Dariusz Butrymowicz

Politechnika Białostocka

TERMODYNAMIKA
Egzergia

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Egzergia
Egzergia jest pracą maksymalną, jaką można otrzymać z ciała fizycznego
dążącego na drodze przemian odwracalnych do równowagi z otoczeniem,
przy ewentualnym wykorzystaniu bezwartościowego ciepła z otoczenia.

Egzergia nie jest pracą realną, ale maksymalną zdolnością do wykonania

pracy, która będzie możliwa do realizacji w stopniu zależnym od
ograniczenia nieodwracalności poszczególnych przemian rzeczywistych.

Ciało fizyczne, które może wykonać maksymalna pracę dzięki temu, iż nie
jest w równowadze z otoczeniem, można wykorzystać do wykonania pracy
dwojako:
- bezpośrednio jako substancję roboczą w silniku cieplnym,
- pośrednio jako źródło ciepła napędowego silnika cieplnego.

Część energii ciała lub część ciepła niemożliwą do wykorzystania celem

wykonania pracy nazywa się anergią.

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Egzergia substancji
Rozważmy ciało o ciśnieniu p1 > po oraz temperaturze T1 > To. Pracę
maksymalną można uzyskać poprzez realizację przemian odwracalnych tak
dobranych, aby było możliwe osiągnięcie na końcu przemian parametrów
po, To.

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 przemiana adiabatyczna odwracalna (izentropowa), w której
temperatura spada od wartości początkowej T1 do
temperatury otoczenia To, zaś ciśnienie spada od wartości
początkowej p1 do wartości p2;

L t (1) ( 2 )  H1  H 2
przemiany izotermicznej realizowanej w temperaturze
otoczenia To, w której ciśnienie spada od wartości p2 do
ciśnienia otoczenia po.
L t ( 2 ) ( 0 )  H 2  H 0  Q ( 2 )  ( 0 )
B  L max  L t (1) ( 2 )  L t ( 2 ) ( 0 )  H1  H 0  Q ( 2 ) ( 0 )
4

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 B  L max  H1  H 0  To So  S1 
Egzergia właściwa:

 kJ 
b  h  h o  To s o  s   kg 
 

Egzergia jest funkcją stanu, pomimo iż jest to praca maksymalna.

Praca ta nie jest funkcją przemiany, ponieważ każda przemiana odwracalna
daje tę samą ilość pracy dla zadanych warunków początkowych oraz
końcowych.

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Egzergia ciepła
Pracę maksymalną z danego źródła ciepła można uzyskać stosując jedynie
prawobieżny odwracalny obieg Carnota.

B
OC 
Q
 TD min 
B  OCQ  1  Q
 TG max 
6

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Straty egzergii

Wymiana ciepła pomiędzy źródłem górnym i czynnikiem roboczym oraz

pomiędzy czynnikiem roboczym a źródłem dolnym jest przyczyną strat
egzergii. 7

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Straty egzergii występują w każdym procesie rzeczywistym, a w
szczególności w procesach:
- zachodzących z udziałem tarcia,
- wymiany ciepła,
- dławienia,
- mieszania,
- spalania.

Aby zmniejszyć straty egzergii, należy między innymi:

 prowadzić procesy wymiany ciepła w warunkach jak najmniejszej
różnicy temperatur,
 minimalizować zjawisko tarcia,
 ograniczać stosowanie procesu dławienia,
 prowadzić procesy wymiany masy w warunkach jak najmniejszej
różnicy stężeń.

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Prawo Gouya-Stodoli
Przedmiotem tego prawa są straty egzergii spowodowane nieodwracalnością
procesów.
o  
L  L  L  f   Si 
 i 
Podukład roboczy:
 Q  U 2  U1  L
 Q o  U 2  U1  Lo
L  Lo  L  Q  Q o
Otoczenie:
Q
Sot 
Tot
o Qo
S 
ot
Tot
9

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 
L  Lo  L  Tot Sot  Soot 
Druga Zasada Termodynamiki dla procesu nieodwracalnego:

S2  S1  Sot   Si  0
i

Druga Zasada Termodynamiki dla procesu odwracalnego:

S2  S1  Soot  0

Sot  Soot   Si  0

i
Zmniejszenie pracy przemiany spowodowane jej nieodwracalnością jest
proporcjonalne do sumy przyrostów entropii wszystkich ciał biorących
udział w procesie:

L  Lo  L  Tot   Si
i
10

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Sprawność egzergetyczna obiegów prawobieżnych
L
b 
B
L
Sprawność termiczna obiegu: 
Qi
B
Sprawność odwracalnego prawobieżnego obiegu Carnota: OC   max
Qi


b  1
OC

11

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Sprawność egzergetyczna obiegów lewobieżnych
Bwytw
b 
L
Qo
Współczynnik wydajności chłodniczej obiegu: o 
L
Współczynnik wydajności chłodniczej lewobieznego odwracalnego obiegu
Carnota:
o Q
OC  
o , max 
wytw B


b  1
 OC
12

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 13

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Wykresy pasmowe

Wykres bilansu energii (wykres Sankeya)

E d  E u  E w
14

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Q
Szr  
Tzr

Wykres pasmowy bilansu entropii

Sd   S  Su  Sw  Szr
Sd, Sw – entropia ciał doprowadzonych do układu i wyprowadzonych
z układu, Su – zmiana entropii układu, S – suma zmian entropii
zewnętrznych źródeł ciepła będących w kontakcie z układem (wielkość
zamykająca bilans), Szr - zmiana entropii zewnętrznego źródła ciepła15

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Wykres pasmowy bilansu egzergii
na tle wykresu pasmowego bilansu energii :
a) system zamknięty; b) system otwarty

16

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Wykres pasmowy bilansu egzergii
Bd  Bu  L  Bw   Bzr  Bd  w
Bd, Bw – egzergia ciał doprowadzonych do układu i wyprowadzonych z układu,
Bu – zmiana egzergii układu, L – praca wykonana przez układ, Bzr – suma
zmian egzergii zewnętrznych źródeł ciepła będących w kontakcie z układem,
Bd-w – wewnętrzna strata egzergii spowodowana nieodwracalnością przemian
17
realizowanych w układzie.
Click here to get your free novaPDF Lite registration key