- koeficijent razvijanja trase,

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

POSTUPCI U TRASIRANJU - korak za trasiranje se prenosi od izohipse do izohipse-nulta linija

- nulta linija prati terenske oblike i moe samo jednom sjei istu izohipsu - koraanje u oba smjera mikrokoridor projektne osovine

Korak i nulta linija

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

POSTUPCI U TRASIRANJU

Nulta linija na padinskoj trasi, koraanje u oba smjera

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

POSTUPCI U TRASIRANJU - za sloene zemljine oblike treba odrediti pozicije sekundarnih fiksnih taaka na kojima se vri prekid nulte linije

10

Prelaz preko brdskog prevoja

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

POSTUPCI U TRASIRANJU

11

Prelaz preko grebena

Prelaz izraene bone doline

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

POSTUPCI U TRASIRANJU - fiksne take kod serpentina su na lokacijama glavnih okretnica i nulta linija se nezavisno razvija na svakom kraku serpentine

12

Primjer serpentinskog razvoja trase

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

POSTUPCI U TRASIRANJU - geometrizacija nulte linije pomou pravaca i krunih krivina na situacionim podloga razmjere 1:10.000 i 1:25.000 - aproksimacija nulte linije treba da bude ostvarena tako da ravnomjerno oscilira oko krunog luka ravnomjeran bilans zemljanih radova

13

Projektna osovina sastavljena iz pravaca i krunih lukova

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

POSTUPCI U TRASIRANJU - za situacione planove razmjere 1:1000 do 1:5000, primjena i klotoide - definisanje tjemena poligona trase i grafiko utvrivanje elementarnih taaka (poetak i kraj krivine) - duina meupravaca za smjetaj prelaznih krivina, poetna aproksimacija krunim lukovima, zatim odreivanje parametra klotoide

14

Projektna osovina konstruisana direktnom primjenom klotoide

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

POSTUPCI U TRASIRANJU - istovremeni rad na podunom profilu vodi usklaivanju odnosa meuzavisnih projekcija - stacionirati horizontalnu osu i oitati kote terena svih elementarnih i detaljnih taaka, definisati visinska ogranienja i specifine zahtjeve okoline

Nulta linija

Radni poduni profil

15

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

POSTUPCI U TRASIRANJU - jednovremeno sagledavanje situacionog plana i podunog profila - poboljanje geometrije, vee intervencije ili ak potpuno naputanje trase TRASIRANJE JE ITERATIVAN POSTUPAK!

16

Korekcija plana i profila trase sa stanovita balansa masa

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

POSTUPCI U TRASIRANJU - analitika obrada trase utvrivanje geometrijskih zakonitosti osnovnih projektnih linija i njihov odnos prema konkretnom terenu (raunski i grafiki postupci)

17

Analitika obrada situacionog plana

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

POSTUPCI U TRASIRANJU - poduni profil: pozicije preloma nivelete, duine dionica odreenog nagiba nivelete, nagib nivelete, proraun zaobljenja i kote nivelete

18

Analitika obrada podunog profila

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

19

Situacioni plan

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

20

Poduni profil

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

OBLIKOVANJE PUTA
- savremeno projektovani put mora da zadovolji i likovne kriterijume koji se zasnivaju na vizuelnim predstavama i doivljaju puta od strane njegovih korisnika

- veoma utie na ponaanje vozaa bezbjednost saobraaja doivljaj puta sa pozicije oka vozaa direktno utie na saobraajne nezgode
- trasiranje trai ukljuivanje ne samo inenjerskih disciplina ve i saobraajne psihologije, teorije informacija, tehnike kibernetike, pejzane arhitekture... - istraivanja ponaanja i reakcije vozaa optimalni odnosi geometrijskih elemenata u trasiranju

21

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

GEOMETRIJSKO OBLIKOVANJE PUTA proces skladnog komponovanja projektnih elemenata sa ciljem da se ostvari prostorna slika puta koja u vizuelnom pogledu ostavlja pozitivne utiske i vozaima uliva osjeanje sigurnosti
- neophodno uspostaviti iru meuzavisnost projektnih elemenata, kako unutar jedne linijske predstave tako i u prostornom smislu - utisci o putu stvaraju se iz kontinualnog niza slika koje se javljaju u vidnom polju prostorna predstava koju formiraju strukturne linije puta (ivice kolovoza, markacija, zatitne ograde) - svaki oblik posmatran sa pozicije oka vozaa optiki je transformisan, pa se mora voditi rauna o optikim svojstvima svakog geometrijskog oblika kao i o geometrijskim kombinacijama iz kojih se stvara cjelokupna prostorna slika

22

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

GEOMETRIJSKO OBLIKOVANJE PUTA

- pravac najizrazitiji fenomen nedogleda pogrena procjena i neodgovarajua reakcija vozaa, monotonija; samo kao pomoni elemenat - kruni luk ima likovne kvalitete koji se mogu uspjeno realizovati uz uslov da je duina krunog luka dovoljno velika za shvatanje stepena zakrivljenosti; min duina se dobija iz uslova 2-5s vonje, a max je veliina shvatljive vizure preglednosti 1.4.Vp Dk 7.Vp - klotoida stvara najpovoljnije optike efekte, pa u njenoj primjeni treba poi ne sa pozicija minimalnih konstruktivnih potreba ve sa aspekta putne estetike; najpovoljnija likovna rjeenja pri odnosu Lk:Dk:Lk=1:1:1, R/3 A R

23

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

GEOMETRIJSKO OBLIKOVANJE PUTA

Optiki efekti koje stvaraju elementarni oblici u horizontalnoj ravni: a. pravac, b. kruni luk, c. pravac i kruna krivina, d. pravac i kruna krivina sa prelaznicom

24

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

GEOMETRIJSKO OBLIKOVANJE PUTA

- nagibi nivelete su praktino neuoljivi ispod iN=3%, nagib vei od 4% moe da djeluje neprijatno ako je primjenjen na dugom pravcu-efekat zida, rjeenje-vijugavost trase - vertikalne krivine moraju imati odgovarajuu duinu da bi djelovale prirodno, min duina u granicama izotrene vizure preglednosti Dv~3-4Vp

25

Vizuelni doivljaj konkavne krivine: a. R=5000m, Dv=150m,

b. R=10000m, Dv=300m

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

GEOMETRIJSKO OBLIKOVANJE PUTA Interno usklaenje projektnih elemenata - istosmjerne krivine sa kratkim meupravcem utisak poligonalne osovine puta, voza istrauje kontinualnu putanju koja odstupa od projektovane trajektorije, fizioloki nepovoljno zbog uzastopne pojave istosmjerne promjene radijalnog ubrzanja - izbjei projektovanjem sloene jajaste krivine ili krivine veeg radijusa - kontra krivine sa kratkim meupravcem neopravdano, ispravno rjeenje kontinualna S kriva - neusaglaeni radijusi horizontalnih krivina stvaraju neskladne likovne efekte, naruena postupnost u promjeni brzine; naroito izraeno kod radijusa R<400m; tolerantni odnosi se kreu pri odnosu Ri 1.5Ri+1

26

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

GEOMETRIJSKO OBLIKOVANJE PUTA

27

Kontinuitet krivinskih oblika kao uslov za harmonian tok trase u situacionom planu: a. dvije istosmjerne krivine sa kratkim meupravcem, b. kontinualna krivina veeg radijusa, c. kontinualna S kriva

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

GEOMETRIJSKO OBLIKOVANJE PUTA

Primjeri trasa sa usklaenim i neusklaenim elementima horizontalne projekcije

28

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

GEOMETRIJSKO OBLIKOVANJE PUTA

29

Preporuke za izbor korespodentnih radijusa horizontalnih krivina

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

GEOMETRIJSKO OBLIKOVANJE PUTA

Primjeri optikih efekata koji proistiu iz odnosa u podunom profilu: a. dvije konkavne krivine na bliskom rastojanju; b. gubitak trase usled uestalih preloma nivelete; c. poremeen tok horizontalne krivine prilagoavanja nivelete terenu; d. ispravno rjeenje sa velikom vertikalnom krivinom

30

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

GEOMETRIJSKO OBLIKOVANJE PUTA Prostorno usklaenje putnih projekcija

Interna koordinacija elemenata situacionog plana vri se paralelno sa sagledavanjem uticaja vertikalne projekcije i obrnuto. - kod trasa koje se u situacionom planu vode kontinualnim krivinskim oblicima jedino ispravno mjesto za prelom nivelete je u sreditu krune krivine; optiki kriterijum: konkava otvara prostornu preglednost horizontalne krivine, horizontalna krivina ublaava prostornu nesagledljivost konvekse; konstruktivni kriterijum: nulti nagibi zaobljene nivelete nalaze se u zoni najveih poprenih nagiba kolovoza - zaobljenja preloma nivelete treba obaviti radijusima koji daju dovoljne duine vertikalnih krivina - jedna horizontalna krivina ne smije da sadri vie od jednog preloma nivelete

31

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

GEOMETRIJSKO OBLIKOVANJE PUTA

prelomi nivelete u pravcu se moraju preispitati sa gledita uticaja sagledljivosti horizontalnih krivina (za konvekse kraj zaobljenja i poetak horizontalne krivine treba da budu na rastojanju L2.Vp(m), za konkave uticaj zaobljenja ne treba da se prenese u prelaznu krivinu)

Prelom nivelete u sreditu krunog luka

32

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

GEOMETRIJSKO OBLIKOVANJE PUTA

33

Prostorno usklaenje putnih projekcija a. zadovoljavajue; b.korektno; c. nezadovoljavajue rjeenje

OSNOVE SAOBRAAJNICA

VI PREDAVANJE

GEOMETRIJSKO OBLIKOVANJE PUTA

34

Prelaz doline pojedinanim elementima i jedinstvenim tokom

Trasa preko grbina i uvala sa vie preloma i povoljniji tok