I Antroposfera jako element systemu przyrodniczego Ziemi.

1. Elementy antropologii.
Antropologia – nauka o człowieku, bada pochodzenie człowieka, jego rozwój osobniczy i rodowy,
zróżnicowanie rasowe. Analizując cechy człowieka w kontekście społecznym, wiąże je z warunkami
środowiskowymi, ujmuje w sposób przestrzenny i uwzględnia czynnik czasu.

1.2 Zróżnicowanie ludzkości

Odmiana (rasa) jako kategoria klasyfikacji wewnątrzgatunkowej człowieka jest pojęciem, któremu
przypisuje się różne znaczenia:
1. podział ludzkości ma nie tylko charakter biologiczny, ale również kulturowy, i należy w pojęciu
odmiany uwzględnić niektóre elementy kultury, jak chociażby jezyk.
2. podział na odmiany ma charakter ściśle biologiczny i w związku z tym powinno się w nim
stosować reguły systematyki biologicznej.

Odmiana ludzka jest to mniej lub bardziej izolowana populacja w obrębie gatunku Homo sapiens
zasiedlająca wspólne terytorium, różniąca się od innych odmian tego samego gatunku częstością
występowania niektórych cech dziedzicznych, takich jak barwa skóry i oczu, kształt twarzy, sylwetka
ciała, cechy fizjologiczne i biochemiczne (grupa krwi).

Odmiana europeidalna (biała) – jasna skóra w odcieniu od różowego do śniadego, obfite

owłosienie, wąski nos, wargi wąskie i cienkie, otwory oczne szerokie, włosy proste lub faliste,
stanowi około 50% ogółu ludności świata.

Odmiana mongoloidalna (żółta) – żółty odcień skóry, proste czarne włosy, płaski nos, oczy czarne
lub brązowe, wokół nich skośny fałd skóry, na ogół niski wzrost, często spotykana grupa krwi B. Do
odmiany mongoloidalnej zalicza się także tubylczą ludność obu Ameryk – Indian. Ok. 40% ludności
świata.

Odmiana negroidalna (czarna) – ciemna barwa skóry, ciemne zabarwienie oczu i włosów, włosy
silnie skręcone, nos szeroki, wargi szerokie.

Rdzenni mieszkańcy Australii i Oceanii zaliczani są przez współczesnych badaczy do odmiany

australoidalnej (niewyróżnionej przez Czekanowskiego)

Na obszarach, które wspólnie zamieszkują przedstawiciele rożnych odmian, w wyniku krzyżowania

się powstały specyficzne typy antropologiczne:
a) Mulaci – odmiana pośrednia między odmianą negroidalną i europeidalną
b) Metysi – odmiana pośrednia między odmianą mongoloidalną(Indianie) i europeidalną
c) Zambosi – odmiana pośrednia między odmianą negroidalną i mongoloidalną (Indianie).
2. Elementy etnologii
Etnologia – zajmuje się opisem grup społecznych i ich odrębności wynikających z odmiennych
języków, religii, obyczajów i wewnętrznego zróżnicowania. Etnologia pozwala na właściwe
zrozumienie przyczyn i skutków wielości narodów, ras i plemion.

Hipotezy policentryczne – przypuszczalnie rozwój naszego gatunku odbywał się niezależnie na
różnych obszarach Ziemi.
Hipotezy monocentryczne – przypuszczalnie rozwój naszego gatunku odbywał się na jednym
stosunkowo rozległym obszarze w warunkach kontaktowania się grup ludzkich.
Warunki przyrodnicze miały największy, choć pośredni wpływ na ukształtowanie się specyficznych
cech ras człowieka. Cecha korzystna dla funkcjonowania organizmu w danych warunkach była
przekazywana z pokolenia na pokolenie, aż wreszcie większość populacji była w nią wyposażona.
2.2 Zróżnicowanie religijne ludności świata
Religia – relacja człowieka do strefy sacrum. Elementy religii:
a) Doktryna – zespół poglądów wyjaśniających pochodzenie bóstwa, świata, człowieka,
życia i śmierci
b) Kult – zachowania związane z praktykami religijnymi.
c) Organizacja – tworząca strukturę wyznawców.
Religie uniwersalistyczne – obejmują wiele grup etnicznych
Plemienne – wyznawane przez jedno plemię.
Chrześcijaństwo – 33.7% Islam – 19.2%
Hinduizm – 13.6% Buddyzm – 5.7%
Inne religie – 9.8% Religie pierwotne i ateizm – 18%
Judaizm
Najstarsza wiara monoteistyczna. Jest religią narodową, ponieważ wyznawcy są w przeważającej
większości członkami narodu żydowskiego.
Prawdy wiary judaizmu zostały zawarte w Starym Testamencie. Żydzi dzielą go na trzy części: Torę,
Księgi Proroków oraz Księgi Pisma. Do świętych ksiąg należy też Talmud. Zawiera on komentarze,
jak stosować prawo religijne w różnych sytuacjach życiowych.
Dniem świątecznym jest sobota (szabat). W tym dniu nie wolno pracować, a inne zajęcia objęte są
ścisłymi regułami.
Religia ta nie jest zhierarchizowana. Gminy są samodzielne, a na czele każdej z nich stoi rabin.
Ok. 17.4 miliona wyznawców, głównie w Izraelu i USA.
Świętym miastem jest Jerozolima. Wielu Żydów modli się przed Ścianą Płaczu, resztkami zburzonej
w 72r.n.e. Świątyni Jerozolimskiej.
Chrześcijaństwo
Największa monoteistyczna religia świata. W Iw.n.e. wyłoniła się z judaizmu i przejęła część prawd
wiary (Dekalog) i ksiąg objawionych (Stary Testament).
Obecnie wyróżniamy trzy zasadnicze Kościoły chrześcijańskie, które powstały w wyniku podziałów
wewnętrznych: katolicyzm, prawosławie, protestantyzm. Różnice doktrynalne między nimi są
niewielkie.
Źródłem objawienia jest Biblia, miejscem świętym Jerozolima a dniem świętym niedziela.
Katolicyzm
Uznaje prymat papieża, który rezyduje w Watykanie, który jest duchową stolicą katolików.
996mln. wiernych.
Najwięcej w Ameryce Łacińskiej. W Europie: Francja, Polska, Włochy, Hiszpania, Portugalia,
Irlandia, Austria, Belgia, Węgry, Chorwacja, Słowenia, Litwa, Malta, Lichtenstein, południowe
Niemcy. Wyznawany także na Filipinach.
Prawosławie
Miejscem kultu są cerkwie. Nie uznaje władzy papieża.
Bardzo istotne miejsce zajmuje ikona, obraz o treści religijnej uznawany za święty. Sposób jej
powstawania i ujęcie tematu regulują bardzo dokładne przepisy.
167mln. wyznawców. Rosja, Białoruś, częściowo Ukraina, Serbia, Macedonia, Bułgaria i częściowo
Rumunia, a także Grecja.
Protestantyzm
Rożne wyznania chrześcijańskie, które powstały w wyniku reformacji. Protestanci nie uznają
przedstawień Boga w formie rzeźby i obrazu a ich świątynie mają prosty, surowy wystrój.
437mln. wyznawców. Skandynawia(luteranie), północne Niemcy(luteranie i kalwiniści),
Holandia(kalwiniści), Wielka Brytania(anglikanie), Szwajcaria(kantony miejskie są kalwińskie). W
USA protestantyzm jest religią dominującą.
Islam
Jest religią, która przejęła częściowo prawdy wiary judaizmu i chrześcijaństwa i następnie je
uzupełniła. Ostatnim i największym z proroków jest po Jezusie Mahomet (ok. 570-632), któremu
Archanioł Gabriel przekazał tekst świętej księgi islamu, Koranu.
Zgodnie z Koranem religijne obowiązki wyznawcy islamu sprowadzają się do pięciu powinności:
wyznania wiary, modlitwy, jałmużny, postu oraz pielgrzymki do Al.-Kaby. Niektórzy wyznawcy
islamu uważają, że istnieje jeszcze jeden nakaz – świętej wojny (dżihad).
Święty dzień tygodnia to piątek.
Islam odciska silne piętno na społeczeństwie, ponieważ wymaga rygorystycznego stosowania
szczegółowych przepisów w życiu i nie uznaje rozdziału sfery świeckiej od religijnej.
1165mln. wyznawców, głównie w krajach arabskich Bliskiego Wschodu i Północnej Afryki, a także
Turcja, Iran, Afganistan, Pakistan, Bangladesz, Indonezja.
Muzułmanie dzielą się na dwa podstawowe odłamy.
Sunnici uważają się za „ludzi tradycji i wspólnoty”. Odrzucają dążenie do sprawowania władzy
świeckiej przez duchownych i są mniej ortodoksyjni.
Szyici zamieszkali głównie w Iranie i na południu Iraku przestrzegają rygorystycznie zasad wiary, co
silnie zaznacza się w obyczajowości, uważają, że duchowni powinni sprawować władzę świecką.
Święte miejsca: Mekka i Medyna w Arabii Saudyjskiej oraz Jerozolima (dwie ważne świątynie;
maczet Kopuła Skały i meczet Al.-Aksa)
Hinduizm
Religia politeistyczna. Bóstwa te są wcieleniami jednego Najwyższego Bytu, zwanego Brahma.
Najważniejsze bóstwa: Wisznu, Sziwa, Kriszna, Rama.
Objawienie pochodzi ze świętych ksiąg – Wed.
762mln. wyznawców w m.in. Indiach, Sri Lance, Nepalu, Pakistanie, na Bali.
Świętą rzeką jest Ganges, symbolizujący wszechświat. Do Gangesu trafiają prochy zmarłych i
odbywają się w nim rytuały obmycia. Najważniejsze miasto –Waranasi (Benares)
Buddyzm
Buddyzm jest równocześnie religią i filozofią. Nie ma w nim boga, jest dążenie do uwolnienia od
cierpienia wszystkich żyjących istot. Twórcą jest Siddhartha Gautama (560-480 p.n.e.), który
przybrał imię Budda, czyli ‘przebudzony’.
Buddyzm głosi wiarę w to, ze założyciel – Budda osiągnął prawdę prowadzącą do wyzwolenia
człowieka z jego egzystencji. Prawda ta skierowana jest do wszystkich ludzi, co czyni buddyzm
religią uniwersalistyczną.
Buddyzm głosi, że należy dążyć do osiągnięcia stanu wygaszenia pragnień (nirwany) poprzez
medytację.
Ważną zasadą buddyzmu jest czynienie dobra i niestosowanie przemocy.
Miejscami kultu są świątynie i klasztory, oraz małe budowle religijne zawierające relikwie Buddy
(stupy).
W japońskiej odmianie buddyzmu buduje się pagody (domu bóstw). Japońska odmiana buddyzmu
współgra z narodową religię Japońską – Shintō. Często przy świątyniach shintōickich są małe kaplice
i pagody buddyjskie i na odwrót.
354mln wyznawców w m.in. Nepalu, Chinach, Tajlandii, Sri Lance, Japonii. Istnieją również grupy
wyznawców w USA i Europie.
Ważne świątynie: w Kambodży – Angor Wat, w Indonezji – Borobudur.
W stolicy Tybetu – Lhasie znajduje się pałac duchowego przywódcy Tybetańczyków – dalajlamy.
Konfucjanizm
Jest systemem filozoficzno-etycznym. Utworzył go Konfucjusz żyjący w Chinach w latach 551-479
p.n.e.
Ważnym pojęciem w doktrynie Konfucjusza jest tradycja. To na niej oparte zostały zależności
międzyludzkie. Te powiązania budują moralność, opartą na szacunku i tolerancji. Konfucjanizm
spaja rodzinę, lokalną społeczność i naród.Przejawy kultu w konfucjanizmie ograniczają się do ofiar
składanych przodkom w domowych ołtarzach. Konfucjusza czci się jako mędrca.Najważniejszym
świętym miejscem jest Qufu – miasto w którym znajduje się grób Konfucjusza.
3. Struktura demograficzna populacji ludzkiej
3.1 Zróżnicowanie zaludnienia Ziemi.
Powierzchnia lądowa Ziemi stanowi bardzo różnorodne środowisko życia. Jednak warunki naturalne
tylko częściowo wyjaśniają zróżnicowanie zaludnienia Ziemi. Dwa obszary o bardzo zbliżonym
środowisku przyrodniczym mogą mieć zróżnicowane rozmieszczenie ludności. Miały na to wpływ
czynniki historyczne, gospodarcze i polityczne.
Ekumena – obszar stale zamieszkany i eksploatowany gospodarczo przez człowieka
Anekumena – obszar niezamieszkany i niewykorzystywany przez człowieka (najwyższe góry,
większe części Antarktydy i Grenlandii)
Subekumena – tereny zaludnione okresowo. Np.: pustynna Sahara i sawanny wokół niej; pustynie
Półwyspu Arabskiego; stepy, półpustynie i pustynie środkowej Azji;, tajga i tundra w Ameryce
Północnej i Eurazji; tereny górskie.
W Obu Amerykach widoczna jest koncentracja ludności na obszarach nadmorskich.
Liczba osób na poszczególnych kontynentach (2002r.)
Azja (bez Rosji) – 3768mln Afryka – 832mln
Europa (z Rosją) – 725mln Ameryka Północna i Środkowa – 498mln
Australia i Oceania – 30mln Ameryka Południowa – 357mln
Bariery zasiedlenia
Bariera zasiedlenia – utrudnienie w zasiedleniu danego miejsca
Bariera termiczna
Człowiek jest w stanie znieść zróżnicowane warunki termiczne, choć w warunkach skrajnie
niekorzystnych odbywa się do kosztem dużych wydatków energetycznych organizmu.
Niska temperatura silnie ogranicza zasiedlenie, ale dzięki nowoczesnej technologii możliwe jest
jednak zamieszkanie nawet w niesprzyjających warunkach obszarów okołobiegunowych.
Bariera termiczna dotyczy też obszarów gorących. W gorącym i wilgotnym klimacie ludzie czuja się
ospali i osłabieni.
Bariera świetlna
Związana jest z brakiem lub niedoborem światła.
Na obszarach okołobiegunowych, gdzie występują zjawiska dni i nocy polarnych, zakłócenie cyklu
dobowego powoduje powstawanie stanów depresyjnych i zmniejszenie aktywności życiowej, a także
niekorzystnie wpływa na funkcjonowanie organizmu. Za ochronę służy mieszkańcom tych obszarów
jasna barwa skóry.
Zbyt duża dawka światła słonecznego jest też czynnikiem ograniczającym zasiedlenie, może bowiem
powodować oparzenia skóry i uszkodzenia siatkówki oka. Organizm mieszkańców tych terenów
wytworzył ciemną barwę skóry.

Bariera wodna
Spowodowana jest najczęściej niedostatkiem wody, który ogranicza lub nawet uniemożliwia
osadnictwo.
Osadnictwo jest na takich obszarach możliwe tylko w miejscach, w których istnieją naturalne źródła
wody lub studnie.
Barierą ograniczającą zaludnienie jest też nadmiar wody. Mieszkańcy tych terenów często budują
swe domy na palach lub mieszkają w łodziach.

Bariera wysokości
Związana jest z nachyleniem stoków i rozrzedzeniem powietrza wraz ze wzrostem wysokości.

Uwarunkowania zaludnienia
Czynnik Najbardziej korzystny Najmniej korzystny
Klimat Umiarkowany, podzwrotnikowy, Podbiegunowy, zwrotnikowy suchy,
monsunowy zwrotnikowy
Na mapie gęstości zaludnienia widać wyraźne dysproporcje.
Gęsto zaludniona jest Europa, szczególnie zachodnia. Gleby Czarnoziemy, mady Pustynne, górskie
W Azji (kontynencie o największej liczbie ludności) najgęściej zaludnione są Nizina Chińska i Warunki wodne Umiarkowane Niedostatek, nadmiar wody
Nizina Gangesu, oraz wybrzeża (Półwysep Indyjski i Japonia) Odległość od morza Niewielka Zbyt duża
Duże zagęszczenie ludności charakteryzuje Jawę, skupiającą dużą część mieszkańców Indonezji. Wysokość nad Niewielka Zbyt duża
W Afryce najgęściej zamieszkane tereny to dolina i deltą Nilu i obszar nad Zatoką Gwinejską. poziomem morza
Rzeźba terenu Równinna Górzysta
Bogactwa naturalne Obfite występowanie Brak lub niedostatek Z kolei mniejsza liczba ludzi z roczników niżowych nie jest w stanie wypracować odpowiedniej
kwoty na świadczenia społeczne (np. emerytury).
Współcześnie coraz większy wpływ zyskują inne, pozaprzyrodnicze czynniki. Ludność skupia się
przede wszystkim na obszarach charakteryzujących się dynamicznym rozwojem przemysłowym, Wiek produkcyjny – wiek, w jakim członkowie danego społeczeństwa są zdolni do pracy.
atrakcyjne są też obszary zurbanizowane, zwłaszcza stołeczne. W Polsce wiek produkcyjny kobiet to 18-60lat, natomiast mężczyzn 18-65lat.

3.3 Demograficzne zróżnicowanie społeczeństw Struktura płci – procentowy udział kobiet i mężczyzn w danej populacji.
Demografia – analizuje elementy charakteryzujące populację, jak: przyrost naturalny, współczynnik Współczynnik feminizacji (maskulinizacji) – liczba kobiet dzielona przez liczbę mężczyzn (lub
urodzeń i zgonów, wyż i niż demograficzny, wiek produkcyjny czy struktura płci. odwrotnie) w populacji i mnożona przez 100. Formuje ile kobiet przypada na 100 mężczyzn.
W Polsce współczynnik feminizacji wynosi 105.
Przyrost naturalny – różnica między liczbą urodzeń a liczbą zgonów w danej populacji w jednostce
czasu. Piramida wieku – obrazuje podział społeczeństwa według wieku i płci. Przedstawia udział
Przyrost rzeczywisty – wielkość, którą otrzymam zestawiając przyrost naturalny ze poszczególnych grup wiekowych w ogólnej liczbie ludności kraju.
współczynnikiem migracji.
Współczynnik przyrostu naturalnego – przyrost naturalny na 1000 mieszkańców
Współczynnik urodzeń – ilość urodzeń na 1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów – ilość zgonów na 1000 mieszkańców
Ruch naturalny – zjawiska i procesy wpływające na biologiczną strukturę społeczeństwa, takie jak
urodzenia, zgony.

Nagły wzrost przyrostu naturalnego i udziału młodszej grupy wiekowej w ogólnej liczbie ludności
nazywamy wyżem demograficznym
Spadek tego współczynnika nazywamy niżem demograficznym.

Oba te zjawiska niosą za sobą poważne konsekwencje społeczne i gospodarcze.

Dla dzieci z wyżu trzeba przygotować miejsca w szpitalach, szkołach, potem powinno się
zapewnić im miejsca pracy.
Rozwój demograficzny Faza IV
Liczba urodzeń jest niewielka, wpływa na to przyjęty przez społeczeństwo model rodziny i
aktywność zawodowa kobiet.
Poziom zgonów jest mały.
Przyrost naturalny jest niewielki, nawet zerowy.
Liczba ludności się stabilizuje.

Faza V
Liczba urodzeń może okresowo spadać poniżej liczbę zgonów, (okresowo ujemny przyrost
naturalny)
Wpływa na to przyjęty przez społeczeństwo model rodziny i aktywność zawodowa kobiet.
Państwa, które wkroczyły w tą fazę, a których przyrost naturalny jest ujemny, starają się za pomocą
pewnych instrumentów, na przykład ekonomicznych, zachecić społeczeństwo do zmiany modelu
rodziny.
W tę fazę wkroczyło wiele państw europejskich (np. Niemcy, Francja).

3.4 Migracje i ich wpływ na rozmieszczenie ludności.

Migracja – przemieszczanie się ludności prowadzące do zmiany miejsca pobytu tymczasowego lub
na stałę.

Emigracja – odpływ ludności

Imigracja – napływ ludności
Reemigracja – powrót emigrantów do pierwotnego miejsca pobytu.
Repatriacja – powrót uchodźców, jeńców i przesiedleńców do ojczyzny

Faza I Różnica między liczba imigrantów a emigrantów w danym kraju tworzy saldo migracji. Razem z
Można ją nazwać naturalnym systemem demograficznym. przyrostem naturalnym współtworzy wartość przyrostu rzeczywistego.
Współczynnik urodzeń jest bardzo wysoki.
Współczynnik zgonów jest jednak też bardzo wysoki i dotyczy głównie niemowląt oraz ich matek. Kraje, z których pochodzą migrujący, zmniejszają są dynamikę demograficzną. W skrajnym
Przyrost naturalny jest niewielki, a w wyniku klęsk głodu lub wojen staje się nawet ujemny. przypadku może doprowadzić to do zjawiska depopulacji, czyli wyludnienia.
Ta faza jest obecnie typowa dla odosobnionych społeczności, zamieszkujących niedostępne obszary,
np. Borneo. Przyczyny migracji
Przyczyny ekonomiczne – powodują migracje wewnętrzne i migracje poza granice państwa. Ruch
Faza II ten jest zauważalny zwłaszcza w trakcie intensywnego uprzemysławiania:. W Europie Zachodniej w
Można ją określić jako ‘eksplozję demograficzną’. XIXwieku, a w Chinach czy Indiach współcześnie.
Współczynnik urodzeń jest nadal wysoki.
Spada wskaźnik zgonów. Przyczyny polityczne – Trudno jest je jednoznacznie sklasyfikować, ponieważ trudno oddzielić od
Przyrost naturalny jest bardzo wysoki. siebie czynniki etniczne, religijne, ekonomiczne i ściśle polityczne, bowiem są one zwykle
Faza II występuje obecnie w wielu krajach afrykańskich. powiązane. Przykładem migracji z przyczyn politycznych jest wielka wymiana ludności między
Indiami i Pakistanem po uzyskaniu przez Indie niepodległości w 1947roku. Współcześnie, w latach
Faza III ’90 XXwieku, około miliona Albańczyków szukało nowego miejsca zamieszkania w wyniku
Liczba urodzeń spada, co związane jest ze świadomą regulacją urodzeń. konfliktu etnicznego na Bałkanach. W Polsce powojennej nastąpiły dwie znaczne migracje o podłożu
Maleje współczynnik zgonów. politycznym: w 1968roku w wyniku nagonki na polskich Żydów oraz w latach osiemdziesiątych po
Przyrost jest nadal wysoki, traci jednak swoją dynamikę. wprowadzeniu stanu wojennego.
Obecnie faza ta występuje w wielu rozwijających się krajach Azji, Ameryki Łacińskiej, a zwłaszcza
Afryki. Drenaż mózgów - Zjawisko to polega na migracji dobrze wykształconych pracowników do
bogatszych krajów. Jakkolwiek proces ten może niepokoić rządy niektórych państw, to jednak dzięki
tej formie migracji najzdolniejsi mają szansę na własny rozwój naukowy, co odbywa się z pożytkiem
dla całej społeczności ludzkiej.
Kierunki i społeczne konsekwencje migracji

Migracje wewnętrzne – dokonywające się w obrębie państwa

Migracje zewnętrzne – międzynarodowe.

Główne kierunki migracji:

Migracje wewnętrzne:
- ze wsi do miasta
- z miasta na wieś
Migracje z wsi do wsi i z miasta do miasta nie mają tak masowego charakteru.
Konsekwencje: zmieniają strukturę społeczną wielu krajów

Migracje zewnętrzne (główne kierunku migracji w czasach nowożytnych)

- wewnątrzkontynentalne migracje w Ameryce Północnej – migracja ze wschodniego wybrzeża w
kierunku zachodnim – migracje ekonomiczne w celu zagospodarowania nowych ziem.
- z Ameryki Środkowej do Ameryki Północnej – migracje ludności latynoskiej do USA w celach
ekonomicznych
- z Europy Zachodniej i Środkowej do Ameryki Północnej – Anglicy, Irlandczycy, Niemcy, Włosi,
Polacy
- z Europy do Afryki Południowej, Australii – Anglicy, Holendrzy
- z Europy Południowej do Ameryki Południowej i Środkowej – Hiszpanie, Portugalczycy, Włosi
- z Chin do Ameryki Północnej.
- z Zachodniej Afryki do Ameryki Południowej i Północnej – przymusowe, niewolnicze migracje
tubylczej ludności Afryki
- wewnętrzne migracje w Rosji – migracje Rosjan w celu skolonizowania północnej i środkowej Azji,
- z Chin wzdłuż wschodniego wybrzeża Azji – migracje Chińczyków w celach ekonomicznych.
- z Indii do wschodniego wybrzeża Afryki i Indochin – migracje Hindusów w celach ekonomicznych
Konsekwencje : zmieniają strukturę społeczną krajów. Kraje z których ludność wyjeżdża tracą przede
wszystkim osoby w młodym wieku, najbardziej przedsiębiorcze i dynamiczne. Z kolei w krajach o
dużym napływie ludności, często obcej etnicznie i trudno asymilującej się może dochodzić do
powstawania konfliktów. Stąd też niektóre z bogatych krajów prowadzą bardzo restrykcyjną politykę
imigracyjną.
Imigracja pozwala wielu krajom zachować dodatni przyrost naturalny. Osiedlenie się na stałe
ludności wielokulturowej jest też ważnym czynnikiem inspirującym i wzbogacającym kulturę
rodzimą.

7.6 Konflikty zbrojne i ich przyczyny

7.6.1 Konflikty w Europie

Trudno z tego zrobić notatki. Myślę, jednak że każdy po jedno- dwukrotnym przeczytaniu tematów
ze stron 209-217 i 222-226 będzie ogarniał o co chodzi ^^”