( I 1

.. i ~ I. ( '
I \
P-518-10-NA, 43-12201 w locie treningowym nad plaia_ Malibu, polowa 1943 roku. Samalot w kamuHaiu Olive Drab I Neutral Gray. Wyrainie wi-
doczne jest, ie farby uiyte do kamufl ai u sa. matowe. (NAA)
Wczesny P-519 w locie na duiej wysokosci. Pod skrzydlami widoczne sa. 75-galonowe (280 I) metalowe zbiorniki dodatkowe. (NAA)
MONOGRAFIE LOTNICZE
JACEK B. ZUREK, PIOTR WISNIEWSKI
AJ - PRESS
ul. Chrobrego 32
80- 423 GDAKI SK
tel./fax: ( +48-58) 344 99 73
tel. kom. 0-601 31 18 77
www: http://aj-press.home.pl
e-mail : aj-press@home.pl
Red. nacz. seri i:
Redakcja:
Proj. gra( okladki
i strony tytulowej:
Rys. na
Plansze barwne:
Rysunki:
Proj. gra( i sklad:
Korekta:
Adam Jarski
Katarzyna Kwiatkowska
Adam Jarski
Zbigniew Kolacha
Zbigniew Kolacha
Zbigniew Kolacha,
Krzysztof Zurek,
Jacek Jackie\\ icz,
Tadeusz Skwiot
AJ- Press
Katarzyna K11iatk011Ska
Druk: Drukarnia POZKAL.
ul. Ccgielna I 0112,
88-100 lnowroclaw
tel. (0-52) 354 27 00
Dystrybucja AJ-PRESS
krajo11a ul. Chrobrego 32
i zagraniczna: 80-423 Gdarisk
tel./fax (0-58) 344 99 73
sklep@aj-press.home.pl
IBG sc
ul. Znicza 21
Warszawa
tel./fax (0-22) 61 0 86 95
Ksifgarnia PELTA
ul. 16
00-950 Warszawa
tel. (22) 828-57 78
Dystrybucja INTERMODEL
zagraniczna: 267 24 Hostomice,
Nadrazni 57
tcVtax: +420-311 584 825
intennodel@atlas.C7
CZECH REPUBLIC
,AJRCONNECTIO.S'"
Box 21227
R.P.O Meadowvale
Mississauga ON
L5N 6A2 CANADA
phone: (rl) 905 785-0016
fax: (+I) 905 785 0582
sale@airconnection.on.ca
"J'Iqc:nosc na 1enmie
USA i Kanady
ISBN 83 - 7237 - 129-6
PRINTED IN POLAND
dwiescle trzydziesta trzecia
publll<acja N-Pressu
COPYRIGHT
AJ- PRESS, 2003
\\'szelkic pmwa n,lncfone. iadnJ ICJ pub-
likacji nie mo7c bye kopiowana " l:ldncj fom1ie ani
7.ndnymi mcrodomi mechanicznymi i clekrronrcrnymi.
lqcznie z wykorzyswnicm sys1cm6w pr7.ckntywania
i odrwarzania infonnacji bcz pisemncj 1gody
ciciela praw aurorsl.ich. Nazwy scrii ")da"nrczych
oraz szara gr.tficll13 a r:lkie nazwa i =l firm) n
slr?cfone " UP RP.
All righrs reser>ed. No pan of1his publication may be
reproduced. slorcd in a rclrieval sysrcm or 1ransmiucd
in any fom1 by nny means clccrrical, mechanical or
orhcrwisc wirhour "riuen pem1ission of 1he
l"ames of all layour and logo are lrademaru
regislered in UP RP and are owmd b) AJ PRESS.
MONOGRAFIE LOTNICZE 57
Na okladce
Para P- 51 D-25-l\A z 458th FS, 506th FG, 20th AF w locie nad wysp<[ Two Jima, maj 1945 roku.
(mal. I artwork Zbigniew Kolacha)
Na stronie tytulowej
P-51 B-1 0-- A Mustang nr 43-7116 na lot nisku przyfabrycznym przed przekazaniem do jednostki.
Polecamy
W Twojej miejscowosci nie motesz kuplc naszych ksiqtek? Zam6w je wysylkowo:
t el./fax (058) 344-99-73
Zapraszamy cet do korzyscania z naszej incernecowej pod adresem:
http://aj-press.home.pl
UWAGA: Firma AJaKS nie jest juz dystrybutorem wydawnictw AJ-Pressu - odbiorc6w
pragnqcych nadal otrzymywac nasze ksiqiki zapraszamy do kontaktu z nami.
W przygotowaniu
Monografie Lotnicze:
nr 60 Bell P-39, P-63
cz. 3 (ostamia)
nr 86 B- 24 Libera lor
cz. I (z trzcch)
Tankpower:
nr 7 PzKpfw V Panther
vol. 7
nr 12 Japoilska broil
panccma
vol. 4 ( ostami)
Malowanle
i Oznakowanie:
nr 6 i 7 Luftwaffe
1935-45 cz. 6 i 7
Encykloped1a
Wojennych:
nr 19 J>anccmiki typu
Bismarck
cz. 5 (ostamia)
nr 26 Grom i Blyskawica
cz. 3 (z C7tcrcch!)
nr iliiemieckie kr.t
zowniki typu
Admiral Hipper
cz. 2 (z rrzech)
nr 37 Big Five
cz. 2 (z trzcch)
B1twy i Kampan1e:
nr 3 Polska Marynarka
Wojenna II' 1939 r.
cz. 2 (ostatnia)
nr 5 Korea 1950-53.
Dzialania lolnicze
nr 13 Ia Orang
UZYCIE BOJOWE P-51 MUSTANG
Mustang I z 26 Squadronu RAF Army Co-operation Command (ACC).
Samoloty P- 51 .lfusumg uzywanc byly podczas
II wojny swiatowej na wszystkich tcatrach dziala1i
wojennych. Na europcjskim i sr6dzicmnomorskim
TOW stosowanc byly w roli mysl iwc6w cskonujq.
cych, samolot6w mysl iwsko-bombowych, sztunno-
wych, bombowc6w nurkujqcych i mysliwc6w rozpo
znawczych. Odcgraly tcz wybiln<1 mysliwce
przechwytuj<\CC broni<!CC tcrytorium Anglii przed 11<1
lotami lataj<\cych bomb V- 1. Wydawac by si<; mog-
lo. ze koniec wojny zamknic histori<; bojowcgo uiy-
cia tego samolotu. Tak jcdnak nic stalo. \V kon-
Mo 11: MatwUJI.I
fl ikcie koreanskim w Ia tach 1950-1953 dosz:lo do rna
sowego uiycia mysl iwcow odrzUiowych. Nie mogly
one jednak wypelnic wszystkich stawianych im n
da1i. Mysliwskie samoloty tlokowc byly nadal uzy-
wane jako samoloty bezposrcdniego wsparcia wojsk.
Korea byla lei: mi<.:jscem debiutu bojowego samolo
tow P- 82 Twin Mustang w roli mysliwc6w nocnych
dalekiego zasi((gu. Wojna korca1iska koi1czy jc<lnak
masowcgo zastosowani a Musumgoll' w wa-
runkach bojowych. Zamkn((ly one swoj'l bojo-
Wq na kontynencie poludniowo-amerykmiskim ui:y
Poniiej: Mustaug Mk I w locic 19 sierpnia 1941 roku. Za sterami siedzi pilot doswiadczalny
Bob Chillton. Jest to picnvszy scryjny egzemplarz Mustauga dla Brytyjczykow. Spisano go zc
stanu 3 grudni a 1946 roku. !IW\tfiiJ"61J9J
- l
Pakowanic Mustauga o numerze AG346 -
drugicgo cgzcmplarza seryjnego dla Brytyj
czykow, przcznaczonego do realizacji pro-
gramu prob w Bascombe Down. (NAAI
3
Montaz Mustauga z gotowych podzespolow w Anglii w 1942 roku.
Powyiej: Mocowani c kadluba i skrzydel. Z prawej wi doczne rozpakowywane kadluby Musumgow.
Poniiej: Szereg prawic gotowych maszyn czeka na proby w locie, ostatnie przedstartowe.
111111 C/16!91-gorne. /11".11 CH6!9J dofnrJ
4
Swiei o przybyle do Anglii P-SI B USA A F. Po zdjfci u pow loki ochronncj byly one montowane
i rozsylane do amerykanskich jednostck. t ltr\1 EA!!!9JJ
wane w wojnach i konfliktach lokalnych lub w dzia
laniach przeciwpanyzanckich.

Tak bogata kariera bojowa praktycznie nie poz.
wala na przedstawienie jej w ukladzie strictc chrono-
logicznym. Zostanie wi<:c zastosowany og61ny uklad
chronologiczny z podzialem na poszczcg61nc teatry
dzialari wojennych (TOW) z uwzglc;dnicnicm r6zno-
rodnego uzycia ,\/ustangon II' silach powictrznych
aliant6\\.
Pierwsze mysliwce Jluswng I dostarczono do
osrodka doswiadczalnego RAF A&AEE w Boscombe
Down p6inqjcsicni:t 1941 roku. Po przeprowadzcniu
pr6b w locic okazalo sic:, ze 1\llustang I, osiqgajqcy
614 kmlh na wysokosci 3965m,jcst naj lcp-
szymmysliwcem produkcji amerykmiskicj zc wszyst-
kich typ6w dostarczonych na Wyspy. Szczcg61nie do-
ccniono jego zwrotnosc i latwosc pilotaiu. Okazalo
ie osia_gi silnikaAIIison V-171 0-39 gwal-
tOwnie pogarszajq sit; powyzej pulapu 13.000 st6p
(3965 m). Tak wit;e mimo swych zalet .l/usumg I nic
m6gl stac sic; typOI1')1ll dziennym mysliwcem prze-
wagi powietrznej ze wzgl((du na wanmki wojny po-
wietrznej prowadzonej na europejskim TOW. Jego
osiqgi predestynowaly go do roli mysliwca taktycz-
nego. Dywizjony lotnicrwa taktycznego podlcglc do-
w6dzrwu Anny Co-operation Command (ACC) do-
rychczas wyposazone byly w samoloty Cuniss Toma-
hawk i Westland Lysander. Pierwszym dywizjonem
RAF przezbrojonym II' Mustangi by! 26 Sqn stacjo-
nujqcy w Gatwick. Samoloty otrzymal on w lutym
1942 roku, a pierwszc zadanic bojowc wykonano
5 maja 1942 roku. Byl to lot rozpoznawczy nad wy-
brzczem Francj i. Picrwszy gotowosc opcracyjnq na
mysl iwcach Mus/ang I zglosil w kwietniu 1942 roku
2. Dywizjon w Sawbridgewonh.
Samoloty Mustang I wyposazono II' kamerc; F- 24
umieszczonq za zagl6wkicm fotela pi Iota. Mysliwce
zachowaly calc uzbrojcnic strzeleckie i w wypadku
spotkania maszyn przcciwnika zdolne byly do pro-
wadzenia klasyczncj walki po11 ietrznej.
Ostatecznie samoloty Mustang w wcrsjach I i lA
otrzymalo 14 dywizjon6w lotnictwa wsp61pracy ba-
na Wyspach Brytyjskich. Byly to: 2 .. 4 .. 16 ..
26., 63., 169., 239., 241., 268. i 613. Dywizjon RAF.
309. Dywizjon PAF (Polish Air Force)oraz400 .. 414 ..
i 430. Dywizjon RCAF (Royal Canadian Air Force).
W szczytowym momcncic 21 dywizjon6w RAF uiy-
walo tcj wersji mysliwca. \V latach nastc;pnych ich
ilosc spadala na skutek pojawicnia sic; innych typ6w
samolot6w. W zwi(!zku z planowan'l, inwazj'l. na kon-
tynent europejski powolano 29 listopada 1943 roku
2. Taktyczne Sily Powietrznc (2nd TAF- 2nd Tac-
tical Air Force). W ich sklad wCS?Io 87 dywizjonow
mysliwskich i bombowych. a ich zadanie polegalo na
bezposrednim wsparciu wojsk walcz:)cych na konly-
nencie. 2nd TAF mi aly w swyrn skladzie wszystkie
dywizjony wyposazonc w samoloty Mustang podle-
gle dotychczas ACC. W dniu D (0-Day). 6 czerwca
19-M roku, w momencic l:tdowania w
1
onnandii. na-
dal dwa dywizjony mialy na wyposazcniu sarnoloty
.\lus/ang lA. a trzy - ,1/usumg I. Wersje te pod ko-
niec 1943 roku uzupelniono 50 mysliwcami P- 51A
oznaczonymi 11 RAF jako Mustang II. Dywizjon 268.
uiywal opcracyjnic mysliwc6w Muswug II az do ma-
ja 1945 roku.
Etmowo brytyjsk i dywizjon my5liwski I iczyl 12 ma-
szyn zdolnych do lotu, podzielonych na dwic cskadry
po szesc samolo16w. Dywizjony grupowano IV wyi.-
sze zwiqzki taktyczne zwane skrzydlarni; mialy one
zmicnn<1 ilosc dywizjon6w - od trzech do pic;ciu.
Samoloty Muswug z silnikami Allison wykony-
waly w skladzie 2nd TAF gl6wnie regulame dziala-
nia o kryptonimach Ranger. Rhubarb i Popular. przc-
prowadzane na niskich pulapach i w malych fonnac-
jach. czc;sto pojcdynczq parll mysliwc6w. Zadanic
Ranger to atakowanic z lotu kosZ<tcego obiekt6w dro-
gowych i kolcjowych. Dzialania mialy forme; ,swo-
bodnego polowania" w zadanym rejonic bcz wsl<;pnc-
go wyznaczania cel6w i prowadzono jew malych for-
macjach (para lub klucz mysliwc6w). Mialy one na
cclu m.in. zmuszenie nicprzyjaciela do utrzyrnywania
w cia_glej gotowosci mysliwc6w i obrony plot. RIIU
barb to dzialania samolot6w wylllcznie mysliwskich
wed lug zasady .. hit and run"
1
(..uderz i uciekaf}: atak
malej fonnacji (od szesciu do 12 mysliwc6w - cs
kadra lubdywizjon) z lotu kosz<1cego. w fonnic ostrza-
lu ogniem broni pokladowej wybranych cc16w - lot-
nisk, fabryk, clektrowni. pojazd6w mechanicznych,
anylerii. Kryptonim Popular natomi asl
I. "ydnje fala. ze taktyka .. uderz i uciekaf 7.aczerp
7.<1S1ala 1 deS\\ iadczen Royal Nary- stosowana ona byla od
doSt d.lwna prze1 tekkic stl) na\\odne tloty.
5
Kolcj nc ukazuj:jcc montai Mustangtt w Anglii. Tu wi doczne Slj t> racc w przedziale sil-
nikowym. (/11'.11 CH619JJ
okrc51al zadanic rozpoznania fotograficzncgo 11 da-
nyrn rcjonic.
Zadania powierzane Musttwgom byly stopniowo
rozszcrzanc. Samolot6w ui:ywano r6wnici: do wsp61-
pracy z dywizjonami obrony wybrzci:a
do Coastal Command (tzw. Instep patrol). Mysliwce
tc wykorzystywano tei do ochrony samolot6w bom-
bowych i torpcdowych niemicck:t icglu
Doskonalc wtasnosci pilotaiowe .1/ustango" na
niskich pulapach spowodowaly. ze stosowano je do
przcchwytywania niemieckich Fw 190. kt6rc doko-
nywaly rajd6w na \Vyspy Brytyjskie. lcc:tc nad Ka-
nalcm na wysokosci wierzcholk6w fa I, w cclu unik-
wykrycia przez stacje radarowc.
Nalci:y r6wniez wspornniec, zc w pazdzicrniku
1944 roku26. Dywizjon RAF, posiadaj<\CY w tym cza-
sic na wyposazeniu Mustangi z silnikicm Pack:1rd.
ponownic przczbrojono w samoloty Mustang I. Dy
wizjon wykorzystano do lot6w rozpoznaii'C7ych rna-
na cclu okrcslenie poloi:enia wyT?utni pocis-
k6w V- 1 (dziatania o kryptonimie 1 oball).
Picrwsze powietrznc na mysliwcu
Mustang odniesiono 19 sierpnia I 9-'2 roku podczas
rajdu wojsk kanadyjskich pod Dieppe na wybrzezu
Francj i. Wsr6d dywizjon6w RAF stanowiqcych osto-
opcracji z powictrza by! 414. Dywizjon RCAF.
F/0 H. H. Hills, bqd<tc skrzydlowyrn w parzc prowa-
dzoncj przcz F/Lt. Clarke'a, zcstrzclil w walcc po
wictrzncj jcdcn mysliwicc Fw 190 z pary spotkancj
na wysokosci okolo 300 m. Byto 10 r611'110C7csnic
6
picrwsze powictrznc na samolocie pro
dukcji zaklad6w l onh American, a odnicsione zo-
stalo przez Amerykanina micszkaj'lccgo w Pasadenie
(tam miescily zaklady produku.i<tcc Mustangi!)
i ochotniczo slui:qcego w kanadyjskim dywizjonie.
Waznym wydarzeniem majqcym niew<\lpliwie
wplyw na karier'( bojow:t Mustanga by! rajd polskie-
go pi lota kpt. ini. Jana Lcwkowicza naleZ<\cego do
skladu 309. Dywizjonu. Po analizie wykrcs6w zui:y
cia paliwa .\lustanga w zalcinosci od wysokosci lo
tu. przelotowcj i obrot6w silnika przygoto
wal on samodziclnie. bez powiadamiania dow6dz
twa. projekt rajdu na wybrzcic orwcgi i. 27 wrzes-
nia 1942 roku Polak ll'ystanowat z lotniska w Szkocji
i zamiast mtynowcgo patrolu nad Morzcm P61noc-
nymwykonal rajd na norwcski p011 Stavangcr. Szko-
dy wyrz:tdzone przez nalot nic byly wielkic, gdyz sa-
molot mial amunicj" zaladowanq tyl ko do jednego
km-u. By! to klasyczny przypadck .. konstmktywne-
go nieposluszeristwa. gdyi pilot zostal oczywiscie
.. ukarany". ate rapon z tcgo lotu 1micnil o moz-
liwosciach .\lustanga 11 lotach dlugodystansowych.
Dostarczenia kopii tego dokumcntu zaz:tdal osobis-
cie dow6dca Army Co-operati on Command, gen. Sir
Anhur Barrat. Rapon stat si(( podstaw:t opracowania
piscrnnej instmkcji tcchniczncj, kt6rcj inne
dywizjony wyposazonc w ivluswngi znacznie
szyly promieri dzialania swych mysliwc6w.
\V ostatnim kwanale 1942 roku dywizjony Mus-
wngow ze skladu ACC prowadzity intensywn<t kam-
pani" zwalczania obiekt6w naziemnych. Gt6wnym cc-
lem by to nis1czenic komunikacji na terenie okupowa-
nym przez Nicrncow. Zasic:g Mustanga okazal wy-
starczajqcy do opcrowania nad iemiec. ai
po mbici:c wyznaczone przez kana! Donmund-Ems.
0 intcnsywnosci tych atak6w swiadczy na przy-
klad opcracja z 6 gmdni a 1942 roku. kiedy to 600 ma-
szyn RA F - mysl iwc6w i lekkich bombowc6w- za.
atakowato zaklady przemyslowe, lotniska, ko-
munikacyj nc oraz clcktrownie na terenie Holandii.
Francji i iernicc.
Podstawowym przeciwnikiem Mustangoll' pod-
czas tych opcracji byla obrona plot. Z .\Ius
tangow utraconych w lipcu 19-'2 roku rytko jeden zo-
stal zcstrzelony w walce powietrznej. ie oznacza to.
ic nic dochodzito do takich stare. Wspomniany ju7
ochotnik Hollis It ills pierwszy uzyskal tytul asa po-
wictrznego na samolotach Mustang. strqcaj<\C w dniu
II czcrwca I 943 roku piQty samolot nieprzyjacicla.
Spcktakularny sukces w walce powietrzncj na Mus-
rangu I odnicsli 29 czcrwca dwaj pi loci RAF: SILdr.
J. A. F. MacLachlan i skrzydlowy F/Lt. A. G. Page.
Lecieli oni jako oslona powietrzna eskadry mysliw-
c6w Ha11 ker wykonuj:tcych zadania sztur-
mowc nad tcrenem Francji. \V okolicach Rambouitlet
spotkali oni w powictrzu na wysokosci 600 m kluc7
trzcch samolot6w obserwacyjnych Henschel Us 126.
MacLachlan zcstrzelil dwa z nich. a Page pozostalego.
Musf(mgi, kontynuujqc patrol, po okolo 16 km lotu
napotkaly inny li s 126, kt6ry wsp61nie zestrzclono.
W okol icach Brctigny piloci wykryl i lotnisko polo-
we, na kt6rym podchodzily do lctdowania z
tym podwozicm dwa bornbowce Junkers Ju 88 - oba
zostaly Stf'ICOnc. Pi loci ci mieli jui tytuly as6w po
n
n
h
n
n
0
wictrznych uzyskane na innych typach maszyn, nie
otrzytnali miana as6w latajqcych na Musumgach,
ale swoje konto powietrznych .

Mysliwce rozpoznawcze F 6A (z uwagi na za-
chowanic po instalacji kamcr fotograficznych uzbro-
jenia strzclcckicgo w postaci cztcrcch dzialck 20 mm
oznaczanc r0\\1lic7 syn1bolcm P 51 -2- NA) rozpo-
dzialalnosc opcracyjnctjako picrwszc z amcry-
katiskich MrtStangow. Zostaly one przydziclonc do
Ill . Dywizjonu Rozpoznania Fotograficzncgo (PRS
- Photo Reconnaissance Squadron) i 154. Dywizjo-
nu Obserwacyjnego (OS - Observat ion Squadron)
- odpowiednio w maju i kwietniu 1943 roku - na-
leiltcych do 68. Grupy Obserwacyjnej (OG - Obscr-
\'lltion Group) wchodz.1ccj w sklad 12. Annii Lotniczcj
(12th AF - Twelfth Air Force) stacjonujqccj na zdo-
bycznych tcrytoriach Francuskicj Afryki Polnocncj.
Byla to annia lotnictwa taktyczncgo walczqca do kon-
ca wojny na obszarze Srodziemnomorskicgo TOW.
Picrwsze zadanie opcracyjne - rozpoznani e bo-
jowe- wykonal Lt. Al fred Schwab z 154. Dywizjonu
Obserwacyjnego. Wystanowal on 9 kwictnia 1943 ro-
ku z lomiska Sbei tla poloioncgo we francuskirn Ma-
roku. Patrol nad Morzem Sr6dzicmnym i terenarni
Tunezji (w tym nad lotniskiern nieprzyjaciela w Ka-
irouan)odbyl na sarnolocie P- 51 numer41-37328
(ex bryryjski FD416) i zakoticzyl pornyslnic. Dzia-
laj:tce \\' tym rejonie brytyjskie Dywizjony 225. i 14.
kilkukrotnie ,wypozyczaly" zc skladu 68. Grupy po
dwa do osmiu samolotow F-6A w cclu wykonania za-
dati bojowych. na ktore nic pozwalal krotszy
posiadanych przez nie mysliwcow Spitfire. Chodzilo
gl6wnie o dalekie rozpoznanic i bombowc6w.
PierwsZct strau; bojowq 154. Dywizjon poni6sl dnia
23 kwietnia - samolot zostal zestrzelony przez .. .
wojska amerykatiskic! Obrona plot. pornylila go
z niemiccki m Mcsscrschmittem Bf I 09. Powtarzajl!-
ce przypadki ostrzelania Muswngow przcz wlasne
wojska spowodowaly koniecznosc wprowadzcnia ele-
ment6w szybkiej identyfikacji do ich karnufl azu.
\V maju zmieniono 68. Grupy na 68. Gru-
pa Rozpoznawcza, a dywizjon6w Il l. i 154. na Dy-
wizjony Rozpoznania Taktyczncgo (TRS - Tactical
Reconnaissance Squadron).
F-6AIP- 5l- 2i A- samoloty rozpoznania tak-
tycznego - uiywanc byly na terenie Afryki P61noc-
nej w roli klasycznych mysliwc6w taktycznych. lch
glowne zadania to patrolowanie akwen6w Morza
Snidziemncgo oraz atakowanie srodkow transponu.
zgrupowati czolg6w i anylerii nicprzyjaciela. \V cza-
sie kampanii w Tunezji uzywane byly one rowniez do
bezpo5redniego wsparcia wlasnych oddzialow. Wy-
konywaly one ponadto rozpoznanie wzrokowe i foto-
graficzne na rzecz wlasncj anylerii. Po przcbazowa-
niu w listopadzie 1943 roku do Wloch przcnie-
siono do IS. Arrnii Lotniczej. Am1ia ta, w odr6znie-
niu od 12. Arrnii, byla am1iq lotnictwa strategicznego.
W zwi:tzku z tym w dywizjonach 68. Grupy wymie-
niono samoloty F-6A na innc typy, chociai Il l. Dy-
wizjon zachowal swoje maszyny az do 1944 roku .
*
12thAF byla teipierwszym wyiszym zwiqzkiem
lomiczym, kt6ry otrzymal samoloty A-36A- sztur-
mowll wersjl( lvfllsWnga. Dostaly je 27th Bombard-
ment Group (Light) - 27. Grupa Lckkich Bombow-
c6w oraz 86th Bombardment Group (Dive) - 86. Gru-
Powyzej: Czwarty seryjny egzcmplarz Musttmga Mk I o numerze cwidencyjnym AG348 jcsz-
cze z krOtkim chwytem powietrl a do gaznika. Po probach w Boscombe Down przcdluzono
ten chwyt az do smigla. to wykonano w wytworni przed do Wielkiej Brytanii.
(NAA)
Poniiej i u dolu: Ten sam egzemplarz przekazany przez Brytyjczykow Rosjanom do pr6b.
Samolot ma jeszcze brytyjski kamunaz i numer ewidencyjny, al e namalowano takie czerwo-
ne gwiazdy. \Vlot powietrza do gaznika jest juz wydluzony przez Brytyjczyk6w.
(G. Pit tro"' ,;a B. Bruniewski)
...
7
8
Mustang I towarzyszy w lode Hudsonowi, 1942 rok. zostalo wykonane z Hudsona,
ktorego skrzydlo widoczne jest oa piennzym planie. Za kabiny pilota widoczna
jest kamera fotograficzna. (JW.\tCH67JO)
MllStllng z 2 Sqo RAF Army Co-operation
Conunud w lode oad Aaglilf, 1942 rok.
tiWM Clf706fJJ
Par
ozn
ZOS1
pa E
z
522.
born I
dzier
tyA-
we a
jOW<j,
wyse1
doop
Drug1
wizjo
- W(
kuj<tc
lu we
tanS\\
rncyjn
loci ot
Wsier
FBG -
sko-bo
Poe
nym p
z lotu
cztcros
poczyn
niano n
Para Mustaug6w: na pienvszym plani e NA- 72 AGSSO z pierwszej partii, na drugim zas AM112 (NA-83) z drugiej dostawy. Samoloty
oznakowanie 2 Squadronu RAF. AGSSO rozbil o wzgorze podczas lotu we mgle 26 maja 1943 roku kolo Kimmeridge (Dorset), a AMII2
zostal uszkodzony przez Flak 3 sierpni a 1944 roku i skraksowal podczas l:tdowania na lotnisku 88. (IWMC/17064)
pa Bombowc6w Nurkujll.cych. 27th BG, skladajll.Ca
z Dywizjon6w Lekkich Bombowc6w o nurncrach
522, 523 oraz 524, wyposazonych w szlunnowo-
bombowe A- 20, po przeniesieniu do Algicrii w paz-
dziemiku 1942 roku zostala przezbrojona w samolo-
ty A-36A. intensywnemu szkolcniu juz 6 czer-
wca 1943 roku dywizjony rozpoczc;ly dzialalnosc bo-
jow<t, bior.tc udzial w atakach lotniczych na wloskie
wysepki Pantelleria i Lampedusa. Bylo to preludiurn
do opcracji Husky - lqdowania aliam6w na Sycylii.
Dmga jcdnostka - 86th BG, skladajqca siC( z Dy-
wizjon6w 525. , 526. , i 527., wyposazonych w /\-3611
- wcszla do akcj i w drugiej polowie czcrwca, ala-
kujljc wraz z 27th BG cele na Sycyli i w ramach udzia-
lu we wspomnianej operacji. 0 intcnsywnosci dzia-
lan Swiadczy fakt. ZC IV czasie 35 dni Od dcbiutu OpC-
racyjnego A-36A na Sr6dziemnomorskim TDW pi-
loci obu grup wykonali ponad I 000 zadan bojowych.
\V sierpniu 1943 roku obie grupy przemianowano na
FBG- Fighter Bomber Group, czyli grupy mysliw-
sko-bombowc.
Podstawowym zadaniem bojowym wykonywa-
nym przcz samoloty A-36A bylo bornbardowanic
z lotu nurkowego. Atak przeprowadzano w ramach
cztcrosamolotowego klucza. Na pulapic 2440 m roz-
poczynano nurkowanie pod kljtem90, a bomby zwal-
niano na wysokosci pomi<;dzy 600 a 1200 m. Samo-
loty nurkowaly na wybrany eel kolcj no,jcdcn po dru-
gi m. Ten spos6b ataku powodowal jcdnak duze stra-
ly wsr6d atakujQcych maszyn. Si lna i dobrze zorga-
nizowana obrona plot. wojsk ni emieckich nawet pod-
czas ataku A- 36A z zaskoczcnia zestrzeliiVala ostatni
z nurkujQcych samolot61V. Tylko IV okresie
I a 18 czerwca 1943 roku obie grupy wyposazone
IV A- 36A utracily od ognia plot. 20 rnaszyn. Jedno-
czesnie okazalo sit(, ic nicnajlepsze harnulce aerody-
namiczne powodui'l nicsrabilnosc lotu nurkowego
samolotu. Pr6by ulepszenia ich konstrukcji w warsz-
tatach polowych nie przyniosly znaczl\CCj poprawy
i wydano nawet oficjalny zakaz ich uzywania, zigno-
rowany zresztQ przez czf(sc pi lot61V. W ostalecznosci
wszystkie te czynniki spowodowaly zmian(( stosowa-
nej taktyki. alot przcproiVadzano leraz z pulapu
3000 m. znmiejszono k:jt nurkowania do 70 i zwal-
niano bomby na wysokosci 1200-1500 m.
Bombardowania z lotu nurkoiVcgo przcprowadza-
nc zar6wno w ramach bezposrcdnicgo wsparcia wlas-
nych wojsk, jak i izolacji pola walki (bombardowa-
nic szlak6w kolejowych, skrzyzowal1 drogowych,
most6w, wiadukt6w itp.) nic byly jcdynymi zadania-
mi bojowymi wykonywanymi przcz pilot6w A-36A.
Prowadzono takze rozpoznani e fotograficzne. Pomi-
mo braku zainlercsowania Brytyjczyk6w samolotami
A- 36A, maszyny le wykorzystywala 1437. Eskadra
Rozpoznania St ralcgicznego RAF, stacjonuj:tca naj-
pierw w Tunezji, a nash;pnie na Maleic. W okrcsic od
czerwca do pazdziemika 1943 roku wypozyczono od
Amerykan6w szesc takich samolot6w. Pozbawiono
je kadlubowych karabin6w maszynowych, a w kad-
lubach zamomowano wyposazenic fotograficzne.
Samoloty A- 36A otrzymaly nieformalnQ
lnrader (Najezdzca) w zwi:tzku z charakterem wyko-
nywanych zadari. Nazwa ta nie zostala zatwierdzona
oficjalnie, gdyz wczcsnicj ochrzczono niQ wchodzll.-
cy wlasnic do produkcj i samolot sztunnowy Douglas
A-26. Wzwiqzku z tym doA-36 przylgnf(la nowa naz-
wa - Apache.
A- 36A pozbawiony bombowego by!
niezlcj klasy mysliwcem niskiego pulapu, a jedno-
czesnie mial zasif(ll wif(kszy niz inne mysliwce fronto-
we. Zadecydowalo to o wykorzystaniu dywizjon6w
A-36A w roli mysliwc6w eskortujQcych. \V dniach
22 i 23 sierpnia samoloty A-36A eskonowaly wypra-
wy bombowc diVusilnikowych bombowc6w B-25 Mil-
che/1. Bombowcc atakowaly cele naziemne w okoli-
cach Salerno. Poniewaz bazy aliant6w znajdowaly sit;
w6wczas w Katanii na Sycyl ii, odleglosc oct cclu wy-
nosila okolo 650 km.
Chociaz klasyczna walka powictrzna nie byla pod-
slawowym zadaniem bojowym pi lot61V A-36A, nic
znaczy to, ie nie notoiVano takich przypadk6w. A-36A
9
......
0
Flying Officer 0. W. Samson (Australijczyk) przygotowuj e do lotu
w Mustangu. Obsluga naziemna konczy przegl:td pnedstartowy samolotu.
(111'.\f CH/01ll)
.... - .:" -- .. - - - ,..,-- - -.
Nl!mang z 8th AF (widocznc pod skrzydlcm znaki rozpoznawcze USA) ,zaparkowany" na
noc w schroni e przcciwodlamkowym na tercnic Anglii. !III'M
1
W406.YJ
r6wnici i z takich stare IVychoclzil Tylko
jeden pi lot uzyskal tytul asa na samolotach II-36A.
Byl nim Lt. Michael J. Russo z 27th FBG. Zcstrzclil
on samolot6w nieprzyjHcicla.
Obie grupy mysl iwsko-bombowc IVyposazone
w A- 36A byly bardzo intcnsyiVnie wykorzystyiVa ne
podczas kampanii we Wloszcch. Podczas operacji
Avalanche - lqdoiVania pod Salemo. rozpoczt<tego
9 wrzesnia 1943 roku - uzyto ich do bezposredniej
oslony lqdujqcych oddziai61V. Nad silami iniVazyjny-
mi roztoczono ciqgly ,.parasol" lotniczy: 12 mysliw-
c6w A-36A jako oslona niskicgo pulapu. 12 dwukad-
lubowych P-38 na srcdnim i 12 rnysliwc6w Spitfire
na wysokirn pulapic. Za swe zar6wno
podczas tej operacji. jak i od poczqtku karnpanii.
27th FBG zostala wyr6i:niona odznaczeniern Distin-
guished Unit Citation. 86th FBG otrzymala to samo
odznaczenic 25 maja 1944 rokuza we Wlo-
szech. \V tym okresie obie grupy uzbrojone w A-36A
odznaczyly r6wniez wysok'l skutecznosciq w zada-
niach izolacj i pola walki. ciqglcmu i skutccz-
nemu bornbardowaniu kluczowcgo wc;zla drogowcgo
pod Catanzaro sparaliiowaly one niemal calkowicic
ruch wojsk nieprzyjaciclskich, walni c przyczyniajqc
do w dni u 14 wrzesnia 1943 roku
poloienie arnerykariskicj 5. Anni i 1ia P61wyspie Apc-
niiskim stalo sil( drHm<ttyczne. kry-
zys ciqglym atakommysliwc6w A- 36A i P-38
na wojska przeciwnika, pojazdy i mosty. Na skutek
powodzcnia juz 21 wrzdnia 1943 roku
przebazowano 27th FBG na stal y kontyncnt (lotnisko
rozlokowano w miejscowosci Pacstum). Obic grupy
braly czynny udzial w walkach - ai do zHkOJiczcnia
kampani i we Wloszech.
Poza wspomnianymi 27t h i 86th FBG,jedyn<tjcd-
nostkq operacyj nie uzywaj'l.C<l samolot61V A-36A byla
311 th BG (Dive). majqca w skladzic Dywizjony 528.,
529. i 530. Grupl{ przcmianowano na 311 th Fighter
Bomber Group we wrzcsniu 1943 roku i na )l ith FG
(Fighter Group - 311. Grup;; Mysliwsk'l) IV maju
I 944 roku. Dzialala ona na Dalekim Wschodzic. By-
la wyposazona jednoczcinie w my$1iwce P- 51 A Mus-
tang. Zr6dla podaj<! r6in<1 dywizjon6w maj<t-
cych samolory A-36A- dwa dywizjony P- 51 A i je-
den A-36A lub odwrotnie.
Kariera samolot6w A-36A zakoliczyla sic; osta-
tecznie w czerwcu 1944 roku. kicdy to wycofano je
z jcdnostck bojowych. Zawazylo na tyrn pojawienie
sic; nowych ryp6w maszyn mysliiVskich: zar6wno no-
wych wersj i Mustanga, jak i P-40 czy P-47. Charak-
tcryzowaly one co najmniej takim samyrn ( 454 kg)
lub wi<:kszym udzwigiern bomb, znacznie wiQkszym
prornieniem dzialania, a IV)'Specjalizowani e A- 36/\
w stromych atakach z loru nurkowego nic stanowilo
handicapu dla sarnolotu na skutek wspomnianych
wad konsrrukcji. Ostatecznie trzy grupy mysl iwsko-
bombowe wyposazone w A- 36A wykonaly na tych
samolotach 23.373 zadani a bojowc i zrzuci ly 8014 ton
bomb. Zestrzelono lqcznie 84 samoloty przeciwnika,
a I 7 zniszczono na ziemi. Straty wlasne wyniosly
177 rnaszyn utraconych w od ognia plot.
nieprzyjacicla.
*. *
Wesj<; P-51 A Mustanga dostarczono g16wni e do
jednostck IVchodz<!cych IV sklad I Oth AF. Armia Ia
dzialala na Dalekowschodnim TOW (China-Burma-
India Theater - CBI). Wspomniana juz 31 1 th FBG
we wrzesniu I 943 roku na
lot nisku Nawadi h polozonym w indyjskim sranie As-
sam. Pierwsze zadanie bojowe wykonano 16 pazdzier-
nika 1943 roku. W listopadzie tego samego roku wy-
cofano z baz na Florydzic pilot6w i sarnolot6w
P- 51A. Stanowily one wyposaienie rn.in. 53rd oraz
54th FG. zadanicm kt6rych byl trening operacyjny
i szkolcnic pilot6w frontowych. Z tych jednostek w ln-
diach sformowano 51 38th Provisional Unit. \V tym
samym miesiqcu Mustangi dzialalnosc ope-
racyjn'l na terenie Chin. W dniu 261istopada 23rd FG,
powstala na bazie slytmych .,Latajqcych Tygrys6w",
uzyla dw6ch kluczy P- 51 A (1<\CZnie osrniu sarnolo-
t6w) wraz z dwoma kluczami P-38 do eskorty bom-
bowc6w B- 25 atakujqcych cele japoliskie na Fonno-
zic. Kolcj n<)jcdnostk<) wyposaionq w P-51 A i A- 36A
byla samodzielna grupa I st Air Commando Force
- powstala zrcsztq w oparciu o personel 5138th PU.
Dowodzil niq plk Philip G. Cochran. Grupa przezna-
czona byla do specjalnych operacj i na froncic bir-
manskim. Dzialania bojoiVe ona w marcu
1944 roku.
Punktem dziala1i na teatrze CBI byla
p61nocna Birma. Po zajc;ciu w maj u 1942 roku przez
11

wojska japonskie prawie calej Binny zosta-
la komunikacja l:tdowa z Chinami. Jedyn:t mozliwos-
ciq dostarczania zaopatrzenia do Chin byla skrajnie
tmdna trasa powictrzna nad Himalajami. Japonczycy
po Binny przeszli do obrony. Z kolei wojska
brytyj skie i amerykmiskie zaplanowaly na pocz:ttek
1944 roku przewidujqcltiVyparcic we wspol-
pracy z wojskami chitiskimi Japor'tczykow z Birmy
i odzyskanie panoiVania nad drogq binnaltskq wiodtt-
Ctl do Chin. ProiVadzona od stycznia 1944 roku kam-
pania toczyltt si<; ze zmiennym powodzcniem z uwa-
gi na tntdnc wamnki panujl}ce w dzungli oraz slabc
doswiadczenie wojsk alianckich. Celcm sprzymie-
rzonych bylo przerwanie jedynej linii kolejowej Bir-
my lqcz:tccj miasta Mandalaj i Myitkyina na polnocy
z ponem w Rangunie. Drog(\tQtransponowano calc
zaopatrzcnie ella wojsk japotiskich.
Charakter kampani i okreslil zadani a stojltcc przed
jcdnost kami lotniczymi IVyposazonymi IV mys liwcc
Mll.l'lang. PierwszoplanoiVym zadanicm bylo bczpo-
srednic IVSparcic IVIasnych Jak IVSpomina ,Ax"
Hiltgcn. lmajqcy w 530th FS zc skladu 311th FG,
12
w czasie walk w Binnie 6()0/o zadan bojowych stano-
wilo wsparcie IVIasnych wojsk, 20% eskorta wypraiV
wlasnych botnboiVcOw i tylko 20% loty na IVymiata-
nie - zadania scislc mysliwskic. Po przeniesieniu na
terytorium Chin IV sicrpniu 1944 roku i przezbroje-
niu IV P- 51 C IVymiatanic stanoiVi lo juz 90% zadati
bojowych, a pozos talc I 0% to oslona bomboiVCOIV.
Nie IVykonyiVnno juz prakt ycznic lot6w IV celu
IVSparcia wlasnych wojsk. W Binnie proiVadzono na
M11stangach m.in. takic dzialania, jak eskona IVIas-
nych samolotow bomboiVych. ZapciVniano tei. oslo-
mysliwskl}mostu powietrznego nad Himalajami,
jak r6wniez wykonywano klasyczne zadania rozpoz-
nania na korzySC sillqdowych.
Binna, z UIVagi na szczuplosc zaangaioiVanych
tam ze strony aliantow sil powietrznych, stala SIVO-
istym poligonem dla samolot6w Muswng. W listopa-
dzie 1943 roku 530th FS zostll l dctaszowany do Ben-
galu i po wyposazcniu w 284-litrOIVC podwiesz:me
zbiorniki paliiVa uzyty do cskorty bombowcow B-24
i B-25 atakuj qcych Rnngun. M ialo to micjsce na dwa
tygodnie przed picrwszymu7ycicm P-51 w roli mys-
Widok od przodu na dwa polcalowe kaemy
w nosie Mustauga Mk I, Anglia, 1943 rok.
rmclf CI//011/J
liwcow cskonuj(lcych dalekiego na tercnic
Europy!
Wspomniana juz 51 38th PU zapisala w anna-
tach lornictwa jako pierwsza grupa ui.ywajqca na
P- 51 nowego typu broni. Podczas wspierania slyn-
nych rajdOIV gen. Wingate'a na ryly japoriskich od-
dzialow opr6cz standardowego uzbrojenia bombo-
IVego (dw6ch bomb po 227 kg) u.iyto po raz pierw-
szy dw6ch potrojnych wyrzutni niekierowanych po-
ciskow rakietowych typu Bazooka podiVicszanych
pod skrzydlami.
Najslynnicjszym pilotcm na tym teatrze dzialait
wojcnnych byl John C. , Pappy" Herbst. Zc swych
I & zwycil(stw powietrznych ai. 14 odniosl on na sa-
molotach Muswng. Drugi na liscie - Edward 0.
McComas - wszystkie swoje 14 zestrzeleti uzyskal
na Mustangach.

Samoloty F-6B - rozpoznawcze wersje P- SI A
- wprowadzono do linii w koricu 1943 roku. Wypo-
saiono w niejako pierwszy 107th TRS (107. Dywiz-
jon Rozpoznania Taktycznego) ze skladu 67th TRG
( 67. Gmpy Rozpoznania Taktycznego ). Gmpa ta na-
lezala do 9th AF (9. Annii Lotniczej). 9th AF byla ar-
mi lt lotnictiVa taktycznego, szkolonl}IV celu wsparcia
wojsk amcrykaftskich podczas iniVazj i na kontyncnt.
Do glownych zadait dywizjonow rozpoznania tak-
tyczncgo nalei.alo: kieroiVanie ogniem anylcri i dalc-
kiego zasi<;gu, rozpoznanie pogodowc, occna znisz-
czell po nalotach bombowych wlasncgo lotnicrwa.
rozpoznanic fotograliczne oraz bezposrednic rozpoz-
nanie wzrokowc. W sryczniu 1944 roku przenicsiono
ze Stanow I Oth Photographic Group (Reconnaissan-
ce). W jej sklad IVChodzi ly dywizjony IVyposaionc
w samoloty F- 6. Jak sama nazwa wskazujc, glow-
nym zadaniem jcdnostki bylo rozpoznanie fotogra-
ticznc. ona udzial IV dzialaniach bojoiVych na
obszarze ETO (Europejskiego Teatru Dzialati Wojcn-
nych) w ramach 9th A F. Typowy sklad amcrykariskich
gmp rozpoznawczych obejmowal dwa dywizjony jcd-
nosilnikowych uzbrojonych mysliwcow rozpoznania
taktyczncgo przcwainie F-6- oraz dwa dywiz-
jony nicuzbrojonych mysliwcOIV rozpoznania stratc-
giczncgo; glown ic uiywano w tym charaktcrzc sa-
molotOIV F- 5 - rozpoznawczych wersji rnysl iiVca
dwusi lnikoiVego P- 38 Lighlning.
Do wykonywania zadat\ fotograticznych F-6 IVY-
posazano w kmncry do pionowych K- 22 z pu-
lapu 6000 stop lub K- 17 do z pulapu3500 st6p.
Do stosowano kamcry K-221ub K-24.
Spccjalnc znaczcnic mialy zdjc;cia k(\tOIVC w tzw. rzu-
towaniu Mcnona. Zdj<;cia te, wykonywanc z wyso-
kosci 2500 stop karncrami K - 22 pod k(\tcm 12 do
17, byly stosowane przez dow6dcow polowych i ar-
tylerii przy projcktowaniu nawal ogniowych, stano-
wiqc bezccnnc uzupelnienie wojskowych map topo
grancznych.
Typowc Z<tdanic bojoiVe IVykonywano pant sa-
molotow. ProiVndzttcym i IVykonujl\cym zadanie byl
doswiadczony pilot. Rola prowttdzonego podczas rc-
alizacj i zadania ograniczona byla do ostrzcgania pro-
wad7qccgo przed ogniem plot. z ziemi i, co najwa7-
j.
k
II
c
niejsze. obrony przed zcstrzclcnicm przez mysliwce
nieprzyjaciela, zwlaszcza przcd zaskakuj<\cym ata-
kiem od strony sloi1ca. Wymagalo to utrzymania przez
prowadzonego pozycji 200 m za samolotcm proiVa-
dz<tcego i zmiany pozycj i podczas lotu w zalcznosci
od polozcnia sloi1ca.
Zadania rozpoznawczc wykonyiVa no gl6wnic
w dwutrybach. PieriVszy to lot rozpoznawczy w gl<!b
terytoriumnieprzyjaciela na gh;bokosc okolo 200 mil
(320 km) IV celu wzrokowcgo rozpoznania ruchu
wojsk na okreslonych drogach i li ni ach kolcjowych.
Drugi tryb takie pol ega I na rozpoznan i u wzrokowym,
ale wykonywanym na polcccnic dowodz<!ccgo armi<t
lqdowt metod<! ,.przcszukiwania" w pasic dzialania
anuii. Chodzilo glownic o wykrycic ruchow i przc-
grupowari jcdnostck nicprzyjaciclskich.
Obie grupy- 9. i 67. - prowadzily bardzo in-
tensywne loty w mmach przygotowari do inwazji. lch
wysilek byltak niewiarygodnie duiy, ie obie nagro-
dzone zostaly za tc; kampanic; wysokimi odznaczenia-
mi Distinguished Unit Citation.
Samoloty F-6 podczas zadari bojowych przcnosi-
ly pelne uzbrojcnic strzeleckie, mogly wi<;c wdawac
IV IVa Ike; mancwrOW<\ z mysliwcami nicmicckimi
czy wloskimi. Pilotom dziesi<;ciu dywizjonoiV rozpoz-
nania taktycznego na obszarze ETO ofic-
jalnic przyznano zestrzelenie I 81 samolot6w nicmiec-
kich, a cztercch pi lot6w z I Oth P(R)G ot rzyrnalo ty-
tuly as6w poiVietrznych: kpt. Clyde B. East- 13 zwy-
kpt. John H. Hoefker- I 0,5 por.
Leland A. Larson - szesc zwycic;stw i kpt. Joe Waits
- pit;c i p61 zwycic;stwa.
*
Dwa Mustaugi Mk I z 268 Squadronu, sfotografowane z eskortowanego przez nie Bostoua
w 1942 roku. (IWM C/17810)
Samoloty Mus/ang z si lnikami Merlin pojawily
na obszarze ETO w pazdzierniku 1943 roku.
354t h Fighter Group, stacjonujqca dotychczas na Flo-
Jydzie, zostala przeniesiona do Angl ii. Planisci woj-
skoiVi przeoczyli jednak fakt, ze samoloty P- 51 B/C
sq mysliiVcami zupelnic nowcj jakosci. lch cechy
predestynowaly je do rol i dziennego mysliiVca prze-
IVagi powietrznej lub mysliwca esk011owego. ato-
miast 354. Grupa zostala przydzielona do 9. Armii
Lotniczej - taktycznej! Z uwagi na niedostatecznc
doswiadczenie 354. Grupy kierowanie ni<t powierzono
plk. Donowi Blakeslee. doswiadczonemu dow6dcy
4th FG ze skladu 8. Annii Lotniczej. \V dniu I gmd-
nia 1943 roku poprowadzil on 24 mysliwcc zc skla-
du 354. Grupy na patrol nad wybrzcicm belgijsko-
francuskim (rejon Knockc-St.Orner-Calais). Zadanic
to okreslono jako zapoznanie z warunkami przysz-
lego pola walki. Pierwsze zadanie bojoiVe ,.z pmw-
dziwcgo zdarzenia" rnialo miejsce 5 grudnia 1943 ro-
ku. Byla to eskorta wypmwy bomboiVej na Amiens.
Do korica 1943 roku jeszcze 363rd RG zc skladu
9. Annii Lotniczej zostala przezbrojona IV Mustangi.
M imo ze byla to grupa rozpoznawcza, z uwagi na po-
chwil i weszla ona do akcji jako eskorta bom-
bowcoiV i mysliwcow bombardujqcych. Picrwszc za-
danie eskorty dalekiego 354. Grupa wykona-
la jeszcze w grudniu 1943 roku. Byla to csk011a wy-
prawy bombowej na Brem(( oraz Hamburg.
W nalocie udzial 1462 alianckie samoloty,
w tym 710 bornboiVcow. W wyprawie uczestniczylo
46 mysli wc6w P- 51, z ktorych jeden zagin<1l w ni e-
wyjasnionych okolicznosciach. ReiVani za stmt<; mial
micjscc 16 grudnia, kiedy to pi loci 354th FG odnics-
li picrwszc powietrzne - w okolicach
Brcmy zcst rzclono ni emiecki mysl iwiec Bf 109. Jed-
noczc5nie okazalo si((, ie Mustangi po IVyposazeniu
w 75-galonowc dodatkoiVc zbiorniki pal iwa rnaj<\ za-
650 mil, a do tcj pory uzywane IV rol i mysliw-
cow cskortowych P-38 z takimi sarnyrni zbiornikami
tylko 520 mil. Doswiadczenia wyniesione z dotych-
czasowych lotow MuswngiJII' 354. Grupy sklonily
plk. Blakeslee do zloienia mportu w dowOdztwie lot-
nictwa mysliwskicgo 8. Arrnii o koniecznosci przc-
zbrojcnia grup mysliwskich w nowe wersje P-51
2
.
W styczniu 1944 roku dowOdztwo lomictwa amery-
kmiskicgo podjc;lo decyzjc; o wyposaieniu siedrniu
grup mysliwskich 8. Arrnii i co najmniej dw<ich 9. Ar-
mii w samoloty Muswng z silnikami Merlin. W dniu
II lutcgo 1944 roku 357th FG wymiataniern mysliw-
skim w rcjonie Roucn rozpoczctla dzialania bojowe
Muswngow w skladzic 8. Arrnii Powietrznej. Do za-
koilczcnia dzialmi bojowych wszystkie grupy mys-
li wskic (zjcdnym wyjl\ikiem- piloci 56th FG for-
malnic om6wili zmiany swych P-47 na i1my mysli-
wicc) przczbrojono w Mustangi. W lutym rowniei
2. P 51 B bc7 podwicszonych zbiomik6w paliwa mial 475mil.
o I 00 mil nii P-47 wyposazony w dwa zbiomiki o pojem-
noSci 108 gnlon6w. Nnwin.sem mOwiqc, 7..aSi(\g Musumga z dwoma
zbiornik:omi (>O 108 galon6w do 850 mil.
13
Powyicj: Ostatni instruktai Jlrzcd lotem. W tic widocwc Sl! dwa
Mustangi Mk I. (111'.11 W8776!
14
Poniicj: Mustaug Mk I z 2 Squadronu RAF rozpoczyna wlasnie kolo-
wanie na start. rm:11 cnmOJi
Mustang Mk I z 2 Squadronu RAF na zasniczonym lotnisku.
(llf:ll CH 1796J)
Mustang Mk I z 2 Squadronu RAF w trakcie przegll}du na lotnisku.
(IWMCH/7407)
15
16
.. -:- ....
Nowy Mustang I wprowadzany do obwalowanego stanowiska postojowego, Anglia, 1941 rok.
Zwracaj:t otwory wylot6w kaem6w w natarcia. Wyicj usytuowanc
Sl! kaemy .30 (7,62 mm), niiej zas p61calowc (12,7 mm). rNAAJ
. /
Mustang I dywizjonu wsp61pracy z artyleri:t w inscenizowanej dla potrzeb propagandowych
Sytuacji. (MikeJmam via Roger lfillsgro-c)
n
f
4
n
,_.. -
------ - -
Picrwszy XP-51 (41-038} w Osrodku Doswiadczalnym USAAF we Wright Field. Na nosie wymalowanc kolorcm i61tym dwic ostatnic cyfry
numcru scryjnego. Kamuflai samolotu wykazujc znacznc zuiyeic, co swiadczy o intcnsywnym cyklu lll'Ob w loci c. Byla to piqta maszyna
z brytyjski ego zam6wicnia i nosila nr cwidcncyj ny AG349. (US,IF!
dywizjony mysliwskie RAF rozpocz<;to przczbnljac
w P-51. W ramach Lend Lease doslarczono 308 szluk
P-51B i 636 P- 51C.
Podczas pa1roli mysliwskich i lo1ow na wymiala
nic podstawowlljednoslk'l takt)czn'l w powictrzu by I
d}"'1i7Jon w skladzie czterech kluczy zwyczajowo ozna-
czanych kolorarni: bialym (klucz prowadzqcy), czer-
wonym, zoltym i niebieskim. Klucz tworzyly dwie
pary samolotow. W szyku bojowym klucz czcrwony
i bialy lccialy w linii na jednym pulapic w odlcglosci
600do 700 jard6w (550 do 650 m). Kluczc zohy i nic-
bicski pozoslawaly 600-800 jard6w (550-740 m) za
nimi z przcwyzszeniem 700 do 1000 jard6w (650 do
900 m). Podczas wznoszcnia i przcbijnnia si<; przez
chmury przY.imowano spccjalny szyk zwarly w celu
unikniC(cia odliiczenia sa111olo16w z fonnacji. Odleg-
losci miC(dzy samololami w kluczu zmniejszano z 250
do 75 jardow (z 230 do 70 111), kluczc lecialy kolejno
za kluczem prowadzqcym, kazdy 50 stop ( 15 m) po-
nizej poprzednicgo.
lnncj fonnacji bojowcj uiywano podczas zadan
csko11owych. Dywizjon by I wtcdy podziclony na dwie
sckcjc po dwa kl ucze kazda (lqcznic 16 samololow
w Sekcja prowadzona lcciala 90 slop (30m)
za sekcj& prowadz(\cq, z przcwyzszcnicm 50 stop ( 15 111).
Taki szyk mial 2,25 mi li (3,6 k111) szerokosci. W wy-
padku zadai1 wykonywanych przez cal:t mys-
liwsk(\ trzy dywizjony lccialy lawl): dywizjon prowa-
dz(\cy IV Srodku forrnacji , dywizjon Od Strony prze
ciwncj sloica I 000 stop (300 m) powyzej dywizjonu
prowadz.1ccgo, drugi dywizjon 750 stop (okolo 230m)
ponizcj. Szcrokosc w locic takiej fonnacji wynosila
okolo 9 mil (okolo 14,5 km)! Szyk taki uiywany byl
przez patrolc mysliwskic na drodze wyprawy bom-
bowej, lub tzw. ,.dalckt)" eskortc:, nie zwi(\zanq bcz-
posrednio z bombowcmni.
Eskota bczposredni a (,bl iska csko11a") nie opusz-
czala szyku bombowc6w. Przcwaznic skladala si((
z jcdncj grupy mysl iwskicj- trzy dywizjony (ozna-
Rozpoznawczy F-68, sfotografowany na Chalgrovc Aerodrome, Oxfordshirc, Anglia. Byl to przerobiony P- 51A- 10-NA o numerzc seryjnym
43-6165. W kabioie widoczny jest pilot, kpt. Patton. Zwraca ni ctypowo namalowany numer seryjny na stateczniku pionowym. Widocz-
nc sq r6wni ei liczoe symbolc lot6w rozpoznawczych pod rurami korektora wydechowego. (USAF!
17
czonc A. B i C) w powictrzu przydziclonc do jcdnc-
go ugn1powania bombowc6w zwanego bomber box.
Sklad bomber box - czy tei combat box byl r6i-
ny w zalcznosci od okresu. Od czcrwca 1943 roku
ugrupowanic to odpowiadalo grupic bombowcj w po-
wictrzu - trzcm dywizjonom (i<tcznic 20 maszyn).
W p6zni cjszym okresie wystnwialy 13 sa-
molot6w i standardowo grupa w skladzic trzcch dy-
wizjon6w mi ala 39 1naszyn w powicl rzu. Picrwszy
dywizjon mysliwski lccialna pulapic fonnacji bom-
bowc6w,jcdna sckcja (A I) z jednej, dmga (A2) z dm-
gicj s1rony bomber box. w odlegloSci od
1
/
4
do I mi-
li (0,4 do 1.6 km). Dywizjon B stanowil oslom; for-
macji od gory. Picrwsza sekcja (8 I) lcciala 3000 do
18
P-SI A z 31lth FBG przygotowywany do lotu bojowego z dwoma 75 US gal. zbi ornikami, pod-
wicszonymi pod skrzydlami. CBI, 1944 rok.
4000 st6p (900 do 1200 rn) powyicj bombowc6w,
druga (B2) 10 mil ( 16 km) przcd formacjq w kienm-
ku slorica, dla ochrony przcd nicspodzicwanyrn ma-
kiem z te;:j strony. Trzcci dywizjon poprzedzal bom-
ber box, lec<tc okolo I mili (1,6 km) przed fbnnacj<t.
Ponicwaz pn;dkosc przclo1owa mys liwc6w byla
nii bombowc6w, dywizjony oslony bezpo-
srcdnicj zmuszonc byly do ciqglcgo zygzakowania,
co stanowilo dodmkowe, powazne utmdnicnic w pra-
cy pi Iota mysl iwskicgo.
Dobra passa 354. Grupy w zadaniach cskorto-
wych lrwaiH r6wnici na poczqtku nowego roku. Jcj
pierwszy wiclki dzici1 nastqpii S stycznia 1944 roku,
kicdy 10 pod dow6dztwem maj. Jarnesa H. Howarda
Gmpa udzial w nalocie na Kilonil(. Doszlo do
walki powictrznej z wil(kszq ilosci11 mysliwc6w Lull-
Uzbrojony w dwic potrojnc wyrzutnie pociskow Bazooka oraz dwic bomby 227 kg P- SIA
z 311th FBG, Dinjin, lndic, 1944 rok. rusAFJ
r
A-36 z nicrozt>oznancj jcdnostki z wymalo-
wanq na nosic nazw:1 wlasnq , Rombic", Pol-
nocna Afryka, 1943 rok. Zwraca nie-
standardowy, , szeryfowy" kr6j liter ozna-
czcnia kodowcgo, stosowany w jcdnostkach
szturmowych Mustaugow na tym TOW.
(IJSAFJ
waffc, zakonczoncj calkowitym sukccscm. Pilotom
grupy przyznano 18 zestrzelc1i mysliwc6w nieprzy-
jaciela. Straty wlasne ograniczyly sic; do zranienia
jednego z pi lot6w nmcryka1iskich. Szesc dni p6zniej
maj. Howard zn6w prowadzil 354. Grup<; w czasic
lotu eskortowego wyprawy bombowcj na Magdeburg
i Halberstadt. Ponownic doszlo do spotkania z licznq
grupq mysliwc6w broniQcych obszaru powict rzncgo
Il l Rzeszy. Zgloszono zestrzelcnic 15 samolot6w nic-
mieckich. Nic to okazalo sic; jcdnak najwazni cjszym
wydarzcnicm tcgo dnia. Mnj or lloward po skoilczo-
ncj walcc odl().czyl sic; od rcszty grupy. Podczas lotu
powroh1cgo natkmtl sic; na combat box zloiony z B- 17
nalci:qcych do 40 I st BG. Bombowcc lccialy samot-
nie w kierunku baz w Anglii bcz oslony mysliwskiej
i byly zaciekle atakowanc przcz grupc; dwusilniko-
wych Bf 110. Howard bcz namyslu podjQI walkc;
z mysliwcami nieprzyjacicla. Przcz p<iltorcj godziny
samotnie odpieral on nicmicckic ataki, a zalogi bom-
bowcow zamcldowaly o zcstrzclcniu przcz Howarda
co najmnicj szcsciu mysliwcow Bf II 0. Howard zglo-
sil zcstrzelcnie jedynie trzech maszyn. Nic porzucil
on bombowc6w, mimo zacicccia poczqtkowo dw6ch,
a potem jeszcze trzeciego z cztcrcch posiadanych
k-mciw. Za swcij wyczyn otrzymal on Medal Honoru
- byljedynym pilotemmysliwskimna obszarze ETO
odznaczonymtak wysokim odznaczcnicm.
Powyzej ina tym A-36 o nazwic ,Carmen", sfotografowany w Polnocncj Afrycc w 1943 roku. Maszyna nalezy do tej
samej jednostki co samolot na g6rnym o czym swiadczy kr6j liter oznakowania taktycznego.
{oba USAF)
19
Mechanicy pracujl!CY przy Allisonie V- 1710-81 z M11stanga P- 51A-1-NA o numerze seryj-
nym 43-6151, nalcil!CCgo do lst Air Commando Group, Karaczi, lndie, 1943 rok.
(USA!')
Pierwsz(\ gmp(\8th AF przezbrojon(\ w P- 51 byla
4th FG, macierzysta grupa plk. Blakeslee. Picrwszy
lot 4th FG wykonala 28 lutego 1944 roku.
W tym okresic 8. Annia Lotnicza, prowadz(\c od
listopada 1943 roku ofensywt; na zapleczu przyszle-
go l(\dowania na kontyncncic, bombardowala przede
wszystkim ni cmiecki przcmysllotniczy. W ko1icowej
fazie operacji zwalczania niernieckicgo przcrnyslu
lotniczcgo, doszlo do nicspotykancgo dot(\d natt;ic-
20
nia nalotow znancgo pod nazwq ,Big Week" (Wiclki
Tydzien). W okrcsic od 19 do 25 lutego dywizjc bom-
bowc 8. Armii wykonaly 3300 samolotozadail i zrzu-
cily 6600 ton bomb. W okrcsic tym dowOdztwo lot-
nictwa strategiczncgo przygotowywalo jui dona-
lot6w na Berl in. atakow na stolict; Nie-
miec zaplanowano na marzec 1944 roku. Zanim do
tcgo doszlo, bombowce 8th i 9th AF wraz z lotnict-
wcm brytyjskicj 2nd TAF otrzymaly dodatkowc za-
.. .
" '
,,JI
. .....
..
dania znane pod kryptonimcrn Noball. Polcgaly one
na atakowaniu na terenach polnocnej Francji i kraj6w
Beneluxu wyrzutni pocisk6w V- 1. Okazalo sit; jed-
nak, ic urz(\dzenia stanowe pociskow V- 1 S<\ tmdne
do wykrycia i zniszczcnia.
Picrwszy zaplanowany nalot na ,Big-B", jak po-
pularnic nazywano eel, jakim by I Berl in, mial miej-
sce 3 marca. Z uwagi na niesprzyjaj(\C<\ pogod(( - za-
chmurzcnic utrzymywalo siC( od srcdnich pulap<)w ai
po wysokosc 9 km - wiclc zalog bombowych za-
wr6ci lo, atakuj(\c cele zastt;pczc. Mustangi z 336th FS,
4th FG kontynuowaly lot nad eel. Doszlo do walki
powietrznej z 16mysliwcmni nieprzyjacicla. Kpt. Don
Gentile, p6zniejszy wybitny as mysliwski, zestrzelil
dwa samoloty Fockc-Wulf 190, trzech innych pilo-
tow uzyskulo zespolowc nad dwumiejs-
cowym Bf 110. Trzy dni p6znicj doszlo do powai-
niejszcgo starcia powictrznego nad Berlinem. Wamn-
ki pogodowc nad celem byly bardzo dobrc i Luftwaffe
uiyla znaczncj ilosci mysliwcow w cclu zni szczenia
wyprawy bombowej. Wyniki przez grupy
mysliwskie lataj(\ce na Mustangacb byly bardzo do-
bre. Pilotorn 357th FG zaliczono 20 w tym
potr6jne odni6sl kpt. Dave Perron. R6wnic swietny
wynik zanotowala 4th FG - 17 zestrzclcit, podczas
gdy 354th FG musiala siC( .,zadowol ic"

Sukccsy tc nie przyszly bcz tmdnosci. Jcdn'l z bar-
dzo dokuczliwych wad wczcsnych wcrsji P-51 B/C
byly awarie mcchanizm6w spustowych broni
strzelcckicj. Wykrycic tcj ustcrki pozwolilo na opra-
cowanic proccdury jcj likwidacji w wanmkach polo-
wych. Czt;sto jc clcktrospustnmi G-9 od
A-36 o nazwie wlasncj , Mrs Virginia", CBI.
(USAF)
r
z
d
0
II
I\
IY
N
sa
P<
IV
kio
/a,
gr
ni1
da
ba:
tak
zw
SZ)
lot;
1
s
a
ll
1-
)
d
[.
r:)
samolot6w P-47, duzo bardzicj odpornymi na zamar-
zanie na dui.ych wysokosciach. Nawiasem m6wiQc,
dla wszystkich wersji Mustangow P- 51 A/B/C/0/K
opracowano dwustopniOIVQ przcr6bck
w warsztatach polowych. Stopicn picrwszy obcjmo-
wal ai 26 modyfikacji, stopien drugi - 18. lnnct po-
wai.nl! nicdogodnoscict byla ... sylwctka Mustanga.
silnikiern chlodzonym wodct
sarnolot posiadal skrzydla o obrysic trapczowyrn, co
powodowalo pornylki strzelc6w sarnolot6w bornbo-
wych, jak i pilot6w innych typ6w rnysliwc6w alianc-
kich, k16rzy brali go za nicmiccki Bf 109. Piloci Mus-
tallgow skariyli na ataki arncrykanskich
grup rnysliwskich nalei.ctcych do 8th A F. W cclu unik-
dalszych ornylek wprowadzono na P- 51 do-
datkowe rnalowanie szybkiej identyfikacji oraz prze-
bazowano grupy mysliwskie lataj<tce na P-47 i P- 51
tak, aby S<tsiadowaly one na lotniskach bazowych. Po-
zwoli lo to na zapoznanie pilot6w z wyglctdem ma-
szyn w ramach grup biorQcych udzial we 1VSp6lnych
lotach bojowych.
W marcu kontynuowano naloty na Berl in i innc
ccle polozonc w terytorium Trzecicj Rzcszy.
W dniu 8 marca 1944 roku 4th FG udzial
w kolcjnej bitwic powictrzncj nad Bcrlincm. Zestrzc-
lono 16 mysliwc6w nicmieckich przy stracic jcdncgo
wlasnego. Para: kpt. Don Gentile jako prowadz:tcy
i por. Johnny Godfrey jako prowadzony zcstrzclila
razem szesc maszyn nieprzyjacicla - kazdy z pilo-
t6w po trzy. Don Gentile uzyskal w ten spos6b tytul
asa powietrznego na Mustangu, odnOSZ<tC swojc piq-
te Podobnie por. Nicholas ,Cowboy"
Megura dzi<;ki podw6jnemu zestrzalowi zostal asem
na Mustangu.
Dobre wyniki pilot6w Mustangow oraz zblizajq-
cy termin inwazji sklonily dow6dztwo VIII FC do
wydania pilotom mysliwskim zezwolenia na atako-
wanie lotnisk nieprzyjaciela. Pierwszy taki atak 4th FG
przeprowadzila 21 rnarca. Podczas patrolu nad ob-
szarem mieszczctcym lotniska nieprzyjaciela znisz-
czono w poiVietrzu dziesi<;c, a na ziemi 23 samoloty
niernieckie. Straty IVIasne byly jednak poiVaZne- wy-
P-SlA- 10-NA o numerze seryjnym 43-6173 prawdopodobnie z l60th TRS,
363rd TRG, 9th AF. Pas A- 89, Le Culot, Belgia, Iuty 1945 roku.
(USAF)
A-36 w Birmie. Ta partia samolot6w miala
numery seryjne malowane na kadJubie.
(USAF)
niosly one siedem Mustangow. Rezultaty
IV zwalczaniu cel6w naziernnych okazaly gorsze
niz w przypadku mysl iwc6w P-47. Chlodzony ciecZ<t
P- 51 o delikatnej konstrukcj i okazal duzo bar-
dziej wrazliwy na ostrzal z ziemi niz masywny, chlo-
dzony powietrzem P-47. Jednak zbliial term in in-
wazji i zadania zwictzane z izolacj:t przyszlego pola
walki rnialy priorytetowe znaczenie. 15 kwietnia roz-
pocz<;to Jackpot majqc11 na celu niszczenie
zar6wno samolot6w, jak i lotnisk przez sily powietrzne
aliant6w. \V pierwszym jej dniu IV akcji wzi<;lo udzial
616 sarnolot6w mysliwskich. Taktyka nalotu na lot-
niska miala trzy fazy, a w ataku brala udzial cala gru-
pa mysliwska. W pocz:ttkowej fazie pierwszy dywiz-
jon krqzyl nad lotniskiem na wysokosci 3500 st6p
(okolo I 000 m), stanowi<tc powietrznct gru-
py. W tyrn czasie drugi dyiVizjon atakowal obron<;
plot. lotniska. Po obezwladnieniu obrony lotniska
drugi dywizjon rozpoczynal wznoszenie, a trzeci dy-
wizjon uderzeniowy atakowal samoloty i budynki
- byla to faza druga. Po zakol1czeniu ataku trzecie-
21
22
Pod koniec 1943 roku 354th FG zostala prze-
niesiona z 9th AF do 8th AF w Anglii z zada-
niem eskortowania bombowc6w. Na tie P- 518
widoczni sq (od lewej): Franklyn Hendri ck-
son, William Pitcher oraz Edward E. Phillips;
20 styczni a 1944 roku.
(USAF)
Poniiej: Powitanie kapelana Sqn Ldr. Rev.
W. E. Clarke' a na jednym z lotnisk polowych
w Normandii, kt6re przerwalo przeglqd sil -
nika brytyjskiego Musta11ga III. Clarke przy-
wi6zl wlasnie lotnikom swie:le gazety z An-
glii. Samolot rna bqblowq
kabiny pilota (Malcolm hood).
N
je
C2
P-
27
i s
(3:
I
J
/
;_;]lit
'iekamutlowany pozny P- SI B-1 So numcrze seryjnym 43-24868 - 19SS. egzemplarz zc 1988 zbudownnych Mustaugow tej wersji. Widoczny
jest panel przeciwodblaskowy prLcd knbin:t pilota, w kolorze Olive Drab. Numer seryjny na ni ckamutlowanych Mustaugach malowany byl
crarn:t farb:t. !USAFJ
P-SIB-12-NA o numcrzc scryj nym 43-12172 z 3S4th FG ogll}dany przez personel z 401st BG po wyll!dowaniu na lotnisku Oeenethorpe,
27 grudnia 1943 roku. Zwracn oznakowanie szybkiej identyfikacj i - biale pasy, malowanc na wszystkich powierzchni ach usterzcnia
i skrzydel. Na usterzcniu i przcdniej oslony silnika mialy one szerokosc 12" (30S mm), natomiast malowane u nasady skrzydel- IS"
(381 111111). (USAF)
23
Powyiej: P-51 B-1 0-NA B7*H, o one seryjoym 42-106655- , Ferocious Frankie" z 374th FS,
361st FG, 8th AF; pilot - major Wallace E. Hopkins, Wielka Brytaoia, czerwiec 1944 roku.
(USIIF)
Poniiej: Kociol pod Falaise. Konwoj czolgow aliaockich oa wiejskicj drodze kolo Condc-Sur-
Ncireao, a oad oim Musta11g I w pcloym oznakowaniu inwazyjnym, 1944 rok.
{IWMCW 9)
24
Owaj zbrojmistrze usuwaj:t zakleszczon:t
w P- 51G z 33rd FS, 4th FG, Ang-
lia, 1944 rok. (USAFJ
go dywizjonu ostarnia faza - trzcci dy-
wizjon kierowal w rcjon zbi6rki , drugi dywizjon
zaslc(powal pierwszy w oslonie nalotu, a picrwszy
do ataku na lotnisko i samoloty. \V ma-
ju ataki na celc naziernne rozszerzono o system ko-
munikacji i transponu na terenach przyszlcj inwazji.
Atak alianckich sil powietrznych w dniu 21 maja
spowodowal zniszczenie lub uszkodzenic 1550 sa-
mochod6w i 900 lokomotyw.
W kwietniu dow6dztwo sil powietrznych zmicni-
lo strategiczny eel nalot6w. Uznano, :ie pierwszopla-
nowyrn celem ataku winny bye zaklady produkcji pa-
liw synterycznych. Rozmieszczone one byly w
terytorium Trzeciej Rzeszy i do ochrony bombow-
c6w niezb((dne byly mysl iwce P- 51. Ataki na cele po-
tozone na poludniowej !lance Trzeciej Rzeszy (MTO
- Mediterranean Theater of Operations, czyli Sr6d-
Dwa Musta11gi P-510 z 458tb FS, 506th FG
sfotografowanc z boczocgo stanowiska B-29
Superfortress. (USAFJ
s

,. :-..'>
.... .. 3 lJ.
r
p
So
c:
p
d
p
3!
n:
0:
w
Zil
15
(k
le
Ni
sic
gi)
ju

w:
eel
rna
ki
:ictc
cia
ren
I on

al ia
ty. l
lotr
15d
jam
Zbi
poe
czo
mo,
Powyzej: P- 518-5-NA (HO*Y) o numerzc
seryjnym 43-6506, sfotografowany 6 czcnv-
ca 1944 roku. Widoczna jest i pclne
pasy inwazyjnc na kadlubic. Samolot praw-
dopodobnie z 487th FS, 352nd FG.
(USAF)
Po prawcj: P- 518 do 362nd FS,
357th FG, 8th AF. Zwraca wypolerowa-
na powierzchnia samolotu. Malowanic i oz-
nakowanie typowc dla Mustangow z 8th AF
w pierwszej polowie 1944 roku.
(USAF)
ziemnomorski Teatr Dzialmi Wojcnnych) prowadzila
15th AF stacjonujqca IV tym czasie na tercnic Wloch
(kwatera gi61Vna armii rozlokoiVala sif( w Bari). Ce-
le tej armii znajdowaly si<; IV poludniowej Francji ,
Niemczech, p61nocnych Wloszech, Polsce, Czecho-
slowacji, Austri i, W<;grzech i na Balkanach. Mlls/an-
gi przydzielonodo 15thAF IV kwierniu (31st FG) i ma-
ju (52nd FG, 325th FG i 332nd FG) 1944 roku.
Jedn<t z ciekaiVszych form nalot61V byly IZIV. na-
loty wahadloiVe. Pierwsz<t tak<l operacjc; wykonano
w sierpniu 1943 roku. BomboiVce 8th AF atakujqce
cele IV okolicach Regcnsburga nic powr6cily do swych
macierzystych baz. ale kontynuoiValy lot ai do Afry-
ki P61nocnej. gdzie wylqdowaly na lotniskach nale-
i:tcych do 12th AF (15th AF zostala powolana do iy-
cia dopiero w listopadzie 1943 roku). W maju na te-
renach wyzwolonej Ukrainy przygotoiVano tny hazy
lomicze w miejscowosciach: PohaiVa, Mirgorod oraz
PiJjatin. Byly one przystosowane do przyjmowania
alianckich ci((ikich bombowc6w i mysliwc6w eskor-
ty. Pierwsze ataki wahadlowe z wykorzystaniem tych
lomisk mialy miejscc 2 czcrwca i przcprowadzila je
15th AF - 8th AF byla IV tym czasie zaj((ta operac-
jami zwiqzanymi z al ianck<l inwazjq na kontynencie.
Zbiornik o pojemnosci 75 US gal. (280 I)
podczepiany pod P- 5 1 C. Pried wido-
czne jest osiem symboli lotow bojowych. Sa-
molotten nalezal do pil ota Lt. G. F. Tollanda.
(USAF)
25
Powyzej: Mustang RAF-u z Balkan Air Force w trakcie podwicszania zapasowych zbiornikow paliwa. Musf(lngi tc wspieraly j ugoslowians-
kich partyzantow Tito. rm'.\1 C\'AJOJ!I
26
Dwuoastka Mustongow P-51 D ze 112. Dywizjonu.
(MAP)
... .. .......... __________________________________________ ___
Mustang z Desert Air Force z polowego lotniska we Wloszecb w 1945 roku oa wsparcie dzialali brytyjskiej 8. Armii.
(111':11 C.VAJ494)
Para Mustangow P- 510 z 35th FG z podwieszonymi bombami koluje po pokrytym stalowymi matami
lotnisku na Filipinacb na lot przeciw pozycj om japonskim na p6lnocnym Luzonie.
Ki lkanascie dni p6Zniej , w dniu 21 czerwca, 8. Armin
po raz pierwszy dokonala nalotu wahadlowego z 1&-
dowaniem na Ukrainie. Wyprawa skoriczyla sit; tylko
czt;sciowym sukcesem. Pit(c godzin po wyhtdowaniu
samolot6w amerykariskich wszystkie trzy lotniska
zostaly zaatakowane przez bombowce He Il l startu-
jotce z niemieckiego zespolu lotnisk w okolicach Micl-
ca. Nieadekwatna obrona plot. nie stant;la na wyso-
kosci zadania i na lotniskach zniszczeniu uleglo po-
nad 60 cit(ikich bombowc6w. Niepowodzenie to nie
zakoriczylo nalot6w wahadlowych - byly one kon-
tynuowane ze wzglt(du na mozliwo5C atakowania w ten
spos6b ce16w poloionych w glt;bi terytorium nie-
przyjaciela lub cel6w w panstwach sprzymierzonych
MustangiP- 518/C z 32Sth FG w eskorcie wyprawy bombowej B-17 z8thAF.
(JWM EA2796())
28
(USAF)
z Niemcami . Chodzi tu zwlaszcza o ataki na ostatnie
osrodki wydobycia ropy naftowej dostt;pne dla prze-
myslu Trzeciej Rzeszy - pola naftowe Ploeszti.
W czerwcu 357th FG odbyla lot bojowy na nowcj
wersji mysliwca Musta11g, tj. P-SID. Charakteryzo-
wala sit; ona zwit;kszonym uzbrojeniem, pi Io-
ta umozliwiaj<tCll obserwacjt; okrt(in'l. i szeregiem in-
Ob
nycl
WYI=
mor:
mod
ne o
to pi
niu l
SIOSI
prze.
iam
cem
nieni
wmc
sob r
v
poe is
kiej E
mi b<
P- SI

pionc
e
:-
!j
) -
) -
1-
Obsluga P-510 z 355th FS na jednym ze swic:io zdobytych lotnisk Luftwaffe w poblizu Ober Olrn w okolicach Berlina, kwiecien 1945 roku.
(USAF)
nych ulepszeri. Bardzo IVainym clementem nowcgo
wyposaienia byl cclownik iyroskopowy K- 14A,
montowany r6wnici IV starszych IVersjach w rarnach
modylikacji polowych. Pozwalal on na automatycz-
ne odlozcnic poprawki przy st rzclaniu. Umozli wialo
to pilotom o mniejszym lub znikomym doswiadcze-
niu bojowym prowadzcnie skutecznego ognia.
stosowanll IV tamtym okrcsic innoiVaCjl\ byly ubiory
przcciqzenioiVe. Testowano diVa rodzaje - brytyjski
i amcrykariski. Dawaly one pi lotom przewag<: w wal-
cc moncwrowcj, ponicwaz nic ulegali oni IZIV. zacicm-
nieniu t>odczas gwahownych mane1Vr6w bojoiVych
w momcntach, gdy pi loci nic wyposa:ieni IV ten spo-
s6b musieli ulcc chiVilowcj utracie przytomnosci.
\V momcncie zmasoiVanych atak6w
pociskami V- 1 na Londyn i innc ccle na tcrenic Wicl-
kicj Bryranii Mustangi byly najszybszymi mysliiVca-
mi IV linii. Spowodowalo to skierowanic
czc;sci jednostek IVyposaionych IV te samoloty do za-
dan przechwytywania bomb V- 1 w locie. Dotyczy to
zwlaszcza jednostek brytyjskich i sprzymierzonych
bc;<h\cych IV skladzie 2nd TAF. Dywizjony te kicro-
wano do ADGB - dow6dzt1Va obrony powietrzncj
Wysp Brytyjskich. Zwalczanie pocisk6w V- 1 stano-
wilo zadanie niepozbaiVionc clementu ryzyka. Pro-
wadzenie ognia ze zbyt malcj odlcglo5ci grozilo uszko-
dzenicm lub zniszczenicm IVIasncj maszy11y w przy-
padku IVybuchu gloiVicy bojoiVcj V- 1. Melody polc-
gaj<\Ce na wytrl\CCniu ukladu zyroskopOIVego bomby
ze stabilnej pracy poprzcz podwazanie wlasnym
skrzydlcm skrzydla pocisku V- I tez nie naleialy do
najbezpicczniejszych i oficjalnic zostaly zakazanc.
Zle podwazona bomba na skutek gwaltowncj reakcj i
prowadz.1cego .i<t iyroskopu polrafila ,oddac", uszka-
dzaj<tc skrzydlo samolotu usiluj<tcego w ten spos6b
zakl6cic jcj lot. Samoloty P- 5 I uzywane do zwalcza-
nia V- 1 w ramach opcracji zwanej Anti-diver byly
specjalnie przygotowywanc w celu uzyskania jak naj-
pn;dkosci maksymalnej . Meehan icy pozba-
wiali je din tych zadar1 wyposnzcnia, po-
wierzchnie samolot u polcrowll no ,do blysku", czc;sto
odzierajllc maszyny z kamuOazu. Polskie dywizjony
Mustangow zc skladu 133. Skrzydla loty
na przcchwytywanic bomb w lipcu 1944 roku, po
przcnicsieniu z 2nd TAF do I I. Grupy Mysliwskicj Air
Defense of Great Britain. Zcstrzelily one przed powro-
tcm do 2nd TAF 187 pocisk6w V- 1 ze I 90 oficjalnie
przyznanych polskirn pilotom.
W dniu 29 1ipca mialo miejsce wydarzenic sygna-
lizujl\CC nowll jakosc w prowadzcniu dzialmi powie-
trznych. Pilot 479th FG Anhur Jeffrey
powietnn(\ z niemicckim mysliwcem odrzutowym
Me 163. Na dla Amerykan6w blc;dna dccyz-
ja Hitlera spowodowala produkcj(( bardzo udancgo
P-SID-35-NA o numerzc seryjnym 44-73186, N2- Y , Babs in Arms" z 383rd FS, 364th FG, 67th FW, l st Air Di vision, 8th Air Force, Hon-
nington, 21 maja 1945 roku - w oczekiwaniu na powrot do USA. Kolpak smigla byl bialy, na nosie bi alo-niebieskic pasy, kolo na usterzeniu
pionowym czarne.
!USAF)
29
Uzbrajanic Mustaugthv w widocznc na picrwszym plnnic. Mustaug Ill na tym
rna kabiny, tzw. Malcolm hood. Normandin, Into 1944 roku.
(111'.11 C/.710!
P- SIC z 317th FS, 32Sth FG, 15th AF z Wloch w Poltawic w 1944 roku, w czasie tzw. zadan
wahadlowych. (G. Pierrow ia 8. /Jrtmi<w.!ki)
30
mysliwca odrzutowcgo Me 262 g16wnie w wcrsji mys-
liwsko-szturmowcj , a nie przechwytujqccj. Odkryw
tei. i.e przy podchodzcniu do lqdowania mysliwce
odrzutowc sq praktycznic bezbronnc; Nicmcy powo-
lali nawct spccjalnc jcdnostki mysliwc6w tlokowych
chroniqcych odrzutowcc podczas lqdowania. W wal-
kach powietrznych r6wnici. dochodzilo do zcstrzcli-
wania nicmicckich samolot6w odrzutowych. Na oflc-
jalnej liscic zcstrzclcri przyznanych pi lotom Mustan-
gow sq wszystkic typy wrogich odrzutowc6w.
Pod koniec dzialair wojennych w Europic, po-
czqwszy od stycznia 1945 roku brytyjskie Bomber
Command planowanie dziennych nalo-
t6w bombowych, korzystajqc z wywalczonej przez
al iant6w przcwagi powietrznej. Dziennc wyprawy
brytyjskich bombowc6w byly mozliwe tylko
si lncj oslonic mysl iwskicj dywizjon6w Mustangow.
Bombowce brytyjskic, wolniejsze i slabicj uzbrojonc
nii. amerykariskic, nic byly predestynowanc do pro-
wadzenia takich akcji.
Zakoriczcnic 9 maja 1945 roku dzialari wojcn-
nych w Europic nic oznaczalo korica sluzby Muswn-
gow w II wojnic !iwiatowcj. Najciekawszyrn cpizo-
dcrn z uzycia Mustang6w na obszarze Pacyflku sq lo-
ty eskortowe bardzo dalckiego zasit;gu. Na przclomie
1944 i 1945 roku gen. Cunis E. LeMay rozkazal prze-
bazowac dowodzon<\ przcz sicbie 20th AF z Chin na
,,
n
1
v
k
d
n
[I
r<
u
si
zi
pc
ze
ni
tl;
i)
tu
to
na
((/,
kh
dy
Ill'
w
,n
da
kir
zn.
sie
jej
Po
vat
till
27,
zdj
M
ciu
go
ric
5-
:o
:e
) -
:h
.1-
i-
c-
,,_
0-
er
0-
ez
"Y
_ki
1V.
ne
o-
:11-
'11-
:o-
!o-
1ie

na
P-5 I D Mustaug z 78th FC na lotnisku w Pol-
lawie podczas jcdnej z misji wnhadlowych,
II kwietnia 1945 roku.
(USAF!
Mariany. Decyzja wydawac by mogla dzi1111<1, zwa-
iywszy. ie 20th AF byla armi:tlotnictwa strategicz-
nego wyposaionq w bombowcc B 29. a dys-
tans dzielqcy je od baz w Chinach do ccl6w w Japo-
nii byl znacznie kr6tszy nii dystans od baz na Maria-
nach. Zadecydowaly logistycznc - do Chin
bardzo trudno bylo dostarczyc wyposazcnic, paliwo
i do funkcjonowania jcdnostck
lotniczych. Po zdobyciu wySI>Y lwo Jima zbudowano
bazy lotniczc i przcnicsiono tam VII FC. sily mysliw-
skie 20th AF
3
St<\d tcz grupy mysliwskic 15t h FG
i 21st FG ze sk ladu VII FC dokona I y najd luzszych lo-
t ow eskortowych z regulamych baz w hi storii II woj-
ny swiatowej . Odleglosc z lot ni sk na lwo Jimie do
Tokio wynosi ln 790 mil. Z uwagi na znikomc mozli-
wo5ci nawigacj i jednomicjscowcgo mysliiVca nad bcz-
kresnymi przestrzeniami Pacyliku, nalcinlo 1Vprowa-
dzic dodatkowe wyposazenic el la P- 51 uzywanych
na tym obszarze, jak i r6wnici nOIVC rozwiqzania na-
tury taktycznej. Niczwyklc pomocna okazala sit; nowa
rndiolatamia A /ARA- 8. Wsp61pracowala ona z czte-
rokanalowq radiostaej:t SCR- 522 (I 00-150 M Hz),
umoiliwiaj'l,c okrc51enic kierunku, IV jakim znajduje
inny wybrany sarnolot, okn;t lub radiolatamia na-
ziemna. Sarnoloty do lot61V dlugodystansoiVych wy-
posaiano IV zestaw ratunkowy dla pilota. Skladala
na niego amunicja srutowa do sluibowcgo pistolctu,
zestaw do wc;dkowania. kwarta wody pitnej, urz<tdzc-
nie do odsalania wody morskiej, racjc zywnosciowe,
flary sygnalowe i dynme. Zcstaw mial umozliwic prze-
iycie pewnego czasu na oceanic w gumowej lodzi ra-
tunkowcj, ai do wyratowania przcz dywizjony ra-
townictwa bojowego. Dywizjony mysliwskic maj:tcc
na wyposaieniu ctatowym 37 samolot6w P- 51 Mu.v-
lang operowaly w powietrzu sil'l 16 maszyn (cztery
klucze w skladzie dw6ch par kazdy - patrz takryka
dywizjonu mysl iwskiego na obszm'Zc ETO). Grupa
mysliwska operujl[Cn w skladzie trzeeh dywizjon6w
w p<Jwictrzu otrzymywala wlasny bombowiec B-29
,,nawigacyjno-cskortowy". Mial on na pokladzic do-
datkowc wyposaieni e nawigacyj nc, a przedc wszyst-
kim doswiadezoncgo nawigatora. Poprzedzal on nie-
znacznie w powietrzu prowadzonej przez
siebie grupy mysliwskicj, pozwalaj'l,c na zebranie
jej w punkcie rendez-vous w poblizu lwo Jimy i do-
3. Ill fi!lller Ccmmond 113lmlo do >kt3du 71h 1\ ir Fom: Slocjonu
P.Ct.i n:1 Ha"jach. Po oddelcgOII>mu go 113 h10 Jilll( podpor14d
koo-aoo je do\\6dz111u 201h AF.
Po prawej i posrodku: Knpitan Dominic Sal-
vatore Gentile znnny bnrdziej jako Don Gen-
tile - jeden z asow 8th AF z dorobkiem
nad Na srodkowym
pozuj e on pzcd ostatnim zc swoich
Mustaug6w o nazwie ,Shangri,La". Na
ciu po prawej odbicra gratulacjc od glowne-
go inzyniera, pozniej szcfa finny North Ame-
rican - Lee Atwood a.
(NAA)
31
32
P-510-15-NA o numerze seryjnym 44-15387 i nazwie ,Stasia II" z 352nd FS, 353rd FG, 8th AF,
Raydon, Anglia, druga polowa grudnia 1944 roku. Kolpak smigla samolotu i szachownica w kolorach
czarnym i ioltym. Na maszynie pozostawiono jedynie fragmentaryczne pasy inwazyjne, tylko pod
kadlubem - byl to standard w owym okresie. (USAF)
P- 510-10-NA o numerze seryjnym 44-14495, oznakowaniu SX-1
i nazwie wlasnej , Dallas Doll", do 352nd FS, 353rd FG
8th AF, grudzicl1 1944 roku. Kolpak i przOd kadluba w kolorach
cznrnym i zoltym, pas na usteJ-lCJliU pionowym W kolorzc czarnym.
(USAF)
i
I
I
I
Formacja wczesnych P- 5 I D z 357th FG. Sa-
moloty nic plctw 1>rzed stateczni-
kiem pionowym. Na nosic wymalowana jest
czerwono-z61ta szachownica, w tych samych
kolorach kolpaki smigicl.
fUSAFJ
prowadzajCIC j'l do punktu spotkania z IVypraw:t bom-
bow<t. Picnmc zadanic okrcslonc jako VRL- Very
Long Range (escort) - mialo micjsce IV dniu 7 kwiet-
nia 1945 roku. IV nim udzial I 08 maszyn ze
skladu 15. i 21. Grupy Mysl iiVskicj. Lottnval okolo
7
1
/ , godziny i zakonczyl sukccscm. Celcm nalo-
tu byla fabryka lotnicza zaklad6w Nakaj ima IV pobli-
iu Tokio. Uzyskano zaskoczcnic taktycznc, mysliw-
cy japonscy nic spodzicwali si(( oslony mysliwskiej.
Zestrzelono l<tcznic 21 maszyn nicprzyjaciela kosz-
tem dw6ch wlasnych Mustangliw . .Jnk wspomina to
historycznc zadanic maj. Jim Tnpp z 78th FS, jego
dywizjon zuzylw tym locic 3419 do kara-
bin6w maszynowych i 8222 galony pal iwa. zestrze-
liwu.i<tc 1>rzy lym sicdcm samol016w japo'skich i dwa
uszkadzajqc bcz stral wlasnych. Przcz dwa
micsi<tcc kontynuaiVano zadania typu VLR.
dzy 12 kwiclnia a 30 maja 1945 roku w walkach po-
wietrznych zniszczono 82 samoloty japoi1skic, nisz-
Po prawej i ponizej: P- 510-15-NA CY*G
o numerze seryjnym 44-14985 z 343th FS,
55th FG, 8th AF. Na nosie widnieje z61to-zie-
lona szachownica, w taki ch kolorach byl tez
kolpak smigla. Stcr kierunku byl z61ty, a kad-
lub zielony. Spod farby na sterzc ki erunku
przebija sylwetka mustanga- cmbl cmat tej
jednostki.
(/WM 1/UJJ I - po f!rtlll'cj. JWM 1/UJJ 12 11 tloltt)
33
P- SI H- 1 w Inglewood. Na stateczniku pionowym widoczne jest logo NAA.
Zaklady NAA w Inglewood, Kalifornia, 1944 rok. Widoczne Sl! szercgi Mustangt)WJ>rzecho-
dzllce ostatnic przegl:tdY przed oblotcm i przekazaniem do USAAF. Na samolotach nie wy-
malowano jeszczc znakow rozt>Oznawczych. rNAAJ
34
P-510- 15-NA o numerzeseryjnym 44-13318
z 364th FS z pilotem, Lt. Col. Thomasem L.
Hayesem w kabinie. Na skrzydle stojl! czlon-
kowie personclu naziemnego- S/Sgt Robert
L. Krall (szef zalogi), Sgt Gene J. Barsabon
(zast. szcfa) i Sgt Fred Keiper (zbrojmistrz).
W przcrwie w drugim symboli zwy-
widoczny jest otwor rakietnicy.
(USAF)
CZQC jednoczesnie na ziemi dodatkowe 38 maszyn.
Do skladu VII FC doiQczyla 506th FG; odniosla ona
swoje pierwsze 28 maja 1945 roku. Nie
oznacza to jednak, ze zadania VLR nie byly niebez-
pieczne. W czasie 15. zadania tego typu I czerwca
1945 roku wystartowalo 148 Mustangow ze skladu
wszystkich trzech grup mysl iwskich; jednak
zawr6cila zaraz po starcie. Po przebyciu 250 milna-
trafiono na wyj(\tkowo trudne warunki atmosfcJycz-
ne i podjc;to o powrocie eskorty mysl iwskiej
do baz na lwo Ji mie. Niestety, w zamieszaniu zawr6-
ci ly tylko 94 maszyny, a 27 kontynuowalo lot w kie-
runku celu. Do bazy powr6cily tylko owe
94 samolory, kt6re porzuci ly wykonywanie zadani a.
Utracono pozostale 27 maszyn i 24 pilot6w. Najcic;z-
sze straty poniosla 506. Grupa Mysliwska - do ba-
zy nie powr6cilo 15 samolot6w i 12 ich pi lot6w.
Samolot6w Mustang uiywala r6wniez 5th AF
dzialaj(\ca na Fi lipinach. Byly to: dwie grupy mysliw-
skic, 35th FG i 348th FG, grupa mieszana 3rd ACG
oraz grupa rozpoznawcza 71 st TRG. W skladzie
71 st TRG znajdowal sic; mil(dzy innymi 82nd TRS
wyposazony w mysliwce rozpoznawcze F-60. Pilo-
tem 82. Dywizjonu byl Wi lliam A. Shomo - drugi
pilot Mustanga nagrodzony Medalem Honoru. Swoje
pierwsze zwyci((stwo odni6sl on I 0 stycznia 1945 ro-
ku, zest rzel iwujQc podczas lotu na rozpoznanie foto-
graficzne japoi1ski bombowiec typu ,Val".
go dnia, r6wniez podczas lotu na rozpoznanie fo-
tograficzne i atakowanie japonskich lotnisk na p61-
nocnym Luzonie, doszlo do spotkania pary F-60
prowadzonej przez kpt. Shomo (prowadzony por.
Paul Lipscomb) z formacj(\ samolot6w nieprzyjacie-
la. Byl to bombowiec typu ,Beny" w eskorcie II mys-
liwc6w typu ,Tony" i jednego typu ,Tojo". Kpt. Sho-
mo wspomi na, ze uklad formacji w locie sugerowal
lot bombowcern waznej osobistosci. W czasie zaiar-
rej walki powietrznej Shomo zestrzel il bombowiec
, Betty" i szesc mysliwc6w , Tony", zas Lipscomb
rrzy mysl iwce. Za sw6j niczwykly wyczyn Shomo
otrzymal Medal Honoru.
Historia ui:ycia bojowego Mnstanga w okresie
II wojny swiatowej dobitnie swiadczy o tym, ze byl
to jeden z najwazniejszych samolot6w mysliwskich
tamtego okresu. Cenn(\ cechQ Mustauga by I potencjal
tkwi(\cy w jego konstrukcji. Pozwalal on na modyfi-
kacje i przystosowanie samolotu do wykonywania
r6inorodnych i czasami sprzecznych z punktuwidze-
nia inzyni erskiego zadai1. Zastosowanie licencyjnego
silnika Merlin pozwol ilo na stworzenie konstrukcj i
o cechach uniwcrsalncgo samolotu mysliwskiego.
Mustangi w Korei
Wojna w Korei w latach 1950- 1953 jest
w annalach historii wojskowosci jako pierwsza, w kt6
rej obie walcz(\ce strony uzyly na wi<;kSzl\ mys-
Zaklady North American Aviation w Dallas, Texas. Przcd
hangarem partia P- SIC podczas ostatniego przegl:tdu.
(NA,f)
Formacja P-51 0 z 31st FG, 15th AF, Wlocby, 1944 rok.
(USAF)
35
36
Powyiej: P- 510 z 15th FG transportowany
na barce J>O przeladunku z lotniskowca eskor-
towego, Saipan, luty 1945 roku. (USAF)
Po lewej: Jeden z IS TF- 51 0 zmodyfikowa-
nych przez zaklady Temco w 195 I roku. By Ia
to wersja treningowa z dwoma zestawami
sterowniczych.
(USAF)
,Ginny" P-5 I D z 353rd FG Raydon, Anglia. Zwraca sza-
ra gwiazda i pasy- byla to wersja znak6w tzw. low visiblity.
Poniiej i poniiej po prawej: Zdobyczny Mustang P-51D o nieznanym niemieckim oznacze-
niu taktycznym, sfotografowany w zimie 1945 roku. Ta maszyna, juz z niemieckimi znakami
rozpoznawczymi, lccz pozostawiona w kolorze srebrnym, zostala wcielona do niemieckiego
KG 200. W KG 200 oprocz Mustangow lataly tei inne zdobyczne samoloty, np. widoczny na
dw6ch powyicj z lcwcj strony P-47 Thunderbolt; w tej jcdnostce samoloty znajdo-
waly rowniei bombowe: B-17 Flying Fortress czu B-24 Liberator. Naleiy dodac, ii nie-
mieccy piloci po przeprowadzonych wlasnych testach zgodnie ie P-51 Mustang to
najlepsza amerykanska maszyna w II wojnic swiatowej.
Po lewej i po lewej poniiej: Dwa
zdobytego przez Niemcow
Musta11ga P-51B o niemieckim oznaczeniu
taktycznym T9+HK, Oranienburg, paidzier-
nik 1944 roku. Widac, jak wielkie zaintere-
sowanie wzbudzala ta maszyna u Niemcow.
Nalezy dodac, ie opisy w kabinie
dla ulatwienia pilotom byly przetlumaczo-
ne na niemiecki. W Neuruppinie loty
na tcj maszynie wykonywali piloci
latajl!CY naco dzien na Fw 190. Za Mustan-
giem widoczny jest zdobyczny P-47 Thunder-
bolt T9+FK, takze przygotowywany do lotu.
Poniiej: przedstawiaj11ce Mustanga
P- 518 o niemicckim oznaczeniu taktycznym
T9+CK.
Powyiej i ponizej: Ten sam Mustang P-51B
T9+CK. Wyrainie widoczne jest innc malo-
wanie tej maszyny.
J
37
Personel naziemny w trakcie uzbrajania w bomby
napalmowe Musttmga dowodcy 39th FBS. Na pierw-
szym planie sklad bomb.
(l.iSAFJ
Para F-51 0 z 39th FBS uzbrajana na lotnisku Chinhae.
(USAF)
liwc6w odrzutowych. Nie oznacza to jednak, ze za-
rzucono calkowicie stosowani e w jednostkach bojo-
wych samolot6w napc;dzanych sil nikami tlokowymi .
W momencic wybuchu dzialmi wojcnnych 5th AF,
kt6ra byla podsrawq Far East Air Force, dysponowa-
la tylko trzema dywizjonami mysliwskimi nJOg<tcymi
od pierwszych chwil wziqc udzial w dzialaniach wo-
jcnnych- byla to 347th F(AW)G
4
Lotnisk:l 5. Ar-
mii polozonc w Japoni i dzielila od frontu tak duza
odlcglosc, zc czas dzialani a mysl iwc6w F-80 wyno-
sil 5- 13 minut. Stare japo1iskie lotniska bojowc znaj-
dowaly sic; znacznic blizcj cel6w w Korci, nic mogly
jcdnak stacjonowac na nich samoloty odmnowe. Dy-
wizjony wchodzqcc w sklad 347. Grupy przcbazowa-
no do ltazukc, na amcryka'tskic lotnisko operacyjne
polozonc najbl izej Korci. Na lotnisku tym stacjono-
wnly r6wniez 8th Fighter Bomber Wing oraz 51st Figh-
ter Interceptor Wing "'YI>Os<tzone w mysliwcc F- 80C
Shooling Star.
Picrwszc zadanic opcracyjne 347. Gmpy mialo
micjscc juz 26 czerwca. Polcgalo ono na oslonic po-
wictrzncj statk6w norwcskich Reinilolte i Norge, na
I>Okladzic kt6rych cwakuowano personcl amcryk:ni-
ski i pracownik6w ONZ. Eskortowano lei z powict-
17A1 konwoje cic;zar6wck pomic:dzy miastami Seul.
Suwon i Inchon. Klucz cztcrech F- 82 z 68. Dywizjo-
nu Mysliwskiego prow:tdzqcy popoludniowy patrol
Wraz z zako1iczeniem II wojny swiatowcj Mus-
tang stal sic; podstawowym samolotem mysliwskim
amerykmiskich sil powictrznych. Jcdnak z wprowa-
dzeniem do linii mys liwca odrzuiowcgo Lockheed
F- 80 Shooting Star samoloty F- 51 Mustang (nowe
oznakowanic samolot6w P- 51) przckazywano stop-
niowo na wyposaicnic jednostck Gwardii arodo-
wej - proces ten trwal od sierpnia 1945 do czerwca
1950 roku. Natomiast samoloty F &2G Twin Mns-
umg od razu wprowadzono na wyposazcnic jednos-
tek liniowych. Nagly atak wojsk Korci P61nocncj
25 czerwca 1950 roku byl zaskoezcnicm dla sil amc-
rykmiskich sracjonuj<tcych w Korci i Japonii .
4. 0 rozmiarzc 1.1skoc7enia.jakic udalo s1ronic p<ilnocnokorcailskiej. dobimic swiadc7y fall. i.e 3471h F(A\V)G 70>1414
7ana 24 t7rrnca. cz)ti ... " p.-tcddllen inwazji! Rrok1ywowano 3-17th f1gh1cr(AII Weather) Group (l'roisio-
nat)" slladzie 4th FS(A\V), 6Sth FS(A\1') i 3391h FS(A\1 ).
38
w okoli cach Inchon zostal zaatakowany przez
nieprzyjacielskich mysliwc6w La-7 . .leden z F- 82,
pilotowany przez por. Charlesa , Chalky" Morana, zo-
stal uszkodzony ogniem z dzialek. Pilot przyziemil
na lotnisku SuiVon, na kt61ym niezwlocznie IVYhtdo-
wal transponowy C- 54 z Japonii z ni e-
do napraiVy maszyny. Zanim jednak doko-
nano remontu, nalot pary polnocnokoreal1skich Ja-
k6w zniszczyl przy pomocy 250 kg bomb obie ma-
szyny. Lotnisko zresztq chwill( potem zostalo zajl(te
przez IVOjska Korei P61nocnej, IV bardzo szybkim
tempie prqce na poludn ie.
Odwet 347. Grupy mial miejsce 27 czerwca.
Otrzymane zadani e brzmiato niezwykte lakonicznie:
, poszukiiVanie i zniszczenie sil powietrznych Korei
P61nocnej". Wykonywano je nadat w celu ochrony
ewakuacji ,zbl(dnego" personelu atianckiego nad ob-
szarem wyznaczonym polozenicm lotni sk Kimpo
i Suwon- rozpoczl(cie patrolu nad lotniskiem Kim-
po o 9.30 czasu miejscoiVego. Na lotniskach
tych trwala ewakuacja mostem powietrznym, stwo-
rzonym dzil(ki transportowcom C-47 i C-54. Pat rol
bojowy IV skladzie dwoch czterosamolotowych kluczy
z 4. i 68. Dywizjonu Mysliwskiego stoczyt walkt;
z samolotami nieprzyjaciela. PieriVszych strqcel1 do-
konano okolo godziny I 2. I 5 czasu koremiskiego: pi-
lot por. William ,Skeeter" Hudson i operator radaru
por. Carl Fraser zcstrzcl ili Jak- 1 I, podczas
gdy w tym samym czasie inna zaloga, pilot por. Mo-
ran i operator Fred Larkins, zcstrzel ila mysliwiec
Jak-9. Historycy wojny koreai1skiej do dzisiaj spie-
ktorej zalodze przyznac pierwsze zwycit;-
srwo w tej wojnie. Maj . James , Poke" Little, dowo-
339. Dywizjonem MysliiVskim, zestrzeliiVUj!\C
nieprzyjacielski La-7, podni6sll iczbl( pewnych zwy-
tego dnia do trzech. W nastt;pnym okresie si-
ly alianckie uzyskaly przewagl( IV powietrzu i zada-
nia stawiane 347. Grupy zostaly zmie-
nionc. Pierwszoplanowym zadaniem byly teraz ataki
na cele naziemne: czolgi, srodki transportu, itp. Mi-
rna ie F-82G byly mysliwcami esk011owymi dalekie-
go zasil(gu, konstrukcja tych maszyn pozwalala na
Powyzej: F-51 0 z 39th Fighter Bomber Squadron (z prawej) oraz z 2nd South Korean Squad-
ron (z lewej), oba dywizjony wchodz:tce w sklad 18th Fighter Bomber Wing. Wieczor, przed
lotem na chinski e pozycje, pozna jesien 1951 roku. rusAFJ
Powyiej: RF- 510 (F-60) , Symon's Lemon" z 45th TRSq w bazie Kimpo, 1952 rok.
(U.W')
Ponizej: RF- 51 0 (F-60) Mustang z 45th TRSq podczas posto_ju w zi mowy dzien. Pod skrzyd-
lem samolotu czlonek personelu obslugi szuka schronienia prLed sniegiem i J>orywistym wiatrem.
(USAF)
39
Powyiej: Mustaug z 2. Oywizjoou SAAF , Flyi ng Cheetah" w pelni uzbrojooy w rakiety i zbior-
niki z oapalmem, Chiohae. Kolpak smigla byl w kolorze pomaranczowym, a panel przeci-
wodblaskowy i ram a owiewki kabiny - czarne.
(USAF)
Powyiej: , 01' NaDSoB"-F-510 Musta11g z 67th FBSq, 18th FBG, 5th AF w kaluiy po let-
nim deszczu na jednym z lotnisk w Korei, wrzesien 1951 roku. Samolot uzbrojony jest w jcd-
n:tSOO-funtow:t i dwie rakiety HVAR pod kaidym skrzydlcm.
(USAF)
Ponizcj: Mustang z 2 Sqn SAAF ,Flying Chcctnh", wchodz:tcego w sklad 18th FBG, koluje
na Iotnisku Chinhae, Jato 1952 roku. (USAF)
40
uzbrojenie ich w bomby klasyczne, napalmoiVc oraz
niekieroiVane pociski rakietowe HVAR.
Wielki zasil(g F- 82G umoil iwial pokonanic 31 0-mi-
lowego dystansu z bazy ltazuke w rejon walk, dlugo-
trwale patrolowanie w powietrzu i powr6t na lotnisko
macierzyste. Loty bojowe trwaly do 15 godzin i powo-
dowaly znaczne zal6g, 1..16re startowaly co-
dziennie z uwagi na trudn<t IVOjsk alianckich.
W dniu 21ipca 1950 roku zalogi samolot6w F- 82
Twin Mustang wykonywanie nowego ro-
dzaju zadan bojowych. Byly to nocne ataki na cele
naziemne z wykorzystanicm radaru. Po zmianic sy-
tuacj i strategiczncj i odzyskaniu znacznej czc;sci te-
rytorium Korei przcz aliant6w rola mysliwcow F-82
zmalala. lntensywnicj zaczc;to je wykorzystywac od
paidziemika 1950 roku, kiedy to podjc;to nocne pat-
role bojowe z zadaniem przechwytywania polnocno-
koreanskich maszyn Il- l 0 i archaicznych Po-2 doko-
nujl[cych nocnych nalotow nc;kajl[cych. Zwlaszcza
zwalczanie powolnych i nisko lec<tcych Po-2 stano-
wilo trudne zadanie dla zalog Twin Mustangow.
Wprowadzenie do walki przez nieprzyjaciela no-
woczesnych mysliwc61V odrzutoiVych MiG- 15, pilo-
towanych przez chiflskich ,ochotnikow", uniemozliiVi-
lo dalsze uzycie Mustangow i Twin Mustangow IV ro-
li dziennych mysliwcow. Zreszt<t IV roli mysliwc6w
nocnych tez zostaly zast@ione - przez samoloty
odrzutowe. Najdluzej uiywaj<tCY F- 82 68. Dywizjon
pierwsze odrzutowce F- 94B Starfire otrzymal w sierp-
niu 1951 roku. W grudniu. po ukoriczeniu szkolenia
przez pilot61V, dwa F 94B rozpoczc;ly wykonywanie
dzialan bojowych z lotniska Suwon. W marcu 1952 ro-
ku ostatecznie wycofano F- 82 z uzbrojenia jednostek
biol'l\cych udzial w walkach w Korei.
Do zakonczenia dzialan F- 82 w woj nie korealis-
kiej dywizjony 34 7. Grupy wykonaly l<tcznie 1868 za-
dari bojowych, zestrzeliiVUj<tc cztery samoloty nieprzy-
jaciela w powietrzu i niszCZl!C 20 na zicmi .
W momencie wybuchu konfliktu zaledwic okolo
30 egzemplarzy rnysliwc6w F- 51 Mustang zdolnych
do lotu znajdowalo sic; na terenie Japonii. Uzywano
ich do szkolenia poludniowokoreariskich pilot6w. Gru-
Pll dziewic;ciu instruktorow amerykanskich doiVodzil
maj. Dean E. Hess. 30 czerwca IV ramach operacji
, Bout One" zostaly one przebazowane na lomisko Ta-
egu (oznaczone K-2) IV Korei. Natychmiast uzyto
ich bojowo. Dziesic;c maszyn pod dow6dztwem maj.
Hessa udzielalo wsparcia z powietrza mocno ostrze-
liwanej przez nicprzyjaciela amerykariskiej 24. Oy-
wizji Piechoty. F- 51 byly maszynami zdolnymi do
operowania z lotnisk polowych IV Korei. lch udane
wej5cie do akcji bojowej spowodoiValo, ze 3 lipca gen.
maj. Frank F. Everest zaproponoiVal sprowadzenic
z jednostek Gwardii Narodowej maksymalnej liczby
zdolnych do sluzby F 51. Po zaakceptowaniu pomys-
lu przez gen. Hoyta S. Vandenberga, w bazic Alame-
da w Kali fomii zcbrano 145 maszyn. Zaladowano jc
na poklad lotniskowca Boxer razem z 70 doswiadczo-
nymi pilotami Musrangow. Mieli stanoiVic ani , od-
siecz" dla 5th AF, w kt6rej brakowalo pilot6w obe-
znanych z tym typcrn samolotu. Lotniskowiec IVY
plyn<tl z bazy 15 lipca 1950 roku.
W dniu 3 lipca gen. por. George E. Stratcmcyer
rozpocz<tl opcracj<; Dallas, polegaj<tCQ. na odkonscr-
wowaniu z kokonow 30 Mustangow nalei<tcych do
13th AF. Z pilotow i personelu 18th Fighter Bomber
Group utworzono proiVizoryczny dywizjon mysliw-
ski, ktory przebazowano na lotnisko K-2 w Taegu.
pilot6w i personelu obslugi pochodzi la
z 12th FBS, z bazy Clark Field na Filipinach. Po przy-
byciu z obu stacjonuj11,cych tam jednostek sfonnowa-
no 51st Provisional Fighter Squadron. Picrwsze za.
danie bojowe pi loci nowo utworzonego dywizjonu
wykonali 15 lipca.
Po odkonscrwoiVaniu dalszych maszyn znajduj<t
cych sic; na tcrcnic Japonii, I 0 lipca IV samoloty F-51
MriStang przczbrojono 40th Fighter Bomber Squad-
ron (dyiVizjon nalezal do 35th FBG). Poprzednio
mial oo na IVyposazeniu ... odrzutOIVCe F-80 Shoo-
ting Star! Gotowosc operacyjn<t 16 lipca
i tego dnia dyiVizjon przebazoiVano na lotnisko ope-
racyjne Pohang (K- 3). Piloci , stacjonuj11,cy dotych-
czas w Japonii, okreslili IVarunki panuj11,ce na lotni-
sku jako niezwyklc prymitywne, a zadania bojoiVe
jako bardzo tn1dnc. Jeden z nich nawet stwierdzil fi.
lozoficznie, ZC ,zawsze jest Cil(zko, jak Sil( bierze
udzial w przcgranej bitwie" - ancgdota ta weszla
zreszt11, do historii jednostki. dni byly rze-
czywiscie niczwykle cic;zkie dla 40. Dywizjonu.
Wspieral on pulk wojsk poludniowokoreariskich bro-
niqcy sic; przcd przeiVa:lajQcymi silami piechoty pol-
nocnokoreanskiej. Celem ataku bylo ich macierzyste
lotnisko K- 3. Pi loci 40. Dywizjonu IV ci:tgu tygodnia
wykonywali 35 lotow dziennie, podczas
zlej pogody, atakuj:tc z niskiego pulapu - 150 stop.
do nicwoli zolnierze nieprzyjaciela potwier-
dzi li potem, ze gl6wmt przyczyn<t zalamania ich na-
tarcia byly ci:tglc i skuteczne ataki z pOIVietrza.
Cic;zka syruacja wojsk amerykanskich i poludnio-
wokoreanskich sklonila fllld Australii do zaoferowa-
nia pomocy. Po oficjalnym przyjc;ciu jcj przez ONZ,
77 Squadron RAAF, wyposazony w Mustcmgi i stac-
lwakuni w Japonii , do 35th FBG
i przebazowano na lotnisko K-3. Dzialal on IV skla-
dzie 35. Grupy do 30 lipca 1951 roku. Po przezbroje-
niu w Meteory przeniesiono 77. Dywizjon na lotnisko
Kimpo (K- 14) i przydzielono do 4th Fighter Wing.
W dniu 23 lipca USS Boxer po osmiodniowym
rejsie doplyn:tl do portu IV Tokio, gdzic wyokrl(towa-
no 145 samolotow F-51. Personel naziemny zmonto-
wal samolory i w ci:tgu dw6ch tygodni wszystkie my5-
liwce byly zdolnc do sluzby. Czc;sc z nich wyslano do
Korei w celu przezbrojenia walczQcych tam jedno-
stek. Pozostale maszyny przeznaczono na przezbroje-
nie wspomnianej juz 18th FBG. Na pOCZ<ttku sierpnia
18. Grupa byla zdolna do IValki i przeniesiono jQ na
lotnisko Taegu (K- 2). Jednoczesnie 51. Dywizjon
powrocil do SIVOjej ,rodoiVej" nazwy 12. Dywizjon
Mysliwsko-Bombowy. Grupa ta najdluzej z jednos-
tek amerykanskich u:iyiVala F- 51 IV wojnic korean-
skiej- ai do stycznia 1953 roku.
Dnia 5 sierpnia maj. Louis J. Sebille, dow6dca
67. Oywizjonu, ze swoim skrzydloiVym mial za za-
danie uderzyc na pozycje nieprzyjaciela w rejonie
Hamchang. Podczas ataku jedna z podwieszanych
bomb 500-funtowych nie IVyczepila sic; na skutek
awarii zaczepu. Samolot zostal jednoczesnie uszko-
dzooy ogniem broni maszynowej. Zaistniala sytuacja
w petni usprawiedliiViala przerwanie ataku i powr6t
do bazy. Pilot, pragnQc jednak wykonac zadanie, kon-
S. Byl on jednym z c:z1erech pilou\w. kt6rzy ocrrymali 10 wysokie
odzn3czenie podc:zas wojny koreanskiej - wszyscy p<>Smiennie.
tynuowal akcjc;. Mysliwiec majora Sebillc zostal pod-
czas tych atak6w powaznie uszkodzony. Pilot, nie wi-
dzttc mozliwosci ratunku. skicrowal IV naj-
zgrupoiVanie atakowanych wojsk. Za sw6j
wyczyn otrzymal Medal Honoru
5
.
Nastc;pnym dywizjonem, ktory zdal swoje F-80
i na ich miejsce otrzymal F- 51, byl 39th FBS - sio-
strzana jednostka 40th FBS, r6wnici ze skladu
35th FBG. W dniu 7 sierpnia on do irmych
jcdnostek stacjonuj:tcych na lotnisku Pohang (K- 3).
gruP<t przczbrojon11, IV samoloty Mustang by-
la 8th FBG. Dwa dywizjony (35th FBS i 36th FBS)
zc skladu Grupy wyposazono w F-51, natomiast jej
trzeci dywizjon - 80. - zachowal mysliiVce odrzu-
towe F-80. Tak II sierpnia, po 46 dniach lnva-
nia dzialan wojennych, duiemu IVysilkowi or-
ganizacyjnemu i logistycznemu udalo sic; przezbroic
szcsc dywizjonoiV mysliwsko-bomboiVych w F- 51
Mustang i 1Vprowadzic je do walki. Dywizjony 35.
i 36. operowaly pOCZ<ttkOIVO z bazy Tsuiki w Japonii ,
ze na brak miejsca na dotychczasowych lot-
niskach polowych. Dopiero w konc61Vcc roku prze-
niesiono je, odpowicdnio, na lotniska SuiVon (K- 13)
i Kimpo (K- 14).
Wysilek bojowy pi lot61V Mustangow by! bardzo
du:iy. SIVoistym rekordzist:t by! kpt. Duane E. Bite-
man, kt6ry IV ci:tgu 45 dni IVylatal 2650 godzin, IVY
konuj l[c 33 zadania bojowe dzicnnie
i uzywaj11,c sumarycznic 20 samolotoiV dla IVykona-
nia 1438 lotoiV bojowych. Zuzyl on IV iym czasie
8500 pociskow rakictowych. 2300 bomb 227 kg
i 860.000 nabojoiV karabinowych. Jak IVidac, w po-
cz<ttkoiVym okresic zmagania z nawal:t wojsk p6t-
nocnokorem\skich rola F- 51 jako samolot6w bliskic-
go wsparcia byla nie do przecenienia.
Na jesieni 1950 roku rozpoczc;to tworzcnie ele-
mcnt61V 67th Tactical Reconnaissance Wing; 3 IVfZeS
nia jako pienvszy utworzono 45th TRS wyposazony
w samoloty F- 51 i RF- 51. Rozpocz:tl on dzialalnosc
bojowtt z lotniska K- 2 w pazdziemiku. Juz w ci<tgu
pienvszych dywizjon przeproiVadzal dale-
kie loty na rozpoznanie fotograficzne i wzrokowe
w gl11,b terytorium IVroga. W czasie realizacji tych za-
dail ponoszono dose duze straty od ognia plot. nie-
przyjaciela. Wypracowano wiflc taktykr< polcgaj:tC<t
na wykonywaniu zadania part[ maszyn. Jedna z nich
leciala na pulapie 900 stop, stanowi<tc oslonl( i IVypa-
truj:tc stanowisk obrony plot., maszyna wykonuj11,ca
rozpoznanie leciala zas na pulapie I 00 stop (30 m).
W listopadzie do 18. Skrzydla dol11,czyla doswiad-
czona jcdnostka - 2 Squadron SAAF ze skladu lot-
nictwa poludniowoafrykariskiego. Wykonuj11,c zada-
Propagandowe z poiegnania pilota z 68th F{AW)S, odlatujqccgo do Korei z japoii-
skiego lotniska. (USAF)
Szereg F- SID z 35th FG na Iotnisku w Taegu, sierpieii 1950 roku. Widoczny na pierwszym
planie F-SID ,Sweet Caroline" o numerze seryjnym 44-84396 nalezal do 40th FS i mial kol-
pak bialo-czenvony, czenvone koiicowk:i skrzydel, czerwone pasy na usterzeniu i obramowa-
nie kabiny w tym samym kolorze. (USAFJ
41
Powyiej: Ex USAF F-51 0 przekazany w ramach , Project Bout One" do sit powietrznych Re-
publiki Korei, obslugiwany w dalszym przez amerykanski personel naziemny.
(UW )
Powyzej: 1st Fighter Squadron Republiki Korei przygotowuje do startu z bazy Kangnung
- maj 1953 roku. Na usterzeni u pionowym samolotu na pierwszym planie du:ia litera K,
oznaczenie tego dywizjonu.
(USAF)
Ponizej: Mustang dow6dcy 77 Squadronu RAAF, Wing Commandera L. T. Spence' a, na kt6-
rym 9 wrzesnia 1950 roku zostal zestrzelony podczas ataku na p6Inocnokoreanskie pozycj e
w Angang-ni. (A IVMJ
42
nia mysli wsko-bombowe, samoloty F-51 prowadzi-
ly tez walki powietrzne. Ofi cjalna lista zestrzelen pi-
lot6w amerykanskich latajqcych na Mus/angach obej -
muje I 3 nazwisk oraz 19 potiVierdzonych zwycistw.
Ostatnie z nich odniesiono IV dniu 20 czerwca I 951 ro-
ku. Byl to ju:i: okres, w kt6rym prymat w walkach po-
wietrznych samoloty odrzutoiVe. Pi loci Mus-
umgow byli pieriVszymi zaatakowanymi w powiet-
rzu przez chii1skie MiGi. Mialo to miejsce I listopa-
da 1950 roku.
Po wlqczeniu do wojny chi1iskich , ochotni-
k61V" nast<jpily wzmozone walki, kt6re spowodowaly
ci<;ikie straty wsr6d dywizjon6w Mustangow. W kiViet-
niu I 95 I roku39. i 40. Dywizjon wziIY udzial w naj-
ciiszych starciach tej wojny, wykonujQc 400 zada1i
bojoiVych IV ciqgu czterech dni . Byly to jednoczesnie
najkrwaiVsze dni , zwazaj<jc na w tym okresie
25 maszyn.
Po wycofaniu jeszcze w grudniu 1950 roku 8. Gru-
py i 40. Dywizjonu, w maj u 1951 roku jedynqjednost-
kq wyposazon11. w Mustangi byl
18th Wing, stacjonujqcy na lotnisku Hoengsong (K-46)
w skladzic: 12th, 39th i 67th FBS oraz 2 Squadron
SAAF. Z pozostalych jednostek F- 5 I i RF- 51 uiy-
wal45th TRS. Na przelomie marca i kwietnia 195 1 ro-
ku pi loci tego dywizjonu wypracowali now<!
zwan<t , Promiel1 I 0". Polegala ona na patrolowaniu
w promieniu 10 mil IVOk61 punktu, w kt6rym zauwa-
zono w nocy ruch nicprzyjacielskich Do-
kladne rozpoznanic w tym rejonie pozwalo na okres-
lenie miejsca ich ukrycia za dnia i naproiVadzenie na
eel samolot6w mysl iwsko-bombowych.
W dywizjonie tym I lipca I 95 I roku zginQI pod-
czas wykonywania zadania bojowego plk Karl L. Po-
li fka - zasluzony weteran lot61V rozpoznawczych
z okresu II wojny swiatowej, .,ojciec nowoczesnego
rozpoznania lotniczego", jak nieco emfatycznie okres-
laj<t go zr6dla amerykallskie.
Do koi1ca I 952 roku dywizjony 18. Skrzydla to-
czyly walki z wojskami nicprzyjaciela. Staty-
stki podaj<1., ze do lipca 1952 roku po 24 miesi11.cach
dziala1i pi loci 18. Skrzydla zniszczyl i 4780 pojazd6w,
600 lokomotyw i wyeliminowali z walki 24.000 nie-
I
=
I
Personel naziemny przygotowuje
we rakicty dla widocznego na drugim planie
F-51 D z 67th FBSq. Samolot ma wymalowa-
nq na przodzie symbol Texas Ai r
Guard - slad po poprzednim uzytkowniku
snmolotu.
!USAf")
przyjacielskich iolni erzy. Po wykonaniu 23 stycznin
1953 roku przez pilota 67. Dywizjonu ostatniego lo
tu bojowego na Mustangu. ten typ maszyny pozostal
do korica wojny na wyposaieniu tylko lotnictwa Ko
rei Poludniowej. Rolt: maszyn mysliwskich i mysliw-
sko-bombowych przej.;ly odrzutowce.
Rola Muswng6n i Twin Muswng6w w wojnie ko-
reariskiej jest nic do przecenienia. a tych rnaszy-
nach i ich pilotach spoczf(lo zadanie wsparcia z po-
wictrza wlasnych wojsk zaskoczonych nicspodzicw<t-
nymatnkicm Korei P61nocnej . Zadanic to zostnlo wy-
konanc z bardzo dobrym wynikiem. Po wprowadzcniu
do walki samolot6w odrzutowych rola F- 51 i F- 82
stopniowo rnalala.
Mustang/ w innych konfliktach
\\'ojna w Korci byla najdluiszyrn i najwif(kszym po
zakor\czeniu II woj ny swiatowej konfliktem zbroj-
nym, w kt6rym uiyto Mustang6w. Jednak ostatnim
konniktcm na wif(kSZ<t skalf(, gdzie ui:yto Muswn-
gow, byla woj na pomif(dzy lzraelem i Egiptcm o p61-
wysep Synaj. Minla ona miejsce w okresic pnzdzicr-
nik-listopad 1956 roku. Mysliwcc Muswng znajdu-
na stanie izraclskich sil powietrznych zosta-
ly zakupione I istopadem 1952 a czcrwcem
1953 roku w ilosci 25 sztuk. Nie byly to pierwszc sa-
moloty tego typu w lotnictwic izrnclskim. W 1948 ro-
ku dostarczono do lzracla cztcry maszyny w stanie
rozmontowanym. Najprawdopodobnicj pochodzity one
z rezerw amcryka1iskich w Europic. Zmontowanic ich
stanowi to powai:ny problem el la nicprzcszkoloncgo
personclu naziernnego. Zostaly one wciclone do staw-
nego I 0 I. Dywizjonu, otrzymujqc numcry scryjne
40-43. Przed koncem 1948 roku na jcdncj z tych ma-
szyn zcstrzelono samolot rypu Mosquito nalczqcy do
RAF. Na 1949 roku Musumg 101. Dywizjo-
nu zniszczyt mysliwiec Fiat G.55 Egipskich Sit Po-
wietrznych. Po zakoriczcniu tzw. wojny o niepodleg-
losc lzraela Mustangi uzywanc byly do zaawansowa-
nego treningu pilot6w mys li wski ch oraz lataly wskla-
dzic zcspolu akrobacyj nego. Wypadck jego cztonk6w
spowodowal smien: dw6ch pilot6w i zniszczcnie obu
maszyn.
F-510-25 z 2. Dywizjonu SAAF , Flying Cheetah", ktory wszedl do walki w Korei 161istopa-
da 1950 roku. Ten Mustang (si n 45-11390) pierwotnie sluiyl w North Dakota Air National
Guard, przcszedl przez 6002nd Tactical Support Wing przed przekazaniem w grud-
niu 1950 roku Afrykanerom z 2. Oywizjonu. (USAF)
Zakupionc w Szwecji mysl iwcc
6
zostaty, jak jui:
wspomniano, uzytc w operacji Machbesh podczas kam-
panii na p61wyspic Synaj. Samoloty stanowily wypo-
sai:enic jcdnego dywizjonu IAF - lzraelskich Si t Po-
wietrznych. Pozostatc przydzielono do jednostek trc-
ningu operacyjncgo. Gt6wnym zadaniem dywizjonu
bylo bczpo5rcdnic wsparcie z powietrza wtasnych od-
dziat6w. 0 ryzyku atak6w na ccle naziemne przckonat
sic; jedcn z pilor6w atakuj:tcych cele w okolicy portu
w Suezie. Podczas nalotu na bardzo matej wysokosci
samotot przcci <tt druty napowietrznej linii telcfonicz-
nt:i i pilot powr6ci t do bazy, ci<]gnqc za sob<]25 m ka-
bla! Straty ponicsionc podczas nalot6w- zestrzclc-
nia i cic;ikic uszkodzcnia maszyn- spowodowaty po
zakoi1czeniu kampani i wycolanie Mustangow z jcd-
nostek pierwszcj lini i. Pozostaty one na stanic jcdnos-
tek zaawansowancgo treningu do 1958 roku.

6. Dla uzyskania o<lpo" it.-dnicgo 1.apasu czo;Sci zamicnnych 17.rocl
zakupil we Wlos7cch 15 do 20 bdlubOw m)<Siiwc6w P- 51 zc skin
dow nlcmiliul)'t,Ownncgo.
43
Powyzej: Po wojnie kuomintangowskie Chiny otrzymaly od Amerykanow sporo Musta11gow.
Widoczny na P-510 posiada jeszcze slady po poprzednim uzytkowniku.
(USAF)
Powyzej: Nowozelandzki P- 510 z nowym numerem seryjnym NZ2402 - drugi egzemplarz
Musta11ga w RNZAF, ze znakiem rozpoznawczym z 1945 roku. (via R.
44
Powyzej: P-51C nr ser. 44-11073 w CACW,
styczen I 945 roku. (USAF)
Najdlu:i:ej mysliwc6w F- 51 Mustang uiywaly si-
ly powietrzne panstw Ameryki Laciriskiej. Dostar-
czano je w ramach umowy o pomocy wojskowej za-
wartej pomi!(dzy USA a wszystkimi paristwami tego
rejonu. Porozumienie to sygnowano we wrzesniu
1947 roku i znane jest pod Paktu z Rio (Inter-
American Treaty of Reciprocal Assistance). Juz we
wrzesniu Kuba otrzymala maszyn.
Uiywano ich przez nast!(pne dziesi!(c lat. N ie wiado-
mo, czy weszly one w sklad sil powietrznych reiimu
Castro (Fuerza Aerea Rebelde) wraz z trzema innymi
F-51 0-30 nielegalnie sprowadzonymi z Florydy pod
koniec 1958 roku. Maszyny sprowadzone w 1958 ro-
ku nie byly u:i:yiVane bojowo z uwagi na brak cz!(sci
zamiennych.
W tym samym okresie Mustangi otrzymal Urug-
waj. Zakupione 25 maszyn uiytkowano IV ramach
Grupo-2-Caza do 1958 roku. Szesc z nich sprzeda-
no BoliiVi i, gdzie pozostawaly w sluibie w latach
1960- 1977. Najwi!(ksze dzialania bojowe prowadzi-
ly one w latach 1966-67, bior<tc udzial w zwalczaniu
partyzantki komunistycznej kierowanej osobiscie
przez Che Guevar!( IV ramach ,eksportu rewolucji
kubanskiej". Wspieranie z powietrza wojsk IValcZ<t-
cych z partyzantami zaowocoiValo pojawieniem
nowej taktyki zwanej COTN- COunter INsurgency.
Powstala r6wniez noiVa klasa samolot6w bojowych,
takie oznaczana akronimem COIN, popularna zwla-
szcza ze wzgl!(du na niskie koszty budowy w krajach
Trzeciego Swiata, kt6re cierpialy z powodu ci!tglych
zamach6w stanu i dzialan partyzanckie.
Krajem tego rejonu, przez kt6rego sily powietrz-
ne przewin<clo si(( najwi!(cej F- 51, byla Dominikana.
W jej silach powietrznych slu:i:ylo 48 F- 51 , w tym
42 ex szwedzkie Mustangi. Uiywane byly one w !a-
tach 1948-84 - do czasu zast<tPienia ich przez od-
J
J
I.
0
rzutowcsamolotyCOIN typu CcssnaA- 378. Bojowo Musta11g NZ2425 w locie. Samolot rna jui. powojcnnc znaki rozpoznawcze.
uzywano ich zwfaszcza IV wojnie domowcj IV kwiet- (via R. P<c:kow;ki)
niu 1965 roku. Podczas dzialai1 bojowych Mustangi
atakowaly miasto opanowane przcz rebel iant6w, kt6-
rzy zastosowali nictypow<ttaktyk'< obrony przed naj-
groinicjszymi makami - z lotu nurkowego. Polega-
lo ona na ukladaniu przcz micszkai1c6w na ulicach
luster. Promicnic slo1'1ca odbijanc przcz lustra oslc-
pialy pilot6w atakujqcych Mustangow. Zr6dla milczq
jcdnak na temat skutccznosci tej taktyki.
Ostatnie walki powictrzne staly sic: udzialcm Mus-
lllng6w si t powictrznych Salwadon1. Braly one udzial
w tzw. ,wojnic fillbolowej", kt6ra wybuchla w ra-
mach narastajqccgo konniktu pomic:dzy Hondurasem
a Salwadorcm. lskr:t, kt6ra rozpalila konnikt, byl
mccz pilkarski rozcgrany przez rcprczcntacje pilkar-
skie obu zwasnionych kraj6w .

Mysliwce typu Muswng, pocz<[wszy od najwczes-
nicjszych wersj i P- 51 A po k01icowe wcrsjc Cavalier
F-51 0
7
byly na bardzo dobrymi konstrukc-
jami. lmponuje zwlaszcza okres uiywania ich w pierw-
szej lini i (od 1941 do 1984 roku). Mustangiprzeiyly
swo.i'l epokQ, pozostajqc w jednostkach bojowych
w erze samolot6w odrzutowych. Swiadczy to o dos-
konalosci konstrukcji, jak i tkwi<tcym w niej olbrzy-
mim potencjalc konstrukcyjnym. cow dzielach iniy-
nierskich jest nicmniej wazne.
1. Finna Cavalier z Florydy rcmontowata potudniowoamcrykaliskic
F-5 I D. pn;edluiaj4c tch rcsu"' ornz jc do nowych
zadu\. Powstll nawel Ca<altcr Musra11g II sitntkiem turflo.
odrzutowym jako propozycja wspOiczesnego samolotu COIN.
Po prawej: Musta11g NZ2413 z I (Auckland)
Squadron, picrwsza polowa lat 1950. Wyroi-
nikiern tej jednostki byla bialo-granatowa sza-
chownica na kadlubie po obu stronach zna-
ku rozpoznawczcgo. Na stateczniku piono-
wym widoczna .icst powtorzona koncowka
numcru ewidcncyjncgo. {l'i11 R. Pec:kowski) ....
Musta11g NZ2406 z I (Auckland) Squadron, 1951 rok.
(via R. Pec:kowski)
45
46
P-510 w barwach RCAF. Kanada byla po
woj nie jednym z Wifkszych odbiorc6w Mus
tangow. ~ pierwsz)'m planie maszyna o nu
merze seryjnym 9552 (USAAF nr 44-63872)
DD-P ma normalne znaki panstwowe. Na
drugim planie zas samolot 0 numerze 9556
(USAAF numer seryjny 44-63827)- ma on
starszc znaki: granatowe kolo z czerwonym
lisciem.
F- 51 (ex P- 51 0-2S-NT) o numerze seryjnym
44-84968 na lotnisku K-16, Seul, 12 czerwca
1953 roku.
P- 510-20-NA dostarczony po wojnie Fran
cuzom, sfotografowany na lotnisku w Mona
chium w 1949 roku.
P- 51 D- 20-NAo numerze seryjnym 44-63559,
sfotografowany w Glendale w Kalifornii tui
przcd wyslanicm do Urugwaju. Samolot jest
juz w barwach Acronautica Militaria, jak
w6wczas oficjalnie nazywaly s i ~ Fuerza Ae-
rca Uruguaya.
P-51 D- 2S-NAo nume.-zeseryjnym44-73622
Fi littiitskich Sil Powietrznych, sfotografowa-
ny na Nichols Field w rejonie Man iii 14 grud-
nia 1957 roku.
I MUSTANG/ w DYWIZJONACH PSP NA ZACHODZIE I
Pierwsi piloci z polskich dywizjon6w przeszl i
przeszkolenie na Mustangacil w kwietniu 1942 roku.
IV tym czasie Dywizjon 309 Ziemi Czerwic1iskiej roz-
poczljl przezbrajanie z samolot6w Westland Lysan-
derna nowy typ maszyn. Wymiana umozliwi-
la mu nowych zadmi: prowadzenie dalekie-
go rozpoznania fotograflcznego, atakowanie cel6w
naziemnych na zapleczu nieprzyjaciela oraz wsp61-
dzialanie i wsparcie akcji oddzia16w i'ldowych. Wstt;p-
ne szkolenie Polacy odbywal i na wiosn(( 1942 roku
w OTU wOld Sarum i Hawarden oraz w 26. Dywiz-
jonie RAF w Gatwick. Pocz'ltkowo w si le jednej es-
kadry, a od lutego 1943 roku w pelnym skladzie, Dy-
wizjon 309 by! pierwsZll, - i jedynq- polskqjedno-
etatowo wyposaion4 w Mustangi z silnikami Al-
lison (Mk.l).
Pierwszy lot operacyjny na Mus/angu wykonal
FILl Piotrowski w dniu 21 maja 1942 roku z lotniska
w Crail, dokonujqc rozpoznania oraz atakuj(\c cele
naziemne we Francji. Od I sierpni a Eskadra ,B" Dy-
wizjonu wykonywala lory patrolowe, startuj(\c z nowe-
go lotniska w Dalcross kolo Inverness. Jednak wcze-
sny okres sluiby Polak6w na Mustangacil z si lnika-
miAIIison zwiqzany jest przede wszystkim z rekordo-
wym lotem nad F/0 Janusza Lewkowicza.
F/0 Lewkowicz starannie zaplanowal i 27 wrzes-
nia 1942 roku wykonal samolny, dalekodystansowy
lot na rozpoznanie nieprzyjacielskich instalacji na
Dowodca Dywizjonu 315 w towarzystwie pilotow i personelu naziemnego przy Mustaugu
FB387 PK-G, od lewej: F/0 Nowosielski, S/Ldr Horbaczewski, F/Sgt P/0 Swis-
tun (siedzi). Drugi od prawe.i F/Lt Cwynar. Brenzett, l lub 2 sieqmia 1944 roku.
norweskim wybrzeiu. Misja Ia miala przede wszyst-
kim udowodnic, ze nowy mysliwiec ma znacznie
wif( ksze mozl iwosci operacyj ne nii wynikalo z ofic-
jalnej dokumentacj i RAF. Bl isko czterogodzinny lot,
w kt61ym Polak dotarlna malej wysokosci do zatoki
Stavanger i ostrzelal wybrane cele, zako1iczyl po-
myslnym l:tdowaniem IV Dunino. Zamieszanie, ja-
kie zapanowalo na macierzystym lotnisku Lewkowi-
cza po jego powrocie zmienilo sif( w niemaly rozglos
i - jak wydaje- na dalsze losy Mus-
tang6w w RAF . .lui na jesieni 1942 roku zezwolono
na opemcyjnego Mustcmg6w,
przy czym w podjl(ciu tej pomogly m.in. IV)'
li czenia i szczeg61o1Vy rapo1i sporzqdzony po locie
przez Lewkowicza.
Eskadra ,B" Dywizjonu 309 zostala IVI:tczona do
35. Skrzydla na lotnisku w GatiVick, skQd w dniu
5 grudnia wykonala swoj pierwszy lot operacyjny.
Prowadzono loty na rozpoznanie nieprzyjacielskich
instalacji i umocniei1 w rejonie Le Havre-Boulogne
oraz atakowano w locie kos:u1cym cele naziemne.
Eskadra uczestniczyla takie w operacji ,.Convoy",
polegajQcej na oslonie konwoj6w alianckich plyn(\
(IWM Mil I 3761)
cych u wybrzeiy Szkoc.ji. W lutym 1943 roku Dywi-
zjon zostal w pelni przezbrojony w Muslangi. Wraz
ze zmiaJH! przcznaczenia jednostki na dywizjon roz-
poznani a taktycznego, Muslangi otrzymala r6wniez
Eskadra ,A".
W dniu 4 czerwca 1943 roku Dywizjon 309, na-
leiqcy w6wczas do 12. Grupy Mysliwskiej 2nd TAF,
zostal przeniesiony na lot nisko Snailwel l i odl<!d jego
zadania pozwiqzano z dzialaniami Fighter Command.
Od sierpnia Dywizjon prowadzil akcje patroloiVania
wybrzezy holenderskich (,Jim Crow").
Do k01ka 1943 roku nieprzyjacielskie samoloty
widywano bardzo rzadko, nie zglaszano takze zad-
nych stare powietrznych. Dywizjon zanotowal w tym
okresie jednq - samolot pi lotowany przez
F/0 Eugeniusza Rajewskiego (AP240, G) rozbi l sif(
27 grudnia w trakcie samowolnej pozorowanej walki
powietrznej z Lighlningiem USAAF, grzebi'lc IV swo-
ich szczl)tkach pilota.
Dywizjon 309 do k01ica 1943 roku byl jedyn<j
polski) jednostkq wyposaion'l w Muswngi. Po przej-
sciowej , kilkumiesi<(cznej sluzbie na Hurricane 'ach,
w drugiej polowie pazdziernika I 944 roku trzysta
47
dziewi(lty otrzymal pierwsze Mustangi Mk.lll , kt6re
pozostaly podstawowym wyposaieniem do momen-
tu rozwi(lzania Dywizjonu. Wraz z przezbrojeniem
w Mustangi Ill nazwa Dywizjonu zostala ostatecznie
uzupclniona o okreslenie ,mysl iwski".
Wraz z nasilcniem alianckich przygotowan do in-
wazji na kontyncnt, w kwietniu 1944 roku postc;po-
wala intensywna wymiana sprzc;tu w dywizjonach
Royal Air Force, kt6re byly przeznaczonc do wspar-
cia ofensywy. Polskie Dywizjony 306 i 315. kt6rc
wcszly w sklad nowo utworzonego 133. Skrzydla Mys-
li wskiego, mialy odt<td stac si l ofcnsyw-
nych, operuj:tcych przede wszystkim nad terenem
nicprzyjaciela. Mustang byl znakomitym kandyda-
tem do zast1jpicnia w mocno wysluzonych
Spitfire 'ow, kt6re jeszcze do pocz(ltk6w 1944 roku
stanowily rrzon wyposazenia polskich dywizjon6w
mysliwskich.
133. Skrzydlo zostalo przebazowanc na lotnisko
w Coolham, gdzie kontynuowano treningi na nowym
typic mysliwca. W czasie przeszkalania 306. Dywiz-
jon poni6sl4 kwietnia picrwsze straty na nowych sa-
molotach (F/0 Wladyslaw Szajda). lntensywne loty
szkolne kosztowaly zycie jeszcze dw6ch polskich pi-
lot6w: zgim;li P/0 Roman Brygidcr z Dywizjonu 315
(19 kwictnia) oraz F/Sgt Kazimicrz Osielcnicc z Dy-
wizjonu 306 (2 I kwietnia). Sarnoloty Skrzydla roz-
lory operacyjne juz 26 kwietnia, wysylaj(lc
pocz(ltkowo po jcdnej sekcji , a po 12 samo-
lot6w na operacje typu , Ranger" oraz , Ramrod" nad
terytorium Francji.
Ofensywne lory nad kontynent polcgaly na prze-
prowadzeniu bombardowania i ostrzalu z lotu nurko-
wego wybranych cel6w w pol(lczeniu z eskon(l amc-
rykanskich forrnacji bornbowych (,.Ramrod"). Rza-
dziej Mustangi przeprowadzaly opcracje typu , Ro-
deo". czyli loty na wymiatanie. W ten sposob czas
trwania misji byl wykorzystany optymalnie, a Mus-
umgi jako swielne mysliwce eskmtowe dalekiego za-
byly bardziej u:lyteczne nad Niemcami. Mus-
wngi Lll, jako znacznie doskonalsze od wczciniej-
szych odmian, mialy wsr6d pilot6w swietn:t
i zd:tiyly zostac wszechstronnic wypr6bowane przez
jcdnostki amcrykanskie w operacjach eskortowych.
Pi loci cenili sobie takie niezwykly zasic;g Mustanga,
kt6ry pozwalal na swobod!( w planowm1iu i realizacji
misj i na glf{bokim zaplcczu nieprzyjaciela.
\Vyraznie wzrastal przedinwazyjny wysilek bojo-
wy Skrzydla, kt6re tylko w maju wykonalo 22 opera-
cje typu , Ramrod", angazujq_c sily wszystkich trzech
Dywizjon6w. 18 maja czlcrem pilotom sckcj i Dywiz-
jonu 306 dowodzonej przcz F/Lt Wladyslawa Potoc-
kiego zaliczono zniszczenic He-I l l w rcjonie Ne-
vers. , Ranger" przeprowadzona 25 maja przyniosla
pi lot om Dywizjonu 315 zestrzelenie dwc)ch Arado
w rcjonie Bourgcs. Niestcty, F/0 Calinski z Dywizjo-
11lt 315 zgin<ll 20 rnaja w trakcie opcracj i , Ramrod
898", nie mog(lc wyprowadzic samolotu ze strornego
nurkowania w ataku na cclc naziemnc w rejonie Char-
leroi. Z kolci F/0 Czeslaw Obcrdak z Dywizjonu 306
lq_dowal przymusowo 30 maja w rejonic Zwolle wHo-
landii na skutck awarii si lnika Musumga.
Mustangi Mk.lll z Dywizjonu 315, sfotografowanc na lotnisku w Brenzctt 2 sierpnia 1944 ro-
ku. Na pierwszym planic samolot PK-K, PK-1 oraz PK-E. Samolot na picrwszym
pl anie (najprawdopodobniej FX903) sluzyl w Dywizjonie 315 do 4 sierpnia, a po odcslaniu na
przeglqd PK-K zostal FB355, za sterami ktorego 18 sierpnia I>Oiegl S/Ldr Horba-
czewski. rtrvM MH t.l762J
48
W dniu rozpoczc;cia inwazji na kontynent trzy dy-
wizjony 133. Skrzydla otrzymaly zadanie zapewnie-
nia oslony desantowi arncrykariskich 82. i I 0 I. Dywi-
zji Powictrzno-desantowych w rejonie plaiy ,.Utah".
Dzieil D+l przyni6sl nasilenie opcracji, w kt6rych
Dywizjony 306 i 315 bombardowaly i ostrzeliwaly
kolumny transportowe oraz kolejowe w Nor-
rnandii. Lq_czni e tcgo dni a dywizjony staatowaly do
zadan bojowych czterokrotnie, nie niepokojone przcz
niemal nicobecn'! tego dnia Luftwaffe.
Si6dmy czcrwca przyni6sl cic;ikie walki w po-
wietrzu. Juz przed poludnicm obydwa dywizjony nic-
mal r6wnolcgle stoczyly bitwy powictrzne z fom1ac-
jami Me-109 w okolicach Rouen i Argentan. \V wy-
niku obydwu stare Dywizjonowi 3 I 5 przyznano 4-0-0
(F/Lt Marciniak, F/0 Kirste, F/Sgt Ber-
ka i F/Sgt ldrian), natomiast Dywizjon 306 uzyskal
5- 1- 2 (pcwne zestrzelcnia przyznano F/Lt Siekier-
skiemu, F/Lt Sologubowi, F/0 Beycrowi, F/Lt Bud-
rewiczowi oraz dow6dcy Dywizjonu, S/Ldr Lapcc).
Prawdopodobne zestrzclcnie Me-109 uzyskal F/Sgt
Czezowski , a uszkodzcnic zal iczono F/Sgt Pomietln-
rzowi. Swict ny wynik uzupelni ly zcstrzclcnia uzys-
kane przcz F/Ll Swomiowskiego (1-0-0 Fw- 190
w czasie porannego lotu) oraz F/0 Twoneya z brytyj-
skiego 129. Dywizjonu (takze 1-0-0 Fw- 190).
Jeszczc tego samego dni a, tu:l po godzinie 18.00,
Dywizjon 306 stoczyl jcszcze jednq powictrz-
nq. Ponownic przeciwnikicm byla fonnacja Me-109.
a wynik zal iczony Polakorn 6-0- 3 zestrzelcti
i to bez strut wlasnych (F/0 Pietrzak i F/Lt Potocki
uzyskali po dwa pewne zcstrzelenia, a F/Sgt Rudow-
skiernu i F/Sgt Nowoczynowi przyznano po jednyrn).
Licznc lory tego dnia przyniosly nicstety takzc
straty. F/ Ll Boleslaw Gc;ca z Dywizjonu 306 zginql
w obci(lionym bombami Mustangu (FZ189, UZ-S),
kt6ry eksplodowal po trafieni u przcz anyleric; prze-
ciwlotnicz:t. Dow6dcc: Dywizjonu 306, S/Ldr
Legendarny dowodca przy slynnym Mustaugu: S/Ldr Eugeniusz Horbaczewski pozuje do przy osobistym PK-G FB387, ostatnim
z trzcch osobistych Mustaugow , Dziubka" oznaczonych ,G". Samolot nosi komplet oznaczeri dywizjonowych i osobistych
Jlilota, dobrze widoczna jest niernalowana przednia oslony Malcolma. Prezentowane wykonano I lub 2 sierpnia 1944 roku
w Brenzctt przcz til przy okazji uwieczniono kolejne fazy malowania oznaczen przez
widziano, jak ratowal si<; skokiem ze spadochronem
nad Francj11 i pocz1jtkowo nie bylo pewnosci co do je-
go losu. Szcz<;sli wie jednak z pomoc11 fra ncuskiego
mchu oporu udalo mu unikmtc spC(dzenia reszty
wojny w niewol i i powr6cic do Wielkiej Brytani i.
Z kolei F/0 Laszkiewicz lqdowal przymusowo na te-
renie zajC(tym przez nieprzyjaciela i trafil do niewol i.
W sumie 7 czerwca przyni6sl Oywizjonowi 306
zaliczenie 11- 1- 5 zwyciC(stw,jak si<; okazalo naj wyz-
szego wyniku ze wszystkich jednostek mysl iwskich
RAF tego dnia. Wydarzenie to zostalo odnotowane
w specjalnym komunikacie Air Ministry, podkresla-
szczeg61nie wysok<t liczbC( zestrzele1i uzyska-
nych przez pilot6w 18. Sektora Mysl iwskiego, w ra-
mach kt6rego dzialaly polskie Mustangi, oraz bojo-
Wq polskich pilot6w.
W dniu 0+ 2 Mustangi 133. Skrzydla trzykrotnie
atakowaly tmsy i WC(zly kolejowe wiodqce na przy-
cz61ek opanowany przez Aliant6w (w sumie 18 lo-
t6w). Oywizjon306 utracilj ednego Mustanga, kt6re-
go pilot, F/Lt Budrewicz, szcz<;sl iwie powr6cil do
Dywizjonu nast<;pnego dnia.
Dzie1i 0+4, po jednodniowej przerwie wymuszo-
ncj niesprzyjaj<tcymi warunkami atmosferycznymi,
przyni6sl loty na atakowanie cel6w naziemnych
- nie doszlo do walk powietrznych z udzialem pol-
skich Muswngow. Ataki koncentrowaly siC( zn6w na
rejonie Caen i Argentan. Ponownie 306. utraci l jed-
nego Muslanga wskutek celnego ostrzalu z ziemi. Je-
go pilot, F/Lt Tomanek, nie odni6sl obrazel1 i po
dwoch dniach znalazl si<; z powrotem w jednostce.
Z tego lotu nie powr6ci l r6wni ez F/Lt Sworniowski
z Dywizjonu 315, (FX960, PK- A). Po trafieniu przez
obrouurzeciwlotnicZ<t Swomiowski ratowal sil( sko-
kiem ze spadochronem, ale jego l1jdowanie wypadlo
w rejonie zajl(tym przez nieprzyjacielskie czolgi. Nie-
stety- polski pilot zginql, prawdopodobnie pr6bu-
uniknqc niewoli.
W dniu 12 czerwca 315 odni6sl blys-
kawiczne w ataku na siedem Fw- 190
w rcjonie Sees. Pilotom zal iczono 4-0-0 zwycif(stwa
bez strat wlasnych (F/Sgt Bargielowski 2-0-0 oraz
dow6dca, S/Ldr Horbaczewski, i F/0 Kirste po jed-
nym). Z kolci 306 uzyskal kolcjne
stwa 17 czcrwca (2-0-0) w rejonie Nogent. Czte1y
dni p6zniej, 21 czerwca, F/Sgt Mrozowski musial ra-
towac siC( skokiem z Mustanga (FZ 144, UZ- F), ale
(IWM M/1 /936 po /ewe} i JWM M/11937 po Jll'llll'ej)
dzil(ki pomocy francuskiego ruchu oporu uniknql
schwytania przez Niemc6w i powr6cil do
Angl ii pod koniec sierpnia.
Onia 22 czerwca Oywizjon 3 I 5 straci l jednego
z najpopulamiejszych pilot6w w trakcie jednej z naj-
bardziej pami<;tnych operacji. W ataku na otoczonych
i broniqcych sil( desperacko w re;:jonie Cherbourga
Niemc6w zestrzelony zostal przez fl ak F/Lt Henryk
Stefankiewicz. Tego dnia F/Lt Stefankiewicz prowa-
W/Cdr Stanislaw Skalskj w kabinie osobistego Mustcmga III FZ152 SS. Doskonale widoczne
Sl! szczcgoly oznaczen pewnych i prawdopodobnych (ich liczba niezupelnie zgadza
z list:t Skalskiego), a takze nie otwor uzywany do wystrze-
liwania tlar sygnalowych. Lotnisko Coolham, prawdopodobnie 8 maja 1944 roku.
(IWM M/11938)
49
U'l
0
Musta11gi Ill 133. Skrzydla w trakcie przygotowail do kolej nej misj i. Na
samolotach, prawdopodobnie do 129. Dywizjonu,
zwraca brak szachownic i godel dywizjonowych oraz pelne pasy inwa-
zyjne na wszystkich samolotach (czemiec 1944 roku).
(/II :If .\IH 6845}
Powy:lej: Mustang Ill FZI54 PK-N, prawdziwa rzadkosc wsrod polskich Mu.1taug1hv Ill ze na wyposazcni c w kabiny starego
typu. Na tym samolocie Sgt ldrian zestrzclil7 czcrwca 1944 roku Me-109F. W Dywizjonie 315 FZI54 sluzyl niemal do konca lipca 1944 roku,
a w kwietniu 1945 roku trafil ponownie do polski ego Oywizjonu 316, gdzie slu:lylt>rzez p6Itora roku jako SZ-J. Samolot nosi pelne oznaczenia
identyfikacyjne z okresu inwazj i. Coolham, czenvicc 1944 roku. f iiV.If MH 6846)
Poni:lej: Piloci Dywizjonu 315 spokoju na od lcwej F/0 Polak, F/0 Kirste, F/Lt Marcini ak oraz
mechanik. Coolham, czcrwiec 1944 roku. rtwu .1111 t949)
51
52
Po lewej i po lewej poniiej: Ten sam egzem-
plarz Mustauga III posluiyl do kilku
pilotow. Na gornym F/S Slon (z le-
wej) oraz S/Ldr Horbaczewski
w jaki sposob moi na zmiescic dwie osoby
w kokpici e Mustauga. W ten sposob , Dziu-
bek" przywi6zl 22 czerwca 1944 roku Sgt Ta-
mowicza po jcgo przymusowym lqdowani u
na podmoklym tcreni e we Francji.
Na srodkowym pozuje W/Cdr Skal-
ski. Dobrze widoczne Sl! szczegoly mcchaniz-
mu otwicrania owicwki kabi ny i ni cmalowa-
na przednia oslony Malcolma, wytlo
czonej z jednego arkusza szkla organicznego.
(/JIIM CH W66 po le11ej i JWM CH 13567 po lewej poni:tjl
dzi l jak zwyklc Flight ,A", lec<tC na Musta11gu ,My-
sza" (FB398, PK- A).
W trakcie tej samej operacji miala micjscc szcze-
g61na akcja ratunkowa w wykonaniu S/Ldr Horba-
czewskiego. Musumg pilotowany przez W/0 Tamo-
wicza zosta1 cclnie ostrze1any przez flak i pilot byl
zmuszony ratowac sic; przymusowyml<tdowaniem na
podmoklym nadmorskim terenie, niedalcko kt6rego
amcrykanskic oddzialy inzynieryjne budowaly nowy
pas startowy. Calc to 7.darzenie bylo obscrwowanc z po.
wietrza przez S/Ldr Horbaczewskicgo, kt6ry
le mysl<tc, zgrabnie wyl<tdowal na nieukoitczonym
pasie, budz<tc nic I ada sensacj(( wsr6d iolnicrzy. Hor-
baczewski sprowadzi l podw1adnego przy pornocy po-
zyczonego jccpa i ulokowal go w swoim samolocic.
Nastr<pnie, sicdzqc na jego kolanach, sprawnic wy-
startowal. Obaj odlecicl i zcgnani wiwatami iolnierzy
i dotarli bcz przcszk6d na macierzyste lotnisko.
Dzicn p6inicj 23 czerwca - ponownie Dy-
wizjon 306 stoczyl bitw<; powietrznq. Atak okolo
30 Fw-190 nastqpil w czasie, gdy fomtacja Muslllll
g6w rozpoczynala bombardowanie z lotu nurkowcgo
stacj i kolejowcj Vcrneuilna zach6d od Drcux. Bitwa
Ia drogo kosztowala Polak6w, kt6rzy stracili
dywizjonu, SILdr Janusza Marciniaka (FX970, UZ-C).
osaczonego przcz cztery Focke Wulfy. Co gorsza,jcsz-
cze trzech pilot6w nie wr6cilo z tego lotu: F/Lt Bud-
rewicz (FZI63, UZ- X) i F/Lt Tomanek (FX873,
UZ-T) zostali zcstrzeleni i trafil i do ni cwoli. F/Sgt
M ichalkiewicz (FB 196, UZ-Q) takzc zostal zcstrze-
lony, ale powr6cil do Dywizjonu po kr6tkim pobycic
w ukryciu u czlonk6w francuskiego ruchu oporu. Po-
mimo stral wywiqzala sic; regularna bitwa powietrz-
na, w efekcic kt6rej Polakom zaliczono 7-0-2 zwy-
cic:stwa. Najlcpszyrn wynikiern popisal sic; F/Lt Po-
tocki (2-0-0 Fw- 190), a obok niego F/Sgt Czczowski
(1- 0-0 Me- 109 oraz 0- 0-2 Fw- 190), F/Lt Sologub
i F/Sgt Letki (po I 0-0 Fw- 190) oraz P/0 Bzowski
i F/Sgt Pomictlarz (po 1- 0-0 Me-109).
Juz nastc;pnego dnia oba polskie Dywizjony starly
sic; z dwukrotnic licznicjszym przeciwnikiem w oko-
licy Tillicrs, uzyskujqc w sumie 6-1-4 zcstrzelenia.
Dowodzqcy formacj<t W/Cdr Skalski uzyskal 2-0-0
Me-l 09, podobnic r:to Polak z Dywizjonu 315 (2-0-0
Obsluga sil nika Packard Merli11 polski ego
Musta11ga II I. f/11:111
Powyzej: llustracja typowych prac obslugowych przy Mustaugu. Sa-
molot zostal wyposaiooy w nowych zbiornik6w dodatkowych
(metalowych), o pojemoosci 75 galon6w kazdy. Wyrainie widoczne
takie pojedyncze biale pasy szybkicj identyfikacji.
(/I I'M)
Poniicj: Mustaugi HI 133. Skrzydla w trakcie obsl ugi oa lotnisku
w Cool ham, prawdopodobnie 24 czcrwca 1944 roku. Samoloty widocz-
nc na naleialy do brytyjskiego 129. Dywizjonu, kt6rego sa-
moloty byly obslugiwane takie przcz polski personel naziemny. Uwa-
niestarannie namalowanc pasy inwazyj ne oraz brak oslo-
ny rur wydechowych. Ma IY. Mmusiak)
53
Praca mcchanikow w Cool ham przebicgala doslownie w polowych warunkach.
Powyicj: Proste urzlldzcni e uiywane do synchroni zacj i uzbrojenia Mustauga IJI. ,X" u gory
to punkt do ustawiania celownika w kabinie, ,+" - fotokarabinu (w nasadzie lewego skrzyd-
la), a cztcry koliste pola - skrzydlowych karabinow maszynowych.
Ponizcj: Przygotowania do zawi cszenia podskrzydlowych zaczepow sluillcych do przenosze-
nia podwicszcn {bomb i dodatkowych zbiornikow paliwa).
U dolu: Przcgllld i obsluga polcalowych Browningow wymontowanych ze skrzydel Mustaug6w.
(lrs:ystkie :t!ircill rill IJ
1
MtlllL<illk)
54
Me-109), a F/Lt Schmidt 1-0-0 Me-109. Z kolei
wsr6d pilot6w Dywizjonu 306 najwic;kszy sukces za-
liczono F/Lt Spornemu (1-0-0 Me-109 oraz 0-0- 1
Fw- 190). Cen'l za te sukccsy byla smierc zcstrzelo-
nego w walce W/0 Jana Adamiaka (FZI57, PK-Q).
Byla to ostatnia w.czerwcu 1944 roku dui:a operacja
i bitwa powietrzna, w kt6rej uczestniczyly Dywizjo-
ny 133. Skrzydla. Wszystkie trzy dywizjony Skrzyd-
ta znalazty na nowym lotnisku w Ford w pelnym
skladzie 26 czerwca.
R6wnolegle z post<:pami alianckich wojsk l'!dO-
wych na kontynencie, narastac zagroi:enie
Wysp Brytyjskich ze strony bomb lataj<tcych V-1.
Tym samym pojawi ta si(( pilna potrzeba wzmocnie-
nia systcmu obrony gl6wnych osrodkow przed taki-
mi atakami z powietrza. Jednym z elementow systc-
mu bylo utworzenie nowych formacj i (Grup) przezna-
czonych do obrony przed V-1, wchodz<tcych w sklad
Air Defence of Great Britain (ADGB). Po Dniu D
ADGB skupila si<: na zwalczaniu zagroi:enia Wysp
Brytyjskich ze strony niemieckich ,broni odweto-
wych", w szczegol nosci V-1.
Polskie DywiZ:jony 315 i 306 zostaly ,wypoi:y-
czone"ADGBiod91ipca 1944 roku(wrazz 129.Dy-
wizjonem RAF) 133. Skrzydlo zostalo przeniesione
do Brenzett. Nowa lokat izacja Skrzydla nie byla przy
padkowa, bowicm duia cz<;sc V- 1 przekraczala wy-
brzei:e Anglii w rejonie Cuckmere i St. Margaret's Bay.
W przypadku wykrycia nadlatuj<tcych V- 1 patroluj(!
ce Mustcmgi I 33. Skrzydla byly narychmiast gotowe
do przechwycenia.
Kolejn<t jednostk(\ PAF, kt6ra zostala przezbrojo-
na na samoloty .Mustang Ill i udziat w zwal-
czaniu V- 1, by! Dywizjon 316. Dywizjon ten rozpo-
CZ<!I dzialalnosc operacyj n(\ na Mustcmgach Ill od
I czerwca 1944 roku. W odr6znieniu od Dywizjon6w
133. Skrzydla, trzysta szcsnasty nie brat bezposred-
niego udzialu we wsparciu operacj i , Overlord". W naj-
gor<;tszym okresie, bezposrednio po inwazji, Dywiz-
jon wykonywat misje typu , Ranger" i , Roadsted",
a taki:e liczne patrote wybrzei:a ,,Jim Crow". W rym
okresie Dywizjon stracit dwoch pilotow. F/Sgt Ry-
szard Fusiara (FB220, SZ- F) zgin(\11 1 czerwca w zde-
rzeniu z makowam1 przez siebie lokomotyw!l, nato-
miast 19 czerwca w eskorcie formacji Bemtjigluerow
samolo! F/Sgt J6zefa Mi leja (FX888, SZ- J) udet'Zyl
w wodt:; i zatOIH!I wraz z pilotem. Nasilenie ofensywy
V- 1 skutkowato przeniesieniem Dywizjonu 316 do
West Mail ing i przeznaczeniem go do operacj i zwal-
czania V- 1 (,Diver"). M imo ie pierwszym Polakiem,
kt6ry zniszczyl V- 1, zostal Sgt Domailski z 3. Dywi-
zjonu RAF, to- jak sic: wkr6tce okazato - pierw-
sze zestrzelenie V- 1 zal iczone pi I otowi polskiego Dy-
wizjonu pt'Zypadlo 3 lipca W /0 Murkowskiemu z Dy-
wizjonu 316. Z kolei pierwsze zestrzelenie V- 1 dla
133. Skrzydla uzyskat I 0 lipca F/Sgt Rudowski z Dy-
wizjonu 306. 121ipcH wybuch zniszczonej pt'Zez F/Sgt
Pictrzaka bomby zmusit go do opuszczeni a ze spado
chronem uszkodzonego Mrrslcmga (FB378, SZ- X).
Dywizjon 3 I 6 wyspecjalizowat si!( w zwalczaniu
V- 1 i do konca lipca 1944 roku zal iczyl 50 zniszczo-
nych , czarownic". Loty na zwalczanie V- 1 Dywiz-
jon prowadzit do 26 sierpnia, uzyskujqc 36 kolejnych
zestt'Zeleil . Sierpieil przyni6sl pilotom trzysta szesna-
stego takze operacjc: zakonczon<t walk<} powietrznq
z mysl iwcami nieprzyjaciela. 14 sierpnia w operacji
, Ranger" w rcjonic Paryi:- Reims Polacy zaskoczyli
Powyzcj i ponizcj: /'vlustaugi III nnj(Jrawdopodobnicj nalcz:tcc do 129. Oywizj onu. zwracajq wyraznic widocznc rozni cc szerokosci
czarnych i bialych pas6w inwazyjnych. Takie skrzydlowc kokardy RAF zostaly namalowanc w r6inych miejscach na obydwu widocznych na
samolotach. Zbliicnic otwartcj skrzydlowcj komory uzbrojcni a dobrzc ilustrujc jcj po zdemontowaniu jcdncgo z dw6ch
kaem6w. lntcrcsuj:lcym dctal cm jest mala tabliczka z instrukcj q obslugi zainstalowancgo uzbrojcnia. Obydwa wykonano w Cool ham,
prawdopodobnic 24 czcrwca 1944 roku. rotx :djrcia ,;au: .llatuiat/
mysliwc6w nicrnicckich. u1yskujqc cz1ery
zestrzclcnia bcz strm wlasnych. Z wyci .. zcmni w tej
walcc zos1ali FILt Cholajda (2 0-0) oraz S Ldr Arcl
i W 0 Fcruga po I 0 0.
F/Sgt Rudowski z Dywizjonu 306. k16ry zaliczyl
sposr6d polsk ich pi lol6\\ I zcslrzc-
lonych V- 1 (8.5). w pogoni za kolcjmt bombq o ma-
lo sam nie zos1at zcstr7Ciony przcz odrzutowcgo Gto-
slem Mereora, nalcz<tccgo do Dywi7jonu 616 z Man-
ston. Polski pi lot wlasnic otworzyl ogici1 do ,.czarow-
nicy", kiedy jcgo Mnsrang zostal uszkodzony ognicm
Mereom. kt6ry pojnwi t doslownic znikqd. Pomi-
mo uszkodzcil samolotu pilot powr6ci t bez obraze1\.
Mustang P/0 Egona Zygmunda z Dywizjonu 306 pad I
29 lipca pomylki brylyjskich arlylcrzyst6w
w rejonie Hastings, w dodatku w st rcfi c cclowo wy-
znaczoncj jako ,bczpicczna ".
Zmimw w rnonolonii rcgulamych pmroli ,anli-di-
ver" przynioslo wyznaczcnic Dywizjonu 315 do es-
kony Bem!fighteroll' atakuj<\cych cclc u wybrzei:y or-
wcgii. Misjc ,.Roadslcd" przcprowadzone 23 i 30 lip-
ca przyniosly Dywizjonowi blyskolliwc sukcesy w po-
sraci 8+0 w walcc z 15 niemieckimi
mysliwcami bez stral wlasnych. w slar-
ciu 30 lipca zos1ali \V/0 Jankowski (2-0-0). Sqn Ldr
Horbaczcwski, F/LI Cwynar i PIO Swisllni (po
r -0-0 Me-109). a 1akie W/0 ldrian (1-0-0)
iF 0 Nowosietski (" 0 0).
\V czasic jcdncj 7 sicrpniowych opcracji ,.Ran-
ger" maj<tcych urozmaicic pa1roli .. ami-
Przygotowania do kolcj ncgo lotu na bom-
bardowanic cel6w nazicmnych w Ford w kon-
cu czcrwca 1944 roku. Sil molot (przypusz-
czalni c UZ-Y z Oywizjonu 306) nosi mocno
sfatygowany kilmuflaz i pasy inwazyjne. Wi-
docznc takic 500-funtowc bomby oraz wo-
zek do ich trilnsportu.
(l'ill U: .lfawviak)
55
Kolejne Mustaugow 129. Dywizjonu RAF w Coolham. Samol ot widoczny na pi erw-
szym planic nosi pelne oznaczenia inwazyjne obok pozostalosci wczesniejszych oznaczcn szyb-
kicj idcntyfikacji w postaci bialych pasow nn ustcrzeniu poziomym.
(via JJ( Mawsiak)
diver" minla miejscc slynna - jesli nic najslynniej-
sza bitwa powietrzna stoczona przcz polskich rnys-
liwcow. Dywizjony 306 i 315 mialy przeprowadzic
18 sierpnia niezaleine loty patrolowe w rejonie Beau-
vais. Najpicrw jednak. wkr6tce po starcie, w fonnacj<;
polskich Mus{(mgoll' Dywizjonu 306 wpadl samotny
brytyjski Spitfire. Na skutek kolizj i zgin<tl P/0 Fcliks
Migos (FB206, UZ- M).
Wiclka bitwa, jaka wkr6tce potem stala si<; udzia-
lcm Dywizjonu 315, z si lami ocenianymi na 60 Foc-
ke Wul f6w rw- 190 przyniosla przyznanic pilotom
M11s1angrjw najwic;kszej liczby zwyci<;stw w jcdnej
walcc w calym RAF: 16-1-3 zestrzelcnia kwa-
dransa. Ccnq tego sukcesu byla strata lcgcndamego
,.Dziubka ., Horbaczewskiego. Rzadka sztuka polega-
jqca na uzyskaniu trzech zwyci<;stw w jcdnym locic
udala si<; tego dnia wlasnie S/Ldr Horbaczcwskiemu
i F/Sgt Siwkowi, F/Lt Pietrzakowi zaliczono 2" -0-0,
F/Sgt Bargiclowskiemu2-0-2. Pozostalyrni zwyci<;z-
cami zostali W/0 Slor\. P/0 Swistui1, F/Lt Schmidt
ornz F/0 Nowosiclski.
Konicc lata 1944 roku przyniosl strat<; cc-
nioncgo i lubiancgo dow6dcy, ale tak:i:c fi asko pia-
now wyslani a misji polskich M11stang6w do wsparcia
Powstania Warszawskiego. Pcrsoncl Dywizjon6w
gnc;bi ly takie coraz gorsze widci na tcmat przyszlos-
ci powojennej Polski po zajc;ciu czc;sci terytorium
przcz Anni<; Czerwonq. Zamiast wsparcia Annii Kra-
jowcj polskie Muswngi uczesllliczyly we wrzesniu
1944 roku w oslonie desantu spadochroni arzy pod Am-
hem. Eskona llafij(lxow IV ramach .,Ramrod 1297"
27 IVrzcsnia kosztowala iycie F/Sgt Koloszczyka z Dy-
wizjonu 306 (FZ 196, UZ- D), kt6ry zginql w tmkcie
przyrnusowcgo ltjdowania w Holandii.
We wrzesni u Dywizjon 316 i 133. Skrzydto mys-
liwskic powrocily do zada1\ patrolowych i eskony.
56
Dywizjon 316 prowadzil pat role wybrzcza kontynen-
tu, natomiast Dywizjon 315 csk011owal dzienne wy-
prawy bombowe. \V tym miesi<]CU miala miejsce se-
ria strat Dywizjonu 316. I wrzesnia do bazy nie po-
wr6cil F/Sgt Zygfryd arloch. ktorcgo 1'rlustang
(FB384, SZ- Z) wpadl do morza po awarii silnika,
a 3 wrzesnia zginql F/0 Konstanty Cynkicr, kt6rego
samolot (FB381, SZ-C) skonczyt tak samo w trakcie
, Roadsted 87". Zaledwic trzy dni pozniej otiarq cel-
nego ognia anylerii pad I nad ll olandi<J F/Sgt Andrzej
Kawi1\ski , a dow6dc11 Dywizjonu S/Ldr A ret trafil do
ni eiVoli po awarii silnika swej maszyny (FB351 ,
SZ- B). Ostatniq wrzcsniowq stral!l Dywizjonu byt
F/Lt Zdzislaw Przygodzki, kt6rcgo Mustang (FB345,
SZ- U) rozbil sic; 8 wrzcsnia przy zlej pogodzie w oko-
licy wlasnego lotniska.
We wrzciniu stmty odnotowat takze Dywizjon 315.
\V czasie powrotu z ,. Ramrod 1280" 13 wrzesnia zgi-
n<]l W/0 Kazimierz Siwek, kt6rcgo samolot (FX878,
PK- F) roztrzaskal w rejonie Brcnzctt. Z jedncj
z misji wspieraj<[cych open1cje powictrzno-dcsanto-
wc w rejonie Arnhem nic powr6cil W/0 Jankowski,
ktory rozbil sic; 20 wrzcsni a (FB367, PK- V).
W paidzierniku 1944 roku dywizjony 133. Skrzy-
dla przenicsiono na lotnisko Andrews Field IV hrab-
stwie Essex. Wkr6tcc Dywizjon 315 zostal oddelc-
gowany do Coltishall i wszedl w sklad 3. Polskiego
Skrzydla Mysliwskiego, a jego micjscc w Andrews
Field zajqt Dywizjon 316. 18 pazdzicmika w czasie
jcdncj z misj i eskonowych , Ranger" nad DaniQ. Dy-
wizjonoiVi 316 zal iczonych zoswlo 6-0-0 zwyci((stw
nad Me-l 09 w rejoni e Aalborga, bcz strat wlasnych.
Po reorganizacji i kolcjnych przenosinach, doPe-
terhcad w Szkocji, Dywizjon 315 prowadzil operacje
nad Morzem Potnocnym i wybrze:i:crn Norwegii.
\V kolejnych miesi11cach I>Oiska jednostka wykonywa-
Ia wylqcznic loty eskonowe dalekiego na rna
lcj wysokosci i przy ograniczonej widocznosci. 10 lis
topada w czasie jednego z takich lot6w zgimtl F/Sgt
Antoni Ciundzicwicki, zestrzelony przez
artylcri<; przcciwlotnicz<]. Dywizjon 315 prowadzit
intensywnc operaeje bojowe pod koniec 1944 roku,
eskonujqc i Mosquity atakujqce cele na
wybrzeiu orwegii. 6 grudnia F/Lt Jerzy Schmidt
wodowal (HB833, PK- U) na skutek braku paliwa
i nicstety 7 grudnia polskie Mustangi eskor
tujqce Bemifigluet)' zmierzajqce w rcjon Trondheim
stoczyty bitw<; z nicmicckimi mysl iwcami, w wyniku
kt6rej Polacy uzyskal i 4-2-0 zestrzelenia okupione
stratq F/0 Andrzcja Czcrwinskiego (HB857, PK-C),
strqconego w powictrznej walce. W tym czasic dy
wizjony 133. Skrzydla wykonywaly typowe , Rmnro
dy", csko11ujqc wyprawy bombowe. Do spotkania
z ni cprzyjaciclern dochodzi lo rzadko, ale w czasie
.,Ramrod 1402" (eskona Lancastero11
Witten) F/Lt Walawski z 316. Dywizjonu uzyskal
12 gndnia pojcdyncze zestrzelenic Yle-109 w rejo-
nie Donmundu.
\V dniu 12 gndnia 1944 roku miejsce brytyjskie
go 129. Dywizjonu zajql w 133. Skrzydle polski Dy
wiz.ion 309. W ten sposob 133. Skrzydlo stalo cal
kowicie polsk:t formacjq IVyposazonq w jednolity ro
dzaj (Dywizjon 309 byt juz przezbrojony
w Mus((mgi Ill). 23 grudnia z lotuna eskonQ Bemifigh
terow nad Norwcgic; ni e powrocil P/0 Tadcusz Lu
bicz-Lisowski z Dywizjonu 315 (HB885, PK-J).
Od 1945 roku polskie Mustangi,
glownie eskonowaniern wypraw bombowych, mial)
bardzo niewiclc szans na spotkanic w powictrzu rnys
liwc6w wroga. 2 stycznia FIL Szymankicwicz z Dy-
wizjonu 316 1111arl w Bclgii w wyniku obraie1\ od
nicsionych po nicudanym przymusowym lqdowaniu.
21 lutcgo samoloty z trzcch polskich Dywizjon6w (315,
306 i 309) stoczyly ostatni<t dui11 bitwc; powietrznq
z fonnacjq okolo 20 Fw- 190. Pewne zestrzclenia
uzyskali F/Lt Blok, F/Sgt Cempel i F/0 Haczkicwicz
(z 315.), F/Lt Tronczyr\ski i S/Ldr Zulikowski (306.)
omz W/0 Murkowski (309.). Tego dnia ataki na cele
nazicmnc w Nicmczech przyniosly stmty Dywizjo-
nowi 315: zgin[\1 F/S Donocik (FB225), a Sgt Kos-
tuch (FX939) tmfil do niewoli. Nie powr6cilo takie
dw6ch pilot6w z Dywizjonu316: P/0 Dyrmom-Jus-
scwicz(FBII7, SZ- Y)oraz W/0 Zych (FBI 50, SZ-R)
zostal i ,zlapani" przcz ogromn:t, spowodowanll. przez
siebic cksplozj<; cclu naziemnego- tylko pierwszy
z nich przczyl ten wypadek i trafil do nicwoli.
Marcowc opcmcje eskortowe przyniosly kolcjne
nicszcz<;sliwc wypadki z udzialem pilot6w Dywizjo-
nu 316. Powr6t zopemcji eskortowej (,Ramrod 1478")
w dniu I marca zakonczyl sic: smiertelnym wypad-
kiem \V/0 J6zefa Ferugi omz F/S Ryszarda Kamcc-
kicgo. 5 marca awaria silnika Musumga F/L Stanisla-
wa Litaka (FX925, SZ- U) zakonczyla si<; katastrofll
i smicrci:t pi Iota. W ki lku innych przypadkach SZCZI(S
liwic skol1czylo na awariach i wczcsnicjszym za-
wr6ccniu samolot6w lecqcych na lot bojowy. Awaria
i wypadck byly przyczyn<l smierci F/L Stanislawa
Sawickicgo z Dywizjonu 309 w czasie eskorty Lall-
casterow 19 marca. Chamkterystyczna dla koncowc-
go etapu wojny duza intensywnosc lot6w eskorto-
wych dalekiego zasic:gu omz bmk istomego oporu ze
strony nicmieckiej obrony spowodowaly, ze dywiz-
jony polskich Musrang611 pmktycznie nie ponosily
strat na skutek akcji nieprzyjaciela.
Jeclna z ostatnich misji bojowych 133. Skrzydla
(,Ramrod 1533") zapisala sic: w histori i PSP w zupel-
nic nicoczckiwany spos6b. 9 kwietnia 1945 roku Lan-
C(IsteiJ' znajduj:tcc si<; pod opiekll polskich mysl iw-
zostaly znienacka zaatakowane przez odrzutowc
Me- 262. Blyskawiczna intcrwcncja eskorty przynio-
sla ostatnie zwycic:stwa powietrzne. jakie uzyskali
polscy piloci. S/Ldr J6zcf Zulikowski z Dywizjo-
nu 306 zaliczyl pewne zestrzclcnic Me-262. Piloci
Dywizjonu 309: F/Lt Micczyslaw Gorzula oraz F/Lt
Jerzy Mcneel r6wnici zniszczyli po jednym Me-262.
Czwarty odrzutowicc pad I ofinrq W/0 Antoniego Mur-
kowskiego, kt6rcmu przyznano takZe jedno uszko-
dzenic. Sukccsy tcgo dnia zostaly bez strat
wlasnych. Jak okazalo, one rcjestr zwy-
ci<;Stw powietrznych, kt6rc polscy pi loci uzyskal i w to-
ku calcj drugiej wojny swiatowej.
Bodaj najslynniejszy polski dywizjon - 303. KoS-
ciuszkowski- r6wniei zostal przczbrojony na Mus-
tangi, ale otrzymal je najp6znicj (po przeniesieniu
na lotnisko Andrews Field 4 kwictnia 1945 roku).
W ten spos6b pod koniec II wojny swiatowej North
American Mustang stat ctatowym
polskich dywizjon6w mysliwskich. Najszcrzej wy-
korzystywano samoloty w wcrsji Mk.l ll , kt6rc stano-
wily wyposazenie cztcrech dywizjon6w (306, 309,
316 i 316) do k01ica ich istnienia.
T rzysta trzeci zostal jedynym polskim Dywizjo-
nem wyposaionym w Mustmrgi Mk.IV. Wstc:pne prze-
szkolenie przeprowadzono przy wykorzystaniu kilku
wysluzonych egzemplarzy Musrangt1 I. Dywizjon wy-
konal dwa loty opemcyjne na MusttmgtJclr iV w dniach
23 kwietnia (,Ramrod 1552'') oraz 25 kwietnia. By-
ly to zarazem ostatnie misjc bojoiVe DyiVizjonu. Mi-
sja z 25 kwietnia 1945 roku stanowila b11rdzo wymow-
ny akcent. Tego dnia Laucasterom atakuj<t-
cym Hitlera w Bcrchtcsgaden zapewniala
Mustaugi byly lubiane takie przez personcl nazicmny ze na latwy do silnika
i najwainicjszych instalacji.
(l'i11 lv. Mawsiak)
pclna rcprczcntacja wszystkich pit(Ciu polskich Dy-
wizjon6w wyposaionych w Mustangi.
Dywizjon 303 zatrzymal nowe Mustangi ai do
dnia oficjalncgo rozwi[\zania jednostki, kt6re nast[\
pilo IV Hcthcl II grudnia 1946 roku. Podobnic zrcsz-
t[\ jak pozostalc polskie dywizjony - wykonaly one
ostatnic loty na Musrangaclr !II IV grudniu 1946 ro-
ku, tuz przcd f'onnalnym ich rozwi<tzaniem. Wobcc
szybko spadaj<tcej aktywnosci operacyjnej po zakoil
czcniu IVOjny, dzialalnosc w poszczeg61nych dywiz-
jonach konccntrowala na podtrzymaniu posiada-
nych Od wiosny 1945 roku do dywiz-
jon61V tmfilo wielu SIVieio przeszkolonych pilot6w,
kt6rych zadaniem bylo osi:tgnic:cie omz utrzymanie
pelnej gotowosci opcracyjnej. Pomimo zakonczenia
wojny, wysilck szkolenioiVy w poszczeg61nych Dy-
IVizjonach nic malal. Warto zauwazyc, ze od maja
1945 roku do IViosny 1946 roku IV lotach trcningo-
wych na Mustrmgaclr smierc ponioslo 12 polskich
pilot6w (w tym z Dywizjonu 309 i cztercch
z Dywizjonu 303). Jednak wraz z uplyiVem kolejnych
miesic;cy pokoju, zwlaszcza w 1946 roku, trening lot-
niczy systematycznie tmcil na znaczeniu. Jeszcze przed
zakoriczcnicm wojny zupelnie nierealne okazaly sic;
plany triumfalncgo powrotu do Polski zwanych jed-
nostek z pelnym uzbrojeniem i wyposazeniem. Wszy-
stkie polskie dywizjony mialy zostac rozwi[\zane.
Tym samym bezpowrotnie zakoriczyla sic; polska
kana hi storii Mustcmga. Rozwi[\zanie kazdcgo z pol-
skich dywizjon6w oznaczalo takze likwidacj<: niepot-
rzebnych juz Mustangow. W picr.vszych latach po za-
koriczcniu wojny z rcguly calosc sprzc:tu (czc:sto zuzy-
tego i pochodz.1ccgo, jak Mustangi, z Lend-Lease)
z jcdnostek kierowano do kasacji.
Rouhial napisal Piotr , Yankee" Wisniewski
57
Na tej stronie: Typowe czynnosci obslugowe wykonywane na Mustangach 133. Skrzydla. Obok przegll!du i napraw silnika sprawdzany jest
tc:i stan instalacji hydraulicznej; na ten czas samolot zostal ustawiony na podnosnikach. (ll's:ysrkic :tlkci" ,.,." u: MmusiakJ
58
OPIS TECHNICZNY SAMOLOTU P-51 MUSTANG
rlj:.
l
b l 6 1
Przekr6j P-51A ze zmianami proponowanymi przez North American Aviation, noszqcy 5 listopada 1942 roku. Wydaje i:e
zmiany dotyczq g/6wnie wyposai:enia radiowego, o czym swiadczyc moi:e przedlui:ony maszt antenowy
(NAA)
Rysunek gabarytowy wczesnego wariantu NA-73 z kr6tkim chwy-
tem powietrza do gai:nika - w konfiguracji jak model testowany
w tunelu aerodynamicznym
Rysunek gabarytowy A-36A jui: z przedlui:onym chwytem powietrza
do gai:nika
..
! STA.O
59
Gl6wne zespoly
skladowe P-51 B
1. Chwyt powietrza do
chlodnicy glikolu
2. Przedni kana/ po-
wietrza chlodnicy
3. Zesp61 chlodnicy
cieczy chlodzqcej
silnik (glikolu)
4. Pokrywa chlodnicy
oleju
5. Chlodnica oleju
60
6. Zaslonka chlodnicy
oleju
7. Zesp6/ smigla
8. Przednie okucie loza
silnika
9. Zesp6/ silnika
10. G6rna prawa pokry-
wa silnika
11. G6rna lewa pokrywa
silnika
12. Nosek skrzydla
13. Prawe skrzydlo
14. Kor'ic6wka prawego
skrzydla
15. Prawa Iatka
16. Trymer lotki
17. Wiatrochron
18. Gorny otwierany pa-
nel owiewki kabiny
19. Lewy panel owiewki
20. Prawy panel owiewki
21. Prawe okno
do wyposazenia ra-
diowego
Gt6wne zespoly sktadowe A-36
1. Kolpak smigla
2. Przedni pierscier'l oslony
3. Gorna oslona silnika
4. Srodkowy panel oslony
5. Dolny srodkowy panel oslony
6. Dolny przedni panel oslony
7. Dolny tylny panel os/ony
8. Dolny tylny panel os/ony mechanizmow silnika
9. Gorny tylny panel os/ony mechanizmow silnika
10. Gorny tylny panel os/ony silnika
11. Sciana ogniowa
12. Zesp6/ wiatrochronu
13. Boczny panel kadluba
14. Boczny lewy panel owiewki kabiny
15. Boczny prawy panel owiewki kabiny
16. Gorny panel owiewki kabiny
17. Pokrycie gornej kadluba
18. Tylne okno kabiny
19. Przedni chwyt powietrza do chlodnicy
20. Przedni kana/ dolotowy powietrza do chlodnicy
21. Ch/odnica
22. Klapa wylotu powietrza z ch/odnicy
23. Gorne oprofilowanie wylotu powietrza
z chlodnicy
24. Panel obs/ugowy chlodnicy
25. Dolna pokrywa chlodnicy
26. Oprofilowanie przejscia skrzydlo-kadlub
22. Lewe okno
do wyposazenia ra-
diowego
27. Oprofilowanie
28. Ster wysokosci
29. Trymer prawego
steru wysokosci
51. Wyrzutnik bombowy
52. Trymer lewej lotki
53. Lewa Iatka
23. Luk instalacji
tlenowej
24. Pokrywa tylna insta-
lacji tlenowej
25. Oprofilowanie
26. Oprofilowanie
30
30. Statecznik pionowy
31. Kor'ic6wka stateczni-
ka pionowego
32. Trymer steru
kierunku
33. Ster kierunku
34. Trymer lewego steru
wysokosci
35. Lewy ster wysokosci
36. Statecznik poziomy
37. Oprofilowanie
38. Zesp6/ k6/ka
ogonowego
39. Lewa pokrywa
k6/ka ogonowego
40. Prawa pokrywa
ki k6/ka ogonowego
41. Regulowana klapa
wylotu powietrza
z chlodnicy
42. Pokrywa zespolu
chlodnicy cieczy
chlodzqcej silnik
43. Przednia sekcja
kadluba
44. Pokrywa wziernika
do chlodnicy
45. Klapa skrzydlowa
46. Srodkowe zebra
plata
4 7. Oprofilowanie przej-
scia skrzydlo--kad/ub
48. Oprofilowanie przej-
scia skrzydlo--kadlub
49. Pokrywa luku uzbro-
jenia
50. Pokrywa luku skrzy-
nek amunicyjnych
54. Kor'ic6wka lewego
skrzydla
55. Lewe skrzydlo
56. Reflektor do lctdo-
wania
57. Oslona reflektora do
lctdowania
58. Oslona goleni pod-
wozia
59. Kola podwozia
60. Amortyzator goleni
61. Oprofilowanie przej-
scia skrzydlo--kadlub
62. Nosek skrzydla
63. Pokrywa mo-
cowania goleni
64. Pokrywa tylna me-
chanizm6w za sil-
nikiem
65. Gr6dz srodkowej
plata
66. Oprofilowanie rur
wydechowych
67. Zesp61 sci any
ogniowej
68. Oslona k6/ podwozia
69. Pokrywa zbiornika
paliwa
70. Zbiornik paliwa
71. Dolny tylny panel
pokrywy si In i ka
72. Dolny srodkowy pa-
nel pokrywy silnika
73. Dolny przedni panel
pokrywy silnika
74. Lewy srodkowy pa-
nel pokrywy silnika
75. Prawy srodkowy pa-
nel pokrywy silnika

..... ..
Gt6wne zespoty sktadowe P-51 D
W stosunku do wersji P-51B r6i:nice sq_ niewi
luk uzbrojenia w skrzydle miescil trzy kaemy (
- dwa), zmianie ulegla tez kabinowa
27. Golen k6/ka ogonowego
28. Pokrywy krnka ogonowego
29. Tylna sekcja kadluba
30. Statecznik poziomy
31. Ster wysokosci
32. Statecznik poziomy
33. Ster kierunku
34. Trymer steru kierunku
35. Trymer steru wysokosci
36. Centralne zebra plata
37. Centralna gr6di: skrzydla
38. Pokrywa luku amunicyjnego
39. Klapa skrzydlowa
40. Tylna pokrywa przedzialu uzbrojenia
41. Przednia pokrywa przedzialu uzbrojenia
42. Trymer lotki
43. Latka
44. Skrzydlo
45. Dolny hamulec aerodynamiczny
46. Konc6wka lewego skrzydla
47. Konc6wka prawego skrzydla
48. Amortyzator goleni podwozia
49. Os/ona goleni podwozia
50. Pokrywa mocowania podwozia
51. Pokrywa wziernika mocowania
goleni
52. Pokrywa kola
53. Pokrywa zbiornika paliwa
54. Wyrzutnik bombowy
55. Oslona reflektora do lq_dowania
56. Zesp61 g6rnego hamulca aerodyna-
micznego
57. Pokrywa urzq_dzenia rozpoznawczego
(IFF)
58. G6rna pokrywa do
kadluba
Jednosilnikowy, jednomiejscowy samolot mys-
liwski o konstrukcji calkowicie metalowej, zbudowa-
ny w ukladzie wolnonosnego dolnoplata z wci<tga-
nym podwoziem gl6wnym i k61kiem ogonowym.
Podstawowe wersje produkcyjne:
-Mustang I, P-SI/Mustang IA, P-51A/Mustang II
- samolot mysliwski i mysliwsko-rozpoznaw-
czy niskiego pulapu.
- A-36A- bombowiec nurkujitCY i samolot mys-
liwsko-szturmowy.
- P-51BIP-51C/Mustang III, P-51D/P-51K!Mus-
tang IV I Mustang IVA- samolot mysliwski da-
lekiego zasit(gu i samolot mysliwsko-bombowy.
- P-51 H - samolot mysliwski dalekiego zasit<gu
przystosowany do operowania nad obszarem Oce-
anu Spokojnego.
G/6wne zespoty sktadowe TF-51 D
By/a to dwumiejscowa wersja szkolno-trenin-
gowa; g/6wne zmiany w stosunku do P-51 D
dotyczyly jedynie kabinowej p/atowca.
elkie;
P-51B

26-'\
23
W wersji tej demontowano z reguly uzbrojenie
14
L
.
7
24
61

Rysunek gabarytowy
lekkiego wariantu XP-51
we wczesnym stadium
projektowym.
majq prostq na-
tarcia, a os/ona kabtny
ma ksztalt zblizony do
kroplowego
Piper Enforcer- turbosmiglowa wersja Mustanga z !at 1960.
I
62
Rysunek gabarytowo-
masowy detali
P-518/C
Masy
A. 204 kg
D. 386 kg kazde
(ze zbiornikiem paliwa)
E. 9 kg kazdy
F. 11 kg kazdy
G. 16 kg kazdy
H. 204 kg (suchy)
Rysunek gabarytowy
standardowego P-51
J. 68 kg
K. 32 kg
L. 11 kg kazdy
M. 9 kg
N. 16 kg
B. 91 kg kazdy
C. 1021 kg (suchy)
I. 499 kg (bez wyposaie
nia radiowego. +68 kg)
Wymiary zaokrqglono do naj-
bliiszej liczby calkowllet. masy
zaokrqglono
-----445
DIMENSIONS OF COMPLETE WING ASSEMBLY

3,4
37
21 20
54
46
FUEL CELL LINERS
lbi
26
17
Plat calkowicie metalowy, dwudzielny, dwudzwi-
garowy o obrysie trapezowym. Wznios plata 5, pro-
fillaminamy NAA-NACA. Linia biegn4ca na wyso-
kosci 25% plata prostopadla do osi wzdluz-
nej platowca. Obie plata l4czone sworzniami
w osi symetrii platowca do zebra centralnego. Goma
powierzchnia skrzydel w kabiny wykorzysty-
wana j ako podloga kabiny pilota. W kazdej cz<(sci
plata 21 zeber usztywniaj4cych konstrukcj<(. Koil.c6w-
ki plat6w odejmowalne, l4czone z cz<(sciami central-
nymi przy pomocy srub. Pokrycie plata ze stopu lek-
kiego Alclad, nitowane do zeber i podluznic za po-
moq nit6w o Ibach wpuszczanych. Lotki i klapy
o konstrukcji calkowicie metalowej zawieszone na
tylnym dzwigarze. Pokrycie lotek i klap ze stopu lek-
kiego. Konstrukcja lotek dwudzwigarowa, usztywnio-
na 12 zeberkami, klapy r6wniez 0 konstrukcji dwu-
dzwigarowej, wyposazone w 13 zeberek nosowych
i 15 zeberek centralnych. Lotki wywazone statycznie
i dynamicznie, wyposazone w klapki wywazajqce:
lewa- regulowana, prawa- stala. N ap((d lotek me-
chaniczny za pomoq dzwigni i linek. Zakres
wychylenia lotek: 15 w gor(( i w dol. Klapy nap((dza-
ne hydraulicznie, wychylane w zakresie od 0 do 50
ze skokiem co 1 0.
Konstrukcja skrzydta P-51 B/C
Rysunki pochodzq z instrukcji remontu platowca;
numery wskazujq w katalogu za-
miennych
63
Kompletne lewe skrzydto P-51 B/C
Gl6wne podzespoly:
1. Klapa
2. Lotka
9. Wspornik fotela pilota
11. Pokrywa do mocowania
podwozia
12. Pokrywa wylot6w kaem6w
13. Przednia pokrywa
do luku uzbrojenia
22. Tylna pokrywa do
luku uzbrojenia
23. Pokrywa luku skrzynek
amunicyjnych
24. Pokrywa do reflek-
tora do lctdowania
25. G6rna pokrywa zdalnego
wskaznika kompasu (tylko
na lewym skrzydle)
26. Pokrywa skrzydlowego
swiatla pozycyjnego (g6rna
i dolna powierzchnia)
27. Pokrywa goleni podwozia
28. Pokrywa kola
29. Pokrywa do
pompy paliwa
30. Pokrywa zbiornika paliwa
31. Pokrywa do regu-
lacji trymera
32. Dolna pokrywa do
zdalnego wskaznika kom-
pasu
33., 35., 36., 37. Podkladka
pod utrzymujqce
zbiornik dodatkowy
34. Zesp61 wyrzutnika
39. Nakladka do mocowania
skrzydel
40. Mocowanie chwytu po-
wietrza do chlodnicy
41., 42., 43. Wzmocnienie
splywu
10 GUN BAY ACCESS COVERS----..
9 LANDING GEAR ACCESS
7 LANDING GEAR fAIRING DOOR
64
AMMUNITION BAY ACCESS COVER 2 Gl6wne podzespoly
lewego skrzydla
P-510
1. Klapa skrzyd-
Iowa
2. Pokrywaluku
skrzynek amuni-
cyjnych
3. T rymer lotki
4. Lotka
5. K01'1c6wka
skrzydla
6. Pokrywa zbior-
nika paliwa
7. Wewm;trzna po-
krywa podwozia
8. Panel skrzydla
9. Pokrywa dosh;-
pu do mechaniz-
mu podwozia
10. Pokrywa wm;ki
uzbrojenia
FUEL TANK DOOR 6 WING TIP 5
FLAP
.Oil
-----r--_
. ----
.0&4
. ----
AILERON
.040
.040
110rc:
.040
.040
52$0
ALL SKIN IS 24ST ALCLAO l:xct:PT AS
NOTED. OI:CIMAL FRACTIONS INDICATE
SKIN TMICKNUS IN INCHES.
Gorna (u gory) i dolna po-
wierzchnia lewego skrzydla
P-51B/C z zaznaczonymi
grubosciami blach pokrycia
(w calach)
.040-1,02 mm
.051 - 1,30 mm
.064- 1,63 mm
.081 - 2,06 mm
material: 24ST Alclad,
oprocz kor'lcowki skrzydla
Wl111 Upper Surface Ui11-f'SII and C
_ ___,----
----- '
FLAP
.040
5250
- \

.040
.040
.040
.040
11orc:
ALL SKIN IS 24ST ALCLAD UCI[PT AS
NOTED. DI[CINAL FRACTIONS INDICATE
SKIN THICKNESS IN INCHES
.Oil
.040
Wi111 lower Surface Sld11-f'-SII and C
Gorna (u gory) i dolna po-
wierzchnia lewego skrzydla
P-51 D z zaznaczonymi gru-
bosciami blach pokrycia
(w calach)
.040 - 1 ,02 mm
.051 - 1,30 mm
.064 - 1 ,63 mm
.081 - 2,06 mm
material: 24ST Alclad,
oprocz kor'lcowki skrzydla
Widoczne sq istotne roi:nice
w podzialach blach w sto-
sunku do skrzydla P-51B/C
.ott
.040
00011 .040
.,
-
---
' AI::;;;-----
.040 .040
.040
DOOR DOOR
.044
.040
.0.4
.040
Nor c.
o\LL IKIIII IS I4ST o\LCLAO I[KCI[PT
AS IIOJI[D. O(CIMo\L FRo\CTIOIIIS
IIIOICU( 1111111 THICKNESS IN IIICHU
Wi111 Upper Surface Sli11-'SIO
--r
--- _____
l
.040
.040
.040
.040
.014
Norc
ALL SKIN IS 14ST o\LCLAO UCEPT
AS IIOTEO. DECIMAL fRACTIONS
INDICATE SKIN THICKNESS IN INCHES
.040
.014
Win1 lower Surface Uln-f'SIO
.Oil
65
66
Powyiej: Montai skrzydla P-SIA na lo:iu.
Widoczne ieberka i podluiniczki na
zbiornik pali wa o poj emnosci 90 gal. (340 1).
(NAAI
Po lewej: Skrzydlo P-51 D w koitcowym sta-
dium monta:i.u. Podwozie jest ju:i zamonto-
wane, lecz zbiornikow paliwa jesz-
cze puste. ''''AAI
Poni:iej: Komtllctny zcspol plata bcz klap pod-
dawany malowaniu
(NAAI
Po prawej: Zbiorniki 1>aliwowe oblo:ione wy-
zamocowane
w placie P-510/K. Zbiorniki te mialy poj em-
nosc 92 US gal. (350 I); byly one produkowa-
ne spccjalni c dl a tcj wersj i Mustcmga 1>rzez
US Rubber Company w Los Angeles w Kali-
fo rnii.
Hamulce aerodynamiczne A- 36
i mechanizm ich uruchamiania
Po prawej: Kompl etny zesp61 plata P-SI B/C
poddawany przygotowaniom do naloienia
kamutlaiu. Widoczne pokrywy zbiorni -
kow paliwa oraz calkowicie golc-
nie podwozia. lch pokrywy nie jeszcze
prLymocowane do goleni i swo-
bodnie na zawiasach.
Po lcwcj: Pracownicy zakladow North Ame-
rican Aviation w trakcic montaiu instalacji
hydrauliczncj do podwozia. Zcspol skrzydla
wcrsj i P-510/K jest ju:i komplctny, widoczne
klapy w pozycji maksymalnie wypuszczo-
nej. Amortyzator golcni jest w poloieniu mak-
symalnic (NAAJ
67
68
Konstrukcja klapy skrzydlowej P-518/C.
Nie r6znila ana od klapy montowanej
na P-510
Rejon zebra 75 z mocowania
podwozia (1) i jarzmami mocowania ka
em6w: przednim (22), tyl-
nym (29), tylnym
nym (37) i przednim (44)
Powyiej: Calkowicie wypuszczona klapa skrzydJowa P-SID w wido-
ku od tylu. Widoczny jest fragment lewej lotki wraz z trymerem. Jest
to cgzemplarz Mustanga w zbioracb muzeum w Duxford
w Wielkiej Brytanii. (A. Jarski)
Konstrukcja lotki i trymera w P-518/C
Montaz konc6wki skrzydla P-51 D. Cyfry oznacza-
kolejnosc operacji i nr katalogowy uzytej
do
Kadlub o duralowej (gl6wnie Alclad- platero-
wana blacha duraluminiowa) konstrukcji p61skoru-
powej, podzielony na trzy lltczone sworznia-
mi. W czt;sci przedniej loze do mocowania silnika,
w czt;sci srodkowej kabina pilota i chlodnica cieczy,
do czt(sci tylnej mocowane usterzenie. Strukturt; wy-
trzymalosciowlt kadluba tworzyly cztery gl6wne po-
dluinice formowane metodlt wytlaczania z blachy
duralowej, wrt;gi i dodatkowe podluznice oraz pracu-
pokrycie z blachy duraluminiowej Alclad. Mitt-
dzy CZ!(SCilt przednilt a CZ!(SCilt srodkOWlt zaroodpor-
na plyta pancema oddzielajltca przedzial silnika od
kabiny pilota.
Czt;sc przednia okapotowana czterema odejmo-
wanymi elementami i trzyczt;sciowlt oslonlt dolnlt.
Blachy pokrycia mocowane przy pomocy specjalnych
szybkozlltcznych zapinek ( obr6t o r obwodu umoi:-
liwial zamknit;cie lub otwarcie mocowania). W czt;-
sci dolnej okapotowania trzy chwyty powietrza do
gamika z filtrami powietrza. Loze silnika wykonane
z dw6ch dZwigar6w skrzynkowych, wyposai:onych
w pomocnicze d:lwigary skosne. Oba dZwigary loza
silnika polltczone dwoma dZwigarami poprzecznymi
o ksztalcie litery U. Calosc mocowano do przegrody
ogniowej czterema sworzniami umieszczonymi na
koncach d:lwigar6w gl6wnych i pomocniczych. Taka
konstrukcja pozwalala na wymontowanie silnika
z samolotu w calosci po odjt;ciu jedynie blach oslo-
ny silnika!
Srodkowa czt(sc kadluba wykonana w postaci
dw6ch pol6wek lltczonych w osi symetrii samolotu.
G6me podluinice czt;sci srodkowej o przekroju dwu-
teowym, przechodzltcym w czt;sci tylnej w przekr6j
1011011
t.
/
{ TMIIUST
WING
___ ,_,
l
l
liS
us
1011?1
IOO.SI't
.....
,.._,
/
'-ICI
'-1$7.$
''V '-143
'\._ '\..IJJ

{SI'&II
"- 114 431
' 104

75.$
'\._SHS
llfJIItiiiiTAL
ITA.I&IIC/1


Charakterystyczne punkty P-51 B/C, tzw.
STA, w miejscu lqczenia blach, i ze-
ber. Cyfry oznaczajq odleglosc w calach
od punktu zerowego, kt6ry w przypadku
kadluba znajdowal w miejscu lqczenia
pierwszego segmentu oslony silnika z na-
natomiast dla skrzydel i usterze-
nia poziomego - w osi symetrii platowca
Charakterystyczne punkty P-510, tzw. STA,
w miejscu lqczenia blach, i zeber. Cyfry
oznaczajq odleglosc w calach od punktu zero-
wego, analogicznie jak mialo to miejsce w przy-
padku P-51 B/C. Zwraca ze niekt6re
liczby Sq inne- platowiec P-51 B/C r6znil
od P-51 D nie tylko kabinq. Rysunki te stanowily
w polqczeniu z rysunkami z instrukcji
remontu platowca, do zrekonstruowania plan6w
poszczeg61nych wersji Mustanga, zamieszczo-
nych w tej publikacji
69
Powy:iej i poniiej: Pruwa i lewa polowka kudluba P- SlA z kompl ctnym wyposa:leni em.
(M. .lemuu rill R. llllll!gmw)
70
20
19
29--r-------
"+
30---T----
Konstrukcja przedniej kadtuba
P-518/C
1. Zesp611ewej burly (STA 75 do 248)
21. Zesp61 prawej burly
41. Gorny panel kadluba
46. Oslona chwytu powietrza do chlodnicy
glikolu
47. Zesp61 os/ony chlodnicy glikolu
(STA 159 do 182 3/4)
60. Zesp61 kanalu wylotu powietrza
z ch/odnicy glikolu (STA 202 do 248)
Szczeg61 ,A" ukazuje uchwytu
do wchodzenia do kabiny. Cyfry w k6/kach
na g/6wnej g6rnej podlui:nicy (2) pokazujq_
odleglosc w calach od punktu zlokalizowa-
nego na lq_czeniu oslony silnika i pierwszego
segmentu kadluba za smiglem
teowy. Podluznice dolne r6wniez dwuteowe, przecho-
dz1!ce w przekroj ceowy. Za plecami pilota wrt<ga t/o-
czona z blachy stalowej, tworz1!ca koziol przeciwka-
potazowy. Konstrukcyjnie sekcja srodkowa skladala
si(( z osmiu cz((sci pol1!czonych nitami oraz sworznia-
mi. Cz((sci te (przegroda ogniowa, koziol przeciwka-
pota:i:owy, pokrycie g6me, !ewe i prawe pokrycie bocz-
ne, komora na wyposazenie radiowe, polka usztyw-
niaj1!ca i pokrycie dolne wraz z wlotem powietrza do
chlodnicy) mogly bye w razie remontu wymontowy-
wane i zast((powane gotowymi podzespolami.
Kabina pilota z wiatrochronem ze szkla pancer-
nego, wyposazona w uklad ogrzewania i chlodzenia.
Przednia CZ((SC wiatrochronu wykonana z pi((ciowar-
stwowego szkla pancemego o grubosci 1" cala, po-
chylona do tylu pod k1!tem 31. Ruchoma CZ((SC oslo-
ny kabiny w postaci trzech element6w wykonanych ze
szkla organicznego o grubosci
3
I 16 cala. Prawa cz((SC
nieruchoma, lewa i g6ma odchylane na zawiasach.
Cz((sci ruchome blokowane zamkami dost((pnymi za-
r6wno z wn((trza kabiny, jak i z zewn'llrz, dla obslu-
gi naziemnej. Nad g6m1! CZ((SCi1! tablicy przyrz1!d6w
oslona stanowi1!ca integraln1! CZ((SC wiatrochronu, po-
kryta w tylnej CZ((sci gum1! chroni1!C1! glow(( pilota
w razie wypadku. W oslonie zamontowano system
odmrazania wiatrochronu przy pomocy cieplego po-
wietrza, podstaw(( celownika optycznego i uchwyty
pomocne przy wsiadaniu i wysiadaniu z kabiny. Gu-
mowa CZ((SC oslony spelniala r6wniez rol(( panelu an-
Konstrukcja tylnej kadtuba
P-518/C
1. Zesp61 pokrycia Aiel ad 248-T
2. Okucie lq_czenia tylnej z przedniq_
(STA 248) na gl6wnej dolnej podlui:nicy
(18)
Cyfry w k6/kach na gl6wnej g6rnej podlui:ni-
cy pokazujq_ odleglosc w calach od punktu
zlokalizowanego na /q_czeniu oslony silnika
i pierwszego segmentu kadluba za smiglem.
nr 25, 27 i 28 to elementy mocowa-
nia mechanizmu regulacji fotela pilota
71
72
POlka wyposazenia radiowego P-518/C. Usztywnienia (2) byly przyspawane do p61ki,
reszta element6w byla przynitowana. Pozycja 9 to punkt mocowania silownika do porusza-
nia i:aluzji chlodnicy oleju. Poz. 11 to kana! do poruszania steru wysokosci
WQzly konstrukcyjne zespolu kadtuba przedniego P-51 8/C
tyodblaskowego. Ca!osc konstrukcji oslony kabiny
montowana zawiasowo w czterech punktach do g6r-
nych podluinic kadluba. System mocowania oslony
kabiny wyposa.Zony w uklad awaryjnego odrzucania
W pokryciu kadluba za kabinq_pilota dodatkowe dwie
szyby boczne w postaci odejmowanych wyprasek ze
szkla organicznego, umo:i:liwiajq_cych dost((p do apa-
ratury radiowej. Za przedzialem radiowym przegro-
da sklejkowa uniemo:i:liwiajq_ca przedostawanie
element6w wyposa.Zenia do CZ((Sci tylnej z uwagi na
niebezpieczenstwo blokady uklad6w sterowania. Opi-
sana konstrukcja oslony kabiny pilota typowa dla
maszyn serii A, B i C. Od modelu D ruchoma cz((SC
oslony kabiny jednocz((sciowa o ksztalcie kropli, tlo-
czona ze szkla organicznego, wzmocniona
ramq_ w CZ((Sci dolnej. Grzbietowa CZ((SC kadluba za
kabinq_pilota obni:i:ona w celu umo:i:liwienia odsuwa-
nia do tylu. Oslona odsuwana r((cznie poruszala
na specjalnych szynach umocowanych na kadlubie
samolotu. F otel pi iota regulowany, przystosowany do
spadochronu siedzeniowego. Polo:i:enie orczyka re-
gulowane. Za fotelem pilota dwie plyty panceme
chroniq_ce glow(( i plecy pilota.
P61skorupowa konstrukcja cz((sci tylnej obejmo-
wala dwa dZwigary podluine, trzy przegrody (wn;gi
pelne ), pi((C WT((g pomocniczych i sciank((
Clj, do kt6rej mocowano usterzenie.
Poz. 1 to zesp61 sciany ogniowej, do kt6rego nalei:a.
plyty opancerzenia czolowego (2, 3, 4 i 5).
Szczeg61 A ukazuje jeden z punkt6w mocowania
skrzyd/a, natomiast szczeg61y B i C ukazuja.
mocowania /oi:a silnika do kadluba.
Szczeg61 D pokazuje przesuwnego mocowa-
nia g6rnej p61ki wyposai:enia radiowego (29).
Poz. 28 do dolna p61ka wyposai:enia radiowego,
uwidoczniona na rysunku powyi:ej. Poz. 20 to zesp61
ramowej STA 146 z kozlem przeciwkapotai:o-
wym i mocowania skrzyd/a w dolnej
1. Os/ona chwytu powietrza do ch/odnicy, 2. Otw6r
inspekcyjny ch/odnicy oleju, 3. Pokrywa chlodnicy
oleju, 4. Regulowana zaslonka wylotu powietrza
z ch/odnicy oleju, 5. Pokrywa do przyla.cze-
nia chwytu powietrza, 6. Odpowietrzenie instalacji pa-
liwowej, 7. Pokrywa ch/odnicy glikolu, 8. Pokrywa
otworu inspekcyjnego chlodnicy glikolu, 9. Pokrywa
do kadluba, 10. Pokrywa otworu in-
spekcyjnego chlodnicy glikolu, 11. Ruchoma pokrywa
wylotu powietrza z ch/odnicy glikolu, 12. Pokrywa
mocowania popychacza ruchomego wylotu powietrza
z chlodnicy, 13. Pokrywa otworu inspekcyjnego kad-
luba, 14. Pokrywy luku k61ka ogonowego, 15. Pokry-
wa otworu inspekcyjnego g6rnej kadluba,
16. Pokrywa otworu inspekcyjnego, 17. Pokrywa otwo-
ru inspekcyjnego, 18. Pokrywa otworu inspekcyjnego,
19., 20. Oprofilowanie, 21. Pokrywa otworu inspek-
cyjnego, 22., 23. Oprofilowanie, 24. G6rna pokrywa
otworu inspekcyjnego tablicy przyrza.d6w, 25. Boczna
pokrywa otworu inspekcyjnego tablicy przyrza.d6w,
26. Pokrywa wlewu oleju do zbiornika. 27. Pokrywa
za zbiornikiem glikolu, 28. Pokrywa wlewu glikolu,
29. Pokrywa filtra powietrza, 30. Pokrywa przewodu
gora.cego powietrza do gaznika, 31., 32., 33., 34. Ele-
menty oprofilowania la.czenia skrzydla z kadlubem,
35. Kompletne pokrycie tylnej kadluba,
36. Kompletne pokrycie przedniej kadluba
Detale A, B i C przedstawiaja. odpowiednio: g6rny
mocowania /oi:a silnika, dolny mocowa-
nia loi:a i la.czenie przedniej i tylnej kadluba.
Szczeg61 D przedstawia ogon P-51D z pletwa.
grzbietowa. (55) i oprofilowaniem miejsca la.czenia
usterzenia z kadlubem (56)
Po prawej: Mocowanie zbiornika ol eju do sciany ogniowej.
(NAA)
ta.czenie skrzydla z kadlubem P- 516/C. Numery oznaczaja pozyc-
je w katalogu zamiennych platowca, z kt6rego pochodzi ten
rysunek
Po prawej: Kadlub P- SlB z scian:t ogniow:t i zawie-
szonym na niej zbiornikiem oleju na linii montaiowej w Inglewood.
(NAA)
Pokrywy kadluba, oprofilowania i pol<tczenia sekcj i P-518/C

IJCTAJL A
DETAIL D
Poniiej: Din por6wnania kadlub P-510 zc ogniow:t i zawie-
szonym na niej zbiornikiem oleju. Widoczne jest pclnc wyposaienic
kabiny pilota, jednakZe bez fotcla. (NAAJ
73
74
L:tczeni e kadluba P-SlA z kompl etnym
zespolem plata. (NAAJ
L:tczenie kadluba P- 51 D z kompletnym
zespolem plata. (N.4AJ
Elementy skladowe
usterzenia P-51B
Po lcwej: Komplet-
ne ustcrLenic P- 51A
na w6zku do trans-
portu
racyjncgo.
(NAA)
I'oni:i:cj po lcwej:
Tylne sekcjc kadlu-
l>a P- 51 B z usterLc-
nicm, koncowe sta-
dium wyposaiania.
(NAAI
Poniiej: Transport
tyl ncj sckcj i kadlu-
l>a P- 51 B z komplet-
nym usterzeni em na
montai u pla-
towcow.
(NAA)
Usterzenie poziome wolnonosnc o konstrukcji
dwudzwigarowcj i o obrysic trapezowym. Pokrycic
wykonano zc stop6w lekkich A I clad. Statccznik po-
ziomy wyposazony zostal w odcjmowane koi1c6wki
umozliwiaj:tcc zakladanic i zdcjmowanie steru wyso-
kosci. Stcr wysokosci kryty pl6tnem z moi:liiVosci:t
wychylanin 30 IV gore; i 20 w d6t. W p6znicjszych
wersjnch pokrycic pl6cienne zast:u>iono mctalowym
(od IVCrsji D). Stcr wysokosci z kompcnsac.i:t maso-
IVQ oraz acrodynamiczn:t (ze stcrowanymi klapkami
wywazajqcyrni). Usterzenic kierunku o konstmkcji
dwudzwigarowcj z pokrycicrn zc stop6w lckkich.
Kqt zaklinowania statecznika - 1 na lcwo od osi
platowca. 1 ickt6rc wcrsje modclu D wyposazonc zo-
staly IV dodatkowq grzbictowq w celu popm-
wy statccznosci kicrunkowcj. Stcr kienmku pokryty
merccryzowanym pl6tncm bawelnianyrn, z klapkq
wywazaj:tc:t. Napc;d stcru wysokosci za pomoc1 cic;-
giel, stcn1 kicrunku i klapek wywazajqcych za pomo-
cq Iinck.
75
76
..
"
Konstrukcja steru wysokosci P-51 B
U gory widoczne set elementy metalowe konstrukcji, ponizej zas
ster wysokosci p16tnem. Zaznaczone set paski zapo-
biegajqce przecieraniu pokrycia na metalo-
wych. Pozycja 7 to trymer, natomiast numerem 2 oznaczone jest
wywazenie masowe. Do osi steru (25) byly dzwignie
do jego poruszania


0TAIL Cl"!IHi'IT Slot

Konstrukcja statecznika pionowego P-51 B
Pozycja 3 to zawiasy, do kt6rych mocowany by! ster kierunku, nato-
miast poz. 2 to zaczep anteny. Poz. 31 to gl6wny dzwigar stateczni-
ka pionowego, natomiast 32 to diwigar przedni. Poz. 8 i 30 to ele-
menty mocujqce statecznik pionowy do usztywnieri kadluba
Konstrukcja steru kierunku P-51 B
Po lewej stronie widoczny jest ster z pokryciem, na kt6rym zazna-
czono wzmocnienia, zapobiegajqce przecinaniu pokrycia przez kra-
metalowych konstrukcji. Pozycja 14 to trymer z two-
rzywa sztucznego na bazie zywicy fenolowej, natomiast poz. 2 to
g6rne statyczne wywazenie masowe (7,5 kg). Poz. 19 to dolna
statycznego wywazenia masowego. Po lewej u dolu pokazano frag-
ment prawej strony steru z oprofilowaniem popychacza trymera
Ster kierunku P-518 przed pokryciem go piOtnem.
(NAA)
Powyicj: Lcwe podwozie P-510 z rcflcktorcm do l=tdowania. Dobrze widoczne jest
ICII'Cj pokrywy kola Z SiiOwniki em dO jcj zamykania. (M. JNmm ria R. Wn/l,gnne)
Ponizcj: Lcwa golcn podwozia P- 51 0. Widoczny jest fragment Na picrwszym planie
przewody od instalacji silnikowej. (A. Jarsl:iJ
Powyzej: Rcflektor do l:tdowaoia we
podwozia stosowany w wersji P-510.
(NAA)
Lewe podwozic widziane od wewn=ttrz. Wi-
docznc jest mocowanic pokrywy do gol eni.
(A. Jm:<ki)
Podwozic w ukladzie klasycznym z kolkiem ogo-
nowym. Podwozie glowne jednogolcniowe, zaopa-
trzonc w amonyzatory olejowo-powictrzne. chowane
w skrzydla w kicnmku osi symctrii samolotu. Napc;d
systcmu chowania podwozia hydrauliczny. Harnulcc
tarczowc hydrauliczne, stcrowanc za pomoq pcda-
16w. Kola podwozia gl6wncgo o srednicy 27 cali
(68,5 em). Pokrywy podwozia gl6wnego dwuczc;s
ciowc. Jcdna czc;sc przymocowana do goleni podwo
zia, druga do po podwozia
gl6wnego calkowicic zakrywaly one wnt;ki podwo-
zia. Uzyskano w ten sposob niezaklocony oplyw po-
wietrza spodniej czc;sci plata samolotu. Kolko ogo-
nowe chowanc hydraulicznie w kicrunku lotu, amor-
ryzatory olcjowo-powietrznc. K61ko ogonowe stem-
wane bylo wychyleniami stcru kierunku poprzcz
mechanizm linkowy. Mcchanizm steruj <lCY mozna
bylo wylqczyc podczas parkowania lub kolowania
samolotu poprzcz wychylcnic drl)zka sterowego do
przodu. K61ko ogonowc wyposai:one w dwie pokry-
wy zamykajqcc wnc;kc; podwozia po kol-
ka ogonowego. Srcdnica kolka ogonowego wynosila
12,5 cala (32 em).
77
lnstalacja podwozia g/6wnego w P-518/C
Golen podwozia osadzona bylaw metalowym odlewanym jarzmie (2),
przynitowanym do gl6wnych element6w wiq_zan skrzydla. Golen (3)
wysuwana byla silownikiem hydraulicznym (15) po zwolnieniu blo-
kady z konsoli (46) w kabinie pilota
78
Powyzej: Lewa kola w skrzydle P- SlD. PrzOd samolotu znaj-
duj e z lewej strony. Ta seria zostala zrobiona w IWM w Dux-
ford w Anglii. Egzemplarz tego Mustcmga jest pieczolowicie odres-
taurowany i lata, udzial w rozmaitych pokazach.
(A. J11rski)
Po lewej: Prawa podwozia w skrzydle P- SlD. Widoczne
liczne przewody instalacji samolotu. Zwraca ciemniejszy, wy-
polerowany pas blachy ze stali ni erdzewnej, przynitowany do wew-
strony pokrywy kola. Mial on zabezpieczac przed
przetarciem przez wiruj:tce jeszcze po starcie kolo podwozia.
(A.Jarski)
Lewa goler'l podwozia P-51 B/C wraz z ko/em i jarzmem
Zesp61 goleni (2) mocowany byl w metalowym jarzmie (1), przynito-
wanym do wiq_zan skrzydla. Poz. 3 to oslona goleni mocowana na
zawiasie do jarzma i dwoma ruchomymi zastrzalami (4 i 7) do goleni

53
37-4



---'--""'-----

NOT:
IJS B/IIDIX FLUID
FLfiiO REO. PCR FILLING 4 PTS. 1 OZ.


..:12 21
\(iT"



Prawa goler'l podwozia P-518/C, przedstawiona na tzw. eksplodujq_-
cym rysunku. Widoczne sq_ wszystkie jej elementy skladowe. Ele-
menty amortyzatora- poz. 38 cylinder amortyzatora),
28 cylinder amortyzatora) oraz 24- przedstawiono
w skr6ceniu (wyrwana cylindryczna srodkowa)
lnstalacja k6/ka ogonowego P-518/C

14---T------..,777"



STA. 273
16
Golen k6/ka ogonowego wraz z amortyzatorem
Golen wysuwana by/a za posrednictwem linkowych, napina-
nych si/ownikiem hydraulicznym, mocowanym na odlewanej obudo-
wie goleni (1 ). te przechodzily przez system rolek (33)
Zatrzask k6/ka ogonowego, konstrukcja wspornika oraz za-
mykania luku
79
Sil ni k Rolls-Royce-Packard V-1650 Merlin na wozku transportowym, na jakim pnesuwany
byl na linii montaiowej w zakladach North Ameri can Aviation. (NAAJ
80
lnstalacja silnika Merlin (Packard V- 1650-7) na P-510
1. Zbiomik wyr6wnawczy cieczy chlodzctcej silnik, 19. lskrownik, 21. Gaznik Bendix PD-18-A1,
23. Zbiornik oleju, 28. Piasta smigla, 30. t.opata smigla J6437A, 31. Regulator smigla
4G10G21D, 45. Pompa olejowa, 50. Pompa cieczy chlodzq_cej Packard, 53. Pompa paliwo-
wa Type G- 9
Zesp61 napfdowy. We IVCZesniejszych wersjach
samolotu (P- 51, P- 51 A, A- 36A) zastosowano sil niki
rodziny All ison V- 171 0, chlodzonc ciecz:), dwuna-
stocyl indrowe, cztcrosuwowe IV ukladzie V o mocy
maksymalnej 1200 H P. Pojemnosc skokowa
si lnika 28.021,88 cm
3
. Skok tloka 152,4 mrn. sredni-
ca cylindr6w 139,7 111111 , stopien 6,65: I.
Silniki wyposaionc IV
mechaniczn:t. Stopiel1 doladowani a 8,8: I.
Srednica wimika spn;iarki 241,3 mm. Przeloienie
reduktora obrot6w smigla 2: I. Maksymalna liczbaob-
rot61V si lnika 3000 obr./111in. Masa silnika 1335 fun
t6w, dlugosc 2184,4 mm.
Pocz<twszy od wcrsj i P- 51 B stosowano dwuna
stocylindrowy, czterosuwowy, chlodzony ciecZ:t sil-
nik w ukladzie V, typu Rolls-Royce Merlin 68, pro-
dukowany na licencji jako 3 przez zaklady
Packard Motor Car Co., Detroit. K:tt rozchylenia cy-
lindr6w 60, pqjemnosc skokowa 27.029 cm3, skok
11oka 152,4 mm, srednica cyl indra 137,16 mm, sto-
picri spr<;iania 6: I. Silnik byl wyposai.ony w rcduk-
tor (0,479: I) oraz dwustopniowq, dwubiegow'l
zarkte urnozliwiaj<tC<\ zachowanie rnocy startowej sil-
nika do wysokosci 7800 m.
automatycznie na drugi bieg po przekroczcniu wyso-
kosci 5600 mcrr6w. Przy obniianiu wysokosci lotu
z 6000-7000 m drugi bieg spn;iarki wyl<tczal au-
tornatycznie na pulapic 4300 m. Moe startowa silni-
ka wynosila 956,8 k\V (1300 KM) na picrwszym
i 1067,2 kW (1450 KM) na drugim bicgu sprqiarki .
Kr6tkotrwala, pi((ciorninutowa moe bojowa wynosi-
la 1192,4 kW (1620 KM) przy cisnieniu ladowania
2065 hPa i pr((dkosci obrotowej 3300 obrl min. Ma-
sa silnika 748 kg. dlugosc 2209,8 rnrn. Smiglo meta-
lowe Hami lton Standard 240, czterolopatowc o sred-
ni cy 3,40 111 oraz nutomatycznie nastawnym skoku.
Masa smigla 208,5 kg.
lnstalacja chwytu powietrza do si lnika. W sa-
molotach nap<;dzanych silnikami Allison (tj. P-51.
P 51 A i A-36) chwyt powictrza do silnika umiesz-
czono na powicrzchni kadluba zaraz za kolpa-
kicm srnigla. Powictrzc wlotowe kierowano do gai-
nika dolnoss:tcego przy pomocy systemu rur. Uklad
rur doprowadzaj<tcych powietrze sterowany mecha-
nicznie dzwigni<t z kabiny pilota urnoiliwial dopro-
wadzanie do gaznika powictrza pobierancgo bczpo-
srcdnio z wlotu lub podgrzanego powictrza pobicra-
ncgo z przcdzialu silnikowego.
ntj<\C<\ ukladem pobierania powietrza umicszczono
po lcwcj stronic tab! icy przyrz.1d6w.
W maszynach nap<;dzanych silnikarni Merlin
uklad chwytll powictrza do si lnika pozwalal pilotowi
IHl wybranie jedncgo z trzcch tryb6w pracy: naporo-
wy chwyt powietl7.a, chwyt powietrza t>obicranego
poprzez uklad filtr6w, chwyt podgrzancgo powierrza
pobicranego z komory silnika. Wlot naporowcgo ch11y
tu powietrza umicszczono na spodzie kadluba zaraz
za kolpakiem smigla. Uklad rur kierowal powietrze
wlotowe do tylnej cz((sci komory silnikowcj, a na-
kierowane bylo ono ku g6rze, do gaznika sil-
nika. Gaznik silnika to g6mossQcy gainik 111rysko111'
wyposazony w dwumcmbranowQ pompkt; przyspie-
szcnia, automatycznc stcrowanie skladcmmicszanki,
rcgulacj<; cisnienia podawania pal iwa i
Chwyt powietrza do silnika zamykany kl apq wloto-
WQ sterowanl! mcchanicznie z kabiny pi lota (diwig-
nia stcruj<tca po lcwej stronie tablicy p17yrz<td6w).
toie silnika Rolls-Royce-Packard na P-518/C
Zamknit;cie klapy wlotowej powodowalo pobieranie
powietrza do sil nika przez perforowane panele
umieszczone po obu Stronach pokrywy silnika w ce-
lu przeprowadzcnia powictrza wlotowcgo poprzez
uklad filtr6w wlotowych. W warunkach zimowych
ustawiano na stale panclc w pozycji zamknic;tcj-po
klapy chwytu powietrza - co powodo-
walo kierowanic strumicnia ogrzancgo powictrza
zprzedzialu si lnikowcgo do kanalu wlotowcgo chwy-
tu powietrza do si lnika.
Elementy
nosne oslony
silnika i oslona
na P-518/C
Uklad wydechowy silnika skladal si<; z 12 indy-
widualnych rur wylotowych wykonanych zc stali ni e-
rdzcwncj, umieszczonych po szesc po kazdcj st ronie
kadluba. Samoloty ckspo11owe w wcrsji Mustang I
wyposazono w spccjalnc oslony chroniqcc pi Iota przed
oslcpicnicm przez plomicnic wylotowc ukladu wy-
dcchowcgo.
Wyposazenie montowanc na silniku obcj mowa-
lo (dla obu rodzaj6w silnik6w. Allison i Merlin): gaz-
nik, dwa iskrowniki, regulator obrot6w smigla, pom-
tt
"

pt; paliwow:t, pompt; olcjow:t, pomp(( cieczy chlodzq-
ccj , pomp<; ukladu hydrauliki, prqdnicC(, pomp<; pr6z-
niowQ, rozrusznik i obrotomicrz.
Uklady sterowania silnikiem dla si lnik6w rodzi-
ny Allison poruszanc byly elektrycznic tub mccha-
nicznic i obejmowaly: przcpustnic<;, sterowanic przc-
plywcrn powietrza do gaznika, pompkc; zastrzykow:t,
rozrusznik, system sterowani a skladem micszanki
i uklad zaplonu silnika. W silnikach rypu J\tlerlin
diwignia przcpustnicy byla mechanicznie polqczona
Elementy nosne i oslona silnika All ison V- 1710 na P- 51A i A- 36 Elementy nosne i oslona
silnika Rolls-Royce-
Packard V- 1650-7
.
.. J:/
,_!_fl'
na P-510
..
,,,.,. A
I
81
82
Kompletne loie silnika Rolls-Royce-Packard
V- 1650-3 na linii montazowej P- 51B.
(NAA)
z kolektorem automatu steruj4cego cisnieniem lado-
wania si lnika produkcji zaklad6w Packard lub Sim-
mons. Automat pozwalal na utrzymanie stalego cis-
nienia ladowania si lnika niezaleinie od warunk6w
lott1. Na tylnej przepustnicy umieszczono dzwig-
regulacji skladu mieszanki. Sterowanie prac(\
zarki odbywalo automatycznie - przy pomocy
barometru podl<tczonego do elek-
nycznego ukladu sterowania W przypad-
ku awarii barometru moina bylo uzyc awaryjnego
sterowania za pomoq systemu dzwigni z kabiny pi
Iota. Uruchamianie silnika odbywalo przy pomo-
cy pompki zastrzykowej (we wczesniejszych wers-
jach sterowanej w pozniejszych automatycz-
nie poprzez elektryczny uklad sterowania) i uklad za-
plonu silnika.
Smiglo. We wczesnych wersjach P-51
nych silnikami All ison ui.yto tr6jlopatowego smigla
Curtiss Electric C532D o srednicy I 0 stop i 9 cali.
lopaty smigla typu 57000 wykonane z aluminium.
Smigla byly staloobrotowe o zmiennym skoku lopat,
sterowane elektrycznie.
Samoloty z si lnikami Merlin pocz<twszy od wer-
sji P- 5IB wyposazono w czterolopatowe5migla fi r-
my Hami lton Standard 24050-65 lub -87 typu Hy-
dromatic. lopaty smigla aluminiowe typu 6547-{),
6547A-6 lub 6523A-24. Srednica smigla- II stop
i 2 cale. W ni ekt61ych samolotach P-51 K stanowiq
cych produkcyjn(\ P-51 D zastosowano czte-
rolopatowe smigla A542S Unimatic finny Aeropro-
ducts sterowane hydraulicznie. Srednica smigla II stop
i I cal, lopaty typu H20- 156P-23M5 wykonane ze
stal i. Wszystkie rodzaje smigiel wyposai:ono w kol-
paki o konstrukcj i alumini owej.
Uklad stcrowania smiglem. We wszystkich wcr-
sjach P- 51 stosowano smigla staloobrotowe (typu
constant-speed). W samolotach silnika-
mi Allison pod tablic(\przyrz<ld6w umieszczono prze-
l<lcznik wyl(\czaj(\cy automatyczny regulator k(\ta na-
stawienia skoku lopat, co umoiliwialo pilotowi
ne ustawianie skoku lopat smigla.
W samolotach silnikami Merli11
skokulopat smigla byl ustawiany automatycznie w za.
leznosci od obrotowej silnika.
Uklad lvll)'Sku wody do silnika. Uklad ten po raz
pierwszy zastosowano w samolotach wersji P- 51 H.
Wczcsniej nie byl stosowany.
Powyiej po lewej: rur wydecho-
wych do sil nika V - 1650-3 na P-51 B/C na li-
nii montaiowcj Mustangow w Inglewood.
(NAA)
Po lcwcj: F- 82E na linii montazowc,j. Prawy
silnik Allison V- 1710-145 jest juz komplct-
ny, zalozono .iui nawet smiglo fir my Aeropro-
ducts. Pozostaje tylko zamontowac stelai do
oslon i same oslony. Zwraca 12 rur wy-
dcchowych na jcdnej stronic silnika-po jcd-
ncj na kaidy zawor wydcchowy.
(NAA)
lnstalacja chlodzcniu silnik<J. W samolotach na-
silnikami All ison zbiomik cieczy chlo-
dz!jccj umicszczono nad silnikiem, bezposrednio za
kolpakicm smigla. Od kolpaka smigla oddzielony byl
plyt!j Obicg cicczy chlodZ<\CCj (roztwor
wodny glikolu ctylowcgo) wymuszony byl pompkq
od si lnika. Chlodni ca cicczy chlodz<!cej
II' tuneJu W srodkowej CZ((SCi kadJuba za kabin<t pi lo-
la. \Vylot tunelu zamykany regulowanq klapq, nasta-
wian'l mechanicznic bCZJ>Osrednio z kabiny pilota.
\V samolotach z si lnikami Merlin stosowano dwa
niezalcinc systcmy chlodzcnia. Uklad chlodzcnia sil-
nika podobny do systcmu stosowanego w samolotach
z silnikicm Allison wyposaiono w zbiomik cieczy
chlodzqcej o pojemnosci 62 I umieszczony w przed-
niej czc;sci komory silnika. Temperatura cicczy chlo-
dz<tcej (30% roztwor wodny glikolu ctylowcgo) rc-
gulowana automatycznic za pomoq tcrmostatu.
Uklad chlodzenia micszanki pa-
liwowo-powietrzncj posiadal odrc;bn<t Cal-
kowita pojcmnosc tcgo ukladu to 4,8 galona w tyrn
zbiomik wyrownawczy o pojemnosci 0,5 galona.
Podobnic jak w przypadkuukladu chlodzenia si lnika
obieg cieczy chlodzctcej wyrnuszony przy pomocy
pompy nap((dzancj od silnika.
\V odr6inicniu ocl sarnolot6w.z silnikami All ison
sterowanie przyslonami tunelu wylotowego chlodni-
cy autornatyczne. Pilot rn6gl ustawic jcdcn z cztcrcch
tryb6w pracy: automatyczny, otwat1c, zamknic:te, ste-
rowanie wyl<!CZonc. Trybu automatycznego, w kt6-
Powy:iej: KornJ>Ietny ZCS(>OI silnikowy V- 1650-7 zamontowany na kadlubie P-SI D.
(M. Jerrnm ia II. IJ(,I/.<gt'Qre)
Poni:iej: Monta:i kompl etnego ZCS(>Oiu silnika R-R-Packard V- 1650-7 Merlin do sciany og-
niowej kadluba P-SlD. lnstalacja tcgo zcspolu odznaczala prostot11- nawet w warun-
kach polowych m6gl bye on wymicniony na MII.\'Umgu w cil!gu 24 godzin, wliczaj:tc w to pro-
by SJ> rawdzaj:tce. (NAAJ
83
84
Przed pierwszym uruchomieniem silnika na-
leialo go przesmarowac pod cisnieniem, ko-
z instalacji cisnicniowej.
Widoczny na mechanik
z do instalacji smarowania w glowi-
cy w celu przesmarowania ,kla-
wiatury" silnika V- 1650-3 na P- 518/C.
(NAA)
rym uchylenie przyslon regulowane bylo automatycz-
nie w zaleznosci od temperatury cieczy chlodz:tcej,
nie stosowano tylko w razie uszkodzenia termostatu.
Uklad sterowania turbospr<(zarki. W samolotach
napt<dzanych silnikami rodziny Allison stosowano
jednostopniow:t i jednobiegow11 turbospr<(iark<(-nie
wymagala ona wi<(c zadnych ukladow stentj<[cych.
Si lniki Merlin wyposazono natomiast w dwustopnio-
W<t i dwubiegow11 turbospr<(iark<( sterowan<t auto-
matycznie za pomoq aneroidu mierz!lcego cisnienie
powietrza we wlocie do gaznika si lnika. Drugi sto-
pien spr<(iarki byl wl!lczany na wysokosci pomic;dzy
16.000 a 25.000 stop w zaleinosci od wersji silnika.
w kabinie pilota umieszczono przel<[cznik umozli-
wiaj<[C)' r<(czne sterowanie praq turbosprt<iarki.
Instalacja olejowa skladala sit< ze zbiomika
( o pojemnosci 80 I dla samolotow z si lnikami Mer-
lin), umieszczonego w przedniej cz<(sci kadluba,
przed iaroodpOrn!l przegrodl).. Chlodnica oleju byla
umieszczona w tunel u podkadlubowym. Regulacja
temperatury oleju automatyczna za pomoq termo-
statu. Pompa oleju przez silnik. Uklad
chlodzenia oleju umozliwial lot odwr6cony w czasie
nie dluzszym niz I 0 s.
Instalacja przcciwpozarowa. Samoloty Mus-
f(mg nie byly wyposazone w systemy detekcji plo-
mienia i uklady automatycznego gaszenia poiar6w.
Dotyczy to wszystkich wersji samolotu.
Instalacja palhvowa. lnstalacj<( paliwowl). we
wczesnych wersjach samolot6w Mustang z silni kami
All ison stanowily dwa zbiorniki skrzydlowe o po-
jemnosci 90 galonow kazdy, umieszczone pomi!(dzy
dzwigarami centroplata. Lewy zawieral komor<( o po-
jemnosci 31 galon6w uiywan<t jako zbiomik rezer-
wowy. W samolotach w wersji P- 51 nie bylo mozli-
wosci zastosowania dodatkowych, podwieszanych
zbiornik6w pal iwa. W samolotach P- 51 A i A- 36A
mozna bylo zawiesic na podskrzydlowych zaczepach
bombowych dodatkowe zbiorniki paliwa o pojenmo-
sci 75 lub 150 galon6w. Zbiornikow 75-galonowych
uzywano w lotach bojowych, zbiorniki 150-galono-
we sluzyly tylko do lotow dlugodystansowych dla
przebazowania samolotow.
W samolotach z silnikami Merlin instalacja pali-
wowa skladala z dwoch zbiornik6w o pojemnosci
348 I kazdy, umieszczonych w czC(sci przykadtubo-
wej platow, dwoma dzwigarami. Od wersji
P- 51 B-7 (i P- 51 C- 3) Mustangi otrzymaly dodat-
kowy zbiornik paliwa w kadlubie za kabin<t pi lota
(pojemnosc zbiornika 85 galon6w). Wyprodukowano
Powyze.i po lewej i po lewej: Lewa i prawa
strona przodu P-51 D ze oslonami sil-
nika Rolls-Royce-Packard V- 1650-7 oraz zde-
montowanym kanalem powi etrza do
:iarki. (oba zdjecia A. Jarskij
Regulacja iskrownika na P- SlD.
(1\1. Jerram ill R. Wllllsgrove)
tez zestawy samolot6w
z wersj i P- 518- 5 do wersji P- 518-7 w warunkach
warsztat6w polowych (oraz odpowiednio P- 51C- I
na P- SIC- 3). Calkowite nape!nienie zbiornika po-
wodowalo jednak srodka ma-
szyny, co bardzo niekorzystnie wplywalo na statecz-
nosc samolotu i utrudnialo pilotaz, zwlaszcza mniej
doswiadczonym pilotom. Z tych ograni-
czono ilosc paliwa w zbiorniku kadlubowym do
65 galon6w. Samalot, podobnie jak we wczesniej-
szych wersjach, m6gl bye wyposaiony w dwa dodat-
kowe zbiorniki podwieszane pod skrzydlami. W ka-
binie pilota umieszczono mechanicznego
odczepiania zbiornik6w dodatkowych, wykorzysty-
w razie awarii wyrzutnik6w elektrycznych.
Stosowano paliwo o liczbie oktanowej I 00/ 130. Gaz-
nik bezplywakowy, wtryskowy, zasi lany pali-
przez silnik. Na wysokosciach po-
wyiej 2500 m pampa wspomagana byla przez dodat-
Kana! powietrza do wczesnych P-518
7 HUT
507Z7 PLUCi BUTTON
Wlot powietrza do chlodnicy P-510. Cyfry
oznaczajct kolejnosc operacji demontai:u
1 .. 5 Pbcc .M"'t>p i.n po1irion J.nd K<urc 11
u d nng bolu.
6-7 Connt !('O()p suppon rod.
8 bmcry vcn1 tube
9 Cooncc1 rn1in dn in sump ve-nr line.
10 Connt e<ICkpir cold 1ir inJct Ucx rubt.
REMOVAL: f .. 1hc rcvcrk o(
lnsctll:.uion
Regulowany wylot powietrza z chlodnicy P-51 D
1 P()l.iliMI roolut nd.iuot lit oodc-1 lbp
inlot'l'l ' "'ada hi"lfo
2 lnKn bol1 duo""' hint;C' wi1lo boo'lllio"
u ..nckr ()i boh.
4 J..ocmn P,. ""' ' t top ol rod, aM
rod in or ou 10
6 WilhfupluUt <loicd.dakkwpropcr dQt
11 lu_,d.lllf ncJjL tigh\.01 j.u'lo nu1 11
rop ol rod.
., 7 lluu1l an) (l()'>'(t' on borron1 ollbp.
8 covn a1 )(wwud a!tc o( O..p.
REMOVAL: EumtU!Jy ol imu.ll
lion prodll""
85
Wlot powietrza do chlodnicy cieczy
silnik pod kadlubem P-51 D
w IWM w Duxford. ( 1. Jarski)
Powyiej i poniicj: Prawa i lewa strona kadluba P- 510 ze zdemonto-
wanymi panelami obslugi chlodnicy cieczy chlodz:tcej silnik (ciemny
element poniiej paska znaku rozpoznawczego). Fragment samej oslo-
ny chlodnicy widoczny jest u dolu poniiej.
(ob11 :rljrcia A . .larski)
86
Powyicj: Regulowany wylot powietrza z chlodnicy cieczy
silnik w widoku od tylu. Widoczny .i est pionowy popychacz do regu-
lacji poloienia klapy wylotu. (A. Jnrski)
Poniicj: Przod kadl uba P- 51 0 w muzeum w Duxford. Oslony silni-
ka a kana! powietrzny do zdemontowany. Na
picrwszym planie widoczne jest smiglo z charakterystycznym znacz-
kicm firmowym firmy Hamilton Standard na lopacie. (A. Jwski!
Przegl!!d i napclniani c zbiornika olcj u w P- 510
przcd oblotcm. (M. JfiTm" ,.
10
H. lloll<gro.,.J
\
\
Przeghtd sllnik6w P-SID przed oblotem. Wldoezne s ~ t l n n nit na zdJtclu
powyiej lopaty migla. (M. Jemm via R. Wa//sgrove)
87
Powyze,j: Linia montaiowa zespolu smigiel Hamilton Standard do P-SID w wytworni North
American Aviation. (NAA}
Poniiej: Montaz smigla do P- SID na linii produkcyjnej w NAA, 1944 rok.
(NAA)
kowe elektryczne pompy paliwowe, umieszczone
IV poblizu zbiornik6w paliwa. Pilot dysponowal w ka-
binie panelem steruj(\cym zaworami umieszczonymi
88
na przewodach instalacj i paliwowej, umozliiViaj(\cy-
mi przel(\czanie zasilania si lnika IV pal iwo
poszczeg61nymi zbiornikami.
Piasta smigla Hamilton Standard
Piasta smigla firmy
Aeroproducts


.. ..
P- SIB/C, widziany . . Wiatrochron
PowyzeJ. . k z owiewkl}. (NAAJ
od sty u
. 1 C Pokazano deta Oslona kabmy P- 5 . ka na wiatrochronie 1 wywietrznt
k' kabiny P- 51B/C
Elementy owtew '
I S rodkowy owiewki. . letny pane
Po leweJ: Komp slony kabiny.
Poniiej: Tylne panele 0 (oba NAA)
89
D
I
-- -- +---
1 3 2
granica tloczenia ba_bla
Owiewka zaprojektowana przez
inz. Malcolma, tzw. Malcolm hood
Opracowal i rysowal
Zbigniew Kolacha
.. .
. ...
Skala 1 : 16
............... ..
......... . ........................... -. . . . . . ... . .. . . .. . . . ........... -.......... .
. . . . .. .
t;' ... . .
. : : : . . . .
. . . .
. . . . . . . . . .
'
..... -.....
..
.
..
..
. .
ooxe)j
Dodatkowa prowadnica
do odsuwanej owiewki
typu Malcolma
1. sruba, 2. nit, 3. kra.zek gumowy
@@@ 0
. I I
Rodzaje lacznik6w uzytych do mocowania
element6w oslony kabiny i kadluba w jej
rejonie, wraz z ich rozmieszczeniem
I I I I
I . I I .
I I I i i I
I I I I
Opracowal i rysowal
Zbigniew Kolacha
90
: .. t;
. :
. .
,
.... .....
: ..
. ..
..
..
..
..
..
Elementy
oslony kabiny
P-510/K
Owiewka kabiny TF-51 0
Elementy
oslony kabiny
P- 510/K
Po lewej: Instnlncja oslony kabiny P- 51 D/K.
(NAA)
lnstrumcnty pilotazowo-nawigacyj ne. Wcrsjc
z silnikami Allison JlOSiadaly: zegar. akcclcromctr,
wysokosciomicrz. zyrokompas,
kosciomicrz, z chylomicrzern poprzccz-
nym, wariomctr ornz kompas magnetyczny. lnstru-
menty do stcrowania oraz kontroli pracy si lnika: ma-
nometr pr6zni owy, wskaznik cisnienia ladowania,
Poniiej: Widok na ucznia i instruk-
tora w TF- SID po owiewki.
(.VAAl
91
Powyzej: Lewa strona kabiny pilota Mustauga Mk I. Widoczne po-
regulacji trymera lotki (u dolu, umieszczone pionowo), steru
kierunku (czarne, umieszczooe poziomo) oraz steru wysokosci (czar-
ne, umieszczone na pocbylooej sciance konsoli). Powyiej widoczne
zblokowane diwignie przepustnicy i skoku smigla. u dolu konsoli
widoczna jest diwignia wypuszczania podwozia. (JVAA)
Powyzej: Widok gl6wnej tabli cy XP-51. Nie r6znila
ona niemal wcale od tej zastosowancj na Mustaugu Mk I dla Brytyj -
czyk6w. Na picrwszym plani e widoczny jest tradycyjny amcrykans-
ki sterowy z uchwytcm w ksztalcic U g6ry widoczny
jest celownik rctl cksyjny STt A, a na lcwo od ni ego dolny fragment
celownika kolowcgo. Poni:icj gl6wnej tablicy widoczny
jest maly panel, wykorzystywany do rozruchu silnika z
kiem iskrownik6w i prLyciskiem rozrusznika. (NAAI
92
Poniiej: Prawa strona kabiny pilota Mustauga Mk I. W centrum
widoczny jest schowek na mapy i dokumenty, nad nim zas pa-
nel swiatel nawigacyjnych, swiatcl do oraz elektrycznego
podgrzewacza rurki Pitota. Nad nim, na ramie wiatrocbronu, widocz-
ny jest klucz Morse'a. Zakonczenie drl!Zka sterowniczego
w formic pierscienia bylo typowe dla brytyjskicb samolot6w. Na nim
nidoczny jest przycisk spustu karabin6w maszynowych. Maly panel
z dwoma wskai nikami widoczoy u dolu po prawej stronie to regula-
tor przeplywu tlenu. (NAAJ
Poniiej: Lewa strona kabioy pilota P- 51. Fotel piJota jest wyjfly.
W stosunku do g6rnego widoczne tylko oi cwielki c zmi any
w lewego panelu. Za to sterowy posiada j u:i typo we
amerykanskic zakonczenie w ksztalcic Przcd wy-
puszczania podwozia u dolu konsoli widoczna jest diwignia do blo-
kowania k61ka ogonowego. U g6ry wi doczoy jest cclownik ko-
lowy, a obok ni ego celownik reflcksyj ny STl A. (NMI
Kabina pilota P- SIB.
Powyi ej: Niemal kompletnie wyposazona kabina pilota; brakjest je-
dynie fotela i kilku wskaznik6w. Widoczne jest lusterko wsteczne
u gory wiatrochronu. Pod lusterkiem celownik refl eksyjny N-3C. Za
celowniki em wi doczna jest szyba pancer na o grubosci 38,1 mm (1 ,5")
klejona z warstw szkla, pochylona pod 31.
Poniiej: Lewa konsola z regulacji trymer6w i dzwignia-
mi sterowania silnikiem oraz smiglem.
(ws:ystkie :dkcia M. Jermm via R. Wallsgrove)

obrotomierz, wskazniki tcmperatmy cieczy chlodzQ-
cej i oleju. Wskazniki poziomu paliwa i oleju. Pozo-
stale przyrzQdy: wskaznik przeplywu instalacj i tleno-
wej, wskaznik cisnienia instalacji hydraulicznej oraz
amperomicrz.
Wcrsjc z si lnikami Merlin: bu-
sola zdalna, :lyroskopowy wskaznik kursu, zegar, wa-
riometr, akcelerometr i wysokosciomierz. lnstrumen-
ty do sterowania i kontrol i pracy silnika: manometr
pr6zniowy, wskaznik cisnienia ladowani a, wskaznik
temperatllly cieczy chlodz<lcej silnik, obrotomierz,
wskai.:nik temperatury powietrza we wlocie do gazni-
ka. Pozostale przyrz<Ldy: wskaznik cisnienia instala-
cji tlenowej, wskazni k cisnienia instalacj i hydrau-
licznej oraz amperomierz.
lnstalacja elektryczna. W wersj i z si lnikami Al-
lison: 24-woltowa, pntdu stalego. Jednoprzcwodowa
(mas!( stanowi la konstrukcja samolotu). Zasilana
z akumulatora ladowanego przez pntdnicl( umiesz-
czonQ na silniku. Akumulator zamontowany na p61ce
Z<l fotelem pilota. lnstalacja elekllyczna
sluzyla dozasilania: iskrownik6w, mechani zmu stero-
wania skokiem lopat smigla, wspomagajQcych pomp
paliwowych, instrument6w pilota:lowo-nawigacyj-
nych, wyposazenia radiowego, swiatel samolotu,
elektrospust6w karabin6w maszynowych, celowni-
ka, wyrzutnik6w bomb i zapasowych zbiornik6w pa-
liwa. W samolotach z silnikami Merlin: 24-woltowa,
zasilana przcz 28-woltowq, I 00-amperow<\ prQdnicl(
napl(dzanll. przez silnik. W momencie spadku napil(-
Poni:lej: Dolne panele pod tabliq
dow. Wy:lszy panel sluzyl do uruchamiania
silnika i wszystkich z tym czyn-
nosci, dolny natomiast to zbior-
nik6w paliwa ze wskaznikiem poziomu.
93
Powyi ej i powyiej po prawej: Prawa burta kabiny t>ilota P-518/C. Widoczne S!! bloki sterowania radiostacji SCR 522 i SCR 535.
(ob/1 :d}ecia M. Jerram ia R.
Poniiej: Glowna tablica przyrz!!d6w, pod nil! panel rozruchu sil ni ka, a jeszcze niiej- przcl!!cznik zbiorni kow paliwa w kabinie P-518JC.
Dobrze widoczne S!! pedaly orczyka ze znakiem firmowym North American Aviation w gornej Pod nim napis informuj!!CY o konierz
nosci pedalu, a by zwolnic hamulce k61 podwozia. (M. Je"am ,.;
0
R. Jla//Jgnntl
94
cia pntdnicy ponizej 26,5V zasilana byla ona z aku
mulatora 24-woltowego o pojemnosci 34 ampcrogo
dzin. Akumulator umieszczony poczQtkowo we
cc za opancerzeniem fotela pilota w p6znicjszych
wcrsjach przenicsiony zostal do przcdzialu silniko-
wcgo. Dodatkowo mysliwce wyposaiono w genera
tor przemiennego 26 V. 400 Hz, do zasilania
busoli zdalncj. \V sklad instalacji wchodzily uklady
clektrycznc systcmu sterowania i klapanu
chlodnic, rozmsznik, pompy paliwowe, spusty ka
cm6w, wyrzutniki bomb, ogrzewanie kabiny pilota,
zasi lanic aparatury radiowej oraz oswictlcniowej.
Oswictlcnic zcwnc;trzne skladalo si<; ze swiatcl pozy.
cyjnych i rcf'l ektor6w do lttdowania urnicszczonych
na krawc;dziach natarcia skrzydel.
I nstalacja tlcnowa w Mustangach napc;dzanych
silnikicm Allison skladala si<; z dwu butli typu D-2
urnicszczonych w lyle srodkowej kadluba oraz
rcgulatoraA- 9A. W wersji P-51 D instalacja zawiera
Ia dwic butte D-2 i dwie F- 2 oraz regulator At-:6001
(wczc5nicjszc warianty produkcyjnc) lub A- 12.
Wy110Saicnie. Samolot byl wyposazony w pclny
zestaw przyrz:td6w nawigacyj nych, kontroli lotu
i kontroli pracy silnika. Nad tablicct przyrzctd6w pok
ladowych urnicszczono celownik odblaskowy N-9
lub cclowni k zyroskopowy K- 14. Na grzbiccic kad
tuba przcd k<Jbin& pi Iota zat>asowy cclownik mccha
ni czny. Spusty kaem6w i wyrzutnik6w bomb na drqi
ku stcrowym.
\Vyposaicnic radiowc. Wczesne wcrsjc z silnika
mi Allison wyposazono w radiostacje typu SCR 274.
w sklad kt6rych wchodzil jeden nadajnik oraz trzy
odbiomiki. Stosowano tei nowsze modele SCR 522,
SCR 515, SCR- 535 lub SCR-695, typowc dla sa
rnolot6w napc;dzanych silnikami Merlin. Wyposaie
nic radi owc umieszczonc zostalo we kadlu
bn za kabin& pi Iota.
W p6zniejszych wersjach produkcyjnych stoso
wano r6wnicz radiostacjc; AN/ARC- 3,
AN/ARA 8 i transponder IFF AN/APX-6.
ll
9
1-
1-
- :
l-
I,
y

1-

1-
) -

..... -
Powyzej: Kabina P-51D-5. Widoczna ,jest r6inica w aranzacji glow-
nej tablicy przyrz:td6w, zmi any w t>anelu uruchami ania silnika oraz
wygl:tdzie Jewej i prawej burty W JIOI'OWI1 311ill Z wczesniej szymi wers-
jami Mustmrga. (NAAJ
Po prawej: Lewa strona kabiny P-5ID/K. Gl6wn:t r6znic:t w
dzie tego rejonu kabiny w stosunku do poprzednich wersj i ,j est ksztalt
panelu regulacj i trymcrow.
(1\1. Jermm via II. Wallsgnwe)
Ponizej: Widok kabiny P-5 I D/K od gory, z perspektywy
go pilota. W poblizu prowadnicy odsuwancj owiewki widoczna jest
rura instalacji odmrazania i ogrzewania. (NAAJ
Powyzej: Celownik reflcksyjny K-14A z po-
dwoj nym refl ektorcm mocowany nad glow-
tablic:t przcd wiatrochronem,
zastosowany w poinych wariantach P-510.
Od przodu widoczna jest wykladzi-
na, rozbiciu glowy t>ilota przy
twardym, awaryjnym bez uiycia
podwozia. (!VAAJ
Poni:lej : Prawa strona kabiny P-510/K. Zwraca bogatszc
w por6wnaniu z wczesniejszymi wersjami wyposaieni e. W centrum
widoczna jest lampka do oswietlenia kabiny, a po prawej
- korbka do odsuwania owiewki i jej blokowania w poloieniach po-
srednich. (M. Jermm via R. Wallsgme)
95
Powyiej: Widok przedzialu za 1>ilota w P-51A-I-NA (nr seryj ny 43-6055) z wyposazcniem radiowym. Zwraca l>lyta panccr-
na za fotelem pi lota, mocowana do kozla przeciwkapotaiowego. Widoczny jest sposob otwicrania kabi ny wczesnych Mustangow.
Poniiej: Instalowanie bloku radiostacji SCR- 274 za sicdzeniem pi-
Iota w P- SIA. Po lewej stronie widoczna jest konstrukcja
kozla przeciwkapotaiowego. Brak jest jeszcze plyt pancernych, mo-
cowanych do nicgo. rNAA)
96
(M. Jerram \ 'ill R. ll /11/sgrow}
Poniicj: Widok tylncj kabiny P-518-7- NA z na wypo-
saienic radiowe - nadajnik i odbiornik radiostacji oraz akumula-
tor. Thi za siedzenicm pilota wi doczny jest fragment kadlubowcgo
zbiornika pali wa i rurki (NAAJ
Po lewej: Kaemy kalibru 12,7 mm pod silnikiem XP- 51.
(NAA)
Powyzej: Makieta skrzydla do testowania instalacji dwoch dzialek
kalibru 20 mm. Na ziemi widoczne Sl! luski.
(NAA)
Po lewej ponizej i ponizej: Dzialka M- 2 kalibru 20 mm, zamon-
towane na P- 51. (oba :djqcia NAA)
lnstalacja karabin6w
maszynowych w skrzydle P-51A
Kaemy byly pochylone pod znacz-
nym ka.tem, aby umozliwic popraw-
ne zasilanie w prowadnika-
mi. Szczeg61 A na lewym rysunku
ukazuje umocowanie wy-
lotu lufy do rury ogniowej w skrzydle
Na prawym rysunku szczeg61 C uka-
zuje podta.czenie kanalu odprowa-
dzaja.cego luski i ogniwa tasmy
amunicyjnej, maja.cego sw6j wylot
na dolnej plaszczyznie skrzydla
97
DCTAIL C
98
0}
Karabin maszynowy Colt-Browning M2
kalibru 12,7 mm
7
lnstalacja uzbrojenia
i opancerzenia na
P-51 8/C
1. Wyrzutnik bombowy
2. Plyta pancerna za
fotelem pilota
3. Fotokarabin N1
(ogniskowa obiekty-
wu 75 mm) lub N4
(ogniskowa obiekty-
wu 35 mm)
4. Dzwignia zrzutu
bomb
5. Sciana ogniowa
z plytami pancerny-
mi do niej mocowa-
nymi
6. Plyta pancerna
przed zbiornikiem
cieczy chlodzctcej
silnik
7. Zasobniki z amu-
nicjct 12,7 mm
8. Prowadnik amunicji
do
kaemu
9. Prowadnik amunicji
do
kaemu
10. Celownik pomoc-
niczy
11. Karabin maszynowy
Colt-Browning M2
kalibru 12,7 mm
12. Pierscier'l celownika
pomocniczego
13. Celownik reflek-
syjny
14. Spust kaem6w typu
B- 5
15. Plyta pancerna za
glowct pilota
Zasobniki amunicyjne, prowadniki amunicji i szczeg6ly ich moco-
wania w skrzydle P-51B/C - w tych wersjach Mustanga prowad-
niki amunicji byly typu sztywnego
Uzbrojenie. Poszczeg61ne wersje Mus/anga po
siadaly uzbrojenie strzeleckie zlozone z kaem6w kal.
12,7 mm (0,5"), 7,62 mm (0,3" - niekt6re wersje
eksportowe) oraz dzialek M2 kal ibru 20 mm. Konfi-
guracja tego uzbrojenia zalezala od wersji; szczeg6-
lowe dane zawiera tabela z danymi taktyczno-tech-
nicznymi na stronie I 00. Pierwsze Muswngi z silni-
kami Allison V- 1710 mialy instalowane dwa kaemy
Browning M2 kalibru 12,7 mm po obu stronach sil-
nika w nosie samolotu, mocowane do jego loza. Byly
one zsynchronizowane z obrotami si lnika w zakresie
od I 000 do 3000 obr./min. Przy niskich obrotach (do
1000 obr./min.) oraz wysokich (powyzej 3000 obr./min.)
synchronizator blokowal mozl iwosc prowadzenia
ognia z kadlubowych kaem6w.
Pierwsza amerykanska wersja Mustanga, P- 51,
uzbrojona byla nietypowo w cztery skrzydlowe dlu-
golufowe dzialka M2 kalibru 20 mm z zapasem po
125 pocisk6w na dzialko.
wersje, P- 51A i A-36A, byly uzbrojone
identycznie - po szesc p61calowych ( 12,7 mm) ka-
em6w; cztery w skrzydlach i dwa w kadlubie, z tym,
ie w P- 5 I A kadlubowe kaemy byly montowane opcjo-
nalnie. Przewidziano maksymalny zapas amunicji do
200 pocisk6w na przy czym dla szesciu kaem6w
sumaryczny zapas amunicj i nie m6gl przekraczac
I 100 naboi.
Kaemy byly tak ustawione, aby ogiei1 koncentro-
wal sil( w odleglosci 300 jard6w (ok. 270m) przed
samolotem. Przed otwarciem ognia kadlubowe kae-
my byly przeladowywane mechanicznie przez pi Iota,
kt6ry pociqgal cil(gna zwalniajqce mechanizm prze-
ladowania. Cic;gna te byly zlokalizowane po prawej
i lewej stronie pod tablicll przyrzqd6w. Demontai kad-
lubowych karabin6w maszynowych nie powodowal
koniecznosci dobalastowania nosa samolotu.
Wersje P-51 B/C, Mustang II i III posiadaly tylko
skrzydlowe kaemy, z tym, ze byly one we wnl(kach
umieszczone pod kqtem 60, aby poprawie ich zasi-
lanie z tasmy amunicyjnej.
Wersje uzbrojone tylko w skrzydlowe kaemy
(P-51 A oraz P-51 B/C) mogly zabierac po 250 naboi
do wewnc;trznych (przykadlubowych) kaem6w i po
350 do zewnrttrznych. Kaemy byly odpalane elekt-
rycznie za pomoc<t uzwojen elektromagnetycznych.
Eksportowe wersje Mustanga I i !A posiadaly do-
datkowo po jednym kaemie kalibru 7,62 mm, usytu-
owanym pomic;dzy dwoma skrzydlowymi p61calo-
wymi karabinami maszynowymi.
P-51 0 posiadaly jui po trzy skrzydlowe kaemy
kal. 12,7 mm z podgrzewaczami kom6r zamkowych
typu J-1 lub J-4. Mogly zabierae poczqtkowo mak-
symalnie po 500 naboi do wewnl(trznych (przykadlu-
bowych) kaem6w; w pozniejszych wariantach tylko
po 400 naboi oraz po 270 do srodkowych i
nych. w przypadku zdemontowania srodkowych ka-
em6w zapas amunicj i do zewnl(trznych kaem6w m6gl
bye zwil(kszony do 500 sztuk na luff(.
P-51A, A-36A oraz P- 518/C mogly bye uzbra-
jane dodatkowo w dwie bomby o wagomiarach 100,
250, 325 tub 500 funt6w ( odpowiednio 45, 113, 147
i 227 kg), zawieszane na podskrzydlowych wyrzutni-
kach. Mogly bye one zrzucane przy locie wznoszQ-
cym do 30, horyzontalnym i nurkujqcym, ale tylko
do 5, z powodu mozliwosci uszkodzenia smigla.
Muslangi mogly r6wniei przenosie pod skrzydla-
mi 5-calowe rakiety HVAR i 4,5-calowe Bazooki.
Uzbrojenie strzelcckie, zloione z trzech karabin6w maszynowych M2 kal. 12,7 nun w skrzydlc
P-SID. Inn a konstrukcja skrzydla,,j ak i prowadnik6w amunicji umozliwila w sto-
sunku do P-518/C, uzbrojenia z dw6ch do trzech kaem6w w kaidym skrzydlc. (NAA)
lnstalacja karabin6w maszynowych M2 kal ibru 12,7 mm w skrzydle P-510/K
99
Celownik N3B, montowany
na P-51B
Fotokarabiny stosowane na P-51B/C: N- 1 z obiektywem o ognisko-
wej 75 mm (po lewej) i AN/N-4 z obiektywem o ogniskowej 35 mm
Po prawej: Celownik refleksyjny N-9, stosowany na wczesnych P- SlD.
Przed celownikiem widoczna jest szyba pancerna o gruboci 38, I mm
(1,5"), klcjona z p i ~ i u warstw szkla pancernego, pochylona pod
kl!tem 31 (M. Jerram via //. 11111/sgrove)
lnstalacja fotokarabinu i celownika N- 9 w P- 510
100
tO 11
Podstawa A-1 do montowania celownika refleksyjnego N3C
w P-51C
lnstalacja celownika K-14A, stosowanego w p6znych P-510
..
Wyrzutnik bom-
bowy instalowany
pod skrzydlem
P-51C
lnstalacja zrzutu bomb (i zbiornik6w dodatkowych) na P-51 B/C
Bezprowadnicowe podskrzydlowe wyrzutnie rakiet kalibru 127 mm
instalowane pod skrzydlami P-51D
l,owyzcj: Bomba cwi czcbna o wagomiarze 227 kg (500 funt6w) na
wyrzutniku J>Od skrzydlcm P- 5 I 0. ru Jemuu>iutl. 11/t!l>gn,..e!
Ponizc.i: Bomba 500-funtowu (227 kg) na wozku transportowym z hy-
draulicznym mcchanizmcm podnoszcnia. Mustang m6gl zabrac dwie
taki c bomby. (USAF.!
lnstrukcja instalacji podskrzydlowych zbiornik6w dodatkowych na
wyrzutnikach bombowych na P- 51D
nu 4--------------J
A.lt.n' ot-U. wppon hoolu on bomAI rttk, llh
tudt 11!110 pooldon. Swppon hoot.! will 'A-lP oltotO
1kfd Wpo!l wl4h
l11ti. Qltd, noc:k; lot poo!iflt bkfd
rnr 5
Adfuu twy bncn 10 nnk ltd
tl&htm lo.::k boln oo 1
l.SO inc.hflOWid
= 7----..../
IAICIJI prn.!Wf I W. to r!Jiw IN!
,.. ......
Note
It Oll!y Oflot t:tl\k :.lllold. ,.., ......
flln i1M01116f>PO'Ott..dt.
101
Produkcja NA-73X I RAF Mustang I I XP-511P-51 Apache (RAF Mustang Ia) I NA-117 P- 51H 2500 anulowano
A-36/nvader I P-51 A/8/C/DIK/M Mustang (Mustang II-IV) I XP-51FIG/J
NA-126 P-51HIF-51 USAAF 44-64160164714 555
(Mustang V-VI) I P-51 H Mustang
NA-139 P-51H 2500 anulowano
NA-1056 XP-51J USAAF 43-76027/76028
Ozn. Ozn. Uwagi nose
NA-111 P-51K USAAF 44-11353/12852 1500
fabryczne wojskowe
NA-129 P-51L Anulowano P-51H
NA- 73X Prototyp, cywilny NX- 19998 1
NA-124 P-51M USAAF 45-11743
NA- 73 Mustang I RAF AG3451664 320
ta.cznie wyprodukowanych Mustang6w:
XP-51 USAAC AC 41-38139 2
w NAA, 1940-1945 15.586
NA-83 Mustang Ia RAF AL 9581999,
AM 1001257, API641263 300
NA-91 P-51 USMC AC 41-37320137 469
Mustangi produkowane na licencjl
(Mustang Ia RAF F0418/567) 150
Commonwealth Aircraft Corp., Australia:
NA-97 A- 36 USAAF 42-83663184162 500 Ze 100 niezmontowanych NA-110 P-510-1 zaklady Commonwealth
NA-99 P-51A 43-600316312 310
ukonczyly 80 jako CA-17 Mustang XX i wyprodukowaly dodatkowe
NA-101 XP-516 Zmodyfikowany NA-91 P-51,
120 jako CA- 18 Mustang 21122123- razem 200 Mustang6w
zbudowanych na licencji w latach 1945-1951 100
AC 41-37352, 041-37421 (2)
(+100)
NA-102 P-518-1 USAAF 43-12093112492 400
Temco Aircraft Co., Texas:
NA-104 P-518-5 USAAF 436713/7202 490
15 TF- 51 0 przerobionych z F-51 0-25, 1951 (15)
P-518-10 42-1064291106538 110
Cavalier Aircraft Corp., Florida:
P- 518-10 43-63131671 2 400
15 przerobionych z F-51 0, wla.czaja.c w to ]eden egzernplarz
P- 518- 15 42-1065411106978 438
przerobiony z TF- 51 0 i trzy konwersje do Turbo Mustanga Ill ,
P-518-15 43-24752/24901 150
w latach 1967-1968 (18)
NA-103 P-51C-1 USAAF 42-1029791103378 400
Piper Aircraft Co., Pennsylvania:
P-51C-5 42-1033791103978 600
Owa turbosmiglowe Enforcery przerobione z F-510, 1971 (2)
P- 51C-10 43-24902-25251 350
Dwa skonstruowane od podstaw turboSmiglowe PA-48 Enforcer,
NA-107 P-51C-S/10 Anulowano,
rozwojowa wersja konstrukcji NAA, 1983 (2)
budowany jako NA-103
Razem: 100
NA-111 P-51C-10 USAAF 44-10753111152 400
NA-106 P-510 USAAF 42-1065391106540 2
ta.cznie, produkcja NAA i licencyjna Mustang6w 1940-1947: 15.686
NA-110 P-510-1 USAAF, bez nr6w ser.,
wyslane do Australii w 100
NA-109 P-510-5115 USAAF 44-13253115752 2500
Produkcja North American XP-82 I P-82BICID I F-82E/FIGIH Twin Mustang
NA-111 P- 510-5 USAAF 44-11153111352 200
P-510-20 44-12853113252 400
NA- 120 'XP-82 USAAF 4483886183887
NA-112 P-510 Anulowano,
(44-83888183889 anulowano)
budowany jako NA-1 09
XP-82A zmodyfikowany 44-83887
NA-122 P-510-20 USAAF 4463160/64159 1000 z silnikami V-1710 (1)
P-510-20 44-72027/72626 600
NA-123 P-826 USAAF 44-65160/65177 18
P-510-25 44-72627n 4226 1600
P-82C 44-65178 1
P-510-30 44-74227-75026 800
P-820 44-65179 1
NA-124 P-510-25 USAAF 44-84390184989 600
NA-144 F-82E USAF 46-2551354 100
P-510-25 45- 11 343/11542 200
NA-149 F-82F USAF 46-405/495 91
P-510-30 45-11 543111742 200
NA- 150 F-82G USAF 46-3551383, 46-3891404 45
NA-127 P- 510 1400 anulowano
F- 82H 46-3841388,46-4961504 14
NA-138 P- 510 629 dla USAF anulowano
Razem eskortowych, przechwytujq_cych i nocnych
P- 51E Anulowano mysliwc6w P-82/F-82 Twin Mustang, 1945-1949 272
NA-105 XP-51F USAAF 43-43332143334 3
NA-105A XP-51G 43-43335143336 2 tr6dto: Norm Avery, North American Aircraft 1934-1998. vot. 1
Musta11g I z brytyjskimi czolgami
Mk. VI Crusader podczas cwiczen. Cenzor USUDI!I
wszystkie oznaczenia jednostek- zar6wno na czol-

gach, jak i na samolocie.
(IWM C/19418)
102
.....
c
w
Dane taktyczno-techniczne kolejnych wersji samolotu P-512 Mustang
fabryczne NA-73X NA-73183 NA-91 NA-97 NA-99 NA-1 01110211 041
Oznaczenie
1031111
wojskowe USAAF XP-51 I P-51 I A-36A I P-51AI XP-51 81P-51 81P-51 C I
IRAF Mustang I Mustang lA - Mustang II Mustang Ill
[m] 11,28 11,28 11,28 11,28 11,28 11,28
dlugosc [m] 9,83 9,82 9,82 9,82 9,82 9,82
Wymiary
wysokosc [m] 3,71 3,7 3,7 3,7 3,7 3,7
powierzchnia [m2] 21,65 21,9 21,9 21,9 21,9 21,9
noSna
wtasna [kg] - 2717 2971 2767 3107 3379
Masy
catkowita [kg] 3916 3613 3992 4853 3900 I 4808 4445 I 5080 ...
maks. [km/h 615 I 4180 61414180 622 I 4570 392 I 4250 ", 62716100, 708 I 9145,
/nawys. lm] 573 I 1500, 61114570, 682 I 4570
Pr"'dkoSC
499 I 1500 54711520
przelotowa [kmlh] 494 494 502
6100 m I 13 min. 7620 m I 16 min. 7620 m I 16 6096 m I 9,1 min. 6096 m I 16 min.
Wznoszenie
min.
poczqtkowe 700 m/min. 792 m/min. 792 m/min. 503 m/min. 700 m/min. 1189 mlmin.
Pulap [m] 9750 9550 9550 7650 9450 12.740
[I] 681 w skrzydlach 681 w skrzydtach 681 681 w skrzyd- 681 w skrzydlach + 2 284 696 w skrzydlach + 322
Zapas paliwa
w skrzydlach tach+ 2 "284 lub 2 568 pod skrzydlami w 1ylnej CZ!SCi kadluba
pod skrzydlami + 2 284, 2 416/ub
2 567 pod skrzydlami
normalny [km] 1200 1200 1200 1200 1370
Zasi1g
maks. [km]
2575 2010
199512.284,
2320 I 2 416,
257512. 5671"""
Allison Allison Allison Allison Allison Packard V-165D-31-7
V-171D-39 V-171D-39 V-171D-39 V-171D-87 V-171D-81 Merlin
Silnik
max. [KM 11651857 11651857 11651857 1340 I 988 12171895 1617 I 1189 (-3),
przyziemi lkW] 174511283(-7)
Moe*****
max. [KMim] 116513400 116513400 116513400
/na wys.
tr6jlopatowe tr6jtopatowe tr6jtopatowe tr6jtopatowe tr6jlopatowe czterolopatowe
Smiglo
Curtiss Curtiss Curtiss Curtiss Curtiss 3,40 m
3,20 m 3,20m 3,20 m 3,28 m 3,28 m
lnstalacja pod 2 12.7 mm 4 x 20mm 2 x12,7mm 4 x 12,7 mm w skrzydtach, 41ub 6 12,7 mm
4 x 7,62 mm w nosie, wnosie, (po 280 naboi dla wew. wskrzydlach(I<Icznie
w skrzydlach 2 12,7 mm, 4 x 12,7 mm i 350 dla zewn.), moi:liwoSC 1260 lub 1880 naboi),
(po 500 naboi), 4. 7,62 w skrzydtach, zabrania dw6ch bomb po moiliwoSC zabrania
Uzbrojenie
212,7mm w skrzydlach 2227kg 45,113, 1471ub 227 kg pod dw6ch bomb po 454 kg
w nosie (po 400 skrzydtami, polowa modyti- pod skrzydtami
naboi); uzbro- kacja - 6 podskrzyd/owych
jenia nie zamon- wyrzutni rakiet
towano
.
bez bomb, "'* z bombami, *** ze zbiornikami dodatkowymt,
. ...
wg innych Zr6del 732 rnlmin.,
. .......
zastosowano przelicznik I KM = 1,0139 hp
NA-1 061109111111221124 NA-105 NA-105A NA-126 NA-1058 NA-120 NA-123 NA-14411491150
P-5101 XP-51F I XP-51GI P-51HI XP-51JI XP-82 I P-8281CID I F-82EIFIGIH I
Mustang IV MustangV Mustang I - - - - -
11,28 11,28 11,28 11,28 11,28 15,61 15,61 15,61
9,82 9,85 9,83 10,15 10,06 11,66 11,66 11,91 (P-82E) I
12,93 (F-82FIGIH)
3,7 3,7 3,7 3,7 3,7 4,22 4,22 4,22
21,9 21,9 21,9 21,9 21,9 37,9 37,9 37,9
3463 2556 2608 3193 2608 6078 6759 (E), 7398 (F),
7247 (G), 7324 (H)
4581 I 5488 2856 3565 4309 I 5216 3357 8695 9408 (E), 10.342 (F),
9870 (G), 10.006 (H)
703/7620, 750 I 8840, 801 1- 784/7620, 7901- 7761- 640, 734 (G)
665 I 4570, 790 I 6550 745 I 4570
636 I 1520
611 365 399 (H), 463 (G)
6096 m /7,3 min. 9144 m/12,5 min. 1433 m/min. 1433 mlmin. 1128 mlmin.
1059 mlmin. 1220 m/min. 1768 m/min. 1630 m/min. 1220 m/min.
12.770 12.830 13.700 12.680 13,250 12.200 12.200 11.800
696 w skrzyd/ach + 322 795 w skrzyd/ach 680 w skrzyd- 2180 wew. 2180wew. 2180wew.+21173
'
w 1ylnej cz1sci kadluba + 189 w zbiorniku tach +21173pod +21173pod pod skrzydlami
+2 284,2 4161ub kadlubowym + 2 skrzydlami skrzydtami
2 568 pod skrzydlami 284 pod skrzydlaml
1529 1790 820 1368 3605 3605 3605
2655 1867
4345 4345 4345
Packard Packard Rolls-Royce Packard Allison Packard Packard Allison
V-165D-7 Merlin V-165D-3 RM.14SM V-165D-9 Merlin V-171D-119 V-165D-23125 V-165D-23125 V-171 D-1431145
(w proto1ypie
XP-82A zmie-
nione na Allison
V-171D-119)
1745 I 1283 140011029 1673 I 1230 2520 I 1654 (moe 174511283 1400 I 1029 1400 I 1029 162211193,
chwilowa 1957 I 1439
z wtryskiem wody) z wtryskiem metanolu
czterotopatowe Hamilton tr6jtopatowe tr6jlopatowe czterolopatowe czterolopatowe czterotopatowe czterotopatowe czterolopatowe
Standard 3,40 m, cztero- Aeroproducts Aeroproducts Aero products Aeroproducts Aeroproducts Aero products Aeroproducts
topatowe Aeroproducts 3,35 m 3,35 m 3,35 m
3,35 m (P-51 K)
6 12,7 mm w skrzyd- 4 x 12,7 mm 4 12,7 mm 6 x 12,7 mm 612,7mm 6 x 12,7mm 6 x 12,7 mm 6 x 12,7 mm w skrzyd-
lach (po 400 naboi wew. wskrzyd/ach w skrzydtach w skrzydlach, do wskrzydtach w skrzydlach w skrzydlach, tach, opcjonalny zasob-
i 270 naboi dla pozosta- 907 kg bomb /ub (po 400 naboi), opcjonalny zasobnik nikz8 x 12,7mm,
/ych), do 907 kg bomb 10 podskrzydlo- 5 127 mm z8 x 12,7 mm, 5 127 mm HVAR pod
lub 6 podskrzyd/owych wych wyrzutni ra- HVAR pod kal- 5 127 mm HVAR kaldym skrzydlem, wy-
wyrzutni rakiet 12,7 em kiet12,7cm dymskrzydlem, pod kaldym skrzyd- rzutniki dla 4 bomb
wyrzutnikidla tern, wyrzutniki dla 454 kg lub 2 907 kg
4 bomb 454 kg 4 bomb 454 kg lub (maks. 1814 kg)
/ub 2 907 kg 2 907 kg (maks.
1814 kg)
Szpachlowanie i malowanie
,niemalowanych" Mustang6w
Na rysunkach zaznaczono
grubosci blach kadluba P-51 D
oraz rodzaj stopu; grubosci
blach na skrzyd/ach zamiesz-
czono na stronie 65
2 x szpachl6wka natryskowo;
szlifowanie do idealnie gladkiej powierz-
chni tak, ze nie byly widoczne nity;
malowanie natryskiem farbq_ srebrnq_
1 x szpach\6wka natryskowo;
szlifowanie do idealnie glad-
kiej powierzchni tak, ze nie
byly widoczne nity;
malowanie natryskiem farbq_
srebrnq_
tylko srebrna farba
l
l
t
.d .1:
'0 :1
o
Stery metalowe,
niemalowane
(wersje 0-20 do D-30)
-----
opracowal:
Zbigniew Kolacha
rys. Tadeusz Skwiot
Stery pjcienne,
malowane
skala 1 : 72
(wersje D-5 do D-15)
., ----------ilrl ........................ --..........................
.....
0
U'l
Przekr6j P-51A
Przekr6j P-510-1 0-NA
rys. Krzysztof Zurek
skala 1 : 36
......
0
en
rys. Jacek Jackiewicz
skala 1 : 48
0 1
~ - - - - - -
2
I
NA-73X, pierwszy prototyp, widok z gory
3
I
4
I
ARKUSZ2
5m
I
ARKUSZ 3
NA-73X, pierwszy prototyp, widok z dolu
rys. Jacek Jackiewicz
skala 1 : 48
0 1 2 3 4 5m
....
L ~
I I I
I
----
0
.....,
....
~ ARKUSZ4
NA 73X - , plerwszy prototyp
0 1
~ J
rys. Jacek Jackiewicz
skala 1 : 48
2
I
.....
0
CD
Malcolm hood
P-518-10-NA
Wersje B-1 , B-5 i B-1 0 posiadaly
dodatkowy wziernik za ostatniq_ rurq_
wydechowq_- tylko z lewej strony.
By/ to jedyny element
odr6zniajq_cy B od C. Bloki
produkcyjne B-15-NA i C-15-NT sq_
identyczne
rys. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
0 1

---
2
I
3
I
P-51 B-1 0-NA
4
I
ARKUSZ 5
5m
I
l
....
....
Cl
rys. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
P-518-10-NA
~ - - - : -
3
I
4
I_
5m
- ~
ARKUSZ6
.....
.....
.....
rys. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
0 1
.J
------
2
I
P-518-10-NA
3
I
4
I
ARKUSZ 7
5m
I
....
....
N 0

P-518-15-NA (Europa, 1945 rok)
2
I
z oslonq kabiny Malcolma oraz pletwq
grzbietowq, wykonanq wg projektu
North American w bazie remontowej.
Na ogonie antena AN/APS-13. Pod-
wieszenie: dwa zbiorniki ,papierowe"
o pojemnosci 110 US gal. (4151). Ten
typ zbiornika stosowano tylko w 8th,
9th, 12th i 15th AF. Nie by\ on stosowa-
ny na C81 i SWPA. Lusterko wsteczne
od Spitfire'a na dorobionej podstawce
P-51C-5-NT
,Prototyp" P-510 nr ser.
43-12102- byl to przero-
biony seryjny P-518-1-NA
ARKUSZ 8
1\l ..

25
" 0 pozycja
rys. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
,u.:

0
IJ I,.,LL I I '"
273,5" 311,5' 321'
cafkowita 983,8 em
.....
.....
w
rys. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
UlUijVi)\; \>QII'\VlllU "'uu1u ""'''
0 1
~ J
2
I
P-510-5-NA, 1944 rok
3
~ I
4
I
ARKUSZ 9
0 1
~ _ J
P-51 0-5-NA z celownikiem N-9
i z lusterkiem wstecznym zaadapto-
wanym od Spitfire'a - przer6bka
frontowa, stosowana np. w 357th FG
P-510-15-NA z wyrzutniami
Bazooka pod skrzydlami i ante-
nc:t radionamiernika przed plet-
W<l grzbietowq- elementami
stosowane na CBI i SWPA
P-510-15-NA ze zbiornikiem
75 US gal. (280 1), z lusterkiem
od P-38 i dodatkowym lusterkiem
samochodowym (przer6bki
charakterystyczne dla 8th AF)
ARKUSZ10
2
I
rys. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
.....
.....
Ul
ARKUSZ 11
Ml
rys. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
-+-
K
A
P-510-15-NAze smiglem Hamilton Standard f 3,40 m. Pokrywa kola
podwozia gl6wnego w pozycji otwartej - zwykle po wypuszczeniu
podwozia by/a ponownie samoczynnie zamykana. g i ~ c i e amortyza-
tor6w maksymalne
0 1
b---J
----
E
IF IE
IG IH
F G
D D'
E
2
I
3
I
4
I
---+- P-510-15-NA
J
5m
.... J
L M
....
....
en
rys. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
0 1
L----_J
- ~
2
I
3
I
P-510-20-NA, 1945 rok
4
I
ARKUSZ12
5m
I
Na mniejszym rysunku przedstawiono ogon
D-1 0-NA i D-15-NA, r6Zniqcy s i ~ brakiem
anten na stateczniku pionowym

....
....
......,
ARKUSZ13
P-510-15-NA
Skrzydla pokazano bez wzniosu
- rzut na
0 1
w M I!!!CM
2
I
rys. Zbigniew Kolacha
skala 1 :48
3
I
4
I
5m
d
F
....
....
co
ARKUSZ14
Smiglo Aeroproducts
f 3,35 m
dla P-51K
P-510-20-NA
P-510-20-NA
Smiglo
Hamilton
f 3,40 m
0 1
.-J
---
2
I
3
I
Smiglo Hamilton Standard
f 3,40 m
dla powojennych P-51 D, K
4
__ I
5m
_]
rys. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
.. ------------------------------------
ARKusz1s
Ponizej: P-51 D-20-NA ze zbiorni-
kiem 110 USgal. (4151). Na statecz-
niku pionowym zamontowana jest an-
lena urzq_dzenia IFF AN/APS-13. Po-
krywa filtra powietrza bez perforacji,
pokrywa rur wydechowych, po-
dw6jne lusterka wsteczne od Spit-
fire'a. Przed kabinq_ i na tylnej
kadluba czerwone swiatla nawigacyj-
ne montowane od konca kwietnia
1945 roku w 4th i 357th FG, takie sa-
me jak pod skrzydlem. Ogonowe
swiatlo w 357th FG montowano po-
STA208 a STA216
P-510-20-NA, Ill blok produkcyjny
z wyposazeniem specjalnym dla 7th
i 20th AF, stacjonujq_cych na lwo Ji-
mie. Na stateczniku pionowym ante-
na urzq_dzenia ostrzegawczego
AN/APS-13- pierwowz6r urzq_dze-
nia sw6j-obcy. Zdwojony maszt ante-
nowy z ok/adzinami drewnianymi dla
radiostacji dalekiego Pod
kadlubem maszt standardowej radio-
stacji SCR 552, przeniesiony z grzbi-
etu. Stery wysokosci kryte blachq_
F-6K-10-NT, smiglo Aeroproducts I' 3,35 m, wybrzuszenie
z tylu kropli oslony kabiny. Pylon o udzwigu. Kamery
K-17 (duza) i dwie K-24. Za antenq_ radiostacji antena radionamiernika
rys. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
p
......
N
0
ARKUSZ16
rys. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
-+-
P-51 D-25-NA z szescioma rakietami HVAR,
celownikiem K-148 i antenq urzqdzenia
AN/APS-13 na stateczniku pionowym
A
rys. Krzysztof Zurek
skala 1 : 48
TF-51, dwumiejscowa
wersja szkolna
D D'
E
IM
------------------- E
~
-----
jl
El Fl Gl HI K
L M
F G
H
j
ARKUSZ 17
P-51H-1-NA
P-51H-5-NA
P-51H-5-NA
rys. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
......
N
N
rys. Zbigniew Kolacha
skala 1 :48
ARKUSZ18
P-51H-5-NA
0 1

' r
0
~ 1 :
.....
N
w ARKUSZ 19
2
I
I
P-51H-5-NA
rys. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 4B
rys. Krzysztof Zurek
skala 1 : 48
XP-51J
ARKUSZ20
0
L.-..-.-.-..J
2
I
(44-15015, IVOW)
.Babe" z 369th FS, 3591h FG,
8th AF; pilot- por. Vernon T. Jud-
kins, Anglia, listopad 1944 roku
(44-13678, B70 Z) .Kay's
Kite" z 374th FS, 361st FG, 8th AF; pilot
- por. John R. Garces, Anglia, marzec
1945 roku. Samolot mial dlugct i intere-
sujctcct Pierwszym jego pilotem
byl kpl. Lucius LaCroix. W dniu 26 grud-
nia 1944 roku po walce nad Misburgiem
lctdowal przymusowo we Francji pod
St. Edmonds, rozbijajctc samolot. Zostal
on naprawiony przez zesp61 naprawczy
...... 468th SeNice Sqn i powr6cil do 474th FS,
gdzie otrzymal go por. Garces
mal. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
P-51 D-1 0- NA (44-14395, L20 M)
.The Onley Genevieve" z 434th FS,
479th FG, 8th AF; pilot- por. Robert
B. Kline, Anglia, grudzien 1944 roku

0 1 2
I

P-51 0-5-NA (44-13530, HOOA)
,Dutchess" z 487th FS, 352nd FG,
8th AF; pilot - por. Duerr Schuh, An-
glia, luty 1945 roku. W dniu 26 grudnia
1944 roku pilot ten zestrzelil na tej ma-
szynie trzy Bf 109 nad Veldenbor. Sa-
molot nalei:al wczesniej do por.
George' a Arnolda i nosil
,Babylon Panther"
mal. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
P-510-5-NA (44-13671, PZOX) ,Little
Skunk" z 486th FS, 352nd FG, 8th AF;
pilot - por. Charles Price, Anglia, marzec
1945 roku
P-510-10-NA (44-14151, HOOM)
,Petie 2nd" z 352nd FG, 487th FS,
8th AF, pilot - pplk John C. Meyer
(24 Anglia, wrzesien
1944 roku. Napis na ramie oslony
kabiny w wersji p6zniejszej, nazwa
,Petie 2nd" najprawdopodobniej zaw-
sze byla i:61ta
0 1
L.-..-..-..-..J
P-510-15-NA (44-14733, CSOL)
,Daddy's Girl" z 359th FG, 370th FS,
8th AF, pilot - kpt. Raymond S. Wet-
more (21'/4 w tym jeden
Me 163), Anglia, marzec 1945 roku.
P-510-20- NA (44-64077, 5EOV)
..Estrellita Il l" z 385th FS, 364th FG,
8th AF, pilot - Curtis Smart, Anglia,
kwiecien 1945 roku
mal. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
P-510-20-NA (44-64148, 5QOC)
,Happy IV' z 504th FS, 339th FG,
8th AF, pilot - plk William C. Clark,
Anglia, kwiecien 1945 roku
.....
0
L.-.-.-..-..J
2
I
P-510-5-NA (44-13759, PEOK)
.Lonesome Polecar z 328th FS,
352nd FG, 8th AF; pilot- kpt.
Frank A. Kebelman Jr., Anglia. sty-
czen 1945 roku. Wczesniejszy pilot
lej maszyny, por. Hugh A. Howard,
zginctl w akcji na innym samolocie
31 grudnia 1944 roku
P-510-15-NA (44-15647, VFOI) .Johnet-
ta IV" z 336th FS, 4th FG, 8th AF, Debden,
Anglia, 25 kwietnia 1945 roku. Pilotem tego
Mustanga by! por. Douglas N. Groshong.
Godlo oraz elementy oznakowania malowal
sieri . Don Allen. Od stycznia 1945 roku
r6wniez w 336th FS pojawily czerwone
obw6dki liter kodowych. Czarne panele an-
tyodblaskowe oraz ramy owiewek kabin
stanowily element rozpoznawczy 336th FS
3
I
4
I
mal. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
5m
I
P-510- 5-NA (44-13325, VFOZZ) .,Rosie's Beau"
z 336th FS, 4th FG, 8th AF, Debden, Anglia,
25 kwietnia 1945 roku. Byl to najstarszy P-510
w 4th FG, dostarczony do jednostki 21 czerwca
1944 roku. Maszyna ta wykonala 83 loty bojowe.
Poczcttkowo (czerwiec-listopad 1944 roku) lata!
na niej kpt. Joseph A. Patteeuw (23 loty bojowe).
W pazdzierniku i listopadzie lot6w bojo-
wych wykonal na nim kpt. William D. Riedel. Od
listopada do stycznia 1945 roku byla to maszyna
por. Earla F. Hustwita (17 lot6w bojowych). Od
stycznia 1945 roku byla to maszyna Williama
H. Ayera, lecz przewaznie stanowila
stctd to niezwykle oznaczenie indywidualne .,ZZ",
a takZe wyjqtkowo namalowany nr ser. - r6wno-
legle do ziemi, a nie do osi samolotu. Tylko dwa
P-51 w 4th FG mi aly tak malowany nr seryjny
- drugi samolotto 44-64153
. -- ..
......
N
CD
0 1
L.-..-..-.-..J
2
I
F--60-10-NA (44-14306, 8VOG) .Lil Marie"
z 31st PS, 67th TRG, 9th AF, Niemcy, maj
1945 roku. Maszyna poprzednio nalezala do
15th TRS i lata! na niej as - kpt. Clyde
East (13 Oznaczeniem samolo-
tu bylo 5MOK i nosila w6wczas .Lil'
Margaret", a pod kabinct widnialo 13 symboli

P-51 D- 15, A3013 z 99th FS, 332nd FG,
15th AF, Wtochy, kwiecieri 1945 roku. Pilo-
tem samolotu byl kpt. Lewis R. Purnell.
pilot6w i personelu naziemnego
stanowili wylctcznie Afroamerykanie
mal. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
P-51 D- 20 (II seria, 44-63984, .101")
.Margaret IV" z 78th FS, 15th FG,
7th AF, lwo Jima, kwiecieri 1945 roku;
pilot- mjr James Tapp (osiem zwy-
w powietrzu i trzy samoloty nie-
mieckie zniszczone na ziemi). Samalot
rna podwieszone szesc rakiet HVAR
kal. 127 mm oraz dwa 165-galonowe
(2 x 620 I) zbiorniki, zaadaptowane od
P-38. Tak wyekwipowane Mustangi
z 15th FG od 17 kwietnia do 11 maja
1945 roku lataly nad z zada-
niem niszczenia baz kamikaze
.....
0 1 2
L.-.-.-.-..J
_I
P-510- 10-NA (44-14163, YFOY) ,Jake
The Snake" z 358th FS, 355th FG, 8th AF,
Steeple Morden, Anglia, wiosna 1945 roku
mal. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
P-51 0-20 (I seria 44-63474, ,86") .Foxy''
z 45th FS, 15th FG, 7th AF, lwo Jima,
kwiecien 1945 roku
3
'--
4
I
Sm
I
P-510- 15-NA (44-15?07, .,249")
,.Lil Sluff Il l" z 25th FS, 51th FG,
14th AF, Chiny, czerwiec 1945 roku
0 1
L.-..-..-..-..J
2
I
P- 510- 15-NA (.,1 25"), .,Big Dog"
z 76th FS, 23rd FG, 14th AF, Chi-
ny, czerwiec 1945 roku
mal. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
P-510- 20-NA {Ill seria, 44-63909 .557',
wczesniej .257") z 458th FS, 506th FG,
20th AF, lwo Jima, maj 1945 roku. 506th FG
przybyla w maju na lwo wyposaiona
w calosci w P- 510- 25- NA. Sylwetka
przedstawia samolot naleza_cy wczesniej
do 72nd FS, 21 st FG- w wyniku przesu-
poremontowych trafil do
506th FG, stq_d czarny panel przeciwodblas-
kowy przed kabinq_ i pozostalosci starego
oznakowania na nosie

P- 510- 15 (.72") .Nor-out"
z 75th FS, 23rd FG, 14th AF,
Chiny, lipiec 1945 roku
Kpt. William Shomo pozuje w kabinie swojego Mustanga .Snooks-5th"
w kilka dni po siedmiu powietrznych jednego
dnia. (USAF)
P-510-20-NA (44-72505, .66") .The Flying
Undertaker" .Snooks"; pilot - major William
Shomo (osiem dow6dca
82nd TRS ze skladu 71st TRG, Binmaley, luty-
kwiecien 1945 roku. Poprzednie jego samolo-
ty nosily .Snooks" i kiedy .Snooks-5th"
trafil do remontu po odniesionych uszkodze-
niach w walce w dniu 11 stycznia
1945 roku, kiedy to Shomo zestrzelil siedem
(!) japonskich samolot6w, otrzymal prawie no-
wego P-51 D-20, kt6rego nazwano .The Fly-
ing Undertaker"- przydomek Shomo, .przy-
mu przez korespondent6w wojennych,
jako i.e przed wojnq byl prywatnym przed-

Po lewej : William Shomo, jui:
w stopniu majora, w chwili od-
bierania odznaczenia w dniu
3 kwietnia 1945 roku za zwy-
odniesione 11 stycznia.
(USAF)
Po prawej: Kpt. William Shomo
w kabinie P-51 D The Flying
Undertaker" po przekazaniu
poprzedniego samolotu do re-
montu, Binmaley, luty-marzec
1945 roku. (USAF)
mal. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
'------ _t"@U Cll " q,ooo-
......
w
w
mal. Zbigniew Kolacha
sylwetki w skali 1 : 72


SjC!.nf. ((.e. 1 1 ~
~ CREW CHIEF
c,..P., J;o. va;vU
1.w ARMORER
0 1 2 3 4

P-51H-10-NA (44-64698, ACOL)
z 57th FG w czasie pobytu na Alas-
ce w kwietniu 1947 roku
P-51H-10-NA (44-64461 - jest to
drugi egzemplarz wersji H- 1 0
- .31 ") .Ah'm Availlable" z 61st FS
56th FG, Alaska, 1947 rok. Zwraca-'
ict cztery fikcyjne symbole
powietrznych, bye moze
efekt udzialu w wojnie w Europie pi-
Iota tej maszyny
mal. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
.....
w
<.1'1
0 1
L.-..-..-....J
P-51 H-10-NA (44-64582),
naleiqcy do jednostki Obrony
Narodowej stanu Kalifornia,
1953 rok. Samolot pomalowa-
ny jest w calosci srebrnq farbq
P-51H-5-NA (44-64347) ze
101st FS, 102nd FG Obrony Na-
rodowej stanu Massachusetts,
Boston, 1952 rok. 102nd FG na-
zywana byla .,Grupq Etnicznq",
w sklad kt6rej wchodzily: Dywiz-
jon Polski oraz Dywizjon lrlandz-
ki. Na nosie maszyny powt6rzono
trzy ostatnie cyfry nru seryjnego
2
I
3
I
mal. Zbigniew Kolacha
skala 1 : 48
5m
I
Kabina pi Iota P-51 B-5-NA
1. Lusterko wsteczne
2. Celownik refleksyjny z
nakladka_
3. Podstawa celownika
4. Manometr
5. Manometr cisnienia w kolek-
torze ssa_cym
6. Sztuczny horyzont
7. Lampka oswietlenia tablicy
przyrza_d6w
8. z chylomierzem
9. Obrotomierz
10. Wskaznik przeplywu tlenu
11. Wskaznik temperatury i cis-
nienia oleju i paliwa
12. Uchwyt mechanizmu otwiera-
nia owiewki
13. Wykaz czynnosci zabronionych
14. Regulator instalacji tlenowej
15. Konsola strojenia radiostacji
SCR522
16. Bezp1ecznik i spust kaem6w
17. Konsola strojenia radiostacji
SCR535
18. Panel przela_cznik6w instalacji
elektrycznej
19. Wlqcznik oswietlenia kabiny
ze sciemniaczem
20. Wskaznik temperatury cieczy
chlodzqcej silnik
21. Pompka zastrzykowa paliwa
22. Pedal orczyka
136
23. pampa hydrauliczna
24. Kanal cieplego powietrza
i wskaznik poziomu paliwa
w zbiorniku
25. Lejek do oddawania moczu
w locie
26. Regulacja nawiewu cieplego
powietrza
27. Wariometr
28. Uruchamianie rozrusznika
29. Dra_i:ek sterowy
30. Regulacja oswietle-
nia celownika
31. Panel awaryJnego otwierania
podwozia
32. regulacji oswietlenia
lampek nuorescencyjnych
33. Przelqcznik zbiornik6w paliwa
34. Regulacja oswietle-
nia zyrokompasu
35. Sterowanie
36. Wylqcznik iskrownika
37. Przelqcznik .boosta
38. Blokada k61ka ogonowego
39. regulacji trymera
steru wysokosci
40. Skala polozenia klap
41. Dzwignia klap
42. Sterowanie dolotem powietrza
do gaznika
43. regulacji trymera
steru kierunku
52
51
50
49
48
47
42
41
40
39
44. Dzwignia wypuszczania i cho-
wania. podwozia
45. regulacji trymera lotki
46. Jarzmo rakietnicy
47. Regulacja przeslony wlot6w
powietrza - do chlodnicy
cieczy chlodza_cej silnik (po
lewej) i oleju (po prawej)
48. Panel kontrolny uzbrojenia
strzeleckiego i podwieszanego
49. Panel sterowania obrotami
silnika
mal. Zbigniew Kolacha
50. Dzwignia sterowania skokiem
smigla
51. Diwignia regulacji skladu
mieszanki
52. Wskaznik polozenia podwozia
53. Dzwignia przepustnicy
54.
55. Zdalny wylq.cznik
56. Wysokosciomierz
57. Busola
58. Zegar (chronometr)
59. Wskaznik zyrokompasu
1. nakladka na celownik
K- 14
2. Celownik refleksyjny K-14
3. Tabliczka ostrzegawcza
4. Manometr ssania
5. Manometr cisnienia w kolek-
torze ssq_cym
6. Termometr cieczy chodza.cej
silnik
7. Wskaznik temperatury powiet-
rza w gazniku
8. Obrotomierz
9. Akcelerometr (na niekt6rych
samolotach radiokompas)
10. Zintegrowany wskaznik para-
metr6w pracy si lnika
11. Regulator przeplywu tlenu
12. odsuwania owiewki
13. Spust uzbrojenia strzelec-
kiego
14. hamulc6w postojo-
wych
15. Panel radiostacji VHF i radio-
namierni ka
16. Panel urzq_dzenia IFF
17. Panel instalacji elektrycznej
18. Pompka zaslrzykowa paliwa
19. Drq_zek sterowy
20. Przew6d inslalacji tlenowej
21. Przelq_cznik rozrusznika
22. Pedal orczyka
Kabina pi Iota P- 51 D- 20- NA
23. pompa instalacji hy-
draulicznej
24. Sciemniacz celownika (lylko
dla celownika N-9)
25. Regulacja nawiewu cieplego
powietrza
26. Kana! cieplego powielrza
i wskaznik poziomu paliwa
w zbiorniku
27. Sciemniacz oswiellenia kabiny
28. Dzwignia awaryjnego otwiera-
nia podwozia
29. Manometr instalacji hydra-
ulicznej
30. Przelq_cznik zbiornik6w paliwa
31. Wylq_cznik zaplonu
32. Regulacja pedal6w orczyka
33. Dzwignia doplywu
paliwa
34. Przela.cznik ,boosta"
35. z chylomi erzem
36. Panel uzbrajania bomb
37. Blokada k61ka ogonowego
38. regulacji trymera
steru wysokosci
39. Dzwignia wypuszczania klap
40. Dzwignia sterowania
gaznikiem
41. Skala polozenia klap
42. regulacji lrymera
sleru kierunku
43. regulacji trymera lotki
44. Regulacja przeplywu powiel-
rza przez oleju
45. Regulacja przeplywu powiet-
rza przez cieczy
chlodzq_cej silnik
46. Uchwyl rakielnicy
47. Dzwignia regulacj i skladu
mieszanki
48. Blokada dzwigni 47 i 50
49. Wysokosciomierz
53
52
51
50
49
48


43
42
41
40
50. Regulacja skoku smigla
51.
52. Przepuslnica
53. Sciemniacz celownika K-14
54. Busola
55. Lampka fluorescencyjna
56. Zdalny wskaznik zyrokom-
pasu
57. Zegar (chronometr)
58. Wariometr
59. Sztuczny horyzont
39 38 37 36 35 34 33 32 31 30 29 28 27 26 25 24 23 22
mal. Zbigniew Kolacha
137
.....
w
00
Przekr6j perspektywiczny P-51 D-5
mal. Zbigniew Kolacha
Przekr6j perspektywiczny F-828
~ J A IA:- '99
1'82 .B
mal. Zbigniew Kolacha
Kolejne maszyn z 357th FG. Na pierwszym planie nowy P-51K (44-11697) ,Muddy" w kolorze srebrnym, zas na drugim widoczny jest .Butch
Baby' w kamunaiu Olive Drab I Neutral Gray.
P-510 (44-14798) .Butch Baby' z 357th FG, Leiston, Anglia, jesier'l1944 roku. Na samolocie tym latal dow6dca wchodza.cego w sklad tej
grupy 362nd FS - major Joe Broadhead.
140
P-51 B .Passion Wagon" z 357th FG z charakterystycznymi elementami kolorystycznymi tej grupy: czerwono-zlota. szachownica. na nosie i pasiastym
kolpakiem r6wniez w tych kolorach. Samalot ma podwieszone impregnowane papierowe zbiorniki dodatkowe.
P-518 .,Li'l Kitten" z 357th FG, Leiston, Anglia, pazdziernik 1944 roku. Samalot przydzielono por. Louisowi Fechetowi. Zwraca u w g ~ brytyjska ,bul-
wiasta" oslona owiewki, tzw. Malcolm hood.
141
Szereg Mustang6w dow6dc6w grup mysliwskich 8th AF, Debden, Anglia, marzec 1945 roku. Na pierwszym planie P- 51 dow6dcy 359th FG, legity-
mujqcej 253 zgloszonymi powietrznymi, za nim Mustang dow6dcy 20th FG {zgloszonych 212 dalej P-51 dow6dcy
353rd FG {330 zgloszonych a za nim Mustang dow6dcy 357th FG. Widoczne sq_ charakterystyczne elementy szybkiej identyfikacji samo-
lot6w stosowane przez te grupy. W tie dostrzec moina rozpoznawczego F- 5 Lightning z 7th Photo Group.
P- 51 D .,Cooter", prezentujq_cy oznakowanie szybkiej identyfikacji 357th FG. W sklad tej grupy wchodzily: 362nd FS {oznaczenie kodowe G4),
363rd FS {B6) i 364th FS (C5). Na samolocie tym zwykle fatal por. Hank Gruber. wykonano jesienict 1944 roku, jeszcze przed ka-
muflaiy, co nastqpilo na przelomie 1944 i 1945 roku.
142
Poludniowokoreanski
F-51, sfotografowany
w Chunchon {K-47).
Ster kierunku zostal
zaadaptowany z in-
nego Mustanga. stctd
brak jest litery
"K", znakiem
szybkiej identyfikacji
tych samolot6w
naleiqcych do lotnict-
wa Republiki Korei.
Powojenny P-51 D 45-11568 w malowaniu stosowanym na Alasce. Pod lewym skrzydlem widoczny jest napis .u. S. AIR FORCE", podobnie jak i na
usterzeniu pionowym i kadlubie. W tym okresie (przelom lat 1940. i 1950.) Mustangi nosily jednolite oznakowanie taktyczne, skladajctce z liter FF
(wersja F-6 miala RF) i trzech ostatnich cyfr numeru seryjnego. (USAF)
P-51 D, 45-11733 z Ohio Air National Guard (ANG). Zwraca litery A w oznakowaniu, stosowane w poczqtkowym okresie - koniec
lat 1940. (USAF)
143
Szeregi Mustang6w z 144th Fighter Group, naleia.cej do National Guard, zabezpieczaja.cej stany Kalifornia, Utah i Nevada. Samolot na pierwszym
planie, nr seryjny 44-72913, naleial najprawdopodobniej do dow6dcy dywizjonu. Pierwotnie samolot ten slui:yl w Ohio ANG. (USAF)
Koluja_cy Mustang z Nevada ANG. Wyloty kaem6w przykryte sa. czerwonymi zaslepkami. (USAF)
144
F-510, 44-73351 z 11th FG, Pennsylvania ANG, Filadelfia, marzec 1953 roku. Pod skrzydlem widoczne Sq bezprowadnicowe wyrzutnie rakiet Mk 5
oraz belka z zamkami bombowymi, na kt6rych mozna bylo r6wniez podwieszac zbiorniki dodatkowe. (USAF)
P- 51H, 44-64633 na lotnisku w Oakland, Kalifornia, pazdziernik 1949 roku. Samolot prezentuje oznaczenie taktyczne na ogon. Maszyna
stacjonowala na Soiling Field. (Washington DC)
145
. . ,
. ,,

Mustang z California ANG w locie. Pod skrzydlem widoczna jest bomba cwiczebna.
Mustang dow6dcy 144th FG, California ANG w locie nad zamglonym San Francisco. W por6wnaniu z poprzednim widoczna jest r6znica
w oznakowaniu, wprowadzona na poczq_tku tat 1950. (USAF)
146
ANG
474825
Szereg F-510 z 67th FBS, 18th Fighter Bomber Wing, Wonju, Korea, wrzesien 1953 roku. (USAF)
F-6K, 44-11913 z 155th Tactical Recon Squadron w bazie Chin Chan (K-47) w Korei, 1952 rok. Pilotem tego samolotu byl B. W. Scott. Pod rurami
wydechowymi widoczna jest nazwa samolotu , Tulie Scotty & ?'. Pod kabinq_ namalowano szesc symboli lot6w bojowych. (USAF)
147
F-51 D z lotnictwa Republiki Korei w bazie Chin Chan (K-47), Ia to 1952 roku. (USAF)
lnny koreanski Mustang, koluja,cy na start do kolejnego zadania przeciw silom komunistycznym. (USAF)
148
Baza K-46 w Kore1. Szereg Mustang6w z 2nd Sqn SAAF ,Flying Cheetah" oczekuje na uzbrojenie w rakiety widoczne na pierwszym planie.
Mustang z 2nd Sqn SAAF podczas przegla_du po locie bojowym.
ISBN 83-7237-129-6
188372"37 1294
F-82F Twin Mustang nr ser. 46-414, FQ-414 pilotowany przez 52nd F(AW)G
z Mitchell AFB, pulkownika Olivera Cellini , USA, 1949 rok.
p. L. Goldyn z firmy PH Gomix)