You are on page 1of 17

Nirwana

Daiun Sogaku Harada1


tumaczenie: Czcigodny Nyogen Nowak

Kady, kto wyznaje Buddyzm z pewnoci wie, e w dniu 8 kwietnia przypadaj narodziny Buddy Siakiamuniego, 8 grudnia jest dniem kiedy dowiadczy on swego Wielkiego Owiecenia, a Jeleni Park2 i Szczyt Spa3 s miejscami gdzie wygosi on swe istotne mowy Dharmy. Natomiast 15 luty jest dniem kiedy zgas on wchodzc w Nirwan pod drzewami sala, niedaleko rzeki Hiranyavati (jap. Batsudaiga). Te cztery powysze wydarzenia zawsze czcimy odpowiednimi ceremoniami zwrcenia zasug. Tak wic poniewa luty jest miesicem Nirwany chciabym powiedzie par sw na ten temat. Powinnimy wszyscy wiedzie, e punkt widzenia hinajany i mahajany odnonie Nirwany rni si od siebie. Nirwana hinajany oznacza osignicie owiecenia w tym wiecie i wejcie w stan zwany Uyonehan4 . Innymi sowy tak dugo jak trwa egzystencja naszego ciaa nie moemy osign w peni Nirwany, moemy osign tylko jej pewn cz. Dopiero po mierci moemy wstpi w doskona Nirwan zwan Muyonehan5 . Jednake zgodnie z nauk Prawdy Mahajany po osigniciu Wielkiego i Doskonaego Owiecenia wci yjc jestemy w stanie osign t Doskona Nirwan zwan Muyonehan. Gdyby jednak Budda zawsze istnia, zwykli ludzie nigdy by nie zrozumieli prawdziwego znaczenia tego, natomiast myl, e zgas on sprawi, e szczerze bd wierzy i praktykowa; std te mier Buddy i jego zniknicie bya bardzo wan czci jego zrcznych rodkw by wyzwoli wszystkie odczuwajce istoty. Rozdzia O wiecznym yciu Tathagaty (jap. Nyorai Juryohonge) z Sutry Lotosu jasno to ukazuje. Budda ani nie przychodzi ani nie odchodzi, nie podlega te narodzinom i mierci lecz zwykli ludzie znajc tylko powstawanie i zanikanie s przywizani do narodzin i mierci. Narodziny sprawiaj, e s szczliwi a mier sprawia, e s pogreni w smutku. Budda Siakiamuni pragn bymy uwierzyli, zrozumieli, praktykowali i urzeczywistnili, e (prawdziwa) Ja jest wolna od narodzin i mierci i to jest powd dla ktrego ukry si on w oboku Nirwany.
Daiun Sogaku Harada (18701961). Tekst pochodzi z czasopisma Shoyu z 15 lutego 1945 roku. Jap. Rokuya-on albo Rokuya-en, skr. Margadava, Park Jeleni, ktry znajduje si w Varanasi (niedaleko obecnego Benares) w rodkowych Indiach, gdzie Budda wygosi sw pierwsz mow. Obecne Sarnath. 3 Jap. Ryojusen, skr. Grdhrkuta, Szczyt Spa. Gra w Magadha, w Indiach, gdzie Budda wygosi wiele sutr m.in. Sutr Lotosu. 4 Skr. Sopadhisesa-nirvana. Termin ten jest czsto tumaczony jako niekompletny doskonay spokj albo wyganicie z pozostaoci co odnosi si do zycznego ciaa. 5 Skr. Nirupadhisesa-nirvana. To jest cakowite wyganicie albo nirvana bez pozostaoci.
2 1

W Dziesiciowersowej Sutrze Kannon (jap. Enmei Jukku Kannon Gyo) jest napisane: Jo Raku Ga Jo. Tutaj Jo oznacza wieczno, nieskoczono. Raku spokj i szczcie, Ga wolno, a Jo oznacza nieskazitelno, cakowit czysto. Patrzc na to z punktu widzenia istoty sprawy my wszyscy jestemy w stanie Wiecznego, Wielkiego Spokoju i wolni od przeszkd yjemy w Wiecznej Czystoci. Jednake widzc jedynie nie-powstawanie i nie-zanikanie nie jestemy w stanie zrozumie jak cenne jest to i std mamy te cztery znaki (Jo, Raku, Ga, Jo), ktre ukazuj nam te moliwoci. Std te my wszyscy, ktrzy staramy si wierzy, zrozumie, praktykowa i urzeczywistni Prawdziw Dharm powinnimy w to gboko wierzy i uwolni sie od uudy, co jest najwaniejsz rzecz. By urzeczywistni Drog musimy uda si do nauczyciela, ktry sam to urzeczywistni. Jednake wikszo wspczesnych nauczycieli to oszuci, ktrzy tylko kami i z tego powodu powinnimy by bardzo ostroni. Dlatego Dogen Zenji powiedzia w Gakugo Yojinshu (Antologii uwag odnonie praktykowania Drogi): Jeli nie spotkacie prawdziwego nauczyciela lepiej nie praktykowa.

Uczniowie Buddy i jedzenie misa


Daiun Sogaku Harada6
tumaczenie z japoskiego: Czcigodny Nyogen Nowak

(list i odpowied)

Jestem kapanem maej wityni pooonej na odludziu. Nie miaem jeszcze okazji osobicie spotka Roshiego-sama7 lecz dziki pismu Shoyu nale do gorcych zwolennikw Roshiego-sama. Prosz mi wybaczy, e zwracam si z tym problemem w tak penym zaj czasie lecz chciabym zapyta o jedzenie. Czsto spotykam si z pogldem, e jako uczniowie Buddy my mnisi nie powinnimy je misa, lecz czy byo tak rwnie w czasach Buddy Shakyamuniego? Z tego co syszaem Budda Shakyamuni przyj oarowane mu mleko od dziewczyny z pobliskiej wioski, ktrym pokrzepi si przed rozpoczciem medytacji i osigniciem Wielkiego Owiecenia. Rwnie przyczyn jego mierci bya oarowana mu na takuhatsu8 wieprzowina, ktr si zatru. Jeli jest to prawda oznaczaoby to, e Budda Shakyamuni spoywa miso. Prosibym o wyjanienie tego? Rwnie jeli nie ma wyjcia i musi si spoywa jajka i ryby z powodu choroby lub sabego zdrowia, na skutek zalece lekarza, czy jest to waciwe? Bardzo prosz poucz nas w tej sprawie. czytelnik z regionu Hokuriku Odpowied Daiun Sogaku Roshiego: Pewnego razu jeden z uczniw Buddy Shakyamuniego zapyta go: Co powinnimy zrobi jeli podczas takuhatsu otrzymamy w oerze poywienie zawierajce miso?. Na co
Daiun Sogaku Harada (18701961). W Japonii zwracanie si do kogo w trzeciej osobie jest wyrazem szacunku. 8 Japoskie sowo takuhatsu, niesienie miski, oznacza otrzymywanie oar, w sanskrycie pindapata co dosownie oznacza oar z poywienia, albo datek. Pindapatika oznacza tego, ktry utrzymuje si z oar (kotsujikigyo albo gyokotsu po jap.) i odnosi si do kawakw poywienia lub datkw jakie oarowywano mnichom w staroytnych Indiach. Termin takuhatsu czsto tumaczony jest na jzyki zachodnie jako ebranie np. begging po ang. lecz przekad taki jest niezbyt fortunny bowiem takuhatsu jest rodzajem religijnej praktyki wywodzcej si od czasw Buddy Shakyamuniego. Mnisi buddyjscy grupowo lub pojedynczo, zarwno w milczeniu jak ma to miejsce w krajach Therawady czy te piewajc sutry jak czsto odbywa si to w krajach Mahayany opuszczaj swoje witynie i wychodz na ulice gdzie otrzymuj oary. Celem tej praktyki jest usunicie poczucia dumy i kultywowanie pokory a do osignicia czystego, nierozrniajcego umysu w ktrym znika podzia na tego ktry czyni oar, tego ktry j otrzymuje oraz na to co zostao oarowane. Zwane jest to po jap. Sanrinkujaku.
7 6

Budda Shakyamuni odpowiedzia: Jeli zauwaycie co pochodzenia zwierzcego w oarowanym wam poywieniu odsucie to na bok i spoyjcie pozosta cz. Innymi sowy chodzi tu o to, e poniewa jest to oara, waciwym jest przyj wszystko co zostaje oarowane, jednak, gdy oarowane poywienie bdzie pomieszane z misem i zauwaycie to, odsucie to na bok i spoyjcie wszystko inne co nie zawiera misa. W czasach Buddy Shakyamuniego spoywano tylko jeden posiek dziennie a poniewa sam Budda Shakyamuni y wycznie z oarowanego mu poywienia na takuhatsu przyjmowa wszystko lecz nigdy wiedzia co zostanie woone do jego metalowej miski. Czsto spotykany pogld, e przyczyn jego mierci byo zjedzenie wieprzowiny jest bezpodstawny. Prawd natomiast jest, e spoy oarowane mu mleko. Powodem dla ktrego to uczyni byo, e taka oara przynosi niezmierzone zasugi oarodawcy. Mleko nie pochodzi z zabijania, dlatego nie tylko Budda Shakyamuni lecz rwnie wszyscy inni mnisi otrzymywali tego rodzaju oary. W Indiach od staroytnych czasw znane byy takie przetwory mleczne jak: nyu, raku, so, shoso, daigo9 . Obecnie znane jest to jako maso, ser, jogurt itd. Tak czy owak wszystko zaley od okolicznoci, czasu i sytuacji i jeli kto jest chory lub sabego zdrowia i takie s w jego wypadku zalecenia lekarza, to moe je miso. Najwaniejsz rzecz jest to by powici si Drodze i prowadzi waciwy sposb ycia a zyczne zdrowie jest do tego niezbdne. Oglnie mwic z punktu widzenia ludzi wywiconych, ktrzy przestrzegaj wskazania o nie-zabijaniu, niejedzenie misa jest jak najbardziej waciwe. Czowiek religii powinien wiedzie, e bycie wegetarianinem jest wan rzecz poniewa jedzenie misa degeneruje uczucia wysze.

Odnosi si to tzw. Piciu Smakw (Gomi po jap.) mleka i przetworw mlecznych: nyu oznacza mleko, raku odpowiada temu co znane jest obecnie pod nazw jogurtu natomiast so jest produktem porednim, midzy masem a serem o mikkoci ciasta. So posiada naturalny sodki smak przypominajcy karmel. Shoso otrzymuje si w dalszym procesie gotowania so gotujc cay dzie i zostawiajc na noc a nastpnie zbiera si to co zostao na powierzchni. Nastpnym etapem jest to co zwie sie jukuso. Jest to pozostao po shoso, jeszcze bardziej zagszczone i twarde przypominajce maso z ktrego otrzymuje si daigo czyli najwyej przedestylowany lub przeranowany olej lub ghee jak zwany jest on w Indiach. Owych Pi Smakw jest przenoni ukazujc nauki Buddy. Pierwszy stopie odnosi si do pocztkowych nauk Buddy w tym Awatamsaki Sutry, drugi stopie to Sutry Agama i poziom hinajany, trzeci stopie odnosi si do nauk mahajany i Vaipulaya Sutr, czwarty stopie odnosi si do nauk sutr Pradni i pity przypominajcy wydestylowany olej z masa odnosi si do nauk Sutry Lotosu i Sutry Nirwany. Daigo albo daigomi oznacza najwysza Prawd. We wspczenie uywanym japoskim sowo daigomi oznacza najwysz przyjemno, co o nadzwyczajnym smaku, delikates.

Wszystko na tym wiecie jest przemijajce i nietrwae


Daiun Sogaku Harada10
tumaczenie z japoskiego: Czcigodny Nyogen Nowak

Nowy Rok jest kamieniem milowym na drodze do grobu. Moe by pomylny lub nie. Moemy powiedzie, e ten znany przez wszystkich wiersz kapana Ikkyu11 , ktry przesiknity jest nietrwaoci istnienia, pozwala nam zasmakowa prawdy o Nowym Roku. Najwysz pomylnoci jest poczucie nietrwaoci, ktre wzbudza skpany w promieniach wschodzcego soca Nowy Rok. Owo poczucie nietrwaoci, ktre przynosi nam Nowy Rok stanowi wielki problem dla ludzkich istot. Ta nauka jest zawarta w ostatnich sowach Buddy Shakyamuniego: Powinnicie wiedzie, e wszystkie rzeczy tego wiata s nietrwae. Kade spotkanie nieuchronnie przynosi rozstanie. Wszystkie rzeczy tego wiata s nietrwae i przemijajce i nie istnieje nic, na czym mona by si oprze. Jednake my zwykli ludzie jestemy tak zaabsorbowani zewntrznym wiatem, e nawet nie usiujemy spoglda w siebie ani dostrzec ostatecznej Prawdy. W interesujcy sposb ilustruje to Sutra Agama (jap. Agon-kyo). Pewnego razu wdrowiec przemierza szerok rwnin, gdy nagle nie wiadomo skd wyoni si wielki so i zacz na niego szarowa. Znalazszy si w sytuacji bez wyjcia, wdrowiec rozejrza si gorczkowo naokoo w poszukiwaniu schronienia i nagle tu przed sob ujrza star studni, z ktrej zwisaa lina. Szczliwie uchwyci si jej i mg teraz ukry si spuszczajc w gb studni. Lecz oto na samym jej dnie kbiy si cztery monstrualnych rozmiarw we czekajc z rozdziawionymi paszczami na to, by go pokn. Wdrowiec kurczowo trzyma si liny, ktra bya jego jedynym ratunkiem, nagle z prawej
Ta krtka mowa Dharmy, ktra zostaa wygoszona przez Daiun Sogaku Harad Roshiego (18701961) z okazji rozpoczcia Nowego Roku (po jap. nento hogo) pochodzi z czasopisma Mahayana Zen (Daijo Zen) z artykuu yjc w Prawdziwej Dharmie (Shobo ni ikiru). Mimo, e zostaa ona wygoszona w 1954 roku, nadal nie stracia niczego ze swej aktualnoci i wci stanowi doskona wskazwk i przypomnienie o tej podstawowej prawdzie przemijania, ktrej naucza Buddyzm, a o ktrej tak czsto zapominamy. 11 Ikkyu Sojun (13941481) synny mistrz zen tradycji Rinzai, opat Daitoku-ji znany ze swego niekonwencjonalnego stylu ycia i wielu anegdot. Mia on ogromny wpyw na rozwj japoskiej kultury Zen.
10

i lewej strony pojawiy si dwie czarno-biae myszy i zaczy podgryza lin od ktrej zaleao jego ycie. Znienacka los wdrowca zawis na wosku. . . Niespodziewanie z gry spyno pi kropel miodu, wdrowiec zapomniawszy o wszystkim zacz je akomie zlizywa i mimo i by w tak gbokiej opresji, zatraci si w rozkoszowaniu miodem. Ta historia pokazuje, e w tym przemijajcym wiecie, my, zwykli ludzie jestemy tak pochonici picioma pragnieniami: bogactwa, seksualnej przyjemnoci, jedzenia, sawy i snu, e zapominamy o ogniu nietrwaoci, ktry pochania wszystko bez wyjtku na tym wiecie. Jest to tak jak mwi Sutra Diamentowa (jap. Kongo-kyo): Jak kropla rosy, jak byskawica. Poczwszy od naszego ludzkiego ycia, nic na tym wiecie nie istnieje wiecznie. Wielkie trzsienie ziemi w Kanto (okrg Tokio) w 1923 roku, zrzucenie bomby atomowej na Hiroshima i Nagasaki w 1945 roku, czy te coroczne powodzie, ktre przynosz zniszczenia i straty w ludziach, zdarzaj si na wszystkich poziomach: osobistym, rodzinnym, spoecznym, narodowym nagle i bez uprzedzenia. Dziki uwiadomieniu sobie prawa nietrwaoci, tworzy si umys poszukujcy Drogi. Poczwszy od staroytnych czasw Buddy Shakyamuniego i Bodhidharmy, wielu poszukujcych Drogi, dziki wgldowi w niestao rzeczy, wzniecio myl o owieceniu.

Dar na ostatnie chwile ycia


Daiun Sogaku Harada12
tumaczenie z japoskiego: Czcigodny Nyogen Nowak

W yciu czowieka nic nie ma wikszego znaczenia ni moment nadchodzcej mierci. Stan umysu w jakim znajdujemy si w momencie mierci ma olbrzymi wpyw na nasze przysze ycie. Jest to co na co powinnimy zwrci szczegln uwag. Jednoczenie w tym samym czasie stan umysu i postawa tych, ktrzy znajduj si u boku umierajcego jak i tych, ktrzy go przeyj mog sprawi, e znajdzie si on na granicy wpadnicia do pieka albo na drodze do Czystej Krainy. Powinnimy o tym pamita, tak by w momencie czyjej mierci nie straci gowy i wiedzie co robi. Umys umierajcego czowieka w aden sposb nie powinien by zakcony, rozproszony czy te zdezorientowany nasz mow i postpowaniem. Ze swego wasnego dowiadczenia mog powiedzie, e oblicze ludzi, ktrzy zmarli w cakowitym spokoju, godn mierci a tych, ktrzy odeszli w cierpieniach i pomieszaniu zasadniczo rni si od siebie. Ludzie, ktrzy odeszli w spokoju maj zamknite usta i cakowicie zamknite oczy natomiast ci, ktrzy umarli w mczarniach odeszli z wytrzeszczonymi oczami i z otwartymi ustami. Jako nie jest to przyjemny widok. Jest to raczej dowd na to, e cierpieli oni katusze, byli oszoomieni, zestresowani i peni alu. Byo to naturaln konsekwencja tego, e znajdujcy si wok nich ludzie byli zasadniczo nieprzyjemni jak i nieuwani. Szczeglnie kiedy wiadomo ju jest, e w aden sposb nie mona pomc choremu czsto zdarzaj si ludzie, ktrzy wrzeszcz: We si w gar. Jeszcze nie wszystko stracone. Jeli teraz umrzesz to co stanie si z twoimi dziemi i majtkiem. W takich wypadkach czsto si zdarza, e ludzie umieraj z wytrzeszczonymi oczami i z otwartymi ustami. Zazwyczaj normalnie umierajcy ludzie martwi si co bdzie po ich mierci i odczuwaj niepokj. Oczywicie nikt nie chciaby umiera. Co wicej haaliwe zachowanie ludzi znajdujcych si wok umierajcego sprawia, e chory zamartwia si na mier. Wprowadza to okropne zakcenie w umyle i w takim mentalnym pomieszaniu umiera on nie znajc swego celu. Jakie to okrutne i smutne! Chyba nie ma wikszej nieuprzejmoci ni to. Oczywicie niezwykle trudno jest powiedzie umierajcemu: Nie mona ju ci nic pomc. Bd gotw na mier. Jest to bardzo trudne, lecz jeli zdecydujesz si to powiedzie musisz to zrobi z wielkim przekonaniem. Oczywicie powinno si to umie zrobi w odpowiednim momencie. Jednak powiedzie co takiego komu, kto powraca do zdrowia byoby olbrzymim bdem. Najwaniejsz rzecz to wiedzie, kiedy jest ku temu najwaciwszy moment.
12

Daiun Sogaku Harada (18701961). Tekst pochodzi z czasopisma Shoyu z maja 1933 roku.

Przypomina mi to mier, ktr umar seido-san13 mojego nauczyciela. Byo to doprawdy godne odejcie. Widziaem ju wielu ludzi na ou mierci, lecz najbardziej spokojn i godn mierci zmaro tylko dwch. Jeden to wspomniany wyej seido a drugi to mj ucze Suzuki Jushin. By on bardzo byskotliwym i wspaniaym czowiekiem. Rwnie jego ostatnie chwile byy wspaniae. Zmar on w cakowitym spokoju umysu. Jedn z oznak ostatnich chwil ycia jest sabncy wzrok, nastpnie zanika mowa, dopiero na kocu zanika such. Jednak kiedy zarwno wzrok jak i mowa przestan funkcjonowa wci jestemy w stanie sysze. Dlatego u progu mierci dobrze jest powiedzie komu co uspokajajcego lub cicho powtarza sutry. Wracajc do seido-sana, ktrym si opiekowaem. Kiedy usyszaem, e w aden sposb nie mona mu ju pomc zastanawiaem si przy jakiej okazji mu o tym powiedzie. Nawet na krtki okres przed jego mierci nie poinformowaem o tym nikogo. Gdybym wysa telegram do jego krewnych w Dharmie zjechaliby si tu tumnie sprawiajc, e chory bdzie myla, e nic nie mona mu ju pomc. Gdyby po tylu latach niewidzenia go nagle by tu si pojawili seido-san pomylaby, e to ju pewnie jego koniec. Sprawienie, by tak myla byoby bezlitosne. Niektrzy nalegali by go zobaczy ale powiedziaem im: Poczekajcie, poczekajcie. Jeli teraz pjdziecie do niego napenicie go rezygnacj. Nie zakcajcie jego umysu i absolutnie nie pozwoliem na to spotkanie. Na okoo 30 minut przed mierci zbliyem twarz do jego ucha i zapytaem: Czy jest kto kogo chciaby zobaczy?. Syszc to odpowiedzia prosto: Nie. Usyszawszy to poczuem si ogromnie szczliwy i kiedy powiedziaem mu: Ju wkrtce poczujesz ulg i udasz si do urzekajco piknego i jasnego miejsca sabym gosem odpar: Jestem bardzo wdziczny. Dzikuj. Nastpnie zamkn pene ez oczy i usta. W tym samym czasie wszyscy oczekujcy w pokoju obok zaczli cicho powtarza: Namu Kie Sanbo (Znajduj Schronienie w Trzech Klejnotach). W taki oto sposb bez adnego cierpienia, w cakowitym spokoju umysu tak jakby spa, godnie odszed seido-san.

Seido. Dosownie Zachodnia Sala. Tytu ten pierwotnie odnosi sie do emerytowanego opata, przebywajcego w wityni, ktrej nie przewodzi. We wspczesnym zen soto tytu ten czsto stosuje si podczas okresu treningu (jap. ango-kessei) do wysokiej rangi kapana (zazwyczaj opata innej wityni ni ta w ktrej odbywa si trening), ktry sprawuje funkcj pomocnicz i moe prowadzi trening.

13

SIUSIOGI KOWA BUSSO SIODEN SINSIO MYOKETSU


Daiun Sogaku Harada
tumaczenie: Czcigodny Kanzen

WYKADY DO REGU O PRAKTYCE I OWIECENIU PRAWDZIWY PRZEKAZ BUDDHW I PATRIARCHW CUDOWNA TAJEMNICA URZECZYWISTNIONEJ WIARY Siusiogi mwi: Jedn Wielk Spraw zwizku przyczynowego dla ucznia Buddhy jest wyjanienie narodzin i mierci. Jeli w narodzinach i mierci jest Buddha to nie ma narodzin i mierci. Po prostu zrozum, e narodziny i mier s nirwan. Nie czuj niechci do narodzin i mierci, ani nie pragnij nirwany. Gdy to zrozumiesz wwczas po raz pierwszy zostaniesz uwolniony od narodzin i mierci. T Jedn Wielk Spraw powiniene cakowicie zbada do samego dna. Ten pierwszy akapit w jzyku japoskim skada si z 96 chiskich znakw, ostatni z omawianych akapitw w caym tekcie Siusiogi na kocu 5. rozdziau ma 99 chiskich znakw i obydwa te fragmenty koresponduj ze sob, dlatego s one gwnym punktem i esencj Siusiogi. Esencja Siusiogi jest bezporednio esencj Zen Mahajany, i esencj Dharmy Buddhy. Dlaczego te dwa fragmenty s sam istot? Poniewa pierwszy wyjania narodziny i mier, a ostatni fragment wskazuje na to, i umys jest Buddh. Wyjanienie narodzin i mierci z jednej strony i z drugiej wskazanie na umys, ktry jest Buddh, oznacza, i umys bdcy Buddh jest bram spokoju umysu w naszej szkole. Naiso Daishi powiedzia: Buddhowie i Patriarchowie, gdyby nie byli wyzwoleni, to nie mogli by si podj odpowiedzialnoci wskazania na to, e umys jest Buddh. Spokj umysu w naszej szkole oznacza, e w rzeczywistoci umys jest Buddh. Siusiogi wskazuje na cztery wielkie tezy dotyczce tego, i umys jest Buddh i jest to cakowite ciao Dharmy Buddhy, oraz nazywa si to esencj. Przed omwieniem samego tekstu, chciabym wyjani specjalistyczne terminy, ktre w nim wystpuj. Jedna Wielka Sprawa zwizku przyczynowego po japosku ichidaiji inen, oznacza spraw, ktra mwi o osigniciu najwyszej, nieprzecignionej Drogi, tutaj tekst mwi o cakowitym zwizku przyczynowym na pocztku, porodku i na kocu, o tym co wielkie, rednie i mae. Przyczyn in [z inen ], jest pierwotna i doskonaa Natura Buddhy, i jest to nasza prawdziwa praktyka, prawdziwy wysiek. Zwizkiem -en [z inen ] s

nauki i instrukcje Buddhw i Patriarchw, szacunek dla Buddhw i suchanie Dharmy, zazen i recytacja sutr, nazywa si to pomoc waciwej myli, myleniem, jak i wewntrznym uwolnieniem i zewntrzn ochron. Ichidaiji Jedna Wielka Sprawa jest powyszym zwizkiem przyczynowym, ktry jest cakowitym i jedynym idealnym celem ucznia Buddhy i poza tym nie ma niczego innego. Kiedy mwimy Jedna [Wielka Sprawa], to nie jest to jeden, ktre jest w opozycji do dwa, a Wielka nie ma nic wsplnego, jako przeciwstawiestwo z ma [spraw]. Jedna i Wielka oznacza wycznie jedna i tylko wielka [nieograniczona, olbrzymia]. Dlatego linia uczniw Buddhy jest tylko jedna i nie ma dwojakiego zadania do wykonania i poza tym nie ma w najmniejszym stopniu innej cieki do osignicia. Z tego powodu nazywane jest to Jedn Wielk Spraw. Ucze Buddhy [po japosku Bukke, ten termin po raz pierwszy uy Dogen Zenji, mona tumaczy te jako rodzina Buddhy] oznacza lini przodkw rodziny, w ktrej przekazywano piecz [mudra] Umysu Buddhy i to okrelenie jest uywane tylko w naszej szkole14 . Mwic o tym z punktu widzenia stanu dowiadczenia, rni patriarchowie innych szkl jeszcze nie osignli tego ducha Buddhw i Patriarchw. Dlatego Gakudoyojinshu [Dogena Zenji] mwi: Ich sowa s wci zielone i niedojrzae, poniewa nie osignli jeszcze stanu owiecenia, jak w ogle mog by blisko owiecenia i wypenienia lubowa?. Z punktu widzenia tajemnego bukke oznacza jedynie nasz szko, w szerszym sensie oznacza to ca Dharme Buddhy. Okrelenie Buddha pochodzi z sanskrytu i wyjanione jest w postaci trzech cia: Ciaa Dharmy, Zasugi i Odpowiedzi. Ciao Dharmy Dharmakaja, okrela istniejc pierwotnie Natur Buddhy, jest to Pierwotna Natura. Ciao Zasugi, Sambhogakaja, to Buddha osignity dziki przyczynie jak jest praktyka i jej owoc, pierwotnie istniejca Natura Buddhy u Buddhy, ktry osign Przebudzenie. Ciao Odpowiedzi, Nirmanakaja, to Tathagata Wielkiego Owiecenia, ktry w odpowiedzi na korze moliwoci yjcych istot wyjania Dharm i zmienia istoty i nazywany jest Buddh. W sensie poj moemy rozrni trzy ciaa Buddhy, ale w rzeczywistoci jest to jeden Buddha. Pojcie Nirwany w sanskrycie rwnie moemy tumaczy jako wyzwolenie, doskonae zaniknicie, nie-stwarzanie czy spokj i rado. Po japosku Nirwana pisze si Nehan i w Sutrze Nirwany [jap. Nehan-kyo] NE oznacza Nie-narodzone, HAN oznacza Nie-miertelne [tj. brak mierci], dlatego Nirwan moemy rozumie jako brak narodzin i mierci. Narodziny i mie, maj trzy znaczenia zarwno pytkie, jak i gbokie. Pierwszy pytki pogld, to w zwykym rozumieniu narodziny, ktre maj swj pocztek i musz mie kiedy swj koniec w postaci pojawiajcej si mierci. W wiecie penym kamstw,
Termin BUKKE zosta uyty po raz pierwszy w naukach Dharmy przez samego Dogena Zenji, dlatego Daiun Rosi mwi, e jest to specyczne wyraenie, ktre zostao uyte w tradycji Buddyzmu Zen Soto, przez jej zaoyciela. Nie ma to znaczenia wywyszania si ponad inne szkoy czy tradycje. W dalszej czci kiedy mowa o tajemnym poziomie rozumienia, oznacza to poziom, ktry mogli zrozumie tylko uczniowie o nieprzecitnym wgldzie i byli w stanie zrozumie najgbsz Dharm i uzyska piecz potwierdzenia od Dogena Zenji oraz jego nastpcw w tej linii przekazu Dharmy.
14

10

mier jest jedyn prawd. Drugi pogld na narodziny i mier nieco bardziej zaawansowany mwi, i z roku na rok, z miesica na miesic, z dnia na dzie, z godziny na godzin, z chwili na chwil, z sekundy na sekund, fundamentalnie, kada rzeczy, kady czowiek, stan zyczny i mentalny, zmienia si jest nietrway, i jest w nieskoczonej aktywnoci i dziaaniu. Trzeci pogld mwi, i fundamentalnie my, jak rwnie niebo i ziemia [wszechwiat], godzin temu nie bylimy tacy jak teraz i za godzin nie bdziemy tym samym czym jestemy w tej chwili. Narodziny i mier nie zmieniaj si stopniowo powoli po trochu tak jak w poprzednim pogldzie, ale s to narodziny i mier w kadym momencie, w kadym czasie i z kad sekund. Kada rzecz i kada myl nie jest taka sama jak przed chwil i w nastpnej chwili jest te rna. Zwykli ludzie myl, e kada rzecz jest ustalona na zawsze i taki zupenie odmienny pogld [na narodziny i mier] jest dla nich zaskakujcy i szokujcy. W rzeczywistoci ciao i umys oraz miriad rzeczy we wszechwiecie jest zmieniona [w oryginale: odcita], ale pozostaje ich kontynuacja. Kiedy mwimy o przepywie czasu, to jeli jasno okrelimy, e jest to czysta kontynuacja, wwczas powinien by to jasno zrozumiay argument. Jest to podobne do palcego si cay czas pomienia wiecy i do spadajcych nieprzerwanie niezliczonych kropel wody w wodospadzie. Staroytny powiedzia: [Wszystko] zawsze zmienia si jak spadajcy wodospad, osoba istniejca przed chwil, w ogle nie jest t sam osob w nastpnej chwili. Tak jak klatki poruszajcego si lmu, klatka po klatce s w swojej niezliczonej iloci kontynuowane [ale kada kolejna jest ju inna], i tworzone jakby w jednym cigym ruchu. W rzeczywistoci cay wszechwiat w tej chwili i w nastpnej jest zmieniony, tak jak niezliczone klatki momenty lmu jedna po drugiej s w czystej postaci kontynuowane, podtrzymujc egzystencj. Ta prawda o narodzinach i mierci nazywana jest prawd aktywnoci, kontynuacj ycia oraz wielkim cakowitym przebudzeniem Tathagaty. Miriad rzeczy w caym wszechwiecie jest ukazaniem narodzin i mierci. Nazywa si to rwnie nietrwaoci lub przemijaniem. Jeli nie osigniemy duchowego ycia, wwczas zarwno z punktu widzenia lozocznego, religijnego jak i zwykego, tkwimy w kole narodzin i mierci, dowiadczajc niestabilnoci, apic si raz tego raz tamtego, odczuwajc cay czas rnego rodzaju niepokoje. W poprzednich narodzinach i mierci bdc skazani na cige dziaanie [faszywej] jani, w przyszych narodzinach i mierci pozostajc na asce wasnych zudze.

11

Teraz Trzy wiaty s mn, a wszystkie istoty, ktre si w nich znajduj s moimi dziemi
Daiun Sogaku Harada
tumaczenie: Czcigodny Nyogen Nowak

Teraz Trzy wiaty s mn, a wszystkie istoty, ktre si w nich znajduj s moimi dziemi Te szesnacie znakw15 pochodzi z Sutry Lotosu, z trzeciego rozdziau zatytuowanego Przypowie i stanowi temat, na ktry chciabym si wypowiedzie. Trzy wiaty to wiat pragnie, wiat formy i nie-formy. wiat pragnie skada si z niszych kategorii, a wic z piekie, godnych duchw, zwierzt, walczcych demonw i ludzi. Ponad wiatem ludzi znajduje si wiat niebiaski, ktry skada si z trzech sfer nieba, a nisza jego cz naley do wiata formy, gdzie niebiaskie istoty posiadaj ciao i umys, natomiast te w wyszych sferach pozbawione s tego i ujmujc to jak najprociej jedynie ta sfera nieba moe by zwana wiatem nie-formy. Oznacza to, e Trzy wiaty, wiat pragnie, wiat formy i nie-formy poczwszy od piekie znajduj si na dole a do sfer niebiaskich, znajdujcych si na grze. Wszystko to jest w posiadaniu Buddhy i suy mu do prowadzenia odczuwajcych istot na Drodze. Std te istoty znajdujce si w tych Trzech wiatach - nie tylko ludzie, ale wszystkie oywione i nie oywione istoty, a wic zwierzta, roliny, mineray s jak powiedzia Buddha jego ukochanymi dziemi. Ukazuje to niezmierzon gbi i wspczucie Buddy. Jake wic my wierzcy w Dharm powinnimy postpowa? Przyjrzyjmy si obecnej sytuacji. Chyba kady by si zgodzi, e rodzaj ludzki powinien y ze sob w pokoju pomagajc i kochajc si wzajemnie. W rzeczywistoci jednak jako ludzie na scenie ycia postpujemy jak walczce demony, godne duchy czy zwierzta. Czy nie jest to nasz rzeczywistoci? Dla pomylnoci i korzyci naszego wasnego kraju zastraszamy i niszczymy bez sumienia i wstydu sabsze kraje. Czy nie yjemy obecnie w tych godnych ubolewania czasach? Nie wspominajc ju o naszym podejciu do zwierzt. Jak to nazwa? Codziennie dla naszego poywienia dokonuje si masakry, bezlitonie mordujc krowy, konie, winie, ryby i rne gatunki ptakw i tylko w samej Japonii liczba tych zwierzt jest ogromna. Zwierzta te posiadaj prawo do ycia, lecz ludzie na skutek iluzji w ktrej yj myl, e istniej one dla nich i bez adnego wstydu i strachu16
Tekst pochodzi z czasopisma Shoyu wydawanego przez klasztor Hosshinji, ktrego Daiun Sogakuroshi by opatem. Odczyt w brzmieniu sino-japoskim tych szesnastu znakw pochodzcych z Sutry Lotosu (jap. H okekky o) brzmi nastepujco: Kon shi san gai shi ze ga u, go ch u sh u j o shi ze go shi. 16 Strach odnosi si tutaj do zapaty karmicznej jaka spotka tych, ktrzy bezlitonie morduj zwierzta. Jest to pisane do ludzi wschodu dla ktrych to pojcie jest czym normalnym.
15

12

zabijaj je i jedz, a bdc gruboskrni w aden sposb nie uwaaj ich za stworzenia godne wspczucia. Na zewntrz wydaj si by ludzkimi istotami a w rzeczywistoci nimi nie s. W Tokio w pewnej chrzecijaskiej szkole podstawowej dzieci hodoway wini. Byy one bardzo szczliwe z tego powodu i codziennie karmiy i opiekoway si wini, lecz z biegiem czasu winia przybraa na wadze wic szkoa postanowia j zabi a jej miso poda jako dodatek do posiku serwowanego codziennie w szkole. Biedna winia, to straszne j zabija, nalegay dzieci i w kocu szkoa zrezygnowaa z tego zamiaru. Czytaem o tym w pewnym czasopimie publikowanym prze t szko. To oczywicie naturalne, e intencje dzieci byy szczere. Dlaczego mamy spoywa to, co z mioci hodujemy. Konfucjusz powiedzia: Szlachetny czowiek syszc gos zwierzcia nie tknie jego misa i z tego powodu jego kuchnia znajduje si z dala od jego domu, jak rwnie szlachetny owi nie uywajc sieci. Dziwna ta chrzecijaska szkoa, e bez adnych skrupuw chciaa sprawi by dzieci jady tego rodzaju posiek. Dorastajc i nabywajc wiedzy dziecko oddala si od Buddhy. Wszystkie istoty posiadaj Umys Buddhy i w odpowiednim czasie wszystkie osign Drog Buddy. winie, krowy, mrwki, komary, wszystko to obdarzone t sam natura i cnot osignicia Stanu Buddhy w odpowiednim czasie stanie si tym, co Amida czy Shakya jak jasno wskaza na to Buddha. Jeli w to wierzymy, to nie bdziemy mieli chci zabi nawet jednej pchy, lecz jeli nie rozwiniemy w sobie wspczujcego i cierpliwego umysu to wwczas kiedy zaatakuj nas komary klnc bdziemy je zabija a muchy, ktre bd zblia si do poywienia bd nas irytowa i bdziemy je zabija apk na muchy, pchy natomiast bdziemy zabija z uczuciem odrazy. W zamierzchych czasach, w prowincji G oshu (obecna prefektura Shiga) w Otsu, cieknca lina z pyska wou pocigowego uoya si w nastpujcy wiersz: Syszc, e trawy i drzewa staj si Buddh, ja te musz sta si Buddh. Nie wiem czy byo to prawd czy jedynie zmylon histori, lecz te cenne sowa zostay nam przekazane z dawnych czasw. W okresie Meiji synny ze swej praktyki zen i miecza, Yamaoka Tesshu17 , kiedy obsiady go pchy, nie zabija ich, lecz wynosi je na zewntrz. Oto jakim by on czowiekiem. W cigu dnia gdy malowa kaligrae, myszy harcoway mu po ramionach.
Yamaoka Tessh u, albo Yamaoka Tessh u K oji (wiecki czowiek Yamaoka) 18361888, m stanu, synny mistrz miecza szkoy Mut o-ry u, niezwyky kaligraf oraz co najwaniejsze czowiek oddany Dharmie. W okresie transformacji z feudalnej epoki shogunatu Tokugawa do cesarstwa Meiji jeden z niewielu, ktry chroni buddyzm przed agresywn polityk nacjonalistw i shintoistw. Przez 10 lat by doradc i czuwa nad bezpieczestwem modego cesarza Meiji. Z oddaniem praktykowa zazen i otrzyma inka od opata Tenry uji, Tekisui-zenji. Powiada si, e w okresie Meiji by jedynym, ktry zmar siedzc w postawie zazen. Odbudowa wiele wity takich jak synny klasztor rinzai Kokutaiji czy wityni Keizana-zenji Yokoji w prefekturze Ishikawa.
17

13

Niedawno zmary, mj bliski przyjaciel, wybitny czowiek Drogi, mistrz Tanaka Busshin, ktry w prowincji Echizen (obecna prefektura Fukui) odbudowa witynie Kippoji, kiedy pieli i obsiaday go komary pozwala im ssa sw krew i nie zabija ich. Gy ogi Bosatsu18 powiedzia: piew grskich ptakw odbieram jakby to by mj ojciec, moja matka, natomiast mniszka Chiy o19 : Nie ma miejsca by wyla wod odgosy cykad albo Pncze pochwycio wiadro prosz o wod, z kolei Issa20 : Chod bawi si ze mn samotny wrbelku wszyscy oni manifestuj tego ducha. Chocia dla nas tak wysoki poziom moe wydawa si niemoliwy do osignicia, to jednak jeli duch sutr stanie si naszym celem wwczas moemy do jakiego stopnia sprbowa to praktykowa. Zeszego roku w lecie uwolnilimy, kupione wgorze i bdziemy to kontynuowa co roku.21
Gy ogi Bosatsu (668749) charyzmatyczna posta japoskiego buddyzmu. Kapan szkoy hoss o i jak si utrzymuje potomek jednego z koreaskich krlw. Praktykowa w Yakushiji w Nara pod kierunkiem opatw Eki i D osh o. W pocztkowym okresie japoskiego buddyzmu gosi nie tylko buddyzm pord zwykego ludu ale rwnie budowa drogi, mosty, zbiorniki wodne. Dysponowa wiedz medyczn, leczc wszystkich, ktrzy potrzebowali pomocy. Poniewa dziaa bez ocjalnego pozwolenia jego dziaalno bya nielegalna i wzbudzaa zazdro i niech wrd wielu urzdnikw pastwowych. Jednak poprzez swe altruistyczne czyny Gy ogi sta si zbyt znany by go potpi. Cesarz Sh omu wezwa go na swj dwr i bdc pod wraeniem jego nauk i czynw poprosi by asystowa mu przy budowie wityni T odaiji. Gy ogi w 749 roku udzieli wskaza bodhisattwy cesarzowi i cesarzowej oraz innym czonkom cesarskiej rodziny. Zosta obdarzony tytuem daibosatsu (wielki bodhisattwa). Wielu uwaao go za wcielenie Manjushriego. 19 Chiy o albo Kaga no Chiy o (Chiy o z prowincji Kaga) 17031775. Jedna z najwikszych poetek haiku okresu Edo. Syna te ze swych przepiknych kaligrai. Pod koniec ycia zostaa mniszk by jak napisaa jej serce stao si jak przejrzysta woda, ktra pynie dzie i noc. Pniej czsto zwano j Chiy o-ni, mniszk Chiy o. Obydwa haiku ukazuj zarwno delikatno uczu jak i buddyjski idea chronienia wszystkich istot. W pierwszym, autorka podczas upalnego lata w drewnianym cebrzyku przynosi wod, ktr obmywa si, lecz syszc naokoo odgosy owadw uwiadamia sobie, e wylewajc wod wyrzdzia by im krzywd std nie ma miejsca gdzie by mona byo wyla wod. W drugim o poranku zamierza zaczerpn wody ze studni, lecz zauwaa pncze, ktre owino si wok wiadra. By zaczerpn wod musiaaby zerwa z wiadra pncze pozbawiajc ycia roliny. Chcc tego unikn udaje si do domu obok proszc o wod. 20 Kobayashi Issa (17631828). Podobnie jak Chiy o, te jeden z najwybitniejszych poetw haiku pnego okresu Edo. Mimo wielu nieszcz straci matk w bardzo modym wieku, by le traktowany przez sw macoch, cierpia bied, jego dzieci z pierwszego maestwa zmary, a powtrne maestwo byo nieudane Issa zachowa w swych haiku dziecic niewinno i prostot. Czsto przedkada towarzystwo maych stworze jak wrble czy chrzszcze nad towarzystwo ludzi, std samotny Issa, ktry by sierot, potraktowa osieroconego, samotnego wrbla (w oryginale: oya no nai suzume ) jako pokrewn dusz. 21 Odnosi si to do ceremonii Uwolnienia yjcych istot, po japosku H oj o-e. Stary buddyjski zwyczaj w Japonii zapocztkowany ju w 720 roku polegajcy na wykupywaniu yjcych istot, ptakw, ryb, zwierzt przeznaczonych na rze lub te trzymanych w niewoli i zwracanie im wolnoci i ycia. Czsto na terenie wielu wity znajdoway si specjalne sadzawki przeznaczone do tego rodzaju ceremonii. Zwyczaj ten nie jest wyjtkowy dla tradycji japoskiego buddyzmu, lecz praktykowany by w wielu innych buddyjskich krajach.
18

14

Co miesic kiedy zbieraj si tutaj dzieci staram si je uczy, by bezmylnie nie zabijay waek, motyli, nawet kwiatw. Bez powodu nie wolno ich cina. Ostatnio zarwno rodzice jak i nauczyciele ze szkoy zupenie nie zwracaj uwagi na dzieci, ktre zabijaj. C to ma znaczy! Jestemy przeciw broni nuklearnej, tego typu protesty s szczeglnie modne i gone, jednake waniejsze jest, bymy stopniowo, w naszym codziennym yciu stawali si bardziej pokojowi i praktykowali wspczucie.

15

Biograa Daiun Sogaku Harady


Opracowa: Czcigodny Nyogen Nowak
Daiun Sogaku Harada (18711961) japoski mistrz zen tradycji soto urodzony w Obama (prefektura Fukui). W wieku 7 lat wstpi do wityni soto, Bukkokuji, gdzie zosta wywicony na mnicha przez Kakush o Sod o Harada, opata tej wityni. W 1895 roku otrzyma przekaz Dharmy od Kakush o Sod o. W wieku 20 lat wstpi do znanego ze swej surowoci klasztoru rinzai, Sh ogenji w Ibuka, gdzie praktykowa pod kierunkiem Daigi Sokin-roshiego i jego nastpcy T osh u Reis o-roshiego. Nastpnie wstpi na Uniwersytet Komazawa (zwany wwczas Soto-shu Daigakurin), ktry ukoczy w 1901 roku. Po skoczeniu Uniwersytetu zosta dwukrotnie mianowany kierownikiem bada uniwersyteckich, ktre trway 6 lat. W tym samym czasie zosta opatem dwch wity, Chisaiin i Ankokuji i praktykowa pod kierunkiem znanych nauczycieli soto, takich jak Oka S otan, Ori K orin, Akino K od o, Adachi Tatsujun, Hoshimi Tenkai. Wci nieusatysfakcjonowany duchowo uda si na dalszy trening do klasztoru rinzai, Nanzenji, w Kioto, gdzie odda si praktyce pod kierunkiem opata wityni, znanego mistrza zen, Dokutan S osan-roshiego. Nastpnie od 1911 roku do 1921 roku pelni funkcj profesora na Uniwersytecie w Komazawa. Poniewa by to okres ogromnego wpywu Zachodniej myli lozocznej, wielu kapanw zaczo mie wtpliwoci co do tradycyjnych nauk buddyjskich, dotyczcych prawa przyczyny i skutku, odrodzenia, czy Drogi wiodcej do stania si Buddh. Kontrowersja i debata ta, zwana Problemem Waciwej Wiary (Sh oshin mondai) staa si gona w krgach buddyjskich wczesnej Japonii. Daiun Sogaku ju wwczas sta si znany z obrony tych tradycyjnych podstaw buddyzmu. W 1922 zosta opatem Hosshinji w Obama, oraz niedugo potem wityni Chigenji, w prefekturze Kioto. Obydwie te witynie odbudowa, przywracajc im sw wietno i czynic je ocjalnymi miejscami treningu (senmon s od o). Szczeglnie Hosshinji w Obama, przez nastpnych 40 lat a do czasu mierci Daiuna-roshiego, w 1961 roku, przycigao mnichw i ludzi wieckich z caej Japonii i zasyno z rygorystycznej praktyki, surowego klimatu i przenikliwego oka zen jego opata. W 1937 roku Daiun-roshi zrezygnowa z bycia opatem wityni Chigenji, i osiad w niewielkiej pustelni naprzeciw bramy klasztoru Hosshinji, zwanej Kakush oken. Przez cay ten czas, a do swojej mierci kontynuowa prowadzenie sesshin, d okusan, oraz zazenkai w wielu miastach Japonii wczajc w to wykady na temat Shushogi, Dogena-zenji. Autor blisko czterdziestu pozycji z zakresu zen i buddyzmu, w tym mistrzowskiego komentarza do Shushogi Dogena (Shush ogi K owa), czy Komentarzy do Mumonkan. Oprcz wspomnianych wyej Chisain, Ankokuji, Chigenji i Hosshinji, Daiun-roshi peni funkcj opata w wityniach Ch oanji, i H oonji, w Morioka. Wrd jego nastpcw Dharmy, najbardziej znani to Iida T oin, Harada Sessui, Ishiguro H ory u i Yasutanii Hakuun,

16

ktry by szczeglnie popularny na Zachodzie. Obecnie, urodzony w 1924 roku, opat wityni Bukkokuji w Obama, Harada Tangen-roshi jest ostatnim yjcym nastpc Dharmy Daiuna Sogaku-roshiego.

17

You might also like