alar ncesinden mras edindiimiz Trk Mzii, gerek makamsal, gerek algsal, gerek szel, gerek dizemsel unsurlaryla gyet zel bir mevkye shiptir. Kaynaklarn eksiklii ve yetersizlii yznden, bu mzik tr hakkna bilgilerimiz olduka kstl ise de, slmiyet ncesi Trk Mzii, Orta Asya gelenekleri ve yaantsyla badaklk kurmu eski ve kayp bir kltr olarak gnmzde incelenmektedir 1 .
Oysa, slmiyetin ykseliiyle beraber, Al Knd (801-873) 2 gibi slm bilginleri tarafndan; Pisagor (m.. 582-500), Sokrates (m.. 470-399), Efltun (m.. 428- 347) ve Aristo (m.. 384-322) gibi Antik Yunan felsefecilerinin eserleri tercme edilerek, bunlarn zmsendii yepyeni bir kltrel akmn etkisinde, Geleneksel Trk Msksinin 3 olumu olduu saptanmaktadr 4 .
zellikle Geleneksel Trk Msksi ile ilgili nazariyata dayanan eldeki ilk veriler, bizi Al Frb (873-950) dnemine gtrmektedir 5 . Trk kkenli olduu dnlen bu bilginin, Orta Asya corafyasnda zamnnn kltrel birikimlerini zmseyerek, o dnemki uluslararas bilim dili Arapa ile, birok baka eserinin yansra, msk nazariyatn konu edinen; eski Yunan filosofu Pisagorun almalarndan esinlenerek yazd, Kitbl Mskl Kebir adl bir edvar bilinmektedir 3 .
Frbyi izleyen birka yzyl iinde, 995 yllarndan elimize ulaan ihvns sf (dostlar meclisi) risleleri 6 ; bn-i Snnn (980-1037) msk zerine yazlar 7 ; Mevlevliin kurucusu Mevln Celleddin-i Rmnin (1207-1273) sf mskye yeni bir yn verii 8 ; Safiyddin Urmevnin (1216-1294) ses perdelerini, makamlar ve iklar aklayan Kitbl Edvar 9 ; msk ilmi zerine Kutbettin irznin (1236-1311) uralar 10 ve Camil Elhan, Telhis-i Camil Elhan, Kenzl Elhan, Zudbetl Elhan, erhl Kitbl Edvar 11 , Maksidl Elhan 12 , Fevaid-i ere 13 , Zikrl Negam Uslha 14 ve Ruh Perver 15 gibi eitli nazar eserleriyle tannan Abdlkdir Mergnin (1360-1435) varl 16, 17 gze arpmaktadr.
slmiyet sancan 14. yzyldan balayarak devralan Osmanl Devletinde, II. Murata (1404-1451) sunmu olduu Edvr- Msksiyle bilinen Hzr bin Abdullahn; bu edvar ayn yllarda Trkeye eviren Amasyal krullahn (1388-1464) ve II. Murata itfen yazd Muradnmesinde msk ilmine blm ayrm olan Bedr-i Diladn isimleri farkedilmektedir. Yine o dnemde yazld bilinen nazar eserler arasnda, Bedr-i Dilada ait Nekvetl Edvar 18 , Mergnin olu Abdlaziz elebiye ait bir baka Nekvetl Edvar 19 ve Fetullah irvnnin edvar 20 bilinmektedir. 2 Anadolunun, Diyr- Acemin, Horasann ve Mverrannehrin ilim ve kltr merkezleri hline geldii 15. ve 16. yzyllarda, Trk Msksi adyla tandmz mzik trnn alt yaps iyice hazrlanm ve nazar temelleri atlm grnmektedir. Bundan baka, Geleneksel Trk Msksinin icrsnda arpc bir dnm yaanm, mml makmat (makamlarn anas) olan Rast dizisini eskiden beri trif etmek zere kullanlan Yegh, Dgh, Segh, argh, Pengh, etgh, Hetfgh, Hetgh adl sesler; alglar iin ses sahasn geniletmek maksadyla, makmn karar olan yegh perdesi bir tam drtl aralk peste grldnden, Rast, Dgh, Segh, argh, Pengh Nev, iran / etgh Hseyn, Evc / Segh- Sni (Evi) ve Gerdniye adl seslere izdrlmtr. Daha sonra Rast dizisindeki sesler, bugn tandmz eklini, yni Rast, Dgh, Segh, argh, Nev, Hseyn iran, Evi ve Gerdniye hlini almtr 25 .
Konstantinopolisin fethiyle Orta an sona erdii yllarda, msk makamlarna ve usllerine eilen Ldikli Mehmet elebinin, El Fethiyye fl Msk adl bir eserini Ftih Sultan Mehmete (1432-1481) ithaf ettii, bundan baka, yine msk ilmine deinen Zeynl Elhan adl eserini 1483te II. Byezide (1447-1512) sunduu bilinmektedir. Ayn dnemin tannm bir dier nazariyecisi de, Maksidl Edvar 21 baln tayan eseriyle, Mergnin torunu olan Mahmut elebidir 16 . 15. yzyln sonlarna doru, II. Byezidin oullarndan ehzde Korkut ve Ahmet de, o dnemin sekin mskinaslar olarak gze arpmaktadrlar. ehzde Korkuta hocalk etmi olan Zeynel Abidin ise, 16. yzyln banda tannm isimlerdendir 22 .
16. yzylda, Yavuz Sultan Selimin (1467-1520) Dou fetihleri, ganmet getirdii kadar kltr ve ilim insanlarn da Osmanl Sarayna ekmitir. Pdiah, bizzat sefer dzenledii vilyetlerdeki usta mskinaslar berberinde bakente tamtr 23 . Bu evrede stanbula getirilen Hasan Can elebi (1490-1567), I. Selimin has nedimi olduktan sonra, Enderunda msk hocal yapmtr 2 . Yine bu dnemde, daha ziyde i kkenli halk ynlarna kar ezici bir siyset gden I. Selim, hilfeti ele geirerek bir Snn-Alev kutuplamasna geit verdiindendir ki, Anadoluda Saray-Halk kartl had safhaya ulamtr 24 . Bunun uzantsnda, Trk Mzii tarihinde, Alev-Bekta Mziinin ve dolaysyla Halk Mziinin, Osmanl Saray Msksinden cidd lde ayrt yeni bir evre balam olmaktadr.
Knn Sultan Sleymann (1494-1566) hkmdarl esnsnda, Osmanl mparatorluunun asker gc ve kltrel birikimleri zirveye varmtr. Ayrca, tasavvuf msknin konservatuvarlar olarak adlandrabileceimiz mevlevhnelerin, imparatorluun drt bir kesine yaylm ve kklemi olduklar grlmektedir 2 . Bu evrede, grkemli enliklerde ve trenlerde, byk apta msk fasllar tertiplendii anlalmaktadr 23 . Bu dnemde tannm bir mskinas, evknme adl eseri ile bilinen Abdl Ali Efendidir 25 . 3 Sonraki dnemlerde, dn msk yaptlaryla, Hatip Zkir Hasan Efendi (1545- 1623) 26 , bestekrlyla Gz Giray Bora Han (1554-1607) 27 ve II. Selime (1524- 1574) sunduu Saznme ile Durak Aa (. 1566) 2 , gze arpmaktadrlar. Osmanl Devletince Sfevlere kar dmanlk politikasnn srdrld 16. yzyln sonlarna doru, Alev-Bekta tarikatna bal olduu anlalan halk ozan Pir Sultan Abdal 28 ve Celli isyanclarndan olduu dnlen halk kahraman ve ozan Ren Ali Krolu 2 ,
Halk Mziinin lmsz temsilcileri olarak anlmaktadrlar.
17. yzyln balarnda, I. Selim zamannda olduu gibi, Douya yaplan seferler syesinde Osmanl Sarayna ganmet ve kltr nakledilmitir. Bu ada, bestekr da olan Sultan IV. Muratn (1611-1640), hnendelii ve szendelii ile mehur ahkulunu Badattan stanbula getirttii bilinmektedir 29 . Bir sonraki evrede, byk halk ozan Karacaolan (1606-1679) 30 , tanbur bestekr Benli Hasan Aay (1607-1664) 27 , bestekr Mevlev Yusuf Dedeyi (. 1670) 2 ve Bat notasyonu ile yazd Mecmua-i saz- sz adl eseriyle tandmz Ali Ufk lkapl Polonya asll Albert Bobowskiyi (1610-1675) anabiliriz 31 . 17. yzyln sonlarna doru ise, Hfz Post (1630-1694), Buhrizde Itr (1640-1712), Hfz Kmr (1645-1690), mlekizde Recep elebi (. 1701) ve Seyyid Nuh (. 1714) gibi bestekrlar, IV. Mehmet (1642-1687) dnemi Osmanl Saray Msksinin doruunu yanstmaktadrlar 27 . Yine bu dnemlerde yetien Ahtb Mehmet Be, hen elebi, Ahmet el-Mehter, Dervi Ali ir- Gan, Hatipzde Osman elebi, Kazzaz Hasan elebi, Naile Mehmet Efendi, Odabazde Efendi, ehl Mustafa elebi, Tesbihzde Emir elebi, Tazde Recep elebi gibi mskinaslar dikkatimizi ekmektedirler 32 .
Lle devrinde (1711-1730) ise, Beyolu Kulekap Mevlevhnesi eyhi Ny Osman Dede 33 (1652-1730) ve Moldavya Prensi Dimitri Kantemir (1673-1723), msk transkripsiyonu ve nazariyat zerinde ayr ayr almlar, kendi isimlerini alan notasyon sistemleri gelitirmilerdir 34 . Lle devrinin son bulmasnan tibren Nzm- Cedid (1793-1806) yllarna dein; mskinas ve ir Nzm Yahya elebi 27 (1650-1727), bestekr ve tanbr Enf (Burnaz) Hasan Aa (1670-1729) 27 ,
kadn bestekr Dilhayat Kalfa (. 1740) 27 , Rum asll bestekr ve hnende Mr Cemil Zaharya (1680-1750) 27 , bestekr Tanbr Mustafa avu (1689-1757) 27 , bestekr Ebubekir Aa (1685-1759) 27 , bestekr Tbi Mustafa Efendi 27 , 1749da kaleme ald Tehfml Makmat f Tevldin Negmat 35 adl eseriyle bilinen Kemn Hzr Aa (. 1760) 36, 37 , mskinas padiah I. Mahmut (1696-1754) 32 , mskinas Abdlhlim Aa (1710-1790) 27 , Trk msksinin Bat mziiyle karlatrmasn yapmak zere ald notlarla bilinen Fransz dragoman Charles Fonton (1725-1805) 38 , bestekr Hac Sadullah Aa (1730-1807) 27 , Hzr Aann bestekr oullar Vardakosta Seyyid Ahmet Aa (1730-1794) 27 ile Kk Mehmet Aa (. 1803) 27 ve mskinas Hfz eyd Abdrrahim Dede (. 1799) 27 , yaamlardr. 4 19. yzyln bandan Tanzimat dnemine doru; Rum asll bestekr Tanbr sak (1745-1814) 27 , Ny Osman Dedenin torunlar ve mevlev bestekrlar Ali Nutk Dede (1762-1804), Abdlbk Nsr Dede 39 (1765-1821) ve Abdrrahim Knh Dede (1769-1831) 27 , mskinas padiah III. Selim (1761-1808) 27 , tanbr mskinas Nman Aa (1750-1834) 27 , Kmrczde Hfz Mehmet Efendi (. 1835) 27 , kendi adn tayan nota sistemini cdeden Ermeni asll mskinas Hamparsum Limoncuyan (1768-1838) 37 , nl bestekr Hammmizde smil Dede Efendi (1778-1846) 27 , bestekr kir Aa (1779-1840) ve kardei Kemn Mustafa Aa (. 1840) 27 , Enderun mskinaslarndan Kemn Rza Efendi (1780-1852) 27
ve mskinas padiah II. Mahmut (1785-1839) 27 , gibi deerli sanat adamlar karmza kmaktadrlar.
Tanzimat Fermnnn ln edildii 1839lardan Cumhuriyetin ln edildii 1923e kadar geen sre iinde ise, Mzka-y Hmayn efleri Guiseppe Donizetti (1788-1856) ve Callisto Guatelli (1820-1899) 39 , Muzka-y Hmyn hocalarndan bestekr Basmac Abdi Efendi (1787-1851) 27 , tanbr ve bestekr Kei rif Mehmet Aa (1794-1843) 27 ,
bestekr Delllzde smil Efendi 27 (1797- 1869), bestekr Kazasker Mustafa zzet Efendi (1802-1879) 27 , stad Eyyub Mehmet Bey (1804-1850) 27 , bestekr Him Bey (1815-1868) 27 , bestekr Tanbr Byk Osman Bey (1816-1885) 27 , Kei rif Efendinin bestekr olu Rfat Bey (1820-1888) 27 , hfz bestekr Zek Dede (1824-1897) 27 , bestekr Hac Faik Bey (1831-1891) 27 , neyzen bestekr Bolhenk Nri Bey (1834-1910) 27 , bestekr Tanbr Ali Efendi (1836-1890) 27 , Ermeni asll bestekr Nikoos Aa (1836-1885) 27 , operetleriyle mehur Ermeni asll Dikran uhacyan (1840-1898) 37 , arklaryla tannm Rum asll mskinas kardeler Lvtac Civan (Zivanis) Aa (. 1910) 27 , Lvtac Andon (Batrik Kiryazis-Mumcu) (. 1925) 27 ve Lvtac Hristo (Hristaki Kiryasiz) (. 1914), Hlim Paa Nota Kolleksiyonunu yazm olan Ermeni asll bestekr Asdik Aa (Asadur Hamamcyan) (1840-1913) 27 , arklaryla nl Hac rif Bey (1841-1896) 27 , bestekr Meden Aziz Efendi (1842-1895) 27 , kadn bestekr Leyl Saz (1850-1936) 37 , bestekr Giriftsen sm Bey (1851-1929) 2 , Rum asll bestekr Kemn Tatyos Efendi (1858-1913) 27 , arklaryla nl evki Bey (1860-1891) 27 , bestekr Rahmi Bey (1865-1924) 27 , mskinas Muallim smil Hakk Bey (1865-1927) 27 , arklaryla bilinen Selnikli d Ahmet Bey (1870-1928) ve nl kemene ile tanbur ustas Tanbr Cemil Bey (1873-1916) 27 gibi deerli sanat adamlarn grmekteyiz.
Bu noktada, Tanzimat devrinden balamak sretiyle, Bat kltrnn yava yava Trkiyeye aktarldn, birtakm evrelerin bu kltr yelediini ve bylece Trk Msksinin, sanat alannda ecneb rakipler edindiini ve onlardan esinler aldn kaydetmek yerinde olacaktr 39 .
5 20. yzyln bandan ortalarna kadar, d, ellist, kemeneke ve bestekr Ali Rfat aatay (1867-1935) 2 , Zek Dedenin bestekr olu Ahmet Irsoy (1869-1943) 27 , bestekr Lem Atl (1869-1945) 37 , mzik kuramcs ve tanbr bestekr Suphi Ezgi (1869-1962) 2, 27 , mzikolog ve neyzen bestekr Rauf Yekta (1871-1935) 27 , bestekr Rkm Erkutlu (1872-1948) 37 , bestekr Abdlkdir Tre (1873-1946) 2 , mzikbilimci ve bestekr Hseyin Saadettin Arel (1880-1955) 2,27 , Ermeni asll bestekr d Arak mlekiyan (1880-1930) 27 , knun virtozu m Nzm Bey (1884-1921) 27 , Giriftsen sm Beyin bestekr olu d, giriftsen ve piyanist Ms Sreyya Bey (1884-1932) 37 , bestekr ve d erif Mhittin Targan (1892-1967) 2 , bestekr Refik Fersan (1893-1965) 2 , hfz bestekr Saadettin Kaynak (1895-1961) 2 , solist bestekr Mnir Nrettin Seluk (1899-1981) 2 , bestekr Selhattin Pnar (1902-1960) 2 , mzik kuramcs ve bestekr Ekrem Karadeniz (1904-1981) 2 , mzik aratrmacs Mahmut Rgp Gzimihl (1900-1961) 2 ve Tanbr Cemil Beyin bestekr olu tanbr Mesut Cemil (1902-1963) 2 gibi ehasn Trk Msksi zerine yeniliki ve kuramsal uralarn gryoruz 40 .
te bu dnem zarfnda, Alla Turka ile Alla Franga kltrlerin ayrmaya balamas syesinde, Trk Msksinin yansra Bat Mzii birikimlerinin de ayrca edilindiini gzlemlemek mmkndr, ki bu olgu, 20. yzyln balarnda yeni kurulan Trkiye Cumhuriyetinde Trk Beleri 41 ekolyle, keza ada Trk Mzii denilen ve Trk Msksinden ayr bir mevkye ship olan Bat-Trk Mzik Kltr senteziyle sonulanmtr.
Bu dorultuda, 20. yzyln ortalarndan gnmze kadar gelen dnem, ada akmlarn Trk Msksiyle serbeste kaynat ve onu daha farkl boyutlara tad bir dnem olarak karmza kmaktadr.
zetleyecek olursak:
10. yzylda yaam olan Al Frbden Timurlenkin ld 1405e kadar geen sre, Trk Msksinin nazar ynleriyle akland ve yazl hllere aktarlmaya baland oluum dnemini kapsamaktadr. Bu dnemin sonlarna doru, pek hretli bir mskinas olan Abdlkdir Merg, bir sonraki evrenin tohumlarn ekmi, Trk Msksine yeni bir yn vermitir.
Bunu mtkiben, 15. yzyln bandan Yavuz Sultan Selimin tahta kt 1512ye dein; anlatlageldii ekilde, Trk Msksinin ses perdeleri ve makamlar zerinde birtakm nazar deiilikler yaplmtr. Bu da, Diyr- Rumun ve Balkanlarn drt bir kesine Mevlevhnelerin yayld, Konstantinopolisin fethedilip, Bizans imparatorluu kalntlar arasna Enderun Saray Okulunun kurulduu, kkletii ve Orta Asyadan Ali ir Neva, Hseyin Baykara, Ali Kuu, d gibi ilim adamlarnn stanbula cezbedildii bir dnm dnemi, kez bir nev Rnesans olarak, karmza kmaktadr. 6 Bunun uzantsnda, 16. yzyln bandan IV. Muratn ld 1640a dek, Douya dzenlenen seferler syesinde, Osmanl Sarayna Orta Doudan getirilen mzik ve sanat adamlarnn faaliyet gsterdii, i-Snn mezhepler arasnda derin ayrmalarn patlak verdii ark dnemi vuk bulmutur.
17. yzyln ortalarndan Lle devrinin sona erdii 1730a kadar, Avrupa-i Barok ve Rokoko etkilerin Osmanl Sarayna nfz ederek, zamannn ark kltryle apayr bir sentez oluturduu klsik dnem sregelmitir. 1730dan smil Dede Efendinin 1836daki lmne dek uzanan dnem ise son klsik dnem olarak adlandrlmaktadr.
Tanzimat fermnnn ln edildii yllardan ikinci dnya harbinin sona erdii 1945e kadar sren akm ise romantik dnem olarak anlmaktadr.
20. yzyln ortalarndan gnmze kadar gelen dnem ise ada dnemdir.
Bylelikle, bin seneyi akn renkli Trk Msksi trihinden ksaca bahsetmi bulunuyoruz (Bkz. ekil 1). phesiz bu konuda daha pek ok aratrma yaplmas gereklilii szkonusudur ve dileriz ki, bu almamz o ynde gayret sarfedecek olanlara bir nebze olsun k tutar.
Ozan Yarman 19 Kasm 2002
1 Selanik, Cavidan, Mzik Sanatnn Trihsel Serveni, 1996, Ankara, s. 23-32 2 Bkz. Byk Larousse Anseklopedisi, 1986, stanbul 3 Her ne kadar mzik ve msk ifdeleri bugn iin anlamda grnseler de, biz, mzik szcn genel olarak dnya mziklerini artrmada, msk szcn ise Orta Dou blgesine has eski bir gelenei belirtmede kullanmay uygun gryoruz, zr, bu syede terminolojik bz karklklarn nleneceini mdediyoruz. 4 Yekta, Rauf, Trk Msksi, 1986, Ankara, s. 24-27, 47-48 5 Arel, Hseyin Saadettin, Trk Msksi Kimindir?, 1990, Ankara, s. 38-40 6 Bardak, Murat, Meragal Abdlkadir, 1986, stanbul, s. 53 7 bn-i Sn, Kitb-if adl eserinde, msknin salk zerine etkileri ile ilgili bir blm ayrmtr. 8 Mevlevler, Rmnin olu Sultan Veledden beri, dzenledikleri Semlarda ve yinlerinde, ney ve kudm eliinde, makamsal ve dizemsel unsurlarn kaynat dn bir msk kullanagelmilerdir. Bu msk kltr, asrlarca mevlevhnelerde seleften hlefe mek denilen szel bir yolla aktarlagelmitir. Osmanl pdiahlarnn byk bir ksm dahi Mevlev tarikatna mensuptular. Mevlevhneler, imparatorluun drt bir kesinde bilim ve kltr merkezleri olarak da faaliyet gstermilerdir. Bkz. Rauf Yektann Trk Msksi (1986, stanbul) adl kitabnn 49. sayfas ve Byk Larousse Anseklopedisinin ilgili blmleri. 7
9 Bkz. Yrd. Do. Dr. Uygun, Mehmet Nri, Safiyddin Abdlmmin Urmev ve Kitbl Edvar, 1999, stanbul. 10 Kutbettin irz, Drrett-tac f gurretid dbac adl anseklopedisinde msk ile ilgili bir blm yazm olmaktadr. 11 Bu erh, Safiyddin Urmevnin Kitbl Edvar zerinedir. 12 Oxfordda bir mzayede de satlm olduu iddia edilmektedir. 13 ehzdeba Arel Kitaplnda bulunmaktadr. 14 Orijinal bir nshasnn Viyanada olduu duyulmaktadr. 15 Mergye ait olduu tartmal olan bu eserin bir nshas da Sleyman Ergunerdedir. 16 Yekta, Rauf, a.g.e., s. 50 17 Bardak, Murat, a.g.e, s. 139-149 18 Topkap Saray Ktphnesi / A5462 19 Nr-u Osmniye Ktphnesi / 3646 20 Topkap Saray Ktphnesi / 3449 21 Nr-u Osmniye Ktphnesi / 3649 22 Yekta, Rauf, a.g.e., s. 51 23 Bu dneme dir, Babakanlk Arivindeki 4 numaral kaytta, Cemaat-i Msrif ehriyr defteri incelemeye deerdir. 24 ztuna, Ylmaz, Osmanl Devleti Trihi, 1998, Ankara, 1. Cilt, s. 143-162 25 Ezgi, Suphi, Nazar ve Amel Trk Msksi, 1940, stanbul, 4. Cilt, s. 151-187, 2 26 Akst, Sdun, Trk Msksinin Yz Bestekr, 1993, stanbul 27 Ezgi, Suphi, a.g.e., s. 3 28 Fuat, Memet, Pir Sultan Abdal, 1999, stanbul, 7-22 29 Yekta, Rauf, a.g.e., s. 52 30 Fuat, Memet, Karacaolan, 1999, stanbul, 7-20 31 Behar, Cem, Ali Ufk ve Mezmurlar, 1990, stanbul, s. 7-46 32 Zeynep Ycek, Doktora Tezi, 1990, stanbul, Atrbl sar F Tezkiret-i Urefil Edvar (eyhlislm Esat Efendi), stanbul niversitesi Ktphnesi, T.Y., nr: 6402, v. 1b-2a 33 Yedd-i Tl (ok byk lim) nvnyla da anlan Kutbn Ny Osman Dedenin, yazm olduu bilinen iki nazar eser, Rapt- Tbirt- Msk ve Nota-i Trki olmaktadr. Kendisinin lmnden sonra, Mustafa Ali Kevser (. 1770), Osman Dede notasyla kaleme ald ve kendi adn tayan bir mecmuay (Kevser Mecmuasn) Osman Dedenin almalarna eklemitir. 34 Popescu-Judetz, Eugenia, Prens Dimitri Kantemir, 2000, stanbul 35 Sleymniye Ktphnesi, Hfit Efendi Kitapl, nr. 291 36 Ezgi, Suphi, Nazar ve Amel Trk Msksi, 1940, stanbul, 1. Cilt, s. 74 37 Yener, Faruk, Mzik, 1987, stanbul 38 Fonton, Charles, Trc: Cem Behar, 18. Yzylda Trk Mzii, 1987, stanbul 39 Yenikap Mevlevhnesi eyhi olan Abdlbk Nsr Dede, Sultan III. Selime takdim ettii Tetkyk- Tahkyk adl nazar eseriyle de tannmaktadr. Bu eserinin Tahririye adn tayan ikinci blmnde, kendisine ait bir ses sistemi gelitirmitir. 40 Cumuhuriyetin Sesleri, ed. Gnl Paac, 1999, stanbul; ki Msknin Karlama Sreci, Gnl Paac, s. 104-107 41 Trk Beleri, Ahmet Adnan Saygun, Cemal Reit Rey, Ulvi Cemal Erkin, Necil Kzm Akses ve Hasan Ferit Alnar diye tandmz, Bat Mzii disiplinini ve birikimini edinmi erken Cumhuriyet dnemi bestecileridir. Ayn ifde, o dnemlerde benzer faaliyetler gstermi olan Ferit Hilmi Atrek, Kemal lerici, Blent Tarcan, Erturul Ouz Frat ve Ekrem Zeki n gibi bestecileri belirtmek iin de kullanlabilmektedir.