You are on page 1of 176

spoeczna inicj atywa

Wspieraj autorw dobrych ksiek kupujc ich dziea. Pom tworzy cyfrow bibliotek docz do !as"

edycj i cyfrowych

Andrzej Zybertowicz

W UCISKU
TAJNYCH SUB
U A!"K K#$UNIZ$U I UKA! #STN#$"NK%AT U&#WY

Nic jest atwo przyj prawd bardzo oddalon od tego obrazu wiata, z ktrym nasze umysy s oswojone.

Projekt okadki# $arci! %ybowski

& '(() W*%+W,-./W0 +,/*1 i +,%2345 3*642/0W-.3 Wyda!ie pierwsze ,akad '7.777

829P+ 10,:42W+/*W,+ +,/*1 W*%+W,-./W0 +,/*1 P-:$0 10,:42W+/*:/;W +,/*1 <zaloe!e w podziemiu w '(=>? $+2.-, %*60W:1-. 7>@=7A 10$02;W ul 1B0,0W+ '7+ /4BCD+E# Warszawa >=7)>(

S IS T&"CI

P0%3-F10W+,-+ W:/FP Pi twierdzeH 3ada!ie ksiki . odbiorca i autor 2ozumowa!ie w skrcie :ed!o lustracji i dekomu!izacji .zy tylko para!oicy i ludzie Kchorzy z !ie!awiLciM wierz w spiskiN

A G I '7 '' 'J ')

.3FOP -# :Q9R6* :P4.5+B,4 - K:+$0B%.W-%+.5+M 10$9,-3$9 '( ,a okrSo 0krSy :i T odwrt ko!trolowa!y /rzy rodzaje zabezpieczeH i!teresw !ome!klaturowych 3abezpiecze!ia politycz!e 3abezpiecze!ia eko!omicz!e 3abezpiecze!ia aSe!tural!e 1o!trwywiad wojskowy jako bezpieka .zy subtel!e odcie!ie Sier operacyj!ychN :prawa Becha Wasy Przypadek +dama $ich!ika .3FOP -/# :Q9R6* :P4.5+B,4 - 91Q+% P0:/10$9,-:/*.3,* PaHstwo przearte aSe!tur ,iepokojce pyta!ia. 3bierzmy rozsypa!e klocki" KPrywat!iM detektywi 1to %3lfe chro!i tajem!ice P2B@uN K.zwarta wadzaM T komu suyN 1ieru!ek !iemiecki G)

'( J7 )' )' )J UA >J >G >G A>

G) G) =J =U == ()

Wschod!ie wiatry

(>

2adzieckie suby specjal!e w Pee2eBowskim paHstwie +Se!tury wschod!ie dziL :prawa leS!icka 8wara!ci wpyww $oskwyN .zym jest i jak fu!kcjo!uje ukad postkomu!istycz!y w PolsceN Problem bezpieczeHstwa paHstwa ,iektre zasady obsadza!ia sta!owisk o szczeSl!ym z!acze!iu dla paHstwa .3FOP V-# %0 P230%9 T P20P03*.54

(A '7) '7A '7( ''7 'J> ')7 '))

Problem lustracji 1to i dlaczeSo jest przeciw lustracjiCdekomu!izacjiN +rSumc!iy przeciw lustracji +rSume!ty !a rzecz lustracji 0 dope!ia!iu si lustracji i dekomu!izacji %ekomu!izacja T problem do rozwae!ia -stota dekomu!izacji %efi!icja !ome!klatury Wycze!ia z dekomu!izacji 9zasad!ie!ie dekomu!izacji

')) ')U ')= 'U7 '>7 '>7 '>) '>) '>> '>A

.o !aleaoby zrobi P234% lustracj i dekomu!izacjN 5ak dekomu!izowaN .zy dekomu!izacja oz!aczaaby odpowiedzial!oL zbiorowN Potrzeba budowy suby specjal!ej od podstaw Di!ar +,41: -# :/291/92+ $:W - $0, <B+/+ 0:-4$%3-4:-W/4? $i!isterstwo :praw Wew!trz!ych $i!isterstwo 0bro!y ,arodowej

'>= '>( 'A7 'A) 'AA 'AG 'AG 'G)

+,41: --# ,0/+/1+ $4/0%0B08-.3,+ 0peracyj!e a procesowe ustala!ie faktw 9R*/4 :12;/* - W*1+3 W*1023*:/+,*.V .3+:0P-:$

'GG 'G= -:0

si!k powicam swemu "jcu.

#"$%&' "()N&)
Zgodnie z dobrym obyczajem planowaem podzikowa tutaj sporej gromadce moich znajomych, kolegw i przyjaci za rady, materiay i innego rodzaju pomoc, jok otrzymaem podczas pracy nad t ksik porzdziwszy wstpny wykaz tych osb, zrozumiaem jednak, e ujawnibym w ten sposb znaczn cz! moich kontaktw i zaplecza yciowego" #e!li gwna linia rozumowania przyjta w niniejszej pracy jest suszno, to krok taki byby przedwczesny $instytucje chronice prawa obywateli w naszym kraju s jeszcze zbyt we bym mg pozwoli sobie na pen przejrzysto!" %latego tez rezygnuj& z wymieniania poszczeglnych osb 'wsparcie i zachta ze strony kilkorga z nich byy naprawd kluczowe( wszystkim )adom w tym miejscu podzikowania serdeczne" *yjtek uczyni dla nie+ormalnego studenta ,atedry ocjologu -),, .iotra ,orzesta/skiego, ktrego pomoc przy poszukiwaniach bibliogra+icznych znacznie przy!pieszya moj prac" %zikuj te moim in+ormatorom i konsultantom $ludziom po!rednio i bez0 po!rednio zwizanym ze subami specjalnymi$ktrzy po!wicali mi swj czas, mimo i nie zawsze sympatyzowali z moimi pogldami" 1ndrzej Zybertowicz

')

Wstp

WST'
K,ie kademu da!a jest aska !iewiedzyMX ,ie zSadzam si e wLrd wspczes!ych sporw o Polsk spr o lustracj i dekomu!izacj <dalej @ Bi%? jest w istocie mao wa!y i ma charakter zastpczy. $oim zda!iem !aley do sporw podstawowych. :zale w tym sporze !ie zostay jed!ak wype!io!e arSume!tami !aleycie. %lateSo te rachu!ki ewe!tual!ych spoecz!ych koizyLci i strat zwiza!ych z Bi% obarczo!e s duym bdem. 3ada!iem tej ksiki jest zrw!oway szale teSo sporu przedstawi rachu!ek strat i korzyLci w pe!iejszy i bardziej systematycz!y sposb !i dotd czy!io!o. 1ady ma prawo doko!a swojeSo rachu!ku i uz!a e Bi% przy!iesie wicej szkd !i korzyLci. 1sik t !apisaem Sdy od!osz wrae!ie e wielu z przeciw!ikw Bi% doko!ao rachu!ku !iepe!eSo. Posiadaj o!i doL wraliwoLci moral!ej by rozumie spoecz!e koszty przeprowadze!ia Bi% ale brak im wiedzy o zakulisowych mecha!izmach ycia publicz!eSo by moSli uLwiadomi sobie jakie koszty po!osimy rezyS!ujc z tych przedsiwzi. :taraem si tutaj obraz tych kosztw zarysowa <cz. - i -- ksiki?. 3 druSiej stro!y staraem si pokaza e Bi% mo!a zapla!owa i przeprowadzi w sposb cywilizowa!y i oSra!iczo!y. -!!ymi sowy e jej ofiarami !ie musz by milio!y boSu ducha wi!!ych szarych obywateli T jak przedstawiaj to !iektrzy przeciw!icy tych Bi% <cz. III() 1ady moe pozosta przy swym zda!iu. Prosz jed!ak by sprbowa przea!alizowa te kwestie raz jeszcze. +poza tym... /o jest 1:-WR1+ P*/+Y. PytaH ktre powi!!y by stawia!e dociekliwie ko!sekwe!t!ie <!awet !atarczywie? przez parlame!tarzystw Lrodki masoweSo przekazu i spoecz!e i!stytucje ko!trol!e. PytaH !a ktre odpowiedzi powi!!y dostarcza# policja prokuratura sdy i suby specjal!e.PytaH !a ktre samot!ie pracujcy badacz w wikszoLci przypadkw !ie jest w sta!ie odpo@

wiedzie. 0dpowiedzie w sposb uzasad!io!y udokume!towa!y moliwy do sprawdze!ia przez i!!ych badaczy. 0bszar dziaaH sub specjal!ych ze swej !atury laj!ych poddaje si pe!etracji !aukowej dopiero po latach T Sdy ujaw!ia!e s archiwa a twrcy i Lwiadkowie zdarzeH ju !ie boj si mwi. 1opot w tym i wskaza!e i!sta!cje publicz!e !ie wywizuj si ze swycQ powi!!oLci.
r ce*+,) +*-ircj i.ieni, z,/o.ni,0e.

1opot i w tym e wydarze!ia spoecz!e procesy rozSrywajce si !a !aszych oczach i T !iekiedy T przy !aszym uczest!ictwie maj te swj wymiar ukryty. .elowo skrywa!y przed tymi ktrzy !ie s dopuszcza!i do Sry. 6adacz T !p. socjoloS T przed <ym wymiarem akiual!eSo ycia spoecz!eSo musi w zasadzie skapitulowa. W sposb !aukowo uzasad!io!y !ie da si !a te! temat wiele powiedzie. ,ie jestem jed!ak jedy!ie pracow!ikiem u!iwersytetu jestem te obywatelem. - jako obywatel uwaam e s sprawy o ktrych milcze!ie przy!osi wicej szkody !i formuowa!ie !awet !ie w pe!i uzasad!io!ych domysw przypuszczeH i podejrzeH. Wielu rzeczy !ie mo!a udowod!i <zwaszcza w da!ym miejscu i czasie?. ,ie z!aczy to jed!ak i !ic wol!o o !ich mwi. Wprost przeciw!ie T mwi trzeba. 3waszcza Sdy wLrd dotychczasowych wypowiedzi !a tematy porusza!e w tej ksice tak wiele jest !aiw!oLci przei!aczeH przemilczeH czy zwykych cy!icz!ych kamstw. W ksice tej uzasad!iam tez i ze wzSldu !a sposb odejLcia Polski od systemu komu!istycz!eSo !a !aszym yciu publicz!ym ciy obec!ie sil!y ukad starych powizaH i zale!oLci ukad sta!owicy podstawowy zator polskiej demokracji. 6ez zlikwidowa!ia teSo ukadu a przy!ajm!iej bez istot!eSo osabie!ia So proces budowy !owoczes!ej Sospodarki ry!kowej !ie moe si powieL. PiP twierdzeH '. 8w!ym wytumacze!iem faktu i w Polsce a prawdopodob!ie i w i!!ych krajach bloku radzieckieSoJ komu!iLci oddawali wadz w sposb pokojowy jest wbudowa!ie w proces tiarfifo!!acji wielu zabezpieczeH ich i!teresw eko!omicz!ych i politycz!ych.

* W1+,z2je 1i3) i4 niewie*e br,+ow,0o) by zdy.i1jonow,ny j2z 1ze- wywi,d2 STASI) $,rc21 Wo*- 1t,n50 n, cze*e N&!6 owi+iej rewo*2cji) zob7 n/7 K,zi.ierz yt+o) A8enci9 wy1i5/*7 W/ro1t) or :;) <=7<=)>: T 17 *+,-.

'>

Wstp

Wslp
J.

3abezpiecze!ia te powoduj i paHstwo polskie jest obec!ie sparaliowa!e przez licz!e pasoyt!icze ukady !ieformal!e T w z!acz!ej mierze o charakterze aSe!tural!ym T pochodze!ia !ic tylko krajoweSo i !ie tylko wschod!ieSo. ). 5ed!ym z !iezbd!ych waru!kw powodze!ia !aszych przeksztaceH ustrojowych jest ujaw!ie!ie i przecicie teSo eleme!tu dziedzictwa poprzed!ieSo systemu jakim s taj!e powiza!ia zarw!o wew!trz spoeczeHstwa jak i w relacjach Polski ze Lwiatem zew!trz!ym). U. 2dze!iem tych powizaH jest 2+0,d /o1t+o.2ni1tyczny7 Nie je1t on) rzecz jas!a od/owiedzi,*ny z, c,*e obecne z0o) jest jed!ak rodzajem wirusa ktreSo ist!ie!ie w obrbie orSa!izmu spoecz!eSo sprzyja rozp rze s trze !i a!i u si dalszych schorzeH i u!iemoliwia skutecz! walk z !imi. 5eSo ist!ie!ie u@atwia wchodze!ie do tka!ki spoecz!ej i!!eSo rodzaju pasoytw w tym T co trzeba przyz!a T czLciowo ju pochodze!ia solidar!oLcioweSo i swoiLcie kapi talis <ycz !eSo. >. +by 2j,wni? powiza!ia sta!owice o sile ukadu postkomu!istycz!eSo !iezbd!a jest lustracja a aby je /rzeci5? T dekomu!izacja. /wierdz e bez mdrze zaprojektowa!ych i przeprowadzo!ych lustracji i dekomu!izacji !ie zdoamy upora si z budow zdrowej Sospodarki ry!kowej i demokratycz!eSo paHstwa prawa. 3az!acz od razu e celem *21tr,cji i dekojmp!wacji .e mn by? n,/r,wi,nie +rzywd .or,*nyc@ *2b 2rzeczywi1tni,nie A1/r,wied*iwoBci dziejowejC :7 Potrzeb Bi% a!a5izuj z perspektywy bezpieczeHstwa paHstwa i jeSo zdol!oLci do realizowa!ia skomplikowa!ych zadaH okresu przejLcioweSo@ -!teresuje m!ie !ie rozrachu!ek z przeszoLci lecz waru!ki w jakich odbywa si budowa !aszej przyszoLci.

i owt,rz,. w ry. /2n+cie jedn5 z *ez r,/ort2 d*, /re.ier, J,n, #*1zew1+ie8o) o/r,cow,ne8o /od +oniec .,j, C>D /izez Wydzi,0 Si2diAw 8,binet2 .ini1tr, SW) o/2b*i+ow,ne8o w EJS Fnr DG) <H7<G7>D) S) I6=() JoiKz,j,oc .o80oby 1i3 o+,z,?K /rzeB*edzenie) j,+ nL #80o1zenie *e8o w,4ne8o .,teri,02 z,re,8ow,0y Brod+i .,1owe8o /rze+,z2 M d*, nie+tNryc@) w tym d*, GW, w o8N*e nie z,i1tni,07 otwierdzenie. ,2tentycznoBci *e8o do+2.ent2 je1t z,.ie1zczon, w ATryb2nieE in-or.,cj,) i4 AOr2/, /o10Nw Pz +o.i1ji z,j.2j5cej 1i3 1/o1obe. wy+on,ni, /rzez .in7 AD toni e8o $,cierewicz, 2c@w,0y *21tr,cyjnej M AZJ z,.ieiz, wnio1+ow,? o zb,d,nie) +io /odj50 decyzj3 o zdj3ci2 +*,2z2*i n,jwy41zej t,jnoBci Ft,jne 1/ec) zn,czeni,( ze 1/orz5dzone8o w jedny. e8ze./*,rz2) ry*+o d*, /re.ier, #*1zew61+ie8oL *,/,r*2 o 1i,nie bez/ieczeQ1tw, /,Q1tw,) +tNry w c,0oBci wydr2+ow,0 jeden z ty8odni+Nw zwi5z,nyc@ z oboze. jR,wicowy.7 !o+2.ent ren) j,+ zezn,0 /rzed +o.i1j5 iorr Woyciee@ow1-c*) zo1t,j o/r,cow,ny w Bi2rze An,*iz $SW i dor3czony wy-5eznje7 /reze1owi &,dy $ini1trNw7 Nic 1/orz5dzono n,weS +o/ii d*, /otrzeb ,rc@iw2. $SWE Fnr -.., wyd7 I) <IL<=)<G7>D) 17 H(7

3ada!ie +1i54+i) odbiorc, i ,2tor ,ie jest to ksika skierowa!a do osb wyz!ajcych postaw typu# Kw sprawie spiskw. Bustracji i dekomu!izacji mam ju wypracowa! opi!i zatem prosz !ic zawraca mi Sowy faktami"M. .hciabym by moje arSume!ty przeko!ay ludzi przeciwstawiajcych si idei Bi% Z powodw i!telektual!ych i moral!ych. 6y trafiy do tych ktrzy kierujc si swoim rozpoz!a!iem sytuacji <a !ic i!teresami? uwaaj !p. i rzecz!icy li% hoduj bezpodslaw!ym para!oicz!ym wizjom spiskowym. 6y przeko!ay tych ktrzy sdz e Bi% musi przy!ieL wicej szkd krzywd i zamiesza!ia !i poytku. 0czywiste e sporo z przytoczo!ych !iej faktw mo!a rozmaicie i!terpretowa T take cakiem i!aczej !i uczy!iem to lulaj. ,amawiam jed!ak czytel!ikw by sprbowali odrzuci <choby tymczasowo? swoje dotychczasowe poSldy oce!y i T !iekiedy T uprzedze!ia by sprbowali zasta!owi si# a moe jest i!aczej !i si to dotychczas wydawao a moe rzeczy maj si <ak waL!ie jak zostay lulaj przedstawio!e... !o sformuowa!ia pizedstawio!ych twierdzeH dochodziem stop!iowo a!alizujc proces oddawa!ia wadzy przez P3P2 i uwzSld!iajc !owo udostp!ia!e i!formacje o fu!kcjo!owa!iu sub specjal!ych P2B@ 0pieraem si !a oSl!ej wiedzy o fu!kcjo!owa!iu systemu komu!istycz!eSo i !a pew!ej orie!tacji co do zasad dziaa!ia taj!ych sub posikujc siZ przy tym teoretycz! wiedz socjoloSicz! o mecha!izmach ycia spoecz!eSo. Przedstawio!e da [ej ujcie to efekt spojrze!ia w perspektywie tej wiedzy !a licz!e rozproszo!e i!formacje obec!ie ujaw!ia!e. /o prba z!alezie!ia se!sow!eSo wzoru w chaosie zdarzeH uoe!ia mozaiki z wielu kamykw rozrzuco!ych w rozmaitych miejscach i dotd T jak si wydaje T przez !ikoSo w sposb caoLciowy !ie poukada!ych. -!!ymi sowy jest to przedsiwzicie z zakresu biaeSo wywiadu# !a podstawie ujaw!io!ych wczeL!iej <w wikszoLci? faktw staram si uchwyci +ryj5ce si za !imi podskr!e prdy !iejaw!e 1i0y) zamysy i sojusze. 8romadz w jed!ym miejscu i!formacje zazwyczaj roz/ro1zone i przez to baSatelizowa!e. 1ojarz fakly i wysuwam przypuszcze!ia. 0braz sytuacji !aszeSo kraju jaki rysuje le! tekst moe przeraa. 5ed!ak w ad!ym stop!iu !ie moe to by arSume!tem !a rzecz lub przeciwko jeSo prawdziwoLci. 0 tym !iech decyduje zSod!oL z uz!a!ymi ju faktami spj!oL loSicz!a a!alizy a take T i przede wszystkim T to czy przedstawio!e tu

'G

Wstp

twierdze!ia wyjaL!iaj wiele zdarzeH i procesw trud!ych do zrozumie!ia bez ich pomocy. +utor !i!iejszej pracy !ie jest zwiza!y z ad! z si politycz!ych a!i ze sferami a!darmeryj!ymi. ,ie jest uczest!ikiem !aszeSo ycia politycz!eSo lecz jedy!ie obserwatorem. 5eSo wiedza pochodzi z wielolet!ich studiw i obserwacji was!ych przepuszczo!ych pizez filtr zai!teresowa!ia zakulisowymi aspektami ycia spoecz!eSo. 3apyta!y o system wartoLci z ktrym sympatyzuj wska i model demokratycz!eSo paHstwa prawa uwaam za osiS!icie kulturowe o z!acze!iu u!iwersal!ymU. &oz2.ow,nie w 1+rNcie Problem# dlaczeSo tempo i sposb upadku komu!izmu byy zaskocze!iem dla wszystkich# w rw!ym stop!iu dla ludzi stareSo systemuX dla !ajlepszych fachowcw@sowictoloSw jak i dla opozycjo!istwN %laczeSo !astpio coL> co !iemal wszystkim wydawao si !ie do pomyLle!iaN %laczeSo ludzie ko!trolujcy spraw!y jeszcze aparat paHstwa oddali wadz bez walkiN 0dpowiedz i polscy komu!iLci oddali wadz oddali cay swj pot!ie rozbudowa!y aparat przemocy w cudze rce. bo..@bo tak !aprawd te rce zostay zwiza!e bo T w pew!ym zakresie T !ic byy to wcale cudze rce !iedaw!o jeszcze uz!a!a zostaaby jedy!ie za paradoksal!. %zisiaj traktowa!a bywa jako prowokacja politycz!a. 1omu!izm by systemem dziejowo u!ikal!ym Sdy idzie o rol taj!ych sub w jeSo sta!dardowym codzie!!ym fu!kcjo!owa!iu. 0kaza si te !ietypowy pod i!!ym wzSldem# Srupa pa!ujca wykorzystaa tworzo!e przez taj!e policje moliwoLci dziaa!ia aby py!!ie !iemal bezboleL!ie zaadoptowa si do radykal!ej zmia!y ustroju. 1omu!istycz!a !ome!klatura zarw!o przed odda!iem wadzy jak i w trakcie jej przekazywa!ia zbudowaa szereS zabezpieczeH swych podstawowych i!teresw. 3abczp@iecze!ia te dla potrzeb !i!iejszych rozwaaH podzielimy !a trzy rodzaje# politycz!e eko!omicz!e i ,8ent2r,*ne7 /e ostat!ie postawimy w ce!trum uwaSi.

i or $,rtin Kry8ier) &z5dy /.w,T +2*t2rowe #1i58ni3cie o zn,czeni2 2niwer1,*ny.) &IU :>><) nr :D) 17 =<6H7

Wstp

'=

Sedno *21tr,cji l de+o.2niz,cji 5ede! ze szta!darowych arSume!tw przeciw!ikw Bi% Sosi e !ajwa!iejsze s !ie sprawy politycz!e ale problemy Sospodarcze>. +rSume!t te! tylko !a pierwszy rzut oka moe wyda si traf!y. Wystarczy si przez chwil zasta!owi by zrozumie i susz!oLci jest w !im tyle ile w tezie e w samochodzie to !ie kierowca jest !ajwa!iejszy ale sil!ik@5as!e i bez sil!ika auto !ic pojedzie ale !ietrud!o domyLli si jak daleko samochd dojedzie Sdy kierowc dosiS!ie atak padaczki@ :il!ik jest tu odpowied!ikiem Sospodarki a kierowca T paHstwa. PaHstwa ktre waL!ie przeprowadza !iezmier!ie zoo! tra!sformacj Sospodarcz@Przecie to od polityki czyli od jakoLci i!stytucji paHstwa bezpoLred!io <cho !ie wycz!ie? zaley to co dzieje si z Sospodark. 8w!y zamys Bi% ujty teraz w sposb maksymal!ie zwarty <spraw t podejmuj bliej w cz. ---? rozumiem !astpujco# '. We wspczes!ych krajach demokratycz!ych ist!ieje zestaw fu!kcji publicz!ych !ewralSicz!ych dla bezpieczeHstwa paHstwa ktre powi!!y by obsadza!e tylko przez osoby spe!iajce specjal!e waru!ki i podleSajce specjal!ym procedurom sprawdza!ia. 30 Waru!ki te i procedury zm!iejszaj ryzyko !arae!ia bezpieczeHstwa paHstwa !a szwa!k przez jeSo fu!kcjo!ariuszy. ). W przypadku sprawdza!ia czy da!a osoba waru!ki te spe!ia !ie jest stosowa!a T zSod!a z podstawowymi reSuami praworzd!oLci Tzasada dom!iema!ia !iewi!!oLci. W uyciu jest !atomiast zasada dmucha!ia !a zim!e# jeLli tylko powstaj uzasad!io!e podejrze!ia i da!a osoba ze wzSldu !a swoj bioSrafi moe by podat!a !a sza!ta przekupstwo czy sympatie ideowe w stosu!ku do wroSw paHstwa uz!aje si i osoba ta fu!kcji z da!ej listy sta!owisk pe!i !ie moe. 10 -stot %J! wi!!o by# aC czasowe poszerze!ie wykazu owych sta!owisk oraz bC tak samo czasowe zaostrze!ie kryteriw jakie spe!ia musz osoby ktre praS! obejmowa takie sta!owiska. 8e!eral!ym uzasad!ie!iem !iezbd!oLci zastosowa!ia tych dwch zabieSw# poszeize!ja /isty sta!owisk oraz zaostrze!ia kryteriw T w porw!a!iu do sy

s %ob. n/7 $n/*, Szt2+,) /"tic *21*rACj* VzcBW7)77 O ) tu **+, s0yd. <H7 :;7<<7>D) 17 :

'(

Wstp

luacji wystpujcych w ustabilizowa!ych de.o+r,tycznyc@ paHstwach /r,w, M jest obecn, 1yt2,cj, /,Q1tw, /o*1+ie8o7 : dwie Sw!e skadowe tej sy luacji. o /ierw1ze) ciSle jesteLmy w trakcie 0dzyskiwa!ia !iepodleSoLci w trakcie uwal!ia!ia si od wpyww obceSo mocarstwa ktreSo imperial!e ambicje przetrway rozpad 3:22 mocarstwa ktre zachowao jak wiele wskazuje T licz!ych !iejaw!ych repreze!ta!tw swoich i!teresw w !aszym kraju@ o dr28ie) odzyskiwa!ie !iepodleSoLci bdce zarazem procesem budowy struktur majcych 1024y? P0B:1-4$9 faktycz!ie paHstwu rczy si z Sru!tow! przemia! Sospodarki co skokowo zwiksza stopieH zaSroeH <w tym ryzyko utraty suwere!!oLci Sospodarczej take wobec ro!ych i!stytucji 3achodu? i wymaSaH jakie stoj przed !aszym modym paHstwem. ,ie wystarczy tu sta!dardowa ostro!oL@ Bekarstwem !a tak sytuacje .21i by Bi% T przejLciowe pozbawie!ie byych fu!kcjo!ariuszy partyj!eSo !a@micst!iczeSo paHstwa oraz ich taj!ych wsppracow!ikw <dalej @ /W? prawa do pe!ie!ia fu!kcji dziki ktrym mo!a korzystajc z paHstwowych zasobw wywiera daleko idcy wpyw !a bieS spraw publicz!ych. 5est to z,1to1ow,nie nor.,*nyc@ z,1,d oc@r,ny r,cji sta!u w w,r2n+,c@ nienor.,*nyc@7 Przedstawio!y w tej ksice obraz procesu oddawa!ia wadzy przez P3P2 jak i zarysowa!y stopieH aSe!tura\iteSo zaSroe!ia Polski uzasad!iaj T moim zda!iem T zastosowa!ie takieSo rozwiza!ia. Problemem tech!icz!ym T c@o? o !ajwyszej donio10oBci .or,*nej T jest takie opracowa!ie procedury 9% by jej ostrze !ic cio !a oLlep i by !ie wymachiwa!o !im zbyt szeroko by szkody !ie przerosy korzyLci. Czy ty*+o /,r,noicy i *2dzie Kchorzy z nien,wiBciE wierz w spiskiN Polityka !ie skada si wy05cznie z k!ucia A*e k!ucic jest jej !ie dajcym si usu! skad!ikiem. Politycz!e kompete!cje +!drzeja 8wiazdy !ie s dla m!ie przeko!ujce. $a o! jed!ak sporo racji Sdy kome!tujc swoj suSesti i czL opozycji zostaa przez wadze !iejako wyhodowa!a stwierdza# K,ie jestem zwole!!ikiem mafij!ej teorii historii ale jestem przeciw!ikiem !ieuwzSld!ia!ia dziaa!ia mafii przy rozpamitywa!iu historii. $afie miary !a histori duy wpyw i !ie zauwaa!ie leSo byoby takim samym bdem jak tumacze!ie wszystkich procesw historycz!ych dziaa!iem mafii. + !a pew!o w systemie totalitar!ym mo!a pla

Wstp

J7

!owa z!acz!ie Lcisej i !a z!acz!ie duszy czas !i w systemach demokratycz!ych <...?M8@ W tym pu!kcie opi!ia 8wiazdy jest !a pew!o se!sow!iejsza !i twierdze!ie +dama $ich!ika i K5eLli ktoL !a serio wierzy w spiskow teori dziejw to ju !ie ma z!acze!ia czy bd to aSe!ci komu!y Rydzi maso!i homoseksualiLci czy filateliLci. /o jest wiara ktra moe si zaama afe !ic podda si racjo!al!ym arSume!tom. %lateSo z tym dyskutowa si !ie da. 5eLli ktoL wic wierzy e ludzie ktrzy przy ]okrSym stole] byli po stro!ic opozycyj!o@ solidar!osciowej T !a przykad Bech Wasa /adeusz $azowiecki 6ro!isaw 8eremek Bech i 5arosaw 1aczyHski +lojzy Pietrzyk 5a! 0lszewski mo!a by duSo jeszcze wymie!ia @ jeLli ktoL wierzy ze byli o!i aSe!tami komu!y ktrym komu!a tajem!ie przekazaa wadz tak jak przekazuje si klucz do Sarso!iery to mo!a tylko wspczu. /o !ic warte jakiejkolwiek dyskusji./o po prostu SupieMG. .zy tak trud!o dostrzec e pomidzy przeko!a!iem i w wa!ych wydarze!iach historycz!ych spiski odSrywaj rol decydujc = a tez i spiski !ie odSrywaj w historii ad!ej istot!ej roli jest szeroka przestrzeH moliwoLci poLred!ichN 3e faktycz!a historia rozSrywa si waL!ie SdzieL w tej strefie LrodkaN - cho !ie sposb dyskutowa z kimL kto za kadym zwrotem historycz!ym wszy ydowskie ma!ipulacje i Sotw jest weduS swych kryteriw kadeSo uz!a za Ryda to mo!a przecie zbada zasad!oL tezy 8wiazdy i KW '(=( roku jaw!i fu!kcjo!ariusze partii przekazali <...? swoje oficjal!e sta!owiska T bo !ie wiadomo czy wadz T taj!ym wsppracow!ikom ktrzy ko!ty!uujc ich polityk zapisywali j ju !a ko!to opozycjiM (. ,ieprawdopodob!e wydaje si by /W moSy by wszystkie wymie!io!e przez $ich!ika osoby. 3 druSiej stro!y !ie widz jakichkolwiek racjo!al!ych powodw aby wyklucza z Sry moliwoL i Lwiadomymi aSe!tami <lub !ieL@wiadomie ma!ipulowa!ymi pomoc!ikami komu!istw? byli !iektrzy repreze!ta!ci stro!y spoecz!ej przy 0krSym :tole. /o jest po prostu problem do zbada!ia a !ic kwestia wspczucia czy Supoty. Qatwo zarzuca i!!ym spiskowe widze!ie Lwiata Sdy samemu !iewiele si wic o zakresie metodach i moliwoLciach dziaa!ia wspczes!ych sub specjal!ych o ich wpywie !a sfer polityki. :koro w Sr wchodz suby taj!e.

V Owi,zd, .in *ei r,cj3) z Andrzeje. Owi,zdK( roz.,wi,0, Wie10,w, Kwi,*+owB+,) Odyoi, :>><) Wyd,wc,K Z So/ot) 17 G<7 l &oz.ow, Iwony J2cozen+o) i@ nr HG) :D7<>7>D9 17 G7 e odc-cnie de-ini2je 1/i1+ow5 wizj3 dziejNw @i1tory+) J,n21z T,zbir w +1i54ce roto+o0y .3drcNw Syjon27 A2tenty+ czy -,*1y-i+,t) W,r1z,w, :>>D) *2rer*ibro) 17 >6:<)( > &oz.ow, Zdzi10,w, Z,ryczoe8o) i) . HG) :D7<>7>D) 17 G7

teSo rodzaju !iewiedza jest w pew!ym se!sie !atural!a. ,ie moe jed!ak by o!a usprawiedliwie!iem dla osb kateSorycz!ie wypowiadajcych si !a tematy o ktrych !ic posiadaj wystarczajcej wiedzy.

J'

Wstp

+!alizy spoecz!ej !ie moe paraliowa lk pized zarzutem o wyz!awa!ie spiskowej wizji dziejw. ,a tym Lwiecie spiski ist!iej. -st!iej orSa!izacje zdol!e do taj!ych zakrojo!ych !a szerok skalj przedsiwzi. 1o!trola wybra!ych procesw spoecz!ych w wymiarze]lokal!ym !ic izadko si udaje. 0d wiekw ist!iej paHstwa ktre ukrytymi droSami oddziauj !a rozwj wydarzeH w i!!ych krajach. K+Se!t wpywuM T to !ie jest pojecie wy!alezio!e przez autorw powieLci se!sacyj!ych. $achi!acje r!ej skali s obmyLla!e i wciela!e w ycie. 6ez dziaaH spiskowych pew!e zdarze!ia przebieSayby i!aczej. ,ic ma powodw by powa!a a!aliza spoecz!a stro!ia od odpowiedzi !a pyta!ie !a czym poleSa owo Ki!aczejM. .zy !ie jest przejawem !aiw!oLci podejLcie zapreze!towa!e w sejmowym przemwie!iu 5a!a BityHskieSo <9%?# KOwiat wizji ktry usiowali !am !arzuci wyko!awcy rzekomej woli :ejmu to Lwiat mrocz!ych czy!w ^^ZzechoSam5ajccj obec!oLci laj!ej policji w ktrym !ikt !ie jest wol!y od podejrzeH kady moe by oskaro!y osdzo!y i skaza!y w kapturowym procesie <...? /wrcy te8o Lwiata wie raj w ist!ie!ie tajem!ych si poruszajcych !iewidzial!a siatk aSe!twM <podkrX +3?'7. %roSi Pa!ie PoLle# siy te !ie s a!i cakiem tajem!e a!i ich aSe!ci zupe!ie !iewidzial!i. $o!a ustali ich rzeczywiste ist!ie!ie i charakter. /e mrocz!e siy to m.i!.dziedziclwo systemu z ktrym i Pa! si zmaSa. .zy tak trud!o wyciS! w!ioski ze sw pierwszeSo !iekomu!istycz!eSo mi!istra spraw wew!trz!ych 1rzysztofa 1ozowskieSo ktry przyz!a i K:tatystycz!ie rzecz biorc mo!a z ca !iemal pew!oLci stwierdziX e w kadym Lrodowisku dziaali ludzie zwiza!i z taj!ymi subamiM . .zy dzisiaj powi!!iLmy uwierzy i kilkadziesit tysicy fu!kcjo!ariuszy sub specjal!ych zajmowao si jedy!ie pozoro

:< Wy/owiedX w dy1+21ji n,d wy+on,nie. 2c@w,0y %21tr,cyjnejT cy% z, GW, nr :=>) S, <;7<G7>D) 17 :<) o/21zczenie z, OW7 W c,0ej tej 1/r,wie z,8,d+owe /ozo1t,je d*, .nie 1t,nowi1+o J,c+, K2roni,) $,. n, .yB*i m.in, je8o wy1*Y/ienje te*ewizyjne) w +*Nry. 2zn,0 Antonie8o $,cierewicz, i J,n, #*1zew1+ie8o z, *2dzi c@oryc@ z nien,wiBci6 N,wc* 8dyby *,+ -,+tycznie by0o) *o /rzecie4 1/r,wy *21tr,cji nie 1/o1Nb do *e8o /ci1on,%nc8o wy.i,r2 1/row,dzi?7 Br,+2 roz2.2 z,rz2ci? K2roniowi nie 1/o1Nb7 Z0yc@ intencji nie .,. /owod2 .2 /rzy/i1yw,?7 $o4e 2wi+0,ny w rozwNj wyd,rzeQ) 1tr,ci0 dy1t,n1 i nie/otrzebnie d,* 1i3 /onieLi e.ocjo.Z U W Toz.owie z Jeizy. J,c@owicze.) OW) nr 12 A) ::)<I7><) =)H) E J,n Wid-*c+i) byty wice.ini1ter SW) z,/y*,ny) i*2 -2n+cjon,ri21zy *iczy0, /o*icj, /o*ityczn, w &%) .NwiK AT,+ n,/r,wd3 tr2dno *o /o*iczyt6 #+o0o *. ### -2n+cjon,ri21zy *iczy0, SB) do *e8o dod,? trzeb, je1zcze zwi,d W# ) /iony o/er,cyjne WSW) ,o i dc -,cto zn,cz5 czeWN $#777E FCze8o nic /owiedzi,0 8ener,0 Ki1zcz,+) W,r1z,w, :>>D) BOW) iG;(7Trzeb, *e4 2wz8*3dni? *2dzi wywi,d2 i +ontrwywi,d2 $#N Fzob7 ni4ej(7

Wstp

JJ

wa!iem pracy i pisa!iem raportw o fikcyj!ych aSe!tachN WLrd !ich byli HUI% specjaliLci od dezi!formacji T czy obec!ie !ie przeywamy okresu !adzwyczaj!eSo zapotrzebowa!ia !a ich lj!ucji!aLciN :weSo czasu alia!ci zachod!i !ie przyjmowali do wiadomoLci ist!ie!ia !iemieckich obozw ko!ce!tracyj!ych a lewica T te zachod!ia T !ie chciaa sysze o 89QaSach .zy trzeba przypomi!a i dopiero Sdy w ramach pie@restrojki ujaw!io!o wiele !iez!a!ych taktw z dziejw 3:22 okazao si i w porw!a!iu z rzeczywistoLci !awet !ajdziksze T jak wczeL!iej wydawao :i @ wymysy fa!atycz!ych a!ty komu!istw !ic dorastay do real!ych potwor!oLciN Wskamy tylko !a ujaw!io!e w latach ]=G@== afery uzbeckie# w ich tle setki kobiet dla ktrych samospale!ia okazay si jedy! dostp! form pro@testu')@.o jeszcze musi zosta ujaw!io!e co jeszcze musi si wydarzy by zrozumia!o do koHca !atur komu!istycz!eSo mecha!izmu ycia spoecz!eSo by wyciS!ito w!ioski z faktu i historycz!a wyjtkowoL leSo mecha!izmu poleSaa mi!. !a fu!dame!tal!ej roli taj!ych sub w yciu spoecz!ymN 6y moe ci ktrzy usil!ie przeciwstawiaj si uwzSld!ia!iu roli spiskw w historii postpuj tak po!iewa tak Sboko <cho pew!o !ieraz !ieLwiadomie? zai!fekowa!i s marksistowskim determi!istycz!ym widze!iem procesw spoecz!ych e sko!!i s lekceway rol i!dywidual!ej aktyw!oLci ludzkiej. Bekcewa tez z!acze!ie wybit!ych T !iejed!okrot!ie charyzmatycz!ychT@jed!ostek ktrych pomysowoL i spraw!oL w ma!ipulowa!iu i!!ymi moe w sprzyjajcych okolicz!oLciach <!p. przy wsparciu orSa!izacyj!ym? wywiera rozSazio!y wpyw !a przebieS procesw spoecz!ych moe ich rezultaty istot!ie zmie!ia. ,ie uleSa wtpliwoLci i_ bd!e s obie postawy skraj!e# szuka!ie wyjaL!ieH jedy!ie w !aturze wielkich systemowo okreLlo!ych procesw w bezosobowych mecha!izmach spoecz!ych podob!ie jak i sprowadza!ie wszystkieSo do perso!al!ych zaSraH sympatii i a!typatii czy spraw!oLci ma!ipulacyj!ej spiskowcw. Owiat w jakim przyszo !am y to efekt splotu obu aspektw historii# caoLciowych po!adjed!osikowych uwaru!kowaH oraz rozmaitych ludzkich T raz przemyLla!ych raz tylko emocjami podszytych T pla!w przedsiwzi i ich efektw. 2zeczywistoL zjawisk spoecz!ych !ie jest tak prosta jak prostoli!ij!e bywa myLle!ie wielu ludzi. /o co laikom moe wydawa si !iezwykle skomplikow!
ATryb2n, %2d2E /owcT2j5c 1iiT iw A r,wd3E pisie, i4 Aw re/2b*ice nic 21i,jij akty ,A.oV/,*eni, -cobi?- n, mak /rote1t2 /rzeciw+o /oni[,.2 ic@ czci i 8odnoV, ludzkiej. W o1iAinic@ dwNc@ J,t,c@ w Uzbe0,1U,ic odnotow,no DG< /rzy/,d+Nw 1,.c,/,*eni,E F..ci2* A z $o1+wy) ,2tor,) nr H:) !S6<D7SS(7 S/or, 1zcze8N0Nw \% Afer 2zbec+ic@ /rzed1t,wi,j5 .1*eri,0y /rzedr2+ow,ne W Br2*tiyrocb S/ecj,*nyc@ A z GH 1tyczni, i : *2te8o CSV Zo0R . Wj*oW y82JV+?) Uzbe+i1t,nK +obiety n,d,* /0on57 &Nwno2/nwnt-nicZ) OTr ni :<G) wyd7 H) J"%\=];; F/rzedr2+ .,ien,@i In2j/rc22(7
:H

J)

Wstp

i!tryS zbyt wyrafi!owa! aby moSa by? rzeczywist dla specjalistw moe by tylko ruty!ow Sr operacyj!. 9jmujc rzecz oSl!ie suby specjal!e prawdopodob!ie !ie wywieraj zbyt wielkieSo wpywu !a bieS dziejw w skali makro. 5ed!ake w odr!ie!iu od i!!ych form adu spoecz!eSo historii komu!izmu !ie sposb zrozumie bez uwzSld!ie!ia roli taj!ych policji w ksztatowa!iu si i fu!kcjo!owa!iu teSo systemu@ W jeszcze wikszym stop!iu dotyczy to Tjak bd slarasi tu pokaza T sposobu w jaki komu!izm upad. ,ie sdz by upadek te! !astpi w wy!iku realizacji jakieSoL jed!eSo wielkieSo pla!u@spisku U . 5ed!ak pomidzy jakimi jed!ym wszechoSar!iajcym i skutecz!ie przeprowadzo!ym spiskiem a cakowicie ywioowym przebieSiem procesw spoecz!ych i bier!ym poddawa!iu si im ist!ieje szeroka Sama waria!tw po:@red!ic!. /o o!e waL!ie s przedmiotem meSo zai!teresowa!ia. ,ie uwaam ez byLmy obec!ie mieli w Polsce do czy!ie!ia z jakimL jed!olity m< postkomu!istycz!ym T krajowym lub moskiewskim T taj!ym ce!trum skutecz!ie ko!trolujcym rozSazio!e siatki taj!ych sub !ieformal!e powiza!ia biz!esowe i sterujcym za ich pomoc !aszym yciem publicz!ym./o i !ie zachodzi leSo rodzaju skraj!oL !ic musi oz!acza jed!ak e we wspczes!ej Polsce spiskowy aSe!tural!y wymiar ycia spoecz!eSo !it wystpuje wcale Rc !ie wywiera istot!eSo wpywu !a bieS spraw publicz!ych. /ekst te! jest prb uchwyce!ia teSo wymiaru prb przedstawie!ia przyblio!ej charakterystyki zakulisowych si aktyw!ie uczest!iczcych w Srze o ksztat polskiej polityki Sospodarki i kultury.

:I U n2 n,jwybitniej1z,) or3downicz+5 t,+ie8o 2j3ci, je1t J,dwi8, St,ni1z+i1K AWyd,je 1i3) 4e w dwa *,*, /o interwencji w Czec@o10ow,cji 1tworzono 8r2/3 do ,d.ini1trow,ni, +ryzy1,.i w 1+,*i "2ro/y W1c@odniej) 2zn,j5c) 4e interwencj, byh rej-cct- ^@yr n,wow,7 To 1i3 przerrefrilo w oinie++) +tNry obetnie +oordyn2je tr,n1-or.,cje zachotljaM w o*1ce) n, W38rzec@) w Zwit+2 &,dziec+i.E F&oz.ow, Kizy1zro-, Cz, b,Q1+i e8o7 TS7 nr D:7 D$<6;>) :_ odoboie 0Nz0- !,rd, 2w,4,) 4e tr,n1-or.,cj, 21trojow, zostabi roz/ocz3t, z Ainicj,tywy KOB i O&UE FT,jni w1/N0/r,cownicy /o*icji /o*itycznej w /,Q1tw,c@ poslkcmu isly!"Jiych# Ww.w, :>>D) In1tyt2t oti*ytzny) 17 H(7 N, /ocz5t+2 z. 34- w wyw2dzje dt, .o1+iew1+ie8o +ore1/ondent, /r,1+ie8o 6dzienni+, @ Jjc+0^c No^iny`) de/2tow,ny do &,dy N,jwy41zej ZS&&) 77cz,rny /20+owni+E) Wi+tor A**,ni9 oVwj,dczyZ) i4 /o1i,d, dowody n, to, 4e $o1+w, Aw .niej1zy. *2b wi3+1zy. 1to/ni2E w/0yw,0, n, wyd,rzeni, oVi,ioicb *,* w "2ro/ie W1c@odniej FOW) nr =H A) <I7<H7>:_ 5y

CZ'a I SUBY S "CJA%N"

Wstp

JU

I ASA$#%IKWI!ACJAE K#$UNIZ$U

K0dpowied!ia doza taktyki strateSii czy wrcz hipokryzji oraz dziaaH !iejaw!ych jest w yciu politycz!ym !iezbd!aM'

NA #K&YO#
<'? ,a co komu!iLci decyduj si przy 0krSym :toleN 8odz si !a za@ leSalizowa!ie opozycji wprowadze!ie jej przedstawicieli do parlame!tu oraz dopuszcze!ie do Sry politycz!ej przy otwartej kurty!ie. Bicz jed!ak i bd w sta!ie ko!trolowa przeciw!ika podob!ie jak cay proces dziele!ia si wadz. 3akadaj i ka!dydaci solidar!oLciowi !ie uzyskaj caej puli z przyz!a!ych im )>` miejsc w :ejmie. Bicz te T to nie tylku mj domys T e swoich politycz!ych ko!trahe!tw bd w sta!ie ko!trolowa Lrodkami dziaaH operacyj!ych w tym aSe!tural!ych. $oliwe jest do pew!eSo stop!ia oczywiLcie spiskowe kierowa!ie polityk ale ju !ie histori# spoeczeHstwo zaskakuje wszystkich. 3arw!o obserwatorw aktorw !aszej sce!y politycz!ej jak i samo siebie. Przechyla ukad si w sposb !ieplaowa!y... <J? W rezultacie komu!iLci cakowicie przeSrywaj wybory po czymK. /rzyzn,j5 si do teSo. <)? ,a co zSadzaj si po wyborach i po !ieuda!ej prbie stworze!ia rzdu przez .zesawa 1iszczakaN 0ddaj wadz ekipie solidar!oLciowej zachowujc w swych rkach $0, $:W mi!isterstwo wsppracy Sospodarczej z zaSra!ic i w pew!ej mierze $:3
E $,rcin KrN*) oz, +0,.1*wc. i /r,wd,) &JN) :>>D) nr I) 17 >7

W kilka miesicy p_!iej Z & rozwizuje si a rzd $azowieckieSo wydaje oLwiadcze!ie e dotrzyma!ie umw 0krSeSo :tou jest zSod!e z polsk racj sta!u. <)? - z kolei komu!iLci decyduj si T w dalszym ciSu bez jed!eSo wystrzau T !a przekazywa!ie kierow!ictwa wymie!io!ych resortw w rce elit sol idamoLcio wychX
<J?

J>

Wstp

Wreszcie# Se!era Wojciech 5aruzelski ustpuje ze sweSo urzdu w obliczu stosu!kowo sabej presji politycz!ejJ. Wszystko to dzieje si stop!iowo T w ad!ym przypadku !ic suSeruj tu / i cakowicie weduS z Sry !aszkicowa!eSo sce!ariusza +le. @ .zy !ie za wiele teSo dobreSoN Przecie raki bieS wydarzeH by zupe!ie !iezSod!y z wielokrot!ie a!alizowa! i opisywa! T zarw!o przez amatorw jak i ekspertw T !atur wadzy komu!istycz!ej z loSik fu!kcjo!owa!ia komu!izmu jako systemu spoecz!eSo. + sposb w jaki si to wydarzyo by !ie m!iejszym zaskocze!iem !i sam upadek komu!izmu. :zybki Sadki i zara_liwy !a skal midzy!arodow krach komu!izmu zaskoczy wszystkich dlateSo waL!ie e by zupe!ie !iezSod!y z waLciwymi dla teSo systemu mecha!izmami dziaa!ia. %laczeSo taki saby opr aparatu bezpieczeHstwaN %laczeSo !ie stizelaliN 3achod!i badacze wprost mwi o kompromitacji sowietoloSii ktia okazaa si !iezdol!a do roz@ poz!a!ia waLciwej ko!dycji bloku radzieckieSo. Przyjrzyjmy si zatem !ieco bliej operacji K0krSy :tM t ktra demo!ta komu!izmu oficjal!ie zai!icjowaa
<U?

#K&YOY STb M #!W&bT K#NT&#%#WANY


Wspomi!ajc decyzj z ]=A o zwol!ie!iu wszystkich wi_!iw K!iekrymi@!al!ychM $ieczysaw D.2akowski dodaje# K%laczeSo w tym politycz!ie doSod!ym mome!cie !ie poszliLmy dalejN %laczeSo !ic wyciS!liLmy rki do Wasy ktry zapreze!towa uSodow postawN :dz e przede wszystkim dlateSo i w tym czasie byliLmy jeszcze przeko!a!i e jesteLmy w sia!ie doko!a Sbokiejprzebudowy systemu weduS was!ej ko!cepcji. 3akadaa o!a e do !as powi!!a !alee i!icjatywa a wic i ko!trola !ad
D Zd,nie. J)K,czyQ1+ie8o 77w0,dz, J,r2ze*1+ie8o to nie by0, 4,dn, -i+cj,7 $i,0 1i*ne w/0ywy o1obi1te W woj1+2) /rzecie4 /on,d trzydzieBci *,* by0 8en ci1t *e.) .i,0 /r,wdziw5 w0,dz3) o*e.) j,+o /rezydent) by0 zwierzc@ni+ie. 1i0 zbrojnyc@r By0 to jeden z nie*icznyc@ J2dzi) .,j5cyc@ /r,wdziw5 w0,dz3 w cy. +r,j2) ty*+o ze jej nie wy+orzy1tyw,0E F#dwrotn, 1tron, .ed,*27 Z J,ro10,we. K,czyQ1+i. roz.,wi,0, Tere1, Boc@wic) W,r1z,w, :>>:) #-icyn, Wyd,wnicz, $#ST) 17 ;I(

rozwojem sytuacji <podkr. +3?. 0dpowiadam tym samym !a zada!e mi w '(=( r. pyta!ie przez jed!eSo z wybit!ych dziaaczy opozycji T %laczego nie zwoali!cie 4krgego tou w 5267 r"8 9yli!my i:wctu sabi i rozwj sytuacji w .olsce mgby potoczy si w innym kierunku, na pewno dla was bardziej korzystnym;;<< K<KZ1ada ze stro! musiaa przejL przez duSo trwajcy okres czsto boles!ych doLwiadczeH by mo!a byo zasiL wspl!ie do 0krSeSo :touU /o oczywiLcie prawda T ale poowicz!a i przez to mylca. 1ierow!ictwo partii@paHstwa zdecydowao si zrezyS!owa z mo!opolu wadzy a potem odda j elitom solidar!oLciowym dopiero wlcdy Sdy spe!io!e zostao kilka waru!kw. Po pierwsze Sdy uLwiadomio!o sobie i

Wstp

JA

tylko solidar!oLciowe autorytety s w sta!ie zapobiec !ieko!trolowa!emu wybuchowi spoecz!eSo !iezadowole!ia. Po druSie Sdy uz!a!o i struktury orSa!izacyj!e K:M s !a tyle sabe c !ie moS sta!owi powa!ej alter!atywy dla komu!istycz!eSo aparatu paHstwoweSo <w druSiej poowie lat osiemdziesitych K>V !ic miaa rozbudowa!ych struktur w wikszoLci wojewdztw?. 5esie!i ;23 1iszczak uj to tak# K6o przecie my moSliLmy jeszcze druSo rzdzi wcale !ie byo hossy dla solidar!oLci. W siad .za 1tr,j+,.i w dlku kopal!iach wcale !ie poszed cay kraj a wojsko milicja adm i!si racja byy w !aszych rkach. <...? 6y to !ajdoSod!iejszy mome!t T przeciw!ik by tak osabio!y e uz!aliLmy i obdzie si bez jakichkolwiek awa!turXX '. Po irzecic Sdy stwierdzo!o <z dzisiejszej perspektywy wySlda i byo to traf!e rozpoz!a!ie? c ist!ieje ko!trola <Sw!ie aSc!tural!a cho !ie tylko? !ad elitami ASE wystarczajca !a to by proces dziele!ia si wadz !ic przemie!i si w kataklizm miadcy Srup !ome!klaturow. -!!ymi sowy Sdy uz!a!o e tylko za poLred!ictwem opozycji jej rkoma mo!a bdzie ko!trolowa masy !a tyle by u!ik! z ich stro!y wy!iszczajceSo uderze!ia. Podoem umoliwiajcym przyzwole!ie ze stro!y aparatu !iszych szczebli !a takie decyzje byo trwajce ju od duszeSo czasu uwaszcza!ie !ome!klatury. 3apew!e !ie rozumowa!o jas!o w taki sposb wtedy Sdy wysuwa!o ide 0krSeSo :tou i Sdy j realizowa!o. Wydaje si jed!ak e dzi, patrzc wstecz sed!o teSo przedsiwzicia sed!o teSo co faktycz!ie !astpio mo!a by uj tak. Podzieli si wadz a w ostatecz!oLci !awet odda j tym ktrzy s w sta
$ieczyVt,w J7&,+ow1+i) J2+ I! 1i3 1t,to) W,r1z,w, :>>:) ABOW) t7 >H6I7 c $ieczy10,w J7&,+ow1+i) in+ *o 1i3 1t,0o) W,r1z,w, :>>:) AB#WE) 17 :>7
6

1!od,0 *e4K A*i., rzecz) 4e nie /rzewidzie*iB.y) i4 rz5d /re.ier, $,zowiec+ie8o) 4e 8r2/, .5dryc@ *2dzi z oboz2 6So*id,rnoBci9
*,+ 01*wo odd, w0,dz3 o1zo0o. o. /o*i*ycziry.7 Z,+0,d,*iB.y) 4e b3dzie *, 1t,bi*n, w0,dz9E Froz.ow, $,r+, &2dnic+ie8o) S$) nr :>I) w6 I) <D6<I7:<)>D) s. H_

Suby specjalne i samolikwidacja" komunizmu

JG

!ie spacyrikowa masya rkoma elit solidar!oLciowych uzyska !a jakiL czas wzSld!y pokj spoecz!y odsu! w czasie Sro_b !ieko!trolowa!eSo wybuchu a zarazem rce te zwiza !a tyle by !ie byy si w sta!ic obrci pizeciw !im A. P_!iej zaL Sdy S!iew spoecz!y obrci si w stro! !owej wadzy pozwoli !a po!ow!e podSrzewa!ie !iepokojw starajc si tymczasem zbi mak@ symal!y kapita eko!omicz!y i politycz!y. Wtpi czy komu!iLci pla!owali i uzyskaj tak wiele jak im :i w koficu udao# brak rozliczeH za lata suby obcemu mocarstwu i za bezprawie <patrzc choby jedy!ie z perspektywy czy!w zakaza!ych !a Sru!cie prawa formal!ie uz!awa!eSo pod ich rzdami? przechwyce!ie i uda!e sprywatyzowa!ie !iemaej czLci majtku !arodoweSo wyra_! obec!oL !a sce!ie politycz!ej z!aczce wpywy w Lrodkach masoweSo przekazu i w wielu i!stytucjach paHstwowych T@ zarw!o formal!e <przez repreze!tacj parlame!tar!? jak i !ieformal!e <dro@. S aSe!tural! i korupcyj!?. + to wszystko bez ad!ej odpowiedzial!oLci za sta! paHstwa. 3byt cy!icz!y zbyt racjo!al!y obrazN 2zecz prosta T z perspektywy czasu wiele wida lepiej. W roku ]== czy =( z pew!oLci !ie zdawa!o sobie sprawy z wielu okolicz!oLci !ie wyobraa!o sobie przebieSu wielu procesw spoecz!ych ale spjrzmy !a ukad si przy 0krSym :tole. 3 jed!ej stro!y 5aruzelski i 1iszczak doLwiadcze!i Sracze od rat stosujcy Sry operacyj!e sub specjal!ych wspomaSa!i przez !ieskrpowa!y ideoloSicz!ymi doSmatami umys 5erzeSo 9rba!a. /aktycz!o@politycz! prze!ikliwoL 9rba!a doce!i kady kto przea!alizuje jeSo list do :ta!isawa 1a!i z ) stycz!ia y l, szkicujcy strateSi ma!ipulacyjeSo podziele!ia si wadz G. .zytajc So w okresie powoywa!ia rzdu $azowieckieSo !ie moSem oprze si wrae!iu i w G lat p_!iej <idea 0krSeSo :tou bya wysu!ita w < = T wtedy zreszt podziem!e pismo K$ostM opublikowao tekst w wy!iku T jak twierdzi 9rba! T jakieSoL przecieku z 1.? komu!iLci byli w so!ie zrealizowa !aszkicowa!y lam sce!ariusz. -!aczej mwic ko!cepcja bya Sotowa z!acz!ie wczeL!iej za!im powstay waru!ki umoliwiajce jej zrealizowa!ie. To e*e.ent -stot!y d*, przebieSu procesw spoecz!ych T /o1i,d,nie wizji umoliwiajcej orie!tacj strateSicz!@ :plot rozmaitych wydarzeH T czLciowo pla!owa!ych i ko!trolowa!ych czLciowo przypadkowych czy
9 odobnie zob S/od 1io02) &oz.ow, Krzy1zto-, Cz, b,Q1+ie8o z Krzy1Wo-e. Wy1z+ow1+i.) K2**2r, F/,ry1+,( -474 nr G) s. :6:d) zw07 17 G7 $21z3 /rzyzn,?) 4e z,jrz,w1zy do *e8o ce+1i2 o1t,tnio) zn,*,z0e. t,. n, .,r8ine1ie 1wNj +o.ent,rz z /ierw1zej *e+t2ry w 384, w +tNry. 2zn,0e. 2j3cie Wy1z+ow1+ie8o z, +o*ejny /rzy/,de+ 1/i1+owej wizji dziejNw7 #1i,inio /oj,wi, 1i3 cor,z wi3cej te+1tNw 2j.2j5cyc@ #+r580y StN0 w +,ic8onnc@ +o.2ni1tycznej .,ni/2*,cjiT n/7 &,-,0 A# Zie.+iewicz) W1/?*ny wrN87 S/ot+,ni,) nr H=) DG7<;6<D7 <>7 4*, 17 5+. 9 o*i*y+,) nr D>) DD)<G);>) ,7 :HT je1t to /rzedr2+ z /,ry1+iej K2**2ry7 1 J,j,+oby*y7 S/owiedX 4yci, Jerze8o Urb,n,7 S/owi,d,*i i z,/i1,*i rze.y10,w awi+*iQ1+i) i2-r O,dzinow1+i) W,r1z,w, :>>:7 o*1+, #-icyn, ABOW) 17 GI7

wprost z!ajdujcych si poza ko!trol polskich komu!istw <sytuacja w 3:22? T stop!iowo wytworzy waru!ki do realizacji leSo projektu. 3 t r!ic i !a tym etapie do pla!owa!ia zosla

J=

ndrzej !y berto wicz

bezpoLred!io wczo!y wczes!y szef wywiadu i ko!trwywiadu pierwszy zastpca mi!istra :W Se!. Wadysaw PooSa 0! wraz z 9rba!em i czo!kiem 6iura Politycz!eSo :ta!isawem .ios@ kiem sta!owili tzw. zesp trzech przySotowujcy projekty i!!owacyj!ych T z perspektywy ociaej i zbiurokratyzowa!ej maszy!erii partyj!ej T posu!i politycz!ych . 6iorc pod uwaS osoby po stro!ie komu!istycz!ej zdol!e do ma!ipulacyj!eSo pla!owa!ia strateSicz!eSo warto by te si przyjrze czym w tym okresie zajmowalibsi doradca 5aruzelskieSo Wiesaw 8r!icki oraz psycholoS pro.. 5a!usz 2eykowski w czasach 0krSeSo :tou czo!ek 6iura Politycz!eSo'7. ,ic wypowiadam si tu co do stop!ia faktycz!eSo wpywu wymie!io!ych osb !a dziaa!ia ce!trum decyzyj!eSo operacji pod !azw Ksamolikwidacja komu!izmu w PolsceM. Wskazuj te osoby by podkreLli i komu!iLci dyspo!owali zasobami i!telektual!ymi umoliwiajcymi zaprojektowa!ie i przeprowadze!ie takieSo przedsiwzicia. 9rba! podaje e urzdzili !awet Ksymulacj roCrriw ktre miay si odbyt przy tzw. podstohku politycz!ymM''. 3 druSiej stro!y wystpuje miesza!ka skadajca si z doLwiadczo!ych o@pozycjo!istw i z !aiw!ych idealistwMamatorw a wszystko zaprawio!e sosem aSe!tural!ym <mam !a myLli zarw!o /W wLid bezpoLred!ich uczest!ikw rozmw jak i w ich bliskim otocze!iu spoecz!ym?. 0 tym e ist!iaa aktyw!a aSe!tura :6 wLrd przedstawicieli stro!y solidar!oLciowej w czasie 0krSeSo :tou wiadomo m.i! dziki pracom Wydziau :tudiw powoa!eSo przez +!to!icSo $acierewicza. K<. .? 3 jej meldu!kw pisa!ych jed!ak w taki sposb by u!iemoliwi ide!tyfikacj _rda i!formacji. $eldu!ki te syS!owa!e pseudo!imami przySotowywa!e byy dla szefw $:W P3P2 i paHstwa. 5est absolut!ie pew!e c 1iszczak dosko!ale orie!towa si w zamierze!iach
9 ATendencj, Fycb r,/oriow by0, jednozn,czn, M n,1i*enie re-or.) otw,rcie) *iber, *iz,?TZ7 Niew5t/*iwie /rzy8otowyw,*iB.y 8r2nt /od to) co /c64niej [7d,rzy0o 1i3 w $,8d,*ence) Zebr,ni, Cze1/o02 trzec@C by0y 1/i1+ie. /ewnej 8r2/y z J,t2ze*1+i. robiony. z, /*ec,.i ,/,r,t2) FA7( !o+2.enty *2 /i1,ne by0y j3zy+ie. /o**tyezno6/r,8.,*yczny.) bez j,+iej+o*wie+ ideo*o8ii) A wiec od.ienny. od j3zy+,) do+2.entNw wcwn3tiznyc@ KC 0 Bi2r, o*iiycznc8oE FJ,j,+oby0y) W,r1z,w, :>>:) 17 :S:7 Pr,8.7 jedne8o z r,/ortNw Fe8o ze1/o02 6M t,.4e) 97 D=>6d<(7 Zob7 *e4 Henry+ iec2c@) Wojciec@ J,r2ze*1+i te8o ni8dy nie /owie) &oz.owy z 8eneiA0e. W0,dy10,we. o4o8, Wni1,w, :>>D7 Wyd,wnictwo &e/orter) _c9 $i,now,ny n, t3 -2n+cj3 w 8r2dni2 3::, /odcz,1 /ierw1zej cz3Bci e /*en2. KC6 AW n,1t3/nyc@ n2cVijUWAW@ ode8r,0 i1totn,) ro*e w 1/orz5dz,ni2 ,n,*iz rozwij,j5cej 1i3 i z.ieni,j5cej 1yt2,cji /o*itycznej7 Utrzy.yw,0 1t,0e +on*,+*y z o/ozycj5) 1zcze8N*nie z /ro-7 Oere.+ie.E F$ieczy10,w K&,fowH+i) J,+ *o 1i3 1i,0o) V7 :d>(7 2 J,j-t+oby0y) 17 :=I)

taktyce i pla!ach opozycji w trakcie rozmwM 'J. 5eLli dodamy do teSo szerokie zastosowa!ie Orodkw tech!icz!ych <obserwacja podsuch podSld ko!trola korespo!de!cji? podczas przySotowaH i samych rozmw 0krSeSo :tou to trud!o uwierzy by stro!a spoecz!a moSa

Suby specjalne i samolikwidacja" komunizmu

J(

cokolwiek ukry przed swymi ko!trahe!tami. PooSa podaje i w okresie 0krSeSo :tou ludzie :6 wz!osili si !a wyy!y profesjo !a li zmu/ pracowa!o !a okrSoB).

W tej sytuacji !ie wydaje si prawdopodob!e by w czasie 0krSeSo :tou Lcise kierow!ictwo P2B. zawarto z kimL ze stro!y spoecz!ej jakiL taj!y ukad druS $aSdale!k 'U. ,ie mo!a teSo cakowicie wykluczy lecz !ie sdz ,by dla !ome!klatury byo to !iezbd!e. ,awiasem mwic jeLli przyjmiemy za traf!y szkicowa!y tu charakter 0krSeSo :tou zrozumiae staje si wczes!e zachowa!ie 0P33# jeSo walka 7 odrb! pozycj przy rokowa!iach o to/ ktrym z kolei mwc bdzie +lfred $iodowicz przelicytowywa!ie K:M politycz!ymi da!iami z!iesie!ia ce!zury ' wol!ych wyborw czy wreszcie demo!stracyj!e opuszcze!ie sali obrad ple!ar!ych przez deleSacj 0P33 > kwiet!ia ]=( 0P33@owcy po prostu !ic wiedzieli co jest Sra!ea byli poza ukadem i to w podwj!y sposb. Po pieiwsze to nic o!i ukartowali t Sr@ Po druSie to !ie o!i mieli otrzyma cz! placka ju z Sry wyz!aczo!eSo do podziau. Przypom!ijmy te lekst @ opublikowa!y w KPolityceM !iebawem po sy!!ej telewizyj!ej dyskusji Wasa@$iodowicz T !apisa!y przez doradc $iodowicza przedstawiajcy jak to jeSo towarzysze z 6iura Politycz!eSo zrobili wszystko by !ic sta! o! w tej debacie !a wysokoLci zada!iaX Wtedy izecz wySldaa !iezrozumiale. 0bec!ie wydaje si jas!a# chodzio o odLwiee!ie autorytetu Wasy w oczach szerokiej publicz!oLci i przy blokowa!ie $iodowicza ktry !ieLwiadomy faktycz!ej Sry prbowa walczy o swoje i!teresyls.

0Sl!ie rzecz biorc sko!!y jestem zSodzi si z .zesawem 6ieleckim <$aciejem Poleskim?
:H $ic@,0 Oroc+i g/1e2doni.(7 Kon-idenci 15 wBrNd ;< .... W,r1z,w, -44*, "di*ion1 S/oc+,2in) S7 SS) zob7 *e4 dG7 ** W +1i54ce "iei2y+, iec2c@,) Wojciec@ J,r2ze*1+i *e8o ni8dy nie /owie7 $ Owi,zd, twierdzi) 4e A!"U j2z wie.y) 4e n/7 byty dwie C$,8d,*tn-ciC @ 9 nie jedn,T 4e W]0c,, by0 hi CryC z Ki1zcz,+ie. i*etE Fw roz.owie ze Zdzi1bweni Z,ryczny.) =it, nr HG) :Z<>7>D) ]7 9 > ? . Owi,zd,) n*e1*e*y) nie /od,je 1+5d /oc@odzi je8o i^ij*Jir $,*eri,ty z A/ierw1zejE $,8d,*en+i o/2b*i+ow,0 dor,dc, Ki1zcz,+,) Krzy1zto- !2biQ1+i F$,8d,*en+,7 Tr,n1n+cjH e/o+i7 NoVi+i z) /o2-nyc@ V/oi+,N Ki1zcz-*+6W,t3Ki) W,r1z,w, :>><) Sy*w,(7

i 0krSy :t !ie by sp@iskiem elit dwch stro! e K%o Sro_!eSo przeciw!ika mo!a si uLmiecha ale fratemizacja utrud!ia twardy dialoS i walk o@ was!e racje. 5eLli z lud_mi ktIrzy !as obraali S!bili wreszcie maj krew !a rkach zaczy!amy pi bruderszafty to koHczy si SraM 6y

)7

ndrzej !y berto wicz

zobaczy kto z kim w $aSdale!ce popija wystarczy zerk! do ksiki rozmw z 1iszczakiem Sdzie zamieszczo!o zdjcia. Po druSiej stycz!iowej czLci E Ple!um 1. P3P2 ktre dao zSod partii !a powrt K:M do leSal!ej dziaal!oLci odbywa si teleko!fere!cja w resorcie :W. Wicemi!ister .zesaw :taszczak szef :uby Politycz!o@Wychowawczej uspokaja aktyw kierow!iczy jed!ostek tere!owych i szk resortowych# K,ie uleSa wtpliwoLci e z!ajdujemy si u kresu pew!ej razy rozwoju socjalizmu <...? ale czy partia czy my wszyscy jesteLmy samobjcamiN .hcemy przeSraN ,ikt !ie dopuszcza takiej myLli. WySra socjalizm moemy uz!ajc realia podejmujc bez lku waLciwe decyzje i realizujc je w waru!kach i !a zasadach ktre my dyktujemy. Poprzez odwa!e czy!y a !ie i!te!cje partia !a !owo ma sza!s sta si si uderze!iow w reformowa!iu systemuM.

:= J,n Bo82*yn F rzed deb,t5) o*ity+,) . =:) :G7:D7SS) 17 =(K AWiNre+ je1t 1t,0y. dnie. /o 1iedzeQ Bi2r, o*ityczne8o KC Z &) *ecz A)$iodowicz oBwi,dczy0) 4e zwo*ni0 1i3 z 2dzi,02 w Tyr, /o1iedzeni2 i b3dzie.y .o8*i 1/o+ojnie /o/r,cow,?7 Ud,*iB.y 1i3 r,no do jedne8o Z /odw,r1z,w1+ic@ oBrod+Nw JW 7 F777( N, .iej1c2 je1zcze nie zd54y*iB.y wy/i? +,wy) +iedy odezw,0 1i3 te*e-on i /rze+,z,no in-or.,cj3) 4e A7$iodowicz je1t jedn,+ ocze+iw,ny n, /o1iedzeni2 Bi2r, o*ityczne8o7 owiedzi,0 M z,cze+,jcie) z, 8odzin3 wrNc37 !ot,r0 z /owrote. wieczore.7 By0 zdenerwow,ny7 , 59 wie.) co by-o /owode.) ,*e d,wno nie widzi,0e. 1we8o 1ze-, t,+ wyczer/,ne8oE7 N,1t3/ne8o dni,) 8dy roz/ocz50 1i3 /ro8r,. i A+,.er, /o+,z,0, nien,t2r,*nie 1/i3te8o AL$iodowicz,) wtedy /rzed oczy., z,cz30y .i 1i3 /rze12w,? /onownie w1zy1t+ie te*e-ony) wyd,rzeni, i ,t.o1-er, /o/rzednic@ dniE7 Urb,nT AC@cecie M *o wierzcie) c@cecie 6 nie wierzcie) ,*e $iodowicz bez 2z8odnieni, z +i.+o*wie+ z,/ro/onow,0) bod,j w CSzt,nd,rze $0odyc@ U t,+5 dy1+21j37 F777( W KC odby0o 1i3 zebr,nie dzi,0,czy wy1o+ie8o 1zczeb*,) w wi3+1zoBci cz0on+Nw Bi2r,) 8dzie $iodowicz, n,jzwycz,jniej o/ie/rzono) 1t,r,j5c 1i3 2z.y10owi? .2) C# zrobi0 : n,.Nwi?) 4eby 1i3 wyco-,0CC FJerzy Urb,n) J,j,+oby*y7 S/owiedX 4yci, Jerze8o Urb,n,6 S/owi,ci,*i i z,/i1,*i rze.y10,w awi+*iQ1+i) ioir O,drinowi+i) W,r1z,w, :>>:) o*1+, #-icyn, ABOWE) 1) -.1,4?. Czy 8dyby Bci10e.2 +ierownictw2 /,rtii n,/r,wd3 z,*e4,0o n, niedo/21zczeni2 do te8o 1/ot+,ni,) to nie zn,*eziono by 1/o1ob2 by je z,b*o+ow,?Z rzecie4 te*ewizj, wiedy nte by0, /oz, +ontro*5 KC7 C] &oz.ow, "*4biety $i1i,+ i Jerze8o ,/28i) Kon-ront,cje) nr =) :>>D) =7 ;7 odobnie JLK,6czyQ1+iK 77Uderz,j5c, by0, -i,terniz,cj,) +tNr, n,1t5/i0, /odcz,1 ro+ow,Q M .i,0, on,) .oi. zd,nie.) ze 1trony Z & wyr,Xny ce* /o*ityczny7 C,0, 8r2/, tzw7 .0odyc@ Z Z & M Kw,Bniew1+i) Wi,tr) #*e+1y M c@ci,0, 1tworzy? now5 e*it3) now5 8r2/3 w0,dzy i otwier,0, 1i3 n, nowyc@) c@3tnyc@ /,rtnerNw ze 1trony CSo*id,rnoBciEC F#dwrotn, 1tron,777) i, DG(7

Suby specjalne i samolikwidacja" komunizmu

)'

,a dorocz!ej odprawie kadry kierow!iczej resortu w Wyszej :zkole 0ficerskiej im. D.%zicrzyfiskieSo w BeSio!owie wystpuje Se! 1iszczak# K:6 i $0 oraz cay resort spraw wew!trz!ych w loku mi!io!ym od!iosy wicie liczcych si sukcesw. 5ed!ake /rze+1zt,0ceni, systemowe doko!ujce si w kraju z ktrymi zetk!iemy si w biecym roku wymaSaj i!!eSo podejLcia do !iektrych dotychczasowych form i metod !aszej pracy. W biecym roku doko!a musimy radykal!ej zmia!y w podejLciu do pracy operacyj!ej po !owemu podejL do 5ej filozofii. /rzeba szuka !owych dosko!alszych rozwizaH operacyj!ych. 0chro!a i ko!trola operacyj!a rozmaitych form aktyw!oLci spoecz!ej musi by bardziej ofe!syw!a. :6 moe i powi!!a kreowa r!e stowarzysze!ia kluby czy !awet partie politycz!e Sboko i!filtrowa ist!iejce. 8remia kie@ row!icze tych orSa!izacji !a szczeblu ce!tral!ym i wojewdzkim a take !a szczeblach podstawowych musz by przez !as operacyj!ie opa!owa!e. $usimy sobie zapew!i operacyj!e moliwoLci oddziaywa!ia n, le orSa!izacje kreowa!ia ich dziaal!oLci i politykiM <podkr@ +3?. 5u w czasie obrad 0krSeSo :tou ( marca podczas teleko!fere!cji :tasz@czak twierdzi iz Wasa KspoLrd czo!kw ]:olidar!oLciX poszed !ajdalej w uz!awa!iu realiw socjalistycz!eSo paHstwa ]<Mc? opozycja ko!struktyw!a ktrej wyrazicielem jest przywdca :olidar!oLci] w istocie umac!ia obec!y systemX. W odpowiedzi !a licz!e wtpliwoLci w zwizku z przebieSiem obrad okrSeSo stou podczas kolej!ej telcko!fcrc!cji przeko!uje suchajcych# ]!iech towarzyszy !ic myli telewizyj!y przekaz ktry wywouje wrae!ie a !iekiedy i przeko!a!ie c stro!a opozycyj!o@solidar!oLciowa preze!tuje si lepiej jest zorSa!izowa!a wie czeSo chce stawia sprawy jed!oz!acz!ie i ostro o !ie walczy < ..? .i sami ludzie przy stoach roboczych Sdy !ie ma kamer zachowuj si zupe!ie i!aczej. <...? :pokoj!ie towarzysze sce!ariusz okrSeSo stou n,/i1,0, /,rti,) , jeSo realizacja przebieSu niez.ienoie n, w,r2n+,c@ /rzez n,1 dyktowa!ych]M <podkr. +3'G? 0czywiLcie to !ie partia pisaa to! sce!ariusz lecz raczej wska czeL jej kierow!ictwa przy wsppracy szefostw sub specjal!ych. Waru!ki te !ie byy do koHca dyktowa!e przez jed! tylko siro!. Partia bowiem !ic potrafia sta! !a wysokoLci zada!ia w kampa!ii wyborczej !ic sprostaa oczekiwa!iom sub specjal!ych W jakiejL mierze przyczy!io si to do powa!eSo zaskocze!ia T zreszt dla obu stro! T jakim stay si jed!oz!acz!ie prosolidar!oLciowc wy!iki

*Z Wy/owiedzi /rzy2cz,. z,K $,ciej Zi3bic9i @ J9+ $SW wy8r,0o wybory) i) ,r D<) Fd7<=7>D) $# :<) o/21zczeni, w cny8innJcT ,2tor nic /od,je) % j,+ic@ dokumca"%w /odrodz5 tc cyi,*y6 W z,.ierzeni2 ,2tor,) *yi2* je8o ic+1in .i,r oB.ie1z,? &'(") Wybory /,2cit4 byty wie*+,T /or,4+5 +o.2ni1*Nwt

63

+!drzej 3ybertowicz

wyborw. 3achowa!ie spoeczeHstwa T w tym wielu czo!kw P3P2 T po raz kolej!y wykazao oSra!iczo! przewidywa!oL i sterowal!oL procesw spoecz!ych wielkiej skali. 0kazao si jed!ak i !ome!klatura miaa dosy Lrodkw i umiejt!oLci by i w takiej sytuacji spaL !a cztery apy. %laczeSo bowiem po pierwszym T wyborczym T szoku !ie !astpuje zwarcie szereSwN %laczeSo !ome!klatura !ie przeciwstawia si oddawa!iu wadzy i demo!taowi systemuN %laczeSo jeszcze bezpoLred!io ko!trolujc Lrodki masoweSo przekazu aparat przemocy systemy taj!ej cz!oLci itd. !ie podejmuje ad!ej prby ko!trrewolucjiN + przy!ajm!iej !ic o takiej prbie ko!trrewolucji !ie jesi !am wiadomo '=. ,awei jeLli przyj iz oLwieco!e kierow!iciwo partii w pe!i zrozumiao !iezbd!oL prawdziwych Sbokich'( reform to pozostaje pyta!ie dlaczeSo tak atwo poSodziy si z tym !isze szczeble !ome!klatury zwaszcza tere!owejN Przecie arSume!tacja w stylu# Kwam towarzysze krzywda si !ic :ta!iea my tu w ce!trali trzymamy rk !a pulsieM moe by przeko!ujca tylko wtedy Sdy stoj za !i jakieL fakly. %o odpowiedzi zblia !as !astp!e pyta!ie# dlaczeSo rokowa!ia okrSos@toowc zai!icjowa i prowadzi szef $:WN .zy jedy!ie dlateSo i by przyjacielem 5aruzelskieSoN + moe tylko szef policji politycz!ej by w sia!ie zapew!i bezpoLred!i biec ko!trol aSe!tural! teSo procesuN W tym ko!tekLcie !aley przypom!ie kome!tarz 5a!a BityHskieSo opublikowa!y jesie!i ]=A w K/ySod!iku $azowszeM# KWypuszcze!ie wszystkich wi_!iw politycz!ych jest T i warto to podkreLli T ruchem w pew!ym se!sie swobod!ym !ie wymuszo!ym bezpoLred!io przez ad!e siy zew!trz!e. %laczeSo wic zdecydowa!o si !a te! krok waL!ie terazN .zym r!i si obec!y ukad politycz!y od leSo z raku 5(=U czy '(=>N .o zmie!io si midzy lipcem a wrzeL!iem '(=;N Pyta!ia tym ciekawsze e wypuszcza!ie odbyo si jak Sdyby bocz!ymi drzwiami , w caej tej sprawie !ajwa!iejsz rol odSrywa policja. %laczeSo

id ewien i *,d jedn,+ I1tniejeK AW ty. cz,1ie Fwrze1ieQ :>;> t.? otrzy.,0e. od jedne8o ze zn,nyc@ /o*ity+Nw) n,zwi1+o /o.in3) 128e1tie) 4e je1t o1trze4enie od J,r2ze*1+ie8o) i4 Azy+2je 1i3 z,.,c@ 1i,n2 ze 1trony woj1+ n,dwiB*,Q1+ic@ @...y. cwiec@iA-cni *o $,zowiec+ie.27 !o nie8o t,+4e -o dot,r0o Z Innej 1*ronyE F#dwro., 1tron,7)7) 1) =I(7 Wyd,je 1i3 jedn,+) i4 by0o to jedynie Str,1zenie) /odobnie j,+ /o1iedzenie &,dy Woj1+owej $#N z ; czerwc, Cd>) A+*Nr, M j,+ n,/i1,no w /r,1ie A omawiaia zadania si zbrojnycB po wyboracBC dzieD /NXniej roz.,wi,0 z Ki1zcz,+ie. ,b/7 Broni10,w !,7bj\w1+i@ rNwnie4 o sytuacji po pierwszej turze EEyborw. &ozw,4,no w/row,dzenie 1i,n2 wyj5t+owe8o i 0erw,nie wyborNw /2d j,+i.+o*wie+ /rcK+1ic.6 gMk $yB*3) 4e w 8r2ncie rzeczy *, n,r,d, w $#N by0, /o to) 4ebyiniy .ie*i z niej /rzecie+i) 4eby n,1 /rze1tr,1zy?7 W +,4dy.) r,zie nic Z niej nie wyni+0oE Ft,.4e) ]7 DD6H(7 i9 C@o? oczywiBcie ni+o.2 M 5cznic rF w1zy1+i.i o/ozycjoni1t, .i F/oz, .o4e J,n21ze. Korwine.6$i ++c( M nie iaiia 1i3) 4e bct-Aj to re-or.y t,+ -2nd,.ent,*ne7

Suby specjalne i samolikwidacja" komunizmu

))

lo policja robi am!estiN %laczeSo !ie :ejm czy 5aruzelskiN 5eszcze w lipcu wadza mwia wyra_!ie# pew!ych osb !ie mo!a wypuLci <...?. 2ozeSra!o tu zdumiewajcy sce!ariusz bez precede!su w historii teSo systemu. 0to okazao si c czoow si politycz! w kraju jest policja. Przesucha!ia w wizie!iach i aresztach rozmowy z Se!. 1iszczakiem i jeSo podwad!ymi !ie byy tym za co je braliLmy @ ruty!owymi dziaa!iami policyj!ymi lecz przeciw!ie @ !eSocjacjami politycz!ymi. 0czywiLcie w komu!izmie policja zawsze bya wa!ym i wpywowym lobby ale !iSdy !ie wystpowaa jako :ia bardziej wyrazista !i 6iura Politycz!e. ,ie wiem co to oz!acza ale by moe rolo policji okae si wa!iejsza !i wojska po ') E--M <podkr. +3? . Podob!y mecha!izm mS zadecydowa o powierze!iu waL!ie 1iszczakowi misji utworze!ia pierwszeSo rzdu po wyborach z U czerwca ;=2" 3 dzisiejszej perspektywy za !aiw!y uz!a trzeba kome!tarz /imothy 8arto! +sha wybit!eSo brytyjskieSo z!awcy spraw 4uropy Wschod!iej ktry tak pisa * sytuacji wytworzo!ej po czerwcowych wyborach# KPo kolej!ych dwch tySod!iach Sorczkowych !eSocjacji Se!era 1iszczak z!alaz si !a poziomie ' przyz!a e !ic moe stworzy rzdu a prezyde!t 5aruzelski rw!ie z!alaz si !a poziomie i zapropo!owa lo /adeuszowi $azowieckiemuM <podkr@ +3? JB. $oim zda!iem zadecydowa !ie KpoziomM i oLwieco!a !atura pa!w Se!eraw lecz ;wczes!e rzeczywisie pooe!ie elit !ome!klaturowych !ie obawiajcych si by sytuacja tak bardzo wymk!a si spod ko!troli i utrata czLci wadzy bdzie rw!aa si utracie wszelkich przywilejw T w :ejmie za $azowieckim Sosowali prawie wszyscy posowie komu!istycz!i. 0to i!formacje potwierdzajce traf!oL teSo ujcia. W z!a!ej i!strukcji wicemi!istra :W Se! Ve!ryka %a!kowskieSo z JA czerwca ]=( wystosowa!ej do szefw W9:W w caym kraju mwicej m.i!. o parlame!tarzystach bdcych /W czytamy i zdjcie ich z ewide!cji 6iura K.M <zawierajceSo wykazy /W? K!ie powi!!o oczywiLcie oz!acza przerwa!ia ko!takiu operacyj!eSo. Przeciw!ie !aley podejmowa r!orod!e dziaa!ia by osoby te byy coraz sil!iej zwiza!e z !ami i coraz bardziej dyspozycyj!e w realizacji zada!f...?MJJ.

DD S/ot+,ni,) nr :>) DD7<=7>%) 17 H) z,.ieBci0y Jtcco+o/ic *e8o do+2.ent27 Wed028 CK w dn7 G *i/c, C>:7 w wy/owiedzi d*, A ro8r,.2 II% o*1+ie8o &,di,) 8en7 !,n-cowi+i /otwierdzi0 z,rNwno ,2tentycznoB?) 1,.e8o do+2.ent2) j,+ i 1woje je8o ,2tor1two6) nr :<I) <;7<=7>:) 97 D7

6?

+!drzej 3ybertowicz

5 1aczyHski wskazuje i waLciwym autorem hasa Kwasz prezyde!t !asz premierM by Kjak sam twierdzi 5zef .zyrek + publicz!ie T cho w oSra!iczo!ym krSu osb T wypowiedzia je 5a!usz 2eykowski wczes!y czo!ek 6iura Politycz!eSo 1. P3P2 !a przyjciu wyda!ym w :ejmie w par d!i po wyborach czerwcowych. /o wtedy brzmiao jak propozycja oczywiLcie sfor@ muowa!a w sposb odwrot!y# nasz prezydent, wasz premier, bo mwi to czo!ek 6iura Politycz!eSoMJ). $!iej z!a!a jest i!formacja poda!a przez posa 5a!usza 0krzesika przewod!iczceSo Podkomisji :pecjal!ej do :praw 3bada!ia %ziaa!oLci byej W:W# K0stat!i dokume!t jaki z!alaz si w !aszych rkach to !otatka subowa sporzdzo!a przez zastpc szefa W:W pk WichrzyHskieSo pod ko!iec lipca '(=( r. 5est o!a poLwico!a ]oce!ie cfektyw!o:d dziaaH zmierzajcych do u@moc!ie!ia pozycji operacyj!ej [tj. i!formatorw T dop. +3\ w uSrupowa!iach przeciw!ika politycz!eSo'. .harakterystycz!e e opisuje w !iej ]pozycjeX zdobyte przez ko!trwywiad wojskowy zarw!o w uSrupowa!iach opozycji demokratycz!ej jak i w tzw. skraj!ych !urtach koalicji. <.K? W '(=( r. ko!trwywiad i!filtrowa rw!ie wczes!ych sojusz!ikw P3P2M . Przypom!ijmy te ujaw!io!e przez 1P, w lipcu /(7 dokume!ty wywiadu $:W. 6ya wLrd !ich skierowa!a do 5aruzelskieSo 2akowskieSo i 1iszczaka i!formacja dyrektora departame!tu wskazujca !a i!filtracj kierow!ictwa :% w okresie rozmw z sierp!ia =( !ad stworze!iem koalicji z K:MJ>. Dakt Sbokiej i!filtracji elit 3:B i :%. tak !a poziomie ce!tral!ym jak lokal!ym potwierdzaj te i!!e da!eJA. $amy tu zatem fakty wyjaL!iajce atwoL z jak kierow!ictwo P3P2 zSodzio si !a wyuska!ie 3:B i :% z P2B@owskiej koalicji. 5eszcze w lipcu K2osja!ie odwouj doktry! 6re!iewa. Wadim 3aSadi! oLwiadcza# 9dziemy utrzymywali stosunki z kadym wybranym w .olsce rzdem>35" Wydaje sic i w tym czasie polscy komu!iLci Sdyby chcieli moSli !ie dopuLci do oSosze!ia przez 3:22 teSo typu oLwiadcze!ia w da!ym mome!cie. 3 druSiej stro!y jed!ak we wspom!ia!ej przed chwil i!formacji wy

1 #t-wroiji, 1tro,-*)))) 1) Dr() DI &oz.ow, iotr, S+wieci o1+ie8o) W) nr D>) wyd7 H) <I7<D7>:) s. -. *i !o+,.nei /rzedr2+ow,ny w T!) nr D;) :=7<G7><) =7 l9 Zob7 Henry+ iec2c@) By0e. 8ory*e. J,r2ze*1+ie8o) W,r1z,w,) #-icyn, Wyd,wnicz, A&e/orter :>>H) 17 HI=6j=7 rbcHo o1obowe AKE w1/o.in, jedn5 z od/r,w w WUSW) n, +tNrej w1+,z,no) iz wybory do w0,dz ZS% zo1t,0y z,bez/ieczone /r,wid0owo7 W 1en1ie tec@niczny. zn,czy *o) i4 do 8ron, de*e8,tNw n, +on8re1 tej or8,niz,cji 2d,0o 1i3 w/row,dzi? do1t,teczn5 *iczb3 TW T2b /o /io1*2 o1Nb do12i*ecznic 2*e80yc@) by 2zy1+,? 2+0,d /er1on,*ny w0,dz 1tronnictw, 2zn,ny /rzez Z & z, +oizy1*ny7 Z, +,*end,ri2. wK #dwrotn, 1tron,777) 17 D=7

Suby specjalne i samolikwidacja" komunizmu

)>

wiadu $:W czytamy m.i!.# KProjekt <...? umowy :% 1P32 ju ist!ieje i wydaje si e stro!ie radzieckiej obojt!e jest czy :% bdzie w trakcie jej syS!owa!ia czo!kiem koalicji z P3P2 czy z solidar!oLci]MJ=. 2ola 3:22 w procesie okrSostoowym jeszcze pozostaje do zbada!ia. 3reszt 0krSy :t jest tylko pew!ym eleme!tem procesu demo!tau Kreal!eSo socjalizmuM. ,ie doszoby a!i do E ple!um 1. wyraajceSo zSod !a zaleSalizowa!ie K:M do rozmw 0krSeSo :iou do ko!traktowych wyborw do uz!a!ia ich wy!ikw do powsta!ia rzdu $azowieckieSo do rozwiza!ia P3P2 do wycofa!ia !iektrych komu!istw z kierow!ictwa kluczowych resortw a!i do rezyS!acji 5aruzelskieSo z prezyde!tury Sdyby !ome!klatura !ie zdoaa przySotowa sobie wczeL!iej przed tymi wydarze!iami jak i w ich trakcie caeSo zestawu zabezpieczeH dla swych i!teresw. 3abezpiecze!ia T cho robio!e w z!acz!ej mierze bardziej i!dywidual!ie !i droS ce!tral!ej koordy!acji T okazay si skutecz!e. ,a tyle w kadym razie i zamortyzoway wikszoL bdw i wypadkw przy pracy jakie pope!io!o w procesie ktry mia byt reform socjalizmu a sta si jeSo samolikwidacj. $o!a rzec i w pocze!iu z korzyst!ym splotem wydarzeH i z bdami pope!ia!ymi przez elity opozycyj!e bdy !ome!klatury okazay si druSorzd!e. 6rak bezpoLred!ich da!ych by okreLli stopieH w jakim byy to dziaa!ia pla!owa!e kompleksowe i systematycz!e koordy!owa!e przez spj!e ce!trum dyspozycyj!e. ,atura procesw spoecz!ych jest taka i daj si o!e ko!trolowa w stosu!kowo !iewielkim zakresie i w !iezbyt duSim czasie. 3 druSiej stro!y trzeba mie LwiadomoL e loSika dziaaH sub specjal!ych <zwaszcza wywia@du? poleSa !a prowadze!iu duSofalowych Sier operacyj!ych dajcych owoce czsto dopiero po duszym okresie mud!eSo kultywowa!ia KSlebyM. .ho -rze@ba jas!o zaz!aczy e Sry takie rozSrywa!e s zawsze !a doL wskim T i dziki temu waL!ie dajcym si ko!trolowa T wyci!ku ycia spoecz!eSo czy politycz!eSo. W sumie umiej/!ie wykorzysta!o posiada!e taj!e moliwoLci operacyj!e. + system komu!istycz!y !ie ma pod tym wzSldem sobie rw!ych. Prawdopodob!ie !ie tyle i!icjowa!o i kierowa!o tra!sformacj ustrojow przez celowe wywoywa!ie fal spoecz!ych dziaaH co raczej utrzymywa!o si !a jch wierzchu aby t droS !adawa im poda!y ksztatJ(. $oja teza jest !astpujca# ludzie P3P2 !ie walczyli rozpaczliwie przeciw zepch!iciu poza ce!trum sce!y politycz!ej po!iewa miali ju przySotowa!e tratwy ratu!kowe. .zLciowo przySotowywa!e wczeL!iej czLciowo szykowa!e !a bieco trzy rodzaje zabezpieczeH !ome!klaturowych i!teresw# politycz!e eko!omicz!e i aSe!tural!e. 0mwmy je teraz po kolei.
D9 !o+2.ent o/2b0r+ow,,y w ;$, nr DS@ :S7<G7>#) =7 *4 $ei,-or,7 +1zt,0tow,ni, -,* nie /rzez 1iebie wywo0,nyc@ /o10282j3 ic z, S0,wo.ire. N-,8,*57

3acz!ijmy od zabezpieczeH politycz!ych T !ajbardziej z!a!ych jaw!ych lecz zarazem jak si dziL wydaje !ajm!iej wa!ych

67

+!drzej 3ybertowicz

T&ZY &#!ZAJ" ZAB"Z I"CZ"m INT"&"SbW N#$"NK%ATU&#WYCH


-stota omawia!ych tu zabezpieczeH poleSa !a !iedopuszcze!iu do utraty przez b. wadcw P2B ich uprzywilejowa!ych pozycji eko!omicz!ych oraz u!iemoliwie!iu rozlicze!ia za pope!ia!e przestpstwa. -!aczej mwic T posumy si okreLle!iem 5adwiSi :ta!iszkis T rzecz poleSa !a rym by rezyS!acja przez komu!istw z pozycji klasy pa!ujcej !ie rw!aa si utracie r!ych korzyLci przez czo!kw b. komu!istycz!ych elit jako jed!ostek)7. 3+643P-4.34,-+ P0B-/*.3,4 -!icjujc operacj K0krSy :tM liczo!o jeszcze !a to e !ome!klatura zachowa pozycj Srupy pa!ujcej. W odr!ie!iu od zabepicczeH eko!omicz!ych i zwaszcza aSe!tura -!y ch specyfika zabezpieczeH politycz!ych poleSaa !a tym i o!e same byy jaw!e cho !ie zawsze publicz!ie podawa!e byy i!te!cje z !imi zwiza!e. 1o!traktowy :ejm !owo usta!owio!y :e!at prezyde!tura dla 5aruzelskieSo czy ustawa o przebacze!iu i puszcze!iu w !iepami !iektrych przestpstw i wykroczeH <z maja ]=()'? ktre miay zabezpieczy ludzi P2B@u przed cakowit utrat wadzy i przed praw!ym rozlicze!iem za pope!io!e przestpstwa M :< rzeczy powszech!ie z!a!e. /o ustawa abolicyj!a spowodowaa e w ](' potrzeb!a bya decyzja :du ,ajwyszeSo aby mo!a byo postawi przed sdem fu!kcjo!ariuszy :6 sprawcw porwaH toruHskich z ]=U .

3abezpiecze!ia politycz!e okazay si sko!struowa!e w sposb wysoce !iedosko!ay. 3a swe


ttj7SUniiz*ci1) $Nj +o.eni,r% T7 !I D<) :G6<=6>D) 9) *. Hi ! U9i,w) ni HI) /,c :G>) HZ Uc@w,*, i+-edti iit-d.i2 13dziNw SN z di) "G7<=7I*7 Nie/2b*i+ow,n, M cyt#Wi2 I +o.entow,n, /rzez /roKry1tyn3 !,1z+iewicz w te+Bcie ToniN1+ie /orw,ni,) Wo+,nd,) ,r HG) :=7<>7>:77 Zob7 *e4 W,nd, J,0+ow1+,) izcb,cwnin nie b3dzie) OW) nr :D> A) <=)<d)>:) 1) :I7

Sw!e chyba !iedopatrze!ie tej materii ekskomu!iLci uz!aj dziL brak praw!ych Swara!cji was!oLci majtku swej partii. Wydaje si wszake i by to bd !ie do u!ik!icia z powodu typoweSo dla tej formacji ideoloSicz!ej braku posza!owa!ia prawa i zasad!iczeSo !iedoce!ia!ia jeSo roli w yciu spoecz!ym. 6d te! zosta jed!ak odrobio!y za pomoc i!!ych Orodkw ZAB"Z I"CZ"NIA "K#N#$ICZN"

Suby specjalne i samolikwidacja" komunizmu

)G

W pa_dzier!iku ]=J !a E ple!um 1. 5aruzelski stwierdza# KPaHsrwo !ie zSodzi si !a pez!c rcprywaryzacj< zwaszcza !a pokt!e podstawia!ie !owych typowych dla drob!omieszczaHstwa kryteriw etycz!ych i obyczajowych !a miejsce socjalistycz!ych ideaw W Polsce T i!teres robot!ikw ich !ormy moral!e musz by rozstrzySajce. 2obot!icy !ie powi!!i mie wtpliwoLci e to o!i s u !as klas pa!ujcXX) . Pa! Se!era zapew!e wierzy w swoje deklaracje ale juz jeSo towarzysze !ie traktowali teSo typu obiet!ic powa!ie. 8dyby bowiem !ie masowe uwaszcza!ie !ome!klaturowe <oczywiLcie !ie bya to ad!a re@prywatyzacja? 0krSy :i albo w oSle !ie miaby miejsca albo jeSo ustale!ia szybko zostayby storpedowa!e. ,ie suSeruj i ist!ia jakiL ce!tral!y dalekosi!y i taj!y pla! !o@ me!klaturoweSo uwaszcza!ia. Proces te! wystpi jako efekt ztoo!eSo splotu przyczy! i sam sta!owi podoe zapew!e wprost !iezbd!y waru!ek bez ktreSo samolikwidacja komu!izmu w Polsce <a zapew!e i w caym bloku? !ie moSaby mie miejsca. 3 druSiej stro!y Sdyby !ie zabezpiecze!ie aSe!tural!e dajce przeko!a!ie i utrata ko!troli !ad bieSiem wydarzeH jest tylko czeficiowTi !awet daleko posu!ite uwaszcze!ie !ome!klatury !ie wystarczyoby do teSo aby zrezyS!owaa o!a z bezpoLred!iej ko!troli !ad paHstwem. $o!a zatem powiedzie i zabezpiecze!ie eko!omicz!e umoliwio !ome!klaturze zachowa!ie uprzywilejowa!ej pozycji material!ej a rol zabezpiecze!ia aSe!tural!cSo byaCjest oso!a tej pozycji material!ej przed prbami rewi!dykacji ze stro!y spoeczeHstwa. 5eszcze w ]=J w waru!kach sta!u woje!!eSo podjta zostaje reforma Sospodarcza. 0pozycja krytykuje j jako czyst kosmetyk socjalistycz!ych form Sospodarowa!ia. $ajc racj i owa KreformaX] !ie jest w sta!ie pod!ieL spraw!oLci Sospodarki opozycja pozostaje jed!oczeL!ie Llepa !a i!!e do!iose <by
T

Z, 1*cno8r,nie. o/2bi+o9jiyi, w O ) nr DFI7 wycA B) H#7:<6<$:7SZ) s. G7

moe !iezamierzo!e? skutki reformy. 0t reforma umoliwia !ieformal!e Kprzeksztace!ia was!oLciowe wew!trz sektora paHstwoweSo a take wyksztace!ie si jakoLciowo !owych relacji midzy sektorem paHstwowym a sektorem prywat!ymMX'. W spoeczeHstwach komu!istycz!ych was!oL paHstwowa zawsze podleSaa r!ym formom KprywatyzacjiM. 5ed!ak dopiero w latach osiemdziesitych roz@krada!ie majtku paHstwoweSo zaczo rodzi zalki alter!atyw!eSo ustroju SospodarczeSo. 3obaczmy tcraz< jak proces budowy eko!omicz!o@kapitalowej <bo jeszcze !ic kapitalistycz!ej? pozycji !ome!klatury by powiza!y z codzie!!ym T i !iecodzie!!ym T fu!kcjo!owa!iem sub specjal!ych. W ostat!ich kilku latach ujaw!iajc tajem!ice $:W ko!ce!trowa!o si raczej !a walce resortu z 1oLcioem 1atolickim opozycj politycz! !a przeLladowa!iach dezi!formacji !a czysto i!strume!tal!ym represyj!ym traktowa!iu prawa i podob!ych sprawach. 5ed!ak !awet cz!e rozpatrze!ie teSo co powiedzieli 1iszczak PooSa :zlachcic 0chocki 1ozowski Widacki 8rocki i i!!i autorzy !ie daje !am wiedzy o pew!ym istot!ym wymiarze aktyw!oLci komu!istycz!ych taj!ych sub.

6=

+!drzej 3ybertowicz

$am !a myLli dziaa!ia zwiza!e z zabezpiecze!iem fu!kcjo!owa!ia i!stytucji paHstwowych ktrych celem !ie byo zwalcza!ie opozycji. 5u od sameSo zara!ia systemu !a duSo przed powsta!iem zorSa!izowa!ej opozycji kady zakad pracy kada pafistwowa i spdzielcza i!stytucja mi!is@ lerstw(j urzd ce!tral!y ce!trala ha!dlu zaSra!icz!eSo czasopismo ba!k<l? zaSra!icz!a budowa czy placwka )A <!p podleSajca $:3 jak -!stytut 1ultury Polskiej w Bo!dy!ie? kada wa!iejsza deleSacja zaSra!icz!aZ G szkoa uczelZ !ia stowarzysze!ie klub sportowy loka\ rozrywkowy )= placwka kultural!a sowem kada dziedzi!a ycia spoecz!eSo miaa swojeSo opieku!a z :6.

H J 7St,ni1z+i1) #n*d,8i, 1ocj,*iz.2) Wjir1zLw9 _;>) Wyd,wnictwo In *21) ,7 :D= i n7 W,rto


zaznaczy, ic

/iAcn *, /ow1t,0, w EdG) $ic@,0 Oroc+i F/1e2doni.() Kon-idenci 1,7 witod Diii W,r1z,w, :>>D7 "di*icn1 S/ot+,ni,) n7 JI) Je1i to +i*,r6t, o/r,cow,n, n, /od1t,wie .,teri,0Nw ,rc@iw,*nyc@ /rzeb,d,nyc@ /rzez /r,cowni+Nw Wydzi,02 Sr2diNw $SW /owo0,oe8o pizn .in7 $,cierewicz, ]Zob7 /oUcUJ9)cy o/i1 z,w,rtoBci ic,+i obie+towe() St,ni10,w H,i,1ibi2+7 -ci-cto t,jne7 Wo6+,w*,) ni Z) <:7<I7><) t7 =7 HZ A*e+1,nder Kw,Bniew1+i) 1we8o czarci /iezc1 o*1+i6e8o Ko.itet2 ( f i m /ij,+i e8o) /od,0) i4 w de*e8,cji KO% n, o*i./i,d3 w Se2*2 w :>;; by0o dwNc@ %2dzi z bez/ieczeQ1tw, Fz, ,rty+20e. Tere1y K2czyQ1+iej) Z 2/ore. M n, cze*e7 TS) nr *1. :>>:T /rzedr2+ wK An8or,) nc e]F +,7<G7>:) ,7 +:; o TW wirNd /ro1tyt2te+ zob7 ,we0 Sz/cctit) T,jni,+ /od /ierzyn,) i'i *enie) Se+1/,n1j,) Od,Q1+ :>><) #-icyn, Wyd,wnicz, ABi,0y Kr2+E) t . D:6H<7

)(

ndrzej !y berto w ez

,a czym poleSaa praca opieku!w za!im jeszcze pu!kt cikoLci zosta pooo!y !a walk z opozycjN Praca opieku!w miaa charakter dwutorowy. 3 jed!ej stro!y opieka poleSaa !a oficjal!ej <czy raczej po8cjal!ej T w kadym razie dba!o tu 0 pew! pouf!oL dziaaH? wsppracy z kierow!ictwem zakadw zwaszcza z pio!em kadrowym. 3 druSiej stro!y zada!iem opieku!a byo prowadze!ie !a tere!ie podleSeSo obiektu Srupy i!formatorw </W?. .elem byo posiada!ie pe!ej o@rie!tacji co do sytuacji !a tere!ie obiektu. %eklaratyw!ie Tw przypadku i!stytucji Sospodar!ych Sw!ym celem byo zwalcza!ie przestpczoLci Sospodarczej. W wywiadzie prasowym w =G porucz!ik :6 opiekujcy si wocawskimi K+zotamiM tak przedstawia sw prac# K$j wydzia [wydzia d T +3\ zajmuje si oSl!ie mwic ochro! Sospodarki przed przestpcz i wroS dziaal!oLci. $am tu !a myLli mi!. sabota dywersj !arusza!ie tajem!icy paHstwowej i subowej ale take i szeroko rozumia!e !ieprawidowoLci w fu!kcjo!owa!iu zakadw# !ieSospodar!oL ko!flikty spoecz!e !astroje !iezadowole!ia i przy@ czy!y jakie je wywoay itd M. 3apyta!y czym si r!i ta dziaal!oL od pracy milicyj!eSo wydziau do walki z przestpstwami Sospodarczymi odpowiada# K,asze zada!ia s z!acz!ie szersze i!!y jest le pu!kt cikoLci w od!iesie!iu do kadeSo z tych wydziaw. ]P8X wkracza !ajczLciej w mome!cie Sdy doko!ywa!o jest ju przestpstwo Sospodarcze !as !atomiast !ajbardziej i!teresuje profilaktyka w szerokim teSo sowa rozumie!iu. 3ajmujemy si !awet takimi ]detalami] jak !p. ze skadowa!ie i tra!sport materiaw !ieprzestrzeSa!ie procesw tech!oloSicz!ych chybio!e zakupy zbd!e zapasy surowca czas pracy skae!ie Lrodowiska stosu!ki midzyludzkie itd. <...? :taramy si te i!spirowa odpowied!ie suby kierow!ikw do usuwa!ia stwierdzo!ych przez !as !ie@prawidowoLci dodam T z ktrych czsto !ic zdaj sobie o!i sprawy +le mamy te i i!!e formy profilaktycz!ych dziaaH !p. pisem!e wystpie!ia do dyrekcji zakadw Sdy to !ie skutkuje T do jed!ostek !adrzd!ych !awet do mi!isterstw. -!icjujemy take specjalistycz!e ko!trole wsppracujemy !a co dzieH z i!sta!cjami partyj!ymi i!formujc je o ist!iejcych zaSroe!iachM)(. W idyllicz!ym obrazie !aszkicowa!ym przez oficera :6 brakuje kilku wa!ych T szczeSl!ie z pu!ktu widze!ia !i!iejszych rozwaaH T eleme!tw. ,ie chodzi pizy tym o lo i jak obec!ie powszech!ie wiadomo T@ swe zada!ia opieku!owie w zasad!iczej mierze realizowali posuSujc si siatkami /W.

&oz.ow, !,ri21z, Kn,/i+, z /or7 S*,ni1biwc. o*icJiW.) o-icere. SB WJJSW w9 W0oc0,w+2) OT7 . W) <d7:<7SG) i7 H7

Po pierwsze !a tym przykadzie mo!a pe!iej uLwiadomi sobie rol taj!ych sub w codzie!!ym fu!kcjo!owa!iu spoeczeHsiw i Sospodarek komu!istycz!ych. W pew!ym se!sie zastpoway o!e fu!kcje ko!trol!e jakie w spoeczeHstwach kapitalistycz!ych pe!i presja ry!ku twardy pie!idz i i!!e czy!!iki wymuszajce racjo!al!oL dziaaH produkcyj!ych oraz ko!trol!e fu!kcje jakie w spoeczeHstwach demokratycz!ych pe!i wol!a prasa czy !iezale!e stowa@ rzysze!ia. /aj!e suby byy zatem wa!ym skad!ikiem mecha!izmu systemoweSo@ Pe!iy te istot!e zada!ia ko!trol!e !a rzecz ce!trum politycz!eSo <tj. Politbiura? przeciwdziaajc w pew!ej mierze te!de!cjom do auto!omizacji wadzy <!ie tylko Sospodarczej? !iszeSo szczebla wobec szczebli wyszych. 6yy kome!da!t wojewdzki $0 w BeS!icy i Qodzi Se! $arek 0chocki wspomi!a i w lalach osiemdziesitych i!formacje z tere!u przekazywa!e pio!em $:W do ce!trali !ie byy ko!trolowa!e przez lokal!e wadze partyj!e U7. 0d mome!tu objcia kierow!ictwa resortu przez 1iszczaka !as lajHo trwae umoc!ie!ie pozycji $:W w strukturze wadzy partyj!o@

U7

ndrzej !y berto w ez

paHstwoweja 0chocki wspomi!a o tym kilkakrot!ie. 0d czasu zabjstwa ks. Popieuszki podejmowa!o wprawdzie prby umoc!ie!ia ko!troli partyj!ej !ad resortem lecz b. sil!a pozycja poliiycz!a 1iszczaka <oparta m@i!. !a jeSo osobistych zwizkach z 5aruzelskim? skutecz!ie prze@ ciwdziaaa tym le!de!cjom. 5ed!ym z zadaH :6 bya walka z korupcj dyrektorw paHstwowych zakadw pracy w sytuacjach wsppracy z part!erami zaSra!icz!ymi i rodzimym sektorem prywat!ym jak te z wykorzystywa!iem zasobw publicz!ych do celw prywat!ych@ ,iejed!okrot!ie przypadkw korupcji wprawdzie publicz!ie !ie !aSaL!ia!oX pew!e ko!sekwe!cje subowe byway jed!ak wyciSa!e@ .hyba e... - tu dochodzimy do kwestii ce!tral!ej dla tych rozwaaH. .hyba e wykorzystujcy swe pozycje dyspo!e!ci dbr paHstwowych wiedzieli kiedy i z kim !aley si dzieli. ,iej podpisa!emu z!a!e s przypadki @ zwaszcza z ostat!ich lat fu!kcjo!owa!ia komu!izmu w Polsce Sdy w zakadach w jakich opozycja politycz!a !ic sta!owia problemu wysiek opieku!w ko!ce!trowa si !a Lledze!iu rozmaitych <jaw!ych i !iejaw!ych leSal!ych i !ieleSal!ych? powizaH i form wsppracy zakadw paHstwowych z sektorem prywat!ym. %oL typowa przy tym bya @ jak si wydaje T sko!!oL opieku!w do teSo by przeprowadzajc ko!trol owych powizaH robi to w taki sposb aby w zakadach /r,cy !ie pozostawia :iadw swych dziaaH !a papierze. W jed!ym z duych /rzed1i3bior1tw wytwarzajcych sprzcl oBwiet*eniowy fu!kcjo!ariusz

iw Byte. cz0owie+ie. Ki1zcz,+2) Oener,0 $,te+ #c@oc+i w roz.owie z Kizy1zto-e. S/yc@,*1+i.) NdX) Wyd,wnictwo AA*@o1E) :>>D) 1) ::) :D;7

Suby specjalne i samolikwidacja" komunizmu

U'

domaSa si wypoycze!ia dokume!tacji wy!ajmu do tra!sportu prywat!ych baSawek !ie przedstawiajc dyrektorowi ad!eSo pisem!eSo w!iosku ze sweSo urzdu spraw wew!trz!ych i !ie kwitujc pobra!ych materiawU'@ <+ !iewielu dyrektorw miao dosy charakteru by stawia spraw w sposb formal!y i domaSa si poLwiadcze!ia teSo rodzaju krokw :6 !a piLmie@? .zy robio!o tak po prostu ze wzSldu !a wySod z powodu typowej dla taj!ych sub !iechci do zostawia!ia Lladw swej pracyN + moe wchodzi w Sr jeszcze i!!y aspektN $oe rzecz poleSaa take !a prywacie oficerw :6 ktrzy chcieli aby w razie wytropie!ia jakichL !ieprawidowoLci mc zaatwi spraw po cichu midzy sob a kierow!ictwem zakaduN + teraz przem!my sytuacje teSo rodzaju wiclokroi!ie T tz!. we_my pod uwaS ostat!ie lata osiemdzicsiaie Sdy z!iesio!o szereS oSra!iczeH wsppracy midzy sektorami Sospodarki i ruszya fala zakada!ia spek z wkadem miesza!ym. -stota wiciu T jeLli !ie oSrom!ej wikszoLci T tych przedsiwzi poleSaa !a tym by doko!a KleSal!ieM tra!sferu was!oLci paHstwowej lub sp@ dzielczej w rce prywat!e. 3a Lmiesz!e T z pu!ktu widze!ia osiSa!ych zyskw T pie!idze dyrektorzy ksiSowi radcy praw!i czy !awet !iektrzy czo!kowie rad pracow!iczych szli !a wyra_!ie !iekorzyst!e dla paHstwowych zakadw tra!sakcje umowy i formy wsppracy. %oi lypowy mecha!izm poleSa !a tym by przy wchodze!iu w spki z kapitaem krajowym lub zaSra!icz!ym <czy raczej KzaSra!icz!ymXX? celowo za!ia wartoL w!oszo!eSo przez firm paHs@ twow lub spdziel!i do spki aportu co powodowao zawye!ie udziaw prywat!eSo wspl!ika w stosu!ku do w!iesio!ych przezeH wkadw. 3 kolei to zawye!ie udziaw otwierao droS do tra!sferu zyskw i zasobw w rce prywat!e !a jeszcze wiksz skal. 0ficjal!a prasa opisywaa !iekiedy wystajce po!ad powierzch!i wody czubki Sry lodowej teSo typu przedsiwzi. ,ie pamitam wszak a!i jed!eSo przypadku by zai!teresowa!o si czym w czasie ych ma!ipulacji zajmowali si fu!kcjo!ariusze :6 majcy chro!i przedsibiorstwa m@i!@ przed przestpczoLci Sospodarcz. + kierujcy siatkami i!formatorw :6@ccy opieku!owie tych zakadw i ich szefowie zazwyczaj orie!towali si w rozwoju wydarzeH lepiej !i oSra!icze!i do ka!aw sprawozdawczoLci partyj!ej aparatczycy. +!to!i 3ieliHski w ](' dyrektor .e!tral!eSo +rchiwum $:W wspomi!a e przeSlda Kakia dotyczce poaru w pew!ej fabryce. Oledztwo prowadzia :6 ktra w swych sprawozda!iach umieLcia uwaSi o ludziach kierujcych zakadem o jeSo orSa!izacji !ieprzestrzeSa!iu przepisw o faktycz!ym przebieSu

ij orNd0o ceobowe ACE7

procesu produkcyj!eSo. 8dyby ic akta pomi! historyk miaby do czy!ie!ia jedy!ie z dokume!tami oficjal!ymi T zakama!ymi wypra!ymi z treLci. /ylko bezpoLred!io po woj!ie zaa!Saowa!i komu!iLci pisali do swych wadz rzetel!ie T tz! i!formujc o trud!oLciach. P_!iej sprawozda!ia sporzdza!o pod szefa. W materiaach $:W z!ajdujemy obserwacje !ie tylko prawdziwicj oddajce rzeczy w isioLt ale i w!ikliwe T !otatka ju z :>;G roku wskazuje !a /akt /rzeni+,ni, kierow!ictwa zakadw do spek z kapitaem zaSra!icz!ymM <podkr@ AZ(ID)

UJ

ndrzej !ybertowicz

Potwierdze!ie tej i!formacji z!ajdujemy w wypowiedzi b. wicemi!istra :W Se!. %a!kowskieSo@ 3apyta!y przez dzie!!ikarza o reakcje@ resortu !a powstawa!ie spek !ome!klaturowych mwia K8dy tylko wesza ustawa i okazao si e w dziesitkach fabryk tworz si de +acto fikcyj!e spki i oszukuj budet paHstwa !atychmiast podjliLmy dziaa!ia. $o!a sprawdzi ile wysaliLmy i!formacji o tym zjawisku. 3mia! systemowych !ie udao si !am od kierow!ictwa P2B wyeSzekwowa ale w koHcu !ic od teSo byliLmy. :uba 6ezpieczeHstwa odkrya zaSroe!ie podja dziaa!ia dora_!e i zawiadomia koSo trzeba. 3mia!a przepisw to ju !ie !asza sprawa. T @zyli meldunkami 9 nikt si me przejmowa8 T /o byo taka Sdy i!formowaliLmy o pla!owa!ej demo!stracji czy pojawie!iu si !oweSo politycz!eSo kaz!odziei to robi si !atychmiast szum. 8dy meldu!ek dotyczy S!ijcych !a bocz!icach wSlarck sprawa ciS!a si tySod!iami i byo przewa!ie wiele obiektyw!ych przyczy! usprawiedliwiajcych !iedowad Sospodarczy. T %o kogo kierowano in+ormacje o spkach8 T %o kierow!ictwa paHstwa $0 .anie generale, ;kierownictwo; to kilkadziesit osb" #a pytam konkretnieA kto otrzymywa te meldunki i nie reagowa8 T /rafiao to wszystko do sekretarza eko!omicz!eSo 1. 1witowa!o dzikowa!o mwio!o e trzeba bdzie podj jakieL decyzje i lak to trwao. Powiedziaem ]kierow!ictwo] bo meldu!ki byy rozsya!e weduS rozdziel!ika w ktrym fiSurowao wiele osb z kierow!ictwa :ejmu 2ady PaHstwa rzdu i partii politycz!ych. %epartame!t d $:W szczeSl!ie dba aby kierow!ictwo !ic byo przypadkiem ]!ic doi!formowa!e'@ 5est rzecz oczywist e pew!ych spraw !ie !aS

E* &oz.Nwi0 &wy W%Icz6Orz3dziQ1*dcj7 TS) nr I<) <I7:<7>:) 1) :<

Suby specjalne i samolikwidacja" komunizmu

U)

aL!ia!o poza ]taj!ym rozdziel!ikiem^ 1ierow!ictwo wiedziao jed!ak o wszystkimMU). # spkach !ome!klaturowych pisa!o sweSo czasu sporoX U !ie wiem jed!ak czy ktoL przea!alizowa to zaSad!ie!ie w sposb systematycz!y i doSb!y T przy!ajm!iej !a tyle !a ile to obec!ie moliwe. <Qatwiej oczywiLcie haasowa walc w bbe! dekomu!izacji !i mozol!ie ustala fakty.? Piszc o rozmaitych formach uwaszcza!ia !ome!klaturyZ> w latach osiemdziesitych warto le przypom!ie i!! zapom!ia! i!stytucj# zaoo!e przez wczes!eSo wicemarszaka :ejmu 2akowskieSo !a prCeomie =Gb:= /owarzystwo Wspiera!ia -!icjatyw 8ospodarczych </W-8?. 2akowski pisze i miao o!o Kswj !iebaSatel!y udzia w torowa!iu droSi ludziom z i!icjatywMUA. 6y moe w drodze przechodze!ia Polski od komu!izmu do kapitalizmu /W'8 o@ deSra pozytyw! rol T ale !a czym i!!ym owe i!icjatywy poleSay jeLli !ie !a realizacji teSo co !azwaliLmy tu zabezpiecze!iem eko!omicz!ymN ,ierzadkie byy sytuacje fi!a!sowej wsppracy opieku!w z lud_mi kierujcymi zakadami <zazwyczaj rejestrowa!ymi jako 1: T ko!takty subowe? jak i !iektrymi /W. Wielolet!ie pouf!e zwizki <!iekiedy o Sboko emocjo!al!ym charakterze?]]G moSy w !owych waru!kach Sry eko!omicz!ej zaowocowa wspl!ymi przedsiwziciami# z jed!ej stro!y !ie_le uplasowa!i w zakadzie /W z druSiej majcy szerszy oSld sytuacji i moliwoLci tuszowa!ia wielu spraw T opieku!owie z :6. Du!kcjo!ariusze $:W !ie byli jedy!ie bezrad!ymi obserwatorami ros!cych !a ich oczach fortu! z !iepraweSo oa@ Potrafili zapobieSliwie myLle o swej przyszoLci. W sytuacji Sdy pod ko!iec rzdw P3P2 w wielu reSio!ach rozlu_!ia si praca operacyj!a i !adzr !ad !i szybko wpisywa!o si w !owe ukady. 0Sl!ie rzecz biorc ko!takty midzy lud_mi !ome!klatury a sektorem prywat!ym to ciSle !ie !apisa!a opowieL. W prasie prbowa!o podejmowa te! wtek m.i!. w okresie pierwszej # <B %la przykadu przywoajmy tekst poLwico!y !ieprawidowoLciom przy wywaszcza!iu Sru!tw przydziale dziaek bu
j Andrzej Oo*i.ont) Oentr-*towic bez/ie+i) W-*i1z,w, :>=D) AUOWE) =7 :DH7 G %ob. zw0,1zcz, 2w,8i St,ni1z+i1 o /o/rzedz,j5cej 2/,de+ +o.2niz.2 Anie-or.,*nej tr,n1-or.,cji /r,w w0,1noBci w 1e+torze /,Q1twowy.E F#n*o*o8i, 1ocj,*iz.2) i7 :Dd i n7(7 9= ewne /rzyb*i4enie icT /rob*e.9 ry+i o-er2je rot,97 pH AUw0,1zcz,nie oo.en+J,r2iyE w +1i54ce J,c+9 T*iienbr2n,7 U/,de+ *ocj,*izi22 re,*ne8o w o*1ce) ozn,Q :>>D7 !o. Wyd,wniczy &"BIS) 17 :ID6dD 99 $ieczy10,w J&,+owi+i) J,+ to 1i3 1i,to) i7 ><) IZ $rinr XrNd0o o1obowe AKE) /r,cowni+ o/er,cyjny S/, /row,dz5cy ti,i+3 TW) Z nie+tNry.i 1wy.i d,wny.i in-or.,tor,.i /rzyj,Xni 1ic do dzi1i,j6

UU

ndrzej !ybertowicz

dowla!ych i wydawa!iu pozwoleH !a budow willi !a warszawskim Roliborzu. +utor wskazuje@ i Kcaa ulica :za!iawskieSo [5est @ +3\ zamieszka!a przez izw. w okolicy ]maeHstwa miesza!e] w ktrych jede! ze wspmao!kw jest zazwyczaj zatrud!io!y w $i!isterstwie 3drowia $0,@ie lub $:W a druSi prowadzi prywat! i!icjatyw. Wyjtek sia!owi dyrektor !aczel!y .V3 Poli@ mee@.ekopMX=. %la kadeSo kto posiada choby powierzchow! orie!tacj w mecha!izmach dziaa!ia Sospodarki socjalistycz!ej !ie moe uleSa wtpliwoLci jak dziaay teSo typu pio!ierskie joi!t@fe!turcs. 1o!trola !ad paHstwowym sektorem Sospodarki oraz !ad jeSo ko!taktami z sektorem prywat!ym to T oczywiLcie T !ic jedy!e _rdo Sromadze!ia boSactw przez !ome!klatur. -!!e wa!e _rda to resorty :praw 3aSra!icz!ychUX i Va!dlu 3aSra!icz!eSo. Wyjazdy !a placwki bezpiecz!y przemyt <m.i!. poczia kurierska? zwol!ie!ia cel!e budowy zaSra!icz!e etc@ Pracow!icy i KludzieX] $:W i $0, !ie tylko wywierali bezpoLred!i wpyw !a polityk wyjazdw lecz take czerpali korzyLci z uczest!icze!ia w !ich@ 6yy szef $:W $irosaw $ilewski przesuchiwa!y przez .e!tral! 1omisj Partyj! w ]=> mwi# K.aa kierow!icza kadra $:W korzystaa z poczty kurierskiej przy przesya!iu do kraju drob!ych zakupw w czasie pobytu za Sra!ic. .hodzio o to aby !ic dopuLci do kompromitacji w trakcie odpraw cel!ychM>7. Budzie $0, obficie korzystali z moliwoLci stwarza!ych przez odbywa!e !a tere!ie 3:22 wicze!ia wojskowe. ,a przykad przy okazji !ic podleSajcych ad!ej ko!troli cel!ej wyjazdw !a strzela!ia rakietowe !a skal masow odbywa sicr przemyt zota. 1ierow!ictwo resortu zdawao sobie z teSo spraw @choby z i!formacji oficerw ko!trwywiadu wojskoweSo wyjazdy te zabezpie@ czajcych . 0stat!i kierow!ik sektora 1. 1P32 do spraw Polski tumacz Se!eral!ych sekretarzy tej partii Witalij :wie to w przyz!aje# Kwidziaem e ludzie ochro!y osobistej 4dwarda 8ierka [tj. z 6iura 0chro!y 2zdu $:W T +3\ Sdy przy
06H Bo@d,n W38ier1+i) o*iborz M dzie*nic, /rorz5dow,) B,rwy) nr =) :>V:) 17 dT n,wi5z,ni,

do *e8o *e+1T2 w nr G7 i) D i nr = 17 D7 99 ewien w8*5d we w/0ywy MSW i M(1 w MSZ d,je +iiL4ecz+9 Tndr212 Kc1ob2dz+ie-io Fc@yb, /1e2doni.() 2MSZ od r-d-c,66 Jodcn /rzy+0,dK A3!W4D! +r,je A.ery+i ,ciQ1+iej) Azji czy A21tr,*i1 2trzy.2j5) b,rdzo wy1o+ie et, n, i./ortow,ne 1,.oc@ody) 1zcze8N*nie *2+121owe7 r,cowni+ dy/*o.,tyczny je1F r" te8o c0, zwo*niony i /o o+re1ie +,rencji) n,jcz3Bciej dw2*etniej) .o4e *,+i 1,.oc@Nd 1/rzed,?7 : 1/rzed,je7 Z d24y. z,rob+ie. M +i*+, %2b +i*+,n,Bcie ty1i3cy do*,rNw7 F777( N, /*,cNwce /rzebyw,0o *ie n,jcz3Bciej ) *,*,7 &,c@2ne+ jo* wi3c /ro1i yE) C@ic,8o6Toron*o6W,r1z,w,) Andy Or,-i+ I idp7 17 Sq6C#7 ]Cy*7 z, do+2.cnie. o80o1zony. w T) ,r =<) :d6:D7><) ,7 :=7 ii orNd0o o1obowe ABE7

Suby specjalne i samolikwidacja" komunizmu

U>

jedat do !as !abywali obrazy i iko!y dziesitkami zacha!!ie bez umiaru i bez e!ady. <...? Po!iewa deleSacje zaSra!icz!e z reSuy przylatyway specjal!ymi samolotami ktre !ie podleSay ko!troli cel!ej wywz zakupw by atwy !ie mieli z tym ad!ych problemwM >J. Praca w $:W dawaa rzecz jas!a i i!!e Bicz!e okazje do dodatkowych dochodw. ,a przykad fu!kcjo!ariusze wydziaw paszportowych zarabiali dodatkowo udzielajc pomocy w poko!ywa!iu przeszkd <!iekiedy sami je przedtem tworzyli? w drodze za Sra!ic. W ;CD w /oru!iu stawka za pomoc w uzyska!iu paszportu dla osoby o !ie ureSulowa!ych zobowiza!iach alime!tacyj!ych wy!osi miaa 5EF dolarw>). 3darzao si ze posuSiwa!o si operacyj!ym roz@ poz!a!iem sta!u majtkoweSo starajceSo si j !a tej podstawie wyz!acza!o wysokoL apwki za paszport T uzyskujc w te! sposb !iekiedy wysokie sumy . 8e!era 0chocki mwi w ](J# KProsz zobaczy wjakich ukadach towarzyskich yj do dziL byli !aczel!icy wydziau paszportw. : lo ludzie klrzy !adal maj duo przyjaciM>>. Pracow!icy wywiadu przekraczajc Sra!ice korzystali !ie tylko z przywilejw zwiza!ych z posiada!iem paszportw dyplomatycz!ych i baSau dyplomatycz!eSo <status dyplomaty !ic zwal!ia od ko!troli w kraju macierzystym? lecz take z procedury tzw. operacyj!ych przejL pu!ktu Sra!icz!eSo Sdy W0P !a polece!ie ce!trali $:W zabezpiecza py!!e przekracza!ie Sra!icy. 6yy solidar!oLciowy wicemi!ister :W 5a! Widacki podaje e fu!kcjo!ariusze de@ partame!tu /d Kczsto je_dzili !a tere! 3:22 T@ i to !a mocy umowy z W0P bez od!otowywa!ia faktu przekrocze!ia Sra!icyM>A. 1iszczak wspomi!a o poycze!iu 2yszardowi 1ukliHskiemu A7 lys. fori!tw z kasy wywiadu wojskoweSo>]. ,ie dodaje tylko i bya to prywat!a poyczka !a zakup sil!ika do opla przy okazji wspl!eSo wyjazdu suboweSo !a jakL !arad do 6udapesztu>X. 0 moliwoLciach !aduy wicych si

E* $iro10,w &c821+i w roz.owie z Win Uje. Swic**owc.) T,je.n, w1/N0/r,c,7 T,+ 2/,d,0, &%) W,r1z,w, %>>H @ A8encj,7 Wyd,wnicz, In*cr1*cr SA) 17 IU#) :<:7 N,wj,Vc. .Nwi5c) w,rtoB? in-or.,cyjn, tej +V054+i je1i b7 ni+0,7 TyT20 [decydow,nie n, wyro1i7 = i N, /od1t,wie in-or.,cji 21tnej od Nwcze1ne8o t,/Nw+od,wcy7 E orNd0o o1obowe A%E7 W By0e. czIowje-cici! KJVtcz,+,7 1) D: N7 ] J,n Wid,cW7 Cze8o nie /owiedzi,0 8cne76t iszczak, W,c1z,w, :>>D) 6BOWE) GH7 Wi*o*d BcrcB) Jerzy S+oczy*,1) Oener,* Ki1zcz,+ .-/wj777 /r,wic w1zy1i+o7 W,wz,w, :>>:7 ABOWE) s. :GD7 n Pwon, J2rczcn+oFr9,2ioi, czy zdr,jc,) iZ) nr 5-,:<7:<7>D) 17 G( M n, /odVinwic wy/owiedzi /20+owni+, St,ni10,w, &,d,j,) +tNty znal K2*iQ1+ie8o /r,wie D< *,*) , Oi*, *nic :< *,* /rzed 2ciecz+5 /r,cow,0 z ni. w Jedny. /o+oj2 w S[7i,bic Otn2r,*ny.7

UA

ndrzej !ybertowicz

z dyspo!owa!iem fu!duszami operacyj!ymi sub specjal!ych !ic trzeba chyba pisa szerzej. .zy oSrom!e sumy przechwyco!e w wy!iku lakich ujaw!io!ych KwywiadowczychM operacji %epartame!tu - $:W jak K3alewM>( ..RelazoMA7 lub w e@Dekcie tzw Z+fcry bryla!towejgA' zosiay po roz kradze!iu w caoLci Srzeje@dzo!eMN 0czywiste wydaje si zaoe!ie i przykady te !ie wyczerpuj wszystkich afer rozwija!ych dziki pomysowoLci specjalistw od operacji specjal!ych. 1to uwierzy i ludzie prowadzcy duSofalowe wyrafi!owa!e Sry operacyj!e o midzy!arodowym zasiSu !ic potrafili !ie moSli lub !ie chcieli zadba o swoj przyszoL przez i!westowa!ie <w kraju i za Sra!ic? jakiejL czLci zasobw uzyska!ych dziki pracy swych shib. 5eLli owe tra!sfery zasobw byy przy tym robio!e fachowo za pomoc Lrodkw operacyj!ych sub taj!ych to obec!ie moliwoLci jakieSokolwiek praw!eSo uSryzie!ia wjkszofici ych przedsiwzi s mi!imal!e.

H ]Zob6H Henry9 iec2c@) Wojciec@ J,r2ze*1+i te8o ni8dy nie /owie@ &oz.owy z 8ener,0e. 6

o4o8, W,nr,2t-A :WD

Wyd,wnictwo &e/orierT Jerzy S0,wo.ir $-*c@ r,t,02t@,nic 02/cr8*iny Fwywi,d z Jr,nci1z+ie. Sz*,c@cice.() W,r1z,w, i44+r Wyd,wniczo J,+*6 j9 Zob) n/6 S/r,wozd,nie z dzi,*,noWti +o.i1ji /owo0,nej do wyj,niej2n c@,r,+ter2 o/er,cji Ae*,zoE) dod,*c+ 1/ecj,*ny Wo+,ody@ /i7 T,je.nice ,-ery A"%AZ#ET IW(AA J2rczcn+o) Krzy1zto- Ki*ij,nc+) b*%2dzie D C4e*,z, U N,jwi3+1z, ,-er, w /o*1+i. wywi,dzieE) o*i+, #-icyn, Wyd,w2iczA ABOWE) W2.wA :>>: p #1*iLwnoii win2 1+0oni? ,2torNw do 1-or.20ow,ni, /od*y*2t2 w /o1t,ciK N,jwi3+1z, 2j,wnion, ,-er, w /o*1+i. wywiQtbic7 #becnie wie*e zd,je iJ6C w1+,zyw,? n, *o/ iz w /orNwn,ni2 n/7 z ,-er5 J#ZZ 1/r,w, bbZc*,zoE *o robot, c@,t2/ericz,7 Koz0owiij byty .ini1ter WWT @@S5 dw, e*e.enty c@,r,+tery1tyczne w 1/r,wie L*,zoC7 o /ierw1ze) z,c@oWAnie 1i3 $i*ew1+ie8o) +iedy /rzy1z*i /o nie8o r,no r WyrAjnje /rze1tr,1zony) od r,z2 z,/yt,0) j,+ie 1*,wi, .2 1i3 z,rz2iy7 Kiedy dowiedzi,0 1iL > 4e c@odzi o 0oe*-*Z#U odetc@n50 z 2*85 I nie.,*i9 wid,? by0o) j,+ o/,d, z .e8o nie/o+Nj i n,/i3cie9 6*,+ r3+5 odj5K o dr28ie) +iedy ty*+o 1/r,w, /re.iow,ni, $i*ew1+ie8o wy1,0, n, j,w/ niezwy+*e nerwowo 2cz3*y z,c@owyw,? ViW t,jne I*24by /ewne8o #Bcienne8o /,t,tw,7 Uczyni0y *yTc dziwnyc@ nerwowyc@ +io+dwB 4e ,,wet n,1z /ocz5t+2j5cy w /orNwn,ni2 do t,.tej1zyc@ 1024b +ontrwywi,d /otr,-i0 je wy+ry? i zwrNo* n,. 2w,83 n, niebez/ieczne o4ywienie w tej n.teriiE FWito*d Bere1 t Krzy1zto- B2.e*+o) O*ini,rz z ATy8odni+,E7 &oz.owy z by0y. .ini1tre. 1/r,w wewn6ctrzyc@ Krzy1z*o*c. iCoz*ow1+i.9 W0nLw, :><:) o*1+, #-icyn, Wyd,wnicz, ABOWL =>(7 Wc@oc-,5 t2 w 8r3 ty*+o dw, +r,je7 Nie.cy M wz8*3d2 n,6 to7 I bo@,icrowje Ae*,znE o/erow,*i n, ic@ terenie * ZS&& M ze wz8*3d2 n, zn,ne /owi5z,ni, $i*ew1+ie8o z ty. +r,je.7 Nerwowy 1t,je Vi3 ten @ +io ., wie*e do 1tr,ceni,7 W,rto *eX z,2w,4y?) i4 niezn,n, /ozo1*,jc ro*, 1024b 1/ecj,*nyc@ %WJ w *ej ,-erzeL 9i Zob &o.AA Urb,ni,+) AA-er, bry@ntow,E 666 /rowo+,cj, bez/ie+i) Wo+,nd,9 nr **6D< t <H7<d M <=7<;7><7 Nieco 1-,b2 *, ryzow,n5 FA*e o/62t5 n, ,2tentycznyc@ do+2.ent,c@( wer1j3 tej @i1torii /rzed1t,wi,j5 $,re+ S,ttoVi+ * Zbi8niew Kr1ty1ztyn*,+ w +1i54ce Bry*,ntow, .,-i,) W,r1z,w, :>>:) &e/orter7

Suby specjalne i samolikwidacja" komunizmu

UG

5ed!ak <o i wielu z postkomu!istycz!ych przedsibiorcw !ie uda si postawi przed sdami !ic powi!!o chyba oz!acza iz !iemoliwe lub !iepotrzeb!e jest operacyj!o i badawcze socjoloSicz!e ustala!ie faktw. W perspektywie powizaH midzy r!ymi Srupami !ome!klatury przea!alizowa trzeba wielkie fortu!y wyrose w !iezwykle krtkim czasie. Przecie !awet w Sospodarce tak rozreSulowa!ej jak !asza dziL ist!iej pew!e Sra!ice przyrostu kapitau jaki mo!a uzyska Lrodkami leSal!ymi w da!ym okresie. /rzeba Be pamita i to co dotd !aSoL!io!o lo jedy!ie uamek teSo co faktycz!e. 0 powiza!iach +leksa!dra 8awro!ika z SB i o jeSo byskawicz!ym opa!owa!iu w marcu /=( ka!torw !a !aszej zachod!iej Sra!icy ju !ie raz wspomi!a!o. 5edy!ie dla ilustracji przytoczmy fraSme!t jed!ej z publikacji# KWspomi!a major . w owym czasie pracow!ik W0P# T wiele mwio si o dobrych ukadach jakie mia 8awro !i k z dowdcami Sra!icz!ych brySad W0P. W ka!torach zatrud!ia o!y licz!ych dowdcw. 6ya w owym czasie z!a!a !iech podpukow!ika Wrzoska z brySady w Owiecku do pa!a 8awro!ika. + potem ta !iech jakoL szybko przeobrazia si we wspprac. Podpukow!ik odszed z W0P i podj prac w firmie +8. Podob!ie zreszt uczy!i pukow!ik 8rzybowski dowdca Pomorskiej 6rySady W0P. <...? W opi!ii majora .. wszystkie te fakty wskazuj e]midzy 8awro!ikiem a $:W <do teSo resortu !alea W0P? ist!ia pewie! szczeSl!y rodzaj komitywy. 5ed!o jest pew!e. $:W !ie daoby zSody !a uruchomie!ie sieci ka!torw w strefie tak strateSicz!ej jak Sra!ica paHstwa osobie !ie spe!iajcej okreLlo!ych waru!kw. 5akie waru!ki okreLlaj spoleSliwoi czowieka cywil!eSo wobec resortuN <.cc? /rud!o dociec dlaczeSo waL!ie 8awro!ika wezwa!o !a ratu!ek ]+rt@6M . W !apisa!ej !a zlece!ie Sw!eSo bohatera ksice pt. K+leksa!der 8awro!ik# Sra o miliardyM przyz!a!o i przySotowa!ia do opa!owa!ia ka!torw !a zachod!iej Sra!icy odbyway si w bezpoLred!iej wsppracy z lud_mi !ome!klatury <w tym wicepremierem -re!euszem :eku i 1iszczakiem? A). 8awro!ik startujc po!o Kz sum zaledwie dwudziestu piecu milio!w zotychM po otrzyma!iu Kko!cesji !umer ' !a ka!tory wymia!y walut i uruchomie!iu caej ich sieci !a zachod!iej Sra!icy oraz w ce!trum kraju !atychmiast awa!sowa do Srupy !ajboSatszych ludzi w Polsce]XXX. .iekawe ile w tym czasie zapaci skarbowi paHstwa podatku obrotoweSo i dochodoweSo od tej dziaal!oLci T skoro to wafi!ie ta dziaal!oL jest wskazywa!a jako _rdo jeSo fortu!y.

Warto byoby Qe przea!alizowa losy tzw firm polo!ij!ych <kto dziL o !ich pamita? A>.
A) &,-,0 W38icr+iewicz) W,r1z,w, :>>D) ro*o8) ;<7 AU T,.ie) 97 G>) 4..

Wiadomo e firmy te byy przedmiotem zai!teresowa!ia sub wywiadu i ko!trwywiadu. 0stat!io potwierdzi to emerytowa!y pukow!ik wywiadu P2B wspomi!ajc zachod!ie wsparcie dla podziem!ej K:M. W pew!ym okresie K:M Kdosza do w!iosku e !ie ma se!su orSa!izowa kosztow!ych i !iebezpiecz!ych tra!sportw. Potrzeb!e s tylko pie!idze a ]towar] kupi si !a

U=

ndrzej !ybertowicz

miejscu. %o tra!sferu pie!idzy dosko!ale !adaway si powstajce wwczas firmy polo!ij!e. :poro byo !aszych...]XAA. W takiej sytuacji trud!o sobie wyobrazi i !ie wykorzystywa!o eko!omicz!ie moliwoLci tra!sferu zasobw jakie dawaa wczeL!ie u!ikal!a praw!a pozycja tych firm w !aszej Sospodarce. & dzisiaj mo!a by wskaza dziaajcy w kraju kapita o pochodze!iu formal!ie polo!ij!ym bardzo LciLle powiza!y z lud_mi byej !ome!klatury. W istocie !ierzadko mamy do czy!ie!ia z ruchem powrot!ym kapitau !ieleSal!ie zdobyteSo w Polsce wracajceSo do kraju !p. pod paszczykiem wielolet!iej pracy !a 3achodzie zdobytych tam fu!duszy i ko!taktw. Powiza!ia brytyjskieSo maS!ata prasoweSo 2oberta $aewella z czoowymi postaciami sowieckieSo politbiura i kierow!ictwa 186 uz!aje si dziL za udowod!io!e. /o i_ !iejas!e jest czy w ostatecz!ym rozrachu!ku robi o! to jako aSe!t brytyjskich sub specjal!ych czy te Sra z tymi ostat!imi !a zlece!ie sowietw !ie ma tu dla !as wikszeSo z!acze!ia. Wysoce prawdopodob!e wydaje si <!ic z!am !aj!owszych materiaw ze Lledztwa przeciw $aeweliowskim firmom T by moe zostao to ju wykaza!e? i suy o! komu!istom pomoc przy zakiada!iu ko!t !a 3achodzie <po!o w Bichte!stei!ie? i prowadzi w ich imie!iu r!e pouf!e operacje fi!a!soweAG. /a sprawa wysza !a jawt Sdy po Lmierci $aewella ujaw!io!y zosta aferowy charakter jeSo i!teresw. Wiele wskazuje !a to i podob! rol T z tym i !a z!acz!ie wiksz skal T odSrywaj take zmary !iedaw!o SoL!y amerykaHski przemysowiec +rma!d VammerZ. /o co wiadomo !a temat powizaH <zachod!io?!iemieckieSo biz!esma!a +leksa!dra $okscla przekazujceSo dary dia $:W a take dla 1iszczaka w za@
W *,t,c@ <Vic.dzj2i,iyc@ dzi,0,0y on /od1t,wie 21t,wy z dii7 2 %i/c, C;D) ccC &oz.ow, $,r+, B,r,Q1+ie8o z Henry+ie. Bo1,+ie. F/1e2doni.() ANieE) nr I<) <:):<[>D) s. 8 tLZob6 To. Bower7 <ajcwc(s $o1cow Connedion) T@e S2nd,y *i.e1) <;7:D)>: FBower n,/r,0 80odn5 nie,2toryzow,n, bio8r,-i3 $,Rwe**,) te+1t ten je1t -r,8.ente. je( nowe8o wyd,ni,(T J,.e1 B@iz) $,Rwe** E1/iedE -or Brit,in) T@e S2nd,y Ti.e1) :=):D7>:) 1) 2C &o.,n Borey+o) CeQ $,Rwe**, n,d Ci*y) NS) Dd7<d7>D) nr :I>) wyd7 ) 17 I7 c9Zobr C,r* B*2.,y) wi*@ Henry "dw,rd,) ;Be !-*r+ Side o- ower T@e &e,* Ar.,nd H,..er) Si.on V Sc@21*er :>>D7 Jor7 co n, Te.,S H,..er,) /i1ze i cne dc fi**.,rc1* W +1i54ce O&UK 1owiec+i 12/eiwywi,d) W,r1z,w, :>>D) "di*ion1 S/o*+,ni,7

Suby specjalne i samolikwidacja" komunizmu

U(

mia! za Kuatwie!iaM w wejLciu !a polski ry!ek !a pierwszy rzut oka wyda si moe czymL odwrot!ym . .zy powiza!ia te byty jed!okieru!kowe to z!aczy czy KofiarodawcM by tylko $oksel ktremu zaleao !a dobrych KwejLciachM w ukady Sospodarki socjalistycz!ejN .zy ludzie lypu $oksela <sweSo czasu zaprzyja_!io!eSo m.i! z 4richem Vo!eckerem? !ie byli wykorzystywa!i w celu tra!sferu kapitaoweSo !a 3achdN %ziw!e zaiste Sdyby !ie korzysta!o z takich ka!aw. 1omu!iLci !a pew!o !ic byli !a tyle !aiw!i by oSra!iczy si do kilku tylko poLred!ikwCpomoc!ikw !a 3achodzieG7. 5as!e jcsl e zabezpiecze!ie eko!omicz!e czyo si z aSc!lural!ym. 3 pew!oLci istot!y trop wskazuje pyta!ie# FJzy akta operacyj!e wywiadu tech!oloSicz!eSo ktre rw!ie ]!iszczo!o] zawieray da!e o istot!ym z!acze!iu dla eko!omii i zostay sprzeda!e bd_ 2osji bd_ spkom !ome!klaturowymNMGX. ,aley pamita e wszystkie !asze wiksze <a moe lei i m!iejsze? zaSra!icz!e przedsiwzicia budowla!e kredytowe dewizowe i ba!kowe !p rozlicze!ia fi!a!sowe zwiza!e z eksportem bro!i do Bibii czy -raku byy zabezpiecza!e wywiadowczo i ko!trwywiadowcze. ,ie tylko przez suby $:W lecz le $0,. /rzeba pamita i dziao si to przy braku jakiejkolwiek !iezale!ej ko!troli tak !ad samymi operacjami jak !ad ich zabezpiecza!iem przez taj!e suby. /o prawdopodob!ie oso!a dawa!a aferzystom przez suby specjal!e u!iemoliwia wyjaL!ie!ie idcych w milio!y dolarw !aduy !a budowach w Bibii afery z!a!ej jako tzw. sprawa 3biS!iewa %cmidowa. :weSo czasu u@kazao si sporo artykuw prasowych poLwico!ych tej :prawie. $imo zaa!Saowa!ia !ajwyszych czy!!ikw paHstwowych !iSdy !ie doszo do praworzd!ych rozstrzyS!i. W ad!ej ze z!a!ych mi publikacji o tej sprawie wtek sub specjal!ych !ie zosta bezpoLred!io poruszo!y. Pewie! trop zosta jed!ak zasyS!alizowa!y# zaa!Saowa!y w wyjaL!ie!ie tej afery KWadysaw :ia@,o@wicki !apisa w '(== r. w liLcie do %cmidowa# ]Poruszyem ju t spraw !a bardzo wysokim szczeblu [:ia@,owicki by wtedy czo!kiem 2ady 1o!sultacyj!ej przy 5aruzelskim jako Przewod!iczcym 2ady PaHstwa +3\ ale przeciwdziaa!ie bezpoLred!io zaSroo!ych w tej materii jest tak sil!e i tak dobrze zorSa!izowa!e. Re jak dotd !ic si !ie osiS!o. + caa historia wydaje mi si ska!dalicz! w bardzo wysokim stop!iu]. <...? W kolej!ym liLcie do %cmidowa Wadysaw :ia@,owicki pisa# ]1iszczak w okresie swojej potSi powic

G< Zo*R n/7 "rie %n2rcni) AZ0oto $o1+wy je1i 2+ryte w Szw,jc,riiE) &zecz/o1/o*it,) nr :I;) D=7<d7>:) 17d7 G: T,de21z nbic+*) Co c@ce 2+ry? $i*cz,now1+iZ) Ni9) nr -52, wyd7 ) D7:<d7>D) 17 *,

>7

ndrzej !ybertowicz

dzia do m!ie e czuje si bezsil!y cho powiedzia jed!oczeL!ie e przyz!aje@pa!u racj"]M]] J. 5eLli 1iszczak po prostu !ie kry w tym przypadku brud!ych i!teresw ludzi z polskich sub specjal!ych to prawdopodob!e wydaje si T ze wzSldu !a ko!tekst libijski T uwika!ie w t spraw taj!ych sub sowieckicha by moe w aspekcie terroryzmu midzy!arodoweSo. 3 wywiadowczym bdz# ko!trwywiadowczym zabezpiecze!iem midzy!arodowych operacji Di!a!sowych mSr mie zwizek b. mi!ister fi!a!sw w rzdzie 0lszewskieSo +!drzej 0lechowski pracujcy sweSo czasu !a 3achodzie w midzy!arodowych i!stytujach ba!kowychG). ,a liLcie $acierewicza zosta wskaza!y jako 1o!takt 0peracyj!y %epartame!tu - $:W. :prawa Du!duszu 0bsuSi 3adue!ia 3aSra!icz!eSo <D033? dowodzi jak wielkie pole do !aduy mieli ludzie prowadzcy takie operacje w czasach P2B@u. Warto w tym ko!tekLcie przytoczy wypowied_ Piotra ,aimskieSo b szefa 9rzdu 0chro!y PaHstwa# KOledztwa w sprawre !iektrych wielkich ska!dali fi!a!sowych !ic wiadomo kiedy bd zakoHczo!e Sdy !ic s wyjaL!io!e kulisy tych mai wers acj i. 0t s przesa!ki by twierdzi i w tych przestpczych przedsiwziciach Sospodarczych brali udzia fu!kcjo!ariusze byeSo %epartame!tu / $:W czy /0ddziau :ztabu 8e!eral!eSo BudoweSo Wojska PolskieSo T +fery D033 i +rt@6N T 5estem przeko!a!y e rw!ie w tych sprawach Lledztwo !ie da rezultatw bez uwzSld!ie!ia wtku o ktrym mwiemMGX'. Podsumowujc wydaje si i trud!o byoby przece!i rol sub specjal!ych !ie tylko :6 w uwaszcza!iu !ome!klatury lub oSl!iej w procesie budowy przyczkw kapitalizmu pod rzdami P3P2X $ajc bezpoLred!i wSld w kulisy fu!kcjo!owa!ia systemu ludzie Qych sub byli Srup spoecz! ktra jako jed!a z pierwszych pozbya si ideoloSicz!ych zudzeH@ .zLciowo wizao si to z !atur pracy sub specjal!ycha prowadzc dziaa!ia operacyj!e !ie sposb oSra!iczy si do ideoloSicz!ej !owomowy trzeba posuSiwa si jzykiem umoliwiajcym opis rzeczywistych zjawisk i procesw trzeba umie oddziela sloSa!y i deklaracje od faktw. ,ic zatem dziw!eSo w tym e to filar systemu pierwszy dostrzeS !aSoL krla.
$ic@,*1+,) !o w1zy1t+ic@7 Wojn, 1iede. n,cto*et,0, Zbi8niew, !e.idow,) W/ro1i) ni H) :>7<:7>D) 17 =H7 /r,co26Tii+ UNCTA! OenewieT * *,t, /r,cy w B,n+2 wi,towy. M w8 not+i w T7 nr H=) H<7<;7>D) s . I7 9E Hudzie SB ic,j57 1i3 dobrze) &oz.ow, T,de21z, ,We+ie8o z iotre. N,i.1+i.) H<7<d6>D7 nt :=D7 s. *.
9* $,r*, 9i $6in7

Suby specjalne i samolikwidacja" komunizmu

>'

ZAB"Z I"CZ"NIA AO"NTU&A%N" K$aksyma# jeLli cos mo!a wyVumczy !a wicie sposobw wybierz wytumacze!ie !ajprostsze T !ie ma zastosowa!ia Sdy w Sr wchodz dziaa!ia sub specjal!ych'XGX Pe!ych i bezpoLred!ich dowodw n, rzecz przypuszcze!ia < ist!ie!iu jakiL jed!olicie zaprojektowa!ych ce!tral!ie koordy!owa!ych i skutecz!ie realizowa!ych zabezpieczeH aSe!tural!ych !ic .,.7 5ed!ak !awet jej\i zabezpiecze!ia takie maj charakter rozproszo!y i formoway si bardziej spo!ta!icz!ie !i w sposb ce!tral!ie sterowa!y to i tak mamy tu do czy!ie!ia ze z!aczcym faktem spoecz!ym. /o bowiem i pew!e fakty s b" trud!e do udowod!ie!ia !ie z!aczy e przestaj by eleme!tami rzeczywistoLci spoecz!ej@ -st!ieje dos@ tatecz!ie dua liczba poszlak by cay problem traktowa bardzo powa!ie. 3acz!ijmy od jed!ej z !ich. Przy okazji podpisywa!ia przez 5aruzelskieSo ksiki K:ta! woje!!y. %laczeSo...M w /oru!iu K8azeta WyborczaM zapytaa# K.zy liczy JJC .an z oskareniem przed Grybunaem tatui8 T 0czywiLcie. Przecie podjto uchwa uz!ajc sta! woje!!y za !ieleSal!y. :ejm skierowa spraw do 1omisji 0dpowiedzial!oLci 1o!stytucyj!ej. 1omisja pracuje. $yLl e wszyscyX ktrzy chc taki spektakl urzdzi powi!!i si !ad tym dobrze zasta!owi. $oS spaL rN4ne aureoleM <podkr. +3?Ge. 5ak si !iebawem przeko!amy <zob@ fraSme!t poLwico!y Wasie? sza!ta !ie jest metod dziaa!ia !ow dla 5aruzelskieSo. ,iezale!ie jed!ak od jeSo i!te!cji w i!icresie paHstwa polskieSo jest byImy dowiedzieli si !ad czyimi Sowami ,2reo*e Lwiec !iezashie!ic. Bustracja suy ma waL!ie temu by materiay zSromadzo!e przez 5aruzelskieSo i jeSo towarzyszy utraciy swoj destrukcyj! dla !aszeSo paHstwa moc politycz!. 5u tylko ze wzSldu !a to co powiedzia powyej byy - sekretarz powi!ie! sta! przed /rybu!aem :ta!u. 3asuSerowa o! bowiem iz dyspo!uje i!formacjami ktrych ujaw!ie!ie moe wywrze istot!y wpyw !a sta! spraw publicz!ych@ 6y moe T !iezale!ie od jeSo !ieleSal!oLci T wprowadze!ie sta!u woje!!eSo faktycz!ie leao w i!teresie !aszeSo spoeczeHstwa i 5aruzelski zosta!ie u!iewi!!io!y. 5ed!ak choby tylko

H ".erytowiSny o-icer +ontrwywi,d2 woj1+owe8o) jFdi7r( / BcV/nriyjny) O&) nr D<H) DV#B7VD) n. :7

>J

ndrzej !ybertowicz

ze wzSldu !a teSo typu wypowiedzi przed /rybu!aem :ta!u sta! powi!ie!. -st!ieje bowiem potrzeba by poprzez publicz!e przeLwietl !ic caej tej sprawy Wojciech 5aruzelski przesta wreszcie rzuca cieH !a !asz sce! politycz!. Przejd_my teraz do bardziej systematycz!ej charakterystyki zabezpiecze!ia aSe!tura\!eSo. $o!a wyr!i co !ajm!iej szeL takich pracujcych wzSld!ie !iezale!ie od siebie pio!w sta!owicych podstaw teSo zabezpiecze!ia. .ztery czLciowo !iezale!e od siebie pio!y w obrbie $:W i dwa w $0,. Wyliczmy je po kolei scharakteryzujmy ich zada!ia i moliwoLci dziaa!ia. Po pierwsze :6 czyli departame!ty $:W# --- -d d d- jak i pracujce dla !ich pio!y tech!icz!e. W poowie ]=( fu!kcjo!ariuszy :6 byo JU@J> tysicy. Biczb rzeczywiLcie przydat!ych /W prowadzo!ych przez :6 szacuj !a ok. >7 tysicyGG. Po druSie wywiad $:W T departame!t -. Biczba zatrud!io!ych T od A77 do -777 G:. Powszech!ie uz!awa!y za !ajbardziej Seszefciarski w resorcie. Prawie wszyslkie osoby ktre udao si zwerbowa do wsppracy w zwizku z wyjazdami zaSra!icz!ymi <!p. pracow!ikw !aukowych? prbowa!o podczas ich pobytu w kraju wykorzystywa do rozpracowywa!ia opozycji. Po trzecie ko!trwywiad $:W @ departame!t --. Po czwarte 3arzd 3wiadu W0P Prowadzi o! aSe!tur w rejo!ach przySra!icz!ych <przypomi!am i wojewdztw !adSra!icz!ych jest J'? 0raz w midzy!arodowych portach lot!iczych. Biczba wsppracow!ikw 3arzdu 3wiadu W0P bya bardzo dua T sdz i rzdu kilku!astu tysicy. 0d czasu rozpoczcia walki z opozycj Kzada!iowa!oM ich pod ktem przekazywa!ia -!formacji o przeciw!iku politycz!ym. Po piie ko!trwywiad wojskowy lh. 3arzd --- W:W W poowic lat osiemdziesitych suyo tu ok. U.>77 pracow!ikw <prawdopodob!ie cz!ie z zapleczem tech!icz!ym?. WeduS wczes!ych wytycz!ych od kadeSo pracow!ika operacyj!eSo wymaSa!o prowadze!ia ok. '7 /W. :zacuje si i m!iej wicej J7 ` /W !ic byo zatrud!io!ych w wojskua wizao si to z zai!teresowa!iem cywil!ym otocze!iem wojska T rodzi!y mieszkaHcy okolic jed!ostek itd. G4

;> AWy.o8i 8ener,0, Ki1zcz,+, byty takie, by jeden et,towy /r,cowni+ o/er,cyjny SB ni,0 2d dzie1i3ci2 do dw2nn1i2 F,jnycb w1/N0/r,cowni+NwE FByte. cz0owie+ie. Ki1zcz,+9) 17 :>;() Z dr28iej Aira y, .c /otr,-i3 do+0,dniej ot[,rowL) ii2 ze w1+,z,nyc@ DI -y1iccy -2n+cjon,ri21zy n,*e4y 2zn,? z9 r,,cow2i*iow o/er,cyjnyc@ M /ewno nie .niej ni4 =<GV7 Twierdzi 1i3 *e4) i4 wy.,8,nie 99cy K 2Cc,J *iczb, in-orni,*orcW byt niere,*i1tyczny) 4e jeden /r,cowni+ nie jt,* w 1i,nie /row,dzi? ry*2 TW i z,*ecenie Ki1zcz,+, /row,dzi0o d, tworzeni, w ewidencji .,rtwyc@ d21z7 w Tocz+i bez/ie+i) 17 :=G7 !,ne D, 4rodttcro o1obowy. p"E7

Suby specjalne i samolikwidacja" komunizmu

>)

Po szste wywiad wojskowy T@ 3arzd -- :ztabu 8e!eral!eSo@ ,ie dyspo!uj wiarySod!ymi da!ymi co do liczby pracow!ikw T spotkaem si szacu!kiem ok. J777 osb. ,aiey te pamita i wykorzystywa!o do celw i!filtracji i i!wiSilacji politycz!ej taj!ych wsppracow!ikw $0 T w tym zwerbowa!ych poprzez ko!takty 02$0@wskie. Wreszcie pomija!a zazwyczaj aSe!tura wew!trz!a. Po zabjstwie ksidza Popieuszki w $:W powstaje 3arzd 0chro!y Du!kcjo!ariuszy <30D? pod/cSy bezpoLred!io mi!istrowi z -!spektoratami w W9:W@ach. 6ya to forma@ cja elitar!a. KW caej Polsce fu!kcjo!ariuszy 30D@u byo m!iej !i J77 z teSo okoo )7 w ce!traliX]X7. Prowadzi o! rozpracowa!ia operacyj!e i swoj sie i!formatorw <izecz jas!a take z odpowied!imi kartotekami? wLrd fu!kcjo!ariuszy $:W. ,ie wiem czy dziL ktokolwiek poza daw!ymi mocodawcami tej suby orie!tuje si ilu aSe!tw 30D@u !adal pracuje w 90P policji i i!!ych wa!ych i!stytucjach publicz!ych. 5as!e jest e przydat!oL wielu z zarejestrowa!ych aSe!tw <moe !awet wikszoLci? bya !iewielka. /ylko !iektrzy z !ich faktycz!ie zasuSiwali !a mia!o tzw. aSe!tury ma!ewrowej tzw. wsppracow!ikw !ie tylko bier!ie dostarczajcych i!formacji lecz te potraficych dziaa aktyw!iea promowa lub blokowa kariery wskaza!ych 5udzi wywiera istot!y wpyw !a poSldy i dziaa!ie okreLlo!ych Lrodowisk i orSa!izacji uczest!iczy w realizacji skomplikowa!ych przedsiwzi zaSra!icz!ych. /ym !iem!iej aSe!tura ma!ewrowa !ie jest wymysem tylko ze sprawozdaH. +Se!tura pe!etruje wszystkie sfery ycia spoecz!eSo <tak w kraju jak i wLrd Polo!ii? cho oczywiLcie sko!ce!trowa!a jest !a rozpracowywa!iu Lrodowisk uz!awa!ych przez P3P2 i same suby specjal!e za !ewralSicz!e.] ,a podstawie tych eleme!tw mozaiki i!formacyj!ej jaka ju przedostaa si do wiadomoLci publicz!ej T wikszoL materiaw dotyczcych tych aSe!tw u@ moliwiajcych !ad !imi ko!trol operacyj! w takiej czy i!!ej postaci jed!ak I1tnieje T w $:W i poza !im w kraju i poza !im. 2zecz jas!a obec!ie pozapaHstwowi posiadacze !ie maj takiej skali Lrodkw osobowych i tech!icz!ych by z ca t aSe!tur re82*,rnie pracowa. ,ie jest to jed!ak !iezbd!e do teSo by aSe!ci owi !adal zachowywali przydat!oL dla swoich daw!ych lubCi !owych mocodawcw sta!owic powa!e zaSroe!ie dla bezpieczeHstwa paHstwa. :za!taowa mo!a koSoL !ie tylko Sro_b ujaw!ie!ia faktu i by aSe!tem. $o!a te sza!taowa Sroc ujaw!ie!iem kompromitujcych i!formacji za

S# J,n Wid,c+i) Cze8o nie /owiedzi,0 8encr7i* Ki1zcz,+) W,r1z,w, -44*, ABOWE) 17 :=H

:hiby specjal!e i ZamolikwidacjaM komu!izmu

>U

pomoc ktrych sko!io!o da! osob do teSo by aSe!tem zostaa. Wreszcie trzeba doda rzecz doL rzadko porusza!# wcale !ie trzeba byo by aSe!tem aby teraz mc by podda!ym sza!taowi. +rchiwa $:W zawieray m!stwo materiaw kompromitujcych i!formacji o m!iejszych i wikszych Srzeszkach tysicy ludzi ktrzy z r!ych powodw aSe!tami !ie zostali. ,a przykad partyj!y dyrektor paHstwoweSo zakadu pracy !a ktreSo kombi!acje patrzo!o przez palce dlateSo i by to swj czowiek zawsze cht!y do wsppracy lub dziele!ia si upami !iSdy !ic rejestrowa!y jako aSe!t. 5ed!ak !a wszelki wypadek Sromadzo!o materiay i !a !ieSo. ,ie wiadomo ile z takich materiaw z!ajduje si poza resortem lubCi poza krajem. $idzy i!!ymi to z teSo powodu lustracja musi by wsparta dekomu!izacj. 6y przybliy !ieco sposoby wykorzystywa!ia /W zacytuj po!iej fraSme!ty oSoszo!eSo przez dzie!!ikarza 5a!a %ziadula pisma z@cy kome!da!ta wojewdzkieSo ds :6 w 1atowicach do wczes!eSo dyrektora departame!tu ---+ <p_!iej przemia!ow!y !a departame!t di $:W Se!. Wadysawa .ias@to!i. %atowa!e J'.7(.=' r"H preze!tuje o!o ko!cepcj dziaaH w stosu!ku do 3arzdu 2eSio!u :lsko@%brows kieSo i 1rajowej 1omisji 8r!iczej w przypadku operacji KWrzosM <zatrzymywa!ie osb do i!ter!owa!ia? T w okresie Sdy !ie byo jeszcze decyzji o zawiesze!iu deleSalizacji K:M !a wypadek wprowadze!ia sta!u woje!!eSo. WeduS teSo dokume!tu po zatrzyma!iu czLci pre@. zydium 3arzdu 2eSio!u !aley# K%oprowadzi do odpowied!ieSo uksztatowa!ia struktury 3arzdu i przejcia kierow!ictwa 3arzdu poprzez realizacj !astpujcych dziaaH# T %oprowadze!ie do przejcia fu!kcji przewod!iczceSo 32 przez <tu fu!kcja i !azwisko T 5.%.? ktry w krSach solidar!oLci] z!a!y jest z repreze!towa!ia tzw. li!ii zwizkowej. T W tym celu opracowa dla <!azwisko T 5@%@? li!i postpowa!ia uwzSld!iajc przejcie we wada!ie siedziby 3arzdu 2eSio!u przy poparciu je8o zwole!!ikw i wytypowa!ych przez !as dziaaczy ]:olidar!oLci]. T %la taj!ych wsppracow!ikw przekaza z,d,ni,) aby w przypadku ksztatowa!ia !owych wadz reSio!u 2dzie*i*i /o/,rci, <!azwisko T 5 %@? /ro/,8ow,*i zasad!oL przejcia przez !ieSo fu!kcji przewod!iczceSo jak rw!ie eby bezpoLred!io z,,n8,4ow,*i 1i3 w udziele!ie mu poparcia pomocy w przejciu siedziby 32. T %la pe!eSo opa!owa!ia sytuacji w 32 wprowadzi w skad Prezydium i 3arzdu !astpujce osoby z!a!e z pozytyw!ych postaw i Swara!tujce realizacj dziaal!oLci zSod! z li!i politycz! partii i rzdu <tu doczo!a zostaa lista z J' !azwiskami T 5.%.?.

2w!oleSle wprowadzi si do komisji zakadowych wiodcych zakadw przemysowych osoby Swara!tujce kierowa!ie zwizkiem zSod!ie z li!i politycz! partii i rzdu a jed!oczeL!ie popierajcych dziaa!ia !oweSo 3arzdu. W ko!cepcji odpowied!ieSo ksztatowa!ia wadz 3arzdu pla!uje si rw!ie wykorzysta!ie wiceprzewod!iczceSo <tu !azwisko T 5.%.? ktry weduS po@ siada!eSo rozpoz!a!ia moe by sko!!y do wsppracy w zamia! za okreLlo! wysok kwot fi!a!sow. Waria!t te! przewiduje si w przypadku !ie zrealizowa!ia wczeL!iejszej ko!cepcji z przyczy! od !as !iezale!ych. W tym przy@ @padku wspom!ia!y ka!dydat !a przewod!iczceSo otrzyma rw!ie wskazwki od !as !a ktrych dziaaczach ]:olidar!oLci] ma si oprzeMX '. %okume!t *en warto skome!towa. PodkreLli trzeba i /W !ie byli wykorzystywa!i jedy!ie jako bier!i obserwatorzy przekazujcy i!formacje" uywa!o ich w celu aktyw!eSo ksztatowa!ia sytuacji w K:M. 3 jakim skutkiem T to osob!a sprawa 3 t kwesti wie si uwaSa druSa# z8odnie z re820,.i dzi,0,ni, 1024b 1/ecj,*nyc@ -or.20ow,no w,ri,ntowe sce!ariusze dzi,0,Q7 3au@ wamy te i wskaza!e moliwoLci i!filtracyj!eSo oddziaywa!ia n, K:] dotycz okresu wrzeL!ia ]='. 0d sta!u woje!!eSo :6 bya rozbudowywa!a a pe!etracja Lrodowisk opozycyj!ych zi!te!syfikowa!a. $oemy sobie wyobrazi jak wiele udao si uzyska do ]=( PraS!c uzyska orie!tacj co do moliwoLci :6 w skali kraju trzeba uwzSld!i specyfik wojewdztwa katowickieSo. 1ome!da!towi wojewdzkiemu podleSao tam 'A tysicy fu!kcjo!ariuszy $0 i >6 podczas Sdy !p. kome!da!towi leS!ickiemu tysic trzystu=J. $o!a wic przyj i mamy tu prawdopodob!ie do czy!ie!ia z Sr!ym poziomem !asyce!ia aSc!luial!eSo w skali kraju w da!ym czasie. ,ie sposb !ie zwrci w tym miejscu uwaSi !a i!! kwesti. Wszystko wskazuje i %ziadul dzie!!ikarz KPolitykiM uzyska dostp do materiaw wprost wymie!iajcych wiciu /W. 1to zadecydowa o udziele!iu mu takiej zSody w sytuacji Sdy kierow!ictwo $:W cay czas oficjal!ie przeciwsrwiao si ujaw!ia!iu list /WN $oemy tylko pyta ile jeszcze osb otrzymao taki preze!tN" 6y moe sporo jeszcze czasu upy!ie za!im dowiemy si do jakich Sier prywat!ych Sospodarczych i politycz!ych wykorzysta!o ju rozmaite wykazy /W z,ni. Je1zcze +!to!i $acierewicz z,br,0 si za oficjal!e przySotowywa!ie

;D By0e. cz0owie+ie. Ki1zcz,+,) Ciencrzit $nrc+ #c@oc+i w roz.owie z7 Krzywi o -e. S/yc@,*1+i.) od4) Wyd$wniciwo AAtbo1 E7 :>>D) 1) :II7

>A

ndrzej !ybertowicz

:uby specjal!e i KsamolikwidacjaM komu!izmu


rrL6.,rLBrn6LBjMLnMHnM i i i i i i i
I I I I

=:

i i

lustracjiN 5ed!ak tylko jeSo oskara si o politycz!e wykorzysta!ie teSo rodzaju materiaw. %ziL jest ju jas!e i tzw masowe !iszcze!ie dokume!tw P3P2 i akt sub specjal!ych suyo T jak si wydaje T trzem zasad!iczym celom# '. 9su!iciu materiaw ktre moSyby zosta wykorzysta!e w celu pe!eSo ujaw!ie!ia oblicza komu!istycz!ej wadzy @ w tym stop!ia dyspozycyj!oLci i scrwilizmu wobec $oskwy. 8e!era 0chocki# KProsz pamita e rok '(=( kiedy decyzje w sprawie mszcze!ia dokume!tw zostay podjte to czas Sdy fu!kcjo!owaa jeszcze w !aszym resorcie komrka 186 . J. 9su!iciu dokume!tw moScych posuy jako dowody dia praw!eSo rozlicze!ia przestpstw pope!io!ych przez fu!kcjo!ariuszy P2B. .hodzi o materiay ktre moSyby umoliwi wykrycie czy!w sia!owicych przestpstwa !awet !a Sru!cie wczeL!ie obowizujceSo prawa <!p. afery fi!a!sowe? jak i materiay pomoc!e dla wyjaL!ie!ia okolicz!oLci Lmierci ks. :ta!isawa :ucho@ wolca lub zbada!ia czy :6 pla!owaa pozbawie!ie ycia ks. +dolfa .hoj!owskieSo=>. ). 6yo przykrywk masoweSo T tak ce!tral!ie koordy!owa!eSo jak i powodowa!eSo i!dywidual! przedsibiorczoLci T wyprowadza!ia poza waLciwe i!stytucje tych aktX ktrych ujaw!ie!ie moSoby u!iemoliwi lub utrud!i zabezpiecze!ie aSe!tural!e. 0chocki# KWeduS m!ie <...? !ajwicej chyba z!iszczo!o dokume!tw dotyczcych ostat!ieSo dziesiciolecia. .hodzio po prostu o schowa!ie pew!ych Sier operacyj!ych ktre byy prowadzo!e w stosu!ku do opozycjiM>A. :weSo czasu wielokrot!ie kome!towa!o zadziwiajcy fakt e przy weryfikacji fu!kcjo!ariuszy :6 KsurowoL czo!kw komisji wzrastaa szczeSl!ie w tych wojewdztwach w ktrych opozycja praktycz!ie w latach osiemdziesitych !ie ist!iaa :6 !ie miaa wiec jakichkolwiek powodw do LciSa!ia pew!ych

56 By0e. cz0owie+ie. Ki1zcz,+,) $# D<G7

o1e0 J,n21z #rze1i+) /rzewodnicz5cy od+o.i1ji S/ecj,*nej do S/r,w Zb,d,ni, !zj,0,,oVci 6by0ej WSW twierdze) ii AC@odzi0o o z,t,rcie i*,dNw /o1/o*ityc@ ,-er -in,n1owyc@) z, +tNre od/owiedzi,*ne by0y o1oby ze Bci10e8o +ierownictw, WSW z 8ener,0e. B205 n, cze*e7 C@odzi t2 .7in7 o 1/r,w3 *o12 tzw7 de/ozytNw M czy*i .ieni, z,j.ow,ne8o6 w cz,1ie do+onyw,nyc@ /r4#Z +ontrwywi,d ,re1ztow,Q) wy+orzy1tyw,nie do ce*Nw /ryw,tnyc*i 1024bowy c*i *o+,*i) cie.ne intere1y zwi5 z,ne z /o*ow,ni,.i or8,nizow,ny.i /rzez .ini1ter1two7 Z,j.ie 1i3 ty. w1zy1t+i. 1/owodow,n, /rzez n,1 +ontro*, NIKE Froz.ow, iotr, S+wieci@1+ie8o7 oW) nr D>) wyd. H) <I7<D7>:) 17 DT /od+r7 AZ() 10y1z,0e. o 4,dnyc@ rez2*t,t,c@ *ej +ontro*i ,ni n,wet o jej /rze/row,dzeni27 V Zob7 n/7 K,zi.ierz S20+,) !o1t,0e. roz+,z z,bici, +1i3dz,77)) Od,Q1+ :>H>) NSZZ ASo*id,rnoB?E7 57 By0e. cz0owie+ie. Ki1zcz,+,) 17 D<G7

BI

Srup obywateli i ich przeLladowa!ia. - !a odwrt# obywatele !ic mieli w zasadzie ko!taktw z t sub a wic i szczeSl!ych powodw do obdarza!ia jej wyjtkowo zymi uczuciami]X. +utor tej wypowiedzi pyta# K.zyby wiec dziaal!oL komisji daa !iektrym okazj do zmaza!ia swej wczeL!iejszej wi!y bier!oLci i strachuNMXG. $yLl e moe warto rozway lakc i!!e wyjaL!ie!ieN W reSio!ach Sdzie !ie dziaaa opozycja m!iejsze byo !asyce!ie aSe!tur i m!iejsze przeto prawdopodobieHstwo z!alezie!ia si aSe!tw w komisjach weryflkacyj@. !ych" 3 druSiej stro!y lam Sdzie zorSa!izowa!a opozycja !ic ist!iaa :6 !ierzadko poczy!aa sobie bardziej brutal!ie !i w reSio!ach Sdzie podziem!a I > bya sil!a i potrafia !aSoL!i represje. Przeto lam waL!ie :6 KzapracowaM sobie moSa !a. surowsze potraktowa!ie.
K#NT&WYWIA! W#JSK#WY JAK# B"Z I"KA

W porw!a!iu z tym co ujaw!io!o !a temat dziaal!oLci sub specjal!ych BWP wiedza o subach $:W jest ju spora. 5eLli bowiem czeSoL !ie przeoczyem to poza b szefem ochro!y Wojciecha 5aruzelskieSo +rturem 8otwko ade! z byych ludzi $0, !ic przedstawi opowieLci szkicujcej <wyrywkowo oczywiLcie e bardzo wyrywkowo"? kulisy pracy wojskowych sub specjal!ychX=. Powiem od razu. i arSume!t e wchodz tu w Sr kwestie obro!!oLci kraju T co ma wskazywa !a specyfik sub wojskowych w odr!ie!iu od cywil!ych T jest !ie do utrzyma!ia. Po pierwsze wielka czL owych sekretw obro!!ych to i!formacje zwiza!e z fu!kcjo!owa!iem BWP w strukturach 9kadu WarszawskieSo. W sytuacji przejcia armii ,2% przez 6u!deswehra w waru!kach przejLcia !aszej armii !a !ow polityk obro!! i przcorSa!izowywa!ia wojska z!acz!a <jeLli !ie przewaajca? czL owych tajem!ic ma obec!ie podob! wartoL wywiadowcz co wiedza o zasadach orSa!izacji leSio!w rzymskich. Po druSie wojskowe suby specjal!e !ie tyle suyy i!teresom paHstwa co ukadom politycz!o@partyj!ym@ W bardzo szerokim zakresie byy wykorzystywa!e do walki z opozycj politycz!. /e! wtek zosta ju zasyS!alizowa!y wczeL!iejszym cytatem z wypowiedzi posa 0krzesika. 5ed!ake skoro mo!a jua dziL zreko!struowa przyblio!y obraz roli 9 w !aszej tra!sformacji ustrojowej lo rola sub wojskowych !adal pozostaje w cie!iu w !iepokojcym stop!iu.

;G K,jcT,n $2c@,) S/A*#BC Abez/ieczniBiL, O,ze*, W1/N*n,) nr :H) <I7:<7S#) K7 G K Henry+ iec2c@) Byte. 8oty*c. J,ncct1*dc8o7 Wnreciw10) #-icyn, Wyd,wnicz, A&e/orterE - >>:

:uby specjal!e i Ksamo"likwidacjaM komu!izmu

=;

3da!iem WidackieSo a do koHca lat siedemdziesitych rola W:W w walce z opozycj bya mi!imal!a. K:ytuacja zmie!ia si w lalach osiemdziesitych Sdy Se!era 5aruzelski zosta premierem. Wtedy te zaczto zleca r!ym subom W:W zada!ia !a zew!trz wojska. Wojskowa obserwacja uSa!iaa :i za czo!kami opozycji !iewiele m!iej !i :6. Przy okazji r!ych spraw raz po raz !apotykamy Llady dziaaH wojskowej obserwacji. <...? 3darzao si e Sdy Se!. 1iszczak chcia sprawdzi rzetel!oL lub skutecz!oL ro!ych komrek $:W a !awet lojal!oL poszczeSl!ych podwad!ych w swym !owym resorcie korzysta z usuS W:W=X. /o za jeSo czasw i za jeSo spraw W:W stao si jak mwi dziL wojskowi ]druS ubecj]. 8ra!ica midzy wywiadem i ko!trwywiadem T takiX wojskowym T a policja po@ litycz! uleSa zamaza!iu z wszystkimi teSo ko!sekwe!cjami z moral!ymi wcz!ie <podkr. +3? (7. W poowie lat =7 pracy LciLle ko!trwywiadowczej poLwica!o !ie wicej !i J7` czasu i Lrodkw('. 8otwko mwi# K,ie z!am dokad!ej liczby ale sdz e okoo siedemdzicsiciu@ dziewidzicsiciu proce!t wysiku !aszych sub specjal!ych szo !a walk z :olidar!oLci. /aka bya decyzja 1iszczaka wyko!ujceSo wol pierwszeSo sekretarzaM(J. ,a przykadX oficerowie majcy pod swoj opiek m.i!. studia wojskowe wyszych uczel!i lecych !a tere!ie 0ddziaw W:W rozbudowywali aSe!tur take wLrd cywil!ej kadry akademickiej>). W ko!trwywiadzie wojskowym ist!ieli te pracow!icy operacyj!i ktrzy formal!ie mieli zajmowa si oso! rodzi! wojskowych przed wpywami duchowieHstwa katolickieSo. W istocie !iekiedy prowadzo!o !ormal!e rozpracowa!ia ksiy(U. Wystpujc jako Lwiadek w procesie Se!eraw .iasto!ia i Patka byy z@ca ds. :6 szefa W9:W w 6ydSoszczy :tefa! :. Kpotwierdzi <...? sowa i!!eSo z fu!kcjo!ariuszy milicji bydSoskiej ktry zez!a e zdarzao si i tym samym czowiekiem moSy i!teresowa si suby wojskowe. 1a!aami W:W py!y take i!formacje dotyczce 1oLcioa zwaszcza po wprowadze!iu sta!u woje!!eSo T powiedzia

:tefa! S) /o miaa by wsppraca ale ja T doda T !ie byem z teSo zadowolo!yX po!iewa wchodzili w moje kompete!cje i usiowali !as ko!trolowaM(X.
;> JorwieK-cone /rzez XrNd*e o1obowe A"E M n/6 wy10,no o-icerNw +ontrwywi,d2 woj1+owe8o do +oBcio0Nw z /o*ecenie. /rze+,z,ni, in-or.,cji o treBci +,z,Q) w Wid,c+i) Cze8o nie /owiedzi,0 8ener,0 Ki1zcz,+) :G;7 ]i Wed028 1z,c2n+2 jedne8o z .oic@ +on12*t,ntNw) b7 o-icer, +ontrwywi,d2 woj1+owe8o 6XrNd0o A"E7 w Henry+ iec2c@) By0e. 8ory*e. J,r2ze*1+ie8o) W,i1z,w,) #-icyn, Wyd,wnicz, A&e/orterE :<>H) ,7 :G:7 j rNdto o1obowe 7@"E7 w orNd0o o1obowe AmE)

K3wiad W0P@u spe!ia w rejo!ie przySra!icz!ym wszystkie te fu!kcje ktre bezpieka wyko!ywaa !a caej reszcie kraju. <...? Sra!icz!e pu!kty ko!trol!e . !astawio!e byty !a rw!i !a ujaw!ia!ie i u!ieszkodliwia!ie osb podejrza!ych

:uby specjal!e i Ksamo"likwidacjaM komu!izmu

=>

terroryzm jak i osb podejrza!ych o powiza!ia z ]podziem!ymi strukturami byej K:olidar!oLci]M. :zereS dziaaH W0P@u !asiawio!ych byo !a wyapywa!ie przewoo!ych przez Sra!ic ]Lrodkw materiaowych i wydaw!ictw o wroSiej treLci przez!aczo!ych do wspiera!ia uSrupowaH opozycyj!ych w kraju' jak Sosia i!strukcja. 0biektem dziaaH operacyj!ych zwiadu W0P byo te duchowieHstwo rejo!u przySra!icz!eSo. 3wiad zbiera rw!ie da!e o !astrojach lud!oLci. 3achowywa si krtko mwic jak klasycz!a bezpiekaM(A. :tara!o si umoc!i pozycj wojskowych sub specjal!ych przy okazji dziaal!oLci tzw. tere!owych Srup operacyj!ych wprowadzo!ych przed sta!em woje!!ym. Po powrocie z tere!u ich czo!kowie odbywali reSular!e spotka!ia z o@0ccrami ko!trwywiadu. W !iektrych reSio!ach do umoc!ie!ia pozycji ko!trwywiadu wojskoweSo <tak wobec partii jak i $:W? prbowa!o wykorzysta komisarzy wojskowych usta!owio!ych wraz z wprowadze!iem sta!u woje!!eSo. /rud!o mi okreLli bliej rol tych komisarzy w aSe!turyzacji zakadw pracy ' i!stytucji paHstwowych ktre !adzorowali !ie bya o!a jed!ak bez z!acze!ia. Pod tym samym ktem !aleaoby si przyjrze tak !iewi!!ej subie jak 0bro!a .ywil!a. W sporej mierze to !astroje lud!oLci byy przedmiotem zai!teresowa!ia :ub 0.(G. 6y moe pod tym wzSldem 0. odSrywaa podob! rol jak 02$0 T liczce w lutym :J w skali kraju po!ad )>J tys. czo!kw(=. ,iezale!ie od faktu i spor czeL tych czo!kw <o martwe dusze 02$0 sta!owio dla milicji i :6 wa!e _rdo rekrutacji /W. /ezy WidackieSo wspiera pose 5a!usz 0krzcsik. przewod!iczcy podkomisji sejmowej badajcej !iszcze!ie akt W:W. Wskazuje o! i jed! z przyczy! !iszcze!ia bya Kch ukrycia faktu e W:W zajmowao si zwalcza!iem cywil!ej opozycji politycz!ej. :uba ta zawsze zajmowaa si tymi sprawami * tym c wzrost jej zai!teresowa!ia !astpi w mome!cie kiedy szefem W:W zosta Se!era 1iszczak. 8dy obj o! z kolei sifi!owisko mi!istra spraw wew!trz!ych ko!trwywiad wojskowy zacz byt wykorzystywa!y do Lcisej wsppracy z :6.
< 91Wict,c+i@ Cze8o nie /owiedzi,0 8ener,0 Ki1zcz,+) 17 :GI6=7 rzy/o.nij.y) zo W# /od wz8*3de. *o8i1tyczny. /od*e8,r $#N) , o/er,cyjnie $SW7 orNd0o o1obowe A&E7 w &oz.ow, Andrzej, $on,1TyrV+ic8o z A7$21zyQ1+i.) +ierowni+ie. In1/c+io.. do S/r,w Nic*e***ic@ Szt,b2 SioK #&$#) o0nierz Wo*noBci) nr IH) wyd) A) D:)<D);H) ,) I7

W latach osiemdziesitych walka ze szpieSostwem z!ajdowaa sic wyra_!ie !a druSim pla!ie zai!teresowaH ko!trwywiadu. 8w!ym zada!iem tej suby stao sie zwalcza!ie opozycji. W wojsku ale przede wszystkim T poza wojskiem. /o waL!ie ko!trwywiad a !ie :6 rozpracowa i doprowadzi do aresztowa!ia Wadysawa Drasy!iuka. /akich spraw byo z!acz!ie wicej. %ziaal!oL t ko!ty!uowa!o ju po wyborach czerwcowych. <.K? 3 !aszych i!formacji wy!ika e W:W posiadao we wszystkich uSrupowa!iach politycz!ych okoo )7 ]_rde i!formacjiX. ,ie byli to jed!ak przy!ajm!iej jeLli chodzi o K:olidar!oLM czy w oSle o daw! opozycj dziaacze wysoko postawie!i

:uby specjal!e i Ksamo"likwidacjaM komu!izmu

d<

.iekawe moSoby si okaza jakie byy dalsze losy tych wczeL!ie !iezbyt wysoko postawio!ych dziaaczy... WeduS wicemi!istra 0, 6ro!isawa 1omorowskieSo aSc!iural!e rozpracowa!ie opozycji przez :uby wojskowe sta!owio G` teSo co uzyska resort :W '77. W krSach opozycji w /oru!iu by sweSo czasu a!alizowa!y <udokume!towa!y?' przypadek z pocztku ]=' 1o!trwywiad wojskowy posuy si ot@!ierz%m suby czy!!ej do i!filtracji ,iezale!eSo 3rzesze!ia :tude!tw !a 9@!iwersytecic $ikoaja 1oper!ika @ dziewczy!a o!ierza bya dziaaczk ,3:. %ziao si to jeszcze w czasie Sdy 5aruzelski by tylko mi!istrem 0,. 0! sam potwierdza wykorzystywa!ie sub wojskowych do zadaH politycz!ych piszc przy okazji omawia!ia i!cyde!tu bydSoskieSo z marca ]='# K3adaem ] i!formacji z $:W i W:WM <podkr. +3?'7 . 3akoHczmy te! fraSme!t pyta!iem# jak wyjaL!i to i 5a! $ajewski w latach 32+ pracow!ik ambasady P2B wydalo!y pod zarzutem szpieSostwa z Wielkiej 6ryta!ii'7) K+bsolwe!t i pracow!ik m.i!. Wojskowej +kademii Politycz!ej im D.%zieryHskieSo
] &oz.ow, iotr, S+wiecin1+ic8o7 W) nr D>) wyd7 H6) <I7<D7>:) 17 *. i0o 8 formAcJA /od,. a 1/c2t,ni2 w +*2bie TJ! 9 Tor2ni2 w o kresie rz5dNw #*1zew1+ie8o) 8dy Ko. otowi+i j24[je1zcze zn,jdow,0 *ic /oz, $#N6 N9e 2d,0o .i 1i3 wzytkat j2ocj od/owiedzi n, /y%.i, z.ierz,j5ce do 1/recyzow,ni, Pej in-or.,cji /rzez doo+re?*enie /od1t,wy) wz8*3de. +tNrej owe 9 M Zo1t,0o ob*iczone7 :<: rzy/,d+ie.) w .,rc2 E;D) w r3ce z,,n8,4ow,nyc@ w dzi,0,*noB?K /odzie.n,) /r,cowni+Nw z,+t,d2 A o*c@e.E do1t,0, sic +,1e*, .,8neto-onow,) jeiti dobrze /,.iei,jn) z,+2/ion, w +o.i1ie7 Z,wier,t, on, roz.ow3 o-icer, +onirwywi,t02 woj1+owe8o) w czn1ie +tNrej 4o0nierz 1024by z,1,d6 niczej i G"rimw9 y by: j,+ .Q in-i*tiow7it or8,niz,cj3 1*2den%*L7 Z +on*e+1*2 roz.owy wyni+,0o) i4 .i,0, on9 .iej1ce w ir,+eic 1tr,j+Nw o rcjc1ir1icj3 NZS6 u, n, /otz5i+o CSI7 o0nierz /yt,ny *ez byt o D&irojc w 1wej baterii# i"e/row,d2.i w n,wowy i/ototo 9+s, +ontrwywi,d2 woj1+owe8o w ce*2 odzy1+,ni, tej +,1ety (i /ewno innyc@ M 1+2/iono wtedy +,1ety od wie*2 1/rzed,wcNw w .ie?cie( /otwierdzi0, ,2*en*ycznoAc n,8r,nej *,. roz.owy7 -+* Wojciec@ J,r2ze*1+i) St,n w,jc,,y6 !*,cze8o777) W,r1z,w,) ABOWE) 17 GD7

pukow!ik BWP od '(G' r. w subie dyplomatycz!ej t [ktry\ podsekretarzem sta!u zosta w '(=> r.M !ieprzerwa!ie pe!i to ostat!ie sta!owisko a do poowy sierp!ia :(J'7'/ a po opuszcze!iu zosta attacb wojskowym w !aszej ambasadzie w Pakista!ieN 5akim pa!om suy przez ostat!ie lataN 1oHczc te! fraSme!t przypom! tylko i wojskowe suby specjal!e !ie zostay podda!e !awet lak !iedosko!aej weryfikacji jak ta ktra obja :6 Przeprowadzajc weryfikacj w :6 przyjto m.i!. zasad by elimi!owa fu!kcjo!ariuszy po szkoach 186. /ym bardziej !iepokojce musz by powtarzajce si i!formacje e przy okazji reorSa!izacji wojskowych sub specjal!ych
:<H J,ce+ K2r,+i) iotr Se.*,t) %ewy czerwcowy) W,r1z,w,) "d*to. S/o*toiti,) a. -.-C bez ro+2 wyd,ni,7 itE F,ben(7 Czy rewo*2cj, /er1on,*n, w $SZ) NS7 nr :;H) <=<; >D7 wyd7 ) s. *. /or7 id- < . &2dnic+i) $ini1ter1two /od 1/ecj,*ny. n,dzore.) N7 !I :;G) wyd7 7 :< <H >D) 16 *, i05 o decyd2j5cej cze1io ro*i 1024b MON i $SW w $SZ zob7 T,de21z Kccob2dz+i) $SZ) od Qiod+,) Cbi$-*o6 Toron*o6W,r1z,w, :>><) Andy Or,-i+ %id7

:uby specjal!e i Ksamo"likwidacjaM komu!izmu

d:

<W:W zostaa rozwiza!a we wrzeL!iu i(7 a wywiad wyprowadzo!o poza struktur :ztabu 8e!eral!eSo? i przekszatace!iu ich w W:- T Wojskowe :uby -!formacyj!e doko!a!o selekcji idcej w odwrot! stro!. Pozbywa!o si przede wszystkim tyci oficerw ktrzy !ie mieli !a swoim ko!cie dyplomw tak zwa!ych Kdwch DelikswM# Wojskowej +kademii Politycz!ej im. D.%zicry!skieSo w Warszawie i szkoy 186.

2*

+!drzej 3ybertowicz

.3* :96/4B,4 0%.-4,-4 8-42 0P42+.*5,*.VN ,aszkicowawszy oSl!e to aby wskaza moliwe zawioLci zabezpiecze!ia aSe!tura" !eSo rozwamy przypadki dwch wybit!ych postaci !aszeSo ycia spoecz!eSo. :prawa Becha Wasy ,to tu kogo podporzdkowa sobie $ system prezydenta, czy prezydent system8 ,iSdy dokad!ie !ie wiadomo jak to jest kiedy w Sr wchodz suby specjal!e. Politycy uwaaj e s o!e do ich dyspozycji a z kolei o!e bardzo czsto opa!owuj politykw'''7X. .zy Wasa jest lub by /WN -st!ieje spora Srupa ludzi T s wLrd !ich jeSo daw!i wsppracow!icy T o tym od daw!a Sboko przeko!a!ych. /o oczywiLcie ade! dowd. 1opot w tym e mo!a udowod!i i ktoI by a@Se!tem ale !ie sposb udowod!i teSo i ktoL aSe!tem !ie by. 3 pu!ktu widze!ia czystej loSiki ucieczki przed t para!oj !ie ma. %lateSo !ie ma racji 5acek 1uroH mwicy o tzw. liLcie $acierewiczaa K5est to po prostu stek kiamstw !a VLcie s !azwiska w ktre ja po prostu !ie wierz mam !a to mas dowodNw7 : tam ludzie ktrych z!am z ktrymi dziaaem blisko'] <podkr. +3?'7G. /o i mo!a byo by aSe!tem !ie pozostawiwszy ad!ych Lladw !a papierze to !a pew!o 1uroh rozumie. 3 kolei historia taj!ych sub pokazuje e pokrt!oL duszy ludzkiej !ie ma Sra!ic e w pew!ych waru!kach z rw! SorliwoLci mo!a suy wicej !i jed!emu pa!u e mo!a pracowa dla zwalczajcych si stro! bdc jed!oczeL!ie wew!trz!ie przeko!a!ym i wcale !ie czy!i si _le. Wiara w druSieSo czowieka to rzecz pik!a ale czy akurat 1uro!iowi tumaczy trzeba i Sboka wiara potrafi owocowa !ie tylko !iewraliwoLci !a fakty ale i wi!N

0sobiLcie bybym sko!!y obdarzy Pa!a Prezyde!ta pew!ym kredytem zaufa!ia i uz!a i moe mwi prawd <albo przy!ajm!iej wierzy w swe sowa? Sdy twierdzi i !ikoSo !ie zdradzi c !a !ikoSo !ie do!is. 1opot w tym iz !ic trzeba by Lwiadomym aSe!tem aby by
*ec #*1zew1+i7 rzerw,n, /re.ier,6 Z J,rte. #*1zew1+i. roz.,wi,j5 &ndo1J,w J,n21zew1+i) Jerzy K0o1iQ1+i) J,n S*rc+ow1+i) W,r1z,w, :>>D) N,+0,de. Ty8odni+, So*id,rnoB?) $# HD7 :<G Cyt %)3. #*1zew1+i7 rzerw,n, /re.ier,) 17 *2.

Suby specjalne i samolikwidacja" komunizmu

A)

uzale!io!ym i ko!trolowa!ym operacyj!ie przez koSoL i!!eSo. $o!a !ie rozumie teSo jakiemu pa!u si suy. 3asta!wmy si> dlaczeSo w ksice wyda!ej w /(J 5aruzelski uz!aje za stosow!e przypom!ie epizod sprzed jede!astu latN ;wczeL!ie premier tak pisze o swym druSim spotka!iu z Was odbytym JJ marca ;=5, po i!cyde!cie byS@doskim# KW rozmowie z przewod!iczcym ]:olidar!oLci] pojawiy si jeszcze dwa eleme!ty zasuSujce !a od!otowa!ie. 0t !asze suby wywiadowcze zdobyy we Woszech dzie!!ikarskie materiay robio!e z myLl o zoLliwym wykorzysta!iu przeciwko Wasie. 1orzystajc z okazji spotka!ia przekazaem mu je. 3apew!iem jed!oczeL!ie e uczy!i wszystko aby !ik" !ie zrobi z !ich uytku. 6y to z mej stro!y po prostu ludzki 0druch wyraz sympatii ktrej !i jak sdz midzy !ami ist!iaa. <...? 9staliiiLmy i to !asze druSie spotka!ie potraktujemy pouf!ie !ie oSosimy komu!ikatuM <podkr +3?'7=. :am Wasa przy!ajm!iej potraktowa je !a tyle pouf!ie i w ksice K%roSa !adzieiM oSoszo!ej w ;=D, po obszer!ym omwie!iu pierwszeSo spotka!ia z 5aruzelskim w d!iu '7 marca pisze jedy!ie# K,ic wszystkie spotka!ia miay charakter publicz!y. 0dbyo si jeszcze jed!o pouf!e w cztery oczy. 0bieca!o mi wtedy e ]Sdyby coL] T to otrzymam !a cztery d!i wczeL!iej syS!a ktry bdzie ostat!i sza!s eby zapobiec czemuL !ieodwracal!emu. /a obiet!ica !ie zostaa dotrzyma!a]X'7(. +!i sowa i owo spotka!ie miao bezpoLred!i zwizek z i!cyde!tem bydSoskim...''7 Warto w Owietle tej i!formacji dokad!iej przea!alizowa zachowa!ie Wasy !a sy!!ym posiedze!iu 11P w 6ydSoszczy w d!. JU marca. Wykaza tam !iezwyk determi!acj przeciwstawiajc si caej krajwce dcej do strajku Se!eral!eSo + w K%rodze !adzieiM to dramatycz!e posiedze!ie potraktowa b. zdawkowo.

., J,r2ze*1+i) S-cin wojenny) s. G=7 i] %ccK W,031,) !ic89 n,dziei) Kr,+Nw :>><) Wyd,wnictwo Zn,+) s. D:;7 no W o8N*e W,031, w rN4nyc@ o+re1,c@ odby0 1zere8 t,jnyc@ Fnie+iedy nic ty*+o d*, 1zer1zej o/inii /2b*icznej) *ecz *e4 i d*, +ierownictw, r@SE( 1/oi+,A z /reet-,*,wicie*,.i w0,dz7 Nic+*Nic z nic@ 1L j24 dzi zn,ne M w.io) by @i10oiycy z,j3*i 1i3 ty. w,0+ie. b*i4ej7 N, /rzy+0,d &,+ow1+i .Nwi o roz.owie Ki1zcz,+, z W,0315 w Ai-o.owie > *i1to/,d, 36* FJ,+ t2 &ic Vt,0o) 1) IH(7 rzejrzenie A!rN8E W,031y /od +,*e. -,+*Aw *,. nieobecnyc@ .o80oby /row,dzi? do cie+,wyc@ rez2*t,tNw7

,ie warto teraz w!ika w okolicz!oLci wczes!eSo pobytu Wasy we Woszech. .o i!!eSo jest wa!e. %laczeSo w ksice opublikowa!ej w ;23 5aruzelski T o ktrym wiadomo i zaczytywa si w lekturze sprawozdaH podleSych mu sub specjal!ych T /rzy/o.in, <ciekawe komu w pierwszej kolej!oLci# Wasie opi!ii publicz!ej czy te swoim partyj!ym towarzyszom uspokaja!ym w te! sposb? sza!ta sprzed '' latN .zy to jedy!a zaSrywka leSo rodzajuN .zy od tamteSo czasu tj od /=' suby specjal!e !ie miay wicej okazji by zSromadzi kopotliwe dla obec!eSo prezyde!ta materiayN Przecie !ie wszystkie operacje komu!istycz!ych sub specjal!ych

25

+!drzej 3ybertowicz

przeciw przewod!iczcemu K:M byy tak !ieudol!ie wyko!a!e jak akcja ze sy!! taLm z rozmowy Wasy z bratem. .zy przytoczo!a wypowied_ 5aruzelskieSo sta!owi ostrzee!ieN :yS!a w rodzaju# KPa!ie Wasa odld T dotd mo!a dziaa. Prosz bardzo +le od dekomu!izacji trzeba si trzyma z daleka"M .zy Sra poleSa !adal !a tym. e ja wiem o tobie ty o m!ie T i obaj milczymyN 5akie skutki dla polskiej demokracji ma teSo rodzaju wzajem!e blokowa!ie si wysokich stro!N /rud!e do zrozumie!ia posu!icia Wasy pojawiy si doL wczeL!ie. 5arosaw 1orski w ksice KWdzM relacjo!uje# K$illetom i 2akowskim partia rozazia si w rkach. Potrzebowali Swara!cji e po przemalowa!iu ukad okrSeSo stou] bdzie !adal aktual!y. 1o!takty byy ju przetarte bowiem 5arosaw 1aczyHski !eSocjowa wczeL!iej z !imi prezesur $azowieckieSo. J7 Srud!ia []=( T +3\ Wasa spotka si w 8daHsku z $illerem. )7 Srud!ia w Smachu :ejmu T z 2akowskim. 2ozmowa toczya si w cztery oczy. <...? przewod!iczcy K:olidar!oLciM spotyka si !a Sodzi!!ej rozmowie po ktrej przed kamerami telewizji wymie!ia dusery w rodzaju ]jeszcze razem pojedziemy !a rybki pa!ie $ieczysawieM +leksa!der Vall# K5eLli popatrze !a dziaal!oL Wasy jeszcze przed rozwiza!iem si partii to musz powiedzie zupe!ie szczerze <...? T Bech wyko!ywa !admier! iloL Sestw w stosu!ku do ukadu pezetpeerowskieSo. ,iesmacz!e spotka!ie z 2akowskim wyra_!e promowa!ie Diszbacha wypowiedzi e potrzeb!a jest lewa !oSa a potem obraa!ie si !a wy!ik zjazdu i moc!y atak w kwestii majtku partiiM'' .

:poro czasu przed. ukaza!iem si sy!!eSo tekstu 1urskieSo KWdzM wyciSajceSo z cie!ia
ni J7K2r1+i) WNdz) 17 >: ;;+ J7K2r1+i) WNdz) 17 >H

rol $ieczysawa WachowskieSo'') w miesicz!iku K0@rie!lacja !a prawoM moemy przeczyta# KPrzypom!ijmy c po swej i!auSuracji p. prezyde!t <...? zapropo!owa sprzecz!ie ze swoimi uprzed!imi obiet!icami op_!iajce sce!ariusze' <!ajwyra_!iej w otocze!iu p. prezyde!ta dziaa wyjtkowo utale!towa!y sce!arzysta? by polem twierdzi e zrobi wszystko aby wybory odbyy :i w majuM <podkr. +J?l9. 1ome!tujc wybory parlame!tar!e ](' redakcja leSo miesicz!ika wskazuje i_ warto od!otowa i zapamita kroki podjte przez Prezyde!ta !iebawem po wyborach. 0t KPrezyde!t# T zasuSerowa moliwoL udziau komu!istw w rzdzie <...? T stwierdzi ze poszukuje ]okrSeSo stou] w !owym wyda!iu

Suby specjalne i samolikwidacja" komunizmu

A>

T ujaw!i wreszcie e posdza!ie So o ch likwidacji ]Srubej kreski] to !ieporozumie!ie albowiem wyz!aje w tej kwestii poSldy zblio!e do $azowieckieSoM''>. 5a!usz 3crrike czo!ek sejmowej komisji ds. zbada!ia realizacji uchway :ejmu o ujaw!ia!iu aSe!tw 96 j :6 wspomi!a o preparowa!iu dokume!tw w komu!istycz!ym $:W K,ie brak przykadw popierajcych t lez. ,p. w wy!iku akcji ]+mbasador U i przekaza!ia placwkom dyplomatycz!ym paHstw ska!dy!awskich ]dokume!tw] ktre suSeroway e Wasa jest aSe!tem Bech Wasa otrzyma Pokojow ,aSrod ,obla o rok p_!iej. Po roku bowiem zachod!ie suby stwierdziy e materiay obciajce zostay sfaszowa!eM ''A. 1omu w ostatecz!ym rozrachu!ku podleSay suby mo!tujce t prowokacjN Pasjo!ujcemu si ich praca Pa!u 8e!eraowi ktry wczeL!iej !awiza z Bechem Was K!i sympatiiM . %laczeSo jed!ak i!formacj o tym jak lo polskie suby specjal!e brzydko potraktoway Was podaje prasie waL!ie wielolet!i pracow!ik aparatu byy sekretarz 1W P3P2 w 6ydSoszczy ''= obec!ie pose :B% i biz!esma! 5a!usz 3emkeN %laczeSo postkomu!istycz!a K/rybu!aM publikuje ste!oSramy z tych waL!ie posiedzeH :ejmowej
E: 1A w5t/*iw5 .i3 W,c@ow1+ie8o w1+,z,0 /rze+on2j npo j2480o12yie+1t J,ro10,w, K2r1+ie8o) WNdz M /rzedc9t,iiii rozdzi,0 FOW) nr 4., *..+5.4*, 17;6:H(7 K1i54+, ,w0, &,biej, 8 In8i &o1iQ1+iej) Ki. /,n jo* /,rne W,c@ow1+i *y*+o /otwierdz, ob,wy7 W-irNd w1tiz51,j5cycb i d,j5cyc@ wie*e do .yB*eni, inro-d,cji dotycz5cyc@ W,c@ow1+ie8o i W,31y Fw wici2 /rzy/,d+,c@ .,j5cyc@ w/r,wdzie c*t,r,+*er /o1z*,+ M jedn,+ n, ty*e /ow,4nyc@ @ i4 /owinny one b2dzi? n,jwy41zy nie/o+Nj i c,*, 1/r,w, /owinn, zo1t,? /odd,n, 1/r,wdzeni2 /rzez j,+LB niez,*e4n5 +o.i1j3( /od,nyc@ w Ic+idc K2r1+ie8o7 zwrN?.y 2w,83 ty*+o n, jednLT AW,c@owi+i2irzy.yw,J8o PW,0313r ci58*e !, wJ0tciwy. /ozio.ic /odenerwow,ni,7 rzyj.ow,0 z*eceni, nA wyzw,*,nie w ni. n,/i3ci,7 W1zy1cy wiedzie*i) 4e wiedy %ccK jt1i n,j*e/1zyE9 F+o.ent,rz K2r1+ie8o) ,7 :H(7 &zecz zd,je 1i3 wy8*5d,? t,+) j,+ 8dyby +*o1 w1/o.,8,0 F/row,dzikZ( W,c@ow1+ie8o) 20,twi,j5c .2 1Tcrow,nie W,0315 z, /o.oc5 o/r,cow,ne8o /rzez c+1/cr*ow /ro-i*2 o1obowoBci *e8o o1t,tnie8o7 . JK) #ni:) nr ::[:D7 17 DV UJ &ed,+cj,) Wybory M rz5d M /rzy1ztoA-c) #n ) nr ::[:D) :>>:) 17 :) jjS O ) :G6:;7<d>D7) nr :ID) 1) :7 Z +in * 0 ,n Oener,0 obecnie n,wi5z,0 ni? wz,je.nej 1y./,riiZ

1omisji .iemie!iewskie@So ktre mwi o tej samej sprawieN ''( .zy Prezyde!t potrzebuje uwiarySod!ie!ia z takiej waL!ie stro!yN Wiadomo e uwiarySod!ia moS tylko wiarySod!i. 1omu weduS Becha Wasy opi!ia publicz!a powi!!a da wiar w kwestii jeSo ewe!tual!ej aSe!tural!oscrN 6yemu szefowi $:W Se!. 1iszczakowi ktry przez telefo! upew!ia Prezyde!ta i !ie by K6olkiemM... K8lob JUM cytuje KbyeSo pracow!ika $:WM mwiceSo o dziaajcej wiele lat Srupie operacyj!ej rozpracowujcej Was# K/ specjal! Srup w departame!cie d kierowa 3..h. $ia p_!iej i!teresujce koleje losu<...?. W kadym razie przetrwa wszystkie resortowe burze weryfikacyj!e przetrwa 1ozowskieSo $ajewskieSo. 1iedy resort przej $acierewicz zajmowa

22

+!drzej 3ybertowicz

powa!e kierow!icze sta!owisko i przez duszy czas fu!kcjo!owa zupe!ie !ie_le. W koHcu $acierewicz powiedzia mu e !ie widzi So ju duej !a tym sta!owisku i daje mu tydzieH !a rozlicze!ie z kadrami. $yLl e do sameSo koHca !ie wiedzia koSo zwal!ia. Pew!ie Sdyby wiedzia to wycis!by z !ieSo jak z cytry!y wszystko co tamte! wiedzia !a temat Wasy i aSe!tury wok !ieSoM' . .zy !ie powi!!o budzi zasta!owie!ia i sam Wasa tak podejrzliwy T jak mwi Twobec !ajbliszych wsppracow!ikw !ie zai!teresowa si bliej tymi co przez lata starali si prze!ik! jeSo !ajSbsze sekrety i z pew!oLci wyrzdzili mu !iejed!o LwiHstwoN ,ie sposb te !ie spyta# dla koSo w ostat!ich latach pracowa wspom!ia!y fu!kcjo!ariusz $:WN -lu i jakim pa!om faktycz!ie suyN ,awet SdybyLmy przyjli i te! czy i!!y poszczeSl!y byy fu!kcjo!ariusz >6 sta si ostat!io lojal!ym pracow!ikiem !oweSo paHstwa to ile !aiw!oLci trzeba by uz!a i lakie waL!ie postpowa!ie stao si <i 4e w oSle w ist!iejcych waru!kach sta si .o80o( reSuN lic beztroski trzeba by uwierzy i ktoL majcy wielolet!ie subtel!e powiza!ia z lud_mi !ome!klaturoweSo kapitau !ie wykorzysta swej obec!ej wiedzy o wew!trz!ych zakulisowych mecha!izmach dziaa!ia paHstwa dla ocriro!y teSo kapitau i jeSo rozbudowyN Przecie oSasza!e od czasu do czasu przez pismo 9rba!a K,ieM rewelacje s efektem m.i!. teSo rodzaju sytuacji. :e!sow!e wydaje si te przypuszcze!ie i to co idzie do druku sta!owi jedy!ie czubek Sry lodowej materiaw dostp!ych dla Budzi ktrych i!teresom suy to pismo. %laczeSo dopiero = czerwca <23, tj. po wybuchu afery lustracyj!ej i obale!iu rzdu 5a!a
n, In-or.,cje o +,rierze Ze.+e8o /od,0, OJ Fni D:=) :=)<>7;>) 17 -,*? z o+,zji obj3ci, /rzezeQ -2n+cji I 1e+ret,rz, KW w Byd8o1zczy) U9 Tryb2n,) nr -52, wyd7 5, DI7<d7>D) 17 :) :D< $,re+ Krzy1zto- $,rcj,o1+i) Tecz+, Bo*+,) O*ob DI) nr D) :<6:d7<G7>D) 1 7D7 Z &

0lszewskieSo Bech Wasa pofatySowa :i do $:W by zapoz!a si ze swoj teczkN'J .zy w i!teresie bezpieczeHstwa parte twa !ie !aleao zrobi teSo jak !ajprdzej po objciu prezyde!turyN 1to i jakieSo rodzaju zapew!ie!ia ofiarowa wczeL!iej Wasie i Prezyde!i !ie uz!a za wskaza!e zajcie si t spraw przed wybuchem afeiy z teczkamiN" + jak i!terpretowa dziw!y upublicz!io!y sposb uruchomie!ia przez 6elweder sprawy aSe!ta K3apal!iczkaMN 8dyby Prezydc!lowi !aprawd chodzio o bezpieczeHstwo paHstwa to sprawa ta powi!!a zosta podjta w !ormal!ym trybie ko!trwywiadowczym# bez rozSosu skutecz!ie bez
WE OO) nr ::G) <>)<d)>D7 s" :6 Bo*e+) %o*e+ i Z,/,*nicz+,7 OW7 nr :ID) A &) :G6:;7<d7>D) i) :7 izJ &o.2,*d %,z,rowicz) Zerw,? +2r*yne) T,+) nr H:) :;7:<7>D) D7 i*,t jzy o+,zji z,cyi2j3 2w,83 St,ni10,w, lpjZ., i. *2te8o 34*N ATrzeci rzy8z +o*ei) wyr,Xnie n,j.niej 1/r,wny) n,j8orzej dobier,j5cy *2dzi @p. N,jderowi 1+0,d,. *2 2+0on(E) F-ewi,* i ott-c,) K2*t2r, Fwyd,nie +r,jowe() nr =7 :WD) S7 :d(7 N,12w, 1i3 wie*e /yt,Q7 N, /rzy+0,dK aOy i j,+5 ro*3 ode8r,0 N,jder w .i,now,ni2 AndrzejH #*ec@ow1+ie8o .*ni12e. -in,n1Nw w rz5dzie J,n, #*1zew1+ie8oZ

Suby specjalne i samolikwidacja" komunizmu

AG

sterowa!ych przeciekw <ktrych celem byo oskare!ie 3dzisawa ,ajdera? 5ak dotd ade! re@ zultat ko!trwywiadowca !ie zosta uzyska!y s tylko pew!e rezultaty propaSa!dowe. 6y moe tylko o !ie chodzio. ,a przykad $ich!ik reaSuje !a spraw Z3apal!iczkiM histerycz!ym kome!tarzem majcym !a celu kompromitacj samej idei lustracji'JJ. %laczeSo z podjciem tej sprawy 6elweder zwleka a do wybuchu afery z list $acierewiczaN %aoby si T cho z trudem T z!ale_ pew!e racje paHstwowe przemawiajce za szybkim odwoa!iem rzdu 5a!a 0lszewskieSo w sytuacji jaka powstaa po ujaw!ie!iu owej listy. 5ed!ak sposb i mome!t !aSoL!ie!ia sprawy K3apal!iczkiM wyra_!ie przemawiaj z a tym i zostaa o!a Kprzez prezyde!ta i jeSo ludzi z premedytacj wyciS!ita rozdmucha!a i wykorzysta!a jako parawa! dla wiele powa!iejszych afer aSe!@tural!ych zaSroo!ych rychym ujaw!ie!iemM'J). 3upe!ie !iezale!ie do teSo i wersja sameSo ,ajdcra jest zupe!ie !ieprzeko!ujca 'JU. $amy tu do czy!ie!ia z posu!iciem 6elwederu bdcym dokad!ie tym co zarzuca!o T wcale !ie jestem pewie! e susz!ie T $acierewiczowi. 3 wykorzysta!iem akt operacyj!ych sub specjal!ych do Sry politycz!ej o was!e a !ie !arodowe i!teresy. ,iezale!ie od teSo czy w istocie bya to cy!icz!a zaSrywka politycz!a czy te reakcja !a poziomie chopca obrao!eSo !a swych kolesiw T w stylu# wy mi tak to ja wam tak T caa ta sytuacja bardzo Jle Owiadczy o poziomic !aszej prezyde!tury.

:uby specjal!e i KsamolikwidacjaM komu!izmu

A>

,awiasem mwic ciekawie kojarzy fakty 8rzeSorz :chreibcr pose 3.h, z bydSoskieSoa K'7 kwiet!ia '((7 r. Bech Wasa zapowiedzia ubieSa!ie si o urzd prezyde!ta. ') kwiet!ia ]8azeta Wyborcza] dyskret!ie poi!formowaa c jej redaktor !aczel!y pose +dam $ich!ik przeSlda ]teczki z aktami obec!ych liderw r :M zawierajce materiay o ich dziaal!oLci do Srud!ia '(==X. Wkrtce potem podczas wiecu w Pucku przewod!iczcy ,:33 K:M wypowiedzia jw ]woj! !a SrzeX. ' czerwca '((7 w liLcie do $ich!ika Wasa stwierdzi ko!iecz!oL odwoa!ia So z fu!kcji redaktora !aczel!eSo oraz odebra!ia ]8azecie Wyborczej] z!aku Sraficz!eSo ]:olidar!oLci]. ,ikt !ic mS zrozumie Swatow!ych posu!i Becha. 3 rw! determi!acj zachowa si Wasa jeszcze raz dokad!ie w dwa lata p_!iej podczas odwoywa!ia rzdu 0lszewskieSoM'ZX W d!iu J( lipca ](J Wasa w zwizku z przyjtym przez :e!at projektem ustawy dekom u!izacyj!o@lustracyj!ej spotyka si z kierow!ictwem 90P WeduS oficjal!eSo komu!ikatu 6iura PrasoweSo Prezyde!ta stwierdza wtedy i Kprzeciwstawi si z ca moc prbom dekompozycji 9rzdu 0chro!y PaHstwa. .i fu!kcjo!ariusze ktrzy przeszli @ zSod!ie z prawem T weryfikacj latem '((7 roku moS pracowa spokoj!ie i zSod!ie z i!teresem paHstwaM . .zy to jede! z pomysw !a tworze!ie partii prezyde!ckiejN + co bdzie jeLli w wy!iku lustracji okae si i w szereSu komisji prowadzcych ow weryfikacj z!ajdowali si /W c zdarzao si i to aSe!ci weryfikowali swoich oficerw prowadzcych i e sytuacje takie wcale !ie miay charakteru wyjtkoweSoN Powiada si i Wasa to stary lis ktry K!iSdy !ikomu !ie ufaM e Kuprawia polityk sam. le! kio twierdzi e jest o! pod wpywem doradcw myli si. 5eLli !awet Wasa robi dokad!ie to czeSo doradcy sobie ycz to wcale !ie z!aczy e !ie wie co robi W pe!i ko!troluje swj pozor!y stopieH zale!oLci. ,ie ma se!tyme!tu wobec !ikoSo. %o !ikoSo si le !ie przyzwyczaja wszystkich ludzi z politycz!ej bra!y trakluje praSmatycz!ie t bez!amit!ie. ,ie ma osb z ktrymi !ie moe si rozsta !ie ma sojuszy ktrych !ic moe zawiza lub zerwaM . 5ed!ake !awet !ajbardziej szczwa!eSo 9sa moe przechytrzy kolektyw!y spryt i!stytucji ktrych rodowd i doLwiadcze!ie siSa czasw carskiej 0chra!y@ 1westi czasu i !akadu Lrodkw jest uwika!ie czowieka w ukad w ktrym uz!a e m!iejszym zem jest uczy!ie!ie teSo !a czym zaley autorom ma!ipulacji.

:D= :KJ) nr :D>) <H6<=7<G7>D) s. d) 77!*,cze8o #*1zew1+i .21i,0 odejB?ZE


Jyt, z, F-cc*(/ OW) nr :G; A &) H<7<G7>D) H7 :DG i7K2t1+i) WNdz) 1) ::G) :G7

Suby specjalne i samoikwidacja" komunizmu

A(

Wiele zdaje si wskazywa !a to i prezyde!tura oz!acza dla Wasy !owy rodzaj odpowiedzial!oLci i !owy rodzaj stresw z ktrymi sam !ie bardzo potrafi sobie poradzi# tak emocjo!al!ie jak i!telektual!ie. Re po wymia!ie kolej!ej Srupy doradcw z!alaz si jed!ak w sytuacji psychicz!eSo uzale!ie!ia. 8ry operacyj!e maj !ieskoHcze!ie szerok Sam odcie!i. 3byt wiele wskazuje !a to iz Bech Wasa jest jakoL uwika!y w takie Sry prowadzo!e przez komu!istycz!e suby specjal!e lubCf ich pozostaoLci by z!w zaciSa tu kurty! milcze!ia@ .zy ist!iej !iez!a!e jeszcze zobowiza!ia obec!eSo Prezyde!taN 6y moe w swoim odczuciu Wasa stwierdzi prawd w liLcie do 4dwarda 8ierka !apisa!ym !a pierwszych stro!ach eSzemplarza ksiki K%roSa !adzieiM przekaza!eSo b. ' sekretarzowi# K0Lwiadczam Pa!u i zrobi to publicz!ie jak bdzie trzeba i !iSdy !ie byem aSe!tem i !iSdy !a !ikoSo !ie do!osiem do :6 <T?to !ie po raz pierwszy i !ie ostat!i rozeSraem parti pokera <...?MJ. 5ed!ake mo!a !ikoSo ko!kret!eSo !ie zdradzi a mimo to podejmowa pod wpywem posu!i przeciw!ika takie waL!ie kroki jakie s jemu potrzeb!e. $o!a zaSubi si i przesta racje kraju rozpoz!awa@ $o!a przesta suy swojej sprawie... .zy chro!ie!ie postkomu!istycz!ej lewicy !ic utrud!ia procesu spo!ta!icz!eSo wya!ia!ia si w !aszym yciu politycz!ym lewicy aute!tycz!ejN /akiej ktra pozbawiaby lewic postkomu!istycz! jej uprawomoc!ieHN Przypomi!a si pyta!ie# dlaczeSo 5aruzelski tak atwo zrzek si prezyde!turyN - !asuwa si trud!a do odparcia myLl# a moe dlateSo i w dalszym ciSu mamy do czy!ie!ia z jakimiL postaciami operacyj!ej ko!troli !ad WasN + moe dlateSo i to prezyde!tura Wasy ma pe!i T i wySlda !a to e !iestety pe!i T rol politycz!eSo parasola !ad star !ome!klatur jakim wczeL!iej bya prezyde!tura 5aruzelskieSoN )

,8enic. SB j24 zn cz,1Nw Kow,*czy+, j,+o .ini1tr, SW7 Cyt2j3 z, not,t+5 #/r7 F () W,031, do Oier+,K To nie /o r,z /ierw1zy i nie o1t,tni roze8r,0e. /,rti3 /o+er,7 Tryb2n,) :=)<d7>D) t2 :H>) wyd7 5, s. :7

"iZB W,031, ziobi0 *o w zwi5z+2 z wz.i,n+5 w A rzerw,nej de+,dzieE Oier+,) i4 W,031, by0 # T,+ie o1+,r4eni, otw,rcie -or.202je .) ic) J)K,czyQ1+i

G7

ndrzej !ybertowicz

Przypadek +dama $ich!ika


ACz0owie+) +*oty /rzez wie*e *,* b3d5c .,ni/2*ow,ny /,d0 o-i,r5 .,ni/2*,cji i 1,. 1i,0 1i3 .,ni/2*,tore.7 W1,dzie wietrzy 1/i1+i) z,8ro4eni,) je1t niezwy+*e /odejrz*iwy i broni 1i3 /rzed ty.i ob1e1j,.i /rzez intry8i7 $, to we +rwiE`

+dam $ich!ik to posta wybit!a fascy!ujca i !iejed!oz!acz!a. WokjcSo dziaal!oLci publicz!ej !aroso ju sporo powa!ych wtpliwoLci ktrych @T o ile wiem T !iSdy !ie pofatySowa si wyjaL!i. W opracowa!ym pod ko!iec maja br. raporcie Wydziau :tudiw mi!istra :W dla premiera 5a!a 0lszewskieSo czytamy# K,iepokojce byo udostp!ie!ie akt sub specjal!ych !iektrym osobom zwiza!ym z ko!traktem ]okrSeSo stouX. Przykadem jest tzw. komisja $ich!ika]X U. 1omisja la dziaaa !a tere!ie $:W majc dostp do !ajlaj !iej szych maicrialw w okresie od 'J kwiet!ia do JG czerwca ](7 roku. Powoa!a zostaa !a w!iosek wczes!eSo mi!istra edukacji !arodowej Ve!ryka :amso!owicza. Poza $ich!ikiem w jej skad weszli# profesorowie historii +!drzej +j!e!kiel i 5erzy Volzer oraz dyrektor +rchiwum +kt ,owych 6oSda! 1roi. K5ede! z !ich fiSurowa w kartotekach jako /W. 5edy!ym materiaem ktry po sobie pozostawia 1omisja jest liczce dwie stro!y sprawozda!ie wraz z e!iSmatycz!ym spisem materiaw archiwal!ych i w!ioskiem o przekwa li :kowa!ie kateSorii dokume!tw z tej wyrywkowej listy. <K.? ,ic ma jed!ak ad!ej podstawy praw!ej dziaa!ia 1omisji. 1orzysta!ie z dokume!tw odbywao si poza wszelkimi procedurami obowizujcymi w $:WM> +!to!i $acierewicz o komisji $ich!ika mwi tak# K0 jej dziaal!oLci wiadomo tylko tyle e zostaa utworzo!a w bardzo dziwacz!ym trybie przy mi!istrach edukcji !arodowej i spraw wew!trz!ych i dziaaa ptora miesica. ,ic pozostawia po sobie dokume!tw moScych z weryfikowa co !aprawd zrobiaX co przeSldaa co ewe!tual!ie z!iszczya. .zo!kowie komisji repreze!tujcy bardzo okreLlo! opcj politycz! mieli dostp do archiww poza wszelkimi procedurami. ,iektrzy z !ich jeszcze ptora miesica temu bezpodstaw!ie [a to skd wiadomoN T +3\ oskarali publicz!ie LrodowiskaX z ktrymi wspdziaali o obec!oL w !ich
$22 J,n $7 J,c+ow1+i) Szcze/,n ,ryn) Inter/e*,cje7 K2*i1y .,ni/2*,cji7 W,r1z,w, :>>:) #-icyn, Wyd,wnicz, JVK) 1r >HT
je1i *o /ocz5te+ rozdzi,02 /oBwiecone8o $ic@ni+owi7 U* TS) nr DG) <H7<G7>D) 17 5. W AIn-or.,cji n, te.,t z,1obNw ,rc@iw,*nyc@ i .e*ody 21t,*eni, d,nyc@) b3d5cyc@ /rzed.iote. Uc@w,0y Sej.2 & E /rze+,z,nej w1zy1r+i. /o10o. /rzez .in7 NI,6cie.wicz, czyt,.yT 77$,cierewicz /rzyzn,6 4e nie .ozii9 21t,*i?) z j,+i.i do+2.ent,.i +o.i1j, jni,t, do czynieni,) ,ni j,+ /r,cow,0, ,*e 1twierdX rNwnoczeBnie) ze z wy/owiedzi /2b*icznyc@ nie+tNryc@ cz0on+Nw +o.i+i .odn, V"w*jrdz*W) *i //data o!a do1*-/ do ,+* o1obowyc@ by0yc@ w1/N0/r,cowni+Nw UB I SBE FCyt,* z o.Nwieni, owej In-or.,cji ZA JtJ,c@owicz/ !,ri21z Jedor) Co by0o w +o/ercie $,cierewicz,) OW) nr :HH A & $@ <d6<G7<d7>D) < I(7 W 1/r,wie tej z ob) 0ez Wito*d BereSj Kr,y1zto- B2.e*+o) O*ini,rz z @Ty8odoi+QE6 &crz.owy z by0y. .ini1tre. 1/r,w wewn3*izyc@ Kizy1zto-e. Koz0ow1+i.) W,r1z,w, :>>: ABOWE 17 dH6I7 %C0Z Kon-idenci 15 wBrNd n,1 ,r -5.

Suby specjalne i samoikwidacja" komunizmu

G'

wsppracow!ikw :6@ +dam $ich!ik w przedmowie do fra!cuskieSo wyda!ia wspom!ieH Se!. 5aruzelskieSo rzucajc oskare!ia !ic przytoczy ad!ych materiaw dowodowych !ic zastrzeS siX e jest to kwestia ktr trzeba !ajpierw zbada. Wtedy prasa !ie protestowaa [tu przypis od redakcji K,oweSo OwiataMa K,a str. )=> wyda!ych we Dra!cji KWspom!ieHM Se!. 5aruzelskieSo z!ajduje si !astpujce zda!ie $ich!ika# ]9miejscawiajc waszych aSe!tw w K/ySod!iku $azowszeMa by mome!t kiedy wikszoL osb pracujcych w tym tySod!iku to byli wasi pracow!icyM\MA. ,ieco !a marSi!esie warto zauway i w Sorcych chwilach afery lustracyj!ej ade! z czo!kw tej komisji <poza samym $ich!ikiem? !ie wczyM si do debat !ie prbowa przedstawi opi!ii publicz!ej swych doLwiadczeH z pracy w komisji. Wydawa by si moSoX i profesorowie@historycyX ktrym da!e byo zapoz!a si z aktami $:W t to osoby kompete!t!e majce coL do powiedze!ia w sporach o lustracje. .zy to i $ich!ik mS w wiezie!iu pisa swe tekstyX e by w sta!ie wielokrot!ie przekazywa je !a zew!trz do publikacji w podziem!ych wydaw!ictwach jest wystarczajc przesa!k do teSo by uz!a So za aSe!taN -dce tym tropem m!iej lub bardziej aluzyj!e posdze!ia spotykamy w prasie wielokrot!ie. W artykule poLwico!ym $ichaowi Dalzma!!owi i!spektorowi ,/1X ktry !aSoL!i afer D033 mo!a przeczyta wypowiedjeSo o!y# KPamitam e kiedyL powiedziaX e dojLcie do wadzy Srupy $ich!ika bdzie !astp! traSedi Polski po!iewa jest to elita promoskiewska. Wybucha kolej!a afera towarzyska. $icha arSume!towa e Lrodowisko to !ajlepiej bdzie chro!io imperial!e i!teresy $oskwy w Polsce. Wskazywa !a licz!e absurdy sytuacyj!e T w jakisposb represjo!owa!y opozycjo!ista moe w wizie!iu pisa ksiki mie dostp do tekstw _rdowych i jeszcze wydawa je <...?M. 3arzuty promes kie wskbLci wobec $ich!ika wydaway mi si Srubo przesadzo!e do mome!tu aktyw!ej obro!y przez KWyborczM prezyde!ckiej wersji traktatu Polski z 2osj. Wersji umoliwiajcej stro!ie rosyjskiej zakad!ie w o@puszczo!ych przez wojska bazach spek polsko@ rosyjskich. ,iSdy !ic spotkaem si z wyjaL!ie!iem przez sameSo $ich!ika fe!ome!u jeSo wizie!!ej twrczoLci. - cho oczywiLcie poszlaki !ie s dowodami to dobrze byoby wtpliwoLci wyjaL!ia. Prawdopodob!e wydaje si i od ktreSoL mome!tu komu!istycz!e wadze rozmyLl!ie budoway $ich!ikowi leSe!d !aSaL!iajc jeSo osob poprzez publicz!e ataki e by moe i t droS ma!ipulowa!o !im e wreszcie T to chyba !ajwa!iejsze T wybiera!o i ustawia!o sobie przeciw!ika. ,ie zawsze trzeba siSa po bardziej brutal! i jed!oz!acz! procedur o ktrej wspomi!a 6oSda! 6orusewicz# Kw sta!ie woje!!ym o!i specjal!ie aresztowali jed!ych w struktu@ rach ]:/ by zwol!i miejsce dla swoichM . $o!a !amaszcza w swoisty sposb tych spoLrd opozycjo!istw ktrych uz!aje si <prawdopodob!ie w wy!iku jakoX przeprowadzo!ej a!alizy politycz!ej i operacyj!ej? za wySod!ych dla siebie przeciw!ikw. 6y moe <eSo lypu celom suy miao sy!!e blokowa!ie rozmw 0krSeSo :tou z powodu uczest!ictwa w deleSacji

&*iZ &oz.ow, iotr, J,+2c+ie8o i $,r+, Kr2+eiw,+ic8o z Anion i. $,cierewicze.9 nr :=H) wyd7

<:7<G7>D) 1) G6

GJ

ndrzej !ybertowicz

stro!y spoecz!ej 5acka 1uro!ia i +dama $ich!ika. .zy w te! sposb !ic uczy!io!o ich postaciami przy :tole wprost !iezastpio!ymiN 5eLli tak byo to czy postawio!o !a dobr kartN 5esie!i <=2 $ich!ik u@czest!iczy w telewizyj!ych <czLciowo u kartowa!ych? dyskusjach z +leksa!drem 1waL!iewskim la!suje So i !adaje re!om aparatczyka oLwieco!eSo. Wios! ;2F sta!owczo przeciwstawia si w :ejmie pomysom z!acjo!alizowa!ia majtku P3P2 krytykuje wszelkie prby ujaw!ia!ia aSe!tw. W kraju i za Sra!ic promuje 5aruzelskieSo jako kolej!eSo oLwieco!eSo komu!ist i przeciw!ika@Se!@ tlema!a wreszcie fratemizuje si z !im. ,iezom!y wy!oszo!y !ieSdyL si z wiczic!ia < $ich!ik czuje si teraz lepiej w towarzystwie 9rba!a !i w Sro!ie wielu swych daw!ych koleSw z podziemia.

K8azeta WyborczaM z jed!ej stro!y przeciwstawia si zdecydowa!ie wszelkim prbom


:HI !*-*CzC8o .oj .54 .21i,0 2.rze?) o/r7 ioTr &7B5cze+) o*1+,CMi !zi1i,j) Wyd,Q Ic 1/ecj,*ne) nr H) czerwiec -44*, 17 OT o J,*z.,nie b*i4ej zob7 $iro10,w !,+ow1+i i Jerzy rzy1t,w,) fj, b,n+ i J#ZZ7 " r,b2n+2 -in,n1Nw o*1+i) Wyd,wnictwo Anty+ :>>D7 ij Nic wierz3 w -,01zow,nie) roz.ow, Anny Ui+on*) OW) D>7<d7>D) nr :=: A &) 17 ::7 W,rto by0oby zob,czyi) j,+ Urb,now1+ie ANicE odno1i 1i3 do OW7 Czy $ic@ni+Nw9 *ini, by0, +iedyj /rzcW ANicE z,*,+ow,n,Z

wyjaL!ia!ia zjawisk politycz!ych przez wskazywa!ie !a taj!e dziaa!ia spiskowe jako ich przyczy!y. ,ic i!formuje !p. w oSle o dziaa!iach 5zefa :za!iawskieSo publicz!ie oskarajceSo szereS wymie!io!ych z !azwiska wysokich oficerw $0, i $:W o wspprac z 186G. ,ie od!otowuje licz!ych i!!ych publikacji podejmujcych wtek zaSroe!ia ze stro!y $oskwy. %ziw!ie zachowuje si w sprawie $aria!a 3acharskieSo aSe!ta polskieSo wywiadu ktry uzyska od +meryka!w !iezwykle ce!!e da!e wywiadowcze @T z tym e przydat!e jedy!ie dla stro!y radzieckiej. W dwa tySod!ie po artykule w K/ySod!iku :olidar!oLM '): przedstawiajcym posta 3acharekieSo bdceSo wtedy dyrektorem paHstwowej firmy Pcwee !ie wspomi!ajc o jeSo szpieSoskiej przeszoLci w oSle KWyborczaM !a pierwszej stro!ie zamieszcza !otaik bdc kryptoreklam Zsprowadzo!ej przez PewcX do Polski rewii KOwiat Walta %is!eya !a BodzieM M " Po wyko!a!ym wtedy telefo!ie wyraajcym zdziwie!ie tak polityk redakcyj! w rubryce /elefo!icz!a 0pi!ia Publicz!a !ic ukaza si ade! Llad. Przez duSi czas KWyborczaM wytrwale baSatelizuje afer D033=. :owem T przemilcza kwestie !iepokojce a jed!oczeL!ie w
'Zob6 CK M nr :H=) :;d i :;G z 34+ gdzie n,zwi1+, o-icerNw zo1t,0y z,.ie1zczoneT +ore1/ondencj, w *ej 1/r,wie M os :>; i
:>>T roz.ow, Broni10,w, T2r,i0owicz, z Sz,ni,w1+i.) S$) lii DId7 wyd7 :6D) :>7:Z7><) 17 IT /or7 O*ini,rz z ATy8odni+,E7 &oz.owy z byym .ini1irc. 1/r,w wcwn3trzyc@ Krzy1zto-e. Koz0ow1+i.7 W,r1z,w9 :>>:) AB#WE) ,7 1i6H (no o+,z2j5 to w 1wej +1i54ce $) &,+ow1+i i J7 izy1i,w,) fi, b,n+ j J#ZZ) 17 d=6G) A r,wo i ycicE /owo02j5c 1i3 n, ij AJc1t,ndr, Z,w*cc+,) Boonbo-tier+, d*, +o.b,t,nt,Z) TS) nr I) #I7<I7>:) t) I) Ati*ot+, z,.y+, ,rty+20 1t,wi,j5c dyre+tor, Ii An,to*, %,win3 /i1ze) i4 OW Az,inie1zczji wie*+5 +ore1/ondencj3 K,*,biQ1*Nc8o z USA) i4 odn,*,z0y /ieni5dze A+0o/ot*iwe /yt,nieK j,+, je1* je8o ro*, w ,Q1twowy. rzed1i3bior1twie H,nd*2 Z,8r,niczne8oZE7 W,rto /orNwn,? ro) co J#ZZ Fco /o*e. o+,z2je *ic 2ic/r,wd5( i to ,+2r,t w *ej 1,.ej +wocie) j,+iej nicroz*iczcnie /ro+2r,t2r, z,rz2c, wNwcz,1 .Nwi n, *e. AS Z,cbnr1+ic8o o4o8, Fc9c wi/o.L 2*,nej +1ir8icc( z 2j3cie. Ki1zcz,+, /o1*3/ow,nie FOener,* Ki1zcz,+ .Nwi97) /r,wic ,re1ztow,ne.2 dyre+torowi) jednoczeBnie 2+,z2je 1i3 %,. ,rty+20 ,t,+2j5cy /row,dz5ce8o /rzy8otow,wcze @ /ro+2r,tor, z, j,+5B 1/r,w3 z /rze1z0oBci .,j65c5 .c w1/N*ne8o z J#ZZ))7E Fnr HI) DD7!S7>D) 17 d(7 ie+, T W,r1z,w, :>>:) w1zy1t+o7 W,r1z,w, :>>:) ABOW E) B7 nic :;I6>:(T zoo7 Te4 Jo@n !-*rron) KOB dzi1i,j7 Niewidzi,*n, #-icyn, Wyd,wnicz, fo*2.en) s. :=;6dIT ioir J,n+ow1+i) Jo*w,r+ Sz/ie8,) TO) nr :D) :>>:) c2n-c nt :d) D:7<I7>:) 17 :D 8dzie je1* /o*e.i+, w zwi5z+2 z ty. te+1te.) :H> A cweR i ino+io n, *odzieE) ni -2, A) :>6D<7<:7>:) :7

Suby specjalne i samoikwidacja" komunizmu

G)

maju X(' poLwica !iemal dwie siro!y by bez kome!tarza przedrukowa z amerykaHskieSo czasopisma erotycz!eSoX KPe!thouseM bzdur!y !iewsparty ad!ymi faktami artyku o rzekomej Pitej $idzy!arodwce supertaj!ej orSa!izacji utworzo!ej po upadku komu!izmu przez elity wschod!ioeuropejskich sub bezpieczeHstwa' ] 5eLli za lak polityk redakcyj! kryje si jakaL loSika <!ie zawsze musi si kry w koHcu w yciu spoecz!ym i przypadki i Supota maj swoje miejsce? to wydaje si o!a poleSa !a rym by oSaszajc pach!cy literatur scie!ce@fjctio! tekst kompromitowa sam ide <ropie!ia taj!ych spiskw w Lwiecie rzeczywistym.

8dy ukazuj si wa!e dla zrozumie!ia wydarzeH ostat!ich lat ksiki takie jak# K6yem Sorylem 5aruzelskieSoM K1o!fide!ci s wLrd !as...M oraz KBewy czerwcowyM KMWyborczaM !ajpierw stosuje taktyk przemilcze!ia. 0skare!ie WachowskieSo o zwizki z :6 formuuje 1aczyHski !a ko!fere!cji w czwartek G stycz!ia. W pitkowej KWyborczejM a!i Lladu teSo faktu W sobot!iej take. %opiero w po!iedziaek@TSdy ju jas!e stao si e sprawy !ie uda si wyciszy T !a trzeciej stro!ic ukazuje si i!formacja i kome!tarz. ,a pierwsz stro! sprawa zostaje prze!iesio!a d!ia !astp!eSo Sdy pojawia si kome!da!t :u@perczyHski a pika w Srze zdaje si by w rkach WachowskieSo. + w jaki sposb KWyborczaM to powa!e pismo podchodzi do samych ksiek. /u stosuje sw ulubio! metod# skoro czeSoL !ic sposb przemilcze bd_ zbaSatelizowa to !aley stara si to oLmieszy. 0 samej ksice rozmw Ve!ryka Piecucha z 8otwko KWyborczaM si !ie wypowiada cho w Srud!iu ](J ukazuje si prba oLmiesze!ia prasowych wypowiedzi byeSo szefa ochro!y 5a@ ruzelskieSo . 0 ksice K1o!fide!ciM Sos zabiera specjalista od poezji przekadw i krytyki literackiej :ta!isaw 6araHczak. W obszer!ym tekLcie zatytuowa!ym KPara!oicy s wLrd !as...M( opowiada o ksice w ko!we!cji iro!icz!ej# oto powieL o stadiach rozwijajceSo si obdu. %wa d!i p_!iej o KBewym'] wypowiada si Piotr 6ratkowski autor posiadajcy podob!e kompete!cje jak 6araHczak. W !iemal catostro!icowym tekLcie K1rucjata 6our!e a czyli Budlum po polskuM'7 sprowadza wartoL poz!awcz ksiki do zabieSw literackich z!a!eSo autora powieLci se!sacyj!ych. ,asuwa si pyta!ie# czy KWyborczM !aprawd !ie sta !a powa! a!aliz tych publikacjiN $o!a byo przecie poprosi o oce! historykw politoloSw bd_ socjoloSw. 3 pew!oLci ksiki te maj licz!e sabe pu!kty. 3awieraj jed!ak dostatecz!ie wiele istot!ych i!formacji i oce! by warte byy powa!ej a!alizy. ,ajwikszeSo dzie!!ika jed!ak !a to !ie sta.
)ni OW) nr :<J) A) <d7<=7 :) i7 :,4. 1*i j Antoni ,w*,t) Swi,i wed028 8ory-,) OW) nr H<I A) D>):D7>D) i7 :d6G7 i6E OW) ni H: W) <#UG7<,7>H) 17 :d6G7 HI OW) nr HD) A7 <;7<D6>H) 17 :I7

GU

ndrzej !ybertowicz

1toL !ie zawsze czytajcy KWyborczM mSby teraz spyta jak od!iosa si o!a do ksiki Se!. 1iszczaka KmwiceSo prawie wszystkoTMN 0t przedrukowala fraSme!ty jeSo opowieLci jeszcze przed wyda!iem ksiki 0dwaSi w szydcisiwic !abraa wobec ludzi ktrzy wobec p 1iszczaka i jeSo towarzyszy !ie czuj lak !abo!eSo szacu!ku jak jej !aczel!y. Wydaje si i s to kolej!e przejawy teSo i KWyborczaM !ie dy do zrozumie!ia sytuacji w jakiej z!alaz si !asz kraj i uchwyce!ia faktycz!ych mecha!izmw przemia!. 3amiast teSo prowadzi kampa!i o tak defi!icj o@bec!ej sytuacji politycz!ej z ktrej wy!ikaaby bezse!sow!oL wszelkich zabieSw lustracyj!ych i dekomu!izacyj!ych. %yskusje zastpuje przypi!a!iem e@tykicty KoszoomaM myLlcym i!aczej. Przypomi!aj mi si w tym miejscu ko!cepcje zachod!ich teoretykw polityki wskazujcych i wadza poleSa !ie tylko !a powodowa!iu teSo by ludzie wybierali takie dziaa!ia ktre s dla koSoL korzyst!e. -stot!e jest te takie okreLle!ie sameSo pola wyboru by rzdze!i !ie uz!awali za real!e i celowe <przeto by w oSle !ie praS!li? teSo co w i!teresie wadzy !ie ley. W obec!ej sytuacji taktyka KWyborczejM wydaje si przejrzysta# pisa lak by pew!e opcje politcz!e jawiy si jako !ieSod!e rzeczywisteSo publicz!eSo !amysu. 0Lmieszajc to co !iewySod!e u@!iemoliwia powa! debat !ad wybra!ymi zaSad!ie!iami. ,ie wiem czy daoby si w sposb uzasad!io!y twierdzi i $ich!ik by <ewe!tual!ie T jesl? aSe!tem jakiejL taj!ej suby. ,a moje osobiste wyczucie !im !ie by. +le bez wtpie!ia by przedmiotem licz!ych Sier operacyj!ych i zapew!e T sam Lwiadomie uczest!iczy w !iektrych z !ich ufajc i to o! tasuje karty. .zy by jed!ie ofiar r!ych ma!ipulacjiN :ko!!oLci do prowa@ dze!ia zakulisowej polityki temu zaprzysio!emu przeciw!ikowi spiskowych i!terpretacji dziejw !iSdy !ie brakowao. ,a przykad w okresie rozmw 0krSeSo :tou !a specjal!ie zaara!owa!ym spotka!iu <w d!. -- marca? uzSad!ia z 9rba!em szereS rzeczy w tym zapew!ie!ie przez stro! partyj! przedruku w KRyciu WarszawyM tekstu solidaryzujaceSo si z listem i!telektualistw radzieckich do K8azety 1rakowskiejM a take omawia z 9rba!em Sw!e kieru!ki polityki wschod!iej opozycji']'G.

29 OW) nr D<H A) H:7<;6<:7<>7<:T wyd,nie Bwi5teczne o zwi3+1zony. n,+0,dzie7 id-i CK) nr =S z <>7<H7;>) z,.ieBci0, te+1t pi. AOorz+, c@wi*,E) *i1t otw,rty cz0on+, A+,de.ii N,2+ ZS&& !y.i$ %ic@,czow, i /i1,rz, Ni+o0,j2 S,.we*i,n, do /o*1+ic@ dzi,0,czy +2*t2ry Fw zwi,L*,i z de.on1tr,cj,.i , .y r,dziec+i.i() $ic@ni+ i Andrziij W,jd, o80,1z,j5) w T ) nr :H) Dd <HS>) ASzczeroB? ,, KzezeroScE) *i1i oiw,riy do %ic@,czow, i S,.we*i,n,) i innyc@ ro1yj1+ic@ *2dzi +2*t2ry7 rzedr2+2 w W jedn,+ nic zn,*,z0e.T 2+,z,0 1ie n,to.i,1t w OK) nr 9., H<6<H6;>T nG J,j,+oby*y) 17 Dd<6IT nic 10y1z,0e. by $ic@ni+ +iedy+o*wie+ z,/rzeczy0 ty. in-or.,cjo. Urb,n,)

%zisiaj sam prbuje rozdawa karty do Sry wykorzystujc do !ich K8azet WyborczM. .zyim i!teresom faktycz!ie sprzyja przemilczajc i baSatelizujc wiele spraw T w tym zaSroe!ia ze stro!y 3:22 i p_!iej 2osjiN

Suby specjalne i samoikwidacja" komunizmu

G>

W polityce polskiej od daw!a Lcieraj si dwie opcje# !a rzecz bliszych powizaH z ,iemcami przeciw ko!cepcjom jakieSoL sojuszu z 2osj. :usz!oL jed!ej z tych opcji wcale !ie jest z Sry raz !a zawsze przesdzo!a. .zy mo!a jed!ak ufa politykom ktrzy bro!ic jed!ej z !ich robi wszystko by faktu leSo !ie ujaw!i politykom ktrych !ie sta !a otwarte przedstawie!ie sweSo proSramu politycz!eSoN .zy modzi utale!towa!i redaktorzy KWyborczejM zdaj sobie spraw w jakiej zabawie uczest!iczN 1to i wobec koSo syS!alizuje za pomoc takiej polityki redakcyj!ej sw lojal!o:N 6y moe zreszt $ich!ik !ie ko!troluje w pe!i kulisw polityki i!formacyj!ej swej Sazety. Po!osi jed!ak za !i odpowiedzial!oL.

3abezpiecze!ie aSe!tural!e !ie oSra!icza si do teSo by kad przydat! posta uczy!i swym aSe!tem. .zasem wystarczy opa!owa bezpoLred!ie otocze!ie spoecz!e da!ej osoby by skutecz!ie karmi j i!formacjami rozmaitymi bod_cami i urazamia by prowokowa emocje i uprzedze!iaa by odwoujc si do czyichL !ajlepszych i!te!cji i zdol!oLci powodowa !im wedle swych i!tersw. :owem !ic trzeba by czyimL Lwiadomym aSe!tem aby by jeSo sojusz!ikiem lub suS. 6y moe do Wasy i $ich!ika le daoby si od!ieL spostrzee!ie 5.1aczyHskieSo e K!iektrzy politycy wywodzcy si z solidar!oLciowej opozycji prowadzili sweSo rodzaju Sr z orSa!ami bezpieczeHstwa i u@jaw!ie!ie akt $:W byo dla !ich zakwestio!owa!iem dorobku caeSo yciaM ''. ,a pew!o byy to Sry bardzo ryzykow!e T !ie tylko z moral!eSo pu!ktu widze!ia T cho moSy by podejmowa!e z !ajlepszymi i!te!cjami. 3apew!e w ktrymL mome!cie atwo byo straci orie!tacj co do szacu!ku strat i korzyLci. ,iezale!ie wszak od leSo jakie byy efekty T wydaje si i jeLli przy okazji takich rozSrywek ktoL zosta umorusa!y powi!ie! mie tyle przyzwoitoLci by usu! si z ce!trum ycia publicz!eSo. Prbowaem powyej omawiajc przypadki Becha Wasy i +dama $ich!ika wskaza okolicz!oLci !akazujce zasta!owi si czy w obec!ej sytuacji s o!i w sta!ic <!iezale!ie od swych praS!ieH? dobrze suy Polsce. 3 druSiej stro!y trzeba doda i !awet Sdyby okazao si e susz!e s !awet !ajbardziej po!ure podejrze!ia wobec tych osb to i tak ich. wielolet!ia aktyw!oL odeSraa z!aczc rol w procesie upodmiotowia!ia spoeczeHstwa. 0bec!ie dla wielu ludzi postpowa!ie tych dwch wybit!ych postaci jest zbyt !ieczytel!e aby mo!a byo przejL !ad t spraw do porzdku dzie!!eSo@ 9waSi moje oparte s rzecz jas!a tylko !a poszlakach. .zy mo!a jed!ak powiedzie] e mamy tu do czy!ie!ia z postaciami o !ieposzlakowa!ej opi!iiN WtpliwoLci jest tyle by rzecz ca warto byo podda spokoj!emu rzeczowemu !amysowi. 5u !a marSi!esie dodam i jeLli zapreze!towa!a w tej ksice i!terpretacja upadku komu!izmu jest prawidowa to rzeczywistoL okazuje si by hardziej przewrot!a !i !ajbardziej
11us Wy/owiedX z . 1ier/ni, T>D n, 1/ot+,ni2 n, o*itec@nice Wni1z,wb+icj) cyF7 z, F&NA() &,ze.) ,Sc roi,5dnic7 N-e) nr IS=)
wyd7 J) #G7<S)>D- 9) D)

GA

ndrzej !ybertowicz

!awet Sroteskowe pomysy !iektrych dzie!!ikarzy. :prawozda!ie z ostat!ieSo zjazdu K:M jede! z !ich skome!towa tak# KW kuluarach 3jazdu kryy r!e listy z !azwiskami wsppracow!ikw 96 i :6. 8dyby oprze si !a wersjach !ajbardziej szczeSowych mo!a by dojL do zaskakujceSo w!iosku e to waL!ie :6 obalia komu! rkoma swoich taj!ych wsppracow!ikw aSe!tw i do!osicieli. 6y moe zatem jest to :uba tyle zasuo!a co z!ie!awidzo!a i jako taka zasuSuje !a kilka ciepych sw. Wychodzi bowiem !a to e te wszystkie paowa!ia przesucha!ia sza!tae i!wiSilacje prowokacje zabjstwa byy jedy!ie otoczk ukrywajc prawdziwe oblicze :uby. -diotyzmN 0czywiLcie ale w kraju w ktrym wszystkich poczwszy od prezyde!ta a koHczc !a biskupie E pomawia si o wspprac z taj!ymi subami politycz!ymi komu!y tylko jeszcze idiota moe czu si w miar !ormal!ieM . 1opot w tym i !iekiedy rzeczywistoL bywa bardziej poSmatwa!a !i jest to w sta!ie oSar! wyobra_!ia. %lateSo te !ic ma loSicz!eSo zwizku miedzy ewe!tual! traf!oLci przypuszcze!ia z akapitu pierwszeSo zacytowa!ej wypowiedzi a akapitem druSim. Paowa!ia sza!tae i zabjstwa !ie byy tylko otoczk ukrywajc prawdziwe oblicze :6. - wcale !ie musi kci si to z tez i to waL!ie dziki rozbudowa!ej aSe!turze sub P2B w Orodowiskach opo@ zycyj!ych moliwe stao si pokojowe odda!ie wadzy.

:I> Andrzej Sz.,+) NowoBci) nr ::d) :=7<d)>D)

CZ'a II SUBY S "CJA%N" I UKA! #STK#$UNSSTYCZNY

AmSTW# &Z"A&T" AO"NTU&A

Suby specjalne i samoikwidacja" komunizmu

GG

K-st!iej powiza!ia i!teresw tak przemo!e. Re !ik !ie ma ochoty ich tk!M'. $wic o aSe!turze !ie mam !a myLli jedy!ie pozostaoLci 96 :6 taj!ych sub BWP i oczywiLcie sub sowieckich. .hodzi mi o wszelkieSo rodzaju taj!e suby i orSa!izacje lak pochodze!ia wschod!ieSo jak zachod!ieSo politycz!e i Sospodarcze paHstwowe i prywat!o@mafij!e. 0 i!filtracj policji prokuratur i sdw sub cel!ych skarbowych oraz i!!ych orSa!w paHstwa przez rodzime bd_ zaSra!icz!e podziemie krymi!al!e jak i i!!e ukady !ieformal!e !astawio!e !a osiSa!ie !ieleSal!ych celw. NI" #K#JYC" YTANIA7 ZBI"&Z$Y &#ZSY AN" K%#CKIS 1rzysztof %ubiHski doradca Se!. 1iszczaka sekretarz 0krSeSo :tol! pisze e K2ozwiza!ie :6 <.. ? procedura weryfikacyj!a i tworze!ie 9rzdu 0chro!y PaHstwa otworzyo kilkutySod!iowy okres cakowitej dezi!teSracji sub specjal!ych. ,a pla! odleSy zszed i!teres paHstwa rozpady si wszelkie mecha!izmy solidar!oLci Srupowej. W Smachu przy ul. 2akowieckiej !astpio cakowite

i AJe1jiodrc dc $,rencbe1) b. d028o*etni izt= S!"C") -r,nc21+ie8o wywi,d2 i +cn*rwywi,d2) cyt7 z,K Cbri1ti!" #c+renI) Apde $,rcnc@c,) Se+rety +1i545t i 1z/ie8Nw) W,r1z,w, -44*, "dit1on1 S/oi+,ni,) /rzc0 Zo-i, Je4ew1+,) s, --..

G=

+!drzej 3ybertowicz

rozprze!ie dyscypli!y i poczucia obowizku. 5edy!a zasada jaka wwczas obowizywaa lo zasada# ratuj si kto moeMJ. 1to wierzy i w atmosferze demoralizacji jaka oSar!a wtedy resort :W <i i!!e wa!e pio!y aparatu paHstwa? w okresie przekazywa!ia wadzy !ie z!alazo siif wiciu fu!kcjo!ariuszy !ie potraficych oprze sic pokusie z!alezie!ia !owych !ieko!iecz!ie leSal!ych mocodawcw czy le po prostu sprzeda!ia zawaszczo!ych przez siebie taj!ych dokume!tw Lrodkom masoweSo przekazu albo subom specjal!ym obcych paHstwN 5ako specjaliLci orie!towali si komu i w jaki sposb mo!a przedstawi oferty. -st!ieje przecie coL w rodzaju midzy!arodoweSo !ieformal!eSo wtr!eSo ry!ku materiaw kompromitujcych i wywiadowczych. %a!e o !iewielkiej lub ad!ej wartoLci dla sub jed!eSo paHstwa moS by uytecz!e dla i!!eSo. +Se!ci bez z!acze!ia z pu!ktu widze!ia sekretw wojskowych moS by wa!i z pu!ktu widze!ia i!filtracji Sospodarczej politycz!ej lub propaSa!dowej. 2ozwamy w tym ko!tekLcie sowa byeSo premiera 5a!a 0lszewskieSo# K0d sameSo pocztku mieliLmy komplet! !ieszczel!oL caeSo !aszeSo wew!trz!eSo aparatu. 6yo wiadomo e !a przykad z taj!ych czLci posiedze!ia 2ady $i!istrw i!formacje !atychmiast s przekazywa!e !a zew!trz. Wypywaj mome!tal!ie. ,a przykad w jakimL mome!cie poszukiwaem jed!eSo z mi!istrw w pil!ej sprawie. Prosiem sekretark eby uzyskaa pocze!ie. 0!a podejmowaa jakieL kroki w koHcu okazao si e jest o! !ieuchwyt!y. /o wszystko si dziao midzy moim sekretariatem a m!. W po!iedziaek w ]8azecie Wyborczej] Tjeeli pamitam T byo e premier poszukiwa bezskutecz!ie mi!istra E. 1ada i!formacja !atychmiast przeciekaa czy to do /,ic^ czy do i!!ych pism. 3 syS!aw ktre otrzymywaem z /50P T bo 90P te si tym i!teresowa T wy!ikao e o!i maj jakieL swoje i!formacje !a temat osb r!ych osb co do ktrych ist!iej takie czy i!!e podejrze!ia ale e jest to !a razie !iesprawdzal!e. 9chwyt!ych dowodw !ie ma. Wic daem sobie spokj uwaajc e !ie przeamiemy leSo dopki !ic stworzy si pew!ej caoLciowej ko!cepcji ochro!y tajem!icy paHstwowej i oso!y prac rzduil). 5as!e jest e to co jest w sta!ie zdoby dzie!!ikarz moe te uzyska wykwalifikowa!y szpieS. ,awiasem mwic przypom!ijmy c korzysta!ie z usuS dzie!!ikarzy przez wywiady jest czymL powszech!ym !a caym Lwiecie. .o si stao z tysicami taj!ych i!fbmatorw $:W i $0, w tym z aSe!tami kierowa!ymi do r!ych spoecz!ych orSa!izacji i i!icjatyw tak leSal!ych !ieleSal!ych czy pleSal!ych w celu ich ko!trolowa!ia lub wprost rozbija!iaN . .zy wszystkim pozwolo!o !a powrt do ycia bez taj!ych uzale!ieH i profilwN 8e!. $arek 0chocki mwi e w okresie Sdy kierowa o! kome!d $0 w
z K6!2@iA1+%) Wywi,d 6 n,jwi3+1zy /rL8r,ny) i) er 9., DU#V7>D) 17 6 #*1zew1+i6 .nw,n, /re.ier,) 1r :<H7

wojewdztwie leS!ickim byo tam okoo J tysicy 'J. Podob!a liczb /W posiada miaa :6 miasta 1rakowa'). W dokume!tacji z ko!troli sprawdzajcej :toecz!eSo 9rzdu :praw Wew!trz!ych

1"9 J,ce+ H28o6B,derK LJozc-inn Hryn+iewicz) 1ocjo*o8 z Uniwer1ytet2 W,r1z,w1+ie8o) ,2tor+, +1r,4+i o r2c@,c@
e+o*o8icznyc@ /ocidzir,7 4eby. /o8r,? b,* w ,+t,c@ $SW7 je4e*i c@c3 1i3 cze8oB dowiedzie? o %2dzi,c@ C1+ierow,nyc@C w :>;V r7 do rozbici, o*1+iej ,rtii Zie*onyc@6 Wi3cej nie c@ci,0, /owiedzie?) bo /r5te+6[ CO,nci, Wyborcz,9 nie 2/ewni .i oc@ronyE FU Hrycz+ow1+ic8o@ OW) :<7<G)>D) nr :d:) S) 17 :D(7 9 By0e. cz0owie+ie. Ki1zcz,+n) s. :>I7 9 !,ne 2j,wnione /rzy o+,zji /r,cy +o.i1ji wery-i+2j5cej +,dry SB) z,T $n re+ Hcnz*er) rzeBwie? *, nie =:H) o*ity+,) ni HH) JH7<S7><) 17 :7 C Zii -r,8.ente. r,/2r*ii n/2b* i +ow,ny. wK Kon-idenci 1,7 wBrNd .i1777) V7 :;7 1#i17 "W) ni ::G) :>)<d6><T cyi) z, /rzedr2+ie. w A8orze) m I) <: <G7><) 17 =)

G(

+!drzej 3ybertowicz

<:9:W? poda!o e w czerwcu M=G liczba /W wy!osia )>U( osb 'U. 6yy wicemi!ister :W Se! %a!kowski mwi o z!iszcze!iu Kdokume!tw zawierajcych da!e GA7 taj!ych wsppracow!ikw w woj. piotrkowskimM'>. .zy teraz wszyscy ci aSe!ci stali si cichymi zac!ymi obywatelamiN 5aki proce!t z !ich wycofa si z ycia publicz!eSo z was!ej i!icjatywyN -lu !ie pozwolo!o !a to sza!taujc i zaiazcm udzc Swara!cjami i !ie sposb bdzie ich kiedy kol wkick rozszyfrowaN 5a! 2okita przewod!iczcy !adzwyczaj!ej komisji sejmowej do zbada!ia dziaal!oLci $:W zauwaa# KWiele dokume!tw ktre moS suy do sza!taowa!ia przeszo w rce prywat!e. ,o bo co to z!aczy e do WidackieSo <a wczeL!iej do 1ozowskieSo? zSaszaj si byli esbecy i mwi e w zamia! za przyjcie do resortu udostp!i !a przykad list ko!fide!tw w bydSoskiemNM'A. .zy dziesitki tysicy byych fu!kcjo!ariuszy $:W P3P2 prokuratur sdw BWP zamie!io si w szarych obywateli !iczai!ieresowa!ych politykN .zym zajmuj si dzisiaj ludzie ktrzy odchodzc ze sta!owisk zabrali ze sob wiedz ko!takty i !ierzadko taj!e aktaN .zy moliwe jest by !ic wykorzystywali teSo dla zdobycia i pom!aa!ia majtku !ieleSal!ymi sposobamiN Przypom!ijmy e :6 miaa swoich /W i 1: w tak !ewralSicz!ych i!stytucjach jak milicja <m.i!. poprzez aSe!tur -0D@ 2 T -!spektoratu 0chro!y Du!kcjo!ariuszy? prokuratura

1$9 Oti,c-r- iLncaPi... .Nwi /r,wic w1zyBi+o)17 :I>7 Ni ezroz2.in0cd*, .niej e1i) j@+/oznAwVzy te8o ty/2 i/i,wy Fi wiedz5c aE
/ewno a wici2 %,nyc@( &o-c02 .N80 w C>D wy1t5/i? zdecydow,nie 1%/rzeciw *21tr,cjiZ Czy4by /rzewodni !Zfl#! w1/o.ni,nej +o.Lji g-owJcdrJ,* 1ic7 ttJJQy *-*-c 1*ijwnycb) 1&i4 wizj, ic@ /2b*iczne8o o80o1zeni, /rzer,zi0,) 8oZ Czy c(owicdzi,0 1i3 *,+ wie*e o zbrodniczyc@) .etod,c@ dzi,0,ni, $SW) i4 ob,wi, F1i3 *21tr,cyjnej wojny z Fby0y.Z( re1orte.Z Nie/o+oj5ce /yt,ni,) .o4n, .no4y?7

=7

ndrzej !ybertowicz

sdy ba!ki izby skarbowe urzdy Smi!!e miejskie i wojewdzkie. / czy moliwe jest by leSo lypu latami kultywowa!e zwizki przesiay ist!ie z d!ia !a dzieH i !ie @sta!owiy dziL powa!eSo zaSroe!ia dla paHstwa PolskieSoN 1to chce przeko!a o tym spoeczeHstwoN .o spodziewa si uzyska por. :6 $arek 1uczkowski oskaro!y w procesie sprawcw porwaH toruHskich przedstawiajc sdowi wykradzio!e przez siebie taj!e dokume!ty majce Owiadczy i jede! z porwa!ych byl /WN .zy bro!i tylko was!ej skryN Wydaje si e bardziej !i i!dywidual!y rozpaczliwy aki obro!y byo to precyzyj!e zaSra!ie sko!sultowa!e z koleSami z b. firmy majce ostrzec przed prbami rozlicza!ia fu!kcjo!ariuszy za ich przestpstwa@ .zy kady z pracow!ikw :6 majcy !a swym ko!cie przestpstwa posiada teSo rodzaju polis ubezpiecze!iowN K:koro dokume!ty dotyczce taj!ych wsppracow!ikw czyli !alece do kateSorii !ajwikszych ]prohibitw] trafiy w rce porucz!ika jakie dokume!ty wy!ieLli pukow!icyN + Se!eraowieNM'G. -lu z !ich spie!iyo swe polisy obcym subom specjal!ym lub wspiera za pomoc teSo typu materiaw dziaa!ia rodzimych 8rm delektywis tyl!ychN %laczeSo spoLrd lysicy fu!kcjo!ariuszy komu!istycz!eSo paHstwa ktrzy pope!ili przestpstwa amic usta!awia!e przez !ome!klatur prawo przed sdem udao postawi si tak !ielicz!ychN %laczeSo Lledztwa przeciw tym ludziom tocz si tak !iespraw!ie i przewlekleN '= W tym ko!tekLcie 5a! 2okita stwierdza# K5est te zSrzyt midzy !ami a prokuraturX ktra bardzo rozbudowuje Lledztwa zamiast wyciSa ko!sekwe!cje za lo co ju w tej chwili daje si ustaliM'(. ,owy proces w sprawie zabjstwa 8rzeSorza Przemyka mia sic rozpocz w listopadzie ](' <Lledztwo trwao od maja ](7?. WLrd oskaro!ych o Lmiertel!e pobicie poza dwoma milicja!tami z!ajduje si wysoki fu!kcjo!ariusz 1ome!dy 8w!ej $0 T b. dyrektor 6iura %ochodze!iowo@
1' "w, Wie*in1+,) Bo@,terowie rozdzi,02 trzecie8o) iZ) nr Dd) DG7<d>D) s. 4. 1( N, .,r8ine1ie w1/o.in,ne8o *2 /roce12 1/r,wcNw /orw,Q tor2Q1+ic@ dod,j.y) *i do 4,dnej od/owiedzi,*noBci nie
/oci58ni3to 1zere82 o1Nb w 1/r,w3 t3 z,.ie1z,nyc@7 !otyczy to .7-n7K $,8d,*eny K7 @0el $,rii S7() 1e+ret,r+i 8r2/y o/er,cyjno61*cdc,ej do+on2j5cej /orw,Q) 2czednicz,cej co n,j.niej w jedny. z upmw8dzcB. +tNr, m 2dzi,0 w akcji 1/ecj,*nej otrzy.,0, n,8rod36 /or) Broni10,w, S*,n,1z+,) z Wydzi,02 *edcze8o tor2Q1+iej SB) *,+4e cz0on+, ww) 8r2/y) +tNry w CVI = prowadz>c 2.orzone /,1ie/oie B*ttte0wo w 1/r,wie /orw,Q MAdo/2idJ 1i3 -,01zer1tw, /roto+o02 o8*3dzin .iej1c,9 w +tNry. /rzez dwie doby /rzetrzy.yw,no dwoje z /orw,nyc@) !oton,* /rzy ty. nie *,d, 1zt2+iK ry12j5c /*,n oBrod+, wy/oczyn+owe8o 2wz8*3dni,S *o,*ery) +io1+ &2c@2 i w1zy1t+ie do.+i) z wyjL2tie. /,wi*on2 o wie*+oBci :=R:< .etrNw) w +tNry. wieziono /o+rzywdzonyc@E FH7$izer1+i) zob, ni4ej(T //0+ "28eni21z, O,wroQ1+ie8o) n,cze*ni+, Wydzi,02 L*ed1e8o) b3d5ce8o Z,1t3/c5 +ierowni+, 8r2/y) iJ-rry wyzn,czy0 /or7 S2n,1z+, do /row,dzeni, I*coz*w,T /ro+2r,tor9 ro+2r,t2ry &ejonowej Antonie8o R,, +tNry 2.orzy0 *o /ierw1ze i* ce+ Iwo 9 0 /r,wie /orw,Q) nie /odej.2j5c 4,dnyc@ +ro+Nw) by /rze102c@,t roz/ozn,ne8o I w1+,z,ne8o j24 wtedy /ro+2r,i2. jedne8o z /oryw,czy M $,r+, K2cz+ow1+ie8o6 od,0e. *2 Jedynie d,ne o1Nb) +tNryc@ n,zwi1+, 2+,z,0y 1i3 w /r,1ieT zob7 .7in7 %2cyn, B2dniew1+,) Zbi8niew J2c@niewicz) Wyro+) No6wo0ci) nr DHd) <d7tW>:) H7HT Wie*.1+,) Te.id, ., 8to97 i) nr =<) :I :D7>:) 17GT S,wotn2 $izer1+i) Z zi.n, +rwiL S/ot+,ni,7 $l .SO.-r DS6HUD7>:7 96 H=6 dT W0ttJ,w, Kw0+ow1-c,) Y9y kJd api/?ii, TO) nr :d) D:7<I7>:) 17 6C Jerzy Wender*ic@) Z tor2Q1+ie8o /roce12) O T nr DH>) 9yd <H) :D6:H7:<6>:) 17 DT O ) nr DG:) wyd7 <H) D:7:-.4-, 17 :6D) Zob) *e4 cy+* ,rty+20Nw Zbi8niew, &r,n,c@,) /t7 Tor2Q1+, #AS) /2b*i+ow,nyc@ w # od 1ier/ni, C9(r7 o.ij,. jnX *o) iz nie /oci58ni3to do od/owiedzi,*noBci 1)ni+o8o z +ieiownic*w, *or2t,+ie8o WUSW ,ni z $SW) c@o? zn,j5c /r,8.,*y+c 1024bow, te8o re1or2 wyd,je 9i3 oczywi1*e) i4 t,+ z0o4one /rzed1i3wzi3ci, j,+ /orw,ni, tor2ii1+je .21i,0y odbyw,? 1i3 i wiedz, i /od +ontro*,) /rze0o4onyc@7 Ty*+o +0oB ob1erw2j5cy 1/r,w3 *e8o /roce12 z d,*e+,) .N80 odnieB? wr,4enie) 4e w G %,* /o do+on,ni2 /rze1t3/1tw, 1/r,wied*iwoBci Si,0o 1i3 wre1zcie z,doB? J,+o cie+,wo1t+3 /od,j.y) i4 w dw, i /,0 ro+2 /o /orw,ni,c@) .,j5cyc@ .iej1ce n, wio1n3 CSI) w d,i2 := /,Xdzierni+, C;d n, wojewNdz+iej In,282r,cji 1z+o*eni, /,rtyjne8o w Tor2ni2 2@onorow,no z,1024onyc@ ,+tywi1tNw 1z+o*eni, /,rtyjne8o .ed,*,.i EZ, 2/ow1zec@ni,nie .,r+1iz.26teW9\iznt2EC7 WiQd nic@ jedne8o z /oryw,czy) $ni+9 K2cz+ow1+ie8o FOT7 :d7:<);d) 17 :(7

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

='

OledczeSo. 1ilka tySod!i przed tym termi!em prokurator prowadzcy t spraw odchodzi do prywat!ej firmy K$orrow a!d .ompa!yM zajmujcej si publikacj ksiek. +kta sprawy liczyy w tym mome!cie A7 tomw i poza tym prokuratorem !ikt !ic pa!owa !ad tym materiaem J7. :prawa po!ow!ie ma irafi do sdu w marcu ]()@ ,ie trzeba by praw!ikiem by wiedzie jak upywajcy czas potrafi wpy! !a pami Lwiadkw... ,o c s r!e sposoby ochro!y !ome!klaturowych i!teresw T mo!a prywatyzowa take prokuratorw. W Lledztwie przeciwko fu!kcjo!ariuszom odpowiedzial!ym za zastrzele!ie trzech osb podczas demo!stracji w sierp!iu ]=J w Bubi!ie sd odsya prokuraturze akta do uzupe!ie!ia wskazujc e kilkoro Owiadkw opisao fu!kcjo!ariuszy ktrzy strzelali. Prokuratura !ic uczy!ia jed!ak !ic by ustali ich perso!alia. K5ede! ze sfotoSrafowa!ych milicja!tw zosta !awet rozpoz!a!y jako Wiesaw 1. Prokuratura !ie podja jed!ak ad!ych czy!!oLci aby ustali czy lo rzeczywiLcie by on> <podkr. 1 Z ?(< -!formacje o przySotowywa!iu przez prokuratur aktu oskare!ia przeciwko b - zastpcy mi!istra :W Se!. Ve!rykowi %a!fcowskiemu i dyrektorom deparlame!tu teSo resortu Se!. 1rzysztofowi $ajchrowskiemu i Se!@ /adeuszowi :zczySowi za wydawa!ie poleceH !iszcze!ia dokume!tw operacyj!ych prasa podaje w stycz!iu ]('J'X -!formacje o pla!owa!ym skierowa!iu do sdu aktu oskare!ia przeciwko Se!. 4dmu!dowi 6ule <b@ szefowi W:W?i trzem jeSo zast@ pcom i piciu i!!ym oficerom prasa podaje w sierp!iu ]('JJ .

2 JJ,c@owiez/ ro+2r,*or /o1zed0 rtA iwojc OW nr */*= A &) <>6:$%>:9 1) D6 2 W,ndQ !yb,b+,) $,ri,n $,ciejew1+i) Bezr,dn, /ro+2n*2r,Z) OW) nr SI A) <D9<H7>H) 17 H7

%o procesu Se!eraw jak dotd <pisz te sowa w marcu X()? !ie doszo"
"*%D W roz.owie Andrzej, Wi*o*d, H,*ic+ie8o z /rze wodo %ez5cy. 1ej.owej Ko.i1ji Jt,dzwy6cz2jnej do Z@Ad,ni,
!zi,0,*noBci $SW: Kon-ront,cj, nr G6S/ :>>:@ 1) >7 "1N/7OW) nr :I) A) :G7<:)>:) ,7 *. Zob7 ieXFj,no() Ktq ni1zczyt ,rc@iw, $S W) J,+iy .Nwi5) 8ener,0owie .i*cz57 N7 nr D<d) <D7<>7>D) 17 D7 ""i9 N/7 JJ,c@owicz) WSW ptMd 1,de.) OW) nr :GZ A) <D7<;7>:) 17 H) # ni1zczeni2 ,+S WSW zob6 W,*de.,r Strz,0+ow1+i) *e /oin-or.ow,nyZ Ki*+, 2w,8 o ,r*y+2*e &obert, Kow,*, n, ic.,i .1zeni, ,+* WSW) Z) nr "_) wyd7 i) :I7<:7>:)

=J

ndrzej !ybertowicz

W tej sytuacji ju tylko politowa!ie moe budzie i!formacja o ukara!iu za pale!ie akt b. P3P2 dwch potek# byeSo sekretarza ds propaSa!dy 1$ P3P2 w 1raL!iku i mistrza z tamtejszej elektrociepow!i a wczeL!iej rw!ie etatoweSo pracow!ika 1$ wyrokami roku wiezie!ia z zawiesze!iem oraz Srzyw!a >77 tys. z.J). .zy wskazwk jak wyjaL!i Se!eralsk bezkar!oL z!ajdujemy we wspom!ia!ym raporcie dla premieraN .zytamy tama KWeduS wiarySod!ych zez!aH fu!kcjo!ariuszy przed z!iszcze!iem akt operacyj!ych w Wydziale E- %epartame!tu - $:W sporzdzo!o ich streszcze!ia a !astp!ie uksztatowa!e w te! sposb i!formacje przela!o !a dyskietki komputerowe i odda!o przeoo!ym. ,ie wiadomo kto obec!ie dyspo!uje zmaSazy!owa! !a dyskietkach wiedz. 8e!@ 5aruzelski 1iszczak PooSaJU 6ua a moe rw!ie 186 i 829NMJ> +!aiol Bawi!a szef zespou badajceSo spraw D033 w ,i1@u w wywiadzie opublikowa!ym !a pocztku lipca ](J zapyta!y dlaczeSo sprawa D033 ciS!ie si tak duSo stwierdza# K$Sbym mwi o opieszaoLci policji i prokuratury ale !ajbardziej brakuje politycz!ej woli zaatwie!ia sprawyM <podkr. @ +3 Ncj. 5eLli sowa Bawi!y potraktowa powa!ie to jak opi!i wystawia ta sytuacja i!stytucjom !aszeSo paHstwa i jeSo elitom z jed!ej stro!y oraz wikszoLci Lrodkw masoweSo przekazu !ic wype!iajcych swych powi!!oLci publicz!ych ze stro!y druSiejN 5ak i!aczej wyjaL!i tak sytuacj !i przez przypuszcze!ie e ludzie i i!stytucje w te! czy i!!y sposb powiza!e z aferzystami ko!troluj "ubCi paraliuj orSa!a przestrzeSa!ia prawa oraz z!acz! czL mass mediwN 0 jakie powiza!ia chodziN We wspom!ia!ym ju raporcie przySotowa!ym przez Wydzia :tudiw $:W w maju ](J dla premiera 0lszewskieSo czytamy# KWielkie afery fi!a!sowe jak +rt@6 i D033 byy doko!ywa!e pod oso! i z. udziaem oficerw i aSe!tury byeSo 3arzdu II :ztabu 8e!eral!eSo WP i %epartame!tu - $:W@ 8@Remek T Sw!y podejrza!y w Lledztwie w sprawie D033 T by taj!ym wsppracow!ikiem 3arzdu -- :ztabu 8e!eral!eSo WP podob!ie jak kilku jeSo wsppracow!ikw. Prezes 2ady ,adzorczej D033 wicemi!ister fi!a!sw 5a!usz : !ajpierw by taj!ym wsppracow!ikiem a !astp!ie kadrowym pracow!ikiem wywiadu !a etacie !iejaw!ym@ %ajcy oso! spce +ri@6 b. prezes ,6P 8rzeSorz W. by taj!ym wsppracow!ikiem %epartame!tu I $:WM . ,atomiast 5a!usz 3emke> wielolet!i pracow!ik aparatu partyj!eSo byy sekretarz 1W P3P2 w 6ydSoszczy pose :B%> czo!ek komisji sejmowej badajcej wyko!a!ie uchway lustracyj!ej powiada taka Zpa!owie $acierewicz ,aimski i ich wsppracow!icy z tak zwa!eSo wydziau studiw cierpi !a aSod! ma!i przeLladowcz czy tez rodzaj obsesji. 3e Lmiertel! powaS wmawia!o komisji e ist!ieje midzy!arodowa mafia byych aSe!tw ktrzy zawad!li
"#iZ Fn,/() Wyro+ z, /,*enie n+i) OW) or D:I A &) ::7<>7>D) 17 D) "$A /rzy o+,zjiK czy n,/r34eQ *ow,ny w +1i54ce iec2c@, ,*,+ o4o8i n, J,r2ze*1+ie8o) w *y. MdoVW /izy+on2j5co) j,+ 1i3
wyd,je) 2,r82.cn*cw,nc Mznre2*y 1ze-, wywi,d2 i +ontrwywi,d2) i41*,n wojenny zo1t,t w/row,dzony w w,r2n+,c@ nie wy1ic/ow,ni , z,8ro4eni,) r,dziec+,) interwencj5) 1t,nowit wyr,z izcczywi1*cj niec@3ci o4o8i wobec J,r2ze*1+ie8o) czy icz je1* 1+0,dow5 o/eret+i roz/i1,nej n, 8*o1y777 S,. J,r2ze*1+i) nie wy.ieni,j5c W 1wej +1i54ce 77S*,n wojennyE n,zwi1+, o4o8i ,ni r,z2) /od,je in-or.,cje do+0,dnie 1+ierow,ne Fj,+by 1i,nowi,7ee od/owiedX( /rzeciw r,cjo. /rzywo0,ny. /rzez o4o837 "%i9 TS) nr DG) CH7<G7>D) 17 .. H< &oz.ow, Kry1tyny !o*ini,+) NowoBci "Rtr,) H6=7<G):<>D) 1 = F/rzedr2+ z K (7

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

=)

Sospodark. Pe!etracja archiww pozwolia ustali !astpujce fakty# jed!a z osb podejrza!ych w aferze D033 bya w przeszoLci zatrud!io!a w wywiadzie@ 3 kolei ktoL z rodzi!y jed!eSo szefw +rt@6 by ko!taktem operacyj!ym wywiadu. 3!alezio!o Llad pozwalajcy dom!iemywa e pewie! wysoki urzd!ik ba!kowy w dalekiej przeszoLci mia lu_!e powiza!ia z wywiadem. ,a tej podstawie wys!uto karkoom!y w!iosek e aSe!ci doprowadzili do rui!y polsk Sospodark i dopki !ie zosta! do koHca zdemaskowa!i to Polska bdzie to! w kryzysie' 3wrmy uwaS# daleka KprzeszoLM MktoL z rodzi!yM i Klu_!e powiza!iaM. /o wszystko rzekomo tak samo !ieistot!e jak komu!istycz!a przeszoL dzisiejszeSo posa. W tym ko!tekLcie pyta!ie dlaczeSo warszawska policja przez tak duSi czas !ie jest w sta!ie "@zprawiA si z mafiami takswkarskimi M byoby juczepia!iem si drobiazSw Sdyby !ic LwiadomoL e !a caym Lwiecie takswkarze wykorzystywa!i s jako i!formatorzy sub specjal!ych.
J' &,/or* Wydzi,02 Si2diNw o/2b*i+ow,ny w TS) nr DG) <H7<G6>D) s. 5. JJ &oz.ow, Henry+, Sc@2**z1) N: 6) nr D>) :O7<G7>D) 17 I7
zE By0o n, *en *e.,i 1/oro /2b*i+,cjiT n/6 Henry+ ONr1+i) #1ie. /yt,Q w 1/r,wie 0,1i6.,-ii) iZ) ni =<) :I7:D)>:) 1) I)

5ak tumaczy powtarzajc si bezkar!oL wielkich aferzystw jak !ie poprzez rozprze!ie lub !awet sparaliowa!ie !ewralSicz!ych i!stytucji paHstwa <policji prokuratury sdw sub cel!ych skarbowych ba!kowych ko!trol!ych czy Lrodkw masoweSo przekazu? za pomoc ukadw !ieformal!ych w rym aSe!tura" !ychN 1io ostrzeS Sw!ych bohaterw sprawy +rt@6 umoliwiajc im wyjazd !a czasN ,awet jeLli faktycz!ie uczy!i" lo $aciej 3alewski <wczeL!iej pose P. obec!ie czo!ek klubu PolskieSo ProSramu Biberal!eSo? to przecie i tak ktoL musia da mu cy!k... :prawie +rt@6 warto poLwici uwaS w oSl!iejszym ko!tekLcie. %okad!iejsza jej a!alrza zapew!e wykazaaby i !aroLl ukadu post!ome!klaturoweSo w !aszym yciu publicz!ym doprowadzia do deSradacji take z!acz!e obszary elit postsolidar!oLciowych !ie potraficych si oprze wczes!okapitalis tycz!ej Sorczce boSace!ia si. 5zef %aiski twierdzi wprost iz mamy do czy!ie!ia ze zlewa!iem si obu !ome!klatur# M%aw!ej komu!istycz!ej <!ie myli z obec!ymi czo!kami :d2P? i !owej solidar!oLciowej ktra rozmiarami afer korupcj i okrada!iem spoeczeHstwa przeLciS!a komu!MJU. /eSo typu zaSroe!ia syS!alizuje wypowied_ 5adwiSi :ta!iszkis z Srud!ia ;25A KOlcdzjIm uwa!ie mecha!izmy odrzuce!ia przez :ejm zarw!o ka!dydatury %browskieSo !a prezesa ,6P jak i specjal!ych upraw!ieh dla rzdu. .i ktrzy byli za odrzuce!iem myLl lakzc o :d2P prawdopodob!ie !ic tyle bro!ili pry!cypiw demokracji ile raczej olbrzymich i!teresw ktre wtedy waL!ie odbyway si !a tra!sferach dewizowych@ Puste ruble za ktre !iczeSo !ic wysya!o wymie!ia!o po bardzo dobrym kursie ba!kowym !a zotwki i p_!iej !a dolary. jed!oczeL!ie dziw!a polityka perso!al!a. :zefem %epartame!tu %ewizoweSo w $i!isterstwie

=U

ndrzej !ybertowicz

Di!a!sw jest byy asyste!t prof. :odaczuka w +kademii ,auk :poecz!ych przy 1.. :zefem %epartame!tu Polityki .el!ej jesl rw!ie osoba z teje akademii. .i ludzie podejmuj decyzje dotyczce teSo kto i jak bdzie tworzy kapita i jakie bd !asze ptzysze usytuowa!ia <i zalc!ofid? w systemie Lwiatowym. 2w!oczeL!ie tocz si przewleke spory o obsadze!ie prezesury ,-1 czy ,6P i praktycz!ie !ie ist!ieje decyzyj!e ce!trum. T -waa .ani, ze nadszed czas ma+ii8 T /rud!o mwi o mafiach ale o !acisku ro!ych Srup i!teresw !a aparat wyko!awczy @T z pew!oLci. 6a!k +ttaleSo czy doradca 4W8 ,ulli starali si zahamowa procesy prywatyzacyj!e w Polsce ratowa raczej sektor paHstwowy. Pew!e Srupy z 4W8 byy zai!teresowa!e !isk wyce! dolara i stabilizacj jeSo kursu ktry by absurdem i stworzy trwa podstaw pod spekulacj

oraz import ko!kurujcy z rodzim produkcj. 0ficjal!ie wysoki kurs rubla i !iski dolara spowodowa olbrzymie moliwoLci tra!sferu bez ad!ej ko!troli. 6yy i Zw0/@mafij!c ukady# 9!ifersal +Srotech!ika. Or2/y !acisku z zew!trz dziaaj le wok elit politycz!ych ony nie+tNryc@ politykw 15 pe!omoc!ikami r!ych firm zachod!ich. Je1t to /o prostu kupowa!ie w/0ywNw za niewie*+ie zre1zt5 /ieni5dze7 Wytwarza si sytuacja umidzy!arodowie!ia paHstwa i zarazem jeSo prywatyzacji M<pod kr. 13rK" Jzy! te wszystkie przykady !ie s przejawem sytuacji w ktrej Kpolitycy zdaj sobie spraw e aSe!tura jest obec!a we wadzach i !iczeSo w zwizku z tym !ie prbuj przedsiwziMN i czy skutkiem jest tylko jak zauway 1rzysztof Wyszkowski Kupadek moral!oLci w polityce i ma!ipulowa!ie spoeczeHstwemMNJA 3Soda !a swoist MSr teczkamiM !a wzajem!e wiza!ie rk !a swoisty pat politycz!ej Sry utrwale!ie patoloSii ycia politycz!eSo !a praSmatycz!e traktowa!ie jej jako czeSoL !ormal!eSo i !ieu!ik!io!eSoN 3da!iem 5a!usza 1orwi!a@$ikke jest to sytuacja typu# Kmy !ie ujaw!imy waszych aSe!tw jeLli wy !ic ruszycie !aszychM. .zym wic s wypowiedzi prezyde!ta Wasy o Kasach z rkawaM jak !ie uczest!ictwem w Srze teczkamiN 8dy podleSajc mi!istrowi Ve!rykowi $ajewskiemu $ilcza!owski doko!ywa MsprawdzeH Srupowych da!ych z!ajdujcych si w 6iurze 4wide!cji i +rchiwum 90PM robi to po!o wycz!ie !a wew!trz!e potrzeby urzduJG. 9rzd te! jed!ak T mam !adziej T !ic pracuje tylko dla siebie + skoro tak to wy!iki MsprawdzeHM byy do dyspozycji ekipy wczeL!ie kierujcej rzdem. .zy moemy mie pew!oL e potrafia o!a oprze si pokusom zwiza!ym z posiada!iem materiaw !adajcych si do !ieuczciwych zastosowaHN /o tylko w i!teresie Po5ski ley ujaw!ie!ie i usu!icie aSe!tw z parlame!tu. W i!teresie r!ych si politycz!ych korzyst!iejsza moe by Sra politycz!a w ktrej ma si !a przeciw!ikw lub sojusz!ikw kompromitujce materiay. W tej perspektywie ludzie $acierewicza T !iezale!ie od wszystkich
$ W roz.owie z iotre. &7!,cz+ie.) NC) nr H:) <*7<-i7>D) 17 ::$f

"& J,wnn Ji8ciHiir,) &oz.ow, io*r, y*r,+ow1+ie8o) T) nr DH) <G7<d)>D) ;6 "' Zbi8niew %co*owicz) $i*cz,now1+i jedn,+ 1/r,wdz,0) &zecz/o1/o*it,) ,r :=I) wyd7 :) <D7<G7>D) 17 D7

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

=>

bdw zwiza!ych z operacj lustracyj! Tju w samym zaoe!iu badali archiwa w celu publicz!eSo ujaw!ie!ia :6@cckich materiaw i rozadowa!ia bomby aSe!tural!ej. Postawi trzeba bardziej oSl!e pyta!ie. .zy materiay operacyj!e moSce sta!owi skutecz!e !arzdzie oddziaywa!ia !a tysice osb s obec!ie rozproszo!e czy te jakaL ich z!acz!a czeL jest sko!ce!trowa!a w !ielicz!ych rkachN .zyich# postkomu!istycz!ych czy postsolidar!oLciowych krajowych czy zaSra!icz!ychN - !ie mo!a !ic spyta si le czy ci w rkach ktrych z!alazy si taj!e materiay poza zasobami eko!omicz!ymi i i!formacyj!ymi
91 &oz.ow, J,n, C@.idewn+jc8jr W o*`T) ayPi ni8dzie777) Wo+,nd,) nr =:6D) DDB+C7:D7>:) ,7 :7

dyspo!uj tez obec!ie moliwoLciami dziaaH operacyj!ychN W tym ko!tekLcie zazwyczaj wska@ zuje si !a firmy detektywistycz!e. PoLwimy im zatem !ieco uwaSi.

A &YWATNIE !"T"KTYWI 2zeczywiste moliwoLci operacyj!e posiada!e przez aSe!cje detektywistycz!e !ie s w pe!i z!a!e)). W jakiej mierze licz!e i !iejed!okrot!ie liczeb!e firmy ochro!iarsko@detektywistycz!e <M0ce!ia si e obec!ie w firmach ochro@!iarskich i detektywistycz!ych pracuje od '77 do '>7 lys. ludzi. <@K? + zatem jest to Srupa licz!iejsza !i wszystkie siy policji razem wzite]Z? su lub moS suy przedue!iu zdol!oLci operacyj!ych byych sub specjal!ychN ,a ile s lub moS by !arzdziem dziaaludzi z ukadu post!ome!klaturoweSoN /o i pracuje tam wielu fachowcw doLwiadczo!ych w prowadze!iu bezpraw!ych lub realizowa!ych !a Sra!icy prawa dziaaH !ie jest tajem!ic d/a !ikoSo. .zy obec!ie wszyscy ]jak jede! ma wyzbyli si !iedobrych !awykwN $ilcza!owski o prywat!ych detektywach mwi tak# K,iektrzy bezpraw!ie przyz!aj sobie upraw!ie!ia policji. 3astpuj leSal!e sdy i komor!ikw posuSuj si arSume!tami zblio!ymi do sza!tau. %ostaj syS!ay e w pew!ych wypadkach stosuj Lrodki tech!iki operacyj!ej podsuchuj rozmowy przy uyciu urzdzeH elektro!icz!ych. /eSo im !ie wol!o robiM . 9stawa z J) Srud!ia := o dziaal!oLci Sospodarczej bdca jedy!ym aktem praw!ym dopuszczajcym prowadze!ie teSo typu firm Kwskazywaa jedy!ie kto jest wad!y wydawa ko!cesje. ,ie przewidzia!o jed!ak ko!lroli !ad teSo typu dziaal!oLci. %opuszczo!o tym samym kilka tysicy firm do !ieko!trolowa!ej dziaal!oLci w sferze bezpieczeHstwa publicz!eSoM <podkr@ +3J=?.

DS Wyni+, *o z r,/ort2 $SW) A od1t,wowe wewn3trzne z,8ro4eni, bez/ieczeQ1tw, /,Q1tw,9 o/i/cow,ne8o w .,rc2 9>DT te+1t o/2b*i+ow,ny wK Kon-idenci 15 wBrNd n,1777) 17 :<<6H7 "( J,n21z Szo1t,+)W7 ryw,tny 8jn,) S/ot+,ni,) nr DH) <I6:<7<d)>D) DG7 W /,Xdzierni+2 C>: Sej. znowe*izow,0 w1/o.ni,n5 D> Andrzej $,0,c@ow1+i) i) nr 52, :I7::7>D) 17 >7 ZW 17 /rzy05cz, o/inie 8ener,0, .i*icji 21t,w3) or8,n +once1yjny do +ontro*i tyc@e+1/ert, -2.7 A2tor iiF je1zcze czerwc2 C>D -B/eow,2o n,d w1t,nie2/ow,4ni,j5c 1/oczyn+2) Zbi8niew, Nowic+ie8o) obecnie w /od,je ,8encjijedn,+) CSez,.C i4 w wo*1ce Adzi,0, o+o0o D)= *y17 -ir. A+t,.i wy+on,wczy.i do znowe*izow,nej 21t,wy7 oc@roni,n+o6dere+*ywi1*ycznyc@) +tNre z,tr2dni,j5 05cznic o+oto :<< tys. o1NbE Fnr HG) W) III) :H6:I<D7>H) 17 H(7 HE &oz.ow, iotr, NLj1zt2b,) OW7 nr DD: A 7, :>6D<7<>7>D) 17 :<7

=A

ndrzej !ybertowicz

5akie s powiza!ia miedzy firmami dc icktywis tycz!ymi i postkomu!istycz!ym kapitaemN + z zaSra!icz!ymi subami specjal!ymiN $wi szef aSe!cji ochro!y osb i mie!ia KPoi!tM# KPracujemy dla ambasad i s to ambasady pot!ych krajw. $am wycz!oL !a woe!ie pie!idzy jed!eSo z mocarstw a i!!e oddao wszystkie swoje prywat!e rezyde!cje pod !asz wycz! ochro!MJ( 5as!e jest i Kpot!e krajeM !ie zatrud!iaj do !ewralSicz!ej dziaal!oLci firm ktre !ie zostay przedtem sprawdzo!e. 5akimi metodamiN 5est i kwestia taka# '. wspom!ia!a aSe!cja !ie jest jedy! pracujc dla placwek paHstw obcycha J. w teSo typu aSe!cjach pracuje wielu byych oficerw polskich sub specjal!ych tj. ludzi z!ajcych rozmaite tajem!ice paHstwowea licz!i czo!kowie ich rodzi! i koledzy dalej zatrud!ie!i s w policji 90P@ie i W:-a ). czy aSe!cje te !aprawd wy!ajmowa!e s przez ambasady jedy!ie dla woe!ia pie!idzy i wyko!ywa!ia podob!eSo rodzaju prac Kfizycz!ychMN We wspom!ia!ym j u raporcie $:W pi. KPodstawowe wew!trz!e zaSroe!ia bezpieczeHstwa paHstwaM z marca (J o firmach ochro!y mie!ia czytamy# M:kal zaSroeH potSuje fakt i rw!oleSle do i!terakcji# bra!a security T Lwiat przestpczy moe !astpowa i!filtracja teSo ry!ku przez obce suby specjal!e. Przesa!ki do takieSo w!ioskowa!ia daje fakt plasowa!ia si !a polskim ry!ku przeds/awicielstw firm securityN wielu paHstw Lwiata Sdzie zi!stytucjo!alizowa!a Sboka ko!trola sub specjal!ych !ad t bra!jest sta praktyk. Przedstawicielstwa staraj si wiza ze swoimi polskimi odpowied!ikami tworzc !p. joi!t@ femures. Powysze zaSroe!ia zwielokrot!ia podejmowa!ie prb i!teSrowa!ia si firm security w zwizki reSio!al!e a !astp!ie oSl!opolskie. 4we!tual!e powodze!ie tych dziaaH moe doprowadzi do powsta!ia liczcej si siy owad!itej patoloSiami spoecz!ymi i wpywami obcych sub specjal!ych kierowa!ej przez byych fu!kcjo!ariuszy aparatu wadzy P2BM)7. MWprostM piszc o prywat!ym oddziale koma!dosw od trzech lat tworzo!ym przez +leksa!dra 8awro!ika podaje i K,a ko!trol postpw jakie czy!i Srupa przyjeda i!struktor z 6iura 0chro!y 2zduM)'. Pa! i!struktor zapew!e jest zatrud!io!y tu !a podstawie umowy@ zlece!ia. 8dzie zarabia wicej# w rzdzie czy !a bokuN Wobec koSo opaca mu si by lojal!ym !a dusz metN W ktr stro! !astpuje przepyw i!formacjiN WSicrkicwicz w ksice K+leksa!der 8awro!ik# Sra o miliardyM piszc o oddziale ochro!iarzy 8awro!ika podaje wiele i!formacji tosamych z da!ymi $ichalakaa o i!struktorze z 602@u jed!ak !ie wspomi!a. WSierkiewicz podaje !atomiast i!!y zadziwiajcy fakt# K1a!dydatw do pracy poszukuje si w caej Polsce korzystajc z ko!taktw osobistych ale take poprzez W19 Sdzie prowadzi si dokad!e spisy !a wypadek mobilizacjiM )>. ,a jakiej podstawie praw!ej wojskowe Wojewdzkie 1ome!dy 9zupe!ieH Sromadzce da!e osobowe o z!acze!iu dla bezpieczeHstwa paHstwa wystpuj w roli biur poLred!ictwa pracyN"
")&oz.ow, Andrzej, B,n,1z+, u &y1z,rde. Cic@y.) KrN*ow, A/o1to0Nw) nr :D) :>>:) s, H:7 #*ii Cyt7 i,K Kon-idenci 1L7777 17 :<:7 #1J,n21z $ic@,t,+) J*2Con do wyn,j3ci,) W/ro1i) nr H<) Dd7<G7>D) 17 D>7

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

=G

1/0 %3-O .V20,- /+54$,-.4 P2B@9N .zy dzisiaj ist!ieje jakiL i!teres publicz!y w utaj!ia!iu tajem!ic z okresu P2B it jeLli tak to jakichN .zy jacyL powa!i historycy uzyskali dostp do akt r!ych P2BZowskich resortw by w sposb systematycz!y bada wpyw radzieckich sub taj!ych !a dzieje powoje!!ej Polski !a !asz wew!trz! politykN )A .zy ktokolwiek prowadzi lub zamierza prowadzi takie bada!iaN :posb potraktowa!ia zasobw archiwal!ych $:W przez mi!istrw solidamoLciowSo pochodze!ia !a pew!o takie bada!ia utrud!ia. +!to!i 3ieliHski w (' dyrektor .e!tral!eSo +rchiwum $:W wskazuje i K0dtaj!ia!ic dokume!tw orSa!w bezpieczeHstwa jesl z !atury swej rzecz skomplikowa! a utrud!i j jeszcze z pew!oLci realizacja propozycji 90P ktry chce podziau materiaw w zale@!oLci od kompete!cji i!stytucji wyo!io!ych z daw!eSo $:W. /ak wic .e!tral!emu +rchiwum przypaL miayby jedy!ie dokume!ty admi!istracyj!e. Policji T daw!e akta milicji 90P zaL wziby akta byych orSa!w bezpieczeHstwa szczeSl!ie tzw. operacyj!e. <...? 2ozrywajc materiay wytworzo!e przez jed!eSo twrc T co ju jest !iezSod!e z powszech!ie obowizujcymi zasadami archiwal!ymi T u!iemoliwia si rzetel!e bada!ie historii Polski w latach '(UU@'((7MXG. W kwiet!iu ](' !a posiedze!iu 1rajoweSo 1omitetu 0bywatelskieSo 5a! 0lszewski powiedzia m.i!.# KDakt c Qylko u !as T moe poza 2umu!i T !ie ujaw!io!o ad!ych materiaw dotyczcych :6 i sub specjal!ych jest swoistym ska!dalem. .o wicej !adal robi si wszystko aby to u!iemoliwi. 6yli fu!kcjo!ariusze :6 ktrzy chc ujaw!i przestpstwa T czsto zreszt wyko!ywa!e !a rozkazTzwracaj si w lej sprawie do obec!ych zwierzch!ikw
t

S7 :=d7 iV Jdzc- !,r1+i /i1"C/ I4 w Czec@o10ow,cji /owo0,no bi2ro do+2.ent,cji i b,d,ni, dzi,0,*noBci SiB) +tNre *e8o ty/2 docie+,ni, ., /row,dzi? FT,jni w1/N0/r,cownicy /o*icji /o*itycznek w /,Q1tw,c@ /o1t+o.2ni1tycznyc@9 W,r1z,w, :>>D) In1ty*2t o*ityczny) ir HH(r HG &oz.ow, "wy Wi*cz6Orz3dziQ1+icj) TS) nr I<T <I7:<6>:) < I!7

resortu o zwol!ie!ie ich z tajem!icy subowej. $imo jed!ak odejLcia z owej suby zwol!ieH takich otrzyma !ie moSM)X. Pyta!ie tytuowe teSo fraSme!tu !asuwa si te w ko!tekLcie utaj!ie!ia czLci akt sprawy w procesie zabjcw ksidza Popieuszki)J. W!iosek skierowa!y w lutym (J do wicemi!istra :W
#"to Wo+,nd,7 :I)<I>:7 I6 D6
Zoo) &oz.ow3 Jene8o KJoOin1+ic8o z Krzy2to"e. *e1iewicz`) o1+,r4ycie*e. /oVi0+owy. w ry. /roce1ie) TS) nr D;) :<6 <G7:<>D) 17 H7 ] Andrzej Kr,1ncywo-c+i) #1+,r4eni .i*cz5) c1b2zydde 1i3 +0VcL S/o0+wt97 nr DG) <D6<;6<G7>D)

a.

==

ndrzej !ybertowicz

+!drzeja 3alewskieSo o odtaj!ie!ie caoLci akt zosta odrzuco!y bez sowa KProkurator :zaf!icki !ie potrafi zrozumie dlaczeSo wicemi!ister z Sabi!etu rzdoweSo T opowiadajceSo si za szerokim ujaw!ia!iem przeszoLci T uwaa e zez!a!ia po!ad J77 byych pracow!ikw :6 dotyczce !ie ist!iejceSo ju %epartame!tu -d odleSych lat i i!!ej epoki @T !adal musz by taj!eM 5ed!ym z efektw pracy powoa!ej przez :ejm E kade!cji 1omisji ,adzwyczaj!ej do 3bada!ia %ziaal!oLci $:W byo powsta!ie raportu wskazujceSo !a ist!ie!ie w %epartame!cie -d KzorSa!izowa!ej Srupy przestpczej dziaajcej przeciwko duchowieHstwu katolickiemu. /ekst raportu zawierajceSo perso!alia pracow!ikw Srupy ]%X 1omisja w lutym br. [tj. (' T +3j przekazaa Prokuraturze 8e!eral!ej. Pose 2okita !ie by jed!ak w sta!ie zapoz!a z jeSo treLci a!i postw !a posiedze!iu ple!ar!ym :ejmu a!i dzie!!ikarzy !a ko!fere!cji prasowej zosta bowiem zobowiza!y do zachowa!ia tajem!icy pod rySorem sa!kcji kar!ych <sicN? przez mi!istra spraw wew!irz!ych Ve!ryka $ajewskieSo. W te! sposb jed!a z !ajbardziej po!urych tajem!ic :6 !adal !ie moe sta si przedmiotem spoecz!ej oce!y . W czasach podziem!ej K:M 5erzy $ilewski kierowa 6iurem 6rukselskim tej orSa!izacji. W Lwietle licz!ych wpadek tra!sportw materiaw z zaSra!icy dla podziemia w kraju oraz ujaw!io!ych ostat!io <m.im. przez Se!. PooS? i!formacji !ic uleSa wtpliwoLci Sboka i!filtracja teSo 6iura i jeSo ko!taktw przez suby specjal!e P2B. W tym ko!tekLcie -re!a Basota <obec!ie dyrektor ,owojorskieSo -!siitute for %emocracy i! 4astcm 4urop? mwi o $ilewskim# K9waam e !ikt !ic zrobiby Sorszej roboty w 6rukseli. 8dyby okazao si e wy!ikao to !ic tylko z !iekompete!cji 5erzeSo $ilewskieSo sprawa byaby bardzo powa!a. %otyczyaby Lwiadomej de ko!spiracji struktur podziem!ych. /rzeba pamita e 6iuro 6rukselskie posiadao wicej i!formacji !a temat ko!spiracyj!ej :olidar!oLci !i ktokolwiek !awet w PolsceM

j 2+,1z S*,izewj+i) #,i,ini, Ko.i1j, Sej.2 &%) #n ) cr ::[:D) :>>:) 17 >7

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

=(

,a pyta!ie dzie!!ikarki K.zy jest moliwe sprawdze!ie w jaki sposb :6 ko!trolowaa dziaal!oL 6iura 6rukselskieSoN'] Basota odpowiada# M0dpowied_ z!ajduje si w aktach $:W wywiadu i ko!trwywiadu w Polsce. 0bawiam si e w !iektrych wypadkach T tylko w archiwum 186. 1omisja 1rajowa ,:33 K:M powi!!a wystpi do $:W wywiadu i ko!trwywiadu o udostp!ie!ie materiaw dotyczcych -!wiSilacji" -!filtracji :olidar!oficiM)). ,iestety !ie syszaem o takim w!iosku" + od listopada ](' $ilewski jest szefem dziaajceSo przy 9rzdzie Prezyde!ta 6iura 6ezpieczeHstwa ,arodoweSo w ra!dze mi!istra sta!u. W czerwcu ](JjeSo !azwisko umieszczo!e zostaje !a dostarczo!ej przez mi!. $acierewicza liLcie osb <!r A)? ktrych da!e jako /W z!alazy si wLrd zapisw archiwal!ych $:WU . 6y moe p@ $ilewski jest czysty jak za. :zkoda jed!ak i !ic !ic zrobio!o w celu upew!ie!ia o tym opi!ii publicC.!ej. 5esie!i ](J +!drzej 5drzejczyk prowadzcy Lledztwo w sprawie Lmierci w ]GG stude!ta :ta!isawa Pyjasa ustpuje zc sta!owiska !aczel!ika Wydziau OledczeSo Prokuratury Wojewdzkiej w 1rakowie@ 5drzejczyk twierdzi i doszed do Kmiejsca w ktrym !aley ujaw!i ]taj!ych wsppracow!ikw :6X ktrzy w liczbie co !ajm!iej 'J operowali w !ajbliszym otocze!iu Pyjasa a ktrym o! ufat bezSra!icz!ie. Po!osz o!i moral! odpowiedzial!oL za jeSo OmierX jeLli zaL udowod!i si im pomoc!ictwo bd odpowiada kar!ie za wspudzia w morderstwie. 0d sierp!ia ]leakuje' w $i!isterstwie :prawiedliwoLci mj w!iosek 0 ujaw!ie!ie tych Mtaj!ychwsppracow!ikw'. ]Wsppracow!icy]jako ludzie wyksztace!i z ]opozycji] ulokowali si pew!ie w r!ych i!stytucjach i orSa!ach. %la !ich ujaw!ie!ie to ]by albo !ie by]. <K.? $imo upywu 'U lat !adal widz sza!s wykrycia sprawcw mordu. Pod waru!kiem c !ikt !ic bdzie utrud!ia mi postpowa!ia. Prokurator !ic ma moliwoLci doko!ywa!ia tzw. czy!!oLci operacyj!ych. 1iedy wy!ika ko!iecz!oL takich czy!!oLci zwrciem si do 9rzdu 0chro!y PaHstwa %o 90P dlateSo c w policji !adal zatrud!io!y eh jest wielu byych fu!kcjo!ariuszy :6 ktrych udziau w tym przestpstwie !ic moSem wykluczy. 3 90P otrzymaem kuriozal! odpowiedX e 9rzd 0chro!y PaHstwa !ie ma moliwoLci przeprowadze!ia czy!!oLci opera@ cyj!ych 1iedy zadaem z przejteSo po :6 archiwur! akl dotyczcych i!wiSilacji Pyjasa i opozycyj!eSo Lrodowiska stude!ckieSo wok !ieSo otrzymaem odpowied_ e akta te zostay z!iszczo!e. $oe rzeczywiLcie tak byo tylko wwczas obowizkiem 90P byo bezzwocz!e zawiadomie!ie o tym prokuratury aby ta wszcza dochodze!ie o !iszcze!iu akt. /eSo dotychczas 90P !ie uczy!iM 5eLli jest prawd e za decyzjami o podtrzyma!iu taj!oLci wielu i!!ych materiaw P2B@ owskich bezpoLred!io stoj i!teresy i decyzje 90P@u to czy mo!a u!ik! !iepokojcych podejrzeH i firma ta w ktrej pracuj tysice byych fu!kcjo!ariuszy :6 bro!i w te! sposb !ie tyle i!teresu PaHstwa Pol@skieSo co i!teresw 5udzi starych ukadwN Przypomi!am e w 90P@ie Kw subach opercyj!ych jest dwie trzecie starej kadryMU>. %ziwi te dua liczba /W w tej sprawie. 1ilka miesicy przed Lmierci Pyjas wraz z koleSami wsppracowaa 102@em. Biczba /W moe wskazywa i w 1rakowie w Sr wchodzia Srupa opozycyj!a ktrej dziaal!oL zai!icjowa!a bya przez :6. 2zecz doL czsto w praktyce
##&oz.ow, A*e+1,ndry Z,w0oc+icj) K2*i1y M "W) ni -54, w7 :) <:6<H7<;7>D) s H)

Bisi $,cierewicz, c8toIil w odcin+,c@ ty8odni+ ;nT. N,job1zerniej1zy .,teri,0 Fwr,z z


d,ny.i o d,*,c@ Toz/oczccin i /izerw,ni, wV/N0/r,cy( o/2b*i+ow,0 NC) nr *:, ::)<G7>D) 0 e7 rzedr2+ 2+QZ-** 1i3 w *y8oJnit2 A8or,7

(7

ndrzej !ybertowicz

$:W spotyka! byo przechodze!ie ludzi bdcych /W podczas studiw do pracy w :6 po ich ukoHcze!iu. .zyby wLrd ludzi ktrych ujaw!ie!ia domaSa si prok. 5drzejczyk byli kadrowi pracow!icy :6 obec!ie pracujcy w 90PN 90P mS te !p. przej !iektrych /W ze sprawy Pyjasa i wykorzystywa ich do swych celw. 5ede! z moich ko!sulta!tw cmcrylowa!y wyszy oficer BWP zwrci mi uwaS w ko!tekLcie tej sprawy !a swj przypadek@ W okresie stali!owskim do!osio !a !ieSo dwch przyjaci. 0bec!ie jede! z !ich jest pisarzem druSi by profesorem wyszej uczel!i. W ]=( materiay sprawy teSo oficera <zwiza!e z jeSo dziaal!oLci w +1? zostay z!iszczo!e T wraz z da!ymi do!osicieli. Qatwo sobie wyobrazi jak wielkim ska!dalem Lrodowiskowym staoby si ujaw!ie!ie MdruSiejM stro!y aktyw!oLci yciowej tych osb T cho tu w .Sr !ie wchodzi traSicz!a Lmier tak jak w sprawie podjtej przez prokuratora 5edrzejczyka. 5eLli !awet zaoymy przez chwil i /W ze sprawy Pyjasa s dzisiaj faktycz!ie !iezwykle polskiemu paHstwu przydat!i to przedkada tu si raczej wtpliwe i!teresy operacyj!e i politycz!e !ad pew!e jas!e wymaSa!ia praw!e i moral!e. Powtarza si praktyka stosowa!a przez wszystkie bodaj policje <w tym oczywiLcie i komu!istycz!e?# toleruje si ludzi amicych prawo Sdy zSadzaj si zosta lub by !adal !aszymi lud_mi. 5ak jed!ak w tej sytuacji mo!a marzy o rozlicze!iu siZ z dziedzictwem przeszoLciN 1rzysztof 1ozowski mwi# K8dy byem jeszcze mi!istrem prokurator w!is o ujaw!ie!ie trzech ]/W]. Poda ich pseudo!imy i twierdzi e maj coL !a
11 &oz.ow, AncUzej, ,i2ty9 CK) nr DHG) D=6DG7:<7H:) 17 :D7 !,*1ze .,teri,0y n,wi82j5ce do *ej 1/r,wy w nr DH> i DI<)
Wyd,nie +r,jowe Cr W o *ej 71/r,wie nie w1/o.ni,0o7 i_S Wy/owiedz Jctzc8o Konieczne8o) $,8,zyn +ry.in,*ny7 >>>) nr I) D:)<D7>H) 17 =7

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

('

sumie!iu. 3badaem to i T mo!a mi wierzy albo !ie T wymie!ie!i ]/W !ie mieii !ic wspl!eSo ze Lmierci Pyjasa. 6yli wykorzysta!i jedy!ie do zbiera!ia i!formacji. Prokuratorzy mwi e o tym. co jest przydat!e do procesu powi!ie! decydowa sd. +le chodzi 0 precede!s Tjeeli zacz!iemy ujaw!ia ]/W] bdzie to miao !eSatyw!e ko!sekwe!cje w przyszoLciM )U@ Pa!ie mi!i@ strze to jakieL !ieporozumie!ie# formuka Kmo!a mi wierzy lub !ieM !adaje si do dyskusji przy piwie a !ie przy rozstrzySa!iu kwestii procesowych" 3asyS!alizujmy te problem oSl!iejszy T waLciwy dla caej refleksji !ad polityk# co si w ostatecz!ym rozrachu!ku traci a co zyskujeN 5akie s Sra!ice kompromisu z bezprawiemN 5ak dalece mo!a si posu! w stosowa!iu Lrodkw !iemoral!ych i !ieleSal!ych w lym po prostu podych w pracy i!stytucji majcej by 9rzdem 0chro!y PaHstwa praworzd!eSoN ECZWA&TA WA!ZAE M K#$U SUYZ 5arosaw 1urski kome!tujc swj SoL!y tekst KWdz T przedostat!i rozdziaM w ktrym byli urzd!icy 1a!celarii Prezyde!ta poddali 6elweder surowej krytyce pisze i jeSo publikacja Kbya testem !a ist!ie!ie w Polsce tzw. czwartej wadzy T wol!ej prasy. /est wypad !eSatyw!ie. W Polsce jest wprawdzie wol!a prasa T lecz !ie jest jeszcze czwart wadzX] )>. $oim zda!iem jest jeszcze Sorzej !i sdzi 1urski. /rud!o bowiem byoby twierdzi i z pras wol! i !iezale! w szerszej skali mamy do czy!ie!ia. /e same siy ktre paraliuj !asz klas politycz! ko!troluj licz!e Lrodki masoweSo przekazu. %lateSo waL!ie prasa !ie jest w sta!ie pe!i zada!ia ko!trolowa!ia i T poLred!io T oczyszcza!ia tej klasy. Pod rzdami P3P2 Lrodowisko dzie!!ikarskie byo !asyco!e aSe!tur w stop!iu szczeSl!ie wysokim. 0to wypowied_ b. fu!kcjo!ariusza :6# MWLrd dzie!!ikarzy to trzeba byo szuka czysteSo takieSo ktry ju z kimL !ie wsppracuje. 5ak si juz taki z!alaz to si moi koledzy bili ktry ma So przej pozyska U:. /ytuem przykadu przypom!ijmy e przy okazji !oweSo Lledztwa w sprawie Lmierci 8tzeSoiza Przemyka ujaw!io!o i w okresie Lledztwa pierwot!eSo KPowoa!o trzyosobow Srup propaSa!dow oficerw :6 ktra i!spirowaa publikacje zSod!e z celem postawio!ym przez $:W. <...? 5ak wy!ika zdokume!tw z Srup t wsppracowali !iektrzy dzie!!ikarze ce!tral!ych pism]rt . 5as!e jest e teSo typu sytuacje !ie byy !iczym !adzwyczaj!ym
Id W) nr X w7 III) <=7<:)>H) 17 H) j J7K2r,+i) Wo+N9 wodz,) K2*t2r,) wyd7 +r,jowe) nr d) :>>D) -i) =H7

w yciu komu!istycz!eSo dzie!!ikarstwa. 6ardziej !iepokoi musi jed!ak wtpliwa rola dzie!@ !ikarstwa postsolidar!oLcioweSo T !ie_le to ilustruje jeSo stosu!ek do sprawy D033 )A.
#$J,ce+ Sno/+iewicz Fred7() Tecz+i czy*i wid., bez/ie+i) W,rez,w, :>>D) ABOWE) 17 :HG) #%z ob7 *e4 s. :;I7 #&sa !o+2.ent2je *o w 1wej +1i54ce N!,+ow1+i i J7 rzy1i,w,) fi, b,n+ i J#ZZ) 1 r dD6G:7

(J

ndrzej !ybertowicz

,ie moe w tej sytuacji dziwi sia propaSa!da ktra w oczach wielu ludzi zdoaa sprowadzi problem Bi% do absurdu. /rud!o te uwierzy e taktyka szumu i!formacyj!eSo !ie bywa stosowa!a z premedytacj. .zy histerycz!e wypowiedzi padaj czLciej z ust zwole!!ikw lustracji czy le jej przeciw!ikwN .zy !ie chodzi o to by stworzy wrae!ie chaosu i!formacyj!eSo oraz baS!a moral!eSo i politycz!eSo z ktrych !ie sposb wyowi !ic wyra_!eSo i jed!oz!acz!eSoN ,ie wykluczam e w tej Srze posu!ito si !awet do sprowokowa!ia oskareH ju od sameSo pocztku bezpodstaw!ych atwych do odparcia aby skompromitowa sam ide lustracji. /aki waL!ie charakter zdaje si mie przypadek z przedstawio!ym przez 55.aczyHskieSo sy!!ym zdjciem !a ktrym z!ajdowa ma si Wachowski. :zereS publicystw zauwayo ju !iepokojce zjawisko# !asi politycy to ludzie bez ho!oru. 0skara!i publicz!ie o czy!y krymi!al!e lub choby tylko !ieSodziwe moral!ie a!i myLl si usprawiedliwia !ie domaSaj si wycofa!ia zarzutw ze stro!y swych oskarycieli. ,ie powouj ich przed sd za uszczerbek czci spowodowa!y faszywymi zarzutami a!i !ie podaj si do dymisji. ,a przykad Bech Dala!dysz z ka!celarii Prezyde!ta. 9mieszczo!y w czerwcu (J !a liLcie $acierewicza przez po!ad p roku !ic zauwaa problemu. %opiero Sdy 5a! Parys po!ow!ie wymie!ia jeSo !azwisko jako /W Dala!dysz budzi si i obiecuje poda spraw do sdu. ,ajbardziej SoL!e T i wa!e z pu!ktu widze!ia bezpieczeHstwa paHstwa T s chyba prz.ypadki 1rzysztofa :kubiszewskieSo)G i $ieczysawa WachowskieSo. + z 'G wyszych oficerw $0, i $:W oskaro!ych przez :za!iawskieSo o to i s ludlmi 186 ade! <powtarzam# ade!l? !ie skorzysta z prawa ochro!y sweSo imie!ia !a drodze sdowej. - to w sytuacji Sdy resort obro!y oferowa swoim oficerom w tej sprawie pomoc praw! . $oe okreLle!ie Kczowiek 186M z !iczym !iestosow!ym si owym oficerom !ie kojarzyN
\() J,+ -,01zow,no /roce1 z,bNjcNw rze.y+,) OW) nr 4* A) :>7<I7>:) 17 D7 # niec@*2bnej roTt dzienni+,rzy w1/N0/r,c2j5cyc@ w re1orte. $SW /rzy re*,cjonow,ni2 w1/o.ni,nej wcze?n*ej A,-ery bry*,ntowejE M zob7 T,de21z K2c@,r1+i) Co to ;) dzienni+,rzZ) Wo+,nd,) nr DG) D=7<>7><) 17 :<7
54 Noi,i+,

/akie zachowa!ie przesia!ie dziwi jeLli przyjmiemy i wiele z osb ktrym stawia si teSo typu zarzuty to faktycz!ie aktual!i lub byli aSe!ci czy te ludzie !a r!e i!!e sposoby zdeprawowa!i przez stary system. Vo!oru albo !iSdy !ie mieli albo zostali pozbawie!i Soju daw!o zaL ich mocodawcy !ie pozwalaj im wycofa si z ycia publicz!eSo tak duSo dopki s przydata!i. 3 kolei !iektrzy i!!i czo!kowie !aszej klasy politycz!ej T moSli !iSdy aSe!tami !ie by lecz dziaajc w zdeSe!erowa!ym otocze!iu spoecz!ym T utracili miary moral!e. Przywoajmy marSi!esowy ale chyba z!amie!!y przykad :prawa +!dizeja +!usza wczeL!iej posa Porozumie!ia .e!trum a obec!ie w 2uchu dla 2zeczypospolitej w stosu!ku do ktreSo K2ada Wydziau Vistorycz!eSo 9!iwersytetu WarszawskieSo stwierdzia i jeSo praca
#'#ezywi-icie de+*,r,cj, S+2bi1zew1+ie8o w /oBwi3cony. .2 te*ewizyjny. /ro8r,.ie) i4 w1/N0/r,cowni+ie. SB nic Byi, nie
.o4e byc 2zn,n, z, wy1i-ticz,j5c5 /i?toc obrony 1we8o dobre8o i2ieni, r rNb3 *,+5 .o80oby 1t,nowi? t-cj/cro /orw,nie Wy1z+ow1+ie8o *2b $,cierewicz, /rzed 15d7

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

()

maSisterska zostaa przepisa!a z pracy mSr $arka 2ymszy w stop!iu u!iemoliwiajcym uz!a!ie jej za samodziel! ^ .zowiek ktremu zaB rzuco!o zodziejstwo i!telektual!e dalej fu!kcjo!uje sobie w !aszym yciu publicz!ym udziela licz!ych wypowiedzi prasowych wystpuje !a ko!fere!cjach. ,ie syszaem by ktraL z !ich poLwici oczyszcze!iu si z zarzutw. 3jawisko ludzi bez ho!oru piastujcych fu!kcje publicz!e !ic przybraoby takich horre!dal!ych rozmiarw Sdyby w Polsce ist!iay i spe!iay swe zada!ia !iezale!e Lrodki masoweSo przekazu. 8dyby ludziom ktrym postawio!o powa!e zarzuty !ic dawa!o spokoju tak duSo jak icb sprawa@!ic uleS!ie wyjaL!ie!iu. 8dyby !a przykad sporzdzo!o <i drukowa!o co tydzieH? aktual! list haHby. Wykaz osb publicz!ych obcio!ych powa!ymi zarzutami ktrzy !ie uczy!ili !ic by si z !ich oczyLci T liczc czy to !a przysch!icie da!ej sprawy pod !atokiem !owych se!sacji lub te praS!c utrzyma si !a swych sta!owiskach tak duSo by przed odejLciem ustawi si !a przyszoL. /o !asze Lrodki masoweSo przekazu wspodpowiedzial!e s za to i wiele spraw zbyt atwo i szybko przysycha e prokuratury rozmydlaj Lledztwa. 5ak moe jed!ak by i!aczej przy obec!ym sta!ie !aszych @T@ pozor!ie jedy!ie spluralizowa!ych T Lrodkw masoweSo przekazuN 3reszt by moe bardziej zdrowa moral!ie jest obec!a sytuacja od poleSajcej !a tym i aSe!ci usytuowa!i w prasie prbuj rozlicza aSe!tw w oLrodkach wadzyN Wydaw!ictwo 68W samodziel!ie bez zSody autorw ce!zuruje tekst ksiki M1im pa! jest pa!ie WachowskiNM. Wyci!a rozdzia w ktrym autorzy umieLcili.
In-or.,cj, /rze+,z,n, /izcz Broni10,w, Kor, or,w1+i e8o n, 1/ot+,ni2 w +*2bie U! w Tor2ni2 je1zcze w o+te1ic rz5dNw #*wcw1+ie8o) 8dy Ko.orow1+i j24[jc1zczc byt /oz, $#N) !wNc@ z o1+,4onyc@ o-icerNw /rze10,0o do CK Fnr -44, :>SeJ( *i1ty zc 1/ro1*ow,ni,.i7 ET,+) nr :;) :D7<d)>D) 1) :7

(U

ndrzej !ybertowicz

jak mwi Kwszystko co udao :i !am zebra !a temat aSe!tural!ej dziaal!oLci WachowskieSo. 9su!ito te zbyt ostre zda!iem wydaw!ictwa sformuowa!ia dotyczce !p. sfery obyczajowej i dziaal!oLci fi!a!sowej WachowskieSo w lalach =7. <...? Proces wydawa!ia ksiki byt ko!trolowa!y pizcz 6elweder. 2adc praw!ym 68W jest o!a szefa 3arzdu OledczeSo 90P pk. Wiktora Do!fary ktry weduS !aszych da!ych by razem z Wachowskim !a kursie :6 w Owidrze. 3araz po zoe!iu So w wydaw!ictwie tekst !aszej ksiki trafi do rak Wa@chowskieSo/>U -!!y z!aczcy przypadek :< rozmowy z b. szefem ochro!y 5aruzelskieSo pk. +rturem 8otwko. ,a ko!fere!cji prasowej po wyda!iu ksiki. 8otwko oLwiadcza Kc bez jeSo zSody ju po autoryzacji wywiadu@rzeki jeSo rozmwca Ve!ryk Piecuch wycofa z druku po!ad '77 stro!. Ve!ryk Piecuch przyz!a e poslpi tak po spotka!iu z Se!. 5aruzelskim i kilku!astoSodzi!!ej rozmowieM>>. Warto by te cTz pu!ktu widze!ia szkicowa!eSo tu sta!u rzeczy T przyjrze si dokad!iej powodom op_!ia!ia prac !ad ustaw likwidujc mo!opol paHstwowej telewizji i radia. %la koS to przeszkod jest czwarta spluralizowa!a wadza <a !ie bdc rzeczywiLcie pluralistycz! !ie jest o!a w sta!ie pe!i zadaH ko!troli demokratycz!ej? w sytuacji Sdy trzy wyodrb!io!e ko!stytucyj!ie wadze paHstwa s uzale!io!e przez !iejaw!e pozakulisowe siy i wpywyN

%ramatyzm sytuacji poleSa !a tym i wszyslko !iestety wskazuje !a lo i w paHstwie !aszym !ie ma dziL ad!ej i!stytucji zdol!ej pe!i fu!kcje zdroweSo rdze!ia swoisteSo koa zamachoweSo obec!ej tra!sformacji i zarazem sita selekcjo!ujceSo patoloSie i bezprawie. ,aley zwaszcza mie powa!e wtpliwoLci co do zdol!oLci 90D i odpowied!ich sub WP do skutecz!eSo wype!ia!ia ich ko!stytucyj!ych zadaH. Po pierwsze s uzasad!io!e obawy co do lojal!oLci wielu fachowcw przejtych po P2B@u. Po druSie pracuje tam wielu !owicjuszy dopiero uczcych si rzemiosa zale!ych przeto od swych bardziej doLwiadczo!ych koleSw. Po trzecie obec!y okres przebudowy chaosu rozprze!ia !ierzadko histerycz!eSo pdu do boSace!ia si !ie moe !ic korodowa moral!oLci take pracow!ikw taj!ych

SJ

&oz.ow, iott, Wy1oc+ie8o z In8,) &o1iQ1+, i

Lw+. &,biejc.) W) nr E*, wyd7 III) V &#$) >oiyl w ic*ew*zji)

&c/oi*cr) nr I) H:7<:7>H) 17 <7

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

(>

sub. Wielu <rud!o oprze si pokusie wymia!y i!formacji !a pie!idze. -!!i miast reSu prawa wol respektowa !ieformal!e Kycze!iaM 6elwederu. Prawie pew!e jest i taj!e suby s !iemal cakiem przejrzyste# tak dla wywiadw obcych jaki rodzimych elit postkomu!istycz!ych. /ak to przy!ajm!iej wySlda w Lwietle licz!ych materiaw publikowa!ych przez 9rba!owskie K,ieM. 0pisa!o tam !p. Lledze!ie politykw :d2P w ramach operacji KPamelaM przedstawiajc szczeSy ktrych !ic moSy z!a osoby podda!e i!wiSilacji . +le czy jest si czemu dziwi Sdy dyrektorem praw!ym wydawcy tySdo!ika K,ieM jest b dyrektor 6iura OledczeSo $:W a potem zastpca prokuratora Se!eral!eSo P2B w latach =7 @T Vipolit :arszakN . -le wie koSa z!a taki czowiekN 1to jemu ufa komu o! ufaN WeduS docierajcych do m!ie i!formacji tak w 90P@ie jak i w W:- praca operacyj!a l e ! y N brak jest !owych pozyskaH !ie odbywaj si spotka!ia !awet z tymi daw!ymi /W ktrzy wyrazili SotowoL wsppracy z obec!ymi subami. Wszelakiej maLci aSe!ci# paHstw kapitaw maych i duych krajowych i zaSra!icz!ych oraz mafii r!orakich maj dziL w Polsce szerokie pole do dziaa!ia !ie tylko dlateSo e sprzyja im !ieuchro!!y baaSa! wielkiej tra!sformacji. $aj je w z!acz!ej mierze dlateSo < i dziedzictwo komu!izmu uformowa!e jest w ukad paraliujcy zdol!oLci orSa!izmu spoecz!eSo do walki zc schorze!iami. 6ezpodstaw!e s !a pew!o obie skraj!e tezy# ta i !ie -st!ieje ade! ukad postkomu!istycz!ych powizaH !ieformal!ych wywierajcy istot!y wpyw !a licz!e sfery ycia publicz!o@paHstwoweSo oraz ta e mamy od czy!ie!ia z daw!ym !omc!klaturowym ukadem dziaajcym w !ieomal !ie!aruszo!ej strukturze wpyww i moliwoLci. Prawda ley SdzieL pomidzy tymi skraj!oLciami T co wcale !ie oz!acza i akurat poLrodku. 1to jed!ak potrafi ustali jaka jest sia powizaH aSe!tural!ych i ukadw !ieformal!ych stojcych za u@Srupowa!iami postkomu!istycz!ymi w PolsceN 1to potrafi oszacowa jakimi moliwoLciami dyspo!uje dziL kapita stojcy za silami postkomu!istycz!ymi w PolsceN - wcale !ie musi ist!ie ad!e jed!olite ce!trum koordy!acyj!e dla ukadu postkomu!istycz!eSo jako caoLci a by zaSroe!ia dla bezpieczeHstwa paHstwa dla procesu budowy demokratycz!eSo paHstwa prawa byy powa!e.

Wystarczy by ludzie ukadu post!omc!klaturowcSo czyli wysiki w waru!kach zaSroe!ia dla ich
] &7) ,.e*, rodzi Jo*T) Nic) %4 D>) 'A7<G)>D) Q *T ten4e) S/ro1tow,nie do A ,.e*iE7 Nie) nr H<) DH)<G7>D) 17 '. ii io*r N,j1z*2b) %21tr,cj, >EieL, OW) nr HD) A) <;7<D7>H) 17 :H7 =B Nie wie.) cZ7y ceni r2. t,+ie i1tnieje7 To .o4n, de-initywnie 21t,*i?K jedynie 1iod+,.i o/er,cyjny.i7 K0o/ot w ry.) i4 obecnie /,Q1two /o*1+ie nie dy1/on2je 4,dny. or8,nen) +tNry .N80by 2dzie*i? wi,ry8odnej od/owiedzi n, t,+ie /yt,nie7

pozycji.

(A

ndrzej !ybertowicz

1-429,41 ,-4$-4.1Wiadomo i wLrd tysicy polskich emiSra!tw i azyla!tw lat osiemdziesitych prowadzo!o rozSazio! pe!etracj wywiadowcz i !iewtpliwe wydaje si e sporo !aszych <byychZ rodakw odwiedzajcych kiaj pracuje dla sub !iemieckich. %o zbiera!ia i!formacji wywiadowczych wykorzystywa!a jest te T w sposb m!iej lub bardziej zorSa!izowa!y T m!iejszoL !iemiecka w !aszym kraju. 5eLli uwzSld!imy to i !iema czL lej Srupy sta!owi tzw. *olkswaSe!deutsche czyli ludzie ktrzy zdecydowali si !a zmia! !arodowoLci z przyczy! eko!omicz!ych to !ie moe uleSa wtpliwoLci e oSl!a podat!oL tej Srupy !a ewe!tual! rekrutacj przez obce suby wywiadowcze musi by wysza od przecit!ej. 3az!aczmy tu dla u!ik!icia !ieporozumieH T !ie !amawiam w tym pu!kcie do podejmowa!ia jakichkolwiek !adzwyczaj!ych krokw. PosuSiwa!ie si m!iejszoLciami !arodowymi dia celw pe!etracji aSe!tural!ej jest czymL !ormal!ym w pracy wywiadw i !iewskaza!e byyby tu jakiekolwiek przedsiwzicia <!p. jakieL akcje politycz!e? poza !ormal!ym zbezpiecze!iem ko!trwywiad owczy m. 0czywiste wydaje si te i obec!ie suby 2D, korzystaj ze zSromadzo!ych przez :/ +:materiaw z okresu jej wsppracy z :6 jak i przy okazji jej samodziel!ej pe!etracji !aszeSo kraju. K-!teresujce jest przy tym e polska suba bezpieczeHstwa T ktrej z pomoc pospieszya :/+:T !ie zdawaa sobie do koHca dokad!ie sprawy z zasiSu szpieSowskiej dziaal!oLci wywiadu wschod!i o !iemieckieSo w Polsce. +!o!imowy rozmwca ]%ie WeltX [byy wyszej ra!Si oficer :/+:-5 ujaw!ia e aSe!tom ,2% udao si !awiza ko!takt !ic tylko z przedstawicielami :olidar!oLcia take oS!iwa partii komu!istycz!ej z!ajdoway si pod jej wywiadowcz ko!lrol. ,iemiecka 2epub5ika %emokratycz!a mieszaa T jak si wyrazi rozmwca ]%ie Weh T we wszystkich sprawach ktre odSryway wwczas w Polsce jakL rola !a zlece!ie polskiej stuby bezpieczeHstwa :/+:- podja si take ko!troli wywiadowczej !ad zaSra!icz!ymi strukturami :olidar!oLci T w 6erli!ie 3achod!im Vola!dii Dra!cji i 2D,M . W od!iesie!iu do tere!w Polski poud!i owo@zachd !i ej mwi o tym Se!. 0chocki# K1o!sulat !iemiecki fu!kcjo!owa we Wrocawiu. 6ardzo y@

ro $,re+ #rzec@ow1+i !24e ucBa STASI) TS) nr DI) :=)<d)><) s. ;7

wot!y laki w!ikliwy. 3reszt wikszoL ko!sulatu obsadzo!a bya przez fu!kcjo!ariuszy :/+:. 6yli bardzo !amol!i. Prowadzili total!y wywiad. Wszystko i wszystkich. <...? Wszdzie chcieli by i wszystko wiedzie. 1omu to byo potrzeb!eN /mN 1omu to dalej przekazywaliN ,a pew!o !ie do $oskwy bo przecie $oskwa wiedziaa co si tutaj dzieje@ ,ie musiaa si dowiadywa ka!aem ,2%']A7. 1rzysztof 1ozowski wspomi!a o sprawie szpieSowa!ia K:Mprzez :/+:- tak# K0!i dostali !a to wszystko zielo!e Lwiato. %a je sweSo czasu Se!era $ilewski. /o e ich wpuLci to p

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

(G

biedy ale o! ich w oSle !ie ko!trolowa" - to si zemLcio w te! sposb e dzisiaj moemy si tylko zasta!awia Sdzie s i co robi ich byli aSe!ci w Polsce. ,a pew!o !ie rozpy!li si w !icoLMA'. Prawdopodob!e wydaje si przejcie jakiejL czLci aSe!tury :/+:- przez 6,% suby wywiadowcze 6u!deswehry <$+%? czy 9rzd 0chro!y 1o!stytucji. W przytacza!ym ju raporcie Wydziau :tudiw dla premiera 0lszewskieSo poda!y jest przykad mwicy Ko rejestrowa!iu osb zwiza!ych z podziem!ymi strukturami )=:] przez suby paHstw obozu komu!istycz!eSo jest kooperacja :/+:- z 6iurem :tudiw :6 $:W dotyczca rozpracowa!ia Lrodowisk opozycyj!ych. Wydzia :tudiw udokume!towa taki rodzaj wsppracy ze :/+:- w przypadku i!filtracji warszawskich Lrodowisk opozycyj!ych skupio!ych wok 1oLcioa 1atolickieSo i ko!troli ko!taktw podziem!ej 21W ]:] w Poz!a!iu z 6erli!em 3achod!im. %a!e bdce owocem tej wsppracy pozostaj prawdopodob!ie w dyspozycji sub specjal!ych 2D, i 2osjilAJ. Wyra_!a w Lwietle tych wszystkich i!formacji !asza przejrzystoL dla ,iemcw !iebezpiecz!a by musi choby tylko z pu!ktu widze!ia polskich i!teresw Sospodarczych.

9< By0e. cz0owie+ie. KjVz.9+AJ W7:d<6:7 9* Wito*d Rerek, K0Ly1zto- IH2.e0+ot O*ini,rz z ATy8odni+,L &oz.owy z by0y. ciini1*rt. 1/r,w wewntrzycB Krzy1zto-e. Koz0ow1+i.) W,r1z,w, :>>:v ABOWE) 17 ;=)

W:.V0%,-4 W-+/2* KW pracy wywiadowczej 5ak si zwykle dzieje e jeLli ktoL widzi c ktoL i!!y dziaa i zaczy!a patrze w druS stro! lo te! dziaajcy uz!a lo za zacht do jeszcze bardziej zuchwaeSo postpowa!ia i bdzie sic. tak zachowywa tak duSo pki !ic dosta!ie po apach lub w tebM)(
#(TS nr DGr <H7<GLD) 17 S7 #)OJC*,ire Hoy) fic*or #1*royi+y) Wyzn,ni, 1z/ie8,7 Z t,je.nic izr,e*1+ie8o wywi,d2) W,r1z,w, :>>:) Wyd,wnictwo E 2*1E)
i. *2..

(=

ndrzej !ybertowicz

$wi %ubiHski bliski wsppracow!ik 1iszczaka# KJU sierp!ia prezyde!t 5aruzelski powierzy misj utworze!ia rzdu /adeuszowi $azowieckiemu a w cztery d!i potem przylecia do Polski szef 186 1riuczkow [omyka# 1riuczkow by w Polsce 37"d---.=( T dop. +3U7\. 1iszczak zawiz So do $azowieckieSo. 6y to pierwszy cudzoziemiec ktry rozmawia z !owym premierem. %orobio!o leSe!d e bya to ruty!owa wizyta ale to !ie jest prawda. 1riuczkow przylecia specjal!ie w tym celu eby wyso!dowa sytuacjMU'. 5. 1aczyHski mwi o tym spotka!iu tak# KPo rozmowie z 1riuczkowem zapytaem $azowieckieSo o jej przebieS a o! mi odpowiedzia e opowie to bez@poLred!io Wasie. +mbroziak powiedzia mi potem e z tej rozmowy $azowiecki wyszed cay spoco!y i zaraz poszed !a duSi spacer . .zy 1riuczkow przylecia tylko Kwyso!dowaM czy raczej postawi waru!kiN W toruHskich krSach 1P,@owskich jesie!i =( mwio!o i 1riuczkow zada od $azowieckieSo obiet!icy !iepodejmowa!ia ad!ych dziaaH skierowa!ych przeciw aSe!dom 186 w Polsce. 6y moe wwczas <komu!izm w pozostaych krajach obozu zdawa si trzyma !ie_le? przyjcie teSo typu waru!kw byo uzasad!io!e. .zy dzisiaj jed!ak byy premier !ic powi!ie! spoeczeHstwu ujaw!i o czym wtedy rozmawia!o i ewe!tual!ie jakieSo tarSu dobioN :zkoda i a!i sowem !ie wspom!ia o tym spotka!iu bliski doradca $azowieckieSo Waldemar 1uczyHski w swych K3wierze!iach zausz!ikaMUJ.

99 #dwrotn,) 1*ion, niA*A*2) M. dH7

$*W8 T%) nr :>>) wyd) :) D;7<;);>) 17 :7 $1-i1 Oener,J Ki1zcz,+ .owi /r,wie w1zy1t+o))7) DGd7 $"9G Cz31 roz.owy /rze/row,dzit, "w, K,c/rzyc+,) W,r1z,w, :=>D- ABOWC@7

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

((

Ody J7K,czyQ1+i /rzy1zed0 do /r,cy w K,nce*,rii rezydent,) z,1t,0 n, 1to*i+2 1/i1 te*e-onNw rz5dowyc@) w +tNry. by0o Dd n2.erNw te*e-onNw ,.b,1,dy r,dziec+iej) w05czonyc@ w 1ie?7 AN,wet +ore1/ondent C r,wdy9 .i,0 te*e-on rz5dowy7 #czywiBcie) /o*1+, ,.b,1,d, w $o1+wie nie .i,0, do1t3/2 do ro1yj1+iej 1ieci te*e-onNw rz5dowyc@7 To je1t /o /ro1t2 @orrend,*ne) bo /o1i,d,j5c +oQ6 cNw+3) b,rdzo 0,two .o4n, /od102c@iw,?) ty. b,rdziej) 4c /rzecie4 by0y 2rz5dzeni, /rod2+cji r,dziec+iej) czy*i 1y8n,0y .ie*i zde+odow,ne7 By*e trzeciorz3dny 2rz3dni+ ,.b,1,dy M n,wet nic ,.b,1,dor) co te4 by0oby nie do /rzyj3ci,) ,*e j,+iB trzeci 1e+ret,rz M .i,0 /o*1+i te*e-on rz5dowy7A HU &oz.Nw6czyni K,czyQ1+ie8o) Tere1, Boc@wic /yt,T I@zy potwierdza to popularne prze!wiadczenie, ze

1*

byli!my bezpo!rednio rzdzeni przez )oskw8 e wszystko odbywao si ;na tele+on; z ambasady radzieckiej8
M A4 t,+ c@yb, nie by0o) ,cz+o*wie+ nie.,* co dzieQ n,bier,. wi3+1zyc@ w5t/*iwoBci n, ten te.,t7 Sto/ieQ in8erencji z.ieni,0 1i37 A*e do cze8oB te teie6-ony 1024y0y7

$ L )azowiecki nie kaza zdj tych tele+onw8


M Nie) to .yB.y zrobi*i /o /rzyjBci2 t2t,j Pdo 2rz3d2 /rezydenc+ie8o M do/7 AZr7 Kon+retnie) +,z,0je zdj5? 1ze- U&$) ,biQ1+i) n, /o*ecenie W,031yEde7 $,0o zn,n, je1t in-or.,cj,) 4e 7je1zcze do je1ieni :>>< r7 Fro+ /o /ow1t,ni2 rz5d2 T,de21z, $,zowiec+ie8oS( woj1+owe 1024by 1/ecj,*ne W /rze+,zyw,0y in-or.,cje o Cwoj1+,c@ trzecic@C do centr,*i U+0,d2 W,r1z,w1+ie8o w $o1+wie7 By0o to z8odne z dotyc@cz,1 obowi5z2j5c5 /r,8.,ty+5) +tNrej zwycz,jnie ni+t nie z.ieni0E 7 By? .o4e) w +ierownictwie $#N +toB db,S o to) by rzecz nic 2*e80, z.i,nie777 &A!ZI"CKI" SUBY S "CJA%N" W ""&"%#WSKI$ AmSTWI" odej.2j5c *en te.,t trzeb, 2wz8*3dni? co n,j.niej cztery ob1z,ry z,8,dnieQK :[ #-icj,*ni /rzed1t,wicie*e KOB w $SW7 3L #-icj,*ni /rzed1t,wicie*e O&U i KOB w $#N7 H[ S024by z,bez/ieczeni, i /enetr,cji otoczeni, 8r2/y woj1+ r,dziec+ic@ 1t,cjon2j5cyc@ w o*1ce7

7D #dwrotn, 16*ron, .ed,*2) 17 ;=6d7

V9 Kizy1z*o- Cznb-i?1+i) Wie*+ie 2cier,nie) OW) nr HI A) :<7<D)>H) 17 :DT ,2toi poda, i4 Dlo"macja -5- zosta:a 2j,wnion, /rzez rzeczni+, $0,.

'77

ndrzej !ybertowicz

UC Prowadze!i przez rezydc!iury 186 i 829 przy ambasadzie i ko!sulatach 3:22 aSe!ci pracujcy pod przykryciem oraz prowadze!i !iezale!ie od rezy@de!iur tak zwa!i !ieleSaowie. 0mwmy teraz te pu!kty po kolei +d 'C 2ozpocz!ijmy od cytatu z artykuu -wo!y 5wcze!ko autorki KPrawa i RyciaM czsto podejmujcej tematy sub specjal!ych powoujcej si !a i!formacje uzyska!e od b. wysokich fu!kcjo!ariuszy $:W K0ficjal!ym szefem Srupy 186 w Polsce by zawsze Se!era umiejscowio!y jako 5 sekretarz ambasady 3:22 <...?8rupa 186 liczya T w zale!oLci od aktual!ych potrzeb T od kilku do kilkudziesiciu pracow!ikw G7. <...? 0ficerowie 186 do poowy lat osiemdziesitych dyspo!owali staymi przepustkami do Smachw $:W :wobod!ie poruszali si Sdzie chcieli i jak chcieli. 1ady departame!t mia sweSo ]opieku!a] z Sosem doradczym ktry utrzymywa codzie!!e robocze ko!takty. %o jeSo obowizkw !aleao midzy i!!ymi opi!iowa!ie dziaal!oLci fu!kcjo!ariuszy :6. Przedstawiciele 186 mieli dostp do wszystkich materiaw w ]podopiecz!ychX departame!tach @dostawali !a przykad ste!oSramy z podsuchw !ajwa!iejszych obiektw mieli prawo siSa!ia do archiww $:W !awet !ajtaj!iejszych. 1orzystali z lokali ko!spiracyj!ych $:W samochodw i kierowcw <...? W poowie lal osiemdziesitych usiowa!o zablokowa swobod!y dosip 186 do i!formacji G'. Wprowadzo!o zasad e taj!e i!formacje dzie!!e' wskazujce aktual!e strateSie i !ajwa!iejsze polskie problemy bd przekazywa!e rezyde!turze 186 wycz!ie za poLred!ictwem 8abi!etu $i!istra .odzie!!ie wic przySotowywa!o pakiet dla 186 selekcjo!ujc i!formacje i z!acz!ie je oSra!iczajc !ic docza!o ju wszystkich ]zacz!ikw] do ]-!formacji dzieH@!ej]. ,ie wszystkie jed!ak departame!ty zwaszcza te ktre od lat czya z 186 szczeSl!ie bliska wsppraca <departame!ty --- -d d? zastosoway si do !owych zasad wspdziaa!ia. <...? .zy ist!iaa moliwoL przejcia przez 186 aSe!tury :uby 6ezpieczeHstwaN ,iewtpliwie tak. 8romadzo!e w 6iurze . icezki aSe!tw !ie podleSay likwidacji i dotrway przy!ajm!iej do koHca ist!ie!ia :6. Poza moliwoLciami

# /r,cy *ezyden02iy KOB w Te@er,nie Zt9_) W09S.%i K,z-cz+in) KOB bez .,t+i) W,r,[Jtw9 :>>:) Wyd,wnictwo @)AI-,CU # /r,cy rezydent2ry O&U w jedny. z /,Q1tw K,c@od2ic@ F/r,w6de/od2bnic w Oenewie) .i.o) i4 n+cj-* +1i54+i dzieje 1i3 w Wiedni2( /i1ze S2worow w 10ynny. AA+w,ri2.E7 K1i54+i S2w,row, cytow,ne 1,) /rzez z,c@odnic@ b,d,czy 1024b 1/ecj,*nyc@ j,+o wi,ry8odne XrNd0o in-or.,cji7 Zcb) n/6 !c1.ond B,*i) &obot W*ndre.) So^icc Si8n,% I,ie**i8ence FSi8i-**() JnTeJ*i8ci1c9 ,nd N,i-cn,* Sec2rityE) ^o*6 I) nr I) E Czy +ro+ *en n,1t5/i0 w wyni+2 1/r,wy .order1tw, +17 o/ie021z+i *2t_ w zwij/+ii z wy+rycie. ,-ery Ae*,zoE i ze/c@ni3cie. $iro10,w, $i*ew1+ie8o aE boczny *orZ

was!ej pe!etracji 186 w archiwach $:W !ic mo!a wykluczy ]sprzedayX aSe!tury przez czL byych fu!kcjo!ariuszy :6 a zide!tyfikowa!ie aSe!ta zawsze oz!acza moliwoL jeSo pozyska!ia. <...? 0ficjal!a i leSal!a obec!oL oficerw 186 w Polsce atwoL dostpu do !ajtaj!iejszych i!formacji wy!ikajca ze staej wsppracy partyj!ej paHstwowej militar!ej i wsppracy sub specjal!ych powodowaa e chyba !ic byo potrzeby siSa!ia do szerszych ]_rde aSe!tural!ych]

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

'7'

wLrd czo!kw byeSo establishme!tu. ,atomiast dzisiejsza ewe!tual!a aktywizacja daw!ych powizaH z tym Lrodowiskiem wydaje si bezcelowa ze wzSldu !a z!ikomy dostp do obec!ych oLrodkw decyzyj!ych. .hyba e chodzi o daw! aSe!tur duSofalow dziL uplasowa! w obozie wadzy. <...? 0ficerom z rezyde!tury 186 formal!ie !ic wol!o byo a!Saowa wsppracow!ikw wLrd obywateli polskich ale w praktyce !ie byo to przestrzeSa!e. ,ie wtpi e cos tam sobre utukli [autorka przytacza :owa byeSo wysokieSo fu!kcjo!ariusza $:W T dop +3\ Podczas krajoweSo zjazdu :olidar!oLci' miei !awet swoj Srup w 8daHsku i przeprowadzali rozmowy so!daowe z dziaaczami opozycji do czeSo sami si dziL przyz!ajMGJ. :kome!tujmy dwie kwestie. Po pierwsze podkreLli trzeba i !awet jeLli faktycz!ie 8abi!et $i!istra fi litowa i!formacje dla 186 z pew!oLci !ic wyrzdzio to Ksojusz!ikomM wikszej szkody. 0to arSume!t. W ksice K8e!era 1iszczak mwi... prawie wszystkoM czytamy# M8e!era !ie chce opowiada o jeszcze jed!ej historii wspom!ia!ej przez jeSo doradc ktra duo mwi o !aciskach i moliwoLciach 186. 0t w trakcie przySotowywa!ia ]okrSeSo stou] w sierp!iu '(== odbya si tzw. pierwsza $aSdale!ka. .zesaw 1iszczak mia ju przySotowa!e <w wskim j zaufa!ym Sro!ie? przemwie!ie ktre jed!ak sam bez wtajem!icze!ia koSokolwiek w ostat!iej chwili zmie!i. 5est to taki prosty trik. eby sprawdzi wskie Sro!o wsppracow!ikw. ,astp!eSo d!ia rezyde!t 186 w Warszawie czy!i mu delikat!e zarzuty e poszed lak daleko w rozmowach z opozycj. /yle c cytowa... pierwsz wersj przemwie!iaMG). 1ome!tarz druSi od!osi si do fraSme!tu tekstu 5urcze!ko w ktrym autorka mwi ii dzisiejsza ewe!tual!a aktywizacja daw!ych powizaH ze Lrodowiskiem komu!istycz!eSo esiablishmc!tu Kwydaje si bezcelowa ze wzSldu !a z!ikomy dostp do obec!ych oLrodkw decyzyj!ychM. Wystarczy czyta 9rba!owskie K,ieMby przeko!a si e jest to teza !iesusz!a# b. !ome!klatura dyspo!uje Sbok wiedz o taj!ikach fu!kcjo!owa!ia !owej wadzy. - T rzecz
UV* Iwon, J2rczen+o) owrNt czerwone8o 1.o+,) Ji4) nr :G) DG7<I7>:) 17 d77 li Wito*d TJere1) Jerzy S+oczy*,1) Oener,* Ki1zcz,+ .Nwi))) /r,wic w1zy1t+o) W,r1z,w, :>>:) o*1+, #ricyn, Wyd,wnicz, ABOWE) 17 :G<7

jas!a T !ie chodzi o powiza!ia ludzi jed!eSo tySod!ika lecz o obec!oL w !aszym yciu spo@ ecz!ym ukadu post !ome!klaturoweSoX Warto le_ pamita i jakaL czL Lrodowisk opozycyj!ych bya i!filtrowa!a bez/oBrednio przez suby radzieckie. 3reszt i!filtracja taka moSa by czLciowo robio!a pod obc flaSa !p. przez podszywa!ie si pod wywiady zachod!ie. %la !iektrych ludzi podziem!ej P<:M moSo by to atwiejsze do przek!icia. ,a poziomie Wojewdzkich 9rzdw :praw Wew!trz!ych oficjal!i rezyde!ci 186 !ie fu!kcjo!owali. 3!a!e s jed!ak wyjtki# KW bezpiece elblskiej bya placwka 186 i Srupa $:W ktra ko!taktowaa si bezpoLred!io z ko!sulatem radzieckim w 8daHskua mozc dlateSo c to

'7J

ndrzej !ybertowicz

miasto przySra!icz!eMU). Wiesaw 8r!icki b. doradca 5aruzelskieSo wspomi!a o rezyde!cie 186 w 1atowicach ktry Mprowadzi wykaz ]zdrowych si w partii]M 5. %ziadul rozmawiajc o przySotowa!iach do wprowadze!ia sta!u woje!!eSo z b. kome!da!tem wojewdzkim $0 Se!. 5erzym 8rub zadaje pyta!ie# >Mle prawdy jest w tym, e wojewdztwo katowicLde naszpikowne byo w N2=l r. agentami ,O9, OP-, subami czttskirtil T /o jest prawda. ,ie dolyczy lo lylko Olska chocia ze wzSldu !a ra!S reSio!u byo ich tutaj T prcz stolicy T !ajwicej. -ch dziaal!oL zwiza!a bya z zamiarem i!terwe!cji... <...? T .anie generale, czy ju po wprowadzeniu stanu wojennego wyczuwao sie, e penetracja wzrasta, a nawet zda w niebezpiecznym kierunku prowokacji8 <...? 5u po traSedii ]Wujka] zastrajkowaa huta ]1atowice] w ktrej @ okazao si potem T dziaa!ia odblokowujce : I Srud!ia !ie do koHca byy skutecz!e. Protest si tli. Po jej po!ow!ym odblokowa!iu prowadzo!e byo Lledztwo w stosu!ku do orSa!izatorw strajku. ,ic wszystkich zdoaliLmy zatrzyma. ,aSle pojawi si w 1atowicach ko!sul radziecki 8ic!adij 2udow. ,iewiele spraw m!ie w yciu dziwi ale byem szczerze zdziwio!y kiedy zada aby w stosu!ku do jed!eSo z orSa!izatorw strajku umorzy Lledztwo !ie szuka So listami SoHczymi bo zostat juz wycofa!y do... 3wizku 2adzieckieSo'] Gfi.

j J7 K,czyQ1+i) wT #dwrotn, "iron, .ed,*2) i7 D:7 E Wy/owiedX cy% wK 2+,1z cizyn, pyto /d2y+QwK Jiy .o80o nic by? :H 8r2dni,Z) OW7 nr D>D A) :D6:7f:D7>D) t7 1*+

,olirnoni@ Oener,0owie bez/ie+i) 17 =I6=( ,8ent n,zyw,0 1i3 Antoni K21zncr i byl wice/rzewodnicz5cy. ASE w H2cie K-*iowice7 Ki1zOw-c /od-tjo n,zwi1+o K2Bnierz WwN WojcJccb J,r2ze*1+i) St,n wojenny) i.

$#J7 !zi@d2*) &oz1trze*,n, +o/,*ni,) 17 :<;6:<7 Wed028 wy/owiedzi 8en r Or2by FAndrzej

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

'7)

We wspom!ia!ym raporcie dla premiera 0lszewskieSo czytamy# 5askrawym przykadem Lwiadczcym o spe!ia!iu podrzd!ej roli taj!ych sub P2B w stosu!ku do sub sowieckich take po '(>A r./ jest <zw. Poao!y :ystem 4wide!cji %a!ych o przeciw!iku <P:4%? T komputerowy system zbiera!ia i!formacji o osobach <cudzoziemcach i was!ych obywatelach? oraz orSa!izacjach uz!a!ych za wroSie dla obozu paHstw komu!istycz!ych pozostajcych w sferze zai!teresowaH jed!ostek operacyj!ych. :yS!atariusze porozumie!ia P:4% zobliSowa!i byli do przekazywa!ia da!ych do ce!trali w $oskwie raz !a dwa tySod!ie. .hodzio tu o i!formacje ktre przez suby paHstw !iepodleSych s szczeSl!ie chro!io!e. W systemie P:4% rejestrowa!o take osoby zajmujce si dziaal!oLci opozycyj!. -!formacje o rejestrowa!ej osobie przekazywa!e do $oskwy charakteryzoway si wysokim stop!iem szczeSowoLci. 0prcz da!ych perso!al!ych zawieray take charakterystyki psycholoSicz!e opis :ta!u majtkoweSo i szczeSowe i!formacje o rodzi!ie. :ystem dziaa od '(G: r. .zL dokume!tacji systemu dotyczcej opozycji i 1oLcioa zSod!ie z suSesti przedstawiciela P:4% czo!ka rezyde!tury 186 w Warszawie z!iszczo!o !a przeomie roku '(=( i (7 kopia !atomiast pozostaa w moskiewskiej ce!traliM . /rzeba podkreLli e KPrzez trzy lata od czasu ]okrSeSo stou] do opi!ii publicz!ej !ie przedostay si ad!e i!formacje o ist!ie!iu i fu!kcjo!owa!iu systemu. <...? -st!ie!ie systemu by moe jest potwierdze!iem i!formacji o sza!taowa!iu przez 186 polskich politykw wywodzcych si z solidar!oLciowej opozycji. P:4% suy wprawdzie przekazywa!iu i!formacji o wroSach a !ie aSe!tach. Praktyka pracy :uby 6ezpieczeHstwa wskazuje jed!ak e wrS mS sta si aSe!tem i) co wa!e !a odwrt T aSe!t wroSiemM . +d D[ Pose 0krzesik przewod!iczcy Podkomisji :pecjal!ej do :praw 3bada!ia %ziaa!oLci byej W:W stwierdza i K,iszcze!ie akt wojskowych i policyj!ych sub specjal!ych zaczo si !a tere!ie caeSo bloku wschod!ieSo m!iej wicej w tym samym czasie. $o!a podejrzewa e w se!sie oSl!ym operacj t !adzorowao 186. %yspo!ujemy i!formacjami e /rzed zni1zczenie. ,+t, by0y .i+ro-i*.ow,ne7 Wiele w1+,z2je) 4e .o85 zn,jdow,? 1i3 /oz, 8r,nic,.i +r,j27 ,iewykluczo!e e SdzieL tam ist!ieje komplet!e archiwum W:W do ktreSo !ie mamy dostpu. 3!ajduj si w !im m.i! teczki wszystkich i!formatorw ko!trwywiadu wojskoweSo. ,ie potrzebuj wyjaL!ia co moe to oz!acza z pu!ktu widze!ia bezpieczeHstwa paHstwa'] .

GG TS) nr DG) <H7OG7>D) 1) =7 oi7 J7J1c@owiez) !,ri21z Jedor) Cotty0o OW) nr :HL A & WF <d6<G7<d7>D) I7 G= T,de21z ,bic-ci) !o+2.enty %e4,j w $o1+wie) Nw) ni :I:) wyd7 ) :d7<d7>D) 17 D7 ( &oz.ow, iotr, S+wiecin1+ie8o) W7 nr D>) wyd7 H) <I7<D7>:) 17 D7

+o/ercie

$,cierewicz,)

'7U

ndrzej !ybertowicz

5a! %ziadul pyta Se!. 8rube o zakres i skal sowieckiej pe!etracji# >.ojawienie si pracownikw ,O9, czy innych wwczas zaprzyjaQnionych sub, nie byo chyba dla milicji, moe bardziej dla 9, niczym wyjtkowym8 @T /o prawda bylifimy wyko!awcami okreLlo!ej polityki paHstwa. 0bowizywa podzia !a wroSw i przyjaci. ,iech Pa! !ie wierzy tym wszystkim ktrzy Qeraz zapew!iaj e oficerw 829 traktowali jako aSe!tw obceSo paHstwa. Wywiad radziecki dla !aszych dowdcw !iSdy !ie by wywiadem obcym. 5eeli do teSo w ich dyspozycji z!ajdowa si !owoczes!y sprzt wojskowy produkcji radzieckiej lo jesl wicej !i pew!e e musieli by w jakiejL formie akceptowa!i przez 186 lub 829:7. 5ed!ake obec!y wicemi!ister 0, 6ro!isaw 1omorowski uwaa e wprawdzie M$idzy subami specjal!ymi Wojska PolskieSo i armii radzieckiej ist!iaa Lcisa wsppraca. 6ya to jed!ak raczej wsppraca i!stytucji a !ie ko!takty aSe!tural!e oparte !a zasadzie i!dywidual!eSo werbu!ku. Po co wic radzieckie suby specjal!e miayby lokowa aSe!tw w istytucji w pe!i sobie podporzdkowa!ejN /o jest wtpliwe. W ramach lej zi!stytucjo!alizowa!ej wsppracy !a wysokich szczeblach byli przedstawiciele sub radzieckich. /o s fakty i temu !ikt !ie przeczy. 9waam e odwoa!ie radzieckich oficerw cz!ikowych @ rezyde!tw powi!!o przerwa wsppraceM <wszystkie podkr. +3 ?. %la koSokolwiek cho z Srubsza zaz!ajomio!eSo % problematyk wywiadowcz owe KraczejUU] KwtpliweM i Kpowi!!oM wystarczaj by spraw traktowa z!acz!ie powa!iej !i suSeruje lo p. 1omorowski. .zy odwoa!ie rezyde!tw !astpio tak z!ie!acka by suby radzieckie !ie byy w sta!ie !adrobi ewe!tual!ych zaleSoLci w werbowa!iu aSe!tw TjeLli takie w oSle byyN" /rzeba te zaz!aczy i od r. '(>A oficjal!i przedstawiciele armii radzieckiej faktycz!ie rezydowali jedy!ie !a wysokich szczeblach T !p. !ic byo ich a!i w dywizjach a!i w korpusach a!i !awet w sztabach okrSw wojskowych. ,atomiast prawic w kadej jed!ostce byli wysi oficerowie polscy ktrzy ukoHczyli szkoy w 3:22 spora czeL z !ich miaa o!y 2osja!ki z todzi! sowieckiej Se!eraiicji . :zefowie 0dzialw W:W w rejo!ach Sdzie stacjo!oway jed!ostki armii radzieckiej posiadali bezpoLred!ie li!ie telefo!icz!e czce ich z szefostwem 186 w tych jed!ostkach a ko!takty osobiste by5y czste . 6yy wicemi!ister :W Se!. %a!kowski tak kome!tuje zapew!ie!ia jed!eSo z rezyde!tw 186 w Polsce e rezyde!tur obowizuje bezwzSld!y zakaz werbowa!ia w Polsce aSe!tw# Kdo $:W przyszedem z ko!trwywiadu wojskoweSo. .zy mSbym wierzy e jakiL wywiad dobrowol!ie pozbawia si moliwoLci aSe!tural!ych w i!!ym krajuN /o tak jakby bocia! twierdzi e !ie jada ab bo ktoL mu zabro!iMZU. + dziL wicemi!ister 0, tumaczy obec!e !iewielkie zaSroe!ie sowieck aSe!tura !iecelowoLci budowy siatek i!formatorw w i!stytucji w pe!i sobie podporzdkowa!ej. 5ak ma si ta teza do oferowa!ych !am dziL przez Se!e@ralicj opowieLci o tym jak lo BWP byo w obrbie 9kadu WarszawskieSo samodziel!e i !iezale!e w stosu!ku do sowietw"
$$i * J,n !zi,d2*) &oz1*izc*i., +o/,*ni,) V7 :<>7
9i W roz.owie z J,ro10,we. K2r1+ijn) CW F nr :d=) w 0Nd*o o1obowe ATE) SJ orNd*e o1obowe A"CU S) -..+9.4*, t , -5.

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

'7>

+d )C 3abezpiecze!e ko!trwywiadowcze jed!ostek radzieckich stacjo!ujcych w !aszym kraju byo co !ajm!iej potrj!e. Po pierwsze zajmowao si tym 186 pe!ice w armii radzieckiej rol ko!trwywiadu wojskoweSo. Po druSie w tych wojewdztwach Sdzie jed!ostki radzieckie stacjo!oway w W9:W@ach w wydziale -- <ko!trwywiad? ist!iay sekcje poLwico!e temu zada!iu=A. Po trzecie wreszcie przez suby specjal!e BWP T w zakresie zew!trz!eSo otocze!ia tych jed!ostek <ad!a suba polska !ie miaa wstpu !a tere! koszar radzieckich?. We wszystkich tych przypadkach zabezpiecze!ie ko!trwywiadowcze obejmowao take prac z aSe!tur wLrd lud!oLci cywil!ej !a tere!ach ssiadujcych z jed!ostkami wojskowymi. 0ficerowie wydziaw '' w W9:W ich zwierzch!icy oraz kierow!ictwa 0dziaw tere!owych W:W przez wiele lat utrzymywali zaye ko!takty subowe i !ieformal!e z sowietami. -lu Polakw suby radzieckie zwerboway !ic zadowalajc si wiziami towarzysko@przyjacielskimi teSo !ie wiadomo. Wiadomo !atomiast i przeprowadzajc weryfikacj kadr :6 zSod!ie z wytycz!ymi ce!tral!ymi !ajbardziej pobaliwie traktowa!o pracow!ikw pio!w - i -- <wywiad i ko!trwywiad? ktre w z!acz!ej czLci przej 90P. 5as!e jest te i aktyw! dziaa!oL !a !aszym tere!ie prowadziy <korzystajc z zaplecza P!oc!ej 8rupy Wojsk 2adzieckich? 829 i :pec!az G +d UC /e! pu!kt dotyczy w istocie !ie tylko wpyww Wschodu lecz wszystkich krajw prowadzcych w Polsce operacje wywiadowcze. /u o ko!kret!e da!e !ajtrud!iej. Warto jed!ak sytuacj !aLwietli w sposb oSl!y. W przypadku osb pracujcych pod przykryciem w Sr wchodz kadrowi pracow!icy wywiadu fu!kcjo!ujcy w da!ym kraju jako dzie!!ikarze auk(W cy biz!esme!i fachowcy itd. /ch powiza!ia z krajem macierzystym s z!a!e i zazwyczaj ko!trwywiad kraju SoszczceSo
e6j A7Oo*i.on*) Oener,0owie bez/ie+i) s. :DI7 85 *ob. n/7 wywi,d b) dor,dcy Ki1zcz,+,) Krzy1zto-, !2bi o1+ie8o z 8en6 $ieczy10,we. !,6c@ow1+i.) # l i r nr I:) :<7:<7>D) 17 2 . 9-i rdcHo o1obowe ASE7 :i Zob7 Wi+*oi S2woiow) S "CNAZ7 Hi1tori, 1owiec+ic@ 1024b 1/ecj,*nyc@) Od,Q1+ :>>* @ Wyd,wnictwo Wo*ny WybNi6

poddaje ich ruty!owej ko!troli. ,ie jesl to moliwe w przypadku !ieleSaw T lake czsto bdcych kadrowymi pracow!ikami wywiady ale yjcych !a papierach osb albo ju zmarych albo S!ijcych SdzieL !a :yberii. 8raj o!i role tubylcw albo SoLci zaSra!icz!ych z krajw trzecich. 8ruba podaje przykad czowieka ktry zSosi si !a 9!iwersytet 5aSielloHski !a studia do prof. Viero!ima 1ubiaka sweSo czasu czo!ka 6iura Politycz!eSo 1.. K:tudiowa pil!ie mia tylko jed! wad# bardzo lubi prowadzi swoich koleSw ]!a ko!sulat] [radziecki T dop. +35X 6y jed!ym z Sw!ych orSa!izatorw tych demo!stracji. :uba si wic za !ieSo wzia. Woyli troch pracy

'7A

ndrzej !ybertowicz

ale So rozpracowali. 0kaza si kadrowym pracow!ikiem 186. Widocz!ie ]radzieccyX uz!ali e za duo ju wiemy bo modzia! !aSle z!ik!XX)=. ,ieleSaowie bywaj wykorzystywa!i jako aSe!ci wpywu. 3ada!ia tych ostat!ich 1iszczak charakteryzuje tak# K9rabia!ie opi!ii publicz!ej lub okreLlo!ych Lrodowisk w da!ym kraju. 9rabia!ie w r!ym kieru!ku. ,ajczLciej chodzi o pozyska!ie sympatii dla paHstwa dla ktreSo si pracuje czasami dla sub dla ktrych si pracuje. $oS te by bardziej zawie kombi!acje !a przykad tworze!ie atmosfery !iechci wobec koSoL lub czeSoL. 2ozpoz!a!ie i rozpracowa!ie aSe!tw wpywu jesl trud!e choby dlateSo e Sra!ica midzy procederem z ktrym wi si Lrodki cz!oLci <...? i wypaca!a przez wywiad Saa a aSe!tural!oLci !ieLwiadom opaca! przez fu!dacje i dziw!e orSa!izacje charytatyw!e lub !ie opaca! w oSle jest py!!a. ,ie mwic ju o dziaal!oLci z wew!trz!eSo przeko!a!ia .
AO"NTU&Y WSCH#!NI" !ZI

5erzy $orawski autor ksiki o poszukiwa!iu miejsc ka !i polskich oficerw pod .harkowem pisze e przed wizyt w Warszawie prezyde!ta 9krai!y Beo!ida 1rawczuka przybya do Polski Srupa prywat!ych biz!esme!w ze Bwowa 1ijowa i .harkowa. KPrzewod!ikiem ukraiHskich ludzi i!teresu okaza si pk. $urzi! rok temu !aczel!ik wydziau LledczeSo charkowskieSo 186 <...? po!ad dwadzieLcia lat etatowo przepracowa w 186. <...? 3asuo!y kaSebista przywid do Polski fu!dacj ]9krai!a i Owiat] ktrej Sw!ym zaoe!iem jest wprowadze!ie 9krai!y do cywilizowa!eSo Lwiata. <...? %yrektor przedsiwzicia :tepa! 4dcryk <...?me mwi po polsku ale rozmwcy od!ieLli wrae!ie e dobrze z!a jzyk polski tym baidziej.
BV ApOo*Z.oni) Oener,0owie bez/ie+i) 17 ==7 -i9 Oener,0 Ki1zcz,+ .Nwi777 /r,wic w1zy1t+o) 17 DH i

wychowa si w Vyrowie w 6ieszczadach. <@..? W fu!dacji ]1ultury 9kraiHskiej ] w Warszawie !ikt !ie sysza o charkowskiej fu!dacji a jej przedstawiciele !ie pojawili si w !iej. 0mi!li te przedstawicielstwo 9krai!ya w tej aSe!dzie rzdowej !ic !ic wiedz o fu!dacji ]9krai!a i OwiatX <...?M U>X $wi oficer [90PN\ sub specjal!ych <lipiec ](J?# K0!i Swatow!ie rozbudowuj swoj sie w Polsce. Werbuj tak jak wszyscy@ $od!y jest obec!ie !a. przykad ha!del z rosyjskimi o!ierzami i oficerami stacjo!ujcymi w Polsce. 0t P!oc!a 8rupa Wojsk 2adzieckich dopki u !as jest jest bardzo dobr przykrywk dla# rosyjskich dziaaH operacyj!ych. 5est !atural!e e z wojskiem s oddziay czy sekcje ko!trwywiadowcze. ,a ile jed!ak sa o!e ko!trwywiadowcze a !a ile s placwkami wywiadu rosyjskieSo to tylko o!i wiedz. 5eLli wic ktoL ha!dluje z !imi bro!i zotem be!zy! i robi kokosowe i!teresy cieszc si e 5fiajerzy daj si oszukiwa to taki ktoL powi!ie! si liczy z tym e by moe kiedyL ci frajerzy zadaj
$%9 J,zy $or,w1+i) C@,r+ow1+i 05czni+) S/ot+,ni,) nr DH) <I6:<7<d7>D) 17 :<7 ZnNw z,zn,cze t i4 w OW o ty. w5t+2 nie 2d,0o
.i 1i3 /rzcczy*,-r7 9i $,re+ B,r,Q1+i) O02c@, i -i*e/, o*1+,) Nic) at *4, :d7<G7>D) 17 H7 W B,rb,r, C*%-*bior) O!) nr D<:) DG7<;7>D) 17 :7 W wyd,ni2 o8d* no /o*oto. OW in-or.,cji o ty. /roce1ie nie zn,*,z0e.7

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

'7G

wsppracy i!!eSo typu. Podob!y los moe spotka biz!esme!w dziaajcych !a zupe!ie cywil!ym polu. /ych !a przykad ktrzy sprowadzaj do Polski spirytus !a reeksport dla 2osji. :prowadzaj dla !ich meksykaHskie $arlboro filipiHski cukier wspl!ie kuSluj fakturami podatkami i prowizjami. 2osja!ie !ie maj za duo pie!idzy ale cht!ie sprzedaj w rozlicze!iuX !a przykad rzadkie metale@ .zy <...? tam jest ju taki burdel e !ikt !ie ko!troluje towarw strateSicz!ychN Wystarczy jed!a tra!sakcja by mie przcchlapa!e cae ycieMUA. Pod ko!iec sierp!ia /(J w :dzie Wojewdzkim w BeS!icy odbywa si rozprawa oskaro!ych w aferze rtciowej. /rzej obywatele 9krai!y <Mbyli pracow!icy cywil!i i o!ierze wojsk byeSo 3:22M? oraz oficer polskiej policji staj wobec zarzutu Sromadze!ia przechowywa!ia i prby sprzeday bez zezwole!ia )7 kS metalicz!ej i G kS czerwo!ej rtci <de!ek rtci?. KBeS!icki :d Wojewdzki zadecydowa e !a sal sdow podczas rozpraw publicz!oL a!i dzie!!ikarze !ie bed wpuszcze!i. :dziowie decyzj tak uzasad!ili obawaa przed ewe!@ tual!oLci ujaw!ie!ia tajem!ic paHstwowych i subowychM <podkr +3(J? Batem ;23 zauwao!o !asilo!e zjawisko pozostawa!ia w !aszym kraju zdemobilizowa!ych o!ierzy b. +rmii 2adzieckiej. Pose 2yszard 9licki <:B%? w!is w tej sprawie i!terpelacj do prezesa 2ady $i!istrw(). 5aka czL Qycho!ierzy jest lud_mi :pec!azu 829 186N -lu zostao otrzymawszy zada!ia wywiadowczeN .zy ktoL orie!tuje si jaka jest skala teSo zjawiskaN 6y moe !ie zajmuje si tym !ikt jeLli wLrd osb odpowiedzial!ych za bezpieczeHstwo kraju pa!uje prostoli!ij!oL podob!a do okazywa!ej przez wicemi!istra 1omorowskieSo. 3asta!owie!ie budzi te wysoka liczeb!oL <po!ad U777 osb w lutym ]()? o!ierzy b. 3:22 ktrzy zostali w Polsce T oflcjal!ie dla zabezpiecza!ia wojsk wycofujcych si z ,iemiec. 5akich specjal!oLci s ci o!ierzeN 5ak wskaza jede! z moich ko!sulta!twUGa !ie s to jed!ostki reSulacji ruchu wojsk bo przemieszczaj si o!e wraz z oddziaamia !ie jest to jedy!ie cz!oL Sdy dla celw wycofa!ia wojsk wystarczyby puk cz!oLci <A77@G77 osb? moScy obsuy armi <o sta!ie w przyblie!iu# U dywizje JbrySady r!e kilka pukw tj. w sumie A7@=7 tysicy o!ierzy?. 9stale!ie Sdzie wojska b. 3:22 obec!ie w Polsce kwateruj moSoby wyjaL!ie!i ich zada!ia. Prawdopodob!e wydaje si i mamy do czy!ie!ia z jed!ostkami wywiadu elektro!icz!eSo 2osji. W obec!ej sytuacji !a pew!o i!teresujcymi si !ie tylko obszarem ,+/0 lecz te polskimi systemami cz!oLci wojskowej i rzdowej. KW 2embertowie pod Warszaw stacjo!uje olbrzymia rosyjska jed!ostka cz!oLci. Pit!aLcie kilometrw od ce!tral!ych i!stytucji wadzy 2P" + doprawdy 2embertw !ie ley !a ad!ym szlaku tra!zytowymMU=. /ropy wschod!ie ist!iej tez w sprawie D033T tu jed!ak !ie bd ich podejmowa. 0bec!ie w Polsce yje przy!ajm!iej kilkuset T lekko liczc T b oficerw :6 przeszkolo!ych w szkoach 186. 3!acz!a czL z !ich jeLli !ie wikszoL fu!kcjo!uje w r!ych ukadach Sospodarki. ,iektrzy prowadz i!teresy z 2osj i 9krai!. .zy prowadzo!e jest jakiekolwiek ko!trwywiadowcze sprawdza!ie tych ludziN .zy 90P jest w oSle w sta!ie
$&NowoBci) nr -.., :<7<;)>D) 1) :7 $'jQdZo o1obowe ATE7 $(j Wy/owiedX dyre+tor, !e/,rt,.ent2 *,now,ni, i An,*iz w $SZ n, /izc0o.ie X4l,4*, dyre+tor, bi2r, .ini1*rn #N d[=
/o*i*y+i obronnej od +wietni, do *i/c, C>D) Oize8orz, Ko1trzewy6Zorb,1, F%ewy czerwcowy) 1) :I;(7

'7=

ndrzej !ybertowicz

robi lo skutecz!ieN Przecie wLrd obec!ych fu!kcjo!ariuszy 90P jesl m!stwo koleSw i krew!ych tych ktrzy mieliby zosta sprawdza!i i ko!trolowa!i. 5ak mo!a sobie wyobrazi i!filtracj przez 90P !p. spki midzy!arodowej z kapitaem wschod!im w ktrej rej wodz byli fu!kcjo!ariusze :6 186@iLci oraz ludzie mafii <w tym odczo@wiecze!i podczas woj!y afSaHskiej b. o!ierze :pec!az@u? razem prowadzcy !ieleSal!e i!teresy !a du skalN :kutecz!a i!filtracja !ie jest moliwa w sytuacji Sdy !asze ]]taj!eM suby s przejrzyste dla zai!teresowa!ychM dziki ko!taktom ze sprawdzo!ymi a obec!ie T zda!iem p. $ilcza!owskieSo @ Klojal!ymiM(A fachowcami. 6ardzo to sympatycz!e e mi!istrowie 1ozowski $ajewski i $ilcza!owski wierz w lojal!oL fu!kcjo!ariuszy ze KstareSo portfelaM. /o wszystko jed!ak jest tylko pik!a teori padajc w ko!fro!tacji z realiami ycia Sdy trzeba wybiera midzy lojal!oLci wobec wyszydza!eSo przez tySod!ik K,ieM paHstwa solidamchw a pokusami fi!a!sowymi i powiza!iami z byymi koleSami. Przecie !ie tak maa czL starych ludzi 90P@u praS!ie obec!ie wcale !ie t@ej stabilizacji zawodowej ktr chce im zapew!i pa! $ilcza!owski(G ale jedy!ie doczeka!ia chwili !abycia upraw!ieH emerytal!ych by jak !ajszybciej pjfi Lladem swych koleSw od!oszcych sukcesy w biz!esie. 8dzie w takim razie zlokalizowa!a moe by ich lojal!oLN
S &AWA %"ONICKA

Waldemar Pawlak premier szybki eSo reaSowa!ia wyko!ujc zada!ie czystki kadrowej w !iektrych aparatach paHstwa <$:W $0, 92$? !ie oSra!iczy si do poziomu ce!tral!eSo. +leksa!der Quczak bliski wsppracow!ik Pawlaka mia!owa!y przezeH podsekretarzem sta!u w 92$ pisze i ju = lipca wiadomo byo e prezyde!t Kzaakceptowa ka!dydatur Va!!y :uchockiej !a premiera oraz propo!owa!y przez !i skad Sabi!etuM . 5ed!ak w d!iu '7 lipca ](J w ostat!ich Sodzi!ach sweSo urzdowa!ia premier Pawlak uz!aje za !iezbd!e odwoa!ie wojewody leS!ickieSo. 5akie byy przyczy!y teSo !iezwykeSo krokuN .zy podob!ie jak decyzje kadrowe z poziomu ce!tral!eSo i to posu!icie zoslao doko!a!e !a polece!ie 6elwederuN Quczak w swej ksice poLwico!ej )) d!iom premiera Pawlaka !ic pisze o tej sprawie a!i sowa. Pod ko!iec sierp!ia ](J K,owy :wialM publikuje obszer!y materia w ktrym czytamy m.l!.a K9tworze!ie w BeS!ickiem ]ziemi !iczyjej] oraz ama!ie zakazw szefa polskieSo :ztabu 8e!eral!eSo zabra!iajceSo lotw samolotw ira!spor@towych z baz sowieckich to dziaa!ia stro!y rosyjskiej ktre do icj pory !ie spotkay si z ad! wyra_! reakcj rzdu polskieSo. 5edy!ym real!ym cho poLred!im przejawem polityki Warszawy wobec 2osja! staa si cicha akceptacja mi!istra T szefa 9rzdu 2ady $i!istrw 5a!a $arii 2okity dla dymisji wojewody leS!ickieSo. 0dwoa!ie +!drzeja 8lapiHskieSo w oce!ie politykw i w Lwietle faktw w sposb oczywisty wie si Ze zdecydowa!ymi dziaa!iami jakie +!drzej 8lapiHski podj w obro!ie suwere!!oLci sweSo $aeSo 1raju T BeS!ickieSoMU(. +utor tekstu dokume!tuje tez o tych dziaa!iach 8lapiHskieSo. Przytacza m.i!. pisma wojewody do dowdcw radzieckich jak i
$)w iotr #crez2+) &o1j,nie zo1t,j5)
nr :>G) wyd7 K) DD6DH7<S7>D) 17 d7

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

'7(

podleSych wojewodzie prezyde!tw miast w ktrych wojewoda przeciwstawia si dewasb tacji obiektw przejmowa!ych od wojsk Dederacji 2osyjskiej jak i !otatki subowe stray miejskiej w BeS!icy obrazujce !ieleSal!y ha!del i przemyt. .zy z!ajdowa!ie si !a tere!ie wojskoweSo lot!iska w BeS!icy w lipcu ](J ok. :<< samochodw osobowych w lym !owych z zachod!imi rejestracjami >7 !ajwyra_!iej kradzio!ych !ie wskazuje !a bezpoLred!i wspprac wojskowych wadz rosyjskich z mafiami krymi!al!ymiN Wysoce prawdopodob!a wydaje si te sytuacja odwrot!a# wykorzystywa!ie przez 186 i 829 orSa!izacji krymi!al!ych dla realizowa!ia swych celw. W artykule czytamy te# KW pierwszej poowie roku T jakoL tak dziw!ie cho !ieprzypadkowo si zoyo T zaczy powstawa w BeS!icy spki z udziaem kapitau zaSra!icz!eSo. 6yy to doL szczeSl!e przedsiwzicia. ,ajczLciej polsko@rosyjskie lub po-sko@ rosyjsko@zachd!ie. 3e stro!y rosyjskiej do spek wchodzili zwykle byli sportowcy masayLci artyLci ktrzy w te! czy i!!y sposb pozostali !a tere!ie Polski. W (7 proc. byli etatowymi pracow!ikami 186 . ,ie kryli zreszt swojej przeszoLci wpisujc do a!kiet ]wyksztace!ie specjal!e>'. Polscy udziaowcy mieli !ic m!iej ciekaw przeszoL. W czasach komu!istycz!ych byli sdziami prokuratorami pracow!ikami milicji sub specjal!ych fu!kcjo!ariuszami P3P2. 0 takie choby 1o!sorcjum 2ozwoju 4ko!omicz!cSo 69%0W+ ktreSo udziaowcem jest /adeusz PodwiHski byy wicewojewoda i szef /owarzystwa Przyja_!i Polsko@2adzieckiej. <...?

int # 1y1te.1tyczny. wy+orzy1tyw,ni2 *e8o *y/2 *2dzi /odrN42j5cyc@ /o c,0y. iwiecic /ZCZ 1024by 1/ecj,*no Z=&H) S2worow /i1ze w 77A+w,ri2.E7

Przedmiotem dziaal!oLci wszystkich tych spek ktrych powstao od po@cziku roku do lipca '((' r. kilkadziesit jest ha!del. .zym m.i!. ha!dlujN ,a to pyta!ie odpowiedzia jede! z szefw spki /88@Polska. $ia o! powiedzie w rozmowie z wysokim urzd!ikiem paHstwowym e BeS!ica to obec!ie bardzo dobry pu!kt przerzutowy bro!i do 1o!sta!cy ktra stamtd wdruje do .horwacji. 3asuSerowa take e jeSo firma jesl zai!teresowa!a ha!dlem
%*/io2 #ercz2+) &o1j,nie zo1t,j5) . :>G) wyd) K) DD6DH7<;7>D) 17 d6G F,.or /rzyt,cz, ,ot,*+3 1*20bow5 Str,4y $iej1+iej
%e8nicy(7 %1Wed*e OW /rze102c@iw,ny /rzez +o.i1j3 1ej.ow,) j,+o +,ndyd,t n, .ini1tr, Andrzej $i*cz,now1+i 1twierdzi0K A!*, .nie *iczy 1i3 /ro-e1jon,*iz. @ 1+2tecznoBci *oj,*noB? /r,cowni+Nw $SW wobec /,Q1tw,7 JeB*i 1/e0ni,j5 *e w,r2n+i) 15 /iz6yd,*ni w 1024b,c@E FJ,c@F ted) OW) WH)<G7>D) tir :dH) S) 1H6J) Nie trzeb, by? e+1/erte. w 1/r,w,c@ 1024b 1/ecj,*nyc@) by zn,? dwie b,n,*ne /r,wdyK /o /ierw1ze) *e8o) i4 +0oB /r,c2je d*, inne8o .ocod,wcy nic 1/o1Nb w /ro1ty 1/o1Nb 2dowodni?) z,zwycz,j niezb3dne jc1* z0,/,nie n, 8or5cy. 2czyn+2T /o dr28ie) z te8o w0,Bnie /owod2 /rzy +w,*i-i+,cji do /r,cy w Cye@ 1024b,c@ nie /,n2je z,1,d, do.nie.,ni, niewj.ced) *ecz re820, odwrotn,K z,1,d, d.2c@,ni, n, zi.neT jeL*i z dotyc@cz,1owyc@ 2wi+0,Q d,nej o1oby wyni+,) iz .o4e on, by? *oj,*n, wobec +o8oB inne8o) ni4 o-icj,*ny /r,cod,wc,) je1t *o wy1t,rcz,j5cy /owNd) by 1i3 z ni5 roz1i,?7 $o4e *o z,biz.ic? /,r,noicznie) *ecz trzeb, /o1t,wi? to /yt,nie o czy1to /r,+tyczny. c@,r,+terzeK czy n,1ze /,Q1two dy1/on2je j,+i.i+o*wie+ 1@izb,.i czy 1iod+,.i) by 1/r,wdz,? ow5 *oj,*noB?Z N, /ewno nic .o85 T,+iej ro*i /e0ni? 1024by woj1+owe7 J,+ /or,dzi? 1obie z *y. /rob*e.e. 8ryzieni, w0,1ne8o o8on,Z >Z Zob7 n/6 wy/owiedi A,dizej, $i*cz,now1+ie8o) W/ro1i) nr Hd) #-i7<>7>D) 17 I) q1 A*e+1,nder 2cz,+) HH dni /re.ier, ,w*,+,) W,r1z,w,) ABOWE) 17 ::=7

''7

ndrzej !ybertowicz

bro!i# WLrd udziaowcw /88 z!ajduje si $arze!!a Dary B) ktra bya obok +!drzeja 8siorowskieSo i 6oSusawa 6aSsika wspzaoycielk +rt@6 a obec!ie rw!ie ma swoje udziay w spadkobiercy +rt@6 T B48@+2/ . W KPrzerwa!ej premierzeXX dzie!!ikarze K/ySod!ika :olidar!oLM !awizujc do sy!!eSo szyfroSramu rzdu protestujceSo przeciw podpisa!iu p G traktatu polsko@rosyjskieSo pytaj 5a!a 0lszewskieSo Kczy pozostawienie moliwo!ci tworzenia spek dla pozostao!ci armii radzieckiej byCby elementem zgody na drugi 0$ wprawdzie marginalny $ ukad wadzy gospodarczej8 T ,ie wiem co by z teSo moSo dalej wy!ika. Wiem jed!o e jeeli si okreLla status spek w dokume!cie midzy!arodowym to o!e maj status orSa!izacji wyczo!ych jakby spod suwere!!oLci polskiej. Du!kcjo!uj o!e z /ytuu porozumie!ia z i!!ym paHstwemM''7. ,ie wiemy czy i jak rol w przySotowa!iu traktatu z 2osj odeSra b. czo!ek 6iura Politycz!eSo a obec!ie polski ambasador w $oskwie :ta!isaw .iosekN + jak te '7` pracow!ikw $:3 majcych za sob $oskiewski -!stytut :tosu!kw $idzy!arodowych'7U <$8-$0?N K+Se!ci 186 mieli pracowa w polsko@rosyjskich spkach tworzo!ych przy wykorzysta!iu obiektw armii czerwo!ej wycofujcej si z Polski T powiedzia <...? b. wicemi!ister obro!y !arodowej 2omuald :zeremietiew <K.?. 3da!iem :zeremietiewa ]aSe!ci 186 byli do teSo zada!ia specjal!ie szkole!i. :pki te ktrych powsta!ie przewiduje polsko@rosyjski traktat umoliwiyby 186 utworze!ie w Polsce sieci wywiadowczej z systemem podsuchw i zbiera!ia i!formacji]M'7>. 6yA moe sowa :zeremietiewa to tylko domysy. %otycz jed!ak spraw !a tyle wa!ych by
:<D iotr Ocrcz2+) &o1j,nie zc,i,jn) NS) nr :>G) wyd e) DD6DH7<;7>D) 17 G7 - $ oi,z-w1+i7 rzerw,n, /re.ier,) ,7 dD7 *#J B22 ,w*,+) !y/*o.,ci) OW) nr :HG) A &) :<7<;7>D) i7 *i Ej Ko.2n*+,i A ) z, OW) ,r U* A &) D>7<V>D) t. *. N, te.,t owyc@ 1/N0e+ lob, St,ni10,w $ic@,Htiewicz) S/,+ow,nie /o*1+o6r,dziec+ie7 KC) nr D;) ::7<G7>D) s. I6I% Ciyt,.y t,. . i n o nie*e8,*ny. i/ized,ni2 /rzez Ar.i3 &,dziec+5) *erenNw b3d5cyc@) w0,1noBci5 ,Q1tw, o*1+ie8o 1/N0ce CAr/oT) +tNrej dyre+tore. Je1* Zbi8niew Sz,*,jd,) wice/re.ier iz5cbi &% w *,t,c@ E;=6;;7 Niceo /NXniej /odobno "rczy8nowd on z *ej -2o*cej w 1/-c0ct Tez3 Szere.ietiew, o *,+i. wt,1nie /rzezn,czeni2 1/N0e+ /otwierdz, dyrc+*or !c/,i*,.en*%i *,now,ni, i An,*iz w $SZ n2 /rze0o.ie C>*6>D - Orze8orz Ko1*rzew,6Zcrb,1 F%ewy czerwcowy) V7 :GI()

ich sprawdze!iem zaj si 90P. .zy tak si staoN 1oHczc te! fraSme!t spytajmy# czy obec!ie oficjal!ym rezyde!tem 829 w Polsce jest !adal Se!era +leksa!der Domi!N /o o Domi!ie 8otwko mwi e bardzo ce!i So 5aruzelski T !icSdfL Kszefa sztabu puku w ktrym jako podporucz!ik suy w czasie woj!yMN 7A 2ozumiem i !iekiedy lepiej mie rezyde!ta oficjal!eSo !i !ieleSal!eSo. 5ed!ak czy szef placwki obceSo wywiadu blisko powiza!y z 5aruzelskim !ie powi!ie! by !atychmiast usu!ity z Polski jako perso!a !o! SrataN
OWA&ANCI W YWbW $#SKWYZ

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

'''

2acj ma 5zef %arski mwic o ma!ipulacjach politycz!ych# Kade! sce!ariusz !ie sprawdza si w '77 proce!tach. $o!a mwi jedy!ie o potwierdza!iu ist!ie!ia pew!ych te!de!cji. -m pla!owa!ie obejmuje duszy okres czasu tym musi by oSl!iejsze dlateSo moS zaist!ie !ieprzewidzia!e ywioowe wydarze!iaM. /rud!o si jed!ak z !im zSodzi Sdy zaraz potem dodaje# K+le oSl!ie rzecz biorc ko!trola !aszeSo rejo!u przez $oskw !ie zostaa !aruszo!aM. ,ie mam !ic przeciw wypowiada!iu tez w rodzaju# K-st!iej dwa oLrodki ktre wywieraj wpyw !a sytuacj w Polscea jest to $oskwa oraz 1oLciM. 8wara!ci wpyww $oskwy zda!iem 6arskieSo to Kprezyde!t ze swoim otocze!iem '] oraz M9!ia %emokratycz!a i jej part!erzy . Problem z tezami teSo typu !awet !ie w tym e trud!e jest ich udowod!ie!ie T w koHcu bzdur!a byaby postawa poleSajca !a tym by za rzeczywiste uz!awa tylko to co jest widzial!e Soym okiem i do !atychmiastoweSo udowod!ie!ia. /rzeba jed!ak choby oSl!ie wskaza jakimi sposobami obec!e ce!trum w $oskwie <i jakie ce!trum T rzdowe prezyde!ckie militar!e 186@owskie jakiL poczo!y komitet paHstwowy lub paHstwowo@ma.j @!yN? jest w sta!ie wywiera taki wpyw. 3 jakich powodw Wasa jeSo otocze!ie. 9!ia i jej part!erzy mieliby $oskwie suyN 5akie rodzaje motywacji miayby wchodzi w SrN 5ak bowiem zapew!i lojal!oL ju !ie poszczeSl!ych polskich politykw ale zoo!ych i!stytucji wobec zaSra!icz!ych mocodawcw w zmie!iajcym si ukadzie ustrojowym w waru!kach kryzysu spoecz!eSo w waru!kach przewartoLciowaH demistyfikacji starych zudzeH i !arodzi! !owych mitwN W sytuacji Sdy stare bod_ce trac z!acze!ie w obliczu !owych moliwoLci i zaSroeH.

Prosz zwrci uwaS i !ie pytam si w tym miejscu o dowody. Potrzeb!e s jed!ak chocia
'7A Henry+ iec2c@) Byte. 8ory*e. J,r2ze*1+ie8o) 17 D<:7 '7G !-*r1-ci w roz.owie z iotre. I%S5cz+ie.) NC) nr H:) <:7<;7>D) 17 If7

se!sow!e przesa!ki aby w publicz!y sposb wypowiada takie tezy czy przypuszcze!ia. :pjrzmy !a przypadek sowieckieSo puczu sierp!ioweSo. 5ak zapew!i zdyscypli!owa!ie wyko!awcw Sdy traci si wadz !ad dusz i kiesze!i podleSych pracow!ikw Sdy zaamuje si wiara w autorytet kierow!ictwaN 8dy staje si o!o oSra!iczo!e w stosowa!iu kija a marchewki brakN .zy !aprawd wiemy jak daleko posza dekompozycja -mperiumN 1tre jeSo :truktury uleSy procesom rozkadu w stop!iu !ajm!iejszymN .zy byy takie ktrych rozkad prawie wcale !ie dotk!N ,ie przesdzam w tym miejscu odpowiedzi !a te pyta!ia T wiem po prostu zbyt mao. .zy !asze suby wywiadowcze wiedz lepiejN

''J

ndrzej !ybertowicz

52

53

5akie suby specjal!e pracuj obec!ie !a !aszym tercmeN .hciabym aby dla !aszeSo paHstwa pracowali fachowcy potraficy wymie!i ich komplet! list. ,ie uleSa wtpliwoLci i czy!!e !a pew!o s .-+ 829 !astpcy 186 !iemieckie 6,% i $+% brytyjska :-: <popular!ie T $-A? izraelski $ossad fra!cuska %8:4. ,ic !ie syszy si o aktyw!oLci :zwedw czy !aszych poud!iowych ssiadw. 1trym z tych firm fu!kcjo!ariusze P2B sprzedali taj!e aktaN W jakim stop!iu fu!kcjo!owa!ie ukadu post!ome!klaturoweSo uatwia dziaa!ia tych subN

CZY$ J"ST I JAK JUNKCJ#NUJ" UKA! #STK#$UNISTYCZNY W #%SC"Z


Vistorycz!e to teSo ukadu zostao zarysowa!e wczeL!iej wc fraSme!tach poLwico!ych zabezpiecze!iom eko!omicz!ym i aSe!tural!ym. %zisiaj T pisz te sowa pod ko!iec >U(J T moemy powiedzie i !ie mieli racji ci ktrzy tak jak 5a! 2okita uz!ali e K6rak przeomu w z!acz!ej mierze ustabilizowa i!stytucje paHstwa. 9atwi przejLcie od paHstwa podleSeSo do !iepodleSeSoM'7). .ho !ie wykluczam i moSo si tak zdawa jeszcze ptora roku temu. %ziL Sdy posiadamy ju pew! orie!tacj co do stop!ia aSe!tural!ej ko!troli elit opozycyj!ych przez taj!e suby trzeba powiedzie cos wprost przeciw!eSo# brak przeomu z!aczco utrud!ia budow Polski demokratycz!ej i !iepodleSej. Przedstawmy przykady dziaa!ia ukadu post!ome!klaturoweSo we wspczes!ej Polsce. 3acz!ijmy od ba!kowoLci. Piotr 2.6czek twierdzi i po!ad (7` ba!kw z!ajduje si pod bezpoLred!i ko!trol ludzi P2B@u. M%o chwili obec!ej !ajwa!iejsza orSa!izacja fi!a!sjery 3wizek 6a!kw Polskich z!ajduje si w rkach komu!istw prezesem jest $aria! 1rzak [mi!ister fi!a!sw i ambasador w Wied!iu w czasach rzdw P3P2 T dop. +3\. WaL!ie w oparciu o 36P powstaje ce!trum szkol!ictwa ba!koweSo. W proces te! zaa!Saowa!y jest take Wadysaw 6aka ktry by poprzed!ikiem !a sta!owisku prezesa ,6P a reszto@ . wa!eSo 8rzeSorza Wojtowicza. 5est o! przewod!iczcym 2ady ProSramowej 1atowickiej :zkoy 6a!kowej 36P jest rw!ie mece!asem waL!ie powstajcej Warszawskiej :zkoy 6a!kowej %obrym duchem teSo przedsiwzicia jest m.i!. :ta!isaw 1ocioek osawio!y - sekretarz SdaHskieSo 1W P3P2. <...? Wielu fu!kcjo!ariuszy 1. tu przed rozwiza!iem P3P2 !aSie zostao skierowa!ych do pracy w ,6P teraz po odbyciu ]odpowied!ieSo] stau moS rozpocz i!dywidual! karier w ba!kowoLci. 1omu!iLci opa!owujc szkol!ictwo ba!kowe umoliwiaj swoim ludziom ]wypra!ie ' swoich yciorysw.
%" &o+ii, w roz.owie z Andrzeje. Wito*de. H,*ic+i.) Kon-ront,cje) :>>:) nr G6;) 17 V %# &o+ii, w roz.owie z Andrzeje. Wito*de. H,*ic+i.) Kon-ront,cje) :>>:) nr G6;) 17 V %$ &o+ii, w roz.owie z Andrzeje. Wito*de. H,*ic+i.) Kon-ront,cje) :>>:) nr G6;) 17 V

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

'')

+bsolwe!ci szybkich kursw zorSa!izowa!ych przez te szkoy w ktrej wykadowcami bd pracow!icy re!omowa!ych u!iwersytetw i firm zachod!ich dosta! podkadk !a dalsz prac w resorcie fi!a!sw paHstwaM'7(. 5. 1aczyHski przytacza sytuacj z .zstochowy. KPew!e przedsibiorstwo zwrcio si o kredyt do 6a!ku Va!dloweSo. <...? Przedsibiorstwo spe!iao waru!ki ba!ku. ,aSle zSosi si do !ieSo /5!ifersar z!a!a firma jed!a z ostoi daw!ej !ome!klatury e pomoe im uzyska# te! krcdyQ ale za poLred!ictwo daj '7 proc. .i odmwili bo przecie spe!iali waru!ki. Wtedy ba!k zawiadomi e waru!ki zmie!ia. ]9!ifersalX z!owu si zSasza ale tamci przyjmuj te ostrzejsze waru!ki. /o si powtarza trzykrot!ie za kadym razem ba!k zaostrza waru!ki i za kadym razem ]9!iyersal] suy pomoc. /o co to jestN /o jest dokad!ie stary ukad dziaajcy w zmowie. PoLred!ikiem po prostu musi by 9!ifcrsal i ju. 6a!k Va!dlowy to take siedziba starej !ome!klatury. ,ie jest to ukad jed!ostkowy coL wyjtkoweSo. Przecie taka sytuacja tworzy mecha!izm reSulujcy ycie Sospodarcze w kraju i to mecha!izm jaowy !iszczcy i 5Miu.

:koro jesteLmy przy K9!ifersaluM. 6y moe !iektrzy telewidzowie pamitaj U7@mi!utowy


iw io*r &)!5cK+7 !o*,ry z %enine. w tle. N,jwy41zy Cz,1*) nr HS) :>7<>7>D) 17 f7 ;;* #dWi#*riH 1tron, .ed,*2) 17 HG6;7

film wyemitowa!y przez polsk telewizj JJ lipca (' przedstawiajcy sukcesy K9!ifersaluM i %ariusza PrzywicczerskieSo !a r!ych ko!ty!e!tach. Prasa wskazywaa potem e bya to ewide!t!a kryptoreklama K9!ifer@saluM. /o waL!ie jede! z przykadw dziaa!ia starych dojL i ukadw T w tym przypadku w Lrodkach masoweSo przekazu. KWszystko od was zaleyM T lubi powtarza Prezyde!t Wasa zwaszcza Sdy zwraca si do modziey. :pjrzmy w tej perspektywie !a przyz!awa!ie kredytw ba!kowych. WeduS raportu ,-1 dotyczceSo !ieprawidowoLci w Sospodarce w latach (7@(' w systemie ba!kowym wystpuje Kudziela!ie kredytw !a podstawie arbitral!ych decyzji szefw ba!kw <mimo !eSatyw!ej oce!y sub kredytowych?. .zsto w maych ba!kach kredyty udziela!e s ]krew!ym] i ]z!ajomym] prezesaM . 1toL moe powiedzie# to !ic !adzwyczaj!eSo dzieje si tak !ie tylko w krajach obcio!ych komu!istycz!ym dziedzictwem. 1orupcja zdarza si wszdzie. 5est tylko jed!o ale... 9stalmy !ajpierw profil spoecz!o@politycz!y owych prezesw T ilu z !ich to ludzie z !ome!klaturowych ukadw. .zymL i!!ym jest bowiem korupcja statystycz!ie rozproszo!a a czymL i!!ym wyra_!ie ukieru!kowa!a przez pew!e Srupy i siy spoecz!e. 3!a!e s przypadki e ludzie daw!ej !ome!klatury !ajpierw zaatwiaj sobie korzyst!ie oproce!towa!e kredyty rzdu setek milio!w zotych a dopiero potem obmyLlaj jak ustawi Swara!cje. 3 druSiej stro!y !atomiast osoby spoza daw!ych ukadw odsya!e s z kwitkiem. 0 zbyt wielu teSo typu sytuacjach si syszy by !ie uz!a i mamy tu do czy!ie!ia z powa!ym zjawiskiem spoecz!ym. Przypom!ijmy e kady ba!k mia sweSo opieku!a z :6 ktreSo podstawowym zada!iem byo posiada!ie siatki i!formatorw i pe!a orie!tacja w sytuacji !a tere!ie podleSej mu placwki.

''U

ndrzej !ybertowicz

+ lo i wiedza oficerw opiekujcych si podleSymi im zakadami pracy obejmowaa !iektre przy!ajm!iej ciem!e sprawki pracow!ikw tych zakadw !ie moe uleSa wtpliwoLci. 0mawiajc sprawy ba!kowe warto te spyta@ czym zajmuje si 90P skoro !ie ma koHca wielkim aferom w tzw. bydSoskim zaSbiu ba!kowymN PoLwimy teraz !ieco uwaSi syS!alizowa!ej wczeL!iej sprawie +rt@6. 3da!iem 5a!a 0lszewskieSo w spadku po 96 i :6 pozostaa !am Kpew!eSo rodzaju siatka obejmujca tysice ludzi w r!ych sferach ycia szczeSl!ie Ssta tam Sdzie s !ewralSicz!e oS!iwa aparatu paHstwoweSo. <...? 6a!kowoL mi!isterstwo Di!a!sw resorty zwiza!e z ko!taktami zaSra!icz!ymi pew!e dziay Sospodarki !ie mwic ju o wojsku policji czy i!!ych teSo rodzaju subach i

ni Kry1tyn, O51iorow1b,) Bi*iony wy/,row,0y z +,1y7 "W) :<)<G7>D) nr :HH) wyd7 :T 17 D7

take pew!e elity i!telektual!e. <...? 5est zupe!ie !ie do pomyLle!ia eby teSo rodzaju afera jak sprawa +rt@6 opierajca si przecie Sw!ie !a kombi!acjach ba!kowych moSa by doko!a!a bez specjal!eSo dodatkoweSo uruchomie!ia takiej waL!ie siatki@ 5est to po prostu !iemoliwe by dwch modych ludzi ktrzy !ic repreze!tujc !iczeSo poza m!iejszym czy wikszym tale!tem muzycz!ym zaoyo firm z !iczeSo oo suma wyjLciowa bya Lmiesz!a i w ciSu bardzo krtkieSo czasu erujc tylko i wycz!ie !a kredytach udziela!ych im przez bardzo r!e ba!ki bez ad!eSo zabezpiecze!ia kredytach podpisywa!ych przez bardzo r!ych pracow!ikw tych ba!kw zSromadzio tak due pie!idze i moSo !imi obraca a potem lwi ich czL wywie_ za Sra!ic. ' eby to wszystko odbywao si tylko !a zasadzie jakieSoL Sapiostwa czy dobrych ukadw osobistych@ Przecie pa!owie z +rt@6 w wikszoLci dostawali te kredyty od ludzi ktrych !ic widzieli !a oczy z ktrymi !ie mieli ad!ych osobistych ko!taktw i z ktrymi !awet !ie bardzo tech!icz!ie moSliby si podzieli zyskiem@ $usiao by SdzieL wydawa!e polece!ie e tak a tak spraw trzeba zaatwi w laki a taki sposb. .zyli dziaaa jakaL siatka a !ie odbywao si to jedy!ie !a zasadzie prosteSo przekupstwa urzd!ikw ba!kowychM''J. Przyjmijmy za dobr mo!et i!terpretacj Sw!ych z!a!ych bohaterw tej sprawy i uz!ajmy i T w zasadzie T przedsiwzicie +rt@6 byo !a Sru!cie obowizujcych praw leSal!e. We_my teraz pod uwaS liczb i!formacji ko!taktw i dojL do wa!ych osb !iezbd!ych dla spraw!eSo zaprojektowa!ia i przeprowadze!ia operacji typu oscylator@ 8dy to uczy!imy staje si jas!e e prawdopodobieHstwo zrobie!ia leSo wszystkieSo przez dwch Se!iuszy Sospodarki ry!kowej pozbawio!ych wsparcia teSo typu o jakim mwi 0lszewski jest skraj!ie !ieprawdopodob!e@ Wiele lat trzeba fu!kcjo!owa w r!ych ukadach po to by wyrobi sobie Sst siatk dobrych dojL osobistych@ .zy sprawa +rt@6 !ic jest wystarczajcym wska_!ikiem sil!ej i szkodliwej spoecz!ie pozycji ukadu pos<!ome!klaturoweSo w !aszym systemie ba!kowymN 5erzy %ziewulski sweSo czasu szef jed!ostki a!tyterrorystycz!ej !a 0kciu mwi# K,ie pracowaem dla ]+rt@6X !ic braem od !ich pie!idzy !atomiast !ie zaprzeczam e z!aem

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

''>

6aSsika i .siorowskieSoM>>. ,ie zaprzecza !atomiast e dla +rt@6 pracowali jeSo podwad!i z jed!ostki>A. 1ady wie i !ie ma se!su wypiera si teSo co atwo mo!a udowod!i. + poza tym !ic trzeba

%%Cy* ZA K #*1zew1+i6 rzerw,Q9 pttai

in, i) *8. UJ &oz.ow, 2+,1z, Wyrzy+ow1+ie8o) TiN) nr :=) :D7:D7>:) ,7 V %&''X FJin,() Zwo*nienie BniyiHr#iy1Ty) OW) nr DdD A &) <>6::7::7>:) ,7 =7 # /owi5z,ni,c@ 1ze-Nw Art6B z !ziew2*1+i. zob7 tti wK fi, b,n+ I J#ZZr 17 :GHT Jerzy Andtzejczn+) rze.y10,w awi+*iQ1+i) J,ce+ Zi,rno) Art H B*2--) W,rez,w, :>>:) 77BOWE) s. :<6:D7

''A

ndrzej !ybertowicz

by formal!ie zatrud!io!ym !ic trzeba bra pie!idzya mo!a by !iezwykle przydat!ym i od!osi korzyLci w !ieco i!!ym trybie. 8dy spotykaj si ambit!i ludzie z ktrych kady ma u!ikal!e ko!takty /ub wiedz to czy trzeba wiele wyobra_!i by domyLle si e ich spotka!ia !ie oSra!icz si a!i do dyskusji !ad se!sem ycia a!i do poSaduszek o poLladkach $ary!i. W czym zatem mS by pomoc!y szefom +rt@6 byy a!ty@terrorysta a obec!y poseN /rud!a uz!a So za eksperta w sprawach Sospodarczych. 3!a :i !a zabezpiecza!iu przejL Sra!icz!ych a lot!isk w szczeSl!oLci T i !ic tylko w Polsce . + przeto i wiedzia jak owe zabezpiecze!ia mo!a by obchodzi !p w celu przerzutu wikszej sumy dewiza wiedzia te jak spraw!ie si !a lot!iskach porusza tak by !ie budzi podejrzeH ludzi odpowiedzial!ych za bezpieczeHstwo >G. $oe w Sr wchodzia zabawa w KoscylatorM !a skal midzy!arodowN + moe cakiem i!!e przedsiwzicia. Pasuje to take do i!formacji poda!ej T w zwizku z poSoskami o prbie aresztowa!ia +!drzeja 8siorowskieSo w 9:+ T i zaatwia o! i!teresy w r!ych krajach do ktrych przylatuje Kzaraz po wyjLciu z samolotu !ic pokazujc a!i wizy a!i paszportuM. ,ic wychodzc z lot!iska odlatuje do -zraela bez przechodze!ia ko!troli paszportowej>=. 6y moe %ziewulski mwi prawd# !ic pracowa dla +rt@6 i !ie bra pie!idzy. .zasami przecie biz!es robi si przez wymia! KuprzejmoLciMa sko!taktowa!ie koSoL z kir!: zarekome!dowa!ie przyLpiesze!ie bieSu pew!ych spraw iid. %oLwiadcze!ie pokazuje e afery w ktre zamiesza!ych jest wiele z!aczcych osb !iSdy !ie s do koHca wyjaL!ia!e. 0rSa!a prbujce teSo typu sprawy bada !apotykaj zbyt wiele przeszkd by praca ich moSa skoHczy si pe!ym sukcesem. %lateSo te jed!a taktyk doLwiadczo!ych aferzystw poleSa !a tym by choby lekko KumoczyM w spraw dostatecz!ie duo wpywowych osb ktre potem T ju !awet tylko dla LwiteSo spokoju cT bd spraw wyciszay. 9kad post !ome!klaturowy dziaa waL!ie w laki sposb# rozSazia si tak by obj !owe postsolidar!oLciowe elity politycz!e. 6y moe sprawa +rt@6 i K/eleSrafuM jesi !ajlepszym z!a!ym przykadem takiej taktyki. W krSach ludowych wyraa si o!a sowami# Kjak chcesz bezpiecz!ie kraL to bierz tyle byL mS si podzieli z kim trzebaMX Warto w tym ko!tekLcie przytoczy wypowied_ posa 9P2 Becha Pruch@!o@WrblcwskicSo czo!ka komisji .iemie!iewskicSo badajcej sposb wyko!a!ia uchway lustracyj!ej. K<K0lsi!iej pew!e powiza!ia fi!a!sowo@pol i tycz!e pomidzy 1B% a komu!istami. $Sbym !a te! problem spojrze przez pryzmat moich doLwiadczeH z komisji lustracyj!ej Sdzie te wtki take si pojawiay. /am te zwizki wida. 0bowizuje m!ie jed!ak tajem!ica ale Sdyby !ie to mSbym !iektre przykady poda. Podabym take i!formacje ktre dotycz teSo LciseSo zwizku !awet perso!al!eSo pomidzy !iektrymi czo!kami 1B% i to wcale !ie z peryferii teSo uSrupowa!ia z !iektrymi osobami ktrych przeszoL do Lwietla!ych !ie !aleaa. <...? 9zyskiwa!ie kredytw i!a telefo!X o czym wiem i s !a to dowody to wzajem!e prze!ika!ie si biz!esu !ome!klaturoweSo i powiza!eSo z 1B% T to przecie zasuSa m.i!. rzdw pa!a 6ieleckieSoM uX Pose Beach $aewski obec!ie w 1o!we!cji Polskiej wczeL!ie lider frakcji ko!serwa ty w!o@liberal!ej 1B% w wywiadzie dla K/rybu!yM <przytoczmy tytu# %ekomu!izacja to dziecica choroba rewolucji? mwi# KwLrd umiarkowa!ej prawicy ktr wyr!ia m 7in7 liberalizm Sospodarczy de!ie do wzmoc!ie!ia wadzy wyko!awczej i repreze!towa!ie i!teresu waLcicieli widz rw!ie miejsce dla ludzi ktrzy wywodz si z P3P2 czy :d2P a dzisiaj dosko!ale fu!kcjo!uj w ukadach Sospodarczych zreszt teSo typu ludzie sa rw!ie w 1B%...M <podkr. +3 ''Z ,ieco i!aczej widzi t spraw pose 9!ii Pracy 2yszard 6uSaj# //5cLll spojrze !a dzisiejszy :ojusz Bewicy %emokratycz!ej to wida e o!i !ie s zcze!i !a paszczy_!ie LciLle proSramowej.

%'UH $Nwi o *y. w roz.owie 0. 2+,1ze. Wyrzy+ow1+i.) TiN) nr :H) :D7tD7>:) E 7 d7


n, W Artykule o /rywii*nyr, oddzi,*e +o.,ndo1Nw A*e+1,ndr, O,wroni +, czy *,.y .7*n7K AO,wroni+ tren2je wi3+1zoB? 2ebronr,rzy) ,by /o*ni -iU b0y1+,wicznie docier,? w o+tei*onc .iej1c2) odd,? *2b odebr,? do+2.enty) $ ) /, .*e? /or21z,? 1i3 /o n,jb,rdricj zn,nyc@ e2ro/ej1+ic@ *otni1+,c@ %(FInn2tz $ic@,*,+7 J.on do wyn,j3ci,7 W/ro1i) nr H<) Dd)<G7>D) H<( IIZ Wn*c-cnr,i K2.or) o8oN ZA Art6B) OW) ni :G< A &7 D:)<G7>D) 17 IT ,2*or /owo02je tie w ry. /2n+cie n, /r,8n5ce8o z,c@ow,?K ,noni.owoB? wy1o+ie8o 2rz3dni+, $ini,0er1tw, S/r,wied*iwoBci6

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

''G

W istocie rzeczy s zczem w duym stop!iu !a paszczy_!ie swoich bioSrafii. 5est to kombata!ctwo stareSo obozu wadzy. : tam 5udzie ktrzy !iSdy !ic byli czo!kami partii ale w i!!y sposb wcze!i byli w stary ukad wadzy a jeLli spojrze !a poSldy :< s tam take zaSorzali liberaowie. 9trzymywa!ie teSo ukadu !ic suy polskiej demokracji]X' :zef .e!tral!eSo 9rzdu Pla!owa!ia w rzdach 5a!a 1rzysztofa 6ieleckieSo i 0lszewskieSo 5erzy 4ysymo!t" mwi o pracach !ad ustaw o skarbie paHstwa ktre posiay podjte ju w roku '((7. PrzySotowa!o projekt takiej ustawy ale !ie wszed o! !awet pod obrady rzdu $azowieckieSo. 3oyy si !a to r!e i skomplikowa!e przyczy!y. W takich sprawach bywaj zaa!Saowa!e potc@
*ie &nz.own Jo*r, Oercz2-c2) ,S) nr I=O) wyd7 ) <I6<=)<G7WD7 ,) :6D7 - - ] Nr i :R, <;7<G7>D@ wyd7 I) s. *. EJo &c,rnow, St,ni10,w, $,i+2 KrN*,+,7 S/odni,) . H:F H-t#G6\=7#S7<D) ,) :>

''=

ndrzej !ybertowicz

!e i!teresy - lo siSa !ieraz bardzo Sboko w struktur obec!ej ale i poprzed!iej wadzyM. Przypom!ijmy e wycofa!ie przySotowa!eSo przez rzd 0lszewskieSo projektu ustawy o skarbie paHstwa byo jed! z pierwszych decyzji rzdu Va!!y :uchockiej>(. Przytoczywszy !ieco faktw i tropw sprbujmy powiedzie coL uoSl!iajceSo i zarazem ko!kret!eSo o ukadzie posikomu!istycz!ym. .zym jest i jak fu!kcjo!ujeN :prbujmy rozpatrzy sposb dziaa!ia teSo ukadu w postaci modelowej. Wyobra_my sobie zatem i mamy do czy!ie!ia z b. czo!kiem partyj!ej !ome!klatury ktry jest obec!ie przedsibiorc KEM. 5eSo kapita pochodzi ze spki !ome!klaturowej tj. powsta !a bazie prywatyzacji majtku paHstwoweSo. 3Sod!ie D0 przepisami obowizujcymi w schykowej fazie komu!izmu udziay w spce moSy by !iszej wartoLci !i wczes!e przecit!e wy!aSrodze!ie A7. Wkad przedsibiorstwa paHstwoweSo do spki wielokrot!ie przewysza zaa!Saowa!e w takim przedsiwziciu fu!dusze prywat!e. 5ed!ak opaco!e pod stoem kierow!ictwo przedsibiorstwa <!ierzadko take uczest!iczce w spce przez podstawio!e osoby? zSadzao si by wikszoL zysku uzyska!eSo z takieSo przedsiwzicia bya przechwytywa!a przez osoby fizycz!e. P_!iej przez r!eSo rodzaju przewaszcze!ia zmia!y charakteru spek i podmiotw w !ie zaa!Saowa!ych daw!e paHstwowe Lrodki zostay T z pomoc fachowcw@praw!ikw T wielokrot!ie wypra!e. ,a tyle dokad!ie i obec!ie w wikszoLci przypadkw sza!se procesoweSo wykaza!ia i mamy do czy!ie!ia z jakL form kradziey was!oLci paHstwowej s bliskie zera. ,asz czerwo!y przedsibiorca ma jeszcze z czasw swej suby par!i komu!izmowi i Lwiatowemu ruchowi robot!iczemu wiele ko!taktw w r!ych i!stytucjach sta!owicych dziL i!frastruktur Sospodarki ry!kowej. 1o!taktom tym zawdzicza uprzywilejowa! pozycj w Srze ry!kowej. %ziki ukadom w urzdzie skarbowym jest w sta!ie uzyska <!ie !ie za darmo? umorze!ia zaleSych podatkw lub korzyst! dla siebie !p. ratal! form ich spaty. Poprzez daw!ych towarzyszy z eSzekutywy ma dojLcia ba!kowe dziki ktrym zaatwia wysokie kredyty !a doSod!ych waru!kach. 6a!ki wprawdzie staraj si zm!iejszy stopieH arbitral!oLci w przyz!awa!iu kredytw rozbudowuj specjal!e procedury zm!iejszajce ryzykoa zawsze jed!ak w decyzjach kredytowych pozostaje spory obszar uz!a!iowoLci. 3arzd ba!ku decyduje czy przyj czy odrzuci takie lub i!!e porcze!ie jako zabezpiecze!ie kredytu. %ecyduje o wyce!ie !p@ budy!ku przed :awio!eSo w roli Swara!cji a przez t wyce! o wysokoLci kredytu jaki mo!a uzyska@ Wreszcie od szybkoLci uzyska!ia kredytu moe zalee b. wiele. Przez ko!takty w ba!kach mo!a uzyska wSld w busi!ess pla! przedstawio!y przez aktual! lub pote!cjal! ko!kure!cj. $o!a !ie tylko op_!i lub zablokowa przyz!a!ie kredytu dla ko!kure!cji T z!ajc jej busi!ess pla! mo!a przechwyci !p. jej zaSra!icz!e ko!takty zaopatrze!iowe i utrud!i rozwj.
%) &oz.ow, Jerze8o K0o1iQ1+ie8o i Krzy1zto-, Wy +r3 0owicz, z Jerzy. "yiy.o,tte.) TS) nr

3S, :;7<>7>D) G)
&*i ++ W i 1*ocie n4 do D: +wietni, C>< n,jni41zy do/21zcz,*ny +,/i*,* z,+0,dowy d*, 1/N0+i z o8r,niczon5 od/owiedzi,*noBci5
wyno1iS H<< z0 FKode+1 @,nd*owy) w1i3/ i o/r,cow,nie Andrzej WiBniew1+i) W,r1z,w, :>;S) Wyd,wnictwo r,wnicze) s. DdT !z) U1t,w) nr :GF /,t 4 i S) :>><(7

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

''(

Pa! KEM ma i koleSw koleSw w sdzie rejestrowym. %ziki temu wie z wyprzedze!iem o prbach uruchomie!ia biz!esw przez ludzi ktrych dziaa!ia moS by dla !ieSo ko!kure!cyj!e. 3a !ie tak due pie!idze moe te w T pew!ym zakresie T przyLpieszy rejestracj swoich firm bd_ op_!ia rejestracj przedsiwzi !iekorzyst!ych dla swych i!teresw. ,asz kapitalista zatrud!ia w jed!ej ze swoich spek b. fu!kcjo!ariusza :6 T traf chcia e pracujceSo sweSo czasu w !ieist!iejcym ju l0D@ie <-!spektoracie 0chro!y Du!kcjo!ariuszy?. l0D@y miay swoj sie i!formatorw !ie tylko w obrbie :6 P lecz te w Sro!ie milicja!tw. ,iektrzy z !ich lub czo!kowie ich rodzi! pracuj teraz w policji. %ziki temu !asz bohater z wyprzedze!iem dowiaduje si o Sro_bie wszczcia postpowa!ia przeciw !iemu w sprawie !p. o !ieleSal!y obrt Lrodkami dewizowymi. ,a czas czyLci i preparuje potrzeb!e dokume!ty. %ziki i!!ym ko!taktom z lud_mi byej bra!y policyj!ej teraz ulokowa!ych w aSe!cjach ochro!y mie!ia !astpuje szybka splata wierzytel!oLci pa!a KEM# opor!ych Soryle wywo do lasu wrczaj opat i ka kopa d T dla siebie. ,ielicz!i potrafi oprze si takiej presji. %ziki ukadom w :dzie 8ospodarczym pa! KEM moe w elastycz!y sposb zachowywa si wobec swoich was!ych wierzycieli. /ak duSo jest w sta!ie przedua postpowa!ie o roszcze!ia fi!a!sowe ze stro!y i!!ych firm przeciw !iemu by poprzez ba!kructwo ko!trolowa!e jed!ej ze swych spek u!iemoliwi faktycz! eSzekucj zasdzo!ych kwot. 0d daw!a wiadomo e kto ko!troluje czy!!ik czasu te! ma wiksze pole ma!ewru. Pa! KEM co miesic paci !iewielkie pe!syjki <w sytuacjach szczeSl!ych wiksze premie? pew!ej pa!i z +Se!cji ds. -!westycji 3aSra!icz!ych oraz pa!u pracujcemu w jed!ym z departame!tw mi!isicrstwa fi!a!sw. %ojLcia do tych osb uzyska od b. towarzyszy z ktrymi wspl!ie wyko!ywa obroly !a !ome!klaturowej karuzeli kadrowej. /eraz jeSo sprawy w tych i!stytucjach zaatwia!e s bez zbd!ej zwoki. %o wejLcia w ycic ustawy o spkach z udziaem zaSa!icz!ym +Se!cja wydawawaa zezwole!ia !a tworze!ie spek z udziaem podmiotw zaSra!icz!ych. %ua uz!a!iowoL co do przedmiotu dziaal!oLci tych spek <z czym czy si zakres zwol!ieH z podatku dochodoweSo? powodowaa e w!ioski ludzi lfz ulicyM Llamarzyy si !iezmier!ie. %ziki Kko!sulta!towiM z mi!isterstwa fi!a!sw w przypadku wtpliwoLci jak rozumie !iejas!oLci zwiza!e z !iektrymi aktami praw!ymi pa! KEM otrzymywa u sameSo _rda porady jak taktyk zastosowa by skutecz!ie fiskusa obejL i uzyska potrzeb!e zezwole!ia. 3 wyprzedze!iem dowiaduje si o projektach !owych aktw praw!ych i moe !a czas zmie!i status praw!y swoich przedsiwzi Sospodarczych dla zmi!imalizowa!ia podatkw. 6ardzo przydat!e okazuj si tez ko!takty w departame!cie dewizowym ,6P T Sdy chodzi 0 uzyska!ie i!dywidual!ych zezwoleH dewizowych. Wraz z koleSami !ome!klaturowcami !asz kapitalista orSa!izuje specjal!e doL droSie dla uczest!ikw i dochodowe dla orSa!izatorw <ale !ic to jest lu !ajwa!iejsze? kurso@ko!fere!cje !a tematy eko!omicz!o@praw!o@podatkowe. :ed!em tych imprez jest to i wLrd wykadowcw s ludzie z r!ych poziomw aktual!ej T cho !ieko!iecz!ie cakiem !owej T wadzy. + do

'J7

ndrzej !ybertowicz

poziomu T powiedzmy Twicemi!istrw. Wykadowcy zarabiaj jede! dwa lub !ieco wicej milio!w za poszczeSl!e wystpie!ia lecz tak !aprawd wa!e jest to iz owe kursy sta!owi okazj do bliszeSo oswaja!ia politykw z Bud_mi prywat!eSo biz!esu. ,ie zapomi!ajmy o Lrodkach masoweSo przekazu. /ak !p. jed!e s spo!sorowa!e po to aby wok byeSo ci!kciarza< obec!ie robiceSo wspl!e i!teresy z b. fu!kcjo !a ri uszami :6 i $0 ktrzy daw!iej erowali !a !ieleSal!ym obrocie dewizowym budowa aur biz!esme!a o Lwiatowych ko!taktach i skali. W i!!ych przypadkach dba si !atomiast o to by odpowied!ie !azwisko !ie zostao zamieszczo!e !a liLcie '77 !ajboSatszych ludzi w Polsce. ,ie teraz jeszcze !ie teraz. 0czywiLcie korupcja dojLcia ukady wystpuj wszdzie !a Lwiecie. W Sr wchodzi jed!ak jakoLciowa r!ica midzy sytuacj< Sdy ktoL musi sobie dojLcia korupcyj!e wLrd urzd!ikw paHstwowych wypracowywa latami a sytuacj Sdy we wszystkich !iemal !ewralSicz!ych i!stytucjach s ludzie ze stareSo ukadu od daw!a przywykli do obchodze!ia i ama!ia prawa. W tym pierwszym przypadku ryzykuje si i przy kolej!ej prbie przekupstwa apwkarz trafi !a !iebiorceSo lub !ieuf!eSo i powi!ie mu si !oSa. W druSim przypadku Sra si toczy z lud_mi korumpowa!ie ktrych !ic !iesie ze sob ad!eSo !iemal ryzyka.

:DJ !z7 U1*7 nr d<) /oz7 D=H) :>>:

5akie moliwoLci mia czowiek o takiej doL typowej T dla !iektrych Lrodowisk T drodze zawodowejN 0to przypadek pa!a +:# Kdo '(=7 r. pracowa w %epartame!cie - $:W. Polem prze!osi si kolej!o do .e!trali Va!dlu 3aSra!icz!eSo ]Polir!ejs@.ekop] 1W P3P2 i $i!isterstwa Di!a!sw. 0d wrzeL!ia '(=( r. do pa_dzier!ika '((7 r. by zatrud!io!y w /owarzystwie Va!dlu 3aSra!icz!eSo /%+5B]. 0d padzie!ika '((7 r. ju !iSdzie !ie pracowa !a etacie. %ziaa tylko !a was!y rachu!ek. 3ajmowa si doradztwem fi!a!sowo@ha!dlowym i poLred!ictwem w zawiera!iu tra!sakcji w ha!dlu midzy!arodowym. Wykorzystywa zdobyte wczeL!iej ko!takty z firmami i osobami !a kierow!iczych sta!owiskach we wszelkich i!stytucjach prowadzcych dziaal!oL Sospodarcz i !ie tylko. :pecjalizowa si w ha!dlu zotem czerwo! rtci sil!ikami samolotowymi i r!eSo typu uzbroje!iem']. 3amordowa!y w lutym (l. %o stycz!ia y26 sprawcy !ic wykryciiGU@ 5acek $erkcl pose 1B% prezes zarzdu ba!ku :olidar!oL .hase %. /. 6a!k :. +. !a pyta!ie# I@zy bezzasadne jest podejrzenie, e politycy '!wiadomie lub nie( otwieraj +urtki przestpcom8> odpowiada !astpujco# K$o!a sobie wyobrazi taki sce!ariusza 5est polityk ktreSo kampa!ia wyborcza fi!a!sowa!a bya przez ]koSoL] T moe to by biz!es moe to by zwizek zawodowy. Po wySra!ych wyborach w polityk moe si czu zobliSowa!y do Lwiadcze!ia wdzicz!oLci@ /rud!o wszake potraktowa serio przypuszcze!ie aby Wdzicz!oL' skutkowaa korzyst! korekt prawa. ,a to trzeba byoby ]sfi!a!sowa!ia' =: proce!t Sosw w parlame!cie. Pomijajc ju fakt e ad!a partia !ie dyspo!uje tak liczba Sosw <!ajwiksza partia ma :D proc. Sosw? to i tak !a

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

'J'

forum :ejmu i!teresy okreLlo!ych Srup repreze!towa!e przez politykw musz si wzajem!ie ]z!osi] a ostatecz!y wy!ik jest jakimL kompromisem. 5eLli parlame!t potraktowa jako teatr to widowisko tam Sra!e !ic ma jed!eSo reysera@5est ich co !ajm!iej kilku!astu. $echa!izm !ieuczciwoLci jest z reSuy i!!y. :zybkie zmia!y reformy w Sospodarce powoduj pojawia!ie si !ieoczekiwa!ych moliwoLci dla ]zrobie!ia i!teresu]. : ludzie ktrym udaje si zauway te moliwoLci i bezwzSld!ie je wykorzysta. + wic mamy tu raczej casus ]wypadku przy pracy] a!ieli mister!ie plecio! sie i!trySi...MA'. + jeLli rzecz wySlda !ieco i!aczejN 5est !ie polityk ale Srupa politykw albo !awet partia + rzecz wcale !ie musi poleSa !a tym by uruchamia cayproces leSislacyj!y od + do 3X moe chodzi jedy!ie o przechyle!ie ukadu si w jakiejL !ieobojt!ej dla !iektrych sfer biz!esu sprawie tak by da!a ustawa przesza lub !ie albo by przesza prdzej lub p_!iej. Przecie w takich przypadkach !ic trzeba ]fi!a!sowaX a >' proc. Sosw w parlame!cie. 5ak wielu posw faktycz!ie trzeba ko!trolowa by wySrywa r!e Sosowa!iaN Przecie kiepska frekwe!cja parlame!tarzystw jest rzecz powszech!ie z!a!. .zasem moe wystarczy zachce!ie Srupki posw do !ieobec!oLci. + poza tym komu jak komu ale tak doLwiadczo!emu politykowi chyba !ie trzeba tumaczy e losy wielu ustaw rozstrzySaj sie!ie !a posiedze!iach ple!ar!ych lecz w komisjach lub podkomisjach. 6ardzo czsto posowie !ie orie!tuj si bliej w materii jakiej @dotyczy ustawa. 8osuj posikujc si opi!i koleSw lub kierow!ictwa sweSo klubu poselskieSoAJ. W sprawach bardziej zawiych komisje i podkomisje powouj ekspertw <czsto s to daw!i sprawdze!i towarzysze? i w sporej mierze poleSaj !a ich opi!iach. ,ie trzeba by socjoloSiem by wiedzie e w Srupach ludzkich s zawsze osoby m!iej i bardziej wpywowe. ,iekiedy wystarczy posiada wpyw !a przywdc lub kierow!ictwo da!ej Srupy by skutecz!ie ma!ipulowa !i ca. ,iewielu trzeba posw by op_!ia prace leSislacyj!e. Warto by !p. przea!alizowa ilu potrzeba postw by spowodowa kilkulet!i parali prac !ad ko!@ stytucj 2P. Daktycz!ie !ajwiksza partia w sejmie !ie ma wicej !i 'J proc. Sosw. : jed!ak wystarczajco powa!e poszlaki by zapyta czy !ie ist!ieje w parlame!cie pew!a licz!iejsza partia. Partia byych lub aktual!ych aSe!tw ich mocodawcw i sojusz!ikw. $oe przyszym historykom uda si fakty ustali i kiedyL poz!amy rzeczywisty ukad i!teresw w !aszej wadzy ustawodawczej. /o tylko !iektre przykady sytuacji Sdy wystarczy ko!trola !ad !iewielk Srup postw by uzyska poda!y rezultat leSislacyj!y. + parlame!tarzyLci przekup!i lub po prostu aSe!ci moS suy take do wielu celw i!!ych od bezpoLred!ieSo wpywu !a tworze!ie prawa. Polityk ma wiele moliwoLci Kodwdzicza!ia siM. Pomoc w z!alezie!iu dojL do potrzeb!ych osb bywa !ieoce!io!a. Posowie pracujcy w r!ych
&1. !,ri21z Ter*ec+i9 &*3a) z0oto i -i.ierc) i) nr 5, DH7<:7>H) 16 :d7 &oz.own Jnniny S0o.iQ1+iej) O ) nr ZHS) <>): <7>D) 1) H &":D9 L#olityk si= nie interesuj@F.? $ziki temu, !e jestem i^ Ynii, d8ataj starannie przygotowane dokumenty, ktre prbuj
przcjneQ w czasie obrad M .Nwi 1eri, *or7 !o W,r1z,wy /rzyje4d4,) j,+ .21i) i 8*o12je *,+) j,+ .2 /od/owi,d, 1iedz5cy obo+ /,rtyjny +o* e8 A 1en,torE FAnn, Bi +ont) Ad,. Oier,+) Cz0owie+ intere12 w intere1ie wiebodzic) OW) nr D=G) A) H:):<6 <:)::7>D) ,7 ::(7 Ten /izy+0,d J,n, Wy1ocz,-o+ie8o) b2r.i1trz, wiebodzic) 1en,tor, U! i woj7 w,0brzy1+ie8o) je1t ty/owy c\, 1/orej cz3Vci /,r*,.ent,rzy1tNw7 Nie oceni,. tej /o1t,wy7 W1+,z2j3 jedynie) iX wy/owiedX $er +i, odd,*, n,1 od zroz2.ieni, rzeczywi1tyc@ .ec@,niz.Nw -2/*2Lonow,ni, /,r*,.ent27

'JJ

ndrzej !ybertowicz

komisjach sejmowych uzyskuj ko!takty z resortami !adzorowa!ymi przez te komisje. Parlame!t jest te ideal!ym miejscem do !aSaL!ia!ia pew!ych spraw <!p. droS i!terpelacji poselskich? jak i do Sromadze!ia i!formacji o kulisach pracy aparatu paHstwoweSo. .zy !aprawd pose $erkcB !ic zdaje sobie sprawy z teSo wszystkieSoN ) sierp!ia ](J prasa podaje !astpujcy komu!ikat P+P# K9pom!ie!iem ukaraa w ubieSym tySod!iu sejmowa komisja reSulami!owa posw 5a!usza $aksymiuka <P:B? i Ve!ryka :iedleckieSo <P:B? ktrzy wraz z J> i!!ymi posami poparli w!iosek Dirmy 2olpol o ko!cesj !a import paliw a s udziaowcami tej spki. 1omisja podkreLlia e z Sod!oLci posa !ic licuje wystpowa!ie w sprawach w ktrych mSby by posdzo!y o i!teresow!oL i stro!!iczoLM'JG.

0Sl!a diaS!oza dotyczca ukadu post!ome!klaturoweSo jest taka# tam Sdzie mamy do czy!ie!ia z rewelacyj!ie szybkim pom!oe!iem kapitau lubCi wielkim sukcesem orSa!izacyj!ym w tle zazwyczaj kryj si ludzie daw!ej !ome!klatury w tym ze sub specjal!ych ich powiza!ia dostp do trud!oosiSal!ych i!formacji <!p. w przypadku !iektrych wielkich przetarSw? umiejt!oLci dziaa!ia !a Sra!icy prawa i poza !im zdol!oL do i!filtracji i!stytucji sta!owicych i!frastruktur dla dziaal!oLci Sospodarczej to wielkie atuty. 9kad le! obejmuje jakL T z!aczc zapew!e T czL prywat!eSo biz!esu ludzi z ba!kowoLci admi!istracji publicz!ej Lrodkw masoweSo przekazu orSa!w sdowych prokuratorskich i policyj!ych <w tym 90P? cel!ych skarbowych !iektre sptWki detektywistycz!e oraz pew!e Srupy zwiza!e z :B%. Posiada swoje wypustki wLrd elit postsolidar!oLciowych. 9kad te! posiada rozmaite powiza!ia midzy!arodowe T !ic tylko !a Wschodzie <sprawa D033 @ T wskazuje !a ist!ie!ie !iezych ko!taktw w zachod!ich i!stytucjach ba!kowych?. /eSo w 5akim stop!iu ukad te! jest sko!solidowa!y i czy jest jakoL ce!tral!ie koordy!owa!y moemy si tylko domyLla. Prawdopodob!ie stopieH koordy!acji !ie jest zbyt wysoki. %ziaa!ie w waru!kach Sospodarki ry!kowej bardziej sprzyja !astawie!iom idyw<dualistycz!ym i eSoistycz!ym !i kolektywistycz!ym. Wol!y ry!ek rodzi raczej de!ie do auto!omii !i podporzdkowa!ia. +le w waru!kach zaSroe!ia z pew!oLci wystpuje dziaa!ie daleko posu!itej wsppracy. 5ak ukad te! fu!kcjo!ujeN

UZ OW) T ISi) A &_

<H7!>D) >@

%ziaa podob!ie jak i!!e !akierowa!e !a osiSa!ie celw !ieleSal!ych lub pleSal!ych ukady !ieformal!e T z tym i !a wiele wiksz skal@ :przyja szybkiej akumulacji zyskw omija!iu przepisw podatkowych !a !iewyobraal! dla szareSo obywatela skal korumpuje urzd!ikw mi!isterial!ych sprzyja zamia!ie was!oLci spoecz!ej !a prywat! po uamkowych kosztach blokuje dostp do kredytw jed!ym i uatwia druSim sztucz!ie spowal!ia lub przyLpiesza tworze!ie !owych ustaw tam Sdzie jest to korzyst!e dla czyichL i!teresw. :tosujc sztuczki biurokratycz!e blokuje dziaa!ia takich paHstwowych i!stytucji ko!trol!ych jak ,-1 policja czy

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

'J)

prokuratura. Wywiera wpyw !a orzecz!ictwo sdw <przypoirr!ijmy i sdziowie s Srup ktra !ie zostaa podda!a weryfikacji a sama T ostat!io potwierdzi to pierwszy prezes :du ,ajwyszeSo +dam :trzembosz'J= T okazaa si !iezdol!a do oczyszcze!ia?. Poprzez Lrodki masoweSo przekazu szerzy dezi!formacje spycha pew!e sprawy w cieH i sztucz!ie !aSoL!ia i!!e. 5akie s skutki ist!ie!ia teSo ukaduN Wchodz w Sr dwa zasad!icze zaSroe!ia# T destrukcyj!y wpyw !a przebieS podstawowych procesw Sospodarczych i politycz!ych w krajua T podat!o: teSo ukadu !a wpywy obcych paHstw T wraz z Sro_b wykorzystywa!ia So jako zaplecza dla realizacji obcych i!teresw@ /o waL!ie te! ukad w z!aczcy <by moe w obec!ej sytuacji decydujcy? sposb przyczy!ia si do teSo e w pe!i real!a staje si wypowiedzia!a kiedyL przez +dama $ich!ika obawa i li!ia 0dry@,ysy moe sta si dla !as tym czym dla $eksyka!w jest rzeka 2io 8ra!d. 8ra!ic paHstwow i Sra!ic podziau cywilizacyj!eSo midzy $eksykiem i 9:+. /o te! ukad Se!eruje u !as coL w rodzaju laty!oskieSo kapitalizmu oliSarchicz!eSo zale!eSo i peryferyj!eSo. Wprowadzajc pozamerytorycz!e kryteria w kredytowa!iu ob!ia efektyw!oL alokacji zasobw wyobcowujc z Sry eko!omicz!ej Srupy ludzi modych pozbawia!ych rw!eSo dostpu do zasobwa przyczy!ia si przez to do utrwala!ia staS!acji Sospodarczej. 2acj ma 5.1aczyHski mwic i KSospodarka ry!kowa wymaSa jed!eSo# aby dystrybucja pie!idza !astpowaa weduS zasady efektyw!oLci@ W Polsce zasada ta po prostu !ie dziaa i !a przykad atwiej

itt B3dLc /izeciw *21tr,cji w2y1r+tc@ 13dziNw) S0ic.bo, Ji,y0 A,, jit,cy9in rodowi1+, 13dziowiKic8o7 n, *o) 4c /o*e/ienie Iioctewi1+,we 1/owod2je rezy8n,cj3 z /0,cy 1+or2./ow,nyc@ 13dziNw7 T,+ jedn,+ 1i3 nic ii,Jo) [7decydow,0y o ty. ?rodowit+owc 2+0,dyE FW roz.owie z "w5 $i*ewicz) # W) nr :>: A 7, :I6Jo)<S7>Zt 17 :H7

uzyska kredyt ba!kowy dla zeSo przedsibiorstwa jeLli jest si z daw!eSo ukadu !i dla dobreSo T jeLli si z !ieSo !ie jesiM . /o te! ukad op_!ia przemia!y i!stytucji w stro! praworzd!oLci blokuje wyo!ie!ie si wol!ej i !iezale!ej prasy aktyw!ie pe!icej rol Kczwartej wadzyM <a historia pokazuje e bez czwartej wadzy podzia !a klasycz!e trzy wadze paHstwowe @ ustawodawcz wyko!awcz i sdow!icz T okazuje si K!ieszczel!yM?. Przyczy!ia si do jeszcze bardziej !ieprzejrzysteSo charakteru !aszej sce!y politycz!ej co rodzi reakcje wycofa!ia z dziaal!oLci politycz!ej postrzeSa!ej jako brud!a i bez se!su ze stro!y czLci ludzi wyksztaco!ych kompcic!i!ych i T !ie do koHca jeszcze zdemoralizowa!ych. M:zta!dar $odychM cytuje +!drzeja 8siorowskieSo# KDi!a!sowaliLmy kampa!i wyborcz Becha Wasy i daliLmy ' mi! dolarw !a kampa!i $azowieckieSo <...? 'J7 mi! z da !a kampa!i Wasy %a!usz Przywleczerski szef /k/!ifcrsalu^ 8dy przed wyborami ]9!Wcrsal] zosta oskaro!y o zaSrabie!ie pie!idzy D033 Przywleczerski uz!a to za prb zmusze!ia So do

'JU

ndrzej !ybertowicz

pace!ia !iektrym partiom. :kutecz! jak si okazao p_!iej. 9% przekaza J77 mi! z 1B% zaL T '77 mi!M')7. /o oczywiLcie moS by lylko pomwie!ia. 1opot wszak !ie tylko w tym i pomwie!i jakoL !ie zabieSaj o swj ho!or !ic protestuj dostatecz!ie SoL!o byLmy wierzy moSli w urao! !iewi!!oL. Problem powa!iejszy sta!owi loSika@ 0t fakty przytoczo!e przez 8siorowskieSo bardzo ad!ie wyjaL!iaj brak woli politycz!ej rozprawia!ia si z wielkimi aferzystami. 1apita posmo@me!klaturowy poprzez wsparcia wyborcze dla si postsolidar!oLciowych <czy dla wszystkichN? uwika !asze paHstwo w zale!oLci i ukady u!iemoliwiajce prowadze!ie racjo!al!ej polityki@ .oL w rodzaju wzmoc!ie!ia lubCi aklualizacji wczeL!iejszych zabezpieczeH eko!omicz!ych i aSe!tural!ych. 5eLli oSl!y obraz sytuacji !aszeSo paHstwa szkicowa!y w tej ksice jest w oSl!ych zarysach prawdziwy to !ie ma w Polsce w tej chwili wLrd i!stytucji paHstwowych ad!ej ktra chciaaby i potrafia ujaw!i i przeci te! kbek uwikaH zobowizaH przekupstw cy!icz!ych zaSraH i bdw. Wszystkie i!stytucje paHstwowe !a caym Lwiecie ktrych decyzje wywieraj wpyw !a waruki uprawia!ia biz!esu podda!e s presji korupcyj!ej. :kala tej presji j podat!oL urzd!ikw paHstwa !a !i jest w r!ych krajach r!a. 9waa si !p@ <chyba susz!ie? i we Woszech i Dra!cji jest wiksza !i w +!Slii. + w krajach Sdzie sil!e s pozostaoLci starych feudal!ych lub podob!ych

iz0 Cyt2j3 zaN S6$izer1+i) St,ry 2+0,d7 S/ot+,ni,) nr H:) HO#G6<=7#S>D) 1) D:7
tio

Andrzej $J+0,1zewicz) !ziwne *o1y C,rrin8ionow) S$) nr :;>) w7

16D) D=6DG72>7>D) ,7 . wizi spoecz!ych T

jak !p. /urcja czy 4Sipt T korupcja sta!owi stay !iemal !ormal!y eleme!t fu!kcjo!owa!ia i!stytucji publicz!ych. W !aszych waru!kach ukad postkomu!istycz!y sta!owi pozostaoL stareSo systemu Sst sieci powizaH skokowo zwikszajc podat!oL aparatw paHstwa !a korupcj. 9kad posi!ome!klatu/owy rodzi systemow aferoSe!!oL. + systemowo uwaru!kowa!a korupcja uwaa!a jest przez badaczy za jede! z Sw!ych powodw u!ie@ moliwiajcych licz!ym krajom +zji +fryki i +meryki Poud!iowej budow !owoczes!eSo kapitalizmu. %opki ukad post !ome!klaturowy fu!kcjo!uje w !ie!aruszo!ej postaci !ie@celowe jest wprowadze!ie i!stytucji Lwiadka koro!!eSo i tzw. zakupu ko!trolowa!eSo <czyli apwkowej prowokacji policyj!ej?. W waru!kach Sstych wizi !ieformal!ych i wspl!ych i!teresw midzy orSa!ami przestrzeSa!ia prawa admi!istracji i kapitaem post!ome!5dat!rowym liczy si trzeba z prbami wykorzystywa!ia !owych rozwizaH do rozprawia!ia sie przez te! ukad ze swymi przeciw!ikami politycz!ymi i ko!kure!cj ry!kow. 5ed!i bd uprzedza!i o moliwej prowokacji policyj!ej i przez !ieuda!e prby przekupie!ia ich !iejako oczyszcza!i z zarzutw. -!!i !atomiast bd Kwrabia!iM w puapki bez wyjLcia. %opiero po przeprowadze!iu Bi% te !owe propo!owa!e rozwiza!ia moS ewe!tual!ie przy!ieL rezultaty korzyst!e dla sta!u !aszej praworzd!oLci. .zy ukad postkomu!istycz!y jest odpowiedzial!y za cae zlo !aszej sytuacjiN ,ic oczywiLcie e !ic" Pe!a likwidacja teSo ukadu za pomoc sia!dardowych Lrodkw praw!ych !ie wydaje si moliwa. :dz jed!ak i posuSujc si Lrodkami praworzd!ymi mo!a So wydat!ie osabi.

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

'J>

/akie osabie!ie jest waru!kiem !iezbd!ym teSo by trud!y proces budowy !oweSo adu mS wyjL !a rw!e lory. :paraliowa!ie teSo ukadu samo z siebie !ie rozwie !ajwa!iejszych problemw kraju bez teSo jed!ak wizja upora!ia si z !imi odsuwa si w !ieskoHczo!oL. 5estem przeciw wszelkim prbom zwalcza!ia ukadu post!ome!klaturowcSo za pomoc jakiL specjal!ych Lrodkw eko!omicz!ych. 6yoby to zabjcze dla tworzcej si Sospodarki ry!kowej. ,ie !aley podejmowa ad!ych eko!omicz!ych uderzeH w postkomu!istycz!y kapilah .hodzi jedy!ie o utrud!ie!ie mu fu!kcjo!owa!ia w waru!kach KmikkieSoM paHstwa i prawa. /o jede! z prawdziwych problemw !aszej ustrojowej tra!sformacji. :koHczy si w zasadzie mikki pie!idz <tj. fi!a!sowa!ie !ieudol!eSo Sospodarowa!ia za pomoc dotacji budetowych? mamy za <o do czy!ie!ia z mikkim paHstwem i prawem !admier!ie elastycz!ym wobec i!teresw Srup dobrze uplasowa!ych. Vistoria uda!ych moder!izacji dzieje wielkich sukcesw eko!omicz!ych !a drodze ury!kowia!ia Sospodarek wskazuj i !iezbd!e jest aby paHstwo budowao i!frastruktur suc tworzcemu si kapitaowi. 1apitaowi jako takiemu T a !ie poszczeSl!ym kapitalistom tak jak si to dzieje u !as. ,asi liberaowie i praSmatycy <czy raczej !admier!ie praSmatycz!i liberaowie? wskazujcy i !arodzi!y wszystkich chyba wielkich fortu! obfituj w rozmaiteSo rodzaju oszustwa afery i wyzysk zdaj si zapomi!a o potrzebie odr!ie!ia tych dwch sytuacji@ 9przywilejowa!ia kapitau od przywilejw dla poszczeSl!ych reki!w biz!esu i !iektrych sposobw szybkiej akumulacji boSactwa. 3a Bi% opowiadam si tutaj !ic z powodw moral!ych i !ie dla jakieSoL wyrw!a!ia dziejowych krzywd lecz dlateSo i !ie widz i!!ych alter!atyw!ych moScych by chocia wzSld!ie skutecz!ymi sposobw rozbicia ukadu post!ome!klaturowcSo sposobw rozpoczcia wyprowadza!ia Polski !a prost.

&#B%"$ B"Z I"CZ"mSTWA AmSTWA


Problem bezpieczeHstwa paHstwa !ie sprowadza si do tajem!ic wojskowych do walk wywiadw i ko!trwywiadw ochro!y Sra!icy paHstwa jeSo sieci telekomu!ikacyj!ych SotowoLci bojowej wojska i i!!ych kwestii teSo rodzaju. Powiedziabym !awet i w aktual!ej sytuacji sprawy te T cho oczywiLcie wa!e T !ie s pierwszopla!owe. /aki charakter maj !atomiast licz!e kwestie zwiza!e ze spraw!oLci caoLci mecha!izmu paHstwoweSo# py!!oL podejmowa!ia decyzji stopieH podat!oLci sub paHstwowych !a korupcj i rozmaiteSo rodzaju Ki!spiracjeM <!p@ w zakresie tworze!ia prawa? ze stro!y si obcych spraw!oL aparatu LciSa!ia stopieH podat!oLci i!stytucji fi!a!sowych paHstwa !a zakce!ia moSce zdestabilizowa !p. py!!oL obieSu pie!idza waru!ki wiarySod!oLci i!stytucji paHstwa !a forum midzy!arodowym i sporo i!!ych zaSad!ieH. :dz i w ostatecz!ym rozrachu!ku jest to przede wszystkim kwestia praworzd!oLci zdol!oLci paHstwa do realizacji jeSo zadaH oSl!opublicz!ych. Problem bezpieczeHstwa paHstwa to

'JA

ndrzej !ybertowicz

problem !iedopuszcze!ia do teSo by jeSo i!stytucje stay si upem jakichkolwiek si i uSrupowaH ko!stytucyj!ie !ieupraw!io!ych. W zakresie bezpieczeHstwa paHstwa wystpuje sytuacja paradoksal!a@ 3 jed!ej stro!y ze wzSldu !a otwarcie !aszeSo kraju umidzy!arodowie!ie Sospodarki i Sbok tra!sformacj ustrojow !astpi skokowy wzrost zaSroeH. 3 druSiej stro!y mamy do czy!ie!ia z daleko posu!itym paraliem paHstwa w z!acz!ej mierze !iezdol!eSo do skutecz!eSo przeciwstawie!ia si tym zaSroe!iom. JadaH dla sub specjal!ych jest w tej sytuacji bardzo wiele. Walka z obcymi wywiadami terroryzmem przemytem !a wielk skal <!p. odpadw toksycz!ych? pra!iem brud!ych pie!idzy korupcj wielkimi oszustwami podatkowymi mafiami zabezpiecze!ie i!teresw krajowych przedsibiorcw przed zaSra!icz!ym szpieSostwem przemysowym przySotowywa!ie materiaw !iezbd!ych dla prowadze!fa rokowaH w sprawach wielkich tra!sakcji realizowa!ych lub Swara!@ towa!ych przez paHstwo oso!a systemu fi!a!soweSo paHstwa T to tylko oSl!e przykady zadaH dla taj!ych sub. ,a dusz met we wspczes!ym Lwiecie !ie sposb takich zadaH realizowa bez posiada!ia przez te suby moliwoLci dziaaH operacyj!ych w tym i!filtrowa!ia rozmaitych orSa!izacji Srup czy i!stytucji T !ie tylko !ieleSal!ych lub dziaajcych !iezSod!ie z prawem. W trakcie tak Sbokiej tra!sformacji Sospodarczej jak ta rozSrywajca si obec!ie w !aszej czLci 4uropy wielkich' J afer u!ik! !ie sposb. Powa!e ska!dale korupcyj!e Siedowe i ba!kowe zdarzaj si pew!ie we wszystkich krajach T ale z r!ym !asile!iem. 0twartoL Sospodarek ry!kowych wytwarza specjal! podat!oL !a takie sytuacje. 5ed!ak tylko w paHstwie aSe!tural!ie sparaliowa!ym moe si zdarzy i aferzyLci T mimo ich ujaw!ie!ia T przez duszy czas pozostaj bezkar!i c dzie!!ikarze miast zabieSa o materiay afer dotyczce i dry wszelkie powiza!ia ich sprawcw uciekaj od pew!ych wtkw jak od oS!ia <!ajbardziej z!amie!!ym przykadem wydaje mi postawa mass mediw wobec sprawy D033? a skala !iektrych afer jest w sta!ie wstrzs! podstawami fu!kcjo!owa!ia paHstwa. Wystpuje u !as obec!ie sytuacja typowa dla wielu krajw /rzecieSo 0szustwa podatkowe rozzuchwale!ie aferzystw Sospodarczych i skala ich dziaaH osiSa tak miar e paHstwo traci zdol!oL do pe!ie!ia swych podstawowych zadaH T !p. takich jak zabezpiecza!ie fu!kcjo!owa!ia sfery budetowej l!p. brak Lrodkw !a pokrycie przez prokuratury kome!dy policji rachu!kw za telefo!?. Pomijam ju takie duSofalowe skutki jak rozkad moral!oLci publicz!ej. 8dy korupcja i zdal!e i!filtracyj!e oddziaywa!ie !a aparaty paHstwa <policj prokuratur sdow!ictwo orSa!a ko!troli cel!ej i podatkowej admi!istracj paHstwowe Lrodki masoweSo przekazu? przekracza pew!e rozmiary paHstwo traci zdol!oL koordy!owa!ia zadaH bardziej zoo!ych takich waL!ie w jakie obfituje !asz okres przejLciowy. +parat kadeSo paHstwa stale musi walczy z prbami jeSo erozji podmywa!ia urzd!iczej Bojal!oLci. P biedy Sdy !acisk

si

-wiata+ i

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

'JG

tsV ono? nic t,+ d,wno do1z0o do te8o) 4e A+redy o80o1zono /rzet,r8 n, +o./2teryz,cj3 n,1zyc@ 2rz3dNw i wy8r,0, 8o -r,nc21+, -*i.2 B2*i) nic @y0o /od ic+,) ,ni jedne8o 1z/ie82 1/ecj,0 i,72ji(ce8o 1i3 w wywi,dzie 8o1/od, rcLyrn) +tNry 1/r,wdzi0by) j,+, je1* jej rzeczywi1t, +ondycj, -in,n1ow,7 !*,te8o w0,Bnie dowiedzie*iB.y 1i3 z 8,zet) 4c te8oroczny deHcy* B2**, jn* jedny. z n,jwy41zyc@ w @i1iorii iwi,ibwe8o /rze.y102 +oni/2terowe8o777E) Wito*d ,1e+) !*,cze8o Z,c@,r1+i hic c@ce .Nwi?Z7 W/ro1t) nr :;) #=7<=7>t) x7 D:7 2Z Wie*+oB? ozn,cz, dJ, .nie nic ty*+o ".MF wc@odz5ce w 8r3) *ecz i tangZ /2b*iczn,) z,.ie1z,nyc@ w n-ery o1Nb7

korupcyj!y ma charakter rozproszo!y @T !p. poszczeSl!i przedsibiorcy doko!uj oszustw podatkowych kady !a was! rk. $amy jed!ak do czy!ie!ia z cakiem i!! jakoLci kiedy !acisk taki ma charakter masowy i jest koordy!owa!y z jakichL ce!trw dyspozycyj!ych <!a miejscu bdzie tu przykad pe!etracji struktur paHstwa woskieSo przez mafi?. W tym ko!tekLcie trzeba widzie zaSroe!ia stwarza!e przez !ieskrpowa!e dziaa!ie ukadu post !ome!klaturoweSo. 5eSo ist!ie!ie sta!owi w dodatku wyrw czy Lluz poprzez ktr paHstwo !asze jest pe!etrowa!e przez aSe!tury i wpywy take !iekomu!istycz!eSo pochodze!ia. %la ilustracji wskamy przykad !iekorzyst!ej dla Polski zaSra!icz!ej i!Sere!cji w tworze!ie prawa. W lipcu ](' w !aszej prasie omwio!o do!iesie!ia amerykaHskich Lrodkw masoweSo przekazu rozwaajcych kwesti !a ile darmowa pomoc oferowa!a !am przez firmy praw!icze z 9:+ moe prowadzi do zmia! w polskim ustawodawstwie !iekorzyst!ych dla !aszeSo kraju. K+merykaHskie firmy praw!icze oferujce usuSi wschod!ioeuropejskim rzdom w wikszoLci fi!a!sowa!e s przez amerykaHskie korporacje zai!teresowa!e takim a !ie i!!ym sformuowa!iem praw. 0kazuje si e !awet praw!icy doradzajcy Polsce i .zecho@:owacji za pie!idze amerykaHskieSo rzdu robi to przede wszystkim z myLl o swoich klie!tach w :ta!ach 3jed!oczo!ych ]2epreze!tuj o!i i!teresy amerykaHskich firm ktrych zysk bdzie w przyszoLci zaleat od teSo jak zosta!ie dziL sformuowa!e w 4uropie Wschod!iej prawo pracy zasady ochro!y Lrodowiska czy prawo telekomu!ikacyj!eM T stwierdza dzie!!ik ]Washi!Sto! Post]. <...? $ichael 1lei! prezyde!t jed!ej z !ajwikszych waszy!StoHskich firm praw!iczych w wywiadzie dla dzie!!ika ],ew *ork /imes] powiedzia ostat!io# ]_le st dzieje jeeli rzeczywiLcie wikszoL wschod!ioeuropejskich zasad praw!ych i fi!a!sowych jest dziL spisywa!a z myLl o ko!kret!ych amerykaHskich klie!tachM')). W tym ko!tekLcie wymie!ia!e byy firmy pracujce KdlaM !aszych mi!isterstw cz!oLci <chodzio o tra!sakcje !a budow sieci telefo!ii komrkowej? fi!a!sw <doradza!o !am Ktaktyk !eSocjacji z 1lubem Bo!dyHskim w sprawie redukcji zadue!ia wobec ba!kw prywat!ychM? i prywatyzacji')U. limy wa!y trop z!ajdujemy w wywiadzie mi!istra prywatyzacji 5a!usza Bewa!dowskieSo. %zie!!ikarze pytaj So# >Riczcymi si wa!cicielami na polskim rynku bd due, midzynarodowe koncerny0Sie spotyka si .an ju obecnie z jakimi! naciskami z ich stronyT

:H: To.,1z WrNb*ew1+i) Ody /r,wnicy dy+i2j6j /r,wo) W) w :GH) wyd6 :) +$6<G7>:) 17 7# iH6 J,ce+ K,*,biQ+i) !i,c2*, w b,n+2 +rwi) OW) nr :GI W) DG6D;6<G>:) ,6 I7

'J=

ndrzej !ybertowicz

T@ -st!ie!ie r!eSo typu Srup i!teresu jest rzecz5 !atural!. %ziaa!ia zaSra!icz!eSo lobby mo!a zaobserwowa w mome!tach kiedy pojawia si sza!sa !a zawarcie korzyst!ych tra!sakcji. ,asz jedy! bro!i przed takimi !aciskami jest przetarS. ,iektre ko!cer!y zaSra!icz!e prboway uzyska ko!trakt wykorzystujc /rzyc@y*ne i. n,1t,wienie wLrd /o1tNw w /,r*,.encie7 K,nce*,rii Prezyde!c+iej) !iektrych re1ort,c@ - w1/,rcie ze 1tron, ambasadM <podkr +3 ?. We wrzeL!iu ](' wiceprezes 89: 1rzysztof ButostaHski wskaza !a po@tizeb zawe!ia Sro!a i!stytucji majcych dostp do pouf!ych da!ych Sromadzo!ych przez urzdy statystycz!e. 0protestowa o! w :ejmie propozycje udostp!ia!ia takich da!ych ,6P. K3apis taki !ieoczekiwa!ie <!ie byo So w projekcie rzdowym? z!alaz si w projekcie !owelizacji ustawy o ,6P i 4,den z /o10Nw nie cbciat 1*e do nie8o przyz!aM <podkr. +3))A?. 5as!e jest i rysuj si tu pew!e zada!ia co !ajm!iej sprawdzajce dla 90P@u. $oim zda!iem wskaza!a tu skryta ma!ipulacja ustaw o ,6P ociera si o zdrad sta!u. 0pi!ia publicz!a !ie bya i!formowa!a o podjciu teSo typu spraw co samo w sobie rzecz jas!a o !iczym jeszcze !ie przesdza. :uby specjal!e !ic musz oSasza wszystkich swoich przedsiwzi. %obrze byoby ufa i trzymaj rk !a pulsie. 0sobiLcie wtpi jed!ak czy maj tam fachowcw dostatecz!ie subtel!ych do prowadze!ia spraw o tym profilu. 3ada!ia zwalcza!ia si korodujcych paHstwo !ie moS by skutecz!ie realizowa!e w sytuacji Sdy taj!e suby paHstwa s przejrzyste dla Mzai!teresowa!ychM. ,a przykad Sdy postsowieckie mafie maj w swych szereSach byych specjalistw ze :pec!azu i 186 posiadajcych dobre rozez!a!ie w obec!ych moliwoLciach 90P m.i!. poprzez ko!takty osobiste wLrd sprawdzo!ych a obec!ie T zda!iem +!drzeja $ilcza!owskieSo T Klojal!ychM fachowcw z b. :6. -lu z owych wspom!ia!ych przez mi!. Bewa!dowskieSo Kprzychyl!ychM obcym i!teresom posw i urzd!ikw paHstwowych byo podda!ych m!iej Bub bardziej subtel!ym presjom moliwym dziki posiada!iu ich teczekN $oe Sdyby 90P posiada blisz wiedz o leSo typu sytuacjach mi!. $ilcza!owski !ie -wierdziby i mimo upywu trzech lat jakoL !ie syszeliLmy o prbach sza!tau wysokich urzd!ikw paHstwowych. 6owiem Sdyby tak byo to M3!alazby sie zapew!e ktoL kto !ie uleSby prbie sza!tau i powiadomi koSo trzebaM ') . + jeLli sza!ta poczo!y jest z bod_cami pozytyw!ymiN + jeLli sza!taowa!y <!p. parlame!tarzysta? majc !iejak orie!tacj co do stop!iaskorodowa!ia aparatw paHstwa !ie ufa !ikomu obawiajc si i powiadomie!ie KkoSo trzebaM moe by jeszcze bardziej ryzykow!e od uleSa!ia sza!taowiN"
:H= &oz.ow, Orze8orz, A)Sz2*c, i iotr, $&2dnic+ic8o) nr D<d7 <D6<> >D) 17 H7 U9 Kr,y1z*or Kow,*czy+) Wywi7n0 8o1/od,rczy dzi,0,7 OW) nr DD< A) D<7<>)>:) ^ :7 :HG W roz.owie z Wito*de. Bere1ie.) Krzy1zto-e. B2.e*+o i Jerzy. S+oczy*,1e.) T ) nr HD) <>)<;74* r 17 5.

:ama LwiadomoL teSo i ist!iej efektyw!e i taj!e <!aprawd taj!e a !ie tak przejrzyste dla Kzai!teresowa!ychM jak obec!ie? suby paHstwa stojce !a stray jeSo i!teresw powLciSa !ajwikszych awa!tur!ikw Sospodarczych i wywiera dyscypli!ujcy a!ty korupcyj!y wpyw !a

Suby specjalne i ukad postkomunistyczny

'J(

i!!e suby paHstwowe <!p. skarbowe i cel!e?. ,ie jest Xak jed!ak w stosu!ku do tych dla ktrych suby te mc maj ad!ych tajem!ic Sdy pracuj tam ich koledzy krew!i czy aSe!ci. PaHstwo !asze !ieprzejrzyste jest dla was!ych obywateli lecz !iemal bez tajem!ic dla obcych specjalistw. $oim zda!iem racj ma 3biS!iew 2omaszewski Sdy !a 3je_dzie K:olidar!oLciM mwi o ujaw!ia!iu aSe!tw# K,ie chodzi o odwet lub zemst lecz bezpieczeHstwo paHstwa Ysty aSe!tw s de facto jaw!e bo z!aj je 186 .-+ $ossad T@ wszystkie wywiady Lwiata. ,ie z!a -ch tylko polskie spoeczeHstwoM <podkr. +3A)MXX?. /eza 2omaszewskieSo !ie jest lylko przypuszcze!iem. Pracow!icy Wydziau :tudiw powoa!eSo przez $acierewicza ustalili i sprawdze!iami doko!ywa!ymi !a zlece!ie wczes!eSo szefa 90P $ilcza!owskieSo przed wyborami M(' zajmowao si okoo '77 osb@ 3 kolei wy!iki tych sprawdzeH byy przechowywa!e w $:W m.i!. !a komputerze wykorzystywa!ym Ktake do celw szkolc!iowychir bez ad!eSo zabezpiecze!iaM . Wiadomo zew procesie werbowa!ia aSe!tw jed! z !ajtrud!iejszych rzeczy jest z!alezie!ie tzw. dojLcia 0peracyj!eSo tj majcej wzSld!ie !atural!y charakter formy !awiza!ia ko!taktu z obiektem zai!teresowa!ia. ,ie potrzeba mie czyjejL teczki ze szczeSowymi materiaami by mc da! osob sza!taowa. :ama wiedza o tym i ktoL kiedyL ju by aSe!tem !iezmier!ie uatwia dojLcie operacyj!e i po!ow!y werbu!ek. + przecie kady efektyw!ie pracujcy aSe!t lo pote!cjal!y zarodek caej sialki i!formatorw. + jakie pojecie o bezpjcocHsiwie paHstwa ma bdcy ju po raz druSi wicemi!istrem :W 5erzy 3imowskih skoro twierdzi c Klustracja moe by /raktowa!a jedy!ie jako akt moral!y i sposb realizowa!ia sprawiedliwoLci spoecz!ejM'U7.

-$ Cyt6

z,K *,c.0,w Korc+i) ASo*idi.,09 i dwNc@ /ir,ydcntN97 OW7 n7 ')( A &) ')@'U7<d7>Z_

,-41/;24 3+:+%* 06:+%3+,-+ :/+,0W-:1 0 :3.348;B,*$ 3,+.34,-9 %B+ P+Y:/W+ ' /ak jak ju syS!alizowaem we Wstpie podob!ie jak w i!!ych krajach obowizywa tu musi zasada dmucha!ia !a zim!e. 0z!acza to i aby pozbawi da! osob prawa objcia fu!kcji z!ajdujcej si !a wykazie sta!owisk o specjal!ym z!acze!iu dla paHstwa !ie jest potrzeb!e procesowe udowod!ie!ie jej przestpstwa. Wystarczy ist!ie!ie uzsad!io!ych poszlak wskazujcych e osoba ta moe sta!owi ryzyko dla bezpieczeHstwa paHstwa. /ak uzasad!io! poszlak moS
&#Z7
*] Kon-idenci 15777) $, GD6H7 ;B* Wy/owiedz w dy1+21ji rcdn+eyjn8) Wwo1i7 nr HD) <-t#n7jD@ s. D:7

')7

ndrzej !ybertowicz

by !p. wielolet!ie ko!takty z i!stytucjami zaSra!icz!ymi z!a!ymi z powizaH ze subami specjal!ymi tub ko!takty ze Lwiatem przestpczym. -!aczej mwic odmie!!ie a!ieli w praworzd!ym pro cesie sdowym osoba oskaro!a musi tu !iejako dowodzi swej !iewi!!oLci. $usz byt jas!o okreLlo!e procedury sprawdza!ia. 1ady kto zajmuje sta!owisko publicz!e musi si zSadza !a Srzeba!ie w swoim yciorysie. %zieje si tak ju obec!ie w szereSu przypadkw !p. w stosu!ku do osb ktre wySray ko!kurs o prac w !aszej subie dyplomatycz!o@ko!sular!ejAU. 1opot !ic tylko z tym i brak jest wyra_!ie okreLlo!ej listy sta!owisk wymaSajcych weryfikacji ka!dydatw jak i kryteriw ich obsadza!ia. -st!iej te powa!e wtpliwoLci wobec samych i!stytucji sprawdzajcych. 5ak ma si tym sposobem chro!io!e bezpieczeHstwo paHstwa do zasady !ie@krzywdze!ia !iewi!!ychN Po pierwsze !ic chodzi o szarych obywateli o ludzi z ulicy czy o dzieci a o dorosych podejmujcych si pe!ie!ia wa!ych zadaH publicz!ych. Po druSie rzecz poleSa !a doko!a!iu wyboru politycz!eSo T wyboru jed!eSo z dwch !iekorzyst!ych posiadajceSo !iekiedy przykre ko!sekwe!cje moral!e rozwizaH i!stytucjo!al!ych. J. 3 Sro!a osb dopuszcza!ych do owej puli sta!owisk musz by wyklucze!i ludzie posiadajcy !iepolskie obywatelstwa. ,iezale!ie od ich ewe!tual!ych zasuS czy te u!ikal!ych kompete!cji T waru!kiem objcia sta!owiska musi byt rezyS!acja z wszystkich !iepolskich form obywatelskieSo uwika!ia. %o przyjcia wydaje si w !iektrych przypadkach i osoba o !iezwykle potrzeb!ych kwalifikacjach bdzie zatrud!io!a !a sta!owisku doradczym <z oSra!iczo!ym dostpem do materiaw taj!ych? lecz w ad!ym przypadku !ie !a sta!owisku decyzyj!ym.

&$E6ii Zob7Be,*, ,w*,+) !y/*o.,ci) OW) nr -89, ) 7, :<6<;7>D)$# :D7 Czyt,.y *,r, o A/rzeBwiet*,ni2 4yciory1NwE /rzez U# )

S024by 1/ecj,*ne i 2+0,d /o1t+o.2ni1tyczny

13 1

%2dzie obej.2j5cy w,4ne 1t,nowi1+, /,Q1twowe Fwe w1zy1t+ic@ trzec@ w0,dz,c@( /owinni by? wy1o+o o/0,c,ni Fnie /owinny ni+o8o ob2r,? wy1o+ie z,rob+i /o10Nw czy 13dziNw() *ecz z,r,ze. /owinni by? /odd,ni 12rowy. wy.,8,nio. i +ontro*i 1/o0ecznej7 U. %i1t, tyc@ 1t,nowi1+ /owinn, by? /recyzyjnie 1+on1tr2ow,n, i niedo/21zcz,*ne je1t 1to1ow,nie zwi5z,nyc@ z ni5 z,o1trzonyc@ +ryteriNw /rzy ob1,dz,ni2 1t,nowi1+ innyc@) w ce*2 n/7 e*i.in,cji *2dzi z /ewnyc@ 2+0,dNw /o*itycznyc@6 Z dr28iej 1trony) wyd,je 1i3) 4e *i1i, t,+, nie .o80,by by? w c,0oBci j,wn,7 Jej j,wnoB? 2.o4*iwi,0,by bowie. w8*5d w te 1tr2+t2ry /,Q1tw,) +tNre /owinny zo1t,? 2t,jnione7
).

CZ'a

in
M
&# #ZYCJ"

!# &Z#!U

Visterycz!e wypowiedzi !a temat Bi% mo!a spotka zarw!o wLrd zwole!!ikw jak i przeciw!ikw tych przedsiwzi@ W dyskusji wok Bi% zaist!iao ju wiele !ieporozumieH przekamaH i przei!aczeH. 9kad si politycz!ych w Polsce wydaje si sprzyja sytuacjom skraj!ym# prawdopodob!e wydaje si i albo Bi% !ie bdzie wcale albo zrealizowa!e zosta! o!e w wy!iku jakieSoL przesile!ia w sposb brutal!y i szkodliwy. 5eLli Bi% zosta! przeprowadzo!e le > to sta!ie si tak m.i!. za przyczy! tych autorw i Lrodkw masoweSo przekazu ktre starajc si tym operacjom przeciwstawi robi to w sposb utrud!iajcy rzeczow a!aliz ich z!acze!ia i ksztatu. 1sika ta zostaa !apisa!a m.i!. po lo by powioda si droSa Lrodka T praworzd!e przebudowa!ie ukadu si spoecz!ych !a rzecz demokracji. ,ie ustosu!kowuj si tu do poszczeSl!ych projektw ustaw lustracyj!o@dekomu!izacyj!ych. :taram si !atomiast podejL do zaSad!ie!ia Bi% w taki sposb by wykaza e mo!a te operacje przeprowadzi tak by uchyli wikszoL zarzutw jakie s przeciw Bi% wysuwa!e.

&#B%"$ %UST&ACJI
K5eLli ktoL mwi e mamy mie porozumie!ie !arodowe T rw!ie rozumiem z lymi aSe!tami T to !ajpierw musimy wiedzie kto by aSe!tem a dopiero potem zawiera porozumie!ieX] A> 2ozpatrujc kwesti lustracji !ie kieruj si <!iezwykle wa!ymi skdi!d? wzSldami moral!ymi. 5ako badacz spraw spoecz!ych !ie sdz bowiem i z

&%J)Korwin6$i++e) Je1te. d2.ny) 4e %i 8roXb, 1i3 z.niej1zy0, F80o1 w dy1+21ji 1ej.owej and
wy+on,nie. 2c@w,0y *21tr,cyjnej() NC) 2r H:) <:7<;7>D) e7

.o przodu / propozycje

')J

pu!ktu widze!ia pomyLl!oLci !aszeSo kraju to akurat ukara!ie wi!!ych jesl dzisiaj !ajwa!iejsze. 2ezyS!uj tez prby skome!towa!ia sposobu wyko!a!ia uchway lustracyj!ej przez mi!. +!to!ieSo $acierewicza. 3byt wiele !iezSod!ych ze sob i !iekiedy Lwiadomie przekamywa!ych i!formacji kry w obieSu. 8e!eral!ie rzecz biorc przychylam si do opi!ii i ci ktizy od kilku lat starali si !ie dopuLci do podjcia sprawy aSe!tw przyczy!ili si do teSo e uczy!io!e zostao to w poLpiechu i w sposb daleki od rozwizaH zSod!ych z zasadami praworzd!oLci. /rud!o mi si rw!ie poSodzi z sytuacj Sdy oskara!y jest $acierewicz a aSe!ci :6 <tak lak rzeczywiLci aSe!ci? chodz w aureoli mcze!!ikw. 1/0 - %B+.3480 54:/ P234.-W B9:/2+.5-C%410 $9,-3+.5- N Po pierwsze ci do ktrych skierowa!a jest la ksika. Budzie ktrzy kiero wa!i wraliwoLci moral! i swoim rozpoz!a!iem !aszej sytuacji doszli do w!iosku i operacje te przy!ios wicej szkd !i poytku e przy!ios ze sob krzywdze!ie !iewi!!ych oSra!icze!ie praw obywatelskich czy !awet coL w rodzaju polowa!ia !a czarow!icea poSbie!ie chaosu i zamiesza!ia w yciu publicz!ym i paHstwowym masowe zastpowa!ie doLwiadczo!ych i kompete!t!ych przez osoby jedy!ie z popraw!ymi yciorysami. :za!uj ludzi ktrych !iech do lustracji wy!ika z motyww teSo rodzaju. 9waam jed!ak i ich oce!a sytuacji oparta jest !a !ietraf!ych arSume!tach. .zasem !a !iepe!ym obrazie sytuacji oraz braku wiedzy o mecha!izmach dziaa!ia i moliwoLciach sub specjal!ych !iekiedy !a zbyt oSl!ikowym pojmowa!iu kwestii bezpieczeHstwa paHstwa lub !a i!formacjach !ieprawdziwych <w tym cy!icz!ie rozpowszech!ia!ych przez druS Srup przeciw!ikw Bi% o ktrej za chwil?. Wchodzi te w Sr spora zapew!e Srupa iudzi ktrzy w swym yciu otarli si w taki czy i!!y sposb o dziaal!oL w P3P2 lub ko!taktowali z orSa!ami $:W i s przeciw Bi% z powodw emocjo!al!ych. 0Srom!ej wikszoLci tych ludzi Bi% !ie bdzie w oSle dotyka jed!ak prbuje si straszy ich !a wyrost T opowieLciami o milio!ach obywateli druSiej kateSorii T w tym prostym celu by wykorzystujc ich zrozumiae obawy zmobilizowa ich przeciw tym operacjom i by uzyska zamiesza!ie w ktrym !aprawd wi!!i bd moSfi sic rozpy!. Po druSie wroSami tych operacji s ludzie w ktrych i!teresy Bi% faktycz!ie poLred!io lub bezpoLred!io uderzy. /o !ie tylko sami aSe!ci ich orySi!al!i ko!trolerzyCmocodawcy czy osoby i i!stytucje <w tym !ie@krajowe? ktre da!e aSe!tw uzyskay. /o !ie tylko przedstawiciele !ome!klatury i ludzie tak czy i!aczej zwiza!i z :B% /o take ci / ktrym udao si uzyska orie!tacj co do przeszoLci aSc!tural!cj !iektrych z!aczcych osb wystarczajc do teSo by uczest!iczy w Srze !a KhakiM. W Srze o pie!idze o wadz o przymyka!ie oka !a rozmaite kombi!acje partyj!e i midzypartyj!e. ,ie mo!a te wykluczy i czL !owych elit politycz!ych otrzymaa od ludzi stareSo systemu swoiste aSe!tural!e ochapy archiwal!e. Przypomi!a si w tym ko!tekLcie !ie wyjaL!io!a sprawa listy aSe!tw jak 1iszczak mia pozostawi w spadku mi!.

'))

ndrzej !ybertowicz

1ozowskiemu. 1iszczak# KPrzekazaem mu <...? obszer!y bardzo taj!y dokume!t kompromitujcy du liczb ludzi. Postpiem le powi!ie!iem So by z!iszczy Sdy p_!iej 1ozowski zapoz!a z !im ludzi spoza resortu swoich z!ajomychMAA. 1ozowski w K8li!arzu z /ySod!ikaM o Kpreze!cieM tym !ic wspomi!a. ,ie moe uleSa wtpliwoLci i ludzie sub laj!ych !ie robi takich rzeczy ot tak sobie. .zy to kukuczc jajo byo podrzuco!e specjal!ie w tym celu by !owe elity wadzy Sbiej wciS! w SrN 5eLli tak to rola pe!io!a przez 9% 1B% czy KWyborczM w sprawie lustracji wskazuje i udao si to w pe!i. 1to wchodzi do Sry le! chcc !ie chcc zaczy!a przestrzeSa jej T czsto !iepisa!ych T reSu. 5eLli ktoL za pomoc teSo rodzaju materiaw uwika si w Sr to !ic dziw!eSo e teraz ko!sekwe!t!ie przeciwstawia si wszelkim prbom lustracji. %laczeSo 9!ia %emokratycz!a partia w ktrej jest tylu i!teliSe!t!ych Lwiatych posiadajcych doLwiadcze!ie politycz!e ludzi !ic skorzystaa !a czas z pouczajcych przykadw ,2% .zechc@:owacji i BitwyN 9!ia Sromadzi prawdopodob!ie !ajwiksz iloL elit opozycji a!tykomu!istycz!ej. Paradoksem historii jest iz w lej sytuacji prawdopodob!ie jest to stro!!ictwo o !ajwikszym !asyce!iu aSe!tur. Bi!ia politycz!a 9% jej rzeczywista czy tylko rzekoma lewicowoL !ie ma ad!eSo zwizku z owym przypuszcze!iem. Przemawia za !im zdaje si czysta statystykaX. :koro ju jesteLmy przy 9% !ie sposb te !ie wskaza !a arSume!t jeszcze i!!ej !atury ktry rzuca pew!e Lwiato !a postaw 9!ii wobec lustracji. Przyjmijmy tu iz statystyka jest w tym przypadku zawod!a tz!. i 9!ij!e elity wcale !e s !asyco!e aSe!tur w stop!iu wyszym !i i!!e krSi postsolidar!oLciowe. 6a zamy !awet i wLrd czoowych dziaaczy 9!ii !ie ma ad!eSo /W. 5ed!ak ju same dotychczasowe uwika!ia politycz!e 9% moSyby powodowa i tak zawzicie przeciwstawia si o!a lustracji. .zowiek 9% T@ 1rzysztof 1ozowski T jako jede! z pierwszych mia okazj uzyska bezpoLred!i wSld w i!formacje o aSe!turze :6 w krSach opozycji. W ksice K8li!iarz z ]/ySod!ika]M wcale !ie kryje siez tym faktem <podob!ie jest w przypadku 5a!a Widac@ kieSo?. 2w!ie +dam $ich!ik przeSlda archiwa $:W. /ake 1B% mi.i!. dziki mi!istrowi Ve!rykowi $ajewskiemu w $:W i 5ackowi $erklowi jako mi!istrowi sta!u w 9rzdzie Prezyde!ta ds. bezpieczeHstwa paHstwa mia wSld w te sprawy. ,asuwa si brzydkie podejrze!ie i by moe !ie potrafio!o oprze si pokusie potraktowa!ia tej wiedzy jako kapitau politycz!eSo uatwiajceSo posu!icia politycz!e. 1apitau ktreSo wartoL zostaaby radykal!ie zm!iejszo!a ptzez lustracj. $oe suSerowa to arSume!t 1rzysztofa 1ozowskieSo twierdzceSo iz KSdyby !awet jakiL cks@aSe!t policji politycz!ej z!alaz si dziL !a wysokim sta!owisku paHstwowym i rzetel!ie pracowa dla kraju a jeSo przeszoL z!a!a byaby zwierzch!ikom tak by u!iemoliwi sza!ta z zew!trz !aleaoby postawi sobie pyta!ie czy ujaw!ia!ie jeSo bdw modoLci ma se!s i czy w efekcie !ie zaSrozi stabilizacji paHstwa...M U. +bstrakcyj!ie rzecz biorc moe by to
&& Otntr7i0 Ki1zcz,+ .Nwi 777 /r,wie w1zy1t+o) 17 DG>7
N,wi1e. .Nwi5c) w.*o 1/r,we-,i?) n, i*e irn-nH je1t tez, Ste-,n, Nie1io0ow1+ie8oK AJ,+ 1i3 /,2zy n, ne8ocj,torNw 1trony ,nty+o.2ni1tycznej P/rzy #+r580y. Sto*er M >< /roceni z nic@ to dzi1iej1i cz0on+owie Unii !e.o+r,tycznej7 Jednej /,rtiiE F!028i cieQ #+r580e8o Sto02) dy1+21j, red,+cyjn,) T ) nr :>) :<7<=7>D) 17 I(7

.o przodu / propozycje

')U

podejLcie waLciwe. ,ic do przyjcia jest jed!ak w !aszej ko!kret!ej sytuacji politycz!ej Sdy paHstwo polskie bardziej traktowa!e bywa jako up partyj!y !i dobro wspl!e. 0wi wtajem!icze!i zwierzch!icy zbyt sil!ie uwika!i s w midzypartyj!e rozSrywki w ktrych siSa si rw!ie po Lrodki !iezbyt Sodziwe. .zy !ie musi lo prowadzi do wspom!ia!ych ju sytuacji typu# Kmy !ie ujaw!imy waszych aSe!tw jeLli wy !ie ruszycie !aszychMN Wreszcie trzeba wskaza i t czL solidar!oLciowych elit ktra zdya ju wejL z aSe!tami lubCi !ome!klaturowcami w rozmaiteSo rodzaju i!teresy Sospodarcze. Wydaje si e to waL!ie okolicz!oLci teSo rodzaju tumacz bardzo liberal!y <!ome! ome!? charakter projektu ustawy lustracyj!ej 1o!Sresu Biberal!o@%emokratycz!eSo>. 5eszcze jako pose P. $aciej 3alewski mwi o teSo typu zwizkach otwarcie# K5eeli zmierzamy do przebudowy systemu musimy dyspo!owa wadz a eby mie wadz trzeba iL !a kompromisy. %lateSo kiedy moi partyj!i koledzy rzucali !aSie haso dekomu!izacji ja mwiem# !ie. /rzeba umie asymilowa l i!frastruktur !ie ukrywajc r!ic politycz!ych]'A. 5u !a marSi!esie dodajmy i zazwyczaj to sabszy asymiluje si do sil!iejszeSo.

Przeciw lustracji wysu!ito ju wiele arSume!tw. ! Z'a

!ich wySlda se!sow!ie T

0 1liniarz z ATy8odni+,E) 17 S#7 t rzy/o.nij.y w Ty. +onte+Bcie wy/owiedX /o10, U &) %ec@, njc@no6WrQb*ew1+ie8o /rzed1t,wion5 F966(7 we -r,8.encie /oBwi3cony. 2+0,dowi /o1in,.en+*,r2rowern27 &oz.ow, Anny Bi+oni i Jerze8o J,c@owicz,) OW) :dG) S) :G7<G)>D) i7 ::7

przy!ajm!iej !a pierwszy rzut oka. 3darzaj si wszake i arSume!ty przedziw!e. ,iekiedy absurdal!e do teSo stop!ia i trud!o uciec od przypuszcze!ia e wysu! je mS tylko ktoL t komu przerae!ie oSra!iczyo zdol!oL rozumowa!ia. 0to przykad. W lipcu ](' :e!at za pomoc uchway wezwa rzd do sprawdze!ia czy ka!dydaci do :ejmu i :e!atu !ie z!ajduj si !a listach pracow!ikw lub Owiadomych wsppracow!ikw byych orSa!w bezpieczeHstwa i wojskowych sub specjal!ych. .ytuj za KWyborczM# K8dyby ka!dydat by !a takiej liLcie powi!ie! zda!iem :e!atu dowiedzie si o tym. 8dyby !ie sprostowa takiej i!formacji zostaaby o!a poda!a do publicz!ej wiadomoLci. ]Przyjcie takieSo trybu postpowa!ia pozwoli byym fu!kcjo!ariuszom i ich byym wsppracow!ikom !a !iewysuwa!ie swoich ka!dydalur bez potrzeby ujaw!ia!ia takieSo kroku] @ uchwali :e!at. 0bec!oL byych aSe!tw w :ejmie i :e!acie byaby zaSroe!iem dla paHstwa bo tacy parlame!tarzyLci byiiby podat!i !a sza!ta take ze stro!y sub specjal!ych paHstw oLcie!!ychMG. /yle KWyborczaM w wyda!iu z J7@J' 7G )>:7 0siem d!i p_!iej w jed!ym z kome!tarzy krytykujcych uchwa :e!atu w tej samej Sazecie czytamy# M,ieporozumie!iem zSoa ju mo!strual!ym i budzcym Sroz jest pomys e !azwiska eksubekw ka!dydujcych do parlame!tu

')>

ndrzej !ybertowicz

powi!!y by ujaw!ia!e take dlateSo e zapobieS!ie to ewe!tual!emu sza!taowi. 9z!a!ie tej arSume!tacji przez :e!at sta!owi bardzo Sro_!y precede!s. 5eeli rzd oczywiLcie dla zapobiee!ia sza!taowi zacz!ie zbiera i oSasza wszystkie i!formacje [podkr. +3\ o politykach ktre moSyby zai!teresowa pote!cjal!ych sza!taystw lo bdzie musia podda ich <politykw rzecz jas!a !ie sza!taystw? szczeSowej i!wiSilacji a czytel!icy bd si dowiadywa kto jest homoseksualist kto lubi hazard kto zdradza o! i kto leczy si u psychoa!alityka !ic z prasy brukowej <sta!owicej jede! z filarw demokracji o czym mwi lchyba miao by KmwiM T +35 bez cie!ia iro!ii? lecz od mi!istra sprawiedliwoLci. Przyjta przez :e!at uchwala wzywa rzihd do poZfcia dziaaH ktre !ie lez w kompete!cji demokratycz!ych iMzdowM <podkr. orySi!au? . Przyjrzymy si o!Slerce wyko!a!ej przez autora KWyborczejM. 0to :e!at propo!uje rzdowi wykorzysta!ie ist!iejcych w archiwach zebra!ych wczeL!iej i!formacji dla sprawdze!ia pew!ych zaist!iaych ju faktw. Wsppracow!ik bezpieki albo ma wycofa si z ka!dydowa!ia do parlame!tu albo fakt jeSo uSt!lural!oLci <a !ie !p. sko!!oLci homoseksual!ych? bdzie ujaw!io!y publicz!ie. W obu przypadkach elimi!owa!a jest Sro_ba ma!ipulowa!ia czo!kiem parlame!tu
C F][() S/r,wdz,? +,ndyd,tNw) OW) "l :d; A %) D<6D%7<G7>*) t# :7 , S0,wo.ir <8zwek, Nie /rze.yB*,n, c,-to4noW) \W) or :G= A) D>7<G7>:) 1) ::7

przez sza!taowa!ie So za pomoc wiedzy o jeSo aSe!tura l!ej przeszoLci.

.o !atomiast twierdzi autor KWyborczejMN :uSeruje czytel!ikom i :e!at domaSa si od rzdu by te! zbiera i oSasza Kwszystkie i!formacje ktre moSyby zai!teresowa pote!cjal!ych sza!taystwM a zatem by podda politykw KszczeSowej i!wiSilacjiM" $o!a zrozumie bd myLlowy autora ale przecie chyba ktoL zatwierdza materiay do druku"N .zyby waLciwa li!ia tekstu bya jedy!ym kryterium decydujcym o jeSo publikacjiN +289$4,/* P234.-W B9:/2+.52ozpatrzmy teraz fu!kcjo!ujce w obieSu arSume!ty za i przeciw lustracji w sposb bardziej uporzdkowa!y !i si to zazwyczaj czy!i@ + zatem lustracji !ic !aley T !ie warto !ic wol!o !ie trzeba !ie uda si dobrze T zrobi Sdy# '. K+rchiwa o czym wszyscy wiedz s !iekomplet!e <.m.?M <5erzy .ie@mie!iewski? AG. J. <...?Wiclu !ajwa!iejszych t.w. ych obsuSiwa!ych przez !ajwyszych fu!kcjo!ariuszy $:W <dyrektorw departame!tu a !awet przez mi!istrw"? !iSdy !ie bya rejestrowa!a w biurze ,@>< <Widacki byy wicemi!ister :W? .

&' Jerzy C*e.icniew1+i w roz.owie z Jo,nn,) J,c@.,nn) TS) nr DH) <=7<d7>D) ]7 H % :< 2+Wjdac30 4ze5o nie Warszawa powiedzia 5enem0 6i7zezak8 s+ llfi+ 9rzesuchanie supcr5lmy+ 1))*8 Wydawnictwo :akt;8 4ze5o nie powiedzia<8 17

.o przodu / propozycje

')A

3e wzSldu !a wytycz!e kierow!ictwa $: W by kady pracow!ik operacyj!y :6 prowadzi ok. '7@'J i!formatorw tworzo!o fikcyj!ych /W martwe duszeA=. :krzywdzo!ych zosta!ie wielu !iewi!!ych ludzi ktrzy !ic bd w sta!ie oczyLci si z zarzutw i s wielbdami. U. W teczkach /W s faszywki sporzdzo!e w celu kompromitacji solidar!oLciowych elit oraz waL!ie !a okolicz!oL ewe!tual!ej lustracjiA(. + w dodatku K,ikt !ie jesl w sia!ie zweryfikowa prawdziwoLci dokume!tw a !awet myi!a moe by i!terpretacjaM').
).

0ddamy si w rce byych fu!kcjo!ariuszy :6 Sdy ich opi!ie sta! si ostatecz!ym arSume!tem w sporze o to czy ktoL by czy !ie by aSe!tem zwaszcza w waru!kach braku istot!ej czLci akt. M3 teSo co wiem !a temat prowadze!ia dokume!tacji ko!fide!tw !ic ist!ieje moliwoL wydawa!ia autorytatyw!ej opi!ii w oparciu o same dokume!tyM <2okita?' U. J. Po!iewa !ic wol!o byo rekrutowa !a /W czo!kw P3P2 lustracja zaszkodzi wszystkim tylko !ie politykom postkomu!istycz!ym. ). K,ie ma przecie bezpoLred!ieSo zwizku midzy maym lokal!ym do!o@sicielsiwem !a uytek byej :6 a bezpieczeHstwem paHstwa i ]zaSroe!iem i!teresw !arodowychMlsl U. ,ie trzeba si obawia e uczest!iczcy w polskim yciu politycz!ym ludzie bdcy !ieSdyL taj!ymi wsppracow!ikami bezpieki bd sza!taowa!i Sdy osoby oskarajce koSoL o tak wspprac musz liczy si z tym e zosta! oskaro!e o pomwie!ie. 5eLli !atomiast dyspo!uj dokume!tami moScymi wspprac udokume!towa Kto prbujc jc ujaw!i pope!i przestpstwo ujaw!ie!ia tajem!icy paHstwowej. <...? 2yzyko jest chyba zbyt due. <...? Przy LwiadomoLci !iemo!oLci ujaw!ie!ia ewe!tual!ych dowodw sza!ta jest !ieskutecz!yM <Widacki?'7. >. :amo to wywleka!ie bota !a Lwiato dzie!!e bdzie kolej!ym T tym razem ju poLmiert!ym T zwycistwem :6a !ie !aley ludziom tej firmy dostarcza takiej satysfakcji. A. ,aley zastosowa polityk przebacze!ia zSody !arodowej Tsprawdzia si o!a w 8recji i Viszpa!ii. /rzeba puLci wreszcie wi!y w !iepami przesta dzieli Polakw !a obywateli r!ych kateSorii. 5aruzelski# KWracam !ieusta!!ie do hiszpaHskich doLwiadczeH. <...? %laczeSo o!i moSli po krwawej okrut!ej
'.

w1/y/i,cy z SB dwNc@ cz0on+Nw CSo*idArnoiciC7 Ody Ji,1yni2+ /o+,z,0 jc 1ze-owi 90P o+,z,0, 1i3) 4c by0y /o /roti2 -,01zyw+,.iE F/od+r7 AZ(r Sz+od,) i4 nic /od,no) +io i +iedy owe

&(i C Wid,c+i cyt2je w *y. +onic+icie wy/ciwjedzi Ji,nci1zt, Sz*,c@cic, G,' +1i54+, J)S6$,e,) &)i i W not,tce z := +wietni, C>: FOW) ni S-* Y) H( St,ni10,w T2.,2 /od,je) i4 w od/owiedzi n, 128c1iic Nwcze1ne8o dor,dcy
/rezydent,) $,cierewicz, /ro/on2j1Lce8o) Aby +,ndyd,ci n, /o,*Qw 1,.i .o8*i 2j,wni? 1woje *ecz+i /er1on,*ne) /rzec@owyw,ne w ,rc@iw,c@ $SWE W0,dy10,w J.1yni2+ .i,0 /od,? A/rzy+t,d W Wroc0,wi,) 8dzie 2j,wniono) j,+ 1i3 wyd,w,0o /tzc+on2jitCe do+2.cn*y o

')G

ndrzej !ybertowicz

A-,01zyw+iE .i,0 1/orz5dzi?7 W,rto te4 z,zn,czy?7 I4 -,01zer1two roz/ozn,no7 Tez3) iz .n*cn,0y +o.2ni1tycznyc@ 1*2zb 1/ecj,*nyc@ by0y Aw d24ej cz3Bci tendencyjnie /re/,row,neE wy12w, .7in7 /iciwtzy nie+o.2ni1tyczny .ini1ter =W) Krzy1ztoKoz0ow1+i Froz.ow, "wy $i*ewicz) Tecz+i /,ndory) OW) nr 126, A &) 29.05.9Z 17 +H# 2 ApW7Hi$cK w roz.owie z /rzcwodoiczjicy. 1ej.owej Ko.i1ji N,dzwycz,jnej) &o+it5) Kon-0#rtt,cje7 nr G6;) :>>:) S6 > 2 &oz.ow, A7W7H,*ic+ie8o z /rzewodnicz5cy. 1ej.owej Ko.i1ji N,dzwycz,jnej) Kon-ront,cje) nr G6S) :>>:) 17 4. ts JNze- U/iec) #d+ryw,cie 1e+ietnoiei) o*ity+,) ni H< Fdod,te+ K2**2r,) nr ;?, D=7<;7>D) '=. i9 J7Wid,c+i) Cze8o nie /owiedzi,0777) 1) :DI6=)

.o przodu / propozycje

')=

woj!ie domowej po dziesicioleciach faszyzmu dyktatury zamk! karl przeszoLci porozumie si poSodzi zjed!oczyN <...? + co by byo Sdyby po odejLciu Dra!co siy demokratycz!e ktre przejy wadz zaczy rozliczaj dyskrymi!owa ]defra!kizowa]NM' ''. Bustracja Srozi utrat wiarySod!oLci przez suby specjal!e paHstwa. 9jaw!ia!ie daw!ych aSe!tw powoduje utrat zaufa!ia do sub taj!ych paHstwa przez aSe!tw aktual!ych pozbawi paHstwo jeSo oczu i uszu <arSume!t wysuZ wa!y m.i!. przez 5a!usza 0!yszkiewicza?. Rad!e !ormal!e paHstwo !ie ujaw!ia swych aSe!tw. +289$4,/* ,+ 234.3 B9:/2+.58w!y mj arSume!t za lustracj jest !astpujcy# !ierozprawie!ie si z daw! aSe!tur komu!istycz! przedua parali paHstwa podtrzymujc ist!ie!ie takich ukadw i!teresw wobec ktrych !asze paHstwo jest bezsil!ea u!iemoliwia skutecz!e przeciwstawia!ie si i!filtracji take ze stro!y aSe!tur wszelkich si obcycha jest jed! z przyczy! !iezrozumiaoLci zachowaH wielu postaci !aszeSo ycia politycz!eSo dla opi!ii publicz!ej i utraty autorytetu przez klas politycz!. 5ak pisze 5a!usz 1orwi!@$ikkea K,ie mo!a dziaa efektyw!ie bdc suS dwch pa!w""" 5est to te kwestia psycholoSicz!a# pose mus i by :+$0%3-4B,* w decyzjach politycz!ych T a aSe!t wrcz przeciw!iea ,-4 $0R,+ efektyw!ie pe!i obydwu rl""" <...? !ieotworze!ie owej ]puszki z Pa!dor w czerwo!ym sosie] powodowao e dowol!y mi!ister :W !adal miaby w rkach bat !a czeL se!atorw posw i urzd!ikw <uchwaa wic odbiera im wadz i likwiduje szambo T a !ie przeciw!ie? jak kami aSe!ci aSe!tw...MG7. 2ozpatrzmy teraz arSume!ty przeciw lustracji jede! po druSim. '. 6iurokratyzacja dziaaH w $:WG' wielokrot!oL rejestracji da!ych o /WGJ powoduje e pe!e wyczyszcze!ie archiww jest !iezwykle trud!e. /ak!p. w sprawie porwaH toruHskich z X:Ut fu!kcjo!ariuszy :6 udao si postawi przed sdem Sdy !ic posiadali o!i pe!ej orie!tacji <lub ko!troli? co do form dokume!tacji
1; <o).owa $w+ <oso(ak, -r+6una, nr :>d) wr I) DD6DH6<;7>D) V7 I7

'*16 J,Koiwin-Mi|tke, Lustrac a, !"rost, s# GG7 '1 $%!ie&'ska, ana(i)u *c /o1@i8iw,nic &ic s+nn* instrukc * #C?[G<) ,ot+c)*c* "iac+ ) -!, .u. jed/,+

ar/u.entac 0 i,*c* t* (ini* )a# .crs)ckoiiu *c* (1o&aterowie ro),)iau tr)ecie/o, 2i3, nr Dd) DG7<d7>D) s. >() '" 4)c)e/5+ zob7 w w+"owiet6i 2iotra !o+,ec&ows(,e/o, 7w88( ro)wi ane/o !+,)iau S*2didw) not# &ober* Jastr)06ski 9-4( nr DG) <H)<G7>D) =6O_ Zob7 (e: Kon8i,enci s* wBrNd nas,##

')(

ndrzej !ybertowicz

wykorzystywa!ia samochodw subowych i !ie z!iszczyli bd_ !ie sfaszowali !iektrych dowodw rzeczowych. W praktyce licz!e byy przypadki !iedbaeSo wyko!ywa!ia roboty przez fu!kcjo!ariuszy :6 !ieprzestrzeSa!ia reSu sztuki operacyj!ej !akazujcych ochro! i!formatora. Przykadem !iech bdzie sytuacja jaka przydarzya si wsta!ie woje!!ym jed!emu z mych koleSw. Po otrzyma!iu 0d cz!ika matrycy z tekstem !oweSo !umeru Sazetki schowa j w jeSo obec!oLci do pudeka z proszkiem do pra!ia. Du!kcjo!ariuszom przybyym !a przeszuka!ie <eSo sameSo d!ia wieczorem !ie chciao si !awet pozorowa kilkuSodzi!!ej rewizji ukoro!owa!ej z!alezie!iem dowodu rzeczoweSo. ,iemal !atychmiast po wejLciu zabrali si za proszek. Wielu z !ich traktowao swe zada!ia podob!ie jak z!acz!a czL pracow!ikw Sospodarki paHstwowej T robili !a etacie. W !iektrych przypadkach zatem bdy w pracy z /W i !iedbaos przy !iszcze!iu dokume!tw moS rekompe!sowa brakujce da!e archiwal!e D7 Po pierwsze !ic sdz i !iercjestrowa!ych /W byo w istocie wielu. $amy tu do czy!ie!ia z typowym arSume!tem sucym uspokoje!iu wystraszo!ych /W rozwaajcych swoje wycofa!ie si z ycia publicz!eSo. ,a ich miejscu obawiabym si jed!ak e w razie potrzeby materiay kompromitujce zosta! Kz!alezio!e']. Po druSie te! !iewtpliwy fakt i ad!a policja !a Owiecie %ie jesl w sta!ie pochwyci wszystkich zodziei i ba!dytw !iSdzie !ie prowadzi do w!iosku i !aley za!iecha walki 3 przestpczoLci. H6 W ramach ustawy lustracyj!ej mo!a przyj takie kryteria uz!a!ia za aSe!ta ktre wyklucz od podejrzeH tzw martwe dusze tj. osoby zarejestrowa!e jako /W bez ich wiedzy J <uz!a !p. za kluczowe od!alezie!ie zobowiza!ia do wsppracy pokwitowaH przyjtych wy!aSrodzeH osobiLcie sporzdza!e raporty czas wsppracy wielokrot!oL rejestracji aSe!ta cw. i!!e da!e cz!ie pozwalajce !a usu!icie wtpliwoLci?. :zary obywatel !ie musi udowad!ia swej !iewi!!oLci. Praworzd!oL opiera si !a zasadzie jej dom!iema!ia. W tym przypadku !ic chodzi jed!ak o skazywa!ie za wspprac z :6 lecz o czasowe oSra!icze!ie prawa do pe!ie!ia pew!ych wa!ych fu!kcji publicz!ych. W tym przypadku powi!!a obowizywa reSua dmucha!ia !a zim!e. 0bywatelowi zajmujcemu wa!e sta!owisko paH

Zi C@odzi0o . i n 7 o b3d5ce w dy1/ozycji 8,r,42 tzw7 +1i54+i dy1/ozytor, wozNw) +tNry.i do+on,no /orw,Q M zo*_) n/) S0,wo.ir $izer,+i) Z -irn2,) +rwi5)7 S/N0+,.i9) nr .+O.-, D=6H:):D)>:) 1) Hd7 DD Wiwie**e in*oi.,cji do,*0-czonyc@ /izez .oic@ +on12*t,ntNw nic ., r,cji iotr Woycicc@ow1*ri F1ze- Wydzi,02 St2diNw /r[7y8o*ow2j5ce8o .,*rii,*y *21tr,cyjne d*, $,cierewicz,() twierdz5c) i4 w $SW -2n+cjonow,0 A1y1te. +ontro*i) +tNry wy+*2cz,0 wci58ni3cie AA *i1i3 C*ewe8oC H8co@E FTS) nr DG) <H7<G7>D) 17 2?.

.o przodu / propozycje

'U7

stwowe !ie wol!o ziS!orowa publicz!eSo zarzutu i byCjest aSe!tem Qub zodziejem. $a do wyboru T poda!ie si do dymisji lub wytocze!ie procesu stawiajcemu zarzuty@ 8dy teSo !ie czy!i traci wiarySod!oL !iezbd! do pe!ie!ia fu!kcji publicz!ych. Wydaje sicK e racj ma 1orwi!@$ikke twierdzc i K.ae <...? to Sada!ie o ]!iewi!!ie skrzywdzo!ych ofiarach $acierewiczaX suy ukryciu faktw e wikszoL wymie!io!ych z!ajduje si tam zasad!ieMJ). Pose 9!ii Polityki 2eal!ej Bech Pruch!o@ Wrblewski !a posiedze!iu ple!ar!ym :ejmu stwierdzi# K5ako czo!ek komisji zapoz!aem si z materiaami dotyczcymi J' /aj!ych Wsppracow!ikw 96 i :6 w atach '(U>@'((7. W kadym z tych przypadkw w udostp!io!ych mi przez pracow!ikw $:W zasobach archiwal!ych od!alazem was!orcz!ie !apisa!e i podpisa!e zobowiza!ia podjcia wsppracy w charakterze /aj!eSo Wsppracow!ika od!alazem !apisa!e i was!orcz!ie podpisa!e raporty sporzdzo!e przez te osoby a take w wielu przypadkach podpisa!e pokwitowa!ia odbioru pie!idzy albo preze!tw w !aturze przy czym liczba tych pokwitowaH wahaa si T w zale!oLci od przypadku T od kilku do kilkudziesiciu. W pozostaych przypadkach /aj!i Wsppracow!icy wy!aSradza!i byli za swoje usuSi Lwiadcze!iami o charakterze !iematerial!ym !p. umoliwie!iem wyjazdw za Sra!ic. %okume!ty z ktrymi sie zapoz!aem uwaam za wiarySod!e. ,a podstawie tych ustaleH a take ustaleH jakie poczy!iem w riakcie prowadzo!ych przez komisj przesuchaH stwierdzam e !azwiska J' osb ktrych dokume!ty archiwal!e osobiLcie sprawdziem zostay umieszczo!e !a liLcie dostarczo!ej U czerwca br. 1o!we!towi :e!iorw zasad!ie. 9praw!ia m!ie to do sformuowa!ia oce!y e wyko!a!ie uchway :ejmu z J= maja br. przy!ajm!iej w tym zakresie byo prawidowe po!iewa LciLle odpowiadao zawartemu w !iej polece!iuMJU.
DJ J7Korwin6$i++e) %21tr,cj,) W/ro1i) D;7<d7>D) i. GG7 fo*2. 1e/,r,t2. /o10, i,ccBa r2c@no6Wrob*ew1+ie8o) NC) nr D=) <;7<G)>D) 17 f7 o1e0 !ziew2*1+i) wice/rtewodnic,Lcy +o.i1ji CieniiOniew1+ieco r.Nwi5c o *2dzi,c@ z *i1ty $,cierewicz,) twierdzi) i4 nic b2F"z-t je8o Ew5t/*iwoBci jedynie *izy /rzy/,d+i) +tNre .o4n, 2zn,? z, .ode*owe9C Fwy/owiedz d*, AS/ot+,QE) nr DG) <D6<;7<G7>D) 17 G(7 Nic /od,je) nic1te*y) z .,teri,0,.i i*2 o1Nb Zn,jd2j5cyc@ 1i3 n, *iViti oVobiidc 1i3 z,/ozn,0) ,ni j,+ie +ryteri, 2zn,ni, z, TW z,1to1ow,07 Woycicc@ow1-ci .Nwi) i! AN, dI n,zwi1+, 2.ie1zczone n, *iBcie) zobowi5z,ni, do w1/N0/r,cy /od/i1,0o o+o0o :< o1Nb) , /rzyn,j.niej ty*2 zn,*eziono w ,+t,c@7 W /rzy/,d+2 o+o0o dw2dzie1t2 o1Nb zn,*eziono ,+t, /er1on,*ne *2b .i+ro-i*.y7 Troc@3 wi3cej by0o .,teri,0Nw w0,1nor3cznie /od/i1,nyc@) .e*d2n+Nw cZ7y 2Bwi,deze-i o doc@ow,ni2 t,je.nicyE FZdr,dzeni t,jni,cy) notr &obert J,1trz3b1+i) TS) nr DG) <H <G >D) 1) O(7 N%e jc1* j,1ne) czy r2c@no Wrto*tw1+i7 !ziew2*1+i i Woycie6 c@ow1+i odno1z5) 1i3 do .,teri,0Nw te8o 1,.e8o rodz,j26 Inny cz0one+ +o.i1ji Cie.ieniew1+ie8o) /o1e0 S%!) Zbi8niew Sie.i5t+ow1+i twierdzi) i4 A r,cownicy wydzi,02 P1t2diNw M do/7 AZr nie zn,*i o1t,tecznej %i1ty dI) j,i5 I czerwc, .ini1ter $,cierewicz /rze+,z,0 do Sej.2E FKo.i1j, i tecz+i) AO*ob

'U'

ndrzej !ybertowicz

A sierp!ia ](J prasa podaje wiadomoL i KProkuratura poprze skarSi o z!iesawie!ie lub oIzczeistwa osb ktre czuj si pokrzywdzo!e umieszcze!iem ich !a ]listach $acierewicza] 3apew!ia te c jeeli poszkodowa!i wystpi !a droS sdow prokuratura przejmie wszystkie ic sprawy obejmujc je oskare!iem publicz!ymMJ>. %o mome!tu !apisa!ia tych sw tj. do druSiej poowy listopada ](J syszaem o 5ed!ym przypadku nposc PB +!to!i Duriak? sko@ rzysta!ia 9. tej moliwoLci . U. Po pierwsze ist!iej wyrafi!owa!e tech!icz!e Lrodki wykrywa!ia !awet fachowo sporzdzo!ych faszerstw. Po druSie dobre sfaszowa!ie zoo!ej i rozproszo!ej w wielu miejscach dokume!tacji wymaSa czasu ko!taktw i uwzSld!ie!ia sporej iloLci czy!!ikw <!p teza jed!eSo ze sprawcw porwaH toruHskich fu!kcjo!ariusza SB) i wLrd porwa!ych by TW) zostaa wsparta dokume!tem sporzdzo!ym !a formularzu jaki wszed do uytku po czasie w ktrym mia by rzekomo wype!io!y?. Po trzecie wspom!ia!a w p. l wielokrot!oL rejestracji powodowaa i stworze!ie pe!ej dokume!tacji wymaSaoby doL zoo!ej operacji wyko!ywa!ej przez wicie osb +!to!i 3ieliHski w ](' dyrektor .e!tral!eSo +rchiwum $SW) !a pyta!ie dzie!!ikarki czy moliwe byo dopisywa!ie do spisw ludzi wsppracujcych Z 0Sra !a mi bezpieczeHstwa tKiazwisk ludzi nie majcych z tymi subami nic wsplnego na przykad w celu ich skompromitowania8>, odpowiada# M/o doL mao prawdopodob!e@ -st!ieje bowiem rozbudowa!y system kartotek i teSo typu prowokacja jest do wykrycia. 0bawia si mo!a !atomiast i!!ej sytuacji. 0t resort Sromadzit o osobach publicz!ych bardzo r!orod!e i!formacje dotyczce ich ycia prywat!eSo zai!teresowaH Sustw ' jeeli !a jakimL przyjciu opowiadaa pa!i !a przykad o swoim szefie e lubi bru!etki lub uz!aje z alkoholi jedy!ie ko!iak to z!ajdujcy si tam fu!kcjo!ariusz :6 umieLci t rewelacj w sprawozda!iu podajc przy okazji pa!i !azwisko jako i!formatoraM JG. 3ob. p. ) Sdy chodzi o obaw wyrao! przez 3ieliHskieSo
*5L. n r H) :G6DH7<G7>D) 17 DH(7 By? .o4e -,+t *en wyj 2tnij9 rozbie4noBci .i3dzy in-or.,cj,.i i2r@n#CWrNb*cw=*de8o i Woyciec@ow1+ic8o7 $ic@ni+ /i1zeT 7j,+ dotyc@cz,1 wBrNd n,zwi1+ 2.ie1zczonyc@ n, *iBcie $,cieicwiccz, nic w1+,z,no ,ni jednej o1oby) o +tNrej z /e0n5 od/owiedzi,*noBci5 .o4n, /owiedzie?) ze by0, ,8ente.E F/od+r7 AZT ie+0o +,rtote+i) Kryty+,) nr H>) :>>D) a. -.C te+1t $ic@ni+, /ow1i,* /o :d czerwc, 34*C z,.ie1zczony obo+ $ic@ni+, te+1t Ko-.,n, d,tow,ny je1* :< 1ier/ni,(7 o1e0 Oeor8 &cc@2= Bry0+, Fr,niejiLoBt nie.iec+,( /od,0 1i3 jcdn6i+ do dy.i1ji7 od +oniec C>D &,d, o*ityczn, K N 2iw, z /,rtii I +*2b2 /,r*,.ent,rne8o 1en,tor, J,n, Je1ion+,) +tNry byt n, *iBcie $,cierewicz, gW,*de.,r Szy.czy+) K N oczy1zcz, 1zere8i) OW) n r DHD A) h:7%D7>D) 17 D( J,1ne jesl w knOdym r,zie) i4 Sej.ow, N,dzwycz,jn, Kocn%1T, do Zb,d,ni, Wy+on,ni, U1t,wy %21*r,cyjnej /r,c2j5c, /od /rzewod.c*we0n Jerze8o Cie.ienicw1+rc8o nic nic wyj,Bni0,) *ecz jedynie z,8.,tw,0, 1/r,w37 Wyd,je 1i3) 4c do te8o w0,Bnie d54onoS Ircnc2iz !2dzicc) JJ,c@owicz) *edztwo w 1/r,wie ter,c+) OW) nr :;I) A & @ <d <;7>D) 17 D7 Dd Bez/oBrednio w o+re1ie /o wyb2c@2 ,-ery tocz+owej *_y*, te4 w OW in-or.,cj,) iz /o1e0 J,ce+ iec@ot,) S%"_7 /od,j *2b /*,now,0 /od,? 1/r,w3 do 15d27 Kie 10y1z,0e. jedn,+ o d,*1zy. bie82 *ej 2/r,wy7

.o przodu / propozycje

'UJ

Powsiaje take pyta!ie jakimi motywami mieliby kierowa si przySotowujcy sawet!e puszki Pa!dory z materiaami !a ludzi przyszej solidar!oLciowej wadzy skoro T jak zauway jede! z b. fu!kcjo!ariuszy :6J= T ic, kio za czasw wtadzy komu!istycz!ej wystpiby z pomysem faszowa!ia dokume!tw pod tym ktem zostaby uz!a!y za szaleHca i !atychmiast usu!ity ze suby. Wchodzi oczywiLcie w Sr moliwoL sporzdza!ia faszywek po U czerwca ]=( a przed wejLciem 1ozowskieSo do resortu :W <marzec ](7? lecz trud!o sobie wyobrazi by dao si to zrobi solid!ie w stosu!ku do wikszej Biczby osb <choby ze wzSldu !a wskaza! ju wielokrot!oL rcjesiracji?. Po trzecie cho mo!a wyobrazi sobie przySotowa!ie faszywek !a wybit!ych opozycjo!istw to !ie moSo by motywacji sporzdze!ia faszywek dla osb ktre dopiero po obale!iu komu!izmu stay si z!aczcymi postaciami ycia publicz!eSo. Wreszcie trzeba doda i do wielu arSume!tw wysuwa!ych przeciw lustracji od!osi si T wySoszo!a jeszcze przed burz lustracyj! T uwaSa Se!. $:W 0chockieSo# Kwiele osb ju si zabezpieczyo przed ewe!tual!ym ujaw!ie!iem twierdzc e w Sr moS wchodzi tak zwa!e ]faszywki bezpieki'MJ(. 2zecz jas!a dotyczy lo !ie tylko samych aSe!tw lecz i ich mocodawcw traccych w !astpstwie lustracji moliwoLci wpywu !a elity politycz!e. >. Po tym jak Wydzia :tudiw powoa!y przez +!to!ieSo $acierewicza wyko!a ju pew! prac <!iezale!ie od teSo jak jej jakoL oce!imy T w tym pu!kcie przekazywa!o opi!ii publicz!ej skraj!ie przeciwstaw!e oce!y? wiemy prawdopodob!ie z!acz!ie wicej o tech!ikach rejestracji wsppracow!ikw $:W !i 2okita w poowic ('. 1ome!tujc doLwiadcze!ia lustracji w .zechach 5zef %arski mwi i KPraktyka wykazuje i zastrzee!ie to jest prawdziwe jedy!ie w sytuacji Sdy listy aSe!tw pozostaj !ie zbada!e przez komisje parlame!tar!e i !ie@ opublikowa!e tkwi w sejfach 186 lub sejfach !owych ka!dydatw !a dyktatorw i ma!ipulatorwM 3obacz le arSume!ty przytoczo!e w p. :7 Wykorzysta!ie wiedzy b. fu!kcjo!ariuszy moe by !iezbd!e dla ewe!tual!ie powoa!ych komisji lustracyj!ych do oSl!eSo z,zn,jo.ieni, sie z prttcttfui9r!l pracy z /W itd. ,ie musi to jed!ak wcale prowadzi do uzale!ie!ia si od :6@ckich ekspertw przy wydawa!iu przez komisje werdyktw w sprawach ko!kret!ych osbX 7" +!to!i 3ieliHski dyrektor .e!tral!eSo +rchiwum $:W# KsuSestie jakoby taj!ych
w &oz.ow, "wy Wi*cz6O_Ldztt1Wej) TS) nr I<) "W):<)>*) 17 :<) +I By0o *o /rzytoczone w n2.erze S/oi+,ri z,wier,j5cy. cy+* .,teri,0Nw /i7 I./eri2. $SW7 ] !y*e. cz0owie+ie. Ki1zcz,+,) i, :>I7 i9_ T,jni w1/N0/r,cownicy )

wsppracow!ikw !ie mo!a byo rekrutowa spoLrd jej [P3P2\ czo!kw s !ieuzasad!io!eMG). Wydaje si le i owa @Zstosowa!a jed!ak w jakimL zakresie T zasada
'#W8 NCJ 2r DS) ::7<G)>HT 8 # e7

'U)

ndrzej !ybertowicz

!ierekrutacji czo!kw partii !ie dotyczya sub wywiadu i ko!trwywiadu. Wielu czo!kw partu wyjedajcych za Sra!ice <!ie tylko !a 3achd? sta!owio 10 <ko!takty operacyj!ea casus m5!. Wodzimierza .imoszewicza i +!drzeja 0lechowskieSo umieszczo!ych !a liLcie $acierewicza GU?. W lym ko!tekLcie !ie moe dziwi kampa!ia dziaaczy :B% by odr!i Kdobry patriotycz!yM wywiad od !ieSrzecz!ych pio!w $:W. 0dpowiadajc !a pyta!ie o rol posw :B% w komisji 5erzeSo .iemie!iewsltieSo 5a!usz 3emke mwia M,asze pyta!ia !a jej forum dotycz Sw!ie fu!kcjo!owa!ia wywiadu i staramy si dowieL c !ie mo!a stawia z!aku rw!oLci midzy wspdziaa!iem z wywiadem a wspprac z wew!trz! policj politycz!] . /ymczasem jeszcze w ](7 pose 01P 1rzysztof RabiHski T bdcy wtedy czo!kiem komisji weryfikujcej kadry ce!tral!e :6 T stwierdzi# W zasadzie mo!a po@wiedzie e caa :6 wcz!ie z wywiadem i ko!trwywiadem w okresie ostat!ich dziesiciu lat skupiaa swe dziaa!ia wycz!ie !a ]:olidar!oLciX i 1o:ciele. 0$ @hcia .an powiedzie 0$ ;gwnie;" T ,ie chciaem powiedzie T ]wycz!ieX. T @zym wic zajmowa si w tej dziaalno!ci kontrwywiad8 TX 3ajmowa si przechwytywa!iem przesyek z ksikami powielaczami farb drukarsk. 0$0 1 wywiad zbiera in+ormacje, skd te przeski nadchodz i kio je +inansuje8 T %okad!ie tak]G>. ,iewtpliwie komisja !ic miaa pe!eSo dostpu do materiaw i RabiHski !ieco przesadzi mwic# Kwycz!ieMGA. Bicz!e i!!e da!e wskazuj jed!ak e Se!eral!a te!de!cja bya wa:!ie taka. Piotr ,aimski ktry jako szef 90P uzyska zapew!e !ieco lepsz orie!tacj od RabiHskieSo Kstwierdzi c !ic byo ad!ej merytorycz!ej j!icy pomidzy taj!ymi wsppracow!ikami :uby 6czprcZ czeHstwa a wsppracow!ikami ' %epartame!tu czyli wywiadu $:W. Wywiadte! zajmowa si m.i!. zwalcza!iem opozycji dcmo5tratycz!ej w Polsce a take rozpracowywa!iem tzw. opozycji ideoloSicz!ej w kraju i za Sra!ic <m.i!. 2adio Wol!a 4uropa ]1ultura] paryska oLrodki polo!ij!e !a 3achodzie?MGG.
CI Antoni Zie*iQ1+i @ Nic dzie*i?) o* i 0y+,) ,K 6*, :<7<S7>:) V :HT pot. J7Wid,c+i) Cze8o !ie /owiedzi,0)7)) 17 :D<7

[E

&oz.ow, Andrzej, Sz.,*29) NowoBci) nr :=>) :G7<S7><)

H7

'$( W roz.owie z $,r+ie. **cyz5) O,zet9 o.or1+,) nr :ID) IG6:;7<d#C+, < H) '%HW N,wi,1e. .Qwi,7c nie n,*in-i*c. n, 4,dn,) wy/owiedX ,biQ1+ie8o nu *en *e.,t w o+re1ie '&,-ery *21tr,cyjnej7 A w /ierw1zyc@ d.2c@ wrzeBni, C>D zo1*,* on .i,now,ny wicc.ini1*ie. SW7 ''] JS0ot,w1+i) $SW) KOB) cccz+i i ,8enci) NS) nr :=:) wyd7 ) D>7<d)>D) 1) D t _e]- *o 7e*,cj i z wy1t5/ieni, N,i.1-cie8o w
K*2bie o*ityczny. oroz2.ieni, /on,d odzi,0,.i T,je.nice bez *,jen.ie) o/enc7 F.+.() O*ob DI) nr 94, DH7<I >D) s. I7 Te+1t *en o.,wi, 8*oVnc /rzy/,d+i wy+orzy1t,ni, *,jnyc@ do+2.entNw $SW w /2b*i+,cj,c@ by0yc@ -2n+cjon,ri21zy re1ort27

.o przodu / propozycje

'UU

W sytuacji !aszej oSra!iczo!ej suwere!!oLci prawidowoL bya zapew!e taka iz czym lepszy !asz szpieS tym bardziej przydat!y dla 186. 5aki bowiem poytek moSa mie Polsku !p. ze zdobytych przez super@aSe!ta $aria!a 3a@charskieSo pla!w amerykaHskich a!tyrakiet MPatriotMN G. +utor leSo arSume!tu prof. filozofii 5zef Bipiec !ie ma racji. %ecyduje o tym skala zjawiska. + zwizek midzy lokal!ym do!osicielstwem a bezpieczeHstwem paHstwa !ie musi by bezpoLred!i by zaSroe!ie byo real!e. 8dy przez rce byych i obec!ych fu!kcjo !a ri uszy paHstwa przeciekaj tajem!ice Sdy zapew!e fu!kcjo!uje wtr!y ry!ek materiaw operacyj!ych midzy obcymi subami wywiadowczymi dziaajcymi !a !aszym terytorium mamy do czy@ !ie!ia !ic tylko z zaSroe!iami bezpieczeHstwa paHstwa. Wchodzi w Sr take KoSrom!e zaSroe!ie dla swobd obywatelskich. :uba 6ezpieczeHstwa bez skrupuw wkraczaa w !aj i!tym!iejsze sfery ycia wielu ludzi. 5aka jest Swara!cja e w kolej!ej ksice ktreSoL z kombata!tw :6 !ie zosta! ujaw!io!e zapisy podsucha!ych rozmw pa!a E z jeSo przyjacik /ub wyko!a!e operacyj!ie zdjcia rados!ych fiSli pa!a * z pa!em 3N <...? .zy mo!a mie Swara!cj e krce w prywat!ym obieSu operacyj!e dokume!ty :6 !ie sta! si podstaw ju !ie politycz!ych Sierek ale zwykeSo przestpczeSo sza!tauNMM G. $ateriaami leSo rodzaju moS posuSiwa si ko!trolowa!e przez byych fu!kcjo!ariuszy lirmy detektywistycz!e !iejed!okrot!ie wyko!ujce zada!ia z!alezie!ia materiaw kompromitujcych r!e osoby =. Wspom!ia!y ju przypadek ujaw!ie!ia !a procesie toruHskim dokume!tw dotyczcych osoby zarejestrowa!ej jako /W wykazuje !ietraf!oL rozumowa!ia b. wicemi!istra :W. Poza tym trzeba mie sporo !aiw!oLci by uwierzy i !p. obce wywiady posiadajc kompromitujce materiay !ie z!ajd operacyj!ych sposobw bezkar!eSo ujaw!ie!ia ich T Sdyby uz!ay taki krok za celowy. (. 0dy si o spraw lustracji !ie spieramy to i tak b. fu!kcjo!ariusze :6 si ciesz T z tym e jeszcze bardziej T z teSo e ich aSe!ci moS spokoj!ie pracowa. '7. .zy rozsd!e byroby zastosowa!ie w Polsce waria!tu Srecko@hiszpaHskieSoN W 8recji po zakoHcze!iu rzdw Kczar!ych pukow!ikwM policyj!e i wojskowe archiwa po!o spalo!o publicz!ie)X a z kolei w Viszpa!ii Zzachowa!o umiarM w kwestii rozliczeH G=. 5ed!ak sytuacja Polski r!i si od owych krajw istot!ie pod co !ajm!iej dwoma wzSldami ktre powoduj i obec!ie !ie mo!a zaleca u !as BeSo typu KSrubo@kreskowejM polityki <cho miaa o!a / moim zda!iem racj bytu w okresie Sdy /adeusz $azowiecki obejmowa swj uizd?. : to wzSldy !astpujce# Po pierwsze !asza Lwieo <i ciSle !ic do koHca T o czym Lwiadcz m.i!. problemy z wycofywa!iem wojsk b. imperium i z przejmowa!iem majlku po !ich? odzyska!a !iepodleSoL i dalsze ist!ie!ie w obliczu pot!eSo ssiada 2osji oz!acza i ee@aSe!ci !ie byli i z pew!oLci
'(] T9t /rzyn,j.niej -wientzi w -t-eit c-c] T F,r7 D;7 :Z7<G7>Z) 17 H( niej-t-ci A%i/6t,-ciE /rzcd1*,winjLcL 1ic j,+o b. /or7
+ontrwywi,d27 Wy/owiedX C,*@erinc %,*2.icre) 1e+ret,.i 8ener,*ne8o &,dy "2ro/y d*, OW) nr :=H A &) <:7<G7>D) i. H7 j J7Korwin6$i++e) $oi,*rt-i z,/,B?) W/ro1i) n r HD) <>)<;7>D) 17 GG7

'U>

ndrzej !ybertowicz

!ie s kwesti tylko wew@!irzpolsk. +!i 8recja a!i Viszpa!ia !ie musiay wydobywa si spod ciSle Sro_!ych zew!trz!ych uzale!ieH. 6y uy sw 1orwi!a@$ikkeSo# K3 chci powitabym <...? spale!ie wszystkich teczek $:W. . kiedy w $oskwie <i zapew!e !ie tylko w $oskwie? s fotokopiea !asze ]teczki] to jedy!ie zabezpiecze!ie przed faszerstwemM o Pa!u 5aruzelskiemu przypom! alem i !iezale!ie od teSo jak bardzo surowo oce!imy pa!owa!ie Se!. Dra!co to !iSdy !ie by0 o! !amiest!ikiem obcej potSi. %lateSo rozsta!ie si z fra!kizmem byo o wiele prostsze !i !asze wyjLcie z komu!izmu@ Po druSie ade! z tych krajw !ic musia budowa aparatu sweSo paHstwa !iejako od !owa ju !ie tyle ze wzSldu !a wspom!ia! !iepodleSoL lecz z powodu doko!ywa!ia pot!ej tra!sformacji ustrojowej obej@ mujcej przeksztace!ie praw was!oLci@ Wicie jeLli !ic wikszoL i!stytucji paHstwa P3P2@ owskieSo jest dziL zupe!ie !ieprzydat!a. %emokratycz!e paHstwo prawa oparte !a Sospodarce ry!kowej to sie i!stytucji zupe!ie i!!a od tych ktre ist!iay w paHstwie komu!istycz!ym. W Sr wchodz zupe!ie specyficz!e i bezprecede!sowe historycz!ie zada!ia !oweSo paHstwa zwiza!e ze sterowa!ym odSr!ie procesem przeksztaca!ia Sospodarki. :kala moliwych T w *y. korupcyj!ych T !aduy jest te !iepowtarzal!a koszty spoecz!e wysokie arw!owaSa spoecz!a !a tyk !ietrwaa i !ie moemy sobie pozwoli !a to by rozSazio!e sieci taj!ych powizaH wyprowadzay te! proces tak poza zakres spoecz!ej wytrzymaoLci. ''@ K]5estem przeciw!y ujaw!ia!iu taj!ych wsppracow!ikw wojskowych sub specjal!ychM T powiedzia 5a!usz 0!yszkiewicz przesuchiwa!y przez sejmow komisj obro!y !arodowej jako ka!dydat !a mi!istra. Przyz!a jed!ak e ko!trwywiad wojskowy by w latach =7@tych uywa!y do zadaH wykraczajcych poza jeSo !ormal!e fu!kcjeM. Wyborcza za ktr tu cytuj podkreLlia pierwsze zda!ie T ja druSie + owo wykracza!ie to !ic i!!eSo jak uywa!ie sub BWP do rozpracowywa!ia opozycji politycz!ej. M0!yszkiewicz opowiedzia te e po wybuchu afery lustracyj!ej zaczli zSasza si do !ieSo taj!i aSe!ci wywiadu i ko!trwywiadu wojskoweSo proszc o zatarcie wszelkich Lladw wsppracy. /ych ktrzy dotarli do m!ie zapew!iem e !iSdy !ic zosta! ujaw!ie!i publicz!ie <...?]M <podkr. +3?G(. /o skdi!d i!teresujce T czy wszyscy aSe!ci moS osobiLcie ko!taktowa si z szefem resortuN .zy moe dotyczy to tylko uSe!tw@proml!e!iwN 5aka praSmatyka reSuluje takie formy ko!taktw z aSe!turN $imo wszystko jest to jede! z !ielicz!ych rzeczowych i powa!ych arSume!tw w sporze o lustracj. Wskamy przeto e wiele osb zostaje ]aSe!tami !ie !a zasadzie ko!ktraktu lecz w sytuacjach yciowo przymusowych. %ecyduj pie!idze lub sza!ta <ew. jed!o i druSie?. : te ludzie ktrzy musz SdzieL do!osi z potrzeby wew!trz!eja kiedyL dostarczali i!formacji dla :a!epidu teraz 9rzdowi 1o!troli :karbowej... 5u laki maj charakter. %la tych zaL co zostaj taj!ymi i!formatorami dlaieSo i dziki otarciu si o taj!e suby uzyskuj potrzeb!y ich orSa!izmom wzrost poziomu adre!ali!y Sro_ba ujaw!ie!ia !ie jest taka strasz!a@ 0czywiLcie przedstawiciele sub specjal!ych zawsze bd przeciw teSo typu ujaw!ie!iom protestowali
')OW) n r :dd)
S) :d7<G7>D) 17 H7 IH Z, irot00coi o1obowy. ATE7

.o przodu / propozycje

'UA

choby z teSo prosteSo wzSldu i utrud!ia im to prac wymaSa stosowa!ia bardziej subtel!ych tech!ik werbu!ku a !ikt !ie lubi Sdy mu si utrud!ia prac. 9ciekajc w pierwszej poowie lat pidziesitych !a 3achd wysoki fu!kcjo!ariusz 96 5zef Owiato ujaw!i !ic tylko licz!e tajem!ice szczebla ce!tral!eSo. 2ozszyfrowa te zachod!im subom specjal!ym tysice drob!ych oS!iw ko!trwywiadu <kel!erw ko!duktorw fryzjerw takswkarzy ild.? ktrych wykazy przed ucieczk uzyska. WeduS wczes!ych wypowiedzi ludzi z 96 zepsu subom specjal!ym efekty wielu lat pracy. Przeciw!icy lustracji traktuj 4uSo typu sytuacje jako arSume!t dla tezy c ist!iej takie sfery fu!kcjo!owa!ia paHstwa Sdzie od!owa !ie wchodzi w rachub le! styl myLle!ia repreze!tuje autor K/rybu!yM# K+ tak w oSle to dziw!y !ard ci 6rytyjczycy. ,ie deko!@ spiruj was!eSo wywiadu i ko!trwywiadu z powodu zmia!y rzdu %ruSie zda!ie tej wypowiedzi zawiera jed!ak cztery !ieprawdy czy pprawdy. Po pierwsze jeLli chodzi o wszelkie z!a!e ml projekty lustracyj!e jak i wczeL!iejsz operacj $acierewicza !ikt !ic zmierza do ujaw!ia!ia a!i zaplecza i struktur tych i!siytucji a!i faktycz!ych aSe!tw tj. obywateli paHstw obcych pracujcych dla !aszych sub. Po druSie jesl b. wiele wtpliwoLci co do teSo by suby o ktrych tu mwimy mo!a byo w pe!i uz!a za !asze was!ea byy to w z!acz!ej jeLli !ie przewaajcej mierze wypustki sub obceSo mocarstwa. Po trzecie wiemy ju dziL dostatecz!ie duo by wtpi w to e faktycz!ie mieliLmy wywiad l ko!trwywiad czy raczej odSazie!ia policji politycz!ej. Po czwarte = i tu mamy do czy!ie!ia z !ajwikszym <cho cakowicie dla komu!istw typowym? prze kama!iem T rzecz !ie poleSa !a zmia!ie rzdu. 3afi co do arSume!tu e !ormal!e paHstwa aSe!tw !ie ujaw!iaj 5oa!!a %uda@8wiazda zauwaaa -/+rSume!t jest susz!y ale posuSiwa!ie si !im oz!acza e <...? paHstwo policyj!e utworzo!e pod patro!atem +rmii .zerwo!ej i ,1W% posuSujce si ideoloSi marksistowsk w celu wyzysku i terroru jest paHstwem !ormal!ymM UU. 2ok M=( dla Polski :< !ie jedy!ie zmia!a partii rzdzcej lecz rozpoczcie procesu zmia!y ustroju i odzyskiwa!ia !iepodleSoLci. 3 perspektywy biecych i!teresw taj!ych :ub moe si wydawa korzyst!e przejcie po starym systemie i!formatorw i fu!kcjo!ariuszy doLwiadczo!ych w ich prowadze!iu. W duszej perspektywie czasowej okae si jed!ak c wraz z tym dobrodziejstwem mode demokratycz!e paHstwo polskie przejmuje Sarb ktreSo ciar u!iemoliwi budow paHstwa prawa. W sumie autor K/rybu!y=7] ma racj podob!ie jak miao j radio 4rewa!. 3 tym e... w Sr !ie wchodzi de ko!spiracja rzecz !ie dotyczy prawie wcale wywiadu i ko!trwywiadu a!i sub was!ych i !ic dzieje si przy okazji zmia!y rzdu. +le poza tym =' to caa reszta cytowa!ej wypowiedzi jest Lwit prawd. :zkody wice si z lustracj !aley widzie we waLciwej perspektywie. 2zecz wySlda raczej lak i rozsta!ie sie z krajowymi aSe!tami i fu!kcjo!ariuszami komu!istycz!ych taj!ych sub jesl !iezbd!e jeLli !asze paHstwo ma zacz fu!kcjo!owa
(*Wojciec@ K2bic+i) ETryb2n,E) nr DIG) wyd) U D:):<)>D) 97 D) w Tc,+i) U) nr G) :>>D) t-7 (1Wojciec@ K2bic+i) ETryb2n,E) nr DIG) wyd) U D:):<)>D) 97 D) w Tc,+i) U) nr G) :>>D) t-7

'UG

ndrzej !ybertowicz

!ormal!ie. /o brak lustracji umoliwia b. fu!kcjo!ariuszom sub taj!ych i i!!ym osobom posiadajcym dostp do da!ych szafowa!ieoskare!iami pod adresem ludzi !iewySod!ych umoliwia dalsze wyciSa!ie profitw z dziaaH sucych !ieSdyL pa!owa!iu !ad !arodem polskim. 0 %0P4Q,-+,-9 :-F B9:/2+.5- - %410$9,-3+.53asada !iewerbowa!ia partyj!ych !a /W bya jed!ak w pew!ym zakresie stosowa!a. 5est to dodatkowy arSume!t !a rzecz dekomu!izacji. 6ez !iej lustracja uderzy moe w ychbX aSe!tw ktizy !a jakimL etapie sweSo ycia z komu!izmem walczyli a omi! ich mocodawcw

!"K#$UNIZACJA M &#B%"$ !# &#ZWA"NIA


M0ddajc wadz politycz! komu!iLci !ic pozostawili za sob Sruzw lecz 6+8,0. 3asad!iczy spr toczy si dziL midzy /ymi ktizy zalecaj ko!ty!uacj !owej Polski !a tym podou ,1 tymi ktrzy twierdz c przede wszystkim !aty baS!o osuszyM=J Problemem ce!tral!ym tej ksiki !ie jest moral!y rozrachu!ek z przeszoLci lecz stworze!ie waru!kw dla przyszoLci. :tworze!ie podoa spoecz!eSo !a ktrym mo!a budowa demokratycz!e paHstwo prawa oparte !a !owoczes!ej Sospodarce ry!kowej. W tej perspektywie kwestia dziedzictwa komu!izmu T w tym ukadu post!ome!klaturoweSo T to !ie sprawa moral!ej oce!y przeszoLci i postaw pew!ych ludzi lecz kwestia teSo jak ludzie o pew!ych bioSrafiach zostali uformowa!i w jakie zale!oLci zostali uwika!i sowem# kim dzisiaj s i moS by. Vistorycy i socjoloSowie a!alizujcy !iepowodze!ia w budowie zdrowej Sospodarki ry!kowej w krajach /rzecieSo Owiata wskazuj i jed! z Sw!ych przeszkd jest tka!ka spoecz!a jak te kraje odziedziczyy po pized@kapitalis@tycz!ych formach adu spoecz!eSo. ,a przykad tradycyj!e wizi plemie!!e blokuj rozwj etosu pracy i szacu!ek dla !orm praw!ych sta!owicych !iezbd!y ko!tekst dla !owoczes!eSo ry!ku. Wszechobec!a korupcja i !epotyzm paraliuj zdol!oLci paHstwa do zabezpiecza!ia waLciweSo przebieSu reSu Sry Sospodarczej. Podob!ie ukad post!ome!klaturowy sta!owi pozostaoL takich form stosu!kw spoecz!ych ktre sprzyjaj rozwojowi kapitalizmu !iespraw!eSo peryferyj!eSo zale!eSo od obcych oLrodkw wpywu.
(" J,ce+ KwieciQ1+i) #121zy? czy 8rz3zn5?Z) N@ nr DHI) wyd7 K) <=:<7>D) 1) d7

.o przodu / propozycje

'U=

Pa!ujca w Polsce odmia!a systemu sowieckieSo bya zaprzecze!iem !ie tylko teSo co z praworzd!oLci jest kojarzo!e !a Sru!cie sta!dardw kultury 3achodu. W paHstwie peerelowskim masowo !arusza!e byy jeSo was!e reSuy leSal!oLci. 6iorc to pod uwaS chcc wypracowa jakieL sta!owisko wobec systemu jaki w Polsce pa!owa i dziedzictwa jakie !am pozostawi moliwe s trzy zasad!icze postawy. 'C 9z!a!ie i P2B sta!owia paHstwo !ieleSal!e !iesuwere!!e zbrod!icze i a!ty!arodowe a wszyscy ci ktrzy mu suyli wi!!i s zdrady sta!u i !aley ich stosow!ie do stop!ia wi!y ukara. JC Przyjcie i mimo wystpowa!ia pew!ych cech typowych dla sytuacji powyszej komu!izm w !aszym kraju mia jed!ak pew! korzyst! dla !arodu ]specyfik <przypomi!a si dowcip i !asz barak w 0bozie !ajweselszy? e sporo osb prowadzcych dziaal!oL politycz! postpowao T w da!ych waru!kach T w sposb korzyst!y dla !aszeSo spoeczeHstwa. 9z!a!ie przeto w takiej sytuacji e !p. P3P2 i :6 to orSa!izacje przestpcze i hurtowe ukara!ie wszystkich osb z !imi zwiza!ych byoby !iezSod!e choby z !ormal!ymi potocz!ymi ludzkimi odczuciami moral!ymi. /rzeba zatem z!ale_ droS jakieSoL selektyw!eSo rozlicze!ia si z balastem pozostawio!ym przez stary ustrj. )C Postawa trzecia poleSa !a uz!a!iu e komu!izm by takim specyficz!ym systemem ktry w zasadzie !ie czy!i !ic zeSo z psychik jeSo twrcw tj. ludzi !ome!klatury 6olszewizacji umysw podleSali jedy!ie ci ktrzy albo z komu!izmem walczyli albo byli szarymi bier!ymi obywatelami. 5eLli przeto koSokolwiek trzeba tak !aprawd dekomu!izowa to jedy!ie zwole!!ikw Bi%. 1to bowiem praS!ie dziedzictwo komu!izmu z !aszeSo ycia usu! daje tym samym dowd i jeSo dusza zostaa skomu!izowa!a. 1to !atomiast wszelkim przedsiwziciom teSo rodzaju ko!sekwe!t!ie przeciwstawia si daje dowd i reSuy demokracji praworzd!oLci huma!izmu T w sumie europejskoLci T ju przyswoi. -!!ymi sowy te! kto twierdzi? e tak !aprawd to !ajlepiej o komu!izmie w Polsce powoje!!ej zapom!ie te! jest dobrym rozum!ym przywiza!ym do prawa obywatelem. $amy zatem do czy!ie!ia z trzema opcjami. Przyj pierwsz z !ich z!aczyoby domaSa si rewolucyj!eSo prze!icowa!ia caej tka!ki ycia spoecz!eSo ze wszystkimi strasz!ymi skutkami jakie rewolucje zc sob !ios. Przyj opcj ostat!i to z!aczy w istocie !ie zrobi !ic <moe poza reedukacj a!tykomu@!istw?. %o teSo bowiem wbrew pozorom prowadzi propozycja autora teksturedakcyj!eSo K1ulturyM paryskiej wedle ktreSo K$iast zajmowa si ustawami dekomu!izacyj !ymi :ejm i :e!at powi!!y wreszcie zaj si rzeczywistym usub wa!iem z ycia polskieSo pozostaoLci komu!izmu. WymaSa to osdze!ia tych wszystkich ktrzy w cz,1,c@ P2B pope!ili przestpstwa w rozumie!iu obowizujceSo wtedy prawa. 5ako torturowa!ie wi_!iw wymusza!ie zez!aH faszowa!ie dowodw !aduywa!ie wadzy w tym rw!ie dla osobistych korzyLci T wszystko to byo karal!e w Lwietle prawa P2B <...? %oprowadze!ie do sdu wszystkich spraw stumio!ych w czasach P2B < ..? powi!!o by pierwszym krokiem izcczywistej dekomu!izacji. Powi!!o !im by rw!ie pociS!icie do odpowiedzial!oLci wszystkich osb

'U(

ndrzej !ybertowicz

ktrym mo!a udowod!i e byy aSe!tami sowieckimi. + potem ju niec@ !iezawise sdy 2zeczypospolitej orzekaj o wi!ie i karze]X=). 3Sromadziem w tej ksice dostatecz!ie licz!e i!formacje o sposobie w jaki !ome!klatura oddaa wadze i o tym jak obec!ie fu!kcjo!uj aparaty !aszeSo paHstwa by stao si jas!e e bez Bi% Kusuwa!ie z ycia polskieSo pozostaoLci komu!izmuM to tylko mrzo!ka. 1luczowe dokume!ty paHstwowe i partyj!e zostay z!iszczo!e lub s w rkach prywat!ych a wa!e pozycje w aparatach paHstwa s bezpofired!io lub poLred!io ko!trolowa!e waL!ie przez tych Kktrzy w czasach P2B pope!ili przestpstwa w rozumie!iu obowizujceSo wtedy prawaM. Wiele z osb moScych wystpi jako Lwiadkowie w procesach przeciw ludziom daw!ej !ome!klatury po prostu si boi T tak jak daw!iej @ wiedzc e daw!i przestpcy wcale !ie z!ale_li sic !a marSi!esie ycia spoecz!eSo. 6ez Bi% Kdoprowadze!ie do sdu wszystkich spraw stumio!ych w czasach P2BM czyli postulowa!e usuwa!ie Kz ycia polskieSo pozostaoLci komu!izmuM jest !ie do zrobie!ia !awet w maej czLci. +utor cytowa!eSo tekstu przyz!aje i czo!kowie b. !ome!klatury doko!ali wielu przestpstw i e bezprawie byo systemowo uwaru!kowa!e. 3daje si jed!ak !ie rozumie ze obec!y aparat prawa !ie jest w sta!ie ich za te czy!y rozliczy. 0bie opcje T@ pierwsza i tTzeci, s dla m!ie !ic do przyjcia. Pozostaje waria!t poLred!i. 0Sra!icze!ie ciaru Sarbu jaki !am po komu!izmie zosta poprzez operacj praw! o oSra!iczo!ym zakresie ktra usu!ie z tka!ki ycia spoecz!eSo pasoyt!iczy twr ktrym zaowocowaa tra!sformacja ustrojowa# ukad post!omc!klaturowy. W tym ko!tekLcie powiedzmy raz jeszcze czym dekomu!izacja by !ie powi!!a# T przedsiwziciem !aruszajcym zasady praworzd!oLcia T wyrw!ywa!iem krzywd rozdawa!iem ciosw !a oLlep i prb realizacji dziejowej sprawiedliwoLcia T wyz!acza!iem li!ii demarkacyj!cj midzy tymi ktrzy byli lud_mi komu!izmu i tymi ktrzy byli jeSo przeciw!ikamia i!!ymi sowy !ic chodzi o osd ludzi osd ich yciorysw lecz oce! ich uwikaH i uzale!ieH. 2zecz bowiem !ie w szuka!iu wi!y w ludziach lecz w i!stytucjach ktre ich uformowaya T dziaa!iem o charakterze eko!omicz!ym prb eko!omicz!ych rewi!dykacji w stosu!ku do uwaszczo!ej !ome!klatury. %ekomu!izacja eko!omicz!a jest bezcelowa Sdy spki !ome!klaturowe zdyy kilkakrot!ie wypra swoje brud!e pie!idze. 0z!acza to i T poza wyjtkowymi przypadkami T sta!dardowymi Orodkami praw!ymi ad!ych rewi!dykacji przeprowadzi !ie sposb. Wywaszczy post!ome!klaturowcw mo!a byoby jedy!ie sposobem bolszewickim tj. za pomoc swoistej !acjo!alizacji prywat!ych majtkw. :kutki takiej operacji byyby jed!ak opaka!e# przeczyyby samej loSice budowy Sospodarki ry!kowej.
(#\t !e+o.2niz,cj,K /ozory i rzeczywi1toB?) Jo* i 0y+,) DJ II) H:7:<7>D) 17 HT /rzedr2+7 *e+1*2 red,+cyjne8o z K2* r2ry) nr
:<[>D7

.o przodu / propozycje

'>7

-:/0/+ %410$9,-3+.5-stot dekomu!izacji jest przejLciowe u!iemoliwie!ie Srupie osb zajmujcych w P2B tzw. sta!owiska !ome!klaturowe pe!ie!ia okreLlo!ych fu!kcji publicz!ych. %ekomu!izacja wi!!a by zSod! z prawem ureSulowa! ustawowo procedur rozbicia <a przy!ajm!iej osabie!ia? ukadu postkomu!istycz!eSo poprzez czasowe pozbawie!ie pew!ej precyzyj!ie okreLlo!ej Srupy osb prawa do obsadza!ia sta!owisk umoliwiajcych wywiera!ie z!aczceSo wpywu !a bieS spraw publicz!ych dziki posuSiwa!iu si zasobami sta!owicymi was!ofi paHstwow. %4D-,-.5+ ,0$4,1B+/92* $wic o !ome!klaturze w tym tekLcie mam !a myLli dwie T zachodzce !a siebie T Srupy ludzi. Po pierwsze etatowych pracow!ikw politycz!ych P3P2. Po druSie te osoby ktre zajmoway decyde!ckic sta!owiska paHstwowe w orSa!izacjach MspdzielczychM i Kspoecz!ychM ktrych obsada przed !omi!acj lub MwyboremM wymaSaa uprzed!iej pozytyw!ej decyzji i!sta!cji partyj!ej odpowied!ieSo szczebla. 9stawa dekomu!izacyj !a powi!!a zawiera komplet!y wykaz wchodzcych w Sr sta!owisk <w ad!ym razie !ie powi!ie! by o! ustala!y przez 2ad $i!istrw w drodze rozporzdze!ia?. 0mwmy teraz kryteria zastosowa!e przy tym ujciu !ome!klatury. 1ryterium etatowoLcl jest wa!e wycza o!o bowiem ludzi ktrzy !p. byli w pew!ym okresie ycia - sekretarzami P0P czy 13=U w swym zakadzie pracy lecz wyko!ywali t fu!kcj spoecz!ic. W !iektrych przypadkach od decyzji samych zai!teresowa!ych zaleao czy pe!ic fu!kcj przejd !a etat partyj!y czy bd dziaali spoecz!ie. 1ryterium ciatowoLci byo wa!e dla kierow!ictwa i!sta!cji partyj!ych. 3!a!y jest mi osobiLcie przypadek Sdy i!struktor z 1W ko!taktujcy si telefo!icz!ie z :: sekretarzem 1omitetu 8mi!!eSo uzale!i przekaza!ie mu <pod !ieobec!oL etatoweSo - sekretarza? pew!ych i!formacji od teSo czy w :: sekretarz jest !a partyj!ym etacie. Pracow!ikw politycz!ych wyodrb!iam by dekomu!izacja !ie obejmowaa takich ludzi zatrud!io!ych !a datach w P3P2 jaka sekretarki palacze kierowcy. WeduS da!ych oSasza!ych pod ko!iec lat ]=7 liczba pracow!ikw politycz!ych P3P2 wy!osia ok. '> tysicy osb. W przypadku druSiej Srupy /ake trzeba bdzie doko!a zaweH by !ie obj mecha!icz!ie mia!em !ome!klatury wszysikich sta!owisk ktrych obsadza!ie i!sta!cje partyj!e staray si ko!trolowa. ,a przeomie lat ]G7@=7 liczba tych sta!owisk kierow!iczych <od
($06 Nie j2te. /ewien) czy L+iet,izowjjoie or8,n*zncjo. .,j5cy. 1i,i21 Ko.itet2 Z,+0,dowe8o
z de-inicji nic by0o ct,iow 6] Jed*i 1i3 nitK .y*3 w ,rty+2*e o80o1zony. w A4yci2 %iter,c+i.E w C;:7

'>'

ndrzej !ybertowicz

!aj!iszeSo szczebla? bya szacowa!a !a =77@(77 tysicy. W P3P2. a zwaszcza w jej !iszych i!sta!cjach ist!iaa te!de!cja <o r!ym !ate!iu w r!ych latach? do zwiksza!ia wadzy i wpyww tych i!sta!cji poprzez poszerza!ie listy sta!owisk !ome!klaturowych. 2akowski wskaza kiedyL i jede! z 1omitetw %ziel!icowych w 1rakowie zatwierdza obsadza!ie :ta!owiska kierow!ika Lwietlicy dla emerytw. W /oru!iu 1omitet $iejski w latach ]=7 upomi!a sic o swe prawo do zatwierdza!ia prezesa spdziel!i komi!iarskiej. ,ic widz potrzeby by ludzie pe!icy teSo typu sta!owiska byli poddawa!i dekomu!izacji. 0Sra!iczy si mo!a !p. do wykazw sta!owisk zatwierdza!ych przez 1. i 1omitety Wojwdzkie oraz 1omitety $iejskie i %ziel!icowe <odpowied!iki miejskich w duych miastach?. 6y moe warto przyj zasad i z dekomu!izacji wykluczo!e s te osoby obejmujce !ome!klaturowe sta!owiska Sospodarcze ktre !iSdy !ie pe!iy fu!kcji w partii <!p. dyrektorzy wikszych przedsibiorstw !ierzadko jed!oczeL!ie bywali czo!kami eSzekutyw 1omitetw Wojewdzkich? czyli rzeczywiLci fachowcy. 2zecz wymaSa jed!ak dokad!iejszej a!alizy. 0sob!ym kryterium zm!iejszajcym liczb osb objtych dekomu!izacj mSby by czas zajmowa!ia sta!owisk !ome!klaturowych. ,ie uleSa dla m!ie wtpliwoLci c zdekomu!ikowa!e powi!!y by osoby przez duszy czas orbitujce !a tzw. !ome!klaturowej karuzeli kadrowej. ,a przykad raz bdce dyrektorem mleczar!i kiedy i!dziej Wydziau 1ultury Dizycz!ej i /urystyki w urzdzie wojewdzkim prezesem WojewdzkieSo 3wizku :pdziel!i Pracy dyrektorem .e!trum Projektowa!ia 6adaH i 2ealizacji 0biektw 1ultury czy szefem 3jed!ocze!ia Przemysu 0lejarskieSo <!ie artuj byy takie i!stytucje?. Potrzeb!e s dokad!iejsze szacu!ki sdz jed!ak i liczba osb zalicza!ych do !ome!klatury okreLlo!ej w powyszy sposb !ic powi!!a przekracza '>7@J77 tysicy. 0czywiste jest e liczba podleSajcych rzeczywistej dekomu!izacji bdzie z!acz!ie m!iejsza T tylko czL z wchodzcych w Sr osb sprawuje wa!e fu!kcje publicz!e. Poza !ome!klatur T@ okreLlo! w powyszy sposb T dekomu!izjeja powi!!a objjcszczc fu!kcjo!ariuszy taj!ych sub P2B <tj. w $:Wa :6 wywiadu i ko!trwywiadu 3arzdu 3wiadu W0Pa w $0,# wywiadu i ko!trwywiadu?.
WYYCZ"NIA Z !"K#$UNIZACJI
r

Propo!uj by procedurami dekomu!izacyj!ymi !ie byy objte !astpujce osoby# T@ ci czo!kowie partii klrzy rozstali si z !i przed ustalo!ym ustawowo iermi!em <wydaje si e wprowadze!ie sta!u woje!!eSo jest dobr cezur?a T te osoby bezpartyj!e ktre piastoway tylko jed!o sta!owisko !ome!klaturowe i przez okres !ie duszy !i <powiedzmy? trzy lata T pod waru!kiem i !ic dziato si to w okresie ]=A@ =(.

.o przodu / propozycje

'>J

W sytuacji Sdy i tak !iezbd!e wydaje si powoa!ie cakiem !owej <!owychN? suby specjal!ej budowa!ej od podstaw <zob !iej? zrezyS!owabym z obejmowa!ia automatyzmem oSl!ej ustawy dckoimi!izacyj!ej sta!owisk w obec!ych resortach 0, i :W. /utaj potrzeb!e s bardziej subtel!e rozwiza!ia. 93+:+%,-4,-4 %410$9,-3+.50czywiLcie bdzie :< dla osb z Sro!a b. !ome!klatury praS!cych obec!ie czy!!ie uczest!iczy w yciu publicz!ym spora doleSliwoL. 5akie jest zatem uzasad!ie!ie takieSo krokuN 8w!y powd jest moim zda!iem taki e waL!ie z Sro!a tych osb rekrutuj si ci ktrzy sta!owi rdzeH teSo co !azywam tu uVadem post!ome!klaturowym ukadem paraliujcym budow w Polsce demokratycz!eSo paHstwa prawa wsparteSo !a !owoczes!ej Sospodarce ry!kowej. 8rupa ludzi b. !ome!klatury sta!owi te T moim zda!iem T zaSroe!ie dla bezpieczeHstwa !arodoweSo. WLrd czo!kw !ome!klatury !a pew!o moemy z!ale_ ludzi uczciwych. 5ed!ake jako caoL Srupa !omc!klaturowa lojal!a bya wobec i!teresw obceSo paHstwa. W !ajlepszym razie <!ajlepszym dla jej wizeru!ku? !ome!klatura tolerowaa w swym Sro!ie tych ktrzy !ie kryli si z tym i lojal!i s przede wszystkim wobec $oskwy. Du!kcjo!owa!ie w ramach !ome!klatury wychowywao opor@tu!istw T a dzisiejszy oportu!izm byych !ome!klaturowcw wobec zachod!ich i!stytucji eko!omicz!ych wcale !ie jest m!iej Sro_!y od daw!ej sualczoLci wobec towarzyszy radzieckich. 1o!ce!trujc uwaS !a problemie lustracji elit paHstwowych pod ktem elimi!acji osb podat!ych !a sza!ta ze wzSldu !a daw! taj ! wspprac z policj politycz! !ie dostrzeo!o i!!ej wa!ej Srupy ludzi take podat!ych !a sza!ta. /ych czo!kw !ome!klatury ktrzy doko!ali czy!w przestpczych !a Sru!cie peerelowskieSo prawa. $oS by o!i sza!taowa!i przez swych b. towarzyszy jak i wszystkich tych ktrym udao si uzyska jakieL dowody ich !ieleSal!ych dziaaH. Wchodz tu w Sr wszelkie suby specjal!e operujce w Polsce T !iezale!ie od kieru!ku SeoSraficz!eSo. ,iezale!ie od powyszeSo pos<!ome!klaturowcy w oSle to ludzie ufor@ @mowa!i przez praktyk fu!kcjo!owa!ia w paHstwie w ktrym szacu!ek dla prawa by !a b. dalekim pla!ie. /o ludzie albo kiedyL oczadze!i komu!istycz! ideoloSi albo ludzie podwj!ych jzykw i myI5i@ /eraz strojsi w etos KfachowoLciM. 5acy z !ich fachowcy jeLli kadrowe ruchy !ome!klaturowe z reSuy podleSay zasadzie selekcji !eSatyw!ejN Podsumujmy te! wtek. Post!ome!klaturowcy to Srupa / ktra powi!!a by przejLciowo pozbawio!a bezpoLred!ieSo wpywu !a bieS spraw paHstwowych po!iewa# @Tjest wLrd !ich sporo ludzi ktrzy pope!iali przestpstwa w zwizku z pe!ie!iem swych fu!kcjia mamy zatem do czy!ie!ia z Srup o wyszej od

'>)

ndrzej !ybertowicz

przecit!ej podat!oLci !a sza!ta oraz o wyszej od przecit!ej sko!!oLci do dziaaH !iezSod!ych z prawema T ich pozycje spoecz!e w z!acz!ej mierze wywodz si !ic z pracowitoLci i fachowoLci lecz wypywaj z mecha!izmw selekcji !eSatyw!ej !epotyzmu i lojal!oLci wobec ukadw !ieformal!ych @ w tym przestpczycha T jako Srupa sta!owi obec!ie uprzywilejowa!y !ieformal!y ukad paraliujcy praworzd!e fu!kcjo!owa!ie Sospodarki i paHstwa. 5ak czytel!ik zauway charakteryzujc Srup !ome!klaturow pomijam wielce zoo! i !ieatw do rozstrzyS!icia kwesti w jakim stop!iu ze wzSldu !a !iesuwere!!y !amiest!iczy charakter P3P2 !aleaoby uz!a ludzi !ome!klatury za zdrajcw !arodu. 5est to sprawa warta osob!ej a!alizy i !ie sdz by prowadzc j w rzeczowym to!ie mo!a byo uzyska jed!oz!acz!e dajce si zastosowa do tej Srupy jako caoLci oce!y. WLrd arSume!tw przeciw dekomu!izacji jest i taki# K,ie dostrzeSa sie istot!eSo problemu braku kadr a ewe!tual!a dekomu!izacja te! ]sta! zapaLci] drastycz!ie poSbiM <$ilcza!owski =>?. 2zecz jas!a e dekomu!izacja pew!e problemy kadrowe spowoduje. 5ed!ake w dyskusji !ad Bi% pomija!a bywa pew!a korzyL jak mdra realizacja tych operacji moe przy!ieL. 0t jest w !aszym kraju !ie tak maa Srupa ludzi wyksztaco!ych posiadajcych doLwiadcze!ie w dziaa!iu spoecz!ym !ierzadko przetartych w Lwiecie z!ajcych jzyki obce zorie!towa!ych w mecha!izmach dziaa!ia spoeczeHstw demokratycz!ych. W ostat!ich lalach wycofali si z ycia publicz!eSo <lub Lwiadomie posta!owili sie doH !ie wcza? z powodw @T e tak powiem T estetycz!ych. 3byt !ieprzejrzysta i brutal!a jest dla !ich polska sce!a politycz!a dziwacz!e ko!fiSuracje zmia!y fro!tw !iespe!ia!e obiet!ice. 3byt czste s sytuacje w ktrych wczorajsi oszczercy cy!icz!i ideolodzy i dyrySe!ci ycia mas wystpuj w roli wzorw przedsibiorczoLci i obroHcw demokracji. Budzie o ktrych mwi T emiSra!ci wew!trz!i ery postkomu!istycz!ej T !ie wierz by w !aszej schorowa!ej polityce byo miejsce dla uczciwych dla kierujcych si racjami moral!ymi a zarazem !ie uderzajcych bez potrzeby w bb!y wartoLci ostatecz!ych. $o!a mie !adziej e oczyszcze!ie polskiej sce!y politycz!ej uzyska!e dziki Bi% sko!i tych ludzi do odda!ia swych zdol!oLci !a sub publicz!.

(%IZ Wy/owiedz d0, W/ro1i) or 62, <d7<>7>D) 17 I

.o przodu / propozycje

'>U

C# NA%"A#BY Z&#BIa &Z"! %UST&ACJY I !"K#$UNIZACJYZ


5ako krok !a drodze do usuwa!ia wa!ych patoloSii systemowych dekomu!izacja powi!!a zosta poprzedzo!a fachowym rozpoz!a!iem pozycji i rzeczywistych zaSroeH jakie ludzie b. !ome!klatury stwarzaj. ,aleaoby sporzdzi jakiL r,c@2ne+ 1y.2*,cyjny .o4*iwyc@ 1+2t+Nw B-% T !ie tylko kosztw material!ych tej operacji lecz oczywiLcie przede wszystkim kosztw ludzkich i i!stytucjo!al!ych. 8dyby zwole!!icy Bi% od teSo zaczli to zapew!e w oSl!opolskiej dyskusji !ad t operacj byoby !ieco m!iej emocji ta!ieSo moralizowa!ia i ducha rewa!u. 1o!iecz!ie zacz !aley od ustale!ia w1t3/nyc@ szacu!kw liczby osb ktre ze wzSldu !a spe!ia!ie kryteriw ustawy byyby pozbawio!e moliwoLci obejmowa!ia pew!ych sta!owisk tak samo jak trzeba wyz!aczy liczb wchodzcych w Sr sta!owisk. Wreszcie trzeba ustali przyblio! liczb osb ktre -,+tycznie ucierpi w wy!iku przeprowadze!ia dekomu!izacji. .zy autorzy se!ackieSo projektu ustawy wyko!ali te krokiN $ajc te da!e !aley rozwi! mdi kampa!i propaSa!dow wskazujc !a oSra!iczo!y T osobowo i czasowo T charakter dekomu!izacji. .hodzi m.i!. o to by szereSowi czo!kowie partii !ic czuli zaSroe!ia lak jak moS je czu ludzie bdcy wielolet!imi etatowymi fu!kcjo!ariuszami czy !ajem!ymi ideoloSami P3P2. ,ie !aley uatwia starym !ome!klaturowym wyjadaczom ustawia!ia si w jed!ym szereSu z szarymi czo!kami partii <lub lud_mi pe!icymi w !iej przejLciowo i spoecz!ie !aj!isze fu!kcje wybieral!e? i wykorzystywa!ia teSo dla celw propaSa!dowych. 3Sod!y z prawem byby chyba +,drowy /rze8*5d &zeczy/o1/o*itej T prowadzo!y od dwu stro! jed!oczeL!ie. 3 jed!ej siro!y policzy trzeba ile sta!owisk paHstwowych wa!ych dla ycia publicz!eSo obsadzo!ych jest przez ludzi daw!ej !ome!klatury <moe okazaoby si i4 w !iektrych sferach ycia spoecz!eSo o dekomu!izacj !ie ma co kruszy kopii bo zostay tylko !iedobitki?. 3 druSiej stro!y T w tym pu!kcie !ie mam jas!oLci co do zSod!oLci z prawem takieSo przedsiwzicia <tu musz wypowiedzie si i!sta!cje kompete!t!e? T !iejako !a odwrt !aleaoby ustali jakie role spoecz!e pozycje publicz!e i majtkowe obsadzaj dziL ci) ktrzy !aleeli do !ome!klatury . 8dyby !p. Por0

S(

odobny /o.y10 wy12n50 Jerzy &obert Now,+ w te+Bcie ANie b3dzie +o*ejnej C8r2bej +re1+iSE) %,d) nr *4, :>7<G)>D) / 7

O7

'>>

ndrzej !ybertowicz

zumie!ie .e!trum miao ludzi z Sow to zamiast od duszeSo czasu oSl!ikowo rzuca haso dekomu!izacji powi!!o samo !iejako w czy!ie spoecz!ym sporzdzi taki wykaz@a!aliz zaczy!ajc !p. od wybra!eSo reSio!u <choby Smi!y? czy dziedzi!y ycia spoecz!eSo. ,iezale!ie od takieSo przeSldu kadroweSo podjta powi!!a by systematycz!a ko!trola Lrodowisk ludzi b. aparatu wadzy P2B w tym b. fu!kcjo!ariuszy sub specjal!ych]XX. ,awiasem mwic !iektre suby specjal!e <jeLli dobrze pamitam !p. D6-? ruty!owo sprawdzaj dalsze losy yciowe swych byych pracow!ikw. Powd jest prosty T w Sr wchodz ludzie ktrzy uzyskali wiedz i ko!takty atrakcyj!e zarw!o dla obcych sub specjal!ych jak i dla rodzimeSo podziemia krymi!al!eSo. .iekawe byoby te przebada!ie jak wySda skala bezrobocia wLrd byych fu!kcjo!ariuszy $:W czy !ome!klaturowcw w oSle. Warto te ustali czy zSod!a z prawem byaby podatkowa pilotujca a!aliza sta!u majtkoweSo byych !ome!klaturowcw @ & & # . wybra!ych losowo z mdrze sporzdzo!eSo wykazu?# jaki majtek obec!ie deklaruj jakie s z!amio!a ich majtku i stylu ycia jakie podatki w ostat!ich latach zapacili. Porw!a deklaracje z faktami. 3 tym e !ie moS takiej operacji wyko!a te izby skarbowe ktre !asyco!e s lud_mi b !ome!klatury. Wtedy wiadomo byoby jak wilk faktycz!ie wySlda. 8dzie ma jeszcze ky a Sdzie jest ju_ bezzb!y. Przeprowadzo!a w sposb ustawowy dekomu!izacja potrzeb!a jest waL!ie dlateSo i !ie ist!iej T@ praktycz!ie ze wzSldu !a !atur i spoecz!y ko!tekst pope!ia!ia przestpstw T moliwoLci zide!tyfikow!ia i ukara!ia !awet maej czLci z tych ktrzy okradali i okradaj 2zeczypospolit. W tej perspektywie dekomu!izacja moe si jawi jako wybr m!iejszeSo za m!iejszej szkody w skali spoecz!ej struktural!ej.

JAK !"K#$UNIZ#WAaZ
%ekomu!izacja powi!!a by zakrojo!a wsko i precyzyj!ie. Wydaje si c rozwiza!iem korzyst!ym byoby coL w rodzaju piramidy czasowej T@ szerszej w mome!cie jej wprowadze!ia stop!iowo zwajcej si i wreszcie po pew!ym okresie <sdz i =@'7 lat byoby okresem wystarczajcym? samo5ikwidujcej si. -!!ymi sowy !a pocztku lista sta!owisk paHstwowych do obsadze!ia
4( # tym , i! t,tiej +ontro*i nie /odj30o) .Nwi o/r,cow,ny /rzez $SW n, /ocz5t+2 .,rc, >?@ r,/ort A od1t,wowe
wcwnc*iznc z,8ro4eni, bLz/ieczen1*w, /,Q1tw,E) o/2b*i+ow,ny w Kon-idenci

.o przodu / propozycje

'>A

ktrych !ome!klaturowcy !ie byliby upowa!ie!i liczyaby powiedzmy <tytko przykadowo T !ie robiem rzeczywistych szacu!kw? J>.777 W okresach !p. trzylet!ich !astpowaoby jej zawa!ie tj. w trzecim roku od jej wprowadze!ia liczyaby '> lys. w szstym '7 tys w roku smym > tys., a po dziesiciu latach !astpowaoby automatycz!e wySasze!ie wszelkich procedur defcomu!izacyj!ych. /ytuem przykadu przyjmijmy i osoba E bdca w przeszoLci i!struktorem 1omitetu WojewdzkieSo P3P2 jest obec!ie dyrektorem szkoy Ored!iej@ 0soba la wiedziaaby i przez !ajblisze ) lata wyej awa!sowa !ie moe lecz po tym okresie ju tak. 3 kolei przez !astp!e ) 5ata !ie byaby upraw!io!a do objcia fu!kcji kuratora wojewdzkieSo lecz po szeLciu latach od wejLcia ustawy dekomu!izacyj!ej w ycie i to sta!owisko staoby dla !iej otworem. 3aL po latach )@ '7 moSaby zosta !ie tylko mi!istrem edukacji !arodowej lecz te obj kade i!!e sta!owisko paHstwowe T !a zasadach oSl!ych. W pizypadku sta!owisk wicych si z dostpem do taj!ych i!formacji podleSaaby procedurom weryfikacyj!ym wspl!ym dla wszystkich obywateli. CZY !"K#$UNIZACJA #ZNACZAABY #! #WI"!ZIA%N#a ZBI#&#WYZ .zy ustawy dekomu!izacyj!e zakadayby wi! kolektyw!N=A W pew!ym se!sie tak. +5e tylko pik!oduch moe sdzi e w procesie decyzji politycz!ych czy Sospodarczych T !awet podejmowa!ych i realizowa!ych w !ajbardziej demokratycz!ym trybie T mo!a u!ik! krokw uderzajcych take w tych co !ie zawi!ili. 5ako wymow!y przykad rozpatrzmy obec! polityk pacow w sferze budetowej. W jed!ym z wywiadw pose $erkcl mwi# .5eeli pojawia si dylemat T a !asz budet to rw!owaSa midzy dylematami T czy wyda zotwk !a zwiksze!ie emerytur i sub zdrowia czy !a policja!ta i cel!ika. to trzeba j wyda waL!ie !a policja!ta i cel!ika. /rzeba zacis! zby i powiedzie T pie!idze musi dosta przede wszystkim paHstwo bo jeLli paHstwo przetrwa i jeSo struktury bd dziaay coraz spraw!iej to przetrwaliLmy TjeLli !ie to. @ Lwiat moe si przecie oby bez Polski i PolakwM=G. 3Sadzam si i w obec!ej sytuacji lakic rozumowa!ie jest prawidowe. +le co ta sytuacja ma wspl!eSo z ewe!tual! dekomu!izacjN
(&To w0,Bnie j,+o 80Nwny ,r82.ent /r,eciw de+o.2niz,cji wy12w9 /rezydent B208,rii) e*i2 Z9 *ew w roz.owie z
$ic@ni+ie.K A r,wdziw, de+o.2niz,cj, i/row2dz, 'ic wed028 .nie do lik,wid-*Cji+o.2ni1tyczK8o1y1T0.2)c,0+ow KiL *i+wid,cji tot,*it,rnyc@ ir):tytuL i i .eitr- oddzi,0yw,ni, n9 1/o0eczeQ1two otju idej zwi5z,nyc@ z c@,r,+tere. w0,dzy7 J e1 *e. n,to.i,1t +, *e8orycznie /rzeciw 1/ecj,*ny. 21t,wo. dc+o.2ni2cyjnyin) /oniew,4 15 one 2+ieriin+ow-t!O n, zw,*cz,nie o+reB*onyc@ 8r2/

z,+r,d,j5 win3 +o*e+tywn57 rzeczy *o n,1zej +on1tyt2cji) /rzeczy w1zy1t+i. .i3dzyn,rodowy.

+onwencjo. i do+2.ento.) f*#iC /od/i1,*iB.y) B208,ri, j,+o cz*oVc+ Z8r#n.dzcTiiJi ,r*,.ent,rne8o &,dy "2ro/y) .21i /rze1trze8,? Konwencji r,w Cz0owie+,E FOW) nr :GI) A & $ ) +$B+7#*5#C+, Di CHB A jci*i w1rod owyc@ tot,*it,rnyc@ in1*yt2cjr * .etod oddzi,0yw,ni, +*2czow5 ro*e od8ryw,j5) wi3zi nie-or.,*ne M w ty. ,8entnr,*ne M d,*ej) +or2/ej-* i 2r/o*iyzj,) to j,+ .o4n, sie, z ni.i 2/or,? .etod,.i n,1zyc@ ide,*i1tNwZ ('E &oz.ow, J,niny ,r,dow1+iej) o*ity+,) nr HH) :=7<S7>D) 17 ..

'>G

ndrzej !ybertowicz

3asta!wmy si# czy jest sprawiedliwe by mody chopak z policyj!ych 0ddziaw Prewe!cji lub wojskowy kierowca zarabiali wicej od chirurSa lub profesora wyszej uczel!iN .zy lekarze lub !auczyciele Tjako Srupy spoecz!e T s wi!!i teSo i zasoby budetu !ie pozwalaj a!i !a sprawiedliwe spoecz!ie a!i !a Sodziwe bytowo dzie/c!ie LrodkwN 0czywiLcie e !ie" 5ed!ak a!alizujc mecha!izm fu!kcjo!owa!ia paHstwa rozumiemy i w da!ej sytuacji trzeba w pierwszej kolej!oLci zapew!i dziaa!ie tych i!stytucji bez fu!kcjo!owa!ia ktrych rozsypa!iu moe ulec cay system spoecz!y. 3atem w i!teresie caoLci karzemy w pew!ym se!sie bo upoLledzamy !iewi!!ych wybra!e Srupy spoecz!e. %ekomu!izacja lakc bdzie oz!aczaa pew!e T cho jedy!ie czasowe T upoLledze!ie pew!ej Srupy spoecz!ej. .zy !ie bdzie to jed!ak upoLledze!ie m!iej przypadkowe m!iej Llepe !i to z ktrym mamy do czy!ie!ia w przypadku !ieuchro!!ych priorytetw polityki pacowej w budelwceN $Sby ktofi !a to ko!trarSume!towa i !awet !iesprawiedliwe decyzje pacowe to co i!!eSo !i pozbawie!ie jakiejL czLci praw obywatelskich. + czy brak Lrodkw do ycia mimo przyzwoileSo wyko!ywa!ia sweSo zawodu !ie jest !arusze!iem wa!ych praw ludzkichN Daktycz!a zasad!icza r!ica midzy tymi sytuacjami poleSa !a tym e suba zdrowia i !auczyciele !ie moS si bro!i !atomiast <bye? suby specjal!e i !ome!klaturowcy maj a !adto Lrodkw i sposobw do swej dyspozycji by blokowa prby prowadze!ia polityki ktra moSaby w !ich uderzy. /o i postkomu!iLci si bro!i jest !atural!e. W pe!i rozumiem motywacje !p. Beszka $illera. 2ozumiem te zachowa!ie tyci !ie posiadajcych !ome!klaturowej i partyj!ej przeszoLci ludzi ktrzy ostat!io weszli w i!teresy z postkomu!istami. $oS te poj i pierwszym i druSim przychodz w sukurs rozmaite huma!izujce pik!oduchy. ,ie moS jed!ak zSodzi si !a to by mrzo!ki w stylu# K%ekomu!izacja real!a to zmia!a umysu skomu!izowa!eSo bowiem dekomu!izowa to z!aczy rozumieM == zastpoway a!aliz politycz! i rzeczywisty !amys !ad sytuacj.

((A7$ic@ni+) Oor5c, @i1tori, de+o.2niz,cji) OW) nr :;:) A &) <H<;7>D) s. >-je1i *o +o.ent,rz do +1i54+i ATecz+iH czy*i wid.,
bez/ie+iE) /od red7 J,c+2 Sno/+iewicz9(6

.o przodu / propozycje

'>=

w jakiej !asz kraj si z!ajduje. +utorowi tej wypowiedzi !ie chodzi przecie chyba o jakieL formy przymusowej reedukacjiN" K3rozumieM mo!a prawdziwe przyczy!y +-%: i potem zmie!i swoje zachowa!ie !a bardziej racjo!al!e i zarazem huma!itar!e. 5aki se!s ma jed!ak !amawia!ie przedsibiorcy by przesta@opaca swych koleSw <byych towarzyszy? w urzdach skarbowych i cel!ych za przymyka!iea oka !a jeSo przestpstwa podatkoweN .zy mo!a Mzmie!i jeSo umysM !a tyle by KzrozumiaM jak brzydko postpujeN 5edy!a skutecz!a droSa to odcicie So od zbyt atwych KwejLM do tych i!stytucji. /emu waL!ie suy maj Bi%# przeksztace!iu i oczyszcze!iu przestrze!i w jakiej fu!kcjo!uje polska Sospodarka. -!!ymi sowy maj oczyLci admi!istracyj!Z leSislacyj! ba!kow podatkow cel! sdow i policyj! i!frastruktur w jakiej fu!kcjo!uje !asz rodzcy si dopiero kapita i ry!ek. 5eLli praS!iemy budowa Sospodark przypomi!ajc systemy Wspl!oty 4uropejskiej to !ajpierw !ieformal!e ukady wizi postkomu!istycz!ych musz zosta zepch!ite z pozycji domi!ujcych SdzieL !a marSi!es procesw spoecz!ych. 5ak mo!a zmi!imalizowa !eSatyw!e skutki dekomu!izacjiN Po pierwsze powi!!a o!a by zrobio!a fachowo T !aleaoby si wspiera wykazami sta!owisk !ome!klaturowych stosowa!ych przez P3P2 Po druSie powi!!a by doL pytka !p. !ie obejmowa ludzi ktizy przed oz!aczo!ym termi!em rozstali si z parti. ,iestety od!osz wrae!ie i mamy tu do czy!ie!ia z kolej! spraw za ktrp zabrali si !iefachowcy. /o !ieco paradoksal!e lecz !ie moe dziwi# !ajbardziej fachowo <i !ajm!iej !iesprawiedliwie zarazem? moSliby j zrobi ci w ktrych musi uderzy T byli czo!kowie partii zwaszcza kursujcy w !ome!klaturowej karuzeli kadrowej?. Warto by te zasta!owi si !ad zapisem ustawowym umoliwiajcym osobom ktre po wejLciu w ycie ustawy deko@mu!izacyj!ej przed okreLlo!ym termi!em same ustpi ze sta!owisk objcie skrco!ym <!p o poow? okresem zakazu obejmowa!ia sta!owisk z da!ej puli.

'>(

ndrzej !ybertowicz

#T&Z"BA BU!#WY SUBY S "CJA%N"J #! #!STAW


EKto by0 z,.ie1z,ny w br2dne 1/r,wy) ten nie .o4e .ie? dobre8o rozezn,ni,6 To cz0owie+ zde/r,wow,ny) c@ory 2.y10owo7 W wywi,dzie nie /otrzeb, /otworNw) *ecz rzeczozn,wcNwE;>

%laczeSo obec!ie !ie wystarczy !ajpe!iejsze !awet oczyszcze!ie obec!ych sub specjal!ych paHstwa z ludzi starej epokiN /rzeba si liczy z tym i T od czasu Sdy byli fu!kcjo!ariusze :6 podjli prac w 90P T obawiajc si !p. druSiej fali weryfikacji korzystajc z rozpoz!a!ia sytuacji posiada!eSo dziki obec!oLci KstarychM rozpoczto aSe!turyzacj ludzi w 90P !owych <pomijam ju kwesti ist!ie!ia /W w szereSach !p. WiP@u f ktreSo dziaacze objli szereS sta!owisk w 90P? .zysta statystyka w pocze!iu z oSl!ym rozprze!iem i!stytucji paHstwa wskazuje !a to i !iektre z takich prb musiay zakoHczy si sukcesem. Wydaje si i robie!ie w $:W jakiejL druSiej fali weryfikacji spowodowaoby wicej chaosu !i poytku. Pew!ych rzeczy po prostu !ie mo!a !aprawi trzeba je zrobi od !owa. ,iezbd!e jest powoa!ie cakowicie !owej suby wywiadowczej i ko!trwywiadowczej oraz policji politycz!ej fu!kcjo!ujcych poza $:W. 3apew!e !ie sposb bdzie teSo zrobi bez pomocy jakieSoL roztrop!ie wybra!eSo paHstwa demokratycz!eSo ktreSo i!teresy !ie koliduj z !aszymi <Bitwi!i robi to po!o przy pomocy 9:+?. W sytuacji takiej !asze suby specjal!e prawie !a pew!o bd w z!acz!ym stop!iu rozpracowa!e przez spo!sora ale bdzie to sytuacja o wiele zdrowsza od obec!ej. 6dzie wiadomo kio z!a !asze tajem!ice i bdzie to jed!o paHstwo. Przedsiwzicie takie jest oczywiLcie bardzo kosztow!e. Wszelako Sdy uwzSld!imy jedy!ie straty eko!omicz!e jakie po!osi spoeczeHstwo w wy!iku !iezdol!oLci paHstwa do zmaSa!ia si z przestpstwami wikszej i m!iejszej skali i!westycja taka okae si bardzo dobrym i!teresem.

()E A*cR,ndPC d c $,rcncbe1) b7 d028o*etni 1ze- S!"C") -r,nc21+ie8o wywi,d2 i +ontrwywi,d2) cy*7 z,K C@ri1t"oe #c+reni)
AIeR,ndie de $,rene@e1) Se+rety +1j545r i 1z/ie8Nw) W,r1z,w, :>>D) "dition1 S/ot+,ni,) /rze+@ Zo-i,7 Je4ew1+,) s, ;&.

.o przodu / propozycje

'A7

5ed!ake budowa !owych shib specjal!ych mijaaby si z celem jeLli !ie byaby powiza!a z ca Srup przedsiwzi reformujcych paHstwo. Wydaje si c !iezbd!e jest podjcie !astpujcych krokw <ich kolej!oL jest do przedyskutowa!ia?# M Wy/row,dzenie /ro+2r,t2ry poza .ini1ter1two 1/r,wied*iwoBci i 2czynienie /ro+2r,tor, 8ener,*ne8o 2rz3dni+ie. .i,now,ny. przez /,r*,.ent) co zm!iejszy uzale!ie!ie pracy teSo urzdu od biecych ko!iu!ktur partyj!o@politycz!ych <jest to istot!e take z pu!ktu widze!ia pracy samych sub specjal!ych T tak !p zSod!ie z art. '7 ustawy o 90P i '( ustawy o policji z ](7 podsuch moe zarzdzi mi!ister :W po uzyska!iu zSody prokuratora Se!eral!eSo i w sytuacji Sdy prokuratorem tym jest mi!ister sprawiedliwoLci bdcy czo!kiem jed!ej z partii trud!o zaSwara!towa jeSo bezstro!!oL w przypadku prowadze!ia Lledztwa przeciw jeSo partyj!ym koleSom?. T r,worz5dn, *21tr,cj, <powi!!a obj te paHstwowe Orodki przekazu? ktra zm!iejszy aSc!tural!c paraliowa!ie paHstwa. Po przeprowadze!iu lustracji i w Lwietle jej wy!ikw dodatkowa specjal!a komisja powi!!a przejrze prace komisji ktre w (7 weryfikoway fu!kcjo!ariuszy :6. ,iepokj musz budzi zwaszcza sytuacje takie jak ta ktra wydarzya si w Pile. Wojewdzka 1omisja Weryfikacyj!a Ka w G7` pozytyw!ie oce!ia kierow!ictwo wydziaowe -j. !aczel!ikw i ich zastpcw. 8od!y podkreLle!ia jest fakt pozytyw!eSo zwe6 ryfikowa!ia !aczel!ikw wydziaw --- i -d oraz ich zastpcw...M (7. Przecie !a sta!owiska le awa!sowali tylko ludzie ktrzy szczeSl!ie zasuyli si w walce z opozycj. /rud!o z!ale_ i!!e loSicz!e wyjaL!ie!ie tej sytuacji jak wskaza!ie !a fakt i to waL!ie !aczel!icy i ich zastpcy z!ali dokad!ie ca aSe!tur swych wydziaw i e te! waL!ie fakt odeSra spor rol przy wery fikacji. Warto te zasta!owi si !ad sytuacjami takimi jak przedstawio!a przez $acieja 9rbaHskieSo przewod!iczceSo poz!aHskiej komisji weryfikacyj!ej# ju po wyda!iu !eSatyw!ych werdyktw przychodzili doH zai!teresowa!i .Zprzy!oszc pozytyw!e opi!ie z parafii a !awet od dziaaczy ]:olidar!oLci' T !e+o.2niz,cj,7

)*W /r,+tyce jedn,+ ry8ory 21t,wowe dotycz5ce U# o.ijnne :] /rzy /o.ocy /ro+2r,t2r wojewNdz+ic@7 Ic@ +ierownicy .,j,)
/i,wo do wyd,w,ni, decyzj- o n,r21zeni2 t,je.nicy +ore1/ondencji i z,0o4eni2 /nd1@ic@2 te*e-oniczne8o7 W0,Bnie z *e8o /r,w, 1+orzy1t,no w /rzy/,d+2 z,0o4eni, Fc@yb, /rtce /o*icj3( /od102c@2 2 rodzicNw c@0o/c, cNr+i wice.,r1z,0+, Sej.2) $oni+i Ke.7 iZ Cy*7 z, N1te. b7 -2n+cjon,ri21zy SB woj7 /i*1+ie8o do TS Fnr >) <:7<H7>:) 17 4?. S5 c,. /od,ne n,zwi1+, nie+tNryc@ tycB zwery-i+ow,nyc@ /ozytywnie c1NK =1 W roz.owie z dzienni+,rze. T-yb2ny) Zy8.2nt &o*,7 o4e8n,nie z SB) Tiyb2n,) nr :d;) wyd7 I7 <D7<>6><) 17 :7

'A'

ndrzej !ybertowicz

M Z.i,n, /r,w, /r,1owe8o) ktra zwikszy odpowiedzial!oL z, sowo i zm!iejszy liczb bezpodstaw!ych oskareH M &zeczywi1te 1/*2r,*izow,nie Brod+Nw .,1owe8o /rze+,z27 M WybNr nowe8o parlame!tu i /rezydent, <moe w odwrot!ej kolej!oLciN?. T U1t,nowienie -or. /,r*,.ent,rnej +ontro*i n,d 1024b,.i 1/ecj,*ny.i) T owo0,nie nowej 1024by t,jnej b2dow,nej od /od1t,w7 T Sto/niowe wy8,1z,nie nie+tNryc@ Fw1zy1t+ic@Z( dotyc@cz,1 -2n+cjon2j5cyc@ 1024b 1/ecj,*nyc@7 T owo0,nie niez,*e4nyc@) -in,n1ow,nyc@ ze Brod+Nw spoecz!ych /oBwi3conyc@ ko!troli przestrzeSa!iu /r,w, przez or8,ny /,Q1tw,) wIpoma@Sajcych pras w roli pe!ie!ia przez !i fu!kcji tzw. czwartej T ko!trol!ej T@w0,dzy <obok wadz# ustawodawczej wyko!awczej i sdow!iczej?. 6ez talach stowarzyszeH !ie ma !ajm!iejszych sza!s by !p. proces prywatyzacji Sospodarki !ie by po prostu pra!iem kradzio!ych paHstwowych pie!idzy. Przed podjciem tych krokw w ad!ym razie !ie mo!a przeprowadza ad!ej powa!iejszej reformy admi!istracji paHstwowej !p. odtwarza!ia powiatw. 1ada zoo!a reorSa!izacja stwarza bowiem szerokie moliwoLci !aduy. Pizy obec!ym sta!ie i!stytucji !aszeSo paHstwa taka operacja !ie moSaby !ie zaowocowa !eSatyw!ymi skutkami o wielkiej skali. 2ezyS!acja :" Bi% moe doprowadzi do rozpaczliwej sytuacji w ktrej okae sie i w0,dz, d*, n,jwi3+1ze8o zodzieja *o jedyn, 1z,n1, d*, o*1+iZ e bdzie u !as !iczym w miasteczku SdzieL !a dzikim 3achodzie. 6a!dyci rozpa!oszyli si po!ad miar szeryf i zac!i mieszkaHcy s zupe!ie bez1i*ni i /o duSim okresie bezprawia dochodz do w!iosku i jedy! !adziej zaprowa@ dze!ia porzdku jest wybNr n,jwi3+1ze8o b,ndyty 1zery-e.7 /ylko on) z!ajc Lwiat pizestpcw od Lrodka i !ie cofajc si przed brutal!ymi metodami postpowa!ia jest w sta!ie zaprowadzi porzdek T dojrzawszy do teSo by po okresie zbjowa!ia zosta szacow!ym ce!io!ym obywatelem. /ak i u !as moe si zdarzy i jedy! sza!s zakoHcze!ia procesu rozszarpywa!ia kraju !a wielk skal bdzie odda!ie wadzy <!p. w postaci fu!kcji wicepremiera? ktremuL z !ajwikszych reki!w biz!esu. /akiemu ktry z jed!ej stro!y !achapa si ju !a tyle i przestao So pod!ieca robie!ie kolej!ych bilio!w czy opa!owywa!ie kolej!ej bra!y a celem yciowym staa si wadza politycz!a presti czy !awet zapisa!ie si w historii w roli zbawcy !arodu. /akiemu ktry z!ajc wszystkie sposoby oszukiwa!ia paHstwa <i pracobiorcw? zdy zrozumie i !a dalsz met kraj praworzd!y tworzy lepsz i!frasirukur dla biz!esu !i bezprawie i !iemoc paHstwa.

JINA
2zecz jas!a i 9% T choby !ajdosko!alej przeprowadzo!e @ !ie s samym dobrem. 8dy ktoL wskae mi i!!y !i dekomu!izacja skutecz!y sposb osabie!ia ukadu posi!ome!klaturoweSo odstpi od opowiada!ia si za tym przedsiwziciem. :poecz!e koszly towarzysz wszelkim wa!ym decyzjom politycz!o@spoecz!ym. /rzeba doko!ywa trud!ych wyborw W pew!ym se!sie z Bi% jest jak z reform Sospodarcz. ,ie

.o przodu / propozycje

'AJ

chcemy by czyj kol wiek poziom ycia si ob!iy. $imo to zarw!o politycy jak i due !iekiedy Srupy spofecz!e przyzwalaj !a straty majc !adziej i s o!e przejLciowe liczc !a p_!iejszy rozwj. :praw Bi% !aley rozpatrywa w podob!y sposb. /ak jak robic reform tworzy si oso! socjal! dla !ajuboszych tak realizujc Bi% trzeba stworzy praw!e zabezpiecze!ia by zmi!imalizowa krzywdy jakie moS zosta wyrzdzo!e !iewi!!ym. Wielu z tych ktrzy w wy!iku reformy !ie s w sta!ie zwiza koHca z koHcem czy wysa swych dzieci !a wakacje czuje si urao!ych w swej Sod!oLci w !ie m!iejszym stop!iu jak ci ktrych !iesusz!ie posdzo!o o do!osze!ie !a koleSw. 5eszcze !ie tak daw!o !ic sdziem by !ajwikszym real!ym !iebezpieczeHstwem dla Polski bya Sro_ba bezpoLred!ieSo siS!icia po wadz przez ludzi wywodzcych si z daw!ych ukadw totalitar!ej !ome!klatury. WySlda jed!ak !a lo i wraz z mijajcym czasem takie rozwiza!ie staje si dla !ich co raz m!iej ryzykow!e. .hocia by moe wcale !ie jest dla zabezpiecze!ia ich i!teresw ko!iecz!e. 1orzyst!iejsze moe by trzyma!ie kija w szprychach polskiej reformy wyrywa!ie dla siebie ile si da i czeka!ie !a mome!t Sdy !iezadowole!ie spoecz!e osiS!ie takie rozmiary c prba siS!icia po wadz bdzie do zaakceptowa!ia przez wielu. %o wprowadze!ia sta!u woje!!eSo zmierza!o w podob!y sposb# i!te!syfikowa!o i podtrzymywa!o ko!flikty w tym !iektre strajki by doprowadzi do spoecz!eSo zmcze!ia walk o demokracj i sprawiedliwoL. Polacy przyzwolili mimo wszeikich kosztw !a przeprowadze!ie Sbokiej rzeczywistej reformy Sospodarczej. :taraem si tu wykaza i_ Bi% i i!!e kroki !a drodze reformy pafistwa musz by jak !ajprdzej zrealizowa!e jeLli zada!ie tra!sformacji ustrojowej ma si powiefi. %o problemu aSe!tw trzeba podej: spokoj!ie tak jak do problemu przestpczoLci. Wiadomo e wszystkich oszustw zodziei i aferzystw !iSdy !ic uda si wytropi i ukara. ,ie z!aczy to wszake i mo!a ustawa w dziaa!iach majcych !a celu ich LciSa!ie. 6y moe przez jakiL czas jeszcze !ie jesteLmy w sta!ie !ic poradzi !a to i !asza wol!oL jest bied!a. ,ie wierz jed!ak w to i musi by to wol!oL poda.

AN"KS I Str2+t2r, $SW i $#N Ft,t, o1ie.dzie1i5te(

Wie*2 e*e.entNw 1tr2+t2ry nie 2d,0o 1i3 odtworzy?7 &e+on1tr2+cj, /oni41z, nie b3d5c ,ni +o./*etn,) ,ni w /e0ni Bci10, d,je Mj,+ 15dz3 Mo8N*n5 orient,cj3 w z,d,ni,c@) j,+ie te re1orty /etni0y w 1y1te.ie &%627 Zn,+i z,/yt,ni, /rzy n2.er,c@ wydzi,0Nw zn,cz5) i4 n,/ot+,0e. in-or.,cj3 o ic@ i1tnieni2) *ecz bez d,*1zyc@ o+re1 *eQ7 Trzeb, /od +reB*i? /0ynnoB? 1tr2+t2ry ob2 re1ortNw7 Nie+tNryc@ z.i,n do+onyw,no z,/ewne w ce*,c@ dezin-onn,cyjnyc@7

$ini1ter1two S/r,w Wewn3trznyc@


ewien M zrN4nicow,ny w cz,1ie M n,dzNr i1tni,0 ze 1trony Wydzi,02 Ad6 .ini1tr,cyjne8o KC) w terenie KW) or,z tzw7 re1ortowe8o Se+ret,rz, KCT w,4niej1ze no.in,cje /er1on,*ne w re1orcie n,dzorow,0 Wydzi,0 K,dr KCT .niej w,4ne by0y zwi5z+i z Ko.itete. &,dy $ini1trNw do 1/r,w rze1trze8,ni, r,w, i orz5d+2 2b*iczne8o) -or.,*nie +ierow,ne8o /rzez Ki1zcz,+,) -,+tycznie c@yb, /rzez wice.in1tr, 8en6 %2cj,n, Cz2bi o1+ie8o7 Wice.ini1trowie Fic@ *iczb, by0, z.ienn,(K 1ze1024by wywi,d2 i +ontrwywi,d2 1ze- SB 1/r,w2j5cy n,dzNr n,d woj1+,.i $SW FNJW i W# ( 1ze- S024by o*ityczno6Wyc@ow,wczej 1ze- S024by Z,bez/ieczeni, $,teri,0owe8o Ko.itet Z,+0,dowy Z & Fw r,ndze Ko.itet2 !zie*nicowe8o w W,r1z,wie( !yre+tor Oener,*ny O,binet $ini1tr,K O:$ M O0Nwny In1/e+tor,t $ini1tr,) /odzie*ony n, wydzi,0y Arzy.1+ieET tworzono t2 ze1/o0y +ontro*ne

neks

'AU

Wydzia Prasowy dyur!y oficer operacyj!y pe!icy sub przez JU Sodz. 3PW T 3arzd Polilycz !o@Wychowawczy <w W9:W wydziay i z@cy szefw W9:W@w do ych spraw? powsta w pa_dzier!iku ]='(' <zarzdy podob!ie jak 8-$> tworzo!e przez 1iszczaka !a wzr wojskowya chyba temu pio!owi podleSay 2ady Du!kcjo!ariuszya wydzia 'G 30D T 3arzd 0chro!y Du!kcjo!ariuszy powoa!y w Srud!iu :U <w W9:W T -!spektoraty T -0D? dziaa te w szkoach resortowych !awet w resortowej subie zdrowia? szef 30D w ra!dze dyrektora departame!tu podleSy bezpoLred!io mi!istrowia szefowie -0D@w podleSali bezpoLred!io szefom W9:W. %epartame!ty <w W9:W @ wydziay poza pio!em - T@ t u tylko -!spektorat przy z@cy ds. :6?# 5 T wywiada wydziay m.i!.# -- T KamerykaHski rozpracowywa mi!. Lrodowiska polo!ij!e 1o!@ Sres Polo!ii +merykaHskiej --- T KwatykaHskiM T i!wiSilowa duszpasterstwo emiSracyj!e i 4@ piskopat Polski E- T elity Lrodowisk opozycyj!ych zwaszcza wsppracujcych z zaSra!ic komrka fi!a!sowa prawdopodob!ie w ramach Wydziau 0Sl!eSo wydzia W,/ T wywiadu !aukowo@tech!icz!eSo byy te i!!e wydziay wyz!aczo!e wS kieru!kw SeoSraficz!ych. <kraje !iemieckojzycz!e azjatyckie itd.? oSl!ie departame!t skada si z po!ad J7 komrek -- T ko!trwywiad# wydziay podzielo!e !a kieru!ki SeoSraficz!e oraz !adzorujce cz!oL <21W T radioko!trwywiada wykorzystywa!o So te do rozpracowywa!ia radia K:M? tra!sport e!erSetyk cudo@ziemcw w tym pracow!ikw placwek dyplomatycz!ych i dzie!!ikarzy zaSra!icz!ycha take m!iejszoLci !arodowea wLrd zadaH ko!trwywiadu byo zabezpiecze!ie otocze!ia cywil!eSo jed!ostek armii ra@ dzieckiej w Polsce wydzia EliiN --- T izw !adbudowa tj. w zasadzie i!stytucje !ieprodukcyj!ea struktura# 3esp 0peracyj!y %epartame!tu /rzecieSo <szef zespou w ra!dze wicedyrektora departame!tu? !adzorowa i!stytucje ce!tral!e# 1. P3P2 :ejm 2ad PaHstwa 92$ ,-1 oraz wybra!e osoby z elity wadzy WeduS i!strukcji mi!istra !r 77>CG> wyz!aczajcej zasady pracy operacyj!ej wydziaw --kome!d wojewdzkich wydziay te skaday si z !astpujcych sekcji <odpowiada to w zasadzie strukturze departame!tu?# -- T propaSa!da <Lrodowiska dzie!!ikarskie?

)1WJdHC+iK A od +oniec *,t o1icrodzre1i5iyc@ w cenir1*i by0o o+o0o :<< -2n+cjon,ri21zy /ion2 /o*ityczno6wyc@ow,wcze8o t
o+o0o =<< w teKnicE7 Z !zin0n* od :=7::7;I7

:d=

+!drzej 3ybertowicz

@T szkoy wysze i Lred!ic <podstawwkami i przedszkolami zajmoway si kome!dy miejskie a potem 29:W? -d T tzw@ sfera kulturotwrcza <!p. teatry? d T orSa!izacje spoecz!o@politycz!e i admi!istracja publicz!a <w rym :% i 3:Ba te! pio! zajmowa si m.i!. zabezpiecza!iem wyborw do wadz w tych orSa!izacjach?a ale !p aSe!tur w Wydziale 2ol!ym 9rzdw Wojewdzkich prowadzi pio! departame!tu d- T odpowiedzial!eSo za rol!ictwo d- T 2/d -E T wymiar sprawiedliwoLci suba zdrowia sport i turystyka E T poliSrafia by te pio! a!alitycz!y <w departame!cie prawdopodob!ie wydzia -? prawdopodob!ie te wydzia d--- T szkole!ie -d T orSa!izacje reliSij!e i m!iejszoLci !arodowea wydziay# - T kler diecezjal!y -- N --- T prymas i kuria arcybiskupia -d T stowarzysze!ia i orSa!izacje katolickie d T kler zako!!y d- T powsta w czerwcu '(GG w wy!iku przeksztace!ia :amodziel!ej 8rupy K%M powoa!ej !a bazie operacyj!eSo zabepiecze!ia pielSrzy@ mek T wtedy 'J etatwa osob!y wydzia <''G? zajmowa si wyz!a!iami !ic rzymskokatolickimi systemy i!formatycz!e departame!tu -d# 4:430@-d T kartoteka duchow!ych rzymskokatolickich i obiektw koLciel!ych 4:430@J T ok. '77.777 wyselekcjo!owa!ych i zakodowa!ych meldu!kw operacyj!ych
--

bliska wsppraca z 9rzdem do :praw Wyz!aH traktowa!ym jako przybudwka d T przemys <przy!ajm!iej od maja ]=)?a byy co !ajm!iej wydziay# n) .) i^ i Mii 8-0P T 8w!y -!spektorat 0chro!y Przemysu ist!ia od ok. ]=A w tere!ie byy te tzw. -0P@y zajmujce si m.i!. opiek !ad 0. T 0bro! .ywil! i :tra Przemysow w zakadach pracy d- T rol!ictwo i Sospodarka yw!oLciowa wydzia - @ a!alitycz!yN m.i!. wydziay# ds. przemysu rol!ospoywczeSo oraz K:M wiejskiej 1adr <wydziay w W9:W? Di!a!sowy <wydziay w W9:W? 8ospodarki $ateriaowo@/ech!icz!ej <wydziay w W9:W? :zkole!ia i %osko!ale!ia 3awodoweSo <wydziay szkole!ia w W9:W? :zkoy $:W <wS sta!u ze stycz!ia ](7?# +kademia :praw Wew!trz!ych w Warszawie powoa!a w '(GJ

neks

'AA

Podyplomowe :tudium +kademii :praw Wew!trz!ych w Owidrze k. 0twocka <dla osb z wyksztace!iem wyszym? Wysza :zkoa 0ficerska im. D. %zieryHskieSo w BeSio!owie <:6a dla osb z wyksztace!iem Lred!im? 0Lrodek szkole!ia wywiadu T w 1iejkutach !a $azurach Wysza :zkoa 0ficerska im. W. 5_wiaka w :zczyt!ie <$0? :zkoa Podoficerska w :upsku :zkoa Podoficerska w Pile :zkoa 2uchu %roSoweSo w Piasecz!ie <dla podoficerw? 0Lrodek %osko!ale!ia 1adr 1ierow!iczych w Qodzi 3akad /resury Psw w :ukowicach <woj. radomskie? :poecz!o@ +dmi!istracyj!a <sprawy dowodw osobitych ewide!cji lud!oLci !adzr !ad koleSiami ds. wykroczeH? T w W9:W wydziay oSl!e 6iura <w W9:W @ wydziay?# :tudiw @ zwalcza!ie elit opozycji politycz!eja powoa!e w czerwcu ]=Ja ist!iao do ]=(a tylko szeL jed!ostek tere!owych T -!spektoraty --# 8daHsk 1rakw :zczeci! Wrocaw Bubli! Qd_ + T systemy cz!oLci taj!ej poczta kurierska szyfry etc@ <w wojewdztwach tylko sekcje? 6 T tzw@ KbetkaM zajmujca si i!wiSilacj bezpoLred!ia posiadaa sie /W w hotelach <w W9:W wydziay? . T archiwum i kartoteki <wydziay w W9:W?# wydzia - @ 1artoteka +ktual!ych i Wyelimi!owa!ych 3ai!teresowaH :6 i $0 wydzia --- T i!formacje dotyczce przestpcw krymi!al!ych wydzia d T rejestrowa materiay dla P:4% @ Poczo!y :ystem 4wide!cji %a!ych o Przeciw!iku wydzia d- T KprzestpcyM politycz!i /T tech!ika# podsuch podSld podrabia!ie dokume!tw podpisw <wydziay w W9:W(J? W T i!wiSilacja korespo!de!cji <wydziay w W9:W?a pracowa te !a. potrzeby sub wojskowych 0chro!y 2zdu <podzielo!e !a wydziay KrzymskieM? 0rSa!izacyj !o@Praw!e Paszportw <wydziay w W9:W? Oledcze T przySotowywao materiay do wykorzysta!ia procesoweSoa wydzia - T zajmowa si a!aliz materiaw operacyj!ych tz!. pochodzcych m.i!. z i!wiSilacji i podsuchua <wydziay w W9:W? 18 $0 T licz!e pio!y w tym# .:1 T .e!tral!e :ta!owisko 1ierowa!ia T <w W9:W @ W:1? Bi2r,T %ochodze!iowo @Oledcze do Walki z Przestpstwami 8ospodarczymi %owodw 0sobistych 1rymi!al!e 2uchu %roSoweSo 3akad 1rymi!alistyki w tym# 1artoteka %okume!tw +!o!imowych <rejestrujca m.i! a!o!imy i poSrki kierowa!e do !ajwyszych wadz paHstwowych? 30$0 <w tym druy!y i pluto!y specjal!e o kwalifikacjach koma!doswa 1ome!da :toecz!a miaa 6rySad 30$0a w wikszych wojewdztwach 6.P @ 6atalio!y .e!traleSo Podporzdkowa!ia !p. w 6ydSoszczya w m!iejszych 1.P @ 1ompa!ie... !p w /oru!iu? ,0$0 T ,ieetatowe 0dziay. <zwykli fu!kcjo!ariusze $0 !p z komisariatw milicyj!ych izb dziecka przyucze!i do dziaaH w oddziaach zwartycha wykorzystywa!i do zabezpiecza!ia dziaaH 30$0?
)"W Toi2ni2 w /o0owie *,* o1ie.dzie1i5tyc@ c=c.. := o1Nb

:dG

+!drzej 3ybertowicz

20$0 T 2ezerwowe 0dziay... <skaday si z rezerwistw majcych przydzia do W0Pa w sta!ie woje!!ym romwcw przy 1ome!dach Wojewdzkich Srupowa!o w tzw.puki ma!ewrowe? 02$0() T w :ztabie :toecz!ym ist!ia -!spektorat do :praw ,ielet!ich :tra Przemysowa :tra Portowa <by moe podleSaa jed!ak W0P? :01 T :uba 0chro!y 1olei M 18 :tray Poar!ej Wysza :zkoa Poar!ictwa w Warszawie ,5W T ,adwiLlaHskie 5ed!ostki Wojskowe <daw!iej 16 W? w tym# 3arzd W:W <zob. struktura $0,?a w :( liczyy (777 o!ierzy w tym J777 kadry zawodowej W0P T Wojska 0chro!y PoSra!icza %owdztwo W0P 3arzd 3wiadu <prowadzceSo aSe!tur wLrd lud!oLci cywil!ej rejo!w przySra!icz!ych oraz !a lot!iczych przejLciach Sra!icz!ych? 0dzia ko!trwywiadu 6rySady# 8r!oLlska 1aszubska ,adbuaHska Pomorska :udecka 8P1 T 0ra!icz!c Pu!kty 1o!trol!e P4:4BT PaHstwowy 4lektro!icz!y :ystem 4wide!cji Bud!oLci# .6% T .e!i rai !a 6aza %a!ych oraz /6% T /ere!owe 6azy %a!ych <6lic w wojewdztwacha jakiemu departame!towi lub biuru podleSa P4:4BN? .e!tral!e +rchiwum 3+8 T 3arzd +dmi!istracyj!o@8ospodarczy# remo!ty kasy! oLrodkw kolo!ij!ych polikli!ik zakup Lrodkw tra!sportu itd. 2esortowa suba zdrowia <przychod!ie i polikli!iki T@ !p. szpital w 6ydSoszczya jaki departame!t to !adzorowaN? 0Lrodki wczasowe <!p w 1oro!owie :opocie /urawie k. 0pola 3akopa!em? hotele <!p. Qd_ Poz!aH Warszawa? 8wardyjskie 15uby :portowe <!p. K8wardia'] @ 6iaystok KPolo!iaM T 6ydSoszcz KWybrzeeM T 8daHsk K8wardia] @ Warszawa KWisaM @ 1rakw? $ini1ter1two #brony N,rodowej C1omitet 0bro!y 1raju i jeSo sekretariatC 3esp kierow!iczy $0, T mi!ister q wicemi!istrowie# szefowie# 83P :ztabu 8e!eral!eSo 8w!y 1watermistrz WP <szef 8-:3N? Przedstawiciel !aczel!eSo dowdcy 3jed!oczo!ych :i 3broj!ych 9ktadu WarszawskieSo <3:3 9W? przy WP 1omitet 3akadowy P3P2 i!stytucji .e!tral!ych $0, 8abi!et $i!istra T i!stytucje podleSe# 8w!a 1o!trola Wojskowa mi!istra <por 8-$ w $:W? 6iuro Praw!e
)# AW 1+,*i +r,j2 *iczy0, on, /o n,d H=D ty1) cz0on+NwE Fo0nierz Wo*noci) *2*y :>;H(7 W *2iy. C;H M ok. I # <<< w woj7
/wj2ni1+ini M O,zc*, ozn,Q1+i z - 2 * e8o :>;H t.

neks

'A=

0biekty wypoczy!kowe w Vele!owie i 0mulewie Wydzia 0chro!y 1o!trwywiadowczej i Dizycz!ej mi!istra T podleSy szefowi W:W 3Srupowa!ie 5ed!ostek 3abezpiecze!ia 83P T 8w!y 3arzd Politycz!y <podczas przySotowaH do sta!u woje!!eSo bliska wsppraca z Wydziaem PropaSa!dy 1. P3P2? Wydzia PropaSa!dy :pecjal!ej :ztab 8e!eral!y 3arzd I @ operacyj!y 0ddzia -/ Pla!owa!ia :trateSicz!o@0bro!!eSo <w czasach 1ukliHskieSo sta!owisko szefa teSo 0ddziau byo poczo!e ze sta!owiskiem z@cy szefa 3arzdu I( 0dzia :zkole!ia 0peracyje!So 0dzia /opoSraficz!y 3arzd -- @ wywiad w ktrymL z 0ddziaw# wydzia - T werbu!kia sekcja -d T !a tere!ie Polski wydzia +taszatw pio! zajmujcy si ochro! ko!trwywiadowcze oficerw wywiadu wojskoweSo :zkoa Wywiadowcza 3W:z8 <3arzdu Wywiadu :ztab8e!? 3arzd d T zajmujcy si ochro! tajem!icy paHstwowej i subowej w caych siach zbroj!ycha wydzia --- @ kartoteki <w tym aSe!tury 3arzdu -/N? 3arzd E T <5e:r repreze!ta!t uczest!iczy w przySotowa!iach do sta!u woje!!eSo? :zefostwo W:W# w ce!trali 3arzdy <take 3arzdy przy 0krSach oraz 2odzajach :i 3broj!ych <2:3?# %W$ %WB %0P1 oraz w ,-W?a szef W:W w ra!dze szefa rodzaju suby podleSy bezpoLred!io mi!istrowi 8rupa operacyj!a podleSa bezpoLred!io szefostwu W:W 3arzd - T pla!owa!ie sprawy a!alitycz!e <brak odpowied!ikw w 0krSach i 0ddziaach? 3arzd -- T Lledczy <czy dochodze!iowo@LledczyN? 3arzd --- T ko!trwywiad szef teSo zarzdu by zastpc szefa W:W 3arzd 5d T i!wiSilacja i tech!ika <brata odpowied!ikw w 0ddziaach ale byy w 3arzdach przy 0krSach etc W przypadku i!wiSilacji korespo!de!cji 0dziay W:W korzystay z usuS :6? 3arzd d T admi!istracja taj!a ka!celaria 3arzd :zkole!ia i +!aliz 3arzdy W:W w 0krSach i rodzajach :i zbroj!ych 0ddziay w tere!ie skadajce si z wydziaw# -- T dochodze!iowo@Lledczy III T ko!trwywiad <w 0ddziaach ok. J7 osb?a do i!wiSilacji osobistej uywa!o zespow W:W z 0krSu d T admi!istracja taj!a ka!celaria szyfry maszy!istki prewe!cji T o!ierze prewe!cji <dziL a!darmeria? -zba Wojskowa :du ,ajwyszeSo :dy przy 0krSach <czy take przy rodzajach siN? ,aczel!a Prokuratura Wojskowa <prokuratury okrSowe i Sar!izo!owe? [prokuratura oficjal!ie !ie bya zabezpiecza!a ko!trwywiadowczo\ 83:6 T 8w!y 3arzd :zkole!ia 6ojoweSo <podzielo!y !a 3arzdy

:d>

+!drzej 3ybertowicz

z rzymsk !umeracj? 8-:3 T 8w!y -!spektorat :zkole!ia -!spektorat 0bro!y /erytorial!ej 0krSi Wojskowe i 2odzaje :i 3broj!ych <w czasie woj!y armie? Pomorski Olski Warszawski %owdztwa Wojsk Bot!iczych w Poz!a!iu $ary!arki Woje!!ej w 8dy!i 0bro!y Powietrz!ej 1raju w Warszawie .e!tral!e :ta!owisko %owodze!ia !adzorujce loiy !a tere!ie kraju 0bro!a .ywil!a <jak si to ma do 0/1N? W wojewdztwach#

neks

'G7

W:zW T Wojewdzkie :ztaby Wojskowe W19 T Wojewdzkie 1ome!dy 9zupe!ieH <w tym sekcja oficerska?a podleSaa tu te 0. 38 B01 T 3arzd 8w!y BiSi 0bro!y 1raju .e!tral!e +rchiwum Wojskowe w 2embertowie :zkol!ictwo wojskowe# <tu !ie byo departame!tuN? +kademia :ztabu 8e!eral!eSo Warszawa Wojskowa +kademia Poetycz!a im. 2%zier_y!skicSo Wojskowa +kademia /ech!icz!a w Warszawie Wojskowa +kademia $edycz!a w Qodzi <w tym .e!trum 1sztace!ia PodyplomoweSo .e!tral!y :zpital 1li!icz!y w Warszawie? Wysza :zkoa Wojsk Bot!iczych w %bli!ie Wysza :zkoa Wojsk Pa!cer!ych w Poz!a!iu Wysza :zkoa 0ficerska<N? w 1oszali!ie Wysza :zkoa $ary!arki Woje!!ej w 8dy!i Wysza :zkoa Wojsk 2akietowych i +rtylerii w /oru!iu 0ficerska :zkoa Wojsk 3mecha!izowa!ych we Wrocawiu 0Lrodek <.e!trumN? W:W im. D.%zierzy!skreSo w $iHsku $azowieckim Bicea wojskowe <m.i!. w /oru!iu 3ielo!ej 8rze? %epartame!t Di!a!sw %epartame!t 1adr %epartame!t Q.cz!oLci %epartame!t :zcfostw :ub %epartame!t :uby :amochodowo@ .zoSowej %epartame!t :uby 3drowia# :zpitale w tym 1li!icz!y ul. :zaserw Warszawa :a!atoria <!p@ w .iechoci!ku? 0Lrodki wypoczy!kowe W%W T Wojskowe %omy Wypoczy!kowe !p. w 3akopa!em :zklarskiej Porbie T K5askkaM :,%W T :ezo!owe ,ieetatowe %omy Wypoczy!kowe Wojskowy -!stytut Vistorycz!y w Warszawie Wojskowe 3akady 8raficz!e w Warszawie 3wizek 6yych Ro!ierzy 3awodowych

AN"KS

Not,t+, .etodo*o8iczn,

WiarySod!oL przedstawio!ych w tej pracy twierdzeH i przypuszczeH jest zr!icowa!a. 3astosowaem tu tech!ik biaeSo wywiadu opierajc sie Sw!ie !a i!formacjach juz publikowa!ych W miar moliwoLci staraem si bazowa !a da!ych potwierdza!ych przez _rda od siebie r!e@ ,iektre z zawartych tam i!formacji udao mi si sprawdzi lub uwiarySod!i dziki pomocy osb bezpoLred!io lub poLred!io zwiza!ych ze subami specjal!ymi. %a!e perso@ !al!e ad!ej z tych osb !ie zostay ujaw!io!e. ,a podsiawjc opublikowa!ych dotd rozproszo!ych i!formacji prasowych i ksikowych mo!a odtworzy oSl!e zarysy struklury i kieru!kw dziaa!ia $:W wcz!ie z zasadami pracy z /W@ W tym ostat!im przypadku poza materiaami publikowa!ymi i bezpoLred!imi ko!sultacjami z b. pracow!ikami :6 osobiLcie prowadzcymi /W wykorzystaem te obszer!e piawie )77@stro!i@eowe uzasad!ie!ie wyroku wyda!eSo przez sd w /oru!iu w procesie b. fu!k@ cjo!ariuszy :6 wi!!ych porwaH Sro!a dziaaczy podziem!ej K:M !a pocztku ]=U Po!iewa jede! z oskaro!ych bro!i si twierdzc i wLrd porwa!ych by jeSo /W a cae porwa!ie byo kombi!acj operacyj! majca uwiarySod!i teSo dziaacza opozycji w oczach jeSo koleSw sd woy wiele wysiku w odtworze!ie zasad pracy z /W i przedstawi je w uzasad!ie!iu. %ecydujc si !a korzysta!ie z da!ych oSasza!ych w Lrodkach masoweSo przekazu a !ic majcych jak dotd potwierdze!ia w !iezale!ych od siebie _rdach kierowaem si !astpujcymi reSuamia aC staraem si sprawdzi czy w sytuacji Sdy da!a i!formacja ukazaa si w tytule prasowym o szerokim obieSu !ie bya o!a prostowa!a przez macierzyst redakcj lob czy jej prawdziwoL !ie zostaa podwao!a w i!!ych Lrodkach masoweSo przekazua bC a!alizowaem czy T !a Sru!cie mojej wiedzy oSl!ej dotyczcej mecha!izmw polityki i sposobw dziaa!ia sub specjal!ych jak i orie!tacji moich ko!sulta!tw cT prawdopodob!e jest i przedstawio!e fakty miay miejscea

'GJ

ndrzej !y @ej owicz

c + doko!ywaem oce!y wiarySod!oLci cytowa!ych przez pras osb przekazujcych i!formacje# !a ile maj o!e opi!i odpowiedzial!ych za swoje sowaa czy podaj moliwe do sprawdze!ia szczeSya czy okolicz!oLci formuowa!ia wypowiedzi wpyw aktual!eSo politycz!eSo uwika!ia da!ej osoby itd !ie deformoway jej zdol!oLci postrzeSa!ia i rozumie!ia spoecz!ych zjawisk w stop!iu prowadzcym do wypacza!ia prawdy. 5eLli da!a i!formacja spe!iaa te wymoSi traktowaem j jako tymczasowo wiarySod!. ,iezale!ie od teSo czy pochodzia z s,icM K/rybu!yM K8azety WyborczejM K,oweSo OwiataM K,ajwyszeSo .zasu"M czy telewizora. Pracujc samemu i w pospiechu byem w sta!ie zapoz!a si z drob! tylko czLci materiaw suSestii i tropw jakie mo!a odszuka w !aszej prasie i publikacjach ksikowych. :dz i zesp badawczy ktry systematycz!ie przejrzaby pras z ostat!ich lal T zwaszcza licz!e wydaw!ictwa lokal!e w rym !isko!akadowe efemerydy T mSby wytropi wiele wa!ych wtkw ktre umk!y mej uwadze. 0peracyj!e a procesowe ustala!ie faktw Policja!t dzie!!ikarz i badacz spraw spoecz!ych zawsze wiedz wicej !i s w sta!ic udowod!i. /ym r!i si <oczywiLcie midzy i!!ymi? od sdzieSo wydajceSo wyrok i czsto uz!aj za ustalo!e w sposb !iewtpliwy takie fakty ktrych !ie sposb udokume!towa przed dziaajcym w sposb praworzd!y sdem. 2ozr!ie!ie miedzy wskaza!ymi dwoma sposobami ustala!ia faktw istot!e jest tylko w systemach demokratycz!ych W paHstwie prawa oskaro!y jeSo obroHca i sd musz wiedzie jakie s _rda wszystkich stwierdzo!ych faktw i moS sposb ich ustale!ia podda ko!troli. /emu waL!ie suy przewd sdowy. %o!os i!formatora ktry przed sdem !ie chce !ie moe lub !awet !ie powi!ie! si pojawi !ie ma mocy dowodowej@ Pod rzdami dyktatorskimi jed!ak zdarza si i sd musi zadowala si Soosow!ym oLwiadcze!iem policji i oskaro!y pope!i przestpstwo. :kdi!d oLwiadcze!ie takie wcale !ie musi by bezpodstaw!e. Policja moe by w pe!i przeLwiadczo!a i oskaro!y jest sprawc i T co wicej T to przeko!a!ie moe by dobrze uzasad!io!e. 8dy policja !p. posiada w Srupie przestpczej kilku !ie wiedzcych o sobie !awzajem kapusiw i uzyskuje od kadeSo z !ich zSod!e ze sob i!formacje o tym e KE l by uczest!ikiem !apadu jest praktycz!ie pew!a e KEM jest sprawc i zasuSuje !a kar. /ak duSo jed!ak dopki !ie zdobdzie dowodw takimi Lrodkami ktrych ujaw!ie!ie przed sdem !ie zdeko!spimje jej i!for@

Ane+1

17 9

.,iorNw) dzi,0,j5c, w w,r2n+,c@ de.o+r,tycznyc@ /o*icj, je1t M z /roce1owe8o /2n+t2 widzeni, M bezr,dn,7 od /ewny.i wz8*3d,.i /odobnie je1t z 21t,*,nie. -,+tNw /rzez dzienni+,rzy i n,2+i 1/o0eczne7 Nie w1zy1t+o to) co b,d,cz wie i o i1tnieni2 cze8o je1t r,cjon,inie /rze+on,ny) .o4e 2dowodni? /o1t3/2j5c z8odne z re820,.i .etodo*o8iczny.i) 2zn,ny.i z, obowi5z2j5ce w je8o dy1cy/*inie7 T,+ n/7 d*, ni+o8o +to b*i4ej /rzyjrz,0 1ie -2n+cjonow,ni2 rN4nyc@ in1tyt2cji /eere*ow1+ie8o /,Q1tw,) nie .o4e 2*e8,? w5t/*iwoBci o8ro.n, *iczb, czynNw bez/r,wnyc@ n, 8r2ncie NwczeBnie obowi5z2j5ce8o /r,w,) , do+onyw,nyc@ /rzez -2n+cjon,ri21zy /2b*icznyc@7 odejrzew,. jedn,+) 4e 8dyby +toB do+on,0 /rocentowe8o /orNwn,ni, *iczby 1+,z,nyc@ /r,wo.ocny.i wyro+,.i 15dowy.i -2n+cjon,6 ri21zy /,rtyjnyc@ i /,Q1twowyc@ w +r,j,c@ +o.2ni1tycznyc@ z od/owiedni.i d,ny.i d*, +r,jNw de.o+r,cji z,c@odnic@) to o+,z,0oby 1i3) 4e "2ro/, w1c@odni, 1t,nowi0, o,z3 /r,worc5dnoBci7 W wie*2 /rzy/,d+,c@ by0e. w 1t,nie jedynie w1+,z,? /ewne tro/y) wy12n5? /ierw1ze do.y10y7 &,d by0by. niez.iernie) 8dyby 2d,0o .i 1i3 t5 dro85 z,in1/irow,? +o8oB do b,rdziej 1y1te.,tycznyc@ i /o803bionyc@ 1t2diNw n,d z,+2*i1owy.i ,1/e+t,.i /roce1Nw 1/o0ecznyc@7 St,j,0e. 1i3 w tej /r,cy /rze1trze8,? Fje4e*i /rzy do1t3/ny. .,teri,*e in-or.,cyjny. byto to .o4*iwe( z,1,dy obie+tywnoBci) 2ni+,? jednozn,cznyc@ o/cji /o*itycznyc@7 rzed.iote. .oic@ 2w,8 by0, jedn,+ rzeczywi1toB? /o*ityczn,) +tNr, 1,.,) niej,+o z n,t2ry) je1t n,1ycon, w,rtoBci,.i7 Nie.o4*iwy je1t /ize*o o/i1 *,+iej ize,ywi1toBci) +tNry by0by c,0+owicie /ozb,wiony 2wi+0,Q w w,rtoBci7 Wy1t,rczy bowie. 1twierdzi?) i4 je1t 1i3 n/7 zwo*enni+ie. t,+iej w,rtoBci j,+ /,Q1two /r,w,) by rNwn,0o 1i3 to z,j3ci2 1t,nowi1+, w /o*ityczny. 1/orze7

'=7

+!drzej 3ybertowicz

9R*/4 :12;/* - W*1+3 W*1023*:/+,*.V .3+:0P-:$

, T 1o!takt :ubowy Bi% T lustracja

i dekomu!izacja /W T taj!y wsppracow!ik .1 T .zas 1rukowski 4W T 4kspres Wieczor!y 8% T 8azeta %ol!oLlska <dodatek reSio!al!y 8azety Wyborczej? 88 T 8azeta <5daHska 81 T 8azeta 1rakowska 8P T 8azeta Pomorska 82 T 8azeta 2eSio!al!a <dodatek 8azety Wyborczej T 6ydSoszcz Pia Wocawek /ccuH? 8/ T@ 8azeta /oruHska 8W T 8azeta Wyborcza '1P T -lustrowa!y 1urier Polski 1P T 1urier Polski ,. T ,ajwyszy .zasl ,4 T ,owa Bu ropa ,: T ,owy kwiat 0!P T 0rie!tacja !a Prawo PiP T PaHstwo Prawo PiR T Prawo i Rycie P9 T Poza ukadem. $iesicz!ik spoecz!o@politycz!y P3 T Polska 3broj!a P/ T PrzeSld /ySod!iowy P3 T Polska 3broj!a 2P T 7cs Publica 2D, T 2es Publica ,owa :$ T :zta!dar $odych /0 T /ySod!ik %emokratycz!y /8 T /ySod!ik 8daHski /-, T /ak i ,ie /B T /rybu!i" Budu /$ T /ySod!ik $azowsze /P T /ySod!ik Powszech!y /: T /ySod!ik :olidar!oL R8 T Rycie 8ospodarcze RW T Rycie Warszawy -!!e wykorzysta!e Sazety 1 czasopismaa +!Sora <wczeL!iej T +Sora? 6arwy 8azeta Wspl!a 8lob JU 1o!fro!tacje 1rlowa +postow 1ultura <paryska? 1rytyka Qad . $aSazy! 1rymi!al!y ((G ,ie ,owoLci Polityka Polska T %zisiaj 2eporter 2zeczpospolita :potka!ia /ak /rybu!a Woka!da Wprost Ro!ierz Wol!oLci

spoeczna inicj atywa

Wspieraj autorw dobrych ksiek kupujc ich dziea. Pom tworzy cyfrow bibliotek docz do !as"

edycj i cyfrowych

You might also like