WSTP

Naduywanie napojw alkoholowych przez dzieci i modzie jest od

dawna zjawiskiem nader rozpowszechnionym. Szczeglnie przeraajcym
jest fakt, i wiek inicjacji alkoholowej stale si o!nia, tak wic po alkohol
siga coraz to modsze pokolenie. Nie!ezpiecze"stwo alkoholizmu w
najmodszych generacjach wynika o!ecnie z kulturowych i o!yczajowych
tradycji spoecze"stwa polskiego, oso!owo#ciowych cech i de"
dorastajcej modziey oraz warto#ci lansowanych we wspczesnych
kulturach i grupach modzieowych. $jawisku picia alkoholu przez
nastolatkw po#wica si coraz wicej uwagi zarwno w #rodkach
masowego przekazu, jak i w pracach naukowych, a to za spraw jego
rozmiarw i drastyczno#ci. %waam, e pro!lem spoywania alkoholu przez
modzie jest warty tego, a!y przyjrze& mu si z !liska. 'y& moe jego
naga#nianie przyczyni si do minimalizacji tego negatywnego w skutkach
zjawiska. (zym zatem kieruje si modzie sigajc po alkohol) *aki jest
powd spoywania przez nich napojw alkoholowych w tak wczesnym
wieku) (zy modzie dostrzega narastajcy z roku na rok pro!lem) *aki jest
ich poziom wiedzy na temat alkoholu) +to gwne kwestie stanowice
,rdo zainteresowa" niniejszej pracy, na ktre drog postpowania
!adawczego naley znale,& odpowied,.
-ozpoczynajc postpowanie !adawcze naley jasno okre#li&
przedmiot, cel i pro!lematyk !ada", jak rwnie do!ra& metody, techniki i
narzdzia !adawcze niez!dne do udzielenia odpowiedzi na pytania
skadajce si na t pro!lematyk.
.unktem wyj#cia wszelkiego procesu !adawczego jest przede
wszystkim precyzyjne sformuowanie przedmiotu !ada", ktrym zdaniem
/adysawa .u#leckiego, jest wycinek rzeczywisto#ci spoeczno 0
przyrodniczej stanowicy o!iekt zainteresowa" poznawczych okre#lonej
dyscypliny naukowej
1
. .odo!nego zdania jest *anusz Sztumski, ktry
twierdzi, e przedmiotem !ada" jest to wszystko, co skada si na tzw.
rzeczywisto#& spoeczn, a najistotniejszymi skadnikami tej rzeczywisto#ci
s z!iorowo#ci i z!iory spoeczne oraz procesy i zjawiska spoeczne
2
.
.rzedmiotem !ada" prezentowanych w niniejszej pracy jest zjawisko
spoywania alkoholu przez uczniw gimnazjum.
(elem podejmowanych !ada", wedug *. Sztumskiego, jest najoglniej
!iorc, naukowe poznanie rzeczywisto#ci. *ednake 123 nie jest to wcale cel
jedyny, !owiem, oprcz realizowania celu poznawczego, wane jest take
ksztatowanie rzeczywisto#ci spoecznej, w zwizku z tym prognozowanie i
planowanie jej przeo!rae", co umoliwia stymulowanie procesw
spoecznych
3
.
$!igniew Skorny wyrnia cele teoretyczno 0 poznawcze i praktyczno
0 wdroeniowe. -ealizacja celw teoretyczno 0 poznawczych wie si z
poznaniem okre#lonej kategorii zjawisk oraz wykryciem ich zwizkw,
zaleno#ci i prawidowo#ci. (ele praktyczno 0 wdroeniowe cz si z
wykorzystywaniem wynikw !ada" w dziaalno#ci wychowawczej,
spoecznej, kulturowej lu! innej formie ludzkiej dziaalno#ci. -ealizacja
celw teoretyczno 0 poznawczych stanowi podstaw osignicia celw
praktyczno 0 wdroeniowych
4
.
(elem teoretyczno 0 poznawczym podjtych !ada" jest4
z!adanie zjawiska spoywania alkoholu przez modzie gimnazjaln
poznanie motyww sigania po napoje alkoholowe przez modzie
z!adanie opinii modziey na temat okoliczno#ci picia alkoholu
z!adanie czstotliwo#ci picia alkoholu przez modzie gimnazjaln
5
/. .u#lecki, 6etody !ada" pedagogicznych, 7alisz 589:, s. ;.
<
*. Sztumski, /stp do metod i technik !ada" spoecznych, 7atowice 588:, s. 5=.
;
>!idem, s. <5.
?
$. Skorny, .race magisterskie z psychologii i pedagogiki, /arszawa 589?, s. @:.
?
z!adanie opinii modziey na temat spoywania alkoholu przez
swoich rwie#nikw
Natomiast celem praktyczno 0 wdroeniowym !dzie wykorzystanie
wynikw !ada" do propagowania trze,wo#ci w#rd nastolatkw.
%szczegowieniem celu !ada", jak pisze 6ieczysaw Ao!ocki, jest
pro!lem !adawczy. %moliwia on !owiem dokadniejsze poznanie tego, co
rzeczywi#cie zamierzamy z!ada&
5
. *. Sztumski pro!lemem !adawczym
nazywa to, co jest przedmiotem wysikw !adawczych, czyli po prostu to, co
orientuje nasze przedsiwzicia poznawcze
6
.
%wzgldniajc przedmiot !ada" sformuowano pro!lem gwny, ktry
jest nastpujcy4 jaki jest aktualny stan zjawiska spoywania alkoholu
przez mo!zie "imnazjaln#) B!y moliwe !yo zrozumienie dokona"
!adawczych cznie z wnioskami ko"cowymi sprecyzowano oglnie
sformuowany pro!lem !adawczy, wysuwajc szereg nastpujcych
pro!lemw szczegowych4
5. czy !adany pi ju alkohol, w jakim wieku to nastpio i co skonio go
do spr!owania)
<. co sprawia, e !adany nadal siga po alkohol, jak czsto to ro!i i jak
alkohol wpywa na jego zachowanie)
;. jakie s opinie !adanej modziey na temat picia alkoholu i jego
szkodliwo#ci)
-ozwizanie okre#lonego pro!lemu !adawczego wymaga zastosowania
okre#lonych metod, technik i narzdzi !adawczych. Cerminy te wymagaj
wyja#nienia. / metodologii mojej pracy przyjmuj definicj metody
!adawczej 6. Ao!ockiego, ktry za metod uznaje oglny system regu,
dotyczcych organizowania okre#lonej dziaalno#ci !adawczej, tj. szeregu
:
6. Ao!ocki, 6etody i techniki !ada" pedagogicznych, 7rakw <DDD, s. <5.
@
*. Sztumski, op. cit., s. ;9.
:
operacji poznawczych i praktycznych, kolejno#ci ich zastosowania, a take
specjalnych #rodkw dziaa" skierowanych z gry na zaoony cel
$
.
/ moich !adaniach zastosowaam metod sondau diagnostycznego.
6etoda ta, zwana inaczej sondaem ankietowym lu! sondaem na grupie
reprezentatywnej, pozwala na poznanie okre#lonego zjawiska spoecznego,
ustalenie jego zasigu, zakresu, poziomu i intensywno#ci, nastpnie jego
ocen i zaprojektowanie modyfikacji 0 zmian ulepszajcych negatywne
sytuacje ycia ludzi w !adanym #rodowisku. 6etoda sondau
diagnostycznego jest sposo!em gromadzenia wiedzy o atry!utach
strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk spoecznych,
opiniach i pogldach wy!ranych z!iorowo#ci, nasilaniu si i kierunkach
rozwoju okre#lonych zjawisk i wszelkich innych zjawiskach instytucjonalnie
nie zlokalizowanych 0 posiadajcych znaczenie wychowawcze, w oparciu o
specjalnie do!ran grup reprezentujc populacj generaln, w ktrej
!adane zjawisko wystpuje
%
.
Cechnika to pojcie podrzdne w stosunku do metody i o znacznie
wszym zakresie ni metoda. *ako okre#lenie techniki !adawczej przyjam
w moich !adaniach definicj Cadeusza .ilcha, ktry okre#la j jako
czynno#ci praktyczne, regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami,
pozwalajcymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji, opinii,
faktw. Cechnika !adawcza ogranicza si do czynno#ci pojedynczych lu!
pojedynczo jednorodnych
&
.
.ojcie narzdzia !adawczego !ywa mylone z technik. Narzdzie
!adawcze jest przedmiotem sucym do realizacji wy!ranej techniki
!adawczej 1np. kwestionariusz ankiety, kwestionariusz wywiadu3.
Cechnika, ktr zastosowaam to !adanie ankietowe. Bnkieta wedug C.
.ilcha to gromadzenie informacji polegajce na wypenieniu, najcz#ciej
=
6. Ao!ocki, op.cit., s. 55:.
9
C. .ilch, $asady !ada" pedagogicznych, /arszawa 588:, s. :5.
8
>!idem, s. :;.
@
samodzielnie przez !adanych, specjalnych kwestionariuszy
1'
.
7westionariusz ankiety dla uczniw gimnazjum powsta na podstawie
interesujcego mnie pro!lemu z uwzgldnieniem informacji zawartych na
temat w literaturze przedmiotu. Bnkieta zawiera <= pyta", ktre maj
charakter pyta" potwartych i zamknitych.
'adaniem o!jto :< uczniw Eimnazjum nr <9 'ydgoszczy, w tym <@
dziewczt i <@ chopcw. $e wzgldu na anonimowo#& ankiety zachcaam
!adanych, a!y !ez o!aw udzielali szczerych i rzetelnych odpowiedzi na
pytania zawarte w kwestionariuszu ankiety. $e!rany materia empiryczny
dostarczy danych dotyczcych wystpowania zjawiska spoywania alkoholu
przez modzie gimnazjaln.
.raca skada si ze wstpu oraz trzech rozdziaw4 dwch teoretycznych
i empirycznego. /e wstpie przedstawiam metodologi !ada" wasnych,
gdzie zaprezentowaam przedmiot, cel, pro!lematyk !ada", wy!ran
metod, technik i narzdzie !adawcze oraz charakterystyk !adanej
z!iorowo#ci.
-ozdzia pierwszy przedstawia rne, powszechnie spotykane w
literaturze naukowej definicje i pojcia #ci#le zwizane z poruszonym przeze
mnie pro!lemem, ukazuje typologi wzorcw picia oraz fazy uzalenienia
od alkoholu, a take motywy i okoliczno#ci spoywania napojw
alkoholowych przez modzie. -ozdzia drugi podejmuje tematyk
wy!ranych zachowa" dewiacyjnych, ktre mog !y& skutkiem spoywania
alkoholu przez modzie m.in. nikotynizm modziey, zachowania
agresywne i przestpczo#& nieletnich. -ozdzia trzeci zawiera analiz
ilo#ciow i jako#ciow podjtych !ada". .rac ko"cz podsumowanie i
wnioski z !ada", spis ta!el, spis wykresw, !i!liografia i aneks.
5D
C. .ilch, $asady !ada" pedagogicznych, /arszawa 588:, s. :8.
=
()*+*,-. 1/ W01(-23 P()14350
-46)7)4,*58 W 9W,3T43 4,T3(-T8(0
.ojcie alkoholizmu jest o!szernym zagadnieniem, ktremu
po#wicono wiele pu!likacji i !ada" naukowych, dziki ktrym moemy
zapozna& si !liej z etiologi tego negatywnego w skutkach zjawiska.
1/1/ Wyja:nienie po!stawowy;h poj<=
.rzystpujc do charakterystyki poj& zwizanych z pro!lemem
spoywania alkoholu przez modzie naley zauway&, e najcz#ciej w
literaturze naukowej mona spotka& si z takimi terminami jak4
alkoholizm
alkoholizacja
uzalenienie alkoholowe
nag
nawyk
naduywanie alkoholu
pija"stwo
opilstwo
Najcz#ciej funkcjonujce pojcie i naj!ardziej rozpowszechnione to
pojcie alkoholizmu. Cermin ten zosta wprowadzony w 59?8r. przez
szwedzkiego lekarza i aktywnego propagatora trze,wo#ci 6agnusa Fussa.
*ak podaje Gncyklopedia $drowia alkoholizm jest choro!, ktra polega na
utracie kontroli nad piciem napojw alkoholowych i moe doprowadzi& do
przedwczesnej #mierci. $jawisko to jest nie tylko pro!lemem zdrowotnym
dotyczcym jednostki o!arczonej naogiem picia, ale ma szerszy wymiar ze
9
wzgldu na rnorodne zwizane z nim negatywne konsekwencje spoeczne.
/ or!icie dziaa" kadego intensywnie pijcego znajduje si co najmniej
kilka os! !ezpo#rednio lu! po#rednio ponoszcych ujemne skutki naogu,
tote alkoholizm jest zaliczany do tzw. patologii spoecznej. / krajach
krgu kulturowego, do ktrego naley i .olska, picie rnego rodzaju
napojw alkoholowych jest szeroko rozpowszechnione. Niewa#ciwa
struktura spoywanych napojw alkoholowych oraz akceptowane w
niektrych #rodowiskach szczeglnie nie!ezpieczne wzory picia prowadz
stosunkowo czsto do jaskrawych przypadkw degradacji fizycznej i
psychicznej w#rd pijcych. Ho naogowego alkoholizmu prowadzi czste
upijanie si przez : 0 5D lat, a w #rodowiskach modzieowych nawet w
krtszym okresie. $arwno wzgldy zdrowotne jak i spoeczne skaniaj do
traktowania alkoholizmu jako zagadnienia o szczeglnym znaczeniu. Cylko
w por podjte #rodki zapo!iegawcze ju we wczesnym okresie
naduywania alkoholu daj due szanse zahamowania tego nawyku
55
.
Spo#rd wcze#niej wymienionych poj& autorzy prac naukowych
najcz#ciej posuguj si pojciem alkoholizowania. Niekiedy
alkoholizowanie si utosamiane jest z wszelkim spoywaniem alkoholu
5<
.
'liskie temu jest okre#lenie alkoholizacji, ktr 'runon Foyst traktuje jako
Izjawisko spoeczne !dce faktem spoywania napojw alkoholowych !ez
wzgldu na okoliczno#ci, motywy i sposo!y piciaJ. Blkoholizacja odnosi si
zarwno do pijcych w spos! umiarkowany, ktrzy w zasadzie nie wpadaj
w choro!, ani nie staj si nie!ezpieczni dla otoczenia, jak i do pijcych
nadmiernie
5;
.
>nnym terminem, ktry stricte wie si z nadmiernym siganiem po
alkohol jest uzalenienie. $godnie z definicj Kwiatowej +rganizacji
$drowia uzalenienie od alkoholu jest to stan psychiczny i fizyczny,
55
/. Eumuka i /. -ewerski, Gncyklopedia $drowia tom >, /arszawa 588<, s. ;@:.
5<
B. 'ielawiec i 6. 7rel, Narkomania i alkoholizowanie si modziey, Szczecin 588<, s. 58.
5;
'. Foyst, /iktymologia, /arszawa 5888, s. 5@D.
8
wynikajcy ze wspdziaania ywego organizmu i alkoholu. Stan ten
charakteryzuje si zmianami w zachowaniu i innymi nastpstwami, w tym
zawsze trudn do odparcia chci 1przymusem3 cigego lu! okresowego
uywania alkoholu, a!y do#wiadczy& psychicznych efektw jego dziaania
lu! unikn& o!jaww wynikajcych z jego !raku, na przykad zego
samopoczucia 1dyskomfortu3. $jawisku temu moe, ale nie musi
towarzyszy& zmiana tolerancji. (zowiek moe uzaleni& si rwnolegle od
alkoholu i innych #rodkw spoywanych, wdychanych lu! przyjmowanych
w formie zastrzykw. $aleno#& psychiczna polega na potrze!ie czstego
lu! staego przyjmowania alkoholu, a!y powtrzy& poprzednie przeycia
zwizane z jego przyjciem. $aleno#& fizyczna natomiast jest stanem
!iologicznej adaptacji wo!ec alkoholu, !ez ktrego organizm nie moe
prawidowo funkcjonowa&. .rzerywanie lu! ograniczanie podawania
alkoholu pociga za so! wystpowanie za!urze" czynno#ci ustroju,
okre#lanych mianem a!stynencji 1zespou odstawienia3. Colerancja jest to
stan, w ktrym powtarzanie tej samej dawki alkoholu daje coraz sa!sz
reakcj, a dla uzyskania tego samego efektu dziaania konieczne jest
zwikszenie dawki
5?
.
+ o!jawach i prze!iegu uzalenienia mona rwnie znale,& informacje
w Gncyklopedii $drowia, z ktrych moemy si dowiedzie&, e uzalenienie
poprzedzane jest zwykle okresem nadmiernego picia, w ktrym alkohol
zaczyna stopniowo ksztatowa& zainteresowania, zajcia i plany pijcego.
/stpem do uzalenienia jest poczucie ulgi towarzyszce piciu oraz rosnca
ilo#& alkoholu koniecznego do jej osignicia. $wiastunami
rozpoczynajcego si uzalenienia s epizody niepamici pokrywajcej
okresy nietrze,wo#ci 1Iprzerwy w yciorysieJ3. 6y#lenie o alkoholu staje
si staym skadnikiem dnia, a fakt zaleno#ci dostrzegalny dla pijcego.
-odzi si poczucie winy powodujce unikanie rozmw o alkoholu i picie w
5?
'. /oronowicz, 'ez tajemnic, /arszawa <DD5, s.@@.
5D
tajemnicy. 6omentem krytycznym w ksztatowaniu si uzalenienia jest
utrata kontroli nad piciem tj. niemono#& jego zaprzestania powodujca
picie, a do wystpienia powaniejszych o!jaww zatrucia lu! innych
powika". Cakie okresy picia mog !y& oddzielone duszymi okresami
niepicia, lecz kady wypity IkieliszekJ sprowadza nastpny cig picia.
Nastpuje osa!ienie lu! zerwanie wizi uczuciowych i kontaktu z
otoczeniem rodzinnym, towarzyskim. .ijcy szuka winnych i wyja#nie",
oskara otoczenie, !ywa wulgarny, arogancki i agresywny. +toczenie
przestaje go tolerowa&, zaczyna potpia&, izolowa&, kara&, postpuje utrata
!ardziej zoonych potrze! i zainteresowa", spycenie uczuciowo#ci,
rezygnacja z wielu warto#ci i zasad moralnych, dochodzi do konfliktw z
prawem, oglnie rzecz ujmujc czowiek stacza si na margines ycia
5:
.
7olejnymi pojciami, ktre moemy odnie#& do zjawiska nadmiernego
spoywania alkoholu s nag i nawyk. Naogi, jak podaje Gncyklopedia
$drowia s to wyuczone i utrwalone szkodliwe nawyki, ktre prowadz do
ujemnych nastpstw zdrowotnych, a w przypadku np. alkoholizmu czy
narkomanii rwnie do zakce" ycia spoecznego. Naogi s nie do
pogodzenia z higienicznym try!em ycia, a ich ostateczne skutki przynosz
czsto klsk oso!ist i powane straty spoeczne. Nag charakteryzuje si
niezwykle nasilon potrze! zaywania alkoholu lu! innej su!stancji, !ardzo
silnym uzalenieniem psychicznym i fizycznym, cikimi o!jawami
a!stynencji po nagym zaprzestaniu zaywania alkoholu, ktre mog nawet
doprowadzi& do #mierci
5@
. Sownik /spczesnego *zyka .olskiego podaje,
e nawyk jest to silne przyzwyczajenie do ro!ienia czego#, postpowanie w
okre#lony spos!
5=
.
.ojcie naduywania rwnie #ci#le czy si z poruszonym przeze
mnie pro!lemem. /edug Bmeryka"skiego Cowarzystwa .sychiatrycznego
5:
/. Eumuka i /. -ewerski, Gncyklopedia $drowia tom >, /arszawa 588<, s. ?:9.
5@
>!idem, s. ?:<.
5=
Sownik /spczesnego *zyka .olskiego tom >, /arszawa <DD5, s. :=9.
55
1Hiagnostic and Statisticial of 6ental Hisorders3 naduywanie to szkodliwy
model uywania su!stancji psychoaktywnej 1w tym take alkoholu3,
prowadzcy do istotnego klinicznie uszkodzenia organizmu, ktre
manifestuje si wystpieniem w cigu ostatnich 5< miesicy co najmniej
jednego z wyszczeglnionych niej o!jaww
59
4
powtarzajce si picie powodujce niemono#& wa#ciwego
wypeniania podstawowych o!owizkw w pracy, szkole lu! w domu
1np. o!nienie wydajno#ci zwizane z uywaniem su!stancji,
zanied!ywanie o!owizkw, nieo!ecno#ci w szkole, zawieszenie lu!
relegowanie ze szkoy w zwizku z uywaniem su!stancji3
powtarzajce si picie w sytuacjach, kiedy stwarza to fizyczne
zagroenie 1np. prowadzenie pojazdw3
powtarzajce si pro!lemy prawne 1np. zatrzymania w zwizku z
niestosownym zachowaniem pod wpywem alkoholu3
uporczywe picie pomimo staych lu! nawracajcych pro!lemw
spoecznych al!o midzyludzkich, ktre s skutkiem lu! s nasilane
przez dziaanie su!stancji 0 w tym przypadku alkoholu 1np. ktnie z
rwie#nikami, przemoc fizyczna3
7o"czc niniejsze rozwaania terminologiczne warto zwrci& uwag na
rnic pomidzy pija"stwem a alkoholizmem. 'ogdan /oronowicz okre#la
pijastwo jako zy nawyk, zy o!yczaj, ktry mona zmieni&. .ijak, w
odrnieniu od alkoholika, jest w stanie kontrolowa& swoje kontakty z
alkoholem, przerwa& picie w dowolnym momencie al!o !ez wikszych
pro!lemw odmwi&. -nic midzy pija"stwem a alkoholizmem w dosy&
oryginalny spos! okre#la stare francuskie powiedzenie4 Ipijak mg!y
przesta& pi&, gdy!y chcia 0 alkoholik chcia!y przesta& pi&, gdy!y mgJ
58
.
59
'. /oronowicz, 'ez tajemnic, /arszawa <DD5, s. <8.
58
'. /oronowicz, op. cit., s. <8.
5<
1/2/ Typolo"ia wzor;>w pi;ia
.ojcie wzory picia ma do#& dug tradycj w !adaniach spoecznych
nad zjawiskiem picia alkoholu. Bndrzej Kwicicki termin ten definiowa
nastpujco4 Iwzory picia oznaczaj wiele powtarzajcych si zachowa"
na#ladowczych przez wikszo#& jednostek rozmieszczonych na duej
przestrzeni i w duszych okresach czasuJ
<D
.
Na gruncie krajowym pierwsz propozycj typologii wzorw picia
przedstawi Bdam .odgrecki. .icie alkoholu zdaniem .odgreckiego 0 jak
kada czynno#& spoeczna, dokonuje si w ramach okre#lonych wzorw
spoecznych, wyznaczonych przez tradycj historyczn, ale rwnie
podlegajcych modyfikacjom kulturowym i #rodowiskowym. Butor
wyrnia co najmniej trzy wzory picia alkoholu
<5
4
53 picie alkoholu rytualistyczne zwizane kiedy# z ceremoniami
religijnymi, p,niej przekadajce si na rozmaite okazje ycia
towarzyskiego
<3 wzr towarzyski picia alkoholu, ktry polega na tym, e picie jakiej#
ilo#ci alkoholu daje poczucie wsplnoty, oparcia, wzajemnego
dostrzegania si oraz ewentualnie wzajemnej, pozytywnej samooceny
;3 wzr utylitarny picia alkoholu 0 dla jakich# okre#lonych celw, jak
u#mierzanie !lu odka, ogrzanie si, podtrzymanie ciepa wasnego
ciaa, uspokojenie, wzgldnie rozadowanie napi& seksualnych al!o
agresywnych, rozadowanie napi& emocjonalnych, za#nicie itp.
/ nawizaniu do typologii .odgreckiego dostrzec mona jak w piciu
nastolatkw mieszaj si rne wzory. Najwyra,niej zaznacza si rys
towarzyski, w ktrym modzi ludzie pij, e!y !y& razem, !liej odczuwa&
sie!ie wzajemnie, !y& we wsplnocie. -ys utylitarny charakteryzuje si tym,
<D
.a"stwowa Bgencja -ozwizywania .ro!lemw Blkoholowych, 6odzi ludzie i alkohol w Guropie,
/arszawa 588?, s.@;.
<5
.a"stwowa Bgencja -ozwizywania .ro!lemw Blkoholowych, Blkohol a mode pokolenie .olakw
poowy lat 8DLtych, /arszawa 5888, s.@@.
5;
e nastolatki sigaj po alkohol, gdy s napici, zestresowani, chc si
rozlu,ni&, wyluzowa& i wiedz, e alkohol jest odpowiednim #rodkiem do
tego celu. 6oment rytualny to taki, w ktrym przez picie alkoholu modzie
podkre#la swoj doroso#&, manifestuje swoje wej#cie na teren przeznaczony
dla dorosych, ale zaznacza przy tym wyra,nie swoj odr!no#&
pokoleniow, pije gwnie piwo, zaywa narkotyki itp
<<
.
7olejna pr!a typologii wzorw picia alkoholu wie si z nazwiskiem
Bntoniego 7pi"skiego. Butor ten w miejsce wzoru picia wprowadzi termin
styl picia i wyrnia cztery charakterystyczne dla naszego spoecze"stwa
style picia
<;
4 neurasteniczny, kontaktywny, dionizyjski i heroiczny.
53 dla stylu neurastenicznego charakterystyczne jest to, e pije si
niewielkie ilo#ci alkoholu, zwykle w stanie zmczenia lu!
rozdranienia
<3 styl kontaktywny polega na piciu niewielkich ilo#ci alkoholu dla
uzyskania lepszego kontaktu z innymi lud,mi, dla przezwycienia
nie#miao#ci i wzmocnienia wizi
;3 styl dionizyjski odznacza si tym, ze pije si do stanu zamroczenia,
a!y oderwa& si od rzeczywisto#ci i widzie& IinaczejJ #wiat
?3 styl heroiczny polega na piciu duych ilo#ci alkoholu po to, a!y
wyzwoli& poczucie mocy i gotowo#ci do czynw zwykle tumionych
w yciu codziennym
$!iorowe opracowanie ekspertw z woskiego o#rodka .-+EGCC+
G%-+.B, ktre wykonane zostao na zlecenie 7omisji Guropejskiej jest
przykadem szerszego ujcia wzorw picia alkoholu. Gksperci w rozdziale
po#wiconym Iwzorom konsumpcji alkoholu w#rd modych ludziJ
prezentuj dwa modele modzieowej konsumpcji alkoholu
<?
4
<<
'. /oronowicz, op. cit., s. ;?.
<;
.a"stwowa Bgencja -ozwizywania .ro!lemw Blkoholowych, Blkohol a mode pokolenie .olakw
poowy lat 8DLtych, /arszawa 5888, s @=.
<?
.a"stwowa Bgencja -ozwizywania .ro!lemw Blkoholowych, .icie alkoholu w rnych okresach
ycia, /arszawa <DDD, s =<.
5?
53 pierwszym jest picie towarzyskie, kiedy alkohol jest pity w grupie, z
przyjacimi, na prywatkach lu! z okazji wydarze" sportowych.
Blkohol moe !y& pity z intencj upicia si !d, !ez takiej intencji.
.icie alkoholu jest elementem socjalizacji i jest on potrze!ny na
wypadek, gdy!y !yo nudno 0 Iponiewa !ycie razem !ez alkoholu
nie jest wystarczajco za!awneJ
<3 drugi z modeli wyrnia picie problemowe 0 to takie picie, kiedy pije
si regularnie, e!y si upi&, co w tym modelu jest czsto zwizane z
!raniem narkotykw. +!ecno#& rwie#nikw jest wana, ale nie jest
konieczna4 nie pije si dla podtrzymania wizi z innymi, ale jest si z
innymi po to, e!y pi&. .icie pro!lemowe moe zaczyna& si do#&
wcze#nie 1przed 5: rokiem ycia3, a pijcych nie wyrnia
pochodzenie z jakiej# warstwy spoecznej, ale raczej egzystencjalne
pro!lemy i niezdolno#& radzenia so!ie z nimi.
1/3/ Powo!y pi;ia alkoholu
.ro!lem spoywania alkoholu jest !ardzo powany, gdy do grona os!
spoywajcych alkohol doczaj coraz modsze dzieci, z ktrych wikszo#&
stanie si modocianymi alkoholikami lu! alkoholikami w dorosym yciu.
*est kilka powodw, dla ktrych modzie siga po alkohol. Hzieci
wchodzce w wiek dojrzewania przeywaj jak!y ponowne narodziny, a
rwnocze#nie przygotowuj si do doroso#ci
<:
. Co czas konfliktw z
nauczycielami, rodzicami, rodze"stwem, czas podwaania autorytetw, czas,
gdy !ardzo wane al!o i najwaniejsze zaczynaj !y& kontakty z
rwie#nikami. /a#nie w tym okresie modzie podejmuje najcz#ciej
decyzje czy pr!owa& alkoholu czy nie. Najczstsze powody sigania po
alkohol s nastpujce
<@
4
<:
7. 7ustra, Blkoholizowanie si dzieci i modziey, /arszawa 589@, s. <9.
<@
'. %r!an, $achowania dewiacyjne modziey, 7rakw 5888, s.<;.
5:
za sytuacja rodzinna 1rodzina z pro!lemem alkoholowym3
dopasowanie si do kolegw, przynaleno#& do grupy 1dzieci i
modzie s gotowi niemal na wszystko, !y nie zosta& Iodmie"camiJ3
czucie si dorosym 1alkohol kojarzony jest z doroso#ci, przygod,
msko#ci, luzem, szczeglnie w domach, gdzie rodzice duo pij,
dzieci cz#ciej i wcze#niej apro!uj alkohol3
pragnienie ycia na IluzieJ 1modzie pije, !o chce poz!y& si
napicia, niepewno#ci, chce swo!odniej poczu& si w towarzystwie,
zwaszcza wo!ec os! pci przeciwnej3
ch& zapomnienia o kopotach 1panuje mylne przekonanie, e alkohol
poprawi samopoczucie, pozwoli zapomnie& o kopotach, troskach i
trudno#ciach dnia codziennego3
ch& przestania !ycia nie#miaym
ch& sprawdzenia, jak to jest po wypiciu alkoholu 1jednym z
gwnych motyww picia alkoholu jest zwyka ciekawo#&, ch&
sprawdzenia, do#wiadczenia czego# nowego3
ch& zamania zakazu 1czasami modzie ro!i co# tylko dla przekory3
pragnienie do!rej za!awy 1wielu modych ludzi nie potrafi so!ie
wyo!razi& do!rej za!awy !ez alkoholu, czemu trudno si dziwi&, !o
w polskiej kulturze jest !rak alternatywnych wzorcw spdzania
wolnego czasu3
Bnalizujc przyczyny naduywania alkoholu przez modzie w
literaturze wskazuje si na kilka grup czynnikw, ktre zwikszaj ryzyko
sigania po alkohol. $a 7atarzyn +kulicz 0 7ozaryn i 7rzysztofem
+staszewskim czynniki te mona uj& w cztery grupy
<=
4
1? czynniki fizjologiczne 0 o!ejmuj cechy neurofizjologiczne i procesy
!iochemiczne, ktre zwikszaj oso!nicz podatno#& na dziaanie
<=
7. +staszewski, Crendy w uywaniu przez modzie su!stancji psychoaktywnych, /arszawa <DD5, s. ;9=
5@
alkoholu i innych su!stancji psychoaktywnych, oraz na uzalenienie
si od nich
2? czynniki rodowiskowe 0 o!ejmuj wzory zachowa", warto#ci i normy
naj!liszego #rodowiska, gwnie rodzinnego i rwie#niczego. /
!adaniach nad tymi czynnikami zwraca si !aczn uwag na wzory
uywania su!stancji psychoaktywnych przez rodzicw, praktyki
wychowawcze rodzicw, klimat emocjonalny rodziny, a take styl
ycia, normy zachowania przyjaci i rwie#nikw
3? czynniki indywidualne 0 o!ejmuj umiejtno#ci oso!iste i spoeczne,
indywidualne postawy, przekonania, oczekiwania dotyczce alkoholu,
intencje dotyczce uywania su!stancji psychoaktywnych,
zachowania pro!lemowe wieku dojrzewania, jak rwnie cechy
oso!owo#ciowe 1takie jak4 !untowniczo#&, impulsywno#&, skonno#&
do zachowa" ryzykownych, wysoki poziom lku lu! skonno#& do
depresji3, ktre wi si z wikszym ryzykiem wystpowania
pro!lemw alkoholowych
4? czynniki makrospoeczne 0 o!ejmuj oddziaywanie mediw i reklam,
uregulowania prawne, dostpno#& su!stancji, warunki ycia, stopie"
przestpczo#ci, !ezro!ocie, poziom szkolnictwa itp.
6oim zdaniem pierwszorzdn przyczyn sigania po alkohol przez
modych ludzi jest przejmowanie nieprawidowych modelw zachowania od
,le funkcjonujcych w spoecze"stwie rodzicw i rodziny. -odzina jest
naturalnym, pierwszym i najwaniejszym #rodowiskiem wychowawczym,
ktre dziki swojej funkcji socjalizujcej wprowadza do spoecze"stwa
modego czowieka z przekazanymi i w cz#ci zakodowanymi normami i
wzorami kulturowymi. /szystko co dzieje si w domu ksztatuje i zapewnia
prawidowy rozwj oso!owo#ci, ktra pozwala na !ezkonfliktowe
wspistnienie w grupie rwie#niczej
<9
.
<9
>. 6alec, Blkohol a modzie, Mw4N .ro!lemy wspczesnej patologii spoecznej, 1red.3 '. %r!an, 7rakw
5889, s. ;=.
5=
-odzina najcz#ciej rozumiana jest jako pewien system. System ten
skada si z poszczeglnych elementw. Caki model zakada, ze wszelkie
zmiany, jakie zachodz w ktrymkolwiek elemencie maj wpyw na
pozostae elementy. Nie ma zatem adnych wtpliwo#ci, e gdy rodzina
nienaleycie spenia swoje funkcje i niezaspakaja potrze! swoich czonkw
pojawia si pro!lem dysfunkcjonalno#ci, o ktrej #wiadcz czsto
wystpujce negatywne zjawiska
<8
.
*ednym z nich jest naduywanie alkoholu przez rodzicw, ujemnie
wpywajce na psychiczny rozwj dziecka. Naj!ardziej niekorzystna jest
sytuacja wychowawcza, gdy o!oje rodzice pij alkohol w nadmiernych
ilo#ciach 0 mody czowiek nie znajduje wwczas oparcia i nie ma nikogo,
kto !y go o!roni, wspiera, pomaga. Horo#li sprawujcy opiek nad
dzieckiem, a jednocze#nie z!yt czsto sigajcy po alkohol, prowadz do
uczuciowej deprawacji, do za!urze" neurotycznych i o!nienia zdolno#ci
intelektualnych. +p,nienia w rozwoju intelektualnym powoduj zarwno
prymitywne warunki kulturalne, jak i zanied!ania dydaktyczno 0
wychowawcze, to z kolei powoduje op,nienia czy trudno#ci w nauce
szkolnej, dzieci s !ardziej nerwicowe, !rak im motywacji do nauki,
zrozumiae staje si ich p,niejsze zachowanie, zwaszcza w okresie
wchodzenia w dorose ycie, przyjmowane wwczas sposo!y postpowania
wyuczone w #rodowisku domowym i szkolnym
;D
.
%trwalone ze nawyki, ktre pojawiaj si w dzieci"stwie i modo#ci
pokutuj szczeglnie w okresie dorastania i dojrzewania, !owiem wzorce
wyniesione z domu, w ktrym dziecko si wychowywao i !yo
mimowolnym #wiadkiem naogowego picia rodzicw, mog go skoni& do
podo!nych zachowa".
1/4/ )koli;zno:;i spoywania alkoholu przez nastolatk>w
<8
F. >zde!ska, .rzyczyny konfliktw w rodzinie, /arszawa 58=8, s. :9.
;D
C. Szymanowski, 6odzie wo!ec alkoholu, /arszawa 588D, s.99.
59
-norodne okoliczno#ci yciowe, przekonania, sytuacje, mog
sprzyja&, motywowa& i uatwia& modziey siganie po alkohol. *ak wynika
z rnorodnych !ada" picie alkoholu jest staym elementem towarzyszcym
spotkaniom i uroczysto#ciom kolee"skim i rodzinnym
;5
.
*edn z naj!ardziej popularnych form ycia towarzyskiego modziey
s prywatki modzieowe. / jzyku modziey sowo IprywatkaJ zastpione
zostao sowem IimprezaJ, chocia w gruncie rzeczy chodzi o to samo, czyli
o spotkanie towarzyskie modych ludzi !ez o!ecno#ci rodzicw i os!
starszych. Najcz#ciej impreza jest okazj do wsplnej za!awy nieodcznie
zwizanej z wikszym ni przy innych okazjach piciem. 'rak kontroli ze
strony rodzicw lu! innych os! dorosych sprawia, e imprezy dla
wikszo#ci nastolatkw stay si okazj do nieskrpowanego picia.
>ntensywne picie wystpuje na og na pocztku spotkania, z reguy pij
wszyscy, chocia zdarza si, e najpierw dziewczta zaczynaj ta"czy&, a
chopcy z!ieraj si do ta"ca dopiero po wypiciu swojej nieco wikszej
porcji alkoholu. .rywatki modzieowe, czyli IimprezyJ s okazj do
wikszego picia. Hwa czynniki odgrywaj tutaj decydujc rol, a
mianowicie 0 po pierwsze 0 wspomniany wcze#niej !rak kontroli ze strony
rodzicw, a po drugie 0 dugi, caonocny czas trwania prywatki. >mprezy
modzieowe wydaj si !y& kopi prywatek ludzi dorosych
;<
.
>nnym miejscem, w ktrym czsto prze!ywaj nastolatki s pu!y. .u!y
pojawiy si w .olsce z pocztkiem lat 8DLtych jak przysowiowe grzy!y po
deszczu. .rzeznaczone dla dorosych stay si ulu!ionym miejscem spotka"
take modziey szkolnej. .u!y ciesz si ogromn popularno#ci w krgach
modziey, gwnie tej nie stronicej od alkoholu, ale nie tylko. Ho pu!w
chodzi si przede wszystkim, e!y pogada& ze znajomymi, pota"czy&,
;5
.a"stwowa Bgencja -ozwizywania .ro!lemw Blkoholowych, Blkohol a mode pokolenie .olakw
poowy lat 8DLtych, /arszawa 5888, 55@.
;<
G. Stpie", Blkohol a polska modzie, /arszawa 588:, s. 59.
58
pozna& nowych ludzi, a przy okazji napi& si piwa, !o przy piwie lu!
drinkach rozmowy na!ieraj szczeglnego znaczenia. Horastajcy chodz do
pu!w w!rew zakazom, ale jak ju si tam znajd, to wysokie ceny i nastrj
miejsca, gdzie si przychodzi pogada& z przyjacimi, narzucaj im raczej
umiarkowan konsumpcj piwa czy drinkw
;;
.
Hyskoteki s take popularn form spdzania czasu wolnego w#rd
nieletnich. / odrnieniu od za!aw szkolnych te w klu!ach przeznaczone s
dla os! penoletnich, ale nastolatki, zwaszcza dziewczta, !ez trudu
przechodz o!ok pilnujcych wej#cia !ramkarzy. Na dyskoteki trwajce do
p,nej nocy chodzi si dla !ezpiecze"stwa w kilka lu! kilkana#cie os!.
6odzie chodzi tam przede wszystkim, e!y si wyta"czy&. Blkohol jest
drogi, wiec pije si go al!o przed za!aw, al!o niewielkie ilo#ci w !ufetach
klu!owych i najcz#ciej jest to jedno 0 dwa piwa. 6odzie !awi si przy
kilkunastu rodzajach muzyki znanych tylko fanom. /iadomo tylko, e na
imprezach ItechnoJ przy muzyce IjungleJ, IraOeJ itp. zaywa si oprcz
wszecho!ecnego piwa, amfetamin, ePtasy i inne narkotyki. Na imprezach
IhipLhopJ, na ktre chodz miedzy innymi IskejtowcyJ 1deskorolkowcy w
charakterystycznych spodniach z krokiem w kolanach3 Iprzypala siJ
marihuan i czasami czy si to z piciem piwa. *e#li chodzi o muzyk
IdiscoLpoloJ, ten rodzaj muzyki jest odrzucany przez nastolatkw, po prostu
degraduje takiego kogo# w #rodowisku rwie#niczym
;?
.
7oncerty zespow modzieowych to kolejny rodzaj spdzania czasu
wolnego przez modych ludzi. 7oncerty nale do rzadszych okazji picia
alkoholu. 7oncerty na otwartej przestrzeni z reguy s okazj do picia piwa
przez dorastajcych, jak rwnie do zaywania narkotykw, czy te palenia
papierosw
;:
.
;;
G. Stepie", op. cit., s. <D.
;?
7. 7ustra, Blkoholizowanie si dzieci i modziey, /arszawa 5885, s.<:.
;:
>!idem, s. <@.
<D
/ycieczki szkolne s rwnie okazj do sigania po alkohol przez
nieletnich. Nale wprawdzie do rzadkich wydarze" w yciu nastolatkw,
ale o!fituj w niezwykle intensywne do#wiadczenia. (zynnikiem
decydujcym jest wyczenie kontroli rodzicw. /ycieczka jest czasem
wolnym od o!owizkw i dyscypliny szkolnej. /ycieczki od!ywaj si
najcz#ciej wczesn jesieni i p,n wiosn. /yjazd w gry lu! w inne
ciekawe miejsce przewanie kojarzy si nastolatkom z piciem w tak zwanym
czasie wolnym, ktrego najwicej jest wieczorami i noc, ale nawet na
jednodniowych wycieczkach czas wolny jest przewidziany i na og
wypeniany piciem, przynajmniej dla cz#ci nastolatkw. Nieletni chc pi&,
wi to z przygod, %wolnieniem si spod kontroli rodzicw, licz na
wyrozumiao#& towarzyszcych nauczycieli. -ola nauczyciela na wycieczce
jest niezwykle trudna. 6a do wy!oru, al!o !y& kim# IfajnymJ, kim#
IyciowymJ, kto rozumie modzie i przymknie oko, a nawet sam z nimi
wypije sym!oliczne piwo, al!o narzuci rygory, ktrych nie !dzie w stanie
egzekwowa&, !o musia!y !y& IwszdzieJ i o kadej porze. Nauczyciele
wy!ieraj drog po#redni4 stosuj zakazy i li!eralnie podchodz do
dro!nych narusze", a ostro reaguj na takie przypadki, ktrych niedao!y si
ukry&. Na wszystkich wycieczkach o!owizuje cisza nocna, podczas ktrej
w pokojach z!iera si modzie i pije alkohol w rnej postaci
;@
.
1/5/ @azy uzalenienia o! alkoholu
/ literaturze pedagogicznej istnieje wiele klasyfikacji i kryteriw
rozwoju choro!y alkoholowej. *ednak na szczegln uwag zasuguj
pogldy GlOina 6ortona *ellinka, ktry w 58?@r., opierajc si na analizach
kwestionariuszy wypenionych przez kilkudziesiciu czonkw
stowarzyszenia Bnonimowych Blkoholikw, po raz pierwszy sformuowa
;@
G. Stpie", op. cit., s. <9.
<5
koncepcj faz ewolucji choro!y alkoholowej
;=
. / par lat p,niej, uywajc
tej samej ankiety poszerzonej o dodatkowe pytania, prze!ada ponad <tys.
alkoholikw pci mskiej, nalecych do wsplnoty BB. 'adania pokazay,
e zaleno#& alkoholowa narasta stopniowo, a postpujcej choro!ie
towarzysz o!jawy, ktre u wikszo#ci uzalenionych os! s znaczco
podo!ne. +znaki te, jak zauway *ellinek, ukadaj si w podzespoy, co
pozwolio !adaczowi wyodr!ni& cztery fazy zaleno#ci od alkoholu4 faz
picia towarzyskiego, faz ostrzegawcz, faz krytyczn oraz faz
chroniczn
;9
.
aza picia towarzyskiego 1stadium przedalkoholowe, o!jawowe3 0 jest
to pierwsza, przedalkoholowa faza o!jawowa, ktra zaczyna si od
konwencjonalnego sposo!u picia. $daniem *ellinka motywy skaniajce do
spoywania alkoholu maj charakter socjologiczny. .rzyszy alkoholik po
wypiciu alkoholu zaczyna szy!ko doznawa& psychicznej ulgi 1zagodzenia
napicia psychicznego3. .ocztkowo uczucie to !ardziej kojarzy z sam
sytuacj ni z piciem i dlatego szuka podo!nych sytuacji, w ktrych moe
oczekiwa&, e dojdzie do spoycia alkoholu. /cze#niej czy p,niej
u#wiadamia so!ie zwizek midzy doznawaniem uczucia ulgi, a faktem
picia. Najcz#ciej jednak ma to miejsce wwczas, kiedy uzalenienie zaczo
si ju rozwija&. / okresie pocztkowym tej fazy oso!a zagroona
uzalenieniem pije raczej okoliczno#ciowo, jednak zwykle w cigu @
miesicy do < lat jej zdolno#& do znoszenia napicia psychicznego maleje do
tego stopnia, e chcc odnale,& upragnion ulg, musi pi& codziennie. /
tym okresie nie upija si jeszcze w spos! widoczny dla otoczenia. .ije w
niewielkich ilo#ciach, po kilka razy w cigu dnia, a!y pod wieczr osign&
oczekiwany stan upojenia. .o pewnym czasie musi wypija& coraz wicej
1wzrost tolerancji na alkohol3. Blkohol zaczyna !y& niez!dny kadego dnia,
;=
www.psychologiaLedu.pl
;9
*. 7inney i E. Qeaton, $rozumie& alkohol, /arszawa 588@, s. <5;.
<<
a uywanie go jako Iu#mierzaczaJ emocjonalnych napi& coraz !ardziej
oddala od rzeczywisto#ci.
aza ostrzegawcza 1stadium wstpne, zwiastunowe3 0 stadium to
zaczyna si nag zmian reagowania na alkohol 0 po wypiciu stosunkowo
niewielkiej ilo#ci alkoholu i !ez widocznych oznak upicia si, alkoholik po
wytrze,wieniu ma pro!lem z odtworzeniem wydarze", ktre miay miejsce
pod koniec picia. (o najwyej z trudem przypomina so!ie poszczeglne
fragmenty przey& z okresu picia z poprzedniego dnia. Nie wie, gdzie i z kim
!y, co ro!i i jak znalaz si w domu lu! w innym miejscu, pomimo i na
otoczeniu nie sprawia wraenia oso!y z za!urzeniami #wiadomo#ci. Cego
typu epizody zaczynaj si powtarza& i nazywaj si Ipalimpsestami
alkoholowymiJ. .otocznie mwic s to okresy niepamici po spoyciu
alkoholu, czyli tzw. Iprzerwa w yciorysieJ, Iurwany filmJ, czy te
Ialkoholowe !iae plamyJ. $a!urzenia pamici mog rwnie wystpowa&,
cho& rzadko, u kadego umiarkowanie pijcego czowieka po wypiciu
jednorazowo wikszej ilo#ci alkoholu w stanie wyczerpania fizycznego lu!
psychicznego. .ojawiaj si rwnie inne sygnay #wiadczce o tym, e
przyszy alkoholik pije w spos! odmienny od innych ludzi 0 alkohol
przestaje !y& dla niego zwykym napojem, staje si Ipotrze!J. Niektre z
sygnaw to picie po kryjomu, apczywie, Ina zapasJ, tworzenie specjalnych
okazji do picia, narastajce poczucie winy spowodowane zachowaniem pod
wpywem alkoholu, coraz czstsze wystpowanie Iluk pamiciowychJ.
6y#lenie staje si nierealistyczne, czas i energia do dziaania coraz !ardziej
koncentruj si na zdo!ywaniu i piciu alkoholu. Raza ta moe trwa& od @
miesicy do ? czy : lat, zalenie od #rodowiska, w ktrym znajduje si dana
oso!a.
aza krytyczna 1stadium ostre3 0 wystpuje wwczas, gdy oso!a
uzaleniona zaraz po spoyciu nawet maej ilo#ci alkoholu, ma pragnienie
dalszego picia 1a do stanu upojenia3, ktre odczuwa wrcz jako przymus
<;
fizyczny. $jawisko to okre#la si mianem Iutraty kontroliJ nad ilo#ci
spoywanego alkoholu lu! Igodem alkoholowymJ. .rzymus picia
niekoniecznie musi !y& wywoany Ipotrze! piciaJ, jak w danej chwili
odczuwa alkoholik, moe !y& rwnie spowodowany przypadkowym
wypiciem jednego kieliszka w towarzystwie, co spowoduje Ireakcj
a"cuchowJ. Na etapie tej fazy zdarza si jeszcze, e oso!a uzaleniona
moe okresowo powstrzyma& si od picia, o ile nie signie po alkohol.
$jawisko zarwno dla alkoholika, jak i jego otoczenia moe stanowi&
faszywy argument #wiadczcy o tym, i nie ma on adnego Ipro!lemu
alkoholowegoJ. /raz z postpujc #wiadomo#ci Iutraty kontroliJ,
alkoholik czuje, e jego spos! picia znaczco od!iega od innych pijcych
os! i nie chce si z tym pogodzi&. %waa jednak, e jest to spowodowane
chwilow utrat silnej woli, ktr odzyska, je#li tylko !dzie chcia. / tej
fazie rozwija si !ardzo szeroki zestaw o!jaww uzalenienia. *est to
samooszukiwanie si w celu kontynuacji picia, izolowanie si od otoczenia,
zmienianie wzorw picia w celu utrzymywania nad nimi pozornej kontroli,
koncentracja ycia wok picia i utrata innych zainteresowa", za!ezpieczanie
zapasw alkoholu i konieczno#& staego uzupeniania stenia alkoholu w
organizmie, degeneracja zwizkw rodzinnych, przyjacielskich, powane
zanied!ywanie swoich o!owizkw oraz codzienne picie poranne
nieuchronnie zapowiadajce przej#cie do kolejnej fazy.
aza chroniczna 1stadium przewleke3 0 charakteryzuje si tym, e
alkoholik nie jest ju zdolny do normalnego funkcjonowania. B!y wsta& i
rozpocz& jakiekolwiek codzienne czynno#ci, musi si napi&. *est to faza, w
ktrej zaczyna on po raz pierwszy pi& w cigu dnia w pracy, szkole itp., po
ustpieniu o!jaww zatrucia pije dalej i taki stan trwa przez wiele dni, a do
cakowitej utraty zdolno#ci do dalszego picia. *ego zasady moralne ulegaj
rozpadowi, nastpuje powane uszkodzenie procesw my#lenia i zdolno#ci
do oceny faktw. .ojawiaj si stany !ezprzedmiotowego lku, drenia,
<?
wyra,ne o!nienie sprawno#ci motorycznej, znaczny wzrost tolerancji 0
wystarczy niekiedy poowa lu! mniej poprzedniej dawki, a!y znale,& si w
stanie upojenia. % cz#ci alkoholikw 15DS3 mog rozwin& si psychozy
alkoholowe, picie alkoholi niekonsumpcyjnych tzw. wynalazkw. Na tym
etapie choro!y alkohol dostarcza jedynie chwilowej ulgi, poza tym
wywouje tylko cierpienie, poczucie niemono#ci przerwania picia oraz
strach przed dalszym, spitrzenie pro!lemw szkd oraz #wiadomo#&
osignitego IdnaJ, !rak si psychicznych i fizycznych na jakiekolwiek
dziaanie. .otrze!a opanowania !ardzo przykrych i mczcych o!jaww jest
tak silna, e picie w tym okresie przy!iera charakter picia
niepowstrzymanego, wrcz o!sesyjnego.
*ellinek podkre#la, e alkoholik nie musi przej#& przez wszystkie cztery
fazy, zanim !dzie go mona z powodzeniem leczy&. / ko"cowej fazie,
leczenie ze zrozumiaych wzgldw jest o wiele trudniejsze i gorzej rokuje
1cikie uszkodzenia organiczne, czste zerwanie wszelkich wizi ze
#rodowiskiem, ktre mogo!y go wesprze& w leczeniu3, dlatego te naley
podejmowa& jak najszy!ciej wszelkie dziaania majce na celu przywrcenie
czowieka do spoeczno#ci
;8
.
;8
*. 7inney i E. Qeaton, op. cit., s. <<5.
<:
()*+*,-. 2/ SP)A0W-2,3 -46)7)48 P(*3*
5.)+*,3A - W01(-23 *B-W,S6- +3W,-C0B23
/ caym wspczesnym #wiecie o!serwuje si gwatowny wzrost
licz!y modziey uzalenionej od rnorodnych su!stancji, niszczcych
zarwno zdrowie fizyczne, jak i psychiczne, oraz #cise powizanie
uzalenie" z zachowaniami niezgodnymi z uniwersalnymi wzorami
moralnymi. -ozpowszechniajce si zjawisko spoywania alkoholu przez
modzie jest przyczyn powstawania wielu zachowa" powszechnie
nieakceptowanych i nie tolerowanych przez wikszo#& spoecze"stwa. Ho
takich zachowa", o ktrych mowa !dzie w niniejszym rozdziale, moemy
zaliczy& midzy innymi4 palenie papierosw przez nastolatkw, zachowania
agresywne oraz przestpczo#& modziey.
2/1/ -lkohol a nikotynizm
<@
$ doniesie" mediw oraz z o!serwacji codziennego ycia wynika, e
najczstszym zjawiskiem, jakie towarzyszy spoywaniu alkoholu przez
modzie, jest palenie papierosw. $daniem (zesawa (ekiery nikotyna jest
Itypowym #rodkiem trujcym ukad nerwowy modego czowiekaJ
?D
. Nag
palenia jest uzalenieniem szkodliwym, zarwno dla jednostki, jak i dla
spoecze"stwa i jako taki powinien !y& napitnowany z punktu
wychowawczego, poniewa jest o!jawem negatywnym, godzcym w
wolno#& i godno#& czowieka. .odstaw takiej oceny s racje medyczne,
psychologiczne i spoeczne
?5
.
.owstawanie nikotynizmu i jego rozwijanie si, zaley od wielu
czynnikw. >stotn grup stanowi zewntrzne determinanty, w#rd ktrych
wymieni& naley !ardzo atwy dostp do papierosw sprzedawanych
dzieciom i modziey, mimo zakazw, jak rwnie tolerancj spoecze"stwa
nawet dla uczniw szk podstawowych, ktrzy !ez skrpowania pal w
miejscach pu!licznych, rzadko naraani na uwagi ze strony dorosych
?<
.
/anym czynnikiem jest niewtpliwie przykad, jaki dzieci i modzie
otrzymuje od swoich pierwszych, najwikszych autorytetw, czyli rodzicw,
wychowawcw, nauczycieli, ktrzy wpywaj na modelowanie ich postaw.
.o#rd motyww, ktre skania& mog do sigania po papierosy przez
modych ludzi wyrni& mona
?;
4
ch& dorwnania rwie#nikom lu! te wkupienie si do zamknitego
krgu grup nieformalnych
dodanie pewno#ci sie!ie i ch& zaimponowania innymT nie dopuszcza
si przy tym do #wiadomo#ci my#li, i nikotynizm jest, podo!nie jak
kady nag, oznak sa!o#ci charakteru
?D
6. 7arwowska i *. Sudar 0 6alukiewicz, /y!rane zjawiska patologii spoecznej w#rd modziey
uczcej si w +F., Mw4N %trudnienia adaptacyjne modego pokolenia, 1red.3 C. Sotysiak i 6. 7owalczyk
L *amnicka, 'ydgoszcz 5888, s. 5<@.
?5
>. Aa!u& 0 7ryska, $achowania dewiacyjne uczniw szk ponadpodstawowych jako skutek za!urze"
adaptacyjnych, Mw4N %trudnienia adaptacyjne modego pokolenia, 1red.3 C. Sotysiak i 6. 7owalczyk 0
*amnicka, 'ydgoszcz 5888, s. <59.
?<
6. 7arwowska i *. Sudar 0 6alukiewicz, op. cit., s. 5<:.
?;
>!idem, s. 5<=.
<=
przekora, !unt przeciw autorytetom
ch& na#ladowania innych, zwaszcza os!, ktre ciesz si w#rd
modziey autorytetem
traktowanie palenia papierosw jako lekarstwa przeciw frustracji i
niepowodzeniom yciowym
ciekawo#&, moda
strach przed odrzuceniem przez rwie#nikw
6odzi ludzie !ardzo czsto pal papierosy przy okazji picia alkoholu,
podczas imprez, na wagarach. .al dla odprenia si, wyluzowania,
zrelaksowania, zaimponowania rwie#nikom, rzadziej dla przyjemno#ci.
Najcz#ciej papierosy w tym wieku jeszcze nie smakuj. 6imo wszystko
pal, a!y nie !y& ImaminsynkamiJ, a!y upodo!ni& si do reszty. Nawyk
palenia zdecydowanie szerzy si szy!ciej w#rd tych, ktrzy nie dotrzymuj
kroku swoim rwie#nikom, nie !ior udziau w imprezach pozaszkolnych,
nie potrafi dostosowa& si do rygorw i metod nauczania. +so!y
odczuwajce dotkliwie swoje !raki pragn zrekompensowa& so!ie je w
innych dziedzinach ycia, szukaj akceptacji swej postawy u os!
nieprzystosowanych. $ powodu niepowodze" yciowych i szkolnych sigaj
po papierosy. .alenie tytoniu nie likwiduje jednak niepowodze" i
zadranie", lecz czsto przynosi dalsze komplikacje i powoduje konflikty ze
szko i otoczeniem
??
.
/ charakterystyce oso!owo#ciowej jednostek uzalenionych od
nikotyny podkre#la si przede wszystkim
?:
4
za!urzenia emocjonalne
wysoki stopie" neurotyczno#ci i oglnego niepokoju
negatywne postawy interL i intrapersonalne
o!niony prg tolerancji na stres
??
www.psychologiaLedu.pl
?:
6. 7arwowska i *. Sudar 0 6alukiewicz, op.cit., s.5<=.
<9
wysoki stopie" frustracji
nieefektywne strategie radzenia so!ie z sytuacjami trudnymi
!rak pewno#ci sie!ie
niska samoocena
nieustanna potrze!a akceptacji ze strony otoczenia
.omimo wymienionych powyej cech charakterystycznych dla
nikotynisty, !adaczom nie udao si opisa& okre#lonego typu oso!owo#ci
czowieka uzalenionego od nikotyny. /yrnione cechy oso!owo#ci
zwikszaj jednak ryzyko psychologicznej podatno#ci na uzalenienie.
.alenie papierosw i uzalenienie od nikotyny jest gro,ne dla
modziey z dwch gwnych powodw. .ierwszym z nich jest zatruwanie
modego, ksztatujcego si organizmu ogromn ilo#ci toksycznych
zwizkw chemicznych. /chanianie dymu papierosowego utrudnia prac
serca i innych istotnych narzdw, a take jest przyczyn wielu chor!,
nawet #miertelnych. Hrugim powodem, dla ktrego nikotynizm w#rd
modziey jest zjawiskiem niepodanym jest fakt, e moe !y& on drog do
innych, gro,nych dla ycia i zdrowia uzalenie". $apalenie papierosa przez
nastolatka jest rodzajem inicjacji, przeciwstawienia si zakazom i nakazom,
manifestacj autonomii i Idoroso#ciJ. $azwyczaj palenie w#rd modziey
wpierw staje si stylem, sposo!em dowarto#ciowania sie!ie, a dopiero
p,niej uzalenieniem. .rzekroczenie tej granicy moe sprzyja& deniu do
sigania po inne, silniejsze doznania i eksperymentowanie ze #rodkami
odurzajcymi, takimi jak alkohol, narkotyki czy leki
?@
.
'iorc pod uwag rozmiary palenia tytoniu i jego szkodliwo#& naley
stwierdzi&, e nikotynizm jest typowym zjawiskiem patologii spoecznej.
Nag ten wystpuje powszechnie we wszystkich #rodowiskach i grupach
spoecznych. Nie mona wic wo!ec tych faktw przej#& o!ojtnie udajc,
?@
(z. (ekiera, .alenie tytoniu4 wolno#& czy zniewolenie), Qu!lin <DD5, s. <?.
<8
e si ich nie dostrzega. /alka z naogiem palenia papierosw jest !ardzo
trudna, trze!a wic uczyni& wszystko co moliwe, a!y przez odpowiedni
profilaktyk ustrzec przed nim dzieci i modzie. Najwaniejszym celem w
programach antynikotynowych powinno !y& podniesienie poziomu
#wiadomo#ci modziey, ktra ulega presji rwie#nikw. -ozwizanie
pro!lemw zwizanych z paleniem papierosw moe przynie#& tylko staa
prze!udowa wzorcw postpowania ludzi oraz systematyczna zmiana
o!yczajw i wzorcw kulturowych. Ho podstawowych metod wychowania
antynikotynowego naley dawanie wa#ciwego przykadu, ktry dziaa na
wszystkie strony psychiki wychowanka w celu skonienia go do
na#ladownictwa i upodo!nienia si do oso!y niepalcej
?=
.
2/2/ -lkohol a a"resja

*ak wynika z licznych !ada" i o!serwacji zachowania agresywne
nastolatkw mog !y& wynikiem spoywania przez nich alkoholu. Co
wa#nie alkohol jest jednym z wielu czynnikw, ktre sprzyjaj i po!udzaj
agresj w#rd modziey.
Bgresja to zjawisko negatywne. *est ono jednak codziennym elementem
naszego ycia. (oraz cz#ciej mamy z ni do czynienia. Niemal codziennie
w #rodkach masowego przekazu mona usysze& o !rutalnych po!iciach lu!
innych wykroczeniach dokonanych przez modych ludzi. .otocznie agresj
nazywamy kade zamierzone dziaanie, ktre ma na celu wyrzdzenie
komu# lu! czemu# szkody, straty, !lu
?9
.
/ literaturze agresj nazywa si zachowanie zwrcone przeciw innym
oso!om 1rwnie przeciw samemu so!ie3 i przedmiotom oraz dziaania na
ich szkod. Bgresja moe przy!iera& formy fizyczne i psychiczne. Bgresj
sown jest u!lianie, groenie, wy#miewanie, dokuczanie, o!rzucanie
?=
>!idem, s. :9.
?9
*. 6. /oli"ska, Bgresywno#& modziey, Qu!lin <DDD, s. 58.
;D
wyzwiskami, o#mieszanie, uszczypliwo#& lu! kpiny. *ej konsekwencje to
poczucie zagroenia, odrzucenie i wyizolowanie drugiej oso!y. Natomiast
agresja fizyczna to fizyczny atak na drug oso! lu! jej wasno#&.
Najcz#ciej przy!iera ona form !ezpo#redni, a wic tak, kiedy dochodzi
do fizycznego kontaktu agresora z ofiar np. w postaci uderze", popchni&,
kopni& lu! zadawania ran. Bgresja fizyczna moe mie& charakter
instrumentalny i emocjonalny. $ agresj instrumentaln mamy do czynienia
wtedy, gdy agresor chce co# zdo!y& lu! osign& jaki# cel 1np. wymuszanie
pienidzy3. $ kolei agresja emocjonalna wystpuje wtedy, gdy dziecko
przeywa lk lu! zo#&. $e sowem agresja zwizane jest te pojcie
stosowanie przemocy. Niektrzy autorzy uwaaj, e o agresji mona mwi&
wtedy, gdy o!ie strony 1np. podczas !jki lu! ktni3 maj podo!n si
fizyczn i psychiczn. Stosowanie przemocy, oznacza natomiast takie
sytuacje, gdzie !rak jest rwnowagi si
?8
.
/ literaturze znane s trzy gwne teorie wyja#niajce pochodzenie
natury agresji
:D
4
teoria instynktw, ktra mwi, e agresja jest instynktem
wrodzonym, e czowiek z natury zachowuje si agresywnie i stosuje
przemoc
teoria frustracji, wedug ktrej przyczyn zachowa" agresywnych jest
przeywana frustracja, !dca wynikiem za!lokowania zaspokojenia
potrze!
teoria spoecznego uczenia si, ktra mwi, e ludzie ucz si
zachowa" agresywnych !d, przez wasne, !ezpo#rednie
do#wiadczenie, !d, przez na#ladownictwo
>stniej rne przyczyny wystpowania agresji. *edn z nich jest
wspomniane wcze#niej przez mnie picie alkoholu. Blkohol powoduje wzrost
?8
B. 7oodziejczyk i G. (zemierowska, Spjrz inaczej na agresj, Starachowice <DD5, s. ?.
:D
B. Rrczek, Bgresja w#rd dzieci i modziey, 7ielce 588@, s. <?.
;5
zachowa" agresywnych, poniewa o!nia kontrol i ogranicza wa#ciw
ocen sytuacji. .ozostae motywy, ktre sprzyjaj podejmowaniu aktw
przemocy przez nastolatkw s nastpujce
:5
4
stosowanie agresji i przemocy w domu rodzinnym
negatywny lu! chodny stosunek emocjonalny rodzicw do dziecka
!rak wyznaczonych granic, ktrych dziecku nie wolno przekracza&,
w zachowaniu wo!ec rodzicw, rodze"stwa, innych dorosych i
rwie#nikw
niskie poczucie wasnej warto#ci
!rak reakcji ze strony rodzicw w rozpoznawaniu i akceptowaniu
dziecicych zachowa"
mao rozwinita samokontrola swoich emocji. Hzieci maj wwczas
ogromne kopoty w radzeniu so!ie ze strachem, lkiem czy
poczuciem krzywdy lu! winy, nie s w stanie przewidzie& swoich
reakcji emocjonalnych i nie kontroluj swoich zachowa"
!rak umiejtno#ci konstruktywnego rozwizywania sytuacji
konfliktowych
modelowanie zachowa" agresywnych w mediach, su!kulturach,
rodzinach
Ho grupy innych czynnikw przesdzajcych o agresywno#ci dziecka
naley zaliczy& jego usposo!ienie. >stnieje wiksze prawdopodo!ie"stwo, e
agresja rozwinie si u dziecka aktywnego, o wikszym temperamencie, ni u
dziecka o temperamencie agodniejszym. Spotyka si te superaktywne
dzieci, ktre atwo si podniecaj, rozpraszaj i natychmiast reaguj na
!od,ce zewntrzne i wewntrzne
:<
.
:5
E. 6ikowska 0 +lejniczak, .rzejawy i przyczyny agresywnych zachowa" modziey, Mw4N .ro!lemy
opieku"czo 0 wychowawcze 5888 nr 5D
:<
E. 6ikowska 0 +lejniczak, op. cit. s. 5<.
;<
6odzi ludzie pod wpywem alkoholu zachowuj si w specyficzny
spos!. Blkohol dziaa na nich po!udzajco, wyzwala w nich energi i du
aktywno#&, dodaje im odwagi i pewno#ci sie!ie. .oza tym maj potrze!
dominowania i tyranizowania innych, s impulsywni i porywczy, d do
realizacji swojej woli za wszelk cen. $achowania agresywne typu
dokuczanie, wy#miewanie, o#mieszanie, przezywanie, ro!ienie so!ie z kogo#
lu! czego# artw, !icie, kopanie, popychanie, plucie, uywanie gr,!,
szydzenie, niszczenie cudzych rzeczy, zmuszanie do posusze"stwa,
wandalizm, kradziee, roz!oje, ktre ostatnimi czasy nasilaj si w#rd
modziey, rwnie mog !y& wynikiem spoywania przez nich alkoholu
:;
.
2/3/ -lkohol a przest<p;zo:=
-elacje midzy alkoholizowaniem si modziey a przestpczo#ci
stanowi ostatni cz#& rozdziau po#wiconego skutkom nadmiernego
spoywania alkoholu przez modzie.
/ o!ecnych czasach o!serwuje si wyra,ny i systematyczny wzrost
niepokoju spoecznego zwizanego ze zjawiskiem przestpczo#ci oraz
poczuciem zagroenia spoecznego spowodowanego gwnie ze strony
dorastajcego pokolenia modziey, ktrej styl ycia zmienia si, wymagania
wo!ec innych 1dorosych3 i wo!ec #wiata s coraz to wiksze, a
niezaspokojone potrze!y i niespenione oczekiwania ko"cz si
agresywno#ci ich zachowa" i !rutalno#ci ycia. .rzedstawiciele rnych
dyscyplin naukowych4 pedagodzy, socjologowie, psychologowie, prawnicy,
a zwaszcza kryminolodzy przedmiotem swoich !ada" czyni zjawisko
przestpczo#ci nieletnich
:?
.
:;
*. '. 6c/hiter, $agroona modzie, /arszawa <DD5, s. <:5.
:?
B. Nowak i G. /ysocka, .rzestpczo#& nieletnich 0 pojcie, przyczyny, rozmiary, cechy
charakterystyczne, Mw4N .ro!lemy i zagroenia we wspczesnym #wiecie, 7atowice <DD5, s. 55?.
;;
.rzestpczo#& nastolatkw jest jednym z !ardziej nago#nionych w
ostatnich latach zjawisk patologicznych. 7olejne tygodnie przynosz nowe
wiadomo#ci o !rutalnych przestpstwach i wykroczeniach dokonanych przez
modzie, a niejednokrotnie i dzieci. *ednym ze znaczcych czynnikw
sprzyjajcych eskalacji tego negatywnego zjawiska jest alkohol. *ak
wskazuj !adania kryminologiczne wiele przestpstw jest popenianych,
take przez nieletnich, pod wpywem alkoholu, gdy naduywanie alkoholu,
ktry jest nagminnie uwaany za ,rdo za, nieszcz#& i tragedii, powoduje
szereg zmian oso!owo#ciowych, determinujcych okre#lone zachowania.
+znacza to, e uywanie alkoholu moe !y& zarwno przyczyn
!ezpo#redni, jak i po#redni przestpczo#ci
::
.
Gtiologia tego zjawiska jest pro!lemem niezwykle zoonym i
wieloaspektowym. *est wypadkow wielu przyczyn i wynikiem wielorakich
czynnikw, czsto ze so! wzajemnie powizanych. .rzestpczo#& i
demoralizacja nieletnich uwarunkowana jest gwnie sytuacj rodzinn
:@
.
Nieletni sprawcy pochodz najcz#ciej z rodzin roz!itych, niewydolnych
wychowawczo, patologicznych 1rodzice lu! jedno z nich s przestpcami,
alkoholikami, narkomanami3, yjcych w u!stwie i dotknitych
!ezro!ociem oraz rodzin niezdolnych do zaspokojenia elementarnych
potrze! materialnych i wychowawczych dzieci. .sychologowie upatruj
,rde zachowa" destrukcyjnych modych ludzi gwnie w kondycji rodzin,
a zwaszcza !raku ojca. Cen !rak ojca polega nie tylko na fizycznej
nieo!ecno#ci, ale take na tym, i coraz cz#ciej ojciec w
rodzinie jest nieo!ecny emocjonalnie, a wychowaniem dzieci zajmuje
si matka. (hopcy nie maj zatem pozytywnych mskich wzorw
socjalizacyjnych. %czestnictwo w grupie, czsto w grupie przestpczej, to
jeden ze sposo!w poszukiwania wzorw msko#ci, ktre mogli!y
::
R. 7ozaczuk, .ostawy nieletnich wo!ec zagroe" przestpczo#ci, Mw4N 6odzie wo!ec wspczesnych
zagroe", -zeszw <DD;, s. @5.
:@
*. Ue!rowski, -odzinne uwarunkowania przestpczo#ci nieletnich, Mw4N 6odzie a wspczesne dewiacje
i patologie spoeczne, 1red.3 S. 7awula i F. 6achel, Eda"sk 0 Coru" 588@, s. =<.
;?
na#ladowa&. %znawane w niej normy staj si wyznacznikiem postpowania
nieletnich. Co wa#nie grupa tworzy atmosfer akceptacji dla zachowa" nie
uznawanych przez wikszo#& spoecze"stwa. Hziaanie w grupie zachca do
czynw zuchwaych, wikszej agresywno#ci, a nawet do atakw
okrucie"stwa wo!ec ofiar
:=
.
6odzie pod wpywem alkoholu coraz cz#ciej dopuszcza si czynw
nie!ezpiecznych dla zdrowia i ycia ludzkiego, a mianowicie4 uszkodze"
ciaa, !jek, po!i&, kradziey, wandalizmu, wymusze" roz!jniczych,
wama"
:9
. .odoem wikszo#ci przestpstw s m.in.4
ch& zdo!ycia pienidzy lu! innych korzy#ci materialnych
ch& zaimponowania innym
ch& prze!ywania i realizowania si w grupach nieformalnych
ch& uzyskania akceptacji
namowy kolegw lu! dorosych os!
powielanie negatywnych wzorcw i zachowa" majcych swoje
,rdo w domu rodzinnym !d, lansowanych w #rodkach
masowego przekazu 1sceny przemocy, okrucie"stwa, picia
alkoholu itp.3
.odkre#li& naley, e od wczesnego ujawniania i podejmowania
czynno#ci zapo!iegawczych w stosunku do dzieci i modziey zaley skala i
rozmiary przestpczo#ci i innych zjawisk dewiacyjnych, stymulujcych t
przestpczo#&. /ej#cie na drog przestpcz nie ma !owiem na og
charakteru przypadkowego, dlatego !ardzo wan spraw jest zapo!ieganie
demoralizacji najmodszych poprzez podejmowanie dziaa" w pocztkowej
fazie powstania tego zjawiska, gdy pojawiaj si pierwsze trudno#ci
wychowawcze
:8
.
:=
'. %r!an, $achowania dewiacyjne modziey, 7rakw 5888, s. <;.
:9
'. Foyst, .rzestpczo#& nieletnich, Mw4N Gncyklopedia pedagogiczna, 1red.3 /. .omykao, /arszawa
588;, s. @?<.
:8
'. Foyst, 7ryminologia, /arszawa 5888. s. :<:.
;:


()*+*,-. 3/ SP)A0W-2,3 -46)7)48 P(*3*
5.)+*,3A D,52-*B-42E W 9W,3T43 1-+-F
W.-S20C7/
.ro!lematyce picia alkoholu przez modzie po#wicono wiele prac
!adawczych zarwno w .olsce, jak i na #wiecie. /ieloaspektowa
charakterystyka picia alkoholu przez dzieci i modzie jest przedmiotem
licznych !ada". /yniki tych !ada" jednoznacznie wskazuj, e w ostatnich
latach drastycznie zwikszya si licz!a nastolatkw sigajcych po alkohol,
;@
znacznie o!niya si granica wieku, w ktrym nastpuje pierwszy kontakt z
alkoholem oraz upowszechni si szkodliwy o!yczaj picia.
/ niniejszym rozdziale zajm si analiz przeprowadzonych przez
mnie !ada".
3/1/ Charakterystyka "rupy Ga!aw;zej
'adaniu ankietowemu zostaa poddana modzie uczszczajca do
drugich i trzecich klas Eimnazjum nr <9 w 'ydgoszczy. Erupa !adawcza
liczya ogem :< oso!y, w tym <@ dziewczt i <@ chopcw, w wieku 5: 0
5@ lat. 'adania zostay przeprowadzone w oparciu o anonimow ankiet,
ktra zawieraa <= pyta". (harakterystyka !adanej populacji zostaa
przedstawiona w poniszej ta!eli.
CB'GQB 5. (harakterystyka !adanej populacji
64-S-
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
>> 5? :;,9 55 ?<,;
>>> 5< ?@,< 5: :=,=
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
*ak wynika z przedstawionej ta!eli, prze!adanych zostao tyle samo
gimnazjalistw z klas >> i >>>. Qicz!a dziewczt i chopcw jest rwna,
wynosi <@ os! w kadej grupie !adanych. .ozwoli to na porwnanie
wystpowania zjawiska spoywania alkoholu midzy uczennicami a
uczniami.
3/2/ ,ni;ja;ja alkoholowa Ga!anej mo!ziey
/ ksztatowaniu si rzeczywistych postaw modziey wo!ec alkoholu
istotne znaczenie maj pierwsze do#wiadczenia z tym napojem, tj. wiek, w
;=
ktrym po raz pierwszy spr!owali alkoholu oraz motywy i okoliczno#ci, w
jakich to nastpio. Crze!a oczywi#cie zaznaczy&, e wczesne spr!owanie
po raz pierwszy alkoholu, czsto zalene od przypadkowych okoliczno#ci
1np. namwienie przez kogo# z kolegw, z rodziny, nawet dla artu3, nie
musi oznacza& rozpoczcia jego normalnego uywania, tj. wa#ciwego
dorosym. Hane dotyczce pierwszego kontaktu z alkoholem !adanej
modziey przedstawia ta!ela <.
CB'GQB <. 7ontakt !adanej modziey z alkoholem
6)2T-6T
* -46)7)435
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
tak 58 =;,D <? 8<,;
nie = <=,D < =,=
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
/yniki !ada" wyra,nie wskazuj, e w#rd modziey gimnazjalnej
spoywanie napojw alkoholowych jest powanym pro!lemem. Ho tego, e
przynajmniej raz pio alkohol przyznay si ?; oso!y.
-zecz ciekaw jest rwnie to, e nie ma zdecydowanej rnicy, jeeli
chodzi o spoywanie napojw alkoholowych pomidzy chopcami i
dziewcztami. .rzynajmniej raz alkohol pio =;S !adanych dziewczt i
8<,;S !adanych chopcw. Hotychczas kontaktu z alkoholem nie miao <=S
dziewczt i zaledwie =,=S chopcw.
/ykres przedstawiony poniej dokadniej zo!razuje t sytuacj.
/W7-GS 5. .icie alkoholu przez !adan modzie
;9
73,0
92,3
27,0
7,7
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
%
Tak Nie
Dziewczta
Chopcy
Hotychczasowe ustalenia naukowe dowodz, e im wcze#niejszy jest
wiek rozpoczcia picia alkoholu, tym szy!ciej jednostka si uzalenia.
7olejny analizowany przeze mnie pro!lem dotyczy ustalenia wieku
pierwszego kontaktu z alkoholem w !adanej grupie. /yniki !ada" odno#nie
wyej wymienionej kwestii zamieszczam w ta!eli ;.
CB'GQB ;. /iek inicjacji alkoholowej !adanej modziey
W,36 ,2,CB-CB,
-46)7)4)W3B
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
poniej 5D lat 5 ;,9 < =,=
5D 0 55 lat L L < =,=
5< 0 5; lat @ <;,5 5< ?@,<
5? 0 5: lat 55 ?<,; = <@,8
;8
powyej 5: lat 5 ;,9 5 ;,9
nie dotyczy = <=,D < =,=
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
%zyskane dane zawarte w powyszej ta!eli powinny !udzi&
uzasadniony niepokj, !owiem okazao si, e spo#rd ?; os!, ktre piy
alkohol, 59 z nich odpowiedziao, i doznao inicjacji alkoholowej pomidzy
5? a 5: rokiem ycia, kolejne 59 os! jako wiek inicjacji alkoholowej
podawao przedzia wiekowy pomidzy 5< a 5; rokiem ycia, < oso!y
poday, e pierwszy raz piy alkohol majc 5D 0 55 lat, kolejnych < !adanych
odpowiedziao, e miao powyej 5: lat, a ; respondentw pio po raz
pierwszy alkohol majc mniej ni 5D lat. / grupie !adanej modziey 8 os!
odpowiedziao, e nie pio jeszcze napojw zawierajcych alkohol.
*ak wynika z uzyskanych danych wikszo#& !adanych podawaa swj
wiek inicjacji alkoholowej pomidzy 5< a 5; oraz 5? i 5: rokiem ycia.
Kwiadczy to o tym, e nadal utrzymuje si tendencja o!niania granicy
wieku, w ktrym nastpuje pierwszy kontakt z alkoholem.
/ikszo#& dziewczt, !o a 55 1?<,;S3 podawaa, i po raz pierwszy
spoywaa napoje alkoholowe majc 5? 0 5: lat. @ dziewczt 1<;,5S3
przyznao si do picia alkoholu w wieku 5< 0 5; lat, w przedziale wiekowym
5D 0 55 lat nie znalaza si adna respondentka, ktra !y tak wcze#nie
poznaa smak alkoholu, natomiast do konsumpcji alkoholu poniej 5D roku
ycia oraz powyej 5: roku ycia przyznao si po jednej oso!ie 1;,9S3.
% chopcw najczstszy wiek inicjacji alkoholowej !y niszy ni u
dziewczt. /ikszo#& chopcw, !o a 5< 1?@,<S3 odpowiedziao, e smak
alkoholu poznali w wieku 5< 0 5; lat. = !adanych 1<@,8S3 przyznao si do
picia alkoholu w wieku 5? 0 5: lat, po < respondentw 1=,=S3 pr!owao
napojw alkoholowych poniej 5D roku ycia i w przedziale wiekowym 5D 0
?D
55 lat, natomiast tylko jeden !adany 1;,9S3 odpowiedzia, e smak alkoholu
pozna powyej 5: roku ycia.
.oniej przedstawiono graficzn wersj !ada".
/W7-GS <. /iek inicjacji alkoholowej
3
,
8
7
,
7
0
,
0
7
,
7
2
3
,1
4
6
,2
4
2
,3
2
6
,9
3
,
8
3
,
8
2
6
,9
7
,
7
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
%
poniej 10 !at 10 " 11 !at 12 " 13 !at 14 " 1# !at powyej 1# !at nie $otyczy
Dziewczta
Chopcy
$naczna cz#& modziey przyznaje si do kontaktw z alkoholem.
.rzyczyn takiego stanu rzeczy moe !y& wiele. -norodne okoliczno#ci
yciowe, przekonania, sytuacje, mog sprzyja&, motywowa& i wreszcie
uatwia& modziey siganie po alkohol. / inicjacji alkoholowej wan rol
odgrywaj powody oraz okoliczno#ci, na skutek ktrych doszo do spoycia
alkoholu. %zyskane dane dotyczce motyww pr!owania alkoholu przez
!adanych ujam w ta!eli ?.
?5
CB'GQB ?. Najczstsze powody pr!owania alkoholu przez !adanych
P)W)+0 P(I1)W-2,- -46)7)48
H$>G/($XCB (FA+.(W
2 H 2 H
ciekawo#& 5? :;,9 59 @8,<
namowy kolegwYkoleanek 8 ;?,@ 8 ;?,@
ch& zaimponowania ; 55,: = <@,8
ch& poczucia si dorosym 9 ;D,= 8 ;?,@
ch& wyluzowania 8 ;?,@ 5< ?@,D
dopasowanie do grupy : 58,< ? 5:,?
pragnienie do!rej za!awy 5D ;9,? 5? :;,9
kopoty w domu 5 ;,9 < =,=
kopoty w szkole 5 ;,9 ; 55,:
inne 1dla towarzystwa, dla przyjemno#ci, z nudw3 L L ; 55,:
nie dotyczy = <=,D < =,=
Vrdo4 o!liczenia wasne
%/BEB4 zaniechano sumowania z uwagi na moliwo#& podania wicej ni jednej odpowiedzi
Hane zawarte w ta!eli ? wskazuj, e na ?; oso!y, ktre piy alkohol
najcz#ciej, jako powd inicjacji alkoholowej, wymieniano ciekawo#&. Na
ten motyw wskazao 5? dziewczt 1:;,9S3 i 59 chopcw 1@8,<S3. +prcz
tego 8 dziewczt 1;?,@S3 i 8 chopcw 1;?,@S3 podao, e do signicia po
alkohol skoniy ich namowy kolegw, koleanek lu! innych !liskich os!.
/ikszo#& os!, w tym 5D dziewczt 1;9,?S3 i 5? chopcw 1:;,9S3
opowiedziao si za tym, e do spr!owania alkoholu skonio ich pragnienie
do!rej za!awy. >nne powody, na ktre wskazywali !adani !yy nastpujce4
ch& zaimponowania kolegomYkoleankom 0 na t odpowied, wskazay ;
dziewczyny 155,:S3 i = chopcw 1<@,8S3. (h& poczucia si dorosym !ya
rwnie dominujcym powodem signicia po alkohol. $a t opcj
opowiedziao si 9 dziewczt 1;D,=S3 i 8 chopcw 1;?,@S3. (h&
wyluzowania si rwnie naleaa do najcz#ciej podawanych przez
respondentw powodw spr!owania alkoholu. Ho tego motywu przyznao
si 8 dziewczt 1;?,@S3 i 5< chopcw 1?@S3. .onadto motywem inicjacji
alkoholowej !yo rwnie dopasowanie si do grupy 0 : dziewczt 158,<S3 i
? chopcw 15:,?S3. >nne wymienione przez modzie motywy maj
procentowo znaczenie marginesowe. Na kopoty w domu wskazay w sumie
; oso!y 155,:S3, na kopoty w szkole ? oso!y 15:,;S3, a na pozostae
motywy, w tym picie dla towarzystwa, dla poprawienia so!ie humoru lu! z
nudw wskazao ; respondentw 155,:S3.
.odjty temat zo!razowano dodatkowo na wykresie ;.
/W7-GS ;. .owody pr!owania alkoholu przez !adanych
3
4
,
6
1
1
,
#
3
0
,
8
3
4
,
6
1
9
,
2
3
8
,
#
3
,
8
3
,
8
0
,
0
2
6
,
9
#
3
,
8
6
9
,
2
3
4
,
6
3
4
,
6
2
6
,
9
4
6
,
0
1
#
,
4
#
3
,
8
1
1
,
#
7
,
71
1
,
#
7
,
7
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
#0,0
60,0
70,0
80,0
90,0
100,0
c
i
e
k
a
w
o
%
&
n
a
'
o
w
y
c
h

&

z
a
i
'
p
o
n
o
w
a
n
i
a
c
h

&

p
o
c
z
(
c
i
a

)
i

$
o
*
o
)

y
'
c
h

&

w
y
!
(
z
o
w
a
n
i
a
$
o
p
a
)
o
w
a
n
i
e

$
o

+
*
(
p
y
p
*
a
+
n
i
e
n
i
e

$
o
,
*
e
j

z
a
,
a
w
y
k

o
p
o
t
y

w

$
o
'
(
k

o
p
o
t
y

w

)
z
k
o
!
e
i
n
n
e
n
i
e

$
o
t
y
c
z
y
Dziewczta
Chopcy
+pierajc si na powyszych wynikach mona stwierdzi&, e ciekawo#&
!ya powodem inicjacji alkoholowej u wikszo#ci !adanej modziey,
zarwno u dziewczt, jak i u chopcw. / o!u !adanych grupach najrzadziej
jako powd picia po raz pierwszy alkoholu podawano kopoty 1w domu, w
szkole3. .odsumowujc powysz analiz mona wysun& wniosek, i
ciekawo#& jest wic tym czynnikiem, ktry popycha modzie do
spr!owania alkoholu. Sysz oni od innych tyle opinii o wpywie alkoholu
na polepszenie nastroju, popraw samopoczucia itp., e skania ich to do
chci wypr!owania tego na so!ie.
7olejny analizowany pro!lem dotyczy pr!y okre#lenia okoliczno#ci, w
ktrych !adany po raz pierwszy pozna smak alkoholu. *ak wynika z
rnorodnych !ada" picie alkoholu jest staym elementem towarzyszcym
spotkaniom i uroczysto#ciom kolee"skim i rodzinnym. (zy tak jest nadal)
+dpowied, na pytanie wyja#ni nam analiza danych przedstawionych w
ta!eli :.
CB'GQB :. +koliczno#ci inicjacji alkoholowej !adanej modziey
)6)4,C*2)9C,
P,C,- -46)7)48
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
podczas uroczysto#ci rodzinnej ; 55,: < =,=
na wycieczce, !iwaku szkolnym 5 ;,9 5 ;,9
na wakacjach ? 5:,? ? 5:,?
na wagarach < =,= ? 5:,?
na imprezie @ <;,5 @ <;,5
na podwrku L L < =,=
w domu koleankiYkolegi ; 55,: : 58,<
nie dotyczy = <=,D < =,=
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
Na podstawie powyszej analizy mona stwierdzi&, e !adana modzie
najcz#ciej, jako okoliczno#& swojej inicjacji alkoholowej, podawaa, e
od!ya si ona podczas imprezy towarzyskiej. Na t odpowied, wskazaa
wikszo#& !adanych dziewczt 1<;,5S3 oraz chopcw 1<;,5S3. $
przytoczonych danych wynika rwnie to, e spora ilo#& respondentw o!u
pci poznaa smak alkoholu podczas wakacji 15:,?S3.
Hane zawarte w ta!eli : #wiadcz rwnie o tym, e oprcz wcze#niej
przytoczonych okoliczno#ci, najcz#ciej do inicjacji alkoholowej w#rd
chopcw dochodzio na wagarach 15:,?S3 oraz w domu koleanki lu!
kolegi 158,<S3. Nieco rzadziej okazj do wypicia napoju alkoholowego
stanowiy, w#rd !adanych chopcw 0 uroczysto#ci rodzinne 1=,=S3, udzia
w wycieczce szkolnej 1;,9S3 oraz picie na podwrku 1=,=S3. / przypadku
dziewczt, !adane respondentki przyznay, e pierwszy kontakt z alkoholem
miay podczas uroczysto#ci rodzinnej 155,:S3 oraz w domu koleanki lu!
kolegi 155,:S3. Hane wskazuj wyra,nie na to, e w tym przypadku
moemy mwi& o nadmiernej tolerancji lu! nawet cakowitym !raku
zainteresowania ze strony rodzicw. +prcz tego, najrzadziej do spoycia
alkoholu w#rd dziewczt doszo podczas wycieczki szkolnej 1;,9S3 oraz na
wagarach 1=,=S3.
/ o!u !adanych grupach moemy zauway&, e najcz#ciej do
konsumpcji alkoholu dochodzio podczas imprez, za!aw i prywatek. >mpreza
jest najcz#ciej okazj do wsplnej za!awy nieodcznie zwizanej z
wikszym ni przy innych okazjach piciem. 'rak kontroli rodzicw sprawia,
e modzie pije !ez skrpowania.
.icie alkoholu w modym wieku, czsto ko"czy si upijaniem !d,
upiciem si przez nastolatkw. / kwestionariuszu ankiety pojawio si
pytanie dotyczce tego, czy !adany upi si pijc alkohol po raz pierwszy.
+dpowied, na pytanie wyja#ni nam analiza danych zawartych w ta!eli @.
CB'GQB @. %picie si alkoholem przez !adanych podczas inicjacji
8P,C,3 S,
-46)7)435
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
tak @ <;,D 5: :=,=
nie 5; :D,D 8 ;?,@
nie dotyczy = <=,D < =,=
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
$ analizy danych przedstawionych w powyszej ta!eli jasno wynika, e
w grupie ankietowanych zdecydowana wikszo#& !adanych chopcw
1:=,=S3 przyznaa si, e pijc po raz pierwszy alkohol upia si. Cylko ;?,@
S ogu !adanych pci mskiej odpowiedziao, e nie upio si podczas
pierwszej konsumpcji alkoholu. .oowa !adanych dziewczt 1:DS3
zdecydowanie zaprzeczya, jako!y !ya w stanie upojenia spoywajc po raz
pierwszy alkohol. Ho upicia si podczas inicjacji alkoholowej przyznao si
<;S ogu !adanych dziewczt.
*ak wynika z uzyskanych danych, w o!u !adanych grupach moemy
zauway& znaczn roz!ieno#&, co do kwestii upicia si podczas inicjacji
alkoholowej. /ida& zdecydowan rnic, jeeli chodzi o intensywno#&
spoywania alkoholu w#rd !adanych dziewczt i chopcw. .rzynajmniej
raz w stanie upojenia alkoholowego !yo <5 os!, << nie zaznay takiego
stanu podczas inicjacji, a pozostae 8 os! w ogle nie poznao jeszcze
smaku alkoholu.
3/3/ Pi;ie alkoholu przez Ga!an# mo!zie
Nastpnym zagadnieniem, ktremu warto przyjrze& si z !liska jest
czstotliwo#& spoywania alkoholu przez !adan modzie. + czstotliwo#ci
spoywania napojw alkoholowych mona wnioskowa& przede wszystkim
na podstawie czsto#ci picia. /yniki !ada" przeprowadzonych na ten temat
zawiera ta!ela =.
CB'GQB =. (zstotliwo#& spoywania alkoholu przez !adanych
C*ST)T4,W)9J P,C,-
-46)7)48
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
raz w tygodniu L L 5 ;,9
raz w miesicu < =,= 5 ;,9
raz w roku < =,= 5 ;,9
w weekend ? 5:,; 8 ;?,@
przy IokazjiJ 55 ?<,; 5< ?@,;
nie dotyczy = <=,D < =,=
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
$ analizy danych przedstawionych w powyszej ta!eli wynika, e w
grupie ankietowanych wikszo#& os!, odpowiedziaa, e pije alkohol
okazjonalnie. Cakiej odpowiedzi udzielia !lisko poowa !adanych. 5; os!
deklarowao picie weekendowe, a pozostaa cz#& !adanych twierdzia, e
pije raz w tygodniu, raz w miesicu lu! raz w roku.
$arwno !adane dziewczta, jak i !adani chopcy deklarowali
najcz#ciej okazjonalne spoywanie alkoholu. / jednym i w drugim
przypadku wystpuje podo!na zaleno#& 0 u dziewczt ?<,;S, za# u
chopcw ?@,;S.
$ !ada" wynika, e picie alkoholu dotyczy gwnie chopcw, chocia
dziewczta wcale im nie ustpuj. ;?,@S chopcw i 5:,;S dziewczt
zdeklarowao si, e najcz#ciej po alkohol sigaj w weekend, kiedy jest
wolne od nauki. -eszta ogu !adanych dziewczt pije sporadycznie raz w
miesicu 1=,=S3 lu! raz w roku 1=,=S3. *eeli chodzi o chopcw to
niewielki procent !adanych pije raz w tygodniu, raz w miesicu lu! raz w
roku 1;,9S3.
(ho& spora cz#& modziey deklarowaa fakt spoywania alkoholu, nie
jest to zjawisko !ardzo czste i znaczna grupa !adanych pije napoje
zawierajce alkohol przy IokazjiJ.
$ uwagi na fakt, e zdecydowana wikszo#& respondentw deklarowaa
spoywanie alkoholu, analizie poddano rodzaj spoywanego przez !adanych
alkoholu. Szczegowe ustalenia dotyczce rodzaju spoywanego alkoholu
przez !adan modzie przedstawia ta!ela 9.
CB'GQB 9. -odzaj najcz#ciej spoywanego alkoholu przez !adanych
()+*-B3 -46)7)48
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
piwo 5? :;,9 5= @:,;
wino ; 55,: L L
wdka < =,= = <=,D
szampan L L L L
inne L L L L
nie dotyczy = <=,D < =,=
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
*ak wida& !adana grupa os! o!ojga pci deklarowaa w ;5
przypadkach, i najcz#ciej pitym przez nich napojem alkoholowym jest
piwo. 'adania wskazuj, e ponad poowa dziewczt i znaczna cz#&
chopcw zdecydowanie preferuje ten gatunek alkoholu, ktry w wikszo#ci
!adani uwaaj za nieszkodliwy. $nacznie mniej popularne w przypadku
!adanej modziey jest wino, wdka oraz szampan.
Najcz#ciej spoywanym alkoholem przez !adanych !yo piwo, gdy
jest to alkohol naj!ardziej dostpny i najcz#ciej nie kontroluje si wieku
kupujcych. -odzaj najcz#ciej spoywanego alkoholu, w zaleno#ci od pci,
przedstawia si nastpujco4 na <@ dziewczt 0 5? 1:;,9S3 najcz#ciej pio
piwo, < 1=,=S3 wino, ; 155,:S3 wdk, a = w ogle nie skosztowao jeszcze
tej uywki. % chopcw przedstawia si to nastpujco4 na <@ nastolatkw
pci mskiej 0 5= 1@:,;S3 spoywa piwo, = 1<=S3 wdk, a < w ogle nie
pije alkoholu. Hziewczta najcz#ciej prcz piwa pij rwnie wino, w
odrnieniu od chopcw, ktrym ten gatunek alkoholu z!ytnio nie
odpowiada. / !adaniach wykazano wiksz zaleno#& w fakcie spoywania
wdki przez chopcw w stosunku do dziewczt.
6odzie zdecydowanie preferuje piwo, prawdopodo!nie ze wzgldu
na stosunkowo niewielki koszt tego napoju i atw dostpno#&. Naj!ardziej
popularnym gatunkiem piwa w#rd ankietowanych jest piwo4 7ujawiak,
Catra, Uu!r i /arka, co do rodzaju wdki, to ankietowani najcz#ciej
wymieniali nastpujce rodzaje4 Starogardzka, 'ols i B!solwent.
Hla spoywania alkoholu przez modych ludzi znamienne jest te
otoczenie os!, w jakim dochodzi do jego konsumpcji. *edno z pyta"
zawartych w kwestionariuszu ankiety dotyczyo towarzystwa, z jakim
!adana modzie najcz#ciej spoywa napoje alkoholowe. -ezultaty !ada"
przedstawia ta!ela 8.
CB'GQB 8. +so!y towarzyszce !adanym podczas picia alkoholu
)S)10
T)W-(*0S*EC3 P,C,8
-46)7)48
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
koledzyYkoleanki 5; :D,D 58 =;,5
rodze"stwo < =,= ; 55,:
rodzice ? 5:,; < =,=
nie dotyczy = <=,D < =,=
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
*ak wynika z analizy powyszej ta!eli, ;< !adanych, jako najczstsze
towarzystwo, z ktrym spoywaj alkohol, podaje towarzystwo koleanek i
kolegw. : os! pije najcz#ciej alkohol w towarzystwie !rata lu! siostry, a
@ oso!om w spoywaniu napojw towarzysz rodzice.
+pierajc si na powyszych wynikach !ada" mona wywnioskowa&,
e nastolatki najcz#ciej pij w towarzystwie rwie#nikw. .oowa !adanych
dziewczt 1:DS3 i spora licz!a chopcw 1=;,5S3 zaznaczya w
kwestionariuszu ankiety wa#nie t odpowied,. Ho#& czsto, jako
towarzystwo spoywania alkoholu !adani wymieniali towarzystwo
rodzicw. 5:,;S ogu dziewczt odpowiedziao, e pije alkohol przy
rodzicach, za ich wyra,n apro!at. =,=S !adanych chopcw rwnie pije
w o!ecno#ci rodzicw. Najcz#ciej do picia alkoholu w towarzystwie
rodzicw dochodzi podczas uroczysto#ci rodzinnych, typu imieniny,
urodziny lu! #wita. : oso!om, w tym < dziewcztom 1=,=S3 i ; chopcom
155,:S3, w konsumpcji napojw alkoholowych towarzyszy kto# z
rodze"stwa.
%zyskane dane wskazuj, e w#rd !adanej modziey, niezalenie od
pci, wyra,nie dominuje picie napojw alkoholowych w gronie rwie#nikw.
.oniej zilustrowano powysze rozwaania.
/W7-GS ?. +so!y towarzyszce !adanym podczas picia alkoholu
#0,0
73,1
7,7
11,#
1#,3
7,7
27,0
7,7
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
%
ko!e$zy-ko!eanki *o$ze.)two *o$zice nie $otyczy
Dziewczta
Chopcy
7olejne pytanie zawarte w kwestionariuszu ankiety dotyczyo
okre#lenia czynnikw, ktre sprawiaj, e modzi ludzie nadal sigaj po
napoje alkoholowe. Siganie po alkohol w tak modym wieku, musi mie&
swoje podoe. %zyskane dane ujam w ta!eli 5D. +mawian kwesti
dodatkowo zo!razuje wykres :.
CB'GQB 5D. (zynniki sprzyjajce piciu alkoholu przez !adanych
C*022,6, SP(*0B-BEC3
P,C,8 -46)7)48
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
spos! na zapomnienie : 58,< ? 5:,?
ch& dostosowania si do innych 5D ;9,: 9 ;D,=
ch& wyluzowania si 5? :;,9 5= @:,?
picie dla poprawienia so!ie nastroju 5< ?@,5 << 9?,@
Ipij !o lu!iJ 9 ;D,= 55 ?<,;
picie dla przyjemno#ci 5= @:,? 5; :D,D
ucieczka od pro!lemw @ <;,5 = <@,8
moliwo#& odreagowania @ <;,5 9 ;D,=
Vrdo4 o!liczenia wasne
%/BEB4 zaniechano sumowania z uwagi na moliwo#& podania wicej ni jednej odpowiedzi
/W7-GS :. (zynniki sprzyjajce piciu alkoholu przez !adanych
1
9
,
2
1
#
,
4
3
8
,
#
3
0
,
7
#
3
,
8
6
#
,
4
4
6
,
2
8
4
,
6
3
0
,
7
4
2
,
3
6
#
,
4
#
0
,
0
2
3
,
1
2
6
,
9
2
3
,
1
3
0
,
7
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
%
)
p
o
)
/
,

n
a
z
a
p
o
'
n
i
e
n
i
e
c
h

&
$
o
)
t
o
)
o
w
a
n
i
a

)
i

$
o

i
n
n
y
c
h
c
h

&

w
y
!
(
z
o
w
a
n
i
a
)
i

p
i
c
i
e

$
!
a
p
o
p
*
a
w
i
e
n
i
a

)
o
,
i
e
n
a
)
t
*
o
j
(
0
p
i
j

,
o

!
(
,
i

0
p
i
c
i
e

$
!
a
p
*
z
y
j
e
'
n
o
%
c
i
(
c
i
c
z
k
a

o
$
p
*
o
,
!
e
'
/
w
'
o

!
i
w
o
%
&
o
$
*
e
a
+
o
w
a
n
i
a
Dziewczta
Chopcy
Hane procentowe zawarte w ta!eli 5D i zo!razowane na wykresie :
ukazuj, e modzie siga po alkohol w konkretnym celu. Najwicej os!,
!o a ?5, zapytanych o powd picia przez nich napojw alkoholowych,
odpowiedziao, e spoywaj alkohol dla poprawienia so!ie nastroju. .onad
?@S !adanych dziewczt i zdecydowana wikszo#& chopcw 19:S3
przyznao, e wa#nie z tego powodu najcz#ciej pije alkohol. 7olejnym
czynnikiem przyczyniajcym si do picia alkoholu przez nastolatkw jest
fakt, i ro!i to oni dla przyjemno#ci. .oowa !adanych chopcw 1:DS3 i
@:,?S dziewczt wa#nie w tym celu spoywa alkohol. (zstym rwnie
powodem picia napojw zawierajcych alkohol jest ch& wyluzowania si i
rozlu,nienia. :;,9S dziewczt i @:,?S chopcw opowiedziao si, e
wa#nie z tego powodu siga po alkohol. *ednym z istotnych czynnikw
podawanych przez grup respondentw !yo to, e pij alkohol, !o go po
prostu lu!i. Hla ;D,=S dziewczt i ?<,;S chopcw jest to wystarczajcy
powd. <;,5S gimnazjalistek i ponad <@S ogu !adanych chopcw
wskazao, e picie alkoholu jest dla nich ucieczk od pro!lemw. Hla
nielicznych !adanych alkohol jest sposo!em na zapomnienie, w tym dla
58,<S dziewczt i 5:,?S chopcw. Hla <;,5S ogu !adanych dziewczt i
;D,=S chopcw alkohol jest moliwo#ci odreagowania.
.owysze dane s przeraajce. /ynika z nich jasno, e modzie z
!yle jakiego, a czasami nawet !ahego powodu siga po alkohol. .orwnujc
!adanych o!ojga pci nie wida& drastycznej rnicy, jeeli chodzi o powody
spoywania napojw alkoholowych. +pierajc si na powyszych wynikach
mona stwierdzi&, e kwestia picia alkoholu dla poprawienia so!ie nastroju
jest niejako priorytetowym czynnikiem sprawiajcym, e !adana modzie
nadal siga po napoje zawierajce alkohol.
Nastpna kwestia, ktra !udzi moje zainteresowanie, i ktr poruszyam
w ankiecie, to kwestia tego, czy modzie pijc #wiadomie alkohol upija si,
i czy w zwizku z tym zdarza si, e miewa luki pamiciowe. $aleno#& t
ilustruj dane zawarte w ta!eli 55 i ta!eli 5<.
CB'GQB 55. $jawisko upijania si przez !adan modzie
8P,B-2,3 S, P(*3*
1-+-20C7
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
tak @ <;,5 8 ;?,@
nie : 58,< ; 55,:
czasami 9 ;D,= 5< ?@,<
nie dotyczy = <=,D < =,=
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
Hane zawarte w ta!eli 55 wyra,nie wskazuj, e !adanej modziey nie
jest o!cy stan upojenia alkoholowego. $decydowana wikszo#&
ankietowanych o!ojga pci odpowiedziaa, e czasami zdarza si im upi&. Ho
tego stanu przyznao si ;D,=S !adanych dziewczt oraz ?@,<S !adanych
chopcw. -wnie, je#li chodzi o chopcw, to wa#nie oni upijaj si
znacznie cz#ciej od swoich koleanek. / 8 przypadkach 1;?,@S3 chopcy
odpowiedzieli twierdzco na zadane w ankiecie pytanie. <;,5S ogu
!adanych dziewczt, take przyznao si do tego, e zdarzyo im si upi&.
Bnalizujc odpowiedzi negatywne mona stwierdzi&, e uzyskane dane
s niepokojce. $aledwie 58,<S ogu !adanych dziewczt i 55,:S ogu
!adanych chopcw nie doprowadzio si jeszcze do stanu upojenia. Cen
znikomy procent !adanych, uzmysawia, e spoywanie przez modych ludzi
napojw zawierajcych alkohol, prawie zawsze ko"czy si przekroczeniem
przez nich progu trze,wo#ci.
.owysze rozwaania ilustruje wykres @.
/W7-GS @. $jawisko upijania si przez !adan modzie
2
3
,
1
3
4
,
6
1
9
,
2
1
1
,
#
3
0
,
7
4
6
,
2
2
7
,
0
7
,
7
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
%
tak nie cza)a'i nie $otyczy
Dziewczta
Chopcy
7westionariusz ankiety zawiera rwnie pytanie dotyczce tego, czy
!adanym zdarzaj si Iluki pamicioweJ. .oruszony przeze mnie pro!lem
cieszy si duym zainteresowaniem w#rd respondentw. 'adani chtnie
udzielali odpowiedzi na to pytanie. -ezultaty !ada" przedstawiam w
poniszej ta!eli.
CB'GQB 5<. /ystpowanie Iluk pamiciowychJ u !adanych
K486, P-5,C,)W3L
1-+-23B 5.)+*,3A0
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
tak 5 ;,9 5< ?@,5
nie 5: :=,@ : 58,<
czasami ; 55,: = <=,D
nie dotyczy = <=,D < =,=
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
$ przytoczonych danych wynika jednoznacznie, e luki pamiciowe
wystpuj zdecydowanie u !adanych pci mskiej. 5< respondentw 1?@,5S3
odpowiedziao twierdzco na zadane w kwestionariuszu ankiety pytanie.
<=S ogu !adanych chopcw przyznao, e czasami zdarza si im miewa&
luki pamiciowe. $aledwie 58,<S chopcw zaprzeczyo, jako!y im si co#
takiego przytrafio.
*eeli chodzi o dziewczta, to wyra,nie wida&, e ten pro!lem nie
wystpuje u nich tak czsto, jak w przypadku chopcw. .onad poowa
!adanych dziewczt 1:=,@S3 odpowiedziaa negatywnie, 55,:S przyznao
si, e czasami wystpuj u nich luki, za# zaledwie jedna oso!a 1;,9S3
zaznaczya odpowied, twierdzc.
Bnaliza danych zawartych w powyszej ta!eli wskazuje, e luki
pamiciowe zdarzaj si gwnie chopcom, !owiem to wa#nie oni pij
coraz intensywniej i coraz to mocniejsze trunki.
Siganie przez modych ludzi po napoje zawierajce alkohol moe !y&
wynikiem presji otoczenia. Hane uzyskane z wypowiedzi gimnazjalistw
dotyczce tego, czy ulegaj presji, naciskom i namowom otoczenia
zamieszcza ta!ela 5;.
CB'GQB 5;. .icie alkoholu przez !adanych a presja otoczenia
P,C,3 -46)7)48 -
P(3SB- )T)C*32,-
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
tak 59 @8,< 5< ?@,<
nie 9 ;D,9 5? :;,9
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
*ak wynika z przeprowadzonych !ada", ;D os! spo#rd !adanych
gimnazjalistw !yo namawianych do konsumpcji alkoholu. Ca!ela 5;
szczeglnie jaskrawo wykazuje zrnicowanie pomidzy grup !adanych
dziewczt, a grup !adanych chopcw. Spo#rd <@ dziewczt, 59 z nich
1@8,<S3 odpowiedziao twierdzco na zadane pytanie. Hziewczta
podaway, e najcz#ciej ulegay namowom kolegw i koleanek,
znajomych, przyjaci lu! kogo# z rodziny 1siostry, !rata, kuzynki3. ;D,9S
respondentek przyznao, e nikt nie namawia, nie naciska i nie zmusza ich
do konsumowania alkoholu.
/ kwestionariuszu ankiety pojawio si take pytanie odno#nie tego,
czy !adany namawia lu! zmusza kogo# do spoywania alkoholu.
$decydowana wikszo#& dziewczt 19?,@S3 odpowiedziaa przeczco, tylko
niewielki odsetek !adanych dziewczt 15:,?S3 przyzna si do wywierania
presji. /yniki podjtych !ada" ilustruje ta!ela 5?.
/ grupie !adanych chopcw, 5? z nich 1:;,9S3 odpowiedziao, e nie
zmuszano ich do picia. .ozostae 5< os! 1?@,<S3 przyznao jednak, e
pojawiay si propozycje wsplnego konsumowania napojw zawierajcych
alkohol. 'adani zapytani o to, kto namawia ich do picia odpowiadali,
podo!nie jak ich rwie#niczki, e !yli to koledzy, koleanki lu! kto# z
rodze"stwa. /ikszo#& !adanych chopcw 1=;S3 zdecydowanie
zaprzeczya, jako!y zmuszaa !d, te namawiaa inne oso!y do spoycia
alkoholu, co wyra,nie wida& w poniszej ta!eli.
CB'GQB 5?. Namawianie przez !adanych innych os! do picia alkoholu
2-5-W,-2,3 ,220C7 )SI1
+) P,C,- -46)7)48
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
tak ? 5:,? = <=,D
nie << 9?,@ 58 =;,D
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
+pierajc si na wynikach przeprowadzonych !ada" mona wysun&
nastpujce wnioski. / !adanej grupie modziey, dziewczta w wikszym
stopniu ni chopcy !yy namawiane do konsumpcji alkoholu. % wikszo#ci
gimnazjalistw nie zao!serwowano zjawiska namawiania innych os! do
sigania po alkohol.
Blkohol znaczco wpywa na samopoczucie czowieka, zwaszcza jeeli
jest to mody czowiek. *ego naduywanie moe doprowadzi& do o!nienia
nastroju i dynamiki yciowej oraz do innych nie!ezpiecznych dla zdrowia i
ycia o!jaww. / ankiecie zamie#ciam pytanie dotyczce samopoczucia
!adanych os! nastpnego dnia po spoyciu alkoholu. /yniki !ada"
prezentuje ta!ela 5:.
CB'GQB 5:. Samopoczucie !adanych po spoyciu alkoholu
S-5)P)C*8C,3 1-+-20C7
P) SP)A0C,8 -46)7)48
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
do!re = <=,D @ <;,5
ze 5 ;,9 ? 5:,?
zaley od rodzaju wypitego alkoholu ; 55,: ; 55,:
dziaanie na Izwolnionych o!rotachJ 9 ;D,= 55 ?<,;
nie dotyczy = <=,D < =,=
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
Hane procentowe zawarte w powyszej ta!eli ukazuj, e wikszo#&
!adanych os!, !o a 58, przyznao si do tego, e nastpnego dnia po
spoyciu alkoholu dziaaj na tzw. Izwolnionych o!rotachJ. ?<,;S ogu
!adanych chopcw i ;D,=S ogu !adanych dziewczt najcz#ciej
zakre#lao w ankiecie t odpowied,. Bnalizujc wyniki z ta!eli 5: warto
rwnie zwrci& uwag na fakt, i 5; os! spo#rd ankietowanych po
wypiciu alkoholu czuje si do!rze. <=S dziewczt i <;,5S chopcw
stwierdzio, e alkohol nie wpywa znaczco na ich samopoczucie.
Najrzadziej udzielan odpowiedzi przez modzie !yo ze samopoczucie. :
gimnazjalistw potwierdzio, e po wypiciu napojw zawierajcych alkohol,
nie czuj si z!yt do!rze. / grupie tej znalaza si jedna ankietowana
1;,9S3 i ? ankietowanych 15:,?S3. .onad 55S !adanej modziey o!ojga
pci, odpowiedziao, e ich samopoczucie zaley gwnie od tego, jaki
alkohol wypili i w jakich ilo#ciach.
6odzie gimnazjalna, jak wynika z danych prezentowanych w ta!eli
5:, zazwyczaj doprowadza si do takiego stanu, ktry nie pozwala im na
normalne funkcjonowanie w cigu nastpnego dnia po spoyciu alkoholu. .o
nadmiernym piciu odczuwaj znaczn o!nik nastroju, sprawno#ci i oglne
zniechcenie.
.odjty temat zo!razowano dodatkowo na poniszym wykresie.
/W7-GS =. Samopoczucie !adanych po spoyciu alkoholu
2
7
,
0
2
3
,
1
3
,
8
1
#
,
4
1
1
,
#
1
1
,
#
3
0
,
7
4
2
,
3
2
7
,
0
7
,
7
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
%
$o,*e ze 1kac2 za!ey o$
*o$zaj( wypite+o
a!koho!(
$ziaanie na
0zwo!nionych
o,*otach0
nie $otyczy
Dziewczta
Chopcy
7olejny pro!lem poruszony przeze mnie dotyczy o!ecno#ci alkoholu
podczas imprez. (zy rzeczywi#cie alkohol jest #rodkiem, ktry towarzyszy
modziey podczas spotka" kolee"skich, wska nam wyniki !ada"
przedstawione w poniszym zestawieniu ta!elarycznym.
CB'GQB 5@. +!ecno#& alkoholu podczas imprez
)13C2)9J -46)7)48
P)+C*-S ,5P(3*
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
tak 5; :D,D 59 @8,;
nie < =,= < =,=
czasami 55 ?<,; @ <;,D
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
/ konkluzji przeprowadzonych !ada" mona stwierdzi&, e w grupie
ankietowanych wikszo#& !adanych chopcw 1@8,;S3 odpowiedziao, e na
imprezach, na ktre uczszczaj, pojawia si alkohol. <;S respondentw
podao, e napoje alkoholowe pojawiaj si od czasu do czasu, a =,=S
zaprzeczyo, jako!y alkohol towarzyszy im podczas spotka" towarzyskich.
/ odniesieniu do dziewczt, w przypadku poowy !adanych 1:DS3,
pada odpowied, twierdzca na zadane pytanie. Nieco mniej respondentek
1?<,;S3 opowiedziao si za opcj, e alkohol pojawia si sporadycznie na
prywatkach, a dokadnie tyle samo procent dziewczt 1=,=S3, co !adanych
chopcw odpowiedziao przeczco.
*ak wynika z powyszej analizy !ada" alkohol w powszechnym stopniu
pojawia si na rnego rodzaju imprezach, za!awach czy te spotkaniach,
ktrych uczestnikami jest !adana modzie.
.odjty temat zo!razowano dodatkowo na wykresie 9.
/W7-GS 9. +!ecno#& alkoholu podczas imprez
#
0
,
0
6
9
,
3
7
,
7
7
,
7
4
2
,
3
2
3
,
0
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
%
tak nie cza)a'i
Dziewczta
Chopcy
(hcc pozna& opini gimnazjalistw na temat tego, czy impreza, na
ktrej nie pojawia si alkohol jest wedug nich IdrtwaJ, uzyskaam
nastpujce dane, ktre prezentuje ponisza ta!ela.
CB'GQB 5=. >mpreza !ez alkoholu w opinii !adanej modziey
,5P(3*- 13* -46)7)48
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
tak 58 =;,D << 9?,@
nie = <=,D ? 5:,?
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
'adania wskazuj, e spo#rd os!, ktre deklaroway picie alkoholu,
?5 z nich, zdecydowanie opowiedziao si za tym, e impreza, na ktrej nie
ma alkoholu jest IdrtwaJ. Na t odpowied, wskazaa wikszo#& !adanych
dziewczt 1=;S3 oraz chopcw 19?,@S3. Cylko 55 oso!om alkohol nie jest
potrze!ny do za!awy, w tym = dziewcztom 1<=S3 i ? chopcom 15:,?S3.
Eimnazjali#ci zapytani o to, dlaczego sdz, e impreza !ez alkoholu jest
IdrtwaJ, najcz#ciej odpowiadali, e !ez alkoholu jest sztywno, nudno, nikt
nie chce swo!odnie rozmawia&, wszyscy api IdoaJ, alkohol rozlu,nia, z
alkoholem jest weselej. 'adani poproszeni o uzasadnienie swoich
odpowiedzi, dlaczego impreza !ez alkoholu nie jest IdrtwaJ, udzielali
nastpujcych odpowiedzi4 alkohol nie jest potrze!ny do za!awy, !ez
alkoholu te mona si do!rze !awi&, to zaley od towarzystwa jaka jest
impreza.
/ o!u !adanych grupach moemy zauway& pen zgodno#&, co do
tego, e alkohol jest niez!dnym #rodkiem, ktry przyczynia si do lepszej
za!awy i lepszej atmosfery podczas imprez.
-odzina jest najwaniejszym #rodowiskiem wychowawczym. /szystko
co si w niej dzieje ksztatuje oso!owo#& dziecka. *ednym z powodw
sigania po alkohol przez nieletniego moe !y& przejmowanie
nieprawidowych modelw i wzorw zachowania od ,le funkcjonujcych w
spoecze"stwie rodzicw lu! rodziny. C kwesti rwnie poruszam w
swoich !adaniach, a uzyskane dane ujam w ta!eli 59.
CB'GQB 59. .icie alkoholu przez czonkw rodziny !adanego
P,C,3 -46)7)48 P(*3* C*.)26IW ()+*,20
1-+-23D)
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
tak ; 55,: : 58,<
nie <; 99,: <5 9D,9
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
Ca!ela 59 wskazuje jaskrawo, e w grupie :< ankietowanych,
wikszo#& os! odpowiadaa, e nikt w ich rodzinie nie jest uzaleniony od
alkoholu. ?? oso!y, w tym <; dziewczta 199,:S3 oraz <5 chopcw 19D,9S3
stanowczo zaprzeczyo temu, e czonkowie ich rodzin naduywaj napojw
zawierajcych alkohol. / grupie gimnazjalistw znalazy si oso!y, ktre
przyznay si do tego, e w ich rodzinie dochodzi do nadmiernej konsumpcji
alkoholu. / tej grupie znalazo si : chopcw 158,<S3 i ; dziewczyny
155,:S3. 'adana modzie, niezalenie od pci, zapytana o to, kto w ich
rodzinie naduywa alkoholu, najcz#ciej odpowiadaa, e ojciec lu! o!oje
rodzicw.
/ o!u !adanych grupach moemy zao!serwowa&, e pro!lem
nadmiernego spoywania alkoholu przez czonkw naj!liszej rodziny os!
!adanych, nie dotyczy sporej cz#ci ankietowanych, jednake pro!lem
takowy istnieje, co jest szczeglnie niepokojce, !owiem negatywne wzorce,
jakie !adany wyniesie z domu rodzinnego, mog go skoni& do identycznych
zachowa".
.ozostajc w temacie rodziny, kolejna kwestia, ktr poruszyam, miaa
na celu uzyskanie informacji, o tym czy rodzice wiedz, e ich dziecku
zdarza si pi& alkohol i czy pozwalaj na tego typu zachowania w ich
o!ecno#ci) /yniki !ada" odno#nie wyej wymienionej kwestii
zamieszczam w ta!eli 58 i ta!eli <D.
CB'GQB 58. /iedza rodzicw na temat picia alkoholu przez swoje dziecko
W,3+*- ()+*,CIW 2- T35-T P,C,- -46)7)48
P(*3* SW)B3 +*,3C6)
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
tak 9 ;D,= 55 ?<,;
nie 55 ?<,; 5; :D,D
nie dotyczy = <=,D < =,=
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
CB'GQB <D. $goda rodzicw na picie alkoholu przez swoje dziecko w ich
o!ecno#ci
*D)+- ()+*,CIW
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
tak ? 5:,; @ <;,D
nie 5: :=,= 59 @8,;
nie dotyczy = <=,D < =,=
razem 26 1'' 26 1''
,rdo4 o!liczenia wasne
Hane zawarte w ta!eli 58 #wiadcz o tym, e wikszo#& rodzicw
!adanej modziey yje w przekonaniu, e ich dziecko nie poznao jeszcze
do tej pory smaku alkoholu. $daniem wikszo#ci !adanych gimnazjalistw
rodzice nie wiedz o piciu przez nich alkoholu. Cak sdzi !lisko ?<,;S
ogu !adanych dziewczt i poowa !adanych chopcw 1:DS3. *eeli
chodzi o pe&, i o to czy rodzice wiedz o spoywaniu alkoholu przez swoje
dziecko, to wida& znaczn rnic. / przypadku dziewczt, ;D,=S z nich
odpowiedziao, e rodzice s #wiadomi tego, e ich crka siga po napoje
zawierajce alkohol. / przypadku chopcw, ?<,;S podao, e ich mama i
tata zdaj so!ie spraw, e ich dziecko spoywa alkohol.
*ak wynika z ta!eli <D zdecydowana wikszo#& rodzicw nie wyraa
zgody na picie alkoholu przez swoje dziecko w ich o!ecno#ci. ;; !adane
oso!y, w tym 5: dziewczt 1:=,=S3 oraz 59 chopcw 1@8,;S3,
odpowiedziay, e nie mog konsumowa& alkoholu w towarzystwie matki
lu! ojca. <;S ogu !adanych chopcw wypowiedziao si, e rodzice nie
maj nic przeciwko temu, a!y ich dziecko pio przy nich alkohol. -wnie
5:,;S dziewczt potwierdzio, e rodzice zezwalaj im na spoywanie
alkoholu pod ich okiem.
/arto zaznaczy&, e rodzice pozwalaj swoim dzieciom na picie
alkoholu w ich o!ecno#ci przy szczeglnych okazjach i uroczysto#ciach
rodzinnych, typu imieniny, urodziny lu! #wita. -zadko jednak si zdarza,
a!y rodzice cakowicie apro!owali fakt sigania po alkohol przez ich
dziecko w tak wczesnym wieku.
Blkohol jest su!stancj, ktra wyzwala w czowieku rne reakcje i
rne zachowania, poczwszy od totalnego odprenia, wyluzowania si, a
po nerwowo#&, nieopanowanie i !rak samokontroli. Na jednych alkohol
dziaa kojco, dla drugich jest ,rdem napi& i frustracji. (zowiek pod
wpywem alkoholu zachowuje si nieprzewidywalnie. Crudno jest okre#li&,
jak si moe zachowa& w danej chwili. B jak to jest z nastolatkami) *ak na
nich dziaa ta uywka) +dpowiedzi na pytania udzieli nam analiza danych
przedstawionych w ta!eli <5.
CB'GQB <5. -eakcje !adanej modziey !dcej pod wpywem alkoholu
(3-6CB3 1-+-23B 5.)+*,3A0 1+EC3B P)+
WP.0W35 -46)7)48
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
uczucie wolno#ci @ <;,D @ <;,D
uczucie, e nie ma si pro!lemw < =,= ? 5:,?
uczucie odprenia 59 @8,< << 9?,@
uczucie pewno#ci sie!ie : 58,< = <=,D
poczucie si Idusz towarzystwaJ < =,= ; 55,:
atwiejsze nawizywanie kontaktw 5= @:,? 59 @8,<
palenie papierosw 5; :D,D 5@ @5,:
pacz, zy nastrj L L L L
agresja wo!ec otoczenia L L @ <;,D
agresja wo!ec sie!ie L L L L
izolowanie si od otoczenia L L L L
Vrdo4 o!liczenia wasne
%/BEB4 zaniechano sumowania z uwagi na moliwo#& podania wicej ni jednej odpowiedzi
$ analizy danych przedstawionych w powyszej ta!eli jednoznacznie
wynika, e w grupie !adanej modziey, zdecydowana wikszo#&
respondentw !ya zdania, e pod wpywem alkoholu atwiej nawizuje
kontakty z innymi oso!ami. ;: os! udzielio takiej odpowiedzi, w tym
@:,?S dziewczt i @8,<S chopcw. +prcz tego, 59 dziewczt 1@8,<S3 i <<
chopcw 19?,@S3 podao, e pod wpywem alkoholu czuj si odpreni i
wyluzowani. /ysoki odsetek !adanych przyzna si do palenia papierosw.
Hane zawarte w ta!eli <5 wskazuj, e do tego niepokojcego faktu
przyznaa si poowa !adanych dziewczt 1:DS3 i @5,:S !adanych
chopcw. / grupie ankietowanych os!, = chopcw 1<=S3 zaznaczyo
odpowied,, e alkohol dodaje im pewno#ci sie!ie. $a t opcj opowiedziao
si rwnie : dziewczt 158,<S3. $ przytoczonych danych wynika rwnie,
e identyczna licz!a gimnazjalistw o!ojga pci, podczas konsumpcji
napojw zawierajcych alkohol, doznaje uczucia wolno#ci. Na t odpowied,
wskazao @ dziewczt 1<;S3 i @ chopcw 1<;S3. .onadto wikszo#&
!adanych respondentw pci mskiej 15:,?S3 uwaa, e alkohol pomaga
zapomnie& im o pro!lemach. Cak sam opini na ten temat ma zaledwie
=,=S dziewczt. <;S chopcw pod wpywem alkoholu staje si
agresywnymi wo!ec otoczenia. .ro!lem ten w ogle nie dotyczy dziewczt.
/ grupie !adanej modziey gimnazjalnej, =,=S ogu dziewczt i 55,:S
ogu chopcw odpowiedziao, e !dc w stanie upojenia alkoholowego
czuje si Idusz towarzystwaJ.
Bnaliza przeprowadzonych !ada" zdaje si potwierdza& fakt, i alkohol
wywouje w#rd modych ludzi rnorodne odczucia, postawy i zachowania.
(zsto po spoyciu alkoholu dopadaj czowieka wyrzuty sumienia.
(zasami czowiek auje, e przesadzi z ilo#ci wypitego napoju. (zy
modych ludzi rwnie Igryzie sumienieJ po spoyciu alkoholu, wska nam
wyniki !ada" przedstawione w niniejszym zestawieniu ta!elarycznym.
CB'GQB <<. .icie alkoholu przez !adanych a wyrzuty sumienia
P,C,3 -46)7)48
- W0(*8T0 S85,32,-
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
tak @ <;,D L L
nie 8 ;?,@ 5= @:,;
czasami ? 5:,? = <=,D
nie dotyczy = <=,D < =,=
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
Na podstawie analizy ze!ranego materiau !adawczego mona
stwierdzi&, e w grupie ankietowanych, wikszo#& !adanych odpowiedziaa
przeczco na zadane w kwestionariuszu ankiety pytanie. ;?,@S ogu
!adanych dziewczt i @:,;S !adanych chopcw stwierdzio, e nigdy nie
miao wyrzutw sumienia po konsumpcji napojw alkoholowych. /
odniesieniu do dziewczt, 5:,?S z nich podao, e od czasu do czasu, czyli
sporadycznie pojawiaj si u nich wyrzuty, za# <;S przyznao si otwarcie
do tego, e po spoyciu alkoholu gryzie je sumienie. Uaden z !adanych
chopcw nie potwierdzi faktu, jako!y mia kiedykolwiek wyrzuty sumienia
po wypiciu, a <=S respondentw przyznao si, e czasami dopada ich
uczucie ao#ci.
*ak wynika z danych prezentowanych w ta!eli <<, daje si
zao!serwowa& wyra,n rnic pomidzy !adanymi dziewcztami, a
chopcami. (hopcy zdecydowanie o wiele mniej auj, w odrnieniu od
swoich rwie#niczek, tego, e pij alkohol.
/ kwestionariuszu ankiety pojawio si rwnie pytanie dotyczce
tego, czy !adany szuka okazji do picia. *ak przedstawia si ten pro!lem
pokazuje ta!ela <;.
CB'GQB <;. Szukanie okazji do wypicia przez !adanych
S*86-2,3 )6-*B,
+) W0P,C,-
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
tak : 58,; : 58,;
nie <5 9D,= <5 9D,=
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
%zyskane dane prezentowane w powyszej ta!eli jaskrawo ukazuj, e
zdecydowana wikszo#& ankietowanych udzielia negatywnej odpowiedzi.
?< oso!y, w tym <5 dziewczt 19D,=S3 i tyle samo chopcw 19D,=S3,
stanowczo zaprzeczyo temu, jako!y szukali okazji do wypicia. (o ciekawe
rwnie identyczna ilo#& os! o!u pci, przyznaa si do tego, e szuka
okazji, a!y si napi&. / tej grupie znalazo si 5D os!, w tym : dziewczt
158,;S3 i : chopcw 158,;S3.
/ o!u !adanych grupach, niezalenie od pci, moemy zao!serwowa&
pewn zgodno#&. $arwno ani !adane dziewczta, ani !adani chopcy nie s
zwolennikami szukania okazji, a!y mc si napi&.
3/4/ )pinie Ga!anej mo!ziey na temat pi;ia alkoholu
$ uwagi na stale rozpowszechniajce si zjawisko spoywania alkoholu
przez modocianych, zapytaam !adan grup, co wedug niej sprawia, e
modzie tak czsto, i tak chtnie siga po t nie!ezpieczn uywk. /yniki
odno#nie wyej wymienionej kwestii przedstawiam w ta!eli <?.
CB'GQB <?. 6otywy picia alkoholu przez modzie w opinii !adanych
)P,2,3 1-+-20C7
2- T35-T 5)T0WIW P,C,-
-46)7)48
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
!o pij rodzice = <@,8 : 58,<
!o pij koledzyYkoleanki <5 9D,= <; 99,?
!o picie sprawia przyjemno#& 5? :;,9 59 @8,<
!o picie jest atrakcyjne : 58,< 55 ?<,;
!o picie jest na czasie 5; :D,D 5@ @5,:
zwrcenie na sie!ie uwagi 5D ;9,: 5; :D,D
Vrdo4 o!liczenia wasne
%/BEB4 zaniechano sumowania z uwagi na moliwo#& podania wicej ni jednej odpowiedzi
$ danych zawartych w ta!eli <? wynika, e zdecydowana wikszo#&
respondentw !ya zdania, i niejako powodem sigania po alkohol przez
modzie jest fakt, e pij go ich koleanki i koledzy. $a t opcj
opowiedziay si ?? oso!y, w tym <5 dziewczt 19D,=S3 oraz <; chopcw
199,?S3. Najcz#ciej udzielan odpowiedzi !yo rwnie picie dla
przyjemno#ci. Hla :;,9S ogu !adanych dziewczt i @8,<S ogu
chopcw jest to wystarczajcy powd picia alkoholu przez ich rwie#nikw.
/ grupie ankietowanych os!, <9 z nich sdzi, e modzi ludzie sigaj po
alkohol, poniewa picie jest o!ecnie Ina czasieJ. Na t odpowied, wskazao
:DS !adanych dziewczt i @5,:S !adanych chopcw. $ przytoczonych
danych wynika rwnie, e poowa chopcw 1:DS3 uwaa, e nastolatki
sigaj po alkohol, a!y zwrci& na sie!ie uwag. / przypadku dziewczt,
;9,:S z nich rwnie ma podo!n opini na ten temat. -wnie wikszo#&
chopcw 1?<,;S3 wypowiedziao si na temat spoywania napojw
alkoholowych przez modzie, zaznaczajc w kwestionariuszu ankiety, e
picie jest dla nich atrakcyjne. 58,<S !adanych dziewczt nie zgadza si z t
opini. 'ardziej skaniaj si ku odpowiedzi, e modzie siga po alkohol,
!o pij go rwnie rodzice 1<@,8S3. / grupie !adanej modziey ten pogld
podziela tylko 58,<S chopcw.
+pierajc si na powyszych wynikach mona stwierdzi&, e
alkoholizowanie si kolegw i koleanek jest tym czynnikiem, ktry
popycha modych ludzi do picia alkoholu. / przypadku !adanej grupy,
niezalenie od pci, spora ilo#& respondentw ma wa#nie taki pogld. / o!u
!adanych grupach najrzadziej udzielan odpowiedzi na pytanie postawione
w kwestionariuszu ankiety, !yo w przypadku dziewczt 0 !o picie jest
atrakcyjne, w przypadku chopcw 0 !o pij rodzice.
/ krgu mojego zainteresowania ley rwnie poznanie stosunku
!adanych do swoich rwie#nikw spoywajcych napoje zawierajce
alkohol. +pinie !adanych gimnazjalistw ilustruje ta!ela <:.
CB'GQB <:. Stosunek !adanych do rwie#nikw pijcych alkohol
ST)S8236 1-+-20C7
+) (IW,392,6IW
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
o!ojtny : 58,< 8 ;?,@
jestem temu przeciwnaYprzeciwny ? 5:,? : 58,<
nie uwaam e!y !yo to co# zego @ <;,5 8 ;?,@
wszystkiego trze!a w yciu spr!owa&, ale z umiarem 55 ?<,; ; 55,:
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
$ przytoczonych danych wynika, e wikszo#& !adanych
gimnazjalistw jest zdania, e picie alkoholu to nie jest nic zego. $a t
opini opowiedziao si 5: os!, w tym <;,5S dziewczt i ;?,@S chopcw.
*edn z cz#ciej udzielanych odpowiedzi !ya rwnie opinia, e
wszystkiego w yciu trze!a spr!owa&, ale z umiarem. 5? gimnazjalistw, w
tym ?<,;S ogu !adanych dziewczt, opowiedziao si za t kwesti. Cylko
55,:S ogu !adanych chopcw podzielio zdanie swoich rwie#niczek.
;?,@S !adanych chopcw i 58,<S !adanych dziewczt ma o!ojtny
stosunek, !owiem uwaa, e to nie ich sprawa, co ro!i ich znajomi. Cylko 8
os! z grupy respondentw jest przeciwnych temu zjawisku i nie apro!uje
takiego zachowania twierdzc, e picie alkoholu w tak wczesnym wieku jest
duym zagroeniem dla czowieka i nie powinno si go nawet pr!owa&. /
grupie tej znalazo si 5:,?S dziewczt i 58,<S chopcw.
.odsumowujc uzyskane dane uwaam, e !adana przeze mnie grupa
modziey gimnazjalnej posiada z!yt maa wiedz na temat negatywnych
skutkw alkoholizowania si, std te w jej opiniach pojawio si
lekcewace podej#cie do tego pro!lemu.
Na wykresie 8 zo!razowano poruszony temat.
/W7-GS 8. Stosunek !adanych do rwie#nikw pijcych alkohol
1
9
,
2
3
4
,
6
1
#
,
4
1
9
,
2
2
3
,
1
3
4
,
6
4
2
,
3
1
1
,
#
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
%
o,ojtny je)te' te'(
p*zeciwna-p*zeciwny
nie (waa', e,y ,yo to
co% ze+o
w)zy)tkie+o t*ze,a
)p*/,owa&, a!e z
('ia*e'
Dziewczta
Chopcy
*ak powszechnie wiadomo alkohol szkodzi zdrowiu. *ego naduywanie
niesie za so! czsto nieodwracalne skutki. *ak przedstawia si #wiatopogld
modziey na temat szkodliwo#ci tej su!stancji pokazuje ta!ela <@.
CB'GQB <@. /pyw alkoholu na zdrowie w opinii !adanych
S*6)+4,W)9J -46)7)48
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
tak <5 9D,= 5= @:,?
nie : 58,; 8 ;?,@
razem 26 1'' 26 1''
Vrdo4 o!liczenia wasne
Qicz!y zawarte w ta!eli <@ #wiadcz o tym, e wikszo#& !adanej
modziey uwaa, e alkohol jest su!stancj szkodliw. / grupie tej
znalazo si ;9 os!, w tym 9D,=S dziewczt i @:,?S chopcw. Spory
odsetek ankietowanych twierdzi jednak, e alkohol nie wpywa ujemnie na
zdrowie czowieka. / grupie !adanych chopcw, a ;?,@S odpowiedziao
przeczco. -wnie 58,;S ogu !adanych dziewczt zgadza si z opini
swoich kolegw.
+dnoszc si do wynikw !ada" zdecydowana wikszo#&
gimnazjalistw jest zdania, e alkohol ma destrukcyjny wpyw na organizm
czowieka. Spora cz#& !adanych, niezalenie od pci, zdaje so!ie spraw z
niszczcego dziaania tej uywki.
+prcz tego, e nadmierna konsumpcja napojw alkoholowych od!ija
si na zdrowiu czowieka, to rwnie niesie to za so! szkody spoeczne.
Bkty agresji, przestpczo#&, czy te narkomania, to tylko niektre zjawiska
patologiczne, ktre mog !y& skutkiem spoywania alkoholu. *ak na t
kwesti zapatruj si modzi ludzie) .ragnc odpowiedzie& na to pytanie
przeanalizuj ta!el <=.
CB'GQB <=. Szkodliwo#& alkoholu w opinii !adanych
S*6)+4,W)9J -46)7)48
+*,3WC*T- C7.)PC0
2 H 2 H
wzrost zachowa" agresywnych <; 99,? << 9?,@
wzrost zachowa" przestpczych <D ==,D 5@ @5,:
rozwj narkomanii 5; :D,D 5? :;,9
ze wyniki w nauce 58 =;,D 5: :=,@
konflikty z otoczeniem 58 =;,D 58 =;,D
Vrdo4 o!liczenia wasne
%/BEB4 zaniechano sumowania ze wzgldu na moliwo#& podania wicej ni jednej
odpowiedzi
$ danych zawartych w ta!eli <= wynika, i najwicej respondentw
!yo zdania, e picie alkoholu wpywa na wzrost zachowa" agresywnych. ?:
os! udzielio takiej odpowiedzi, w tym 99,?S ogu !adanych dziewczt i
9?,@S !adanych chopcw. ==S dziewczt odpowiedziao, e
alkoholizowanie przyczynia si do wzrostu zachowa" przestpczych. Nieco
mniej, !o @5,:S !adanych chopcw podzielio zdanie swoich koleanek.
*eeli chodzi o kwesti, e spoywanie alkoholu wpywa na rozwj
narkomanii, to w tym przypadku wypowiedziao si wicej chopcw
1:;,9S3 ni dziewczt 1:DS3. $ kolei w nastpnym przypadku ma miejsce
odwrotna sytuacja. 58 dziewczt 1=;S3 zajo stanowisko, e siganie po
alkohol moe przyczynia& si do zych wynikw w nauce. $ t opini zgadza
si rwnie 5: chopcw 1:=,@S3. 'adana grupa modziey gimnazjalnej
!ya zgodna co do jednego, a mianowicie do tego, e konsumowanie
alkoholu prowadzi do rnego rodzaju konfliktw z otoczeniem. 58 os! z
grupy dziewczt 1=;S3 i 58 os! 1=;S3 z grupy chopcw wyrazio swoj
opini w tej kwestii.
+mawian kwesti dodatkowo zo!razuje wykres 5D.
/W7-GS 5D. Szkodliwo#& alkoholu w opinii !adanych
8
8
,
4
8
4
,
6
7
7
,
0
6
1
,
#
#
0
,
0
#
3
,
8
7
3
,
0
#
7
,
6
7
3
,
0
7
3
,
0
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
%
wz*o)t zachowa.
a+*e)ywnych
wz*o)t zachowa.
p*ze)tpczych
*ozw/j na*ko'anii ze wyniki w na(ce kon3!ikty z
otoczenie'
Dziewczta
Chopcy
Bnalizujc powysze wyniki !ada" mona doj#& do wniosku, e !adana
grupa modziey zdaje so!ie spraw, i alkohol przyczynia si do rozwoju
zjawisk powszechnie nieakceptowanych przez wikszo#& spoecze"stwa.
6odzie jest #wiadoma zagroe", jednak pomimo tego, alkohol jest dla
nastolatkw nieodzownym elementem do!rej za!awy.
P)+S85)W-2,3 , W2,)S6,
Napoje zawierajce alkohol towarzysz czowiekowi prawie od
pocztku jego istnienia. >ch spoywanie suy wywoaniu nastroju
wzruszenia, rado#ci, poczucia !lisko#ci, zapomnienia w cierpieniu,
pokonaniu lku i rozadowaniu napi&. /ikszo#& ludzi, w tym !ardzo
modych, stosunkowo wcze#nie odkrywa moliwo#ci dokonywania zmian w
swoim samopoczuciu za pomoc alkoholu. Blkoholizowanie si modziey
wynika, nie tylko z atwo#ci dostpu do napojw alkoholowych, pewnych
wzorcw spoycia, ale przede wszystkim z trudno#ci adaptacyjnych modego
pokolenia do skomplikowanej rzeczywisto#ci. .owszechno#& o!yczaju picia
sprawia, e picie alkoholu staje si dla modych ludzi atry!utem doroso#ci,
pewnego rodzaju antidotum na kopoty z rodzicami i szko. 6odzieowe
picie wynika te z potrze!y wizi grupowych, chci wyluzowania si i
zaimponowania innym. Ho najwaniejszych przyczyn alkoholizacji
nieletnich mona zaliczy& przede wszystkim uwarunkowania rodzinne.
Blkoholizm modziey moe !y& !ezpo#rednim skutkiem alkoholizmu
dorosych. Co wa#nie rodzina jest najwaniejszym #rodowiskiem
socjalizacyjno 0 wychowawczym i wszystko co si w niej dzieje ksztatuje
oso!owo#& dziecka. Hzieci wynosz z domu rodzinnego pewne nawyki
postpowania i zachowania, przyjmuj postawy i reakcje rodzicw w
rnych sytuacjach yciowych. %trwalone ze nawyki i negatywne wzorce
zachowa", jakie dziecko wyniesie z domu rodzinnego, w ktrym !yo
mimowolnym #wiadkiem nadmiernego picia rodzicw, mog go skoni& do
podo!nych zachowa".
.rzedstawione !adania i analizy w niniejszej pracy, nie wyczerpuj
wszystkich pro!lemw zwizanych z piciem alkoholu przez modzie,
dotycz jednak naj!ardziej podstawowych aspektw tego zjawiska i
zawieraj jego aktualn charakterystyk. $amierzeniem !ada" !yo
uzyskanie odpowiedzi na pytanie4 jaki jest aktualny stan zjawiska
spoywania alkoholu przez modzie gimnazjaln. Hla tak pojtego
pro!lemu gwnego zostay wcze#niej sformuowane pro!lemy szczegowe.
Na podstawie przeprowadzonych !ada" i uzyskanych wynikw mona
wysun& nastpujce wnioski, dotyczce pro!lemu picia alkoholu przez
modzie4
5. Ho#wiadczenia zwizane z piciem alkoholu charakterystyczne
s dla wikszo#ci dorastajcych. $aledwie kilka procent
modziey w wieku dorastania nie zna smaku alkoholu. /#rd
modziey gimnazjalnej, majcej za so! inicjacj alkoholow,
jest wicej chopcw ni dziewczt. % chopcw wiek inicjacji
!y niszy ni u dziewczt. /ikszo#& !adanych pci mskiej
smak alkoholu poznao w wieku 5<L5; lat, natomiast
dziewczta w wieku 5?L5: lat. Nacisk ze strony rwie#nikw,
pragnienie do!rej za!awy, ch& wyluzowania i poczucia si
dorosym, a przede wszystkim ciekawo#&, !yy tymi
znaczcymi powodami, ktre skoniy modzie, niezalenie od
pci, do spr!owania alkoholu.
<. / zakresie rozpowszechniania kontaktw z alkoholem, jak
rwnie intensywno#ci picia napojw alkoholowych, mona
zao!serwowa&, e w#rd modziey majcej do#wiadczenie z
piciem alkoholu jest wicej chopcw ni dziewczt. (hopcy
rwnie znacznie cz#ciej i w wikszych ilo#ciach spoywaj
alkohol ni dziewczta. /ikszo#& gimnazjalistw o!ojga pci,
deklaruje picie okazjonalne. (hopcy cz#ciej od swoich
koleanek, pij dla poprawienia so!ie nastroju, natomiast
dziewczta pij alkohol dla przyjemno#ci. (hopcy i dziewczta
!dc pod wpywem alkoholu czuj si !ardziej odpreni i
atwiej im si nawizuje kontakty z innymi oso!ami. Natomiast
po nadmiernej konsumpcji alkoholu odczuwaj znaczn
o!nik nastroju i samopoczucia i dziaaj na tzw.
Izwolnionych o!rotachJ.
;. (hocia wielu nastolatkw pije, to jako grupa, nie uwaaj
picia alkoholu przez modzie za pro!lem. $arwno chopcy,
jak i dziewczta s zdania, e spoywanie alkoholu w tak
wczesnym wieku, to nie jest nic zego. /ikszo#&
gimnazjalistw o!ojga pci uwaa, e !ezpo#redni przyczyn
sigania po alkohol przez modzie, jest fakt, i pij go ich
koleanki i koledzy. 6odzie ma #wiadomo#& tego, e alkohol
jest su!stancj szkodliw i przyczynia si do wzrostu zachowa"
patologicznych, jednak mimo to, alkohol jest dla niej
nieodzownym elementem do!rej za!awy.
Niniejsza praca nie wyczerpuje pro!lematyki picia alkoholu przez
modzie. +mwione wyniki jedynie sygnalizoway ten pro!lem. Spoycie
alkoholu przez modych ludzi w wieku dojrzewania nieustannie ro#nie i
pociga za so! negatywne konsekwencje, tym wiksze, e okres dorastania
jest decydujcym, je#li chodzi o ksztatowanie si stosunku do picia
alkoholu. Blkoholizowanie psychopatyzuje modych ludzi, hamujc w nich
rozwj uczuciowo#ci wyszej, a ta z kolei jest niez!dn w procesie
prawidowej socjalizacji czowieka.
/yniki !ada" wskazuj na potrze! opracowania !ardziej skutecznych
oddziaywa" profilaktycznych, zapo!iegajcych utrwalaniu si nawyku picia
alkoholu w#rd dorastajcych.
S.>S CB'GQ
Ca!ela 5. (harakterystyka !adanej populacji........................................... ;@
Ca!ela <. 7ontakt !adanej modziey z alkoholem.................................. ;=
Ca!ela ;. /iek inicjacji alkoholowej !adanej modziey222222 ;8
Ca!ela ?. Najczstsze powody pr!owania alkoholu przez !adanych......?5
Ca!ela :. +koliczno#ci inicjacji alkoholowej !adanej modziey............ ?;
Ca!ela @. %picie si alkoholem przez !adanych podczas inicjacji222??
Ca!ela =. (zstotliwo#& spoywania alkoholu przez !adanych................ ?@
Ca!ela 9. -odzaj najcz#ciej spoywanego alkoholu przez !adanych..... ?=
Ca!ela 8. +so!y towarzyszce !adanym podczas picia alkoholu222. ?9
Ca!ela 5D. (zynniki sprzyjajce piciu alkoholu przez !adanych222..:D
Ca!ela 55. $jawisko upijania si przez !adan modzie222222..:<
Ca!ela 5<. /ystpowanie Iluk pamiciowychJ u !adanych.................... :;
Ca!ela 5;. .icie alkoholu przez modzie a presja otoczenia...................:?
Ca!ela 5?. Namawianie przez !adanych innych os! do picia alkoholu ::
Ca!ela 5:. Samopoczucie !adanych po spoyciu alkoholu22222..:@
Ca!ela 5@. +!ecno#& alkoholu podczas imprez222222222.... :9
Ca!ela 5=. >mpreza !ez alkoholu w opinii !adanej modziey222..... :8
Ca!ela 59. .icie alkoholu przez czonkw rodziny !adanego222...... @D
Ca!ela 58. /iedza rodzicw na temat picia alkoholu przez swoje
dziecko22222222222222222222... @5
Ca!ela <D. $goda rodzicw na picie alkoholu przez swoje
dziecko w ich o!ecno#ci22222222222222.. @<
Ca!ela <5. -eakcje !adanej modziey !dcej pod wpywem alkoholu @;
Ca!ela <<. .icie alkoholu przez !adanych a wyrzuty sumienia222... @:
Ca!ela <;. Szukanie okazji do wypicia przez !adanych2222.......... @@
Ca!ela <?. 6otywy picia alkoholu przez modzie w opinii !adanych... @=
Ca!ela <:. Stosunek !adanych do rwie#nikw pijcych alkohol222@9
Ca!ela <@. /pyw alkoholu na zdrowie w opinii !adanych 22222.=D
Ca!ela <=. Szkodliwo#& alkoholu w opinii !adanych............................... =5
S.>S /W7-GSZ/
/ykres 5. .icie alkoholu przez !adan modzie22222222.;9
/ykres <. /iek inicjacji alkoholowej !adanej modziey................... ?D
/ykres ;. .owody pr!owania alkoholu przez !adanych................... ?<
/ykres ?. +so!y towarzyszce !adanym podczas picia...................... ?8
/ykres :. (zynniki sprzyjajce piciu alkoholu przez !adanych..........:D
/ykres @. $jawisko upijania si przez !adan modzie..................... :;
/ykres =. Samopoczucie !adanych po spoyciu alkoholu.................. :=
/ykres 9. +!ecno#& alkoholu podczas imprez.....................................:8
/ykres 8. Stosunek !adanych do rwie#nikw pijcych alkohol........ @8
/ykres 5D. Szkodliwo#& alkoholu w opinii !adanych......................... =<

1,14,)D(-@,-M
5. 'ielawiec B., 7rel 6., Narkomania i alkoholizowanie si
modziey, Szczecin 588<.
<. (ekiera (z., .alenie tytoniu4 wolno#& czy zniewolenie), Qu!lin <DD5.
;. (ekiera (z., Coksykomania, Qu!lin <DD5.
?. Rrczek B., Bgresja w#rd dzieci i modziey, 7ielce 588@.
:. Eumuka /., -ewerski /., Gncyklopedia $drowia tom > i >>,
/arszawa 588<.
@. Foyst '., 7ryminologia, /arszawa 5888.
=. Foyst '., .rzestpczo#& nieletnich, Mw4N Gncyklopedia pedagogiczna,
1red.3 /. .omykao, /arszawa 588;.
9. Foyst '., /iktymologia, /arszawa 5888.
8. >zde!ska F., .rzyczyny konfliktw w rodzinie, /arszawa 58=8.
5D.7arwowska 6., SudarL6alukiewicz *., /y!rane zjawiska patologii
spoecznej w#rd modziey uczcej si w +F., Mw4N %trudnienia
adaptacyjne modego pokolenia, 1red.3 C. Sotysiak i 6. 7owalczykL
*amnicka, 'ydgoszcz 5888.
55.7inney Q., Qeaton E., $rozumie& alkohol, /arszawa 588@.
5<.7oodziejczyk B., (zemierowska G., Spjrz inaczej na agresj,
Starachowice <DD5.
5;.7ozaczuk R., .ostawy nieletnich wo!ec zagroe" przestpczo#ci, Mw4N
6odzie wo!ec wspczesnych zagroe", -zeszw <DD;.
5?.7ustra 7., Blkoholizowanie si dzieci i modziey, /arszawa 589@.
5:.Aa!u&L7ryska >., $achowania dewiacyjne uczniw szk
ponadpodstawowych jako skutek za!urze" adaptacyjnych, Mw4N
%trudnienia adaptacyjne modego pokolenia, 1red.3 C. Sotysiak i 6.
7owalczykL*amnicka, 'ydgoszcz 5888.
5@.Ao!ocki 6., 6etody i techniki !ada" pedagogicznych, 7rakw <DDD.
5=.6alec >., Blkohol a modzie, Mw4N .ro!lemy wspczesnej patologii
spoecznej, 1red.3 '. %r!an, 7rakw 5889.
59.6c/hiter *.'., $agroona modzie, /arszawa <DD5.
58.6ikowskaL+lejniczak E., .rzejawy i przyczyny agresywnych
zachowa" modziey, Mw4N .ro!lemy opieku"czoLwychowawcze, 5888
nr 5D.
<D.Nowak B., /ysocka G., .rzestpczo#& nieletnich 0 pojcie, przyczyny,
rozmiary, cechy charakterystyczne, Mw4N .ro!lemy i zagroenia we
wspczesnym #wiecie, 7atowice <DD5.
<5.+staszewski 7., Crendy w uywaniu przez modzie su!stancji
psychoaktywnych, /arszawa <DD5.
<<..a"stwowa Bgencja -ozwizywania .ro!lemw Blkoholowych,
Blkohol a mode pokolenie .olakw poowy lat 8DLtych, /arszawa
5888.
<;..a"stwowa Bgencja -ozwizywania .ro!lemw Blkoholowych,
6odzi ludzie i alkohol w Guropie, /arszawa 588?.
<?..a"stwowa Bgencja -ozwizywania .ro!lemw Blkoholowych, .icie
alkoholu w rnych okresach ycia, /arszawa <DDD.
<:..ilch C. $asady !ada" pedagogicznych, /arszawa 588:.
<@..u#lecki /., 6etody !ada" pedagogicznych, 7alisz 589:.
<=.Skorny $., .race magisterskie z psychologii i pedagogiki, /arszawa
589?.
<9.Sownik /spczesnego *zyka .olskiego tom >, /arszawa <DD5.
<8.Stpie" G., Blkohol a polska modzie, /arszawa 588:.
;D.Sztumski *., /stp do metod i technik !ada" spoecznych, 7atowice
588:.
;5.Szymanowski C., 6odzie wo!ec alkoholu, /arszawa 588D.
;<.%r!an '., $achowania dewiacyjne modziey, 7rakw 5888.
;;./oli"ska *.6., Bgresywno#& modziey, Qu!lin <DDD.
;?./oronowicz '., 'ez tajemnic, /arszawa <DD5.
;:. Ue!rowski *., -odzinne uwarunkowania przestpczo#ci nieletnich,
Mw4N 6odzie, a wspczesne dewiacje i patologie spoeczne, 1red.3 S.
7awula i F. 6achel, Eda"skLCoru" 588@.
;@. http4YYwww.psychologiaLedu.pl
-236S
6W3ST,)2-(,8S* -26,3T0
.onisza ankieta jest anonimowa. %zyskane dane posu do napisania pracy
licencjackiej na temat ISpoywania alkoholu przez modzie gimnazjalnJ.
.rosz o rzetelne i szczere odpowiedzi. Wa:;iwe o!powie!zi naley
zazna;zy= znakiem N/
+ane osoGowe4
dziewczyna
chopiec
wiek.................
1/ Czy kie!ykolwiek wypia:Owypie: jaki: nap>j alkoholowyP
tak
nie
2/ W jakim wieku po raz pierwszy spr>Gowaa:Ospr>Gowae: alkoholuP
poniej 5D roku ycia
5D 0 55 lat
5< 0 5; lat
5? 0 5: lat
powyej 5: roku ycia
jeszcze nie piamYpiem
3/ Co skonio Ci< !o si<"ni<;ia po raz pierwszy po t< uywk<P
Qmona zazna;zy= wi<;ej ni je!n# o!powie!R?
ciekawo#&
namowy koleanekYkolegw
ch& zaimponowania koleankomYkolegom
ch& poczucia si dorosym
ch& wyluzowania si
dopasowanie si do grupy
pragnienie do!rej za!awy
kopoty w domu
kopoty w szkole
inne 1napisz co)3....................................................................................
jeszcze nie piamYpiem
4/ W jaki;h okoli;zno:;ia;h po raz pierwszy spr>Gowaa:Ospr>Gowae:
alkoholuP
podczas uroczysto#ci rodzinnej
na wycieczce, !iwaku szkolnym
na wakacjach
na wagarach
na imprezie
na podwrku
w domu koleankiYkolegi
inne 1napisz gdzie)32222222222222222222..
jeszcze nie piamYpiem
5/ Czy pij#; po raz pierwszy alkohol upia:Oupie: si<P
tak
nie
nie pij alkoholu
6/ Bak ;z<sto pijesz napoje zawieraj#;e alkoholP
raz w tygodniu
raz w miesicu
raz w roku
w weekend
przy IokazjiJ
inne 1napisz jak czsto)3.........................................................................
nie pij alkoholu
$/ +o naj;z<:;iej spoywany;h przez CieGie napoj>w alkoholowy;h naleS
#M Qmona zazna;zy= wi<;ej ni je!n# o!powie!R?
piwo 1rodzaj32222222.22222222222222.2
wino 1rodzaj32222222222222222222222..
wdka 1rodzaj3222222222222222222222...
szampan 1rodzaj32..2222222222222222222..
inny napj alkoholowy 1napisz jaki)32222222222222
nie pij alkoholu
%/ * kim naj;z<:;iej pijesz alkoholP
2222222222222222222222222222222
&/ 6t>re z poniej wymieniony;h ;zynnik>w sprawiaj#T e na!al si<"asz
po alkoholP Qmona zazna;zy= wi<;ej ni je!n# o!powie!R?
spos! na zapomnienie
ch& dostosowania si do innych
ch& wyluzowania si
pij, poniewa alkohol poprawia mi nastrj
pij, !o lu!i
pij dla przyjemno#ci
ucieczka od pro!lemw
moliwo#& odreagowania
inne 1napisz jakie)3.................................................................................
nie pij alkoholu
1'/ Czy z!arza si<T e pij#; alkohol upijasz si<P
tak
nie
czasami
nie pij alkoholu
11/ Czy z!arza si<T e miewasz Kluki pami<;ioweLP
tak
nie
czasami
nie pij alkoholu
12/ Czy kto: namawia Ci< luG zmusza !o pi;ia alkoholuP
tak 1kto)3..............................................................................................
nie
13/ Czy namawiaa:Onamawiae: ko"o: !o pi;ia alkoholuP
tak 1kogo)3............................................................................................
nie
14/ Bak ;zujesz si< nast<pne"o !nia po wypi;iu alkoholuP
do!rze, tak jak zawsze
,le, mam kaca
moje samopoczucie zaley od tego, jaki alkohol wypiamYwypiem
dziaam na Izwolnionych o!rotachJ
nie pij alkoholu
15/ Czy na impreza;hT na kt>re ;ho!zisz pojawia si< alkoholP
tak, zawsze
nie, nigdy
czasami
16/ Czy we!u" CieGie impreza Gez alkoholu jest K!r<twaLP
tak
nie
uzasadnij swoj odpowied,2............................................................................
1$/ Czy w twojej ro!zinie s# osoGy na!uywaj#;e alkoholuP
tak 1kto)3..............................................................................................
nie
1%/ Czy ro!zi;e wie!z#T e z!arza ;i si< pi= alkoholP
tak
nie
nie pij alkoholu
1&/ Czy ro!zi;e pozwalaj# Ci pi= alkohol w swojej oGe;no:;iP
tak
nie
nie pij alkoholu
2'/ 6ie!y jeste: po! wpywem alkoholu toM
Qmona zazna;zy= wi<;ej ni je!n# o!powie!R?
czujesz si wolnaYwolny
czujesz, e nie masz pro!lemw
czujesz si !ardziej odpronaYy, wyluzowanaYy
czujesz si !ardziej pewnie
czujesz si Idusz towarzystwaJ
atwiej nawizujesz kontakty z innymi
palisz papierosy
jeste# agresywnaYy wo!ec otoczenia
jeste# agresywnaYy wo!ec sie!ie
izolujesz si od otoczenia
inne22222222222222222222222222
nie pij alkoholu
21/ Czy miaa:Omiae: kie!y: wyrzuty sumienia po wypi;iuP
tak
nie
czasami
nie pij alkoholu
22/ Czy szukasz okazji !o pi;iaP
tak
nie
23/ Co we!u" CieGie sprawiaT e mo!zie si<"a po alkoholP
Qmona zazna;zy= wi<;ej ni je!n# o!powie!R?
!o pij rodzice
!o pij koleankiYkoledzy
!o sprawia im to przyjemno#&
!o picie jest atrakcyjne
!o picie jest Ina czasieJ
!o chc zwrci& na sie!ie uwag
inne 1napisz co)322222222222222222222
24/ Baki jest tw>j stosunek !o kole">wOkoleanek spoywaj#;y;h alkoS
holP
o!ojtny
jestem temu przeciwnaYprzeciwny
nie uwaam e!y !yo to co# zego
wszystkiego w yciu trze!a spr!owa&, ale z umiarem
inne........................................................................................................
25/ Czy twoim z!aniem alkohol szko!zi z!rowiuP
tak
nie
26/ Twoim z!aniem S spoywanie alkoholu wpywa naM
Qmona zazna;zy= wi<;ej ni je!n# o!powie!R?
wzrost zachowa" agresywnych
wzrost zachowa" przestpczych
rozwj narkomanii
ze wyniki w nauce
konflikty z otoczeniem
+zi<kuj< za wypenienie ankietyU
S.>S C-GK(>4
/stp2222222222222222222222222;
-+$H$>BA 5. /W'-BNG .-+'QG6W BQ7+F+Q>$6% / K/>GCQG
Q>CG-BC%-W
5.5. /yja#nienie podstawowych poj&22222222 9
5.<. Cypologia wzorcw picia22222222222
5<
5.;. .owody picia alkoholu222222222222
5:
5.?. +koliczno#ci spoywania alkoholu przez modzie2
59
5.:. Razy uzalenienia od alkoholu222222222
<5
-+$H$>BA <. S.+UW/BN>G BQ7+F+Q% .-$G$ 6A+H$>GU B
/W'-BNG $*B/>S7B HG/>B(W*NG
<.5. Blkohol a nikotynizm2222222222222<@
<.<. Blkohol a agresja22222222222222...<8
<.;. Blkohol a przestpczo#&222222222222;<
-+$H$>BA ;. S.+UW/BN>G BQ7+F+Q% .-$G$ 6A+H$>GU
E>6NB$*BQN[ / K/>GCQG 'BHB\ /ABSNW(F
;.5. (harakterystyka !adanej grupy222222222 ;@
;.<. >nicjacja alkoholowa !adanej modziey22222 ;=
;.;. .icie alkoholu przez !adan modzie222222. ?:
;.?. +pinie !adanych na temat picia alkoholu22222 @@
.odsumowanie i wnioski22222222222222222 =;
Spis ta!el22222222222222222222222. =@
Spis wykresw222222222222222222222 ==
'i!liografia2222222222222222222222. =9
Bneks222222222222222222222222295