Na pewno bdzie inaczej.

Dr Ewa Wjtowicz
Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu
+ Jaka jest przyszo sztuki?
Nie wiem, a chciabym wiedzie
W informacji te nie wiedz
Dokd zmierza wiat
Kaus !itt"oc# $tekst% &o'ena i (ec# Janerka)* Siedzi,+,-.
Pr/a o0powie0zi na pytania o przyszo sztuki wy0aje si1 prze0si1wzi1cie2 nieatwy2 i z
zao'enia nieco utopijny2* zwaszcza* 'e we wspczesnej wiki3kuturze z jej 2o0ee2
eksternaizacji koektywnie tworzonej wie0zy* 2a2y 0o czynienia z in"acj4 ekspertw* ae
zanikie2 wartoci autorytetw5 6po740aj4c wstecz na iczne pro7nozy* w ty2 tak'e
c#y/ione* 2o'na zauwa'y /u8czuczne zao'enie* e'4ce u po0staw 2itu zao'ycieskie7o
net5artu* 'e wraz z wyonienie2 si1 6ieci sztuka stanie si1 z/10na5 W pewny2 stopniu sztuka
przestaje /y o0r1/ny2 wiate2* a 0otyc#czasowe po0ziay w kuturze* np5 na mainstream i
pery"eria przestay /y tak 0uaistyczne5 9/ecnie 2a2y 0o czynienia z ten0encja2i* ktre
wywouj4 skutki o wzaje2nie znosz4cyc# si1 siac#5 Przyka0e2 2o'e /y powszec#ny
0ost1p 0o narz10zi twrczyc#* co wpywa na 0e2okratyzacj1* ae skutkuje na02iare2
in"or2acji cyrkuuj4cyc# w o/ie7u kutury5 :ak'e przywiej uczestnictwa w kuturze jest
je0noczenie ;kosz2are2 partycypacji<
+
5
:eoretycy i naukowcy ra0z4 so/ie ze stane2 kryzysu wte0y* 70y 2o74 7o jako
nazwa i opisa* najepiej za po2oc4 rozpoznanyc# ju' kate7orii* c#o kryzys nazwany nie
staje si1 'ejszy 0o zniesienia5 9statnie ata przyniosy roz2aite stanowiska i 2i2o pr/
wprowa0zenia nowej ter2inoo7ii* ze strony 25in5% Petera (unen"e0a* najcz1ciej u'ywane
ter2iny zawieraj4 0o/rze znany prze0rostek post3* jak u =icoasa &ourriau0 $postpro0ukcja)*
!arisy 9son i >ene !c?u7# $postinternet)* co wi0a tak'e w powrocie 0o koncepcji
+
!arkus !iessen* Koszmar artycyacji* prze5 !ic#a @#optiany* Aun0acja &1c B2iana* Warszawa
CD+E5
post2e0iw5 =ae'y je0nak zastrzec* 'e 0otyczy to zupenie inne7o rozu2ienia ;post3poj1<
ni' w przypa0ku np5 post2o0erniz2u5 6ztuka postinternetowa na przyka0 o0nosi si1 0o
przeniesienia o7iki kutury sieciowej na wiat co0zienny $ceowo unika2 tu sowa ;reany<*
poniewa' opozycja% reane3wirtuane stracia ju' znaczenie)5 =ie oznacza to* 'e Fnternet si1
sko8czy* c#o sko8czyy si1 pewne oczekiwania z ni2 zwi4zane* ae raczej to* 'e o7ika
korzystania z 6ieci jest stosowana tak'e 0o wszekic# innyc# praktyk kuturowyc# w ty2
tworzenia sztuki5 Fnny2i sowy% jeste2y "or2atowani przez sieciowe 2ec#aniz2y i staje2y
si1 u'ytkownika2i* tak'e w pozainternetowy2 'yciu co0zienny25 Przyka0e2 twrczoci
operuj4cej taktyka2i postinternetowy2i 2o'e /y sztuka Ga"aea Gozen0aaa* @onstanta
Duaarta* czy Petry @ortri7#t5
+ Jaka jest przyszo Internetu?
Ju' w CDD. Are0ric Ja2eson pisa o swoistej nosta7ii wo/ec niespenionej utopii
przyszoci
C
5 &u0owanie pro7noz i ic# wiary7o0no najepiej wery"ikuje przyjrzenie si1
pro7nozo2 sprze0 2niej wi1cej 0wu 0eka0* 70y 0o2inowaa opty2istyczna wizja
cy/erprzestrzeni jako przestrzeni wonoci i anoni2owoci5 Przestrze8 ta okazaa si1 je0nak
/y poe2 inwi7iacji* ko2o0y"ikacji i 0ystopi4* opisan4 w czarnej wizji EH7eny !orozoHa
za2ieszczonej w ksi4'ce !he Net De"#sion5 =iepokoj4ce poczucie ziszczenia si1
orweowskiej 0ystopii 0ostrzec 2o'na /yo tak'e w i0ei te7oroczne7o :rans2e0iae5 Jak
napisa we wst1pie 0o katao7u Kristop#er >ansin7% ;:#e GeHoution is oHer5 Weco2e to t#e
a"ter7ow<* zwracaj4c te' uwa71 na "akt* 'e w 0zisiejszej 6ieci 2o'na atwo postawi znak
rwnoci 2i10zy poj1cia2i ;/i7 0ata< i ;/i7 /rot#er<5
Koejny2 kuczowy2 za7a0nienie2 jest napi1cie 2i10zy transparentnoci4 a
prywatnoci4* poniewa' poj1cia te 2aj4 o02ienne znaczenie* w zae'noci o0 kontekstu5 9
transparentno w kontekcie reacji wa0zy waczy c#i8ski artysta i 0ysy0ent Ai Weiwei* a
przeciwstawia si1 jej >eert (oHink* wspautor poj1cia ;taktycznyc# 2e0iw< i krytyk
narz10zi spoecznociowyc# w ra2ac# projektu /a0awcze7o Unike Us5 Je0nak tak napraw01
ic# stanowiska s4 po0o/ne na zasa0zie tzw5 e"ektu po0kowy5
Da wspczesnyc# i przyszyc# procesw prze2ian Fnternetu i wiata &enja2in ?5
&ratton proponuje 2eta"or1 6tosu $the Stack)* na ktry ska0a si1 sze wzaje2nie zae'nyc#
warstw% Bie2ia* @#2ura* !iasto* A0res* Fnter"ejs* U'ytkownik5 !o'iwe scenariusze to
C
Are0ric Ja2eson* $rcheo"o%ie rzyszoci& 'ra%nienie zwane #toi i inne fantazje na#kowe* prze5
!5 Paza* !5 Arankiewicz* A5 !iszk* Wy05 UJ* Krakw CD++5
optyistyczne @#2uropois oparte na wspnotowoci a/o ponury @#2uro"eu0aiz2 oparty
na rutynizacji i ekspoatacji
E
5 &ratton uwa'a* 'e istotne jest tak'e zapecze 2ateriane istnienia
c#2ury cy"rowyc# 0anyc#* takie* jak np5 po'eraj4ca ener7i1 eektryczn4 i szpec4ca krajo/raz
arc#itektura serwerowni* utrzy2uj4cyc# eektroniczny wiat przy 'yciu5
Jest te' 2o'iwe* 'e na 0ro0ze coraz /ar0ziej post1puj4ce7o soucjoniz2u
$krytykowane7o przez !orozoHa 25in5 w tekcie !o Sa(e )(erythin%, *"ick +ere)* Fnternet
2o'e ;rozpuci si1< i sta si1 je0ny2 z wszec#o/ecnyc# 2e0iw $#bi,#ito#s media)*
po0o/nie* jak I jak to zauwa'ya to po0czas wyka0u w ra2ac# :rans2e0iae CD+E 9ia
(iaina I ko2puter 0e "acto znika* a z ni2 /y 2o'e zniknie u'ytkownik $#ser)5
+ Jakie najwa'niejsze przywieje* wyzwania* pro/e2y stoj4 prze0 poski2 wiate2 sztuki?
6ytuacj1* w jakiej znaj0uje si1 wiat poskiej sztuki* pozostaj4c w reacji 0o zac#o0nie7o
syste2u artystyczne7o* 2o'na pokrtce opisa o0wouj4c si1 0o "ra72entu z 'ynne%o ycia
By72unta &au2ana5 Przywoa on ironiczn4 uwa71* jak4 za2ieci na a2ac# ;:#e
9/serHer< An0rew Giey* 2wi4cy* 'e z/yt cz1sto jeste2y przekonywani o zaetac# re0ukcji*
nie 2aj4c w o7e okazji 0owia0czy rezutatw 0o2nie2ane7o wzrostu
J
5
Poczucie kryzysu znaazo swoje o0zwiercie0enie w #ae przewo0ni2 :rans2e0iae
CD+J I $fter%"ow $powiaty po zac#o0z4cy2 so8cu)5 Je'ei wi1c 0a wiata zac#o0nie7o
kutura znaj0uje si1 w "azie okreanej 2iane2 $fter%"ow sy2/oizuj4cej z2ierzc# utopii* to
wiat poskiej sztuki staje prze0 koniecznoci4 kon"rontacji z niewy7o0ny2i "akta2i5
Kryzysy je0nak* zwaszcza w Europie Wsc#o0niej* nie s4 niczy2 nowy2 i cz1sto 2aj4 2oc
wyzwoenia inteektuane7o "er2entu* cze7o 0owo0e2 2o74 /y prze0si1wzi1cia takie* jak
K#rator -ibera. $rtysta w czasach beznadziei I projekt zreaizowany we wrocawski2 &WA
Awan7ar0a5
Je0nak pro7nozowanie przyszoci sztuki w Posce 2o'na po0su2owa o0wouj4c si1
0o wypowie0zi Wa0ysawa :atarkiewicza% ;=ie u/i1 "i2w #istorycznyc#* /o i2 nie
wierz1K w rzeczywistoci /yo na pewno inaczej5 =ie u/i1 science fiction* /o i2 te' nie
wierz1% /10zie na pewno inaczej<
.
5
E
#ttp%LL2t#Hn5tu2/r5co2LpostLE-D,-JM+DN-Lt#ecou0t#estatean0t#estack
J
By72unt &au2an* 'ynne ycie* prze5 :o2asz Kunz* Wy0awnictwo (iterackie* Krakw CDDN* s5 -5
.
Wa0ysaw :atarkiewicz* /aiski do a#tobio%rafii* w% :eresa i Wa0ysaw :atarkiewiczowie*
Wsomnienia* Pa8stwowy Fnstytut Wy0awniczy* Warszawa +,N,* s5 +NN5
+ Jakie pytania powinni2y so/ie jeszcze za0a?
Wspczenie wci4' za0aje2y so/ie pytania nie tye o przyszo* ae o nasz4 wasn4
przeszo* ktra z0ezaktuaizowaa si1 tak szy/ko* 'e ju' jej nie rozu2ie2y5 Przyszoci
je0nak tak'e nie rozu2ie2y* poniewa' na0c#o0zi z/yt szy/ko i zazwyczaj po0 postaci4
zaskoczenia /40O strate7ii* na ktr4 trze/a o0powia0a taktycznie5 Przy0atn4 u2iej1tnoci4
staj4 si1 wszekie taktyki 'ycia co0zienne7o i praktykowany a tak'e wz2acniany przez
"oksono2i1 tzw5 "ifehackin%5 Wy2a7a to je0nak ci47yc# wy/orw zawartyc# w
propa7owany2 przez inicjatyw1 Unike Us #ae% Desi%n or dec"ine5 $w wony2
tu2aczeniu% projektuj u/ przepa0nij) =ie jest to je0nak atwe* 70y* jak zauwa'a (eH
!anoHic#* o0wouj4c si1 0o ter2inoo7ii !ic#ea 0e @erteau* z0arza si1* 'e o07rnie
narzucone* opresyjne i syste2owe strate7ie oraz o00one taktyki s4 za2ieniane 2iejsca2i* co
utru0nia ic# rozr'nienie5
Para0okse2 jest* 'e 70y syste2 e0ukacji wczesne7o szcze/a przyczynia si1
za#a2owaniu kreatywnoci* to* jak 2o'na przeczyta na a2ac# ;:#e =ew Pork :i2es< staje
si1 ona 0yscypin4 aka0e2ick4
M
5 Pro/e2 ten jest wci4' aktuany% rozczarowania* aporie
$wewn1trzne sprzecznoci) i wy2ykanie si1 0e"inicjo2 /yy i s4 wi0oczne zwaszcza w
o/szarze wspczesnej kutury5 Warto /y pozostaa* jak pisze &au2an* ;niepokorna i
niesterowna<
N
5
M
(aura Pappano* -earnin% to !hink 0#tside the 1o2& *reati(ity 1ecomes an $cademic Disci"ine *
Q:#e =ew Pork :i2es<* Ae/5 .
t#
* CD+J*
#ttp%LLwww5nyti2es5co2LCD+JLDCLD,Le0ucationLe0i"eLcreatiHity3/eco2es3an3aca0e2ic3
0iscipine5#t2?RrSD
N
B5 &au2an* 'ynne ycie* op5cit5* s5 -E5