NAZEWNICTWO I PODZIA GWINTW

Gwint to wystp o staym zarysie, utworzony na powierzchni obrotowej w wyniku przesunicia zarysu
wzdu linii rubowej.
Gwinty dziel si na:
walcowe i stokowe, ze wzgldu na ksztat powierzchni, na ktrej s wykonane,
trjktne, trapezowe, prostoktne i okrge ze wzgldu na ksztat zarysu,
zewntrzne (wykonane na powierzchni waka, zwane gwintem ruby) i wewntrzne wykonane w
otworze, zwane gwintem nakrtki),
prawe (wkrcajce si przy obrocie zgodnym z ruchem wskazwek zegara) i lewe wkrcajce si
przy obrocie przeciwnym do ruchu wskazwek zegara),
metryczne, moduowe, calowe i diametral pitch ze wzgldu na sposb normalizowania podziaki,
jednokrotne (zwane jednozwojnymi, w ktrych podziaka jest rwna skokowi) i wielokrotne (zwane
wielozwojnymi, w ktrych podziaka P jest mniejsza od skoku P
h
= zP, gdzie z- krotno gwintu),
Ze wzgldu na du rnorodno gwintw tylko cz z nich zostaa znormalizowana Do gwintw tych
nale:
a) gwint metryczny - trjktny walcowy o kcie zarysu 60, stosowany w Polsce i w wikszoci krajw
europejskich,
b) gwint calowy (Whitwortha) - trjktny walcowy o kcie zarysu 55, stosowany gwnie w krajach
anglosaskich,
c) gwinty rurowe calowe:
walcowy trjktny o kcie zarysu 55,
stokowy trjktny o kcie zarysu 55,
stokowy trjktny o kcie zarysu 60 (tzw Briggsa),
d) gwint trapezowy symetryczny - walcowy o kcie zarysu 30, stosowany gwnie w poczeniach
ruchowych o zmiennych kierunkach obcienia,
e) gwinty trapezowe niesymetryczne:
walcowy o kcie zarysu 30,
walcowy o kcie zarysu 45
f) gwinty walcowe okrge
gwint Edisona, stosowany gwnie w elektrotechnice,
gwint pochaniaczy i masek (PN-70/Z-02000),
gwint opakowa szklanych, metalowych i z tworzyw sztucznych oraz zamkni metalowych i
z tworzyw (PN-72/0-79082)
stosowane w zczach hydraulicznych,
gdzie podstawowym kryterium jest
szczelno,
stosowane w poczeniach ruchowych
obcionych jednokierunkowo,


M, MF, UN...

Whw., Whw.-R (G), BSF

Trapez (DIN 103)

Self-Lock

Okrgy (DIN 405)


Piowy (DIN 513)


BA


Pg (DIN 40430)



METODY WYKONYWANIA GWINTU
Wyrnia si nastpujce, majce przemysowe znaczenie, metody
wykonywania gwintu:
walcowanie,
szlifowanie,
frezowanie,
nacinanie gowicami gwinciarskimi (gwinty zewntrzne),
nacinanie narzynk (gwinty zewntrzne),
nacinanie gwintownikiem (gwinty wewntrzne),
nacinanie noem na tokarce.


WALCOWANIE WGBNE GWINTW

Schemat walcowania wgbnego dwoma walcami:
1 - walce,
2 - podtrzymka,
3 przedmiot obrabiany,
e przesunicie osi przedmiotu,
p posuw wgbny.
WALCOWANIE PRZELOTOWE GWINTU

Schemat walcowania przelotowego dwoma walcami;
1 - walce,
2 - podtrzymka,
3 przedmiot obrabiany,
e przesunicie osi przedmiotu,
p posuw osiowy.
WALCOWANIE ZE STYCZNYM POSUWEM

Schemat walcowania ze stycznym posuwem;
1 - walce,
2 przedmiot obrabiany,
3 podajnik,
p kierunek posuwu stycznego.
WALCOWANIE WIELOKROTNE

Schemat walcowania wielokrotnego;
1 - walce, 2 przedmiot obrabiany,
3 - prowadnice, 4 - uchwyt,
5 przekadnia ze zmian kierunku obrotw po kadym przejciu
p kierunek posuwu uchwytu wraz z przedmiotem obrabianym.
WALCOWANIE SZCZKAMI PASKIMI

Schemat walcowania szczkami paskimi;
1 szczka staa,
2 szczka ruchoma,
3 przedmiot obrabiany,
l
1
cz wejciowa,
l
2
cz kalibrujca,
l
3
cz wyjciowa.
WALCOWANIE ZA POMOC WALCW
SEGMENTOWYCH

Schemat walcowania za pomoc walcw segmentowych;
1 - walce,
2 przedmiot obrabiany,
3 uchwyt.
WALCOWANIE PLANETARNE


Schematy odmian walcowania planetarnego.

WALCOWANIE GWINTW ZEWNTRZNYCH NA
OBRABIARKACH SKRAWAJCYCH

Schemat walcowania gwintu oprawk jednorolkow.
NAJCZCIEJ SPOTYKANE OZNACZENIA
GWINTW

Rodzaj gwintu
Wymiary, ktre naley poda w
oznaczeniu
Znak Przykad
Metryczny zwyky rednica zewntrzna ruby w mm M M16
Metryczny
drobnozwojny
rednica zewntrzna ruby x
skok, w mm
M M16x1
Calowy
rednica zewntrzna ruby w
calach
3/4
Calowy
drobnozwojny
rednica zewntrzna ruby x skok
w calach
W
W 1/2 x
1/16
Rurowy walcowy
rednica wewntrzna rury w
calach
G, Rp G1/2
Rurowy stokowy
rednica wewntrzna rury w
calach
R; Rc Rc3/4
Trapezowy
symetryczny
rednica zewntrzna ruby x
skok, w mm
Tr Tr24x5
Trapezowy
niesymetryczny
rednica zewntrzna ruby x
skok. w mm
S S22x6
Trapezowy
niesymetryczny 45
rednica zewntrzna ruby x
skok, w mm
S45 S4580x5
Okrgy
rednica zewntrzna ruby w mm
x skok w calach
Rd Rd32x1/8
Stokowy calowy
(Briggsa)
rednica nominalna gwintu w
calach
St. B St. B1
Stokowy metryczny
M6x1
rednica nominalna x skok, w mm St. M St. M6x1
Edisona rednica nominalna w mm E E27
Edisona metryczny rednica nominalna w mm Em Em16
Do rurek pancernych liczba skokw gwintu na 1 cal P P16
Do pocze klosza z
korpusem w
elektryczn. oprawach
owietl.
rednica nominalna gwintu klosza
w mm
A A84,5
Rowerowy rednica nominalna gwintu w mm Rw Rw9,5
Do zaworw do dtek rednica nominalna gwintu w mm Gz Gz10,3


PRZYKADY GEOMETRII FREZW DO
GWINTOWANIA
Frez do gwintu z wglika spiek.
z wew. doprowadzeniem chodziwa


Frez do gwintu z wglika spiek.
z wew. doprowadzeniem. chodziwa i 30spiral ostrzy


Frez do gwintu z wglika spiek.
z wew. doprowadzeniem. chodziwa i faz pogbiajc


Frez do gwintu z wglika spiek.
z wew. dopr. chodziwa, faz pogbiajc i 30spiral ostrzy


Frez do gwintu z wglika
stokowy


Frez do gwintu z wglika
Stokowy rowkami spiralnymi 30i wew. doprowadzeniem chodziwa


Wierto-frez do gwintu BGF z wglika,
z wew. doprowadzeniem chodziwa


Cyrkularny wierto-frez do gwintu z wglika
z wew. doprowadzeniem chodziwa (lewotncy)




PRZYKADY GEOMETRII GWINTOWNIKW I
GNIOTNIKW




PRZYKADY GEOMETRII NARZYNEK









DOBR REDNICY FREZA DO REDNICY GWINTU





WARTOCI ORIENTACYJNE PRDKOCI SKRAWANIA I POSUWW.
Frezy do gwintu
Wglik spiekany
Prdko skrawania v
c
w m/min Posuw na ostrze f
z
w mm
rednica freza d
1

Materia Wytrzymao Niepokrywane Pokrywane-TiCN
do 8 mm ponad 8 mm
Stopy aluminium,
odlewnicze i do przerbki
100 - 250 150 - 400 0,05 - 0,08 0,07 - 0,20
eliwo szare, GG 80 - 140 100 - 200 0,04 - 0,07 0,05 - 0,15
eliwo sferoidalne, GGG 60 - 120 80 - 200 0,04 - 0,07 0,05 - 0,15
Stale konstrukcyjne < 400 N/mm
2
40 - 100 80 - 250 0,04 - 0,07 0,05 - 0,15
Stale niskostopowe 400-800 N/mm
2
30 - 80 60 - 120 0,04 - 0,07 0,05 - 0,15
Stale wysokostopowe > 800 N/mm
2
20 - 60 40 - 150 0,03 - 0,05 0,04 - 0,12
Stale nierdzewne < 850 N/mm
2
20 - 60 40 - 150 0,03 - 0,05 0,04 - 0,12
Stale z du zawartoci
Cr i Ni, stopy tytanu
> 850 N/mm
2
15 - 50 20 - 80 0,03 - 0,05 0,04 - 0,10
Tworzywa sztuczne,
duroplasty, thermoplasty
60 - 150 100 - 400 0,05 - 0,10 0,08 - 0,25

Wierto-frezy do gwintu Wglik
spiekany
Prdko skrawania v
c
w m/min Posuw wiercenia f
b
w mm/obr. Posuw frezowania f
z
w mm/zb
rednica freza d
1
rednica freza d
1

Materia Nie pokrywane Pokrywane-TiCN
do 8 mm ponad 8 mm do 8 mm ponad 8 mm
Odlewnicze stopy
aluminium
100 - 250 150 - 400 0,15 - 0,30 0,20 - 0,40 0,05 - 0,08 0,07 - 0,15
eliwo szare, GG 80 - 140 100 - 200 0,10 - 0,25 0,20 - 0,40 0,04 - 0,07 0,05 - 0,12
Duroplasty
krtkowirowe
60 - 150 100 - 400 0,15 - 0,30 0,20 - 0,40 0,05 - 0,10 0,08 - 0,20

Frezy do gwintu
HSS E
Prdko skrawania v
c
w m/min Posuw na ostrze f
z
w mm
Materia Niepokrywane Pokrywane-TiCN
rednica freza d
1

Ponad 8 mm
Aluminium, stopy aluminium 10 - 20 20 - 40 0,07 - 0,20
Tworzywa sztuczne 40 - 80 40 - 80 0,08 - 0,25

SZLIFOWANIE GWINTW

Odmiany szlifowanie gwintw s zwizane gwnie z
liczb zarysw gwintu na ciernicy oraz kierunkiem
posuwu gwnego.
Wyrnia si wic:
-szlifowanie wzdune ciernic o zarysie pojedynczym lub
wielokrotnym,
-szlifowanie wzdune lub poprzeczne, zwane te
wgbnym
Oprcz podziau na odmiany szlifowanie gwintw mona
dzieli na rodzaje: zgrubne, wykaczajce i wygadzajce.
Przedmiot do szlifowania moe by mocowany w
uchwycie, uchwycie i kle, w kach lub bezkowo
FREZOWANIE GWINTW

ZASADY FREZOWANIA GWINTW WEWNTRZNYCH
Zakres Frezowanie gwintu
Wiercenie i frezowanie
gwintu
Operacje
wstpne
Wiercenie otworu
Brak
Proces
technologiczny
Frezowanie gwintu narzdziem z
wglika
Frezowanie gwintu
narzdziem z pytk
wymienn
Wiercenie i
frezowanie
gwintu
Cyrk.
wiercenie i
frezowanie
gwintu
Zasada
obrbki



NACINANIE GWINTU GOWICAMI GWINCIARSKIMI

a) noe promieniowe,
b) noe styczne,
c) noe krkowe.

TOCZENIE GWINTW (konwencjonalne)

TOCZENIE GWINTW (konwencjonalne)





Skrzynka taka umoliwia, bez kadorazowego ustawiania przekadni
gitarowej ruchu rubowego, nacinanie gwintw o znormalizowanych skokach.
Rozrnia si cztery rodzaje gwintw o znormalizowanych skokach:
gwint metryczny, gdzie znormalizowany skok P
h
podaje si w [mm],
gwint moduowy stosowany przy obrbce limakw, gdzie
znormalizowany jest modu m, a skok wyraony w [mm] wyraa si
wzorem: P
h
= zm, gdzie z-krotno gwintu,
gwint calowy, gdzie znormalizowana jest liczba zwojw gwintu j,
przypadajca na dugo jednego cala, kt6rego skok wyraony w [mm]
wyraa si wzorem 4 , 25
" 1
=
j
P
h

gwint diametral pitch (DP), gdzie znormalizowana jest
liczba zwojw gwintu j przypadajca na dugo cali, kt6rego
skok wyraony jest wzorem 4 , 25
" 1

=
j
P
h