Pani

Ewa Kopacz
Marszaek Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej
Opinia do
obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierzt
przedstawionego przez Komitet !nicjatywy "stawodawczej
#druk nr $%&'(
) dotyczy wprowadzenia zakazu stosowania podczas uboju byda system*w
kr+powania w odwrotnym poo,eniu #tzw- klatki obrotowej(
.a pocztku pragniemy zauwa,y/0 ,e projekt ustawy jest w istocie rzeczy
bezprzedmiotowy0 bowiem na terenie Rzeczpospolitej Polskiej na mocy ustawy z dnia $1
sierpnia 1''2 roku #3z-"-z $41% poz- 567( istnieje ju, zakaz stosowania podczas uboju
byda system*w kr+powania w odwrotnym poo,eniu #tzw- klatki obrotowej(-
Systemy0 o kt*rych mowa0 s stosowane jedynie podczas uboju religijnego bez
oguszenia w celu zapewnienia lepszej kontroli nad u8miercanym zwierz+ciem oraz
bezpiecze9stwa personelu ubojni- : Polsce podobne systemy unieruchamiania zwierzt
nie mog mie/ zastosowania ze wzgl+du na ;akt0 ,e ustawa o ochronie zwierzt nie
zezwala na u8miercanie zwierzt w ubojni bez wcze8niejszego ich oguszenia-
3o wyroku <rybunau Konstytucyjnego w dniu $2 listopada $41$ r- w Polsce
obowizywa niezgodny z ustaw o ochronie zwierzt par- 5 ust- $ rozporzdzenie
MRiR:0 kt*ry nadawa pozory legalno8ci ubojowi rytualnemu przeprowadzanemu na
terenie Polski- =Od 1-41-$41% r-0 gdy przepis ten utraci moc0 z prawa polskiego znikn
og*lny wyjtek dopuszczajcy ub*j ze wzgl+du na wymogi wyznaniowe->
1

<aki stan prawny uksztatowa si+ po wyroku <rybunau Konstytucyjnego i nie uleg
zmianie do dnia dzisiejszego- Polska poin;ormowaa Komisj+ Europejsk zgodnie z art- $7
ust- $ Rozporzdzenia Rady 14''?$44'0 i, na jej terenie obowizuj przepisy ustawy o
ochronie zwierzt zapewniajce dalej idc ochron+ zwierzt podczas ich u8miercania w
przypadku uboju religijnego #co oznacza0 ,e przewidziane przez art- & ust- &
rozporzdzenia nr 14''?$44' na terenie Polski nie obowizuje( poprzez nakaz oguszania
zwierzt przed ich wykrwawieniem #w przypadku uboju dokonywanego w rze@ni i uboju
zwierzt kopytnych poza rze@ni(- Aiorc pod uwag+0 i, ww rozporzdzenie Rady
nakazuje0 aby ub*j religijny bez wcze8niejszego oguszania odbywa si+ jedynie w rze@ni0
z zestawienia tych przepis*w wynika0 i, na terenie Polski nie wolno dokonywa/ uboju
religijnego bez oguszenia0 a w zwizku z tym nowelizacja zakazujca stosowania klatek
1 Ewa towska, Monika Namysowska, Mateusz Grochowski, Aneta Wiewirowsko-Domaa!ska "EMMA# $%rawo
&E o u'o(u zwierz)t i (eo *o!ska im*!ementac(a+ ko!iz(e interesw i ich rozwi)zywanie "cz, --#. "Euro*e(ski
%rze!)/ 0)/owy, 1121314#
obrotowych stosowanych wycznie podczas takiego uboju jest bezzasadna-
Musimy zatem przyj/0 ,e rzeczywistym celem przedmiotowego projektu0 mimo jego
pozornej nieporadno8ci legislacyjnej0 nie jest zakaz stosowania klatek obrotowych0 a
wprowadzenie mo,liwo8ci przeprowadzania na terenie Polski uboju religijnego bez
oguszenia z przeznaczeniem na cele handlowe0 na co r*wnie, wskazuje dalsza cz+8/
uzasadnienia projektu0 skupiajca si+ g*wnie na argumentach gospodarczych-
Przyjmujc powy,szy cel za ;aktyczn intencj+ autor*w projektu0 pragniemy zauwa,y/0
co nast+pujeB
1- Rozporzdzenie Rady 14''?$44'0 co wynika z brzmienia Preambuy #punkt 15(0
zezwala na odst+pstwo od obowizku oguszania zwierzt u8miercanych w rze@ni jedynie
dla krajowych grup wyznaniowych-
CD---Ebiorc pod uwag+ cel wprowadzenia wyjtku #zapewnienie wolno8ci wyznania i
prawa do uzewn+trzniania religii(0 nale,y uzna/0 ,e ub*j taki ma by/ nie tylko
prowadzony wedug metod wymaganych przez religi+0 lecz tak,e dla cel*w obrz+d*w
religijnych- Rezygnacja z jednoczesnego wymagania obu przesanek i przyj+cie
rozumienia0 zgodnie z kt*rym byoby mo,liwe u8miercanie zwierzt wedug obrz+d*w
religijnych0 ale jedynie dla cel*w handlowych0 s sprzeczne z zasad proporcjonalno8ci i0
w konsekwencji0 z prawem "E-C
$

CFa granic+ zakresu wyjtku nale,y jednak uzna/ wyw*z mi+sa pozyskiwanego z uboju
bez oguszenia do pa9stw trzecich- F ;aktu0 ,e art- $7 ust- & rozporzdzenia nr 14''?$44'
wprowadza mo,liwo8/ obrotu mi+sem pochodzcym z uboju rytualnego w ramach "E0
nie mo,na bowiem wywodzi/ #jest to wyjtek i zakres jego stosowania nale,y wykada/
8ci8le(0 i, mo,liwy jest eksport do pa9stw trzecich-C
%

CGelem projektu rzdowego Dprzyp- kt*ry by identyczny z opiniowanym projektem
obywatelskimE byo stworzenie podstawy prawnej0 kt*ra umo,liwiaaby legalizacj+
praktyki uboju na eksport0 jaka wyksztacia si+ na tle rozporzdzenia z $44& r-0 a kt*ra
niewtpliwie przekraczaa granice nawet najbardziej liberalnego wyjtku dopuszczalnego
na tle rozporzdzenia nr 14''?$44'-C
&
.a tak interpretacj+ przepis*w rozporzdzenia 14''?$44' wskazuje r*wnie, sama
Komisja Europejska w odpowiedziach na interpelacje0 m-in- na zapytanie europosa
Hanusza :ojciechowskiegoB
=art- & ust- &0 jak wszelkie odst+pstwa0 nale,y interpretowa/ wsko0 biorc pod uwag+
cele rozporzdzenia0 kt*re s zgodne z art- 1% <raktatu o ;unkcjonowaniu "nii
Europejskiej0 jak r*wnie, wolno8/ religii oraz prawo do uzewn+trzniania religii lub
przekona9 poprzez uprawianie kultu0 nauczanie0 praktykowanie i uczestniczenie w
obrz+dach0 co zapisano w art- 14 Karty praw podstawowych "nii Europejskiej->
6
1 Ewa towska, Monika Namysowska, Mateusz Grochowski, Aneta Wiewirowsko-Domaa!ska "EMMA# $%rawo
&E o u'o(u zwierz)t i (eo *o!ska im*!ementac(a+ ko!iz(e interesw i ich rozwi)zywanie "cz, -#. "Euro*e(ski
%rze!)/ 0)/owy, 1121314#
4 tam5e
6 Ewa towska, Monika Namysowska, Mateusz Grochowski, Aneta Wiewirowsko-Domaa!ska "EMMA# $%rawo
&E o u'o(u zwierz)t i (eo *o!ska im*!ementac(a+ ko!iz(e interesw i ich rozwi)zywanie "cz, --#. "Euro*e(ski
%rze!)/ 0)/owy, 1121314#
7 htt*+22www,euro*ar!,euro*a,eu28eData29uestions2re*onses:9e213112311;362%;:8E"1311#311;36:%<,*/=
Irgument gospodarczy podnoszony w uzasadnieniu jest wi+c bezzasadnyB polscy
przedsi+biorcy nie b+d w stanie przeprowadza/ uboju religijnego bez oguszenia0 co
jasno wynika ze s;ormuowania rozporzdzenia 14''?$44'0 kt*re obecnie0 wraz z
zapewniajcymi wy,szy ni, minimalny standard przepisami polskiej ustawy o ochronie
zwierzt0 reguluje wymienione w art- 1 kwestie dotyczce u8miercania zwierzt-
:prowadzenie mo,liwo8ci przeprowadzania uboju rytualnego poza wski zakres
wyjtku b+dzie skutkowao wszcz+ciem post+powania przez Komisj+ Europejsk0 jako
wa8ciwego organu do kontroli przestrzegania przez pa9stwa czonkowskie przepis*w
prawa unijnego-
$- Rozporzdzenie Rady 14''?$44'0 majc za cel popraw+ dobrostanu zwierzt podczas
ich u8miercania0 nie zawiera przepis*w umo,liwiajcych pa9stwom czonkowskim
wyco;anie si+ z raz podniesionego poziomu dobrostanu zwierzt-
.a ;akt ten wskazuj m-in-B
a( Ewa J+towska0 Monika .amysowska0 Mateusz Krochowski0 Ineta :iewi*rowska)
3omagalska
7
B
=!stniej jednak powa,ne przesanki #wynikajce z promowania w rozporzdzeniu nr
14''?$44' dobrostanu zwierzt0 a o czym bya mowa przy omawianiu kontekst*w
uchwalenia tego aktu(0 by sdzi/0 ,e noty;ikowanie wy,szego standardu na dat+ wej8cia
w ,ycie rozporzdzenia zamrozio poziom ochrony zwierzt w prawie polskim na
aktualnym poziomie->
b( Prokuratura Keneralna w stanowisku dotyczcym wniosku Fwizku Kmin
:yznaniowych Lydowskich w RP do <rybunau Konstytucyjnego
2
B
=!nnymi sowy0 na gruncie omawianego Rozporzdzenia Rady #:E( nr 14''?$44' w
sprawie ochrony zwierzt podczas ich u8miercania0 wydaje si+ wtpliwe0 czy istnieje
realna mo,liwo8/ wyco;ania si+ przez prawodawc+ polskiego z noty;ikowanego0
podwy,szonego standardu ochrony dobrostanu zwierzt->
%- Poniewa, projekt obywatelski jest kopi projektu rzdowego #cznie z podaniem
organizacji0 kt*re go zaopinioway(0 nale,y odnie8/ do niego r*wnie, opini+ Prokuratury
Keneralnej do projektu rzdowego0 kt*ra nie zostaa uwzgl+dniona podczas jego
procedowania- .ajwa,niejsze z nich toB
=Por*wnanie tre8ci normatywnych powoanych powy,ej przepis*w prowadzi do
wniosku0 i, w przypadku wej8cia w ,ycie art- %& ust- 1 ustawy z dnia $1 sierpnia 1''2 r- o
ochronie zwierzt w proponowanym ksztacie0 w polskich ubojniach mo,liwe b+dzie
u8miercanie zwierzt bez uprzedniego oguszania #a wi+c przytomnych i reagujcych na
bod@ce(0 przy zastosowaniu system*w kr+pujcych0 polegajcych na ich odwrotnym lub
> Ewa towska, Monika Namysowska, Mateusz Grochowski, Aneta Wiewirowsko-Domaa!ska "EMMA# $%rawo
&E o u'o(u zwierz)t i (eo *o!ska im*!ementac(a+ ko!iz(e interesw i ich rozwi)zywanie "cz, --#. "Euro*e(ski
%rze!)/ 0)/owy, 1121314#
; htt*+22www,*,o?,*!2aktua!nosci-*rokuratury-enera!ne(2zakaz-u'o(u-rytua!neo-nie-narusza-konstytuc(i-i-
konwenc(i-*raw-cz!owieka,htm!@,&3MAi?m0yri
innym nienaturalnym poo,eniu0 uniemo,liwiajcym ruchy boczne i pionowe gowy
zwierz+cia i dajcym si+ regulowa/ odpowiednio do jego wielko8ci->
Prokuratura Keneralna susznie wskazuje0 ,e e;ekt proponowanych zmian b+dzie
przeciwny do deklarowanych cel*wB zamiast zakazu stosowania klatek obrotowych0
nastpi zezwolenie na ub*j bez oguszenia oraz stosowanie klatek obrotowych-
=.adto0 uprzejmie zauwa,am0 i, zawarte w pkt $ projektu przepisy karne obarczone s
b+dami o charakterze legislacyjnym- D---E
D:E przepisie karnym znamiona czynu zabronionego okre8la si+ w spos*b
wyczerpujcy0 bez odsyania do nakaz*w albo zakaz*w zawartych w pozostaych
przepisach tej samej ustawy lub w przepisach innych ustaw D---E- : powy,szym aspekcie0
redakcja proponowanego art- %6 ust- 1 ustawy o ochronie zwierzt nie spenia wymog*w
poprawnej legislacji->
Pragniemy przypomnie/0 ,e zasady poprawnej legislacji wynikaj z art- $ Konstytucji
RP-
Gao8/ opinii Prokuratury Keneralnej z dnia $& maja $41% r- w zaczniku do niniejszej
opinii-
&- Proponowana zmiana brzmienia ustawy o ochronie zwierzt ingeruje bezpo8rednio w
tre8/ norm religijnych0 naruszajc art- $6 Konstytucji RP-
Podczas gdy obecne brzmienie art- %& nakada normy post+powania na wszystkie
podmioty prawa0 proponowana nowelizacji wprost nakazuje wyznawcom judaizmu i
islamu0 w jaki spos*b musz dokonywa/ uboju0 tzn- musz dokonywa/ go bez oguszenia0
nawet je8li przyj+ta przez nich interpretacja prawa religijnego tego nie nakazuje-
=Ghodzi tu o muzuma9ski ub*j halal0 kt*ry dla wielu odbiorc*w takiego mi+sa mo,e
by/ wykonywany po oguszeniu0 zwaszcza gdy nie prowadzi ono samoistnie do 8mierci-
<aki ub*j przewidziany by w uzgodnieniach weterynaryjnych eksportu mi+sa halal do
<urcji0 najwi+kszego odbiorcy polskiego mi+sa z uboju rytualnego w $411 i $41$ r- Haki
dokadnie by udzia uboju halal z oguszaniem #a wi+c zgodnego z ustaw o ochronie
zwierzt( w caym uboju rytualnym M nie wiadomo0 bo ministerstwo rolnictwa zrobio
wszystko0 by ca tamt praktyk+ doszcz+tnie Codbiurokratyzowa/C0 tzn- wyj/ spod
kontroli pa9stwa-
Skd si+ bierze w projekcie bezwzgl+dny zakaz oguszania podczas uboju rytualnegoN
Proponowany przepis karny brzmi nast+pujcoB
=Kto zabija0 u8mierca zwierz+ albo dokonuje uboju zwierz+cia z naruszeniem przepis*w
art- 7 ust- 10 art- %%0 art- %& ust- 1)& lub art- & ust- 1 lub & rozporzdzenia 14''?$44' D---E
podlega grzywnie0 karze ograniczenia wolno8ci albo pozbawienia wolno8ci do lat $->
Przepis przewiduje wi+c kar+ dla ka,dego0 kto podczas uboju narusza0 mi+dzy innymi0
norm+ wyra,on w art- & ust- & rozporzdzenia Rada #:E( nr 14''?$44'- Arzmi onaB
=: przypadku zwierzt poddawanych ubojowi wedug szczeg*lnych metod
wymaganych przez obrz+dy religijne wymogi ust- 1 Da wi+c i oguszania przed ci+ciemE
nie maj zastosowania0 pod warunkiem0 ,e ub*j ma miejsce w rze@ni->
<re8ci normatywn tego ostatniego przepisu jest ustanowienie wyjtku- .aruszeniem
takiego przepisu jest zatem nie zastosowanie okre8lonego w nim wyjtku- <re8/
normatywna wyjtku0 o nie stosowaniu oguszenia0 staje si+ przez to norm bezwzgl+dnie
wymagan podczas uboju rytualnego- Oguszanie zwierzt podczas uboju rytualnego
b+dzie wi+c bezwzgl+dnie zakazane0 i to niezale,nie od tego0 jak zapatruj si+ na to sami
wyznawcy religii0 na rzecz kt*rych jest prowadzony-
Mamy tu do to czynienia z bezzasadn ingerencj prawa pa9stwowego bezpo8rednio w
tre8/ norm religijnych- : dodatku0 ta ingerencja ze strony ustawy o ochronie zwierzt
skierowana jest ewidentnie przeciw dobru zwierzt0 a nie dla ich ochrony->
5
6- :skazujemy0 ,e uzasadnienie projektu ustawy ustawy nie spenia wymog*w okre)
8lonych w art- %& ust- % Regulaminu Sejmu bowiem nie przedstawia wynik*w przepro)
wadzanych konsultacji oraz nie in;ormuje o przedstawionych wariantach i opiniach-
7- :skazujemy0 ,e uzasadnienie projektu ustawy ustawy nie spenia r*wnie, wymog*w
okre8lonych w art- %& ust- $ Regulaminu Sejmu0 bowiem nie przedstawia rzeczywistego
stanu w dziedzinie0 kt*ra ma by/ unormowana0 nie przedstawia przewidywanych
skutk*w spoecznych0 gospodarczych0 ;inansowych i prawnych- Go wi+cej uzasadnienie
projektu ustawy zawiera szereg in;ormacji nieprawdziwych i wprowadzajcych w bd
organy wadzy ustawodawczej -
Od dnia wprowadzenia zakazu uboju zwierzt bez ich uprzedniego oguszenie0 tj- od
dnia 1 stycznia $41% r- min+o ju, 17 miesi+cy0 zatem nie mo,na obecnie m*wi/ o ryzyku
zwizanym ze =zrywaniem cz+8ci um*w> czy te, z =konieczno8ci wypaty kar
umownych za niedostarczone kontrahentom produkty>- .iezale,ne od tego0 ,e zmiana
przepis*w powszechnie obowizujcych co do zasady nie b+dzie podstaw do wypaty
odszkodowa9 wynikajcych ze stosunk*w obligacyjnych0 to powoywanie si+ na tego
typu argumentacj+ po upywie 17 miesi+cy od daty zmiany przepis*w jest 8wiadom
pr*b manipulacji wadzy legislacyjnej oraz opinii publicznej-
Fupenym kuriozum jest wskazywanie przez autor*w projektu ustawy na ryzyko
bankructwa =kilkunastu ;irm w tej bran,y i w obszarach z ni powizanych> w sytuacji
gdy od daty obowizywania zakaz uboju zwierzt bez ich uprzedniego oguszenia
upyn+o 17 miesi+cy0 nie jest znany jakikolwiek przypadek bankructwa zwizany
bezpo8rednio z wprowadzeniem przedmiotowej regulacji a w cigi ostatnich 17 miesi+cy
skup woowiny w Polsce nie spad ale wzr*s w por*wnaniu do roku $41$ o 2O i wyni*s
&%1 tys- ton0 natomiast skup drobiu wzr*s o 5O i osign poziom $4%$ tys- ton- Eksport
,ywca0 mi+sa i przetwor*w woowych i ciel+cych r*wnie, wzr*s w por*wnaniu do roku
$41$ i wyni*s %12 tys- ton #$O wzrostu(0 natomiast =eksport ,ywca0 mi+sa i przetwor*w
drobiowych z Polski osign nienotowany dotychczas poziom 7&% tys- ton0 o 'O wy,szy
ni, w por*wnywalnym okresie $41$ r->
'

Powy,sza argumentacja u,ywa w uzasadnieniu projektu ustawy jednoznacznie
potwierdza0 ,e w istocie rzeczy za projektem ustawy stoi wska grupa kilkunastu
przedsi+biorc*w0 kt*ra w istocie rzeczy przechwyciaby cao8/ potencjalnych zysk*w z
tzw- uboju rytualnego0 kt*ry jest w istocie rzeczy0 jak to okre8li Prokurator Keneralny
Rzeczpospolitej Polskiej0 procederem nie tylko =niemoralnym ale godzcym w
B htt*+22'!o,'oz,or,*!2u'o(:rza/owy,htm
C htt*+22www,arr,o?,*!2/ata2331>62miesieczna:31:16:m,*/=
bezpiecze9stwo zdrowia publicznego>-
7- :skazujemy zatem na stanowisko Prokuratora Keneralnego Rzeczpospolitej Polskiej
z dnia 12 marca $41& roku skierowane do <rybunau Konstytucyjnego do sprawy PK P!!!
<K 1%'?1%0 K 6$?1% w zwizku z wnioskiem Fwizku Kmin :yznaniowych Lydowskich
w Rzeczpospolitej0 kt*ry w istocie zmierza do uchylenia przepis*w prawnych
zakazujcych uboju zwierzt bez ich uprzedniego oguszenia0 kt*re przekazujmy w
zaczeniu jako Facznik nr $-
Fwracamy przy tym uwag+ na konkluzj+ stanowiska Prokuratora Keneralnego0 kt*ry
wskazuje ,e = ub*j rytualny jest niehumanitarnym post+powaniem wobec zwierzt0 a co
za tym idzie nale,y go uzna/ za dziaanie niemoralne0 jak r*wnie, mo,e godzi/ w
bezpiecze9stwo zdrowa publicznego0 zwaszcza gdy w rzeczywisto8ci nie s
przestrzegane 8ci8le wszystkie wymogi religijne0 a taki stan rzeczy zdaje si+ dominowa/ w
przypadku uboju dokonywanego na skal+ przemysow->
"wa,na lektura stanowiska Prokuratora Keneralnego z dnia 12 marca $41& r- pozwala
na zapoznanie si+ ze szczeg*ow argumentacj b+dc podstaw dla tak jednoznacznego
stanowiska organu wadzy pa9stwowej0 kt*rego podstawowym obowizkiem jest stanie
na stra,y praworzdno8ci w naszym kraju-
Go wi+cej Prokurator Keneralny Rzeczpospolitej Polskiej wskaza0 ,e sama ponowna
dyskusja publiczna nad przedmiotem regulacji0 kt*ry z istotny rzeczy jest sprzeczny z
podstawowymi zasadami humanitaryzmu i mo,e zagra,a/ porzdkowi publicznemu a w
szczeg*lno8ci z uwagi na okrutny charakter czynno8ci majcych by/ zalegalizowanymi w
naszym kraju0 mo,e mie/ niekorzystny wpyw na psychik+ modych0 niedojrzaych ludzi-
Majc na wzgl+dzie powy,sze zastrze,enia i ;akt0 ,e w wyniku burzliwej dyskusji
publicznej Sejm Rzeczpospolitej Polskiej obecnej kadencji wypowiedzia si+ ju,
jednoznacznie w przedmiotowej sprawie0 odrzucajc w dniu 1$ lipca $41% r- rzdowy
projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierzt #druk 1%24(0 zmierzajcy do
wprowadzenia na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej prawa zezwalajcego za zabijanie
zwierzt kr+gowych bez ich uprzedniego oguszania0 wnioskujemy o jak najszybsze
odrzucenie przedmiotowego projektu nowelizacji ustawy o ochronie zwierzt-
Facznik nr 1
Opinia Prokuratury Keneralnej z dnia $& maja $41% r-
Facznik nr $
Stanowisko Prokuratora Keneralnego Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 12 marca $41& r-
skierowane do <rybunau Konstytucyjnego do sprawy PK P!!! <K 1%'?1%0 K 6$?1%