PSYCHOLOGIA STRESU WYK2

PRZYCZYNY CIERPIEŃ WSPÓŁCZESNEGO CZŁOWIEKA (WHO)

PRZYCZYNY LICZEBNOŚĆ

1. Stres 400mln
2. Depresja 370mln
3. Alkoholizm 288mln
4. Zaburzenia osobowości 250mln
5. Chroniczna nieśmiałość 60mln
6. Schizofrenia
7. Epilepsja
8. Demencja

Na temat stresu istnieje pewna wiedza potoczna Wg niej stres to stan obciążenia psychicznego, gdy
wykonanie ważnego zadania, realizacja ważnego celu stają się bardzo trudne lub wręcz niemożliwe.
Źródłem stresu mogą być sytuacje zagrażające zdrowiu, czy życiu ale też poczucie braku kontroli
nad wydarzeniami lub przeświadczenie , że zadanie jest zbyt trudne do wykonania . Gdy bodziec
stresowy działa z umiarkowaną siłą i krótko , wzmaga emocje człowieka . Wywołuje korzystną
mobilizację umysłu i całego organizmu (przyśpiesza procesy pamięciowe, wzmaga sprawność
działania) Stres długotrwały i silny rozstraja organizm, prowadzi najpierw do chaotycznego
pobierania i przekazywania informacji, potem do dezorganizacji zachowania, w końcu do utraty
kontroli nad emocjami i działaniami. Nadmierny stres przynosi oczywiste skutki- choroby
psychosomatyczne.

Jest to zgodne z pewnym mechanizmem atawistycznym , który odziedziczyliśmy po

zwierzętach Jest to atawizm związany z wydzielaniem pewnych substancji chemicznych,
energetycznych pobudzających nas do gotowości do wysiłku.

W sytuacji gdy zwierze oceni sytuacje jako zagrażającą j ego życiu musi uciekać lub atakować a do
tego trzeba nastawić organizm. Dzieje się to automatycznie . Ten atawistyczny mechanizm jest także
odziedziczony przez człowieka . Jeśli jednak uzasadniony jest wzmożony wysiłek i wzmożony
poziom energetyczny w przypadku zwierząt, gdyż w ich świecie występuje realne zagrożenie i trzeba
naprawdę uciekać , to u człowieka w wielu przypadkach jest to nie uzasadnione. Gdyż mając
inteligencję , działając poza popędami-świadomie, racjonalnie nadal nie umiemy sobie poradzić z
tym co nam zostało w spadku po zwierzętach.
Człowiek zagrożenie może sobie wymyślać, wytwarzając sobie sztuczny stres . Ale gdy człowiek
zdefiniuje sobie we własnym umyśle że to jest stres - stres symboliczny psychologiczny to
automatycznie nie mając nad tym żadnej kontroli, uruchamia mechanizm atawistyczny do walki lub
ucieczki, Czyli cały zakodowany proces uruchamiania pewnego poziomu hormonalnego, który
odpowiada za pobudzenie , bez możliwości zatrzymania go. Ta nadmiarowość , która jest zjawiskiem
pozytywnym w świecie zwierzęcym , w przypadku człowieka jest zła . Powoduje ona że człowiek
bardziej cierpi nie umiejąc sobie z nimi poradzić generujemy sobie coraz to nowsze stresy
psychologiczne.

Zostało to potwierdzone empirycznie przez Pawiowa , który założył że psy myślą, że psy także
potrafią przeadresować swoje reakcje na poziom symboliczny. Klasyczna nerwica Pawiowa
zwierzęca polega na tym , że pies przenosi zagrożenie realne na poziom zagrożenia symbolicznego

W eksperymencie Pawiowa w badaniach nad uczeniem się zwierząt, nagradzał on i karał psa za to
czy rozpoznawał kwadrat i kółko . Później coraz mniej różnicował obie te figury , i nadal karał bądź
nagradzał. Kiedy kółko było zbliżone do kwadratu okazało się , że pies nie wiedział już jakie to
figury a bardzo chciał poradzić sobie z tym zadaniem aby uniknąć kary lub zasłużyć na nagrodę . I
kończyło się to u każdego psa ciężką nerwicą, podobną do ludzkiej nerwicy.

SPOSOBY UJMOWANIA STRESU

1. Perspektywa teoretyczna
2. Źródła stresu
• Fizyczne źródło stresu
• Chronobiologiczne źródła stres

3. Reakcje na stres
4. Jak sobie radzić ze stresem
TEORIE STRESU l. TEORIA

HOMEOSTAZT
Stworzona została przez fizjologów .Zastanawiali się oni w jaki sposób organizm umie się
przystosować do zmiennych warunków środowiska . Wg ich istnieje taki mechanizm który powoduje
dostrajanie się organizmu do wymagań środowiska zewnętrznego Organizm musi mieć fizjologiczne
czujniki reagujące lub na błąd dodatni lub na ujemny. Istnieje względna równowaga zapamiętana w
genach , żeby organizm mógł funkcjonować . Każde odstąpienie od tej równowagi jest natychmiast
wychwytywane przez czujnik dodatni lub ujemny. Następnie efektory reagują na sygnał i
sprowadzają to do stanu normalnego

Jest to najogólniejsza idea stresu. Stres jest rozbieżnością między stanem idealnym .

TEORIA SELY'EGO
Pierwszy zajął się wyjaśnianiem definicji stanu stałości odstępstwa od niej był Sely Ludzie
niezależnie od specyficznych reakcji na stan zagrożenia organizmu , poza tym że działają
specyficznie ( np. leczenie ), działaj ą również nie specyficznie czyli niezależnie od
typu choroby. Można zaobserwować takie reakcje które są wspólne dla wszystkich chorób, dla
wszystkich zagrożeń . Ten niespecyficzny syndrom zachowań i reakcji, które towarzyszą chorobą i
zagrożeniom życia nazwał stresem

W każdej sytuacji zagrożenia organizmu występują dwie specyficzne reakcje , posiadające

trzy fazy.
 OGÓLNY SYNDROM
PRZYSTOSOWANIA

+ REAKCJA ALARMOWA

+ SYNDROM ODPORNOŚCI

+ STADIUM WYCZERPANIA

Kiedy pojawi się zagrożenie, to zagrożenie jest zarejestrowane (świadomie lub nieświadomie).
Następnie pojawia się reakcja alarmowa. Jeżeli jest to normalny poziom funkcjonowania, który jest
charakterystyczny dla każdego zwierzęcia , to gdy pojawia się zagrożenie , to w początkowej fazie
trzeba podjąć mobilizację organizmu . Jeżeli zwierzę zbyt mocno się zmobilizuje , to w pierwszej
fazie wykorzysta swoje zapasy . I jeżeli zużyje zbyt dużo energi to następuje faza wyczerpania .
Towarzyszą temu wszelkie symptomy , które układają się w pewien syndrom, (jest to związane z
mobilizacją organizmu na różnych poziomach)
Gdy organizm zaczyna się już organizować na poziomie mózgu , cały system poradzenia sobie z tą
sytuacją, oceny jej doprowadza do odporności. Faza odporności trwa przez jakiś czas , ale jest
ograniczona i kiedy sytuacja jest opanowana wracamy do poprzedniego poziomu funkcjonowania .

Jeżeli jednak organizm nie może sobie poradzić , to następuje zgon

REAKCJA ALARMOWA

Te reakcje fizjologiczne prowadzące albo do powrotu do stanu normalnego lub do wyczerpania

krańcowego i do śmierci, to jest sterowane bardzo precyzyjnymi układami fizjologicznymi na
poziomie układu hormonalnego ponieważ hormony są odpowiedzialne za to, by w przypadku
zagrożenia organizmu przyśpieszać pewne reakcje , mobilizować organizm do działania , a w innych
wypadkach, kiedy potrzebo to zwalniać (sen , odpoczynek). Cały tan system hormonalny jest
zaangażowany w obronę przed stresem. TEN MODEL JEST KRYTYKOWANY !!!

• Zasługą Sely'ego jest, że stworzył model i zauważył pewne zjawiska , a nie to jak je
tłumaczył

• Zauważył, że stres prowadzi do nie efektywnego działania i nazwał dystresem

FIZJOLOGICZNE MECHANIZMY STRESU

STRES —————— przesadka mózgowa

++
+

Beta endomorfiny
hormon

adrenokortykotropowy układ

nerwowy
+

nadnercza część

rdzeniowa

część korowa
 STRES I DYSTRES

TEORIA FRUSTRACJI

Termin stres używany jest w psychologii od niedawna wcześniej używano terminu frustracja Teorie
frustracji były pierwszymi naukowymi teoriami dotyczącymi sytuacji trudnych Odwołuje się ona do
mechanizmów psychologicznych. Uważa się że człowiek świadomy realizuje jakiś cel i dobiera do
niego jakieś środki. Gdy na drodze do realizacji jakiegoś celu pojawia się przeszkoda, która
uniemożliwia realizację celu, to wywołuje ona reakcje psychiczne człowieka, które są związane z
rozeznaniem czy ta przeszkoda jest tak duża , że w ogóle uniemożliwia wykonanie zadania , czy
istnieje jakiś sposób poradzenia sobie z nią.

W teorii tej pokazane jest 5 strategii radzenia sobie z frustracją:

1. Rezygnacja submisywna
2. Pokonanie przeszkody
3. Ominięcie przeszkody
4. Cel zastępczy
5. Ucieczka od sytuacji frustracyjnej Była to pierwsza teoria , która mówiła, że człowiek może
różnie reagować . Próba wytłumaczenia poszczególnych typów reakcji jest bardzo
różnorodna . Na bazie tej teorii powstało wiele badań .