1

Jasne wiato nauk Buddy korzystne dla wszystkich istot

Aczarja Lama Kelzang Wangdi

Instrukcje na temat etapw medytacji tworzenia i spenienia
w oparciu o

"Istotne punkty tworzenia i spenienia"
Damgona Kongtrula Lodro Thaje - Cz I


- Pierwsze seminarium -
Przedstawione w Instytucie Kamaszili w Langenfeld, Niemcy, 2008
_________________________________________________________
Karma Lekshey Ling Institute

2



Wprowadzenie

Odmwmy Modlitw Linii Przekazu Dorde Czanga i zrbmy wsplnie krtk medytacj przed
rozpoczciem nauk o istotnych punktach etapw tworzenia i spenienia, praktyk Wadrajany i
Mahamudry, zgodnie z gbokim traktatem Lam-szugs-kji-gang-dzag-las-dang-po-la-phan-pa'i-
skjed-rdzog-kji-gnad-bsdus-bshugs-so - Istotne punkty tworzenia i spenienia, ktry zosta
uoony przez Wielkiego Damgona Kongtrula Lodro Thaje.
W Wadrajanie przedstawionych jest dla studentw,
1
wiele bezporednich metod praktyki,
sucych osigniciu penego stanu buddy w jednym yciu. Jeli praktykujcy Wadrajan nie
osiga doskonaego owiecenia w jego obecnym yciu, wtedy bdzie to moliwe w nastpnych
siedmiu do czternastu okresw jego ycia. Studentowi Sutrajany zajmuje o wiele wicej czasu
osignicie ostatecznego celu. Mwi si, e studenci Sutrajany potrzebuj czyni wielki wysiek
przez trzy niezliczone kalpy, 'eony' dla osignicia wyzwolenia. Jedna kalpa skada si z liczby
z 59 zerami, ktra przedstawia liczb lat, co wskazuje na bardzo dugi okres czasu.
Jest zapisane opowiadanie o poprzednim yciu Buddy, przed osigniciem przez niego
owiecenia. By on na statku wiozcym przez burzliwe morze 500 kupcw. Widzia, e kapitan
statku chcia zabi kupcw i wyrzuci ich za burt, tak by mg przywaszczy wszystkie dobra
na statku. Powodowany gbokim wspczuciem, Pan Budda (w jego poprzednim yciu)
pomyla: "Jeli niczego nie zrobi, by powstrzyma tego czowieka od zabicia 500 kupcw,
dowiadczy on ogromnego cierpienia w swym nastpnym yciu w krlestwie piekielnym, wic
bdzie lepiej jeli umrze, ni gdyby mia popeni ten potworny czyn" Zabi wic kapitana, aby
zaoszczdzi mu zebrania tak wielkiej iloci negatywnej karmy. Budda w poprzednim yciu
widzia konsekwencje, jakie taki potworny czyn przynisby kapitanowi, gdy zobaczy siebie
zmuszonego do zrobienia tego, co uczyni. Powiedziaem to, by byo wam atwiej zrozumie jak
wiele kalp zabiera przebudzenie w Sutrajanie. W porwnaniu, cieka Wadrajany jest o wiele
krtsza i szybsza.
Metody osignicia stanu buddy nie s tak jasno okrelone w Sutrajanie. Wadrajana jest
nieporwnywalna, bo dokadnie naucza praktyk rtsa, rlung oraz thig-le, gdzie rtsa s
wewntrznymi kanaami ciaa, rlung prdami energii pyncymi przez te kanay, a thig-le
esencjami. W Istotnych punktach tworzenia i spenienia, Damgon Kongtrul Lodro Thaje bardzo
jasno podsumowa istotne nauki tantryczne i metody praktyki.



3

Hod i przyczyny uoenia traktatu

"Kaniam si Peme Njinde Wangpo
nieoddzielnego od zrodzonej w Jeziorze Wadry,ktra manifestuje
nieomyln absprpcj bogoci-pustki, stabiln i wiecznotrwa,
emanujc i rozpuszczajc si na sto sposobw."

Po ofiarowaniu w powyszym wersecie szczerego hodu dla swego ukochanego Rdzennego
Guru, Pema Njinde Wagpo, Dwunasty Tai Situpa, Damgon Kongtrul Lodro Thaye wyjani
powd uoenia traktatu. Jest nim:

"Napotykajc te niespokojne czasy,
zwyka, gupia osoba, jak ja sam, staje si wyczerpana
prbujc wyjani gbokie i obszerne znaczenie!
Niemniej, mj przyjaciel w wadrze baga mnie,
i moe pomogoby to paru gupcom jak ja.
Wic polegam na bogosawiestwach wspaniaego Guru
i bd mwi swobodnie bez zastrzee."

Nauki oglne

"Masz teraz cenn moliwo ludzkiego ycia, tak trudnego do znalezienia, nie po prostu, jako
zwyka osoba, ale jako kto, kto spotka Dharm i zosta zaakceptowany przez nauczyciela,
osobisty przejaw Buddy, moesz szuka najgbszej kwintesencji Dharmy i wybra
najwspanialszego spord Guru."

Damgon Kongtrul stwierdzi w powyszych liniach, e mamy tak wspaniae i cenne ludzkie
ycie. Dlaczego jest ono cenne? Bo napotkalimy Dharm.
Musimy by wiadomi faktu, e nie jestemy zwyk ludzk istot, ale, e moemy uy swego
cennego ycia w sensowny sposb. Jak? Przez praktykowanie Dharmy. Zamy na przykad,
e mamy bardzo luksusowy samochd i uywamy go codziennie jedc do pracy i
odwiedzajc przyjaci, zamiast zamkn go w garau. Tak samo, najlepszym sposobem uycia
4

swego nieocenionego ycia jest praktyka Dharmy. Damgon Kongtrul mwi nam, e nasze
ycie jest o wiele bardziej wartociowe, bo spotkalimy nauczyciela, ktry jest tak rzadki jak Pan
Budda i e nie jestemy od niego oddzieleni. Jest on dla nas ywym Budd, moemy suy
naszemu Lamie i otrzymywa od niego wite nauki.

Nastpnie:

"Gdy masz t szans i pojawiy si wszelkie warunki wiodce do Dharmy, nawet jeli nie
osigniesz dobra innych, co najmniej praktykuj dla siebie."

Mamy najlepsze moliwoci i warunki posiadajc Lam i z powodu bezporedniego
otrzymywania od niego nauk. Moemy zatem wie pene znaczenia ycie przez praktykowanie
Dharmy i dawanie przez to dobra sobie i innym. Nie robic nic korzystnego dla siebie i innych i
po prostu marnujc czas, pewnego dnia mier zapuka do naszych drzwi i bdzie za pno.
Dlatego Damgon Kongtrul napisa, e w tym czasie tylko Dharma nam pomoe. Gdy umrzemy,
zostawimy swoje wszystkie luksusowe rzeczy i nawet ciao. Nie moemy niczego z sob
zabra. Ten wers brzmi:

"Inaczej, w chwili mierci, a ten czas jest niepewny, niema zupenie niczego, co moe nam
pomc poza Dharm. Na ou mierci pozostawiamy po prostu za sob nawet bogactwo
monarchy caego wiata."

Po mierci i oddzieleniu si od swego ciaa, umys trwa. Zabierzemy z sob do bardo, (stanu
poredniego pomidzy mierci i nowym yciem), wzorce nawykowe, ktre stworzylimy i ktre
s zmagazynowane w naszym umyle. Caa karma, 'czyny,' ktre zakumulowalimy w swoim
yciu, jest zmagazynowana w naszej wiadomoci podstawy-wszystkiego i przejdzie z nami z
jednego ycia do nastpnego. Na przykad, jeli zabilimy wiele zwierzt, powiedzmy wi i
kurczt, obrazy naszych czynw bd si dla nas jasno pojawiay w bardo po mierci.
Poznaem to jako dziecko, gdy umiera mj dziadek. Z pewnoci zabi on wiele wow w czasie
swego ycia, bo na swym ou mierci krzycza "Wszystkie woy przychodz by mnie zabi i
zje. Pomcie mi! Pomocy! Prosz, chrocie mnie!" Nie wiem o ludziach na Zachodzie, ale
ludzie na Wschodzie, ktrzy zabijali zwierzta i umieraj, naprawd krzycz, e te winie i
kurczta ich atakuj, gdy s na ou mierci. Bardzo mocno przejawia to si dla ludzi z guzem
mzgu, ktrzy widza tylko sw przeszo i nie pamitaj, co ostatnio zrobili i co zrobili we
wczeniejszej czci ycia. Wic dziaania staja si solidnymi obrazami, gdy umieramy. Zatem,
gdy umrzemy, tylko pozytywna karma i Dharma nam pomoe.
Nie byo mnie w domu, gdy zmara moja ciotka, ale niem o niej kadej nocy przez jakie trzy
lata i zastanawiaem si dlaczego. Pniej dowiedziaem si, e chciaa bym si za ni modli,
bo byem mnichem. W Buddymie wykonujemy praktyki Dharmy za zmarych przez 49 dni. Nie
zapisaem jej imienia dla modlitw, ale gdy wczyem jej imi w swoje modlitwy, sen nigdy si
nie powtrzy. Pomylaem, e to, co mwi nauki buddyjskie jest rzeczywicie prawdziwe, e
istota w bardo naprawd spodziewa si pomocy i dobrze jest, jeli te spodziewania zostan
5

spenione. Jest to niesychane. Po tym dowiadczeniu zdobyem wicej zaufania do Dharmy.
Myl wic, e bardzo wane jest odmawianie modlitw, modlitw dedykacji i czynienie tak duo
jak moliwe dobra w sposb fizyczny, werbalny i mentalny dla dobra istot w bardo. Nasze czyny
zawsze nam towarzysz. Dlatego Damgon Kongtrul napisa:

"Pozytywne i negatywne dziaania przylegaj do wiadomoci i brak wiedzy, co czyni, czy
nawet al, nic nie pomoe. Poczynajc od tej chwili, bez zwoki, musisz stara si praktykowa
cnot przy pomocy ciaa, mowy i umysu."

Jeli bylimy pozytywni i mamy dobre serce, wtedy po mierci usyszymy pikn muzyk i
Budda Amitaba przywita nas w swej Czystej Krainie. Niektrzy ludzie rzeczywicie tego
dowiadczaj. W mym rodzinnym miasteczku by bardzo miy Lama. Pewnego razu chorowaem
przez 3 miesice, wic rodzice posyali mnie Lamy, ktry bogosawi mnie kadego poranka -
by on moim szpitalem. Byo to bardzo interesujce dowiadczenie z nim. W tradycji buddyjskiej,
gdy ludzie ciko zachoruj, otrzymuj bogosawiestwa z wazy, ktr lama kadzie na ich
gow lub przy pomocy pobogosawionej wody do picia. Uprzejmy stary Lama czyni to dla
mnie cay czas. Bya to bardzo dobra woda, naprawd lubiem j pi. Myl, e ten Lama
wykona z 1000 Njungnes, 'odosobnie z godwk.' Syszaem o starej kobiecie biegncej
przez miasto po powrocie od niego, lamentujc: "Myl, e stary Lama umiera. Widziaam go
unoszcego si w powietrzu." Jednak on nie zmar, po prostu medytowa. Tym, co chc
powiedzie jest, e po mierci zostaniemy przyjci do Krainy Bogoci Buddy Amitaby, jeli
dobrze praktykujemy i mamy dobra karm. Pewni ludzie naprawd sysz pikn muzyk, gdy
umiera dowiadczony Lama. Ja sam tylko syszaem o tym opowiadania, lecz jest to te
zapisane w tekstach na temat bardo, e bdziemy przywitani i usyszymy cudown muzyk, gdy
umieramy i mamy dobra karm. Tak jest to powiedziane w naukach.
Zwykle, czyny wykonane w tym yciu wychodz na powierzchni, gdy umieramy. Nasz umys
staje sie bardzo jasny, gdy zostaje odczony od ciaa i moemy wszystko zobaczy. Z tego
powodu sdz, e jest bardzo wane by teraz praktykowa fizycznie, mentalnie i werbalnie, tak
dobrze jak moemy i w ten sposb przygotowa si do przyjcia do czystych krlestw po swej
mierci. To atwy sposb.
Jest wiele szczegowych nauk w Wadrajanie na temat, co sie zdarza po mierci. Ludzie
mwi o dowiadczeniach podobnych do opisanych w naukach. Ja prawie zmarem, gdy
miaem 10 lub 11 lat i moi rodzice myleli, e umieram. W krajach buddyjskich ludzie zapalaj
wiele lamp malanych dla osoby umierajcej lub zmarej. Pniej rodzice powiedzieli mi, e
poprosiem o zapalenie takiej lampy dla mnie. Naprawd nie przypominam sobie tego, ale
pamitam, e widziaem bardzo silne wiato, ktre wiecio coraz janiej i e czuem si bardzo
poirytowany. Nawet lata pniej, a do wieku lat 16, czuem si bardzo przestraszony, gdy to
wiato znw si pojawio, bo nic o nim nie wiedziaem. Gdy dowiedziaem si o naukach bardo,
ktre mwi o tym wietle, uwiadomiem sobie, e byo to tym samym dowiadczeniem, ktre
miaem, jako dziecko, co wzbudzio nawet wicej zaufania dla Dharmy. Jest to te sposobem
uczenia si o Dharmie. Moemy uczy sie Dharmy bdc urodzonym w kraju buddyjskim, gdy
syszymy tego rodzaju opowiadania. Dlatego te Damgon Kongtrul mwi nam: "Od tej chwili,
6

bez zwoki, musisz czyni wysiki by praktykowa cnot przy pomocy ciaa, mowy i umysu."
Dlatego poinstruowa nas jak praktykowa Dharm piszc:

"Wyrzeczenie jest jedynym kamieniem wgielnym praktyki Dharmy.
Wiara jest jedynymi wrotami do praktyki.
Wspczucie jest jedynym podejciem do praktyki.
Skupione zastosowanie jest drzewem ycia praktyki."

Wyrzeczenie jest podoem praktyki. Wyrzeczenie znaczy porzucenie swych negatywnych
myli, swych negatywnych emocji, swego lgnicia do ego, swych nadziei i spodziewa i tak
dalej. Gdy naprawd wyrzeczemy si wiatowych zainteresowa, wtedy cokolwiek
praktykujemy jest Dharm.
Syszaem, e Khenpo Tsulrim Gjatso Rinpocze przez wiele lat praktykowa ze swym
nauczycielem. Otrzyma on wiele instrukcji Dharmy i duo praktykowa. W ostatnim dniu
wsplnego pobytu, jego nauczyciel powiedzia mu: "Mam dla ciebie bardzo wan nauk."
Khenpo pomyla, "Oh, to musi by bardzo potna instrukcja. Co mj Lama ma zamiar mi
powiedzie? Jest to prawdopodobnie co, czego nigdy wczeniej nie syszaem." Jego
nauczyciel powiedzia do niego, "Nie spodziewaj si niczego od innych. Nie powiniene si
spodziewa, e dadz ci dobre poywienie, pienidze, czy mie sowa. Lecz jeli kto da ci co,
czego si nie spodziewae, musisz to naprawd przyj. To odpowiednia nauka," pomyla
Khenpo, "S to potne sowa. Ale nie maj dla mnie sensu, bo s tak proste." Pniej Khenpo
Rinpocze powiedzia swym studentom, "Powoli, gdy naprawd o tym mylimy i patrzymy na
ycie, okazao si, e jest to wielka nauka."
Czasem jestemy w tak zym nastroju, jestemy tak zdoowani. Jednak, gdy gboko spojrzymy,
widzimy, e to spodziewania s odpowiedzialne za takie myli. O nic si nie martwimy, gdy
niczego si nie spodziewamy - praktycznie, jestemy szczliwi. W ten sam sposb, gdy
naprawd wyrzeczemy si swych nadziei, lkw, i tak dalej, wtedy znajdujemy, e jestemy
szczliwi. Jest to podstaw naszej praktyki. Praktyka znaczy porzucenie czego, inaczej jest
naprawd trudno, gdy wci lgniemy do rzeczy. Gdy nasz umys nie dorwnuje praktyce,
dowiadczamy wewntrznej dyskusji. Mylimy, e tak bardzo praktykujemy medytacj, ale
wci mamy wielki problem tak dugo, jak dugo mamy spodziewania. Dostajemy wszystko, gdy
niczego si nie spodziewamy i niczego nie dostajemy, gdy utrzymujemy cig czujno. Wiem
o czym mwi.
Wiara stanowi wrota praktyki. Zwaszcza w Wadrajanie i w Mahamudrze, kada medytacja
atwo przychodzi i po prostu pynie, gdy mamy odczuwane sercem zaufanie i oddanie, majce
prosty odpowiednik w sowie "wiara." Otwiera ona nasze serce. W Buddymie, nie zachca si
do lepej wiary, a raczej do poczucia penej wiary i zaufania do nauczycieli, do nauk, do
witych obrazw, do Buddy i do Dharmy. Nie wierzymy lepo w to, co powiedzia Budda, a
raczej mamy wielkie zaufanie, e otrzymamy pomoc. Bardzo trudno jest mie ten rodzaj wiary i
7

zaufania we wspczesnych czasach, ale jest to bardzo wane w Wadrajanie. Wiara nie jest
spraw intelektu. Moemy mie odczucie wiary na poziomie emocjonalnym, ale to zgrubny
poziom. Wiara w tym kontekcie jest gbsza od emocji. Jest ona jak magnes dla dowiadcze,
jakie mamy podczas praktyki.
Konieczne jest zbadanie nauk, ktre otrzymujemy i nie powinnimy po prostu w nie wierzy.
Jeli mamy dobry zwizek z nauczycielem, wtedy atwe jest posiadanie gbokiej wiary w nauki,
ktre on daje. Ale, jeli nie mamy tego zwizku, musimy naprawd bada, jakie s te nauki i
obserwowa jak przebiega nasza praktyka. Inaczej moemy mie wiele nieporozumie i wtedy
to nie dziaa. Wiara pojawia sie w subtelny i powolny sposb.
Pewnego razu nasz Rinpocze, Jego Eminencja Gjaltsab Rinpocze, poprosi nas o przyjcie do
klasztoru, by otrzyma nauki Wadrajany na temat tekstu uoonego przez Trzeciego
Damgona Karmap, Randung Dorde, zatytuowanego Zab-mo-nang-don - Gbokie
wewntrzne znaczenie, w ktrym wyjania on kanay itp. Prcz tego Rinpocze poprosi grup
okoo dziesiciu z nas o przyjcie dodatkowych nauk na temat ostatnich sw Jego
witobliwoci XVI tego Gjalwa Karmapy. Nauki Wadzrajany dane przez Budd s traktowane
bardzo cile, podczas gdy zezwala si na bardziej swobodne uczestnictwo w naukach na
temat komentarzy. Niektrzy z mnichw byli bardzo modzi, w tym czasie byy to wci dzieci,
ktre nie przykadaj duej uwagi. Pewnego razu Rinpocze przedstawia nauki przez cay
miesic i musielimy przychodzi kadego dnia, inaczej byo to le widziane. Historia, ktr
chce opowiedzie mwi, e w Taszi Ling, ktry jest w pobliu klasztoru Rinpoczego jest bardzo
cenny nektar w wazie Guru Padmasambawy. Tysice pielgrzymw przybywa do Taszi Ling
pewnego, szczeglnego dnia, aby otrzyma bogosawiestwa. My te chcielimy je otrzyma.
Niektrzy ludzie w grupie nie mieli do odwagi by poprosi Rinpoczego o zezwolenie na
odejcie, wic ja wraz z innymi uczniami poszedem by o to zapyta. By zadowolony i
powiedzia: "Idcie dzi, a ja bd kontynuowa, gdy wrcicie." Nie zrobilimy adnych
przygotowa i pomylelimy, e przejcie caej drog pieszo zajmie nam wiele godzin. Gdy
spakowalimy swoje rzeczy zaskoczya nas czekajca przy bramie klasztoru takswka, ktra
zawioza nas za darmo. Zwykle niema takswek w tak odlegych miejscach. Nie zrobilimy
adnych rezerwacji i gdy przybylimy, miejsce byo zatoczone, ale kto zaoferowa nam nocleg
w swoim domu. Bylimy naprawd szczliwi. Nie mielimy jednak nic do jedzenia, bo nie
zabralimy niczego z sob. Spotkalimy przyjaci z klasztoru, ktrzy nam powiedzieli, e
zabrali z sob mnstwo ywnoci i podzielili si z nami. Byo tak duo, e wiele nawet
pozostao. Uwiadomiem sobie, e wszystkie dobre rzeczy, jakie nas spotkay byy
bogosawiestwem Rinpoczego, bo by on szczliwy dobrze nam yczc. W tej sytuacji
uwiadomiem sobie znaczenie bogosawiestw nauczyciela. Staje si to bardziej oczywiste,
gdy si nie planuje.
Jeli student ma otwarte serce i oddanie, wtedy Lama czasem nawet nie potrzebuje dawa
nauk lub czegokolwiek mwi, bo wszystko automatycznie stapia sie w nas. Myl, e jest to
bardzo wane, cho nieatwe, bo nasz umys jest czasem bardzo skomplikowany. Na przykad
Detsun Milarepa, ktry mia niezmierne oddanie dla swego Guru, te mwi, e pewnego dnia
Marpa Lotsawa powiedzia mu: "Teraz jest czas by zosta sam i praktykowa medytacj. Daem
ci nauki, wic masz z czym pracowa." Milarepa nieco si zasmuci i pomyla: "W porzdku.
8

Jestem mu oddany. Nawet jeli nie jest on obecny fizycznie, Marpa jest wci ze mn przez
cay czas," i wszystko poszo dla niego dobrze. Moemy zobaczy, e wielu Lamw i wielkich
nauczycieli ma wielkie oddanie. Na przykad zy odruchowo pojawiaj si w oczach Thrangu
Rinpoczego, gdy mwi o Jego witobliwoci XVI Gjalwa Karmapie. Ja dowiadczyem tego,
gdy dawa on nauki w swym klasztorze i mwi o XVI-tym Karmapie. Jest to bardzo szczeglne i
myl, e to bardzo wane. Dlatego, oddanie stanowi wrota do twojej praktyki.
Nastpn nauk w powyszym wersecie Damgona Kongtrula Rinpoczego jest: "Jedynym
podejciem do praktyki jest wspczucie." Pozwlcie mi opowiedzie historie Asangi.
Asanga by Bodhisatw, ktry pragn zobaczy przyszego Budd tak bardzo, e nie przesta
medytowa na Buddzie Majtrei w odosobnieniu przez 12 lat. Jednak nie osign adnych
rezultatw i pomyla, e nigdy nie bdzie w stanie speni swego yczenia. W kocu podda
si, opuci swoj grot i zobaczy zranionego psa na poboczu drogi. By on do tego stopnia
poraniony, e cae jego ciao byo zjadane przez robaki. Asanga poczu nieopisane wspczucie
dla psa i chcia mu pomc, ale uwiadomi sobie, e jeli bdzie wyciga robaki przy pomocy
palcw, rozgniecie je i one umr, a jeli pozostawi je w wielkiej ranie, wtedy umrze pies. Odci
wic cz ciaa ze swego uda by pooy na nie robaki. Wyciga je z ciaa psa przy pomocy
swego jzyka. Nie mg patrze na to, co robi, zamkn wic oczy i unosi robaki jzykiem i
kad je na odcite ciao. Gdy jego jzyk przypadkowo dotkn ziemi, otworzy oczy i zobaczy
stojcego przed nim Majtrej. Asanga powiedzia do niego: "Praktykowaem przez 12 lat i nie
zobaczyem ci. Dlaczego teraz? Majtreja odpowiedzia: "Nie jest to tak, e kiedykolwiek byem
od ciebie oddzielony. Zawsze bylimy razem, lecz nie bye w stanie mnie zobaczy, bo nie
miae dostatecznie duo wspczucia." Wtedy udzieli Asandze wszystkich nauk Buddy Majtrei.
Ta historia ukazuje, e nasze wspczucie moe by mae po 12 latach medytowania, lecz jest
go mnstwo, gdy pojawia sie w krtkiej chwili. Damgon Kongtrul napisa: "Jedynym podejciem
do praktyki jest wspczucie. Jest wic bardzo wane.
Nastpnie Damgon Kongtrul naucza: "Drzewem ycia praktyki jest skupione zastosowanie."
Znaczy to praktykowanie medytacji, przykadowo w odosobnieniu. Medytowanie i bycie w
odosobnieniu s bardzo wane. Moemy wiedzie o wielu sprawach, ale lecz mamy rne
dowiadczenia, gdy praktykujemy. Na przykad, nasz umys jest bardzo nerwowy i staje si
bardzo radosny, gdy siadamy i robimy, na przykad, praktyk Dorde Sempa, bo wpywa ona
bardzo gboko na umys. Jest to nie do uwierzenia jak to si zdarza. Zatem robienie
odosobnie jest bardzo wane, jak powiedziane w tej linii.

"Sumienne utrzymywanie wiadomoci mentalnej jest sta praktyk."

W tej linii Damgon Kongtrul mwi nam, e wiadomo
2
, wiadomo mentalna
3
i sumienno
s bardzo wane. Wyjani to bardziej szczegowo pniej w tym samym tekcie, lecz te cechy
odnosz si do czasu, gdy jestemy zaangaowani w aktywnoci dnia codziennego i jestemy
w otoczeniu wielu ludzi. Skupiona koncentracja jest najistotniejsza, gdy jestemy sami. W
Wadrajanie nauczanych jest wiele umiejtnych rodkw dla praktykowania wiadomoci
mentalnej i uwanoci - jak porusza rce, jak uderza w bben, jak wizualizowa w umyle itd.
9

Zwykle mylimy, e uderzanie w bben jest po prostu rytuaem, lecz faktycznie jest to jedn z
metod i gbok praktyk dla rozwinicia wiadomoci mentalnej. Na przykad sucy w kaplicy
musi mie wiadomo mentaln wszystkich szczegw bogosawienia wody i rnych
szczegw w wityni, inaczej wszystko zacznie by zabaaganione. Musi on te wiedzie o
czym myle, gdy opiekuje si wityni. Nie moemy myle jeli nie mamy wiadomoci
mentalnej. Jeli dobrze praktykowalimy, wtedy, dziki silnemu nawykowi praktykowania
wiadomoci mentalnej - medytacja przychodzi w naturalny sposb, gdy umieramy. Nawet o
niej nie musimy myle, gdy staje si ona nawykiem.

"Poleganie na Trzech Klejnotach jest usuwaniem przeszkd do praktyki."

Przy jakichkolwiek przeszkodach i utrudnieniach pojawiajcych si w naszej praktyce,
powinnimy polega na Trzech Klejnotach, na Buddzie, Dharmie i Sandze (szlachetnej
spoecznoci praktykujcych). S one naszymi czterema wielkimi stranikami. Gdy ulegamy
chorobie, wpierw zwracamy si do Buddadharmy, a nastpnie dzwonimy po lekarza. One i
wszystkie ich zasugi s bogosawiestwami Buddy, Dharmy i Sangi. Mylimy o Trzech
Klejnotach kiedykolwiek, gdy mamy jaki problem.

"Oddanie dla Guru jest rozwijaniem praktyki."

Znaczy to, e powinnimy zwikszy swoje oddanie dla swego Lamy, aby praktyka zostaa
zwikszona i polepszona.

"Instrukcja Guru jest bezbdn praktyk."

Powinnimy otrzyma poprawne instrukcje od swego Lamy, by mc prawidowo praktykowa.
Inaczej to nie bdzie dziaao. Na przykad, jeli chcemy si wspi na drzewo i otrzymalimy
prawidowe instrukcje od specjalisty, ktry zna umiejtny sposb, moemy wej w gr i zej
w d. Innym przykadem jest uycie komputera. Jest to bardzo atwe dla kogo, kto wie jak
pracowa z komputerem i moe tego nauczy innych. Kto, kto nie wie jak pracowa z
komputerem moe pracowa tak ciko jak to moliwe i nie uzyska adnych rezultatw. To
wanie znaczy otrzymanie instrukcji.

"Jednym istotnym punktem praktyki jest, e poczone Trzy Korzenie
4
oraz wszystkie spokojne i
gniewne mandale pojawiaj si, jako obraz Guru - ta jedna rzecz jest wystarczajca.
Najbardziej uzdolnionymi osobami s te, ktre rozwiny si w poprzednich yciach, osigny
pen zdolno oddania i s urodzone, jako wspaniae, najwysze istoty. Dla nich, nawet bez
podania za etapami praktyki, jest wci moliwe postrzeganie prawdy rzeczywistoci."

10

W tych liniach, niezalenie czy wykonujemy praktyk gniewnej czy spokojnej mandali, Damgon
Kongtrul naucza, e wszystko jest zawarte w zaufaniu i szczerym oddaniu dla swego Lamy.
"Obraz Guru" jest umiejtnym sposobem przeksztacenia umysu i dowiadczenia, e wszystko
pochodzi od naszego Lamy. Jeli posiadamy niezmienne oddanie dla swego Lamy, ktre
zakumulowalimy w poprzednich yciach, nie potrzebujemy wiele by zrealizowa natur swego
umysu. Pozwlcie mi opowiedzie histori Khadrupa Rinczena Pal, bardziej znanego, jako
Tulku Orgjenpa. By on bliskim studentem Jego wiatobliwoci Drugiego Gjalwa Karmapy,
Drubczena Karma Pakszi. Po przejciu Karmapy do Paranirwany
5
Orgjenpa rozpozna jego
reinkarnacj, jako Trzeciego Gjalwa Karmap, Randunga Dorde. Byo to pierwsze
rozpoznanie reinkarnacji i dao ono podstaw dla tej tradycji w Tybecie. Wspominam o tym, bo
zanotowano, e Tulku Orgjenpa tylko na krtko spotka Jego witobliwo Drugiego Karmap.
W tym krtkim spotkaniu otrzyma on od Karmapy cae nauki i osign wszystkie
dowiadczenia. Ta historia mwi nam, e nie potrzebujemy duo pracowa, jeli mamy
niezmienne oddanie dla swego Lamy.
Jest te zapisane w witych tekstach, e Krl Indrabodhi zaprosi Pana Budd, jego mnichw i
studentw do swego paacu. Budda przedstawi oglne nauki i powiedzia krlowi, e powinien
zarezerwowa kadego dnia nieco czasu na praktyk dharmy i medytacje i nie powinien zbyt
duo myle o interesach, o rzdzeniu krajem itd. Krl Indrabodhi odpowiedzia Buddzie i rzek:
"Nie chc tego rodzaju Dharmy, nie jest ona zbyt dobra dla mnie." Budda rozpozna, e krl mia
wiksze zdolnoci i da mu specjalne nauki zwane Guhasamaja - Tantra medytacji. W tej chwili
krl Indrabodhi zosta w peni owiecony. Damgon Kongtrul powiedzia w tekcie, ktry
studiujemy, e zdarza si to niektrym ludziom i wtedy ju nie potrzebujemy nic wicej robi.
Ale jeli nie jest tak, wtedy potrzebujemy robi wiele rzeczy,. Dlatego Damgon Kongtrul da
wiele wicej nauk o tym jak praktykowa.

Pytanie: "Czy znaczenie Trzech Korzeni i Trzech Klejnotw jest takie samo?"
Lama: Nie, Trzy Korzenie to Lama, Jidamy i Stranicy. Przejdmy przez tekst zanim zajmiemy
si pytaniami. Potrzebujemy czasu i cierpliwoci, bo chcemy zapozna si z tekstem. Bardzo
cile traktowalimy to w klasztorze. Suchalimy tekstu zanim a do koca, bo mona straci
cigo, jeli zostanie przerwany i wtedy nie otrzymasz penej nauki. Jeli otrzymamy tylko
poow nauki, otrzymamy poow i nigdy nie zostanie ona dokoczona. Czasem mam z tym
prawdziwy problem i niema szansy na powtrzenie. Nie wiem dlaczego tak jest.





11

Szczegowe instrukcje w omiu punktach

1) Zyskiwanie pewnoci w Buddadharmie

Damgon Kongtrul przedstawi szczegowe instrukcje na temat praktyk tworzenia i spenienia
w tradycji Wadrajany i Mahamudry. Posiadanie nieograniczonej pewnoci o Buddadharmie
bardzo jest wane zanim rozpoczniemy praktyki w tych tradycjach.

"Dla wszystkich innych, jak powiedzia szlachetny Nagarduna: Suchanie Dharmy rodzi
kontemplacj, a kontemplacja wzbudza dowiadczenie medytacji - taka jest kolejno. Zatem,
jeli porzucisz rozproszenia i nieustannie bdziesz stosowa wysiek, wpierw inteligencja
pochodzca ze suchania da w rezultacie pojmowanie oglnych cech wszystkich zjawisk
cyklicznego istnienia i transcendencji."

"Dla wszystkich innych" odnosi si do studentw, ktrzy nie maja tak duych zdolnoci i ktrzy
maja niewielk inteligencj. "Kolejno" odnosi si do czterech Tantr Wadrajany, ktre s
praktykowane jedna za drug. Czterema gwnymi Tantrami, ktre maja podpodziay, ktre
nauczaj coraz gbszych praktyk medytacyjnych s Krija, Czarja, Joga i Annutarajoga, terminy
sanskryckie zostay przetumaczone na jzyk tybetaski odpowiednio, jako spjod-rgjud, bja-
rgjud, rnal-'bjor, oraz bla-med-mal-'bjor-rgjud. Mniej skupiajaca si na wewntrznym
oczyszczaniu naszego umysu, Krijatantra kadzie nacisk na zewntrzne rytualne praktyki
oczyszczania ciaa. Na podstawowym poziomie medytacji bstwa (termin 'bstwo' odnosi sie do
owieconych form, w jzyku tybetaskim lha), praktykujcy nie wizualizuj siebie samych, jako
bstwa medytacyjnego, a raczej widz siebie, jako podwadnych rzdzcego krla. Mniej
skupieni na zewntrznych praktykach oczyszczajcych, studenci Czarjatantry przebywaj w
gbszych stanach medytacyjnych. Podchodz oni do bstwa medytacyjnego, jako do
przyjaciela, a nie, jako podlegli krlowi. Praktyki skadaj si z wielu poziomw i nie bdziemy w
nie wchodzi. Zewntrzna czysto nie jest rzeczywicie punktem zainteresowania
praktykujcych Jogatantr, ktra kadzie ich uwag na wewntrznych praktykach
medytacyjnych i ktrzy widz siebie, jako rwnych bstwu medytacyjnemu. Praktykujcy
Anuttarajogatantr wizualizuj siebie, jako faktycznie bdcych bstwem medytacyjnym.
Widzenie siebie, jako nierozdzielnych od bstwa medytacyjnego jest najgbszym poziomem
praktyki.
Anuttarajogatantra skada si z Tantr Ojca, Tantr Matki i Tantr Niedualnych, pha-rgjud, ma-ji-
rgjud oraz zung-dug-gnjis-med-ki-rgjud, po tybetasku. Etap tworzenia praktyki, bskjed-rim,
akcentuje Tantry Ojca; kanay wewntrzne (rtsa po tybetasku) s istotne w tych praktykach.
Etap spenienia praktyki, rdzongs-rim, jest podkrelany w Tantrach Matki; prdy energii (rlung,
tyb.) pynce w tych kanaach s istotne w tych praktykach. Podsumowujc, Tantry Ojca s
praktykami, ktre rozwijaj umiejtne rodki, a Tantry Matki s praktykami, ktre rozwijaj
12

mdro-wiadomo (szes-rab). Niedualne Tantry Zjednoczenia praktykowane s dla
uprawiania umiejtnych rodkw oraz mdroci-wiadomoci poza dualnoci, gnjis-su-med-
pa. Niedualno jest umiejtnym rodkiem, a mdro-wiadomo nierozdzielnoci, dbjer-
med. Na przykad, Guhjasamajatantry s Tantrami Ojca, Czakrasamajatantry s Tantrami
Matki, a Kalaczakratantra jest Niedualn Tantr. W tradycji Mahamudry Hewadratantra jest
Tantr Ojca, podkrela ona etap tworzenia i wewntrzne kanay. Trzeci Damgon Karmapa,
Randung Dorde, wyjani bardzo szczegowo te trzy Tantry oraz rtsa, rlung oraz thig-le
("esencje") w traktacie, ktry nosi tytu Zab-mo-nag-don - Gbokie wentrzne znaczenie, ktry
jest tekstem niedostpnym dla ogu. Hewadratantra te nie jest opublikowana. Te wite
teksty praktyk dawane s studentom, ktrzy otrzymali inicjacje
6
i instrukcje do ich
praktykowania.
Trzy fazy praktyki s istotne dla uzyskania oglnego zrozumienia zarwno uwarunkowanego
istnienia jak i wyzwolenia, tj. samsary i nirwany. Te trzy fazy s otrzymywaniem witych
ustnych nauk przez suchanie ich, przez ich kontemplowanie i przez medytowanie na nich -
thos, bzsam oraz sgom, po tybetasku.
Mwi si w Tajemnej Mantrajanie, e pozostaniemy w samsarze tak dugo jak postrzegamy
nieczysto przejawy, co wystpuje z powodu naszych zaburzajcych zaciemnie.
7
Skoro tylko
zaczniemy w czysty sposb postrzega przejawy, co nastpi po oczyszczeniu i rozproszeniu
swych zaciemnie, przekroczymy samsar i osigniemy nirwan. Na przykad, jeli
rzeczywicie przeksztacimy swj zwyky sposb postrzegania i mylenia, bdziemy widzieli
wiat, jako wycznie czyste krlestwo. Widzenie normalnych ludzi chodzcych wok zaley od
zaciemnionego sposobu ich widzenia. Gdy oczycimy normalny sposb ich widzenia,
zobaczymy wszystkie yjce istoty, jako bstwa. Zobaczymy na przykad wszystkie yjce istoty
rodzaju mskiego, jako Szlachetnych Czenrezigw, a wszystkie eskie yjce istoty, jako
Szlachetne Arja Tary. W mantr przeksztacony zostanie te kady syszany przez nas dwik.
Co wicej, przeksztacimy kad myl w nieskaziteln, pierwotn mdro, je-szes.
Zgodnie z Mantrajan, aby przeksztaci swj zwyky sposb postrzegania i mylenia, wpierw
musimy zyska zrozumienie lub inteligencj (w innym kontekcie szes-rab jest tumaczone, jako
"mdro-wiadomo") przez suchanie witych nauk. Idc za tym, potrzebujemy zyska
zrozumienie przez kontemplowanie witych nauk, ktre otrzymalimy. Zwyky, zaciemniony
sposb postrzegania zmniejszy si stopniowo, krok po kroku, Po zmniejszeniu swego zwykego
sposobu postrzegania przez zwikszenie swej zdolnoci do czystego widzenia, poczujemy si
coraz bardziej zainspirowani i szczliwsi, gdy jestemy w miejscach, ktrych nie lubimy.
Pokrtce, przez prawidowe kontemplowanie nauk, bdziemy w stanie zobaczy swoje
otoczenie, jako czyste krlestwo i wszystkich mczyzn i kobiety, jako dakw i dakinie (dpa'-bo
oraz mkha'-'gro-ma po tybetasku, tj. mskiego i eskiego rodzaju 'bstwa mdroci.').
Jednak, podczas praktykowania etapu kontemplacji wci mamy pojcia, tj. pojcie czystego
krlestwa, mskich i eskich bstw i tak dalej. Przez medytowanie nauk, ktre prawidowo
kontemplowalimy, upewnimy si, e "rzeczywicie tak jest." Znaczy to, e - po przekroczeniu
dualistycznych konceptw - nie bdziemy juz dowiadcza konfliktw pomidzy naszym
wewntrznym umysem i rzeczami, ktre w innym wypadku bymy postrzegali i myleli, e s
zewntrzne i oddzielne od nas.
13

Krtko mwic, w oparciu o posiadanie poprawnie rozwinitego zrozumienia przez uwane
suchanie nauk oraz ich kontemplowanie, medytujemy na nich. Przez praktykowanie w tej
kolejnoci coraz bardziej zwikszy si nasze zaufanie i przekonanie do Buddadharmy.
Mylenie, e praktyka jest trudna jest rezultatem posiadania wtpliwoci. Na przykad, jeli
przez lata intensywnie angaujemy si w wysokie praktyki Wadrajany i recytujemy wiele mantr,
lecz nie mamy zaufania do nauk i praktyki, wtedy nasze wysiki nie dotkn czy nie porusz
naszego serca. Brak zaufania, wtpliwoci, mylenie, e wykonywana praktyka jest trudna, itd.,
s ogromnymi przeszkodami. Dlatego Damgon Kongtrul Lodro Thaje napisa:


"Moesz twierdzi, e twoja akumulacja, oczyszczenie i praktyka s najwspanialsze, paczc
nad trudnociami praktyki, ktra jest zaledwie oparta na domysach. Tego rodzaju praktyka nie
prowadzi do rezultatw. Bez przekonania, twj umys jest skrpowany przez wtpliwoci, a
wtpliwoci s jedyn najwysz przeszkod."

Niezalenie jak bardzo czy czegokolwiek prbujemy, nasza praktyka bdzie chaotyczna i
bezwadna i nastpnie pojawi si wiele trudnoci z powodu braku zaufania do nauk i
wykonywanej praktyki, takich jak, e nie bdziemy uprzejmi dla innych, lub, e mylimy, e
wszystko jest tak trudne, lub, e nigdy nie jestemy zadowoleni. Damgon Kongtrul mwi nam:


"Gdy przekonanie pojawi si przez suchanie, kontemplacj i medytowanie, nawet jeli kto
powie: 'Ta medytacja pole ci do pieka,' zamiast si przerazi, bdziesz mia najwysze
zaufanie."

Znaczy to, e jeli mamy gbokie zaufanie do praktyki, nie bdziemy sucha, nawet gdyby
sam Budda powiedzia, e pjdziemy do pieka, jeli bdziemy praktykowali Wadrajan.
Bdziemy wiedzieli, e Budda tylko sprawdza nasz umys lub e kto inny tylko si z nas
namiewa.

Nastpnymi liniami w traktacie s:

"Istotny punkt we wszystkich rodzajach Dharmy nauczanych przez Budd mona krtko uj
jako metod ujarzmiania naszego umysu."


2) Wzbudzenie wyrzeczenia

"Sposobem wejcia w pocztkow praktyk umysu jest z pewnoci wyrzeczenie, bez ktrego
niema innego sposobu. Jeli pojawi si autentyczne wyrzeczenie, niewiele bdzie
przymusowych dziaa; jeli niewiele bdzie przymusowych dziaa, bliskie bdzie znaczenie
14

nie-dziaania. Gdy nie-dziaanie bdzie zrealizowane, jest to prawdziw natur. Niema innego
buddy poza tym."

W uprzedniej czci traktatu, Damgon Kongtrul wyjania jak rozwin wyrzeczenie, o ktrym
wczeniej mwiem. Wyrzeczenie oznacza bycie coraz mniej zaangaowanym w sprawy
wiatowe. Coraz bardziej zbliamy si do nirwany przez coraz mniejsze zaangaowanie w
samsar. Pene wyrzeczenie si drg samsarycznych i bycie jedynie zaangaowanym w
owiecone dziaania znaczy, e osignlimy doskonay stan buddy i nie dowiadczamy ju
rozdziau pomidzy samsar i nirwan. Przez poprawne praktykowanie zmniejsza si nasze
zaangaowanie w drogi samsaryczne i coraz bardziej zwikszaj si nasze dziaania, ktre
umoliwiaj nam na coraz blisze dojcie do nirwany. Na przykad, dziaania, ktre zwikszaj
realizacj doskonaego stanu buddy to zaniechanie naszych spodziewa, przezwycianie
naszych wtpliwoci, rozwiewanie egoistycznego lgnicia i problemw mentalnych,
8
rozwijanie
miujcej yczliwoci i wspczucia dla innych oraz angaowanie si w inne dobroczynne
dziaalnoci. Jeli nie praktykujemy w ten sposb i nasza miujca yczliwo i wspczucie si
zmniejszaj, jeli stajemy si bardziej agresywni w najmniejszych sprawach, mamy wiele
spodziewa, nadziei, wtpliwoci i lkw znaczy, e nie pracujemy nad dziaaniami Dharmy i
nasze zaangaowanie w samsar si zwiksza. Musimy wic spojrze na swj umys i
zobaczy, czy jestemy bardziej zaangaowani w aktywnoci samsary czy w Dharm.

3) Zrozumienie co znaczy Dharma

By zrozumie, co znaczy Dharma konieczne jest zrozumienie trzech kategorii, ktrymi s
pogld, postpowanie, medytacja (lta, sbjod, sgom) oraz czwartej kategorii, ktr jest realizacja
('bras-bu). Damgon Kongrtul napisa:

"Jest wiele kategorii pogldu, medytacji i dziaania, lecz gdy zastosowane s do swego
wasnego umysu, pogld jest absolutnym przekonaniem o prawdziwej naturze."

Zdobycie absolutnego przekonania o prawdziwej naturze (gnas-lugs) jest spraw praktyczn,
jak jest to wyraone w linii "zastosowane s do swego wasnego umysu" (rang-gi-sem). Nasze
przekonanie do nirwany zwikszy si i bdziemy mieli mniej wtpliwoci, gdy zmniejszymy
swoje zaangaowanie w samsar i zwikszymy swe dziaania Dharmy. Pokrtce, pogld jest
posiadaniem przekonania o Dharmie, wolnego od wszelkich wtpliwoci. Zastanawianie si czy
nasza praktyka sprawia, e czujemy si szczliwi i czy przynosi trwa wolno znaczy, e nie
mamy poprawnego pogldu.
Medytacja oznacza spoczywanie w pewnoci pogldu, jaki zyskalimy, tj. spoczywanie w
stwierdzeniu, e samsara i nirwana s nierozdzielne. Faktycznie, nie dowiadczamy wtedy
duej rnicy pomidzy swym zwykym zdezorientowanym umysem i swym wewntrznym
spokojnym umysem. Wiemy, e nasz konceptualny
9
umys jest zaledwie naszym
15

postrzeganiem i e rzeczy, ktre zwykle postrzegamy na zewntrz swego umysu nie istniej
naprawd. Gdy zyskalimy pewno pogldu, wtedy mamy niesfaszowan wiar i zaufanie do
Dharmy i spoczywamy swj umys w tym zaufaniu. To wanie znaczy medytacja. Na przykad,
jeli mamy gbokie zrozumienie pustki i napotykamy na co, co zwykle bardzo by nas
zdenerwowao z powodu mylenia, e jest to niedobre, zamiast tego mylimy: "Oh, to po prostu
percepcja i pojmowanie. Naprawd istnieje to tylko, jako projekcja mojego wasnego umysu."
Bdc bardzo zadowolonym z tego zrozumienia, po prostu spoczywamy, w tym zaufaniu, e
cokolwiek syszymy i widzimy jest puste, bez mylenia. Dlatego Damgon Kongtrul napisa:

"Medytacja jest asymilowaniem tego znaczenia w swj byt, a dziaanie jest rozpoznawaniem
czegokolwiek, co si zdarza, jako tego pogldu i medytacji."

Sowo dziaanie odnosi sie do naszych aktywnoci. Najlepsze dziania, tj. najlepsze
postpowanie znaczy nie tracenie nigdy pogldu i medytacji lub nie stawanie na zewntrz nich,
angaujc si w jakiekolwiek codzienne aktywnoci, czym jest chodzenie do pracy, jedzenie,
picie herbaty i tak dalej. Na przykad w yciu codziennym widzimy tylko czyste krlestwa i
wszystko, co syszymy jest czyst mantr. Rozumiemy, e nawet nasze ze myli i uczucia s
pustk. Praktykowanie w ten sposb jest praktykowaniem prawidowej cieki. Poniewa mamy
ten pogld, zrozumienie i medytacj, prbujemy zintegrowa je w nasze postpowanie. W
Wadrajanie, gdy mamy ze uczucia i wszystko zdaje si i le, widzimy, e nie jest to du
spraw. Mwi si, e to nierozdzielno pustki-bogoci - moemy te powiedzie, e to spokj.
Zrealizowanie tego w peni jest realizacj. W tekcie:

"Po tym nastpuje to, e realizacja bdzie realizacj rzeczy, jakimi s."

Damgon Kongtrul kontynuuje:

"Korzeniem zudzenia jest nasz wasny umys, chwytajcy zewntrzne przejawy, jako
prawdziwie istniejce."

Na przykad, nikt nie lubi by lekcewaonym. Jestemy niezadowoleni i nasz umys staje si
rozproszony, gdy to nastpuje, co jest spowodowane fiksacj na ego. Ju samo uwiadomienie
sobie, e nasze negatywne myli i ze uczucia pojawiaj si z lgnicia do jani jest bardzo
pomocne. Osigamy pen transformacj, jeli cigle praktykujemy. Damgon Kongtrul wyjani
w tym traktacie jak przeksztaci ze uczucia, tak, e dochodzimy do realizacji nauk, co jest
celem praktyki.
S rne sposoby praktykowania, jest na przykad Dorde Sempa, Guru Rinpocze i wiele
innych. Wewntrzn praktyk jest widzenie siebie, jako bstwa, zewntrzn praktyk jest
wizualizowanie bstwa ponad swoj gow. Jest te wizualizacja bstwa w zjednoczeniu z jego
on. Wewntrzna praktyka naley do Annutarajogatantry.
Pytanie: Patrzc z punktu widzenia zachodniego psychologa, nasz cay sposb widzenia rzeczy
jest odwrcony, co jest celem. Czy nie potrzebujemy silnej stabilnoci mentalnej, gdy
16

rozmawiamy o tym z innymi? Czy dlatego, e ludzie nie maj dostatecznej stabilnoci, Lamowie
s bardzo powcigliwi, gdy otwarcie przedstawiaj szczeglne nauki?
Lama: Tak, nauki s utrzymywane w tajemnicy, bo mog by mylnie zrozumiane. Gdy mwimy
o czystym widzeniu, jest to transformacja. Moemy mwi o zewntrznym, wewntrznym i
tajemnym wiecie w celu przeksztacenia naszego pogldu, co nie znaczy, e przeksztacamy
wiat fizycznie. Gdy nasz wewntrzny wiat zosta przeksztacony, o wiele lepiej widzimy wiat
zewntrzny. Wtedy moemy mie duo lepsze relacje i o wiele lepiej si komunikowa z tym, do
czego odnosimy si, jako do wzgldnego wiata. Na przykad, zwykle odpowiadamy szorstko,
gdy kto mwi co zego. Gdy nasz wewntrzny wiat zosta przeksztacony, pozostajemy
zrelaksowani, gdy kto mwi co zego i reagujemy spokojnie, co moe spowodowa, e ta
osoba pozostanie te spokojna. Gdy widzimy jasno sytuacj, nie stajemy si zagubieni.
Faktycznie, jestemy bardzo silni psychicznie, bo nie jestemy zbytnio zaangaowani
emocjonalnie, a czujemy si zamiast tego zrelaksowani.
Ten sam student: Czy nie jest bardzo dla nas wane, gdy kontaktujemy si z ludmi, ktrzy s
zainteresowani Buddyzmem by wiedzie czy s oni dostatecznie stabilni, by usysze o tych
sprawach?
Lama: Nie. Mwi o gbokim pogldzie Wadrajany dla waszego dobra, ale jest wiele
sposobw. Potrzebujemy widzie, czego ludzie potrzebuj w danej chwili. To zaley. Jeli kto
woli whisky, dajemy mu whisky. Jeli kto jej nie lubi, dajemy mu herbat lub sok owocowy.
Musimy to znale i da mu to, co jest dla niego dobre. Niektrzy ludzie mog funkcjonowa o
wiele lepiej, jeli dostan whisky, bo s do niej przyzwyczajeni - daje im ona wicej energii i siy.
Jest to wic sprawa osobista, ale nie powinnimy miesza spraw i dawa wszystkim whisky.

4) Praktyki etapw tworzenia i spenienia

Czwarty punkt dotyczy praktyki etapw tworzenia i spenienia. Damgon Kongtrul napisa:

"Niezalenie czy stosujemy etap tworzenia czy spenienia medytacji, wszystkie s metodami,
ktre maj celu odwrcenie przywizania do rzeczywistoci zudnego przejawu."

Wszystkie etapy praktyki tworzenia i spenienia medytacji, bskjed-rim oraz rdzog-rim, s
praktykami Wadrajany dla przeksztacenia naszego wiatowego sposobu mylenia, tj. naszego
zwykego sposobu postrzegania, naszego zwykego sposobu mylenia.

"Jeli uparte nawyki przywizania i awersji nie s odwrcone, wtedy medytacja jest tak bez
znaczenia jak sen zimowy susa picego w jamie."

Znaczy to, e tak dugo jak nie odwrcimy swych drg wiatowych, nasza medytacja bdzie
przypominaa picego susa.
17


"Etap tworzenia ma obszern natur wytwarzania, a etap spenienia ma gbok doskonale
istniejc natur prawdziwego stanu."

'Tworzenie' odnosi si do lotosu, krgu ksiyca i innych obiektw, ktre wizualizujemy podczas
praktykowania medytacji. Etap spenienia jest bardziej naturalnym stanem, w ktrym niczego
nie tworzymy, takim jak spoczywanie swego umysu w naturze swego umysu, w pustce.

"S to nazwy i okrelenia, ktrych nauczaem. S one te opisane, odpowiednio, jako z
elaboracj i bez niej."

Terminy 'tworzenie,' 'wolny od mentalnych elaboracji,' oraz 'spenienie' s synonimami i jest
wiele nazw i definicji dla etapw tworzenia i spenienia.

"Skoro s one oba wycznie nieomylnymi intencjami Zwycizcw, ktrzy rozpoznaj rne
zdolnoci ludzi, niema kwestii podziau na dobre i ze. Istotne jest wykonywanie praktyki
waciwej dla swego wasnego intelektu."

W tych liniach Damgon Kongtrul sugeruje, e medytujemy dugie, redniej dugoci lub bardzo
rozbudowane etapy tworzenia i spenienia medytacji i e jest ich bardzo wiele. Powinnimy
postpowa zgodnie ze swoimi moliwociami. Istota wszystkich praktyk jest taka sama i jedna
nie jest lepsza od drugiej, s to rne metody.

"W podejciu mantry, z jej wieloma metodami i niewieloma praktykami ascetycznymi, osoba o
bystrych zdolnociach i wysokiej inteligencji moe zbiera dwie akumulacje podczas wszystkich
aktywnoci i nie zrobi nawet ladu czegokolwiek bez znaczenia. Nie jest to jednak sfera
aktywnoci dla gupca o mylnych pogldach."

W Wadrajanie jest wiele rnych bezporednich metod, wic nie potrzebujemy dugiego czasu,
jakiego potrzebuja naladowcy Sutrajany, by sta si owieconym. Nawet, jeli praktyka jest
bardzo rozbudowana, nie znaczy to, e jest bez znaczenia. Wszystkie one su akumulacji
zasugi i mdroci. Zale one od wasnoci i zainteresowa danej osoby. Na przykad, jeli
zapoznamy zainteresowanych z wieloma szczegami kultury, bd oni chcieli uda si do
kraju
10
. Jeli nie s zainteresowani kultur i s bardziej zainteresowani technologi, dajemy im
komputery by ich zainspirowa. Dlatego pewne praktyki Wadrajany s bardzo zoone i
posiadaj, na przykad, wiele szczegw tego jak czyni ofiary w wityni. atwiej jest mie
wiadomo mentaln, jeli jest wiele szczegw. Niektrzy praktykujcy staj si rozproszeni,
jeli jest zbyt wiele szczegw, wic jest dla nich lepiej, jeli jest ich mniej.

18


5) Zaufanie i oddanie

"Przy niewielkim przywizaniu do rzeczywistoci czegokolwiek, co si pojawia, gboko
zakorzenione oddanie i wiara w ciek metod, oraz wytrwao w realizacji znaczenia celu,
zwyke i najwysze mistrzostwo przyjdzie szybciej ni wezwany go!"

Nauki Wadrajany s bardzo szczegowe i gbokie, moemy wic znale nauk o wszystkim.
Moemy uy do praktyki symbolu, jednak musimy go przekroczy. Jeli zrozumiemy znaczenie
symbolu, wtedy bdziemy wiedzieli jak przej poza niego angaujc si w metody. Po
przyzwyczajeniu si do symbolu, czujemy si wygodnie, bezpiecznie i mamy do niego zaufanie
oraz moemy wtedy go uy dla przekroczenia go. Wic kady symbol ma gbsze znaczenie i
przedstawia inne instrukcje.

6) wity pogld
Damgon Kongtrul zrobi odniesienie do witego pogldu
11
w powyszej linii. Jest to: "(...)
zwyke i najwysze mistrzostwo przyjdzie szybciej ni wezwany go!"
Jeli jestemy w stanie przeksztaci sposb, w jaki pracuje nasz umys - zmieni sw zwyk
motywacj, odwrci swj zwyky sposb mylenia i jeli jestemy bardzo uwani i umiejtnie
postpujemy - wtedy dowiadczenia w medytacji nie s odlege i przychodz bardzo szybko. Na
przykad w sytuacji, ktra w innym przypadku spowodowaaby nasz du agresj, pomylimy o
Szlachetnym Czenrezigu i uczynimy to nawykiem, wtedy jego dowiadczenie medytacyjne i
bogosawiestwo nie bdzie odlege. Jeli uczynimy to nawykiem, nie bdziemy musieli o tym
myle, bo zdarzy si to automatycznie. Jest to bardzo praktyczne. By moe wiele si
nauczylimy i praktykowalimy, ale moe nie zintegrowalimy praktyki ze swym yciem. Jeli
dowiadczamy tego, e nasza praktyka daje dobre efekty w naszym yciu codziennym, wtedy
bdziemy chcieli wicej praktykowa.

7) Dwie prawdy

"Wszelkie zjawiska s podsumowane w dwch prawdach: wzgldna prawda jest prawdziwa w
odniesieniu do zudzenia, a najwysza prawda jest prawdziwa w odniesieniu do prawdziwej
natury. Definicj 'prawdy' jest, e jest ona bez oszustwa. Jeli wiesz, e dwie prawdy s
nierozdzielne, jak ksiyc w wodzie, wtedy zamarcie zudnego przejawu jest w zasigu rki."

Bardzo wane jest tu zrozumienie dwu prawd. Gdy jestemy w dezorientacji i zudzeniu,
cokolwiek widzimy i czegokolwiek dowiadczamy jest tu, i jest prawdziwe. Gdy ju
19

przezwyciylimy i przeksztacilimy swoj dezorientacj, cokolwiek widzimy i czegokolwiek
dowiadczamy jest tu, i jest prawdziwe. Na przykad obrazy widziane tej nocy we nie byy tam i
byy realne, gdy o nich nilimy. Moglimy ni, e okralimy Gr Kailasz i byo to
prawdziwe, bo dowiadczylimy tego w naszym nie. Po zbudzeniu si uwiadomilimy sobie,
e by to po prostu sen. Moemy powiedzie, e prawda absolutna jest jak zbudzenie si,
podczas gdy obrazy widziane w naszym nie s jak wzgldna prawda. Moemy podchodzi w
ten sposb do dwu prawd, co jest tylko praktyczn pomoc dla zyskania intelektualnego
zrozumienia dwu prawd. Jednak praktykujcy w inny sposb dowiadcza dwu prawd. Patrzc
na to w praktyczny sposb, niema duej rnicy pomidzy nieniem i byciem w stanie
czuwania, jak niema duej rnicy pomidzy byciem w dezorientacji i nie byciem w dezorientacji
lub byciem rozzoszczonym i nie byciem rozzoszczonym. Jest to spraw przezwycienia
wiatowego sposobu mylenia i utrzymywanych poj.
Niema duej rnicy pomidzy dwoma prawdami, niema midzy nimi przerwy. Czasem
mylimy, e jest przerwa pomidzy prawd wzgldn i ostateczn. Gdy nasz umys jest stabilny
w medytacji, niema naprawd duego dystansu. Jeli mamy dualistyczne pojcia o tym, co
dobre i ze, wtedy stworzylimy ogromn przerw pomidzy tym, o czym mylimy, e jest dobre
i tym, o czym mylimy, e jest ze. Jeli mamy w danym momencie stabilno, wtedy niema
przerwy i nie rozdzielamy. Moemy zobaczy rnic. Dwie prawdy staj si podobne do
mieszkalnego samochodu, ktrym jedzimy wok i ktry w tym samym czasie jest domem. Nie
potrzebujemy domu i nie potrzebujemy samochodu, gdy mamy mieszkalny samochd. W ten
sam sposb nie rozdzielamy prawdy wzgldnej od prawdy ostatecznej i wtedy nie uciekamy od
samsary by szuka nirwany, tj. wyzwolenia od dezorientacji, bo nie mamy poj na temat
dezorientacji i braku dezorientacji. Pozostawiamy rzeczy takimi, jakie s. Wic, takie jest
znaczenie dwu prawd.
Patrzc na to w sposb praktyczny, nie powinnimy tworzy czarnego i biaego - nie s one do
pogodzenia. Dobrze jest zrozumie, co jest biae, a co czarne na wzgldnym poziomie, lecz
wane jest te zrozumienie, e te dwie prawdy s nierozdzielne. Wspomagaj si one
nawzajem jak dobry brat i siostra, zwaszcza, gdy medytujemy. Im bardziej zrozumiemy prawd
ostateczn, tym bardziej zrozumiemy prawd wzgldn. Im bardziej zrozumiemy wzgldn
prawd rzeczywistoci, tym bardziej zrozumiemy ostateczn prawd rzeczywistoci. Lepiej
byoby powiedzie, e lepiej ich dowiadczamy. To praktyczny punkt widzenia dwu prawd.
Dowiadczalny punkt widzenia jest inny.

8) Cechy cieek

"Bez wtpienia, zarwno tymczasowa jak i ostateczna cieka prowadzi do stanu buddy, lecz s
dusze i krtsze cieki. Na przykad miejscem docelowym moe by jedno miejsce takie jak
Lhasa, ale moemy tam pj pieszo albo polecie w powietrzu. Nawet na krtkiej ciece,
osoba z miern inteligencj nie odkryje wyranej mdroci, lecz pozostanie pomidzy zwykymi
ludmi. Lekcewac nisz i bdc niezdolna do pochwycenia wyszej, mwic o pustce, taka
20

osoba zaniedba przyczyn i skutek, plotc o pogldzie w stanie samooszukiwania si. Byoby
dla niej lepiej skoncentrowa si na stopniowej ciece."

Czasem znajdujemy, e jeden tekst instruuje by postpowa powoli, krok po kroku, oraz, e
inny tekst daje bezporednie instrukcje. Jest wiele stopniowych podej nauczanych w
Wadrajanie, jak Krija, Czarja, Joga i Annutarajogatantry. Patrzac na Detsuna Milarep atwiej
jest zrozumie znaczenie stopniowej cieki.
Milarepa uda si do wielkiego mistrza Dzogczen, ktry mu powiedzia: "Mam tak potne
instrukcje. Nie potrzebujesz nic robi. Po prostu si zrelaksuj i medytuj. Jeli medytujesz rano,
bdziesz owiecony wieczorem tego samego dnia." Po otrzymaniu instrukcji od mistrza
Dzogczen, Milarepa medytowa i medytowa, lecz nic si nie zdarzyo i nie mia adnych
dowiadcze. Pomyla: "Zyskaem wiele dowiadcze i mogem wszystko zniszczy po
medytowaniu przez zaledwie siedem dni na czarnej magii
12
, a teraz tu siedz i nic si nie
zdarza." Poskary si nauczycielowi, ktry odpar: "By moe moje nauki s tak wysokie, e nie
mog ci pomc, bo jeste tak negatywn osob. Nie s one dla ciebie odpowiednie. Id do
Marpy." Milarepa szuka Marpy, znalaz go, lecz Marpa przez wiele lat dawa mu wiele trudnych
zada, zanim da mu instrukcje. Milarepa by bardzo zdenerwowany i nieszczliwy. ona
Marpy, Dagmena, prbowaa umoliwi mu otrzymanie nauk od swego ma, lecz bez skutku.
W kocu Milarepa otrzyma nauki od Marpy Lotsawy i zrealizowa wszystko w tym samym
momencie.
Ukazuje to, e nie da efektu mylenie, e moemy wygodnie si, niczego nie robi i
zaniedbywa nisze nauki, poniewa otrzymalimy wysze nauki. Na przykad moglibymy
pomyle: "Stopniowe nauki sprawiaj, e moje ycie staje si trudne. Trudno jest wykona
100,000 pokonw i 100,000 razy powtrzy mantry Dorde Sempa. Nie mog tego zrobi.
Mog odpocz, bo mam wysze nauki." Nie kady student buddyjski musi wykona pokony i
recytowa mantry Dorde Sempa. Buddyci nie maja tego rodzaju konceptw. Jest wiele metod
w Wadrajanie dla praktykowania cieki. Na przykad, jeli kto potrzebuje whisky, dajemy mu
j. Jeli nie dziaa to dla innych, dajemy mu herbat lub sok. Nie ma to znaczenia, ktr metod
wybieramy - musimy pj krok po kroku. Jeli wybieramy pokony, jest w porzdku. Robienie
postpu na ciece nie jest spraw stereotypu, jak prowadzenie samochodu na autostradzie.
Moemy wybra inn drog, aby dojecha do tego samego celu. Dlatego Damgon Kongtrul
napisa powyszy werset: "(...) miejscem docelowym moe by jedno miejsce takie jak Lhasa,
ale moemy tam pj pieszo albo polecie w powietrzu." S rne sposoby dojcia do tego
samego miejsca. Jeli mamy pienidze, moemy polecie. Jeli nie mamy pienidzy, moemy
pj tam pieszo. W kadym wypadku, nie powinnimy myle, e pjcie pieszo nie jest w
porzdku.
W tym wersecie, Damgon Kongtrul Lodro Thaje powiedzia, e musimy praktykowa krok po
kroku i mie wiar i zaufanie. Czasem nauki s tak wysokie, e nie s odpowiednie dla
zdolnoci studenta, ktry wtedy czuje si niewygodnie. Na przykad, nie moemy od samego
pocztku wykona wszystkich szczegw Pudy Arji Tary lub Szlachetnego Czenreziga. Na
pocztku moemy mie trudnoci w wykonaniu mudr, recytacji tekstu i wizualizacji bstwa i
21

symboli. Wpierw praktykujemy mudry i to wystarczy. Nastpnie uczymy si jak recytowa
liturgi i jest to wystarczajce. Pniej uczymy si wizualizowa i to wystarczy. Wtedy uczymy
si praktykowa wszystkie szczegy razem. Gdy zyskujemy biego w wizualizacji obrazu
Tary, na przykad, kontynuujemy przez wizualizowanie innych Tar. Nie jest moliwe
praktykowanie wszystkiego od razu. Moemy by zadowoleni, jeli znamy mudry i nie musimy
si o to martwi. W ten sposb jest to praktykowane w klasztorach. Robimy, co moemy,
wchodzimy w to zwolna, i wtedy jest bardzo dobrze. To wanie znaczy postpowanie krok po
kroku.





Odrzucanie, przeksztacanie i rozpoznawanie

W traktacie Lam-szugs-kji-gang-dzag-po-la-phan-pa'i-skjed-rdzog-kji-gnad-bsdus-bshugs-so -
Istotne punkty tworzenia i spenienia, Damgon Lodro Thaje owieci istot wejcia na ciek
Sutrajany i Mantrajany. Napisa on:
"Przy wejciu na ciek jest zarwno podejcie sutry jak i mantry i jest dua ilo metod im
towarzyszcych. Wszechwiedzcy naucza jednak, e nieczynienie niemoralnych czynw,
praktykowanie moralnoci i kontrolowanie swego wasnego umysu podsumowuje praktyk
sutry."

Jak zostao wspomniane, Wadrajana naucza wielkiej rnorodnoci metod, ktre mog by
praktykowane przez studentw. W Sutrajanie praktyka skada si z zaniechania dziesiciu
czynw niemoralnych, z podejmowania dziesiciu czynw moralnych i praktykowania kontroli
swego umysu. Aby poskrom swe dziaania mentalne, werbalne i fizyczne, punktem centralnym
w Sutrajanie jest wzicie schronienia i lubowa wieckich dla praktykujcych. Sutrajana ma
bardzo szczegowe praktyki Sadhan. Na przykad Puda Buddy Medycyny, ktr wykonujemy,
jest krtka w zgodnoci z Wadrajan, podczas gdy tekst rytualny Buddy Medycyny w
Sutrajanie jest bardzo dugi; wykonujcy go musz si angaowa w wielk ilo recytacji i
czyni wiele ofiarowa. Sutrajana gwnie uczy precyzyjnego treningu umysu zgodnie z
Siedmioma punktami treningu umysu, ktry zosta uoony przez Dipamkar Atisz i wielu
innych tekstw uoonych przez Szantidew. Wszystkie praktyki w Sutrajanie maja na celu
trenowanie studentw w zaniechaniu negatywnych dziaa ciaa, mowy i umysu, trening dla
22

podjcia pozytywnych dziaa ciaa, mowy i umysu, praca ze swymi negatywnymi mylami,
emocjami i uczuciami oraz przeksztacanie ich w dobre cechy.
Praktyki tworzenia i spenienia s istot Mantrajany i musz by praktykowane razem. Jak
powiedziane jest w tekcie:

"I medytacja na dwu etapach tworzenia i spenienia podsumowuje praktyk mantry."

Prcz tego:

"Poniewa umys jest korzeniem wszystkich zjawisk, istotne jest kontrolowanie go od samego
pocztku. Wykonywanie praktyk recytacyjnych i wizualizacji bez kontroli mentalnej moe
poda przez cae okresy ycia bez rezultatu w owieceniu. To, co jest zwane 'kontrol
mentaln' znaczy kontrolowanie zaburzajcych emocji."

Gwnym punktem w jakiejkolwiek praktyce, zarwno Sutrajany jak i Wadrajany, jest praca z
umysem i przeksztacanie swego wasnego umysu, swego posiadajcego problemy umysu.
Dlatego mamy powiedzenie, e uczony w pismach powinien si dobrze zachowywa, by
bardzo agodny i yczliwy, mie dobry humor i by uczciwy. Im wicej kto studiuje, uczy si i
praktykuje, tym bdzie bardziej yczliwy. Wytrwale praktykujcy staje si coraz mniej
egocentryczny, coraz mniej agresywny i ma mniej trucizn umysu. S to cechy, ktre pojawiaj
si z praktykowania. Niema znaczenia czy angaujemy si w praktyki wstpne lub praktyki
medytacji bstw, powinnimy odnie skutek istotnego punktu praktyki, ktrym jest
przeksztacenie trucizn swego umysu. Wic, przeksztacenie swych zaburzajcych emocji jest
celem praktyki w obu pojazdach.

Damgon Kongtrul opisa trzy rne sposoby pracy ze swym umysem:
"Metody kontrolowania umysu mog by podsumowane w trzech: w odrzucaniu,
przeksztacaniu i rozpoznawaniu. Odrzucanie tych emocji jest zwykym podejciem Sutr.
Pragnienia wyrzekamy si przez kontemplacj na czym odraajcym, nienawici przez
kontemplacj mioci, a gupoty przez medytacj na wzajemnie zalenym zwizku."
Pierwszy punkt, 'odrzucenie,' znaczy zaniechanie zaburzajcych emocji, co jest bardziej
oglnym podejciem Sutrajany. Praktykujcy widzi zaburzajce emocje jak ludzie mieszkajcy
w miastach widz mieci. Oni naprawd je wyrzucaj, myl, e s tak nieczyste i odraajce,
e nie chc mie nic z nim wsplnego i nie chc ich trzyma w swym domu ani przez chwil.

Pytanie: Jak przezwyciy chciwo.

Tumacz: Przez kontemplowanie nieczystych substancji w swym ciele, na przykad.

Lama: Praktykujcy Sutrajan maja siln odraz do problemw mentalnych i traktuj je jak
mieci. Wszyscy mamy negatywny umys. Dcy ciek Sutrajany maja trudnoci pracujc
wprost z negatywnociami, wic pracuj nad zastpieniem ich posiadajcego przywizania
umysu nieprzywizywaniem, na przykad. Uywaj bardzo nieczystych form w ich medytacjach.
23

Na przykad, gdy s mocno przywizani do ciaa, praktykuj przez patrzenie na wszystko, jako
na szkielet. Abhidharma naucza trzech sposobw medytowania na ciele, jako na szkielecie.
Wpierw skupiamy sw uwag na czole, rozpoznajemy, e to ko i zatem nie czujemy
przywizania do tej koci. Nastpnie zwolna przechodzimy przez swe ciao i wyobraamy sobie
cay swj szkielet. Rozszerzamy t wizualizacj na zewntrz siebie i widzimy wszystko w formie
szkieletu. Po tym pracujemy z zewntrz do wntrza i rozpuszczamy swoj wizj przez ponowne
wyobraenie swego wasnego szkieletu. W praktyce Wadrajany zwanej Czod, ciao kadej
osoby jest cite i ofiarowane bstwom.
13
Nasz umys staje si coraz mniej przywizany przez te
praktyki i wtedy moemy si zrelaksowa.

Jeli mamy duo zoci, zastpujemy ten rodzaj umysu przez medytowanie na wspczuciu.
Bardzo szczegowo wyjaniem praktyk medytacji na wspczuciu i moecie przeczyta mj
artyku na stronie internetowej Instytutu Karma Lekszej Ling w Nepalu, Karma Szerab Ling w
Monachium oraz Karma Czang Czub Czoepel Ling w Heidelbergu, wic nie bd o niej teraz
mwi.
Jestemy bardzo dociekliwi, lecz nie moemy pozna jasno spraw, bo nasz umys jest otpiay i
brak mu bystroci, wic medytowanie na wzajemnej zalenoci wyostrza nasz umys. Nauki na
temat dwunastu ogniw wzajemnego pochodzenia s bardzo dugie, lecz moemy na nich
medytowa w krtkim czasie przez uwiadomienie sobie, e wszystko istnieje w zalenoci.
Poznajemy wiele spraw, bo nasz umys staje si bardzo aktywny, gdy w ten sposb
praktykujemy. S to metody przeksztacania umysu zgodnie z buddyjsk tradycj Sutrajany.
Przeksztacanie swego posiadajcego problemy umysu jest porwnywane w Wadrajanie do
rolnika, ktry uywa odchodw dla nawoenia swego pola dla uprawy rolin. Przykadem
przeksztacania problemw mentalnych w uyteczny sposb, ktry daje nam Damgom
Kongtrul w swym tekcie jest:
"Nie bdce zwykym
14
podejciem mantry jest przeksztacenie zaburzajcych emocji. Gdy
pojawia si pragnienie, medytujesz na Amitabie lub bstwie takim jak Heruka w zjednoczeniu.
Myl pragnienia jest przeksztacona w bstwo. Inne podlege zudzeniu emocje s traktowane w
ten sam sposb."
Damgon Kongtrul mwi nam, e przeksztacamy swoj negatywn emocj przywizania przez
medytowanie Buddy Amitaby. Medytujemy Budd Akszjobj, gdy stajemy si, na przykad,
bardzo agresywni. Natura przywizania staje si Amitab. Medytowanie Amitaby, ktry naley
do tej samej rodziny, co przywizanie i pragnienie, jest sposobem bezporedniego uycia
przywizania na ciece. Co znaczy 'ta sama rodzina'? Na przykad, kawaek zota jest zlotem,
nawet, jeli go nie widzimy, gdy jest zawarty w rudzie. Zarwno zoto jak ruda, w ktrej jest
zawarty nale do tej samej rodziny. Nie zdobywamy czystego zota z czego innego, a tylko,
gdy zwolna go oczyszczamy z rudy, w ktrej jest zawarte. W ten sposb mylimy o Buddzie
Amitabie, gdy uwiadamiamy sobie, e mamy przywizanie. W Sutrajanie, gdy przywizanie
pojawia si w naszym umyle, medytujemy na szkielecie. W Wadrajanie sposb ten
zastpujemy Amitab. To inny sposb pracy z umysem. Wtedy czujemy si bardzo szczliwi,
gdy przywizanie pojawia si w umyle, bo jest to okazj do medytowania Amitaby. Jestemy
24

te bardzo szczliwi, gdy zo lub agresja pojawia sie w umyle, bo jest to okazj do
medytowania i zobaczenia obrazu Akszjobji. Zauwaamy, e nasza zo wolno przeksztaca
si w Akszjobj i stopniowo zyskujemy jego cechy. To wanie nazywamy "praktyk" lub
"treningiem." Jest to sposb pracy Wadrajany i jest on bardzo wany.
Opowiem wam histori. Po ucieczce z Tybetu, Jego witobliwo XIV Dalaj Lama uczyni
swoj pierwsza pielgrzymk do Radgir w Indii, miejsca, w ktrym Pan Budda obrci po raz
drugi Koo Dharmy i da nauki Pradnaparamity. My widzimy wszdzie kamienie i skay, gdy
odwiedzamy Radgir, ale Jego witobliwo widzia Sutry Pradnaparamity. Nie mg i
dalej, bo nie chcia stan na tekstach. Wic spojrza na wite miejsce z odlegoci. Jest to
zapisane w Sutrze Pradnaparamity, e Radgir wyglda jak czyste krlestwo, gdy Pan Budda
przedstawia tu nauki. Jego witobliwo mia to samo dowiadczenie. Miejsce jest to samo,
lecz znaczy to posiadanie witego pogldu.
Po dokonaniu prawdziwej pracy nad tym, po przejciu penego treningu i po przeksztaceniu
swego przywizania, staje si ono wtedy cech Buddy Amitaby. Nie musimy eliminowa
przywizania, lecz uywamy go do praktyki medytacji Amitaby.
Pi rodzin Buddw odnosi si do naszych piciu trucizn umysu. I robi to rnic, czy
przeksztacilimy swoj trucizn umysu w rodzin Buddy. Jeli zrealizowalimy Amitab,
moemy mie te realizacj innych, bo s one razem. Moemy wybra prac nad najsilniejsz
posiadan przez nas trucizn umysu i przeksztaci j wpierw. Jeli zauwaymy, e mamy na
przykad zbyt duo agresji, moemy uy tego czasu w znaczcy sposb i medytowa na
Buddzie Akszjobji. W kocu, nie musimy myle o praktykowaniu jak zwykle to robimy, gdy
jestemy agresywni, bo medytacja sama przyjdzie w naturalny sposb. Ju nie stajemy si
bardziej agresywni przez mylenie o tym, co nas rozzocio i nie powodujemy wicej cierpienia
dla siebie i dla innych, a raczej nasz umys jest skupiony na Akszjobji. Moemy te uy
rnych kolorw, elementw lub cech rodziny Buddy, bo maj one rne kolory, elementy i
cechy. S to po prostu rne metody przeksztacania trucizn umysu. Natur zoci i agresji jest
mdro podobna do zwierciada. Gdy nie jestemy rozzoszczeni, tak jak zwykle to wystpuje,
wtedy dobre cechy mog wieci w naszym umyle tak jasno jak w lustrze. I dlatego
praktykujcy Wadrajan moe by szczliwy, nawet, jeli s powody by by rozgniewanym i
agresywnym, na przykad. Albo, nawet jeli s rzeczy, ktrych mona pragn, praktykujcy
Wadrajan nie narzeka, ale czyni dobry uytek z moliwoci by medytowa na Amitabie.
Myl, e to dobrze, prawda? Medytacja Wadrajany jest dobra.
Student: W tradycji Sutrajany zawsze powinnimy by bardzo mili i uprzejmi.

Lama: Tak.

Pytanie: Agresja i chciwo s jak szybki prd rzeki i medytacja jest jak budowanie kanau.
Mam problem, jeli trucizna umysu jest wiksza ni kana. Co powinienem wtedy zrobi?

Lama: Po prostu prbuj. Dobrze jest, jeli moesz myle o Buddzie. Normalne jest, e
antidotum nie jest tak silne na pocztku. Nasza emocja jest bardzo silna, a antidotum jest
bardzo sabe. Bdzie si to bardzo wolno zmienia. Nasze emocje bd si zmniejszay, a
medytacja zwikszaa. Nie ma to znaczenia, e zajmuje to duo czasu. Im wicej czynisz
25

refleksji i medytujesz, tym wikszy skutek nastpuje we wntrzu. Moe on nie by ywy, bo
zajmuje to czas, lecz co si dzieje. Mielimy dugi trening w byciu agresywnymi w czasie
swego ycia i teraz musimy odwrci ten trening przez praktyk medytacji. Wtedy, tak jak dotd
w naturalny sposb pojawiaa si agresja, tak samo pojawi si medytacja. Myl o niemowltach,
ktre nie maj emocji, nie maja one duo agresji i zazdroci. Moemy zobaczy jak w miar
upywu czasu staj si one agresywne i zazdrosne. Przeksztacanie emocji tak samo zajmuje
czas. Medytacja jest czym nowym i musimy prbowa, jak niemowl. Ludzie myl, e bycie
silnym i agresywnym jest byciem czowiekiem, wic od nich si tego uczymy. Z medytacj jest
tak samo - musimy si jej uczy. By to tylko przykad. Jeli roniesz wrd ludzi, ktrzy nie s
agresywni i zazdroni, nie sdz, e bdziesz mia skonnoci do gniewu i zazdroci, bo nie
miaby pojcia o byciu zdenerwowanym lub zazdrosnym.

Ten sam student: Przyjem na siebie ksztat i mj umys by juz peen chciwoci, agresji i
zazdroci, gdy si urodziem.

Lama: Mwimy, e s dwa rodzaje trucizn umysu. Jeden rodzaj jest wrodzony, a drugi jest
bardziej imputowany
15
. Mwi o imputowanych, w ktrych podejmujemy trening.

Rozpoznanie ma najwysze znaczenie dla Mahamudry. Jak Damgon Kongtrul stwierdza w
tekcie:
"Wyjtkowym podejciem jest rozpoznanie prawdziwej natury zaburzajcych emocji. Gdy myli
o pragnieniach ywo si pojawiaj, patrzc bezporednio na ich esencj, zapadaj si one w
sobie samych. Jest to brzask Mahamudry, nierozdzielnej bogoci i pustki. Jest ona te zwana
nieskaziteln mdroci rozpoznania. Nigdy nie byo niczego do odrzucenia ani do
zaakceptowania, ani do przeksztacenia, wszystko jest zawarte w umyle. Wiedz, e niema
innej intencji buddy ni po prostu sam niewytworzony umys
16
."
Gdy pojawi si trucizna umysu - niezalenie czy to lk, agresja, przywizanie, zazdro -
patrzymy na ni wprost. Raczej bezporednio patrzymy na swoj agresj, na przykad, ni o niej
myle. Gdy patrzymy na swoja zo, ona zwolna znika. W tym czasie, nie mamy ju zoci i
pojawia si i wzrasta pierwotna mdro. Dlatego Detsun Milarepa naucza: "Patrz na swj
umys. Gdy patrzysz na swj umys, niczego nie widzisz." W ten sam sposb niczego nie
widzisz, gdy patrzysz na sw zo. Gdy niczego nie widzisz, po prostu si zrelaksuj. Jest to
medytacj. Bezporednio patrzymy na gniew, lk, zazdro itd. i one same znikaj. Jeli
skupiamy swoj uwag na przykad, na zoci i mylimy: "Oh, ostatnim razem bya ona
problemem. Tym razem te sprawia trudno," wtedy zo staje si silniejsza. Jeli o niej nie
mylimy, a bezporednio na ni patrzymy, wtedy ona znika. Jest to natur zoci. Wyczamy j
i jest to nowym nawykiem.
Damgon Kongtrul wyjani trzy kroki, ktre potrzebujemy zrobi: odrzucenie, przeksztacenie i
rozpoznanie. Wielki nauczyciel Gjalwa Jangon wyjani jak mona ich uy w medytacji. W
tekcie mwi:
26

"Jest metoda praktykowania wszystkich trzech podej w jednym siedzeniu, zgodnie z tym, co
podaje Gjalwa Jangon. Przy mylach pragnienia, na przykad, skoro tylko si pojawi, pomyl:
'Od teraz a do owiecenia bd stroni od tych zwykych myli pragnienia.' Jest to sposobem
ustanowienia postawy odrzucenia. Nastpnie wyobra sobie, e jakiekolwiek zwyke
zaburzajce myli pragnienia w umysach wszystkich istot w caej przestrzeni, powodujce nie
do zniesienia dowiadczenia cierpienia oraz myli cierpienia powodujce przeszkody w
umysach przewodnikw duchowych, ktrzy praktykuj Dharm zgromadzone s razem w twe
wasne pragnienie, a umysy wszystkich istot staj si wolne od pragnienia. Nastpnie, mylc,
e przez uycie tych wanie myli pragnienia bdziesz praktykowa dwa etapy, aby umieci
wszystkie istoty w stanie Wadradhary, medytuj, e natychmiast stajesz si heruk, takim jak
Czakrasamwara, w formie mskiej i eskiej w zjednoczeniu, z wszystkimi ozdobami. Gdy
utosamisz sw wiadomo z form msk i wizualizujesz form esk zbyt blisko, jest wci
niebezpieczestwo, e toksyczny efekt pragnienia wypynie na powierzchni, powodujc
pocztkowo utrat energii yciowej, a kocowo wejcie pod wpyw mocy pragnienia. Oglnie,
niewaciwe jest denie za wiatowymi mylami i zaburzajcymi emocjami podczas
medytowania na bstwie. Wyobra sobie, e twj Rdzenny Guru, wspaniay i potny, jest w
twym sercu na siedzeniu lotosu i ksiyca. Wielokrotnie mdl si szczerze o bogosawiestwa,
aby myli pragnienia, ktre wystpuj si w twym umyle pojawiy si, jako nieskazitelna
mdro rozrniania. Nastpnie spjrz wprost na swj umys, jako na nierozdzielno bstwa,
Guru i emocji. Medytacja powinna by utrzymywana od chwili, gdy pojawi si emocja, a do jej
rozpuszczenia. Po tym, mdl si by doskonale dedykowa zasug, jak: 'Przez t cnot, oby
myli pragnienia wszystkich podlegych zudzeniu czujcych istot i przeszkody do etapw i
cieek praktykujcych Dharm zostay wyeliminowane, a bogo-pustka Mahamudry zostaa
zrealizowana.' Zastosuj te ten rodzaj medytacji do nienawici i gupoty. Dla uspokojenia
nienawici jest szczeglnie skuteczne medytowanie na bstwie."
Czy jest to jasne? Mnie si to podoba. Tekst jest do skomplikowany, wic go wyjani w
nieco atwiejszy sposb, lecz moe on by wci skomplikowany.
Moemy zastosowa te trzy metody praktyki, gdy pojawi si jakakolwiek emocja. Gdy na
przykad si boimy, powinnimy przenie sw uwag na Budd Akszjobj. Gdy jestemy
agresywni, rozpoznajemy, e jestemy agresywni. Czynimy silne postanowienie by zawsze
naprawd odrzuci agresj. Czynimy to postanowienie kadym razem, gdy pojawia si agresja.
Uwiadamiamy sobie, e jest ona bardzo silna, e naprawd rani innych i powoduje tak wiele
przeszkd.. Wyobraamy sobie agresj kadej innej osoby i mylimy, e bierzemy j na siebie,
co jest praktyk brania i dawania. Czynimy silne yczenie, by kada yjca istota bya wolna od
agresji. W tym samym czasie mylimy intensywnie o Akszjobji. Tekst stwierdza, e mylimy o
bstwie w zjednoczeniu. W kadym przypadku mwimy sobie, e bdziemy medytowa aspekt
bstwa, kiedykolwiek agresja pojawi si w umyle. Moemy medytowa form msk i esk
bstwa lub myle, e nasz Rdzenny Guru siedzi na lotosie i dysku ksiyca w naszym sercu.
Mylimy, e nasza agresja jest przeksztacona w podobn zwierciadu mdro i czynimy
szczere modlitwy suplikacji.
17
Wyobraamy sobie, e bstwo medytacyjne, w naszym
przykadzie Akszjobja, nasz Rdzenny Lama i nasza agresja s zjednoczone. S nierozdzielne,
co znaczy, e, poniewa nie rozrniamy, nasza agresja jest naszym Lam i Akszjobja jest
27

naszym Lam. Niema midzy nimi rnicy i w tym spoczywamy. Modlimy si, by wszystkie
yjce istoty byy wolne od agresji i osigny Mahamudr.
Pytanie: Czy patrzymy bezporednio na swj umys, jako na nierozdzielno bstwa, Guru i
emocji? Czy rozpoznanie jest tego czci?

Lama: Tak.

Inny student: Przyszo mi co na myl. Mwie o trzech aspektach: odrzucaniu emocji,
transformacji i bezporednim patrzeniu na ni. W poczeniu z praktyk Sadhany, czy
rozwijanie bodhiczitty jest aspektem odrzucenia, tworzenie wizualizacji bstwa transformacj i
bezporednie patrzenie faz rozpuszczenia?

Lama: S to nieco bardziej praktyczne sprawy, wic uywamy emocji bezporednio. Niema to
znaczenia, jeli je porwnasz, lecz normalnie mwimy, e w taki sposb bezporednio
medytujemy. Zostanie to wyjanione pniej w tekcie, e uprawianie bodhiczitty, czynienie
ofiar, dedykowanie zasugi itd. s bardziej typowe dla Sutrajany, a wizualizowanie bstwa ma
wicej wsplnego z transformacj. Znajdziesz to te w praktykach Sadhany w Wadrajanie.
Jednak recytowanie modlitw linii przekazu, schronienia, bodhiczitty i dedykacji s w wikszoci
oparte na Sutrach. Oglnie, punkty Wadrajany bd bardzo jasno wytumaczone pniej w
tekcie. Praktyki Sadhany s bardziej Wadrajan, jest ich niewiele w Sutrajanie.
Wic, w ten sposb wykonujemy trzy etapy odrzucenia, transformacji i rozpoznania w jednej
praktyce. W pierwszej chwili, gdy pojawia si agresja, patrzymy na ni, czynimy refleksj, e nie
jest dobra i czynimy silne postanowienie jej odrzucenia. W drugiej chwili, mylimy, e nasza
agresja jest Budd Akszjobj i wyobraamy sobie siebie, jako Akszjobj. Jeli stajemy si
jeszcze bardziej agresywni, wyobraamy sobie swego Rdzennego Lam siedzcego na lotosie i
dysku ksiyca w rodku swego serca. Widzimy je, jako nierozdzielne i patrzymy wprost. Przez
widzenie, e s nierozdzielne, patrzymy na swj agresywny umys, gdy w ten sposb
praktykujemy. Podczas gdy patrzymy, znikaj one, co znaczy, e natur agresji jest ostateczny
Lama. Im bardziej widzimy, e agresja znika, tym bardziej rozpoznajemy, e natur agresji jest
ostateczne bstwo medytacyjne. Znajdujemy je wszystkie trzy razem. Angaujemy si w
praktyki Guru Jogi i w medytacji bstwa, aby zrealizowa esencj - e wszystko jest w nich.
Rozpoznanie jest istotnym punktem. Czy jest w porzdku? Zrozumiane? Nie?

Student: Rozumiem, e praktykujemy, aby wyeliminowa agresj. Wyobraajc sobie, e jest
ona tym samym, co Lama, czy musz go te wyeliminowa i e staje si on coraz mniejszy?

Lama: Niema niczego do wyeliminowania w naturze agresji. Eliminujemy tylko gniew. Im wicej
patrzymy, widzimy natur, bo ona wieci. Czy jest to zrozumiae? Tak? Wic, tak dziaa
medytacja.

Eliminacj w tradycji Sutrajany jest posiadanie wiedzy, e zo jest bardzo za i bycie bardzo
zdecydowanym by j odrzuci, inaczej to nie zadziaa. Zdecydowanie jest bardzo wane. W
Wadrajanie patrzymy i mylimy o Buddzie Akszjobji, gdy czujemy si rozzoszczeni. Jeli to nie
dziaa, wyobraamy sobie, e nasza agresja, nasz Lama i Akszjobja s nierozdzielne i patrzymy
wprost. Gdy po prostu patrzymy, zo si rozprasza i w ten sposb ostateczny Lama staje si
28

coraz bardziej widoczny. I jest to identyczne z ostatecznym aspektem bstwa medytacyjnego.
Oczywicie, s one rne na poziomie wzgldnym.

Pytanie: Czy dlatego moemy praktykowa Akszjobj bez agresji?

Lama: Oczywicie. Mwiem o jednym ze sposobw przezwycienia agresji. Jest to jednym z
aspektw Akszjobji, e ma on dobr czno z agresj. Oglnie, jest on specjalist w sprawie
agresji, jak jeden z biegunw magnesu.

Nastpne pytanie: Nie jest dla mnie jasne, jak mona rozwia emocj przez patrzenie na ni.
Czy jest to tym samym, co zrozumienie, e nie ma ona wrodzonej natury?

Lama: Tak, jest to tym samym. Jest to bardziej bezporednie. Wystarczy nawet sekunda by
zobaczy. Po prostu patrzysz na swj gniew, gdy si pojawia i widzisz, e go niema - znikn, a
wtedy moesz dowiadczy pustki. Trudno jest pracowa z intelektualnego punktu widzenia, bo
musimy studiowa wszystkie dyskursy logiczne, by zrozumie, e nic nie ma wrodzonego
istnienia. Przez bezporednie patrzenie dostajemy mgnienie pustki. Szantidewa wyjani, e
owiecenie jest jak bysk byskawicy - wszystko jest jasne - i jest to jak mae owiecenie.
Moemy dowiadczy bysku byskawicy, ale budda jest zawsze wiatem sonecznym bez
adnych chmur. My mamy przez cay czas wiksze zachmurzenie. Tak moemy sobie
wyobrazi owiecenie.

Kontynuujc instrukcje od tego punktu:
"Podobnie, s rne rytualne sekwencje w nowej i starej tradycji, lecz niema midzy nimi
rnicy, jeli chodzi o oczyszczenie przez nie zaburzajcych emocji. Pokrtce, sposb w jaki te
rytuay oczyszczaj jest nastpujcy: Medytacja na absorpcji takoci oczyszcza dowiadczenie
poprzedniej mierci. Wszech-pojawiajca si absorpcja oczyszcza ciao mentalne
bezporedniego dowiadczenia. Absorpcja przyczyny, medytacja na lotosie, na siedzeniu ze
soca i ksiyca oczyszcza podstaw fizyczn, sperm i jajo rodzicw, bia i czerwon."
Niezalenie czy praktykujemy metody nowej czy starej tradycji, celem medytacji, jakiej nauczaj
jest przeksztacenie naszego posiadajcego problemy umysu
18
przez oczyszczenie naszych
negatywnych myli i emocji. Damgon Kongtrul wyjani praktyk liturgicznego oczyszczenia
polegajca na medytowaniu wpierw na pustce przez spoczywanie umysu na takoci, co staje
si nasieniem dla stworzenia bstwa medytacyjnego. Medytacja na takoci jest praktyk
suc przeksztaceniu swego dowiadczenia mierci. W Mahamudrze mwi si, e czyste
wiato matki i czyste wiato syna schodz sie razem, gdy umieramy. Dlatego wane jest
spoczywanie umysu na takoci, gdy umieramy, co jest powodem prowadzenia treningu teraz.
Czyste wiato matki jest prawdziw natur naszego umysu, ktre jest zawsze obecne, lecz jest
zaciemnione. Niemniej, moemy dowiadcza czystego wiata matki przez krtkie chwile
podczas medytacji. Dowiadczanie czystego wiata syna jednoczcego si z czystym wiatem
matki bdzie moliwe, jeli umrzemy medytujc. Wtedy moemy osign owiecenie w tym, co
jest zwane "bardo dharmaty" (bar-do znaczy "stan poredni").
29

Nauki bardo mwi o biaym wietle, czerwonym wietle i czarnym wietle. Jeli nie
przyzwyczailimy si do medytowania i nie medytujemy w czasie mierci, gdy tracimy
przytomno, na chwil tracimy wiadomo. Zdarza si to, gdy substancja czerwonego
nasiona naszej matki (usytuowanego poniej ppka) i substancji biaego nasiona naszego ojca
(usytuowanego w grnej czci ciaa) nie s ju utrzymywane z powodu rozpuszczenia naszych
wiatrw energii i schodz si razem i spotykaj w centrum serca. Gdy si spotykaj i schodz
razem, tracimy przytomno i jest to momentem mierci.
Tako, synonim z terminem "pustka," jest tu krtko i praktycznie omwiony. Pustka zostaa
bardzo szczegowo omwiona przez Aczarj Nagardun w traktatach, ktre napisa na temat
Pogldu rodkowej Drogi. Wadrajana zawiera pogld rodkowej Drogi, co jest powodem, e
musimy powici wiele czasu i energii na studiowanie tekstw. Bez poprawnego zrozumienia
pogldu rodkowej Drogi, bardzo trudno jest pozna, co Wadrajana naprawd znaczy, gdy
medytujemy. Jeli moemy medytowa i utrzymywa umys na takoci, gdy umieramy, wtedy
moemy rozpozna czyste wiato matki, gdy schodzi sie ono z czystym wiatem syna, stajemy
sie owieceni i nie dowiadczamy utraty przytomnoci. Jeli stajemy si owieceni przez
rozpoznanie czystego wiata matki, nie potrzebujemy kontynuowa poprzez bardo, bo jestemy
wolni. Znaczy to, e jeli nie staniemy si owieceni w czasie ycia, moliwe jest stanie si
owieconym, gdy umieramy.
Pytanie: czy znaczy to, e potrzebujemy rozpozna czerwone i biae wiato, gdy umieramy?

Lama: Tak, jest te czarne wiato.

Ten sam student: Wic, czerwone wiato jest ze wiata matki?

Lama: Nie, odnosimy sie do niego, jako do wiata matki, bo dowiadczamy go tak jak syna,
ktry spotyka sw matk, co jest powodem nazwania go wiatem syna. Jest to wyraenie.

Ten sam student: Wic, wiato matki nie jest czerwonym wiatem?

Lama: Wszystkie trzy wiata s czystym wiatem matki. Podczas medytacji rozpoznajemy te
trzy wiata, ktre przejawiaj si dla nas i spoczywamy w nich swj umys. Wtedy jest to jak
ponowne widzenie swej matki po wielu latach po jej mierci - jestemy wtedy bardzo szczliwi.
Dobrze praktykujcy moe spoczywa w niekonceptualnej medytacji czystego wiata przez
dwie minuty, podczas ycia. Moemy w taki sposb medytowa, gdy umieramy, jeli
praktykowalimy podczas ycia. Lamowie mog umiera medytujc w rozpoznaniu czystego
wiata, poniewa byli w stanie robi to podczas ycia. Jego witobliwo XVI Karmapa,
Rzndung Rigpe Dorde, mia wiele ptakw i w Rumtek mwi si, e mog one medytowa
umierajc i po mierci. Nie bdc przyzwyczajonym do medytacji nie moemy rozpozna
czerwonego i biaego wiata, poniewa pojawiaj si one przez bardzo krtkie chwile. Mamy
tylko odczucie, e byy krtkie byski biaego, czerwonego i czarnego wiata.
Nie moemy praktykowa Phowy ('przenoszenia wiadomoci') dla kogo na ou mierci zanim
czerwone i biae nasiona si zjednoczyy w orodku serca tej osoby, inaczej zabioby j to.
Nawet pomimo to, e zewntrzne elementy przestay funkcjonowa, osoba nie jest jeszcze
martwa. Zewntrzne rozpuszczenie jest oczywiste, gdy osoba przestanie oddycha, nie moe
unie ciaa itd. Zachodni lekarze mwi, e osoba jest martwa, gdy przestaa oddycha, lecz
Buddyci mwi, e wci nie oddzielia si od swego ciaa. Dzogczen Ponlop Rinpocze napisa
30

bardzo dokadn i szczegow ksik Umys poza mierci (Snow Lion Publications, 2007).
Tybetaska ksiga ycia i umierania napisana przez Sogjala Rinpoczego daje tylko oglne
omwienie tematu. Wic, jeli nie osignlimy owiecenia w czasie swego ycia, wtedy
moemy to zrobi w bardo umierania i mierci.
Student: Czerwone i biae nasiona jednocz si podczas mierci. Nastpnie, wpierw pojawia si
biae wiato, po tym pojawia sie czerwone i wtedy pojawia si czarne wiato. Te wiata
pojawiaj si na bardzo krtko dla kogo, kto nie przeszed treningu. Czy dlatego nie nastpuje
rozpoznanie i nie postrzega si czarnego wiata? Czy jest to prawidowe?
Lama: Wszystkie trzy pojawiaj si na bardzo krtki moment, czarne wiato te. Powiedzenie,
e biae pojawia si pierwsze jest inn nauk. Kalaczakratantra stwierdza, e wiata pojawiaj
si w tej kolejnoci i nastpnie tracimy przytomno. Ludzie, ktrzy nie maj dowiadczenia
medytacyjnego po prostu widz, e trac przytomno i niczego nie wiedz.
Ten sam student: Wic czarne wiato nie jest utrat przytomnoci?
Lama: Utrata przytomnoci jest zwykym sposobem dowiadczania mierci, w jakim przypadku
nie rozpoznajemy niczego. Utrata przytomnoci w tym kontekcie znaczy, e wszystkie nasze
myli i emocje rozpuciy si i zostay przeksztacone z powodu medytowania na pustce i
zyskujemy tak czysto.
Ten sam student: Jestemy wolni.
Lama: Tak. Jest wiele znacze. Moemy myle, e czarny jest zym kolorem i e inne kolory s
szczeglne. Kady kolor ma inne znaczenie.

Teraz Damgon Kongtrul Rinpocze mwi o czasie, gdy wchodzimy w bardo i o medytowaniu na
zabezpieczajcym krgu wok piknego paacu, tak, by nie mogy wnikn adne przeszkody.
W Sadhanie Mahakali wizualizuje si podwjny ochronny krg wok paacu. Wyobraamy
sobie, e paac jest ozdobiony w wyszukany sposb, kady z kolorowych ornamentw
symbolizuje cech czystego owiecenia.
Powiedziane jest w naukach bardo, e zanim dojdziemy do poznania, e zmarlimy, nasz umys
powraca do swego ciaa i widzi wszystko. Mwimy do osb, z ktrymi bylimy zwizani w yciu,
siadamy z nimi przy stole, prosimy o poywienie, ale oni nie odpowiadaj, bo nas nie widza ani
nie sysz. Zdenerwowani, mylimy "To nie jest normalne. Co si dzieje? Dlaczego mnie
ignoruj?" Nauki bardo mwi, e machamy stopami w wodzie, idziemy przez piasek i widzimy,
e nie zostawiamy za sob ladw stp. Wolno dochodzi do nas, e zmarlimy, przeszo si
zaciera i zwracamy sw uwag na to, co nastpi. Widzenie tego, co nastpi w przyszoci
przeraa nas. Dlatego Buddyci wykonuj wiele praktyk dla zmarych, ktre mog by pomocne
i mog zmieni ich sytuacj. Mwiem o mym dowiadczeniu z m zmar ciotk. Przestaa ona
ukazywa si w moich snach po tym jak sie za ni pomodliem. Tak to jest, wic myl, e
dobrze jest co zrobi dla zmarych.
31

Pytanie: Nawet lata pniej?
Lama: Tak sdz. Moe oni przeszli ju przez bardo i zostali odrodzeni, ale mog wci chcie
pomocy i odnie z tego korzy. Nie daje to jednak tak duo korzyci jak wtedy, gdy modlimy
si za nich podczas bardo. Jeli mamy pewno, jak Detsun Milarepa, wtedy nie musimy si
martwi. Milarepa powiedzia: "Mam pewno i mog przeksztaci dowiadczenia w doskonae
przebudzenie." Powinnimy sta si jak may Milarepa i wtedy nie bdziemy musieli si martwi
o czas spdzony w bardo.
W praktykach medytacyjnych wyobraamy sobie krg ochronny, mandale, wiele paacw z
drzwiami itd. Te praktyki s atwymi metodami przeksztacenia swego stanu bardo. Jeli nie
staniemy si owieconymi w tym yciu lub podczas bardo po mierci, mamy nastpn szans w
swym nastpnym yciu. Jeli si przyzwyczaimy do potnych etapw tworzenia i spenienia
praktyk medytacyjnych Wadrajany, moemy to uzyska nastpnym razem, gdy medytujemy.
Kontynuujc tekst, Damgon Kongtrul wyjani pi czynnikw owiecenia i napisa:
"Medytacja na sylabie-ziarnie oczyszcza wejcie wiadomoci. Transformacja w instrumenty i
ponowna medytacja na sylabach oczyszcza etap podowy okrgego, owalnego, podunego i
tak dalej. Cakowicie kompletna forma oczyszcza wzorce nawykowe ciaa, mowy i umysu. Ten
sposb piciu owiecajcych czynnikw oczyszczajcych narodziny z ona mona zastosowa
w podobny sposb do innych."
'Absorpcj przyczyny' w uprzednim wersecie jest praktykowanie piciu czynnikw owiecenia
teraz. Pierwszym czynnikiem owiecenia jest wizualizacja siedzenia ze soca dla transformacji
czerwonej substancji matki, drugim czynnikiem jest dysk ksiyca dla transformacji biaej
substancji ojca. Pewne praktyki maja tylko wizualizacj ksiyca, inne tylko soca, lecz wane
jest by myle, pomimo, e nie jest to wspomniane, e wszystkie cechy s obecne. Jak jest
powiedziane, praktyki wizualizacyjne maj rnice, niektre s bardziej skoncentrowane na
wizualizacji trzech rytuaw, inne bardziej skoncentrowane na wizualizacji czterech wadr, lecz
s tam znaczenia. Mwimy, e medytowanie bstwa w formie mskiej ma wicej wsplnego z
dyskiem ksiyca, a medytowanie bstwa eskiego ma wicej wsplnego z dyskiem soca.
Po wizualizowaniu dysku soca i ksiyca, wizualizujemy trzeci czynnik owiecenia, ktrym jest
sylaba bstwa medytacyjnego. Jest ni sylaba HUNG dla Dorde Sempa. Bdc w bardo
stawania si, medytowanie sylaby przeksztaca nasz wiadomo, gdy wchodzimy w ono swej
matki. Wic, pierwsze trzy czynniki s przyczyn przeksztacenia naszej wiadomoci.
wiadomoci, do ktrej si tu odnosimy jest sma, wiadomo podstawy wszystkiego, ktra
jest magazynem wszystkich naszych wzorcw nawykowych. Nie wchodzimy do paacu
samsary, a raczej wchodzimy do paacu owiecenia, gdy wiadomo podstawy wszystkiego
zostaa oczyszczona z wszystkich skaz i zostaa przeksztacona w nieskaziteln pierwotn
mdro. S wic dwa paace, paac samsary i paac nirwany. Paac samsary jest nieatwym
miejscem.
Pytanie: Czy jestemy owieceni, gdy wiadomo gruntu zostaa przeksztacona w pierwotn
mdro?
32

Lama: Tak. Nastpnie idziemy bezporednio do paacu owiecenia lub czystego krlestwa
bstwa. Jest wiele sposobw mwienia o tym. Dokdkolwiek idziemy, widzimy wszystko takie
samo i nie widzimy samsary. Na przykad, widzimy wszystko na niebiesko, jeli mamy zaoone
niebieskie okulary, albo widzimy wszystko w tym odcieniu, gdy mamy okulary
przeciwsoneczne. Gdy mamy zaoone okulary owiecenia, widzimy wszystko, jako owiecone.
Ale teraz nosimy okulary samsary i widzimy wszystko, jako samsar. Tak to jest.
W praktyce medytacyjnej Dorde Sempa, na przykad, przeksztacamy sylab HUNG w bia
wadr i wizualizujemy mae, biae HUNG w rodku wadry. Wizualizujemy wiato emanujce z
sylaby-ziarna w rodku wadry, ktre niesie ofiary do czystych krlestw, skd negatywna karma
wszystkich yjcych istot jest oczyszczana, wiato jest przesyane do nich i wiele dobrych
spraw si dzieje. Po dziesiciu dniach w onie, rozwijamy si w okrgy, owalny, poduny i
innego ksztatu embrion. Tybetaskie teksty opisuj rozwj embrionu o tych ksztatach z
tygodnia na tydzie. Jak sdz ten proces jest opisany w pracy Klejnot ornament wyzwolenia
Lhade Gampopy. Przez prowadzenie wizualizacji w opisany sposb, zostanie dokonana
transformacja w naszym rozwoju, jako embrionu w pd.
Nastpnie wizualizujemy, e HUNG w rodku wadry przeksztaca sie w Dorde Sempa. Ta
wizualizacja czystego obrazu Dorde Sempa przeksztaca nasz sposb bycia narodzonym.
Bardzo cierpimy, gdy si rodzimy, bo mamy poczucie bycia ciskanym coraz cianiej w
metalowej komorze. Po przeksztaceniu swojego sposobu narodzenia, nie mamy ju wicej
blu, ale czujemy, e pywamy w powietrzu, gdy przechodzimy przez pord, bo dowiadczamy
narodzin owiecenia. wite teksty mwi, e Pan Budda nie urodzi si z ona swej matki, a
wszed w ten wiat przez jej praw stron. Chrzecijastwo podaje te, e Jezus Chrystus
zosta urodzony przez dziewic i e nie mia ojca. Studenci powiedzieli mi o tym, gdy razem
odwiedzilimy muzeum. Jest to w pewien sposb bardzo interesujce.
Pytanie: Czy wysyanie na zewntrz wiata jest czwartym czynnikiem owiecenia, a
przejawienie, jako bstwo pitym?
Lama: Przeksztacenie sylaby-ziarna i wysyanie wiata na zewntrz jest czwartym czynnikiem.
Powtarzajc, wizualizowanie dysku soca jest pierwszym. Wizualizacja dysku ksiyca jest
drugim. Wizualizacja sylaby-ziarna jest trzecim. Wizualizacja sylaby-ziarna w centrum wadry i
wysyanie wiata jest czwartym. Pitym czynnikiem owiecenia jest wizualizowanie
doskonaego ksztatu Dorde Sempa. Wicej bdzie w tekcie.
Ten sam student: Jak rozumie Sadhany, ktre nie maj wizualizacji wadry?
Lama: One jej nie potrzebuj. Uywam przykadu Dorde Sempa.
Ten sam student: Wic niema tych piciu czynnikw owiecenia we wszystkich Sadhanach?
Lama: Niektre maj kwiat lotosu, niektre czakr; jest pi rnych sposobw. Zaley to od
bstwa, na ktrym medytujemy. Mwi o Buddzie z rodziny Akszjobja, wic mamy wadr. Jest
bardzo wiele rnic. W Sadhanie Buddy Medycyny mamy bogosawiestwo trzech miejsc przez
Budd Medycyny - naszego czoa bia sylab OM, naszego garda czerwon sylab AH,
33

naszego serca niebiesk sylab HUNG, co przeksztaca nasze ciao, mow i umys. Niema tego
w praktyce Dorde Sempa, na przykad.
Opucimy nastpn cz tekstu, w ktrej Damgon Kongtrul wyjania inn praktyk i
kontynuujemy z liniami:
"Wejcie istot mdroci oczyszcza umiejtne aktywnoci i treningi. Piecztowanie przy pomocy
inicjacji oczyszcza spucizn naszego pierworodztwa
19
."
Jeli mamy nauki Buddy Medycyny i praktykujemy Sadhan, czynimy rne mudry i
otrzymujemy bogosawiestwa piciu Buddw, co oznacza, e zostajemy napenieni moc
piciu rodzin Buddw. Jak stwierdza tekst, to "oczyszcza spucizn naszego pierwordztwa."
Otrzymanie inicjacji znaczy, e naleymy do owieconego pokolenia.
"Hod, spowied, ofiarowanie i modlitwa pochwalna oczyszczaj cieszenie si obiektami
zmysowymi."
W praktyce Sadhany skadamy hod, wielokrotnie si spowiadamy, czynimy wiele ofiar i
wielokrotnie recytujemy modlitwy pochwalne. Te praktyki oczyszczaj obiekty, ktre
postrzegamy przy pomocy zdolnoci zmysowych i, po dokonanej transformacji, postrzegamy je,
jako cechy czystych krlestw. Powiedzenie modlitwy przed posikiem jest przykadem, zwykle
mamy ograniczone poczucie smaku, gdy spoywamy posiek. Ale budda postrzega setki
smakw w tym samym posiku. Przez recytowanie modlitw pochwalnych przeksztacamy swoje
postrzeganie zmysowe. Przeksztacamy zdolno swego oka, zdolno swego jzyka i tak
dalej. Moemy sysze wszdzie i wszystko. Powiedziane jest, e bodhisatwowie dziewitego
bhumi rozumiej wszystkie bdce w uyciu jzyki bez potrzeby uczenia si ich. Rozumiej oni
nawet, o czym piewaj ptaki. Chrzecijastwo ma te historie witych, ktrzy rozumieli jzyk
ptakw. Myl, e si to zdarza.
"Recytacja mantry oczyszcza bezuyteczn mow."
Po zaangaowaniu si w powysze praktyki, powtarzamy mantr bstwa, ktre medytujemy.
Recytacja mantry wyjaniona jest z wielk dokadnoci w Wadrajanie, bo s rne sposoby
wizualizowania podczas powtarzania mantry. Ta praktyka oczyszcza zwyk mow.
Po zaangaowaniu si w opisane wyej praktyki, rozpuszczamy wszystko w pustk. Jak podaje
tekst:
"Faza rozpuszczenia oczyszcza dowiadczenie mierci tego ycia."
Znaczy to, e nie przyjmujemy ponownie samsarycznych narodzin. Po rozpuszczeniu
wszystkiego w pustk, pojawiamy si ponownie, jako bstwo, oraz
"ponowne pojawienie si w formie bstwa oczyszcza porednie istnienie. Bez pjcia dalej, to
wszystko."
34

Jasne jest w tekcie Czenreziga, e w czasie okresu pomedytacyjnego, kada osoba, ktr
widzimy jest Szlachetnym Czenrezigiem, kady dwik jest jego mantr, a wszystko, co
mylimy jest jego wspczuciem. To kontemplacja okresu pomedytacyjnego.
"Pocztkowe pjcie po schronienie i tworzenie intencji owiecenia oraz koczca dedykacja i
aspiracja s niezbdne w podejciu Wielkiego Pojazdu. Powicanie ofiar, zebrania na uczt i
tak dalej, s tradycyjnymi sposobami, przez ktre moesz bez wysiku zebra dwie akumulacje."
Te praktyki s praktykami Mahajany, ktre s naturalne dla praktykujcego Wadrajan.
Bogosawienie wityni, wypenianie naczy nowymi ofiarami, robienie tormy i wszystkie te
praktyki Wadrajany s metodami akumulacji zasugi i mdroci. Wic, gdy praktykujemy
Sadhan, tworzymy swj tajemny wewntrzny wiat i zwolna przeksztacamy swoj
rzeczywisto.
Instrukcje na temat etapu tworzenia praktyki nie zostay zakoczone i nawet nie rozpoczlimy
omawia etapu spenienia. Byy to zaledwie wytyczne. Jak medytowa, jakie utrudnienia si
pojawi, co wtedy naley zrobi, o czym naley myle, jak medytowa gdy umys stanie si
otpiay, jak medytowa, gdy umys stanie si pobudzony i rozproszony s wyjanione bardzo
jasno dalej w tym tekcie.
Pytanie: Co zostaje przeksztacone w okresie pomedytacyjnym?
Lama: Omawiamy przeksztacenie nastpnego bardo po mierci, tak, e nie musimy
przekracza bardo, gdy umieramy. Jeli nie moemy przeksztaci bardo w tym yciu, wtedy
przeksztacamy je w innym yciu.
Ten sam student: Czy jest to te bardo?
Lama: Tak. Jest sze rodzajw bardo zgodnie z tradycj Guru Rinpocze, a obecne jest bardo
ycia; inne tradycje mwi o czterech bardo. Bardo zwykle odnosi sie do poredniego stanu po
mierci. Bardo jest bardzo interesujce, lecz niektrzy ludzie s przeraeni, gdy o nim sysz.









35

Dedykacja

Przez to dobro oby zostaa osignita wszechwiedza
i wskutek tego oby kady nieprzyjaciel (wada mentalna) zosta przezwyciony.
Oby istoty zostay wyzwolone z oceanu samsary,
ktry jest niepokojony przez fale narodzin, staroci i mierci.

Przez t cnot, obym szybko osign stan Guru Buddy i nastpnie
prowadzi kad istot bez wyjtku do tego samego stanu!
Oby cenna i najwysza bodhiczitta, ktra nie zostaa stworzona, bya teraz
oraz, oby cenna bodhiczitta, ktra juz jest, nigdy si nie zmniejszya, lecz nieustannie wzrasta!
Wy wszystkie czujce istoty z ktrymi mam dobre kub ze poczenie
Gdy tylko opucicie ten zdezorientowany wymiar,
Obycie si odrodziy na Zachodzie, w Sukhawati
20
,
A skoro zostaniecie tam narodzeni, spenijcie bhumi i cieki.

Modlitwa o dugie ycie Lamy Kelzang Wangdi

Oby ycie Wspaniaego Guru byo ustalone i silne.

Oby spokj i szczcie w peni pojawio si dla istot tak nieograniczonych (w liczbie) jak
przestrze (jest obszerna).

Po zakumulowaniu zasugi i po oczyszczeniu negatywnoci, obym ja sam i wszystkie yjce
istoty bez wyjtku

szybko ustanowili poziomy i grunty stanu Buddy.


36

Gdy Czcigodny Lama Kelzang nie naucza po angielskim, instrukcje byy tumaczone na jezyk angielski
ze szczer wdziecznoci dla Hannelore Wendroth oraz Gaby Hollmann z Monachium, ktra jest jedyn
odpowiedzialn za wszelkie bdy osob. Wyrazy wdziecznoci dla Lamy Kelzang za udostpnienie
nagra. Wersety z tekstu rdowego Damgona Kongtrula Lodro Thaje Tworzenie i spenienie - Istotne
punkty medytacji tantrycznej, w tumaczeniu Sarah Harding, Wisdom Publications, Boston, 1996/2002,
strony 27-45. Zdjcie Lamy Kelzang ofiarowane przez Josefa Kerlau z Munster. Zdjcie kwiatu
ofiarowane przez Len Fong z San Francisco. Copyright Lama Kelzang Wangdi, Kamasila Institute w
Langfeld & Karma Lekshey Ling Institute w Nepalu, 2009. Wszelkie prawa zastrzeone.

Oby prawda i dobro wzrastay!












Przypisy tumacza:
1 student - w tym tekcie jest to tumaczenie angielskiego sowa disciple, ktre mona
rozumie jako ucznia, ktry przyj pewn dyscyplin duchow.
2 wiadomo - tu, jest to tumaczenie sowa awareness, "czysta wiadomo," czy inaczej
mwic to zdolno zdawania sobie sprawy, w odrnieniu od sowa consciousness, ktre
znaczy nasz zwyk wiadomo.
3 wiadomo mentalna - to czynnik mentalny, ktry powoduje, e nie zapominamy o (na
przykad) temacie medytacji podczas jej wykonywania.
4 Trzy Korzenie, (ang. Three Roots), to Guru, Jidamy i Stranicy (Dharmapalowie).
5 Paranirwana, to kocowa nirwana, ktra nastpuje po mierci ciaa kogo, kto osign pene
przebudzenie (na podstawie Wikipedii).
6 inicjacja, (ang. empowerment), sowo czasem tumaczone jako abiszjeka, oznacza formalne
upowanienie do wykonywania praktyki wymagane przy praktykach tantrycznych.
7 zaburzajce zaciemnienia ang. afflictive obscurations.
8 problemy mentalne ang. mental afflictions.
9 konceptualny, pojciowy.
10 bd oni chcieli uda si do kraju - wydaje mi si, e chodzi o to, e w opisanym
przypadku bd oni zainteresowani kultura danego kraju, nie wewntrzn stron praktyki.
11 wity pogld - uyte tu angielskie sowo outlook, tumaczone jako "pogld" sugeruje, e
nie jest to pogld stworzony przez rozumowanie, a przez czyste widzenie swego rodowiska.
37

12 po medytowaniu .. na czarnej magii - Milarepa, przed wejciem na ciek Dharmy,
studiowa czarn magi.
13 cialo kadej osoby jest cite i ofiarowane bstwom, to oczywicie praktyka
wizualizacyjna.
14 Nie bdce zwykym, czyli wsplnym, dla wszystkich tradycji buddyjskich.
15 imputowa - niesusznie co komu przypisywa.
16 niewytworzony umys - (ang.) uncontrived mind, oznacza umys, ktry jest zjednoczeniem
wietlistoci i pustki, Mahamudr.
17 suplikacja, to proba modlitewna.
18 posiadajcy problemy umys ang. afflictive mind.
19 pierwordztwo - prawa lub przywileje do ktrych mamy prawo z tytuu urodzenia,
spucizna.
20 Sukhawati Czysta kraina buddy Amitaby

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Copyright by Karma Lekshey Ling Institute
Tekst polskiego tumaczenia nie jest przeznaczony do publikacji.
rdo: http://www.dharmadownload.net/pages/english/Natsok/natsok_0010.htm
Tytu oryginau: Acharya Lama Kelzang Wangdi, "The Essential Points od Creation & Completion" by Jamgon
Kongtrul Lodro Thaye - Part I. Tumaczenie na jzyk polski: Janusz Czura. {V-2012-06},
januszczura@hotmail.com

Jeli napotkae na nieznane terminy, polecam internetowe sowniki poj buddyjskich lub Wikipedi.


ORODEK TRADYCJI KARMA KAMTSANG W GRABNIKU:


DLA DOBRA WSZYSTKICH CZUJCYCH ISTOT

http://www.benchen.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=257&Itemid=57&lang=pl