OLEJKI ETERYCZNE stanowi jedno ze wspaniaych i niewykorzystanych wiatowych bogactw naturalnych.

Koncentratw esencji rnych kwiatw, owocw, zi

i rolin uywa si od wiekw na caym wiecie, jednak w czasach wspczesnych zapomnielimy o mocy tych najstarszych lekw na ziemi, zamiast nich wybierajc produkty
firm perfumeryjnych i chemicznych, imitujce naturalne zapachy oraz waciwoci lecznicze i oczyszczajce olejkw eterycznych. Ze wzgldu na niezwykle przyjemn wo
olejkw eterycznych, wielu ludzi upatruje ich jedyn warto wanie w ich uroczych
zapachach popeniaj jednak bd. Wspczesne badania naukowe dowiody, e olejki
eteryczne posiadaj silne i godne uwagi waciwoci lecznicze. Struktura molekularna
tych potnych substancji jest bardzo zoona. Na przykad olejek eteryczny z oregano
jest dwudziestoszeciokrotnie silniejszym antyseptykiem ni fenol, ktry suy jako
aktywny czynnik w wielu rodkach czyszczcych.
W przeciwiestwie do lekw chemicznych, olejki eteryczne nie odkadaj si w organizmie. Nie pozostaj po nich adne toksyny. Znacznie lepiej sprawdzaj si jako
odwieacze powietrza ni produkty dostpne w sklepach, poniewa oczyszczaj powietrze, zmieniajc struktur moleku tworzcych zapachy, a nie tylko maskujc niepodan wo. Jeli szukamy alternatywy dla toksycznych produktw, ktre stosujemy
w swym domu i w yciu, olejki eteryczne bd wygodnym, praktycznym i przyjemnym
rozwizaniem.

Vademecum
olejkw eterycznych iaromaterapii

Valerie ann Worwood

Vademecum
olejkw eterycznych iaromaterapii

Redakcja: Dominika Dudarew

PRojekt okadki: Piotr Pisiak
Skad: Tomasz Piasiewicz
koRekta: Ewa Skaryska
tumaczenie: Ryszard Olizo

Wydanie I
BIAYSTOK 2010
ISBN 978-83-7377-412-4

ThE cOmPlETE BOOK Of ESSENTIAl OIlS AND AROmAThERAPY

copyright Valerie Ann Worwood 1990
copyright for Polish edition by Studio Astropsychologii, Biaystok, 2010.
All rights reserved, including the right of reproduction in whole or in part in any form.
Wszelkie prawa zastrzeone. adna cz tej publikacji nie moe by powielana
ani rozpowszechniana za pomoc urzdze elektronicznych, mechanicznych,
kopiujcych, nagrywajcych i innych bez pisemnej zgody posiadaczy praw autorskich.

Wydawnictwo skada serdeczne podzikowania za konsultacj

Dr Teresie lewkowicz-mosiej.

15-762 Biaystok
ul. Antoniuk fabr. 55/24
85 662 92 67 redakcja
85 654 78 06 sekretariat
85 653 13 03 dzia handlowy hurt
85 654 78 35 sklep firmowy Talizman detal
Wicej informacji znajdziesz na portalu www.psychotronika.pl
PRINTED IN POlAND

Ksik t dedykuj
drogiej crce Emmie Daisy
i matce Verze
Specjalne podzikowania dla Julii Stonehouse
za jej wkad i wiar w t ksik, a przede wszystkim
dla niewidzialnej Rki, ktra prowadzi mnie we wszystkim, co robi.

Materiay zawarte w niniejszej ksice nie mog zastpi diagnozy i leczenia pod kontrol lekarza. Wszelkie znajdujce si tu zalecenia uwaane s za skuteczne i bezpieczne, jednak poniewa autorka nie ma wpywu na faktyczny sposb stosowania olejkw
eterycznych przez inne osoby, nie moe ona zagwarantowa skutkw ich dziaania ani
przyj za nie odpowiedzialnoci.

SpiS treci
Wstp pachnca apteka ................................................................................. 17
Rozdzia I LekarStWa z ziemi ............................................................................. 21
Ponadczasowy aptekarz ................................................................................................... 24
Kontrola jakoci .............................................................................................................. 25
Jak korzysta z tej ksiki ................................................................................................ 27
Metody stosowania .......................................................................................................... 28
Bazowe/nonikowe oleje rolinne ..................................................................................... 32
Olej ze sodkich migdaw (Prunus amygdalis var. dulce) .................................................... 33
Olej z pestek moreli (Prunus armeniaca) ............................................................................ 33
Olej z miszu awokado (Persea americana) ....................................................................... 33
Olej z nasion ogrecznika (Borago officinalis) ..................................................................... 33
Olej z nasion marchwi (Daucus carota) .............................................................................. 33
Olej z ziarniakw kukurydzy (Zea mays) .......................................................................... 33
Olej z nasion wiesioka (Oenothera biennis) ........................................................................ 33
Olej z pestek winogron (Vitis vinifera) .............................................................................. 34
Olej z orzechw laskowych (Corylus avellana) ................................................................... 34
Olej z owocw jojoby (Simmondsia sinensis) ....................................................................... 34
Oliwa z oliwek (Olea europaea) .......................................................................................... 34
Olej kokosowy (Cocos nucifera) .......................................................................................... 34
Olej z krokosza barwierskiego (Carthamnus tinctorius) ....................................................... 34
Olej sezamowy (Sesamum indicum) .................................................................................... 34
Olej sojowy (Glycine hispida) ............................................................................................ 34
Olej sonecznikowy (Helianthus annuus) ............................................................................ 35
Olej z kiekw pszenicy (Triticum aesitvum) ....................................................................... 35
Rozdzia II zeStaW podStaWoWy ........................................................................ 37
Lawenda wskolistna (Lavandula angustifolia) ................................................................... 37
Drzewo herbaciane (Melaleuca alternifolia) ........................................................................ 38
Mita pieprzowa (Mentha piperita) .................................................................................... 38
Rumianek rzymski (Anthemis nobilis) ................................................................................ 38
Eukaliptus promienisty (Eucalyptus radiata) ...................................................................... 39
Geranium (Pelargonium graveolens) .................................................................................... 39
Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis) ......................................................................... 39
Tymianek pospolity z linalolem (Thymus vulgaris et linalol) ................................................ 40
Cytryna zwyczajna (Citrus limonum) .................................................................................. 40
Godzik korzenny (Eugenia caryophyllata) ......................................................................... 40
Zastosowanie zestawu podstawowego .............................................................................. 41

Rozdzia III podStaWoWy zeStaW podrny ............................................... 63

Podr ............................................................................................................................ 63
Przyjazd .......................................................................................................................... 67
Soce ............................................................................................................................. 68
Upa ............................................................................................................................... 70
Gorczka ........................................................................................................................ 71
Problemy odkowe ....................................................................................................... 72
Mae ksajce stworzenia ................................................................................................. 73
Zanieczyszczenia ............................................................................................................. 81
Podrczne zestawienie olejkw przydatnych w nagych przypadkach ............................... 81
Rozdzia IV oLejki dLa pracujcego mczyzny
i pracujcej kobiety .......................................................................................... 85
Biuro .............................................................................................................................. 86
Dom ............................................................................................................................... 87
Fabryka .......................................................................................................................... 88
Szpital ............................................................................................................................ 89
Praca na roli .................................................................................................................... 90
Rozmowy kwalifikacyjne i egzaminy ................................................................................ 90
Autohipnoza relaksacyjna ................................................................................................ 92
Dwa mzgi w cenie jednego ............................................................................................ 93
Aromatyzacja porednia .................................................................................................. 95
Oparzenia ....................................................................................................................... 97
Oparzenia prdem elektrycznym ..................................................................................... 97
Oparzenia substancjami rcymi ...................................................................................... 98
Problemy z plecami ......................................................................................................... 98
Choroby RSI ................................................................................................................. 100
Napicie wzroku ........................................................................................................... 103
Komputer i monitor ...................................................................................................... 104
Zapalenie mzgowo-rdzeniowe z mialgi ....................................................................... 106
Serce pracoholika .......................................................................................................... 110
Stres .............................................................................................................................. 111
Trema ........................................................................................................................... 118
Wyczerpanie ................................................................................................................. 119
Rozdzia V oLejki dLa amatorW Sportu, taca i SioWni ...... 123
Metody leczenia kontuzji ............................................................................................... 125
Minie ......................................................................................................................... 127
Pielgnacja stp ............................................................................................................ 128
Stres i sport ................................................................................................................... 130
Prysznic ........................................................................................................................ 131
Sauna ............................................................................................................................ 131
Jacuzzi .......................................................................................................................... 132
Gorce kpiele .............................................................................................................. 132
Zapachy w szatni .......................................................................................................... 133
Kontuzje w sporcie i w tacu ........................................................................................ 134

10

Rozdzia VI pachnca droga do pikna ................................................ 143

Zmarszczki i starzejca si skra .................................................................................... 145
Oczyszczanie twarzy ..................................................................................................... 149
Peeling do twarzy ......................................................................................................... 151
Maseczki do twarzy ....................................................................................................... 152
Islandzka sauna twarzy ................................................................................................. 156
Toniki i rodki cigajce ............................................................................................... 157
Olejki do twarzy ............................................................................................................ 158
Skra z problemami ...................................................................................................... 161
Szyja ............................................................................................................................. 168
Oczy ............................................................................................................................. 170
Wargi ........................................................................................................................... 171
Zby i dzisa ................................................................................................................ 172
Rozdzia VII pikne ciao ..................................................................................... 175
Kpiel w pianie ............................................................................................................. 176
Olejki do ciaa przed kpiel ......................................................................................... 178
Odwieajce olejki do ciaa .......................................................................................... 178
Emulsje do ciaa ............................................................................................................ 179
Mgieki do ciaa ............................................................................................................ 179
Maski i peelingi do ciaa ................................................................................................ 180
Atak tuszczu/cellulit ..................................................................................................... 182
Piersi ............................................................................................................................. 187
Ramiona ....................................................................................................................... 188
Donie ........................................................................................................................... 188
Paznokcie ...................................................................................................................... 190
Stopy ............................................................................................................................. 192
rozdzia VIII pieLgnacja WoSW ............................................................... 195
Wosy normalne ............................................................................................................ 198
Wosy suche .................................................................................................................. 199
Wosy tuste ................................................................................................................. 201
Wosy delikatne ............................................................................................................ 202
Wypadanie wosw ........................................................................................................ 203
Utrata wosw .............................................................................................................. 204
upie .......................................................................................................................... 205
rozdzia IX eteryczne municie dLa niemoWLt i dzieci ............ 207
Noworodki ................................................................................................................... 207
Olejki eteryczne dla niemowlt i dzieci .......................................................................... 211
Niemowlta w wieku od dwch do dwunastu miesicy .................................................. 213
Dzieci ........................................................................................................................... 218
Wiek nastoletni ............................................................................................................. 239
Dzieci niepenosprawne ................................................................................................. 242

11

rozdzia X naturaLny Wybr kobiet ......................................................... 257

Problemy w czasie ciy ................................................................................................ 258
Przygotowanie do porodu ............................................................................................. 265
Opieka poporodowa ..................................................................................................... 267
Depresja poporodowa .................................................................................................... 271
Poronienie .................................................................................................................... 273
Bezpodno ................................................................................................................. 275
Problemy menstruacyjne ............................................................................................... 278
Menopauza ................................................................................................................... 283
Bl miednicy ................................................................................................................. 286
Problemy ginekologiczne .............................................................................................. 293
Inne problemy .............................................................................................................. 304
Pielgnacja piersi .......................................................................................................... 311
rozdzia XI naturaLny Wybr mczyzn ............................................. 315
Pielgnacja serca ........................................................................................................... 315
wiadomo ciaa .......................................................................................................... 317
Ukad rozrodczy ........................................................................................................... 320
Inne problemy .............................................................................................................. 325
Wtroba ....................................................................................................................... 328
ysienie ......................................................................................................................... 331
Reim pielgnacji skry ................................................................................................. 333
rozdzia XII eteryczna pomoc W dojrzaym Wieku ...................... 337
Krenie krwi ............................................................................................................... 338
Opuchnite kostki i stopy .............................................................................................. 338
Skurcz nogi ................................................................................................................... 339
ylaki ........................................................................................................................... 339
Owrzodzenie ylakowe .................................................................................................. 340
Bezsenno .................................................................................................................... 341
Trudnoci z oddychaniem .............................................................................................. 342
Bronchit ....................................................................................................................... 344
Zapalenie puc .............................................................................................................. 346
Wysokie cinienie krwi .................................................................................................. 346
Ognisko miadycowe i miadyca ................................................................................ 348
Utrata pamici .............................................................................................................. 348
Drenie ......................................................................................................................... 350
Choroba Parkinsona ...................................................................................................... 351
Artretyzm ..................................................................................................................... 352
Dyspepsja (niestrawno) ............................................................................................... 357
Wzdcia gastryczne ....................................................................................................... 358
Zaparcie ........................................................................................................................ 358
Hemoroidy .................................................................................................................... 359
Haluksy ........................................................................................................................ 359
Odciski i nagniotki ........................................................................................................ 360
Paznokcie i oysko paznokcia ....................................................................................... 360

12

rozdzia XIII pachnca pieLgnacja domu .......................................... 361

Odwieacze powietrza .................................................................................................. 361
Przedpokj .................................................................................................................... 362
Pogromcy bakterii ......................................................................................................... 363
Kuchnia ........................................................................................................................ 364
Pomieszczenie gospodarcze ............................................................................................ 366
Salon ............................................................................................................................. 368
Sypialnia ....................................................................................................................... 370
azienka ....................................................................................................................... 371
Naznaczenie nowego domu ........................................................................................... 371
Przybory do pisania ....................................................................................................... 372
Perfumowane poduszki i saszetki ................................................................................... 373
Potpourri i kulki zapachowe .......................................................................................... 374
Sporzdzanie myda ....................................................................................................... 375
wiece zapachowe ......................................................................................................... 376
Nieproszeni gocie ......................................................................................................... 376
rozdzia XIV deStyLarnia ................................................................................... 379
Sporzdzanie wasnych perfum ...................................................................................... 381
Nuty dla pa ................................................................................................................. 382
Nuty dla panw ............................................................................................................ 385
Sporzdzanie wody koloskiej ....................................................................................... 387
Sporzdzanie wasnych olejkw eterycznych .................................................................. 387
rozdzia XV pachnce WitoWanie .......................................................... 391
Boe Narodzenie ........................................................................................................... 391
Walentynki ................................................................................................................... 395
Wielkanoc .................................................................................................................... 396
Halloween .................................................................................................................... 396
Inne wita i uroczystoci .............................................................................................. 397
Tworzenie nastroju ........................................................................................................ 397
Poncze na przyjcia ....................................................................................................... 399
Skutki nieumiarkowania ............................................................................................... 401
Przygotowywanie prezentw ......................................................................................... 403
rozdzia XVI gotoWanie z oLejkami eterycznymi ............................ 407
Zestawienie olejkw eterycznych do celw kulinarnych ................................................. 408
Dipy ............................................................................................................................. 410
Oleje i octy do saatek ................................................................................................... 411
Masa, pasty i sery ......................................................................................................... 411
Przystawki .................................................................................................................... 412
Pikantne sosy ................................................................................................................ 413
Marynaty ...................................................................................................................... 413
Zupy ............................................................................................................................. 414
Warzywa ....................................................................................................................... 415
Ryby ............................................................................................................................. 416

13

Miso ............................................................................................................................ 417

Desery .......................................................................................................................... 418
Desery mroone ............................................................................................................ 418
Ciasta ........................................................................................................................... 420
Chleb ............................................................................................................................ 421
Syropy kwiatowe i zioowe ............................................................................................ 421
Mid i cukier ................................................................................................................ 421
Aromatyczne patki ...................................................................................................... 421
Aromatyczne demy kwiatowe ...................................................................................... 422
Galaretki ...................................................................................................................... 422
Muesli Birchera ............................................................................................................. 423
Mleka orzechowe/migdaowe ......................................................................................... 423
rozdzia XVII naturaLne zdroWie dLa zWierzt domoWych . 425
Psy ................................................................................................................................ 425
Koty ............................................................................................................................. 428
Krliki .......................................................................................................................... 430
Chomiki ........................................................................................................................ 430
Konie ............................................................................................................................ 431
Hodowla na ma skal ................................................................................................. 431
Naturalna opieka zdrowotna dla zwierzt ...................................................................... 433
rozdzia XVIII ogrody przySzoci ................................................................. 435
Sprztanie szopy w ogrodzie .......................................................................................... 436
Stosowanie olejkw eterycznych w ogrodzie .................................................................. 437
Naturalne rodki do odstraszania owadw ..................................................................... 438
Napary ogrodnicze ........................................................................................................ 441
Inne metody zwalczania szkodnikw ............................................................................. 442
Ptaki ............................................................................................................................. 443
Ple i grzyby ................................................................................................................ 443
Przyjazny bukiet ............................................................................................................ 443
Pielgniarki natury ........................................................................................................ 446
Drzewa i owoce ............................................................................................................ 447
Kwiaty i roliny pokojowe ............................................................................................. 448
Zioa ............................................................................................................................. 450
Gleba ............................................................................................................................ 450
Idealne roliny uprawne ................................................................................................ 453
dodatek I: tabeLaryczne zeStaWienia oLejkW eterycznych .. 455
dodatek II: aromaSa ............................................................................................ 479
dodatek III: adreSy i bibLiografia .................................................................... 483

14

OSTRZEENIE
Nie wszystkie naturalne roliny bd produkty rolinne s korzystne dla zdrowia.
Pokrzyk wilcza jagoda jest trujcy, a pokrzywy parz.
Niektre czsto stosowane olejki eteryczne zawieraj skadniki, ktre mog wywoywa podranienia wraliwej skry. Jeli masz bardzo wraliw skr, wykonaj prb
plasterkow przed uyciem jakiegokolwiek olejku eterycznego.
Ponisze olejki eteryczne nie nadaj si do celw aromaterapii i nie powinny by
stosowane.
Olejek z kory balsamowca peruwiaskiego
Olejek z lici orczy boldo
Olejek z lici buchu
Olejek z ziela piounu
Olejek z ziela bylicy pospolitej
Olejek z korzeni chrzanu
Olejek z kory cynamonowca cejloskiego
Olejek z ziela czbru grskiego
Olejek z ziela czbru ogrodowego
Olejek z lici gautlerii rozesanej
Olejek z nasion gorczycy czarnej
Olejek z gorzkich migdaw
Olejek z kory cynamonowca kamforowego
Olejek z kory cynamonowca kasji
Olejek z ziela komosy pimowej
Olejek z ziela kostusu
Olejek z plechy mkli tarniowej
Olejek z ziela mity polej
Olejek z nasion pietruszki zwyczajnej
Olejek z korzeni omanu wielkiego
Olejek z lici potolinu Jaboranda
Olejek z ziela ruty grskiej
Olejek z korzeni i drewna sasafrasu biaego
Olejek z igliwia jaowca sawiny
Olejek z kczy tataraku
Olejek z lici tui zachodniej
Olejek z lici lippi trlistnej
Olejek z ziela wrotyczu pospolitego

15

Myroxlon balsamum
Pneumus boldo
Agathosma betulina
Artemisia absinthium
Artemisia vulgaris
Cochlearia armoracia
Cinnamomum zeylanicum
Satureja montana
Satureja hortensis
Gaultheria procumbens
Brassica nigra
Prunus amygdalus var. amare
Cinnamomum camphora
Cinnamomum cassia
Chenopodium ambrosioides
Saussurea lappa
Evernia prunastri
Mentha pulegium
Petroselinum sativum
Inula helenium
Pilocarpus Jaborandi
Ruta montana
Sasafras albium
Juniperus sabina
Acorus calamus
Thuja occidentalis
Aloysia triphylla
Tanacetum vulgare

Wstp

pachnca apteka

Kcay wiat moliwoci stanie przed

iedy wkroczysz do pachncej apteki,

tob otworem. Znajdziesz tam natur

w jednej z jej najpotniejszych postaci
pynnych substancji aromatycznych znanych jako olejki eteryczne, ktre uzyskuje si z okrelonych gatunkw kwiatw, traw, owocw, lici, korzeni i drzew.
Te koncentraty s niezastpione w medycynie oraz w przemyle spoywczym i kosmetycznym. Obecnie istnieje okoo trzystu olejkw eterycznych, skadajcych si
na niezwykle skuteczny system leczniczy.
Wiele z nich jest substancjami czynnymi
w lekach przepisywanych zgodnie z ortodoksyjnym systemem medycyny zachodniej albo te stanowi inspiracj dla
swych chemicznych kopii. W artykuach
spoywczych i napojach olejki eteryczne wykorzystywane s do nadawania
naturalnego smaku i zapachu, a take
jako rodek konserwujcy. Producenci
kosmetykw doceniaj ich waciwoci
odmadzajce i upikszajce, natomiast
przemys zapachowy zainteresowany jest
raczej ich zachwycajcymi zapachami
i waciwociami poprawiania nastroju.

Kady olejek uywany jest do wielu celw. Na przykad olejek z mity pieprzowej to rodek przeciwzapalny, stosowany
przy leczeniu reumatyzmu i artretyzmu;
przepisywany jest przez lekarzy, eby zlikwidowa dolegliwoci ukadu trawiennego. Wiadomo, e mity pieprzowej
uywaj cukiernicy; nieco mniej znanym
faktem jest to, e stanowi ona rwnie
skadnik pynw po goleniu. Dziki szerokiemu spektrum tematw poruszonych
w tej ksice po raz pierwszy w peni wyjanione s liczne domowe zastosowania
olejkw eterycznych. Przekonamy si, e
mita pieprzowa moe suy do wszystkich wyej wspomnianych celw, a take
do wielu innych, poczwszy od leczenia
blu gowy, a skoczywszy na likwidowaniu mrowisk i odstraszaniu myszy.
Cho waciwoci lecznicze olejkw
eterycznych s imponujce, Vademecum
olejkw eterycznych i aromaterapii to ksika, w ktrej moesz nie tylko sprawdzi
chorob i znale stosown kuracj. Jest
to domowy podrcznik przyszoci i jako
taki zawiera rozwizania wielu rnych
problemw. Stosujc naturalne olejki ro-

17

linne, mona wyleczy dziecko z grypy

albo przygotowa pyszne i niezwyke
nowe danie, kiedy zapraszasz na obiad
swego szefa. Dziki nim z atwoci
oczycisz psi sier z pche i pozbdziesz
si mszyc z rolin w ogrodzie. Pomog ci
w pracy i zabawie jednoczenie wspomagajc wzrost hodowanych przez ciebie
pomidorw. Pozwol ci przej kontrol
nad twym yciem i otoczeniem, poprawiajc twe samopoczucie. Moesz ich
uywa do wszystkich tych celw, do
ktrych wykorzystywane s w przemyle
farmaceutycznym, spoywczym i kosmetycznym i nie tylko!
Wszyscy, ktrzy znaj i umiejtnie stosuj naturalne olejki eteryczne, nabieraj
do nich szacunku. Nie mona nie podziwia skutecznoci ich dziaania nie tylko
na fizycznym poziomie komrkowym,
ale take w sferze emocjonalnej, intelektualnej, duchowej i estetycznej naszego
ycia. Jeli cokolwiek na tym wiecie jest
holistyczne, to s to olejki eteryczne. Jednak olejki eteryczne mogyby by materia medica przyszoci nie tylko dlatego,
e caociowo wpywaj na ludzkie ciao.
Stanowi one system medyczny, pozostajcy nie tylko w cakowitej harmonii biochemicznej z ludzkim ciaem, ale s take
nieinwazyjne pod wzgldem temperatury i elektromagnetyzmu. Co wicej, sposb ich podawania jest tak skuteczny, e
w porwnaniu z nimi leki chemiczne wydaj si prymitywne. Najczstszy sposb
zaywania lekw chemicznych doustnie
to najmniej skuteczna metoda przyjmowania olejkw eterycznych, poniewa
polega ona na wprowadzeniu danej substancji do ukadu trawiennego, skutkiem
czego dochodzi do jej kontaktu z poywieniem i bakteriami, z ktrymi moe
wej w interakcj chemiczn. Z kolei

olejki eteryczne mona aplikowa przez

skr podczas masau albo przez osmoz w kpieli bd na wiele sposobw
poprzez wdychanie.
Niezwyka wszechstronno naturalnych olejkw eterycznych jest moliwa
dziki temu, e maj one najwygodniejsz posta. Naoenie kilku kropli czystego olejku lawendowego na oparzenie daje
nadzwyczajne efekty, poniewa skra powraca do stanu normalnego w przecigu
kilku dni, za w przeciwnym razie powstaby pcherz, a wreszcie blizna. Po t
sam buteleczk moesz sign, gdy boli
ci gowa jedna kropla wtarta w skronie
przyniesie ci ulg. Poniewa lawenda stanowi naturalny rodek odstraszajcy midzy innymi komary i mole, rwnie dobrze
mona naoy j na wsteczk i zawiesi w oknie, eby odstraszy te pierwsze
albo skropi wacik i woy do szafy, eby
przegoni te drugie. Naturalne waciwoci antybiotyczne i antyseptyczne olejku
lawendowego czyni go nie tylko wysoce
skutecznym rodkiem do przemywania
skalecze i zadrapa na twojej skrze
bd na skrze domowego zwierzaka
ale take do stosowania na powierzchni
stow, pytek ceramicznych i lodwek.
Fakt, e bosko pachnie, znaczy, e stosowanie tego olejku zawsze i wszdzie jest
rozkosz, a jednoczenie jest on niezwykle przydatny jako odwieacz powietrza.
Olejki eteryczne stanowi jedno ze wspaniaych i niewykorzystanych wiatowych
bogactw naturalnych. Mamy tu do czynienia z systemem naturalnej pomocy, bdcym czym znacznie wicej ni systemem
leczniczym zdolnym zapobiega chorobom
i agodzi ich objawy. Te niezwykle zoone
i cenne pyny uzyskuje si ze cile okrelonych gatunkw rolin, a harmonizuj one
zarwno z ludmi, jak i z nasz planet.

18

Gdy wzbogacimy swe ycie olejkami eterycznymi, odkryjemy sposb zapewnienia

rodzinie i domowi ochrony i przyjemnoci,
ktrych potrzebuj, nie zanieczyszczajc
przy tym substancjami chemicznymi ani
siebie, ani swego otoczenia.
W dzisiejszych czasach stosowane przez
nas lekarstwa i artykuy gospodarstwa domowego s najczciej chemiczne, a to, co
jadamy i powietrze, ktrym oddychamy,
zawiera wicej substancji chemicznych,
ni bymy sobie tego yczyli. Ich kumulo-

wanie si w ludzkim organizmie i nieznane skutki cznego dziaania nie mog by

dla nas korzystne, tak jak i przecienie
chemikaliami nie moe przynie niczego dobrego naszej planecie. Prdzej czy
pniej bdziemy musieli znale jakie
alternatywy, a przecie rozwizania niektrych naszych problemw s dosownie
tu pod naszym nosem i przycigaj nas
swym sodkim aromatem to cenne cuda
i rozkosze stworzenia, jakimi s naturalne
olejki eteryczne.

rozdzia i

LekarStWa z ziemi
Pan stworzy z ziemi lekarstwa,
A czowiek mdry nie bdzie nimi gardzi
Eklezjastyk 38:4

Nw dzie olejkami eterycznymi, eby

ie trzeba latami zajmowa si dzie

zrozumie, i natura dostarcza czowiekowi potn i zrnicowan materia

medica. Niektre przypadki uzdrowie,
bdce rezultatem ich stosowania, nazwalibymy cudem, gdyby nie naukowe
podstawy, dziki ktrym moemy wyjani sposb dziaania olejkw. Jednak naukowe wyjanienie niezwykego zjawiska
nie czyni go mniej cudownym.
wity olej do namaszczania, ktrego
sporzdzenie Bg nakaza Mojeszowi,
a ktry skada si z obficie pyncej
mirry, wonnego cynamonu, wonnej
trzciny, kasji oraz oliwy z oliwek, by
potn substancj o dziaaniu antywirusowym i antybiotycznym, chronic
i leczc kadego, komu j zaaplikowano. Cynamon to rodek antywirusowy, antybakteryjny i antygrzybiczny.
Mirra to skuteczny antyseptyk i jeden
z najlepszych rodkw zabliniajcych
jako e pobudza wzrost komrek a jej
dziaanie leczce otwarte rany, wrzody
i czyraki byo legendarne jeszcze przed
czasami biblijnymi.

Obecnie profesjonalni aromaterapeuci

stosuj okoo trzystu olejkw eterycznych, ale do zaspokojenia wszystkich
potrzeb w przecitnym gospodarstwie
domowym wystarczy ich zaledwie dziesi. Kady olejek posiada okrelone waciwoci medyczne i inne. Wspczesne
badania potwierdzaj skuteczno tych
substancji stosowanych od wiekw, wiemy te, e w przemyle farmaceutycznym wykorzystuje si nie tylko ich waciwoci antywirusowe, antybakteryjne
i antygrzybiczne, ale take antyseptyczne, przeciwzapalne, antyneuralgiczne,
przeciwreumatyczne, przeciwskurczowe, przeciwjadowe, antytoksyczne, antydepresyjne, uspokajajce, agodzce,
przeciwblowe, zmniejszajce i zwikszajce cinienie, trawienne, wykrztune,
odwieajce, pobudzajce ziarninowanie, pobudzajce krenie, moczopdne
i wiele innych.
Jedn z najbardziej satysfakcjonujcych kwestii zwizanych z wykorzystaniem olejkw eterycznych zarwno do
celw leczniczych, jak i kosmetycznych,
jest skuteczno, z jak wnikaj w ciao

21

i opuszczaj je, nie pozostawiajc po sobie adnych toksyn. Najskuteczniejszym

sposobem stosowania olejkw nie jest,
jak mogoby si wydawa, aplikacja doustna, lecz naskrna, a take inhalacja.
Do szerokiej gamy domowych metod ich
wykorzystania zaliczy mona stosowanie kompresw, olejkw do ciaa, pynw
kosmetycznych, kpieli cznie z nasiadwkami oraz kpiel doni i stp
pukanek do wosw, inhalacji (parowej,
bezporednio z buteleczki lub z chusteczki skropionej olejkiem eterycznym), perfum i odwieaczy powietrza. Cho pod
odpowiednim nadzorem mona zaleci
doustne zaywanie olejkw eterycznych,
jest to najmniej skuteczna metoda ich
stosowania, poniewa stykaj si wwczas z ukadem trawiennym, gdzie dochodzi do kontaktu z sokami trawiennymi i innymi substancjami wpywajcymi
na ich skad chemiczny. To ograniczenie
odnosi si rwnie do wszystkich lekw
chemicznych. Elastyczno leczniczego
zastosowania olejkw eterycznych jest
szczeglnie cenna w przypadku pacjentw z zaburzeniami ukadu trawiennego.
W przeciwiestwie do lekw chemicznych, olejki eteryczne, o ile nam wiadomo,
nie odkadaj si w ciele. S wydalane wraz
z moczem, kaem, potem i wydychanym
powietrzem. Normalne zdrowe ciao wydala je w cigu trzech do szeciu godzin,
za w przypadku otyego, niezdrowego ciaa proces ten moe potrwa do czternastu
godzin. Rne olejki s wydalane w rny
sposb. Na przykad zapach drzewa sandaowego i jaowca mona do wyranie
wyczu w moczu. Z kolei czosnek, nawet
zaaplikowany na skr, zostanie wydalony
wraz z wydychanym powietrzem, a geranium, korzystnie oddziaujce na proces
krenia, mona wykry w pocie.

Olejki eteryczne uzyskiwane s z rnego rodzaju drzew, krzeww, zi, traw

i kwiatw. Olejek znajduje si w rnych
czciach roliny. Olejek wetiwerowy uzyskuje si z pocitych korzeni trawy z gatunku Vetiveria zizanoides; olejek laurowy
pozyskuje si z lici laurowych. Olejek
geraniowy pochodzi z lici i odyg, olejek
kminkowy z nasion, a olejek imbirowy
z korzeniopodobnych kczy, rosncych
nad lub pod ziemi. Olejek mirrowy, olibanowy i benzoesowy uzyskuje si z ywicy odpowiednich drzew. Olejek mandarynkowy, cytrynowy, limetkowy, grejpfrutowy i bergamotowy wyciskany jest ze
skrki owocw, natomiast olejek tonkowca wonnego pozyskuje si z nasion. Olejek cynamonowy pochodzi z kory drzewa
cynamonowego, a olejek sosnowy z igie
i gazek sosny Pinus sylvestris.
W zalenoci od roliny, olejek eteryczny gromadzony jest w wyspecjalizowanych komrkach olejkowych i ywicznych, we woskach i komrkach gruczoowych albo w uskach, wyposaonych
w jedno- lub wielokomrkowe mieszki
i zbiorniki, bd te, jak w przypadku
olejku z kopru woskiego, w przestrzeniach midzykomrkowych.
Olejki pozyskiwane s na wiele rnych
sposobw, w zalenoci od gatunku roliny. Najpopularniejsz metod jest destylacja parowa, wrd innych wymieni
naley ekstrakcj rozpuszczalnikow, toczenie, technik enfleurage i maceracj.
Powstaj te nowe metody.
Wyprodukowanie niewielkiej iloci
olejku eterycznego jest niezwykle pracochonne. Do wyprodukowania 30
gramw olejku ranego potrzeba szedziesiciu tysicy kwiatw ry, za ze
stu kilogramw kwiatw lawendy mona
uzyska 3 kilogramy olejku. W przypad-

22

ku jaminu kwiaty musz by zbierane

rcznie, w pierwszym dniu kwitnienia,
zanim soce stanie si zbyt gorce, natomiast drzewo sandaowe musi liczy sobie
trzydzieci lat i mierzy ponad dziewi
metrw, zanim zostanie cite dla celw
destylacji. Pomidzy tymi dwiema skrajnociami mieci si szeroki wachlarz warunkw uprawy i zbioru, ktrych wymagaj rne roliny, a ktrych spenienie
pozwala na uzyskanie cennych olejkw
eterycznych. Cena kadego olejku stanowi odzwierciedlenie tych wymaga, a e
potrzeba a omiu milionw rcznie zebranych kwiatw jaminu, eby wyprodukowa kilogram olejku, atwo zrozumie, dlaczego naley on do najdroszych
na rynku.
Handel olejkami eterycznymi prowadzony jest na caym wiecie, a kolejne
partie towaru kr midzy Francj, Chinami, Brazyli, Bugari, Turcj, Arabi
Saudyjsk, Etiopi, Indonezj, Stanami
Zjednoczonymi, wysp Reunion, Australi, Rosj, Izraelem, Wielk Brytani,
Tajlandi, Jaw, Gwatemal, Egiptem,
Somali, Hiszpani i innymi krajami.
Z tych samych gatunkw rolin rosncych
w rnych krajach, na rnej wysokoci
nad poziomem morza i na rnej glebie,
uzyskuje si olejki o odmiennym skadzie
chemicznym i waciwociach leczniczych.
Olejek eteryczny zawiera przecitnie
okoo stu skadnikw. Do gwnych nale terpeny, alkohole, estry, aldehydy,
ketony i fenole, a cho technologia pozwala na okrelenie take innych skadnikw, do odkrycia pozostao ich jeszcze
mnstwo. Niektrzy twierdz, e nie ma
rnicy midzy olejkami eterycznymi
a syntetycznymi, ale w przypadku tych
osb zainteresowanie aromatycznymi
waciwociami naturalnych esencji wy-

nika z chci sztucznego odtworzenia ich

smakw i zapachw. Jednak olejki eteryczne to co wicej ni aromat. I cho
wci jeszcze nie znamy wszystkich tworzcych je substancji chemicznych, wiemy, e ich dziaanie na ludzkie ciao ma
charakter nieinwazyjny, poniewa i my,
i one skadamy si z tego samego materiau. Zwizki aromatyczne w olejkach
to pochodne fenylopropanu i s one prekursorami aminokwasw, ktre cz si,
tworzc biaka, a te z kolei dostarczaj
budulca do niemal wszystkich elementw ludzkiego ciaa, od najmniejszego
enzymu a po kociec. Kolejn obszern
grup zwizkw chemicznych znajdujcych si w olejkach eterycznych s terpineole, skadajce si z acetylokoenzymu
A, ktry w organizmie ludzkim peni
kluczow rol w wytwarzaniu hormonw, witamin i energii.
Olejki s nietoksyczne i nieinwazyjne
dla ludzkiego ciaa, take pod wzgldem
temperatury i elektromagnetyzmu. Kada komrka ciaa posiada adunek elektryczny, a elektryczno, w kadej formie,
wpywa na proces uzdrawiania. O prawoskrtnoci i lewoskrtnoci olejkw
eterycznych wiadomo od dawna, jednak
w wietle wzrastajcej wiadomoci znaczenia pola elektromagnetycznego ludzkiego ciaa wiedza ta wymaga ponownej
weryfikacji. By moe te waciwoci
olejkw eterycznych przyczyniaj si do
pobudzania w ciele naturalnych mechanizmw uzdrawiania.
Dobrze znany jest pozytywny wpyw
olejkw na krenie krwi. Odgrywaj
wan rol w dostarczaniu do tkanek
tlenu i substancji odywczych, a take
zwikszaj skuteczno usuwania dwutlenku wgla i innych odpadw powstajcych w procesie metabolizmu komr-

23

kowego. Oglny wzrost przepywu krwi

wpywa na popraw efektywnoci ukadu
immunologicznego i zmniejsza lepko
krwi. Dobre krenie krwi przynosi korzyci kadej czci ciaa i mzgu.
Roliny to prawdziwe fabryki substancji chemicznych. Zamieszkuj przestrze,
w ktrej oddziauj na siebie wiato
i ciemno, soce i ziemia, czerpi z nich
energi i syntezuj j w postaci moleku
wglowodanw, biaek i tuszczw. Stanowi one tzw. surowe paliwo, ktre jest
nastpnie spalane zarwno u ludzi, jak
i u zwierzt, aby wytworzy ATP (adenozynotrifosforan), nasze wysokogatunkowe paliwo. Olejki eteryczne to
wysokogatunkowe paliwo rolin, a gdy
wprowadzamy je do swego ciaa, wchaniamy najlepsze, co roliny maj nam do
zaoferowania. Nie ma lepszej profilaktyki, a fakt, e mona stosowa je na tak
wiele przyjemnych i rnych sposobw,
pozwala nam bardzo atwo i przyjemnie
wczy je w swoje zapracowane ycie.
Poniewa olejki eteryczne pachn tak
przyjemnie, mogoby si wydawa, e jest
to ich jedyna warto. Byby to jednak
bd. Substancje te maj bardzo zoon
struktur molekularn, a ich dziaanie
jest naprawd silne. Na przykad olejek
oreganowy jest dwadziecia sze razy silniejszym antyseptykiem ni fenol, ktry
suy jako aktywny czynnik w wielu rodkach czyszczcych.

Ponadczasowy aPtekarz
Hipokrates, ojciec medycyny, mawia, e
sposobem na utrzymanie ciaa w zdrowiu jest wonna kpiel i pachncy masa
kadego dnia. Ju w czwartym wieku
przed nasz er odkry, e palenie okrelonych substancji aromatycznych zapewnia

ochron przed zaraliwymi chorobami

i jest to metoda, ktr w tym samym celu
moemy stosowa w dzisiejszych czasach
podczas spotka towarzyskich, bogatsi
o wiedz naukow na temat waciwoci antybakteryjnych i antywirusowych
poszczeglnych olejkw aromatycznych.
Co wicej, naley ponownie przyjrze si
historii perfum w wietle wspczesnej
wiedzy oraz waciwoci ochronnych
i leczniczych substancji aromatycznych.
Najwczeniejsze pisemne wzmianki
wiadczce o tym, e perfumy byy artykuem powszechnie dostpnym dla kadego przecitnego mczyny i kobiety,
pochodz z indyjskiego eposu Ramajana
datowanego na dwa tysice lat przed
nasz er, ktry zawiera epizod o ksiciu-bohaterze Ramie z Ajodhji, triumfalnie powracajcym z wygnania do swej
wioski. Wszyscy, jak si dowiadujemy,
wylegli na ulice, by go powita, cznie
z wytwrcami lamp, jubilerami, garncarzami, kpielowymi, sprzedawcami wina,
tkaczami, mieczownikami, perfumiarzami i sprzedawcami kadzide.
Niektrym moe si wydawa, e dawniej uywano perfum, eby zatuszowa
nieprzyjemne zapachy wynikajce z braku
higieny, ale pomijajc fakt, e natura zapewniaa nieskaone rzeki i strumienie na
dugo przed rewolucj przemysow i domow instalacj wodno-kanalizacyjn, istnieje wiele dowodw wiadczcych o tym,
e dawne cywilizacje dbay o czysto tak
samo jak my. Pi tysicy lat przed nasz
er, mieszkacy miasta Mohendo-Daro
na terenie wspczesnego Pakistanu mieli
obsesj na punkcie czystoci, wedug archeologw, ktrzy znaleli wspln ani
o wymiarach dwanacie na siedem metrw,
a take studni w kadym domu. Egipcjanie traktowali higien osobist bardzo

24

rozdzia Viii

pieLgnacja WoSW

Wrunek albo go zepsu. Mog by

osy mog poprawi twj wize-

twoj najwiksz ozdob albo niesfornym

kotunem, ktry nie chce podda si twojej
woli. Ludzie wydaj fortun na produkty do pielgnacji wosw, a jednak wielu
wci jest niezadowolonych z osiganych
rezultatw, mimo przeszukiwania niezliczonych pek drogich kosmetykw.
Kolor wosw jest niezmiennie pierwsz cech charakterystyczn, ktr wymieniamy, gdy kogo opisujemy. Trzy
zupenie rne wizerunki kwitowane s
stwierdzeniem: ta z dugimi, rudymi
wosami, ta z mysimi, tustymi wosami albo ta blondynka obcita na pazia.
W niektrych krajach wszyscy maj wosy w tym samym kolorze i niewiele osb
zadaje sobie trud ich farbowania, podczas
gdy niektre kobiety na Zachodzie co
miesic farbuj wosy na inny kolor. Nie
ma w tym niczego nowego. Egipcjanki uyway henny ju cztery tysice lat
temu, a niewolnice prostytutki w staroytnej Grecji farboway wosy szafranem
na blond, co by moe wie si ze starorzymskim skojarzeniem tych wosw

z niemiertelnoci. Powaane rzymskie

damy musiay jednak sdzi, e blondynki lepiej si bawi, poniewa farbowanie
wosw na blond lub rudo wkrtce stao si wrd nich modne. Wiele wiekw
pniej w Europie rude wosy skojarzono
z czarownicami. Siwe wosy to oczywicie oznaka staroci i od wiekw ludzie
usiuj je ukry. Jeden z najstarszych sucych do tego specyfikw sporzdzany
by z bony pokrywajcej orzechy woskie
i wypeniajcej ich upiny.
Olejki eteryczne nie zmieniaj naturalnego koloru wosw, ale mog pomc go
podkreli. Rumianek skutecznie rozjania
blond wosy, szawia jest odpowiednia do
wosw czarnych lub dla brunetek, za
marchew, co nie wydaje si dziwne, podkrela rudy kolor wosw. Jeli chcesz uzyska
kolor z naturalnych produktw, moesz
kupi farby w niektrych sklepach i przygotowa je z henny, kurkumy, rabarbaru,
rzodkiewek, ligustru, rumianku, lucerny,
pomidorw, pomaraczy lub ogrka.
Niezalenie od obcicia i uoenia wosw, powinny by one gste i lnice, jednak czciej s tuste lub suche, bez ycia

195

i z rozdwojonymi kocwkami, wygldajc jak tleniony, ufarbowany i przerzedzony stg siana.

Podstawowym budulcem wosa jest
keratyna, mocne biako, z ktrego zbudowane s te paznokcie, a u zwierzt
pazury, pira, rogi i sier. Ludzie nie liniej sezonowo, jak zwierzta, ale mimo
to wypadaj nam wosy, gdy kocz swe
naturalne ycie ktre trwa od dwch
do siedmiu lat. Kiedy to nastpi, wos
odrywa si od mieszka niewielkiego
doka w powierzchni skry a na jego
miejsce wyrasta nowy wos. Powinno si
to odbywa niemal natychmiast, ale przy
zym stanie zdrowia, zym odywianiu,
napiciach i stresach, czas midzy utrat
wosa a wyrastaniem nowego moe ulec
wydueniu, skutkiem czego wosy zaczynaj si przerzedza.
Z boku kadego mieszka znajduje si
gruczo ojowy wydzielajcy j niezbdny do nawilania wosa.
Na stan wosw wpywa to, co na nie
nakadamy oraz to, co jemy. Wszyscy
wiemy, e sier chorych lub le karmionych zwierzt szybko traci poysk i mog
one zacz linie, jeli nastpi pogorszenie warunkw. W ten sposb moemy
stwierdzi, e zwierz nie rozwija si
w odpowiedni sposb. Jestemy bardzo
podobni i jeli krew nie dostarcza siedemnastu aminokwasw tworzcych keratyn, wosy staj si suche lub tuste, trac
sprysto i rozdwajaj si ich kocwki.
Nasze wosy potrzebuj tego samego, co
skra, ktrej zewntrzn warstw rwnie stanowi keratyna. Jeli bdziesz je
duo wieych pokarmw, wyeliminujesz
substancje pobudzajce, takie jak kawa,
herbata i alkohol, zwikszysz dawk witaminy B, bdziesz uywa olejw toczonych na zimno i nienasyconych kwasw

tuszczowych oraz bdziesz si wysypia,

to gow bd ci zdobiy wspaniae wosy.
Zwykle nakadamy na gow istny
koktajl chemiczny. Nawet tak zwane
produkty naturalne zawieraj wtpliwej
wartoci syntetyki. Wemy, na przykad, Lauramide DEA [dietanoloamid
kwasu laurynowego], po czci naturalny, ale po czci sztuczny, a sucy do
wytwarzania piany, cho moe nie tylko
wysusza wosy, ale take powodowa
swdzenie i zapalenie skry gowy. Oleyl
betaine [wodorotlenek (karboksymetylo)
dimetyloleiloamoniowy] to zwizek syntetyczny stosowany gwnie dla swych
waciwoci antystatycznych, powoduje jednak upie, wysusza wosy i skr
gowy, a wchonity przez skr jest toksyczny. Inne powszechnie stosowane toksyny to Sodium C14-16 i Olefin sulfate, pochodne ropy naftowej suce jako rodki
nawilajce. Uwaaj te na Sodium lauryl
sulfate [laurylosiarczan sodowy], Sodium
cetyl sulfate [cetylosiarczan sodowy] oraz
Sodium laureth sulfate [lauretosiarczan sodowy] zwizki syntetyczne, ktre mog
wywoywa szereg reakcji alergicznych,
utrat wosw, wysuszanie i uszczenie
si skry gowy albo wysypki, ale ktre
czsto pojawiaj si pod szyldem produktw naturalnych. Pamitaj te, e to,
co nakadasz na wosy, moe rwnie sia
spustoszenie w innych czciach ciaa.
Decydujc si na naprawd naturaln
pielgnacj wosw, warto unika stosowania szamponw zawierajcych silne
detergenty, cho na wielu z nich, niestety, nie podaje si listy skadnikw. Wybierz szampon oznaczony jako agodny,
bo wtedy istnieje mniejsze prawdopodobiestwo, e pozbawi wosy ich powoki
kwasowej. Odywki powinny by bogate w biaka. Do produktw kupowanych

196

w sklepie mona po prostu doda olejki

eteryczne wymienione w kategorii, ktra
najlepiej odpowiada obecnemu stanowi
twoich wosw. Jeszcze lepiej samodzielnie przygotowa preparaty do wosw,
wedug informacji zawartych w niniejszym rozdziale. Znajduj si w nim przepisy na produkty bazowe, do ktrych
wystarczy nastpnie doda odpowiednie olejki eteryczne, a take przepisy
na preparaty przeznaczone do rnych
rodzajw wosw. W ten sposb moesz
by pewny tego, co nakadasz na wosy,
a jednoczenie zaoszczdzi mnstwo pienidzy. Olejki eteryczne wnikaj gboko
w trzon i mieszek wosa, nadajc wosom
zdrowy, lnicy wygld. Niektre olejki
pobudzaj nawet porost wosw.
Zanim zajrzysz do przepisw na szampony, pukanki i odywki, chciaabym
jeszcze wyjani, na czym polega metoda
bain-marie, czsto stosowana podczas
przyrzdzania naturalnych produktw.
Jeli jeste zapalonym kucharzem, by
moe masz wasne bain-marie, czyli przyrzd kuchenny do podgrzewania skadnikw na kuchence w taki sposb, by nie
miay kontaktu z wod czy olejem. eby
uzyska ten sam efekt, mona umieci
aroodporn misk w naczyniu czciowo wypenionym wod. Poniewa wod
w naczyniu naley zagotowa, eby wytworzy ciepo potrzebne do przeksztacenia skadnikw we wspaniae produkty
do pielgnacji wosw, miska musi by
na tyle dua, by si nie wywrcia, kiedy woda zacznie si gotowa. W naczyniu nie musi by duo wody tyle, eby
utrzyma wymagan temperatur i eby
nie przelewaa si do miski, co zepsuoby
mieszank.

Szampon bazowy

Przedstawi tu trzy odmiany podstawowego wywaru mydlanego. Wybierz

ten, ktry bdzie ci najbardziej odpowiada. Po sporzdzeniu nie zepsuje si.
patkI z naturalnego myda Mona je
kupi w niektrych sklepach ze zdrow
ywnoci i w aptekach.
Patki mydlane
Woda rdlana

100 g
1 litr

Trzymajc wod na ogniu, doda patki mydlane i miesza, a si rozpuszcz.

Schodzi i przela do soika po kawie lub
podobnego pojemnika. Po jakim czasie
mikstura moe ste albo wydawa
si grudkowata, ale nie naley si tym
martwi, wystarczy ubi j w blenderze,
przed rozpoczciem przygotowywania
szamponu.
mydo
i biae.

kastylIjskIe

Powinno by czyste

Mydo kastylijskie,
drobno starte
Woda rdlana

100 g
1 litr

Trzymajc wod na ogniu, doda mydo

i doprowadzi do wrzenia, a si rozpuci.
Przela do soika i odstawi.
korze mydlnIcy Rolina ta otrzymaa
swoj nazw, poniewa bya pierwszym surowcem stosowanym do wytwarzania myde
i innych rodkw czyszczcych. Naley rozgnie korze, ktry mona kupi w sklepach zielarskich i ze zdrow ywnoci.
Korze mydlnicy, rozgnieciony 12 g
Woda rdlana
550 ml

197

Zagotowa wod i zala ni korze mydlnicy umieszczony w misce. Pozostawi do

zaparzenia przynajmniej na godzin, a nastpnie przefiltrowa przez mulin, filtr do
kawy albo drobne sitko i przela do butelki. Do mycia wosw potrzebna ci bdzie
wiksza ilo tej bazy przynajmniej 60
ml albo 2 yki gotowej mieszanki.

Pukanki

Mona uywa wielu rodzajw naturalnych pukanek, ale najlepszy jest zwyky
ocet winny z jabek. Mona dodawa do
niego wybrane olejki eteryczne 2 krople na 30 ml albo yk octu winnego
dodanego do wody, ktra posuy ci do
ostatniego spukania wosw.

Odywki

Lecytyna, ktra wchodzi w skad dwch

podanych poniej przepisw na odywki,
jest niezwykle istotnym biakiem, odgrywajcym bardzo wan rol w ludzkim
organizmie. Jednak lecytyna, ktrej bdziemy tu uywa, pochodzi z soi. Sklepy
ze zdrow ywnoci sprzedaj ten produkt w dwch postaciach, pynnej i granulowanej; my uyjemy postaci pynnej,
ktra przypomina gst pomaraczow
smo, ale piknie emulguje.
Baza lecytynowa 1.
Pynna lecytyna
50 ml
Olej z migdaw
50 ml
Olej jojoba
10 ml (2 yeczki)
Maso kakowe
3 gramy
Stosujc metod bain-marie, miesza
wszystkie skadniki, a dokadnie si roztopi i pocz ze sob. Przela do soika
i uywa wedug zalece przedstawionych
w dalszej czci tego rozdziau i odnoszcych si do odpowiedniego rodzaju wosw.

Baza lecytynowa 2.
Wywar mydlany
50 ml
Pynna lecytyna
25 ml
Stosujc metod bain-marie, podgrza
roztwr myda, a nastpnie powoli wkrapia lecytyn, cay czas mieszajc. Kiedy
mikstura bdzie dokadnie wymieszana,
naley przela j do butelki i odstawi.
Uywa zgodnie ze wskazwkami.

wosy norMalne
Wosy normalne lepiej byoby nazywa wosami zdrowymi, poniewa nie
s one ani suche, ani tuste, za to atwo
je ukada i zawsze s lnice. Jednak tak
zwane wosy normalne atwo mog sta
si suche lub tuste albo moe powsta upie, zwaszcza jeli kto przez dugi czas
przyjmuje leki albo antybiotyki. Zdrowie
wosw trzeba wic utrzymywa, stosujc
delikatne szampony i odywki.
olejkI eteryczne
do wosw normalnych

Lawenda (Lavandula angustifolia)

Cytryna zwyczajna (Citrus limonum)
Eukaliptus cytrynowy
(Eucalyptus citriodora)
Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis)
Pietruszka (Petroselinum crispum)
Geranium (Pelargonium graveolens)
Macerat z marchwi (Daucus carota)
oleje rolInne do wosw normalnych
Migday (Prunus dulcis)
Wiesioek (Oenothera biennis)
Pestki brzoskwini (Prunus persica)
Ogrecznik (Borago officinalis)

198

Pukanka z piwa

szampony
poBudzajcy
Wywar mydlany
Rozmaryn
Cytryna
Eukaliptus cytrynowy

Jest to dodatek do powyszej pukanki

z octu winnego. Piwo pokrywa wosy
i zawiera biaka, ktre zapobiegaj niszczeniu wosw. Nie musi to by piwo
najwyszej klasy do tego celu nada si
kade.

100 ml
2 krople
4 krople
7 kropli

Zmiksowa w blenderze.

nawIlajcy
Wywar mydlany
Geranium
Nasiona marchwi
Cytryna
Ogrecznik

Piwo
Cytryna
Rozmaryn

100 ml
3 krople
4 krople
2 krople
4 krople

Zmiesza, doda do powyszej pukanki

z octu winnego i wla do wody przeznaczonej do ostatniego spukania wosw;
dokadnie spuka.

Odywka

rodek pobudzajcy skr gowy

Stosujc metod bain-marie, zmiesza:

Poniej przedstawiam emulsj pobudzajc skr gowy i niezwykle skutecznie

poprawiajc porost wosw u mczyzn.

Baz lecytynow
15 ml (1 yka)
Olej z migdaw
15 ml (1 yka)
Olej z pestek
brzoskwini
10 ml (2 yeczki)
nastpnie doda:
Macerat z marchwi
Geranium

Wdka
Rozmaryn
Lawenda

3 krople
2 krople

5 ml (1 yeczka)
3 krople
5 kropli

Zmiesza, nastpnie doda do 15 ml

(1 yka) wody.

Naoy na cae wosy i pozostawi przynajmniej na dziesi minut, po czym

zmy.

Pukanka z octu winnego

Woda
Ocet winny
(z jabek)
Cytryna

25 ml
4 krople
5 kropli

25 ml

Zmoczy koce palcw w mieszance i dokadnie wmasowa w skr gowy. Mieszanka ta adnie pachnie i mona j nakada na wosy w kadej dogodnej chwili,
niekoniecznie przed czy po myciu wosw.

wosy suche

10 ml (2 yeczki)
3 krople

Zmiesza ocet winny i olejek cytrynowy,

a nastpnie doda je do wody. Wla do
wody przeznaczonej do ostatniego spukania wosw; dokadnie spuka.

Gdy masz suche wosy, gruczoy ojowe

produkuj niewystarczajc ilo oju, by
zapewni im ochronne nawilenie. W rezultacie wosy mog si niszczy, plta,
rozdwaja i ama. Zy stan wosw atwo pogarsza chlor w basenach, zbyt

199

dugie przebywanie na socu i w morzu

i oczywicie cige rozjanianie i farbowanie. Zbyt dugie przebywanie na socu
i w morzu czsto jest rdem tustej skry gowy i suchych, kruchych kocwek.

Odywka
Dokadnie wymiesza, stosujc metod
bain-marie:
Baza lecytynowa 5 ml (1 yeczka)
Olej sezamowy 5 ml (1 yeczka)
Wyciskany na zimno olej
z migdaw (sodki) 15 ml (1 yka)
Olej z pestek
brzoskwini
15 ml (1 yka)
Olej z awokado
2 krople
Olej z ogrecznika
(lub olej z wiesioka)
2 krople
Geranium
3 krople

olejkI eteryczne do wosw suchych

Lawenda (Lavandula angustifolia)
Marchew (Daucus carota)
Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis)
Geranium (Pelargonium graveolens)
Drzewo sandaowe, sandaowiec biay
(Santalum album)
oleje rolInne I woskI
do wosw suchych

Sezam (Sesamum indicum)

Pestki brzoskwini (Prunus persica)
Jojoba (Simmondsia sinensis)
Migday (Prunus dulcis)
Wiesioek (Oenothera biennis)
Maso kakaowe (Theobroma cacao)
Sonecznik (Helianthus annuus)
Ogrecznik (Borago officinalis)
Awokado (Persea gratissima)

Naoy na ca skr gowy, gdy olej jest

jeszcze ciepy, ale nie gorcy. Pozostawi
na dziesi minut i zmy szamponem.
Ta odywka bdzie szczeglnie skuteczna, jeli, majc j na wosach, usidziesz
w socu.

Odywka na wosy zniszczone

socem lub rozjaniane
Dokadnie wymiesza, stosujc metod
bain-marie:

szampony
Baza lecytynowa
30 ml (2 yki)
Olej jojoba
5 ml (1 yeczka)
Olej z wiesioka
6 kropli
Olej sezamowy
5 ml (1 yeczka)
Sok cytrynowy
5 ml (1 yeczka)
Eukaliptus cytrynowy
5 kropli

poBudzajacy
Wywar mydlany
225 ml
Olej z migdaw
5 ml (1 yeczka)
Lawenda
2 krople
Nasiona marchwi
5 kropli
Zmiksowa w blenderze.

nawIlajcy
Wywar mydlany
225 ml
Olej z pestek
brzoskwini
10 ml (2 yeczki)
Olej jojoba
5 kropli
Macerat z marchwi
5 kropli
Drzewo sandaowe
2 krople

Naoy na ca skr gowy, gdy olej jest

jeszcze ciepy, ale nie gorcy. Starannie
wmasowa, a nastpnie przykry wosy
woreczkiem foliowym. Pozostawi przynajmniej na dziesi minut, po czym dokadnie zmy. Na koniec uy poniszej
pukanki octowej, pozostawiajc niewielk ilo na wosach.

Zmiksowa w blenderze.

200

Pukanka z octu winnego

do wosw suchych

szampony

Doda 1 kropl olejku z drzewa sandaowego na 5 ml (1 yeczka) octu winnego

z jabek i dokadnie wymiesza. Wla do
szklanki przegotowanej wody, a nastpnie przela cao do naczynia z wod
przeznaczon na kocowe spukiwanie
i dokadnie spuka ni wosy.

wosy tuste
Tuste wosy s wynikiem nadaktywnoci
gruczow ojowych, z ktrych jeden znajduje si przy kadym mieszku wosowym. Tego
rodzaju wosy s w charakterystyczny sposb
cienkie i czsto wygldaj jak nieumyte. Zbyt
czste mycie silnie dziaajcym szamponem
pogarsza ten stan i wtedy zaczyna si bdne
koo im czciej myjesz wosy, tym czciej
tego wymagaj. Podobnie jak sabe wosy, tak
i tuste s czsto oznak zego stanu zdrowia.
A poniewa czsto towarzyszy im upie, taki
wizerunek nie jest zbyt atrakcyjny.
olejkI eteryczne do wosw tustych
Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis)
Lawenda (Lavandula angustifolia)
Bazylia (Ocimum basilicum)
Cytryna zwyczajna (Citrus limonum)
Eukaliptus cytrynowy
(Eucalyptus citriodora)
Korzennik lekarski (Pimenta officinalis)
Cyprys (Cupressus sempervirens)
Szawia (Salvia officinalis)
Tymianek z linalolem
(Thymus vulgaris et linalol)
oleje rolInne do wosw tustych
Wiesioek (Oenothera biennis)
Nasiona ogrecznika (Borago officinalis)
Pestki brzoskwini (Prunus persica)
Sezam (Sesamum indicum)

poBudzajcy
Wywar mydlany
100 ml
Rozmaryn
3 krople
Bazylia
1 kropla
Cytryna
15 kropli
Cyprys
2 krople
Dokadnie zmiksowa, najlepiej w blenderze; wstrzsn przed uyciem.

eBy wosy Byszczay

Wywar mydlany
100 ml
Eukaliptus mitowy
7 kropli
Lawenda
3 krople
Rozmaryn
4 krople
Dokadnie zmiksowa, najlepiej w blenderze; wstrzsn przed uyciem.

Suchy szampon
Ponisze skadniki naley dokadnie ze
sob zmiesza, a cho mona to zrobi
rcznie, warto do tego celu poyczy
blender, jeli nie masz wasnego. Wikszo blenderw ma ma dziurk w pokrywce, ktra wydaje si by specjalnie
wymylona po to, eby mc odmierza
kroplami olejki eteryczne, dodajc je do
mieszanek. Upewnij si, e pokrywka
jest szczelna, bo w przeciwnym razie caa
kuchnia moe zosta spryskana suchym
szamponem! Talk oczyszczony stanowi
podstaw wielu rodkw farmaceutycznych i w poniszym przepisie mona go
stosowa zamiast mki kukurydzianej;
sprzedaje go wikszo aptek.
Mka kukurydziana
Cytryna
Rozmaryn
Dokadnie wymiesza.

201

25 g
10 kropli
2 krople

Naoy mniej wicej 1 yeczk na

szczotk z prawdziwego wosia i szczotkowa wosy w te dni, kiedy nie uywa si
szamponu w pynie, a wosy wymagaj
powicenia im uwagi.

Maseczka odywcza
Tuste wosy wymagaj odywiania tak
samo, jak kade inne. Zmieszaj nastpujce skadniki w bain-marie:
Baza lecytynowa
Olej
sonecznikowy
Zielona glinka
Wdka

15 ml (1 yka)
5 ml (1 yeczka)
15 ml (1 yka)
5 ml (1 yeczka)

wosy delikatne
Wosy delikatne czsto s tak bardzo
niszczone trwaymi, farbowaniem, piankami i elami, e w wikszoci s cienkie,
rozdwojone albo ami si przy dotyku.
Naley postpowa z nimi bardzo delikatnie, eby unikn dalszego niszczenia,
a skra gowy wymaga pobudzenia, eby
mogy wyrosn nowe i silniejsze wosy.
Dopki nowe wosy nie osign takiej
dugoci, jakiej sobie yczysz, wosy delikatne trzeba pielgnowa bardzo troskliwie. Odpowiednimi olejkami s:
olejkI eteryczne
do wosw delIkatnych

Do naczynia z lecytyn doda olej sonecznikowy, wdk i zielon glink. Co

prawda, powstanie okropna papka, ale
warto kontynuowa dla efektu kocowego! Nastpnie doda olejki eteryczne
i dokadnie wymiesza je z caoci:

Lawenda (Lavandula angustifolia)

Rumianek rzymski (Anthemis nobilis)
Szawia muszkatoowa (Salvia sclarea)
Drzewo sandaowe, sandaowiec biay
(Santalum album)
oleje rolInne I woskI

Rozmaryn
Lawenda
Olej z nasion ogrecznika

3 krople
3 krople
5 kropli

do wosw delIkatnych

Mikstur rozsmarowa na wosach, pozostawi na dziesi minut, a nastpnie

zmy szamponem.

Jojoba (Simmondsia sinensis)

Pestki brzoskwini (Prunus persica)
Nasiona ogrecznika (Borago officinalis)
Migday (Prunus dulcis)
Wiesioek (Oenothera biennis)
Maso kakaowe (Theobroma cacao)

Pukanka z octu winnego

do wosw tustych

szampony

Doda 3 krople olejku tymiankowego

do 15 ml (1 yka) octu winnego z jabek
i wymiesza, tak eby jak najdokadniej
si rozpuci. Mieszank wla do 250 ml
rdlanej wody, a nastpnie przela do
naczynia z wod przeznaczon na kocowe spukiwanie i po umyciu szamponem
kilkakrotnie spuka wosy.

poBudzajcy
Szampon bazowy
z mydlnicy
Lawenda
Rozmaryn

100 ml
2 krople
2 krople

Dokadnie zmiksowa, najlepiej w blenderze.

Stosowa raz w tygodniu.

202

odywczy
Szampon bazowy
z mydlnicy
100 ml
Baza lecytynowa
1 yeczka
Olej z nasion ogrecznika 3 krople
Lawenda
2 krople
Dokadnie zmiksowa, najlepiej w blenderze.

Stosowa wedug potrzeb.

Odywka do wosw delikatnych

Maso kokosowe
25 g
Baza lecytynowa 15 ml (1 yka)
Olej z migdaw
50 ml
Olej z nasion ogrecznika 4 krople
Olej z wiesioka
10 kropli
Rumianek rzymski
3 krople

Zmiksowa elatyn i wod, a powstanie jednolity pyn. Zamiesza i odstawi do chwili, a powstanie substancja
o konsystencji elu, nie dopuszczajc do
jej stenia. Nastpnie doda ocet winny,
macerat z marchwi i szawi muszkatoow zapobiegnie to steniu. Stosowa
jako maseczk do wosw, pokrywajc
cae wosy. Zostawi na dziesi minut,
po czym dokadnie spuka. Stosowa raz
w tygodniu.

wyPadanie wosw

Stosujc metod bain-marie, najpierw

roztopi maso kakaowe i lecytyn. Nastpnie doda olej z migdaw i nie przestajc miesza, doda pozostae skadniki,
a nastpnie wszystko dokadnie wymiesza. Przela do soika i odstawi. (Podane powyej iloci wystarcz na dwa lub
trzy razy.) Po umyciu wosw szamponem
poczekaj przynajmniej dziesi minut
przed spukaniem. Stopniowo kuracja ta
wzmocni pozostae komrki i pomoe zapobiec ich niszczeniu.

Kiedy zauwaysz, e na szczotce zostaje

wicej wosw ni zwykle, nadszed czas
na kuracj przeciw wypadaniu wosw.
Nie jest to sprawa tak powana, jak utrata wosw omwiona w nastpnej sekcji,
ale kiedy wosy zaczynaj wypada i znajdujesz je na meblach i w caym mieszkaniu, zastosuj ponisze kuracje.

Szampony
Poniej podaj dwa przepisy. Wybierz
ten, ktry ci najbardziej odpowiada, ale
przeprowadzaj t kuracj nie czciej ni
raz w tygodniu zbyt czste mycie zwykle nie zmniejsza problemu. Zmieszaj ze
sob nastpujce skadniki:

el proteinowy
Stosuje si jak maseczk do twarzy, tyle
e na wosy:
Naturalna elatyna rolinna
12 g
Woda mineralna
225 ml
Ocet winny
(z jabek)
5 ml (1 yeczka)
Macerat z marchwi
3 krople
Szawia muszkatoowa
3 krople

203

szampon 1.
Wywar mydlany
Olej jojoba
Rumianek
Palmaroza

100 ml
4 krople
2 krople
3 krople

szampon 2.
Wywar mydlany
Olej jojoba
Rozmaryn
Cytryna

100 ml
5 kropli
3 krople
2 krople

Praktyczne i klarowne omwienie KADEGO moliwego zastosowania

olejkw eterycznych. Opracowanie to jest jedn z najczciej cytowanych
pozycji z tej tematyki w literaturze wiatowej. Nie powinno to dziwi,
skoro zostao napisane przez doktor medycyny naturalnej, ktra jest jednoczenie konsultantk koncernw kosmetycznych. Autorka, praktykujca aromaterapi od ponad dwudziestu lat, odkrywa moc olejkw, podajc
ponad 600 oryginalnych przepisw na wyjtkowe mieszanki.
Przy pomocy zaledwie kilku atwo dostpnych olejkw sporzdzisz preparat o szczeglnych, indywidualnie dopasowanych waciwociach. Wprzeciwiestwie do wikszoci gotowych produktw, samodzielnie przygotowane mieszanki nie bd zawieray adnych szkodliwych konserwantw
i bd dziaay zgodnie z Twoimi indywidualnymi potrzebami. Pomog
one nie tylko Tobie, ale i Twoim bliskim.

Gdy uczymy si, jak y w harmonii z ziemi, staroytna sztuka aromaterapii jest narzdziem, ktrym moemy poprawi swoje samopoczucie. Ze
wszystkich ksiek, jakie czytaam, ta jest zdecydowanie najlepsza. Jeli
interesuj ci olejki eteryczne, tojest ksika, ktr musisz mie na pce.
Debra Lynn Dadd
Specjalistka ds. naturalnych produktw i zdrowego odywiania

Valerie Ann Worwood prowadzi nas ku ziemi mdrze, zmysowo ipachnco, otwierajc nas i nasze domy na cuda natury dostpne dla kadego,
by nasze ycie byo zdrowsze, szczliwsze i pikniejsze.
Alexandra Stoddard
specjalistka ds. urody i stylu ycia

Cena: 69,60 z
patroniMEDIALNE:
medialni:
PATRONATY