Magdalena Zamorska Cyfrowe egzorcyzmowanie konfliktu Frictionmakesfrictionmakers to zrealizowany w ramach wrocawskiego festiwalu Avant Art wsplny projekt dwch

performerek (Aleksandra Osowicz i Valentina Parlato) i dwch artystw sztuki nowych mediw (Patrick K.-H. i Oleg Makarov), wpisujcy si w model dziaa artystycznych okrelanych mianem performansu cyfrowego (digital performance). Ta intensywnie rozwijajca si od lat 90. formua tworzenia za pomoc narzdzi cyfrowych rwnolegej przestrzeni, w ktrej ma miejsce interakcja wirtualnych sobowtrw nie pojawia si czsto na polskiej mapie sztuki wspczesnej. Co wicej, czsto twrcom performansw cyfrowych nie udaje si unikn pokusy nadmiaru, co sprawia, e realizacje artystyczne zamieniaj si w katalog zastosowa zaawansowanych technologicznie gadetw. Inaczej ma si rzecz w tym projekcie. Punktem wyjcia dla dziaa scenicznych jest zagadnienie przemocy: relacji midzyludzkich naznaczonych gwatem. Temat ten jest od pocztku realizowany bardzo sugestywnie widzowie zostaj zamknici w klaustrofobicznej przestrzeni, ktrej ramy wyznacza umieszczony za plecami widzw pokrg gonikw, bdcy medium elektronicznie generowanych dwikw i szumw. Na rodku pal si wieczki ( tee-light), tworzc napis H A L F. Co wane, dziaania zostan usytuowane nie tylko w przestrzeni fizycznej, ale rwnie emocjonalnej i mentalnej: cho wydarzenie jest klasycznym spektaklem nie znika podzia na dziaajcych i odbiorcw to konwencjonalno sytuacji teatralnej zostanie osabiona dziki umiejtnemu wykorzystaniu rnych narzdzi sucych emocjonalnemu i mentalnemu zaangaowaniu publicznoci. Dziaania rozpoczyna Aleksandra Osowicz. Gwatownie wdziera si w przestrze sceny, agresywnie krzyczc, obrzucajc obelgami wyimaginowanego rozmwc, by rwnie niespodziewanie opuci teren czystych emocji i zaktywizowa wyobrani widza. Strategicznie przyjmuje rol komentatorki: zapowiada-opowiada swoje kolejne dziaania, ktrych celem bdzie rozprawienie si z wrogiem. Pen detali opowie o zianiu ogniem i wypalaniu wszystkiego do goej ziemi przerywa , by ponownie nurza si w wyraanej chaotycznie i gwatownie nienawici. Jej performans zmusza odbiorcw do cigego przeczania si pomidzy dwoma kanaami odbioru: afektywnym (zaporedniczonym cielenie) i kognitywnym (zaporedniczonym przez sowa budujce obrazy). Gwatowno jej dziaa zostaje skontrowana przez subtelno aktu Valentiny Parlato jednak stopniowo okae si, e ta niewinno jest jedynie pozorna. Artystka niespiesznie oblewa kolejne fragmenty swojego ciaa roztopion parafin. Jej rytua, jak kade intensywne dziaanie cielesne z nurtu body artu uruchamia mechanizm neuronw lustrzanych widz nie moe pozosta obojtny wobec masochistycznych procedur, ktrym towarzysz dwiki kojarzce si z japoskimi horrorami i hollywoodzkim kinem grozy. Zreszt nie na tym kocz si filmowe odniesienia w kolejnej sekwencji Osowicz wprawia w ruch obiekt, na ktry skadaj si para poruszajcych gowami gumowych pieskw. Zamiast szczeka tocz niezrozumiay dla widza dialog, a brzmienie ich gosu przywodzi na myl nagrania egzorcyzmw Anneliese Michel (na ich podstawie powsta dramat Scotta Derricksona Egzorcyzmy Emily Rose). Artystki spotkaj w kolejnej sekwencji tym razem ich interakcja w przestrzeni scenicznej bdzie rejestrowana i w czasie rzeczywistym wywietlana na ekranie zakrywajcym ty przestrzeni

scenicznej. Cho ich wsplny taniec pod wzgldem estetyki i sposobu prezentacji przypomina teledysk z MTV, to przede wszystkim jest w jaki sposb niepokojcy. Artystki tacz i piewaj (a raczej poruszaj ustami), ale przestrze dwikow wci stanow sztucznie wygenerowane szepty, piski i zgrzyty. Ten brak koherencji oraz specjalne efekty naoone na ich cyfrow reprezentacj budz wic skojarzenia raczej z produkcjami w rodzaju Blair Witch Project, ni rozrywkowymi klipami. Proces interakcyjny stanowicy tkank spektaklu zyskuje kulminacj w ostatniej scenie. Tutaj Patrick K.-H. i Oleg Makarov udowodnili swoje kompetencje oraz talent artystyczny. Stworzyli specjalnie dla tego projektu oprogramowanie pozwalajce manipulowa obrazem poruszajcych si cia. Dziki temu udao im si wygenerowa trzeci przestrze, w ktrej cyfrowe sobowtry performerek desperacko podejmuj ostatni prb komunikacji. Ich znieksztacone ciaa s raz za razem zwielokrotniane i rozczonkowywane; stopniowo maleje nadzieja na realny kontakt, na faktyczne spotkanie nawet jeeli miaoby nastpi w wiecie wirtualnym. Projekt uwaam za wyjtkowo udany i wany z dwch powodw. Po pierwsze, dziki uyciu cyfrowych narzdzi artystom udao si wytworzy aur niesamowitoci, sprawiajc, e widzowie uczestnicy poprzez wielu rwnolegych kanaw przekazu (bezporednia cielesna wspobecno, budowanie sugestywnych obrazw w wyobrani, immersyjna przestrze dwikowa i w kocu interaktywnie tworzona projekcja) zostali zetknici zarwno z zagadnieniami konfliktu i przemocy, jak i delikatniejsz materi psychoz pojawiajcych si wraz z rozwojem medialnie sterowanego spoeczestwa. Po drugie, artyci udowodnili, e spektakl multimedialny moe by w peni przemylanym dzieem, w ktrym technologie su (!) realizacji merytorycznej koncepcji, pomagajc budowa dramaturgi spektaklu. [Aleksandra Osowicz, Valentina Parlato, Patrick K.-H., Oleg Makarov, frictionmakesfrictionmakers, Avant Art Festival, Wrocaw, 13.10.2013]