·1

DBStUGA i nAPRIWA

..

II N

N

• II

II

I

II II

-a II U &. II

WARSZAWA

..._

Ttumaczvi z jezvka nisrniackisqo mgr into KfLysztof Trzeciak Projekt okladki i opracowanie qraficzrta Tadeuse Pietrzyk Fotoqrafie na okladke wykoniJt Wfodzimierz Sierekowski Redaktor rnervtorvcznv Ma;gQfzata Bomeiisk»

Redaktor technlcznv Urs:wla Jurcsek;

Korekta Zesp61

ISBN 83-85243-70-4

© Copyright by V"rli'lg Bucholl-tnhober Paul PiQts.;h. CH'6304 Zug/Sctlweiz

Samtliche R .. chto dar Verbrcituno, elnschtiesslich der W.edergab~ durch Film. Funk. 'Fernsahan, Fotomechanik und andere ReprQrlllktion",mcttflt "im! verboten.

Die in diesern Buch enthaltenen i'm~chl~g{) ,werrJ,.,,, nach bestern Wissen lind Gswissan ertaitt, jedoch untar Ausschluss iegl~cher Haultunq,

© Copyright for the Polish edition by Wydawnii:two AUTO. Warszaw<I 1997

W~mlk;e prawa rozpowszoohniania zarCiwno za posredructwsrn filmu, radia. telewizit fotografii. jak i lnnvch srodk6w reprudukcjl $<1 zastrzezone.

Wydawca nle ponosi odpowiedziatnosci La ()pi~fme w ts] ksiazee por;)dy. opracowane na podstawie jegQ najlepszeiv-tedzv i w dobroj Wi~I'Z~,

Wvdawnktwo nie pono si odpow~~dzialnD.sci za lre~6 rsklem i Dgloszen zamieszczorwch w niniejsze] ksiazce.

Wydawnictwo AUTO. Warsww~ Skrad: .Iskra", Warszawa

Druk i oprawa: Zakfady WydBvV:licw-Poligrafic1..n€ .Ccncordia", RlJda Sl<l.~kll

',.'

.,
Strona 12 WST~P
Strona 41 I .. ' SILNII(I BENZVNOWE TVPU 102
I
•
Strona 127 SltNIKI WVSOKOPR~ZNE TVPU 601/602
,I
Strona 221 .J Ul<tAD PRZENIESIENIA NAP~DU
,
Strona 249 ZAWIESZENIE
..
. ,
Strona 282 UI<tAD KIEROWNICZV
Strona 291 \ UKtAD HAMULCOWY
l Stl'ona 310 , INSTALACJA ELEKTRYCZNA
~
"
e,
"
!,~
»
T
'. '
,
Mercedes-Benz 201
I Castrol

Od ponad 100 lat firma Castrol specjalizuje sie w produkejl srcdkow smarnych do pojaid6w samochodowych, statkow, samolotow i cel6w przernyslowych. Wiekowa specjalizacja w teehnice smarowniczej zapewnila produktom Castrol czolowatokate wsr6d namowoczasnlojszych olejow i smar6w na swlecie,

Paleta produkt6w Castro I stosowanych w motoryzacji odpowiada wy;';';aganiom silnik6w, przektadni i mechanizm6w wszelkich typ6w. Wszystkie znane na polskirn r;ynku olsje sHnikowe Castrol w petni odpowiadaja, wyrnaqaruom norm rniedzynarodowych, a nawet je przekraczaja,_. Przy'ktadowo nasze ole]e silnlkowe spelniCljf3,_ nejnowsza obecnie (15.1 0.1996) klas~ jakoscl API SJ dla silnlk6w bcnzynowych. a takze API CF dla sllnikow wysokopreznych,

Do samocnodow Mercedes-Benz W 201 polecarny nastepulace produkty:

• do si Inik.a:

- syntetyczne:

AP1 SJ/CF, J. APt SJ/CF. API SJ/CF, .

Castrol Formula SLX Castro! Formula RS Castrol TXT Softec Plus - technoloqla syntetyczna:

Castrol GTX s Lightec

- mineralny: Castrol GTX 3 Protec

• do reczne] skrzyni biegow:

~ rnlnerainy: Castrol TQ

• do automatycznej skrzyni bieg6w:

- syntetyczny: Castrol TRANS MAX Z

- mineralny: Castrol TQ~D

• do przektadnl gtownoj:

- syntetyczny: Castrol SAF-X

- rnlneralny: Castrol EPX 90

• do przekfadni gtOwnych 2 blokada; Castrol SAF-XJ

SAE OW-30 SAE iOW-60 SAE 5W-40

API SJ/CF, '4 API SJ/CF, . {

SAE 10W-40 SAE 15W-40

ATF typA

Dexron 110

API GL-5 API GL-5 .

SAE 75W-140 SAE 90

API GL-5

SAE 7SW-140

• d.o ukladu hamulcowego: Castro! Disc Brake Fluid

"

• do ukladu chfodzenia:

Castrol Anti-Freeze MB

CASTROL. WIECZNA MlODOSC SILNI KA. ~

r- •• _-,~ - :' ' : •• , ~.

Castrol Polska Sp. z: 0.0. 02-954 Wafszawa, ul. Kr6lowej ~arysienki 10 Tel. (0-22) 642-45-70, fax: (0-22) 642·15-01

,! 'I

L___. __ ... . _

.!T.

... j •. :..t.-.'!fIi/I!I!1!·.·.~

MERCEDES-BENZ 201

Spis tresci';

1. WSTI;,P

1.1.

DANE TECHNICZNE

Opis samochod6w ' .

Dane identyfikacyjne .

Charakterystyka techniczna .

. Momenty dokrecania .

1.2. INFORMACJE DLA UZYTKOWNlKA .

Og61newskaz6wki przeprowadzania napraw .

Prawidtowe podnoszenie samochodu .

Obstugafsamochodu .

2.
2.1.
..
2.2.
2.3.
~
2.4.
2.5. Zakresy okresowej obslugi tschnicznsj

SILNilKI BENZYNOWE TYPU 102

'1'

DEMONTAZ SILNIKA .

Wyrnontol.vanie silnika ........................•................

Wmontowanie silnika , .

ROZBI6RKA I SKtADANIE SILNIKA ' .

GlOWICA .

,

V\fymontowanie i zamontowanie gtowicy .

Rozbi6~ gtowicy ' .

Weryfik~t;:ja gtowicy .

POKRYWA NAPE;DU ROZRZADU .

Wymontowanie i zamontowanie pokrywy .

TlOKI I KORBOWODY .

Wymont0tvanie ttok6w i korbowod6w .

Pomiary tulel cylindr6w .

SprawdzlInie ttok6w i korbowod6w .

Montal tfok6w z korbowodami .

Zamontowanie tiok6w z korbowodami w cylindry .

MERCEDES-BENZ 201

2.6. 2.7.

KADtUB SILNIKA '" . _ .. _ . . . . .. . __ . _ .

WAt KORBOVVY I KOt.O ZAMACHOWE

63 64 64 65 66 68 70 71 72 72

Sprawdzanie korka zbiomika wyr6wnawczego i chlodnicv _ _ 93

Wymontowanie i zamontowanie chlodnicy _ _. _ " _ . .. 94

Wymontowanie i zamontowanie sprzqgta elektromagnetycznego . _ . _ . 94

Wymontowanie i zamontowanie pompy wody __ .. _ . . 95

Napinanie paska klinowcgo naoedu pompy wody _. 96

Wymiana i sprawdzanie tennostatu . _ _ . . . . . .. 98

2_13._ UKtAD OGRZEWANIA I PRZEWIETRZANIA .; __ . 99

2.14. GAZNIK STROMBERG . __ .. _ _. __ __ .. _ ." 100

.Wymontowanie i zamontowanie gainika _ " __ 101

Obstuga gainika __ .. _ __ . 101

,

Regulacje gainika _ __ __ . 103

Wymiana filtra powietrza _ . __ .. __ _. 105

Wymontowanie i zamontowanie kolektora sSClcego I _ . _. 105

Wymontowanie i zamontowanie kolektora wydechowego .. __ ,. .. 106

2.15. GAtNIK P1ERBURG 2EE .. _ . . _ _ . ~ . __ . 106

Wymontowanie i zamontowanie gaznika __ . __ . _ _ __ . __ . . . .. 108

Naprawa ga:':ni'(8 . _ . _ .. _ 109

6r-----------------------------------------------~

2.8.

Wymontowanie walu korbowego _ .. _ . . . .. . _ . __ . __ .. :'. , .

S dzani --' i.

praw zame czqsci . . . . . .. . _ . _ .. . _ __ . _ "11., •.•

Z . I k b I.

amontowame wa u or owego . _ .. . __ ... _ . _ __ .

Wymiana kola zamachowego luh tarczy zabierakowej _ .

Wymiana kola pasowego i ttumika drgan - - . - - i .. - -

Wymiana tylnego uszczalniacza wa!u korbowego __ . __ .. : .

Wymiana przedniego uszczelniucza wa/u korbowego __ . , .

RQZRZAD . _ .. _ . _ , .

Wymontowanie i zamontowanio nnpinacza lancllcha __ . _ , . 73

Wymontowanie i zamontowanie Iancucha rozrzadu _ __ . .. 74

Wymontowanie i zamontowanie prowadnicy napinacza

lar'icucha _. __ __ _ . __ _ _ _ 74

Wymontowanie i zamontowanie prowadnic Iancucha ', .

Wymontowanie i zamontowanie walu posrednieqo _ . .. ,' .

Wymontowanie i zamontowanie ;~alu rozrzadu .

.: t

Wymontowanie i zamontowanie kola walu korbowego _ . i.; .

Regulacja luzu zawor6w _ . : _ - - . - -

Dzialanie popychaczy hydraulicznych . . __ . ..

ZAWIESZENIE SILNII(A . .. __ _ .. _

. . . _.. ~ .

Wymlana przednieqo zaWles;:ellla sitnika ..... __ .. .' .

Wymiana tylnago zawieszenia silni"a i podp6r gumowych _ __

UKtAD WYDECHOWY _ _ . __ . _ .f: .

UKtAD SMAROWANIA __ _ - .. _ - - .

,

75 76 77 79 19 80 82 83 83 85 87 88 89 90 91 93 93

2.9.

2.10. 2.11.

Wymontowanie i zamoutowanie pompy oleju .

2.12.

Wymontowanie i zamontowanie miski olejowej , .. _ _ .....

Wymiana filtra oleju .. __ . . . _ - __ .. __ j •••••

Sprawdzanir; czujnika poziornu ole]u __ . _ _ .':' :. __ ..

UKtAD CHtoDZENIA . __ .. _ - __ - - - _ .

,

Opr6znianie i napelnianie uk/adu chlodzenia _

:_9_4%2

&.. ," H#!#.A aUII]

MERCEDES-BENZ 201

127

2.16. WTRYSK KE-JETRONIC . 111

Dzialanie ukladu . . . . . . . . . . . . . . . . .. ., 111

Regulacja biegu jatowego 115

2.17. ZAPtON 118

Sprawdzanie i regulacja wyprzedzenia zaplonu 124

Wymonto,wanie i zamontowanie rozdzielacza zaplonu 124

Wymiana ~wiec zaplonowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 125

I,:'

I

3.

.

SILNIKI WVSOKOPRIiZNE

TVPU 601/602

3.1.

DEMONTA\! SILNIKA .

127

Wymont6~anie silnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 127 Wmonto~nie silnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 130

3.2. ROZ816RKA I SKtADANIE SILNIKA 131

3.3. Gt0WICA .. '" " " 131

Wymontbwanie i zamontowanie gtowicy " 132

Rozbi6rl(!'i glowicy 136

Weryfikaoja glowicy '. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 138

3.4. POKRYWt;-. NAPI;DU ROZRZJ\DU 142

Wymontowanie i zamontowanie pokrywy 142

3.5. TtOKl1 KORBOWODY '145

Wymontowanie tlok6w i korbowod6w .

Pomiary tcllei cylindr6w .

Sprawdzanie tlokow i korbowod6w .

Pomiar luzu korbowodu .

Montaz tlokow z korbowodami .

Zamontowanie tiokow z korbowodami w cylindry .

3.6. KADtuB SILNtKA .

Porniarv kadtuba .

3.7. WAt KOillROWY I KOlO ZAMACHOWE .

"Ir .

Wyrnont6yvanie watu korbowego .

SprawdzEmie cz~sci " , .

Zamontowanie walu korbowego .

Wymiana kola zamachowego lub tarczv zabierakowej .

Wymian4 kola pasowego walu korbowego .

Wymiana tylnego uszczelniacza walu korbowego .

'" Wymiana przedniego uszczalniacza walu korbowego .

3.8. ROZRZAD .

Wymontowanie i zamontowanie napinacza Ierioucha .

Wymontowanie i zamontowanie lancucha rozrzadu .

WymontQwanie i zarnontowanie prowadnicy napinacza

faricucha . . . .. . .

Wymont~wanie i zamontowanle prowadnic lancucha .

Wymontowanie i zamontowanie kat walu korbowego .

145
147
147
149
149
150
151
152
153
154
156
157
158
160
162
162
163
164
164
165
166
166
7 MERCEDES-BENZ 201

Wymontowanie i zamontowanie walu rozrzadu

. .

. - .',., .

167 170 170 172

3.9.

Ustawianie rozrzadu _ .

Ozialanie popychaczy hydraulicznych

ZAWIESZENIE SILNII(A

Naprawa zawieszenia silnika (do pazdziernika 1984 roku) '. . .. 172

Naprawa zawieszenia silnika rod rnodelu '85) : .. L"" 175

3.10. UKtAD WYDECHOWY 177

3.11.

UKtAD SMAAOWANIA _ .

177 180 180 181 182 182

Wymontowanie i zamontowanie pornpy oleju " .

Wymontowanie i zamontowanie miski olejowej .

Wymiana filtra oleju _ . . .. _ _ .

Wymiana oleju _ ...

Sprawdzanie czujnika poziornu oicju . __ . .. __ ..

Sprawdzanie cisniunia oloju . _ 182

3.12. UKtAD CHlODZENli\ _ 183

Opr6i.nianie i napetnianie ukladu chlodzenia _ . _ _ .. _ . __ _ 185

Sprawdzanie korka zhioruika wyrownawczego i chlodnicy .. J. '. . .. 186 Wymontowanie i zamontowanie chlodnicy ..... . . . . . . . . . . . . .. 187 Wymontow;}nic i zamontowanle sprzttuta elelctromagnetycznego . . . .. '88

Wymontowanic i zamorrto-vanle sprz~gla wiskozowego 'r'-',' 189

Wymontowanie i zamontnwanie pompy wody . _ .. '. '. '. '. ' ' .. ' ' .. ~.:'I'j_,'. ' 189

Napinanie paska klinovvejo 1l,1!lp,du pompy wady 191

Wymiana i spr avvdzanie termostatu ,. 193

3.13.

UKtAD OGRZf::WAN1A I PF\ZEWIETHZAN1A .

Wymontowanie i zamontowanie drnuchawv .

194 194

I.

Wymiana zaworu nagrzewnicy .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 195

3.14. UKtAD ZASILANfA ' 196

Wymontowanie i zamontowanie pompy wtryskowej _ .. _ .. 196

Sprawdzanie poczatku wtrysku ~ .. _ 198

Wymontowanie i zamontowanie wtryskiwaczy 198

Naprawa wtryskiwaczy _ . _ . . . _ .. 199

Czyszczenie rozpvlaczv . . . . . . . . _ _ _ 199

Sprawdzanie wtryskiwaczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 201

j'

Regulacja prqdkosci biegu jaloweqo 202

Regulacja ustawienia pedalu pravspiesaenla : 203

St~rowanie pneumatyczne biegu jalowego ~ 205

Regulacja elektroniczna biegu jalowego _ . _ 206

Wymontowanie i zamontowanie pompy paliwa ' .

W . filt . ~

ymlana I ra powietrza :"- .

Wymiana filtra paliwa " , .

WI' ",'k <\

Y ijczame 51 111 a ;.' .. _ ..

209 209 209 210

Sprawdzanie ukladu podgrzewania paliwa '1" .•.•• 210

Zmiany w ukladzie zasilania .. . _ . . . . . . . . . . . . . . . .. 212

Dzialanie ukladu recyrkulacji ::;palin .

UKtAD PODGRZEWANIA WSTE;PN~GO ',' .

Wymontowanie i zamontowanie swi~cy zarowe] ~;'.'.

Sprawdzanic swioc zarowych. . _ I .

8~ .~ __ ~ ~

3.15.

213 217 220 220

'.~. -/":-'

MERCEDES-BENZ 201

4.

UK~D PRZENIESIENIA NAPI;DU

221

4.1. SPRZE;GlO '" ; '" .. , 221

Wymontowanie sprzeqla :'. 221

Naprawa'sprz~gla 221

Montaz sprzeqla 222

Wymiana ~ozyska wyciskowego i widelek wyciskowych 223

Spra:"dz'flie zuzycia tarczy sprz~gla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 224 WymontoWanie i zamontowanie pompy sprzqgta . . . . . . . . . . . . . . . . .. 225

Wymontowanie i zamontowanie wyprzqgnika 226

Odpowietrzanie ukladu hydraulicznego 226

4.2. SKRZYNIP. CZ~EROBIEGOWA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 226

Wymon~wariie i zamontowanie skrzyni bieg6w 227

Rozbi6rka i sktadanie skrzyni biegow 229

Pomiartf,~krzyni biegow 238

4.3 SKRZYN1!ls. PIt;.CIOBIEGOWA :................ . . . . . . . . .. 240

"

Wymontowanie i zamontowanie skrzyni biegow 241

Hozbiorka i skladanie skrzyni bieg6w 241

Ustawianie drqzk6w wtaczanla bieg6w

Wymia,,:oleju w skrzyni bieg6w 243

4.4. SKRZYNIA AUTOMATVCZNA , ~ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 243 Wymontowanie i zamontowanie skrzyni automatycznej . . . . . . . . . . .. 243 Wymiana oleju w skrzyni automatycznej .... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 244

Holowania samochodu ze skrzyniq automatycznq 245

4.5. WAt NAP~DOWY 245

Wymontowanie i zamontowanie walu napqdowego 246

Wymon~~wanie i zamontowanie Iozvske posradrueqo 247

Wymiana tulejek centrujqcych 248

5.

ZAWIESZENIE

249

5.1.

ZAWIESZENIE PRZEDNIE .

241

249

262

~--------~~~------ ~9

Wymontowanie i zamorrtowanie zawieszania kola .. " 250

I

Wymontowanie i zamontowanie spr~:iynv zawieszenia 252

. Wymontowanie i zamontowanie amortyzatora .. , .. 254

-. Regul<:jcja luzu osiowego lo:oiysk k6t , 256

Wymontowanie i zamontowanie pia sty kola 257

Wymiana lozvsk k61 przednich ..... , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 258 Wymontowanie i zamontowanie zwr,otnicy . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 259 Wymiana przegubu zwrotnicy , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 260

Wymontowanie i zamcntowanie wahacza " ' , 260

Wymontowanie i zamontowanie stabilizatora " 261

Ustawianie k6l przednich .

!";,

I

10

Odpowietrzanie ukiadu hamulcoweqo

MERCEDEs-BENZ 201

5.2. ZAWIE5ZENIE TYLNE ... < < ••••••••• , • , , < •• , < •

I~

265
266
267
26S
269
270
271
273,
274
275
275
276
282
283
283
283 287
288
288
288
288
288
290
291
291
291
293
294
296
296
298
298
299
300
301
302
302 Wymontowanie i zarnorrtowanie osi tylnej .. , . . . ... < •••• ,. " •••

Wymontowanie i zamontowanie amortyzatora . < < •• , , • < ••• , , •• , , ••

Wymontowanie i zamontowanie spt~iyn , , . , . , " .,"", .. , .. ',., Wymontowanie i zarnontowanie stabilizatora ... , ... , .. , ... , . , ' . , .

Wy . . . b d kt d . '.' 'I

montowame I zamorrtowarue 0 u owy prze a III . _ _ .. _ . _ .

. Wymontowanie i zamontowanie drazkow zawieszenia i .

Wymontowanil! i zamontowanie wahacza , .

Wymontowanic i znrnontowanie polosi napedowvch "., < , , , , •• , '

Wymontowanie i zarnontowanie piasty Iozvska kola . , .. , , , .. , .. , , .

Ustawianie k61 tylnych .. , .... , ...

Regulacja poziomu podloqi nadwozia ., ...

6.1.

PRZEKI::.ADNI/\ KIEROWNICZA rEZ I/'/SPOMAGANIA

Sprawdzenie poziornu .olcju w prznkladni . __ <, ,."., ••• , •• ' ......

Wymontowanie i zamontowanie prznkledni kierowniczej .....

6.2. PRZEKtADNIA KIEROWNICLA Z[ WSPOMAGANIEM , <, , •• ,.,',. < •• 285

Sprawdzanie poziomu oleju w ukladzie wspomagania - , ,....... 285

Wymontowanie i zamontowanie przekladni kierowniczej ""0' •• 286

6.3, RAMIE; KIEROWNICY I DRAZI<I 1<IEROWNICZE . < ••••• , • , • < < • , •• , .. ' •• 286 Wymontowanie i zamontowanie ramlania kierownicy .. , .. , , .. , . < •• 286

Wymontowanie i zamontowanie d~wi9ni posrednie] , .

Wymiana drazka bocz.nego (pr aweqo lub lewego) .

Wymiana drazka srodkoweqo . , > • _ •• L ••• _ •• _ ••• __ •••••• _ • _ .1' •• __

Wymiana os!ony przeciwpylowej , ..

6.4. KOt.O KIEROWNICY I I<OLUMNil\ KIEROWNICY " , , , .. , . , . , .

Wymontowanie i zarnontowania kola kierownicy ,.".

Wymontowanie i zamontowanie kolumny kierownicy .. , < _ •••• , •• _ •

7.

UKtAD HAMULCOWY

7.1. HAMULCE PRZEDNIE '.' .. , , < _ •••• _ ••••••••••••••• , < Wymiana wktadek ciernych " .. , < ••••• , , •• , , •••• _ ••••••••••••• ,

Wymontowanie i zamontowanie zacisku hamulca , .. ',.' . ~ . ,

Naprawa zacisku hamulca , . , , . <.' ••• < , •••••• , , •• , , • , •••• , •• ~~ ••••

HAMULCE TYLNE .. , , .. , , , :'~" ..

Wymiana wktadek ciemych , , , , 'j':'"

Wymontowanie i zamontowanie zacisku harnulca < •• , ,' •• , ,

Naprawa zacisku hamulca , , .. , , .. , .. , , , . ,',: I .. - .

7.3. TARCZE HAI\,1ULCOW PRlEDN1CH I TYLNYCH , " .. "

7.4. POMPA HAMULCOWA " ,., .. , < •••••• , •• _ , < • _ ••• _ •••• Wymontowanie i zamontowani •. , pompy hamulcowej .. , < , , •• .' , •• , • Naprawa pClnpy harnulcowej ., .. " ..... , .... ,., _ < < • , ' •• < • t ....

7.2.,

MERCEDES~BENZ 201

_' --
302
303
305
306
307
307
307
308
310
310
311
311
312
312
313
313
314
314
318 HAMULEC AWARYJNY

• <. __ •••••• _ •• L •• " ••••••• _ •• _ ••••••••• r _.

7.5.

Wymontowanie i zamontowanie szczek harnulca awaryjnego _ .. -

Regulacj~ harnulca awaryjnego - - . - - - .

Wymiana linki hamulca awaryjnego _. - - - .' .

7.6_ MECHANIZM WSPOMAGANIA - - .

Wymontowanie i zamontowanie rnachanizmu wspornagania Wymontowanie i zamontowanie pompy podclsnierua

(silniki 601/602) .. - - - .. - - . - .

7.7. URZA.DZIINIE ABS _ - - - - - .

8. INSTALACJA ELEKTRVCZNA

8.1. AKUMULATOR - _ - _ _ .

Sprawdzanie akumulatora .. - - - - .

tadowanie akumulatora - . - _ ' - _.

Wymontowanie i zamontowanie akumulatora - . _ .

Rozruch z rozfadowanym akumulatorem .. - - - - . - - - .

8.2. ALTERNATOR - - _. .. - - - - - .

Sprawdzanie alternatora zamontowanego w pojezdzie - -

Wymontowanie i zamontowanie alternatora . - - . - - .

Naprawa alternatora - - - .

8.3. ROZRUSZNIK - - - - - - - .

Sprawdzanie rozrusznika __ : 318

Wyrnontowanie i zamontowanie rozruaznika _ 318

Naprawa rozrusznika 320

8.4.

REFLEKTORY .

322

Wymiana zar6wki _ 322

Wymiana reflektora 323

Regulacja ustawienia swiatel - . - 324

8.5. WYCIERACZKA _ 325 Wymo~tiowanie i zamontowanie wycieraka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 325

Wymiana pi6rka wycieraczki . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 325

Wymontowania i zamontowanie ramienia wycieraczki 325

Wymontpwanie i zamontowaniesilnika wycieraczki 326

SCHEMATY ELEKTRYCZNE 327

8.6.

-I

11

MERCEDE.S-BE.NZ 201

:'WST~P

... ."

"

Opis aamochodow

"

W ksiqzcs omowiono obsluqe i naprawe samochod6w Mercedef. Benz serii

201 znanych pod handlowa nazwq - model 190. W samochodac~ tych mentowano silniki benzvnowe znsilane oainikowo (modele 190) lub'wrrvskowo (modele 1901'.) oraz silniki wvsokourozne (modele 1900) Model 190 zostal po raz pierwszy zaprezentowanv \N \yudniu 1982 roku, W trakcia 11 I~t produkeji wprowadzono nastopujqce wazniejsze zminnv konstrukcyjne.

Rok 1984

I

Wprowadzenie silnik6w z uktadcm wtryskowym benzvnv mechatiilzno--elek-

tronicznym KE Seryjne rnontowanie lampek kontrolnych poziornu oleju w misee olejowej, pozlomu plvnu chlodzaceqo oraz plynu do sprvskiwania szvb, W silnikach benzynowych zastapienia wymiennych wklad6w filtrujacvch ole] silnikowy filtrami nierozbieralnymi. Wprowadzenie bezollstugowego. hvdraulicznego zawieszenia silnik6w benzvnowvch i wvsokopreznvch.

Rok 1985

Zastapienre stlnika 102.961 silnikiern 102.962 (dla modelu 190E), Wprowadzenie pieciocvlindroweuo silnika 602 (dla modelu 1900 2,5). Seryjne mantowanie wspomagania uktadu kierowniczeqo i skrzyni pieciobieqowe].

Rok 1986

Wprowadzenie modelu 190E 2.J (0 numerze fabrycznym modelu 201.028) z silnikiem 102.9850 mocy 132 KM (97kW), kt6ry z niewielkimi zmianami byt r6wniei: montowany w sarnochod ach serii 124.

Rok 1989

W silnikach benzynowych wprovvadzenie niewielkich zmian w uktaozie zaplonowym i wtrvskowvm, Zmienienie rowniez ksztaltu filtra powietrza. aby zapswnie lepszv dostep do filtra oloju, Wprowadzenie wielu kosrnetvcznvch ulepszen, nie dotvczacvch jednak zcspolow rnechanicznvch. Od lego roku samochody maja obnizonv przeswit 0 15 mm.

12

Rok1990

Wprowadzenie do sprzedazv rnodel.r 190[ '.8 z silnikiern 102.910 powstalym na bazie silnika 102.924 po skroccniu sko'cu tloka. Wprowadz.enie w silnjkach wvsokopreznvch z uktadern zawr=canie spalin (wersje na niektors ryrki) zmian w konstrukcji kadluba. gtowicy. tlok6w. ukladu wtryskowego j ukladu srnarowania.

1.1. [)ANETECHNICZNE

OPIS SAMOCHOD6W

Budowe silnikow benzynowych i wysokopr~znych pokazano na rysunkach 1.1, 1.2. 1.3, f4, 1.5, 1.6 oraz 1.7. Silnikl wspotpracujq z mechanicznymi skrzyniami biego\'V 0 czterech lub pieciu przelozeniach, a takze z czterobiaqowa skrzynil!. autornatvczna,

Zawieszanie przednie sklada sie z amortyzator6w teleskopowych i umieszczonych obok nich sprezvn srubowvch, Kola sa prowadzone dolnymi wahaczami trojkatnvmi. Zwrotnice sa przvkrecone do kolumn amortvzatorow i polaczone przegubami kulowymi z wahaczami. Zawieszenie uzupetnie stabitizator przechyt6w. laczacv oba wahacze z nadwoziem przez sprezvste fqczniki.

Os tvlna stanowi belka poprzeczria. do ktorej sa mocowane wahacze wzdluzne i poprzeczne, drazki prowadzace, amortyzatory taleskopowe. sprEjzvny srubowe I stabilizator przechyl6w. Na zvczenie sarnochcd by! wvposazanv w uklad regulacji prz sswitu nadwozia.

Rys. 1.1. PRZEKR6J PODtUZNY SILNIKA BENZYNOWEGO ZGAlNIKIEM

Rys. 1.3. PRZEKR6J PODtUlNY SILNIKA BENZVNOWEGO Z WTRYSKtEM PALtWA

Rvs. 1.2. PRZEKROJ POPRZECZNY StLNtKA BENZYNOWEGO ZGAZNIKIEM

Rys. 1.4. PRZEKR6J POPRZECZNY SILNIKA BENZYNOWEGO Z WTRYSKtEM PALIWA

13

" WST~P

Rvs. 1.5. PAZEKROJ PODtUZNY SILNIKA IJIIYSOKOPRE;.ZNEGO 2,0 dm'

Rys. 1.6. PRZEKROJ POPRZEGZQY SILNIKA WYSOKOPR!;ZNEGO 2.0 dmJ .: ,I

Rys. 1.7. PRZEKROJ POPAZECZNY SILNII<A WYSOKOPRI;ZNEGO 2,5 dmJ Z TllfiElOSPR~ZARKA,

Dwuobwodowy uklad harnulcowy rna servirue montowane serwo, kt6re w przypadku silnik6w wvsokopreznvch jest polaczone z pompa podcisnienioWq. W kotach przednich i tylnych s1l zarnontowane hamulce tarczowe. Harnulee awaryjny dziala n'i! kola tylnp.. Samochod moze bye wvposazonv w uktad ASS zapobieqcjacv blokowuniu k6t

Uktad kierowniczy z przeldaduia kulkowo-srubowa jest wvpcsazony seryjnie tub na zvczcn:e wc W;;POIll<l!j<J!1ie.

14 I----------.- .. ----------------------------j

1.1. DANE TECHNICZNE

uri':' OAIIfIUI.rnUUU'/V

Niekt6re fnlgmenty opisow w niniejszej ksiazce odnosza si~ tylko do okreslonych wersji silnikow lub typ6w samochod6w. Dlatego naleiy zapoznae sie z przvporzedkowanlem oznaczen dla poszczeg61nych modeli. wprowadzonym przez producenta:

ozneczeaie numer fabryczny typ
modet« modelu silnika
190 201.022 102.921. 102.938
190 201.023 102.924
190E 1.8 201.018 102.910
190E 2.0/ 201.024 102.961, 102.962
190E 2.~ 201.028 102.985
1900 201:122 601.911
190D 2.5 201.126 602.911
190D 2:5 Turbo 201.128 602.961 Dane identyfikacyjne

Tabliczka zn1amionowa samochodu znajduje sie po prawej stronie, u gory, na obudowi~ C;,htodnicy. Na tabliczce umieszczono nastepujace dane: typ samochodu. nu",er podwozia. dopuszczalna rnase celkowita pojazdu, dopuszczalne obciazenia osi przedniej i osi tylnej. Na tabliczce polozone] naprzeciwko umieszczono intorrnacje 0 numerze lakieru.

Numer pod1wozia jest wybity z przodu, na przegrodzie czotowej nadwozia. Pierwsze sieM znak6w jest oznaczeniem typu, si6dmy charakteryzuje uktad kierownicZ'f. 6smy skrzvniq bieg6w. Pozostale szese znak6w jest numerem kolejnym WYP'rodukowanego samochodu.

Numer siln,il<a jest wybity na kadfubie silnika, od strony rozrusznika (rys. 1.8. 1.9, 1.10).f>odawanie numer6w podwozia i silnika jest niezbedns w przypadku zarnswiania czesci zamiennych. Nutyleryserii produkcyjnych skrzyni bieg6w. tylnej osi i przekfadni kierowniczej s~ wybite na obudowach.

~~

• Rys. 1.S. NUMER SILNIKA~ZNIKOWEGO JESTWYBITY PONIZEJ POMPY PALIWA ' ' "

Ry$. 1.9, NUMER SILNIKA z WTRYSKIEM BENZYNY JEST wvsrrv PONIZEJ FILTRU OLEJU

15

1. WSTIl.P

Rys. 1.10. NUMER SILNIKA WYSOKOPRE;ZNEGO JEST WYBITY POWYZEJ KOtN1EAZA POMPY WTAYSKOWEJ

Charakterystyka techniczna

SiJniki benzynowe

Model samoohodu 190 190 190E 190E 1.8 190E 2.3
Numer fabrvcznv modelu 201.022 201.023 201.024 201.018 201.028
Typ silnika 102.921 102.924 102.96P) 102.910 102.985
102.9381l 102.9623~
Uczba cvlindrow 4 4 4 , 4 4
Pojernnose cm3 1996 1996 1996 J 1797 2298
Srednica cylindra/skok tloka mm 89,0/80,2 89,0/80.2 89.0/80,~ 89,0/72,2 95.5/80,2
Moe silnika przy pl'Iidkosci obrotowej
- sitrnk standard kW(KM) 66(90) 77 (lOS) 90 (122\ 80(109) 100 (136)
obr/rnm 5000 5200 5100 ' 5500 5100
- sllnik ROF kW{KM) - 77 (105) 90 (122) . - 100 (136)
obr/rnin 5500 5100 , 5100
- sitnik KAT kW{KM) - 77 (105) 87(118) 80 (109) 97 (132)
obr/min 5700 5200 ,;, t 5500 5100
- silnik NV (odpr~iony). e = 8.0 kW(KM) 63 (85)'l 73 (99) 86(116) - I -
obr/min 5000 5200 5100 i .. i
- silnik NV (odpr~zony), e es 7.2 kW(KM) - 72(98) - -I -
obr/min 5000 I
- silnik NV KAT kW(KM) - - 83(113) _I -
obr/min 5100
Moment obrotowv przy predkosci obrotowej
- silnik standard N· m - obr/rntn 165-2500 170-2500 178-3500 150-3700 205-3500
- silnik ROF N . m - obr/min :- 165-3000 178-3500 - 205-3500
- silnikKAT N . m - obr/min - 158-3500 172-3500 150-3700 198-3500
- silnik NV. e = 8,0 N . m - obr/min 160-2500 165-2500 171-3500 - -
- silnik NV. e = 7.2 N . m - obr/min - 1?7-3000 - - -
- silnik NV KAT N . m - obr/min - - 166-3500. - -
Stopien sp~ianja .
- silniki standard. ROF. KAT 9.0 9.1 9,1 9.0 9.0
- silniki odprezons NV 8.0 8,0/7.2 .8.0 -r - - 16

" Silnik 102.938 jest silnikiam odpr~zonym (NVI. 21 Montowany do patdziernika 1984 roku,

31 Montow"ny od pazdzlarruka 1984 roku,

:";~:";i::"::::"::i:-,-,lnS::"::i::::;::::;:::"::::::;::":::":::~=-B--+11 ~I ~ +-_1-,-,9:..:0=----+ _ ___;..::..::_-+~...:..::.=-=-~+-_1:..:9:..::0:..::E,-1:;_.8=--1--'1:..:9-=0-=E-=2:..:..3.:....._, II

- e = 9.0 ... 9,1 bar 10 ... 12 10 ... 12 10 .. .12

1.1. DANETECHNICZNE

CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA

minimum 7,5

190 190E
10 ... 12 10 ... 12
minimum 8,5 minimumS,5
9 ... 10 9 ... 10
minimum 7,5 minimum 7.5
8 ... 9
minimum 6,5
6000 6000
'-3-4-2 1-3-4-2 - e "" 8,0

minimumS,S

bar 9 ... 10

minimum 8,5 minimum 8,5

- e '" 7,2

bar

I

Pr1;!dkasc abrotowa maksymalna abr/min

Kolejnosc mptonu

Rodzaj zasilania i zapionu '~i - silnik standard, NV I

I $

. 6000 1-3-4-2

6000· 1-3-4-2

6000 1-3-4-2

gatnik gainik wtrysk KE wtrysk KE wtrysk KE
Stromberg Stromberg zaplon TSZ zaplon EZl zapton ZSZ
zapton TSl zaplon TSZ
gai.nik 2EE wtrysk KE wtrvsk KE
'zaplan Ell zapion EZl zaplon EZl
ga:tnik 2EE wtrysk KE wtrysk.KE INtrysk KE
zaplon EZl zap!on EZl zapton EZL zaphm EZl
kata lizato r katalizator katalizator kataHzator
<
98 (0) 95 (b), 98 (0 91 (a/b) 9810),
96 (a/b) !,---4
91 (o/b) 91 (a/b) 91 (0),
95 (a/b) 95 (o/b) 95 (o/b)
95 (b) 95 (b) 91 (b). 95 (b 91 (bl,
91 (a/b) 91 (o/b) 91 (o/b]
83 (a/b}
91 (b) / - silnlk ROV

- silnik KAT. NV;KAT

• i ,

j ~. '

Liezba oktanowa banzyny'Qtawiowej (0)

lub bezatowiowej (b) "

- silnik standard ,;

- silnlk ROF

- silnik KAT

- silnik NV. e ,",8.0

- silnik NV. e'" 7.2

- silnik NV KAT

,-;

,""

Silniki wysokopr,pne

,II'
Model samachodu ., 190D 19002.5 1900 2.5 Turbo
Numer fabryczny modalu 201.122 201.126 201.128.
Typ silnika 601.911 602.911 602.961 '
Liczba cylindr6w I 4 5 5 ,
Pojemnosc em3 1997 2497 2497
$rednica cylindra mm 87,0 87.0 87.0
Skok tlaka mm 84.0 84,0 84,0 ;
Moe silnika przy predkosclobrotowe] ,
- do konca 1988 roku kW(KMI 53 (72) 66 (90) ;
abr/min 4600 4600
- ad poczatku 1989 roku kW(KM) 55 (75) 69 (94) 93 (126)'·
obr/min 4600 4600 4600
Moment obrotowy przy predkosci obrotowej . ,
- do korica 1988 roku N . m - obr/min 123-2800 154-2800
- od poczatku 1989 roku, N . m - abr/min 126-2700 ... 3350 158-2600 ... 3100 231-2400
Stepien sprezania 22 22 22 , '
Cisnienie spr~:tania " bar 26 ... 32 26 ... 32 26 ... 32i
minimum 18 minimum 18 minimum 18
~elejnas6 zaplonu , 1-3-4-2 1-24-5-3 1-2-4-5-3:
Maksvmalna pr~dkosc abrotowa obr/min 5150±150 5150±150 5150±150 . 17

1.WS1G.P

Silniki benzynowe i wysokopr'l:ine

Modele sarnochonu

H10/190E/190E 1.8/190E 2.3 1900/19002.5/1900 2.5 Turbo

SIlN1K

Kadtub, cvlindry Srednica cylindra

- nominalna. 3 grupy selekcyjne O. 1. 2 mm

-, norninalna, 3 grupy selekcyjne A, X. B mm

- nadwymiarowa.3 grupy selekcyjne mm

- .nadwymiarowa. 3 grupy selekcvine mm

Srednica cylindra

- nominalna. 3 grupy selelccyjne 0, 1. 2 mm

- riominalna. 3 grupy selelccyjne A. X, B mm

- nadwymiarowa. 3 grupy selelccyjne mm

- nadwymiarowa. 3 grupy selekcyjne mm

Graniczne zuiycie cylindra mierzone wzdlui. i w poprzek lcacRuba. w poto:teniu ZZ

pierwszego pierscienia mm

Dopuszczalnl;1 sto±kowosc i owalnoM

- w stania nowym mm

- zuzvcie graniczne mm

Dopuszczalna gl~bolc:oM slad6w obr6bki mm Dopuszczalna falistose

Miejsca pomiarowe cylindra

silniki 102.91. 102.92. W2.96

88,998 89.028

89.000 89,018

-,ll9.500 89.518

90.000 90.018

silnik 102.985

95.498 95.528

95.500 95,518

96,000 96,018

96,500 96.518

0,10

87.000 87.018

87.700 87,718')

"

0.20

292,45 ... 292.55 292.35

0,03 0.04

0.10

0.005 ... 0,020 11('

0.025 ·~II~

".,"

0.007 0.014

~~ Q05

0,002...0.004 , 0.003 ... 0,006

50% gl~bolcosci sl~d6w obr6bki

na g6rze, w srodku i na dole - mierzy{: wzdlu± i w poprzek kadluba - razem 6 pdmiar6w

Watkorbowy-
Dopuszczalna owalnosc czop6w korbowvch
igt6wnych mm 0.0025
Dopuszczalna stozkowosc czop6w
korbowveh • mm 0.010
Dopuszezalna stoikowosc czop6w
gt6wnych mm 0.015 ,
Dopuszczalny luz poosiowy zmontowaoego
btyska watu mm 0.02 ' ,
Promienie przej~ciowe czop6w gt6wnych ..
walu mm ~ 2,5 ... 3,0 .
Promienie przejsciowe czop6w
korbowych mm 2.5 ... 3.0
Dopuszczalne bide promieniowe tylnego 'J
kotnierza walu korbowego mm 0.0221
Dcpuszczalne bicie osiowe tylnego I
kolnierza watu korbowego mm 0,01221 '1 234,97 ... 235.03 234.60

0,06 0.06

,~ .

0,05

0,006 0,016

0.006 0,016

90.000 90,035

4,3 4.6

92,65 92.75

0,25 0,35

Skrzynia korbow8

Wysokosc calkowita nowej skrzyni

korbowej mm

WysokoM dopuszczalna PO splanowaniu mm Dopuszczalna niepteslcosc powierzchni

przylegania

- w kierunku wzeltuinym mm

- w kierunku poprzecznym mm

- powiarzchni g6rnej mm

- powierzchni dolnej mm

Dopuszczalna nler6wnolegjo~c powierzchni

przylegania g6mej i dolnej mm

Dopuszczalna chropowatosc

- g6mej powierzchni przylegania mm .

- dolnej powieTZchni przvlegania mm

Srednica otworu pod tulej!;! mm

Srednica kolniarza tulei mm

Wysokosc kotnierza tulei mm

Szerokosc podclecia wewnetrzneqc mm

0,005

0.010 0,015 0.02

'2.5 ... 3,0

3.0 ... 3,5

0.02~I

~ 1

I, Dotyczy tylko silnik6w bel tule; cylindrowych [od wrzeSnia 1989 roku). , '

~I Pomiar wylrnnany podczas jednego obrotu walu korbowego po umieszczeniu w pryzmach) czop6w gl6o,oynych I i V (silniki 601,

18 102), I i VI (silnik 602). ~~,

1.1. DANE TECHNICZNE

l;HAHAI\.I t::HT~ I TI\.A II:\;MNlvLNA

Modele samochodu 190/l90E/190E 1.8/190E 2.3 1900/19002.5/19002.5 Turbo
Dopuszczalne bicie czop6wtt6wnych
- czop 11 i IV , mm 0,072'- 0.072)
- czop III mm 0.102) 0.102' r :
Twardose powierzchniowa 'czopow
gt6wnych i korbowych przed eksploatacja 74 .... 82 (dop, 67) 55 .. ,74.
Dopuszczalne niewywszenle wal;;' g. em 15 15
Sredniea ezopa gt6wnego ;;, ,- .
- nominalna ;1, ~-' mm 57.935 ... 57.965 57.950 ... 57.965
- 1. wymiar naprawczy .1 mm 57.705 ... 57,715 57.700 ... 57,715
,
- 2. wymiar naprawezy ~I . mm 57.455 ... 57.465 57.450 ... 57.465' .
- 3. wymiar naprawczy ,It mm 57,206 ... 57.215 57.200 ... 57.215
- 4. wymiar naprawczy '! I' mm 56.955, .. 56.965 66,960 ... 56,965
Szerokotc czopa gl6wneg~
- nominalna mm 28.500 ... 28,521 26.600 ... 26,620
- 1. selekcja mm 28.600 ... 28,621 26,200 ... 26,600
- 1. wymiar naprawczy ,t mm 28,700 ... 28.721 26,790 ... 26.720
- 2. wymiar naprawezy mm 28.900 ... 28,921 26.900 ... 26,920
- 3. wymiar naprawezy mm 29.000 ... 29.021 27.000 ... 27,020
Srednics czopa korbowego
- nominalna mm 47.956 ... 47.965 47.950 ... 47,965
- 1. wymiar naprawczy , 47,705 .. .47,715 47,700 ... 47.715
mm
- 2. wymiar naprawczy mm 47.455 .. .47.465 47.450 ... 47.460
- 3. wymiar naprawezy mm 47.205 ... 47.215 47.200 .. .47.215
- 4. wymiar naprawczy mm 46.955 ... 46.965 46,950 .•. 46.965
Szerokosc ezopa korbowego ,
- nominalna mm 28.000 ... 28.084 27.960 ... 28.044
- wymiary naprawcze rt mm do 28.30 do 28.30
Otwory loi.yskowe
- lozvsk gt6wnych mm 62.500 ... 62.519 62.500 ... 62.519
- Iozvsk korbowych (w stopach 51.600 ... 51,619
korbowod6w) mm 51.600 ... 51.619
Dopuszczalna owalizacja 'otworow
loiyskowych !, mm 0.02 0,02
luz promieniowy IOZysk ,
- gl6wnyeh l mm 0.025 ... 0.045 0,031...0.073
- korbowyeh -' mm 0.030 ... 0.050 0.031...0.073
- graniezne zuzvcle mm 0.070 0.080
Luz osiowy tozysk j
- gl6wnyeh mm 0.06 ... 0.22 0,10 ... 0.25 ;
- korbowyeh mm 0,11...0.23 0.12 ... 0.26
- graniczne zuzycie lo:i:ysk gl6wnyeh
(maksymalny luz osioVW) mm 0.30 0.30
- graniczne zUZycie lo:i:ysk korbowyeh
(maksymalny luz osiowy) 0.50 0,50
Panewki IOZyskowe31 Io;tysk gl6wnych Ioiysk korbowych
- wymiar nominalny mm 2.25 1,80
- 1. wymiar naprawezy mm 2.37 1.92
- 2. wymiar naprawczy mm" 2.50 2.05
- 3. wymiar naprawczy mm 2.62 2.18
- 4. wymiar naprawczy mm 2,75 2.30
Korbowody I •
,
Odleglosc osi ! mm 144.95 ... 145.05 148.97 ... 149.03
, ., ,/i (102.92.102,96. 102.98)
, I 149 (102.91)
SzerokoSc': mm 27.857 ... 27,890 21.948 ... 22.000
Srednica otworu w stopie pod panewke mm 51.600 ... 51.619 51.600 ... 51.616
Srednica otworu w gl6wce pod tulejkQ mm 27,000 ... 27.021 29.500 ... 29,521
, I I ,A

31 W silnikach 102.924, 102.!:Ni2 i 102,985 zastosowano grubsze panewki .

. !

I ~

19

1.WSTI;P

Modele samochodu 190/190E/190E 1.8/l90E 2.3 1900/19002.5/19002.5 Turbo
Srednica zewnetrzna tulejki r 27.050 ... 27.090 29.560 ... 29.600
"mm
Srednica wewnfjtrzna tulejki mm 24.007 ... 24.013 , 27.018 ..• 27.024
Dopuszczalna wichrowatosc osi otwor6w i
)1
w stopie i tbie korbowodu mierzona
W odlegtosci 100 mm mm I 0.10
Dopuszczalne nier6wrioleglo~ osi
otwor6w w stopie i Ibie korbowodu ~ I
mierzona w odlegtosci 100 mm mm 0.015
Dopuszczalne r6znice mas korbowod6w 5!~
zamontowanych w silniku 9
SrubY korbowodowe (do 11.90) 7.3 ... V.4
- iirednica przewezenla trzonu truby mm "
- dopuszczalna minimalna sradnlca trzonu mm 7.1
Sruby korbowodowe (od 12.90)
- ~tugoS6 trzonu iiruby nowej mm 51,7 ... 52.0
- dopuszczalna dtugoS6 trzonu iiruby mm 52.,$i·
Ttoki ~ ,
Srednica dok6w nominalnych silnikf 102.92. 102.96. 102.91
- selekcja A (601/602)lub 0 (102) mm 88.968 ... 88.982 86,970 ... 86.976
- selekcja X (601/602) lub 1 (102) mm 88.978 ... 88.992 96,975 ... 86,983
- selekcja B (601/602) lub 2 (102) mm 88.988 ... 89.002 86.982 ... 86,988
Srednica ttok6w nadwymiarowych (+0.5)
- selekcja 0 mm . 89.468 ... 89.482
- selekcja 1 mm 89.478 ... 89.492
- selekcja 2 mm 89.488 ... 89.502
Srednica ttok6w nadwymiarowych (+1.0)
- selekcja 0 mm 89.968 ... 89.982 I
- selakcja 1 mm 89.978 ... 89.992
- selekcja 2 mm 89.988 ... 90.002
Srednica tlok6w.nominalnych silnik 102.985 I
- selekcja A (601/602)lub 0 (102) mm 95.468 ... 95,482
- selekcja X (601/602) lub 1 (102) mm 94.478 ... 95.492
- selekcja B (601/602) lub 2 (102) mm 95.488 ... 95.502
Srednica ttok6w nadwymiarowych (+0.5) ,[
- selekcja 0 mm 95.968 ... 95.982
- selekcja 1 mm 95.978 ... 95.992
- selekcja 2 mm 95.988 ... 96.002
Srednica tlok6w nadwymiarowych (+1,0)
- salekcja 0 mm 96.468 ... 96.482
- selekcja 1 mm 96.478 ... 96.492
- selekcja 2 mm 96.488 ... 96,502
Luz ttoka w cylindrze ..
- nominalny mm 0.016 ... 0.040 , 0.017 ... 0.043
- graniczny , mm 0.40 0,12
Dopuszczalne roznice mas ttok6w
montowanych w silniku 9 5 5
- graniczne zuiycie 9 10 10
Srednica sworznia ttokowego mm 23,995 ... 24.000 26.995 ... 27,000
Luz sworznia
- na Ibie korbowodu mm 0.007. .. 0,018 0.018 ... 0.029
-wttoku 0.002 ... 0.012 j 0,004 ... 0.015
mm , ,
LuZy na zamkach pierscieni tlokowych
- pieriicien g6my mm 0,30 ... 0.55 0.20 ... 0.40
graniczne zuiycie mm 1.0 1.5
- pier~cier'i srodkowv mm 0.25 ... 0.45 0.20 ... 0.40
graniczne zuzycie 0.8 , 1.0
mm ,
- pierScien dolny ·mm 0.25 ... 0,50 ~~j' 0.20 ... 0.40
graniczne zuzvcie mm 0,8 1\ to 20r- ~ ~ ~

".("

1.1. DANE TECHNICZNE

CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA

mm mm mm mm mm mm

Gtowica

Wysokosc glowicy I' mm

Maksymalna dopuszczalna nieptaskosc

powierzchni przylegania ,

- w kierunku wzdluznvm , mm

- w kierunku poprzeczny~ mm

Dopuszczalna nier6wnolegtosc powierzchni

g6rnej i dolnej w kierunku wzdtui:nym mm

Dopuszczalna gtE!bokosc sladow obr6bki mm Sprawdzanie szczelnosci' pod woda.

powietrzem 0 cisnieniu bar

Odlegtosc powierzchni czotowej grzybka zaworu od powierzchni przylegania gtowicy, (-) cofniecie, (+) wystawanie

- zaw6r SSijCY mm

mm mm

-1,4, maks. -2,3 (102.92/96/91 )4) -0,8, maks. -1,7 (102.985)6) 0, maks. -0,96)

190/190E/190E 1.8/190E 2.3 1900/19002.5/19002.5 Turbo

0,050 ... 0,085 0,15 0,010 ... 0,030 0,10

0,01 0 ... 0,045 0,10

98.4 ... 98,5 (min. 97,8)

0,15 0,05

0,10 0,003 ... 0,010

2,0

mm 39,90 ... 40,10 (102.921/938)
mm 42,90 ... 43,10 (102.924/96/98)
mm 35,90 ... 36,10 (102.921/938)
mm 38,90 ... 39,10 (102.924/96/98)
45·+15'
mm 7,955 ... 7,970
mm 8,938 ... 8,960
mm 114,70 ... 115,10
(114,90od 11.1985)
mm 115,60 ... 116,00
(115,~0 od 11.1984)
I
mm 1,8 ... 2,5
mm 1,5 ... 2,5
E10206 (do 10.84, 102.92)
E 1020426 (do 10.84, 102.96)
E10209 (od 11.84, wszystkie)
A10201 (do 10.84, 102.92)
A 10200 (do 10.84, 102.96)
A 1020387 (od 11.84, wszystkie)
mm 1,8 ... 2,5
mm 1.5 ... 2,5
46·-15'
15·
60· ,') Od stycznia 1989 roku. Pop"ll:ednio - 1,7 mm, granicznie - 2,6 mm dla silnika 102,92.

5) Od stycznia 19B5 roku, p~~rzednio' - 1,2 mm, granicznie - 2,1 mm dla silnika 102.98&.

6) Od stycznia 19B9 reku, P'1fedniO - 0,5 mm, granicznie - 1,4 mm ~Ia wszystkich silnik6w.

Modele samochodu ,

0,090 ... 0,120 0,20 0,050 ... 0,080 0,15 0,030 ... 0,065 0,10

142,9 ... 143,1 (min. 142.4)

0,08 0,00

0,10

'0,016

2,0

-0,1, maks. -0,7

-0,1, maks. -0,7

7,6 ... 8,1

Zawory

Srednica grzybk6w Z8W0r6w - zaw6r ssaev ,I· f'

- zaw6r wydechowy

~Ilt stozka przylgni I Srednica trzonk6w zaworow - zaw6r sS'Icy ,

-zaw6r wydechowy '~!

Dtugosc zawor6w I:

- zaw6r sS<lcy .~

I ,

- zaw6r wydechowy

Szerokosc przytgni

- zaw6r SSEICY I

- zaw6r wydechowy .)

Oznaczenia fabrvczne zawor6w

- zaw6r sSEIcy <'

r'.
- zaw6r wydechowy
,
Gniazda zawor6w I
Szerokosc przylgni ,
- zaworu ssltcego , !
- zaworu wydechowego
KElt stozka przylgni ~ .
Sfazowanie g6mB • ,.1·,.
Sfazowanie dolne , Luzy oierscleni tlokowych w rowkach tloka

- pierScier'i g6rny "

graniczne zuzveie

- pierscien srodkowv graniczne zu:!:ycie

- plerscien dolny graniczne zUZycie

I

- zaw6r wydecliowy Wystawanie kornory wst~pnej

37;90 38,10

34,90 35,10

45°+15'

7,955 7,970

8,945 8,960

106,20 106,60

106.20 106,60

2,0 2,0

E60102

A60102

1,2 1,7

1.5 2,0

45·-15'

15· 60·

21

1. WSTE;P

Modele samochodu

"·f"

"

190/190E/190E 1.B/190E 2.3 190D/1900 2.5/1900 2.5 Turbo

Srednica zawnstrrna gniazda (.0· na rys. 2.24) -, zaw6r ssacv, srednica nominalna

(srednica naprawczal" mm

- zaw6r wydechowy. srednica nominalna

(srednlca naprawczal" mm

Srednica wewnetrzna gniazda

(.01· na rys. 2.24)

- zaw6r sSClcy mm

- zaw6r wydechowy mm

Srednica otworu w g/owicy (.02" na rys. 2.24) - zaw6r s&jCV. srednica nominalna

(srednice naprawczal mm

- zaw6r wydechowy. srednica nominalna

(srednica naprawcza) mm

Wysokosc gniazda zaworu nominalna

- zaw6r SSqcy mm

- zaw6r wydechowy mm

Zagif)bienie gniazda wzglf!dem powierzchni

przylegania glowicy

- zaw6r SSqcy mm

- zaw6r wydechowy mm

Wcisk gniazda w otw6r g/owicy mm

46.090 .. .46.1008} (47.3)

42.090 ... 42.1008) (43.3)

37.0B). 38.0 (102.924/96/98) 32.0B}. 35.0 (102.924/96/98)

46.000 .. .46.016

42.000 ... 42.016

0,074 ... 0.100

}.

40.084 .. .40.100

(40.684 40.600)

37,084 37.100

(37.584 37.600)

mm

mm

i.6h.o-biale lub purpurowo-biale

i.6Ito-brqzowe

lub purpurowo-brazowe 33.9. 34.2 tub 34.7 zalazme od silnika 4.6. 4,75 lub 5.0 zaleznie od silnika

48.50

30.4 przy 79 .. ,85

30,4 przy 71

14.044 ... 14.051

14.214 ... 14.222

8.000 ... 8,015

14,030 14,035

14,198 14,203

0,009 0,021

0,011 0,024

14,044 ... 14.051

14,214 ... 14,222

9.000 ... 9.015

r , ,.

\~\j'

, II

33.400 33,600

30,400 30,600

Dlugosc swobodnej sprf!Zyny Dtugosc pod obclazenisrn Graniczne zuzvcls pod

obciazentem

mm przy kG

v

40.000 ... 40.016 (maks.40.516)

37.000 ... 37.016

(maks. 37.516

6,97 7.00

6.97 7.00

I '

','

2.25 2.37

2,25 2.44

0.068 0.100

"

Sprfl2:yny zawor6w Oznaczenia kolorami

01, i.6Ito--zielone
'1'
lub purpurowo--zielone
~ I ,
I 33.20
II. 4.25
50.80
i 27.0przy 72 ... 77
27.0 przy 65
,
I I
'.' ,.
brakdanych
i t
14.240 ... 14.251
14,440 ... 14,451
8,000 ... 8.030
brak danych
14.200 ... 14.211
14.400 ... 14.411
brakdanych
0.029 ... 0.051
I
brak danych
" 14.240 ... 14.251
I 14.440 ... 14.451
9,000 ... 9.050 22

7) Gniazda zawor6w przystosowane do spalania benzyny bezolowiowej 51! oznakowane wystltpa!;n na wawnQtrznej fazie.

8) Wymiary dotycZlj silnik6w 102.921/938 i 102.961.

Srednica zewnetrzna

Srednica drutu

mm mm przy kG

Prowadniki zawor6w Prowadnik zaworu ssaceqc

- srednica zswnetrma, nominalna mm

- srednica naprawcza, .

1. wymiar (czerWony) mm

- sradnlca naprawcza. 2. wymiar (biaty) mm

- srednica wewnetrzna mm

Srednica otworu w gloWicy

- nominalna mm

- 1. wymiar naprawczy mm

- 2. wymiar naprawczy mm

Pasowanie prowadnika w otworze glowicy

- wcisk nominalny mm

- wcisk po naprawle mm

Prowadnik zaworu wydechowego

- srednlca zewnetrzna. nominalna mm

- sradnica naprawcza,

1. wymiar (czerwony) mm

- srednlca naprawcza, 2. wymiar (biaiy) mm

- srednlca wewnetrzna mm

1.1. DANE TECHNICZNE

CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA

mm

mm

mm

mm

mm

mm

mm

mm

Modele samochodu

bar minimum 0.3 minimum 0,3
bar minimum 3,0 minimum 3,0
102.921/938/961 601.911 602.961
drn" 5,0 7,5 8,2
dm3 4,5 6,0 7,0
102.924/962/910/985 602.911
dm3 5,5 8,0
dr:n3 5,0 6,5 (7,0)13) 190/190E/190E 1.8/190E 2.3 1900/19002.5/19002.5 Turbo

14,030 ... 14,035 brakdanych
14.198 ... 14,203 14.200 ... 14,211
- 14.400 ... 14.411
0,009 ... 0,021 brak danych
0,011 ... 0,024 0,029 ... 0,051
46,0 39,5
51,0 37,3
31,934 ... 31,950 30,96 ... 31.04
32,434 ... 32.450
32.,000 ... 32,025 ,
32',500 ... 32,525
0,050 ... 0,091 0,050 ... 0,091
0,11 0,15
0,070 ... 0,150 0,030 ... 0,100
0,18 0,15
0,030 0,030
0,030 0.050
0,030 0,030 (601)
0,050 (602)
0.030 (602) 102.921/938 102.961

12 lub 139) 041ub 089)

7' (8') 11° (12°'

10° (11 or 21° (22°)

42" (41") 31.5° (30°)

23.5° (22,5°) 13° (12°)

pozos tale silniki

23,35,36"111),44'2).459)12) 11"(12·)

17" (18°)

32· (31·)

13· (12·)

601 05,06.07, 1010)

129) 11°(12°) 17" (18·) 28° (27") !5°(14°)

Srednica otworlJ w g/owicy

- nominalna: i I mm

- 1. wymiar naprawczy mm

- 2. wymiar naprawczy mm

Pasowanie prowadnika vi' Ib'tworze glowiey - weisk nominalny

- wcisk po naprawie

Dtugosc prowadnik6w - zaw6r ss~cy ,

- zaw6r wvdechowv

Wal rozrzlldu ! '~

Srednica czop6w lozyskowyeh

- nominalna' I ~

- naprawcza ,

Sradniea gniazd IOZyskowych

- nominalna mm

- napraweza • mm

Luz prornieniowv w /ozy~kaeh walu rozrzadu

- przed eksploatacjtt , I mm

- graniczne zutycie;, mm

Luz osiowy wa/u rozrz~du;'

- przed eksploatacla , '

- graniczne zuzvcle "

Dopuszczalne bieia ozopow srodkowvch walu podpartego na ezopaeh zewnetrznvch

-r CZO!} nr 2

- ClOP nr 3

- ClOp nr 4

- czop nr 5

Fazy rozrzadu. skok zaworu przy pomiarze

2 mm (w nawiasie dla la~cuch;j po przebiegu

powvze] 20 000 kmJ ,h

- silnik e.

- oznaczenie warn rozrz~du

- otwarcie zaworu SSIlC~' po ZZ

- zamkniecie zeworu ss;dtgo po ZW

- otwarcie zaworu wydeoh"owego przed ZW

- zarnkniecie zaworu wydechowego przed ZZ

- silnik .

- oznaczenie walu rozrzadu

- otwarcie zaworu sSlIcegQ po ZZ '

:- zamknieoie zaworu ssij'ego polW

- otwarcie zaworu wydect1owego przed ZW

- zamkniecia zaworu wydechowego przed ZZ

Uklad smarowania '

Cisnienie w ukladzle smarowania - na biBgu ja/oWym

- przy 3000 obr/min

Pojemnose uk/adu smarowania

- silmk "

- pierwsze napelnienie

- wymiana oleju i filtra

- silnik

- pierwsze napainienie

- wymiana oleju i filtra

602 07,1110) 129)

I' 91 Wall czopami +0,5 rnm.

\0) Od listopada 1988 roku't,.gwintem Ml1 zarniast Ml0, ,\1) Wal utwardzany. montowany od pazdziernika 1988 roku,

121 Od sierpnia 1989 roku, I .

\31 Wersje na Austri'l, Szwsjcari(! i Slwacjlj od 1989 roku (miska olejowa z boczna cZ'Isci<r)

23

1.WSTE;P

_M_o_d_e_le_s_a_m_o_ch_o_d_u -l-l__;9.0/190E/190E 1.8/190E 2.3 1900/19002.6/19002.5 Turbo

Uktad chtodzania Termostat - temperatura poczatku otwarcia '41

- temperatura catkowitego otwarcia

- skok zaworu/w temperaturze

'C DC

mm/"C

Cisnienie otwarcia korka wlewu - oznaezenie korka

- zaw6r nadcisnleniowv, korek nowy bar

- zaw6r nadcisnieniowv, korek utywany bar

- zaw6r podcisnieniowv bar

Nadctsnienie do kontroli uktadu bar

Pojernnosc uktadu dmJ

87±2

102 minimum 8/102

140

1,4 1.5

1.3 1,4

0.1 1.4 8.5

601/602.91 85±2

602.96 80±2

14) Temperatura poczqtku otwarcia jest wybita na termostacie.

t I

minimum 8/94

minimum 8/100

Model samochodu

mm mm mm

9

140 1.4...1,5 1.3 ... 1.4 0,1 1,4

8.0 (601.911) 8,5 (602.911/961)

Zasilanie silnik6w benzynowych Gainik Stromberg

Igliea dyszy

Dysza paliwa

Zaw6r igiicowy plywaka

- grubosc uszczelki pod zaworem Ustawienie plywaka

Masa plywaka .

Op6Znienie zadzialania termozaworu (napiecie kontrolne 12 VI

Pr~dkoS6 obrotowa .szybkiego· biegu jalowego

(silnik nagrzany, .ssanls" na drugiej zapadce) - stezenie CO

Pr~dkosc obrotowabiequ ja/owego - stszenla CO'

s

obr/min % obr/min %

190/190E/190E 1.8/190E 2.3

175 COT • UC :111,' 100

2,25 1.5 18. .. 19

r . 12.4±0.6

"

6l~~0/W +20·C . iii

,1700±100

., 6±1

800±50

I 1.0±O,5

Gainik 2EE

Numer cZElsci ;z:amiennej

Srednica gardzieli Dysza gt6wna paliwa

- gaznik 002 070 43 04

- pozostale gazniki

Dysza gl6wna powietrza Dyszapaliwa biegu jatowego Oysza paliwa uk/adu przeiscioweqo - gaznik 002 070 43 04

- pozostale gazniki

Rurka Wzbogacenia przy petnym obciazenlu - srednica kanalu powietrznego

- wystawanie nad rozpylacz

mm

00,2070 19 041ub 0020703304 0~2 070 34 04151 002 070 43 04'6)

1. prze/ot 2. przelot

23 29

x ioo. X 135
X 112,5 X 127.5
92,51' 70
X50"
Ii 70
"
60
mm 0,55
mm - f' I 13,5±1,5
I 15) Z przed!ulonym skokiem silownika przepustnicy gt6wnej. Nie jest zamienny z innymi gatni~mi.

16) Nie jest zamienny 2 poprzednikami.

24~ ~ ~ __

1.1. DANE TECHNLCZNE

CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA

lS0/190E/190E 1.8/190E 2.3

Model samochodu

,

Zaw6r iglicowy

- gazniki 002 070 34 04 i 002 070 43 04

- pozostate gazniki

Masa ptywaka Ustawienie ptywaka Prfildkosc obrotowa biegu:jatowego

Stezenia CO " '

- silnik ROF l~' '

- silnik KAT~~'

Elektroniczne urzadzernestsrujqce. numer czesci zamiennej

•• J'"

mm obr/rnln

A bar

bar

9

2,0 2,5 7.9±0,5 27,5±l,O 700 ... 800

1±O,6 maksymalnie 0,5

0045452332 (do 10.86) 006545 11 32 (od 11.86 do 01.87) 006 545 43 32 (od 02.87 do 08.88) 006 545 51 32 (od 09.88 do 08.89)

006 545 88 3216) (od 09.89)

2,2 .. ,2,8

0,29 ... 0,31

1.4 ... 2,6

minimalna 400

1.0 2,6

25 40

1.9 2,0

1.4 ... 2,6 minimalna 500 1.4 ... 2,6

% %

002 091 97 01 (wg MB)

o 580 254 943 (wg Bosch) 002 091 59 01 lub 002 091 88 01 (wg MB)

o 580 254 951 (wg Bosch)

1 dm3/50 s (mata pompa) 1 dm3/40 s (duza pompa)

6 10

5,3 5,5

000078 52 23 (wg MBI 0437502047 (wg Bosch) 3,7 .. .4,3/minimalne 3,2

+20·C +80·C

2,3 ... 2,8 0,29 ... 0,37

700 ... 800 - 1±O,5 700 ... 800 - maks. 0,5 750 ..• 850 - 1±0.5 700 ... 800 - HO,5 (750 ... 850)17)

700 ... 800 - 1±O,5

700 800 - maks. 0,5

720 820 - maks, 0,5

700 ... 800 - 1 ±O,5

700 800 - maks. 0,5

720 820 - maks, 0,5

700 800 - maks, 0,5

55

7,0

171 Bez ukladu re~ulacji biepuialoWegO, r-----~--~------------~----------------~25

Czujnik temperatury plyn'ri::hlodzitcego

- rezystancja w temoeraturze +20·C kO

- rezystancja w temperaturze +80·C k!l

Sitownik przepusmicy gl6wnej

- rezystancja calkowita potencjometru kO '

- rezystancja suwaka, popychacz wci<lgniElty g

- rezystancja suwaka. popychacz wysuniElty kO

- rezystancja zaworu odpowietrzaiaceqo n

- ustawienie podstawowe przepustnicy, odleglosc miEldzy

dzwigni" przepustnicy a'zderzakiem mm

Czujnik polozenla przepustnicy

- rezystancja calkowita potencjornetru k!l

- rezystancja suwaka, popychacz silownika wvsunietv k!l

- rezystancja suwaka. peme otwarcie przepustnicy k!l

Uklad wtryskowy KE-Jetroflic Pompa paliwa, numer cz~~ci

- lirnuzvne, duza pornpe, ~t6ra od 07.85 zastapiia pompe mal"

- kombi (dwie pompy) I'

- wydatek przyzasilaniu l}1in. 11,5 V i co najmniej w potowie napeinionym zbiorniku paliwa

- pob6r prqdu i I

Cisnienie w ukfadzie. silrik zimny lub nagrzany

Wtryskiwacze. ,numer cZQAci ,

- cisnienie otwarcia. wtryskiwacz nowy/uzywany Czujnik temperatury plynu chlodzaceqo. odczyty

w temperaturze plynu - rezystancja '

PrQdkosc obrotowa biegu jalowego - stezenie CO - silnik 102.910 bez katalizatora

- silnik 102.910 z katalizatorem

- silnik 102.961, standard i NV

- silnik 102.962, standard i NV

, I

,

- silnik 102.962, RUF (do 08.89)

- silnik 102.962, KAT (dh';08.89)

- sllnik 102.962, KAT (rid 09.89)

- silnik 102.985, standard, ROF

- silnik 102.985, KAT (do 08.89)

- silnik 102.985, KAT (od p9.89 do 05.90)

- silnik 102.985, KAT (od 06.90)

PojemnoM: zbiornika pali~

, - w tvm rezerwa ~I

obr/min - % obr/min - % obr/min - % obr/min - %

obr/min - % obrzrnln - % obr/min - % obr/min - % obr/min - % obr/min - % obr/min - %

dm3 dm3

1. WST~P

Model samochodu

190/190E/190E 1.8/190E 2.3

Zaplon

Zaplon tranzystorowy TSZ

Wyprzedzenie zaplonu, wartosci kontrolne, podclsnienle odlaczone (b.o. = benzyna olowlowa.

b.b. = benzyna bezolowiowa)

- na biegu [alowvm

- przy predkosci obrotowej 1500 obr/min

- przy predkosci obrotowej 3000 obr/min

Wyprzedzenie zaplonu, wartoscl ustawcze przy predkosci obrotowej 4500 obr/min, podclsnienie odl<!.czone

Przyspieszenie zaplonu przy prsdkoscl obrotowej 4500 obr/min

po prz~"lczeniu podcisnienia Cawka zaplonowa, rezystancja

- uzwojenia pierwotnego (.1"-.15") 11

- uzwojenia 1IVt6rnego (. 1'-.4") k!1

Rezystor w koputce rozdzielacza zaplonu k.O

Rezystor w palcu rozdzialacza zaptonu k.O

Czujnik magnetoindukcyjny

- rezystancja mi~dzy stvkarnl .T-"31d" 11

- rezystancja mi~dzy stykami "r lub "31 d' a masa k!1

KClt zwarcia (zacisk .TO·, wal obracany rozrusznlkiern)

t'

13'±3~' 190. b.o.i b.b.) 15°±3° (190EJ b.o, i 190E 2.3, b.o.) lOo±3' (1908; b.b. i 190E 2.3, b.b.) 14 ... 18° (190, b.o. i b.b.)

16 21· (190E. b.o.)

11 16' (190E, b.b.)

17 ... 21° ¢190E-NV. b.o, i b.b.l

18 2,0 (190E 2.3. b.o.)

13 1 • (190E 2.3, b.b.)

24 2. ~ (190. b.o -. i b.b.]

26 30· (190E, b.o, i 190E 2.3, b.o.)

21 25° (19PE, b.b. i 190E 2.3, b.b.)

32' (190. b.o .. b.b.)

32' (190E. b.o.)

27,• (190E. b.b.I

~/ fl' .

08 ... 12°

P 'j

0,5 0.9

'6 16

aO.3 1±0.3

600±100 minimalna 200 7 ... 34°

Zaplon eleldroniczny EZL

Wyprzedzenie zaplonu ~.S" •• N" - ustawienie korektora oktanowego) .

- na biegu jalowym (.5· i .N") i odlqczonym podclsnieniu

- przy predkosoi obrotowej 3200 obr/min i odlqczonym

podcisnlenlu

- .5·

- "N·

- przy pr~dkosci obrotowe] 3200 obr/min i przvlaczonvrn podcisnieniu (.5· i .N")

Cawka zaplonowa, rezystancja

- uzwojenia pierwotnego (.1"-.15") 11

- uzwojenia wtornego (, 1·-.4") kn

Czujnik p%:i:enia ZZ, rezystancja kn

Rezystor w nasadce twiecy zaplonowej, palcu rozdzlelacza,

w ka:i:dym gniezdzie kopulki kn

11...15° (190)

8 ... 12° (190E •. 190E 1.8, 190E 2.3)

19: .. 23° (1901 23 .. ;27· (190E)'S) 25 ... 29" (190E 1.8)

23 27° (190E 2.3. do 08.89)

22 26· (190E 2.3, od 09.89)'8)

14 .•. 18° (190)

17 __ .21· (190E)18)

20 ... 24· (190E 1.8)

17 21· (190E 2.3, do 09.89)

16 21° (190E 2.3, od 09.89)18)

38' .42° (190)

36 40' (190E)

35.:.39° (190E)18) 37 .. .41· (190E 1.8)

39 ... 43° (190E 2.3. do 08.89 tylko RUF) 39 __ .43' (190E 2.3)18)

0,3 0,6

8 13

680 1200

JHO,3

26

18) Od wrzesnia 1989 roku przy odlllczonym czujniku temperaturv powietrza zasysanego (modui'zaplonowy 008 545 91 32 i 008

545 92 32 dla silnika 102.962,008 545 93 32 i 008 546 94 32 dla silnika 102.985). '

1.1. DANE TECHNICZNE

Model samochodu

190/190E/190E 1.8/l90E 2.3

K~t zwarcia

- wal korbowy obracanv rozrusznlklern

- przy predkosci 3200 obr/min

Wyprze~zenie zaptonu. Wei korbowy obracanv rozrusznikiem

Swiece zaptonowe •

- odstep elektrod mm

9 49·

27 54·

0±2°

Bosch H7DCO lub H7DC Beru 14 K-7DUO lub 14 K-7DU Champion S9VC lub S9YCC 0.8

:..:.M:..::o~d..:.el:...;s:.:a::.:m.:.::o:..:c::.:h..:.Od~u::...... _ __;_ ,-- --+ __ l:..:9...:0-=D.!../...:.1..:.90..:.D::...::.2:?/190D 2.5 Turbo

!

Zasilanie silnik6w wysokoprQznych Typ pompy wtrvskowe] Bosch

- sllnik 601 ;

. -lata produkcjl 1983/1984/1985

- lata produkcji 1986 '

, I

I. I -lata produkcji 1987/1988

'I "~\ 'I I

- produkcja 09.88 - 08'.89

- produkcja od 09.89 "

- silnik 602 '~

- rok produkcji 1985 ,I

! ~ - rok produkcji 1986 I

- lata produkcji 1987/1988

Ii

!

- od roku produkcji 1988. Turbo

',,

- od roku produkcji 1989", ,

,.~ ..

':1

- produkcja od 06.91. Turbo z katalizatarem, kad 62/0 'I

\11"

PES 4 M 55 C 320' RS 152-1 nr 601 07005 01. z PLA nr 601 0700401. Z ELR PES 4 M 55 C 320 152-3 nr 601 07005 01 z PLA or 601 070 04 01. z ELR

PES 4 M 55 C 320 RS 152-3 nr 601 07009 01, z PLA nr 601 070 11 01. z ELR

PES 4 M 55 C 320 RS 132 nr 601 070 32 01. z ADA nr 601 0703301. z ADA PES 4 M 55 C 320 RS 172- nr 601 070 40 01. z ADA nr 601 07041 0.1. z ADA

PES 5 M 55 C 320 RS 153 or 602 070 01 01. z PLA nr 602 070 05 01. z ELR jak rok 1985

PES 5 M 55 C 320 RS 153 nr 602 070 01 01. z PLA nr 602 070 05 01. z ELR nr 602 070 21 01, z ARA

PES 5 M 55 C 320 RS 158-1

nr 602 070 1401, z ELR

PES 5 M 55 C 320 RS 173

nr 602 070 37 01. z ADA (Austria i Szwajcaria z PLA i ADA)

nr 602 070 38 01, z ADA (Austria z ELR i ADA) nr 602 070 36 01. z PLA i ARA (Austria i Szwajcaria)

nr 602 070 21 01, z ARA. do 01.89 nr 602 070 32 01. z PLA, ADA i ARA (02.89 do 08.89)

nr 602 070 33 01, z PLA i ADA

nr 60:2 070 34 01. z ELR i ADA (od 02.89) nr 602 07046 01. z ELR. ADA i ARA (od 09.89)

PES 5 M 55 C 320 RS 177

nr 602 070 63 01. z ELR. ARA i ALDA or 602 070 45 01, z ELR i ALDA

Objasnianle oznaczen: . PI$>. - podcisnienlowv korektor predkosci obrotowej biegu jalowega

ELR - elektroniczny regulator predkosci obratowej biegu jalowego

ADA - wvsokosciowv ogranicznik dymienia

ARA - uklad zapobiegajqcy szarpaniu przy zmianie bieg6w AfDA - wvsokosciowv korektor cisnienia doladowania

27

1. WSTE;P

ii",

Model samochodu

1900/19002.5/19002.5 Turbo

Typ pompy zasllajace] - wydatek

Typ wtryskiwacza/oprawy rozpylacza - silnik 601.911

- silnik 602.911

- silniki 602.911, 602.961

Cisnisnie otwarcia wtryskiwacza

- silniki 601.911, 602.911 bar

- silnik 602.961 bar

R6inica cisnien otwarcia wtryskiwaczy w jednym silniku bar

Poczatek ttoczenia

- mierzony metoda statvczna

- mierzony metoda dvnamiezna

Predkosc obrotowa biegu jatowego - silnik 601.911

obr/min

mm A

mm A

mm A

FP/,!<G 24 M 150 minimum 150 m3/30 s

ON 0 SO'261/KCA 30 S 44 (wtrysk pionowy)

ON 0 SO, 261/KCA 27 S 6519) (wtrysk ukosny)

ON 0 SO 265/KCA 30 S 44 (wtrysk pionowy)

ON 0 SO 265/KCA 27 S 5519) (~fSk ukosny)

115 125'(minimum 100)

134 142 (minimum 120) rnaksirnum 6

2iI- ° przed z:z.

(19° od 199~ Z, recyrkulacjEt spalin) ":J~. po ZZ

(14· od 1990 t racvrkulacja spalin)

1qO ... 800

fi':?0 ... 7tO z kllmatvzacja]

. 050 760

660 760

25 13 ... 15 i6tty

603 MJ (0 100221 107) 0'260 201 001

.' 23

1)4 ... 16 ,

przezroczysty z rowklem wok6t szesoiokata 718 MJ ((1) 100221 162) 0250201026

~. I 27

, 14 ... 16

691 M~ (0 100221 153) ~,

Og2 545 4232 002 ?46 43 32

0086460032

I i

008'E45 88 32

OQ3'!?45 1032 003 $46 60 32

, I

0086460132 0066452232 Garrett T26 ! 55

7,0

19) Zamiast oprawy rozpylacza KCA 27 S 55 firmy Bosch moze bye stosowana oprewa rozpylacza LRC 6733 firmy Lucas.

28r------- ~

- silnik 602.911

- silnik 602.961

Swiece iarowe, montowane do 01.89 (wtrysk pionowy,

bez podgrzewania po uruchomieniu) - dtugosc czesci grzejnej

- prad podgrzewania po 8 s

- kolor oznaczenia

- swieca Beru

- swieca Bosch

Swiece zarowe, montowane po 02.89 - silniki 601.91/602.91 lub po 09.88 - silnik 602.96 (wtrysk ukosnv, podgrzewanie 60 s po uruchomleniu)

- dtugosc czesci grzejnej

- prad podgrzewania po 8 s

- kolor oznaczenia

- swieca Beru

- swieca Bosch

Swiece zarowe, montowane w silniku 601 z kodem 620

(wtrysk ukosnv, podgrzewanie 15 s po uruchomieniu) - dtugosc czesci grzejnej

- prad podgrzewania po 8 s

- swieca Beru

Przekaznik podgrzewania, numer czesci zamiennej

- silnik 601. wtrysk pionowy (do 01.89), bez podgrzewania po uruchomieniu

obr/min obr/min

- silnik 601. wtrysk ukosnv, podgrzewanie 60 s po uruchomieniu do maksimum 25·C ptynu chlcdzaceqo (od 02.89)

- silnik 601 z kodem 620, 1988, wtrysk ukosnv, podgrzewanie 15 s po uruchomieniu do maksimum 60·C ptynu chtodzaceqo - silnik 602, wtrysk pionowy (do 01.89). bez podgrzewania po uruchomieniu

- silnik 602, wtrysk ukosnv, podgrzewanie 60 s po uruchomieniu do maksimum 25°C ptynu chlodzaceqo (od 02.89)

- silnik 602, wtrysk ukosnv, podgrzewanie 15 s po uruchomieniu

do maksimum 60°C ptynu chlodzaceqo Typ turbosprezarki (silnik 602.961)

Pojemnosc zbiornika paliwa dm3

- w tym rezerwa dm3

1.1. DANE TECHNICZNE

CHARAKTERYSTYKA l"ECHNIC;£NA

mm

mm mm mm mm

kN mm

mm mm mm mm

kN

mm

rYim mm mm mm

kN mm mm mm mm

190/190E/190E 1.8/ /190E 2.3

215 Valso F 201 3,6 ... 3,8

2

0,5

9,5 1.0,5

'4900 5600

218

(190E 2.3 do 08.89) Valeo F 202

3,B ... 4,0

2

0,5

10,0 ... 10,9 5900.:.6600

228

(190E 2.3 od 09.89) Valso F 202

3,8 ... 4,0

2

0,5

10,0 10,9

5900 6S00

23,81 19,05 0,2

145

716.212,716.216 (190/190E) 716.217 (190/l9DE/19DE 1.8) 717.411 (190/190E) 717.412 (190/l9DE/19CE 1.8/ 190E 2.3) 717.413

(190E 2.3)

1.3 1.5 ATF

1900/19002.5/ /19002.5 Turbo

t Model samochodu

200 (1900 do 01.90) Val eo F 201

3.4 ... 3,6

2

0,5

8,7 ... 9.7

4100 .. .4700

215

(1900 od 02.90, 1900 2.5) Valeo F 202

3.6 ... 3,8

2

0,5

9,5 10,5'

4900 5600

228 (19002.5 Turbo) Valeo F 202 3,8 ... 4,0

2

0,5

10,0 .•. 10.9 5900 ... 6600 23.81 19,05

0,2

145

SKRZYNIA BIEGQW

716.213 (1900)

717.410 (1900) 717.411

(1900/19002.5)

717.412 (1900/19002.5) 717.413

(19002.5) 717.415 (1900) 717.437

(19002.5 Turbo) 1,3

1.5

ATF

r-----~----------~--~--------------------429·

SPRZE;GtO j .~

I ,

5prz~glo ;I: kolem zamachQwym

, standardOWY~ : $

Srednica tarczy $prz~gta' . - typ okladzin '

- grubosc okladziny

- grubosc minimalna oklfJdziny

- maksymalne bicie boczna tarczy

- grubosc calkowita tar~

SHa doeisku . Ii Sredniea tarczJ spm:g1a ..

- typ oktadzin

- grubosc okladziny

- grubosc minimalna

- maksymatne bicie bocznr tarczy

- gruboM calkowita tarczy

Sila docisku

Sp~glo z kolem z8maC~Owyr.'l dWUCZQ5ciowym·' " Srednica tarczy sprz~gta :

:., l

'I

- typ okladzin \' .

- grubosc oktadziny [I'r

- grubo!ic minimana okla9ziny

- maksymalnebicie boczne tarezy

- gruhoS{: catkowita tarczv

Sila docisku

Srednica cylindra wvprzl;!gnika

Srednica cylindra pompV,'p~gla 0<IIe9105c mi~dzy popycliaezem a ttokiem Skok pedatu sprzEtgia

Skrzynia mechanic;l:na Typ skrzyni 4-biegowej

Tvp skrzyni 5-biegowej •

Pojemno§c skrzyni 4-biegowej Pojemnosc skrzyni 5-biegowej Rodzaj oleju

1. WSTI;P

Model samochodu

190/l90E/leOE 1.8/ ,,!j 1900/19002.5/
/19DE 2.3 11900 2.5 Turbo
\ ,
722.400 722.403
(190E) (190D)
722.408 722.413
(190E 2.3) (19002.5 Turbo)
722.411 722.414
(190) (19002.5)
722.420 I
(190E 1.8)
6.6 , 6,6
(190/190E/190E 1.8J (190D/190D2.5J
7.1 7,1
(190E 2.3J (19002.5 Turbo)
5,5 I 5,5
(190/l9DE/190E 1.8) (190D/190D2.5)
6,0
(19DE 2.3) I
ATF ATF Skrzynia <lutomatyczna Typ skrzyni bieg6w

Pojemnosc skrzvni bieg6w - pierwsze napelnienie

- wvmiena oleju

Rodzaj oleju

OS PRZEDNIA

Luz osiowy tozysk k6t przednich Smar staly dla tozysk tocznych

lloscsrnaru

- w pokrywie malego toi:yska piasty przedniej 9

- do jednej piasty przedniej 9

- do nasmarowania IOi:ysk i napelnienia piasty 9

Otw6r na uszczelniacz mm

Wymiary uszczelniacza mm

Srednica kolnierza piasty mm

Dopuszczalne bicie boczne knlnierza piastv mm toi:ysko wswnetrzne sto:i:kowe - srednica gniazda w piascie

- sradruca zewnetrzna

- srednica wewn~trzna

- szerokose

toi:ysko zewnqtrzne stozkowe - srednica gniazda w piascie .

- sra-dnica zewnlltrzna

- srednica wewnqtrzna

- szarokosc

mm

mm

mm mm

mm

mm

mm

mm mm

0,01 ... 0.02 (makSymalny 0,05J

smar odpomy na podwvzszonq temperature. nr 000 989 49 51 (do 11.88), jasnobr<tzowy. nr 001 989 23 51/1~Jod 12.88), zielony

oketo 15

50'

35

64,000 ... ;64.046

64x45x12 141,0 0,03

59,098 ... El.!9, 117 59,100>

31.75 16,67

39,841 ... 39,867

39.sj~ 17,4~ 14,6di.

.r. :,

ZAWIESZENIE PRZEDNIE

Spr~i.yna zawieszenia. numer cz~sci

Kolumna amortvzatore, nurner czesci

Stabilizator

- nurner czesci. bez klimatyzacji

- numer czesci, z klimatvzaejq

- srednica drazka rnm

K1l;1 pochylenia kola (zbieznooc 0)

- dopuszczalna r6znica mi~dzy kotem IEMlym i prawym

;

;~

2~1: 321 ~O 04 201 321 21 04201 201 3201430

201 3202030 (1900 2.5 Turbo)

.

201 32~47 65 2013235265 22 . .0

-0·25' (-2()" +10')

;

0·20"

20> przv obniionym przetwicie.

30~ ~ ~

1.1. DANE TECHNICZNE ;~,

Model samochodu

t.,;MAI1A~It:IHI:I11"IU" It: ... nnll ... '",,,,,

190/l90E/190E 1.8/ I 190D/190D 2.5/

, j190E 2.3 /19002.5 Turbo

__ ~_~ """'""-~~~ __ ~._ .. .----j ~_-L _

Kilt wyprzedzenia sworznla zwrotnicy (zbieinosc 0) - dopuszczalna r6znica mi~dzy kotem lewym

i prawym

Zbieznosc (kola rozepehni,re z przodu sil<l

90 ... 110 N) ,

R6:!:nica katow akrqtu k6t. koto wewnetrzne w skrecie 20°

10"25'±30'

0"30'

O'20'±10'

-0'45'±30'

ZAWIESZENIE TVLNE

lo±ysko kulkowa dwurzqdowe, srednica Oopuszczalne biola osiowe i promieniowe

kolnierza mocowania pDt~si

Zhieznose kDt tylnych ,,'

Pochylenie kola

mm

mm

45.011...45.020

0,12

0·25' (-0.05', +10')

od -2"15' do -0'15' zaletnie od przeswitu

UKtAD KlEROWNICZY TVp przekladni l<ierownicz.ej - bez wspamagania

- za wspamag~niem

. I

przekladnia bez wspomagania

- przetozenla w polozenlusrodkowvm

- przetozenie calkowite

- pojemnosc obudowy , dm3

przekladnia ze wspomaganiem

- przeloi.enie W pototeniu srodkowvm

- przeloienie calkowite ,

- maksymalna prll!dkosc obrotowa pornpv

wspomagania obr/min

- cisnlerue wspomagania bar

- eisnienie atwarcia zaworu przectazenia bar

- pojsmnnse obudowy przekladni dm3

Gatunek oleju

760.700

765.900. 765.903 lub 765.924 765.927 (zawieszenie sportowe)

21,6:1 24.0:1 0,35

13,91:1 15.44:1

7000 maksymalnie 5 65±5 okoto 0,6

alaj do autamatycznych skrzyr'i bieg6w

UKtAO HAMULCOWY ;

Rodzaj hamulc6w przadnich Radzaj hamulc6w tylnvd~ ,

Srednica tloczka hamulc6w przednich Srednica tfoczka hamulc~1j\' tylnych Grubos6 wkladki eiernej 'z iltvtk<t metslowa - przed

-tyl

Grubosc plytki metalowajwktadki ciernej - przedniego' !

- tylnego I

Minimalna gruboM wkfadli'd ciei'nej

- prz6d , 'I

~::rokOS~ klocka hamulbolego

- przadniego I ' mm

-tylnego mm

Efektywna powiarzchnia,cierna, na strone

_ prz6d )'1 cm2

- tv! ·i. cm2

Grubosc tarczy l'iamulcoW8j

_ przedniej ., mm

- tylnej c , mm

:
mm ;
mm
mm
mm
mm
mm
mm
mm tarczowe, z zaciskiem przesuwowym, [ednottoczkowe tarczowe. z zaciskiem stalvm, dwutloczkowa

54,00 54,05

34,98 35.03

17,5 13,5

5.5 4,5

3,5 2.0

95,0 61.75

144 88

11,0 (22,0 - 190E 2.3/D 2.5 Turbol 9,0

31

" WSTI;P

obr/min

T

1Qr5 maksymalny 160 4200

7~B

.j"

190D/190D 2.5/ /19002.5 Turbo

Model samochodu

190/190E/190E 1.8/ /190E 2.3

Minimalna dopuszozalna grubos¢ terczv

hamulcowe]

- przedniej mm

- tylnej mm

Srednica tarczy hamulcovrej

- przadniej mm

.., tytnej mm

SrednicB wewn",trzna tarezy hamuleowej

.., przedniej mm

..,~~~ mm

Maksymalne dopuszezalne bicie tarczy

hamulcowej mm

Srednica wewnlltrzna bebna hamulca

awaryjnego mh,

Srednica zewn!l'trzna szczqki hamulcowej mm

SzerokoM: szczeki mm

Uczba zabkow zapadki do caikowitego

zaci1'lgni'lcia harnulca awaryjnego Liczba catkowita zabkow zapadki

9,0 (19.4 .., 190E2.3/D 2.5 Turbo) 1,3

26~±0.2

2511±0,2

67.00 67.07

6~00 67,07

0:16.

~ I

164±O.2 164±O.2 201P

3.:.5

a i 12 od02.87)

'" i

INSTALACJA ELEKTRYCZNA Akumulator

Poiemno~c A . h

'T{

l f~,

621ub 72

Altamator

Tvp, bez klirnatvzac]i (z klimatvzacja) Napi'lcie

Wydatek przy 14 V Pr~dkosc obrotowa

.., przy predkosci obrotowej silnika

860obr/min .

- przy p~dkosci obrotowej silnika

2550 abr/min Rezystancja mi~dzy fazami - stojana

.., wirnika

Srednica pierscieni

V A

Bosch 14 V 55 A (70 A) 14

65 ,If,r 70

I'

obr/min

6DqO 0,14 3,4 28

n n mm

Rozrusznik Bosch

Typ (silniki benzynowe}

Sprawdzanie rozrusznika bez obci.qzenia

- napiecie V

- pr~d A

- minimalna prlldko:!ic obrotowa obr/min

Minimalne napi'lcie na zacisku wylElcznika

. elektromagnetycznego Iwl1Iczaj<lce) v

Typ [silniki wysokop~tne)

Sprawdzanie rozrusznika bez obci&zenia

.., napieeie V

.., prqd A

- minimalna PrEldkoM obrotowa obr/min

Minimalne napiecie na zacisku wyt'lcznika

elektromagnetycznego (wt'lGzaj&ce) V

OW 12 V 1.4 INtJ lub GF 12 V 1.5 kW

11,5 maksymalnv 75 2900

11,5 maksymalny 80 8000

8.0 7.5

EV 12V2.2kW

~_ I

32~ ~ ~ __

1.1. DANE TECHNICZNE

MOMENTY OOKRI;CANIA

Momenty dokr4tcania

Element dokrecanv

Moment dckrecania N . m
102 601/602
55 25
90' 40
90' poozekac 10 min.
obrocic 0 90'
obr6ci6o 90°
21 25
90 (M12) 90 (M12)
55+90 ... 100· 55+90 ... 100·
(M11) IM11)
30 30
090 ... 100· 090 ... 100·
80 45
70 80
15 10
10 ... 20
70+10
100+10
46 46
10
13 13
30011 370 .. .410
25
30 ... 40 30 ... 40
90 ... 100· 90 ... 100·
25 25
10 10
20 25
25
40 35 .. .45
10
20 25
30 30
20 20
20 20
25 25
23 23
28 28
23 23
6 Skrzynia bieg6w

20 20 160 25 8 10

30 . ..40 60 25

Silnik

Sruby mocowania gtowicy - 1. stopier'!

- 2. stopien

- 3. stopien

- 4. stopian

- 5. stopien

Sruby mocowsnla glowi6y (pod pokrvwa napedu] Sruby pokryw -Iotysk wafu korbowego

'. ~

Pokrywa stapy korbowotA;.'i' - 1. faza

- 2. faza

Kola taricuchowe na wale rozrzadu

Napinaez lancucha \ I

Sruby umocowania pokrywy gluwicy Nak~tki przewod6w wtrys~u paliwa

Wtryskiwacze ~

Mocowanie komory wst,priej w gtowicy Zawieszenie altematora, i

Kolektcr sS!lcy

Pompa regulaeji poziomowania nadwozia Kola pasowe na wale korbovvym Mocowanie kota pasowepo do piasty Koto zamachowe lub tarcza zabierakowa

- 1. taza '.'

- 2. faza

j'

Korek spustu oleju w misce olejowej

Mocowanie miskl olejowej'~o kadluba - sruby M6

- sruby MS

Mccowanie we~tylalora na wale pompy (sruba wosi walu) Podpory przedniego zawieszenia silnika

Pokrywa napedu rozrzadu •

- srubv M6

- srubv MB

Macowania poprzeczek zawieszenla silnika Mocowanie przewodu wydechowego do kotekrora Macewanie tlumika do wspornil(a skrzyni bieg6w Przewody olejowa autom~yczn~rskrzyni bieg6w Przew6d masowy .-", zamocowanie do ramy . Kurek spustowy plynu cilf~dz1lcego z kadtuba silnika

Mocowanie napinacza ~ka klinowego napedu do wspornika sprezarki

klimatyzatora 1:\1' .

Czujoik polozenia ZZ w p0)uywie napedu rozrzadu

przednia pokrywa Pokrywa tylna

Nakr!ftka rnoculaca Z"l1Icze przequbu walu napedowaqo Sruby mocujace dr1li.ki zmiany bieg6w

Sruby rnocujaca ulo±ysko~anie wybieraka

Nakr~tka kolnierzowa dzwi\ilni blokuiqce] biegu wstecznego Nakr~tka zaciskowa walu napedoweqo

Korek spustowy i korek przelewowy

loz.ysko posrednie walu n!"pqdowego

33

1.WSTI;P .,
i
Element ookrecanv I Moment dokrQCania N • m
Osprzadnia ·1
Sruby mlrnosrodowe wahaczy poprzecznych ', 120
Nakrfltki swonni kulowych drltzka poprzecznego 35
Nakr~tka g6rnego mocowania kolumny amortyzujqcej 60
Nakrl;!tka mocowania stabilizatora do wahacza 20
Nakrl;!tka zaciskowa piasty 12
$ruba mocowania ostony tarczy hamulcowej 10
$ruby jarzma hamulca tarczowego 115
Mocowanie dolne kolumny amcrtvzujace] do zwrotnicy • 110 (135 - 4 MATIC)
. Sruba zaciskowa kolumny arnortvzulace] 75
Sruba zaciskowego polaczenia przegubu wahacza 125
Mocowanie ramienia zwrotnicy 80
Ogranicznik skretu 45
Sruby i nakretkl mocowania hlcznika spr~ZystegD do stabilizatora 20
Mocowanie hlcznika spr~zystego do ramy 60
-
Zawie8zenie tylne
Dolne zamocowanie amortyzatora 65
G6rne zamocowanie amortyzatora nEi)rlttkQ dokr~ci6 do koflcowycll.
Sruby macowania stabilizetora na ramie : ,niepelnych zwoj6w sruby
20
Przeguby kulowe dtwigni i<lcz<,!cej stabilizator z wahaczem
- od strony stabilizatora 30
- od strony wahacza , .. 20
Sruby poduszek gumowych mocowenia osi tvlne] do ramy .' i 70
Sruby mocowanie waru napqdowego z kofnierzem przekladni gl6wnej ,~~ 46
Czujnik predkosci obrotowej k6t osi tylnej • i 8
,
Ostylna . ~
,
Mocowania drqZka g6rnego do belki osi ·L I 70
Mocowanie drqika g6rnego do piasty 45
Drijiek rozci~gany. mocowanie z balk'! osi 70
Drqo?:ek rozci~gany. mocowanie z plasta , . 45
Drflzek poprzecznv, mocowanie z belka osi , 70
Drazek poprzeczny, mocowania z piasta • 35
Drqzek reakcvjrw, mocowanie z belkfl osi , 70
Drazek reakcyjny. mocowanie z piasta ! 46
Wahacz poprzeczny, mocowanie z belka osi , 70
:
Wahacz poprzeczny, mocowanie z piastq , 120
Macowanie stabilizatora do wahacza 20
Mocowanie amortyzatora do wahacza · i 65
...
Nakr~tka kolniarza pOlosi 280 ... 320
Pokrywa piasty tylnej ~ I, ' 40 . ..46
Obudowa przekladni gt6wnej. monowania przednie do poprzeczki J --_ 45
Poi<lczenie polosi ze zlaczern kolnierzowym ~I • 70
·1 ..
Nakrl!tka zaciskowa walu napadoweqo J 30 ... 40
tOZysko posrednie, mocowanie z rarna 25
:
Uktad kierowniczy I ,
~ ,
Nakr~tka przewodu elastycznego wysokiego cisnienia , 26 ... 30
przew6d przelewowy do pompy I' 35 ... 45
Mocowanie pompy wspomagania do wspornika r, 25
Sruby mocujaca przakladnie klerownlcza do ramy 70 ... 80
Sruba ziflcza kolumny kierowniczej i przekladni kierowniczaj 26
Sruba zaciskowa na ramieniu klerownlczvm I,; 60
Nakretki sworznl kulowych 35
Nakretka mocowania dtwigni posradniej 90 ... 100
Sruby zaciskowe drflzk6w kierowtiiczych 10
Pierscien zaclskowv, stozkowy drl'lzka poprzeczn&go I : 30
Thrmik drgen uktadu kierowniczego 1:11 50
Sruba mocujaca kok> kierownicy 80
Oslone kolumny kierownicy, mocowanie do podluz.nicy ~ i ! 20
Sruba z. gniazdem 5zesciokqtnym wlllu gl6wnego I I 25 34

1.1. DANE lECHNICZNE

MOMENTY DOKRI;.CANIA

Element dok~cany

Moment dokreeania N . m

Ukfad hamulcowy

Mocowanie wspornika d~1pMotniCY

Mocowanie obtidowy cylhiderka do wspornika Mocowanie' wspornika hamutca tylnego Mocowanie elastycznego~rzewodu harnulcowego

Mocowanie pompy haniulcowej do mechanizmu wspomagania Nakretki sztywnych przewoll6w hamulcowych

Mocowanie mechanizmu wspomagania do ramy

Zlacze przewodu doprowadZaj,!cego do mechanizmu wspomagania hamulc6w

115 35 50 .15 15 10

15 .. ,25

30

'I Dla srub SpI"lZVnuillcych 200'N ' m + 2x90·

, ,

1.2. INFORMACJE DLA UZVTKOWNIKA

!'\f

Ogolne wsk~i6wki przeprowadzania napraw

Opisy napraw w niniejszej instrukcji starano si~ tormutowac w sposob prosty i zrozumi~~~dla wszystkich. Zachowujqc przedstawionq koleinosc czvnnoscl i stosuiac srI'! do podanych zalecen, nie powinno sie napotkae zadnvoh trudnosci z wykonaniem naprawy, Zamieszczone w rozdzials 1.1 dane techniczne i regulacyjne stanowia wazna cz~sc instrukcji i nalszv z nich korzvstac podczas wszystkichprac naprawczych. NaieZy parnietac, ie dane ta nie b£ld<t przywotywane w dalsze] czesci ksiezkl, Korzvstelac z nlch. trzeba zwracac uwag~, aby odezytywac potrzebne wartosci dotvczace modelu samochodu, Z kt6rym rna sie do czynienia.

Koniecznos~ wykonania niekt6rych prostych czvnnosci, [ak na przykfad .otworzenia pokrywy silnika" przed pracami przv silniku lub .odkreeenla k6t" przed pracami przy harnulcach, jest tak oozvwista. ze nie zawsze b~d<,! one wymieniane. Natomiast wvczeroulaco oplsano w tekscie wszystkie prace uznane za trudniejsze,

Oto kilka Qijolnych wskaz6wek, do kt6rych powinno 5i£l zawsze stosowac podczas przeprowadzania kai:dej naprawy.

-j NakrEltkH sruby przeznaczone do uzvcia powinny bye oczyszczone i nasmarowane. Zpwsze trzeba sprawdzac powierzchnie nakrstek i gwinty. a ewentualne zadziorv usuwac, W przypadkach watpliwvch skorzvstae z nowych srub lub nakretek, Raz uzvte nakretkl sarnozabezpieczajace powinny bye zawsze wymienioM. W zadnvm przypadku nie wolno odthiszczac srub i nakretek,

- Zawszeprzestrzeqec zalecanych moment6w dokrecania pofflCZerl srubowych (patrz rozdzial 1.1). Wartosci te zostaly podobnie pogrupowane, jak rozdziaty i ni,e powinno bye trudnosci z ich znalezieniem. Ponadto niekt6re rnomenty dokrecania podano bezposrednio na odpowiednich rysunkach.

- Podczas montaiu nalezv wszystkie uszczelki, podkladki zabezpieczajqce, zawleczki, .o-ringi" (pierscienie uszczelniajace 0 przekroju okrflglym) zastepowac nowymi. Zalecenle to dotyczy r6wniei pierscieni uszczeloiajacvch typu Simmarring (Iub innych stykajacvoh sie z olejem), z kt6rych wyj~to wat Przed montazern teqo typu pierselenla naleiy warg~ uszczelniajaca powlec smarem. Trzeba r6wniei zwracac uwag£l. aby byta zwr6cona w t~ strone, z kt6rej moze VllYpiywad olej lub smar.

~ ~~ ~35

-------_ ... - .. _----------------

1. WSTI;.P

- Odwolujac si~ do pojQc .Iewa" lub .prawa" strona pojazdiprzyj~to sytuaci~. ze obserwator [est zwr6cony twarza w kierunku jazdy w prz6d. Analogicznie nalezv rozumlec pojscla .z tylu' i .Z przodu' pojazdu. W p1rzypadkach nle-

jadnoznacznych w tekscie podano odpowiednie objasnienia, .

- Podczas wvkonvwania wszystkich prac przy podwoziu. wymagaj&GYch uniesienia pojazdu. nalezv zwracac szczeg61nCl uwag~ na pawna Rb,~parcie samochodu. Podncsnik wchodzacv w sktad fabrycznego wyposai:enia pojazdu jest przewidziany tylko do wymiany kota na drodze. Jezeli mimo Wl'izv,stko korzysta si~ z takiego podnosnika, to nalaiy bezlNZgl~dnie zabezpieczvc-poiazd przed opadnieciem. stosujac podstawki nastawne. Nigdy nie nalaty uiywac do 1ego celu cegiet. Co najwyiej mozna wykorzysta6 pustaki sciennaz uwagi na ich wieksza powlerzchnle, pamtetajac 0 podtozaniu bezposrsdnio pod samochodem odpowiednio grubej deski, '

- Srnarv, oleie, srodkl do zabezpieczania podwozia i wszystkia inna produkty naftowe dziataj<l agrasywnie na elementy gumowe nadwoz:ia oraz uktadu hamulcowego. Substancja teo nie WY!l:\czajijc paliwa, naleiy trzvmac z dala. zwtaszcza od elarnentow instalaeji hydraulieznej. Do czyszezenia uktlldu hamulcowego wolno stosowa6 tylko piyn hamulcowy lub spirytus. Trzeba prz:y tym parnietac, ze plyn hamulcowy jest trucizna i dzia~a zraco na powierzchnie lakiaro-

, "

wane.

- Warunkiem poprawnego wykonania naprawv jest uzvcie oryginalnych czesci zamiennych. Nalezv unikac stosowania przypadkowych czesci, gdyi mog<l. bye p6zniej przvczvna klopotow, WYill.tek stanowia elementy ,jnstalacji elektrycznej lub te czesci, co do kt6rych producent pozostawia pelna swobode,

- Zamawiajac cz,,!sci zamienne. trzeba podac doktadne oznaezenie modelu, numer podwozia oraz ewentualnie numer silnika i rok produkcj~~W taki spos6b przyspiesza si~ realizacj~ zam6wienia i unika mozliwosci pomylki. Sz:czeg6lnct uwagl';! nalezv zwracac podczas kupowania czesci do silnika, poniawai: ulegatv one zmianom konstrukcyjnym w por6wnaniu z wczesniejszymi silnikami tej

samei pojemnosci, .

,1,1

- Wszystkie prace przv samochcdzle, zwlaszoza obejmujqca ukffidy hamulco-

wy i kierowniczv, rnusza bye wykonywane z najwieksza starannoscla i rozwa- 91:1.. Po kazde] naprawie samoch6d musi bye sprawny pod katem zapewniania bezpieczer'lstwa ruchu drogowego,

Prawidfowe podnoszenie samochodu

36~ _

Z przodu samochodu podnosnik samochodowy rnozna podsJ<\wiac pod poprzeczka zawieszenia przedniego (rys. 1.11). Trzeba uwai:ae,'i:eby nia zagiijc dolnej ostony komory silnika. W celu uniesienia tylu samochodu podnosnik trzeba umiescic pod obudowa przektadni gt6wnej (rys. 1.121. <

Jeieli samoch6d trzeba podniesc z baku. podnosnik naleiy pq.dstawic w miejscach wzmocniel'i nadwozia. ~najdujll sifl one (rys. 1.13) PI7{( ka:i:dym kole. W tych miejscach pod nadwoziem sa umocowane elementy ,lltwardej gumy. W iadnym przypadku nie wolno podstawiac podnosnika pod skrzyniil bieg6w lub misk<l olejowa silnika. poniewai mogtoby to spowodowac qowazna uszko-

dzenia samochodu "J t

Przed podniesieniem samochodu z przodu naleiy ~EiGZVC bieg wsteczny. W przypadku samochodu z automatvcznq skrzyniij bieg6w ustawlc dZwigni~ zmiany bieg6w w polozeniu parkingowym. Naleiy r6wniei zaciqgn<tc hamulec awaryjny. Nie wolno pcdstawiac podnosnika pod elernentv.ktore mog& sie

ugif(c po podparciu ich podllosnikiem. •

Podstawki sa pomocne do podparcia nadwozia, ale trzeba le ustawiec w taki sposob, i:eby nie uszkodzlc lakieru.

1.2. INFORMACJE DLA UZvTKOWNIKA

PRAWlDlOVIIE PODNOSZENIE SAMOCHODU

Rys. 1.11. MIEJSCE PODPARCIA PODCZAS PODNOSZENIA PRZODU SAMOCHODU (poprzeczka przedniego

zawieszenial '

Rya. 1.12. MIEJSCE PODPARCIA PODCZAS PODNOSZENIA TYLU SAMOCHODU

, , ,

, ;

Rys. 1,13. PODNOSZENIE SAMOCHODU Z BOKU ZA POMOCo\ SAMOJEZDNEGO PODNOSNIKA WARSZTATOWEGO I.zaby-I

MiejsC6 podparcii! pokezano strzalkq

1 - podstawka. 2: - podnosnlk samochodowv

,

I, .:, ': I

\,1 Obstuga sampchodu

, ! iii

Wi~kszosc prac obstugowych rnozna wykonac samodzialnie. Do wykonania n'iekt6rych prac jest jsdnak potrzebne p'ewne doswiadczenie lub stosowanie u~fldzen ,p'omiaro~ch. Lepiej wiec wvkonac je w ~utoryzowanej stacji obsru'til. Jest to; szczeg61me zalecane po pewnych przebieqach samochodu.

i "

SprawcJ.zBn.ie poziomu o/eju w silniku

Poziom oleJu w misce olejowej nalezv sprawdzac co 600 km, w samochodzie stoiacvm na poziomym podlozu. Zmierzony mlarka pozlorn oleju musi znajdowac sle rniedzvznakami .Min" i .Max·. llosc oleju, kt6ra rniesci 5i'1 w misce olejowej miQdwtymi znakarnl, wvnosl 2,0 dm3• Wzadnym przypadku poziom oleju w misce blejowej nie rnozs przekraczac znaku .Max·.

37

.1

.--1,.

1. WSTEiP

Sprawdzanie poziomu plynu hamulcowego .

• .1"

Zbiornik ptynu hamulcowego znajduje si~ z lewe] strony kOIl)~Y silnika i jest

umieszczony na pompie hamulcowej. Zbiornik jest przezroCzysty. Nalezy sprawdzac, ezy poziom ~nu znajduje sifl rniedzv znakami .Mih" i .Max·.

Przy tej okazji moina sprawdzic sprewnosc lampktkontrolhe] hamulcow. W tym celu nalezv nacisnac z g6ry na kapturki gumowe.{stmllki na rys. 1.141 przy wtctczonym zaplonie i zwolnionym hamulcu awaryjnym. Kazdsrnu naci-

snieciu musi towarzvszvc zaswiecenie lampki. I '

Rys, 1.14. ZBIORNIK Pl::.YNU HAMULCOWEGO ZNAJDUJE Sl~ NA POMPIE HAMULCOWEJ. Aby sprawdzie lampkq kontrolna hamulC6w. nale±y wcisn'lc kciukiem oba gumowe kapturki (pionowe strzalkil

Sprawdzanie poziomu plynu chlodzlfcego

• I.

Poziom ptynu w ukladzie chtodzenia sprawdza sie w zbiorniku wyr6wnawczym. Znajduje si~ on na prawym blotniku (rys. 1.15). Podczas kontroli uklad chl'odzenia musi rniec temperature otoczenia. a samoch6d musi stac na r6wnej poziomej plaszczvznie.

W celu otwarcia wlewu nalei:y lekko obrocic korek - nastepu]e wtedy wyr6wnanie cisnienia wewnetrznsoo, -dcpiero wowczas mozna korek obrocie dalej i zdjqc go ze zbiornika.

Poziorn ptynu chlodzaceqo musi si~gac;

- do oznaczenia na zbiorniku wvrownawczvrn. [ezeli ptyn jest timny • r: do okoto 1 em powvze] oznaczenia. jezeli ptyn jest gorqcy.

W samochodach wyprodukowanych po roku 1985 ubytek ptynu w zbiorniku wyr6wnawczym jest sygnalizowany larnpka w zestawie wskaznik6w.

,

Sprawdzanie oleju w eutometyczne] skrzyni biegow .

Jezeli w automatycznej skrzyni biegow jest za malo ole]u, wysi~pujE! trudnosci w przelaczaniu biepow, Dlatego naleiy czasto sprawdzac poziom oleju

w skrzyni. I.

• Zaciqgn<lc hamulec awaryjny, DZwigni~ zmiany bieg6w ustawlc w poloze-

niu parkingowym (P). .

• Uruchomic silnik i pozwolic mu pracowac z predkoscia blegu:jafowego przez 1 ... 2 minuty.

• Otworzvc pokryw~ i Wy"i<l.c miarke poziomu aleju.

38r-----------------------------~----------

1.2. INFORMACJE DlA UZVlKowNIKA

OBSlUGA SAMOCHODU

• W skrzyni nagrzanej do normalnej temperatury pracy poziom oleju powinien zhaldowac siQ miQdzy znakami .Min· i .Max", Jszeli skrzynia jest wychtadzona, poziom oleju maie sie znajdowac 10 mm ponize] znaku "Min", ale nia

~~ ,

.. Ole] uzupetnia sle przez otw6r kantroilw. stosuiac lejek. W iadnym przypadku nla mozna wlewac oleju powvze] znaku .Max". Do skrzvnl automatycznej stosuje siQ ole] .Dexron B".

, ,

Sprawtlzf'nie o/eju w mechanicznej skrzyni bieg6w ; tylnym moscie

Ole] w m,h~hanicznei skrzvni bieg6w i tylnym rnoscie wymienia si~ tylko po przejechaniu pierwszych 10 000 km. P61niei olej pozostaje do kcnca eksploatacji danego zespolu Jeiali stwierdzi si~ wycieki sped skrzyni bieg6w lub tylnego rnostu to trzeba sprawdzic poziom oleju przektadniowego. W tym celu naleiy WYk~ic korek umieszczony z baku skrzyni bieg6w lub obudowv-przektadni gl6~nej i wsunac zgiEjty palee wskazujacy. Jai:ali paleo nie si~gnie lustra p'tynu, tonilei.y dodae oleju do przekladnt hipoidalnych SAE 90 za pomoca olejarki, " ,

• I ~,

Sprawilzanie instalacji pali'Nowej (silniki Diesel)

I

Instalacj~,paliwow~ powinno sie sprawdzac co 20000 krn, zwlaszcza [ezeli silnik pracJi~ nieprawldlowo. Nalei.y przy tym stosowae sie do nastepulacvch wskaz6wek.

• Jezeli stwierdzi sie pod samochodem slady wycieku oleju napedowepo lub jego zapach, Swiadczyc to maze 0 nieszczelnosci przewodu paliwowego.

• Sprawd~i'c szczelnosc przewod6w Vlf'tryskowych w komorze silnika. Niedopuszczalne jest wvstepowante zawilgocer1 na przewodach. Natomiast dopuszczalne. SEt zawilgocenia na przewodach powrotnych przy wtryskiwaczach i na korku lilLY ostatnim wtryskiwaczu.

• Przynajrnlliej co 60 000 km wymieniac filtr paliwa w komorze silnika, W spos6b opisanv w odpowiednim rozdziale. Jednoczesnia powinno si~ wymienic

filtr wstepneqo oczyszczania przed pornpa paliwa. .

;'

, I',

.. ,

Zakresy ok~·sowej obslugi techmczne]

, .

Czynnosci obslugi technici.nej Wykonywane co
10000 km 20 000 km 60 000 km
Silnik I
Wymiana oleju i filtra 0\t •
Sprawdzenie i ewentual . uzupelnienle plynu w ukladzie chtodzenla •
Sprawdzanie i ewentualne uzupelnienle oleju w gazniku Stromberg •
Sprawdzenie stanu i naciltgu paska klinowego. ewentualna regulacja
naci~gu . •
Sprewdzenie stanu paska .... ieloklinowego •
Sprawdzenie i regulacja I;>iagu jarowego (silniki benzynowe) •
Wymiana swiec zapfonowych •
Smarowanie zsspolu ciltgiet ukladu sterowania silnikiam •
Oczvszczenle wldadu filtril powietrza (tylko w warunkach dui.ego
zapyleniaj •
Regulacja luzu zawor6w tnie dotyGZ'( silnik6w z hydraulicznym
kasowanlem luz6w) r----------------------------------------439

1.W5TE;P

Czynnosci obslugi technicznej ,Wykonywane co
10000 km 20000km 60 000 km
I
Wymiana filtra paliwa •
Wymiana wst~pnego filtra paliwa (silniki wysokoprezne] •
Wymiana wktadu filtra powietrza ·l •
Wymiana plynu w uk/adzie chfodzenia , co 3 lata
! ~
ZaBpOi nap,dowy ,
Kontrola szczelnoscl ZBspot6w •
Sprawdzenie i ewentualne uzupelnienie oleju w skrzyniach biegow ,
mechanicznej i automatycznej. w moscla tylnym •
Wymiana oleju j fUtra oleju w automatycznej skrzyni bieg6w •
Sprawdzenie poziomu piynu w ukladzie sterowania sprzljgtem .i'· •
Sprawdzenie stopnia zuiycia tarezy sprzE/gla •
Sprawdzenie luzu w przegubach walu nepedoweqo I •
Ukf.d kierownlczy i zawieazenie ..
Kontrola szczelnoscl zespol6w e
Sprawdzenie poziomu oleju w przekladrii kierowniczej e
Sprawdzenie poziornu oleju w uktadzie wspomagania kiarownicy •
Sprawdzenie luzu w uktadzie kierowniczym •
Dok~cenie srub mocuiacvch przekladnle kierowniczq
(zachowac wymagany moment dokrecenia] J.
- samochody wyprodukowane przed 12.84 •
- samochody wyprodukowane po 01.86 •
Sprawdzenie poziomu piynu w uktadzie regulaeji prze§witu podwozia ' . •
Sprawdzenie pozlomu plynu w zawieszeniu hydropneumatycznym , e
;.
Sprawdzenie stanu ogumienia ., •
Sprawdzenie stanu tarcz k61, ewentualne przeto:i:enie k6f "
!l! •
Ukfad harnulcowy :'h
Sprawdzenie poziomu ptynu hamuleowego ;. •
. ~' ' .'
Sprawdzenie wkladek dernyeh w hamulcaeh tarczowyeh ',1 ; •
Sprawdzenie grubosci tarcz hamulcowych .. ~ ... •
Sprawdzenie skutscznosci dziaiania hamulc6w I •
~.
Sprawdzenia dzalania hamulca awaryjnego •
Wymiana plynu hamulcowego ' .
-samochody wyprodukowane przed 03.91 , raz wroku
- samochody wyprodukowane po 04.91. ~ co 2 lata
-_ .. ,
InstalacJa elektryczna
Kontrola dzi&tania urntd~ar'i sygnalizacyjnych, reflektor6w. oswietlenia,
wycieraczek. spryskiwacza , .:
Sprawdzenie elektrolitu w akurnulatcrze •
,
,
Nadwozie
Smarowanie zawias6w i zamka pokrywy kornorv sifnika .. e·
Sprawdzenie szczelnosci ukladu klimatyzaeji I. ..
Sprawdzenie artykorozyjnego zabezpieczenia podwozia iJ co 2 lata
Oezyszczenie i nasmarowanie prowadnic okna w dachu co 2 lata
Oczyszczenie odplywu wody .. co 2 lata . I

t!

I '

,,. i

40

MERGEDEs-BENZ:ZDl

"

SILNIKI B'ENZVNOWE TVPU 102

~----------------~---.,~,,--------------------------------------------------~

2.1. DEMONTAZ SILNIKA

Wymontowahie silnika

Zaleca sie wvrnontowac silnik razem ze skrzvnia biegow i nastepnie, w razie potrzeby. rozlaczvc oba zespoty. Masa wymontowanego zespolu napoqdowego przekracza :200 kg i w celu utatwienia jego wyj~cia z samochodu przydatny jest dtwignik warsztatowy. Czvnnosci wvrnienlone nize] odnosza sie do wszystkich silnikpw benzynowych opisywanyeh w ksiazca. Przed wyj~ciem silnika pokrvws komory silnika najkorzystniej jest wymontowac z samochodu. Zapobiegnie to jej ewentualnym uszkodzeniom, a przede wszystkim zarysowaniom powierzehni lakierowanych .

• Umiescic na btotnikach oslonv, kt6re zapobieqna uszkodzeniom lakieru

• Otworzyc pokrvwe komory silnika, podniasc j~ do poloi.enia pionowego, az I')asutpi zablokowanie podp6rki znajdujacsj si~ z lewej strony .

•• OdhlCZYC przaw6d .+. od zacisku akumulatora Sci~gn~e oslone gumow~ z g6mej kra'wEtdzi przegrody czotowej. Rozpi~e eztery zapinki sprezvste I wyj~6 uchwyt dd' gory. Odll'jezyc przaw6d .-" od zaeisku akumulatora. ewentualnie Wvillc akui:nulator z samochodu.

• Wykrflci(; korek zbiornika wyrownawczego ukladu chlodzenia, Czynnosc mozna vvyl<onac. jezeli temperatura cieczy chtodzace] Jest nizsza od +90°C.

• Wymontowac spod silnika wvkladzine wygtuszaj<'tc<l. mocowanq czterema srubami,

• OtwOfZ'l/O kurek spustowy ehtodnicy. Wczesniej podiqczyc do kurka przew6d 0 dtugosci 1,5 m i srednicv 12 mm.

• Wykr~cic korek z kadtuba silnika. co utatwia splyvv plvnu z uktadu chlodzenia. Korek znajduje siEl miedzv dwoma przawodami kolektora wydechowego.

• Wymor'ltowa6 chtodnlce (patrz strona 94).

• Zdji!jc filtr powietrza (patrz strona 105).

• Odt~czyc od gtowicy przew6d odpowietrzajacv silnik.

• W samochodzie z klirnatvzacja odhtczyc przewody urzadzenia, a ich koncs zaslepic. iJby zapobiec przedostaniu si~ brudu.

• W samochodzie z regulacj1l_ poziomu podtogi nadwozia wvkreclc cztery sruby rnocuiace pornpe uklad poziomowania. Wyj<'lc pompe, zaslepic jei przewody i wyjqCl'~fZVWk~ napedu.

• Usun~t odsysaczem plvn ze zbiornika zasilajqceqo wspomaganie przakladnl

kierowniczej i zaslepic przewody. '

~ ~ ~41

2. SILNIKI BENZVNOWETYPU 102

• Wymontowac ci~gno ~gazu·. W tym celu USUnfjC Z rozci!}teji:J';twigni tulejk~ z tworzywa sztucznego i wyciEtgnoEjc cie;:gno z dzwigni. Sdsn<l,c !ipinkQ n~ koncu ch:~gna i wyj(;jC ci~gno do tylu ze wspornika.

• Roztqczyc wszystkie polaczone z silnikiem przewody dcprowadzajqca ptyn chlodzqcv, podcisnienlowe, doprowadzaiace olej i paliwo ora~E!czqce instala-

cj~ elektryczna silnika. :1

• Odt'lczyc przew6d elektryczny czujnika polozenia ZZ od ~,niazda diagno-

stycznego. Odkreoic gniazde diagnostyczne. .

• W samochodzie z amortyzatorem zawieszenia silnika urniaszczonvm rniedzy wspornikiem przy silniku a podfui:nicq ramy. odkreclcamortvzetor od podtui:nicy (rys. 2.1).

• Wymontowac ogranicznik skoku zawieszenia silnika (patrz strona 84).;

• Wykr~cic dolna 5rub~ mocowania rozrusznika i odiac uch# linki predkosciornierza (rys. 2.2). Odkrecic przew6d fC!czqcy silnik z masa samochodu.

• Rozllij_czyc rure wvdechowa ad kolektora wydechowego. WykrElcic dwie sruby mocujaee wspornik oraz poluzowac dwie nakretkl obejmy u dolu wspornika. Wspornik moi:na wtedy odchvlic do dolu.

• WyjqC z zamocowania w tylnej pokrywie skrzyni bieg6w watek nepedu predkosciomierza,

• Odkreclc ko-lnierz wa~u napedowsqo, poluzowac nilkr~tkf! Z.~CZil przesuwnego i srubv rnocuiace srodkowa pod pore. Waf napedowy przesunac moi:liwie najdalej do tytu. Odlqczy6 ad podtogi blaszana oslone cieplnq.

• Kierujl'!c sie po przewodzie elastycznym uktadu sterowania sprzQgtem. odnalezc i rozt<lczyc jego polaczenis z przewodern sztywnym ukladu, Kol'lce przewod6w zaslepic,

• Odtijczyc ci!:!gna zmiany bieg6w ~ dzwigni wtqczaj'l.cych."po uprzednim

zdlectu zacisk6w sorezvnowvch. .

• Przeciaqnac przsz zaczepy silnika line i po wtasciwym [e] umocowareu zawiesi6 i1'l na zbloczu diwignika warsztatawego i lekko napr!:!Zyc.Jeden zaczep

na line znajdujs sie z przadu. a drugi z tylu silnika, i

• Obrysowa6 na podluznicach poloi:enie tylnej poprzeczkl zawieszenia zespo-

tu napedoweqo. ',

• Wymontowac tvln,! poprzeczke zawieszenia zespolu napedoweqo razem z podpora, W tym celu odkrecic nakretks mocowania podpory IN srodku poprzeczki. a nastepnie wykr!:!cic sruby z lawei i prawej strony poprzeczki, 5ruby te mocuj1'l poprzeczke do podwozia (rys. 2,3).

;1,1

Rys. 2.1. AMORTYZATOA ZAWIESZENIA SILNIKA

1 - poduszka gumowa gor"a. 2 - wspornik, 3 - erncrtvzatcr,

4 - pndhrznica boczna, 6 - noduszka gumowa dolna Rt.:'2:.2. UCflWYT LlNKI PRE;DKOSCIOMIERZA

42r---~----------------~-------'-' --------------

2.1. DEMONTAi: SILNtKA

W'IVIUI1lIUW~11I11:

WmontoWQPie zespolu napedowsqo w podwozie wykonuje sie W odwrotnej kolejnO~C! dp wymontowania. Dodatkowo trzeba jednak wvkonac nastepulace

czynnosci. ° 0

Ii SprBwtlzt stan czesci zawieszenla zespolu napedoweqo oraz przewod6w doprowadzajq_cych olej i paliwo. W razie stwierdzenia uszkodzen odpowiednie

c~§ci trzeba zastapic nowymi. I

• SprawtfZic. przed zmontowaniem zespolu. stan tozyska wyciskowego sprzegta i w ra?ie potrzeby wymieni6 .

• Przed zatoieniem poszczeg61nych slementow osprzetu silnika nalezy zamontowae'czesci zawieszenia i odlaczvc linE! podtrzyrnujacq silnik. Sruby hvdrauliczneQo zawieszenia silnika z przadu dociElgnqc momentem 40 N . m.

• Wat napE!'dowy przytqczyc wedtug wskaz6wek zawartych w rozdziale 4.5.

• Ustawic ogranicznik w zawieszeniu silnika (patrz strona 84).

• Sprawdzic poziorn oleju W silniku i skrzyni biegow. W razie potrzeby uzu-

p.atpniC·d~,I.· k fOI' dzic k' d filtru i ..

rze zarczemem po rywy I tra powietrza spraw ztc w ra I tru I w razie le-

go zuzvciawvmienlc na nawy.

• przed mipetnianiem ukladu chlodzenia p~nem sprawdzic, ezy wszystkie otwory SEt zarnkalste.

• Wszystlde sr~by i nakretki dokrecie zalecanymi momentami.

Owago! Wymontowanie zespotu napedoweqo nie jest konieczne, gdy bEjdq

wymianiJi,ne jedynie poduszki gumowe zawieszenia. '

r--- ~'ro-- -- __ --------------------------~43

II

Rys. 2.3. ZAWIESZENIE SKR~YNI BIEGOW (ad dotu] 1 - zi"lCZiI koinierzOWil wafu naplldowego

2 - sruba ~najduj'lca si~ mi~dlY silnikiem i skrzyniEl. 3 - prz"w6d alastvcznv silownika sprz"lgla

4 - linka napedu pl'(;!dlro~cioinier~a

Ei - wspornik w ukiadzie W{(iechu

B - zamooowania linki pr"ldko~ciomiQrza 7 - poprzeczka ~awim;~ .. nia'skrzyni

• ~ruby przedniego zawleszenla silnika odkreca sie od spodu samochodu .

• Zesp6t napedowv podnosic ostroznis do gory, obracajqc go 0 okoto 45" wzgl~dem osi podluzne] samochodu. Ze~p6t napedowv podnosic powoli, cia- 91e sprawdzajqc, czy 0 cos nie zaczapia lub niecil:lgnie jakiegos przewodu,

o~ ,,'

I !

Wmontowan~e silnika

.' I

ROZBIORKA I SKtADANIE SILNIKA

2. SILNII(I BENZYNOWE TYPU 102

2.2.

2.3.

Podczas prac rnontazowvch oraz obslugowych nalezy zachowac czystose, Po odlaczenlu wszystkie przewody trzaba zastepiac, aby uniemoiliY;i.c przedostawanie si~ brudu lub cial obcych. Najlepiej wvkorzvstac do teqotasme samoprzvlepna, Powierzchnie zewnetrzne silnika powinny bye umytei oczvszczone. Padczas rozbiorki silnika trzaba przed wymontowaniem oz.haczy6 czescl wspolpracujace. Jezeli oznakowane czesci 5<1 w dobrym stanie,;rpazna je wykorzvstac ponownie w zaznacznnej kolajnosci, Mato istotne zna~~enie dla dalszeqo zuzvcia a dotyczy zwlaszcza ttok6w, zawor6w, pokryw fat~k, panewek. taiysk, pawierzchni uszczejruajacvch, czesci aluminiowych itp.Il\~ mozna znaczyc rysikiem lub nabijac numeratorem. Jezeli jest konieczne podczas rozbi6rki lub skladania pabijanie czesci mtotkiem, nalezv uzvc rnlotka g4mowego, pJa-

stykowego lub sk6rzanego. v

Catkowita rozbiorka silnika jest konieczna rzadko i wiele prac rnozna wvkooac, gdy silnik jest zamontowany w samochodzia, dlatega w nastepnych pedrozdzialach poszczeqolne prace zostana opisane bez wzajemnych powiazan. W przypadku konlecznosci catkawitej rozbiorki silnika nalezv wtkona6 kolejno wszvstkis wymienione czvnnosci.

Przytoczone opisy czvnnosci odnosza si~ do wszystkich wersji silnika 102.

Gt.OWICA

"

Wymontowanie i zamorrtowanle glowicy

v :

przad przvstapieniern do prac przy glowicy nalezv zapoznac si~ z niiej poda-

nvrni informacjami. I . C

• Silnik 102.924 rna hydrauliczne kompensatory luzu zaworo/." i taka sama

gtowic~, co silnik 102.962. '

• Kana-iy dolotowe i wylotowe w glowicach silnikow z zasilanie~ gafnikowym

i zasilaniem wtryskowym rnajq rozne srednice. .

• mowi~ z hydraulicznymi kompensatarami luzu zawor6w rnozna rozpoznac po trzech nakr~tkach mocowania kolektora wydechowego przy kanale 4. cy-

lindra. i,!.'I:

• Po wymontowaniu watka rozrzadu mozna stwlerdzlc, ze w silniku z hydraulicznymi kompensatorarni luzu nie wvstepuja kanalv olejowe. W zadnvm wypadku nie wolno zakradec nowego typu gtowicy do starego silnika,

• Silnik 2,3 dm3 ma innq_ gtowic~.

Gtowic~ mozna zdj'l.c tylko z zimnego silnika. Gtowic~ zdejmuje siE! Iqcznie z kolektorem wydechowym. Natamiast kolektor ssacv musi bye odtEl_czony od glowicy przed jej zdleciem z kadtuba silnika,

Nowa uszczelka podglowicowa jest dostarczana w szczelnym opakowaniu z tworzywa sztucznego, kt6re nalety otworzvc na chwile przed rnontazem. Gtowic~ rnozna wvmontowac i zarnontowac bez wyjmowania silnika z samochodu i ten rodzaj operacji opisano w rozdziale. Niiej podano czvnnosci konieczne do wykonania w samochodzie z wvposazeniern sarvjnvm. W konkretnych przypadkach mog<j wvstqpic nie przewidziane nize] czvnnoscl. wynikajijce z innego wyposai.enia samochodu.

• Ustawic pokryw~ komory silnika pionowo.

• Przew6d m:J50WY od«tczyc od zaclsku akumulatora.

• Oproznic z plvnu uktad chlodzenia.

M~ ~ ~

2.3. GtOWICA

WVMONTOWANIE I ZAMONTUWANIt:

~ 1Q.,.~q,;:~ _ __.....,---/

, i ------

RY5. 2.4. OPASKA ZACISKqWA PRZEWODU POD

08UDOWJl,_ TERMOSTATU: Rys. 2.5. SRUBY MOCOWANIA ALTERNATORA

r------;--~'--------------------------------_445

• Wymontowac filtr powietrza .

• W samochodzie z regulaejCl poziomu podtogi odkrecic cztery sruby mocujqce pomp~; olaju, zasilajqca uktad regutacji. Sruby maja {by z gniazdBmi szesciokQ_tnymi. Pomp~ zdjqc i bez rozlaczarua przewod6w odloZyc na bok. i.eby nie przeszkadi~~a w .dalsZY~h. ~zynnosciae~. ZdjCl~ krz'{Vllk~ napqdu po~p~. . . • ,W samochodzle z gazmklem odczepie sprEilzynEil odoiaqajaca od dzwigm eregna ~gazu~.

• W sarnochodzle z wtryskiem benzyny odczepic przy korpusie przepustnicy sprQZyn~ oCtfiqgajl:(CCl diwignifl przepustnicy.

• Odlqczyc od gtowiCV i kolektora ssaceqo wszystkie przewody elektryczne, podcisniebi~e, paliwowe i ukladu chtodzania.

• OdtQczy6?i~gno .gazu·.

• Odkr~cic tspornikkolektora ssaceqo, W silniku gaznikowym jest on moeowany jed~Q nakretka, natomiast w silniku z wtryskiem dwoma srubami (z Ie-

wej i prawej strony rozdzielacza paliwa). I '

• Odkrqcic od kolektora wydechawego rurke wskaznika poziomu oleju, poluzowac ob'JmEil rurki i wyciqgnqc wskaznik, Zatkac otw6r po wskazntku,

• W samodhodzie z klimatyzacja lub automatvcznq klimatvzacja 'oNYkrflCic sruby'mocuJI'I¢e wspornik zespolu przewodowsztvwrwch.

• W samobhodzie z automatvezna skrzvnia bieg6w wykr~ci(; srublil moculaca Wskaznik poziamu oleju w skrzvni bieg6w.

I

• OdtctCZ¥C g6rnl'l opaske zaciskowa przewodu cbejsciowaqo przv obudowie

terrnostatu (tys. 2.4).

• Odtl'lczyc ad obudawy termastatu gamy przew6d ptynu chtodzaceqo, a takis przew6d tJdpowietrzajqcy docncdzacv z korpusu pompy wodv,

• W silniku~ kilkoma paskami potuzowac srube (1, rys. 2.5) i cdchvllo na zewnatrz alternator razem z [arzmem. .Jazeli jarzmo siQ zakleszcza, to mozna poluzowac sruby (2). W silniku z jedoym paskiem postepowac w spos6b opisanv w rozdziale 2.12'·'HUktad chlodaerua",

• Odkr~ciclrur~ Wydechow<\ ad kolektora wydechowego .

• Zdj<\c PD\~rYWfl gtowicy po odkreceniu pieciu srub (rys. 2.6).

• Obrocie walem korbowym tak, aby tlok pierwszeqo cylindra znalaz! si~ w Zz, to znaczy ilkr.ak na kale .0· (rys. 2.7) musi bye ustawiony naprzeciwko staleqo oznaczeniJl~a kadlubie (kalek ze stozkowo zaostrzonvrn zakoriczeniem). W celu utatwie~ia obrotu walom zatoZyc na srube, rnocujaca kalo pasowe, klucz nasadowy 27 mrn z grzechotkq. W iadnym przypadku nie moina obracac watem korbowym kluczem zatozonvrn na srube kola zQbatego, mocowanego na wale rozrzadu. Obracac wafem korbowym zgodnie z kiarunkiem obratu silnika.

,.,_.

2, SILNIKI BENZYNOWE tyPU 102

2

Rys, 2,7. Us1AWIENIEWAtu KORBOWEGO W POt.OZENIU ZZ

Rys, 2.6. POKRY'lNI; GtOWICY lNYMONTOWUJE 511; Z POKAZANYMI ELEMENTAMI

1 - zderzak gumowy

2. 5 - rurka prowadz,lIca przewody zapjonowe 3 - zaslepka z tworzvwa sztucanecc

4 - korek. wlewll oleju

Rys. 2.S. WYMONTOWANIE NAPINACZA tANCUCHA 1 - korek gwintowany. 2 - sPI't'!:i:yna, 3 - uszczelka

• Wykr~cic korek napinacza laricucha (1, rys. 2.8). Wyjllt'spr~Zym;l (2)

i uszczalke (3}.' ,'~II

• Oznaczvc wzajemne potozenis kota Iancuchoweqo wa{u rozl1<tdu i Iancucha rozrzadu W tym celu wvkonac tarba znaki na kale i tancuchu, zgodnie z rysunkiem 2,9,"

• Wykr~cic srubEl mocujacq koto tancuchowe na wale roz!.zQdu! W celu zapobiei.enia obrotowi watu uchwvclc przeciwlegly koniec watu kluczem plaskirn 24 mm (rvs, 2.10). W samochodzie z regulacjq poziomu podtogi koto zebate watu rozrzadu i krzvwka SCI mocowane jednq sruba, WyjClc krzywkEl·

• Zdj'lc z waru rozrzadu keto zebate, •

• Wymontowac prowadnice lancucha w sposob opisany na stronie 75.

• W samochodzie przygotowanym na Szwajcarie wymontowac przew6d milt' d;y zaworem EGR (zawracania spalin} a kolektorem ssacvm, '

, • Sruby mocuiace gtowic~ odkrecec W odwrotnej kolejnosci dq przedstawio, nej na rysunku 2.11. Do odkrecania srub niezbqdnv jest kompletktuczv wietozqbkowvch .Polygon·. P05tugiw~nie 5i!;} normalnymi kluczami nfe jest wskazane i rnoze prowadzic do uszkodzenia tbaw srub. Zmierzy6 dtugQ~ci wyriiontowanych srub: mierzyt od dolnej powierzchni tba do konca gwintU; Jezeli zmierzone dtugosci przekraczaja 122,0 mm, to srubv trzeba wymienic:' Nowa :§~ba ma dtugoM: 119 mm.

• Sruby pokazane na rysunku 2.12 naleiy odkrecac kluczem trzpieniowym

6 mm z odpowiednim przedluzaczern. ' ~ ,

• ZdjClc gtowic~. Uiycie dzwignika warsztatowego utatwia t~ clzyimosc, a lin~

nalezv przewlec przez dwa zaczepy na gtowicy, 1\ '

• Oczvscic starannie powierzchnie przylegania kadtuba silnika 'i gtowicy.

46~ ~~ ~

2.3. Gt.OWICA

Rys. 2.10. PODCZAS ODKRI;CANIA {;RUBY KotA ZJ:;BATEGO PflZYTRZYMAC WAt. ROZRZADU KLUCZEM PtASKIM 24 mm

Rys. 2.9. PRZED WYMONToWANIEM KOtA ZI;BATEGO WAt.U ROZRZADU QZNACZYCFARBA WZAJEMNE POt.OIENIE tANCUCHA I KOtA

Rys. 2.11. KOLEJNOSC DOKAE;CANIA SRUB Gt.OWICY Sruby odkreca si~ w kolejnosci-odwrctne]

Rys. 2.12, SRUBY GtDWlCY DO ODKAE;CENIA

Rys. 2.13. PRZEKR6J PRZEZ Gt.OWICI;

Strzalkami wskazano kiarunek przeplvwu w kanele dolotowym I kanale wylotowym

•. Sprawdzic gtowiCE; W spos6b opisanv dalaj. Jezeli glowic~ wvmcntowano w celu IIVYmiany uszczelki podgtowicowej, montai wvkonac wedlug niiej podanych zaleceri,

Gtowica (~y~1 2.13) rna zamontowane w dzwigienkach zawor6w hydrauliczne kompensaioiy luzu zawor6w. Okresowa kontrola i regulacja luzu zawor6w nie jest wi~c nmagana. Glowice silnik6w z zasilaniem gaznikowym i wtryskowym r6i:ni~isi~ srednica kanal6w dolotowych i wylotowych. Dla silnika gainikOwego102.921/102.938 wynosi ona 36 mm, a dla silnika wtryskowego 102.961 ~ .38 mrn. Kanalv wylotowe maia srednicq 34 mm {silnik gainikowy) lub 37 mm (silnik wtryskowy), Srednice kanal6w w siJnikach 102.924 i 102.962 w'ynoszq 38 mm lub 37 mm. Komory spalania sa w silniku 2,0 dm3 rnnlelsze. ,~

r-----~--~-------------- ~47

2. SILNIKI BENZYNOWE TYPU 102

Rys. 2.15. MIEJSCE POl-OZENIA OlWOR6w KANAl:.U OLEJOWEGO W TYLNYrvI ~OiYsKU WAtu ROZRZI\DU SILN1KA BEZ HYDRAULlCZNYCH KOMPENSATOROW LUZU ZAWOR6w

RY9. 2.14. MIEJSCE OZNAKOWANIA WYSTE;PAMI GtOWICY SILNIKA GAZNIKOWEGO BEl HVORAULICZNYCH KOMPENSATOR6w LUZU ZAWOROW, Glowica silnika z zasilaniem wtryskawym ma w tym miejscu jed an wysbjp

Ryo. 2.17. OTW6R W Gt.OW1CY (opis w tekscie)

Fly s, 2.16. Gl:.OWICA PRZEZNACZONA DO MONTAZU Z Di.WIGIENKAMI ZAWOR6wWYPOSAZONYMI

W KOMPENSATORY LUZU NIE MaZE MIEC OTWORU KANAt.U OLEJOWEGO W POKAZANYM STRZAlKt\ MIEJSCU

Rys. 2.18. ZR6wNANIE NAQI;CIA Nil. KOlNIERZU WAtU ROZRZP,,DU Z POWlERZCHNII\ GtOWICY

Jak juz wspomniano. gtowicy z hydraulicznymi kornpensatorami luz6w zawor6w nie wolno rnontowac do starej warsji silnika. Gtowice silnik6w gaZriiko.wych i wtryskowych bez kornpensator6w Iuzu wygl,!daj<t podobnie, nie rnogq bye jednak miedzv soba zamieniane. Aby uniknac pomylenia. gtowica silnika gaznikowego rna na tylnej scianie dwa wvstepy, pokazane ina rvsunku 2.14. G{owica silnika wtryskowego ma w tym miejscu jeden wvstep, Takie same wystepv rna na krawEldzi pokrywa gtowicy. Silniki 102.924 i 102.962 mala identycznlt gtowicQ. ktcra rna pionowa rurke w kanale olejowym przv tylnej scianle. Rurka zapobiega osuszeniu kanalu. kiedy silnik zostanie wvt't'tzony. Na rvsunku 2.15 pokazano oba otwory olejowe w gtowicy starszej wEliI;ji silnika.Otwory t8 nie wyst~puj,! w gtowicach silnik6w-102.924 i 102.962;W silnikach tych wolno montowae tylko g+owicQ pokazana na rysunku 2.16.

Jeteli gtowica zostata wymieniona z przetozeniern osprzetu, to nalezv zwr6cic uwag~, aby czujniki temperatury powr6city na swojs miejsca/p.oniewat wyglOl-

, I

dajq one podobnie. Na rysunku 2.19 pOkazano-rozmieszczen~l6znychczujni-

k6w i zaslepek, . r'

48~ ~ ~ __

,-'

2.3. GlOWICA

WYMUN I UWANII: I LAnilUN I UVYANIC

Taka sama gtowica jest stosowana w silnikach 2,0 dm3 oraz 2,3 dm3, jednak z pewnymi zastrzeieniami:

- jeieli g~ow'lca ma bye przeznaczona dla silnika 2,3 dm", to nalezv zatkac korkiem otw6rpokazany strzalka na rysunku 2.17; korek taki moina kupic w sklepie z cz~sciami zamiennymi; korek trzeba posmarowac z zewnatrz srodkism uszczelntaiacvm i wbic;

- w silniku:':i.o dm3 otw6r ten musi pozostac wolnv, poniewai jest potrzebny do przeptyVliu ptynu chlodzaceqo do urzadzenia rozruchowego gaznika i do

podqrzewania kolaktora SS<lc'ego.

Gtowic~ montuje sle w naatqpujace] kolejnosci.

• Zatoi:yc I)OW<I uszczelke pod~owicow<t. a nastepnis gtowic~. Zwracac przy tym uwag~:zeby tulajki prowadzqca weszly latwo W otwory dla nich przeznaozone, Hoztoczenie cylindr6w nie ma wp-tyv..u na rozmiaruszczelki.

• Po zmierzeniu i dobraniu srub do wlasciwvch otwor6w naoliwic powierzch-

nie przyleg'ania srub i gwinty. '

• Sruby u":'iescic w otworach. Wkr~cic w otwory i dociaqnac momentem 55 N -rn, W okraslonej kolejnosci (rys. 2.11).

• Trzv srubv pokazane na rysunku 2.12 dokrecic kluczem trzpieniowym rnamentem 21 N· m.

• Dokrecic sruby gtowicy w koleinosci pokazanej na rysunku 2.11 0 kat 2 X 90° (w dw6ch przejsciach po 90°). Aby zachowac wymagany kat dokrecania, zatoiyc klucz na sruhe i ustawic pokretlo tak, i:aby raczka znalazla sie W osi podtuznej ~ilnika. Dociaqac srube do chwili, az pokretto znajdzie sif? dokladnle w 'potozenlu ~oprzecznym do silnika. Oznacza to, is sruba zostala obr6cona a 90°. W Cf<;l.sie tego dociagania nie nalezv uzvwac pokretla dynamometrycz-

nego. ,1 .

Uwagal Nie trzeba dokrecac srub mocowania gtowicy po wyznaczonym przebiegu. jak zalecano din dawniej produkowanych silnik6w Mercedes-Benz.

• !Zamontov.iac prowadnice laricucha.

I ! ~ la

• Kolo tanc~chowe z Iancucham osadzic na koncu watu rozrzadu, Zwr6cil:

uwagE!. ieby'i'pokryly sle oznaczenia wykonane farba, Kolo Iancuchowe natoiyc na waf w 18Ki sposob. zebv szerokie odsadzenie znalazto si~ od stronv watu rozrzadu, ! ~

• Dokrqcic rnornentem 80 N . m srubft rnocuiaca kolo laricuchowe, Wat rozrzadu uniaruchornic kluczem (patrz rys. 2~10).

• Zrnontowac napinacz tancucha i korek dokrecic momentem 70 N . m.

• SprawdiiC ustawienie krzywek walu rozrzadu, aby upewnic sie, ze odpowiadajEjpotozeniu tlokow, Na wale rozrzadu j~st wykonane naciecie, kt6re musi siQ znajdow~(; na wysokosci powierzchni gtowicy. kiedy tlok 1. cylindra jest w ZZ (rys.2.)8).

• Wykonac pozostate czvnnosci montaiowe .

• Wvregulowac naci<t9 paska klinowego (patrz strona 961.

Nalei:y jeszcfe wspomniec 0 roznvch czujnikach wkreconvch w gtowic~. Na rysunkach 2.19 i 2.20 pakazano rozmieszczenie czujnik6w w gtowicy z hydraulicznyml kompensatorami luzu zawor6w. Czujniki wygl'l.dajq podohnie, dlatego nale~y uwazac. aby podczas przezbrajania gtowicy nie zarnienic ich miejscami. Silniki kierowane na rvnek szwajcarski sa wvposazona w termozaw6r uktadu EGR1:IN czujnik ternperaturv pjynu chlodzaceqo wkreconv W W'I.ska scianklfgtowicy. Czujnik ten nia wyst~puje w innvch wersjach glowicy. Od wrzesnia ,,1989 roku w silnikach 102.96 oba czujniki temperatury starujace uktadem ~ryskowym i ukladern zaptonowym zastapiono jednym czujnikiem

czterostyk~m. .'

r- ~ __ -- __ ----~-- __ ------ __ --------~49

. ,.-'

2. SILNIKI BENZVNOWE TYPU 102

124

Rya. 2.19. ROZMIESZCZENIE CZUJNIK6W W GlOWIGY (silnik 1029241

1 - czujnik temperaturv 100"C dla splZ'lgla wentvlatora 2. - korsk gwlntowany M14 x 1.5

3 - termozaw6r 60aC (bialyJ dla prze1<lczania zeptonu

4 - wylqcznlk termiczny 50'C dla podqrzswanja kotektora' .ssaceqo

5 - termozawor 17"C (niebieski) dla recvrkulac]! spalin Iwersia szwalcarska)

(; - czujnik temperatury steruj!lC\' wskaznikiem temperaturv .ilniks

Rys. 2.20 ROZMIESZCZENIE CZUJNlK6W W Gt.OWICY (silnik z zssiianieOi;':Mri'skowym 102.9621

1 - czujnik temperalUry 100'C dla sprzlIgla wentylatora 2 - karek gwintowany M,14 x 1.5

3 - termozaw6r BO·C Ibialy) dis przet'lczania zaplonu 4 - czujnik temperaturV dis uldedu' wtryskowego

5 - termozaw6r 4O·C Itterwonyl dla recyrkulacji spalin (wersia szwajcarska)

6 - czujnik temporarurv steruj'lCV wSkainikiam temperatury silnika

~ I

Rozbi6rka glowicy

,',

11

W nizej podanym opisie przvjeto, te glowica ma bye wvmtenlona i zostata jui

wymontowana z silnika, Naleiy parnietac, ze przy wymianie1walu rozrzlldu ~ba r6wniei wymienic dzwigienki zawor6w i ich osia. Je~~li podczas weryfikacji stwierdzi sil;! slady zatarcla tOZysk walu rozrzadu. to nal~'Zy wymietiic wat rozrzaou i gtowicf! razem z pokrywami to:Zysk., '

• Wykrt;lcic z gtowicy wszystkie czujniki i WylCjczniki termicz~ (patrz rys. 2.19

i 2.20). '

[:

50

• Odkrecic kolektor ssacy i kolektor wvdechowv,

• Odkrecic cztery sruby rnocuiace pokrywy -ozvsk watu rozrzadu i zdille przew6d olejawy.

• Wykrf!cii:swiece zaptonowe.

• Odkrecic ad gtowicy wszystkie pozostate czesci,

• W celu wymontowania zsworow uZyc sciskacza spr~iynY.IJezeli stosuje si~ zalecany fabrycznie przvrzad, naleZy zawory wyjmowat prze~ wymontowanism walu rozrzadu (rys. 2.21 J. P6tstozki zamka wyjmowa6 astra zakoriczony-

ini szczypcami. • .

Jezeli nie ma przvrzqdu do sciskania sprezvn, nalezv potoiye gtowi~f! powierzchnia jej przylegania na stole warsztatowym. Kaidy grzybek zaworu musi bye podnartv podstewka, Dopasowae kawalek rury 0 srednlcv trochQ mniejszej od talerzyka trzvmajacepo sprezvne zaworowa i przytoi.y6 do zswnetrzne] powierzchni talerzyka. Uderzyc mlotkiem w rure, Dzielone p6-!stozki zamka powinny wysunllc siQ z rowka na trzonku zeworu i znalezc si~ wewnatrz rury. Po uderzeniu przvtrzvmac mlotek blisko rurv, co skutecznie zapo'biegnia wypadnieciu potstozkow na zswnatrz.

• Talerzyki spr~zyn~ zdjqt z trzonka zaworu,

• Zdjac szczypcami lub ostroznie wkretskiern uszczelniacz trzonka zaworu.

• Zawory wvnchnac Z prowadnik6w i ustawic na kawatku tektury w kolejnosci montazu, Kolejny numer zaworu napisac wyraznie przed kazdvm zaworem.

01

",

2.3. GtOWICA

KU"tlIUKI\A

Rys. 2.22. WAt. ROZRZAOU. $rednice "D" wszvstkieh czopow IOz.yskO'N'{ch 8'1 jednakowe

A - miejsca pr2y1oZenia klucza pfask:iego W celu unteruchomienia walu rozraadu

B - koinierz ustalai'lc'I

wal poosiowo

Rys.2.21

INYMONTOWANIE ZAWOR6w

B

.Odkr~cic Wszystkie pokrywy Iozvsk watu rozrzadu i wyjqC do gory waf. Pokrywy rnajq wybite cyfry, kt6re mUSZq sj~ zqadzac Z cyframi wybitymi na glowicy .

• ;Usun<tc' Z walll rozrzadu wpust oraz pierscien dvstansowv,

Wat rozrzild4jest oparty na pieciu cynkowanych tozyskach, 1ct6re maja taka sarnq srednice ,(.0-, rys. 2.22), wvnoszqca 32 mm. Od roku 1985 wal rozrzadu

rna zmienione krzywki zawor6w ssacvch, .

Do dyspozyc]i Sq waly z nadwymiarowymi czopami loi:yskowymi i nowymi panewkami. "la! mel kana! przelotowv 0 srednicv 10 mm do smarowania lo~sk. Z przodu kana! jest zamkni~ty srubll rnocujqca koto Iancuchowe, natomiast z drugiego ;kor'lca zatkanv zaslepkq, Zasilanie kanalu olejem odbywa si~ przez otw6r i rOWek w tylnym ezcple loi:yskowym. Wal jest ustalony poosiowo kotnierzem (Bi1.;osadzonym w rowku W glowicy. Kolnierz ten rna naciecie slui.qce do okresle~ia polozenia wahr rozrzadu wstosunku do ZZ tloka 1. cylindra (patrz rvs, 2~18). Waty maja wybite na tylnym czole oznaczenie liczbowe, Do silnikow gainikowych rnontowanych przed rokiem 1985 jest przeznaczony waf rozrzi\dl,l z oznaczeniem .12·, a do silnikow wtryskowych z oznaczeniem .04". W8-!Yi:ozrzqdu nadwvmiarowe maiq oznaczerue odpowiednio "13- lub .OS·, Silnili mantowane po 1985 roku maia rozne waly rozrzadu, kt6rych oznaczenia podano w tablicv w rozdziale 1.1.

Weryfikacja glowicy

Do weryfikacji glowicy przvstepu]e sj~ po umyciu i oczyszczeniu wszystkich powierzchni. Glowice silnik6w montowanvch cd 1985 rnaja rurke w kanale olejowym, kt6ra zapobiega osuszenlu kanat6w gtowicy. W silniku z hydraulicznymi kompensatorami luz6w krzywki sa smarawane tylka z przewodu olejowego, a nie z' diwigni zawor6w. Przew6d ten ma wi~cej i wleksze otworv i dlatago nie moze bye montowany w silnikach starszego typu (rys. 2.23) .

. ,

Sprf/zyny zawor6w

Spr~iyny ~awor6w sprawdza si~ w spos6b podany dla silnika wvsokopreznego. Spn~iyn silnika sprzed roku 1985 nie wolno montowac do silnika wvprodukowanego po tej dacie.

51

2. SILNIKI BENZVNOWE TVPU 102

Prowadniki zawor6w

Prowadniki zawor6w ssacvch i wydechowych sa wykanane z r6znych materiaIow, Prowadniki zawor6w ssacvch majq kolor rniedzi, natomiast zawor6w wydechowych kolor mosiadzu,

Wymontowane prowadniki trzeba umvc, przaclaqaiqc przez otwor kilkakrotnie szrnate nasvcona benzvna, Trzonki czvsci si~ najlatwie] szczotka druclana, zamocowana w uchwycie wiertarki. Srm:lnice wewnetrzns sprawdza si~ sprawdzianem ttoczkowym. Jezeli sprawdzian grubsz<!. strona mazna wsunac

w otw6r prowadnika, prowadnik trzeba wymienic. r

Do wbijania i wybijania prowadnik6w s~ui.y trzpien z odsadzeniem. Jei.eli moi.na uZyc prowadnik6w 0 wymiarze nominalnym. nalei:y je wbijac za pomoca trzpiania, az do oparcia silij 0 gtowic~ pierscierua sprliji:ystego. Jesli natomiast trzeba uZyc prowadnikow z zestawu naprawczego. nalei:y 01W!1ry w gtowicy rozwiercic rozwiertakiem recznvm, Najlepiej jednak prowadmki wvrnienic w warsztacie specjalistycznym. Chociai:by dlatego. ze prowadniki mozna wbijac w ich otwory po ochtodzeniu w suchym lodzie.

Po wbiciu prowadnik6_w w gtowicEl' trzeba rozwiercic ich srednlce wewn~trzne na wymiar 8,000 ... 8,015 mm dla zaworu ssaceqo i 9,000 ... 9.015 mm dla zaworu wydechowego.

Dfui:sze prowadniki S1:l przeznaczone do zawor6w wydechowych. W przvpadku wymiany prowadnik6w trzeba wymieniat taki.e zawory i szllfowac gniazda zawor6w. Przed rozpoczeciern tych prac jest takza konieczne doktadne sprawdzenie stanu ~owicy.

Uwaga! Gniazda zawor6w trzeba przeszlifowac po wvmianle prowadnik6w (dla zapewnienia wspolosiowosci]. Jeieli wi~c przed wymian& okai:e si~, ze gniazd zaworowych nie bedzia moi.na przeszlitowac, nie wymieniac prowadni-

k6w lub wvmtenic je lacznie z gniazdami zawor6w. 1 .

Wtablicy uCharakterystyka techniczna" w rozdziale 1.1 podano'iNymiary nominalne i naprawcze prowadnlkow,

Gniazda zawol'ow

52

r ,

~ezeli t?i.yska watu rozrz~du sll wybite, to mozna u~c g!OWicYj_9.generowanej I w takim przypadku rue Jest potrzebna obr6bka gnlazd zaworo1fif.

Wszystkie gniazda zawor6w trzeba sprawdzic, ocsntajac slady zJi.ycia oraz powstale wi:ery. Niewielkie sladv zuzvcia mozna usunac specjalnym frezem stoz-

,

kowvm 0 kacie 45". W przypadku znaczniejszych zui:yt p~ylgni trzeba gniazda

wvmienic, Gniazda zawor6w sCI mocno osadzone w glo",icy i hajlatwiej stare gniazdo jest wvtoczvc. Moi:na rowniez rozwiercac gniazda frezem rttcznym i zrnniejszac grubosc qniazda, az bedzie moi:liwe jego wyj~cie; z otvvoru w gtowicy. Obie operacje sa ktopotliwe i moi.na nieurniejetnvrn postepowaniem zni-

szczvc gtowicQ. I

Zmierzyc srednice otworu podstawowego (_D 1·, rvs. 2.24) i w razia potrzeby rozwiercic na nastepnv wymiar naprawczy. Gniazda z zastawu cz~Sci zamiennych obtoczvc z zewnatrz, ai. do uzvskania r6i:nicy srednlc 0,074 ... 0.100 mm. Gniazda zawor6w ssacvch maja rozne srednice dla silnik6~.2,O dm3 oraz 2.3 dm3, ale wcisk taki sam. Gniazda zawor6w wydechowych silnik6w przvstosowanych do spalania benzyny bezotowJowej sa wykonane z &.rardszego ma-

teriatu. ..; .

Zanurzvc ~owic~ w wodz.ie 0 temperaturze +90°C. Gniazda ;,aljvor6w wtoZyc do pojemnika z suchvm lad em. Wbit gniazda w otwory w gtowicy. utywajCl.c odpowiedniego trzpienia.

ROZ'Niercit gniazda frezem lub przeszlifowac za pomoca specjaln1i p.lifierki. Zmierzye wvrniar .A" na rvsunku 2.24. po wtozeniu zaworu. Wymilr, ~A· powinien zostac zmniejszony a taka sarna wertosc, 0 jaka poddano pla~waniu gtowic~.

,.

:'1

2.3. GtOWlGA

WERYFIKACJA

Rys. 2..23. POt.O:?:ENIE RUR~~) W KANALE OLEJOWYM GtOWICY (s~niki do 1985 ro~lII

1

E

1

Rys. 2.24. WiMIARY GNIAZD ZAWOR6w Na rysunku dolnym pokazano miejsce pomiaru (A) zaglllbienia zawor6w w glowicy A - kanal wylotowy

E - kanal dolotowy .

. "

53

Rys, 2.25. WiMIARY ZAWOR6w [patrz tablica w rozdziale 1,11 1 - ZHWor sSi!CV 2 - zaw6r -...ydechOWf

Po obr6bct zmierzvc s~erokos6 sladu przylegania na przylgni. Jezeli slad jest szerszy niz 2,5 mm dla zaworu ssaceqo i dla zaworu wydechowego, trzeba powierzchnie przylegania zmnlejszvc, stcsujae frezy 0 katach stozkow 15G i 60". Pierwszym frezem zostanie zebrany nadmiar materiatu u g6ry. gniazd. a drugim u dolu. Frezowanie konczv siq po uzyskaniu wymaganej szerokosci sladu przylegania. Obrobione mechanicznie powierzchnie trzeba dotrzec w spos6b opisanv W rozdziale 3.3,

Zawory

Konce trzonk6w zawor6w nie SCj hartowane, poza tvrn zawory wydechowe nie Sit powleczone specjalnym stopem. Drobne uszkodzenia grzybk6w zawor6w mozna zeszlifowac, Na rvsunku 2.25 podano podstawowe wymiary zawor6w. Jazali praktycznie zmierzone wymiary sa inne nit podane na rvsunku. zawory nalei.y wvmienic. W zam6wieniachzawor6w nalazv podawac typ silnika. Na

koncu trzonk'6w zawory rnaja wybity numer: .

si(niki gainikowe do roku 1985

- zawory Js~ce = E10206, ..

- zawory wydechowe = A 10201.

silniki wtryskowe do roku 1985 - zawory ssqce =E1020426.

- zawory wydechowe= A 10200.

Sllniki od roku 1985 \'

- zawory ssace = E 10209,

- zawory 1dechowe = A 1020327.

i· '

2. SILN1KI BENZYNOWETYPU 102

I

Uwaga! Zawory wydechowe sa wype+nione sodem. Podczas zlornowania zaW0r6W nalezv wi~c zachowac specjalna srodki ostroznosoi, Ze,"o/Zgl~du n'a niabezpieczenstwo wybuchu nie wolno zawor6w tych topic ani przerabiac na narzedzia [np, przebiiakilbez usuniacia sodu Nalezy parnietac, ~te s6d re~guje z woda lub wodnymi rozciericzalnikarni w spos6b gwattownYi j wvbuchowv, S6d z rozcieteqo zaworu rnozna neutralizowac na wolnym POvJirtrzu w naezy-

niu z mieszaninq 2 dm3 spirytusu i 1 dm3 wody. , ,

I

G/owica

~ I

Dokladnie umyc i oczvscic powierzchnie przylegania gtowicy ~ kadtuba silnika. Sprawdzlc ptaskosc powierzchni przylegania gtowicy. W tym ~~Iu przytoZyc liniat warsztatowy do powierzchni przylegania i przvstswiajqc wzdtui: i w poprzek oraz po przekatnvch, sprswdzic szczelinomierzem powstajace szczeliny. .Jezeli szczelinomierz 0 grubasci wii;lkszej ad 0.1 mm przejdzie pod liniatem. trzeba oodsc gtowic't do szlifowania w warsztacie specjalistycznym.

Planulae g+owic~; naleiy parnietac 0 skorygowaniu wielkosci zagtEi'bienia za-

wor6w (wvmiar .A" na rvs, 2,24). ",1l '

, Wal rozrz4du

Wat rozrzadu weryfikuje sie w sposob opisanv w rozdziale 3.3.

2.4.

POKRYWA NAPJ;DU ROZRZJ\DU

Wymo_,towanie i zamontowanie pokrywy

Pokrywa napedu rozrzadu znajduje si~ z przodu silnika. Jest QI1a centrowana na dw6ch kofkach i mocowana 15 srubarni. Do pakrywy Set mocowene naste-

pujqce elementy osprzetu: .

- pompa ole]u,

- pompa wody.

- rozdzielacz zaptonu.

- zaw6r nadcisnieniowv oleju,

- przadni uszczelniacz wafu korbowego,

- kolek wskaznika ZZ.

- znak ustawczy zapronu.

Pokrvwe moina zdj!tc z silnika wmontowanego w samoch6d ;i' dalszv opis dotyczy takiej sytuacji.

Nowa pokrywa jest dostarczana razem z pornpa oleju. ale bez uszczelniacza watu korbowego.

• Pokryw~ komory silnika ustawie pionowo.

• Oproznic uktad srnarowania silnika.

• Oprozni« uktad cblodzenia silnika (petrz strona 93).

• Odtqczyc przew6d _-- ad zacisku akumulatora.

• Wymontowa{; flItr powietrza. Odtetczy6 przy tym ad pokrVV'{Y glowicy przew6d odpowietrzajacv, W silniku z wtryskiem benzyny (wykornthie na Szwajcarle) odtijczyc dodatkowo przew6d elastyczny rozdzielacza powietrza biegu jatowego.

• Odlaczve ci~gno .gazu".

• Zdjqc wszystkie paski klinowe. , '

54r----------------------- ~------------

I~ .;

'~ ,

2.4. POKRYWA NAP~U ROZRZAOU

VVTN'IU .... JU"~IC I "",SVIUI'I.U.l'i"·U",.'"

Rys. 2.26. POOCZAS ODKR~tANlA NAKR~KI SPRZ~GtA . WENTYLATDRA PRZYTRZYMAC KLUCZEM 24 mm DUlA PtYTKE;. POKAZANp" STRZAt.J<II,

Rys. 2.28. SRUBY MDCWI\CE OBUDOWIi MAGNESOW SPRZI;GtA WEm:YLATOAA

Rys. 2.27. PRZEWOO ODPOWIETRZAJJ\CY MII;.OZY OBUDOWA TERMOSTATU A POMPA WOOY

Rys. 2.29. PO ODKRIiCENIU NAKRI;TKI WYCIp"GNp"C CZUJNIK ZZ ZE WSPORNIKA

'~i

. I

• Zdi'lc p6k~YW~ gfowicy raz:em z przewodami zaplonowvml i kopulka rozdzielacza, Jeielipokrywa przywarfa, to moina if! nacisnac z boku rekoma lub uderzyc rnlotkiern z tworzywasztucznego w naroze .

• 'Odkr~ci~ wentylator .

•. Usun<'!.e,nakr~tk~ sprzQgfa wentylatora. Nalei:y przy tym przvtrzvmac kluczem plaskirn 24 mm piytk~ pokazana na rysunku 226.

• Scil\gn;t~frQk", kola pasowe pompy wady i katnierz montazowv (piastij).

• Wymontf,lWac przew6d odpowietrzajacv rniedzv obudowa termostatu a obudow!!. pompy wody (rys. 2.27).

• Odkreclcobudowe magnes6w sprz~gta wentylatora i odfoZyc na bok (rys. 2.28).

• W samoc,podzie z klirnatyzacja odkrecic dwie srubv przy napinaczu paska

klinowego spr~zarki i zdj1l,c pasek. .

• Odkr~i.c wspomik sprezarki i odfoZyc iq na bok.

• Obr6cic waf korbowy. ez ttok 1, cylindra znajdzie si~ w punkcie ZZ.

• Wvmontriwac.tfumik drgan lub piaste kola pasowego na wale korbowym. Wtf!czyc bibg, ze.by zablckowac waf.

• Wymoritbwac czujnik ZZ (rvs, 2.29).

• WymO!')fowac rozdzielacz zaplonu

• Odkr~d,t Z obu stron stabili:zatora przechyt6w t&czniki sprezvste i odchvlic drazsk st~ijilizatora do dolu. Praca musi bye wykonana od spodu samochodu. kt6ry trzeba' ustawic na podstawkach.

~ ~ ~55

2. SILNIKI BENZVNOWE TYPU 102

• Odkrecic amortyzator silnika ad poprzeczki ramy. W samochodzie z automatvczna skrzyni~ bieg6w odlqczyc przewody olejowe chtodnicy oleju skrzyni bieg6w. Ich wolne konce zaslapic, w celu ochronv przed zabrud,zeniem.

• Odkrecic przewod masowy.

• Odkrecic wspcrnik przedniej rury wydechowej. Rur~ odtltczyc od kolektora

wydechowego. '1

• Odkrecic W srcdku tylnej poprzeczki zawieszenia silnika dwie'l~ruby.

• Odkrecic od dolu srubv Z obu przednich podp6r silnika.

• Lin~ lub Iancuch dtwigu przeci~gnqe przez przedni zaczep silnika i troche uniesc,

• Odkrecic srubv mocuiace miske oleiowa i wyci<lgn,,!c j<l do ptzodu.

• Odkrecie srubv wspornika smoka pompy olejui wyjqc cz~sci~Ors. 2.30}.

• Wyk~cit kluczem trzpieniowvm z wnetrza komory tancucha Sbia srubv po-

i

kazane strzatkami srodkowvmi na rysunku 2.12. Nie luzowa6.~I'i!:eciej {;ruby,

z prawej stronv ., .

• Wybie do tytu przez trzpisn oba kolki pasowane (1. rY~. 2.311), aby wyszty z pokrywy. Odkrecic srubv mocujace pokrvwe. pokazane strzafkami na rysun-

ku 2.31. I. '

• Zdjqc pokrvwe napedu rozrzadu, zsunawszv jlj razem z pierscieniern dystansowym z watu korbowsqo. Jednoczssnie dociskac nieco poklYfl~ do dolu, aby nie uszkodzlc uszczelki podgtowicowej, gdyi: spowoduje to kohiecznosc zdjE!cia gtowicy_

• Jezeli pierscieri dystansowy zacisnql si~ na czapie watu korboweqo i pokrywa nie daje siE! zsunqc, to trzeba ui:yc sciij_gacza do wymontCl'";"ania plerscienia. Aby jednak uzvskac dostap do pierscienia dvstansoweqnrialezv. wycifjgnijc uszczelniacz walu korbowego, pos!uguj,,!c siE! wkratakiern. Mi~dzy wkretak a czop watu korbowego trzeba wtoZyc szmatke, aby lnie uszk~zic

pokrywy. t

• Powierzchnie prz:ylegania pokrywy i kadluba starannie oczy~'cic z resztek masy uszczelniajace], Powierzchnie uszczelniajace pokrywy obejrzee doktadnie i ocenic znalezione uszkodzenia. czy nie stana sie one przyc~nlj przecie-

k6w oleju. r. I

I '

J

II ' T'

i

56

Rys. 2.30. MOCOWANIE SMOKA POMPY OLEJU WIDZIANE OD SPODU SILNIKA

Rys. 2.31, KOtKI CENTR(JJACE (pasowanie) POKRYWI;, NAPI;_DU ROZRZI\OU Zf\JAJDUJA 51!:; W MIEJSCACH (1) S~r~a!kami pokazano sniby moctJi~CEI

2.4. POKRYWA NAPI;DU KU.£H.lJ\UU

, I

Pokrywa rpoze bye zamontowana z uszczelka lub bez uszczelki (stosowac wte-

dy dobra ma~~ uezczelniajeca). Odwrocic pokrvws i wvrnienic u g6ry uszczelk~ typu .o-~i9g".

I I

Pokryw~ montuje siq wnastepujacej kolsjnosci.

• Posrnarowac uszczalke (m 102 015 00 80) w r6inych miejscach rnasa uszczelniejqcq i poloz.yc na kadlubie. Wystajqce konce obciac ostrym noiem. Jeleli brak j~st uszczelki. to powierzchnie przylegania w pokrywie posrnarowac rnasa u~zczelniajqc<t.

• Przystaw~ pokrvwa i [adnoczesnie tak obroeic wewnf/trzne koto zebate pompy oleju, aby obie powierzchnie prowadzace znalazty si~ w linii z powierzchniami tule, r'laPf/dzail:jcej.

• Wbit pl'\!ez pokrvwe oba kotki pasowane (1. rys. 2.31) i dokrecie kolejno sruby mornentern 23 N . m. Zwr6cic uwagf/: ie srubv maja r6inq dlugosc.

• Nasadzie pierscien dystansowy. Jeteli pierseien rna rowki. to trzaba go wyniieni':. ir

• Whit ost'roinie w pekrvwe nowy uszczelniacz watu korbowego.

• Wykonaift.pozostale czvnnosci montazowe, zwracajqc uwagf/ na nast~puiqce punktv.. "

-do rnocowania miski olejowej uiyc nowej uszczelki.

-pod pompe wody uiyc nowej uszczelki lub [ezeli jej brak. posrnarowac po-

wierzchnie styku pompy rnasa uszczelniajaca, - napiijc pa~jki klinowe (patrz strona 96).

- ustawie ogranicznik skoku zawieszenia silnika (jei.eli wvstepuje).

- napelnic sllnik olejem. '

- napemic uktad chlodzenia.

- sprawdzic i ewentualnie ..",.,regulowac zaplon,

- uruchomje sih";~. i sprawdzic. czy nie wvstapiq przecieki,

II!"

<~

2.5.

Tt.OKI J' KORBOWODY

.(

Wymoritowanie tlok6w i korbowod6w

Po rozmontowaniu uktadu korbowego rnozna tloki z korbowodami (bez pokryw dolnvch) wyjqC z cylindr6w silnika. Najtatwiej rnozna to wykonac pobijaj~c lekko korbowcd trzonkiem rnlotka. przed rozpoczeciern tvch czvnnosci trzeba jednak zapoznac sle z nastepujacvmi zaleceniami,

• Ttoki i tLlleje cvlindrcw. w ramach tolerancji wykonawczych, sa podzielone na trzy grupy selekcyjne. oznaczone cyframi 0, 1 lub 2. Oznaczenie grupy seJekcyjnej j~st wybite na powierzchni kacluba obok kaidego otworu cylindra (patrz strzaiki. rys. 2.32).

Oznaczenie grupy Uoka pracujaesqo w tulei cyiindra musi bye identyczne z oznaczeniem grupy selekcyjnej cvllndra,

• Tloki silnik6w 2,0 dm3 i 2,3 dm3 0 normalnym stopniu sprezania majq wyrobione w denku wgtE!bienie. Ponadto rnaja podtoczenia, aby nie uderzaly 0 zawory. no~i silnik.6w 0 obnii.onym stopniu sprezania rnajq na denku pr6g. Na rysunku 2.$3 pokazano ttoki silnik6w 2.0 dm3 i 2.3 dm3 0 normalnym stopniu sprltiania,W silniku 1.8 dm3 tioki majq wvsokosc 71,45 mm i denko wypukte z wgt~bierjriami pod grzybki zawor6w.

57

2. SILNIKI BENZYNOWE TYPU 102

Rys. 2.32. VVYBITE CYfRY WSKAZUJA NA GRUPE; SELEKCVJNA CVUNDR6w. Takie same cyfry $11 rOwniei . wybile na ttokach

Rys. 2.33. Tt.OK SILNIKA 2.0 dm3 (rysunek !ewy). Srednica wgt~bienia w danku .D' vvynosi 50 mm, natomiast wysokoM! ,r wynosi 0.7 mm. W silnlku odpr~ionym tlok rna w tYm miejscu pr6g 2,0 mm

Tt.OK SILNIKA 2,3 dmg (rysunek prawy). Srednica wgt~bienia w denku ,0' wynosi 70 mm, 1N'{Sokosc.r wynosi 1.85 mm. W silniku odpntZonym ttok rna w tym mieiscu prog 3,35 mm

1 - g6my pierscien uszezelniajacv ,'j .

2 - srodkowv pierkien usz:czelniaj'lCV

3 - pierScien zgarniaj<lcy

r ;

58

• Kazdy tlok i korbow6d wyjElte z silnika oznaczvc numerem cvlindra, z kt6rego go wyj~to. NajtatINiej mozna to wykonac farba na denku ttoka/ale najpierw denko trzeba oczvsclc z nagaru. Wykonac tei: na denku tl~k<l strz'atkQ. wskazui&cEl prz6d silnika (strzatka oryginalna moi:e bye zatarta).

• Oznakowac wzajemnie korbowody i pokrywy stop. przypisuj~c, im numery cylindr6w. Oznakowania moi:na wykonac punktakiem. jak na 'rvsunku 2.34

(1. cylinder - jeden punkt, 2. cylinder - dwa punkty itd.). I

• Panewki stopy korbowodu znaczvc t<!cznie z korbowodami i pokrywami korbowodow Panewki g6rne mai& otwory. kt6rymi doplywa olej do tulejek

w {bach korbowod6w. I

• Wycisnqc sworznie dokowe. po vvyj~ciu zabezpieczari sPrl~i:yst,ych. Naciecia krawedzl otworu dla sworznia ttokowego utatwia wprowadzenie zaczepu, pozwalajacepo wvdostac pierscien zabeznleozalaov. Wycisnqc sworzen ttokowy. uzvwaiac cdpowiednieqo trzpienia,

• Piersclanle tlokowe vvvjmowac z rowk6w za pornoca specjaln'V~,h szczvpiec (rys. 2,35) i zdejmowa6 z tloka ku !;Iorze. Jei:eli pierscienie sa przeznaczone do powt6rnego uzvcia, naleiy je oznakowac, Jezef rue rna do dyspozycji S7.czypiec do wyjmowania pierscieni, mozna ui:ye w tym celu kawatk6w tasmv metalowej. podktadaj<lc je pod piersclen w miejscach pokazanycf,J ha rysunku 2.36. Koniecznie jeden kawatek tasmv trzeba wtozyc pod zarnek 'piemcienia,

gdyi: zapobiegnie to zarysowaniom powierzchni. ~,

2.5. TtOKII KORBOWODY

WYMONTOWANIE

Rys. 2.34. PAlYKtAD OZNP.il:OWANIA KOABOWODU PO WYJt;CIU Z 1. CVUNDRA ,I

Rys. 2.35. ZDEJMOWANIE PIERSC1ENI TtOKOWYCH ZTtOKA

Rys. 2.36. INNY SPOS6B ZD~MOWANIA P1ERSCIENI TtOKOWVCH

Rys. 2.37. POMIARY SREONIC CYLlNDR6w 1.2.3- obowiqzkows p!aszczyzny pomiar6w

A - kierunek Wldluzl'lY, B - kierunek poprzecznv,

a - miejsce. do kt6reijO dochodzi g6rny pierscien ttoka (w ZZ), b - dolny punkt zwrotny tloka (ZW),

c - miejsce, w kt6rym znajduje si~ pierscier\ zgamjaj~cy tloka (wlYV)

Pomiary tulei cylindr6w

Do porniaru srednicv tulsi cvlindra jest koniaczny czujnik zegarowy, 0 konstrukcji urnozliwiajqne] zmiarzenie srednicy U ,gory. w srodku i na dole tulei. Bez takiego czujnika dalszych czvnnosci wvkonac nie rnozna.

Pomiary wykonuje sie w plaszczvznach rownoleglych i prostopadtych do osi watu korbowego. 10 mm ad 96rnej i 10 mm od dolnej krawedzi. t~cznie nalety wykonacpo szesc pomiar6w w kazdvrn cylindrze. Wyniki zapisuje sie i por6wnuje Z danvrni zawartymi w rozdziale 1.1. Wszystkie cylindry trzeba wytaczac, jei:eli tylko jeden 2 nich ma wymiary przekraczajace wartoscl dopuszczelne. OdchYt~ 0.05 mm od wymiaru nominalnego jest dopuszczalna, Jezef odchylka je~ .. wi~ksza, nalei:y ui:yc tlokow nadwymiarowych (+0.5 i +1.0). kt6re wyst~puj& w trzech grupach selekcyjnych. Ostateczny wymiar roztaczania cylindra oblicza sie dodajac do zmierzone] srsdnicv tloka (10 mm ad dalnej krawedzi ptaszcza) luz cvlinder-ttok, ktory wynosi 0,016 ... 0.040 mm. Dodatkawo naleiy jeszcze uwzgl~dnic naddatek 0,05 mm na honowanie. Luz tloka w cylindrze nle moze przakraczac 0.40 mm.

Jei:eli cyliritJry byly jui: dwa razy szlifawane. to mai:na zarnontowac nowy kadfub lub sil~ik po regeneracji.

r-------~+·,------------------------------~59

2. SllNIKI BENZYNOWE TYPU 102

Sprawdzanie tlok6w i korbowod6w

"

60

I

Sprawdzic szczeg6fowo wszystkie czesci, Wzery. nier6wnos~ powierzchni

wsp6tpracujqcych lub rozne inne widoczne objawy zuzvcia kwalifikujq czesci

do wymiany. I

Zrnierzyc luz pierscieni w rowkach (wysokosc rowka minus WXi'qkoSc plerscienia). Pozwoli to dobra': pierscien do wymiany. Luz piarscienia ,'W rowku mozna rnierzvc szczelinornierzern (rys. 2.38). Jeieli luzy przekraczajLUa pierncienia g6rnego - 0.15 mm. a srodkoweqo i dolnego - 0.10 mm. 10 zJ\czy ze Sit zuzyte albo tfoki, albo pierscienie.

Wprowadzic pierscien do tulei cylindra od datu. Za pomcca ollwr6conego tloka wepchnilC pierscieri w gt~b tulei na oketo 20 mm. Umoiliwia to dobra ufozenle plerscienie w tulai. Wsunqc szczelinomierz w przsciecie pierteienia i zmlerzvc luz rniedzv jego koheami (rys. 2;39). Luz dla wszy~t~ich pierScieni zostat podany w tablicy w rozdziale 1.1. Graniczne zuiycie wynosi dla gamago pierscienia - 1,0 mm, a dla pozostafvch - 0.8 mm, Kiedy luz ¥ przeci~ciu jest za m~ (np. nowego pierscienia, kt6ry takze trzeba mierzvc), mqzna op:towac jego konce. W tym celu urnocowac pilnik gtadzik w imadle i koncami pierscienia przesuwae po pilniku (rvs. 2.40). W kai:dym przypadku zbyt duty luz na przeci~ciu plersclenla kwalifikuje go do wymianv. Sworznie tfokowe i tulejki korbowodowe sprawdzic na zuzvcie i zbadae sladY zatarcia na powierzchniach pracujecvch, Je:i:eli stan tylko jed':lego korbowodu kwalifikuje go do wymiany. rnozna to zrobie pod warunkiem. i.e rnasa nowego korbowodu bedzie odoowiadac pozostatym. W jednym silniku bowiem r6inice mas korbowod6w nie mog~ bye wil'!ksze od 5 g.

Korbowody wyst~pujl'! w dw6ch kategoriach wagowych. oznaczonveh z baku stopy jednym lub dwoma napunktowaniami (rvs, 2.41). W silniku mogq bye

montowana tylko korbowody jednej kategorii wagowej. '

Jezef srubv korbowodowe rnaia bye ponownie uzyta, zmierlYe ich sradnice w najclenszvrn miejscu (przewezaniu), za pomace'! suwmiarki (rV's. 2.42J. Jei.eIi zmiarzona srednica okai:e si~ mniejsza od 7.1 mm, sruby trzeba wymienic. Przed wvrniana dokonac nastepuiaceqo sprawdzenia: potElczyc1pokrYWQ korbowodu jedna ze srub korbowodowych i obroclc ji:j na zewnlj!rz',(rys. 2.43). Jezeli pokrywa pod wtasnym ciezarern opadnie na d6{. trzsba wvmienlc korbow6d. Ewentualnie wvmienic sruby w sposob opisany nizej, W czasie pr6by korbow6d i pokrvwe trzvmac poziomo. Wyiej przedstuwionv opis sprawdzania dotvezv srub korbowodowych stosowanych do listopada 1990 roku (nr czesci 1020380071). Od grudnia 1990 roku (nr czesci 1020380271) sprawdzenie polega na zmierzaniu dfugosci trzonu srubv rniedzv tbem agwintem ~ maksymalna dopuszczalna dtugosc wynosi 52.9 mm.

Stuby korbowodowe vvymienia si~ w nastepuiacv spos6b.

• Wybic stare srubv z korbowodu.

• Ustawic korbow6d na ptycie stalowej z otworem. WbiG W korbow6d nowa srube, tak aby drugi jej koniec znalazt sle wotworze.

• Dopuszczalne wartoscl skrecenia i zgil!cia korbowod6w sa minimalne. KOfbowody nalei:y sprawdzac za pornoca przyrzqdu do prostowania.

• Pof<l.czyc korbow6d z pokrvwa i dokrecic nakretki obu sr\At1 momentem 40 ... 50 N . m + 90·.

• Zmierzvc srednice otworu w stopie korbowodu. Jezeli uzyskany wynik przekracze 51,62 mm lub otw6r w pokrywie wykazuje stozkowose. mozna pokryw~ po zdj£!ciu ze srub polerowac papierem sciernvm na ptycip,warsztatowej o okot~ O.~2. ~m. Pomiary' sre~picy ~tworu w stopie korbowmt{irzeba wyko-

nywac czujnikiern do porruaru srednic wewnl!trznycp. 'I".

.~

2.5. TlOKlI KORBOWODY

"rn,.... •• ..,~I .. I ...

Rys. 2.38. POMIAR LUlU PIERSCIENIA TtOKOWEGO '

W ROWKU n.OKA. W:&Z.yS1kie rowki rnuszq bye oczvszczone

Rys. 2.39. SPRAWOZANIE LUZU ZAMKA ~A) PIERSCIENIA TLOKOWEGO

Rys. 2.40. POWI~KSZANIE Lt)fU ZAMKA PIERSCIENIA

TWKOWEGO '

Rys, 2.41. OZNACZENIE KATEGORII WAGOWEJ KORBOWODU

Rys. 2.42. SPRAWDZAN1E SREDNICY TRZONU SRUBY KORBOWOOOWEJ

Rys. 2.43. SPRAWDZANIE SRUB KORBOWODO\NYCH (opis w teUciel

I •

. ~ I

,.'

• W przvpadku gdy korbow6d jest w dobrym stanie, ale luz sworznia tlokowe-

go VI tulejce Iba korbowodu jest zbyt duzv, rnozna tulejk~ wvcisnac i zamlenlc na nowq, Trzeba jednak otw6r olejenia w tulejce ustawlc w osi z otworem w tbie kqr.ItOVlodu. Po wcisnieciu tulejki VI otw6r VI tbie korbowodu trzaba j~

rozwiercic1'na wymiar 24,007 ... 24,013 mm. .

~ ~61

2. SILNIKI BENZYNOWE TYPU 102

Rys. 2.45. OTw6R OLEJOWY W tslE KORBOWODU

I STFIZAtKA NA DENro;U TtOKA MUSl.I\ Slii ZNALEtC 00 PRZODU SILNIKA ~l',

, I~,

Rys. 2.44. W POKAZANYM MIEJSCU KORBOWODY MAJi\ MBITA CYFRI; .1" LUB .2', przy C'lf1"l9 • r Sit zam0':llowane panewki Z oznaczeniem kO~01lJ niebieslci'1go

Rys. 2.46. MONTAZ TtOKA W KADtuB SllNIKA

Montaz ttok6w z korbowodami

• Przed rnontazern sprawdzic powterzchnte'zewnetrzne t~ok6w (z'Wtaszcza nowych). Srednica tloka, numer czesci i dwie ostatnie cyfry n~ll1aru katalogowago czesci zamiennyeh sa wybite na denku Hoke i musz~~byC wzajemnie

zgodne. ~' ,

• Jezeli korbowody zostaty wymienione. sprawdzle, cz:.t na po~rywie korbowodu jest wybita cvfra , l'lub .2" (rvs, 2.44). Od tego zaleiy d09Qr panewek. Jeteli jest wybita cyfra .1". to nalezv wfoiyc panewki oznaczone na krawedzi kolorem niebieskim. Przygotowac trzpisn, kt6ry moine bedzle osadzic W otworze sworznia tfokowego.

• Sworznie t~okowe dobrze naoliwic i naciskiem r~ki wcisnq~ ,jN piaste tloka i w tufejk~ we1bie korbowodu. Strzatka na denku tloka musi bye skierowana ku przodowi silnika. a otw6r natryskowy w tbie korbowodu ",u~i sie znatezc. jak na rysunku 2.45.

• ZatoZyc plersclenie rozprezne, zabezpieczejace z obu stron sworzeri ttokowy przed wvsunleclern, Sprawdzic prawidtowosc ich ulozenia w rowkach. _ • Sprawdzjc swcbode ruch6w tloka na sworzniu. tlok musi sie swobodnie odchylac w dwie strony.

• Osadzic w rowkach tioka piarscienie, posfuguj",c sie szczypcami 0 odpowiednim wymiarze. Piarscienie tatwa jest pornvlic. Dla1ego przed rozpoczeciem zaktadania trzeba dobrze przvjrzad sie ich ksztaltom. Na rysunku 2.33 pokazano ksztahy rowk6w w ttoku i przekrdje pierscieni, kt6ren,aleiy W' nich rnontowac,

62~ ~ ___

2.5. TtllKl1 KOR8OWODY ••

ZAMONTOWANIE

63

I I

Zamont~wanie tlok6w z korbowodami w cylindry

• btworv eylindr6w dobrze naotiwic,

• 'Korbowody utOZyC wediug numer6w cylindr6w. Oznaczenia na pokrywie korbowodu '~na korbowodzie rnusza znajdowac Sil:! po tych samych stronach, StUafka na-dsnku tloka rnusi wskazvwac ku przodowi silnika,

• 'PrzeciI:!Gi~pierscieni rozmlescic w r6wnych odstepach na obwodzie ttoka, co ;20". I

• iOpasac tlok. w okoliev pierscieni, opaska sciskajaca i pierscienie wcisnqe w: rowki, It0wiflkszaj&c stopniowo zacisk 'opaski (rys. 2.46). Sprawdzlc, clY pier$cieniEi(~ostaly prawidlowo scisniete.

• iObr6cic'yvatem korbowym tak, zeby odpowiedni czop korbowy znalazt sie

wZW. "

• iKorbow6d wsunac w otw6r eylindra od g6ry. Silnik powinien lezee na baku, ieby korbowod byt prowadzony na czopie korbowym, co chroni przed porvsowaniem gladzi eylindra lub uszkodzeniern panewki korbowadu. Panswkakorbowodu mus'i si~ znajdowec. w czasie tej operac]l, w stopie korbowodu.

• WepehmiC Hok do cylindra, az pierscienia znajdq si~ na g1adzi tulei, a stopa korbowodu ~prze si.q 0 czop korbowy.

• Dru9& ez~~f: panewki wtozyc do pokryvvy korbowodu. Panewke starannie naoliwic, Pokryw~ docisnac do korbowodu i lekko ostukac, Koniecznie dopilnowac, ieby oznakowania znalaity si~ naprzeciw siebie i zebv nie popemic btl\ldu w ostatniej chwili.

• Naoliwicpowierzchnie oporowe nakretak na pokrywie korbowodu.

• Dokrflcaq na zrniane nakretki korbowodowe i doci;:1.9n~{: je momentem 40 ... 50 N, 'in. Od tego polozenia dokrecic je ° 90, .. 100", ezyli 0 cwierc obrotu nakretkl. T:~.eba jeszeze raz przvpomniec, ze srubv uiywane powt6rnie trzeba byto zmie~c przed rnontazern, w celu upewnienia sie, ze sradnica przewezenia jest pral$idtowa (rys. 2.42).

• Po zmontowaniukorbowod6w obr6ci6 kilka razy watem korbowym dla WV" krycia ewentualnych zaciec.

• Jeszcze raz sprawdzic oznakowania wszystkich korbowod6w i rownoczesnie skontrplowac, ezy wszystkie tloki sa ustawione we wtasciwym kierunku i zostaty wmontowane do swoich cylindr6w (tlok i korbow6d nr 1 w 1. cvllndrze itd.).

• Zmierzyc szczelinomierzem luzy boczne korbowod6w na czopach korbowych. Wyno~z!i one die nowych cz~~ci - 0,11 ... 0,23 mm, a graniczne zuzvcie wynosi - 0 .. 50 mm.

2.6.

KADt.UB SllNIKA

Po catkowitej rozbi6rce silnika kadlub doktadnie wymyc i usunac wszelkie obee data z otwor6w, kanat6w itp. Zapewnie doktadne usuniecls srodka zrnvwaiqeego. Jezali jest to rnozliwe. uZyc sprezoneqo powietrza do usuniacia rasztek cieczy i osuszenia kadluba, Gt6wny kanal olejowy jest zarnknietv korkiem gwintowanym M 16, kt6ry na czas czyszczenia kanatu mozna wykrt;lcic kluczem trzpieniowym.

w celu okreslenia luz6w tiokow w cylindrach zrnierzvc srednice ttok6w i wartosci te zaplsac. Srednice cylindr6w zmisrzvc w nast~puj!icy spos6b.

• Pomlarvsrednic wewnetrznvch cylindr6w wykonuje sit;! ezujntkiem zeqarowym do mierzenia srsdnic wewnetrznvcn.

• Pomiary wvkonae wzdtuz osi podluzne] kadluba, a nastepnie poprzecznie do nie]. za kazdvrn razem w tej samej odleqtosoi od brzegu tulei cylindra (rys. 2.3~). Zapisac wyniki wszystkich szesciu pomiar6w, wykonywanych w kazdvrncvlindrze,

z, :i;ILNIK.1 HtNl.YNOWE TYPU 102

R6inice mledzv wynikami porniarow u gory i u datu tulei akreslajll jej stozkowosc. R6inice mi~dzy wvnikamt pomiarow wzdlui j w popizek osi podluzne] kadtuba okreslaja owalnosc ksztaltu tulei. W iadnym miejscu t~lei iej srednica nie powinna roznic si'i bardziej niz 0 0,10 mm od wymiaru nominalnaqo (patrz rozdzie! 1.1).

W zestawach czesci zamiennych znajduja si~ tloki w dw6ch nadwvmlarach, na kt6re trzeba przeszlifowac cy_lindry.

Powierzchnie kadtuba sprawdza silt, podobnie jak powierzchnie gfowicy, na plaskosc przylegania. Porniarv wykonuje siEl wzdtuz osi podtuinej kadtuba, poprzecznie do niej i po przekatnych. W zsdnvm miejscu przeswit miedzv powierzchma przylegania kadiuba i liniatem nie rnoze przskraczac 0.10 mm. Pomiary 'NYkonuje sie szczelinomierzem.

2.7. WAt. KORBOWV I KOtO ZAMACHOWE '.:

Wymontowanie walu korbowego

Wymontowanie watu korbowego jest moiliwe po wyj~du silnika z sa-

mochodu, ,

• OdblCZYC skrzvnie bieg6w od silnika wymontowanego z samochodu, Uwaiac. zeby nia zgillc walka sprz~gtowego w czasie podnoszenia.skrzyni hi'eg6w_ • Unieruchornic, w odpowiedni sposob, keto zamachowe i odkrecac r6wnorniernie, .na krzvz". srubv mocujace sprz~gfo. Przawainie srubv te moina odkrecic kluczem oczkowvrn, bez specjalnego unieruchamiania kota zarnachowego. Natozyc klucz na ~eb srubv pod katern prostym. to znaczy ramie klucza powinno znale:U: si~ pod katern prostym do linii f1;Jczi'jcej sr~~ z osia watu. Udarzac rEtkq, w koniec klucza. Zwykle pod wph;wem tych uderzen sruby silt luzujq. Do przytrzymania kola zamachowegomoi:na uiyc plaskownika z dwoma otworami i zamocowac go na kole zamachowym srubarni sfuzllcymi do mocowania sprz~gfa. Silnik wtedy dobrze podeprzec i sruov mocuiace koto zama-

chowe po kolei odkrecac, "

;~~::

Rys. 2.48. MIEJSCE Oz1t4KOWANIA POKRYW tOiYSK

Rys. 2..47. SPRAWDZANfE LUZU OSIOWEGO WAtU Gt6WNYCH (11"

KORBOWEGO Silniki 2.3 dms od roku 1987 maj~ nowe pokryuvyfoZysk:

64~ ~ ~ __

• i I~

l

2.7. WAt KORBOWY I KOto ZAMACHOWE

WVMONTOWANIE WAtu KORBOWEGO

~ . . ,

Uwaga! Pri~d wYmontowanlem sprzeqla oznakowac punktakiem wzajemne ustawieniakola zamachowego i oslonv spm:gla w celu zachowania niezmienionego p6toienia czesci podczas rnontazu, Z przodu silnika poluzowac srubv kcHa pasoWikio, wykorzystujqc unieruchomienie kola zamachowego.

• W taki sa~ spos6b mozna wymontowac tarcze zabierakowa przekladni hvdrokinetyczr:)'ej skrzyni automatycznej.

• ZdjQC giowic~ silnika.

• Zdemontowac pokrvwe napedu rozrzadu,

• Odkr~cic,~isk~ oleiowa silnika.

• Jei:eli malbyc: wymontowany tylko wat koroowv, tloki z korbowodami mogl:! pozostac w cylindrach. W katdym innym przypadku trzeba je wymontowac, tak [ak opisywano poprzednio. W przypadku gdy korbowody i tioki pozostaja wcylinrlrach, oznaczvc kolejno pokrywy stop korbowod6w. wyjCjc je wraz z dolnymi panewkami i przechowac w kompletach.

• Przystawic ad przodu czujnik zegarO\NY z wysiElgnikiem. Dotknqc jego konc6wkl:j pomiarowa do czola czopa walu korbowego Oak na rys. 2.47). Naciskaj"lc wai korbowv wkretakiam i przesuwajac go poosiowo w jedna strone. ustawic wskaznik czujnika na aO·. Przssunqc teraz wat w przeciwnym kierunku. Zegar ezujnika wskazuje wartosc luzu osiowego watu, naleiy jq zapisae Ipotrzebne do pozniejszeqo montazu). Jei.eli luz przekracza 0,30 mm, trzeba go zmniejszyc pndczas montazu watu. toiysko ~rodkowe rna dwie podkiadki oporowe z obu stron.po lewe] i po prawej stronia. Przejrnuja one sily poosiowe dziatajq-ce na wat korbowy i sluz<! do kasowania luzu osiowego watu. Jezeli luz jest zbvt duzv, trzeba wmontowac nowe podktadkl, po obu stronach toiyska podktadki musza rniec [ednakowa grubosc.

• OdkrEtcic srubv pokrvwv uszczelniacza, umieszczonej z tylu silnika, i pokryw~ ostroznie zdjac,

• Odkrecacrownorntarnie ina przemian srubv pokrywtoiysk gt6wnych walu korbowego, a nastepnie kolejno zdejrnowac pokrywy. Sprawdzle, ezy kolejne numery pokryw Sq dobrze widoczne. Pokrywy sa oznaczone numerami 1, 2, 4 i 5. Pokr'{lo'>'a; numer 3 nie ma oznaczenia. Pokrywa numer 1 jest urnieszczona zawsze od stronv kola pasowego. Numery oznakowania znajduj<l si~ w miejscach pokazanyeh na rysunku 2.48.

• ZdJ<jc panewki z czop6w Iozvskowvch i przechowae razern z pokrywami. Wszystkie panewki na powierzchni nie pracujace] oznakowa6 odpowiednim mimeram tozyska.

• Ostroinie wyjqc wai korbowy z kadtuba silnika .

•• Pozostate panewki wyjqC ze skrzvni korbowej, skornpletowac z wyjl'ttymi wczesniej panewkarni i pokrywami loiysk oraz przechowywae w kompletach. Gorne pa~ewki watu rnaja po jadnym otworze oraz rowku olejowym i w czasie montai:u muhq byc odpowiednio lI'Ioione w skrzyni korbowej.

Sprawdzanie ibz,sCi

Ii

• Wat korb0Y"'l sprawdzlc, poszukujac uszkodzeri, i zrnierzve doktadnie sredni-

ce ezop6w Korbowyeh i gl6wnych. Oba czopy magq bye czterokrotnie szlifowane, a Wafmoina montowac z panewkami podwymiarowymi.

• Wat zamocowae w ktach tokarki lub oprzec na skrajnvch czopach gt6wnych w pryzmaeh pomiarowych. Czujnikiem zegarowym zmierzyc bicie na srodkowym ezo~ie gMwnym. Bioie nie powinno przekraczac 0,10 mm. Jezeli jest

wleksze. wat wymaga wymiany. ,

~ ~ ~ ~65

I',

4. ;:.ILNIPt.ltsloNL.'I'NUWE TYPU 102

Rva. 2.49. POMIAAYSREDNIC tOZYSKA GtDWNEGO

• Zrnierzyc luzy fOZysk gt6wnych i korbowych w nast~pujqcy ~Pbs6b.

- Pokrywy lozvsk gt6wnych, bez panewek. skrecic ze skrzynii'lJkorbowC!. Sruby dobrze naoliwic i na przemian dokrecic rnornentem 90 N . m.~,ezeli gwint rna rozmiar M12 lub momentem 55 N . m + 90 ... 100·, jeieli gwint rna rozmiar M 11. PoklY'NY fozysk mozna zarnoeowac tylko w jednym polozeniu.

- Wedfug rysunku 2.49 zrnierzvc srednice otworu w P!aszczyinach A B i C. Uzyskane wyniki zapisac dla kaidego foiyska osobno. W przypadku przekroczenia srednicy nominalnej lub gdy otw6r okaze sie stoikowy. mozna pokryw~ tozvska probowac dopasowac, docleraiac i"l. papierern Uciernym na ptycie warsztatowej. To dopasowvwanie nie rnoze jednak przekroczvc warto-

sci 0,02 mm. I ,

- Zarnocowac w skrzyni korbowej pokrvwe ze starannie oczvszczonvmi i umytymi panewkami. Sruby mocujace pokrvwe dociaqnqc tak. jakopisano poprzednio.

- Zmierzyc srednice otworow i kolejno zepisac (rvs. 2.50).

- Odjll.c wartosci srsdnlc czopow korbowych od srednic otwor6w z panewkarni.

Uzyskane roznice Sil. wielkoscisrni 'luz6w lozvskowvch. kt6re w toiysJeach gl6wnych powinny IillYnosic 0.025 ... 0,045 mm, 8 korbowych 0.030 ... 0,050 mm. Gra-

niezne zui:yeis wynosi: 0,070 mm. -.

- Jezeli okaze si~ to konieczne, mozna luzylozvskowe zrnniejszvc, stosulac panewki r6Znych wymiar6w naprawczyeh. Panewki w zestawach cz~sci zamiennych wyst~pujCl w roznvch wymiarach.Panewki Z oznaczeniem czerwonym Sq

grubsze nii panewki z oznaczeniem i6ltym luh zielonym. ,

- W przypadku sprawdzania luz6wtoZysk korocwvch naleiy wrqcic do pedrozdziatu 0 sprawdzaniu ttok6w i korbowod6w. Opisano tam sposobv mierzenia otworu w stopie korbowodu. Czvnnosci do wykonania sa takie same.

Zamontowanie watu korbowego

• Przetrzec otworv tOZysk i osadzi« panewki tak, i:eby siEil pokryly otwory olejowe panewki i obsady Iozvska oraz ieby wvstep panewki trafH w wybranie w otworze tozyska. Panewki powinny bye dobrze naoliwione.

• WfoiyC pierscienle oporowe w srodkowe foiysko gt6wne. P6fpierScienie SEI umleszczane w dolnej cZQsci obsady rotyska i w pokrywie. SCl one parami jednakowe, ale potpierscienie z wvstepami trzeba wktada6 w gniazdo ~oiyska. stanowiace cz~sc odlewu skrzyni korbowej. Spos6b zlozenia polpierscieni jest widoczny na rvsunku 2.51. WystflPY zabezpieczaja polpierscierue przsd obrotern. Rowki olejowe naleiy urniescic od stronv kolnierza watu korbowego i od stro-

66 ny kola pasowego. ,t

r-----------------------------~--------~

2.7. WAl KORBOWY 1 KOlO ZAMACHOWE

ZAMONTOWANlt WAt:.U "'Vl'lDuncuu

Rvs. 2.52. WKtADANIE POKRYWY toi.YSKA SRODKOWEGO llAlOiONYMI PIERSCIENIAMI OPOROINYMI.Sruby mocuj<\ce pokrywy zosta!y zmienione w czerwcu 1986 roku, Wczesr"liej etosowano ~ruby M 12 z !bern szasclckatnvm, p61niej zastapiono je srubarni M 11 z !bern 0 podw6jnym szescickacie

I I

. I

67

Rya. 2.51. PRAWIDtOWE ZlOZENIE PIERSCIENI OPOROWfCH WAW KORBOWEGO USTALAJACYCH WAt POOSIOWO. W czerwcu 1986 roku zwi~kszono grubo~c pierscieni z 2,15 mm na 4,15 mm

I I

!

'J.

. J

• Wat korbb'fY utoiyc ostroi.nie na panewkach. Wprowadzic stopy korbowodow na czopy korbowe watu, [ezeli oczvwiscie tlok i korbowody pozostaly

w cylindrach. .

• WtoVjc panewki w pokryvvy tozvsk gfownych (wprowadzi6 prawidtowo wystQPY w wvPi~cia) i dobrze naoliwic,

• 000 p6tpierscienie oporowe urniescic w wybraniach pokrywy foiyska srodkowego. RcM-ki olejowB mUSZfI_ znajdowac sie;t od zewnatrz, Pokrvwe zakladac trzymajqc paicami oba polpierscienie. z lewej i z prawej strony, zapobiegnie to ich wyslizgr'ii~iu si~ z wybrania (rvs, 2.52).

• NatoZyc pokrYVVI;! toiyska i za pomoca rniotka z tworzywa lub z gumy ostukac, Pokrywy zaktadac zgodnie t: ich oznaczeniarni, Wybita w skrzvni korbowej cyfra w 1· oznacza miejsce. w kt6rym musi sie znaleze pokrvwa numer 1.

• Srubv polojvw. zaczvnaiac od Iozvska srodkowepo i posuwajac si~ w obie strony na zewnatrz, dokrecae stopniowo. az do uzyskania momentu 90 N . m. jezali srubvmsja gwint M 12. lub 55 N· m + 90 ... 100°, jei:eli sruby mala gwint M11 ..

• Obr6cie kilkakrntnie watem, zebv wyczuc ewentualne zaclecia.

• Sprawdzie luz poosiowv walu, tak jak zoataro to opisane poprzednio. W przvpadku gdyb)lluz okazal sil'l zbyt duzv, wvrnienic podkladki oporowe. Podktadki te majq. w,zes1awach czesci zarniennvch, pille rozrwch grubosci.

• Ttoki zm!!lIiltowae z korbowodami. wedtug wczesnieiszseo opisu.

• ZamontQiac pokrvwe tylnego uszczelniacza walu.

• Wmontowae naped rozrzadu.

• Zamonto~ac kolo zamachowe lub tarcze zablsrakowa automatycznej skrzvni bieg6w ..

• UstawicsprzE;!gto wzgl~dam kola zamachowego wedtug naniesionago znaku. Ostona'f~rzligta musi bye dokladnie wycentrowana.

• Zarnontows» pornpe oleju (patrz strona 8B).

• Zemontowac rniske oleiowa silnika.

2. SllNIKl BENZYNOWE TYPU 102

Wymiana kola zamachowego lub tarczy zabierakowej

W samochodach z mechaniczna skrzvniq bieg6w masa kola zamachowego nie jest jednakowa dla wszystkich silnik6w. Kola zarnachowe silnika z zasilaniem gaznikowyrn rna mniejsza wvsokosc ~H". pokazana na rysunku 2.53. Przed wymian<} nalezv wiQc zrnierzvc ten wymiar i porownac w starym i :nowym kale zamachowyrn.

Zar6wno kofo zamachowe; jak i tarcza zabierakowa sa zaopatrzone z tytu w dwa segmenty 0 szerokosci 55G, rozmieszezone po przeciwleg-lych koncach srednicy (rys. 2.54). Segmenty te stanowia punkty odniesienia dla czujnika ZZ. W samochodach z automatvczna skrzynill bieg6w tarcza zabie~~kowa jest jednakowa dla wszvstkich silnik6w. Kolo zamachowe lub tarcza zabierakowa z wier'lceni zebatvm rozrusznika mogQ. bye wymieniane bez wywai:ania watu

korbowego. Nie trzeba tez vvyjmowac silnika. .

• Wymontowac skrzyni~ bieg6w. r :

,'~,

A

... '

B

A

Rys. 2.66. POtOiENIE OTWORU CENTRWI\CEGO PODCZAS MONTAZU TAReZY ZABIERAKOWEJ PRZEKtADNI

Rys. 2.55. MIEJSCE PO WiMONTOWANYM CZUJNIKU HYDROKINEMATYCZNEJ (samoch6dz automatyClnl'j skrzyni"l .

POLoiENIA ZZ bieg6wl

68r--------- .~ _

H H

Rys, 2.53. POR6wNANIE K6t ZAMACHOWfCH SllNIKA Z ZASII.ANIEM GAiN1KOWfM IA] .H" ~ 58.5 mm

I Z ZASILANIEM WTRYSKOWYM (B) oW = 63,5 mm

Rys. 2.54. WiDOK OBU SEGMENT6w IA) W KOLE ZAMACHOWfM ,!:

I'. / ~ i,1'

:~ i \ I I

, J

.,1 ir'

2.7. WAf. KORBOWY I KOlO zAMACHOWE

WYMIANA KOtA ZAMACHOWEGO

• Unieruchomic kolozamachowe lub tarcze zabierakowa W tym celu oMOZyC srub"! w otw6r w kadtubie silnika i moeny wkretak miedzv zElby wienca rozrusznika. Odkreclc kolejno osiem srub rnocujqcvch koio zamachowe. MiEldzy dwiema srub~mi znajduje si~ dodatkowy otw6r w kale zamachowym. Otw6r ten pokrywas~ ze swoim odpowiednikiem w kolnlerzu watu korbowego i podczas montazJkola zamachowego lub tarezy zabierakowej trzeba przestrzegac wtaseiwego umieszczenia kola zamachowego wzglildem watu korbowego. Na rysunku 2.56 widac rozmieszczenie otworu w tarczy zabierakowe],

• Zdjij.c kolozarnachowe lub tarcze zablerakowa, Pod tarcza zabierakowa znajdujll silt pod~tadki dystansowe, k16re trzeba wyjiJ.C i zachowac

• Zmierzv(:'§ruby mocujqce w nejcienszvmmiejscu przewqzenla, Jezeli srednica przew~enia bedzie mniejsza od 8,0 mITI. srubv trzeba wvmienic, Pomiar przaprowadza siE! zgodnie z rysunkiem 2.42.

Jei.eli kolo zarnachowe rna §Iady przvpalen lub zuiycia, rnozna je przetoczye. Warsztaty wy~pecjalizowane rnaja dostateczne informacje i dane technlczna do przeprowadzenia te] operacji. Moi.na wymienic wieniec zebatv; spos6b postepowania o~isano w razdziale 3.7.

Silniki typu 1132.924 i 102.921 majq takie sarno koto zamachowe. Natomiast w silniku 102~985 kolo zamachowe jest lzeisze i rna wi~kszy rozstaw srub do mooowanlasprzqqia.

Montai wykonuje,$iE! w nastepulacv spos6b.

• Koto zarnachowelub taroze zabierakowa zatoZyc na kolnierz watu korbowego i obrccic ,w taki spos6b, zebv otwory przelotowe sie pokryly. W maeowaniu tarczv zabi~iakowej umiescic jednq podkladke dvstansowa ad strony koinierza

i dru9il od ~!twnlltrz. -

• Wkr~cic~uby i dociClgnqC momentam 30 .. .40 N . m. Potrzehny jest w tym celu klucz ~Ip~kjalny do gniazd szesciokatnvch w Ibach srub, Doci(!gnqc sruby ponownie 090 ... 100·, czyli 0 okolo [edna czwarta ich obrotu. Naleiy koniecznie podczas dociaqania ostatecznego przekrecic srubv 0 taki kilt, gdyi sa to sruby wytrzYmato~ciOWB z przewezenism i opisane doclaqnlecle zapewnia prawidrow&fJziatanie ztacza Srubowego.

Jezeli W silntku z mecharuczna skrzynia bieg6w zmontowanym po roku 1985 trzeba wvmienic fOZysko waika sprzElgfowego w wale korbowym, to najpierw usunac pierscien zamykajqcy, a nastepnie wyciqgnijG sciqgaczem toi;ysko kulkowe (rvs. 2.57).

,

Rys. 2.57. toZVSKO WAtKA SPRZ~GtOWEGO W WALE KORBOWYM t - piarscieli dystansoW\l. i - sruba wytr<ymalosciowa, 3 - wieniec l~baty, 4 - keto zemachowe, S - pierscien zamykaiflCV. 6 - totysko kulkowe

~~ ~ ~69

2. SILNIKI BENZYNOWE TYPU 102

Wymiana kola pasowego i tlumika drgani) 'I'

We wszystkich silnikach z zasilaniem wtryskowym zastosowahri ina przednlm czopie warn korbowego Humik drgari skretnvch, Silniki z zasllenlem gaznikowym mogij miee w tym rnieiscu alba piaste z kolern pasowym, alba tlumik drgali (od roku 1985). Po wymianie tlumika lub kota pasowego nie trzeba wy. wazac walu korbowego. Otwory pod srubv kola pasowego sa przesuniete. tak wiec keto daje si~ zarnontowac tylko w jednym polozenlu, Moina spotkae dwa wykonania tlumika drgali i kola pasoweao.

W samochodach bez klimstyzacji koto pasowe jest mocowane szasclorna srubami bezposrednio do tlurnika drgal1. Catv zespol ttumika jest umocowarw na czapie walu korbowego jednij sruba M 18 x 1,5 x 75, ktora dokreca si~ mementem 270 ... 330 N . m (rys. 2.58).

W samochodach z klimatyzacj" kolo pasowe jest osadzons na czapie walu korbowego za posrednictwam sprz~gta, kt6re sktada sle z piast;!, tijcznika gomowego, kotnierza stalowego. pokrywy zamykajace] i .oZy$~a kulkowego (rys. 2.59), SPrzEWto to tlumi nier6wnomiernosc biegu wafu kmbowego'przy malych predkosciach obrotowych i przy wtl:jczeniu sprezarki klim,atyzacji. 'dzilt' ki czamu pasek klinowy rnoze pracowac bez poslizgu na kale. Cafy zesp61 jest mocowany do wafu korbowego [edna srubfl M 18 x 1,5 x 75, kt6~ dokreca si~ momentem 200 N . m + 90" + 90".

Rys. 2.58. PRZEKROJ PRZEDNIEJ CZI;SCI WAtu 2 3 4 5 6 7 B
KORBOWEGO SILNIKA W SAMOCHODZIE BEZ
KLiMATYZACJI
1 - kola pasowe, 2 - Gruba M8 x 16,
3 - tlumik drgan.
4 - uszczelniacz przedni welu korbowego.

5 - pokrvwa napedu rOlfl'ldu,
6 - tuleja napedowa pompy oleju,
7 - sbzynia kcrbowa, 8 - WIK karbowy.
9 - podkladki spr(!Zynujijce,
10 - wpust cz6Ienkcwy,
11 - sruba M1& X 1,5 x 75.
12.- pierscieri dystansowy,
13 - Kotek pasowany 3 x 5 mm,
14- kolo ~ancuchowe,
15 - kola zqbata wewnetrzne pampy oleju,
16 - kola zebate zewnetrzne pompy oleju,
17 - sruba MB x 16, 18 - miska olejowa
Rys. 2.59. PRZEKR6J PRZEDNIEJ CZ~SGI WAtU
KORBOWEGO SILNIKA W SAMOCHODZIE Z KLiMATYZACJA
1 - lcoInier:z, 2 -, sruba Me x 13,3 - toZysko kulkowe.
4 - pokrywa zamykaj'lca, 5 - srube M 18 x 1,5
6 - pierscieri dystansowy.
7 - piersciel'1 zabazpleezajacy,
8, - sruba M6 x 13,9 - kola pasewa,

10,- pie..scienie sptllZynuj.!!.ce,
11:- wpust cz6lenkowy.
12 - uszczelnlaez pr:zedni watu korbowego.
13 - pokrywa naMdu rozfZ.!!.du.
14 - tuleja napQtlowa pompy oleju.
15 - skr:zynia korbowa, 15 - wal kerbowy,
17 - kolak pasowanv 3 X 5 mm. 18 - kolo lancuchowe,
19 - kolo z~bata wawnQtrzne pOf!1PY o19ju,
20 - keto zebate zewnetrzne pornpv oleju,
21 - plesta z l'lcznikiem gumowym,
22 - tlumik drgan, 23 - miska olejowa 21 22 23 / ,
70 I ~ I

2.7. WAl KORBOWY I KOlO fAMA(,;HOWE

Podczas prac naprawczych przestrzegac nastepujace] kolsjnosci wykonywa-nych czynn,p~ci.

• Wymon~at wentylator i ostonq wentyl{ltora.

• Poluzovva6 naci~g paska klinowego i pasek wymontowac. tak jak opisano w rozdziale.o rozbi6rce silnika.

• Ustalic waf korbovvy, zabezpieczajac go przed obrotem, W tym celu mozna wtEjezyl: bieg i hamulec awaryjny. Moina tei wymontowac rozrusznik i unieruchemic wiefiec na kale zamachowym lub tarczv zabierakowej.

• Wvkr~ci<!'srub~ centra In,! z czopa walu korbowego i zsunac tfumik drgan z kolern pasowym. Do tego celu jest potrzebny seiil9acz. kt6ry przYkr~ca sie do tlurnika lub do kolnierza sprzeqla, Zwr6cic uwag~. jak 5'1 utozone podktadki $pr~iynujqc~ pod lbern srubv (kierunek wyohlenia).

• Przed ponownym zamootowaniem cz~sci przykrEi!cic kola pasowe do ttumika drgan. Sruby z tbem walcowym dokreca si~ momentem 10 N . m. ' • Obr6cil: waf korbowv do potoienia. w kt6rym sq widoczne wpusty czolenko-

we i asadzi6 na nich tlumik drqan, .

• Zatozyc na srube centralnq rnocujacq piaste tlumika podktadki spr~Zynujl:l- 00, ukladejac je wedlug rysunk6w 3.41 i 3.42. SrubE;! centralna z gwintem posmarowanym olejem dokrecic zalecanym momentem. Podczas tych czvnnosci wat korbowy musi bye ustalany przed obrotern.

• Zatozyc. pasek klinowy i naplac go.

• Zamontowac wentylator i jego ostone.

Wymiana tyhlego uszczelniacza waJu korbowego

Tylny uszczelniacz watu korbowego jest osadzony w pokrywie, ktora przvkreca si~ t: tyru skrzyni korbowej. Pokrywa jest centrowana na dw6eh kolkach, kt6ra znajdujq sie po jej przeciwnych stronach. Od strony skrzyni"karbowej pokrywa jest pokrvta srodkiern uszczelniejacvm .Locti1e T",

Pokryw~ lub uszczelniacz wymienia sit;! w spos6b nliej opisany.

• Wyj~c skrzvnle biaqow (patrz rozdzial A.2).

• Zdjqc k~o zamachowelub tarcze zabierakowa przekladni hvdrokinetvcznej,

• Jezeli wymieniany bedzie tylko uszczelniacz. WYi~6 go wkretakiern, podkladajac 9rubil szmats w miejscu jego oparcia. Zapobiegnie to uszkodzeniam innych czesci, na skutek nacisku na nie wkretaka.

• Odkr~oi6 dwie srubv mocuiace, kt6re znajdujil sie na zewnatrznej krawedzi pokrywy oraz dwie srubv umieszczone nize],

• Podtozyc dwa wkrt;!taki w miejscach oznaczonvch strzalkami na rysunku 2.60 i odl'rf,ivae pokryw~ ad scianv skrzyni korbowej .

. , I

'~

I

I

~

Rys. 2.60, STRZAlKAMI POKAZANO M1EJSCA PODWAiEN1A WKRGTAKAMI POKFf\'Wf TYLNEGO USZCZELNIACZA WAlU KORBOWEGO, Od roku 191;1:5 pokrvwa ma lmieniony ksztart i wmontowanv pjer'$cien omnleisze] srednicy

",3- kolek pasOwany, • ,

2 - uszczelniacz, 4 - pokrvyra

~ ~~ ~~71

2. SllNIKI BENZYNOWE TYPU 102

. j', i

• Pierscien uszczelniajacv, jeieli jest to konieczne. wyj~e'< otweru pOkl'Y\lVY.

nie usakodzio przy tym pokrywy. <

• Umyc powierzchnie pokrywy i skrzyni korbowej.

• Wbit w pokrvwe nowy uszczelniacz. Jego warga uszczelnlajaca jest przesunieta 0 3 mm, na skutek czego nie trze 0 waf w tym samym miejscu co poprzednio. Przestrzeri rniedzv warg<t uszczetniajaca i warg~ przeciwpytbwll wypetnic okolo 1 9 smaru staleqo.

• Powlec dokladnie powierzchnla uszczelnlaiaca pokrywy masa uszczelniejqca i osadzic pokrvwe na kotkach centrujaevch, Dosunac pokrvwe r~kq do soiany skrzyni korbowej i ostroi.nie jq opukac, Stacje obsrugi Mercedssa do wmontowania pokrywy u:i:ywajll specjalnego przvrzadu, k16ry zapewnie wta sci wy doeisk pokrywy. Dlatego czvnnosc t~ nale:i:y wvkonvwac bardzo ostroznle, zeby nia uszkodaic pokrywy.[ .

• Dokr~cic obie srubv dolne. a potem pozostale dwie. Sruby d,*~cac rno-

mentem 10 N· m. .'

• Pozostate czvnnoscl wykonac Vol odwrotnej kolejnusci do wymontowania

uszezelniacza i pokrywy.

Wymiana przedniego uszczelniacza watu korbowego

Przedni uszczelniacz walu korbowego jest osadzony w pokrywie napedu rozrzadu i rnozs bye wymieniany w silniku wmontowanym w samochodzie. Pojawiaj"loo si~ pod samochodem, z przodu, plamy oleju wskazuja n~ ~oniecznosc wykonania naprawy. Trzeba jednak wvkluczvc, is przvezvnq powstawania plam jest wyciek spod pokryvvy napedu rozrzadu, W takim przypadku trzeba

wymieni6 uszczelke pod pokrvwq Ipatrz opis na stronie 57). . ~

• Wymol)towac ttumik drgan z kotem pasowym (patrz strona 70). .

• WyjC(c z pokrywy uszczelniacz wkretskiern. Podtoi:y6 w miejscu opareia wki~taka grubq szrnate. zeby nie uszkodzic pokrywy lub watu korbowego.

• Sprawdzic. ezy pierscien dystansowy nie rna porysowanej biezni, W takim przypadku pisrscien trzeba wyrnontowac sciaqaczem,

• Wszystkie czesci dokladnie urnve. a w razie koniecznosci usunac grat na kraw~dzi otworu uszczelniacza w pokrywie rozrzqdu,

• Wbic nowv piersclsn dvstansowv, jei:eli zostai wyj~ty.

• Whit nowy uszczelniacz w pokrywt;l. Przestrzen mledzv wargC(' uszczelniaiaC,,! i wargq przeciwpylowq wypelni6 oketo 1 9 smaru stateqo,

Pozostale czvnnosci wykonae W odwmtnej kolejnosci do wymontowania uszczelnlacza,

I.

2.8.

ROZRZ~D

Wszystkie opisane dalej naprawy napedu rozrzadu mozna wykon8c W silniku wmontowanym w samochodzie. Uklad przektadni -laricuchowej oraz zwi<lzanych z nill podzespolow pokazano na rysunku 2.61. Podw6jny lq.ricueh nepedu rozrzadu jest nawinletv na keto watu rozrzadu, keto watu posrednieqo i napedzeiace go koto lancuchowe walu korbowego. tancuch jest prowadzony w dw6ch prowadnicach slizgolNYch i rna napinacz hydrauliczny mocowany w kadtubie silnika. Nacisk napinaeza przenosi na laricuch prowadniea wykonana z lekkiego stopu.

Lancuch napedza rozdzielacz zaplonu i w silniku z zasilaniem gainikoW'{m dodatkowo pompe paliwa.

I·

Kolo lancuchowe watu rozrzadu jest mocowane na wale srubq centralna M 12.

prZBZ spacjalny wpust

72r- _

J.

Wymontowanie i zamontowanie napinacza tancucha

1

Napinacz lancucha jest wkreconv z boku, po prawe] stronie g~owicy. SHa na-

pi~cia laricucha jest suma nacisku sp~iyny umieszczonej w napinaczu i cisnienia oleju silnikowego znaiduiacepo si~ w napinaczu. Ole] w napinaczu amortvzuie r6wniei. uderzenia, kt6re powstaia na skutek bicia zmiennie obciaianego tan~ucha·.·Jeieli napinacz przestanie dziaiac. trzeba go wymienic na nowy, kom~letny.

• Zdjitc Pa~ek klinowy napedu alternatora.

• WykrI(!Ci.t,~rub~ napinacza paska klinowego, odchylic napinacz do g6ry, a alternator na\lZewni:\trz.·

• Wvkr~Cit.korek gwintowany (patrz 1, rvs, 2.8). Wyjl'j,c uszczslkq (3) i Sprlti.yne (2). Nalety pamietac, ze sprE;!iyna wywiera stafy nacisk na korek.

• Wprowadzic klucz trzpieniowy 17 mm w napinacz Iancucha i wykrllcic go z kadluba silnik.a .

•. WYCi<t9~;C z korpusu napinacza sworzen dociskowy (5, rys. 2,62). Sworzen jest dostarczany w komplecie z catym napinaczem.

Podczas ponownego monta±u napinacza korpus (6) wkr~ca sie w kadfub rnomentem 10 N . m. Wszystkie pozostale czvnnosci wykonuje sil(! w kolejnosoi

odwrotnej ~o apisanej wyi:ej. .

f-------~------------______l73

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE NAPlNACZAtANCUCHA

2.8. ROZRL\D

> 1·

Rys. 2,61. NAPI;,D ROZRZADU 1 - naplnacz lal'lcucha

2 - prowadnica napinacza

3 - kolo laricuchowa walu korbowego 4 - prewadnlca ~Iizgowa dolna

5 - koto lal'lcuchowe pnsrednia

6 - prowadnica slil:gowa 96mB

7 - kolo Iancuehowa walu rozrzadu

•. ~

1

Rvs. 2.62. ELEMENTY NAPINACZA lANCUCHA

1 - korek gwirltowany. 2 - uszczejka, 3 - sprlli.yna, 4 - podktadka sprll;!:ysta, 5 - $Worlel'l dociskowy, 6... korpus napinacza

! '

2. SILNIKI BENZYNOWE TYPU 102.

I Wymontowanie i zamontowanie laricucha '" rozrzqdu

Do wymiany Iaricucha rozrzqdu w silniku wmontowanym w samochodzia jast potrzebna szlifierka reczna, Nowy Iancuch ma ogniwo rozlaczne, umoiliwiajttce jego dernontaz bez dodatkowych czvnnosci,

• Wymontowac swlece zaplunowe. aby utatwic obr6t watem ko'~bowym. '

• Zdj!;(c filtr powietrza i pokrYWI7 glowiCV.

• Wymontowac napinacz lancucha.

• Wymontowac wentylator chlodnicy i jego osrone.

• Przykryc szmata kornore z fancuchem rozrzadu silnika.

• Zeszlifowac szliflerka reczna dwa sworznie jednego ogniwa tancucha. ale nie zdejrnowac jsszcze Iancucha.

• Nowy tancuch za pomoca ogniwa z zamkiem umocowac do starago tancu-

chao po usunieciu resztek zeszlifowanych czesci lancucha. ,1.

• Wyciqgm\c wtyk ztacza czu)nika ZZ (zielony przew6d). . ,

• Obraoac powoli watem korbowym silnika w kierunku pracy. W celu utatwienia tej czvnnosci na srube kola pasowego zatoiyc klucz nasadowy 27 mm

z grzeehotkq_. .. .

• Podczas powolnego obracania wafem korbowym IN'{cillgac ~ry lancuch, ai ogniwo f"lczEl_ce z {ancuchem nowym znejdzie Sl~ na g6rnej G~Wsci obwodu kola faricuchowego napedu watu rozrzqdu, Ca-ty czas trzeba pilriowac, teby

/, ;

[ancuchv pozostawaty w zazebianiu z kotami taricuchowymi watj.r korbowego

i watu rozrzqdu, r''

• srarv lancuch odlaczvc od nowego i od strony wewnlltri:ilej w\oZyc ogniwo zamykajqce. Zamek zabezpieczy6 od przodu nowymi podkladkami zabezpieczajqcvmi, Na czas wykonywania tej czvnnoscl zwiazac mocno drutem Z obu stron fancuch na kole lancuchowvrn watu rozrzadu. Zapobiegnie to rnozliwosci jego zsunlecia sie w 9tllb komory napedu rozrzadu. Zamkn4; zamek ognlwa' taczaceqo nowego lancucha, ZdjEjc drut mocujqcv lancuch na kale watu rozrzadu,

• Obracac watem korbowym do chwili, ai: trek pierwszego cylindra znajdzie sle w ZZ. Sprawdzic. ezy w tym polozeniu kola pasowego wa'tu korbowego znakl na wale rozrzadu znajdujq sili w polozeniu przedstawionrlll na l)'S,un-

kach 2.7 i 2.18. . I" . '

• Pozostate czvnnosci wvkonac w odwrotnej kolejnoscl do wyrnontowania

Iancucha. .";~ .

Wymontowanie i zamontowanie prowadnifcy

naplnacza lancucha ~~'

Polozenie prowadnicy napinacza lancucha jest widoezne na rysunku 2.61.:Do wymiany prowadnicy napinacza trzeba zdj,,!c pokrvwe nap~duj rozrzadu, Nakladka z tworzvwa sztucznepo w prowadnlev jest wymienna. W razie wyriliany zuiytej nakladki trzeba )'1 wlozyc do wody 1 podgrzewac do 65"'C.

• Wymontowa6 pokrvwe napedu rozrzadu. d, 'I'

• Oznaczyt tarba poloienie wzajemne kola Iancuchoweqo watu korbowego i tar'icucha. podobnie jak na rysunku 2.9 dla kota taricuo;.oyvego Wafu

rozrzadu, I I

• Kolo taricuchowe watu rozrzqdu i lancuch oznakowac wsp6lnie, jak pokazano na rysunku 2,9.

• Wymontowac napinacz lancucha. w spos6b opisany na stronie 73.

74~ ~

___ _l_ .. __ . ------.-----,- ... --.- .... -- ...

2.B. ROlRL'P

'~

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE PROWADNICY NAPINACZA tANCUCHA

~ ~ ~ ~75

I

• W sampcf10dzie z requlacja poziomu podtogi wvkrqcic sruby pompy cisnieniowaj i odlozvc pompe na bok bez odlaczania jej przewod6w.

• Wkr~i.c srube mocuiaca kolo lancuchowe walu rozrzadu Wat rozrzadu w czasie t.$j czvnnosci unieruchomic [patrz rys. 2.10).

• Sciqgn~q z watu rozrzadu kolo Iancuchowe. W samochodzie z regulaciil poziornu podfogi razem ~ kolern lancuchowvm zdjqc tarcze napedowa pompy ci-

snlaniowe], .'

• Prowadnice napinacza obrocic do wewnqtrz i sciqgnllc ze sworznia.

• Sprawdtic zuzvcie nakladki z tworzvwa w prowadnicv i jei:eli uszkodzenia lub wytarcia SCI widoczne. wvrnienic,

• Wmontowac prowadnice. wvkonulac czynnosci w odwrotnej kolejnosci nii: podczas wymontowania. Srubli mocujaca centralnie kolo tancuchowe watu rozrzadu w","~cic w wal, unierucharniajac go chwilowo, i dociqgnll.G srube momentem BO,N . m. Podczas zakladania Iaricucha rozrzadu zapewnle, ieby znaki wykonane tarba na lancuchu i obu kolach tancuchowych pokryty sill ~ obu miejscach znakowania. Nie pomieszac znak6w!

.. ~. ,.

Wymontow.;nie i zamontowanie prowadnic lanc~fha .

! .,"

Porozenieprowadmc slizgowych faricucha jest widoczne na rysunku 2.61. Do

wymontowimia prowadnic jest potrzebny sciqqacz udarowy do vvyciqgni~cja sworznl, na kt6rych sa umocowane prowadnice.

Wymontp~anie gOrnej prowadnicy wymaga wykonania nastepujaevch czynnoscil:

• Odtl:jczyc akurnulator,

• Spuscic plvn chtodzacv,

• Wymontowac filtr powietrza i pokryw~gtowicy.

• Wymontowac obudowe termostatu. W tym celu odlaczvc oba przewady od obudovvy (dolny i boczny) i sciE!gnq_c boczny przew6d z kroeca, Wykr~cic u gory srube drazona, kt6ra stuzy do przylqczenia przewodu odpowiatrzajqcego. Usunq(:: r6wniez srube drazona z drugiego konca przewodu. Odkrecic i zdjqc obypow~. Odkrecic przy tym ucho do podnoszenia.

• Odkrecic korek gwintciwany naplnacza tancucha (patrz rys. 2.62}. usunac uszczelkei wyjqC sprezyne.

• W samochodzie z raqulacjq paziomu podlogi odkrscic pornpe cisniernowa i odtozyc D1'I bok z przyhtczonymi przewodarni,

• Wymontowac keto laricuchowe watu rozrzadu, jak to opisano w paprzednim pod rozdz!a Ie.

• Wyciq~niJ.c oba sworznie prowadnicy za pomoca sciqgacza udarawego z nasadka gwlntowanq. WyjqC prowadnice ad gory.

Jeteli sworznie b~d1i zastepowane nowymi, to trzeba je zabrac Z9 soba do

sklepu z czssclami zamiennymi na wz6r. .

• Nawe)ub poprzednio uzvwane sworznie powlec na kotnierzach rnasq uszczelniejaca.

• P~owap~icli! ustawlc we wtasciwym polozeniu i whic sworznie. Podczas wyImnywania tej czvnnosci przvtrzvrnac prowadnice wkretakiern, i:eby sill nie przssunela. WystElP prowadzacv W otworze g6rnego sworznia musi sil(! znalei:c w rowku na sworzniu.

• Pozostate czvnnosci wvkonac w odw'rotnej kclejnoscl nii: podczas wymantowania prawadnicy. Podczas zaktadania tancucha dopilnowac pokrvcia znak6w namalowanych farba na lancuchu i kolach tal'icuchowych. Obudowe tar-

mostatu przvkrecic z nowq uszczslka. .

, I

I'i'

2. SILNIKI BENZYNOWE TYPU 102

Podczas vvymiany dolnej prowadnicy wykonac nastepujacs cztnnosci.

• Wymontowac pokrvwe napedu rozrzadu, ~,

• Zdjll{: prowadnlcez obu sworzni jej mocowania.

• llmooowac nOWIl prowadnice i wrnontowac pokrvwe nap~du rozrzadu,

Wymontowanie i zamontowanie walu posredniego

I ,

Koto tal'icuchowe posrsdnie jest weisnlete na wale zamontowanym miQdzy kadtubem silnika a pokrywq napsdu rozrzadu, Wat jest ustalony osiowo przo;.krtt cona do kadluba ptytkq, kt6ra wchodzi w rowek walu,

Przedkolern tancuchowym znajduje si~ zebnik nap~dzajl;jCY rozdzielacz zaplonu. W silniku z zasilaniem gaznikovvym koniec wafu jest dodatkowo zaopatrzony w krzywk~ napsdu pompy paliwa. Novvy wat posredni jest dostarczany razem z kotem lancuchowvrn,

~ Rya. 2.63. WIOOK WAtU POSREONIEGO PO ZDJ~CIU POKRYWY NAPE;DU ROZRZPPU

1 - sruba z Ibem walcowym. 2 - pfytka ustalaiace, 3 - kolo lar\cuchowe poSrednie. 4 - wal oosredni, 5 - prowadnica slizgowa

76

Rys. 2.65. PRZEKR6J PRZEZ WAt POSREONI SILNJKA o ZASllANIU WTRYSKOWYM

1 - nokrvwa napsdu rozr7i!du, 2. 7 - tulejka Ioiyskujllca,

3 - z!1bnik napl!dzajljC\l rozdzislacz zaplcnu, 4 - wal posrednj, 5 - kolo laricuchowe posrednie, 6 - skrzynia korbowa.

8 - plytka ustalaiaca, 9 - sruba M5 x 8

1~~~~11

IIr-+>''f-Wl---__.,..-10 JloIr-M---~9

6 3 4 5

Rys. 2.64. PRZEKR6J PRZEi WAt PO~REDNI SILNIKA

o ZASILANIU GAlNIKOWYM

1 - pokrywa nllpljdu roz~u. 2. 7 - lulejka IoZyskujqca,

::I - zllbrlik nap1idzejqcy rozdzielacz zapIonu. 4 - wat posredni, 5 - koIo lancuchowe posredoie, 6 - skrzynia korbowa.

8 - krzywka napedu pomp\, paliwa. 9 - plytka us1alai<lca. 10 - 5ruba M5 x 18, 11 - dysza natrysku oIeju

tIo+'+'A-~-f,f-9 ¥H''o+---p,.ff- 8

6

7

...i....... __ ... __

.r .~

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE WAlU POSREDNIEGO

2.B. ROZRZAO

Wat pnsredni wymontowuja si~ w nastepujqcv spos6b.

• Wymonto~c pokrvwe napedu rozrzadu (patrz strona 54).

• WymontfWac pomps paliwa (silnik z zasilaniem gaznikowym).

• Wymontowac napinacz tancucha (patrz strona 73).

• Scillgmlc ze sworzni dolna prowadnice slizgow.!! (5, rys. 2.63).

• Oznakowac farba wspolnie tancuch i koto laricuchowe watu korbowego.

• Przez otw6r w kole tancuchowvm posrsdnirn wykr~cic srub~ z tbem waleowym (1 ) i wysuni:\c na bok ptytkl? (2).

• Obr6cic nieco wat korbowy przeciwnie do kierunku pracv, aby POlU20waC tancuch na kole posrednim (3).

-,Wycillgnil.c wat posredni. Waf korbowy obraca sie kluczem nasadzonym na tab sruby ct'ilnt:ralnej. Przed obracaniem watu odiaczvc przew6d zielony czujnika z:z. od modutu zap{onowego. W trakcia obracania watu tal'\cuch rozrzadu musi pozostawac w sta.fym zazabieniu z kotem Iancuchowvrn watu rozrzadu.

Montaz watu posredniego odbywa sie w kolejnosci odwrotnej. R6inice wwykonaniu wat6w dla silnik6w z zasilaniem gainikowym i wtryskowym pokazano na rvsunk~ch 2.64 i 2.65.

,

Wymontowanie i zamontowanie walu rozrzctdu

Przed przvstapieniem do wvmonrowanla watu rozrzadu trzeba si~ zapoznae z trescla podrozdzialu .Hozbiorka gfowicy·,

Wat rozrzadu wyci'lga si~ do g6ry po wymontowaniu zespotu wspornik6w diwigni zawor6w i kols tancuchowego.

Jeieli wat rozrzadu ma bye wymieniony. to trzeba r6wniez wvmienic diwignie zawor6w j ich osie.

• WymorltoV'lac filtr powietrza.

• Wymontowae pokrvwe gtowicy.

• Ustawiq"tok 1. cylindra w ZZ, Sprawdzic. Cr-{ znak ustawczy na wale rozrz!:ldu pokryWa' sie z krawedzla gtowicy (patrz rvs, 2.18), a znak ustawczy na kole pasowym Z odnosnikiem przy kadlubie Ipatrz rvs, 2.7). Waf korbowy obraca sle za teb srubv centrainej kota pasowego. Odl<[czy6 od modulu zapfonowego zielony przewori.

• Oznaczvctarba lancuch i kolo laricuchowe watu rozrzadu, jak pokazano na rysunku 2.901

• Wykrl?cic korek gwintowany napinacza tancucha.

• W samp+odzia z regulacj'l poziomu podtogi odkrecic pornpe cisnieniowa i odfoiyc na bok bez odkrecania przewod6w. Wyciqgn<,!c tarcze naoedzalaca. • Przvtrzvrnac wat rozrzadu w sposob pokazany na rysunku 2.1 0, odkreoic srub~ rnocuiqca kola Iancuchowe na wale i idj<lc kolo.

• Odk~d('j, przew6d olejowy (eztery miejsca),

• Wymorrtbwac wsporniki z diwigniami zawor6w (cz1ery srubv na wspornik), Jeteli wsp~rnjki przywarty, rnozna ie poluzowac uderzeniami mtotka z tworzywa sztucznsgo.

• Wyci"lgrl~c waf rozrzadu do g6ry. Zdi&c z watu wpust i pierScien dystansowy.

Je:i:eli ten sam wat rozrzadu ma bye zamontowany z powrotem, to nale:i:y go sprawdzic 1 spos6b opisany w rozdziafe 3.3.

~~ ~ ~77

.'. ,

2.,SILNIKJ BENZYNOWE TVPU 102

Rys. 2.66. WSPOANIKI DZwlGNI ZAWOR6w I GtOWICA MAJA, NANIESIONE OZNACZENIA CYFRAMI 00 1 DO 4. W POKAZANYCH STRZAtKAMI MIEJSCACH. Numer 1 znajduje siQ z przodu silnika

Rys. 2.67. SlAZAtKAMI POKAZANO GNIAZDA WzYSKoWE W PRZEDNIM WSPORNIKU' D?.wIGNI ZAWOR6w

,

Rys. 2.69. WlDOK WBUDoWANYCH WSPORNIKOW DtwlGNI ZAWOR6w ORAl ZAMONTOWANEGO PRZEVVODU OLEJDWEGO

I fi!,I)

Rys. 2.68. STRZAtKA,. POKAZANO KANAl:. OLEJOWY PRZY WSPORNIKU DtWIGNI ZAWOR6w NUMER 4 DO PRZYtA,CZENIA P~ZEWODU OLEJOWEGO

Rys. 2.70. POWIEAZCHNIA DLwIGNI ZAWORU WSP6tPRACWII,CA Z KRZYWKA, WAtU ROZRZA,DU

. ,

Kilka uwag nalety dada': 0 wspornikach dtwigni zawor6w.

• J(aidy wspornik jest osadzony na dw6ch tulejkach pasowanych.

• Wsporniki r6inill. sie miedzv soba, Cyfra wybita na wsporniku odpowiada cyfrze na gtowicy [rvs, 2.66}. Wspornik przedni z cyfn.J, .1- rna dwagniazda lazyskowe (rys. 2.67). Wsporniki srodkowe z cyframi "2- i _3· sq z INYj~tkiem oznaczenia jednakowe. Wspornik tylny z cvfra A- ma otw6r do podhiczenia prza. wodu olejowego (rvs. 2.68).

• Cyfry wybite na wspornikach muszq si~ znatezc po prawej stronis (patrzac

w kierunku iazdv), ."

• Nowe wsporniki nie rnaja oznaczeri cyfrowych. Odpowiedniq ~yfr~ nalety nabic przed zamontowaniem. Naraz rnozna wvmienic tylka jede'n wspornik, poniewaz w przeciwnym razie maze dojSt do zakleszczenia sili watu rozrradu. • Kazda dZwignia zawor6w jest zamontowana na asobnej .osi, pddparte] Z obu stron we wspornikach (rys. 2.69).

78~ ~

WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANtE WAtU HUl.KLl\UU

2.S. ROZRl.I\D

Waf rozrzltdu montuje sie W sposob nastepuiacv,

• Dobrze posmarowac olejem czopy lozvskowe i wtozyc waf w growic~. Obr6cic wa\ tak. aby nacleeie na kolnierzu zr6wnalo sie z powierzchniq growicy. jak na rysunku 2.18.

• Ustawie wspornik dzwigni zawor6w zgodnie Z oznaczeniem cyfrowym.

• Wykonat wszystkie pozostale czvnnosei W odwrotnym porzadku nit podczas dernontazu Nasadzi6 na czop watu kola Iancuchows szerszym odsadzeniem skiarowane w strone watu i wkrecic srube, Zwr6cic uwape. aby znaki naniesione farb~ na kolo ina far'icuch sie zgadzaty.

• Jeszcze raz sprawdzic ustawienie rozrzadu i [ezoli siQ zgadza dokrecle srubs kot~ tancuchbwego (80 N . m). przvtrzvmuiac waf rozrzadu z drugiego konca kluczem pfttsldm.

Wymontowanie i zamontowanie kola walu kqrbowego

• Wymont01ac pokrvwe napedu rozrzadu (patrz strona 54).

• Oznakowa~ wsp61nie tarba Iancuch i kolo tarll:::uchowe watu korbowego,

• Wymont~ac korek napinacza lancuche (patrz opis na stronie 73).

• Koto tar'icu~howe sciqgnllc odpowiednim sciqgaczem z walu korbowego razem z 1ulej1l.,~apE;!dowq. Sprawdzje stan tulei napedowe] i w przypadku zuzvcia

wytnienic. '

Jeieli 1<010 ,taricuchowe walu korbowego trzeba wymienic. nalezv przeniesc oznakowanj~ farba na nowe kolo, to znaczy oznakowac Ul,b polozonv tak sarno wzglfl'dem rowka na wpust w piascie,

If

Kofo lancuehowe montuje sie na wale korbowvrn w nastepulacv spos6b.

• Wto~c kQt~ w lancuch zgodnie z oznacz:eniami.

• 'lNbic kola hlncuchowe na czop watu z:a pornocq odpowiedniego odcinka rury. Sprawdzic polozenle walka pasowego podczas wbijania kota.

• Wbic tulej~ napsdowa pompy oleju, a nastepnie wykonac wszystkie czynnosci w odwrotdvrn porzadku niz podczas dernontazu.

!

Regulacja luzu z~wor6w

I

,,~, "

W silnikach .'pozbawionych hydraulicznych kompensator6w luzu zawor6w zachodzi kor1i.:tcznosc okresowego, co 20 000 km przebiegu, regulowania luzu recznle. Do·~peracji tej powinno si~ uZyc specjalnego klucza numer 102 5B9 00 09 00. ~z mierzy siE;! szczelinomierzem miedzvkoncem trzonka zaworu

·1

a srub"l regul,acyjn<t (strzatki na rvs. 2,71). Aby w trakcie pomiaru zawar zajrno-

wat prawidtowe potoienie, naleiy tak obrocic wat rozrzadu, i.eby krzywka sterujaca danym zaworem byta skierowana do datu, to znaczy cz~sc kolowa krzywki musi bye u g6ry.

Niiej opisa¥ regulacjE;! luzu zawor6w wvkonana na gtowicy zamontowanej

W silniku. '

• Wymontowa6 filtr powietrza i pokrvwe gtowicy.

• Sprawdzi~. cry jest wytl'l.czony zapton i wyci1l.gnqc zielony przew6d rozdzielacza zaplonu z modutu zaplonowego (wyci1l.gn'l,c wtyk).

• Obrocic wa:t korbowv kluczem 27 mm nasadzonym na teb srubv centralnej tak, aby zawory 1. cylindra sle zamknQfv.

• Poluzowao nakretki kontrujqce przy obu zaworach. Speejalnv klucz do. tego celu pokazano na rysunku 2.72.

~ ~79

2. SllNIf(J BENlYNOWE TYPU 102

Rys. 2.72. REGULAGJA LUZU ZAWORU ZA POMOCA SPECJALNEGO KlUCZA

Rys. 2.71. MIEJSCA POMIARU SZCZELINOMIERlEM lUlU ZAWOR6w

Rys. 2.73. ROZMIESZCZENIE ZAWOROW WYDECHOWYCH (A) I SSA,CYCH (E)

• WSUnClC odpowiedniej grubosci szczelinomierz (patrz tablica.;J rozdziale 1.1) i jeieli nie daje sie przssuwac Z wvczuwalnvm oporern, przesta'1'ic srubfl requlacyjmt w diwigni zaworu. Rozmieszczenie zawor6w SSClcVch i wydechowych pokazano na rvsunku 2.73. Nakr~tk~ kontruiaca dokredc momentem 20 N . m . •. Obroeic waf korbowy a 1800 i powt6rzyc czvnnosci dla 3. c,!;,lindra.

• Kolejno obracae waf korbowv a p6t obrotu i regulowa<':: luzv piwor6w w cv-

lindrach czwartym i drugim. ,

Dzialanie popychaczy hydraulicznych

,I

... . I. . ...

Zamontowanie popychaczy hydraulicznych. nazywanych r6wniez kompensa-

torami luzu, w silnikach benzvnowvch ad roku 1985. usunl!toJ koniecznosc okresowego sprawdzania i regulQcji luz6w zawor6w. Popvchacze sa wmontowane w diwignie 2.3wor6w i posredniczq W przekazvwaniu nacisk6w na trzonki"zawor6w {rys. 2.74). Zadaniem popyc;hacza hydraulicznego je~t kasowania luz6w zaworow, ktore powstaia wskutek rozne] rozszerzalnosbi ;cieplnej elemant6w silnika. a taki.e ieh zuzvcla, Diwignia zaworu jest w stafym kontakcie z krzvwka walu, co powoduje. ze praca mechanizmu napedu rdll:rzqdu niejest gfosna.

Aby lepie] poznac prace ukladu hydraulicznego kasowania lu~O:w. moi.na sil! zapoznac z niiej podanym opisem.

Elementy hydrauliczne skladaja sil! z nize] wymienionych cZQsci {iys. 2.75).

• Tloczka z kornora olejowq (a) i zaworem kulowym zwrotnym s~ti\ldajCl.cym si~ Z czl!sci (7. 9 i 10). Zaw6r zwrotny oddziela kornore olejowq ad tomory roboczej.

• Tulei prowadzqcej (6) z komora roboczq {b).

• SprQzyny dociskowej (8) i pokrywy uszczelnlalacei (4).

80~ ~

2.8. ROZRZAD

DZIAtANlt I'Ut'Y(;t1AUY t1YUI"IAULI~L"Y~t1

ii

3

• r

1

!

Rys. 2.74. PRZEKR6J MECH~~izMU NAPGDU ZAWORU Z POPYCHACZEM HYDRAUU¢kNYM

1 - popvchacz hydrauliczny. 2,~ panewka kulista.

3 - diwignia zaworu. 4 - oS ~igni. 5 - w," rozrzadu, Il - przewOd oIejowy

Rys. 2.15. POPYCHACZ HYDRAULlCZNY

1 - di:wignia zaworu, 2 ~ pierseien osadczy rozpreznv, 3 - plytka, 4 - pokrywa uszczelniajqea, 5 - tloczek,

6 - tule]a prowadz!lc;;!. 7 - obsada kulki. S - spn~zyna, 9 - kulka IZi 4 mm, 10 - spr~tyn",

11 - talerzyk z gniazdem kulistym, 12 - talerzyk zaworu, 13 - zaw6r, a - kornora olejowa. b - kornora robocza,

C - otwory przelswowe oleju, f - rowek plersclenlowv, h - kana/' olejoWl'

W. silniku nje pracujacvrn element hydrauliczny pozostaje pod naciskiem kl4ywki na wale rozrzadu i moze sie calkowicia cotnac, Olej wypchni!ltv z komory robocze] (b] wyptywa przez szczeline rniedzv tulejq prowadzaca i ttokiem do kornorvolejowe] (a).

Kiadv koniec krzywki minie dzwigniij zawor6w. nacisk na tfoczek (5) ustaje i sprezvna (8) dociska go do gory, ai diwignia zawor6w oprze si~ znowu o krzywk~.,

Ruch do p~zodu Uoczka powoduje powstanie w komorze roboczej podeisnlenia, kt6re z kolei otwiera zaw6r kulowv i olej maze wyp!Ymic Z komory olejow~j do kO",ory robocze]. Kiedy dtwignia zaworu zostanie docisnieta krzywk'l. zaw6r kuloWv sie zamyka. Ole] w komorze roboczej powoduje powstanie statego polaczenia hydraulicznego i otwarcie zaworu. przy pracuiacvm silniku tloczek (5) pozbstaje tylko niece wcisniqtv do dolu, zalei.nie od predkosci obrotowej sllnikal.polozenla krzywki.

Olej konieczny do pracv popychaczy hydraulicznych jest dostarczany przewodem olejowyrn przebiegajqcym wzdfuz gtowicy i odchodzqcymi od niego kanatami do wspornik6w dzwiqnizawnrow, Stad ole] przeplywa do osi dzwigni zawor6w i kanalern (h) w dzwigni do popychacza zaworu. Olej do komary olejowei w tloczku popychacza dopfywa przez W(ci€;cia w plytce (3). 110M oleju zawartego w komorze (a) wystarcza do ~pefnienia komory raboczej w kaidych warunkach pracy silnika.

Nadmiar oleju lub zamkniete powietrze mog<t si~ wvdostac przez szczeline rniedzv p¥:~ (3) a dzwignit:[ zaworu. Olejwvpchnietv z komory roboczej przeplywa szc~elin<t mi~dzy tuleja prowadzacq a tloczkiem i wraca otworami przelewowymi: {cl z powrotem do komory olejowej.

r---------------------------------------~81

2. SILNIKI BENZVNOWE TYPU 102

2.9.

ZAWlESZENIE SILNIKA

Zawiesz~nie sllnike montowanego od roku 1985 nie vvymaglobsfUgi. Zawieszenie przednie jest hydrauliczne. W razis wvmianv poszcz,g6lnych czescl w zawieszeniu silnika powinny bye przestrzegane nizej.podanazalecenia,

• Wsporniki przedniego zawieszenia silnika sa rozne dla lewej i prawej strony.

• przednie podpory spr~iyste silnika. umieszczone z lewej i z prawej stronv,

nie majq jednakowej nosnosci, , i,!, t' :

• Obie komory (b i c) pokazane na rysunku 2.76 sa polaczona rowkiem pierscienlowvm, wykonanym w podktadce z tworzywa srtucznego (6). ROlh:kiem tym przeplywa ciecz z komory do komory, w zaleznosci od tego! elY podpora jest rozci![gana, clY tez sciskana,

• Komora [a] nad przepona, zajmujqca cz~st g6rnej komory elemen1u spr~zystego, rna dwa otwory odpowietrzajace, z kt6rych jed en pokazano strzafkfl na rysunku 2.76. W dolnej komorze (e) znajduje sie odb6j (7l. kt6ry jest podparty spr~Zyscia u dofu i ogranicza opadanie silnika w dot.

• Kazda podpora jest umocowana na poprzeczce ramy 18) i podtrzymuje ad spodu wspornik zawieszenia silnika (2). Sruba (1) stui:y do f~czenia podpory ze wspornikiem silnika, a Sturn. (9), z qniazdem szesciokatnvm w 't~ie. do mocowania podpory do poprzeczki zavvieszenia silnika.

• Podpory sq oznaczone farb." aby zapobiec pomvtkom podczas montazu Lawa podpora ma znak koloru czerwonego, natomiast prawa znak koloru zielo-

r

nego. '

• Pod srube (1) z prawe] strony silnika podktada si~ oelone blaszana (3}.

I

• Wykonanie tylnej podpory silnika zalezy ad rodzaju zamontowane] sktlYni

bieg6w. Przy mechanicznej skrzyni bieg6w zawieszenie 1ylne jest dwupunkto-

we. a przy automatycznej czteropunktowe. " ,

• Podpora ty!na musi rniac wysokosc 64 mm dla rnechaniozne] skrzyni czterobiegowej lub skrzyni pieciobieqowe] oraz wysokosc 62 mm dla automatyczn~j skrzyni bieg6w (wymiar _W na rys. 2.77}. NaieZy na to ~r6cic uwag~ podczas zamawiania nowej podpory.

Silnik trzeba unosic do gory diwigiem warsztatowym, ieieli ~,q_ wymieniane nisktors alba wszystkie czesci zawieszenia. jak poprzeczki i podpory.

Rys. 2.16. PRZEDNIA PRAWA PODPORA ZAWIESZENIA SILNIKA

, - sruba M 10 x 30, 2 - wspornik zawieszenia silnika. 3 - mna blaszana, 4 - element SPrf~tysty podpory,

5 - przepona. 6 - rawkowana podkladka z tworzywa. 7 - odb6j dolo,! spr~tysty, 8 - poprzeczka ram'!.

9'- ~ruba Ml0 x 21, a - komora nad przepon"l.

b - kornora pod przeponq, c - komora dolna •

82r--------- __

Rys. 2.77. OGRANICZNIK SKPKU IA) WEWNI\TRZ TYLNEJ

PODPORY SILNIKA. r: .

_W - 'uV'fSokoSt poop;>ry

I'

• J

2.9. ZAW1ESZENIE SILNIKA

WYMIANA PRZI:UNll:uU l.A1IV11:~1:1'I1s\

Na rysunku 2.'80 pokazano mocowanie tylnej poprzeczki zawisszenia zespotu napedoweqo (silnika ze skrzvnia bieg6w). ad wewn<1trz i od zewnatrz. Wymiane mozna wykonac wed1ug rysunku. Skrzyni~ bieg6w 1rzeba tak podnieM. aby odci<1Zyc pod~ory. Wymiar .An jest zmienny i zaleiy ad rodzaju wmontowanej skrzynibieg6w. W zam6wieniu nowej cz~sci trzeba to uwzgiQdniac. Sruby rna-

cuiace podpory sa urnieszczone od spodu (rys. 2.81). .

~ ~ ~83

Rys. 2.78. WSPORNIK ZAVlIIESZENIA SILNIKA Z LEWEJ STRONY

Rys. 2.79. WSPORNIK ZAW!ESlENIA SILNIKA Z PRAWEJ STRONV

Wymiana prz.dniego zawieszenia silnika

• Silnik zemocowac linij, do zblocza dzwigu warsztatowego i uniesc go do g6ry tak, iaby lekko napiqc podpory.

• Samoch6d z przodu podaprzec podnosnikiem, ieby mozna byfo dosta6 sie do srub dostepnveh od spodu.

• Z lewej stronv poluzowac srubv i wymontowa6 wspornik lub gumOWq podpore zawieszenia. Podpora jest mocowana [edna srubij, do poprzeczkl (rys.2.78).

• Wykona6 taka sarna czynnost po prawe] stronie (rys. 2.79). Ostona blaszana znajduje si!! pod sruba rnocujaca podpore do wspornika silnika (ad roku 1986).

Uwaga! Podpory S<I. umocowane do poprzeczkl ramy pojedynczymi srubarni, umleszozonymi ad spodu.

Montai. przeprowadza sie W odwrotnej kolejnosci do czvnnosci wyko. nywanych ~odczas wymontowania czesci,

j ..

Wymiana tyl~egO zawieszenia silnika

i podpor gumowych ; .

. .

,.~: ..

2. SILNIKI BENZVNOINE TVPU 102

'I

• .G .•

\ ....

'. a ....

RY5. 2.80. TYLNA POPRZECZKA ZAWlESZENIA ZESPOtu NAP~DDWEGO (silnik - &ptZ®lo - skrzynia bieg6w) Wymiar .A- zale!y oct rodzaju wmOn'lowanej skn:yni bieg6w

Rys. 2.81. ~RUBA MOCUJI\CA TYLNJ\ PODPOR!; ZAWlESZENIA SILNIKA (dostljpna ad dolu)

,

Wymontowanie i zamontowanie ogranicznika "

skoku zawieszenia J

Ogranicznik skoku zawieszenia ~ilnika wvstepuje w starszvchrnodalach ze skrzynill czterobleqowa i znajduje si~ miQdzy rniska olejowCl .~ podtui:nicll,. Ustawienie ogranicznika sprawdza sil'! podczas pierwszego~ pl-zeglqdu po

,

przebiegu 10 000 km i teoretycznie nie wymaga pozniejsze] Obslugi. Jednak

z uplywem czasu ogranicznik rnoze zrnienlc swoje polozenie, ~.

Jeteli ogranicznik zostat wymontowany, to podczas montowaola nalety go ustawic, posiuqujac sie sprawdzianem wykonanym samodziel'lie wedtug rr

sunku 2.83. ; :

Oqranicznlk vvymontowuje si~ i zamontowuje w nastepujacv sposob,

• Skrecic kolo kierownicy do oporu w lewo lub w prawo, I

• WykrElcie srube regulacyjn<l (1. rys. 2.82). ). i

• Wymontowac blaszana oslone pod silnikiem (jezeli wystElPuje). W tym celu

vvykr~ic szesc blachowkretow, i 'I

• Wykr~clC abie sruby z lbami walcowymi (3} i wyjilc cbejrne {4) oraz ogranicznik (2).

• Jei:eli ogranicznik ma bye ponownie montowany, to nie wolno dopuseic do jego zabrudzenia olejem lub smarem.

• Zamontowac z powrotem ogranicznik. \l\lykonuj<[c wyzej podane czvnnosci w odwrotnym porzadku i ustawic 'w spos6b nizej opisany. SrubY z tbamiwalcowymi (3) dokreca si!;! momentem 25 N . rn, a srube requlacvjna ( 1) momentem 130 N· m.

Usfawianie ogranicznika skoku zawieszenia Samoch6d w stante gotowym do jazdy powinien stae na kotach.

• SkrQcie kolo kierownicy do oporu w lewo lub w prawo.

• Poluzowac catkowicie srube requlacvina (1, rys. 2.82). 'I

• W razie potrzaby oddzielic zderzak ad podluznicv (lewa strzalka na rys. 2.82). jezeli pod wplvwsm farby lub wasku elementy siQ skleHy.,

• Poluzowac calkowicie pozioma srubl:} regulacyjnC! przy tylnym: zawleszeniu silnika (patrz 8. rys. 3.53 lub 3.54).

• Wfozyc samodzielnie przygotowany sprawdzian w ogranicznik w 18ki spos6b, aby ramiona (1, rys. 2.83) obj~ gumowy ogranicznik w miejscach pokazanych strzalkami na rysunku 2.82 z prawej stronv,

84~ "' ~

2.9. ZAWlESZENIE SILNIKA

, .

Rya. 2.82. PRZEKR6J OGRMhqNIKA SKOKU ZAWIESZENIA

1 - Sruba M 12,2 - 'ogranic:znik gumowy. 3 - sruba z fbem walcowym MB. 4 - obajma mocuill.ca

Rys, 2.83. WYMIARY SPRAWDZlANU DO USTAWIENIA OGRANICZNIKA

SKOKU ZAWlESZENIA , 'I!

• Poruszatl sNnikiem na boki.

• Dokrl';!ci6 srubQ regulacyjnll. przy tylnym zawieszeniu silnika momentem

30,N.m. ' I.

• DokrElcicitrubEl regulacyjnq (1. rys. 2.B2) przy ograniczniku skoku zawieszeniamoment~m 130 N . m.

• Wyci!tgn~~ sprawdzlan,

',f

r,

2.10.

UKtAD WYDECHOWV

W uktadzie ~dechowym znajdujll si~ trzy tlumiki, Ttumik srodkowv nie jest jednakowy we wszystkich modelach. ponadto maze znajdowae si~ z lawaj lub z prawej strony podwozia. R6wniei dumik tylny rna r6inl\ konstrukcje wewnetrzna, zaleinie ad modelu. poniewai: jest dostosowany do mocy silnika. Wymontowanie j wrnentowanla czasci ukladu nie sprawia trudnosci, Ukfad wydechowy jest z~moCowany do podtogi samochodu na gumowych elementach (rys. 2.84).' 6bie przednie rury wvdechows sll mocowane do kolektora wyde-

, I'

Flya. 2,84. MOCOWANIE Tt.UMIKA SRODKOWEGO NA WIESZAKU GUMDWVM (rysuneklewy) I WIDOK ZAMONTOWANEGO TtuMIKA TYLNEGO (rvsunek ~awy)

~ ~ __ ~~85

2. SILNIKI BENZVNOWE TYPU 102

chowago kotnierzami z czterema otworami. Rura Iaczaca t~u~k przedni jest r6inie wykonana w silniku z zasilaniem gai:nikowym i w silniku '? zasilaniem wtrvskowvm, Rura ta jest podtrzymywana wspornikiam pr2ykr~conym do skrzyni bieg6w. Samochody z silnikami 102.924 rnontowaneod roku 1986 mail!. dwa wstepne katalizatory. pokazene na rysunku 2.85. oraz dodatkowy

katallzator, mocowanv pod podto91l. (rys. 2.86). 1,,:

W samochodzie z wbudowanvm katalizatorem w przedniq rufJ wydechowl\ jest wkreccna sonda lambda (rys. 2.87). Po osi!:!gni~ciu tenlPeratury pracy 300·e sonda zaczyna przesytac sygnaly napleciowe do urzl!.dze~ia steruiacego. Jalali napiecie jest mniejsze nii 450 mY. to mieszanka paliwowo-powietrz-

86~ ___

Rys. 2.85. MIEJSCE ZAMONTOWANIA KATAUZATOROW WSTI;,PNYCH (jeieli wvSU!pujll. 'Ill samochodzie)

Rys. 2.86. MIEJSCE zAMONTOWANIA KATALIZATORA

Rys. 2.B7. MIEJSCE ZAMONTOWANIA SONDY LAMBDA

i Ays. 2.8B. VVlDOIi:"rWMIKA ~RODKOWEGO W MODElU laDE

Rys. 2.89. WIDO~ TlUM1KA PRZEDNIEGO

"

2.10. UKtAD WYDECHOWY , ':

, I.

na jest wzbbgacana. Natomiast kiedy napiecie przekracza 450 mY, to mie-

I .

szanka jest zubozana, Aby szybko osiol!gn<lc temperature pracv, sonda jest pod-

grzewana. mement grzejny sondy jest zasilany pradem ze styku MSr przekatnika pompypaliwa, co oznacza ze pozostaje pod napieciem tak dtugo. jak pra-

c:ujepompapaliwa. . 1 .

Katalizator jest zamon1owany przed dumikami (rys. 2.85). Silnik z katalizatorem wymaga,,~asilania benzynq bezolowiowa,

Cz~sci gumowe zamocowar'l rnusza bye w bardzo dobrym stanie, zeby mozna byfo js ponownie uZyc. Nie moi:na zakladac pierscieni gumowych. gdy uklad

jest naprQZo~y, ponlswaz powoduje to czesto ich rozerwanie. Jeiali polaezenia'srubowe rpzkr~ca siQ z trudem. trzeba je sprvskac odrdzewiaczem i jakis'< czas odczekac, Po1em nakretki pozwola si~ tatwiej odkrecic,

Przed ostatecznym zamocowaniem ukledu wydechowego snrawdzie, czy prze- , wody. ttumiki,' piersclenle gumowe itp. znajdujl:j $iEl; W dostatecznaj odlegtosci ' od innych cz~sci,.;samochodu. Po zamontowaniu uktadu uruchomic silnik

i sprewdzic s~czelriOSC, hamsliwosc, drgania itp, •

;!,

.~ I

2.11.

\II~'

,1'

UKtAD!SMAROWANIA

Rys. 2.90. SCHEMAT SMAROWANIA SILNIKA 1 - wal posrednl, '2 - wat rozrzedu 3' - przew6d oIeiowy, 4. 6 -ffiltr oleju, 5 - wska.znik cisnienia oleju • ., - pompa oleju

r-----------~',-~------------------------------------~87

Silnik jest smarowany olejem pod cisnieniem, podawanym przez pompe zebata umieszc;gMq w osi waru korbowego. Pojemnosc uktadu smarowania wynosi 5,0 dm", liatomiast do wymiany potrzeba 4,5 dm3 oleju. Od roku 1985 silnik rna zamontowany w misce olejowej czujnik poziomu oleju. W tej wersji silnika do wymiany potrzeba 5.0 dmJ oleju.

Filtr oleju jest przvkreconv do kadiuba w pozvc]! pionowej. Olej przeplywa ad strony zewnetrzne] do wewnatrz ukladu filtrujaoeqo, Zawar zwrotny uniernozliwia olejowlpowret przez pompe do miski olejowej po wyfqczeniu silnika. Zaw6r obejsciowy otwiera sie, kiedy r6i:nica cisnien miE!dzy strona czvstq a zabrudzona filt'ra osil!.ga zatozona wartosc. Ole] jest wtedy kierowany bszpcsrednio do gMwnego kanafu olejoweqo, z porninieciern 1iltra. Nalezv pamiqtac, ie ponaprawie gtawnej silnika trzeba 1iltr wvmienlc po przejechaniu pierwszych 1000 ... 2000 km.

.' ,"

J I

2. SILNIKI BENZVNOWE TVPU 102

Rys. 2.92. POKRYWA W MISCE QLEJOWEJ (samooh6d Z autnmatvczna skl'2yniij bieg6wl. Pokryw!! trzeba wyj~c, aby odk~i{; przeldBdni~ hydrokinetycznij

Rys. 2.91. PRZEKAOJ PRZEZ POMP!; OlEJU

1 - sruba M6 x 30 [nowa), 2 - kalek pasowanyS,x 12 mm. 3 - pokrvwa pompy oleju. 4 - tloczek zaworu regulacyjnego. 5 - sPnP:yna, 6 - uszczelka, 7 - korek gwintowany,'

8 - przew6d SS<lCY, 9 - sitko, 10 - smok pompy,

11 - sruba M6 x 16. 12 - pokrywa napqdu rozrzadu, 13 - zewnetrzne kolO zebata pompy oleju, " 14 - wewnlltfZl1e kola zqbate pampy ols]u,

15 - tuleja napEldzaj<lca. 16 - wa! korbowy

a - siorp. b - z miski oleiowej. d - do filtra Dleiu; A - komora tloczenia, B - kornora ssania .!

"

Wszystkie silniki sa wvoosazone w rniske olsjowa z lekkiego metalu. Korek

spustu znajduje sie z przodu, z lewej strony. Miska rna od spodu dwa otwory gwintowane do mocowania ogranicznika skoku zawieszenia silnika, jeieli wystepule, W samochodach z automatvczna skrzyni<l biegow w rnlsce olejowej znajduje si~ owalna pokrywa (rvs, 2.92) z twcrzvwa sztucznego, kt6r~ trzeba

wyjqc przed odkreceniern przekladni hvdrokinetvcznej, !<

Wymontowanie i zamontowanie pompy oleju

I

Pornpe oleju wymontowuje si~ w spos6b nastepujacv.

• Wymontowac pokryw~ napedu rozrzqdu (patrz strona 541. ,.'

• Odkr~cic przew6d SSiWY ze smokiem i pokrvwe pO"1ilv oleju (patrz

rys.2,30). '

• Wyjl'lc z gniazda kola zebate pompy oleju (2 i 3, rys. 2.93). Tuleja napedza-

[aca pozostaje na wale. '

• Sprawdzi6 stan tulei napedzajqee]. Jai:eli ma zuzvte kraw~~ie rowk6w, to

trzeba itt wvrnienic w spos6b l1astliPujqcy: ~, .

- oznaczvc tarba wzajemne polozenia tancucha i kola tancuch6~90, jak na ry-

I'

sunku 2.94; '\ '

- wykr~cic korek napinacza lancuchaIpatrz strona 73); '"

- wymontowac kola tat'tcuchowe watu rozrzadu (patrz strona 'F);

-zdj<lc z czopa watu korbowago odpowiednim scicmacz~m koro Ianeuchowe

i tulej~ napedzajacq.

• Oczyscic wszystkie vvymontowane czesci, Jeieli kola zebata pompy wykazujEl silne zuzvcie. to rnuszq bye wyrnienione w parze. Zui:yte porierzchnie boczne moina rozpoznae po matowym sladzie.

88

2.11. UKtAD SMAROWANIA

WYMONTOWANIt; I ~UN IUYVANII: t"UMI""' U~U

Ry5. 2.93. WIDOK POMPV OLEJU

1 - tuleja nap~zaji!ca, 2 - kofq.zllb~te wewnlltrzne, 3 - kolo zllb&te zewn~fZIle

RY$. 2.94. SPOSOB OZNACZENIA tANCUCHA I KOtA t..AIIJCUCHOWEGO WAtU KORBOWEGO

1 - kolo lal'lcuchowe. 2 - luleja napljdzaj1l.ca pomp!! oleju,

3 - wal korbowy •

, .

• Kola zebate pompy posmarcwae dobrze olejem i wtozyc w pokrvwe napsdu roarzadu W PQzycji pokazanej na rysunku 2.93.

• Wymienic lrszczelke typu .o-ring" na powierzchni pokrvwv napedu rozrzadu,

• Przykr~cic'pokrYWfil pompy oleju i przew6d SSi:!CY z nowa uszczelka Uszczelke pompy oleju rnozna zatozy6 nieprawidtowo. Jest ona asymetryczna i wi~kszym wybrzuszeniem musi bye skierowana do g6ry. Zte polozenie uszczelki spowoduje przvsfoniecie otworu 'olejoweqo.

• Jeieli ma bye wymieniony smok pompy, to trzeba go zarnowic odpowiednio do roku produkcji sllnika, ponlewaz nowe wvkonanie jest diuzsze,

• Sorawdzlc, ezy kota pompy daj& sie latwo obracac,

• Jezeli kolo tancuchowe i tuleja napedzajqca zostaty wymontowane, wtoi:yc kola w tancueh zqodnla z naniesionymi znakami. Wsunl1.G keto na czop watu korboweqo, a za nim tuleie napedzajaca. Zwr6cicuwag~, aby kolek pasowany wszsdl W otw6r.

I

• Wbi6 ob~qz~sci na waf przez odcinek odpowiedniej rury.

• Wykonac wszystkie pozostale czvnnosci montaiowe.

Spos6b pr8f.\!idtowago ustawiania rozrzadu zasta! opisany w rozdziale 2.8.

" I

.Hozrzad". '

\ j

,;

1'.

Wymontowatlie i zamontowanie miski olejowej

. ,I. l.

Aby wymof\towac rniske olejowa, trzeba wyji:jc silnik z samochodu. Semo odkrecenie miski jest juz prosta czvnnoscla, Trzeba pamiqtac 0 oczvszczeniu z rasztek uszczelki przvwierzchni przylegania na misce olejowej i na kadtubie.

Misk~ montuje sle w kolejnoscl odwrotnej (zatoiyc nowa uszczelke],

Sruby dokr~ si~ r6wnamiernie momentem 10 N . m. Na koniee wla6 dasilnika olej i sprawdzic, ezy nie ma wyeiek6w przy misee olejowej.

~------~~-------------- ~89

2. SILNIKI BENlYMOWE T'YPU 102

Rys. 2.96. MIEJSCE UMOCOWANIA FILmA OLEJU PRZY SILNIKU (sam och ody do roku 1985)

1 - ; liruba tlrodkowa

2 - uehe mocowania pl2ewodu rozrusznika 3 - pokrywa filtra

Rys. 2.96. WYJMOWANIE WKtADU FILTRUJI\CEGO (samochodydo roku 19B5)

"

, I

Wymiana, filtra oleju

~

J ' ~\,

i .'

Filtr oleju znajduje si~ w miejscu pokazanym na rysunku 2.95, iezeli samoch6d

zostat wyprodukowany przed rokiem 1985. Od roku 1985 stosowano filtr z wkfadem w nierozbieralnej obudowie blaszanej. W silniku nowym lub naprawianym jest zaktadany filtr specjalny, kt6ry po przebiegu 1000 .. ;1IijbO km trzebe wymianic na filtr standardowy. Filtr specjalny jest kr6tszy od standard owego. Pod filtrem znajduje sift czujnik sterujqcy wskainikiem oisilienia oleju (strzafka na rys. 2.971.

Spos6b wymianv filtra oleju zalezv od tego, ezy ma wyjmowalny wktad filtrujqcv, czy zabudowany szczelnie w obudowie.

Silniki przsd rokiem 1985 '

• Wymontowac filtr powietrza,

• Wvk~ci6 srodkowa srub~ (1, rys. 2.95) i zdj"lc pokryw~ filtra (3) z pie~cie-

niem uszczelniajqcym. '

• Odkrscic ad ucha (2) wspornik przewodu rozrusznika.

• 6dkr~cic od obudowy filtra przew6d olejowy cisnieniowv,

• Wykrt}cic od spodu filtra sruby z tbarniwalcowymi i zdj'lc filtr.

• UsunQc ostroinie pozosteloscl starej uszczelki z powierzchni' filtra i z povvierzchni kadtuba silnika. Uwazac, aby iadne zanieczvszczenie nie dostalo si~ do kanat6w Olejowych.j

• Przystawic do kadtuba nowy filtr oleju z nowa uszczelka i urnocowac eztere-

rna srubami, Sruby dokrecac rnomentem 25 N . rn. '.

• WfoZyc w obudowe filtra wktad filtruj'lcy, jak pokazano na rysunku 2.96.

• Umiescit': na filtrze nowy pierscien uszczelniajqcy. Wymienit': r6wniez uszczelk~ pod srodkowa sruba

• Zaiozyc pokrvwe i wkrecic srubl'! momentem 25 N . m.

• Uruohornic silnik i sprewdzic. ezy filtr jest szezelny.

• Sprawdzic poziam oleju w silnlku i ewentualnie uZl!petnic.

, 90-1------------------~ __ __!

2.11. UKtAD SMAROWANIA

WJMIANA riLl ItA ULt:JU

Rys. 2.97. MIEJSCE UMIESZc;t~NIA FILTRA OLEJU (1) Strzalktt wskazano czujnik cisMienia oleju (samochody od roku 1985)

Rys. 2.98. ODKR~CANIE FILTRA OLEJU SPECJALNYM KLUCZEM (strzalkal

< I

Silniki pO roku 1985

W cokole filt~ oleju jest umieszczony czujnik steruj",cv wskaznikiem cisnienia oleju (strza~kal na rys. 2.971. elektrycznie prn<jczony z zestawem wskatnik6w. Do odkrE!can~ filtra jest potrzebny klucz do filtr6w oleju. Na rysunku 2.98 pokazano specjalny klucz stosowany w ASO-Mercedes. Klucz naklada siE! z g6ry na wielokflt obudowv filtra, Jezeli nie dysponuje sie takim kluczem, to trzeba wymontow:c tiltr powietrza i przsbic obudowe filtra oleju na wvsckoscl wielaIalta wkr~ta~iem lub podobnym narzedziem, Padczas odkreoania moie W'Ypiynqe.nleco oh;ju. ai: zaw6r zwrotny w filtrze si~ nie zamknie. Aby uniknctc zabru- . dzenia silniks, naleiy wi~c podtoZyc pod cok:tx filtra samatke,

Powykr~ceniu filtra oczyscic powierzchnis uszczelntaiaca. Posmarowac olejem pierseie~ gumowv w nowym filtrze i wkrecic r~k<l filtr. Dokr~cic filtr, wykonuj,,!c rf!kct jeszcze 1/4 obrotu.

Po.zemontowaniu filtra sprswdzic i ewentualnie uzupelnic poziom oleju w silniku, jeiali nie byf wymieniany: Jezeli alej byt wymieniany. to wlae do silnika 5 dm3 oleju. ~pos6b montaiu filtra jest api.any na jego obudowie.

Spr8wdzanie czujnika poziomuoleju

I .

Lampka konJrolna.' poziomu oleju silnikowego powinna sili! zaswiecic zaraz po

wfttczeniu ,zlWfonu i zgaSnElc. kiedy nastapi uruchomienie silnika.

Poziom Oleri' u j czujnik powinno siQ sprawdzlc w nast~pujltcych przypadkach.

• Larnpka htrolna &wieei si~, gdy silnik pracuje. <

• Lampka ntrolna nie swisci sill po ustawieniu kluczyka w wyfqczniku zaplonu w potoie~iu ~T.

• Lampka kontrolna nis swieci sie, gdy silnik pracuje, temperatura 018ju jest mniejsza od 1S0~C. a poziorn oleju lezy ponize] znaku .Min" na wskazniku bagnetowym .. ,

Obscnose 'clUjnika poziomu ols]u nie zwalnia kierowcy od koniecznosei kontroli ilosci oleju po jego wymianie. Czujnik jest zamontowany nad korkiem spustu oleju. w miejscu pokazanym na rysunku 2.99.

Czujnik mozna wykr~cic z miski olejowej z zamontowanego i napetnionego olejem silnika. Jeteli miska jest wypemiona olejem do makslrnurn, to rnozs wyciec niaco oleju.

Czujnik jesttak skonstruowany. ze powoduje zaswiecenie lampki kontrolnej tui: przed osi'&.gnj~ciem poziomu minimum (.Min- na wskatniku bagnetowym).

Naleiy dolac wtedy okolo 1 dms oleju. .

~ '_' ~91

2. SlLNIKI BENZVNOWE TYPU 102

Rys. 2.99. MIEJSCE UMIESZCZENIA W MISCE OLEJO\NEJ KORKA SPUSTU OLEJU (strzatkal ORAl CZUJNIKA POl!OMU OLEJU (1)

;==~::==~~~~~~r--2

6---:~~~I!'"'lIII~:r."'''''>s-+-a

Rvs. 2.100. PRZEKRQJ CZUJNIKA POZIOMU OLEJU 1 - miska olejowa, ,~"'i czujnik poziomu oleju,

3 - plytlql bimatatlczna, 4 - plywak, 5 - magnes. 6 - zestyk hermeryt:Zny, 7 - uszczslka .o-fing",

a - otw6r odpowietrzBi~cy,

b - otw6r spjywowv'

,

'"

Rys, 2,101. SCHEMAT lJKtADU CHLODZENIA A - Z obudowy terrnostatu do chtodnicy

B - z chlodnic'l' do pc;mpy wody

C - obelscle Z obudoty termostatu do pompy wody D - dolo! do negr.:ewnicy

E - povvr6t z nagrz8'M1icy

F - od zbiomika wyr(lwnawczego do chlodnicy G - od chlodnicy do zbiotnika wyr6wnBwczego H - zbiomlk wyr6wmiwpzy

! - przew6d przelewQo.oyy

"

I

Kr~i:enie ptynu ow ukh:idzie chtodzenia jest wymuszone przez ~o~mpl;! wody. Uktad pracuje ze zbiornikiem wvrownawczvm. W kt6rym jest ~amontowany

'czujnik poziamu ptynu, ~, '

PojemnoM ukladu wvnosi 8,5 dm3 ptynu ruezamarzajaceqo,

Pompa wody jest przvkrecona do pokrywy napedu rozrzadu i uszozelniona rna- 5<1. uGzczelniajllC1l.. Komara robocza pompy znajduje silt bezposrednio w pokrywie napedu rozrzqdu,

Termastat otwierajacv sis w temperaturze aTC jest umieszczony w czole gto-

wicy. ,.' 'I

Wtllczanie i wytj\czanie wentylatora odpowiednio do ternperaturv silnika.zapewnia sprz~gto elektromagnetyczne, Sprz~gto jest bezobstugb~. Wentyla· tor wt!l,cza si~ w temperaturze 100°C i ~~cza, kiedy temperatura ~padnie ponii:ej 9a"C.

92~ ~

2.12.

UKtAD CHtODZENIA

2.12. UKtAD CHlODZENIA ' rl

OPRotNIANIE I NAPEtNIANIE

Opr6inianie i'napelnianie ukladu chlodzenia

• Jeiali Sil~jk jest gorllCV, korek zbiornika wyr6wnawczego naleiy otwierac bardzo poW,Oli, ieby spowodowac powolny odplyw pary. Zbiornik moina otwierac jed,nie po obniieniu temperatury Ptvnu chlodzaceqo ponize] +90°C. • Zaleznia ed wersji samochodu odkrecic korek spustu u datu chfodnicy IUb podt~czye p~~ew6d gumowy 0 srednicy 12 mm i dtugoSci 150 em do kr6cca obok korka spustu w chtodnicy, przetozve przew6d przez wn~k~ kola i Ot\IVorzyc korek. Nie trzeba wtedy wyjmowac wyktadziny INYgtu5zaj'tcej. Korek moZe bye z lewellub z prawej strony chtodnicy.

• Odkrecie kbrek w kacRubie silnika. Korek znajduje si~ miE;!dzy dwoma kanatami kolektora sSl'lc990.

• Odozekac, az sptynie plyn chlodzacv i mocna zakreclc korki. Korek spustu chtodnicy dokreca siQ za pomoca monaty. a korek spustu kadfuba momentem

30N· m. .!.

W eelu zap'~wnienia dobrego odpowietrzenia ukladu chfodzenia wykonacnast~pujil.ce, prosta czynnosci,

• Ustawic~p..,a a regulatory ogrzewania na maksimum. W samochodzie zregulacjij autolllMtycz:nCJ wcisnej_c przycisk .DEF· .:

• PrzygotolNimy wadtug opisu zamieszczonego nize] plyn chlodzecv wlewac przez otw6rw zbiorniku wyr6wnawczym. az poziom pfynu pokryje si~ za znakiem .Max·.Nie zakladao jeszcze korka zbiornika wvrcwnawczeqo,

• Uruehomic silnik i doprowadzlc go do temperatury pracy, to znaczy do otwarcia t~fri,ostatu. Korek zbiornika wyr6wnawczego zekrecic, kiedy plyn ehtodzqcv osiltgnie temperature okoto +60 ... + 70·C.

• Sprswdzie poziom plynu w zbiomiku wyr6wnawczym.

Plyn chlodzllCY

Ukl'ad chtodzenia jest fabrycznie napefniany plynem niezamarzajqcym. kt6ry powinien pozostawac w uklsdzie przez catv rok. Jezeli przypadkowo trzeba bEt" dzie przygotowac mieszanine niezamarzaiaca, nilej sa po dane jej proporcie, Pfyny gotoW6 zalecane przez wvtworce Sq najlepiej dobrane do silnik6w. Proporcje pfynu i wody dla ukladu 0 poiemnoscl 8,5 dm3:

- do granicy zamarzania -30"C: 3.75litra pfynu niezamarzajqoogo i 4,75 litra wody;

- do granicv zamarzania -40"C: 4,5 litra ptynu niezamarzaiaceao i 4,0 litry wody.

Sprawdzanie korka zbiornika wyr6wnawczego i chlo(lnicy

Chlodnica pracuje pod cisnieniarn, W korku zbiornika wyr6wnawczego rniesci sle zaw6r zwrotny, spr~:i:ynov.y, kt6ry utrzymuje cisnienie 1.2 bara. ezyli 0,12 MPa (zaw6r otwiera sie, gdy cisnienia przekracza ~ wartasc i zamyka sie, gdy spada ono ponize] tej wartosci). Na korku zbiornika wyr6wmrwczego znajduje sic;! cyfra K 120· 11,2 bara).

Bozszeraalnosc pfynu powoduje powstanie nadcisnienle, kt6re z kolei podwvz-

sza temperature wrzenia wody. '

r-~--~----"-!---------- ~93

2.. SILNIKf BENlYNOWETVPU 102

Do sprawdzenia dzialania zaworu zwrotnago jest potrzsbna dQ~altkowa pompa specjalna, Jct6rllj rnozna zamocowac do korka zbiornika wyr6wnawczego i po jej uruehomieniu sprawdzic dziatanie zaworu zwrotnego. Ue~li zaw6r otwiera 8i~ pay innej wartoscl nii podane 1,2 bara, nalei:y go wyrpienic razem

z korkiem. I .

Za pomooa te] samej pompy, w podobny spos6b, moina sprawdzic szczelnosc uktadu chtodzenia. W tym celu umocowat pornpe do zbiornika wyr6wnawczego. Cisnienie w uktadzie nalezv podniese do 1,5 bara (0.15 MPahiJlat~c na mancmetr; odczekac co najmniej 5 minut. Spadek cisnlenla w fym czasie oznacza, ie uklad chtodzenia jest nieszczelny. Podniesc cisnien,ie ponownie

i odszukac miejsce przecieku, J

Wymontowanie i zamontowanie chlodnicy

Chtodnica jest dobierana do wvposezenla samochodu. Na przyktad ehlodnica samochodu z klimatyzacj~ rue nadaje si~ do samochodu z wyposai.eniem seryjnym. w kt6rym nie ma klimatyZacji. Olatego podczas wyriliany chtodnicy trzeba na to zwr6cic uwag~, aby zam6wi6 prawidtowCl cz~S6 (poda~ac model i rok produkcji).

• Opr6i:nic uktad chtodzenia w spos6b opisany poprzednio.

• W samochodzie z automatvcznq skrzyni!:l bieg6w oba przewody tClczllce skrzynifJ bieg6w z chlcdniea oleju sclsnae za pomocq zacisk6w srubowych, zeby nie wyciekt olej ze skrzyni. Przewody sci!:lgn1:j.C z przy~czy chtodnicy.

• Odhtczyc g6rny i dolny przew6d od chtodnicy wody. i

• Otworzyc zaciski sp",iynowe u g6ry chtodnicy. podnlesc nieco do g6ry oslon~ wentylatora i powiesie jiJ. swobodnie no wirniku. W sarnochodzle bez klimatyzacji z chlodnica starszego typu do jej ucha jest urnocowanv zaciskiem spreiynowym ukosnv wspornik ostony wentylatora. Zacisk ten wycillgn_'c dodolu. • OtworzYc dwa pozostate plaskie zaciski spr~zynuwe. znajdujaca ~i~ w okoli-

. cy podparcla pokrywy komory silnika, i wylllc chlodnice,

Chtodnic~ wmontowuje sie w odwrotnej kolejnosei nii. podczas V'ilymontowania. Zwracac uwagQ. zeby czopy prowadzace wprowadzic prawidtowo w podpory gumowe ehlodnicv i zaczepy na ostonie wentylatora osadzic'wich obsadach na chtodnicy. Korek spustu w kadtubie dokrQci{; momentem 30 N . m,

a korek chlodnicy dokrecic moneta, . . ~

Przewody olejowe automatycznej sktzyni bieg6w przyf1:j.czy{; pqnownie do chtodnicy oleju (w prawym zblorniku chtodnicy wody). zatoiyc zaciski i dokrscie nakretki kolpakowe momentem 20 N . m.

• Napffinic uktad piynem, jak opisano na stronie 93.

Wymontowanie i zamontowanie sprz,gla elektromagnetycznego

.'

r

W silniku pracuie wentylator ze sprzQgtem elektromagnetycznvJ~terowanv wytllcznikiem cieplnvm zamocowanym w gtowicy. Wentylator willciza sle. kiedy temperatura plynu chtodzacaqo w praculacvm silniku przekrl'icza 100·C. Wentylator wyhlcza sie, kiedy temperatura spadnie do 9W~. W diasie jazdy wentylator obraca si~ na skutek nadmuchu powietrza na prz.6d sahlOChodu. SprzltgW elektromagnetyczne niewymaga obs/ugi. Przebieg czvnnoscl pod-

czas wymontowywania sprzeqla jest podany nize]. .

• Wymontowac filtr powie1rza.

• Wymontowac ehlodnice (petrz poprzedni podrozdziat).

94r- ~ ~

___ _l_ . ~_.,_. __ .. .

2.12. UKtAD CHtoDZENIA

WYMONTO\¥~NIE I ZAMONT01i\lANIE SPRZI;_GtA ElEKTROMAIlNETYCZNWU

r--------- __ ------------ ~95

Rys. 2.102. ~RUBY MOCWACEKOtO PASOWE POMPY WODY

~ Rys. 2.103. MOCOWANIE SPRZ~GtA WENTYLATORA 1 - splZI\!glo wentylatora. 2 - t;ruby mocujltce,

3 - wtyk zk!C2a

Rys. 2.104. MIEJSCE UMIESZCl.ENIA PRZEWOOU POWROlNEGO DO POMPV WODY (pod kolektorem sSlIcvm)

• Wymontowac wantylator. W tym celu wykr~cic cztery srubv znajdulace silt

w powierzchni czolowe] lopatek. .

• Zdji'!C: paski klinowa napedu alternatora i pompy wody.

• Wymontqwac koto pasowe pompy wody. W tym celu odkrQcic cztery sruby z tbami walcowymi wewnqtrz kola pasowego (rys. 2.102).

• Sci~gni\~~oto pasowa. .

• Wymonfuwac obudowe elektromagnesu. W tym celu rozdzielic elektryczny wtyk zt"cza(3, rys • .103).

• WykrEl'cif,sruby (2) i zdjqc obudowe elektromagnesu.

, I

Wmontowanie sprzQgta przebiega w odwrotnym poraqdku do wymontowania. Ko;to pasowei~ obudowe elektromagnesu przykr~cic momentem 10 N . m. !;rodkowlll sr~bf1 wentylatora dokrecie momentem 25 N . m.

, ~

. I ~

Wymontowahie i zamontowanie pompy wody

. .

• Opr6tni~iuktad chtodzenia (patrz strona 93).

• WymontJwac filtr powietrza.

,--_ -I·

• Wymon~ac chfodnicEf (patrz strona 94).

• .Poluzow~~ opaski zaciskowe i scillgnqc z pompy wody przew6d gumowy chfodnicy i'~ew6d powrotny nagrzewnicy. W silniku z zasilaniem gaznikowym odtClCZYC r6wniez ad pompy przew6d powrotny podgrzewania kolektora sSCIcego oraz przew6d od .ssania" automatycznego gainika (rys. 2.104).

• Wyjl:tt wentylator i obudows elektromagnes6w .:

• Odkr~cic ltubv moculace alternator i odtotyt na bok alternator z przadnim mocowaniem.

"

Z. SILNIKI BENlYNOWE TYPU 102

• usunae opaske dolna przewodu obejscioweqo. odkrecicjirubv pompy i zdj!:Jc pompe z sllnika, OczYSc[C powierzchnie styku pornpv i PO~r'i'wy napedu

rozrzadu c, tMtt

, '1

Pornpe montuja siQ W kolejnoscl odwrotnej. .Jazell jest przewldziana uszczelka,

t .'1

to naleiy ill posmsrowac w dw6ch miejscach masa uszczelniaj~cl:l i przykleic

do pokrywy napedu rozrzqdu Jezeli brak jest uszczelki, tonalezv powierzchnie przyleganiapampy pawlec masa uszczelnlajaca .Loctite'. mdzliwie cienko. Przvkrecic pompe do pokrywy napedu rozrzadu (10 N . m).

Napinanie paska klinowego napedu pompv wody

Pod koniec roku 1984 wprowadzono zrniane w konstrukcji napedu pasowego osprzetu silnika. Kilka pask6w klinowych zosta/o zastapionvch jednvm paskiem wieloklinowvrn z napinaczem automatycznym. PrzBbieg,Cpask6w klinowych. stosowanych do pai:dziernika 1984 roku, pokazano na rv.sunku 2.105. Natomiast przebieg paska wieloklinowego. dla r6inych wersji ssmochodu, na rysunku 2.107. Pasek wieloklinowy jest autornatycznie utrzymvWj' ny w stalvrn naprezenlu przez napinacz. niezaleinie ad predkosci obrotowejsilnika. P~ czas wymiany paska wieloklin0lt.(ega trzeba jednak wstepnie ustawic we-wnatrz napinacza element gumowy. kt6ry przenosi naprezenia. Spos6b sprawdzania i (lub) napinania paska zalezv ad rodzaju nspedu pasow~gb.

I '

I ,

Samochody produkowane przed paidziernikiebJ. 1984roku -,

Opia dotyczy tylko napedu pasowego pompy wody j alternatojia, Pasek klinowy trzeba zawsze nepinac, kiedy zostaly vvymontowane pompa wody, alterna-tor lub kola pasowe walu korbowego. Napiecie paska klinowega trzsba ~wniez sprawdzac w ramach okresowej obstugi samochodu. Jez,lij po szybkim zwolnieniu pedafu .gazu· usfyszy sie odgtos piszczenia, swiadcz~ fa a §Iizganiu si~ paska klinoweqo, Napiecie paska sprawdza si~ w potowie odlegfosci milt" dzy kolem pasowvrn pompy wody. a kotem pasowym altsmatora Normalnie

do kontroli naciagu stosuje sill specjalny przvrzad, i I

2

Rys. 2.105. W SAMOCHOOACH PRODUI<OWANYCH DO KONCA 1984 ROKU W SllNIKU Z POMPII, WDMUCHU POWIETRZA ZASTOSOWANO DOOATKDWE KatO NAPINAJACE

Miajsca pomiaru napi~cia podano literami A. SiC 1 - koI-o pasowe walu korbowego.

2 ~ koio pasowe pompy W<.ldy. 3 - kola pasowe alternalOra, Rys. 2.106. REGULACJA NAPI~CIA PASKA KLiNOWEGO

4 - kolo pasowa sprE;iarki. 5 - rolka napinacae, POMPY WODY

6 - kola pasowe pompy wspomagania 1 - sruba listwy regulacyjnej. 2 - ~ruba macowania

96~ ~

•

2.12. UKtAD CHlODZENIA

NAPINANII:.I'A~I'<A I\.UNUVYI:\SU IIIM1"IOL'U rV,VU'l ... v ....

Jezeli nie dysponuje si~ przyrzadem, to naleiy 1ak naciEl,gnQ.c pasek, aby dat si~ ugillc pod naciskiem kciuka 0 10 ... 15 rnm. W celu regulacji naciagu poluzowac srub~ It rys .. 2.106) w listwie regulacyjnej oraz srube (2) mocowania listwy.Obr6eiwszy srube (1). naciaqnao pasek klinowy. Dokrscic srubv,

Samochody produkowans po pazdzierniku 7984 roku Popekanv, przypalony lub zui:yty pasek trzeba zawsze wvmieniac na nowy. mugos6 paska zalei:y ad rodzaju zamontowanego osprzetu (rys. 2.107). Podczas rnontazu nowego paska trzeba ustawic napinacz w po+oi:eniu wyjscio- 1NYfTl. w nast~»uj.!J.cy spos6b.

• Poluzowac srube (2. rys. 2.109) 0 1/4 ... 1/2 obrotu.

• Cofn<tc roll<.~ napinaeza (3), obr6ciwszy w lewo nakr~tk~ (1).

• Obrocic vJ.lewo wskaz6wk~ wskaznika (strzalka) i ustawic naprzeciw pierw- ~ szego dfugiego odnosnika.

• Zatoiyc nby..y pasek, zaczvnajac od rolki naplnacza, a konczac na kale pasowym pompyWody.

!

I ..

Rys. 2.107. PAZEBIEG PASKA KL1NOWEGO DLA A6tNYCH ':.\ WERSJI OSPRZ~. U g6ry bez pompy wspomagania. polawaj I t: pompa wspomagania. po I prawei l pompa wspomagania i spr~Zarkl!

1 - kolopasowe walu

korb~90 .

2 - koto pasowe el1ernatora

3 - koIo pasowe poinpy wody 4 - koIo pasowe pompy

wspomaganie

5 -kolo pasowe sprfji:arki 6 - rolka napfnacza

'I "

2·

Ryli. 2.109. WSTI;PNE USTAWIENIE NAPI(CIA PASKA

RYs. 2.108. MIEJSCE POtoZENIA NAPINACZA PASKA KLiNOWEGO PO WYMIANIE

KLiNOWEGO. Samochodv prod\ikowane od Imnea Hl84 roku 1 - nakrfjti:.a. 2 - sruba, 3 - rolka nepinacza

~ ~97

2. SILNIKI BENZYNOWE TYPU 102

• W celu naprezania paska obracac w prawo nakretke (1), az w*8tnik zajmie

nastepujacs potozenie: ,

- w samochodzie bez wspomagania kierownicy- naprzeciw trzeciego dtut-

szego odnosnlka {kreski); ,;

- w samochodzie ze wspomaganiem kierownicy lub ze wspomaganiem kie-

rownicy i klimatyzacjll. - naprzeciw czwartego dtuiszego odnosnllta. '

• Dokrflcic z powrotem srubEl (2). ' I .

Wymiana i sprawdzanie termostatu

Termostat jest umieszczony W obudowie, na koncu gfowicy. Zawar kulowy w tsrrnostacie zapewnia aotomatyczne odpowietrzanie uk~adu chlodzenia podczas nape/niania ptynem. Termostat mozna wyjijC Z obudowy po odtaczeniu z pokrywy przewodu gumowego, odiaezeniu sztywnego pr;::~wodu odpowietrzaill.cego mi~dzy pokrvwl'l termostatu a kroccern dolotollV)(~.pompy wody i po odkreceniu pokrvwv, Zdjl'lc z pokrywy pierscien uszczelniajqcy i sprawdzic go. Miejsce potoi:enia termostatu pokazano na rysunku 2.110. Termostatu nie mozna naprawic, Jezeli stwierdzi siEl uszkodzenie, trzeba termostat wymienic. Najprostsze sprawdzenie wykonuje siEl wedttignizej pods-

nego opisu, ' ~f

• Termostat zawieszony na drucie zanurzvc w naczvnlu z' t\mnEf wodq

I

(rys.2.111). '

• Obok, w podobny spos6b zawiesic termometr ze skala powyZej 100"C.

• Wod~ podqrzewac stopnlowo i sprawdzac termostat ktOry \IV ~mperaturze

wody okolo +87·C powinien sill zaczac otwierac, "

• IN czasie tej pr6by trzpieri termostatu musi sie wysunflc Z obudowy 0 co najmniej 7 rnrn, Jeieli termostat nie spetnia tych warunk6w, trzeba go wymienic

na nowy.

I

Podczas wmontowania termostatu trzeba ui:yc nows] uszczelki. Termostat

z uszczelka wloi:yc tak, i:eby zaw6r kulowy w termostacie znalaz] sie w najwyi:szvm miejscu. co jest widoczne na rysunku 2.112.

Pozostala czvnnosci wykonac w odWrotnej kolejnosci nii podcaas wymontowania termostatu. Sprawdaic, po napetnieniu ptynem, szczelnosc ukladu chlo-

dzenia. j\.

I.

Rys. 2.110. POI:.OiENIE TERMOSTATU. Strzalkll pokazano

przewOd od powiatrzaj"cy Rya. '2.1101. ~PRAWDZANIE TER MOSTATU

98'1---~~~~ ---'-'-- -i

l i

, I

,

~,

l :

1.1

,pi

2.12. UKtAD CHtODZENIA 1, .

WYMIANA I SPRAWDZANIE TERMOSTATU

I

Rys. 2.112. PODCZAS MONTAiU TERMOSTATU ZAw6R KULOWY (strzalka) MUSI SI~ZNALEZC W NAJWYiSZYM MIEJSCU

,,~ .'

2.13.

UKt.A~"OGRZEWANIA I PRZEWIETRZANIA

II' '

Uktad Ogr~twania samochodu zostal przedstawiony na rysunku 3.89.

Samochody,Mercedes-Benz model 190 sa wvposazone w autornatvczna regulacj~ ogrzeW,aniem. Dmuchawa nagrzewnicy jest czterostopniowa i jej sterowanie odbywa si~ regulatorem intensvwnosci nawiewu. Gl6wna przeslona nawiewu powletrza i dmuchawa sa sterowane przesuwna dZwigni~ na srodkowej konsol'if:Podczas pracy ukladu ogrzewania i nawiewu dzwignia musi bye ustawiona przynajmniej w pierwszym polozeniu (gt6wna przestona nawiewu

Rys. 2.113. SCHEMATELEKTRYCZNY UKtADU AUTOMATYCZNEGO OGRZEWANIA SAMOCHODU

1 - regulator przesuwny intensywnosci nawiawu, 2 - rezystor szeregowy dmuchawy, 3 - dmuchawa, 4 - skrzynka bezpiecznik6w, 1 = 16 A. 2 = 16 A, 5 - wylllcznik ~aplonu, 7 - wylllcznik sprezarkl,

8 - regulator przesuwny temperatury klimatyzacji, 9 - ztacze, 10 - sprzEjglo elektromagnetyczne sprezarkl, 12 - zaw6r stabifizac]! biegu jalowego, 13 - przekatnik dwustykowy dodatkowej dmuchawy.

14 - wy1llcznik dodatkowej dmuchawy i elektromagnetycznego wentylatora, 15 - czujnik temperatury (100°C), 16 - dodatkowa dmuchavva, 17 - czujnik temperatury klimatyzacji,

18 - zaw6r przelllczajllcy powietrze swieze/powietrze w obiegu zamknietvm, 26 - wylllcznik cyrkulacji powietrza. , a':' zlllcze gl6wnej WiIlZ~ (Sprzll9lo elektromagnetyczne), b - zacisk' 58 d,

M1 - zlacze masowe gl6wne (za zestawem wskatnik6w), M5 - zlllcze masowe przy silniku, M9 - zlacze masowe przy reflektorze lewym

'1,,1 , I

99