Marek Wichrowski

Zakład Historii Medycyny i Filozofii

TERAPIA UPORCZYWA
Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

W KONTEKŚCIE
ZASADY ŚWIĘTOŚCI
ŻYCIA CZŁOWIEKA
NIEWINNEGO
Kluczowe systemy bioetyczno-prawne
 1. Etyki religijno-deontologiczne: zasada
świętości/wartości życia człowieka
niewinnego;
 2. Etyki konsekwencjalne – utylitaryzm:
zasada jakości życia.
Zasady świętości życia
 1. Z. św. życia każdej istoty, która
posiada nocyreceptory;
 2. Z. św. życia człowieka w ogóle;
 3. Z. św. życia człowieka niewinnego
(Ojcowie Kościoła, św. Augustyn);
 Z. św. życia człowieka niewinnego
zmodyfikowana (Pius XII, Jan XXIII, Jan
Paweł II)
Zmodyfikowane pryncypium
 1.Nie wolno w żadnym wypadku działać
 lub zaniechać działania z intencją
 odebrania życia człowiekowi.
  
 2.Śmierć człowieka może być wyłącznie
 przewidywaną ale niechcianą (nie
 objętą intencją) konsekwencją czynu
 dopuszczalnego.
  
  
 3.Dopuszczalne jest – w ściśle
 określonych warunkach – wycofanie
 się z terapii podtrzymującej życie lub/i
zaprzestanie stosowania nadzwyczajnych
 środków leczniczych.
  
 4.Życie człowieka jest równe, nienaruszalne
 i godne podtrzymywania.
  
 5. Życie człowieka jest bonum honestum.
  
Konsekwencje czynu X lub zaniechania
X

 1. Przewidywane i zamierzone (objęte intencją)

 – np. niwelowanie bólu całościowego.

 2. Przewidywane i niezamierzone/niechciane (nie

objęte intencją) – np. śmierć pacjenta po
wycofaniu się z terapii uporczywej.

3. Nieprzewidywane (chaos zdeterminowany).

Pryncypium jakości życia
 1.Wartość życia ludzkiego jest funkcją
określonych zmiennych.

  
 2.Wartościami tych zmiennych są cechy
 naturalne, które mogą być orzekane z
 zdaniu „A jest B”, gdzie A oznacza życie
 ludzkie, zaś B cechę jaka mu przypisujemy.

  
 3.Istnieją empiryczne metody, pozwalające
 rozstrzygnąć, czy konkretne życie posiada
 tę cechę, czy nie.

  
 4.Życie ludzkie nie ma wartości
 bezwzględnej.

 5. Życie człowieka jest bonum utile.

Perspektywa
Terapia uporczywa/ uporczywość
terapeutyczna
 Działanie, którego celem jest utrzymanie
przy życiu nieuleczalnie chorego przy
pomocy nadzwyczajnych lub
zwyczajnych środków leczniczych, ale
wbrew jego najlepiej pojętym interesom,
wbrew przekonaniom pacjenta, wbrew
godności istoty ludzkiej, wbrew naturze.
Trudność formalna
 1„Terapia uporczywa” („uporczywość
terapeutyczna”) należy do terminów o
nieostrym zakresie;

 2. Zbiór desygnatów -zakres terminu
„terapia uporczywa” jest rozmyty.
Nieostry zakres terminu/niewyraźna treść

„Sprawa terminów nieostrych stanowi

jeden z niepokojących problemów
logicznych. Istnieją przedmioty, co do
których nigdy nie potrafimy
rozstrzygnąć, czy podpadają one czy nie
podpadają pod taki termin.”
Marian Przełęcki, W sprawie terminów nieostrych,
Studia Logica, VIII, 1958 r.
Metafora nieostrości – nie wiesz jak
zdecydować: 1, ?, może 0 ?

1
Terapia uporczywa
?
Brak pewności/zgody w
0
Nie mamy do czynienia
materii tego, czy dane z terapią uporczywą
działanie jest terapią
uporczywą czy nią nie
jest (np. sztuczne
odżywianie i
nawadnianie)
Kryteria demarkacji –
kontekstualne!
1.Działanie - zaniechanie działania;

2.Zwyczajne-nadzwyczajne środki lecznicze

Klasyczny przypadek: Karen Ann
Quinlan (1954 – 1976 -1985)
 - respirator
 - tracheostomia
 - przetrwały stan wegetatywny
T.Dangel, M.Wichrowski

Did doctors defy Pope

John Paul II’s wishes on
treatment?
(European Journal of Palliative Care, 2007, 14 (5)
Wnioski
 1. Brak ostrości terminu „terapia uporczywa”
wyklucza zgodę na definicję projektującą zakres.
 2. Spór o sens „uporczywości terapeutycznej”
jest niekonkluzywny na gruncie etyki.
 3. Spór o sens „uporczywości terapeutycznej”
jest w ograniczony sposób konkluzywny na
gruncie prawa medycznego.
 4. Jedynym rozwiązaniem o ograniczonym
zakresie skuteczności jest testamentowe
dysponowanie życie.