Professional Documents
Culture Documents
C O M I E S I Ę C Z N I K A K A D E M I C K I
W NUMERZE:
str. 2
- Niedziela Zmartwychwstania
Pańskiego - ruchome święto
- Rozmowa z o. D. Sullivanem
str. 4
- Tomas Venclova
- Curling
str. 5
- Narty nartom nierówne
str. 6
- O Bogumile i królowej
pszczół
str. 7
- Śluby w obyczajowości
szlacheckiej XVI – XVIII w.
Radosnego przeżywania Świąt Wielkanocnych! część 2
Niech Zmartwychwstały Chrystus napełni Wasze str. 11
serca miłością i pokojem. Niech wleje w nie otuchę - Pytanie miesiąca
i nadzieję na to, że zawierzając Mu wszystkie spra- str. 12
wy i troski, łatwiej będzie iść przez życie, łatwiej - Kalendarium DA
przebaczać i kochać. Umocnienia w wierze i wielu
łask Bożych. Abyście spędzili te święta w ciepłej,
rodzinnej atmosferze miłości.
REDAKCJA
2
Tomas Venclova
Curling uprawiać na najwyższym poziomie nawet pierwsi znani z imienia curlerzy. Ta cie-
przez kilkadziesiąt lat.W maju 2002 roku kawa i zarazem zabawna gra na lodzie
Curling to sport o wielowiekowej turniej pucharu świata wygrała szwajcar- w wieku XVII przerodziła się w sport
tradycji. U nas mało jeszcze popularny, ska drużyna, której kapitan miał 79 lat!!! o ustalonych regułach. W 1668 roku
ale rozwija się w ostatnich latach wyjąt- Ojczyzną curlingu jest Szkocja, a je- powstał pierwszy klub curlingowy Loch
kowo dynamicznie. Wielkim impulsem go początki sięgają odległych czasów Leven. Do dziś pozostaje on najbardziej
dla rozwoju curlingu stało się włącze- średniowiecza. Najstarszym znanym renomowanym klubem curlingowym
nie go do programu igrzysk olimpijskich współcześnie dowodem historycznym na świecie. W 1716 roku gracze z całej
w Nagano w 1998 roku. Curling, co war- na istnienie curlingu jest edykt szkockie- Szkocji spotkali się w Perth, gdzie spi-
to podkreślić, to dyscyplina dla wszyst- go parlamentu z 1457 roku, zabraniający sano pierwsze jednolite zasady tej gry.
kich, niezależnie od wieku i sprawności gry w curling. Natomiast pierwszy pisany W większości obowiązują one do dziś.
fizycznej. Mogą w niego grać zarówno - jeszcze w języku łacińskim - dowód za- Cechą charakterystyczną i niezwykle
dzieci, jak i osoby starsze, gdyż wbrew wodów curlingowych pochodzi z lutego ważną curlingu jest tzw. Spirit of curling,
pozorom puszczanie kamienia po lodzie 1540 roku. Rywalizowali ze sobą mnisi czyli duch curlingu, co polega na tym,
nie wymaga dużej siły. Sport ten można John Sclater i Gavin Hamilton. Byli to że podczas zawodów zabronione są
5
zwoitości przez niedoszłego małżon- rano małżeństwa był określany głównie w wydanym w 1732 roku Polaku sensacie
ka. Jeśli to nastąpiło, obie strony odsyłały przez zarządzenia kościelne, które za- ks. W. Bystrzonowskiego. Inne treściowo
sobie wartościowe prezenty. Wierność kazywały urządzania zabaw w Adwencie były wzory zaproszeń na wesele córki,
narzeczonej wobec narzeczonego była i Wielkim Poście oraz przez warunki inne też rozsyłał pan młody. Usilnie sta-
tak wielka, że gdy ten zmarł nagle przed gospodarcze – starano się nie plano- rano się zwłaszcza o to by uroczystość
ślubem, to uważana była bardziej za wdo- wać wesel na czas intensywnych prac uświetnili dostojnicy, wtedy nowożeńcy
wę niż za osobę niezamężną. polowych. Za to po zbiorach, gdy już wiedzieli, że są razem klientami wszech-
W XVII w. w wyższych sferach do ukończono prace polowe częstotliwość możnego protektora .
zaręczyn używano pierścionka. Ofiaro- uroczystości ślubnych osiągała swoje Początkiem obrzędów ślubnych był
wywał go młodzieniec swojej wybrance. maksimum. Najbardziej lubianymi przez tzw. Wieczór dziewiczy. Był to czas prze-
Często rolę tą pełnił sygnet herbowy. To, nowożeńców miesiącami były: styczeń, znaczony na pożegnanie się panny młodej
jak szlachetny kamień go zdobił, zależa- luty i listopad . Protestanci, a zwłaszcza z niezamężnymi rówieśnicami, z panień-
ło od stanu majątku narzeczonego i od luteranie, uważali za zakazane zawieranie skimi zajęciami i jej dotychczasowym
pozycji towarzyskiej dziewczyny. Cza- ślubów w niedzielę. Unikano również pokojem w sposób obrzędowy. W cza-
sem, chcący się ożenić szlachcic, musiał piątku. Węzłem małżeńskim wiązano się sie tego wieczoru wito wianek i rózgę
się zapożyczyć na kosztowny pierścień, najczęściej w pełni dnia, tak ok. godz. 16- weselną, śpiewano pieśni o wianku i o
odpowiadający statusowi wybranki, ma- -tej. Wśród katolików wyraźnie prefero- odchodzeniu z domu rodzinnego. Snuto
jąc nadzieję, że pożyczkę spłaci później wano do tego celu niedzielę. Popularne plany co do przyszłego życia w małżeń-
z posagu przez nią wniesionego . Późnej były również poniedziałek i wtorek. Po- stwie. Panna młoda miała być przez cały
tradycją stało się wymienianie się pier- dobnie jak luteranie, tak i katolicy starali wieczór smutna i płacząca, a zebrani
ścionkami. Bywało też, że protektorzy się nie ślubować w piątek. wokół niej poważni i rzewni. W pie-
młodych, patronujący zaręczonym, obda- Czasem ślub odbywał się osobno od śni o wiciu wianka odchodząca z domu
rzali ich pierścionkami. Dar ten jednak wesela, gdyż nie zdążono wszystkiego dziewczyna zwracała się do wszystkich
mógł być również tylko podarunkiem przygotować na odpowiednio okazałe członków rodziny po kolei z prośbą by
pozbawionym symbolicznego znaczenia. przyjęcie. Uważano bowiem, że wypra- wili jej wianek. Po odmowie wszystkich
Przed ślubem należało dać na zapo- wienie hucznego wesela jest obowiąz- zebranych, rola ta przypadała panu mło-
wiedzi. Początkowo uroczystość ślubną kiem społecznym i zapewni młodej pa- demu. W sposób poważny, wzruszający,
zapowiadano przez 8 dni. Od 1693 r. rze powodzenie i radości w przyszłym a najczęściej teatralny, panna młoda pro-
czas ten został przedłużony do 3 tygodni wspólnym życiu. Wesele ograniczano do siła rodziców o błogosławieństwo .
– zapowiedź powtarzano na trzech kolej- skromniejszej formy jedynie w wypadku Dzień ślubu rozpoczynał się trady-
nych nabożeństwach niedzielnych w ko- żałoby lub ciężkiej choroby kogoś z bli- cyjnymi rozplecinami i ubieraniem panny
ściele parafialnym panny młodej. Miały skich. Na dworach często zbytek we- młodej. Chodziła ona w rozpuszczonych
one na celu umożliwienie wskazania selny znacznie przekraczał możliwości włosach aż do oczepin, które ostatecznie
prawnych, finansowych lub zdrowotnych finansowe rodziny. Miało to dobitniej zabierały jej panieński status. Rozpleciny,
przeszkód zawarcia danego małżeństwa podkreślić wagę, jaką mała przeżywana czyli rozpuszczenie warkoczy, symboli-
przez osoby nie związane bezpośrednio chwila. U magnatów królewski przepych zowało fakt, że przestaje ona być zalicza-
z planowaniem i przygotowywaniem za- rujnował niejednokrotnie fortuny, gdyż na do grona dziewcząt. Ubieranie panny
ślubin. Do ślubu mogło nie dojść z powo- konkurowano w wystawności nie tylko młodej powoli urosło do osobnego ce-
du nieodpowiedniego urodzenia, różnicy między sobą, lecz rywalizacja obejmowa- remoniału. Starsze panie asystowały jej
wyznaniowej, braku sprawności prawnej, ła również dwór monarszy. Zapraszano ze śpiewem. Było ono długim obrzę-
czy też z wątpliwości co do prawdziwe- jak największą liczbę go-
go celu małżeństwa . ści, czemu musiał dorów-
Sam czas trwania okresu narzeczeń- nać przepych jedzenia,
stwa był bardzo różny. Młodej kobiecie napojów i darów. Domy
zazwyczaj po zaręczynach nie spieszyło panien były zwyczajo-
się do małżeństwa, gdyż dziewczętom wo przystrojone na ze-
wmawiano, że małżeństwo będzie dla wnątrz. Dwory szlachec-
nich udręką, co wynikało z faktu, że męż- kie zdobiły wywieszone
czyzna czuł się w domu lepiej niż jego kilimy i kobierce .
żona, często zapracowana i obarczona Jak już wyżej wspo-
opieką nad gromadką dzieci. Odwlekanie mniałam na wesela sta-
małżeństwa tłumaczyła koniecznością rano się zaprosić jak naj-
szykowania wyprawy i stroju ślubnego. większą liczbę gości. Na
Niekiedy rodzina potrzebowała czasu długo przed tym rodzin-
na zebranie odpowiedniej sumy posagu. nym świętem rozsyłano
Również mężczyzna nie mógł wcześniej zaproszenia lub jeżdżono
przyjąć żony pod swój dach, zanim nie do sąsiadów, aby popro-
wypełnił wszystkich planów podyktowa- sić ich o przybycie oso-
nych obyczajami i nie przygotował domu biście. Wzory zaproszeń
na przyjęcie nowej gospodyni . dla jezuickich wycho-
Czas, w którym najchętniej zawie- wanków można znaleźć
9
dem, któremu towarzyszyły praktyki minałam, stał się kosztowną, srebrną w wszystkimi członkami rodziny. Kiedy
mające zapewnić pannie młodej szczę- lub złotą koroną ozdobioną klejnotami, ruszono pan młody ze swoją świtą jechał
ście w nowym życiu. Jedną z nich było zwyczajowym darom odebrano znacze- wierzchem obok powozu, w którym
wkładanie pod koronę weselną odrobiny nie magiczne i również stały się okazją siedziała jego wybranka ze swoimi druh-
chleba, cukru i drobnego pieniążka, by do popisu swoją zamożnością i pomysło- nami. W kościele, by zapewnić młodym
nigdy nie zabrakło w jej przyszłym życiu wością. Tradycyjne potrawy obrzędowe szczęście, wróżono ze świec płonących
chleba ani grosza, a czas wspólnego po- zastąpiono kosztownymi daniami kuch- na ołtarzu i zachowania się młodej pary
życia płynął słodko . ni zagranicznej. W warstwach wyższych podczas poszczególnych części liturgii.
Powoli do zwyczajów ślubnych zwyczaje słowiańskie zaczęła wypierać Pana młodego do ołtarza prowadzili jego
wchodziły obrączki. Początkowo, jak to moda na wzorce czerpane z zagranicy. krewni, natomiast pannę jej rodzina. Po
zwykle bywa, były one używane tylko Dwory ziemiańskie natomiast starały się zakończeniu ceremonii zaślubin panna
wśród bogatszych. Niekiedy grawerowa- łączyć nowe trendy ze starymi obycza- młoda wychodziła już z krewnymi męża
no na nich napisy np. imiona i datę ślubu. jami. Część zwyczajów zmieniono w de- jako nowy członek ich rodu .
Przez długi czas niczym nie różniły się koracyjną zabawę, do której, mniej lub Przebieg ceremonii takiej podaje
one w swej roli od pierścieni zaręczy- bardziej płynnie, wplatano obce obycza- agenda krakowska z 1514 r. Najpierw
nowych – były symbolem moralnego zo- je. Również stroje weselników stanowiły ksiądz pytał młodych, klęczących przed
bowiązania. U zamożniejszych tradycyjny mieszankę strojów polskich i zagranicz- nim, o imiona, a następnie mówił: Podług
wieniec stał się z czasem bardzo boga- nego pochodzenia . urzędu Kościoła świętego pytam ciebie N.,
to zdobną klejnotami koroną. Składano Podczas uroczystości, jej wspomina- i też ciebie K., jestli wy żądacie wstąpić
go później jako ofiarę w kościele i był na wyżej teatralizacja, narzucała wyzna- w stadło małżeńskie? Następowała od-
przeznaczany na ozdoby do monstrancji. czone role poszczególnym bohaterom powiedź twierdząca. Ksiądz pouczał
Wygłaszano przy tym odpowiednią uro- tego niezwykłego widowiska. Na począt- więc przyszłych małżonków o świętości
czystą mowę . ku, jeszcze przy pożegnaniu dziewczyny przyjmowanego przez nich sakramentu.
Z czasem obrzędy zaślubin zaczęły z jej domem rodzinnym i potem przy Następnie pytał dalej: Wtóre pytam ciebie
stawać się coraz bardziej teatralne. Z li- wchodzeniu i wychodzeniu z kościo- N., jestlesz ty nie ślubił żadne insze, krom
turgii przekształcały się w widowiska. Ich ła swoją rolę odgrywał orszak weselny, tę pannę K., która podle ciebie stoi. Albo
forma rozwijała się coraz bujniej. Wese- o czym już była mowa. Orszak pana mło- jestli toż nie macie między wami niektóre
le przybierało charakter wielkiej opery, dego składał się z nieżonatych drużbów bliskości krewne. O to samo pytał później
trwającej kilka dni. Poszczególni aktorzy i jego rodziny, natomiast orszak panny pannę młodą. Potem zwracał się ponow-
mieli swoje wyznaczone role i w odpo- młodej to kilka lub kilkanaście niezamęż- nie do pana młodego: Widzisz, że K., która
wiedniej chwili mieli śpiewać swoją pieśń nych druhen i jej rodzina. Osobno wy- podle ciebie stoi, z łaski Bożej jest zdrowa.
w łączności z akcją całej uroczystości. stępowali młodzi, osobno starsi, wśród A jestli pod czasem miły Bóg przepuści na
Coraz więcej było widać we wszystkim których odrębną grupę tworzyły kobiety nią niektórą niemoc albo też niektóry nie-
reżyserii i teatralizacji, a mniej odczu- – swachy – odgrywające dość ważną rolę dostatek, ślubisz ją nigdy nie opuścić?. Po
wało się powagę i świętość chwili. Dla w obrzędzie rozplecin, ubierania młodej otrzymaniu odpowiedzi od obojga łączył
obu rodzin była to okazja do publicznej i jej oczepin. Nad wszystkim czuwał ich ręce i odmawiał formułę, którą po
demonstracji bogactwa i zajmowanego mistrz ceremonii, starosta lub marszałek kolei za nim powtarzali: Ja N., biorę ciebie
stanowiska społecznego. Zbytek usuwał weselny, który kierował uroczystością. K., za moją własną żonę i ślubuję ci cho-
na dalszy plan samą treść uroczystości. Państwo młodzi, choć najważniejsi, pełni- wać wiarę małżeństwa świętego, aż do mej
Panieński wianek, jak już wyżej wspo- li role statyczne. W ich imieniu śpiewali śmierci. Tako mi Pan Bóg dopomóż, Panna
drużbowie i druhny, przema- Maria i wszyscy święci . Na tym kończyła
wiali bliscy krewni. Bierne role się sakramentalna część tego dnia. Po-
mają też rodzice. Młodzi są jakby wracających ze ślubu młodych rodzice
władcami zamkniętego świata witali chlebem i solą, które ci przyjmo-
weselnego. Na ziemiach ruskich wali, co miało zapewnić nowożeńcom
zwani są nawet kniaziami lub dostatek .
królami, a orszak świadczy o ich Na wzór włoski magnateria polska
kilkudniowym majestacie i ma organizowała podczas wesel tzw. tryum-
być podkreśleniem świetności fy. Łączyły one widowiska teatralne z po-
domów . chodami maskowych orszaków i symbo-
Z wyjazdem młodych do licznych rydwanów. Miały być alegoriami
kościoła i ceremonią zaślubin wszystkich możliwych cnót chrześcijań-
wiązały się, jak nie trudno się skich i bogów starożytnych, począwszy
domyślić, liczne drobne praktyki od Wenery i Kupidyna, a skończywszy na
mające zapewnić im szczęście. Fortunie. Było to związane z rywalizacją
Wtedy też młodych błogosła- między magnaterią a królami o pokaza-
wili rodzice, a drużyna weselna nie się w bardziej wykwintny i wyszuka-
śpiewała stosowna pieśń, na- ny sposób. I tak na przykład mówiło się
mawiającą do wsiadania już od wśród szlachty, że tryumf weselny Jana
powozów, na którą odpowiada- Zamoyskiego i Gryzeldy Batorówny był
ła panna, żegnając się po kolei świetniejszy od festynów weselnych
10
Zygmunta III . kolejność wchodzenia pozostawiano tamentach. Była ona kontynuacją i rozwi-
Inaczej wyglądały obyczaje gdy cho- woli gości. Niekiedy też ciągnięcie losów nięciem dawnej uroczystości pokładzin .
dzi o ubogą szlachtę zaściankową. Były decydowało o doborze pary i miejscu Zwyczajem mającym zaznaczyć, że po
one bardziej zbliżone do wesel chłop- przy stole. Zazwyczaj przeplatano męż- nocy poślubnej młoda mężatka jest już
skich i dawnych tradycji słowiańskich. czyzn kobietami . w pełni kobietą, były oczepiny. Ich nazwa
Jednak zamiast przyśpiewek, jak u ludu, Podczas uczty weselnej szczególnie wzięła się stąd, że dziewczęta nosiły war-
przy weselach szlachty zagrodowej były dbano o ilość i jakość podawanego je- kocze, natomiast mężatki krótkie włosy
głoszone oracye do panny młodej i pana dzenia i napojów.W bardzo tradycyjnych schowane pod czepkiem. Oczepiny po-
młodego przez zaproszonych specjalnie domach obiad był jedzony w nastroju nownie gromadziły tylko starszych, cza-
w tym celu dziewosłębów. Na nakrytym poważnym i składał się głównie z potraw sem same kobiety. Pannę młodą sadza-
stole stały zawsze chleb i sól. Później do- obrzędowych. Posiłek kończyła stara no na stołku albo dzieży i przy śpiewie
stawiano obok wódkę. Miał to być znak pieśń dziękczynna. W zamożniejszych pieśni obrzędowych obcinano jej włosy
polskiej gościnności. Chlebem i solą wi- domach uczta utraciła swój rytualny cha- i zakładano czepek. Do dobrego zwycza-
tano również możnych panów i królów rakter, bo chciano się popisać wymyślno- ju należało aby panna młoda broniła się
zaproszonych w charakterze patronów . ścią kuchni i drogimi potrawami. Stała i zrzucała czepek, tak by na koniec ulec
Podczas wesel wygłaszane były roz- się więc ta część obchodów wystawnym perswazji i przemocy. Oczepinom towa-
liczne mowy weselne. Pokazują one obiadem, pełnym toastów, rozmów i za- rzyszyła stara pieśń o chmielu:
nam świat humanizmu renesansowe- baw. Z dawnych potraw pozostał tylko Oj, chmielu, chmielu, ty bujne ziele,
go i barokowego. Opiewano w nich kołacz. Był on ciastem typowo obrzę- Nie będzie przez cię żadne wesele,
zwłaszcza przyjaźń między małżonkami. dowym, jedzonym przez wszystkich, Oj, chmiele, oj, nieboże,
Żona jako najlepszy przyjaciel miała być gdyż w ten sposób zaznaczano swoje To na dół, to ku górze,
w szczęściu zabawą, w żałobnym czasie współuczestnictwo w radości państwa Chmielu nieboże.
pociechą, w radości towarzyszem, a w młodych. W bogatych domach, gdzie nie Żebyć ty, chmielu, na tyczki nie lazł,
kłopocie ratunkiem . Ponadto tematem przywiązywano wagi do obrzędowości, Nie robiłbyś ty z panienek niewiast...,
do komplementów, porównań, wróżb kołacz stawiano na stole demonstracyj- którą śpiewały wyłącznie kobiety za-
i życzeń, które wręcz przelewały się nie, przy śpiewie tradycyjnych pieśni, mężne. Panny nie powinny jej słuchać.
z tych zawiłych monologów, były Olimp a później dawano go dzieciom . W domach magnackich oczepiny miały
i symbolika herbów obu rodów. Oracje Kolejnym etapem wesela, następu- charakter dekoracyjny. Czepek musiał
były pełne makaronizmów i mimowolnej jącym po uczcie była zabawa taneczna. być bogato zdobiony i kosztowny. Scena
komiki. W każdym powiecie był specja- Co prawda już w czasie posiłku grała taka została opisana pod koniec XVIII
lista od ich wygłaszania, zwany mistrzem muzyka, ale dopiero gdy się najedzono wieku przez Detiuk – Andrzejowskiego
quamquamu. Nazywano tak dlatego, że i zaczęły coraz częściej krążyć kielichy, i dotyczyła ślubu wojewodzianki Walew-
prawie zawsze oracje zaczynali od słów: młodzież wstawała do tańca. Bywało, skiej . Na wielkopańskich weselach pannę
jakożkolwiek, aczkolwiek itp., co po łaci- że wszyscy biesiadnicy, na rozpoczęcie młodą zasypywano bardzo drogimi upo-
nie oddaje wyraz quamquam” Wywody tej części imprezy, tańczyli poloneza. minkami. W pamiętniku Albrechta Ra-
były zawsze napuszone, misternie zawiłe, W ostatniej parze ojciec prowadził cór- dziwiłła autor mówi, że prezenty ślubne
pełne panegirycznej i wręcz rokokowej kę, żeby ją podczas tańca oddać zięciowi. Teresy Ossolińskiej, wychodzącej za sta-
przesady . Wzór takiej oracji znajdował W czasie zabawy młodzi opuszczali to- rostę sokalskiego Denhofa, swoją łączną
się w podręczniku oratorskim ks. Bo- warzystwo. Odprowadzano ich parami, wartością przekraczały 150 tys. zł, a było
czysłowicza. Pierwszą mową, która roz- niosąc świece lub pochodnie. W orszaku ich łącznie 150. Natomiast wojewodzian-
poczynała zabawę weselną, było oddanie szli tylko żonaci mężczyźni i zamężne ka mińska Słuszanka, w dniu swojego ślu-
panny. Wygłaszał ją ktoś z bliskiej rodziny kobiety. Grano poloneza i orszak poru- bu z Kazanowskim, wśród wielu darów
panny młodej w imieniu rodziców. Za- szał się tanecznym krokiem. Zdarzało się otrzymała od króla szczerozłoty kubek,
czynał zazwyczaj od pochwały panny i jej również, że goście w prostszy sposób a w nim asygnatę na 20 tys. dukatów .
licznych zalet, potem sławił dom, z któ- odprowadzali młodych do łożnicy . Uroczystości weselne kończyły się
rego się wywodziła, jego zaszczyty, cnoty, W zamożnych domach magnackich przenosinami. Młoda mężatka opuszcza-
pobożność. Następnie ktoś z rodziny lub i szlacheckich w modę weszła również ła już na dobre dom rodziców. Odbywały
przyjaciół pana młodego składał podzię- tzw. cukrowa wieczerza, czyli uroczystość się one albo tuż po oczepinach, albo po
kowanie za pannę. pełna okrzyków i toastów na cześć mło- jakimś czasie i zawsze były uroczyste.
Po wysłuchaniu mów weselnych sia- dej pary. Było to przyjęcie, które urzą- Było tu miejsce na powtórzenie błogosła-
dano do stołów, przybranych za zwyczaj dzał pan młody lub w jego imieniu ktoś wieństw, pożegnań i życzeń. Towarzyszy-
kwiatami. Gości na ucztę zapraszały trą- z jego rodziny, a zapraszano na nie tylko ły temu oczywiście odpowiednie pieśni.
by, bębny lub donośny głos dzwonka. starszych. Młodzież, w coraz huczniejszy W nowym domu nowożeńców witano
Wszystkich poprzedzał podstoli z laską, sposób, bawiła się nadal na wielkiej sali chlebem i solą. Ponownie były przemo-
dalej szli domownicy, żołnierze z ofice- balowej. Na uczcie tej królowały, zgodnie wy i życzenia, a następnie wprowadzano
rem w szyku bojowym. Marszałek dawał z jej nazwą, słodycze na czele z marcepa- ich do izby. Młodą mężatkę oprowadzano
znać by otwarto podwoje. Z regestru nem migdałowym. Jako napoje podawa- wokół stołu i kazano jej dotykać pieca, by
wyczytywane były osoby według star- no miód i muszkatel, później pojawił się połączyć ją z nowymi sprzętami i owych
szeństwa i kolejności zajmowania miejsc. również szampan.Wieczerza ta odbywa- ogniskiem rodzinnym. Uroczystość ta
Każdy pan podawał rękę wskazanej so- ła się w sypialni państwa młodych, a w kończyła się tradycyjną ucztą.
bie pani i prowadził ją do jadalni. Czasem późniejszych czasach gdzieś w ich apar- Zarówno zawieranie małżeństwa,
11
Pytanie miesiąca
Marzec
27 Nd WIELKANOC
Spaliśmy krócej o godzinę - przejście na czas letni
Początek Białego Tygodnia
28 Pn
Oglądamy mniej telewizji i ograniczamy korzystanie z internetu
29 Wt
30 Śr
31 Cz
Kwiecień
1 Pt
2 So
3 Nd II NIEDZIELA WIELKANOCNA (BIAŁA) CZYLI NIEDZIELA MIŁOSIERDZIA BOŻEGO
ZWIASTOWANIE PAŃSKIE, uroczystość
4 Pn
Dzień świętości życia
5 Wt Spotkanie modlitewne ze śpiewami i rozważaniami z Taizé – godz. 1900
Spotkania plastyczne - początek godz. 1700
6 Śr
Spotkanie redakcyjne PODAJ DALEJ – godz. 2030
7 Cz Dzień zdrowia
8 Pt
9 So
10 Nd III NIEDZIELA WIELKANOCNA
11 Pn
12 Wt Wieczory dla narzeczonych – początek kursu przedmałżeńskiego
Spotkania plastyczne - początek godz. 1700
13 Śr
Spotkanie redakcyjne PODAJ DALEJ – godz. 2030
DUCHOWOŚĆ MĘŻCZYZNY I KOBIETY:
14 Cz PARAMI DO NIEBA - MAŁŻEŃSKA DROGA ŚWIĘTOŚCI
– Zbigniew Nosowski, red. nacz. mies. WIĘŹ – 2000 – PO AKADEMICKIEJ MSZY ŚW.
15 Pt SKUPIENIE INTEGRACYJNO-FORMACYJNE w Przecznie koło Torunia - zapisy
16 So SKUPIENIE INTEGRACYJNO-FORMACYJNE w Przecznie koło Torunia
IV NIEDZIELA WIELKANOCNA
17 Nd SKUPIENIE INTEGRACYJNO-FORMACYJNE w Przecznie koło Torunia
Rozpoczęcie tygodnia modlitw w intencji powołań
18 Pn
19 Wt
Maj
1 Nd VI NIEDZIELA WIELKANOCNA
2 Pn WIELKA MAJÓWKA – Rajd rowerowy z Olsztyna do Torunia - zapisy
NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY, KRÓLOWEJ POLSKI, uroczystość
3 Wt
WIELKA MAJÓWKA – Rajd rowerowy z Olsztyna do Torunia - zapisy
Spotkania plastyczne - początek godz. 1700
4 Śr
Wracamy do zajęć i powoli zaczynamy myśleć o nadchodzących egzaminach