PRAWO CYWILNE

PRAWO RZECZOWE
SPIS TRECI:
ROZDZIA I OGLNE WIADOMOCI O PRAWIE RZECZOWYM str. 1
ROZDZIA II POJCIE WASNOCI I UWARUNKOWANIA SPO.-GOSP. str. 4
ROZDZIA III TRE, ZAKRES I WYKONYWANIE WASNOCI str. 6
ROZDZIA IV NABYCIE I UTRATA WASNOCI str. 10
ROZDZIA V WSPWASNO str. 16
ROZDZIA VI WASNO LOKALI str. 22
ROZDZIA VII OCHRONA WASNOCI str. 25
ROZDZIA VIII UYTKOWANIE WIECZYSTE str. 28
ROZDZIA IX PR. RZECZOWE OGRANICZONE PRZEPISY OGLNE str. 32
ROZDZIA X UYTKOWANIE str. 35
ROZDZIA XI SUEBNOCI str. 39
ROZDZIA XII SPDZIELCZE WASNOCIOWE PRAWO DO LOKALU str. 43
ROZDZIA XIII PRAWA ZASTAWNICZE str. 46
ROZDZIA XIV HIPOTEKA str. 47
ROZDZIA XV ZASTAW str. 52
ROZDZIA XVI ZASTAW REJESTROWY str. 55
ROZDZIA XVII POSIADANIE str. 58

PRAWO CYWILNE PRAWO RZECZOWE (z podr. prof. Ignatowicza)

ROZDZIA I OGLNE WIADOMOCI O PRAWIE RZECZOWYM
1 Pojcie prawa rzeczowego w znaczeniu przedmiotowym i praw rzeczowych w znaczeniu podmiotowym
znaczenie przedmiotowe zesp przepisw PC, ktre normuj: powstanie, tre, zmian i ustanie prawa wasnoci oraz innych
form korzystania z rzeczy
znaczenie podmiotowe takie prawo cywilne, ktre dotyczy rzeczy (ale nie najem) i ma charakter bezwzgldny (ale nie prawo
autorskie)

2 Rzeczy jako przedmioty praw rzeczowych

rzecz [art. 45] materialna cz przyrody, majca byt samoistny i tworzca okrelone dobro (a wic warunki: materialno (bo
atwiej odrni rzeczy od innych dbr) i wyodrbnienie z przyrody (warunek funkcjonowania rzeczy w obrocie
cywilnoprawnym)
nie s rzeczami zwoki, odczone od ludzkiego ciaa komrki, tkanki, narzdy, krew grupa res extra commercium
zwierzta ustawa o ochronie zwierzt mwi, e nie s one rzeczami, ale w kwestiach w tej ustawie nieporuszonych
zastosowanie znajduj przepisy dotyczce rzeczy
nieruchomoci [art. 46] czci powierzchni ziemskiej stanowice odrbny przedmiot wasnoci (grunty jeli s oznaczone
granicami), budynki trwale z gruntem zwizane lub ich czci jeli na mocy innych przepisw stanowi odrbny od gruntu
przedmiot wasnoci
rzeczy ruchome a contrario, wszystkie te rzeczy, ktre nie maj cech nieruchomoci
Odrbne nieruchomoci mog stanowi:
a) budynki wzniesione na gruncie SP bd JST przez uytkownika wieczystego s jego wasnoci
b) budynki wzn. na gruncie uytkowanym przez rolnicz spdzielni produkcyjn, nalecym do jej czonka lub SP mog
stanowi wasno spdzielni
c) budynki zatrzymane przez rolnikw, ktrzy na podstawie przepisw obow. do 1.01.1983 przekazali pastwu w zamian za
rent swoje nieruchomoci rolne
- w drodze decyzji administracyjnej maj oni moliwo uzyska grunt tymi budynkami zabudowany
d) lokale wyodrbnione jako samodzielne przedmioty wasnoci (ale nie pitra)
e) nasadzenia, urzdzenia i obiekty na terenie pracowniczego ogrodu dziakowego stanowi wasno uytkownika dziaki, jeli
zostay wykonane lub nabyte z jego rodkw finansowych
rzeczy oznaczone co do gatunku okrelone s tylko wg cech rodzajowych np. ko wycigowy, samochd osobowy s
przedmiotem stosunkw z reguy zobowizaniowych
rzeczy oznaczone co do tosamoci indywidualnie wskazane przedmioty np. samochd osobowy z konkretnymi numerami
s przedmiotem stosunkw prawnorzeczowych (nieruchomoci)
czci skadowe [art. 47] wszystko, co nie moe by od rzeczy odczone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany caoci albo bez
uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odczonego; nie moe by odrbnym podmiotem praw rzeczowych; cz skadowa
rzeczy musi z ni by TRWALE poczona
c.s. nieruchomoci [art. 48,50] prawa zwizane z jej wasnoci, a w odniesieniu do gruntu roliny i drzewa od momentu
zasiania, budynki, inne urzdzenia trwale z gruntem zwizane (chyba, e nale do przedsibiorstwa lub zakadu i jeli ustawa nie
przewiduje wyjtkw)
Ograniczenia:
- budynki / ich czci nie s c.s. gruntu, ale samoistnymi nieruchomociami, jeli stay si przedmiotem odrbnej wasnoci
- drzewa/roliny s odrbnymi rzeczami ruchomymi, gdy na mocy innych przepisw stanowi samoistny przedmiot wasnoci
- [art. 49] urzdzenia odprowadzajce wod, par, gaz, prd i podobne urzdzenia nie s czci skadow gruntu jeli wchodz
w skad przedsibiorstwa lub zakadu wtedy staj si ich czci skadow
Moliwoci:
- rzecz mona podzieli odczy od niej cz skadow i przeksztaci j w rzecz samoistn
- mona podejmowa zobowizania dotyczce czci rzeczy, czci rzeczy mona posiada
art. 191 wasno nieruchomoci rozciga si na rzecz ruchom, ktra zostaa z nieruchomoci poczona w taki sposb, e
staa si jej czci skadow
superficies solo cedit wszystko, co zostao z gruntem w sposb trway poczone naturalnie lub sztucznie dzieli los prawny
tego gruntu (norma ius cogens)
Wyjtki od zasady:
a) gdy cz skadowa rzeczy stanowi odrbn rzecz (ruchom lub nieruchom)

b) gdy rolina/drzewo zostay zasadzone/zasiane przez rolnicz spdzielni produkcyjn na uytkowanym przez ni gruncie
(nalecym do SP/czonka RSP)
przynaleno [art. 51] samoistna rzecz ruchoma, ktra pozostaje w zwizku z inn rzecz ruchom albo nieruchom, nazwan
rzecz gwn, zwizek ten zachodzi, gdy:
a) wacicielem przynalenoci i rzeczy gwnej jest ta sama osoba
b) przynaleno jest potrzebna do korzystania z rzeczy gwnej zgodnie z jej przeznaczeniem
c) przyn. jest z rz. gwn w faktycznym i trwaym zwizku odpowiadajcym wspomnianemu celowi z tym zastrzeeniem,
e przemijajce pozbawienie jej faktycznego zwizku z rzecz gwn nie powoduje utraty charakteru przynalenoci
- [art. 52] czynno prawna majca za przedmiot rzecz gwn dotyczy take przynalenoci jeli nic innego nie wynika z treci
CP lub przepisw szczeglnych
- w odrnieniu od czci skadowej przynalenoci nie musz dzieli losu prawnego rzeczy gwnej (bo s rz. samoistnymi)
Poytki:
rodzaje poytkw [art. 53] cywilne, naturalne, prawa / wszystkie za obejmuj dochody z rzeczy lub prawa
poytki naturalne takie pody rzeczy i inne odczone od niej czci skadowe, jakie wg zasad prawidowej gospodarki
stanowi normalny dochd z rzeczy (np. przychwek zwierzt, owoce jaboni)
poytki cywilne dochody, jakie rzecz przynosi na podstawie stos. prawnego (pienine lub niepienine) np. czynsz z najmu
poytki prawa [art. 54] dochody, ktre prawo to przynosi zgodnie ze swym spo.-gosp. przeznaczeniem (% od lokaty)
regua 1 [art. 55 1] poytki naturalne przypadaj uprawnionemu do ich pobierania, jeli faktycznie zostay odczone od
rzeczy w czasie trwania uprawnienia; poytki cywilne za niezalenie od tego, czy zostay pobrane faktycznie
regua 2 [art. 55 2] gdy uprawniony do pob. po. uczyni w tym celu nakady, ktre przypady innej osobie to naley mu si
wynagrodzenie za te nakady, jednak tylko do wysokoci poytkw

3 Bezwzgldny charakter praw rzeczowych

Bezwzgldno praw rzeczowych:
- s skuteczne wzgldem wszystkich (erga omnes)
- wynika z nich obowizek powszechny nieczynienia czegokolwiek, co godzioby w ich tre
- ochrona praw rzeczowych jest skuteczna wobec kadego kto je narusza (actio in rem) doktryna jednak przychyla si do
pogldu, e roszczenie chronice p.r. jest wzgldne przysuguje wobec konkretnemu podmiotowi, ktry p.r. narusza
Przyczyny bezwzgldnoci p.r.:
ekonomiczne wasno brak bezwzgldnoci powoduje tylko iluzoryczne korzystanie z wasnoci, przy prawach
zastawniczych brak bezwzgldnoci powoduje zyskanie przez wierzyciela zastawniczego tylko wierzytelnoci
celowociowe poniewa prawa rzeczowe maj donioso spoeczn, postuluje si szersz ich ochron (erga omnes)
przykad trway spory czy nie nada prawu najmu lokali charakteru bezwzgldnego bo miao ogromn donioso spoeczn
Prawa wzgldne o rozszerzonej skutecznoci:
- niektre prawa wzgldne ujawnione w ksidze wieczystej
- zobowizania realne prawa obligacyjne powizane z jak sytuacj prawnorzeczow (wasno, posiadanie) skuteczne
przeciwko AKTUALNEMU wacicielowi / posiadaczowi
- prawa, ktre uzyskuj rozszerzon skuteczno ipso iure najem lokali, spdzielcze wasnociowe prawo do lokalu do ich
ochrony odpowiednio stosuje si przepisy o ochronie wasnoci
- ochrona wierzytelnoci na podstawie odpowiedzialnoci za szkod poza istniejcym stos. obl.
- skarga pauliaska ochrona zobowiza przed dziaaniami dunika na szkod wierzyciela (bezskuteczno takich dziaa)
- prawo do rzeczy art. 59 KC bezskuteczno wzgldna
Prawa rzeczowe a prawa obligacyjne:
- z niektrymi prawami rzeczowymi cz si ex lege pewne stosunki obligacyjne (niezalenie czy p.r. powstao z woli
zainteresowanych czy na podstawie innego zdarzenia):
przykad obowizek zastawnika czuwania nad zachowaniem rzeczy oddanej mu w zastaw

4 Blisza charakterystyka oraz podzia praw rzeczowych

Cechy praw rzeczowych:
1) maj charakter majtkowy z reguy zaspokajaj potrzeby gospodarcze, polegaj na korzystaniu z rzeczy
2) charakteryzuje je bezporednia wadza uprawnionego nad rzecz bez porednikw
3) nie polegaj na obowizku czynnych wiadcze wobec uprawnionego (polegaj na wiadczeniach biernych nie czyni si
niczego, co narusza czyje prawo wasnoci)
Wyjtki:
- waciciel rzeczy, ktra jest take przedmiotem prawa innego ni wasno (np. uytkowanie) ma obowizek bierny znosi to,
e kto inny korzysta z jego rzeczy
4) stosunki prawnorzeczowe charakteryzuje obligacja generalna tzn. po jednej stronie znajduje si osoba uprawniona, a po
drugiej caa reszta podmiotw prawa cywilnego:
koncepcja 1:

stosunek konkretny zindywidualizowany stos. prawny ktry powstaje na skutek naruszenia prawa rzeczowego
stosunek potencjalny pewien wzorzec stos. prawnego niezaleny od tego, czy nastpio ju naruszenie prawa rzeczowego
koncepcja 2:
- odrzuca si obligacj generaln, bo prawa podm. bezwzgldne nie wynikaj ze stosunkw prawnych, a z nakazw i zakazw
norm prawnych wystpujcych w ustawach
5) pierwszestwo:
- prawa rzeczowe maj pierwszestwo przed roszczeniami i prawami osobistymi
- w razie kolizji midzy p.r. podlegaj one realizacji w kolejnoci pierwszestwa (a w zobowizaniach system redukcji)
6) idzie za rzecz jest bezporednio zwizane z rzecz i mona je realizowa niezalenie od tego w czyim rku si znajduje:
w sensie prawnym czyj jest wasnoci
w sensie technicznym w czyim jest posiadaniu
7) moliwo jednostronnego zrzeczenia si prawa rzeczowego
8) trwao praw rzeczowych ochrona interesu w postaci korzystania z rzeczy (trwaego)
9) p.r obcia zawsze ca rzecz niezalenie od tego czy polega na korzystaniu tylko z jej czci (bo c.s. nie mog by
odrbnym przedmiotem wasnoci
10) jawno praw rzeczowych w tym celu utworzono ksigi wieczyste (dla nieruchomoci) dla rzeczy ruchomych na
istnienie praw rzeczowych z nimi zwizanych wskazuje fakt posiadania
PODZIAY PRAW RZECZOWYCH:
prawa bezterminowe czas ich trwania nie jest z gry okrelony (np. wasno nieruchomoci)
prawa terminowe czas ich trwania jest z gry oznaczony (uytkowanie wieczyste)
prawa niezwizane maj byt niezaleny
prawa zwizane mog przysugiwa tylko podmiotowi prawa, z ktrym s zwizane i tylko razem z tym prawem mog by
przedmiotem obrotu (np. suebno gruntowa w poczeniu z prawem wasnoci nieruchomoci)
prawa samodzielne nie s zalene od adnych praw, mog istnie niezalenie od innych praw
prawa niesamodzielne zwizane z jakim innym prawem, bez ktrego nie mog istnie ani powsta (hipoteka, zastaw
akcesoryjnie zwizane z wierzytelnoci, ktr zabezpieczaj)
prawa zbywalne mona je przenie na inn osob
prawa niezbywalne nie mona ich przenie na inn osob (np. suebnoci osobiste i uytkowanie bez time-sharingu)
prawa odpatne ustanawiane za wynagrodzeniem (uytkowanie wieczyste, spdzielcze wasnociowe prawo do lokalu)
prawa nieodpatne ustanawiane bez wynagrodzenia (moe to by np. wasno)
prawa podzielne przysuguj kilku osobom tak, e kada moe rozporzdza swoj czci uamkow prawa (wasno)
prawa niepodzielne jeli nawet nale do kilku osb, to bez wyodrbniania samodzielnych uprawnie (hipoteka, zastaw)
Systematyka praw rzeczowych:
prawo wasnoci
uytkowanie wieczyste
prawa rzeczowe ograniczone zastaw, hipoteka, suebnoci, uytkowanie, spdzielcze wasnociowe prawo do lokalu
zasada numerus clausus strony mog ustanawia tylko takie p.r., jakie przewiduje ustawa moliwo umownego
ksztatowania ich treci jest ograniczona znacznie

2 Oglna charakterystyka prawa rzeczowego w znaczeniu przedmiotowym

A. Unifikacja prawa rzeczowego uchwalenie 11 X 1946, wejcie w ycie 1.1.1947:
a) prawo rzeczowe
b) prawo o ksigach wieczystych (ustawa o ksigach wieczystych i hipotece z 6.07.1982)
c) przepisy wprowadzajce a) i b)
B. Socjalistyczne prawo rzeczowe:
- zastpienie p.r. z 1947 ksig II KC oraz PWKC w roku 1964
C. Prawo rzeczowe w III RP:
a) nowela z 28.07.1990 zerwanie z marksistowskimi formami wasnoci i ich socjalistycznymi cechami
RDA PRAWA RZECZOWEGO:
a) Konstytucja:

- art. 21. 1. RP chroni wasno i prawo dziedziczenia

- art. 21. 2. wywaszczenie jest dopuszczalne tylko na cele publiczne i za susznym odszkodowaniem
- art. 64. 3. wasno moe by ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza istoty prawa wasn.
b) Kodeks Cywilny art. 44-55, 140-352 + PWKC 23.04.1964
c) Ustawa o ksigach wieczystych i hipotece 6.07.1982 + rozporzdzenie MS z 17.09.2001
d) Ustawa o wasnoci lokali 24.04.1994
e) Ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastaww 6.12.1996
f) Ustawa prawo spdzielcze z dnia 16.09.1982 - art. 141-151,
g) Ustawa o spdzielniach mieszkaniowych z dnia 15.12.2000 r.
+ orzecznictwo + nauka ale w ograniczonym zakresie

ROZDZIA II POJCIE WASNOCI I JEJ UWARUNKOWANIA SPOECZNOGOSPODARCZE

6 Rne pojcia wasnoci
wasno ekonomiczna kada forma wadania przez czowieka czciami przyrody majcymi warto majtkow, ktra
pozwala na zawaszczanie tego, co te czci przyrody wytwarzaj
Szczeglna pozycja prawa wasnoci:
a) pierwotna, najprostsza i bezporednia forma korzystania z rzeczy z niej wywodz si inne formy korzystania z rzeczy
b) najpeniejsza forma waciciel ma maximum uprawnie wzgldem rzeczy z ktrej korzysta
Konstytucyjne ujcie wasnoci:
- zapewnienie rwnej dla wszystkich ochrony wasnoci i prawa dziedziczenia (ujcie szerokie wasnoci synonim mienia)
- ograniczenie wasnoci moliwe tylko w drodze ustawy i w zakresie w jakim nie narusza ono istoty prawa wasnoci (ujcie
cywilistyczne)
Zapoyczenie wasnoci:
- KC wasno to najszersze prawo do rzeczy
- przepisy wasno intelektualna, wasno przemysowa itd. nie odnosz si do rzeczy i zapoyczaj wasno bo:
a) brak jest terminologii prawniczej okrelajcej te formy wadztwa wasno jest terminem najprostszym
b) prawa te zawieraj niemal wszystkie cechy prawa wasnoci
art. 44 KC mieniem jest wasno i inne prawa majtkowe wasno okrela tu og praw majtkowych dlatego, e wpyna
na to terminologia ekonomiczna i z jzyka potocznego
wasno p-stwa, gospodarstwa rolnego nie s one rzeczami, ale jest to forma wygodnego okrelenia faktu przynalenoci
skadnikw tworzcych p-stwo czy gospodarstwo do okrelonego podmiotu / nazwy bezwzg. pr. podm. do p-stwa/gospodarstwa
Wasno wg marksistw:
wasno spoeczna wykorzystywana w interesie caego spo. (w. spoeczna) bd grupy (w. grupowa dzieli si na wasno
spdzielcz i innych org. spoecznych)
wasno indywidualna wasno rodkw produkcji nalecych do jednostek
wasno osobista wasno nalecych do OF dbr konsumpcyjnych

7 Wasno a system spoeczno gospodarczy

indywidualistyczny model wasnoci wasno suya indywidualnym interesom waciciela bya prawem nienaruszalnym i
nieograniczonym
utopici wasno to kradzie (Proudhon)
solidaryci wasno bya funkcj spoeczn, a waciciel funkcjonariuszem spoecznym
teoria upowszechnienia wasnoci ustrj, w ktrym wasno oparta jest na pracy samego waciciela, a wic naley do all
teoria kapitalizmu ludowego wasno produkcyjna naley do szerokich rzesz spoeczestwa
wasno wg Kocioa ma suy pracy ludzkiej nie moe pozostawa w sprzecznoci za prawem moralnym trwaym
elementem produkcji jest prywatna wasno rodkw produkcji
Przemiany ustrojowe XX w. w Polsce a wasno:
- gospodarka nakazowa (nakazowo-rozdzielcza) przeksztacia si w rynkow
- ustrj totalitarny przeksztaci si w ustrj demokratyczny
Gospodarka nakazowa:
- system kierowania yciem gospodarczym przez odgrne nakazy i zakazy, zgodne z odgrnymi planami
- podstaw bya wasno spoeczna z priorytetem wasnoci pastwowej cel: pene upastwowienie rodkw produkcji

- nacjonalizacja wasnoci prywatnej w zasadzie bez odszkodowania + kolektywizacja rolnictwa + spdzielnie produk.
Gospodarka wolnorynkowa:
- yciem gospodarczym rzdzi rynek a na nim prawa popytu i poday
- prywatyzacja mienia pastwowego i gminnego odwrotno nacjonalizacji przesunicie majtku pastwowego w rce OF i
spek przez nich zakadanych
Proces prywatyzacji:
1) Ustawa o prywatyzacji przedsibiorstw pastwowych 13.07.1990
prywatyzacja a) udostpnienie osobom 3cim akcji lub udziaw w spkach z wycznym udziaem SP b) sprzeda
przedsibiorstwa (w znaczeniu przedmiotowym) c) sprzeda mienia przedsibiorstwa
2) Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji 30.08.1996
komercjalizacja przeksztacenie p-stwa pastwowego w spk kapitaow ktra jeli przepisy szcz. nie stanowi inaczej
wstpuje we wszystkie stos. prawne, ktrych podmiotem byo przedsibiorstwo pastwowe
Prywatyzacja:
a) porednia zbywanie przez SP akcji spek kapitaowych po komercjalizacji
b) bezporednia rozporzdzenie wszystkimi skadnikami mat. lub niemat. majtku p-stwa przez:
- sprzeda p-stwa
- wniesienie p-stwa do spki
- oddanie p-stwa do odpatnego korzystania
3) Program Powszechnej Prywatyzacji: (Ustawa o NFI i ich prywatyzacji 31.04.1993)
- szczeglny rodzaj prywatyzacji p-stw pastwowych
4) Ustawa o gospodarowaniu nieruchomociami rolnymi SP (19.10.1999)
- sprzeda nieruchomoci rolnych , nalecych do PGR
5) Reprywatyzacja
- oddanie byym wacicielom tego, co zabrano im w toku nacjonalizacji

8 Wasno prywatna
regulacja wspomina si o niej w Konstytucji, nie istnieje jednak jej definicja legalna
Cechy wasnoci prywatnej:
- naley do jednostki ludzkiej / tworzonych spek, spdzielni
- wycza si z niej wasno organizacji spoecznych wykorzystujcych j dla realizacji wsplnych celw danej zbiorowoci
okrela si j dyplomatycznie wasnoci spoeczn
- wg Konstytucji jest podstaw spoecznej gospodarki rynkowej, na ktrej oparty jest ustrj spoeczno-gospodarczy RP
- wasno spdzielcza kwalifikowana jest do wasnoci prywatnej
- wasno JST i wasno pastwowa to wasno publiczna

9 Wasno pastwowa
Pastwo jako waciciel:
- przedmioty potrzebne do wykonywania funkcji pastwa: obronno, szkolnictwo, administracja, bezpieczestwo obywateli
- mienie, ktre przeznacza pastwo do popierania dziaalnoci obywateli i ich organizacji (np. nieruchomoci bud. mieszkalne)
Szczeglny charakter wasnoci pastwowej:
- powinna by wykorzystywana w celach pastwowych zgodnie z interesem oglnym i zasadami gospodarki
- pastwo ma uprawnienia wacicielskie (dominium) oraz atrybuty wadzy (imperium) wykonywanie wasnoci pastwowej
moe si odbywa w okrelonym zakresie poprzez akty wadztwa pastwowego
ZARZD WASNOCI PASTWOW:
a) przez pastwowe osoby prawne
b) przez pastwowe UOP (stationes fisci)
c) przez Skarb Pastwa i inne pastwowe agendy
d) przez zakadane przez pastwo spki
KC o wasnoci pastwowej:
- wasno i inne prawa majtkowe stanowice mienie pastwowe przysuguj SP lub innym pastwowym OP (art. 441 1) nie
przysuguj zatem pastwu, ale podmiotom j zarzdzajcym
- uprawnienia majtkowe SP wzgldem p.o.p. reguluj odrbne przepisy (w szczeglnoci okrelajce ich ustrj) (art. 441 2)
- wzgldem p.o.p. innych ni spki SP ma pozycj osoby prawnej nadrzdnej , ktrej przysuguje swoiste prawo do ich mienia
(prawo do wkadu) wynika z tego np. moliwo kontrolowania przez SP gospodarki takiej p.o.p.

nieruchomoci SP moe je zbywa pod kadym tytuem i kademu podmiotowi

Skarb Pastwa:
- jest wacicielem mienia pastwowego nienalecego do innych p.o.p.
- jest podmiotem praw i obowizkw, ktre dotycz mienia pastwowego nienalecego do innych p.o.p.
Agencja Nieruchomoci Rolnych:
- jest pastwow osob prawn, ale dokadny jej status nie jest jasny
- nieruch. i inne sk. mienia powierzone ANR przez SP nie staj si jej wasnoci; agencja tym mieniem zarzdza we w. imieniu
Jednoosobowe spki kapitaowe SP:
poniewa SP jest ich akcjonariuszem, uprawnienia majtkowe SP wykonuje Minister Skarbu
- s produktem komercjalizacji (przeksztacania przeds. pastwowych)
- w razie zbycia czci akcji przestaje by JSKSP jej majtek przestaje by mieniem pastwowym, spka ta przestaje by p.o.p.
- w razie zbycia caoci akcji JSKSP pastwo traci z ni jakikolwiek kontakt wacicielski
Podzia wasnoci pastwowej:
wasno SP
wasno pastwowych osb prawnych

10 Wasno samorzdowa
wasno samorzdowa wasno (mienie) przysugujce JST rnych szczebli, ich zwizkom, oraz tworzonym przez nie w
celu wykonywania zada samorzdu osobom prawym
rda wasnoci samorzdowej:
- jednorazowe wyposaenie JST w mienie pochodzce od pastwa w zwizku z powoaniem do ycia kolejnych szczebli ST
- zwizane ze zwykym obrotem podatki, opaty, subwencje, dotacje, mienie uzyskiwane z dziaalnoci prywatnoprawnej

ROZDZIA III TRE, ZAKRES I WYKONYWANIE WASNOCI

11 Tre prawa wasnoci
pozytywna strona wasnoci uprawnienia (atrybuty) ktre skadaj si na prawo wasnoci jako prawo podmiotowe
negatywna strona mono wyczenia przez waciciela ingerencji innych osb w sfer jego prawa
art. 140 KC W granicach okrelonych przez ustawy i ZWS waciciel moe, z wyczeniem innych osb, korzysta z rzeczy
zgodnie ze spoeczno-gospodarczym przeznaczeniem swojego prawa, w szczeglnoci moe pobiera poytki i inne dochody z
rzeczy. W tych samych granicach moe rozporzdza rzecz.
Strona pozytywna: (uprawnienia podstawowe nie wyczerpujce treci prawa wasnoci)
Prawo do korzystania z rzeczy:
ius possidendi prawo do posiadania rzeczy
ius utendi prawo do uywania rzeczy (ktre nie polega na czerpaniu poytkw)
ius fruendi prawo do pobierania poytkw i innych dochodw z rzeczy
ius abutendi prawo do dyspozycji faktycznych (zuycie, przetworzenie, zniszczenie)
Prawo do rozporzdzania rzecz (ius disponendi):
a) uprawnienie do wyzbycia si wasnoci rzeczy (przeniesienie, zrzeczenie, rozporzdzanie na wypadek mierci)
b) uprawnienie do obciania rzeczy:
- znaczenie wsze (waciwe) ustanowienie prawa rzeczowego obciajcego rzecz
- znaczenie szersze wsze + podejmowanie czynnoci dotyczcych rzeczy o skutkach wycznie obligacyjnych
Strona negatywna:
- waciciel moe korzysta z rzeczy i ni rozporzdza z wyczeniem innych osb
- z prawa wasnoci wynika obowizek nieczynienia tego, co naruszaoby sfer prawa innej osoby
- w wyjtkowych wypadkach inna osoba moe by upowaniona do wkroczenia w sfer uprawnie wacicielskich ex lege
Ograniczenia prawa wasnoci:
sensu stricto s to te prawa podmiotowe przysugujce wzgldem rzeczy osobom innym ni waciciel (np. suebno)
bezporednio wynikajce z ustaw okrelaj zakres prawa wasnoci s elementem ustawowej definicji tego prawa
Ograniczenia ustawowe:
negatywne waciciel nie moe korzysta ze swego prawa w pewnym wskim zakresie (np. dowolnie postawi budynek na dz.)
pozytywne waciciel musi wykonywa swoje prawo w okr. zakresie (np. naleyte wykorzystanie uytkw rolnych)

WYZNACZNIKI GRANIC PRAWA WASNOCI:

1) Ustawy
- chodzi tu o caoksztat ustawodawstwa, a wic take przepisy innych gazi prawa
- nadrzdne znaczenie ma tu norma konstytucyjna o ograniczaniu wasnoci
art. 142 waciciel nie moe sprzeciwi si uyciu, a nawet uszkodzeniu lub zniszczeniu rzeczy przez inn osob, jeli jest to
konieczne do odwrcenia niebezpieczestwa grocego dobrom osobistym tej osoby lub osoby trzeciej
- przepis ten stosuje si do dbr majtkowych, jeli groca szkoda jest oczywicie i niewspmiernie mniejsza ni uszczerbek,
ktry odnie moe waciciel w wyniku uycia, uszkodzenia lub zniszczenia rzeczy
- waciciel moe da naprawienia szkody wynikej z takiego uycia / uszkodzenia / zniszczenia
art. 144-154 ograniczenie wasnoci nieruchomoci ze wzgldu na stosunki ssiedzkie (uzasadnione interesy wacicieli
nieruchomoci ssiedzkich)
art. 231 moliwo utraty wasnoci na rzecz posiadacza
2) ZWSy
wtpliwoci art. 5 okrela wykonywanie praw podmiotowych (a wic i wasnoci), za powoanie si na ZWS w art. 140
okrela tre prawa wasnoci
ograniczenie treci wasnoci przez ZWS np. nie mona korzysta ze swojej rzeczy z zamiarem szykany innych osb
ograniczenie wykonywania wasnoci waciciel nieruchomoci nie moe da jej wydania od posiadacza w sytuacji
szczeglnie dla niego niedogodnej (np. choroba)
3) Spoeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa
- podobnie jak ZWS ma dwojak funkcj
- w art. 140 chodzi o spoeczno-gospodarcze przeznaczenie konkretnego prawa wasnoci o tym jaki jest zakres danego prawa
wasnoci, decyduje jej przeznaczenie (np. czy jest to nieruchomo rolna, czy budynek mieszkalny)
negatywna definicja prawa wasnoci wacicielowi wolno robi z rzecz wszystko z wyjtkiem tego co jest zakazane

12 Podmiot i przedmiot oraz przestrzenne i czasowe granice wasnoci

PODMIOT:
zasada oglna kady podmiot moe by wacicielem
Wyjtki:
- cudzoziemiec nie moe naby prawa wasnoci nieruchomoci bez zezwolenia Ministra SW
- bro wojskowa jest w zasadzie wyczona z obrotu cywilnoprawnego
- osoba ktra nie miaa kwalifikacji rolniczych do niedawna nie moga dziedziczy ani naby wasnoci nieruchomoci rolnych
PRZEDMIOT:
- przedmiotem prawa wasnoci moe by tylko rzecz
- mwi si jednak np. o wasnoci patentu, wasnoci przedsibiorstwa itd. takie wasnoci nie s czystym prawem wasnoci z
techniczno-prawnego pkt widzenia
PRZESTRZENNE GRANICE PRAWA WASNOCI:
- w odniesieniu do rzeczy ruchomych (oraz nieruchomoci lokalowych i budynkowych) nie ma problemu z okreleniem tych
granic ze wzg. na kwalifikacj tych rzeczy jako odrbnych, samoistnych
- w odniesieniu do nieruchomoci:
art. 143 w granicach okrelonych przez spoeczno-gospodarcze przeznaczenie gruntu jego wasno rozciga si na przestrze
nad i pod jego powierzchni przy czym przepis ten nie uchybia przepisom regulujcym prawo do wd
Prawo wodne:
- woda w stanie naturalnym na i pod powierzchni ziemi nie jest rzecz nie ma samoistnoci
- powierzchniowe wody stojce i wody w rowach s czci skadow gruntu i s przedmiotem wasnoci razem z nim;
przysuguje dowolnemu podmiotowi
- wody podziemne wyczono je z zakresu wasnoci nieruchomoci gruntowych
- wody pynce wasno tych wd jest prawem nadrzdnym do wasnoci gruntu (druga wynika z pierwszej)
- wasnoci 2 ww. wd przysuguj tylko SP (doktryna)
- korzystanie z wd podziemnych przysuguje wacicielowi gruntu na ktrym si znajduj w zakresie zwykego korzystania
z wody
- korzystanie z wd pyncych przysuguje kademu w ramach powszechnego korzystania z wody
- wody zebrane w zbiornikach sztucznych cysterny, beczki, baseny na zasadach oglnych z KC
Prawo geologiczne i grnicze:
- zoa kopalin niestanowice czci skadowych nieruchomoci gruntowej nale do SP moe z nich korzysta lub ustanowi
na nich uytkowanie grnicze w granicach okrelonych przez ustawy
- kopaliny poniej dolnej granicy gruntu (za art. 140) nale do SP (bo nie s c.s. nieruchomoci gruntowej)

- kopaliny powyej tej granicy nale do wacicieli, bo s c.s. gruntu

Prawo lotnicze:
- kady moe korzysta z przestrzeni powietrznej dla celw lotniczych
- zbyt niskie loty z naruszeniem wymogw i notorycznie dokonywane mog stanowi naruszenie prawa wasnoci
CZASOWE GRANICE PRAWA WASNOCI:
- podzia praw rzeczowych na terminowe i bezterminowe
Wasno czasowa (art. 30 prawa rzeczowego z 1946 r.)
- przeniesienie prawa wasnoci nieruchomoci przez SP lub zwizek ST mogo nastpi z zastrzeeniem, e z upywem
oznaczonego terminu (30-80 lat) wasno powrci samym przez si prawem do zbywcy
- nabywca by wacicielem czasowym, pastwu za przysugiwao ograniczone prawo rzeczowe prawo powrotu
Obecne ustawodawstwo:
- wasno ma charakter bezterminowy nie powstaje terminowo z mocy ustawy
Wasno terminowa obecnie:
- moe powsta w ograniczonym zakresie z woli osb zainteresowanych na podstawie czynnoci prawnej jednak nie w
stosunku do nieruchomoci gruntowych
- budynki stanowice odrbne od gruntu nieruchomoci odrbna wasno budynkw nalecych do uytkownika
wieczystego wygasa z chwil wyganicia uytkowania wieczystego
- rzeczy ruchome mona ustanawia na nich wasno terminow
wasno podzielona w czasie charakteryzuje wasno terminow naley niejako do dwch wacicieli aktualnego i
przyszego

13 Stosunki ssiedzkie
- to wzajemne oddziaywanie midzy wacicielami nieruchomoci w bezporednim ssiedztwie lub ssiedztwie dalszym, ktre
zapewnia obu wacicielom pen moliwo korzystania z ich praw wasnoci
regulacja art. 144-154 KC - prawo ssiedzkie nakadaj na ssiadw pewne obowizki i ograniczenia zblione do
suebnoci
odnosz si do nieruchomoci gruntowych. ale mog te dotyczy n. budynkowych i lokalowych
- odnosz si do stosunkw midzy wacicielami, a w ograniczonym zakresie midzy uytkownikami wieczystymi, i UW a
wacicielami
- stosunki ssiedzkie mog zosta uksztatowane w drodze czynnoci prawnej inaczej ni wynika to z ustawy
Podzia przepisw prawa ssiedzkiego:
a) ograniczajce oddziaywanie na nieruchomoci ssiedzkie
b) okrelajce sposb korzystania przez ssiadw z przygranicznych pasw ziemi
c) przewidujce moliwo ustanowienia pewnych suebnoci
d) normujce problemy zwizane z granicami
ad a)
immisja dziaanie na gruncie wasnym, ktre oddziauje na grunt ssiedni
immisja bezporednia skierowanie pewnych substancji na grunt ssiedni za pomoc specjalnych urzdze
immisja porednia porednie oddziaywanie na grunt ssiada (np. haas):
- materialna przenikanie na nieruchomo ssiedni czstek materii lub pewnych si
- niematerialna oddziauj na sfer psychiki waciciela drugiej nieruchomoci, poczucie bezpieczestwa, estetyki
Regulacja:
- immisje bezporednie i ingerencja fizyczna s zakazane (z pewnymi wyjtkami)
- immisje porednie s dopuszczalne (czciowo ogranicza to ustawa)
art. 144 waciciel nieruchomoci powinien przy wykonywaniu swojego prawa powstrzymywa si od dziaa, ktre
zakcayby korzystanie z nieruchomoci ssiednich ponad przecitn miar, wynikajc ze spo.-gosp. przeznaczenia
nieruchomoci i stosunkw miejscowych
immisje porednie objte tym artykuem wytwarzanie cieczy, pary, gazu, pyu, hodowanie pszcz, uniemoliwianie lub
zakcanie odbioru programu TV
art. 147 wacicielowi nie wolno dokonywa robt ziemnych w taki sposb, eby grozio to nieruchomociom ssiednim utrat
oparcia (np. wykopy)
naruszenie art. 144 waciciel ssiedniej nieruchomoci ma roszczenie negatoryjne przywrcenie stanu zgodnego z prawem i
o zaniechanie narusze
- za szkod wyrzdzon takimi dziaaniami waciciel moe da odszkodowania na zasadach dot. deliktw tylko o tyle o ile
dane dziaanie jest zawinione

- jeli immisja narusza sfer ycia psychicznego zbieg roszcze z art. 144 i o ochronie dbr osobistych (art. 24 1)
ad b)
owoce te rosnce na drzewie przypadaj wacicielowi choby gazie drzewa zwisay poza jego grunt
art. 149 waciciel gruntu moe wej na grunt ssiedni w celu usunicia zwieszajcych si z jego drzew gazi lub owocw
waciciel gruntu ssiedniego moe da naprawienia wynikej std szkody
art. 148 owoce opade z drzewa lub krzewu na grunt ssiedni stanowi jego poytki nie odnosi si to do gruntw ssiednich
przeznaczonych na uytek publiczny
art. 150 waciciel gruntu ssiedniego moe obci i zachowa dla siebie korzenie przechodzce z ssiedniego gruntu to samo
tyczy si te gazi i owocw zwieszajcych si z ssiedniego gruntu wtedy jednak waciciel musi wyznaczy ssiadowi
odpowiednio wczeniej termin do ich usunicia
ad c)
art. 145 jeli nieruchomo nie ma odpowiedniego dostpu do drogi publicznej lub do nalecych do tej nieruchomoci
budynkw gospodarskich, waciciel (lub posiadacz samoistny ale moe da tylko suebnoci osobistej) moe da od
wacicieli gruntw ssiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej suebnoci drogowej (droga konieczna)
art. 151 Jeeli przy wznoszeniu budynku lub innego urzdzenia przekroczono bez winy umylnej granice ssiedniego gruntu,
waciciel tego gruntu nie moe da przywrcenia stanu poprzedniego, chyba e bez nie uzasadnionej zwoki sprzeciwi si
przekroczeniu granicy albo e grozi mu niewspmiernie wielka szkoda
Mona da przywrcenia stanu poprzedniego jeli:
a) przekroczenie granicy byo wynikiem winy umylnej
b) jeli waciciel gruntu ssiedniego sprzeciwi si wobec budowy bez nieuzasadnionej zwoki
c) jeli utrzymanie budowli grozi mu niewspmiernie wielk szkod
Jeli waciciel gruntu ssiedniego nie moe da / rezygnuje z przywrcenia stanu poprzedniego, to:
- moe da stosownego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie suebnoci gruntowej (suebno budynkowa)
- moe da wykupienia czci gruntu zajtej przez feralny budynek
- moe da wykupienia czci gruntu, ktra na skutek budowy stracia dla niego znaczenie gospodarcze
suebno budynkowa waciciel zajtej czciowo nieruchomoci musi znosi, e na jego gruncie stoi budynek nalecy do
innej osoby
ad d)
Stosunki graniczne:
1) utrzymanie granic w naleytym stanie
2) wasno i korzystanie z urzdze granicznych
3) rozgraniczenie nieruchomoci
ad 1):
Artyku 152:
- obowizek wspdziaania wacicieli gruntw ssiadujcych przy ich rozgraniczaniu
- obowizek utrzymywania staych znakw granicznych
- koszty wynike z tych obowizkw ponosz oboje po poowie
ad 2):
Wasno urzdze granicznych:
- Kodeks nie normuje tego zagadnienia (np. poty, mury)
- jeli urzdzenie to jest czci skadow ktrego gruntu, to naley do waciciela tego gruntu
- jeli urzdzenie ley czciowo na jednym a czciowo na drugim gruncie wtpliwo: czy wspwasno, czy podzia na
czci
Korzystanie z urzdze granicznych: (art. 154)
- domniemywa si, e mury, poty, miedze, rowy i inne urzdzenia podobne, znajdujce si na granicy gruntw ssiadujcych,
su do wsplnego uytku ssiadw
- to samo odnosi si do drzew i krzeww
- korzystajcy z takich urzdze powinni wsplnie ponosi koszty ich utrzymania
ad 3):
rozgraniczenie gruntw okrelenie, jak na gruncie przebiega linia graniczna i jak maj by rozmieszczone punkty graniczne
umoliwiajce wytyczenie tej linii
Sposb rozgraniczenia:
a) w drodze umowy zainteresowanych wacicieli
b) na podstawie orzeczenia sdowego
c) na podstawie decyzji organu administracyjnego

Ustawa z 17.05.1989 prawo geodezyjne i kartograficzne: (tryb rozgraniczenia):

stadium administracyjne postpowanie wszczynane na wniosek lub z urzdu
organ waciwy miejscowo wjt danej gminy (burmistrz, prezydent miasta)
- koniecznych czynnoci dokonuje upowaniony geodeta (wadza miernicza)
Postanowienie koczy si na etapie administracyjnym jeli:
- zainteresowani waciciele zawr ugod
- organ przed ktrym si toczy wyda decyzj o rozgraniczeniu:
a) jeli strony zoyy zgodne OW
b) jeli istniej pewne dowody co do przebiegu granicy (plany, znaki, lady graniczne)
Wjt przekazuje spraw do sdu jeli:
- strony nie zawary ugody i brak jest przesanek wydania decyzji rozgraniczajcej wjt z urzdu przekazuje spraw do sdu
- strona nie zgadza si z podjt decyzj wjt przekazuje spraw do sdu na wniosek tej strony zgoszony w terminie zawitym
14 dni od dnia dorczenia decyzji wjta
Kryteria, jakimi sd kieruje si podczas rozgraniczania: (art. 153)
a) stan prawny ustala si granic tak, jak ona powinna przebiega wg tytuu, ktry stwierdza jej ustanowienie
b) jeli stanu prawnego nie mona stwierdzi ostatni spokojny stan posiadania (okres, w ktrym midzy stronami nie byo
sporw)
c) jeli nie da si stwierdzi c) sd wyznacza granic w ten sposb, aby ze wzgldu na interesy ssiadw byo to jak najbardziej
sensowne (z uwzgldnieniem wszelkich okolicznoci)
- sd moe przy tym przyzna jednemu z wacicieli dopat pienin

ROZDZIA IV NABYCIE I UTRATA WASNOCI

14 Nabycie i utrata wasnoci charakterystyka oglna
Cywilnoprawne sposoby nabycia wasnoci:
w prawie rodzinnym nabycie wasnoci na podstawie majtkowej umowy maeskiej
w prawie spadkowym w drodze dziedziczenia
w prawie rzeczowym nabycie wasnoci na podstawie umowy (przeniesienie wasnoci); zasiedzenie, przemilczenie,
zrzeczenie si wasnoci
nabycie w drodze egzekucji przy rz. ruchomych podstaw jest swoista CP, przy nieruchomociach orzeczenie sdowe
(przysdzenie wasnoci)
uzyskanie w drodze konstytutywnego orzeczenia sdowego np. zniesienie wspwasnoci
w prawie konstytucyjnym i administracyjnym nacjonalizacja i wywaszczenie
w prawie karnym przepadek narzdzi ktre suyy popenieniu przestpstwa / przepadek przedmiotw pochodzcych z
przestpstwa
nabycie pierwotne nabywca nie uzyskuje prawa, jakie przysugiwao dotychczasowemu wacicielowi (ten ostatni traci prawo,
a nabywca uzyskuje wasno niezalenie od niego) nabywa wasno w penej skali bez ogranicze
nabycie pochodne prawo wasnoci przechodzi z dotychczasowego waciciela na nowego waciciela wraz z obcieniami
nikt nie moe przenie wicej praw, anieli sam posiada

15 Przeniesienie wasnoci
przeniesienie wasnoci przejcie wasnoci na podstawie umowy (zbywca osoba przenoszca wasno; nabywca osoba
nabywajca wasno)
1) Umowa przenoszenia wasnoci jako CP o podwjnym skutku:
Wg art. 155:
- umowa zobowizujca przenosi wasno (przyjmuje si system francuski patrz cz. oglna, CP o podwjnym skutku) jeli
strony nie postanowiy inaczej lub jeli przepis szczeglny nie stanowi inaczej (wtedy potrzebne s dwie umowy)
Wymg dwch umw z mocy ustawy:
- jeli umowa zobowizujca do przeniesienia wasnoci nieruchomoci zostaa zawarta z zastrzeeniem warunku lub terminu
- niekiedy umowa zbywajca nieruchomo musi by zawarta jako warunkowa umowa zobowizujca np. gdy jest ustawowe
prawo pierwokupu przysugujce pewnym podmiotom (np. gminie)
- wasno przenosi umowa rozporzdzajca wtedy, gdy do takiego rozporzdzenia dochodzi w wykonaniu zobowizania do
przeniesienia wasnoci powstaego z innego ni umowa zobowizujca zdarzenia
2) Konsensualno umw przenoszcych wasno:

10

- umowa o przeniesienie wasnoci ma charakter konsensualny do przeniesienia wasnoci nie s potrzebne dodatkowe
przesanki wydanie rzeczy czy wpis do ksigi wieczystej
Wyjtki:
- gdy przedmiotem umowy s rzeczy tylko oznaczone co do gatunku (np. zboe)
- gdy chodzi o rzeczy przysze
- gdy zbycia dokonuje osoba nieuprawniona do rozporzdzania rzecz, a nabywca jest w dobrej wierze
Wyjtki od zasady konsensualnoci umowy o przeniesienie wasnoci nieruchomoci:
- przy przeniesieniu odrbnej wasnoci budynkw stojcych na gruncie oddanym w uytkowanie wieczyste
- prze ustanowieniu odrbnej wasnoci lokali
- w tych przypadkach do przeniesienia wasnoci potrzebny jest wpis do ksigi wieczystej
3) Kauzalno umw przenoszcych wasno:
system francuski uznaje kauzalno takich umw
system niemiecki nie wymaga istnienia kauzy dla przenoszenia wasnoci
art. 156 - Jeeli zawarcie umowy przenoszcej wasno nastpuje w wykonaniu zobowizania wynikajcego z uprzednio
zawartej umowy zobowizujcej do przeniesienia wasnoci, z zapisu, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia,
wano umowy przenoszcej wasno zaley od istnienia tego zobowizania (przyczynowo materialna)
art. 158 zobowizanie, ktre stao si przyczyn przeniesienia wasnoci, powinno by wymienione w akcie notarialnym
zawierajcym umow przenoszc wasno nieruchomoci (przyczynowo formalna)
4) Warunek i termin:
zasada oglna wasnoci nieruchomoci nie mona przenosi z zastrzeeniem warunku lub terminu
wyjtek umowa zobowizujca do przeniesienia wasnoci nieruchomoci moe by zawarta z zastrzeeniem warunku lub
terminu do przeniesienia wasnoci jest wtedy potrzebne porozumienie stron (umowa rozporzdzajca), w ktrej jest
bezwarunkowa zgoda stron na niezwoczne przejcie wasnoci
- wasno ruchomoci mona przenosi z zastrzeeniem warunku lub terminu
5) Forma przeniesienia wasnoci:
akt notarialny wymagany jest do przeniesienia wasnoci nieruchomoci w drodze umowy (rwnie dla umowy
zobowizujcej do przeniesienia takiej wasnoci) pod rygorem niewanoci
Wyjtki:
- nie dotyczy to gruntw wniesionych jako wkad do rolniczej spdzielni produkcyjnej, ktre maj sta si wspwasnoci
dotychczasowych wacicieli
- mona wg orzecznictwa przenie wasno nieruchomoci w formie sdowej na podstawie zawartej ugody przed sdem
(polubownym)
wasno ruchomoci nie podlega ograniczeniom co do formy jej przenoszenie, czasami przepisy szczeglne mog tak
umow zastrzec ad solemnitatem (np. statki rejestrowe)
6) Kto moe przenie wasno rzeczy:
zasada oglna wasno rzeczy moe przenie na nabywc tylko waciciel lub inna osoba uprawniona do rozporzdzania ni
(komisant, przewonik)
- gdyby zbywca podawa si za osob uprawnion do rozp. rzecz lub za waciciela umowa rozporzdzajca przeniesienia
wasnoci jest niewana
- umowa zobowizujca do przeniesienia wasnoci w takim przypadku jest bezskuteczna
Wyjtki od zasady nemo plus iuris:
a) rkojmia publicznej wiary ksig wieczystych nabywca nieruchomoci majcej urzdzon ksig wieczyst nabywa na
podstawie umowy wasno nieruchomoci od osoby, ktra niezgodnie z rzeczywistym stanem prawnym jest wpisana do tej
ksigi jako waciciel jeli ta umowa jest odpatna, a nabywca jest w dobrej wierze
b) art. 169 jeli osoba nieuprawniona do rozporzdzania rzecz zbywa rzecz ruchom i wydaje j nabywcy, nabywca uzyskuje
wasno z chwil objcia rzeczy w posiadanie, chyba e jest w zej wierze
Ograniczenia:
- nie dotyczy to rzeczy skradzionych, zgubionych i w inny sposb utraconych jeli zbyte s przed upywem 3 lat od tych faktw,
nabywca moe uzyska ich wasno dopiero po upywie tego terminu ograniczenie to nie dotyczy :
a) pienidzy
b) dokumentw na okaziciela
c) rzeczy nabytych na urzdowej licytacji publicznej
d) rzeczy nabytych w drodze postpowania egzekucyjnego
- nabywca musi by w dobrej wierze w chwili upywu trzyletniego terminu !!

11

art. 170 jeli przenosi si prawo wasnoci rzeczy obcionej prawem osoby trzeciej, to drugie prawo wygasa z chwil wydania
rzeczy nabywcy, chyba e dziaa w zej wierze (ograniczenia z art. 169 stosuje si odpowiednio)
uchwaa SN co do rzeczy kradzionych i ich nabywania na podstawie art. 169 jeli w terminie 3 lat od kradziey nastpio
kilkukrotne zbycie takiej rzeczy, ostatni nabywca jest chroniony po upywie tych trzech lat tylko wtedy, gdy poprzedni posiadacze
byli w dobrej wierze (gupota)
7) Ustawowe ograniczenia przenoszenia wasnoci:
rzeczy ruchome wartoci dewizowe i dziea sztuki podlegaj ograniczeniom w obrocie
nieruchomoci wyjani to nastpny
8) Problem poredniego nabycia wasnoci nieruchomoci:
sytuacja gdy pan X zleca panu Y kupno nieruchomoci dla siebie, ale Y czyni to na wasne nazwisko z zastrzeeniem, e na
kade danie pana X pan Y nabyt wasno przeniesie na niego
- pan Y nabywajc wasno na zlecenie staje si wacicielem
- panu X przysuguje roszczenie wzgldem Y o kolejne przeniesienie wasnoci
- jeli Y uchyli si od wykonania dania, moe zosta do tego zmuszony przez sd (wyrok = przeniesienie wasnoci)
Sd Najwyszy:
- obowizek przeniesienia wasnoci przez Y na X istnieje z mocy prawa (nawet jeli strony w umowie zlecenia nie wspominaj o
nim)
- dla umowy zlecenia nie wymaga si formy aktu notarialnego

16 Ograniczenia obrotu nieruchomociami

Prawo pierwokupu nieruchomoci rolnych:
rda:
KC art. 166 w razie sprzeday udziau lub czci udziau we wspwasnoci nieruchomoci rolnej uprawnionymi z tego
prawa s pozostali wspwaciciele prowadzcy gospodarstwo rolne na wsplnym gruncie
Wyjtki:
- wspwaciciel prowadzcy jednoczenie gospodarstwo rolne sprzedaje swj udzia we wspwasnoci wraz z tym
gospodarstwem
- gdy nabywc jest inny wspwaciciel
- gdy nabywc jest osoba, ktra dziedziczyaby gospodarstwo po sprzedawcy
art. 29 ust. 4 Ustawy o gospodarowaniu nieruchomociami rolnymi SP w razie nabycia od ANR nieruchomoci rolnej, przez
5 lat od dnia nabycia (w wypadku ew. sprzeday) prawo pierwokupu przysuguje ANR
USTAWA Z DNIA 11.04.2003 O KSZTATOWANIU USTROJU ROLNEGO:
Prawo pierwokupu dzierawcy nieruchomoci rolnej:
- w razie sprzeday nieruchomoci rolnej (ale nie osobie bliskiej) dzierawcy tej nieruchomoci przysuguje prawo pierwokupu,
jeli:
a) umowa dzierawy zawarta zostaa na pimie z dat pewn, ad eventum oraz bya wykonywana co najmniej przez 3 lata liczc
od tej daty
b) dzierawiona nieruchomo jest czci gospodarstwa rodzinnego dzierawcy (czyli musi by on rolnikiem indywidualnym)
Rolnik indywidualny:
- jest OF bdc wacicielem lub dzierawc nieruchomoci rolnych o cznej powierzchni uytkw rolnych max 300 ha
- prowadzi osobicie gospodarstwo rolne, posiada kwalifikacje rolnicze, mieszka w gminie, na obszarze ktrej pooona jest jedna
z nieruchomoci rolnych wchodzcych w skad tego gospodarstwa.
Prawo pierwokupu ANR:
- jeli nie sprzedaje si nieruchomoci rolnej osobie bliskiej
- jeli dzierawca nieruchomoci rolnej nie skorzysta z / nie mia prawa pierwokupu (bd nieruchomo nie bya dzierawiona)
wyjtek jeli nabywca ma m.z. w gminie, w ktrej pooona jest sprzedawana nieruchomo lub ssiedniej, a w wyniku nabycia
powiksza si jego gospodarstwo rodzinne, do powierzchni max 300 ha uytkw
Wykonywanie prawa pierwokupu ANR:
- umow zobowizujc do przeniesienia wasnoci takiej NR naley zawrze przed wykonaniem pierwokupu (pod rygorem
niewanoci)
- prawo pierwokupu wykonywa mona w terminie 1 miesica od dnia zawiadomienia uprawnionego z tytuu pierwokupu o
umowie i jej treci
- wykonanie prawa pierwokupu przez owiadczenie w formie aktu notarialnego

12

Prawo wykupu ANR:

- jeli wasno NR przenoszona jest umow inn ni umowa sprzeday
- ANR moe wykupi nieruchomo za ustalon w umowie / lub ustalon przez ANR rwnowarto pienin
- do tego prawa stosuje si odpowiednio przepisy o prawie pierwokupu z KC (wtpliwo nt. umowy zobowizujcej do
warunkowego przeniesienia wasnoci NR)
USTAWA O GOSPODARCE NIERUCHOMOCIAMI 21.08.1997 R:
- ustawa obejmuje nieruchomoci:
a) niewchodzce w skad gospodarstw rolnych
b) wchodzce w skad GR, ale w planach miejscowych przeznaczonych na cele inne ni rolne i lene
- nieruchomoci objte t ustaw mog by przedmiotem obrotu w caoci
Podzia nieruchomoci z u.g.n.:
- moe by dokonywany gdy:
a) jest zgodny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego i przepisami szczeglnymi
b) nieruchomoci utworzone w wyniku podziau bd miay dostp do drogi publicznej (bezporednio / przez wykonywanie
suebnoci)
Kiedy mona ola plan zagospodarowania przestrzennego:
a) zniesienie wspwasnoci nieruchomoci legalnie zabudowanej min. 2 budynkami (jeli wydziela si wspwacicielom
budynek + dziak niezbdn do korzystania z niego)
b) wydzielenie dziaki gruntu na ktrej samoistny posiadacz wznis budynek
c) wydzielenie czci nieruchomoci, ktrej wasno lub UW zostay nabyte z mocy prawa / lub do ktrej z mocy prawa
przysuguje roszczenie o jej nabycie
d) realizacja przepisw dotyczcych przeksztace wasnociowych / likwidacji p-stw pastwowych / samorzdowych
e) wyznaczenie nieruchomoci wsplnych w zwizku z ustanowieniem odrbnej wasnoci lokali
- podzia nastpuje albo na mocy decyzji adm., albo na mocy orzeczenia sdowego, albo podziau umownego wyodrbnionych
dziaek geodezyjnych
Prawo pierwokupu gminy z u.g.n.:
a) jeli nieruchomo jest niezabudowana i zostaa nabyta przez sprzedawc od SP lub JST
b) nier. przeznaczona jest na cele publiczne / wpisana do rejestru zabytkw, a prawo pierwokupu wpisane jest do ksigi wiecz.
- prawo to przysuguje te w razie sprzeday UW nier. niezabudowanej
Wykonywanie prawa pierwokupu gminy:
- umowa zobowizujca do sprzeday powinna by zawarta przed wykonaniem przez zarzd gminy prawa pierwokupu
- termin wykonania prawa pierwokupu: 2 m-ce
- po upywie terminu / owiadczeniu o nieskorzystaniu z prawa pierwokupu strony mog zawrze umow rzeczow przenoszc
wasno nieruchomoci
USTAWA O NABYWANIU NIERUCHOMOCI PRZEZ CUDZOZIEMCW (24.03.1920):
- do nabycia nieruchomoci przez cudzoziemca wymagane jest zezwolenie Ministra SW za zgod ministra ON (a jeli jest to
nieruchomo rolna rwnie za zgod ministra rolnictwa) pod rygorem niewanoci
- to samo zezwolenie wymagane jest przy nabyciu akcji / udziaw w spce bdcej wacicielem lub UW nieruchomoci (jeli w
wyniku tego spka stanie si cudzoziemcem)
- zezwolenie wymagane te jest przy nabyciu praw uytkowania wieczystego

17 Zasiedzenie i przemilczenie
istota zasiedzenia nabycie prawa rzeczowego poprzez faktyczne i dugotrwae wykonywanie tego prawa przez osob
nieuprawnion
przedmiot zasiedzenia tylko prawa rzeczowe (wasno, uytkowanie wieczyste, niektre suebnoci gruntowe); z ktrymi
wie si wadztwo nad rzecz
zasiedzenie prawa wasnoci na ruchomociach i nieruchomociach (nawet z urzdzon ksig wieczyst) + za SN: mona
naby udzia we wspwasnoci przez zasiedzenie
zasiedzenie nieruchomoci gruntowe, lokalowe (tylko w caoci nie np. jeden pokj), budynkowe (budynkowe wraz z
prawem gwnym czyli UW); mona zasiedzie cz nieruchomoci gruntowej (wydzielonej na dziak budowlan)
wane do zasiedzenia nieruchomoci nie maj zastosowania przepisy ograniczajce nimi obrt (patrz 16)
Przesanki zasiedzenia:
a) co do nieruchomoci:
- posiadacz nieruchomoci niebdcy jej wacicielem nabywa jej wasno, jeli posiada samoistnie nieruchomo nieprzerwanie
od lat 20 (chyba e uzyska posiadanie w zej wierze)
- po upywie 30 lat posiadacz nieruchomoci nabywa jej wasno, choby uzyska posiadanie w zej wierze

13

maolat bieg zasiedzenia przeciwko maoletniemu wacicielowi nieruchomoci nie moe si skoczy wczeniej ni z
upywem 2 lat od uzyskania przez niego penoletnoci
b) co do ruchomoci:
- posiadacz rzeczy ruchomej niebdcy jej wacicielem nabywa jej wasno po upywie 3 lat nieprzerwanego posiadania (jako
posiadacz samoistny), chyba e posiada w zej wierze
Posiadanie prowadzce do zasiedzenia:
posiadanie samoistne takie posiadanie, ktre odpowiada treci prawa wasnoci (np. osoba ktra nabya nieruchomo od
waciciel bez zachowania formy aktu notarialnego)
Nieprzerwalno:
- domniemanie prawne cigoci posiadania
- niemono posiadania wywoana przez przeszkod przemijajc nie przerywa go
- posiadanie przywrcone poczytuje si za nieprzerwane
art. 175 do biegu zasiedzenia stosuje si odpowiednio przepisy o biegu przedawnienia roszcze (podlega przerwie i
zawieszeniu)

Przejcie posiadania z jednej osoby na drug:

a) przeniesienie posiadania
b) dziedziczenie
Artyku 176:
- w wypadku przeniesienia posiadania w toku biegu zasiedzenia, nowy posiadacz moe doliczy do czasu swojego posiadania
czas posiadania poprzedniej osoby
- jeli poprzednia osoba uzyskaa posiadanie w zej wierze jej czas posiadania moe by doliczony tylko wtedy, gdy czas
nowego posiadania + czas starego posiadania = min. 30 lat
- przepis ten odpowiednio stosuje si wwczas, gdy nowy posiadacz jest spadkobierc starego posiadacza
Dobra wiara posiadacza:
- gdy z przyczyn usprawiedliwionych (bez niedbalstwa) nie wie on o tym, e nie przysuguje mu prawo wasnoci
Przykady posiadaczy w dobrej wierze:
- kto naby rzecz od osoby niebdcej wacicielem / osoby bez ZDCP nie wiedzc o tym fakcie
- kto naby rzecz w formie aktu notarialnego dotknitego brakiem powodujcym niewano
- nie jest w dobrej wierze ten, kto nabywa wasno nieruchomoci bez zachowania formy aktu notarialnego
Skutki zasiedzenia:
- po upywie terminu zasiedzenia posiadacz in statu usucapiendi nabywa ex lege wasno (w sposb pierwotny)
- wyjtkowo zasiedzenie (jako nabycie pierwotne) nie powoduje wyganicia obcie wasnoci
Droga sdowa:
- posiadacz, ktry naby wasno przez zasiedzenie moe da aby sd stwierdzi to w orzeczeniu (post. nieprocesowe)
- orzeczenie ma charakter deklaratywny stanowi podstaw do wpisu wasnoci do ksigi wieczystej
Przepisy intertemporalne dotyczce zasiedzenia:
a) do zasiedzenia, ktrego bieg rozpocz si przed wejciem w ycie KC, stosuje si przepisy nowego KC (w szczeglnoci
nabycie prawa przez zasiedzenie)
b) jeli termin zasiedzenia jest krtszy wg nowego kodeksu od starych regulacji, to bieg zasiedzenia rozpoczyna si z dniem
wejcia w ycie KC (chyba e zasiedzenie skoczyoby si w terminie przed wejciem w ycie KC zgodnie ze star regulacj)
c) jeli przed 1.01.1947 (wejcie w ycie dekretu prawo rzeczowe) istnia stan rzeczy, ktry wg tego dekretu i KC prowadziby
do zasiedzenia (a na mocy przepisw sprzed 1.01.1947 nie byoby to moliwe), termin zasiedzenia biegnie od 1.01.1947 i ulega
skrceniu o czas, w cigu ktrego stan rzeczy istnia przed t dat, jednak maksymalnie o poow
PRZEMILCZENIE:
istota osoba wskazana w ustawie nabywa wasno wskutek niewykonywania przez waciciela swojego prawa przez czas w
ustawie okrelony taki sposb nabycia wasnoci przewiduje si co do rzeczy znalezionych

18 Inne, przewidziane w KC wypadki nabycia i utraty wasnoci

A. ZRZECZENIE SI WASNOCI
Nieruchomoci:
- jednostronne OW waciciela wyraajce tak wol, zoone w formie aktu notarialnego (CP jednostronna, konsensualna)
- zrzeczenie si wasnoci nieruchomoci tyczy si te praw z ni zwizanych (suebnoci, nieruchomo wsplna (w lokalach))

14

- taka nieruchomo staje si ex lege wasnoci gminy, na ktrej terenie ley lub gminy, na ktrej terenie ley jej wiksza cz
- gmina ponosi odpowiedzialno za obcienia dotychczasowego prawa wasnoci jest to odp. z nieruchomoci do jej
wartoci wg stanu z chwili nabycia, a wg cen rynkowych w chwili zaspokojenia wierzyciela
Wyjtki:
- wasno nieruchomoci, ktrej zrzeka si pastwowa osoba prawna nabywa Skarb Pastwa
- wasno nieruchomoci, ktrej zrzeka si samorzdowa osoba prawna nabywa macierzysta JST tej osoby prawnej
kwalifikacja nabycie wasnoci w drodze zrzeczenia si jej przez dotychczasowego waciciela to nabycie pierwotne
Rzeczy ruchome:
- wyzbycie si wasnoci rzeczy ruchomej nastpuje przez jej porzucenie z zamiarem wyzbycia si wasnoci (CP jednostronna,
realna)
- rzecz ruchoma, ktrej uprzedni waciciel si wyzby staje si rzecz niczyj
B. ZAWASZCZENIE + RJ PSZCZ:
zawaszczenie wasno niczyjej rzeczy ruchomej nabywa si przez objcie jej w posiadanie samoistne (zawadnicie rzecz w
intencji stania si wacicielem)
charakter CP jednostronna, realna, powoduje pierwotne nabycie wasnoci
Problematyka roju pszcz:
a) rj pszcz staje si niczyim, jeli waciciel nie odszuka go przed upywem trzech dni od dnia wyrojenia
b) w pocigu za rojem pszcz wacicielowi wolno wej na cudzy grunt, powinien jednak naprawi wynik z tego szkod
c) jeli rj osiad dziko waciciel moe go zabra jako swoj wasno
d) jeli rj osiad w cudzym ulu niezajtym waciciel moe da wydania roju za zwrotem kosztw
e) jeli rj osiad w cudzym ulu zajtym staje si wasnoci waciciela ula dotychczasowemu wacicielowi nie
przysuguje roszczenie z tytuu bezpodstawnego wzbogacenia
C. ZNALEZIENIE:
Odnosi si do rzeczy:
a) zagubionych
b) porzuconych bez zamiaru wyzbycia si wasnoci
c) zwierzt, ktre zabkay si lub ucieky
Obowizki znalazcy:
- musi niezwocznie zawiadomi o tym osob uprawnion do odbioru rzeczy, a jeli nie wie, kto jest uprawniony lub nie zna m.z.
tej osoby zawiadamia tzw. organ przechowujcy (starosta waciwy miejscowo)
- pienidze, pap. wartociowe, kosztownoci oraz rzeczy o wartoci naukowej i artystycznej znalazca powinien odda na
przechowanie organowi przechowujcemu inne rzeczy tylko na danie tego organu
Kwalifikacja prawna:
- waciciel nie traci wasnoci na skutek zgubienia a nastpnie znalezienia rzeczy
- znalazcy przysuguje znalene (10% wartoci znaleziska) jeli zgosi swe roszczenie najpniej z chwil wydania rzeczy
osobie uprawnionej
Przemilczenie:
- jeli waciciel nie odbierze rzeczy w cigu roku od dnia wezwania go przez dany organ (lub w razie niemonoci wezwania w
cigu dwch lat od jej znalezienia), to:
a) pienidze, pap. wartociowe, kosztownoci oraz rzeczy o wartoci naukowej i artystycznej staj si wasnoci SP
b) inne przedmioty stanowi wtedy wasno znalazcy, jeli uczyni zado swym obowizkom
Wyjtki:
1) W razie znalezienia rzeczy w:
a) budynku
b) innym pomieszczeniu otwartym dla publicznoci
c) rodku transportu publicznego
- znalazca musi odda rzecz zarzdcy budynku / pomieszczenia / rodku transportu
- los prawny takiej rzeczy normuj przepisy szczeglne
2) w razie znalezienia skarbu czyli rzeczy majcej znaczn warto materialn / artystyczn / naukow w takich
okolicznociach, e poszukiwanie waciciela byoby oczywicie bezcelowe, rzecz taka staje si wasnoci SP, a znalazcy naley
si odpowiednie wynagrodzenie
D. WASNO POYTKW NATURALNYCH:

15

- uprawniony do pobierania poytkw naturalnych nabywa ich wasno przez odczenie ich od rzeczy
E. AKCESJA:
Akcesja nieruchomoci z rzecz ruchom:
art. 191 wasno nieruchomoci rozciga si na kad rzecz ruchom, ktra zostaa do niej przyczona w ten sposb, e staa
si jej czci skadow
rozliczenia jeli z czcego strony stos. pr. nic innego nie wynika, stosuje si przepisy o rozliczeniach midzy wacicielem a
posiadaczem, o naprawieniu szkody i o bezpodstawnym wzbogaceniu
Akcesja rzeczy ruchomych:
a) poczenie wytworzenie mebla z drewna i skry i rubek :P
b) pomieszanie przykad yciowy: robienie drina ;]
c) przetworzenie wytworzenie nowej rzeczy z cudzych materiaw
ad a) i b)
- jeli poczenie lub zmieszanie rz. ruchomych dokonane zostao w taki sposb, e przywrcenie stanu poprzedniego byoby
zwizane z nadmiernymi trudnociami lub kosztami, to:
1) dotychczasowi waciciele staj si wspwacicielami caoci
2) udziay w tej wspwasnoci oznacza si wg stosunku wartoci rzeczy poczonych / pomieszanych
- jeli jedna z rzeczy poczonych ma znacznie wiksz warto ni pozostae, rzeczy mniejszej wartoci staj si jej czciami
skadowymi
Przykad:
pan X kupi soczek malinowy, pan Y kupi flach . Oboje stwierdzili e pora na drina pan X wic zrobi jednego drina i
pomiesza C2H5OH z soczkiem. Taki drin jest wspwasnoci pana X i pana Y w proporcjach mniej wicej rwnych (bo pan X
soczek kupi taniej ale wicej zuy, pan Y flach kupi droej (chyba e kupi 50tk albo wiartk), ale mniej zuy, chyba e
byby to drin w idealnie rwnych proporcjach). Zalenie od proporcji drina (wemy np. wdka:sok 1:1) wtedy wdka jest
znacznie drosza od soczku i mona by si spiera, czy soczek nie sta si czci skadow wdki...
ad c)
- ten kto wytworzy now rzecz z cudzych materiaw, staje si jej wacicielem
Wyjtki:
- wacicielem rzeczy stworzonej jest waciciel materiaw jeli:
a) przetworzenie dokonane zostao w zej wierze
b) warto materiaw jest wiksza od wartoci nakadu pracy
- rozliczanie tych problemw opiera si na przepisach nt. bezpodstawnego wzbogacenia i naprawie szkody

19 Szczeglne sposoby nabywania wasnoci nieruchomoci przez pastwo i JST

Nacjonalizacja:
istota sposb nabycia wasnoci przez pastwo z mocy aktu nacjonalizacyjnego na wasno pastwa przechodzi okrelona
kategoria dbr (np. lasy) przejcie wasnoci nastpuje ex lege
komunalizacja przejcie w ten sam sposb wasnoci w rce gminy (dekret o gruntach na obszarze Warszawy z 1945 r.)
Wywaszczenie:
istota indywidualny akt wadczy, na mocy ktrego nastpuje ze wzgldu na interes publiczny:
a) pozbawienie waciciela wasnoci okrelonej nieruchomoci
b) ograniczenie takiej wasnoci
c) pozbawienie bd ograniczenie innego prawa rzeczowego na nieruchomoci
- powinno by dokonane na cele publiczne i za susznym odszkodowaniem
- decyzj wywaszczeniow / o zwrocie wywaszczonej nieruchomoci wydaje odpowiedni starosta

ROZDZIA V WSPWASNO
20 Pojcie, rodzaje i oglna charakterystyka wspwasnoci
podzielno prawa wasnoci prawo to moe nalee do kilku osb
- wasno podzielona wg czasu trwania wasno naley do osoby X, ale z chwil powstania okrelonego zdarzenia / z chwil
upywu okrelonego czasu, wasno ta przechodzi na osob Y ex lege (X waciciel aktualny; Y-waciciel przyszy)
- wasno podzielona wg treci rzecz stanowi przedmiot rwnoczenie dwch wacicieli:
a) wasno zwierzchnia rozporzdzanie rzecz, pobieranie od drugiego waciciela pewnych wiadcze czynszowych
b) wasno uytkowa atrybut bezporedniego korzystania z rzeczy
- wasno naleca niepodzielnie do kilku osb kademu ze wspuprawnionych przysuguj wszystkie atrybuty prawa
wasnoci (rzecz naley niepodzielnie do ich wszystkich, ale udziay mog by rne)

16

wspwasno(KC) wasno tej samej rzeczy moe przysugiwa niepodzielnie kilku osobom [art. 195]
Cechy wspwasnoci:
a) jedno przedmiotu przedmiotem wspwasnoci jest jedna rzecz ruchoma / nieruchoma (moe by z przynalenociami lub
zbiorowa)
- przedmiotem wspwasnoci nie moe by masa majtkowa taka jak spadek, czy majtek wsplny maonkw (bo w ich skad
wchodzi wiele praw)
b) wielo podmiotw wspwasno moe przysugiwa co najmniej dwm osobom (ale nie jednej osobie prawnej)
c) niepodzielno wsplnego prawa rzecz nie jest podzielona i adnemu ze wspwacicieli nie przysuguje wyczne prawo do
fizycznej czci rzeczy
Systematyka wspwasnoci:
wspwasno w czciach uamkowych (zwyka) samoistny stosunek prawny prawa rzeczowego, niezwizany ze
stosunkiem prawnym innego rodzaju
wspwasno czna opiera si na jakim stosunku osobistym i peni wobec niego rol suebn moe powstawa midzy
osobami zwizanymi takim stosunkiem w razie ustania stosunku wspwasno traci swj czny charakter
Rodzaje wspwasnoci cznej w Polsce:
a) wspwasno wynikajca ze wsplnoci majtkowej pomidzy maonkami stosunkiem osobistym jest tu maestwo
b) wspwasno wsplnikw spki cywilnej istnieje midzy nimi i umoliwia cel, dla ktrego zawizali spk
Problemy terminologiczne:
- zamiast wspwasno czna lepiej uywa terminu wsplno czna bo mamy do czynienia ze wspwasnoci
pewnego ogu praw, a nie tylko jednej rzeczy
Regulacja wspwasnoci cznej i zwykej rnice:
- we wspwasnoci zwykej kady wspwaciciel ma swj uamkowy udzia w. czna jest za bezudziaowa
- w. zwyka wspwaciciel moe sobie rozporzdza swoim udziaem, w w. cznej to kci si z jej celem
- w. zwyka wspwaciciel moe w kadym czasie da zniesienia wspwasnoci w. czna nie ma takiego prawa
Rodzaje wspwasnoci zwykej:
a) wspwasno przymusowa
- wsplna droga naleca do kilku wacicieli istnieje po to, aby lepiej mona byo korzysta ze swoich nieruchomoci
- czci nieruchomoci, w ktrej wyodrbniono wasno lokali, suce do wsplnego uytku, stanowi przedmiot wspw.
b) wspwasno siedlisk
- powstay w wyniku nadawania ziemi na Ziemiach Odzyskanych (przyznawanie siedlisk na wspwasno kliku osadnikw)
- jest to z zasady wspwasno zwyka, z zastrzeeniem e:
1) nie moe zosta zniesiona
2) zasady podzielnego korzystania z siedlisk przez wspwacicieli
c) wspwasno spadkowa
Odrniamy:
1) wasno caej masy spadkowej
2) wspwasno przedmiotw wchodzcych w skad spadku i to jest wspwasno sensu stricto
- mona da zniesienia wspwasnoci tylko w ramach dziau caego spadku
- prawo rozporzdzania udziaem w tej wspwasnoci doznaje pewnych ogranicze
d) wspwasno wsplnot gruntowych
- do zarzdzania sprawami takich wsplnot powoane s spki przymusowe, ktre s tylko zarzdcami gruntu wsplnoty
- wspwacicielami s waciciele gospodarstw rolnych danej wsi lub okolicy, a w wypadku gruntw lenych inni mieszkacy
tej okolicy
- jest to wspwasno zwyka, ale swoista pod tym wzgldem, i:
1) nie mona da zniesienia wspwasnoci z wyjtkiem objcia jej gruntw scaleniem wtedy decyduje wikszo
bezwzgldna wspwacicieli
2) wspwaciciele maj bardzo ograniczone prawo zbywania udziaw
- SN: do takiej wspwasnoci nie maj zastosowania przepisy KC
udzia we wspwasnoci jest wycinkiem prawa wasnoci ze swej istoty jest prawem wasnoci dlatego do
wspwasnoci stosuje si odpowiednio przepisy odnoszce si do wasnoci (bezporednio)
- wrd uprawnie wspwaciciela znajduj si swoiste uprawnienia wspwasnociowe np. prawo do dania zniesienia
wspwasnoci

17

-wspwaciciel podlega ograniczeniom swoistym tylko dla wspwasnoci np. obowizek liczenia si z uprawnieniami
innych wacicieli
Powstawanie wspwasnoci zwykej:
a) ze spadkobrania (jeli spadek przechodzi na kilku spadkobiercw)
b) z czynnoci prawnej (kupno jednej rzeczy przez kilku nabywcw)
c) ex lege na skutek zasiedzenia
d) ex lege z poczenia / pomieszania rzeczy ruchomych
e) z orzeczenia sdowego (jeli sd znoszc wspwasno przyznaje rzecz wspln kilku wacicielom)
regulacja wspwasnoci do w. cznej odnosz si przepisy dotyczce stosunkw, z ktrych ona wynika, w. zwyka jest
uregulowana za w KC (art. 195-221 i przepisy prawa spadkowego + inne przepisy (odpowiednio) dotyczce wasnoci)
Problem wsplnoci praw:
- jeli istnieje wsplno praw innych ni prawo wasnoci per analogiem stosujemy przepisy dot. wspwasnoci
- przykady: wsplne prawo autorskie, wsplno majtkowa, wsplno praw obligacyjnych np. najmu

21 Udziay wspwacicieli
udzia wyraa zakres uprawnie wspwaciciela wzgldem rzeczy wsplnej i jest okrelany uamkowo
- prawo wasnoci caej rzeczy przysuguje niepodzielnie wszystkim wspwacicielom
- udzia jest prawem, ktre naley do wspwaciciela
art. 197 domniemywa si, e udziay wspwacicieli s rwne praesumptio iuris tantum wzruszalne, stosuje si tylko w
wypadkach, gdy nie mona ustali udziaw we wspwasnoci
zasada kady wspwaciciel moe rozporzdza swoim udziaem bez zgody innych wspwacicieli
Rozporzdzanie udziaem:
- zbycie udziau
- obcienie udziau ograniczonym prawem rzeczowym (ale nie suebnoci)
- ustanowienie na nim prawa obligacyjnego (ale nie najmu)
- zrzeknicie si udziau w nieruchomoci
- rozporzdzanie udziaem na wypadek mierci
Ograniczenia swobodnego rozporzdzania udziaem:
a) w razie sprzeday udziau w nieruchomoci rolnej pozostaym wspwacicielom przysuguje prawo pierwokupu, jeli
prowadz gospodarstwo na wsplnym gruncie
b) rozporzdzanie udziaem w przedmiocie nalecym do spadku jest dopuszczalne tylko za zgod pozostaych spadkobiercw
c) rozporzdzanie udziaem we wspwasnoci przymusowej i wsplnocie gruntowej jest ograniczone

22 Zarzd rzecz wspln

zarzd rzecz wspln podejmowanie wszelkich decyzji i dokonywanie wszelkich czynnoci dotyczcych przedmiotu
wsplnego prawa koniecznych w toku normalnej eksploatacji jak i w sytuacjach nietypowych
rodzaje zarzdu umowny, ustawowy, sdowy
ZARZD USTAWOWY:
a) podstaw jest podzia na czynnoci zwykego zarzdu i czynnoci przekraczajce zwyky zarzd uzupeniany przez
czynnoci zachowawcze
b) podzia ten obejmuje czynnoci prawne (sprzeda), faktyczne (wybr sposobu uprawy gruntu) i czynnoci polegajce na
zaatwianiu wsplnych praw przed sdami i innymi organami
c) o sposobie wykonywania zarzdu decyduje wola stron w czynnociach przekraczajcych zwyky zarzd jednomylno;
w czynnociach zwykego zarzdu wikszo
d) zasad c) uzupenia zasada ingerencji sdu (rozstrzygnicie konkretnej czynnoci / ustanowienie zarzdu sdowego)
e) kady ze wspwacicieli ma obowizek wspdziaania w zarzdzie rzecz wspln
- wspwaciciel sprawujcy zarzd rzecz wspln moe od pozostaych da wynagrodzenia odpowiadajcego
uzasadnionemu nakadowi jego pracy
- wspwaciciel niesprawujcy zarzdu moe da rachunku z zarzdu w odpowiednich terminach
Czynnoci zwykego zarzdu (za doktryn i orzecznictwem):
- zaatwianie biecych spraw zwizanych ze zwyk eksploatacj rzeczy i utrzymaniem jej w stanie niepogorszonym w ramach
aktualnego jej przeznaczenia
- np. decyzja o sposobie uprawy pl, o terminach zbiorw, nawoeniu (biece administrowanie gospodarstwem rolnym)
- zawieranie umw najmu lokali, wykonywanie tych umw, pobieranie czynszu (nieruchomoci miejskie)
czynnoci przekraczajce zwyky zarzd np. zbycie rzeczy, obcienie rzeczy, zmiana jej przeznaczenia

18

Artyku 199:
- do rozporzdzania rzecz wspln oraz do czynnoci przekraczajcych zwyky zarzd potrzebna jest zgoda wszystkich
wspwacicieli
- w braku takiej zgody wspwaciciele, ktrych udziay wynosz min. 50%, mog da rozstrzygnicia przez sd, ktry
orzeknie na podstawie interesu wspwacicieli i celu zamierzonej czynnoci
art. 201 do czynnoci zwykego zarzdu potrzebna jest zgoda wikszoci wspwacicieli
Dziaanie sdu:
a) brak zgody na czynno zwykego zarzdu - kady ze wspwacicieli moe da sdowego upowanienia do dokonania
czynnoci
b) jeli wikszo wspwacicieli postanowi dokona czynnoci raco sprzecznej z zasadami wsplnego zarzdu, kady z
pozostaych wspwacicieli moe da rozstrzygnicia przez sd
czynnoci zachowawcze zmierzaj do zachowania wsplnego prawa przykad: roszczenie windykacyjne wzgldem osoby
trzeciej o wydanie rzeczy wsplnej; wniosek o rozgraniczenie nieruchomoci, rozebranie budynku grocego zawaleniem si
art. 209 kady wspwaciciel moe wykonywa wszelkie czynnoci i dochodzi wszelkich roszcze, ktre zmierzaj do
zachowania wsplnego prawa
ZARZD UMOWNY:
- strony mog umownie okrela zasady zarzdu zupenie inaczej ni przewiduje kodeks lub modyfikujc zarzd ustawowy
- umowa ta jest czynnoci przekraczajc zwyky zarzd wymagana jest zgoda wszystkich wspwacicieli
ZARZD SDOWY:
- o wyznaczenie zarzdcy sdowego moe si zwrci kady wspwaciciel jeli:
a) nie mona uzyska zgody wikszoci wspwacicieli w istotnych sprawach zwykego zarzdu
b) wikszo wspwacicieli narusza zasady prawidowego zarzdu lub krzywdzi mniejszo
zarzdca moe nim by jeden ze wspwacicieli i osoba trzecia
Skutek zarzdu sdowego:
- wspwaciciele trac prawo do dokonywania czynnoci zwykego zarzdu (uprawnienie to nabywa zarzdca)
- wspwaciciele zachowuj prawo do dokonywania czynnoci przekraczajcych zwyky zarzd

23 Korzystanie z rzeczy wsplnej

rodzaje korzystania ustawowe, umowne, sdowe
KORZYSTANIE USTAWOWE:
Podzia prawa do korzystania z rzeczy:
- prawo do pobierania poytkw z rzeczy (poytki mona dzieli)
- prawo do posiadania rzeczy i do jej uywania (posiadanie przysuguje wspwacicielom niepodzielnie)
Art. 207:
poytki i inne przychody z rzeczy wsplnej przypadaj wspwacicielom w stosunku do wielkoci udziaw
- proporcjonalnie do udziaw ponosz oni wydatki i ciary zwizane z rzecz wspln
- wniosek: wspwaciciel ktry ponis okrelony wydatek na rzecz wspln, moe da proporcjonalnego zwrotu od
pozostaych wspwacicieli
- wspwaciciele zawierajcy zobowizanie z osob trzeci nie s przedstawicielami wspwacicieli niedziaajcych sami
odpowiadaj za takie zobowizania
Art. 206:
- kady wspwaciciel jest uprawniony do wspposiadania rzeczy wsplnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki
daje si pogodzi ze wspposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostaych wspwacicieli
- kady wspwaciciel moe wic posiada ca rzecz i z caej rzeczy korzysta
Ochrona wspposiadania:
wspposiadanie, ktre wymaga wspdziaania zainteresowanych osb np. wspposiadanie gospodarstwa rolnego
- w tym wypadku nie mona da dopuszczenia do posiadania w wypadku utraty takiego uprawnienia
- mona jednak wystpi do sdu o okrelenie innego sposobu korzystania z rzeczy anieli ten ustawowy
wspposiadanie, ktre nie wymaga takiego wspdziaania np. wspposiadanie wsplnej studni, drogi
- wspwaciciel moe tu dochodzi dopuszczenia go do wspposiadania bo taki wyrok jest egzekucyjnie wykonalny
forma te formy ochrony wspwacicieli s ochron petytoryjn (chroni osob, ktrej przysuguje jakie prawo)
KORZYSTANIE UMOWNE:
Podzia nieruchomoci do korzystania (quoad usum):
- kady z wspwacicieli otrzymuje do wycznego uytku fizycznie wydzielon cz nieruchomoci wsplnej

19

- nie jest tosamy ze zniesieniem wspwasnoci wspwasno nadal istnieje

- jest dopuszczalny rwnie w stosunku do gospodarstw rolnych mimo e kiedy zabroni tego SN
Inne formy umownego ustalania zasad korzystania z rzeczy:
- podzia korzystania z rzeczy pod wzgldem czasowym lub wg rodzaju poytkw
- przyznanie prawa bezporedniego korzystania z rzeczy wsplnej jednemu ze wspwacicieli z zastrzeeniem oddawania
pozostaym wspwacicielom czci poytkw w gotwce lub w naturze
KORZYSTANIE SDOWE:
- jeli wspwaciciele nie mog doj do porozumienia w sprawie ustalenia zasad korzystania z rzeczy
- jeli wspwaciciele samowolnie odsuwaj innego(ych) wspwaciciela(li) od posiadania
Cechy takiego korzystania:
- procedura jego ustalania ma charakter postpowania nieprocesowego
- orzeczenie w tej sprawie ma charakter ksztatujcy i powinno zawiera tak tre, jak mogliby nada umowie o korzystaniu z
rzeczy wsplnej sami wspwaciciele
Rodzaje umw przy wspwasnoci:
- umowa ustalajca zasady zarzdu rzecz wspln
- umowa ustalajca zasady korzystania z rzeczy wsplnej
- umowa wyczajca na czas do lat 5 uprawnienie do dania zniesienia wspwasnoci
Reim prawny: [art. 221]
- umowy te odnosz skutek take wzgldem nabywcy udziau, jeli o nich wiedzia lub z atwoci mg si dowiedzie
- to samo dotyczy sdowego ustalenia sposobu korzystania z rzeczy
- po ujawnieniu w ks. wieczystej roszczenia z takich umw uzyskuj skuteczno wzgldem praw nabytych po ujawnieniu

24 Zniesienie wspwasnoci
istota likwidacja stosunku prawnego, jaki czy wspwacicieli
Regulacja zniesienia wspwasnoci:
- kady wspwaciciel moe da zniesienia wspwasnoci [art. 210 zd.1]
- uprawnienie do dania zniesienia wspwasnoci nie przedawnia si [art. 220]
Umowa wyczajca na czas do lat 5 uprawnienie do dania zniesienia wspwasnoci: [art. 220]
- uprawnienie do dania zniesienia wspwasnoci moe by wyczone przez CP na czas nie duszy ni 5 lat
- w ostatnim roku przed upywem terminu mona go przeduy na dalsze 5 lat
- przeduenie mona powtrzy raz
formy zniesienia wspwasnoci umowny i sdowy
forma umowy znoszcej KC nie przewiduje, ale jeli znosi si wspwasno nieruchomoci wymg formy aktu
notarialnego ad solemnitatem
Sdowe zniesienie wspwasnoci:
- dokonuje si w postpowaniu nieprocesowym
- wniosek o SZW moe zgosi kady wspwaciciel oraz prokurator
Sd rozstrzyga ostatecznie rwnie o:
a) wzajemnych roszczeniach z tytuu posiadania
b) roszczeniach wspwacicieli z tytuu:
- nakadw
- korzystania przez niektrych z nich z rzeczy wsplnej w zakresie szerszym ni wynika to z ich udziau
Sposoby zniesienia wspwasnoci:
a) podzia rzeczy wsplnej podzia fizyczny
b) przez przyznanie rzeczy wsplnej jednemu lub kilku wspwacicielom
c) przez sprzeda rzeczy wsplnej - podzia cywilny
ad a)
Podziau fizycznego moe da kady ze wspwacicieli, o ile podzia ten:
a) nie jest sprzeczny z przepisami ustawy (np. gdy obowizuj zakazy podziau)
b) nie jest sprzeczny ze spo.-gosp. przeznaczeniem rzeczy
c) nie pociga za sob istotn zmian rzeczy

20

d) nie pociga za sob znaczne zmniejszenie wartoci rzeczy

Problem podziau budynkw:
- z zasady budynkw dzieli nie mona (ani pionowo ani poziomo)
- podzia pionowy jest dopuszczalny jeli linia podziau przebiega przez cian dzielc budynek na regularne i samodzielne
czci (za Sdem Najwyszym)
- podzia poziomy moe polega na wyodrbnieniu wasnoci lokali ale dziaka na ktrej budynek stoi pozostanie przedm.
wspwasnoci
Charakter ogranicze:
- ograniczenie z pkt. b) (spo.-gosp. przeznaczenie prawa) to np. likwidacja warsztatu produkcyjnego
- ograniczenia z c) i d) odnosz si do wikszoci rzeczy ruchomych
- jeli strony umownie znios wspwasno, obowizuj tylko ograniczenia a) (zgodno z przepisami ustawy)
Kwestie organizacyjne podziau rzeczy:
- sd znoszc wspwasno moe wyrwna warto poszczeglnych udziaw dopatami pieninymi (brak obowizku
wydzielania czci proporcjonalnie do udziaw)
- sd przy podziale gruntu moe obciy czci potrzebnymi suebnociami gruntowymi:
jeli jedna z nieruchomoci utworzonych nie ma dostpu do drogi suebno drogowa (wymg z ustawy o gospodarce
nieruchomociami w stosunku do podziau nieruchomoci ni objtych)
sd moe na wniosek wspwacicieli wydzieli z podlegajcej podziaowi nieruchomoci drog wewntrzn i utworzy na
niej wspwasno dla wacicieli dzielonej nieruchomoci
ad b)
- z reguy stosowane do rzeczy ruchomych, a jeli chodzi o nieruchomoci, to odnosi si do:
1) nieruchomoci lokalowych i dziaek budowlanych, ktrych podzia fizyczny jest niezgodny z planem miejscowym
2) do niepodzielnych nieruchomoci obejmujcych warsztaty usugowe lub produkcyjne
istota w razie takiego zniesienia wspwasnoci pozostali wspwaciciele (ktrym rzeczy nie przyznano) otrzymuj
rwnowarto swoich udziaw pod postaci spat w pienidzu
Sdowe postpowanie przy spatach i dopatach:
- jeli takowe zostay ustalone to sd:
a) oznaczy termin i sposb ich uiszczenia
b) oznaczy wysoko i termin uiszczania odsetek
c) oznaczy w razie potrzeby sposb ich zabezpieczenia
- jeli dopaty i spaty zostay rozoone na raty termin ich uiszczania max 10 lat
- w wypadkach zasugujcych na szczeglne uwzgldnienie sd na wniosek dunika moe odroczy termin zapaty rat
wymagalnych
ad c)
Zniesienie wspwasnoci przez sprzeda rzeczy wsplnej:
- jeli wspwaciciele tak zgodnie postanowi
- w braku wniosku jeli rzecz nie da si podzieli, a okolicznoci danego wypadku przejawiaj za takim zniesieniem
wspwasnoci, a nie za przyznaniem rzeczy jednemu ze wspwacicieli
- sprzeday zarzdzonej przez sd dokonuje si w trybie licytacji (postpowanie egzekucyjne)
Szczeglne zasady znoszenia wspwasnoci nieruchomoci rolnej:
1) Jeli zniesienie wspw. NR przez podzia fizyczny byoby sprzeczne z zasadami prawidowej gospodarki, albo liczba
wydzielonych czci w wyniku podziau jest mniejsza od liczby wspwacicieli, to sd przyzna je temu z nich, na ktrego
wyra zgod pozostali [art. 213]
- w wypadku braku tej zgody sd przyzna GR temu z nich, ktry je prowadzi lub stale w nim pracuje (chyba e interes spo.-gosp.
przemawia za innym wacicielem)
- jeli powysze warunki spenia kilku wspwacicieli lub nikt, sd przyzna GR temu z nich, ktry daje najlepsz gwarancj
naleytego prowadzenia GR
2) Sprzeda GR sd zasdzi:
a) na wniosek wszystkich wspwacicieli
b) gdy nikt nie wyrazi zgody na przyznanie mu GR
3) Wysoko przysugujcych wspwacicielom GR spat ustala si stosownie do zgodnego porozumienia
- jeli go nie ma, spaty mog by obnione ze wzgldu na:
a) typ, wielko i stan GR
b) sytuacj osobist i majtkow wspw. spacajcego i otrzymujcego spat
- nie wyklucza to rozkadania spat na raty i odraczania ich patnoci
- uregulowa dot. obnienia spat i rozkadania ich na raty + odraczania nie stosuje si do spat na rzecz maonka przy znoszeniu
wspwasnoci GR nalecego do wsplnego majtku maonkw

21

Ochrona byych wspwacicieli, ktrzy otrzymali spaty nisze od nalenych:

- jeli wspwaciciel ktry otrzyma GR w wyniku zniesienia wspwasnoci zby nieruchomoci rolne wchodzce w jego skad
przed upywem 5 lat od chwili zniesienia wspwasnoci, a celem zbycia nie jest zapewnienie racjonalnego prowadzenia tego
gospodarstwa, powinien wyda byym wspwacicielom, ktrzy otrzymali spaty nisze od nalenych, korzyci z obnienia
spat proporcjonalnie do ich udziaw (dizus...)
- wspwaciciele, ktrzy nie otrzymali GR, ale zamieszkiwali w nim do chwili zniesienia wspwasnoci, zachowuj
uprawnienie do dalszego zamieszkiwania, max 5 lat od chwili zniesienia wspwasnoci (maoletni od chwili penoletnoci) do
uprawnienia tego odpowiednio stosuje si przepisy o suebnoci mieszkania

ROZDZIA VI WASNO LOKALI

25 Pojcie wasnoci lokali i rozwj ustawodawstwa
rdo Ustawa o wasnoci lokali z 25.04.1994 + Ustawa o spdzielniach mieszkaniowych z 15.12.2000
odrbna wasno lokalu lokal ktry na mocy zasad oglnych jest c.s. nieruchomoci gruntowej, staje si odrbn
nieruchomoci

26 Prawna regulacja odrbnej wasnoci lokali

Przesanki wyodrbniania lokali jako samodzielnych nieruchomoci:
- moe to by lokal o rnym przeznaczeniu (uytkowy, rekreacyjny, gara)
- mona lokal wyodrbni niezalenie od celu (czy korzysta bdzie waciciel budynku, czy odda w najem)
- rozmiary lokalu mog by dowolne
- wyodrbnienie jest dopuszczalne bez wzgldu na to, w jakim budynku lokal si znajduje (may, duy wielomieszkaniowy)
- wyodrbnienie moe obejmowa wszystkie lokale znajdujce si w budynku, albo dotyczy czci z nich
- mona ustanowi odrbn wasno kilku lokali dla jednej osoby
Ograniczenia wyodrbniania lokali:
a) wasno czci budynku moe by ustanowiona w odniesieniu tylko do lokalu (nie mona wyodrbnia pitra)
b) wyodrbniony moe by tylko lokal samodzielny wydzielony w obrbie budynku trwaymi cianami
c) jeli lokale s poczone, to przed ustanowieniem ich odrbnej wasnoci trzeba podj niezbdne roboty pozwalajce na
wyodrbnienie tych lokali
Stwierdzanie samodzielnoci lokali:
- stwierdza starosta w formie zawiadczenia
- w trybie sdowym ustalania odrbnej wasnoci stwierdza sd na podstawie opinii biegego
pomieszczenia przynalene s czciami skadowymi lokali piwnice, strychy, komrki, garae nie musz bezporednio
przylega do lokalu, mog nawet lee w granicach nieruchomoci gruntowej poza budynkiem
Ustanawianie odrbnej wasnoci lokali:
a) w drodze umowy
b) w drodze jednostronnej czynnoci prawnej
c) w drodze orzeczenia sdowego
d) przez spdzielni mieszkaniow
ad a)
- moe by zawarta przez wspwacicieli nieruchomoci lub przez waciciela nieruchomoci i osob nabywajc lokal
- do wanoci umowy wymagana jest forma aktu notarialnego
- do powstania odrbnej wasnoci ponadto wymagany jest wpis do ksigi wieczystej lokalu
Istotne elementy umowy:
- rodzaj, pooenie, rozmiar poszczeglnych lokali + pomieszcze przynalenych
- wielko udziaw przypadajcych wacicielom poszczeglnych lokali we wspwasnoci nieruchomoci wsplnej
- mona w umowie zamieci zasady zarzdu nieruchomoci wspln
ad b)
- moe to zrobi waciciel nieruchomoci dla siebie
- stosuje si odpowiednio przepisy z ppkt. a) [ustanawianie odr. wasnoci lokalu na mocy umowy]
ad c)
Sd moe ustanowi odrbn wasno lokali w orzeczeniu:
a) o zniesieniu wspwasnoci

22

b) o dziale spadku
c) o podziale majtku maeskiego
- tu te wymaga si wpisu do ksigi wieczystej
- w razie powanych zgrzytw midzy wspwacicielami sd moe odstpi od zniesienia wspwasnoci w drodze
wyodrbnienia lokali i np. nieruchomo sprzeda, a kas podzieli
ad d)
- tu te wymaga si formy aktu notarialnego i wpisu do ksigi wieczystej
- w razie likwidacji lub upadoci lub post. egzekucyjnego spdzielni mieszkaniowej spdzielcze wasnociowe prawa do
lokalu przeksztacaj si w odrbn wasno chyba e nabywc budynku lub udziau w nim bdzie inna spdzielnia
mieszkaniowa
Nieruchomo wsplna:
- w razie wyodrbnienia wasnoci lokali, grunt, oraz wszelkie czci budynku i inne urzdzenia, ktre nie su wycznie do
uytku poszczeglnych wacicieli lokali, stanowi przedmiot ich wsplnej wasnoci (wspwasnoci) w czciach uamkowych
- udziay w nieruchomoci wsplnej tworzone s wg stosunku powierzchni uytkowej lokalu (+pomieszczenia przynalene) do
powierzchni uytkowej wszystkich lokali (+ pomieszczenia przynalene)
Cechy tej wspwasnoci:
a) udzia w niej jest prawem zwizanym z wasnoci lokalu moe by przedmiotem obrotu tylko razem z t wasnoci
b) nie mona da jej zniesienia tak dugo, jak dugo trwa odrbna wasno lokali
Dotychczasowy waciciel nieruchomoci:
- nale do niego lokale niewyodrbnione i udzia w nieruchomoci wsplnej adekwatny do powierzchni tych lokali (w sytuacji
niewyodrbnienia wszystkich lokali)
- przysuguj mu takie same prawa co do niewyodrbnionych lokali i NW, jak innym wacicielom lokali wyodrbnionych
dotyczy to te obowizkw (np. przysuguje mu prawo do udziau w zyskach, ale i odpowiada za zobowizania)
- takie niewyodrbnione lokale nazywa si zoona nieruchomo lokalowa stanowi to odrbn nieruchomo
Odrbna wasno lokali w ramach budynku stojcego na gruncie uytkowanym wieczycie:
- grunt ten nie wchodzi w skad nieruchomoci wsplnej
- wacicielom lokali przypadaj udziay w UW odpowiadajce ich udziaom we wspwasnoci NW
- unormowania dotyczce tej NW odnosz si te do wsplnego prawa uytkowania wieczystego
Wsplnota mieszkaniowa:
- tworzy j og wacicieli jest uomn osob prawn
- moe nabywa prawa i zaciga zobowizania, pozywa i by pozywana
- za zobowizania dotyczce NW wsplnota odpowiada bez ogranicze, a kady waciciel lokalu w czci odpowiadajcej jego
udziaowi w NW
Prawa i obowizki wacicieli lokali:
- mog korzysta z rzeczy i rozporzdza rzecz (lokalem) za art. 140
- poytki jakie przynosi NW su pokrywaniu wydatkw na jej utrzymanie, a w wysokoci te wydatki przekraczajcej przypada
proporcjonalnie wacicielom lokali
- maj prawo do wspkorzystania z nieruchomoci wsplnej
- powinien ponosi wydatki zwizane z utrzymaniem lokalu itp. itd....
naruszenie obowizkw jeli waciciel lokalu to czyni, wsplnota mieszkaniowa moe da w trybie procesu, aby sd
nakaza sprzeda jego lokalu w drodze licytacji
Zarzd nieruchomoci wspln:
Sposb ustalania:
- waciciele lokali mog zasady zarzdu ustali w umowie (ustanowienia wasnoci lokali lub pniejszej ale w formie aktu
notarialnego) powierzy go OF lub OP
- jeli tego nie uczyni w umowie lub uchwale obowizuje ich ustawowa regulacja zarzdu NW
- ustawowa regulacja obowizuje rwnie wtedy, jeli waciciele lokali w umowie przekazali osobie trzeciej zarzd NW, a nie
uregulowali tam warunkw zarzdu odmiennie ni w ustawie
Rodzaje zarzdu ustawowego:
- dla wsplnoty do 7 lokali (wyodrbnionych i niewyodrbnionych) stosujemy odpowiednio przepisy KC i KPC dotyczce
zarzdu rzecz wspln we wspwasnoci
- dla wsplnoty o liczbie lokali powyej 7 odrbne regulacje:
zarzd poredni sprawowany jest przez powoane do tego organy:
a) zarzd organ wykonawczy jedno lub wieloosobowy
b) og wacicieli lokali organ kontrolno-stanowicy, ktrego uchway zapadaj wikszoci gosw

23

Uchway wacicieli lokali:

- generalnie wikszo liczy si wg udziaw w nieruchomoci wsplnej
Wyjtki:
a) w umowie lub uchwale podjtej w trybie oglnym okrelono inny sposb gosowania (1 waciciel 1 gos)
b) w nieruchomociach w ktrych:
- suma udziaw we wspwasnoci NW nie wynosi 1
- wikszo udziaw naley do jednego waciciela
- oba powysze warunki spenione s cznie
gosowanie wg zasady 1 waciciel 1 gos wprowadza si wtedy, gdy zadaj tego waciciele o cznym udziale w NW
minimum 1/5
Zarzd:
- kieruje sprawami wsplnoty mieszkaniowej i reprezentuje j na zewntrz oraz w stosunkach wsplnota waciciele
poszczeglnych lokali
- gdy zarzd jest wieloosobowy, OW za wsplnot mieszkaniow skada minimum 2 jego czonkw
- czynnoci zwykego zarzdu zarzd wykonuje samodzielnie
- do czynnoci przekraczajcych zwyky zarzd potrzebna jest uchwaa ogu wacicieli lokali wyraajca na to zgod i
udzielajca zarzdowi penomocnictwa do dokonywania CP z nimi zwizanych
Czynnoci przekraczajce zwyky zarzd:
- przyjcie rocznego planu gospodarczego
- ustalenie wynagrodzenia czonka zarzdu
- podzia nieruchomoci wsplnej
- wytoczenie powdztwa przeciw wacicielowi lokalu naruszajcego jego obowizki
- nabycie nieruchomoci itd.

26a Wasno lokali w spdzielniach mieszkaniowych

Podstawowa materia ustawy o spdzielniach mieszkaniowych z 15.12.2000 r.:
- reguluje nabycie wasnoci lokali w budynkach spdzielni mieszkaniowych
- wprowadza szczeglny system zarzdu nieruchomoci wspln
- w zakresie nieuregulowanym t ustaw zastosowanie znajduj przepisy Ustawy o wasnoci lokali
Uregulowania z ustawy o wasnoci lokali znajdujce tu zastosowanie:
- wpis do ksigi wieczystej + forma aktu notarialnego dla umowy jako condicio sine qua non ustanowienia odr. w. lokali
- udzia w NW jest prawem zwizanym z wasnoci lokalu
- NW stanowi wspwasno wacicieli lokali, a jeli nie wszystkie s wyodrbnione take spdzielni
Istota wasnoci lokali czonkw spdzielni mieszkaniowych:
- moe dotyczy lokalu mieszkaniowego lub uytkowego
- lokal jest umieszczony w budynku wzniesionym lub nabytym przez spdzielni
Sposoby uzyskania wasnoci lokalu przez czonkw spdzielni mieszkaniowych:
a) dostarczenie przez spdzielni lokalu w takiej formie prawnej jeli statut spdzielni przewiduje budowanie i nabywanie
budynkw w celu takiego dostarczenia
1) spdzielnia i jej czonek zawieraj umow o budow lokalu umowa ta obejmuje zobowizanie do ustanowienia odrbnej
jego wasnoci
- umowa ta moe przewidywa inne postanowienia np. obowizki czonka dotyczce wkadu budowlanego
- czonek moe zastrzec, e wsplnie z nim do nabycia wasnoci lokalu bd uprawnione inne osoby
- czonek spdzielni moe si od tej umowy uchyli wypowiadajc j w kadym czasie bez wzgldu na okolicznoci
forma pisemna, ad solemnitatem
2) nastpnie zawierana jest umowa o ustanowienie wasnoci (akt notarialny) w tej umowie jako causa tego rozporzdzenia
wasnoci jest wymienione zobowizanie z umowy o budowie lokalu
Ekspektatywa odrbnej wasnoci lokali:
- roszczenie wobec spdzielni o ustanowienie odrbnej wasnoci lokali powstajce w chwili zawarcia umowy o budow lokalu
- jest zbywalne, dziedziczne i podlega egzekucji razem z wkadem budowlanym
- nie mona go obciy hipotek ani zastawem
- umowa jej zbycia wymaga formy aktu notarialnego
- nabycie staje si skuteczne z chwil przyjcia nabywcy do spdzielni, a jeli nabywa kilka osb z chwil przyjcia jednej z
nich
b) przeksztacenie spdzielczego wasnociowego/lokatorskiego prawa do lokalu we wasno lokali w kadej spdzielni

24

- czonek, ktry ma to pierwsze prawo moe tego dokona speniajc okrelone wymogi finansowe i skadajc odpow. danie
- powstaje wtedy roszczenie o ustanowienie na jego rzecz odrbnej wasnoci lokali
- jeli spdzielnia wyodrbnia uprzednio ten lokal dla siebie roszczenie o przeniesienie jego wasnoci
- moe tego te dokona osoba, ktrej SWPdL przysuguje na skutek dziedziczenia chociaby nie bya czonkiem spdzielni
umowa o przeniesienie/ustanowienie wasnoci powinna zawiera jako causa tego rozporzdzenia, zobowizanie spdzielni
Wyodrbnienie lokalu dla siebie przez spdzielni:
- jeli taki lokal stanie si przedmiotem SWPdL lub SLPdL, wasno spdzielni podlega ograniczeniom:
a) spdzielnia nie moe przenie wasnoci lokalu na inny ni uprawniony ze SWPdL /SLPdL podmiot
b) podmiot ten moe da przeniesienia wasnoci
Zarzd nieruchomoci wspln:
- USM nie przewiduje istnienia wsplnoty mieszkaniowej w rozumieniu UWL
- zarzd ustawowy sprawuje ex lege spdzielnia mieszkaniowa
a) jeli s.m. jest wspwacicielem NW bo nie zostay wyodrbnione wszystkie lokale
b) jeli zostay wyodrbnione wszystkie lokale (doktryna) gdy min. 1 z wacicieli lokali jest czonkiem spdzielni
- w stosunkach z osobami 3cimi s.m. wystpuje we wasnym imieniu
Wykonywanie zarzdu:
- czynnoci zwykego zarzdu s.m. moe wykonywa samodzielnie
- czynnoci przekraczajce zwyky zarzd s.m. wykonuje po uzyskaniu zgody wikszoci wacicieli lokali (z wyjtkiem takich
czynnoci, ktre ustawa poddaje swobodnej kompetencji s.m.)
odpowiedzialno za zobowizania wobec osb trzecich odpowiada s.m.
Obowizki wacicieli lokali:
- uczestniczenie w formie opat wiadczonych spdzielni:
a) w ponoszonych przez s.m. wydatkach zwizanych z eksploatacj i utrzymaniem ich lokali
b) w kosztach zwizanych z wykonywaniem przez s.m. zarzdu NW
c) w wydatkach zwizanych z utrzymaniem/eksploatacj innych nieruchomoci, stanowicych mienie s.m., ktre s przeznaczone
do wsplnego korzystania przez osoby zamieszkae w okrelonych budynkach / osiedlu
- opaty wacicieli lokali bdcych czonkami spdzielni
a) dotycz udziau w wydatkach i obcieniach s.m. z innych tytuw
b) mog by nisze od opat wiadczonych przez wacicieli lokali (nie-czonkw s.m.), jeli s.m. osiga dochd z dzia. gosp.
wysoko opat ustala spdzielnia
Kwestionowanie opat:
- waciciel lokalu, czonek spdzielni najpierw postpowanie wewntrzspdzielcze, potem sd
- waciciel lokalu, nie-czonek spdzielni tylko sd + prawo do zaskarenia uchwa spdzielni, ktre dotycz jego prawa
Prawa i obowizki wacicieli:
- stosuje si odpowiednio przepisy UWL
- wobec osoby ktra dugotrwale zalega z opatami / narusza prawa innych i swoje obowizki zarzd spdzielni, poparty uchwa
wikszoci wacicieli lokali moe wnie do sdu powdztwo o sprzeda przez sd w drodze licytacji lokalu takiej osoby
Wyganicie reimu wasnoci lokali wg USM:
a) wyodrbnienie wasnoci wszystkich lokali w tym budynku (lub w kilku budynkach jeli w skad danej nieruchomoci
wchodzi ich kilka)
b) ustao czonkowstwo wszystkich wacicieli tych lokali
- wtedy stosuje si przepisy UWL WYCZNIE powstaje wsplnota mieszkaniowa itd.

ROZDZIA VII OCHRONA WASNOCI

27 Oglna charakterystyka ochrony wasnoci
cywilistyczna ochrona wasnoci system roszcze przysugujcych wacicielowi w razie naruszenia jego prawa, jest to
ochrona petytoryjna
ochrona petytoryjna ochrona prawa chroni si osob, ktrej przysuguje jakie prawo (chroni naruszenia prawa)
ochrona posesoryjna chroni ona pewien stan faktyczny zwany posiadaniem (chroni naruszanie wadztwa nad rzecz)
podstawowe roszczenia windykacyjne i negatoryjne
roszczenia uzupeniajce wzmacniaj funkcj roszcze/powdztw podstawowych
roszczenie a skarga (powdztwo) powdztwa to procesowa forma dochodzenia roszcze
Powdztwo o ustalenie prawa (art. 189 KPC):
- powd moe da ustalenia przez sd istnienia / nieistnienia stos. prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny

25

28 Roszczenie windykacyjne i negatoryjne

ochrona obiektywna o powstaniu tych roszcze decyduje fakt naruszenia wasnoci przysuguje niezalenie od stanu
psychicznego sprawcy (dobra/za wiara, umylno)
status roszcze mog by przedmiotem obrotu tylko razem z prawem wasnoci, ktremu odpowiadaj; nie mona si ich zrzec
bez zrzeczenia si prawa wasnoci
ROSZCZENIE WINDYKACYJNE:
art. 222 1 waciciel moe da od osoby, ktra wada faktycznie jego rzecz, aeby rzecz zostaa mu wydana, chyba e tej
osobie przysuguje skuteczne wzgldem waciciela uprawnienie do wadania rzecz
Cechy:
- roszczenie o wydanie rzeczy
- roszczenie wypywajce z prawa wasnoci
przedmiot wydanie rzeczy wraz z wszystkimi pobranymi przychodami uzyskanymi przez osob, ktra wadaa bezprawnie
cudz rzecz
legitymowany (materialnie) waciciel rzeczy (i wyjtkowo jeden ze wspwacicieli w ramach czynnoci zachowawczych)
(tzn. komu przysuguje roszczenie)
legitymowany procesowo jw. + Rzecznik Praw Obywatelskich i prokurator (tzn. uprawniony do wytoczenia powdztwa)
legitymacja bierna kada osoba, ktra faktycznie wada rzecz + jeli pastwowa OP wada rzecz bezprawnie, powdztwo
kierujemy przeciwko tej p. OP a nie przeciwko SP
Wydanie rzeczy:
- najczciej do rk waciciela
- ale jeeli np. uytkownik zosta pozbawiony wadztwa nad rzecz, waciciel wnosi powdztwo windykacyjne o zwrcenie
rzeczy temu uytkownikowi
ciar dowodu spoczywa na powodzie, przedmiotem dowodu jest fakt, i jest on wacicielem chyba e nieruchomo ma
ksig wieczyst wtedy domniemanie wasnoci wynikajce z wpisu
dowody waciciel moe korzysta z wszelkich dowodw
Kierunki obrony legitymowanego biernie:
- zaprzeczenie wasnoci jeli powd nie udowodni wasnoci, powdztwo zostaje oddalone
- zarzut braku legitymacji pozwany zaprzecza, e wada faktycznie rzecz
- roszczenia nie uwzgldnia si, jeli pozwanemu przysuguje skuteczne wzgldem waciciela uprawnienie do wadania rzecz
(zarzut hamujcy) hamuje realizacj rei vindicatio na czas przysugiwania pozwanemu tego uprawnienia
- zarzut naduycia prawa waciciel dajc wydania rzeczy wykonuje swoje prawo sprzecznie z ZWS ocenia si to
powcigliwie, a powdztwo oddala si niezmiernie rzadko i zupenie wyjtkowo (za SN)
Przedawnienie roszczenia windykacyjnego:
- z reguy roszczenia majtkowe ulegaj przedawnieniu
- roszczenie windykacyjne dotyczce nieruchomoci nie przedawnia si
- roszczenie windykacyjne dotyczce rzeczy ruchomych przedawnia si po upywie 10 lat
ROSZCZENIE NEGATORYJNE:
art. 222 2 przeciwko osobie, ktra narusza wasno w inny sposb anieli przez pozbawienie waciciela wadztwa
faktycznego nad rzecz, przysuguje wacicielowi roszczenie o przywrcenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie narusze
przykady bezprawne wkroczenie na teren nieruchomoci, owienie ryb z czyjego stawu, nie dotyczy to si przyrody (np.
oberwanie si skarpy)
Moliwoci:
- danie zaniechania dalszych narusze (jeli istnieje obawa ich powtrzenia)
- danie przywrcenia stanu zgodnego z prawem (np. rozebranie bezprawnie wzniesionego budynku)
- zdarza si, e actio negatoria skutkuje obiema powyszymi dyspozycjami
legitymacja czynna materialna: waciciel, procesowa: ponadto RPO i prokurator
legitymacja bierna ten, kto cudze prawo wasnoci narusza w inny sposb, anieli przez pozbawienie waciciela wadztwa
faktycznego
ciar dowodu dowd wasnoci na wacicielu powd moe korzysta z domniemania wasnoci wynikajcego z faktu
posiadania
przedawnienie 10 lat dla rzeczy ruchomych, brak przedawnienia dla nieruchomoci

29 Roszczenia uzupeniajce
26

Rodzaje:
a) roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy
b) roszczenie o zwrot poytkw lub ich rwnowartoci
c) roszczenie o odszkodowanie za szkod spowodowan zuyciem rzeczy, jej pogorszeniem lub utrat
Charakter:
- uzupeniaj rei vindicatio tak, e tylko razem z nimi moe ono zrwnoway strat spowodowan utrat wadztwa nad rzecz
- mog by dochodzone oddzielnie
- mog by samoistnym przedmiotem obrotu
Zastosowanie:
- stosunki midzy wacicielem a posiadaczem samoistnym (wadajcym rzecz jak waciciel)
- odpowiednio stosuje si te przepisy do stosunkw midzy wacicielem rzeczy a posiadaczem zalenym (wadajcym rzecz jak
inny uprawniony anieli waciciel)
- nie stosuje si ich do stosunkw z posiadaczami zalenymi, jeli co innego wynika z przepisw regulujcych ich stosunek z
wacicielem
Przedawnienie:
- roszczenia te przedawniaj si z upywem 1 roku od zwrotu rzeczy
- jeli zwrot rzeczy nie nastpi, przedawniaj si z upywem lat 10
ochrona subiektywna roszczenia te s zalene od dobrej / zej wiary posiadacza
Regulacje:
a) posiadacz jest w dobrej wierze
- nie powstaj adne roszczenia uzupeniajce, bo posiadacz:
1) nie jest zobowizany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy
2) nie jest odpowiedzialny za jej zuycie, pogorszenie lub utrat
3) nabywa wasno poytkw naturalnych odczonych od rzeczy w czasie jego posiadania
4) zachowuje poytki cywilne, ktre stay si w tym czasie wymagalne
- ale jeli uzyska odszkodowanie za utracon rzecz, musi je przela na waciciela zgodnie z bezpodstawnym wzbogaceniem
b) posiadaczowi mona przypisa z wiar
1) jest zobowizany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy
2) jest odpowiedzialny za jej zuycie, pogorszenie lub utrat chyba e nastpioby to rwnie gdyby rzecz znajdowaa si w
posiadaniu uprawnionego
3) musi zwrci pobrane poytki / rwnowarto
4) musi zwrci rwnowarto poytkw niepobranych z powodu zej gospodarki
c) posiadacz jest w dobrej wierze, ale dowiedzia si o wytoczonym przeciwko niemu rei vindicatio:
- stosuje si t regulacj rwnie wtedy, gdy samoistny posiadacz rzeczy bdcej przedmiotem wasnoci pastwowej zosta
wezwany do wydania rzeczy przez odpowiedni organ pastwowy
1) jest zobowizany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy
2) jest odpowiedzialny za jej zuycie, pogorszenie lub utrat chyba e nastpio to bez jego winy
3) musi zwrci pobrane poytki / rwnowarto

30 Roszczenia z tytuu nakadw

zasada waciciel zobowizany jest zwrci posiadaczowi nakady, ale znowu zaley to od dobrej/zej wiary posiadacza
Zwrot nakadw:
a) posiadacz jest w dobrej wierze
- moe da zwrotu nakadw, zalenie od ich rodzaju:
nakady konieczne celem jest utrzymanie rzeczy w stanie zdatnym do normalnego uytku (naprawy, zasiewy, remonty, podatki
biece, utrzymanie zwierzt)
- posiadacz moe domaga si ich zwrotu o tyle, o ile nie znajduj pokrycia w korzyciach, ktre uzyska
inne nakady zmierzajce do ulepszenia rzeczy (uyteczne) albo nadania jej charakteru lub wygldu odpowiadajcego
upodobaniu tego kto nakady wykonuje (zbytkowne)
- posiadacz moe si domaga ich zwrotu o tyle, o ile zwikszaj warto rzeczy w chwili jej wydania wacicielowi
b) posiadaczowi mona przypisa z wiar
- moe da zwrotu tylko nakadw koniecznych o tyle, o ile waciciel wzbogaciby si jego kosztem (czyli jeli rzecz po
nakadach ma warto > ni bez nakadw)
c) posiadacz jest w dobrej wierze, ale dowiedzia si o wytoczonym przeciwko niemu rei vindicatio:

27

- stosuje si t regulacj rwnie wtedy, gdy samoistny posiadacz rzeczy bdcej przedmiotem wasnoci pastwowej zosta
wezwany do wydania rzeczy przez odpowiedni organ pastwowy
- moe da zwrotu jedynie nakadw koniecznych, jeli dokona ich po tym dowiedzeniu si / wezwaniu (jeli dokonma ich
przed, traktowany jest jak posiadacz w dobrej wierze)
- jednak jest w lepszej sytuacji, bo moe da zwrotu nakadw nawet jeli nie wzbogaciyby one waciciela
Zwrot rzeczy poczonych:
- posiadacz w dobrej wierze przywracajc stan poprzedni moe zatrzyma przedmioty, ktre poczy z rzecz (nawet jeli stay
si jej c.s.)
- w dwch pozostaych sytuacjach rzeczy te moe zatrzyma waciciel za zwrotem ich rwnowartoci i kosztw robocizny
albo za zwrotem sumy, o ktr zwikszya si warto rzeczy
przedawnienie roszczenia o zwrot nakadw przedawniaj si po roku od zwrotu rzeczy
ROSZCZENIE O WYKUP:
roszczenie o wykup ma je osoba, ktra budynek wzniosa oraz waciciel, bo moe by zainteresowany takim zaatwieniem
sprawy
Przesanki powstania roszczenia o wykup dla osoby, ktra wzniosa budynek:
a) posiadanie samoistne roszczenie nie przysuguje np. dzierawcy albo posiadaczowi zalenemu, ktry wada rzecz jak
dzierawca
- jeli budynek wznioso kilka osb, kadej z nich przysuguje roszczenie o przeniesienie udziau odpowiedniej cz. nieruchomoci
b) dobra wiara posiadacza z przyczyn usprawiedliwionych nie wie, e nie przysuguje mu prawo wasnoci dziaki, na ktrej
wznosi budynek
- koncepcja porednia w dobrej wierze jest posiadacz, ktry nie wie, e nie przysuguje mu prawo wasnoci dziaki; ale na
rwni z nim traktuje si, na potrzeby stosowania art. 231, posiadacza bdcego formalnie w zej wierze, ale jeli ze wzgldu na
szczeglne okolicznoci danego przypadku wymagaj tego ZWSy
c) wzniesienie budynku lub innego urzdzenia tamy, urzdzenia melioracyjne, silosy, kanay, ogrodzenie dziaki (za SN) na
powierzchni lub pod powierzchni grutnu
d) znaczna rnica wartoci wzniesionej budowli i dziaki zajtej pod budow ta pierwsza odbiega w sposb istotny od
wartoci zajtej dziaki
e) brak sprzecznoci takiego roszczenia z interesem spo.-gosp. np. szkodliwa konfiguracja gruntw za orzecznictwem SN
Przesanki powstania roszczenia dla waciciela:
- przesanki c,d,e obowizuj
- roszczenie przysuguje wacicielowi wzgldem kogokolwiek, kto budynek wznis czyli nie musi to by posiadacz i nie musi
by w dobrej wierze
- roszczenie nie przysuguje, jeli inne uregulowanie wynika z czcej strony umowy
uwaga roszczenie o wykup przysuguje rwnie osobie, ktra w chwili jego realizacji wspposiadaa zabudowan dziak z
wacicielem nieruchomoci
- osoba ta moe da przeniesienia udziau w zabudowanej dziace
- osoba ta nie moe da wyodrbnienia wasnoci lokalu we wzniesionym budynku
Skutki:
- uprawniony moe da aby nastpio przeniesienie wasnoci dziaki gruntu zajtej pod budow na osob, ktra wzniosa
budowl
- dziaka zajta pod budow = grunt zajmowany przez budowl + grunt potrzebny do racjonalnego jej wykorzystania (np.
podwrze)
- przeniesienie wasnoci nastpuje za odpowiednim wynagrodzeniem (przecitna cena przyjta w obrocie w okolicy)
Forma przeniesienia wasnoci:
a) umowa o przeniesienie wasnoci
b) orzeczenie sdowe zastpuje OW osoby do tego zobowizanej
- jeli wynagrodzenie zostao zapacone, zbdne jest orzekanie o nim w wyroku
przedawnienie roszczenie o wykup nie ulega przedawnieniu, wygasa jednak z chwil utraty posiadania

ROZDZIA VIII UYTKOWANIE WIECZYSTE

31 Pojcie i funkcja spoeczno-gospodarcza uytkowania wieczystego
28

EWOLUCJA STADIALNA UYTKOWANIA WIECZYSTEGO:

a) prawo zabudowy normowane przez zaborcze kodeksy niemieckie i austriackie, a od 1945 przez specjalny dekret
- prawo rzeczowe uprawniajce do wzniesienia za wynagrodzeniem na gruncie stanowicym wasno pastwa lub zwizku ST
jednego lub wicej budynkw
- co do wzniesionych budynkw uprawniony nabywa wasno
- co do gruntu nabywa prawo uytkowania na czas od 30 do 80 lat
b) forma wasnoci podzielonej wprowadzona w Warszawie w 1945 r.
- bya pod postaci dzierawy wieczystej, ktra moga wystpowa obok prawa zabudowy
- dawni waciciele zmunicypalizowanych nieruchom. i pewne kategorie osb mogy t dzieraw otrzyma za symbol. czynszem
c) wasno czasowa wprowadzona w 1946 dekretem prawo rzeczowe
- przeniesienie prawa wasnoci nieruchomoci przez SP lub zwizek ST mogo nastpi z zastrzeeniem, e z upywem
oznaczonego terminu (30-80 lat) wasno powrci samym przez si prawem do zbywcy
- nabywca by wacicielem czasowym, pastwu za przysugiwao ograniczone prawo rzeczowe prawo powrotu
d) swoisty rodzaj uytkowania
- wprowadzony dekretem z 1952 o odstpowaniu przez pastwo nieruchomego mienia nierolniczego na cele mieszkaniowe oraz
na cele budownictwa indywidualnych domw jednorodzinnych
- wprowadzono na te cele form dzierawy oraz tzw. wieczystego uytkowania
- to drugie byo jednak szczegln postaci uytkowania
e) ustawa o gospodarce terenami z 1961 r.
- wprowadzia instytucj uytkowania wieczystego
- prawa a-d staway si z chwil wejcia w ycie ustawy uytkowaniem wieczystym (uregulowao to rozporzdzenie)
Czyje i jakie grunty mona obciy uytkowaniem wieczystym ? [art. 232]
- Skarbu Pastwa
a) pooone w granicach administracyjnych miast
b) pooone poza tymi granicami, ale wczone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji
zada jego gospodarki
- Jednostek Samorzdu Terytorialnego - wszystkie
- Zwizkw Jednostek Samorzdu Terytorialnego - wszystkie
- ale NIE pastwowych i samorzdowych osb prawnych
- na mocy przepisw szczeglnych przedmiotem UW mog by take inne grunty SP, JST i ZJST
Komu przysuguje prawo UW ?
- osobom fizycznym i osobom prawnym
- JST (lub zwizek) co do gruntw innych JST (lub zwizkw)
- SP co do gruntw (Z)JST
celowy charakter UW uytkownik wieczysty zostaje obciony obowizkiem wykorzystania otrzymanej nieruchomoci w
sposb okrelony w umowie (essentialium negotium umowy)
Normatywna regulacja uytkowania wieczystego:
- Kodeks Cywilny art. 232 243 aspekt cywilistyczny, i tak niepeny
- Ustawa o Gospodarce Nieruchomociami kwestie organizacyjne i administracyjnoprawne
- szereg bardziej szczegowych aktw normatywnych (w tym wykonawczych)

32 Tre i zakres wykonywania uytkowania wieczystego

Art. 233:
W granicach wyznaczonych przez:
- ZWSy
- ustawy
- umow o oddanie gruntu SP, JST, ZJST w uytkowanie wieczyste
- uytkownik moe korzysta z gruntu z wyczeniem innych osb
- uytkownik w tych samych granicach moe swoim prawem rozporzdza
Pozytywna strona UW:
Prawo do korzystania z nieruchomoci:
- uytkownik wieczysty musi korzysta z oddanego mu gruntu tylko w sposb okrelony w umowie
- sposb korzystania z gruntu powinien by okrelony w umowie [art. 239 1]
Prawo do rozporzdzania UW:

29

1) uytkowanie wieczyste mona przenie na inn osob (stosuje si odpowiednio przepisy o przeniesieniu wasnoci nier.)
a) przeniesienie jest skuteczne tylko po dokonaniu wpisu do ksigi wieczystej (czynno prawna nie-konsensualna)
b) niepotrzebna jest zgoda Skarbu Pastwa / (Z)JST jako wacicieli
c) przeniesienie to podlega ograniczeniom obrotu nieruchomociami
2) moliwo obcienia UW niektrymi ograniczonymi prawami rzeczowymi
- hipotek, uytkowaniem (ex lege) suebnoci (ex iurisprudentia)
3) moliwo rozporzdzania UW na wypadek mierci
- jest prawem dziedzicznym i zbywalnym
Negatywna strona UW:
- uytkownik moe korzysta z nieruchomoci z wyczeniem innych osb (w tym waciciela)
Waciciel nieruchomoci obcionej UW nie moe przenie wasnoci tej nieruchomoci, chyba e na:
- uytkownika wieczystego
- na JST / ZJST jeli wacicielem jest SP
- na JST inna JST
Wasno budynkw znajdujcych si na gruncie uytkowanym wieczycie:
A. BUDYNKI KTRE ISTNIEJ W MOMENCIE USTANOWIENIA UW:
- z ustanowieniem uytkowania wieczystego zawsze czy si ich sprzeda uytkownikowi wieczystemu
B. BUDYNKI, KTRE ZOSTAY WZNIESIONE PO USTANOWIENIU UW:
Wasnoci uytkownika wieczystego s:
a) budynki i inne urzdzenia wzniesione przez uytkownika wieczystego
b) rwnie jeli zostay wzniesione niezgodnie z umow
c) rwnie jeli nie wznis ich uytkownik wieczysty (a np. posiadacz) doktryna
- prawo wasnoci tych budynkw jest prawem zwizanym z uytkowaniem wieczystym (dzieli jego los)
Uytkowanie wieczyste jako prawo terminowe:
- oddanie gruntu w uytkowanie wieczyste nastpuje na okres 99 lat
- jeli cel gospodarczy UW nie wymaga oddania gruntu na 99 lat, mona ustanowi UW na czas krtszy minimum 40 lat
Przeduenie UW:
- w cigu ostatnich 5 lat przed upywem terminu, uytkownik wieczysty moe da jego przeduenia na okres od 40 do 99 lat
- danie to mona zgosi wczeniej, jeli okres amortyzacji zamierzonych na uytkowanym gruncie jest znacznie duszy ni
czas, ktry pozosta do koca umowy
- odmowa przeduenia tylko ze wzgldu na wany interes spoeczny
- umowa przeduenia w formie aktu notarialnego
Odpatno prawa uytkowania wieczystego:
- z reguy ustanawiane jest za wynagrodzeniem
- art. 238 przez czas trwania swego prawa uytkownik wieczysty uiszcza opat roczn
- pierwsza opata uiszczana obok opat rocznych, najpniej w dniu zawarcia umowy UW od 15 do 25% ceny nieruch.
Opata roczna:
- z gry za cay rok, do 31 marca
- nie pobiera si opaty rocznej za rok, w ktrym ustanowiono uytkowanie wieczyste
Stawki:
- 0,3%:
a) nieruchomoci oddane w UW na cele obronnoci i bezpieczestwa pastwa
b) nieruchomoci oddane w UW na budow obiektw sakralnych itp.
c) oddane w UW na dziaalno charytatywn i pewne gazie dziaalnoci niezarobkowych
1% - cele mieszkaniowe, realizacja urzdze infrastruktury, dziaalno sportowa, inne cele publiczne
2% - na dziaalno turystyczn
3% - wszystkie pozostae cele
Sposb korzystania z nieruchomoci:
- powinien by okrelony w umowie [art. 239 1]
- postanowienia umowy dotyczce sposobu korzystania z nieruchomoci powinny by ujawnione w ksidze wieczystej
Artyku 239 2:

30

Jeeli oddanie gruntu w uytkowanie wieczyste nastpuje w celu wzniesienia budynkw lub innych urzdze na gruncie, to
umowa powinna okrela:
a) termin rozpoczcia i zakoczenia robt
b) rodzaj budynkw / urzdze + obowizek utrzymania ich w naleytym stanie
c) warunki i termin odbudowy w razie zniszczenia albo rozbirki bud./urz. w czasie trwania UW
d) wynagrodzenie nalene UW za budynki/urzdzenia istniejce na gruncie w dniu wyganicia UW

33 Powstanie i wyganicie uytkowania wieczystego

Wymogi do ustanowienia UW:
- stosujemy odpowiednio przepisy o przeniesieniu wasnoci nieruchomoci [art. 234]
- wymagana jest dla umowy forma aktu notarialnego
- wymagany jest wpis do ksigi wieczystej
wymg przetargu ustawa o gospodarce nieruchomociami wymaga przetargu dla ustanowienia uytkowania wieczystego (z
pewnymi wyjtkami np. ustanowienie UW pod tytuem darmym, na rzecz JST itd.)
Zasiedzenie a uytkowanie wieczyste:
- UW nie mona naby w drodze zasiedzenia, jeli nie zostao wczeniej ustanowione zgodnie z prawem
- UW mona naby w drodze zasiedzenia, jeli posiadamy grunt, ktry jest oddany innemu podmiotowi w UW
- w szczeglnoci jeli UW przenis na nas swe prawa, ale do przeniesienia nie doszo z powodu niewanoci umowy
- stosujemy odpowiednio przepisy o zasiedzeniu nieruchomoci
Wyganicie uytkowania wieczystego:
a) upyw czasu na ktry ustanowione zostao uytkowanie wieczyste
b) rozwizanie umowy o ustanowienie UW przez strony
c) konfuzja przejcie UW na waciciela, lub przejcie wasnoci na uytkownika wieczystego
d) rozwizanie umowy przed upywem terminu UW, ze wzgldu na nienaleyte jej wykonywanie przez uytkownika
wieczystego
e) wywaszczenie (chyba, e nastpuje na rzecz podmiotu niebdcego wacicielem obcionego nim gruntu)
Rozwizanie umowy na skutek jej nienaleytego wykonywania przez uytkownika wieczystego:
- moe nastpi przed terminem UW
- jeli uytkownik wieczysty korzysta z gruntu w sposb oczywicie sprzeczny z jego przeznaczeniem wyraonym w umowie
- w szczeglnoci jeli nie dokona zabudowy gruntu w odpowiednim terminie
- waciciel moe sdownie da rozwizania umowy, jeli hipoteza art. 240 zostaa speniona
Problem zrzeczenia si prawa uytkowania wieczystego:
- zrzeczenie si wymaga formy aktu notarialnego nie wymaga jednak wpisu konstytutywnego do ksigi wieczystej
Skutkiem zrzeczenia si prawa uytkowania wieczystego moe by:
a) nabycie tego prawa ex lege przez gmin na zasadach z art. 179 wraz z odrbn wasnoci budynkw na tym gruncie
b) konfuzja jeli gmina jest wacicielem gruntu, ktrego uytkownik wieczysty wyzby si swojego prawa UW wygasa
- odpowiednio stosujemy unormowania odpowiedzialnoci z nieruchomoci za art. 179 2
Wyjtkowe unormowania:
- jeli UW zrzeka si pastwowa lub samorzdowa osoba prawna, prawo to uzyskuje Skarb Pastwa / macierzysta JST
Skutki wyganicia uytkowania wieczystego:
a) wyganicie obcie ustanowionych na tym prawie z wyjtkiem nabycia wasnoci gruntu obcionego UW przez tego UW
b) wyganicie prawa wasnoci budynkw lub innych urzdze przysugujcego uytkownikowi:
- te budynki i urzdzenia staj si czci skadow gruntu na ktrym zostay wybudowane
- uytkownikowi naley si wynagrodzenie odpowiadajce ich wartoci
c) uytkownik ma obowizek wyda nieruchomo wacicielowi waciciel na zasadach oglnych moe da od
uytkownika odszkodowania za szkody wynike z niewaciwego korzystania z oddanego mu gruntu
Przedawnienie roszcze:
- przeciwko UW o naprawienie szkd 3 lata od zwrotu nieruchomoci
- przeciwko wacicielowi o wynagrodzenie za utrat wasnoci budynkw / urzdze 3 lata od zwrotu nieruchomoci
- o wydanie nieruchomoci po wyganiciu UW jako windykacyjne nie przedawnia si

31

ROZDZIA IX PRAWA RZECZOWE OGRANICZONE PRZEPISY OGLNE

34 Pojcie i oglna charakterystyka praw rzeczowych ograniczonych
Cechy ograniczonych praw rzeczowych:
- zapewniaj uprawnionemu tylko cile okrelony zakres uprawnie wzgldem rzeczy
- uprawnienia te okrelane s pozytywnie i wyczerpujco przez ustawowe definicje tych praw
- ustawa moe nada okrelonemu prawu rzeczowemu charakter ograniczony bd wyranie, bd w ten sposb, e przyznaje mu
takie cechy, ktre cznie skadaj si na istot prawa rzeczowego
Katalog praw rzeczowych ograniczonych:
uytkowanie w tym jego szczeglna odmiana: timesharing
suebnoci
zastaw w tym jego szczeglne odmiany: zastaw rejestrowy i zastaw skarbowy
hipoteka
spdzielcze wasnociowe prawo do lokalu obejmuje dawne spdzielcze prawo do lokalu uytkowego i mieszkaniowego
prawo do domu jednorodzinnego w spdzielni mieszkaniowej jest prawem rzeczowym ograniczonym, ale w wietle
obowizujcego prawa nie mona ju takich praw ustanawia
ciary realne rwnie s prawem rzeczowym ograniczonym, utrzymuj si w mocy te, ktre istniay z chwil wejcia w ycie
KC
Systematyka praw rzeczowych ograniczonych:
a) polegajce na korzystaniu z rzeczy zapewniaj uprawnionemu wadztwo nad rzecz
- uytkowanie, suebnoci, spdzielcze wasnociowe prawo do lokalu
b) nie zapewniaj korzystania z rzeczy, ale chroni uprawnionego tak, e moe on zaspokoi swoj wierzytelno z rzeczy takim
prawem obcionej
- zastaw i hipoteka
Przedmiot ograniczonych praw rzeczowych:
- mog nim by rzeczy
- mog nim by niektre prawa przy uytkowaniu, zastawie, hipotece
- tylko rzeczy ruchome zastaw
- tylko nieruchomoci spdzielcze wasnociowe prawo do lokalu, hipoteka, suebnoci
- zarwno nieruchomoci jak i rzeczy ruchome uytkowanie (bardzo rzadko w stos. do rzeczy ruchomych)
Bezwzgldny charakter praw rzeczowych ograniczonych:
- s skuteczne erga omnes
- wynika z nich bierny obowizek innych osb (w tym waciciela) polegajcy na powstrzymaniu si od dziaa, ktre
uniemoliwiaj lub utrudniaj wykonywanie OPR (ograniczonych praw rzeczowych)
- prawem rzeczowym moe by te takie prawo, z ktrego wynika obowizek pozytywnych wiadcze dla waciciela (tego
prawa):
a) ciary realne
b) spdzielcze prawo do lokalu spdzielnia musi dba o stan domu i poszczeglnych lokali
Regulacja:
- przepisy oglne art. 244-251 KC
- zastaw, uytkowanie, suebnoci odpowiednie rozdziay KC
- zastaw rejestrowy ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastaww
- hipoteka ustawa o ksigach wieczystych i hipotece
- spdzielcze wasnociowe prawo do lokalu ustawa o spdzielniach mieszkaniowych odnosi si rwnie do istniejcych
jeszcze praw do domu jednorodzinnego w spdzielni mieszkaniowej
- tre praw rzeczowych ktre nie mog ju powstawa, a utrzymuj si nadal, regulowana jest wg dawnych przepisw

35 Powstanie i wyganicie praw rzeczowych ograniczonych oraz sytuacja prawna osb, ktrym te
prawa przysuguj
Zasada oglna:
- przepisy oglne dot. OPR przewiduj jeden sposb ich powstania w drodze czynnoci prawnej
- inne sposoby wynikaj z unormowa przepisw szczeglnych
POWSTAWANIE PRAW RZECZOWYCH OGRANICZONYCH:
1) Umowa waciciela z osob, ktra w ten sposb nabywa OPR:

32

- z zastrzeeniem ustawowych wyjtkw, do ustanowienia OPR stosujemy odpowiednio przepisy o przeniesieniu wasnoci
(konsensualno, przyczynowo, kwestia umowy zobowizujcej)
Wyjtki od tego odpowiedniego stosowania przepisw o przeniesieniu wasnoci:
- prawo rzeczowe moe by ustanowione na nieruchomoci z zastrzeeniem warunku lub terminu
- forma aktu notarialnego jest wymagana tylko dla owiadczenia waciciela nieruchomoci owiadczenie drugiej strony moe
by nawet dorozumiane
- do ustanowienia hipoteki wymagany jest wpis do ksigi wieczystej (wyjtek od zasady konsensualnoci)
- do ustanowienia zastawu wydanie rzeczy
- do ustanowienia zastawu rejestrowego wpis do rejestru zastaww rejestrowych
1a) Jednostronna czynno prawna:
- w sytuacjach wyjtkowych, przewidywanych przez przepisy ustawy o obligacjach
- odnosi si to tylko do OPR o charakterze zastawniczym wystarczy jednostronne OW waciciela rzeczy obcianej
2) Orzeczenie sdowe:
- ustanowienie suebnoci drogi koniecznej
- ustanowienie suebnoci w orzeczeniu o zniesienie wspwasnoci
- powstawanie hipoteki przymusowej
3) Decyzja administracyjna:
- powstanie suebnoci gruntowej w wyniku wywaszczenia
- powstanie zastawu skarbowego i hipoteki przymusowej zabezpieczajcej nalenoci podatkowe
4) Zasiedzenie tylko w odniesieniu do suebnoci gruntowej
5) Z mocy prawa zastaw w pewnych sytuacjach + hipoteka w bardzo ograniczonym zakresie
ZMIANA TRECI PRAW RZECZOWYCH OGRANICZONYCH:
- umowna zmiana treci OPR musi si mieci w granicach wyznaczonych przez ustaw
- przykady: zmiana suebnoci przechodu na suebno przejazdu, ograniczenie prawa do pob. niektrych poytkw odnonie
uytkowania
Wymogi:
- do zmiany treci OPR potrzebna jest umowa midzy uprawnionym a wacicielem rzeczy obcionej
- jeli OPR jest ujawnione w ksidze wieczystej do zmiany treci dodatkowo potrzebny jest odpowiedni wpis
- umowa ta ma charakter konsensualny (nie liczc powyszego wyjtku)
Jeli zmiana treci dotyka osoby trzeciej:
- wymagana jest zgoda osoby trzeciej (przez OW zoone jednej ze stron)
- brak spenienia tego wymogu bezskuteczno zawieszona
PRZENIESIENIE PRAW RZECZOWYCH OGRANICZONYCH:
- w drodze czynnoci prawnej prawo przechodzi na inn osob
Ograniczenia:
- uytkowanie (bez timesharingu) oraz suebnoci osobiste s niezbywalne
- suebno gruntow jako prawo zwizane mona przenie tylko razem z prawem wasnoci nieruchomoci
- zastaw i hipoteka mog by przeniesione tylko razem z wierzytelnoci, ktr zabezpieczaj
- spdzielcze prawo do lokalu jest przenoszalne
Przeniesienie OPR na nieruchomoci:
- wymaga umowy midzy uprawnionym a nabywc
- jeli OPR jest ujawnione w ksidze wieczystej, potrzebny jest do niej wpis chyba e przepis szczeglny stanowi inaczej
KOLIZJA OGRANICZONYCH PRAW RZECZOWYCH:
Istota:
- dwa prawa nie mog by rwnoczenie wykonywane
- honorowanie jednego prawa moe wpyn na warto innego prawa
- pene zaspokojenie jednego prawa uniemoliwia zaspokojenie innego prawa
zasada pierwszestwa najpierw ulega zaspokojeniu lub innej realizacji prawo, ktremu suy pierwszestwo, a dopiero gdy to
jest moliwe, kolejne prawo
art. 249 1 jeli kilka OPR obcia t sam rzecz, prawo powstae pniej nie moe by wykonywane z uszczerbkiem dla
prawa powstaego wczeniej

33

zastosowanie do wikszoci rzeczy ruchomych + do nieruchomoci niemajcych urzdzonej ksigi wieczystej

Pierwszestwo OPR na nieruchomoci:
- w wypadku zbiegu praw niewpisanych do ksigi wieczystej zasada oglna art. 249 1
- w wypadku zbiegu prawa niewpisanego z prawem wpisanym do ks. wieczystej pierwszestwo ma bez wzgldu na czas
powstania prawo wpisane do ksigi wieczystej
- w wypadku zbiegu praw wpisanych do ksigi wieczystej:
a) decyduje chwila (dzie w odniesieniu do zastaww rejestrowych i wpisu do rejestru) zoenia wniosku o wpis godzina i
minuta danego dnia, w ktrym wniosek wpyn do sdu
b) prawa wpisane na podstawie wnioskw zoonych rwnoczenie maj rwne pierwszestwo
Ustawowe szczeglne reguy pierwszestwa:
- hipoteka przymusowa zabezpieczajca nalenoci podatkowe ma pierwszestwo przed innymi hipotekami
Umowne reguy pierwszestwa:
- do umownej zmiany pierwszestwa potrzebna jest umowa midzy:
a) tym, czyje prawo ma ustpi pierwszestwa
b) tym, czyje prawo ma uzyska pierwszestwo ustpujcego prawa
- jeli jedno (lub oba) z tych praw s ujawnione w ks. wieczystej potrzebny jest wpis do ksigi wieczystej
- zmiana ta nie moe szkodzi prawom, ktre maj pierwszestwo nisze ni prawo ustpujce, a wysze ni prawo, ktre
nabywa pierwszestwo ustpujcego prawa
- zmiana staje si bezskuteczna, jeli wyganie prawo, ktre ustpio pierwszestwa
Zastrzeenie waciciela nieruchomoci:
- ustanawiajc OPR, ktre ma by wpisane do ks. wieczystej, moe zastrzec rwne z nim lub wysze pierwszestwo innego
prawa
- zastrzeenie moe by dokonane po ustanowieniu OPR za zgod uprawnionego
- zastrzeenie pierwszestwa wymaga wpisu do ksigi wieczystej
WYGANICIE OGRANICZONYCH PRAW RZECZOWYCH:
regulacja art. 246 i 247 KC + szczegowe przepisy regulujce poszczeglne OPR
OPR wygasaj:
1) w drodze czynnoci prawnej
- najczciej w drodze umowy uprawnionego z wacicielem
- wystarcza jednostronne OW uprawnionego (wyganicie na skutek zrzeczenia)
- jeli to prawo byo ujawnione w ks. wieczystej, aby wygaso, naley je z niej wykreli (jeli ustawa nie stanowi inaczej)
2) konfuzja i nabycie wasnoci przez uprawnionego
- OPR wygasa, jeli uprawniony nabdzie wasno rzeczy nim obcionej, lub jeli OPR przejdzie na waciciela rzeczy
obcionej
3) upyw terminu - jeli OPR jest terminowe, wygasa po upywie terminu, na jaki zostao ustanowione
4) niewykonywanie OPR przez 10 lat - dotyczy uytkowania i suebnoci
5) z mocy wyroku sdowego - wyrok uwzgldniajcy roszczenie waciciela o zniesienie suebnoci
6) decyzja administracyjna np. w trybie wywaszczenia
7) wyganicie wierzytelnoci zabezpieczonej prawem rzeczowym akcesoryjnym
OCHRONA PRAW RZECZOWYCH OGRANICZONYCH:
art. 251 do ochrony OPR stosuje si odpowiednio przepisy o ochronie wasnoci (gwnie roszczenia windykacyjne i
negatoryjne)
Istota:
- stosujemy te przepisy tylko do OPR polegajcych na wadaniu rzecz (uytkowanie, SWPDL, zastaw, niektre suebnoci
(mieszkania))
- w odniesieniu do popularnych suebnoci tylko roszczenie zblione do negatoryjnego (usunicie przeszkd + zaniechanie
dalszych narusze)
- ochrona hipoteki uregulowana w przepisach szczeglnych

36 Ciary realne
Regulacja:
- art. 279-289 prawa rzeczowego z 1946 r. cel: zabezpieczenie rnego rodzaju rent
- dekret o wpisywaniu w ksigach hipotecznych prawa wasnoci nieruchomoci przejtych na cele reformy rolnej (1946) cel:
zabezpieczenie nalenoci SP z tytuu ceny nabycia przez rolnikw ziemi i inwentarza
- dekret o mocy prawnej ksig wieczystych na obszarze Ziem Odzyskanych i Wolnego Miasta Gdaska (1947)

34

Istota:
- ciary realne polegay na obowizku powtarzajcych si wiadcze ze strony kadoczesnego waciciela oznaczonej
nieruchomoci na rzecz:
a) oznaczonej osoby
b) kadoczesnego waciciela innej nieruchomoci
- treci c.r. mogy by tylko wiadczenia w pienidzu lub w innych rzeczach zamiennych oraz w drodze wyjtku
wiadczenia nalene doywotnikowi na podstawie umowy doywocia
Podzia ciarw realnych:
posta zwyka powtarzajce si wiadczenia w pienidzu lub w rzeczach zamiennych
- utrzymuj si w mocy
- jeli nie s ustanowione na czas ycia uprawnionego, waciciel nier. obcionej moe je wykupi po 3miesicznym
wypowiedzeniu
- stosuje si do nich przepisy powoane powyej (z lat 1946-48)
posta szczeglna wiadczenia nalene doywotnikowi
- wygasy, bo znalazy inne zabezpieczenie (art. 910 KC)

ROZDZIA X UYTKOWANIE
37 Pojcie i funkcja spoeczno-gospodarcza uytkowania oraz zasady wsplne dla wszystkich
wypadkw uytkowania
EWOLUCJA FUNKCJI UYTKOWANIA:
funkcja alimentacyjna w prawie rzymskim i prawie rzeczowym z 1946 uytkowanie ustanawiane dla celw
konsumpcyjnych, zabezpieczajce egzystencj okrelonych osb
funkcja produkcyjna w Polsce ludowej, na skutek nacjonalizacji pastwo stao si wacicielem ogromnych obszarw
potrzeba odpowiedniego ich zagospodarowania
Dziaki pracownicze:
to forma eksploatowania gruntw rolnych
- zakada je i prowadzi wycznie Polski Zwizek Dziakowcw otrzymuje grunty rolne od SP lub gminy
- z zasady PZD otrzymuje te grunty w uytkowanie, moe to jednak by te uytkowanie wieczyste
- dziakowcy otrzymuj prawo uytkowania dziaek od PZD:
a) jeli PZD ma uytkowanie gruntw status tego uytkowania dziakowcw jest niejasny
b) jeli PZD ma uytkowanie wieczyste uytkowanie dziakowca jest ustanowione w drodze umowy z dziakowcem w formie
aktu notarialnego + wpis do ksigi wieczystej odpowiada to instytucji uytkowania z KC
timesharing OF mog corocznie, przez okrelony czas korzysta z pomieszcze lub domw, okrelanych jako wakacyjne, w
celu wypoczynku lub innym niepolegajcym na prowadzeniu dziaalnoci gospodarczej
TRE UYTKOWANIA:
art. 252 rzecz mona obciy prawem do jej uywania i pobierania jej poytkw
Uprawnienia tworzce tre uytkowania:
a) prawo do uywania rzeczy
b) prawo do pobierania poytkw z rzeczy
c) odnonie timesharingu prawo do zbycia takiej formy uytkowania
Ograniczenia korzystania z rzeczy:
Wynikaj:
a) z przepisw oglnych o uytkowaniu
- obowizek przestrzegania zasad prawidowej gospodarki
- moe pobiera tylko poytki z rzeczy (inne korzyci np. budulec z rozbieranego budynku przypadaj wacicielowi)
- ponadto mona ograniczy zakres uytkowania przez wyczenie niektrych poytkw rzeczy
b) z przepisw szczeglnych o uytkowaniu
Przedmiot uytkowania:
- moe by nim rzecz ruchoma bd nieruchomo (w odniesieniu do timesharingu wycznie nieruchomo)
- uytkowanie obcia rzecz jako cao wraz z c.s. i (w braku innego zastrzeenia) przynalenociami
- wykonywanie uytkowania mona ograniczy do oznaczonej czci rzeczy (w timesharingu to regua) jednak samo
uytkowanie OBCIA CA RZECZ
- z zasady przedmiotem uytkowania mog by rzeczy niezuywalne

35

Uytkowanie niewaciwe (quasi-ususfructus):

- uytkowanie to obejmuje pienidze lub inne rzeczy oznaczone co do gatunku
- z chwil wydania mu tych przedmiotw uytkownik staje si ich wacicielem
- z chwil wyganicia uytkowania uytkownik musi zwrci takie same rzeczy wg przepisw o zwrocie poyczki
Uytkowanie praw:
- przedmiotem uytkowania mog by take prawa (np. udzia we wspwasnoci, obligacje, wierzytelnoci)
- poytki jakie to prawo przynosi, przypadaj uytkownikowi
- do takiego uytkowania odpowiednio stosujemy przepisy o uytkowaniu rzeczy
- do ustanowienia takiego uytkowania stosujemy przepisy o przeniesieniu prawa (bdcego przedm. uytkowania)
Zesp rodkw produkcji jako przedmiot uytkowania:
- jeli uytkowanie obejmuje okrelony zesp rodkw produkcji, to:
a) uytkownik moe w granicach prawidowej gospodarki zastpowa poszczeglne skadniki innymi
b) wczone w ten sposb skadniki staj si wasnoci waciciela uytkowanego zespou rodkw produkcji
- jeli uytkowany zesp rodkw produkcji ma by zwrcony wg oszacowania:
a) uytkownik nabywa wasno jego poszcz. skadnikw z chwil, gdy zostay mu wydane
b) po ustaniu uytkowania zobowizany jest zwrci zesp tego samego rodzaju i wartoci, chyba e zastrzeono inaczej
przykady gospodarstwo rolne, rzecz zbiorowa (np. stado owiec)
Cechy uytkowania:
a) jest najszerszym spord tradycyjnych ograniczonych praw rzeczowych
b) jest prawem niezbywalnym (z wyjtkiem timesharingu)
- uytkownik moe jednak odda przedmiot uytkowania do eksploatacji innej osobie np. dzierawa, najem
c) jest prawem terminowym lub bezterminowym (w zalenoci na czyj rzecz zostao ustanowione)
- timesharing mona ustanowi na okres od 3 do 50 lat
d) moe by odpatne bd ustanawiane bez wynagrodzenia
- timesharing jest odpatny ryczatowe wynagrodzenie
Stosunki obligacyjne czce waciciela i uytkownika, a zwizane z uytkowaniem:
a) obowizek wykonywania prawa uytkowania zgodnie z zasadami prawidowej gospodarki
b) uytkownik ponosi ciary, ktre zgodnie z wymaganiami zasad prawidowej gospodarki powinny by pokrywane z poytkw
rzeczy (w stos. wzajemnych midzy wacicielem a uytkownikiem)
c) waciciel nie ma obowizku czyni nakadw na rzecz obcion uytkowaniem jeli je poczyni, moe od uytkownika
da ich zwrotu wg przepisw o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia
d) uytkownik musi dokonywa napraw i innych nakadw zwizanych ze zwykym korzystaniem z rzeczy
- ale o potrzebie innych napraw lub nakadw powinien niezwocznie zawiadomi waciciela i zezwoli mu na dokonanie
potrzebnych robt
- jeli uytkownik poczyni nakady do ktrych nie by zobowizany odpowiednio stosuje si przepisy o prowadzeniu
cudzych spraw bez zlecenia
e) uytkownik powinien niezwocznie zawiadomi waciciela jeli osoba trzecia dochodzi przeciw niemu roszcze
dotyczcych wasnoci rzeczy
Powstanie uytkowania:
czynno prawna dokonana przez waciciela z przyszym uytkownikiem
Wyganicie uytkowania:
1) w drodze czynnoci prawnej
- najczciej w drodze umowy uprawnionego z wacicielem
- wystarcza jednostronne OW uprawnionego (wyganicie na skutek zrzeczenia)
2) konfuzja i nabycie wasnoci przez uprawnionego
3) upyw terminu - wygasa po upywie terminu, na jaki zostao ustanowione
4) niewykonywanie uytkowania przez 10 lat - nie dotyczy timesharingu
5) decyzja administracyjna np. w trybie wywaszczenia
Obowizki uytkownika zwizane z wyganiciem uytkowania:
- zwrot rzeczy wacicielowi w takim stanie, w jakim powinna si znajdowa zgodnie z przepisami o wykonyw. uytkowania
Roszczenia waciciela:
a) o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy
b) o zwrot nakadw na rzecz (rwnie przypadajce uytkownikowi wzgldem waciciela)
- przedawniaj si z upywem roku od zwrotu rzeczy

38 Uytkowanie przez osoby fizyczne

- wywody w tym paragrafie dotycz rwnie timesharingu, chyba e jest zastrzeenie nie dotyczy timesharingu
Ograniczenie uprawnie OF jako uytkownika:

36

- jak kady uytkownik moe uywa rzeczy i pobiera z niej poytki

- dodatkowo musi zachowa substancj rzeczy i jej dotychczasowe przeznaczenie:
a) obejmuje to zakaz wznoszenia nowych budynkw na uytkowanym przez OF gruncie
b) nie obejmuje wzniesienia budynku na miejscu budynku nienadajcego si do uytku, jeli ten budynek jest niezbdny do
dalszego korzystania z nieruchomoci przez uytkownika
Dodatkowe uprawnienia OF jako uytkownika: [ a) nie dotyczy timesharingu]
a) moe zbudowa i eksploatowa na gruncie nowe urzdzenia suce do wydobywania kopalin zgodnie z przepisami prawa
geologicznego i grniczego
- jednak musi odpowiednio wczenie zawiadomi waciciela o takim zamiarze
- waciciel moe jednak da zaniechania tych dziaa lub zabezpieczenia roszczenia o naprawie szkody, jeli naruszaj one
zasady prawidowej gospodarki, lub zmieniaj przeznaczenie gruntu
b) uytkownik moe w pomieszczeniach zakada nowe urzdzenia w takich granicach jak najemca
- np. radio, owietlenie, telefon i inne podobne urzdzenia
- tylko jeli ich zaoenie nie sprzeciwia si przepisom ani nie zagraa bezpieczestwu nieruchomoci
Terminowo uytkowania przez OF:
- ustanawiane na okres zawarty w umowie
- wygasa najpniej z chwil mierci uprawnionego [nie dotyczy timesharingu]
- nie wchodzi tym samym do spadku ani nie przechodzi na spadkobiercw
Zabezpieczenie:
Waciciel moe z wanych powodw (np. niebezpieczestwo dewastacji przedmiotu uytkowania):
a) da od uytkownika zabezpieczenia, wyznaczajc mu okrelony termin
b) po bezskutecznym upywie tego terminu moe wystpi do sdu o wyznaczenie zarzdcy
- ponadto waciciel, dopki nie otrzyma odpowiedniego zabezpieczenia, moe odmwi wydania przedmiotw objtych
uytkowaniem nieprawidowym (moe to zrobi ZAWSZE)
Uytkownik za moe da uchylenia zarzdu, jeli daje odpowiednie zabezpieczenie

38a Timesharing
Regulacja:
a) Ustawa o ochronie nabywcw prawa do korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w
kadym roku oraz o zmianie ustaw Kodeks Cywilny, Kodeks Wykrocze i Ustawy o Ksigach wieczystych i hipotece z
13.07.2000
b) art. 2701 KC
Powstanie:
- na mocy umowy zawartej pomidzy przedsibiorc, a osob fizyczn
- treci umowy jest ustanowienie na rzecz OF za ryczatowym wynagrodzeniem, na okres minimum 3 lat prawa do korzystania
z domu lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w kadym roku oraz nadanie temu prawu charakteru uytkowania
- umowa powinna zosta zawarta w formie pisemnej ad solemnitatem
Cechy:
- prawo zbywalne i dziedziczne
Charakter umowy przeniesienia timesharingu:
- jest czynnoci prawn kauzaln
- umowa zobowizujca do przeniesienia timesharingu wywouje skutek rozporzdzajcy jeli strony inaczej nie postanowi
- jeli prawo to jest ujawnione w ksidze wieczystej wymaga si wpisu do tej ksigi
Forma umowy przeniesienia timesharingu:
- brak odmiennej regulacji powoujemy si na art. 60 KC forma dowolna
- jeli obowizkowy jest wpis do ksigi wieczystej forma pisemna z powiadczonym notarialnie podpisem (ad intabulationem)
- mona jednak przychyli si do analogii dotyczcej wpisu przeniesienia hipoteki wystarczy dokument obejmujcy
owiadczenie woli osoby zbywajcej prawo timesharingu
Egzekucja z timesharingu:
- prawo to jako swoista forma uytkowania, zbywalna i dziedziczna podlega egzekucji
- form egzekucji wydaje si by sprzeda uytkowania wg przepisw o egzekucyjnej sprzeday ruchomoci
Timesharing jako przedmiot zastawu:
- moe mu podlega, bo jest prawem zbywalnym i dziedzicznym
- umowa o ustanowienie zastawu powinna by zawarta pisemnie z dat pewn, ad solemnitatem
Timesharing jako uytkowanie (ograniczone prawo rzeczowe):

37

- jeli strony umowy tak postanowi

- jeli spenione zostan ustawowe przesanki ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomoci:
a) przedsibiorca zawierajcy umow jest wacicielem nieruchomoci (uytkownikiem wieczystym gruntu i wacicielem
budynku)
b) owiadczenie woli przedsibiorcy powinno by dokonane w formie aktu notarialnego
- jeli te przesanki nie zostan spenione, umowa ulegnie konwersji w timesharing obligacyjny
Wpis timesharingu do ksigi wieczystej:
- ma charakter deklaratywny
- powinien identyfikowa rodzaj prawa czyli musi by powiedziane jednoznacznie, e chodzi o timesharing

39 Uytkowanie przez rolnicze spdzielnie produkcyjne

Niepewno stanu prawnego:
- regulacje z KC kc si z regulacjami Ustawy o gospodarce nieruchomociami rolnymi SP w dwch aspektach:
a) w ustawie tej nie przewiduje si oddawania gruntw SP w uytkowanie
b) istniejce prawa uytkowania wygasy z dniem 30.06.2000 r. jeli wczeniej nie wygasy wskutek konfuzji lub zrzeczenia si
c) RSP uzyskay moliwo albo nabycia z pierwszestwem tych gruntw, albo ustanowienie dzierawy z pominiciem przetargu
d) uytkowanie mona ustanowi wic na gruntach spoza tzw. Zasobu Wasnoci Rolnej
- dlatego utrzymywanie tych przepisw (art. 271-275) przy yciu nie ma dalszego sensu
Powstanie i istota:
- na mocy umowy (mimo, i art. 272 2 i 275 przewiduj form decyzji administracyjnej)
- moe by ustanowione jako prawo terminowe lub bezterminowe wygasa jednak najpniej z chwil likwidacji spdzielni
(regu jest jednak bezterminowo)
- jest prawem niezbywalnym
Grunty zabudowane:
- jeli RSP zostanie przekazany do uytkowania pastwowy grunt zabudowany, to przekazanie budynkw i innych urzdze moe
nastpi tylko w uytkowanie lub na wasno
- budynki i inne urzdzenia wzniesione przez RSP na gruncie pastwowym stanowi jej wasno, chyba e w umowie
zastrzeono, i maj si sta wasnoci SP
- odrbna wasno tych budynkw i urzdze stanowi prawo zwizane z uytkowaniem gruntu
- przepisy te odpowiednio stosuje si do drzew i innych rolin
Uprawnienia RSP:
- moe zmieni przeznaczenie uytkowanych gruntw pastwowych lub narusza ich substancj chyba e w umowie
zastrzeono inaczej
Wyganicie uytkowania RSP:
a) upyw czasu, na ktry zostao ustanowione
b) rozwizanie umowy o przekazaniu
c) zrzeczenie si uytkowania przez RSP
d) konfuzja i nabycie wasnoci uytkowanego gruntu przez RSP
e) likwidacja spdzielni
Skutki wyganicia uytkowania RSP:
- budynki i urzdzenia trwale z gruntem zwizane stanowice wasno RSP, staj si wasnoci Skarbu Pastwa
- RSP moe da zapaty wartoci tych budynkw i urzdze w chwili wyganicia uytkowania, chyba e zostay wzniesione
wbrew spo.-gosp. przeznaczeniu gruntu
UYTKOWANIE SPDZIELCZE:
- jeli statut lub umowa z czonkiem nie okrela inaczej uprawnie RSP, nabywa ona uytkowanie gruntw wniesionych przez
niego tytuem wkadu
- nie wymaga si do tego formy aktu notarialnego
Istota i najwaniejsze cechy:
a) uprawnienie do zmiany substancji gruntu lub zmiany jego przeznaczenia:
- moe przysugiwa spdzielni (oba lub jedno) tylko jeli statut tak stanowi
b) wygasa z chwil ustania czonkowstwa / likwidacji spdzielni
c) jest prawem niezbywalnym, bezterminowym i odpatnym (odpatnym na zasadach okrelonych w statucie)
d) budynki i inne urzdzenia wzniesione na gruncie stanowicym wkad przez RSP staj si jej wasnoci:
- drzewa i roliny od momentu zasiania odrbne rzeczy ruchome
- budynki i urzdzenia odrbne nieruchomoci
e) wyganicie uytkowania:
- konieczne jest wycofanie gruntu ze spdzielni

38

- w razie mierci czonka uprawnienie do wycofania gruntu przechodzi na spadkobierc

- w razie zbycia nieruchomoci na rzecz nie-czonka, uprawnienie do wycofania gruntu przechodzi na nabywc
- po wycofaniu wkadu czonek otrzymuje grunt przez niego wniesiony ale jeli potrzeby gospodarki RSP stoj temu na
przeszkodzie, otrzymuje grunt zamienny
Los budynkw wzniesionych przez RSP na wkadzie:
- z reguy przy wycofaniu gruntw z RSP czonek otrzymuje ca dziak woon wraz z jej zabudowan przez RSP czci
- w razie wyg. uytkowania dziaka, na ktrej znajduj si budynki lub inne urzdzenia, moe by przejta przez RSP na wasno
za zapat wartoci w chwili wyganicia uytkowania
- drzewa i inne roliny zasadzone lub zasiane przez spdzielni stanowi wasno waciciela gruntu
Problem gospodarstwa przyzagrodowego:
- czonkowie RSP mog je prowadzi we wasnym zakresie
- statut RSP moe przewidywa, e czonkowi RSP przysuguje prawo do takiej dziaki jeli przewiduje, to powinien okrela:
a) ktrym czonkom przysuguje prawo do tej dziaki
b) wielko dziaek przyzagrodowych
c) sposb ich wydzielania

40 Inne wypadki uytkowania

Regulacja kodeksowa:
- stosuje si do nich przepisy oglne o uytkowaniu i o uytkowaniu przez osoby fizyczne, o ile takie uytkowanie nie jest inaczej
uregulowane odrbnymi przepisami
Uytkowanie przez osoby prawne (inne ni RSP):
- w stosunku do gruntw SP reguluje ustawa o gospodarce nieruchomociami, ale tylko do tych wypadkw uytkowania, ktre
powstay do 5.12.1990 i istniej nadal
- obecnie oddawanie gruntw (nierolnych) SP i JST w uytkowanie innym podmiotom ni OF i RSP jest jednak moliwe
- do takiego uytkowania stosuje si przepisy oglne o uytkowaniu (wprost) + przepisy o uytkowaniu przez OF (odpowiednio)
Uytkowanie gruntw SP / JST przez pastwowe i samorzdowe uomne osoby prawne:
- nie jest to prawo uytkowania sensu stricto, lecz trway zarzd
- do spraw trwaego zarzdu nieuregulowanych w UGN, stosujemy odpowiednio przepisy KC o uytkowaniu
- trway zarzd jest form powierzenia uomnej osobie prawnej wykonywania za SP lub JST prawa wasnoci w zakresie
wyznaczonym w decyzji
Istota trwaego zarzdu:
- polega na korzystaniu z nieruchomoci zgodnie z wymogami prawidowej gospodarki
- mona dokonywa zmian dotychczasowej zabudowy oraz wznosi nowe budowle
- mona odda za zgod organu nadzorujcego nieruchomo w najem, dzieraw lub uyczenie na czas maksymalnie do koca
trwaego zarzdu
- zarzd ten jest odpatny opaty roczne wg stawki % wartoci nieruchomoci

ROZDZIA XI SUEBNOCI
41 Suebnoci gruntowe
Kodeksowa definicja suebnoci gruntowej:
Nieruchomo mona obciy na rzecz waciciela innej nieruchomoci (nieruchomoci wadncej):
- prawem, ktrego tre polega na tym, e:
a) albo waciciel nieruchomoci wadncej moe korzysta z nieruchomoci obcionej w okrelonym zakresie
b) albo waciciel nieruchomoci obcionej zostaje ograniczony w moliwoci dokonywania w stosunku do niej okrelonych
dziaa
c) albo wacicielowi nieruchomoci obcionej nie wolno wykonywa okrelonych uprawnie, ktre mu wzgldem
nieruchomoci wadncej przysuguj na podstawie przepisw o treci i wykonywaniu wasnoci
suebnoci czynne a) waciciel nieruchomoci wadncej korzysta z innej nieruchomoci
przykad suebno drogowa (przejazdu lub przechodu); suebno oparcia budynku o mur ssiada
suebnoci bierne b),c) waciciel nie czyni nic, ale i tak jest uprzywilejowany, bo waciciel nieruchomoci obcionej
zostaje ograniczony w moliwoci wykonywania swego prawa wasnoci
Suebnoci bierne mog polega na tym, e:
- waciciel nieruchomoci obcionej ma obowizek powstrzymania si od pewnych czynnoci faktycznych, ktre mgby
podejmowa w ramach prawa wasnoci, gdyby obcienie nie istniao (b)
przykad suebnoci widoku/wiata zakaz wznoszenia budynkw ponad okrelon wysoko

39

- waciciel nieruchomoci obcionej musi si powstrzyma od wykonywania tych uprawnie wzgldem nieruchomoci
wadncej, ktre przysugiwayby mu na mocy treci prawa wasnoci (c)
przykad zakaz wejcia na grunt ssiada w celu zebrania owocw ze swojego drzewa, na ten grunt si zwieszajcych
nieruchomo wadnca praedium dominans na jej rzecz ustanawiana jest suebno
nieruchomo obciona praedium serviens jej kosztem ustanawiana jest suebno
Podmioty uprawnione w suebnoci gruntowej:
- waciciel nieruchomoci wadncej
- w drodze wyjtku: RSP, nawet jeli nie jest wacicielem gruntu
Status suebnoci gruntowej:
- to prawo rzeczowe ograniczone, skuteczne erga omnes
- jest prawem zwizanym z prawem wasnoci nieruchomoci
Wymogi dotyczce suebnoci gruntowych:
- musi mie na celu zwikszenie uytecznoci nieruchomoci wadncej (lub jej oznaczonej czci)
- jej zakres i sposb wykonywania oznacza si, w braku innych danych wg ZWSw i zwyczajw miejscowych
- powinna by wykonywana w taki sposb, aby jak najmniej utrudniaa korzystanie z nieruchomoci obcionej
Servitus infaciendo consistere non potest [Suebno nie moe polega na obowizku czynnym]:
- obowizki wynikajce z suebnoci dla waciciela gruntu obcionego maj bierny charakter:
a) przy s. czynnych znoszenie tego, e waciciel nieruchomoci wadncej korzysta z naszej nieruchomoci
b) przy s. biernych powstrzymanie si od niektrych dziaa / uprawnie
Obowizek utrzymywania urzdze potrzebnych do korzystania ze suebnoci:
- ex lege obcia waciciela nieruchomoci wadncej chyba e strony umwi si inaczej
- jeli obowizek ten z mocy umowy obcia waciciela nieruchomoci obcionej:
a) waciciel nieruchomoci wadncej osobicie odpowiada za wykonywanie tego obowizku
b) odpowiedzialno osobista wspwacicieli jest solidarna
Terminowo suebnoci gruntowej:
- KC nie ogranicza jej trwania w czasie
- a zatem moe by ustanowiona z zastrzeeniem warunku lub terminu
POWSTANIE SUEBNOCI GRUNTOWYCH:
a) umowa o jej ustanowienie oglne zasady dotyczce OPR
b) orzeczenie sdu:
1. SUEBNO DROGI KONIECZNEJ
art. 145 jeli nieruchomo nie ma odpowiedniego dostpu do drogi publicznej lub do nalecych do tej nieruchomoci
budynkw gospodarskich, waciciel (lub posiadacz samoistny ale moe da tylko suebnoci osobistej) moe da od
wacicieli gruntw ssiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej suebnoci drogowej (droga konieczna)
Warunki takiej suebnoci:
- moe przebiega przez kilka nieruchomoci
- jeli mona j poprowadzi alternatywnie, wybr powinien uwzgldnia takie jej poprowadzenie, aby byo to jak najmniej
uciliwe dla waciciela nieruchomoci obcianej
Roszczenie o ustanowienie suebnoci przysuguje gdy:
a) jeli nieruchomo nie ma odpowiedniego dostpu do budynkw gospodarskich na jej terenie / drogi publicznej
b) jeli dostp ten istnieje , ale:
- jest nieodpowiedni (np. zbyt okrny)
- stwarza niebezpieczestwo w ruchu drogowym
c) gdy za grzecznociow zgod lub w braku sprzeciwu waciciela nieruchomoci ssiedniej ma on faktyczn moliwo
przechodu / przejazdu przez t nieruchomo w celu dostpu do drogi publ. / budynkw gospodarskich
Komu przysuguje roszczenie:
- wacicielowi
- uytkownikowi wieczystemu (orzecznictwo)
- posiadaczowi samoistnemu ale moe on da tylko ustanowienia suebnoci osobistej
Wynagrodzenie za ustanowienie SDK:
a) zapata jednorazowa lub wiadczenie okresowe

40

b) suebno korzystanie z przygranicznego pasa gruntu wchodzcego w skad nieruchomoci, na rzecz ktrej ustanawia si
SDK (w uzasadnionych wypadkach)
Ograniczenia:
- SDK powinna by dokonana z uwzgldnieniem potrzeb nieruchomoci z brakiem dostpu do drogi publ. / budynkw
gospodarskich
- powinna by dokonana z jak najmniejszym obcieniem gruntu, przez ktry ma prowadzi
- jeli potrzeba ustanowienia SDK jest nastpstwem sprzeday gruntu lub innej CP (podzia fizyczny rzeczy wsplnej), to sd
zarzdzi (jeli to moliwe), przeprowadzenie drogi przez grunty, ktre byy przedmiotem CP
orzeczenie SN na podstawie art. 145 mona te per analogiem da ustanowienia suebnoci przeprowadzenia sieci
elektrycznej / wodocigowej
Tryb realizacji roszczenia:
- umowa midzy wacicielami
- postpowanie nieprocesowe sd orzeka na danie waciciela
2. SUEBNO BUDYNKOWA
art. 151 Jeeli przy wznoszeniu budynku lub innego urzdzenia przekroczono bez winy umylnej granice ssiedniego gruntu,
waciciel tego gruntu nie moe da przywrcenia stanu poprzedniego, chyba e bez nie uzasadnionej zwoki sprzeciwi si
przekroczeniu granicy albo e grozi mu niewspmiernie wielka szkoda
Mona da przywrcenia stanu poprzedniego jeli:
d) przekroczenie granicy byo wynikiem winy umylnej
e) jeli waciciel gruntu ssiedniego sprzeciwi si wobec budowy bez nieuzasadnionej zwoki
f) jeli utrzymanie budowli grozi mu niewspmiernie wielk szkod
Jeli waciciel gruntu ssiedniego nie moe da / rezygnuje z przywrcenia stanu poprzedniego, to:
- moe da stosownego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie suebnoci gruntowej (suebno budynkowa)
- moe da wykupienia czci gruntu zajtej przez feralny budynek
- moe da wykupienia czci gruntu, ktra na skutek budowy stracia dla niego znaczenie gospodarcze
suebno budynkowa waciciel zajtej czciowo nieruchomoci musi znosi, e na jego gruncie stoi budynek nalecy do
innej osoby
3. ORZECZENIE O ZNIESIENIU WSPWASNOCI
- patrz rozdzia V
c) zasiedzenie
- tylko te suebnoci gruntowe, ktre polegaj na korzystaniu z widocznego i trwaego urzdzenia
- przepisy o nabyciu wasnoci nieruchomoci w drodze zasiedzenia stosuje si odpowiednio
Konstrukcja nabycia suebnoci gruntowej w drodze zasiedzenia:
Posiadanie:
- nie samoistne, lecz posiadanie suebnoci faktyczne korzystanie z gruntu ssiada w ten sposb, jakby si byo osob, ktrej
przysuguje suebno (np. przejedanie przez grunt ssiada)
- nie dotyczy prekarzysty waciciela, ktry korzysta z nieruchomoci ssiedniej tylko dziki grzecznoci ssiada
- przez zasiedzenie nie mona naby suebnoci biernej
Upyw czasu:
- 20 lat dobra wiara / 30 lat za wiara (w chwili objcia w posiadanie)
Trwao i widoczno urzdzenia:
- np. korzystanie za pomoc specjalnych rur z wody ssiada, przejedanie przez grunt ssiada specjaln wybrukowan drog
- musz by wykonane przez waciciela nieruchomoci, ktry korzysta z nieruchomoci ssiedniej
d) orzeczenie administracyjne
- w drodze wywaszczenia pastwo moe obciy prawo wasnoci gruntu suebnoci gruntow
USTANIE I ZMIANA TRECI SUEBNOCI GRUNTOWYCH:
Ustanie z mocy prawa:
- niewykonywanie prawa przez lat 10 (bezwarunkowo w suebnociach czynnych)
- w suebnociach biernych: jeli na nieruchomoci obcionej przez 10 lat istnieje stan rzeczy sprzeczny z treci suebnoci
danie zniesienia suebnoci gruntowej:
- przysuguje wacicielowi nieruchomoci obcionej:

41

a) jeli wskutek zmiany stosunkw suebno staa si dla niego uciliwa szczeglnie, a nie jest potrzebna do prawidowego
korzystania z nieruchomoci wadncej za wynagrodzeniem
b) jeli suebno stracia dla nieruchomoci wadncej wszelkie znaczenie bez wynagrodzenia
Zmiana treci / sposobu wykonywania suebnoci:
- danie takie przysuguje wacicielowi nieruchomoci obcionej za wynagrodzeniem jeli:
a) po ustanowieniu suebnoci gruntowej powstanie wana zmiana gospodarcza
b) dana zmiana nie przynosi niewspmiernego uszczerbku nieruchomoci wadncej
Konsekwencje podziau nieruchomoci:
a) podzia nieruchomoci wadncej
- suebno utrzymuje si w mocy na rzecz kadej czci utworzonej przez podzia
- jeli zwiksza ona uyteczno tylko jednej lub kilku nieruchomoci utworzonych w wyniku podziau, waciciel nieruchomoci
obcionej moe da zniesienia suebnoci w stosunku do pozostaych nieruchomoci wadncych
b) podzia nieruchomoci obcionej
- suebno utrzymuje si w mocy na czciach utworzonych przez podzia
- jeli jej wykonywanie ogranicza si do jednej / kilku czci, waciciele czci pozostaych mog da zwolnienia ich z
suebnoci na rzecz czci, ktre obcia
c) zasady wsplne
- w braku porozumienia stron, jeli podzia nieruchomoci pociga za sob konieczno zmiany sposobu wykonywania
suebnoci, sposb ten zostanie ustalony przez sd
inne przypadki wyganicia zrzeczenie si, moc umowy midzy stronami, konfuzja

42 Suebnoci osobiste
Ujcie kodeksowe:
- nieruchomo mona obciy prawem, na rzecz oznaczonej osoby fizycznej, ktre treci odpowiada treci suebnoci
gruntowej
- do suebnoci osobistych odpowiednio stosuje si przepisy o suebnociach gruntowych, z zastrzeeniem przepisw
niniejszych (o suebnociach osobistych)
Podmioty:
- suebno osobista obcia kadoczesnego waciciela nieruchomoci wadncej
- suebno jest uprawnieniem indywidualnej osoby fizycznej
Zakres i sposb wykonywania suebnoci osobistej:
- ustala si, w braku innych danych, wg osobistych potrzeb uprawnionego z uwzgldnieniem ZWS i zwyczajw miejscowych
S.O. jako prawo zwizane:
- jako prawo zwizane z osob uprawnion, S.O. wygasa najpniej z chwil mierci uprawnionego
- z tego te wynika niezbywalno tej suebnoci ani prawa do jej wykonywania
- oraz brak moliwoci nabycia jej przez zasiedzenie
Zmiana treci / zamiana na rent:
- waciciel nieruchomoci obcionej moe da zamiany s.o. na rent, jeli uprawniony dopuszcza si racych uchybie
przy wykonywaniu swego prawa
- RSP moe z wanych powodw da zmiany treci s.o. / zamiany s.o. na rent, jeli grunt wniesiony jako wkad do RSP jest
obciony takow s.o.
SUEBNO MIESZKANIA:
Tre:
- uprawniony ma rzeczowe prawo zamieszkiwania w cudzej nieruchomoci (w jej czci / zajcia jej caoci / zamieszkiwania
wsplnie z jej wacicielem)
Towarzysze osoby uprawnionej:
- na mieszkanie moe przyj maonka i dzieci maoletnie
- moe te przyj inne osoby jeli s przez niego utrzymywane / s potrzebne przy prowadzeniu gosp. domowego
- dzieci maoletnie mog pozosta w mieszkaniu take po uzyskaniu penoletnoci
Uprawnienia i stosunki:
- uprawniony moe korzysta z pomieszcze i urzdze przeznaczonych do wsplnego uytku mieszkacw budynku
- do wzajemnych stosunkw pomidzy stronami odpowiednio przepisy o uytkowaniu przez osoby fizyczne
Wyganicie:

42

- najpniej z chwil mierci uprawnionego

- mona si umwi, e po mierci uprawnionego suebno ta bdzie przysugiwaa jego dzieciom / maonkowi / rodzicom
SUEBNO DROGI KONIECZNEJ JAKO SUEBNO OSOBISTA:
- samoistny posiadacz moe da ustanowienia osobistej suebnoci drogi koniecznej (za art. 145 i 146 KC)

ROZDZIA XII SPDZIELCZE WASNOCIOWE PRAWO DO LOKALU

43 Przemiany praw do lokali w spdzielniach mieszkaniowych
- pomijam ukiem soczystym...

44 Spdzielcze wasnociowe prawo do lokalu wedug ustawy o spdzielniach mieszkaniowych

Istota:
- przedmiotem tego prawa moe by wycznie nieruchomo stanowica wasno SM (lub lokal w takiej nieruchomoci)
- podmiotem tego prawa jest co do zasady czonek SM
- jest zbywalne, dziedziczne, podlega egzekucji, jest prawem rzeczowym ograniczonym
Miejsce ustanowienia:
- w budynku stanowicym wasno lub wspwasno spdzielni
Problem wspwasnoci budynku w odniesieniu do spdzielni:
- jeli spdzielnia jest wspwacicielem budynku (nieruchomoci wsplnej), to w wypadku gdy:
a) jest wacicielem wyodrbnionych lokali w takim budynku
b) jest wacicielem zoonej nieruchomoci lokalowej (niewyodrbnionych lokali)
...to moe na nich ustanowi SWPDL
- jeli spdzielnia jest wspwacicielem budynku we wspwasnoci zwykej (nie wystpuje w budynku wasno lokali), i
jeli:
a) spdzielni przysuguje szczeglna kompetencja do samodzielnego, polegajcego na obcieniu prawem rzeczowym,
rozporzdzania wsplnym lokalem
b) spdzielnia uzyskaa zgod pozostaych wspwacicieli
... moe ustanowi SWPDL
Przedmiot SWPDL:
- lokal mieszkalny lub uytkowy
- moe te to by dom jednorodzinny
- miejsca postojowe w garaach wielostanowiskowych do nich stosuje si odpowiednio przepisy o SWPDL
Podmiot SWPDL:
- co do zasady czonek SM
- byy czonek SM zachowuje to prawo jako przejciowe
- nie-czonek SM, jeli uzyska to prawo:
a) w drodze dziedziczenia lub (w wykonaniu zapisu)
b) w wyniku innego zdarzenia ni dziedziczenie na zasadzie wspwasnoci cznej / uamkowej z czonkiem SM
Osoby prawne jako podmioty SWPDL:
- moliwo taka jest dopuszczalna, rwnie w stosunku do uomnych osb prawnych
- jeli statut spdzielni postanowi inaczej, podmioty te mog naby SWPDL tylko w drodze dziedziczenia / zapisu / wstpujc
we wspwasno z czonkiem SM
POWSTANIE SWPDL:
a) umowa o ustanowienie tego prawa
b) umowa o przeksztacenie spdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w SWPDL
- forma pisemna, ad solemnitatem
Strony umowy o ustanowienie:
- Spdzielnia Mieszkaniowa
- czonek spdzielni / czonek i osoby wsplnie z nim majce uprawnienie do nabycia tego prawa
Proces ustanawiania SWPDL:
a) umowa o budow lokalu zawiera SM z tymi podmiotami
- zobowizuje strony do zawarcia umowy ustanawiajcej SWPDL
- zawiera inne postanowienia np. o wkadzie budowlanym przypadajcym na ten lokal
b) wniesienie wkadu budowlanego lub jego czci, oraz innych wiadcze zwizanych z budow przez czonka SM
c) budowa lokalu

43

Ekspektatywa ustanowienia SWPDL:

- czonek SM uzyskuje j z chwil zawarcia umowy o budow lokalu
- obejmuje roszczenie o ustanowienie na danym lokalu SWPDL, ktre staje si wymagalne po wybudowaniu lokalu i
wypenieniu zobowiza z pkt. b
- jest zbywalna, dziedziczna, podlega egzekucji
- zbycie ekspektatywy wymaga formy aktu notarialnego
- skuteczno nabycia ekspektatywy cznie z wkadem, uzaleniona jest od uzyskania czonkowstwa w spdzielni:
a) nabywcy jeli jest jeden
b) spadkobiercy jeli jest jeden i ekspektatyw odziedziczy
c) jednego z nabywcw / spadkobiercw jeli jest ich wicej
Proces przeksztacania SLPDLM w SWPDL:
- w drodze umowy, ktr SM zawiera z jej czonkiem, ktremu takie prawo lokatorskie przysuguje, po spenieniu odpowiednich
przesanek i na jego pisemne danie
- w razie nieuzasadnionej odmowy SM mona dochodzi przed sdem zawarcie tej umowy (orzeczenie sdu zastpujce OW)
- jeli podmiotem s maonkowie potrzebna jest zgoda obu z nich, lub dochodzenie przeksztacenia na mocy przepisw k.r.o.
przed sdem przez jednego z nich
TRE SWPDL:
Uprawnienia:
a) korzystanie z lokalu oraz korzystanie z czci nieruchomoci przeznaczonych do wsplnego uytku
b) rozporzdzanie swoim prawem
- z prawem tym zwizane jest uprawnienie do uzyskania odrbnej wasnoci takiego lokalu
Sposb korzystania z lokalu:
- uzaleniony od przeznaczenia lokalu decyduje o nim:
a) tre umowy o ustanowienie prawa do lokalu
b) cechy techniczne lokalu w braku ustalenia innych ni te reguy przez strony
- nie powinien uchybia porzdkowi domowemu i wspyciu ssiedzkiemu
Korzystanie z lokalu:
- polega na moliwoci osobistego lub wraz z rodzin (lokal mieszkalny) uywania lokalu
- obejmuje uprawnienie do wynajcia caego lokalu / czci lokalu i pobierania z tego tytuu poytkw cywilnych
- oddanie go do uywania osobie trzeciej na podstawie innego ni najem stosunku prawnego (zgodnie z przeznaczeniem lokalu)
- zgoda spdzielni na powysze 2 moliwoci wymagana jest, gdy pociga to zmian:
a) przeznaczenia lokalu / jego czci
b) sposobu korzystania z lokalu
Rozporzdzanie prawem:
a) przeniesienie go na inn osob
b) rozporzdzanie nim na wypadek mierci
c) zrzeczenie si go
d) ustanowienie na nim hipoteki bd uytkowania
PRZENIESIENIE SWPDL:
Ograniczenia:
a) wynikajce ze zwizania SWPDL z czonkowstwem podmiotu w SM
b) wynikajce z waciwoci przedmiotu tego prawa:
- nie mona zby fizycznej czci lokalu bez jej wydzielenia i przebudowy za zgod SM w odrbny lokal
- zbycie obejmuje ex lege rwnie wkad budowlany
Wymg czonkowstwa w spdzielni:
- skuteczno zbycia SWPDL zaley od przyjcia nabywcy w poczet czonkw SM:
a) umowa taka nie wywoa skutku dopki nabywca nie stanie si czonkiem SM
b) nabywca uzyskuje SWPDL z chwil uzyskania czonkowstwa w SM
roszczenie o czonkowstwo jeli nabywca spenia statutowe wymogi SM i SM odmwi przyjcia go w poczet czonkw (w
sposb nieuzasadniony) moe wytoczy powdztwo i uzyska wyrok zastpujcy uchwa SM o przyjciu go w poczet
czonkw
- roszczenie to przysuguje te spadkobiercy, zapisobiorcy i licytantowi
Kwestia podwjnego skutku umowy zobowizujcej:
- umowa zobowizujca do przeniesienia SWPDL przenosi to prawo, ale staje si skuteczna z chwil objcia przez nabywc
czonkowstwa w spdzielni

44

- jeli strony wycz rozporzdzajcy skutek tej umowy potrzebna jest druga umowa (take gdy rozporzdzenie wynika z
innego zobowizania ni umowa zobowizujca)
- przeniesienie SWPDL moe nastpi w celu zabezpieczenia wierzytelnoci (SN causa cavendi)
Forma umowy zbycia SWPDL:
- akt notarialny odnosi si to rwnie do umowy zobowizujcej
- oraz do zbycia tego prawa na rzecz kilku osb, zbycia jego uamkowej czci, zbycia czci stanowicej udzia we wsplnym
prawie do lokalu z pewnymi ograniczeniami
DZIEDZICZENIE SWPDL:
- podlega zasadom oglnym z prawa spadkowego nastpuje z chwil otwarcia spadku
- nie jest uzalenione od czonkowstwa spadkobiercy w SM (ale przysuguje mu roszczenie o czonkowstwo)
- jeli spadek obejmujcy SWPDL przypadnie kilku spadkobiercom do zachowania tego prawa nie wymaga si dziau spadku
Sdowy dzia spadku moliwoci:
- przyznanie SWPDL jednemu ze spadkobiercw
- przyznanie na wsplno SWPDL kilku spadkobiercom na danie 2 lub wicej spadkobiercw
- [doktryna] podzia cywilny sprzeda prawa w trybie egzekucji z nieruchomoci
Umowny dzia spadku:
- forma aktu notarialnego
Problematyka zapisu:
- przeniesienie prawa do lokalu przez spadkobierc zapisobiorcy nie obejmuje obowizek czonkowstwa w spdzielni
mieszkaniowej jako wymg skutecznoci zbycia tego prawa
- zapisobiorcy przysuguje roszczenie o czonkowstwo w SM
EGZEKUCJA Z SWPDL:
- SWPDL podlega egzekucji za dugi podmiotu tego prawa
- stosujemy odpowiednio przepisy dotyczce egzekucji z nieruchomoci
- warunkiem przysdzenia SWPDL na rzecz licytanta jest jego czonkowstwo w SM przysuguje mu roszczenie o
czonkowstwo
SWPDL JAKO OGRANICZONE PRAWO RZECZOWE:
Oglnie:
- podlega ochronie przysugujcej tym prawom (odpowiednio stosowanym przepisom o ochronie wasnoci)
- moe by wpisane do ksigi wieczystej
Kwestia pierwszestwa:
- nie mona na tym samym lokalu ustanowi SWPDL zanim nie wyganie SWPDL ustanowione wczeniej
- egzekucja z nieruchomoci nalecej do SM, obcionej prawami SWPDL:
a) ulegaj przeksztaceniu w odrbn wasno lokalu rwnie w sytuacji upadoci / likwidacji spdzielni
b) pozostaj w dotychczasowej postaci jeli nieruchomo nabdzie inna spdzielnia
OBOWIZKI PODMIOTU SWPDL:
- obowizek ich uiszczania przez podmioty SWPDL
- obowizek uiszczania wiadcze na wkad budowlany
- obowizek uiszczania wkadu budowlanego w okrelonych sytuacjach
- jeli ustanowiona jest wsplno SWPDL odpowiedzialno za te wiadczenia ma charakter solidarny
WYGANICIE SWPDL:
- przeksztacenie SWPDL w odrbn wasno lokalu na danie uprawnionego:
a) hipoteki cice na byym SWPDL staj si hipotekami na uzyskanym na wasno lokalu
b) prowadzona dla tego prawa ksiga wieczysta staje si ksig dla tej nieruchomoci
- teoretycznie rwnie zrzeczenie si
Los SWPDL obcionego hipotek:
a) przechodzi ono na spdzielni
b) spdzielnia dokonuje przetargowego zbycia tego prawa
c) zwraca byemu podmiotowi kwot uzyskan ze sprzeday pomniejszon o wierzytelno hipoteczn i naleno z tytuu
niewniesionej czci wkadu budowlanego
Wyjtkowe wyganicie SWPDL:
- na skutek ustania czonkowstwa podmiotu SWPDL z przyczyn innych ni mier (jeli nie jest obcione hipotek)
- dochodzi do niego po 6 miesicach od tego dnia lub od dnia, gdy uchwaa o pozbawieniu go czonkowstwa staa si ostateczna,
jeli:

45

a) byy czonek nie zby SWPDL w tym terminie

b) jeli nabywc jest nie-czonek, ktry w tym terminie nie zoy deklaracji czonkowskiej / nie uzyska czonkowstwa w SM
c) nabywca nie wniesie roszczenia o czonkowstwo w cigu 3 m-cy od powiadomienia go przez SM o ostatecznej odmowie
przyjcia (w trybie wewntrzspdzielczym)

44a Prawo do domu jednorodzinnego w spdzielni mieszkaniowej

Istota:
- prawo stworzone na uytek SM wznoszcych domy jednorodzinne w celu pniejszego przeniesienia ich wasnoci na osoby z
tego tytuu uprawnione
- jest prawem dziedzicznym, zbywalnym, podlegajcym egzekucji
- zabezpiecza interesy czonka SM w okresie przejciowym, to jest: od chwili przydziau domu / niezabudowanej dziaki do
chwili uzyskania wasnoci domu
- odpowiednio w zakresie nieuregulowanym przez ustaw 1982 (normujc to prawo) stosowa naley przepisy o spdzielczym
prawie do lokalu mieszkalnego
Szczeglna odmiana:
- jeli SM buduje domy wielomieszkaniowe w celu ustanowienia w nich pniej odrbnej wasnoci lokali wtedy takie prawo
zwie si prawo do lokalu mieszkalnego w spdzielni mieszkaniowej
Obowizywanie:
- od daty wejcia w ycie ustawy o SM (2001 rok) nie mona ustanawia ju takich praw
- istniejce w tym momencie prawa zachowuj wano, jednak wygasn, z chwil przeniesienia wasnoci domw na
uprawnionych
Regulacja obecnie:
- czonkowie SM uprawnieni z tego prawa maj status czonkw oczekujcych na uzyskanie w spdzielni lokalu na odrbn
wasno
- uzyskuj z chwil zawarcia umowy o budow domu ekspektatyw wasnoci domu jednorodzinnego:
a) zbywalna, dziedziczna, podlegajca egzekucji
b) nie mona jej obciy hipotek
c) nie jest ograniczonym prawem rzeczowym

ROZDZIA XIII PRAWA ZASTAWNICZE

45 Uwagi oglne
Zabezpieczenia wierzyciela przez szkodliwymi dziaaniami dunika:
a) osobowe obok dunika gwnego inna osoba staje si odpowiedzialna za jego dugi dunik dodatkowy np. porczenie
b) rzeczowe zabezpieczenie wierzytelnoci przez okrelony przedmiot majtkowy, z ktrego wierzyciel moe si zaspokoi:
- z pierwszestwem przed innymi wierzycielami
- nawet, jeli dunik przenis wasno takiego przedmiotu
...t rol peni prawa zastawnicze: zastaw (rejestrowy, skarbowy) hipoteka
PRZEWASZCZENIE NA ZABEZPIECZENIE:
Istota:
- dunik przenosi na wierzyciela wasno swojej rzeczy
- wierzyciel zobowizuje si do korzystania z tej rzeczy w granicach zakrelonych w umowie
- wierzyciel po zaspokojeniu wierzytelnoci musi przenie wasno z powrotem na dunika
Dopuszczalno:
- w stosunku do rzeczy ruchomych jak najbardziej
- w stosunku do nieruchomoci:
- SN w 1964 opowiedzia si przeciw temu bo byaby to forma przenoszenia wasnoci nieruchomoci z zastrzeeniem
warunku lub terminu
- w 2000 i 20002 SN zerwa z tym stanowiskiem i uzna tak form za dopuszczaln
- dyskusja na ten temat nie jest jeszcze zamknita
FORMY ZABEZPIECZENIA WIERZYTELNOCI Z INNYCH PASTW:
zastaw antychretyczny nieruchomy za polskim tumaczeniem Kodeksu Napoleona
- zastawnik moe si zaspokoi jedynie z poytkw jakie przynosi rzecz zastawem tym obciona
dug gruntowy przewidywany w BGB, szczeglna posta obcienia nieruchomoci
- wierzyciel moe dochodzi oznaczonej sumy pieninej z obcionej nieruchomoci:
a) bez wzgldu na to, czyj jest wasnoci

46

b) z pierwszestwem przed wierzycielami osobistymi waciciela nieruchomoci

- rni si od hipoteki tym, e nie jest prawem akcesoryjnym:
a) jego zwizanie z wierzytelnoci nie wynika z konstrukcji tego prawa, lecz z umowy zabezpieczajcej, zawieranej midzy
wacicielem a wierzycielem
b) wyganicie wierzytelnoci nie powoduje wyganicia dugu gruntowego

ROZDZIA XIV HIPOTEKA

46 Pojcie, funkcja spoeczno-gospodarcza i oglna charakterystyka hipoteki
Regulacja:
- ustawa o ksigach wieczystych i hipotece (6.07.1982)
- szereg ustaw szczeglnych w tym ordynacja podatkowa (hipoteka przymusowa zabezpieczajca nalenoci podatkowe)
Ustawowa definicja hipoteki:
W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelnoci mona nieruchomo obciy prawem, na mocy ktrego wierzyciel moe
dochodzi zaspokojenia z nieruchomoci:
a) bez wzgldu na to czyj staa si wasnoci
b) z pierwszestwem przed wierzycielami osobistymi waciciela nieruchomoci
Uprawnienia wierzyciela:
a) pierwszestwo zaspokojenia si z nieruchomoci przed wierzycielami osobistymi jej waciciela
b) skuteczno obcienia wzgldem kadoczesnego waciciela nieruchomoci
Pierwszestwo zaspokojenia si:
wierzyciele osobici tacy, ktrzy nie korzystaj z zabezpieczenia hipotecznego
Midzy wierzycielami hipotecznymi:
- liczy si chwila zoenia wniosku o wpis hipoteki do ksigi wieczystej
- z mocy ustaw szczeglnych (ordynacja podatkowa) pierwszestwo moe przysugiwa niezalenie od kolejnoci
- przywilej egzekucyjny jeli jest zastrzeony dla wierzytelnoci, ma ona pierwszestwo przed wszystkimi hipotekami
Skuteczno hipoteki wzgldem kadoczesnego waciciela nieruchomoci:
Koncepcje:
a) waciciel nieruchomoci niebdcy dunikiem osobistym musi znosi to, e w stosunku do jego nieruchomoci prowadzona
jest egzekucja nie odpowiada za dug cicy na jego nieruchomoci z racji hipoteki
b) tene waciciel staje si dunikiem dalszym wierzyciela hipotecznego ale jego odpowiedzialno ogranicza si tylko do tej
nieruchomoci
- doktryna przemawia za koncepcj b) jako waciw
Akcesoryjno hipoteki:
a) zasada oglna: hipoteka moe istnie tylko wtedy, gdy istnieje prawo zasadnicze (wierzytelno):
- nie moe powsta bez wierzytelnoci
- nie moe by bez niej przeniesiona
- gdy wygasa wierzytelno, wygasa te hipoteka, ktra j zabezpiecza
b) wyjtki od zasady akcesoryjnoci:
- moe zabezpiecza wierzytelno przysz lub warunkow
- przedawnienie wierzytelnoci nie pozbawia wierzyciela prawa zaspokojenia si z nieruchomoci obcionej
Problematyka uprawnie dunika i wierzyciela:
- wierzyciel nie ma adnej wadzy faktycznej nad nieruchomoci ani nie moe z niej korzysta
- hipoteka nie ogranicza prawa dunika do rozporzdzania nieruchomoci
- dunik nie moe si zobowiza wzgldem wierzyciela hipotecznego, e nie dokona zbycia lub obcienia nieruchomoci
przed wyganiciem hipoteki
Ograniczenia korzystania z nieruchomoci:
- nie wolno mu dokonywa takich czynnoci faktycznych, ktre powodowayby zmniejszenie wartoci nieruchomoci do
poziomu niszego ni warto wierzytelnoci
- wierzyciel ma uprawnienie do przeciwdziaania dewastacji nieruchomoci przez waciciela

47 Przedmiot hipoteki
Przedmiot hipoteki:
a) prawo wasnoci nieruchomoci
b) udzia wspwaciciela we wasnoci nieruchomoci

47

c) uytkowanie wieczyste
d) spdzielcze wasnociowe prawo do lokalu
e) prawo do domu jednorodzinnego w spdzielni mieszkaniowej
f) wierzytelno zabezpieczona hipotek
Uregulowania dotyczce hipotecznego obciania nieruchomoci:
a) zasada szczegowoci hipoteki moe ona obcia cile oznaczon nieruchomo
b) hipotek mona ustanowi na nieruchomoci majcej urzdzon ksig wieczyst (bo wymagany jest wpis)
wyjtek hipoteka przymusowa wg ordynacji podatkowej i hipoteki zabezpieczajce pewne wierzytelnoci bankw wystarcza
zoenie (za zgod sdu) dokumentw bdcych podstaw wpisu do tzw. samodzielnego zbioru dokumentw
c) hipoteka moe obciy kad nieruchomo niezalenie od tego kto jest jej wacicielem
- ale niemoliwe jest ustanowienie hipoteki umownej zabezpieczajcej cudzy dug na nieruchomoci Skarbu Pastwa
d) hipotek mona obciy wszelkie nieruchomoci gruntowe i lokalowe
- na nieruchomociach budynkowych:
- jeli nie mog by przedmiotem samodzielnego obrotu wasno budynku jest obciana wraz z prawem gwnym
-jeli ich wasno jest prawem niezbywalnym nie podlega obcieniu hipotecznemu
Zakres obcienia hipotecznego:
- nieruchomo +
a) jej czci skadowe
b) jej przynalenoci
c) niektre roszczenia okresowe przypadajce wacicielowi obcionej nier. (najem, dzierawa czynsz)
Hipoteka czna:
istota pozwala na zabezpieczenie jednej wierzytelnoci na kilku nieruchomociach
Moliwoci wierzyciela:
- moe wg wyboru da zaspokojenia w caoci lub w czci:
a) jednej z nieruchomoci (kadej z osobna)
b) z kilku nieruchomoci
c) z wszystkich nieruchomoci
Powstawanie hipoteki cznej:
a) z mocy ustawy w wyniku podziau nieruchomoci obcionej hipotek
- wtedy hipoteka dotychczas obciajca nieruchomo obcia wszystkie nieruchomoci utworzone w wyniku podziau
zasada niepodzielnoci hipoteki h. czna obcia w caoci kad z podzielonych nieruchomoci
b) powstaje rwnie na skutek wyodrbnienia wasnoci lokali w nieruchomoci obcionej hipotek
- h. czna obcia wtedy kady z lokali (+ udziay w nieruchomoci wsplnej + zoon nieruchomo lokalow)
Jeli cz podzielonej nieruchomoci jest niewielka:
- w razie sprzeday tej czci zbywca i nabywca mog da, aby wierzyciel zwolni t cz od obcienia
- warunki cz jest stosunkowo nieznaczna, warto pozostaych czci zapewnia wierzycielowi naleyte zabezpieczenie
Wyjtek:
- hipoteka ulega podziaowi:
a) jeli zabezpiecza kredyt udzielony pod budow domw mieszkalnych
b) jeli podzia nieruchomoci polega na przeniesieniu wasnoci czci nieruchomoci zabudowanej domem mieszkalnym
Hipoteka czna umowna:
- do jej powstania maj zastosowanie przepisy dot. hipoteki umownej
- wymaga si wpisu do ksigi wieczystej kadej z podzielonych nieruchomoci
- hipoteka ta powstaje po uzyskaniu wpisw we wszystkich ksigach (lub stopniowo odmienny pogld)
Hipoteka czna przymusowa:
Powstanie:
a) jeli przepis szczeglny tak stanowi
b) jeli nieruchomoci s obcione inn hipotek czn
c) jeli nieruchomoci stanowi wasno dunikw solidarnych
- wierzyciel musi wskaza, w jakiej czci jego wierzytelno bdzie zabezpieczona na kadej z tych nieruchomoci
CZ UAMKOWA NIERUCHOMOCI:
- moe by obciona hipotek jeli stanowi udzia wspwaciciela
- udzia musi by obciony w caoci
- waciciel nie moe obciy hipotek czci nieruchomoci

48

Skutki zniesienia wspwasnoci:

a) nabycie nieruchomoci przez wspwaciciela / osob trzeci lub jej przysdzenie jednemu z nich na skutek znies. wspw.:
- hipoteka obcia t nieruchomo w czci uamkowej (takiej, jaki by udzia wspwaciciela)
b) podzia fizyczny nieruchomoci:
- hipoteka obcia kad z podzielonych czci w takim stopniu, ile wynosi udzia obciony wspwaciciela
UYTKOWANIE WIECZYSTE:
- hipoteka obcia to prawo wraz z wasnoci budynkw i urzdze wzniesionych przez UW
- hipoteka moe obcia udzia w UW w wypadku wsplnoci takiego prawa
Skutki wyganicia / zakoczenia:
- jeli prawo UW wyganie skutkiem upywu terminu:
a) hipoteka wygasa wierzyciele maj prawo zastawu na roszczeniach byego UW o wynagrodzenie za wzniesione / nabyte na
wasno przez niego budynki / urzdzenia, istniejce w dniu wyganicia UW
- jeli uytkownik wieczysty nabdzie wasno gruntu uytkowanego
a) hipoteka staje si hipotek na wasnoci nieruchomoci
PRAWA SPDZIELCZE:
- kwestia dyskusyjna: czy hipoteka moe obciy uamkow cz tego prawa (pogld do obrony)
- powstanie tej hipoteki wymaga zaoenia dla praw spdzielczych ksigi wieczystej + wpisu
Kwestie zwizane z wyganiciem praw spdzielczych:
W wypadku:
a) przeniesienia / ustanowienia na rzecz podmiotu praw spdzielczych wasnoci lokalu
b) przeksztacenia praw spdzielczych we wasno lokalu z tytuu likwidacji / upadoci SM / egzekucji
- ksiga dla prawa staje si ksig wieczyst dla nieruchomoci
- hipoteka na prawie spdzielczym staje si hipotek na nieruchomoci
SWPDL obcione hipotek:
- nie wygasa z przyczyn, z ktrych wygasaaby normalnie
a) przechodzi ono na spdzielni
b) spdzielnia dokonuje przetargowego zbycia tego prawa (6 m-cy termin)
c) zwraca byemu podmiotowi kwot uzyskan ze sprzeday pomniejszon o naleno z tytuu niewniesionej czci wkadu
budowlanego
- hipoteka wygasa, za zabezpieczona ni wierzytelno podlega egzekucji z kwoty uzyskanej przez SM ze zbycia
SUBINTABULAT:
istota prawo podzastawu wprowadzone w 1818, reaktywowane w 1991 jest to hipoteka na wierzytelnoci zabezpieczonej
hipotecznie
Konstrukcja:
Podmioty:
A waciciel nieruchomoci obcionej hipotek 1
B wierzyciel hipoteczny (1) wobec A, dunik hipoteczny (2) wobec C
C wierzyciel hipoteczny (2) wobec B
hipoteka 1 ustanowiona na nieruchomoci pana A
hipoteka 2 ustanowiona na wierzytelnoci pana B
Uprawnienia:
- wierzyciel majcy hipoteczne zabezpieczenie wierzytelnoci moe:
a) da od A zapaty wprost wierzytelnoci zabezpieczonej hipotek
b) dochodzi zaspokojenia z nieruchomoci pana A
Regulacja:
- spata wierzytelnoci obcionej hipotek moe nastpi tylko do rk wierzyciela, ktremu ona (hipoteka) przysuguje, do
wysokoci sumy subintabulatu, choby jeszcze nie staa si wymagalna
- w takiej sytuacji hipoteka na nieruchomoci dunika ganie do wysokoci sumy subintabulatu
- taka wierzytelno zabezpieczona hipotek na wierzytelnoci hipotecznej moe by przedmiotem dalszych hipotek
- subintabulat mona ustanowi na wierzytelnoci zabezpieczonej na UW / prawach spdzielczych
KONSTRUKCJA PRAWNA PRZEPISW REGULUJCYCH HIPOTEK:
- wprost przepisy te reguluj jedynie hipotek na nieruchomociach odnosi si to te do hipoteki na udziale wspwaciciela
nieruchomoci

49

- do hipoteki na pozostaych prawach odpowiednio stosujemy przepisy o hipotece na nieruchomociach

48 Wierzytelno zabezpieczona hipotek i sposb jej zaspokajania

zasada hipoteka zabezpiecza jedynie wierzytelnoci pienine i moe by wyraona w oznaczonej sumie pieninej
waluta tylko wierzytelnoci w zotych, chyba e zgodnie z prawem zostay wyraone w innym pienidzu
wiadczenia dodatkowe hipoteka zabezpiecza je w granicach przewidzianych przez przepisy szczeglne:
a) roszczenia o odsetki nieprzedawnione
b) roszczenia o przyznane koszty postpowania
akcesoryjno hipoteka moe zabezpiecza rwnie wierzytelnoci przysze i warunkowe
Wielo dunikw wierzyciela hipotecznego:
- gdy w zwizku z zacigniciem dugu przez okr. osob dochodzi do obcienia hipotek nieruchomoci innej osoby:
a) jeli ta osoba grzecznociowo/odpatnie zgodzi si na zabezpieczenie cudzego dugu hipotek na jego nieruchomoci
b) jeli waciciel nieruchomoci obcionej zby j na kogo innego
Skutki:
- dunik dotychczasowy odpowiada za dug swoim majtkiem (dunik osobisty)
- waciciel nieruchomoci staje si dunikiem rzeczowym odpowiada z nieruchomoci
Moliwoci dla wierzyciela:
- z nadejciem terminu patnoci dugu wierzyciel moe da:
a) spaty dugu od obydwu dunikw naraz
b) spaty dugu od jednego z nich
- przy czym spata dugu powinna nastpi tylko raz
- po zaspokojeniu wierzyciela dug wygasa w stosunku do obu dunikw in solidum solidarno niewaciwa
- roszczenia zwrotne midzy dunikami najczciej reguluje umowa
Domniemanie prawne:
- prawa ujawnione w ks. wieczystej rzeczywicie istniej dotyczy to rwnie hipoteki, ale nie dotyczy wierzytelnoci ni
zabezpieczonej
- w sytuacji gdy hipoteka jest wpisana do ksigi a wierzytelno nie istnieje (np. spacono wierzytelno, nie wykrelono
hipoteki), mamy drugie domniemanie:
- domniemanie istnienia prawa wynikajce z wpisu hipoteki odnosi si te do wierzytelnoci zabezpieczonej t hipotek w
zakresie odp. z nieruchomoci dotyczy dunika rzeczowego(nie dotyczy hipoteki kaucyjnej)
- oba domniemania s wzruszalne
ZASPOKOJENIE WIERZYCIELA HIPOTECZNEGO:
- wg przepisw o postpowaniu egzekucyjnym: sdowym lub administracyjnym (ius cogens)
Przesanki sdowego postpowania egzekucyjnego:
a) wierzyciel dochodzi zaspokojenia wobec wymagalnej wierzytelnoci
1) Wierzyciel wytacza powdztwo o zasdzenie nalenoci na rzecz wierzyciela
2) Po uzyskaniu tytuu wykonawczego kieruje wyrok do komornika sdowego (pzdr Peziu ;]) w celu wszczcia egzekucji
- prawo do takiego zaspokojenia przysuguje rwnie innym wierzycielom hipotecznym i innym osobom
b) wierzyciel nie dochodzi zaspokojenia (bo wierzytelno nie jest wymagalna), ale z nieruchomoci prowadzona jest egzekucja
przez innego wierzyciela
Dwie moliwoci:
- hipoteka pozostaje w mocy mimo sprzeday nieruchomoci
- hipoteka wygasa na skutek sprzeday egzekucyjnej do tego rozwizania przychyla si polskie prawo w sposb nastpujcy:
1) z chwil uprawomocnienia si wyroku sdu przysdzajcego wasno nieruchomoci wygasaj wszelkie prawa jej
dotyczce
2) na miejsce tych praw powstaje prawo do zaspokojenia z ceny uzyskanej ze sprzeday nieruchomoci przy uwzgldnieniu
pierwszestwa
3) wykrelenie praw obciajcych nieruchomo z ksigi wieczystej nastpuje z chwil potwierdzenia zapaty przez licytanta
caej ceny za nabyt nieruchomo
4) pozostali wierzyciele zaspokajaj si z sumy uzyskanej przez licytanta nawet jeli ich wierzytelnoci nie s wymagalne
Przesanki administracyjnego postpowania egzekucyjnego:
a) wierzytelno zabezpieczona hipotek przymusow podlega egzekucji adm. ze wzgl. na swj charakter
b) zbieg egzekucji sdowej z administracyjn (+ odp. postanowienie sdu o egzekucji administracyjnej)
c) z nieruchomoci obcionej hipotek nie wszczto egzekucji sdowej ale prowadzona jest egzekucja adm. w celu
zaspokojenia wierzytelnoci podlegajcej egzekucji adm.

49 Powstanie hipoteki i jej rodzaje

50

a) z mocy umowy
b) z mocy orzeczenia sdu lub innego organu
c) absolutnie wyjtkowo ex lege
Szczeglne rodzaje hipoteki niezalenie od sposobu powstania:
- hipoteka czna patrz wyej
- hipoteka kaucyjna patrz niej :P
HIPOTEKA UMOWNA:
- potrzebna jest umowa midzy wierzycielem a wacicielem nieruchomoci (ktra ma by obciona) lub podmiotem prawa
(UW, SWPDL) do tej nieruchomoci
- OW waciciela musi by zoone w formie aktu notarialnego, OW wierzyciela nawet dorozumiane
- ponadto potrzebny jest wpis do ksigi wieczystej
- charakter hipoteki umownej ma te hipoteka bankowa
HIPOTEKA PRZYMUSOWA:
- powstaje bez zgody lub wbrew woli waciciela nieruchomoci obcianej w okolicznociach przewidzianych w ustawie
- wobec SP (jako dunika pewnego) moe powsta tylko w cisych wypadkach ustawowych
Charakter hipoteki przymusowej:
zwyka dokument stanowicy podstaw jej wpisu stwierdza ostatecznie istnienie i wysoko wierzytelnoci
kaucyjna dokument, na podstawie ktrego dokonuje si jej wpisu, zabezpiecza jedynie patno wierzytelnoci na czas
toczcego si postpowania
Warunki ustanowienia:
- wierzyciel musi uzyska odpowiednie orzeczenie
- i na jego podstawie zoy wniosek o wpis
Orzeczenia sdowe bdce podstaw do wpisu:
a) tytu wykonawczy
Zaopatrzony przez sd w klauzul wykonalnoci tytu egzekucyjny, czyli:
1) prawomocne orzeczenie sdu i ugoda przed nim zawarta
2) orzeczenie nieprawomocne, ale podlegajce natychmiastowemu wykonaniu (hipoteka kaucyjna!)
3) wyrok i ugoda zawarta przed sdem polubownym _ inne (bankowy tytu egzekucyjny, akt notarialny)
b) tymczasowe zarzdzenie sdu
- to postanowienie zabezpieczajce h. przymusow roszczenie dochodzone w postpowaniu sdowym tylko kaucyjna!
Orzeczenia administracyjne stanowice podstaw do wpisu:
- administracyjny tytu wykonawczy stwierdzajcy wierzytelno pienin
- inne akty organu administracji
Przedmiot hipoteki przymusowej:
- mona j uzyska na wszystkich nieruchomociach dunika, to znaczy:
- nie jest to klasyczna hipoteka czna
- wierzyciel uzyskuje zabezpieczenie jednej wierzytelnoci na wszystkich nieruchomociach dunika w ten sposb, e moe
dokona ich podziau i okreli, w jakim stopniu kada z czci ma zaspokaja jego wierzytelno
HIPOTEKA USTAWOWA (PRAWNA)
- powstaje z mocy samego prawa
- ogranicza bezpieczestwo obrotu
Hipoteka ustawowa w Polsce:
- dla zabezpieczenia na nabytej w drodze egzekucji nieruchomoci okrelonych roszcze wobec jej nabywcy (za KPC i
postpowaniem egzekucyjnym w administracji)
HIPOTEKA KAUCYJNA:
- zabezpiecza wierzytelno o wysokoci jeszcze nie ustalonej, do wysokoci oznaczonej sumy najwyszej
Powstanie:
- wypadki ustawowe zabezpiecza:
a) wierzytelnoci istniejce lub mogce powsta z danego stosunku prawnego
b) wierzytelnoci z dokumentw zbywalnych przez indos chociaby wysoko wierzytelnoci bya z gry ustalona
c) roszczenia zwizane z wierzytelnoci hipoteczn, nieobjte z mocy ustawy hipotek zwyk
Sposb powstania:

51

- z mocy umowy
- z mocy tymczasowego zarzdzenia sdu
- z mocy nieprawomocnego orzeczenia sdu podlegajcego natychmiastowemu wykonaniu
wpis do ksigi wieczystej jest konieczny do powstania hipoteki kaucyjnej
Odmiennoci od hipoteki zwykej:
- zabezpiecza odsetki oraz koszty procesu o tyle, o ile mieszcz si w sumie we wpisie hipoteki oznaczonej
- wierzyciel nie moe si powoa na wpis hipoteki kaucyjnej w celu udowodnienia istnienia zabezpieczonej wierzytelnoci
Zamiana:
- kaucyjnej na zwyk gdy istnienie i wysoko wierzytelnoci zostan ustalone
- zwykej na kaucyjn

50 Wyganicie hipoteki
a) wyganicie wierzytelnoci
b) zniesienie przez czynno prawn
c) zoenie zabezpieczonej kwoty do depozytu sdowego
d) konfuzja
e) wykrelenie bez podstawy prawnej
ad a)
- powoduje wyganicie hipoteki chyba e przepis szczeglny stanowi inaczej
- przedawnienie wierzytelnoci nie pozbawia wierzyciela prawa do zaspokojenia si z obcionej nieruchomoci
ad b)
- na zasadach oglnych dotyczcych ograniczonych praw rzeczowych
- umowa lub jednostronna CP uprawnionego (OW skierowane do waciciela nieruchomoci obcionej)
- wykrelenie jej wpisu z ksigi wieczystej
ad c)
Warunki:
a) wierzytelno staa si wymagalna
b) wierzyciel dopuszcza si zwoki lub zaspokojenie go napotyka trudnoci
- dunik moe zoy zabezpieczon hipotek kwot do depozytu sdowego i zrzec si uprawnienia do jej odebrania
- na tej podstawie wykrela si wpis z ksigi wieczystej
ad d)
- jeli hipoteka przejdzie na waciciela nieruchomoci obcionej
- jeli wierzyciel nabdzie wasno rzeczy obcionej
ad e)
- z chwil bezpodstawnego wykrelenia wierzyciel uzyskuje uprawnienie do domagania si przywrcenia wpisu
- jeli tego nie uczyni, hipoteka wygasa po 10 latach od dnia jej wykrelenia
Posuwanie si hipotek naprzd:
- jeli nieruchomo jest obciona kilkoma hipotekami, hipoteki dalsze przesuwaj si o jedno miejsce w przd
- waciciel nieruchomoci moe ustanowi now hipotek tylko na miejscu ostatnim
Obowizki wierzyciela zwizane z wyganiciem hipoteki:
- wydaje pokwitowanie z notarialnie powiadczonym podpisem (ad intabulationem)
- jeli wierzycielem jest bank odpowiedni bankowy dokument
- jeli wierzytelno wynika z obligacji protok umorzenia wykupionych obligacji sporzdza notariusz

ROZDZIA XV ZASTAW
51 Pojcie i funkcja spoeczno-gospodarcza zastawu
istota ograniczone prawo rzeczowe, forma rzeczowego zabezpieczenia wierzytelnoci
Ustawowa definicja zastawu:
W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelnoci mona rzecz ruchom obciy prawem, na mocy ktrego wierzyciel moe
dochodzi zaspokojenia z tej rzeczy:
a) bez wzgldu na to czyj staa si wasnoci
b) z pierwszestwem przed wierzycielami osobistymi waciciela rzeczy oprcz tych, ktrym przysuguje pierwszestwo
szczeglne

52

Akcesoryjno zastawu:
a) zasada oglna: zastaw moe istnie tylko wtedy, gdy istnieje prawo zasadnicze (wierzytelno):
- nie moe powsta bez wierzytelnoci
- nie moe by bez niej przeniesiony
- gdy wygasa wierzytelno, wygasa te zastaw, ktry j zabezpiecza
b) wyjtek od zasady akcesoryjnoci:
- zastaw moe zabezpiecza wierzytelno przysz lub warunkow (per analogiem do wysokoci okrelonej sumy)
- przedawnienie wierzytelnoci nie pozbawia wierzyciela prawa zaspokojenia si z nieruchomoci obcionej (nie dotyczy
wiadcze ubocznych)
Strony zastawu:
wierzyciel zastawny zastawnik
waciciel, ktry obciy nim sw rzecz zastawca
Uprawnienia zastawnika:
a) pierwszestwo zaspokojenia si z rzeczy ruchomej przed wierzycielami osobistymi jej waciciela (z wyj. pierwszestwa
szczeglnego)
b) skuteczno obcienia wzgldem kadoczesnego waciciela tej rzeczy
Wielo dunikw zastawnika:
- od zbywcy rzeczy (jako dunika osobistego) moe da zaspokojenia z jego majtku, jeli to on zacign dug
- gdy waciciel rzeczy (dunik rzeczowy) oddaje j w zastaw w celu zabezpieczenia patnoci dugu, ktry zacigna inna
osoba wierzyciel moe da zaspokojenia od tej innej osoby (dunik osobisty)
Szczeglne pierwszestwo:
- wynagrodzenia za prac, alimenty, podatki korzystaj z ustawowego pierwszestwa przy podziale sumy uzyskanej z
egzekucji
Przedmiot zastawu:
- rzeczy ruchome niewyjte z obiegu i majce warto majtkow
- rwnie udzia wspwaciciela w rzeczy ruchomej
- rzecz ktra spenia te wymogi moe by obciona zastawem, chociaby bya wyjta spod egzekucji
Oddanie rzeczy w zastaw rozciga si:
a) na jej przynalenoci w braku innych postanowie umowy
b) na jej czci skadowe
Zastaw na prawach:
- tylko prawa zbywalne i tylko te, ktrych nie da si obciy hipotek
- do zastawu na prawach odpowiednio stosujemy przepisy o zastawie na rzeczach ruchomych + przepisy szczeglne
- do ustanowienia zastawu na prawie stosujemy odpowiednio przepisy o przeniesieniu tego prawa i przepisy o formie
forma zawsze umowa zastawu na prawach musi by zawarta pisemnie, z dat pewn
Zabezpieczana wierzytelno:
- zarwno pienina jak i niepienina
- wierzytelno niepienina realizacja co do niej jest moliwa tylko wtedy, gdy przeksztaci si w wierzytelno pienin
(np. odszkodowanie)
- oprcz wierzytelnoci zastaw zabezpiecza te roszczenia z ni zwizane odsetki nieprzedawnione, zwrot nakadw na rzecz,
przyznane koszty zaspokojenia wierzytelnoci

52 Powstanie i wyganicie zastawu; sytuacja prawna zastawcy i zastawnika

Powstanie zastawu:
a) moc umowy (zastaw umowny)
b) z mocy prawa (zastaw skarbowy)
ad a)
1) umowa midzy wierzycielem a wacicielem rzeczy:
- rwnie stron umowy moe by osoba nieuprawniona do rozporzdzania rzecz ochrona dobrej wiary wierzyciela
- brak okrelonego wymogu formy
2) wydanie rzeczy:
- wierzycielowi, lub osobie trzeciej, ktr wybray strony (CP realna)
- jeli rzecz znajduje si w dziereniu wierzyciela sama umowa (CP konsensualna)
- inne wyjtki ustawowe np. zastaw rejestrowy

53

ad b)
- powstaje z mocy prawa na mocy przepisw szczeglnych
- np. wynajmujcemu taki zastaw przysuguje na rzeczach najemcy wniesionych do przedmiotu najmu
- np. poczcie na przesykach zastaw przysuguje z tytuu nieuregulowanych nalenoci pocztowych
- do zastawu ustawowego odpowiedni stosujemy przepisy o zastawie na rzeczach
Problematyka uprawnie zastawcy i zastawnika:
- zastawca zostaje pozbawiony bezporedniego prawa do korzystania z rzeczy
- zastaw nie ogranicza prawa zastawcy do rozporzdzania rzecz
- zastawca nie moe si zobowiza wzgldem zastawnika, e nie dokona zbycia lub obcienia rzeczy przed wyganiciem
zastawu
Zaspokojenie si przez wierzyciela z rzeczy:
- wg przepisw o sdowym postpowaniu egzekucyjnym (lub administracyjnym nie explicite z KC):
Sdowe postpowanie egzekucyjne:
a) jeli zastawnik chce si zaspokoi z tytuu wymagalnej wierzytelnoci:
1) wytaczamy powdztwo, uzyskujemy tytu egzekucyjny, a potem wykonawczy
2) zgaszamy wniosek egzekucyjny do komornika (pzdr Peziu again ;])
- sdowego postpowania nie mona omin z jednym wyjtkiem:
art. 313 jeli przedmiotem zastawu s rzeczy o cenie sztywnej, mona si umwi, e w razie zwoki z zapat dugu
przypadn one w odpowiednim stosunku zastawnikowi na wasno zamiast zapaty wg ceny z dnia wymagalnoci wierzyteln.
b) jeli zastawnik nie dochodzi zaspokojenia (bo wierzytelno nie jest wymagalna), ale z rzeczy prowadzona jest egzekucja
przez innego zastawnika
- zastawnik moe si zaspokoi z sumy uzyskanej z egzekucyjnej sprzeday rzeczy jeli:
a) zgosi swoj wierzytelno komornikowi [hehe Peziowi] w przewidzianym terminie
b) zoy tytu wykonawczy w przewidzianym terminie
c) przedstawi dokument dowodzcy jego wierzytelnoci a potem w odp. terminie przedoy tytu wykonawczy
Administracyjne postpowanie egzekucyjne:
a) zbieg postpowania sdowego z administracyjnym:
- gdy ta druga jest realizacj zastawu skarbowego
- gdy sd tak postanowi
b) gdy po skierowaniu egzekucji adm. do rzeczy obcionej zastawem nie zostaa ona w przewidzianym trybie zwolniona od tej
egzekucji
Problematyka poytkw:
- jeli rzecz obciona przynosi poytki, zastawnik powinien je pobiera i zalicza w poczet wierzytelnoci i roszcze z ni
zwizanych w braku odmiennej umowy
- po wyganiciu zastawu powinien zoy rachunek dunikowi
Obowizki zastawnika:
- powinien czuwa nad jej zachowaniem stosownie do przepisw o przechowaniu za wynagrodzeniem
- po wyganiciu zastawu zwraca rzecz zastawcy
- jeli uczyni nakady do ktrych nie by zobowizany stosujemy przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia
Jeli rzecz jest naraona na utrat lub uszkodzenie, to zastawca moe:
- da zoenia rzeczy do depozytu sdowego
- da zwrotu za ustanowieniem innego zabezpieczenia lub sprzeday wtedy zastaw przechodzi na uzyskan ze sprzeday
cen, ktra powinna by zoona do depozytu
Pierwszestwo:
- jeli w chwili obcienia rzeczy jest ona ju obciona innym zastawem, to:
a) zastaw pniejszy wypiera wczeniejszy
b) jeli zastawnik by w dobrej wierze
Roszczenia:
a) zastawcy przeciwko zastawnikowi o napraw szkody spowodowanej pogorszeniem rzeczy
b) zastawnikowi przeciwko zastawcy o zwrot nakadw
- przedawniaj si z upywem 3 lat od zwrotu rzeczy
Wyganicie zastawu:
1) w drodze czynnoci prawnej

54

- najczciej w drodze umowy zastawcy z zastawnikiem

- wystarcza jednostronne OW zastawnika kierowane do zastawcy
2) konfuzja i nabycie wasnoci przez uprawnionego
- z wyjtkiem sytuacji, gdy zastawnik nabywa rzecz obcion na wasno, ale wierzytelno zastawem zabezpieczona jest
a) obciona prawem osoby trzeciej
b) zajta na rzecz tej osoby trzeciej
3) wyganicie wierzytelnoci
4) przeniesienie wierzytelnoci zabezpieczonej bez przeniesienia zastawu
5) zwrcenie przez zastawnika rzeczy zastawcy

ROZDZIA XVI ZASTAW REJESTROWY

53 Pojcie i funkcje zastawu rejestrowego
Odmiennoci od zastawu zwykego:
- do powstania zastawu rejestrowego nie wymaga si wydania rzeczy
- zastawnik moe si zaspokoi rwnie innymi sposobami ni egzekucja
- strony zastawu rejestrowego mog umownie ksztatowa swj stosunek prawny (normy iuris dispositivi)
REJESTROWY ZASTAW SKARBOWY WG ORDYNACJI PODATKOWEJ:
Funkcja:
- zabezpiecza nalenoci podatkowe SP i JST a take inne publicznoprawne nalenoci
Powstanie:
- konstytutywny wpis do rejestru zastaww skarbowych (dzie tego wpisu)
Podstawa wpisu:
a) stosowna decyzja dotyczca podatku
b) w pewnych wypadkach take deklaracja podatkowa
Przedmiot:
- rzeczy ruchome i prawa zbywalne niewyczone spod egzekucji i niemogce by przedmiotem hipoteki
- nale do podatnika lub innego dunika
- ich warto w dniu ustanowienia zastawu wynosi 10 000 z
- zastaw dotyczy wszystkich tych rzeczy i praw ale wpis moe obj tylko te z nich, ktre stanowi pewn cao gospodarcz
Zaspokojenie wierzyciela:
- tryb: postpowanie egzekucyjne w administracji
Pierwszestwo:
- zastaw skarbowy ma pierwszestwo przed wierzycielami osobistymi
- zastaw skarbowy ma pierwszestwo przed zastawem zwykym
Skuteczno:
- jest skuteczny wobec kadoczesnego waciciela rzeczy
ZASTAW REJESTROWY WG KC I USTAWY:
Status:
- podnosz si gosy, e naleaoby go uzna za odrbne prawo rzeczowe
- naley jednak poprzesta na okreleniu go jako szczegln form zastawu
Konstrukcja zastawu rejestrowego:
W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelnoci mona rzecz ruchom obciy prawem, na mocy ktrego wierzyciel moe
dochodzi zaspokojenia z tej rzeczy:
a) bez wzgldu na to czyj staa si wasnoci
b) z pierwszestwem przed wierzycielami osobistymi waciciela rzeczy oprcz tych, ktrym przysuguje pierwszestwo
szczeglne
Uprawnienia zastawnika:
a) pierwszestwo zaspokojenia si z rzeczy ruchomej przed wierzycielami osobistymi jej waciciela (z wyj. pierwszestwa
szczeglnego)
b) skuteczno obcienia wzgldem kadoczesnego waciciela tej rzeczy
Szczeglne odrbnoci wobec zwykego zastawu:

55

a) strony mog w umowie zastrzec, e zastaw nie wygasa wraz z wyganiciem wierzytelnoci nim zabezpieczonej
b) odmienne zasady pierwszestwa:
- pierwszestwo zastawu rejestrowego przed zwykym przy podziale sumy uzyskanej ze sprzeday rzeczy
- w wypadku zbiegu zastaww: rejestrowego i skarbowego prior tempore, potior iure
c) modyfikacja uprawnie stron
- dopuszczalno zastrzeenia na mocy ktrego zastawca nie zbdzie / nie obciy przedmiotu zastawu przed dniem jego
wyganicia
- podlega wpisowi do rejestru zastaww
- CP dokonana wbrew temu zastrzeeniu jest niewana, chyba e:
1) nie wiedziaa lub mimo naleytej starannoci nie moga wiedzie o takim zastrzeeniu umownym

54 Ustanowienie zastawu rejestrowego

Umowa midzy stronami:
- midzy zastawc a zastawnikiem
- forma pisemna ad solemnitatem
- wpis do rejestru zastaww
Uprawnienia:
- przedmioty obcione ZR mog by pozostawione w posiadaniu zastawcy
- strony mog jednak ustali w umowie tak przesank
Ochrona dobrej wiary zastawnika:
- jeli zastawca jest nieuprawniony do rozporzdzania rzecz, stosujemy odpowiednio art. 169 w aspekcie rzeczy ruchomych
- wpis do rejestru jest rwnoznaczny z wydaniem rzeczy

55 Przedmiot zastawu rejestrowego

- rzeczy ruchome z wyjtkiem statkw morskich wpisanych do rejestru okrtowego (hipoteka morska)
- prawa zbywalne z wyjtkiem tych, ktrych przedmiotem jest nieruchomo i podlegaj obcieniu hipotek oraz z wyjtkiem
wierzytelnoci zabezpieczonej hipotek
W szczeglnoci:
a) rzeczy oznaczone co do tosamoci
b) rzeczy oznaczone co do gatunku jeli w umowie ureguluje si ilo i sposb wyodrbnienia
c) zbir rzeczy ruchomych bd praw stanowicy cao gospodarcz
d) wierzytelnoci
e) prawa na dobrach niematerialnych
f) prawa z papierw wartociowych
wyjtek ZR moe obejmowa rzeczy/prawa, ktre zastawca nabdzie w przyszoci ZR staje si skuteczny z chwil ich
nabycia przez niego
Problematyka poczenia / przetworzenia / pomieszania przedmiotu ZR:
- obcienie rzeczy ZR pozostaje w mocy bez wzgldu na zmiany, ktrym moe ona ulega w toku przetwarzania
- w razie poczenia / zmieszania tak, e restitutio in integrum byoby trudne / niemoliwe, ZR obcia cao rzeczy
poczonych / zmieszanych
- jeli kada z rzeczy poczonych / zmieszanych bya obciona ZR, to ZR obcia ca now rzecz, a o pierwszestwie midzy
nimi decyduje wczeniejszy dzie wniosku o wpis do rejestru
- gdy rzecz ruchoma obciona ZR zostaa poczona z nieruchomoci tak, e staa si jej c.s., to:
ZR wygasa, a zastawnik od waciciela nieruchomoci moe da ustanowienia hipoteki do wysokoci wartoci przyczonej
rzeczy ruchomej
Roszczenia jako przedmiot ZR:
- tylko jeli umowa nie stanowi inaczej
- obejmuje roszczenie zastawcy z tytuu szkody spowodowanej utrat, pogorszeniem, zniszczeniem, lub uszkodzeniem
przedmiotu ZR

56 Wierzytelnoci zabezpieczone zastawem rejestrowym

Wierzytelnoci zabezpieczalne ZR:
a) Skarbu Pastwa i innych pastwowych osb prawnych
b) JST, ich zwizkom, i samorzdowym osobom prawnym
c) banku krajowego i zagranicznego
d) osoby prawnej, ktrej celem okrelonym w ustawie jest udzielanie poyczek i kredytw
e) midzynarodowej organizacji finansowej, ktrej czonkiem jest RP
f) innego podmiotu prowadzcego dziaalno gospodarcz na terenie RP
g) posiadaczy obligacji i innych papierw dunych (z krajw OECD)

56

Warunki:
- musi to by wierzytelno istniejca
- moe jednak te by przysza i warunkowa z tym e naley okreli w umowie najwysz jej sum, jeli nie jest okrelona w
dniu ustanowienia ZR [kaucyjny]
- moe by w walucie obcej wyraona musi by jednak zgodnie z prawem

57 Zaspokojenie wierzyciela z przedmiotu obcionego zastawem rejestrowym

Istota:
- co do zasady wierzyciel zaspokaja si w drodze sdowego postpowania egzekucyjnego
- w wypadku ZR jest to jednak norma iuris dispositivi strony w umowie mog ustali inny sposb zaspokojenia
Pozaegzekucyjne sposoby zaspokojenia zastawnika:
a) przejcie przedmiotu na wasno
b) sprzeda przedmiotu w drodze publicznego postpowania przetargowego
c) pobieranie dochodw, jakie przynosi p-stwo, w skad ktrego wchodzi przedmiot obciony ZR przez zastawnika
ad a)
Warunki:
a) jeli przedmiotem s papiery wartociowe dopuszczone do obrotu publicznego, a Komisja Papierw Wartociowych wyrazia
na to zgod i okrelia warunki przejcia
b) jeli przedmiotem s rzeczy powszechnie wystpujce w obrocie towarowym
c) jeli przedmiotem s rzeczy lub prawa, ktrych warto zostaa w umowie zastawniczej dokadnie okrelona
- o zamiarze przejcia przedmiotu na wasno zastawnik powinien na pimie zawiadomi zastawc
- zastawca moe wystpi do sdu o ustalenie e wierzytelno nie istnieje lub nie jest wymagalna w caoci / czci
ad b)
- przetarg przeprowadza notariusz lub komornik (tia...) w terminie 14 dni od zoenia wniosku przez zastawnika
- sprzeda w tym trybie wywouje skutki sprzeday egzekucyjnej
- o zamiarze sprzeday przedmiotu zastawnik powinien na pimie zawiadomi zastawc
- zastawca moe wystpi do sdu o ustalenie e wierzytelno nie istnieje lub nie jest wymagalna w caoci / czci
ad c)
Posta zaspokojenia z dochodw przedsibiorstwa:
Jeli w umowie postanowiono o takim sposobie zaspokojenia, to:
a) p-stwo moe by przejte w zarzd zarzdc okrela si w umowie zastawniczej
b) p-stwo to moe by wydzierawione w celu zaspokojenia wierzytelnoci -= w umowie mona zastrzec zgod zastawnika jako
conditio sine qua non takiej umowy
Obowizki zastawnika:
- moe korzysta z przedmiotu zastawu zgodnie z jego spo.-gosp. przeznaczeniem (gdy nastpio wydanie rzeczy)
- powinien czuwa nad jej niepogorszonym stanem
- powinien umoliwi zastawcy zbadanie jej stanu w odpowiednim czasie

58 Wyganicie zastawu rejestrowego:

Wynikajce z akcesoryjnoci:
- wyganicie zabezpieczonej nim wierzytelnoci przepis dyspozytywny!
Wynikajce z zasad oglnych:
a) zrzeczenie si przez zastawnika
b) rozwizanie umowy zastawniczej
c) obciona rzecz ruchoma staa si c.s. nieruchomoci przestaa istnie jako rzecz
Wynikajce z zasad szczeglnych:
a) ze wzgldu na zasugujcy na ochron interes nabywcy przedmiotu obcionego ZR
b) przeniesienie wierzytelnoci zabezpieczonej ZR na podmiot nieuprawniony do zabezpieczania wierzytelnoci ZR
c) wykrelenie ZR z rejestru na wniosek zastawnika

59 Rejestr zastaww
Rola wpisu do Rejestru Zastaww:
- wpis o ustanowieniu zastawu ma charakter konstytutywny prawo tworzcy
funkcja suy dokonywaniu wpisw okrelonych w ustawie
kto prowadzi ? Sdy Rejonowe (sdy gospodarcze) z siedzib w miastach bdcych siedzib wojewodw i obejmuj sw
waciwoci obszar wojewdztwa

57

waciwo wpisu dokonuje Sd ktry jest waciwy ze wzgldu na m.z. zastawcy i pozostaje nim w stosunku do dalszych
wpisw dotyczcych tego konkretnego zastawu
Prawnomaterialny charakter rejestru zastaww:
a) do ustanowienia, zniesienia i przeniesienia ZR konieczny jest wpis do rejestru
b) od dnia dokonania wpisu nikt nie moe si zasania nieznajomoci danych ujawnionych w rejestrze (chyba e nie mg o
nich wiedzie mimo zachowania naleytej starannoci)
c) wobec osb 3cich zastawca/zastawnik nie mog si zasania zarzutem nieprawdziwoci danych z rejestru, chyba e:
- wpis nastpi niezgodnie z wnioskiem
- zastawca/zastawnik niezwocznie wystpi o sprostowanie/uzupenienie/wykrelenie wpisu
Inne regulacje:
- rejestr ten jest jawny wraz ze zoonymi dokumentami
- odpisy z rejestru stanowice dowd wpisu mog by wydane na czyjekolwiek danie

ROZDZIA XVII POSIADANIE

60 Pojcie, funkcja spoeczno-gospodarcza i oglna charakterystyka posiadania
posiadanie stan faktyczny, rodzaj wadztwa nad rzecz, ktry moe:
a) suy wykonywaniu prawa wasnoci
b) nie by zwizanym z prawem
Przykadowe przyczyny wystpowania posiadania:
a) nieformalny obrt umowa przeniesienia wasnoci bez zachowania formy aktu notarialnego
- przenoszenie wasnoci nieruchomoci na dzieci tytuem wyposaenia (bez tej formy)
b) niewano umowy przenoszcej wasno z innych przyczyn np. brak wiadomoci lub swobody
c) objcie spadku przez osob, ktra nie jest spadkobierc
d) odmowa zwrotu nieruchomoci przez niesumiennego dzierawc, ktry
- bezzasadnie kwestionuje wyganicie dzierawy
- uzurpuje sobie prawo wasnoci
Definicja posiadania:
posiadacz samoistny te, ktry wada faktycznie rzecz jak waciciel
posiadacz zaleny ten, kto wada rzecz jak inny uprawniony anieli waciciel, ktremu przysuguje prawo zwizane z
wadztwem nad rzecz
Elementy:
fizyczny, corpus possessionis, zewntrzna strona posiadania kto rzecz faktycznie wada...
psychiczny, animus possidendi, wewntrzna strona posiadania ...jak waciciel / inny uprawniony...
corpus pewna osoba znajduje si w sytuacji pozwalajcej korzysta z rzeczy (to co moe uprawniony, faktycznie moe
posiadacz)
animus wola wykonywania wzgldem rzeczy okrelonego prawa dla siebie
Wspposiadanie:
definicja rzecz znajduje si we wsplnym wadztwie kilku osb, ktre wadaj ni jak wspwaciciele, wspnajemcy itd.
Rodzaje:
w. wymagajce wspdziaania wspdziaanie jest konieczn przesank jego wykonywania (gospodarstwo rolne)
w. niewymagajce wspdziaania kady ze wspposiadaczy moe korzysta z caej rzeczy, ale czynic to nie wspdziaa z
innymi wspposiadaczami
Rodzaje posiadania:
posiadanie samoistne (wacicielskie) wadanie rzecz jak waciciel i wyraanie woli wykonywania wzgldem niej prawa
wasnoci
posiadanie zalene (niewacicielskie) wadanie rzecz, nie roszczc sobie do niej prawa wasnoci, postpowanie z ni tak jak
osoba, ktrej przysuguje do niej inne prawo
Posiadanie suebnoci:
- posiada mona tylko suebnoci czynne
- wykonywanie suebnoci zostao zaliczone przez KC do posiadania odpowiednio stosujemy przepisy o posiadaniu rzeczy
Podstawa posiadania:

58

- w polskim prawie mona samemu zmieni podstaw posiadania

- tzn. w chwili gdy bdc posiadaczem zalenym zaczniemy wada rzecz jak waciciel, stajemy si posiadaczem samoistnym
posiadanie prawne zgodne ze stanem prawnym: (samoistne waciciel, zalene dzierawca)
posiadanie bezprawne niezgodne ze stanem prawnym: (samoistne nabywca nieruchomoci zbytej nieformalnie; zalene:
dzierawca po wyganiciu dzierawy, ktry nadal wykonuje wadztwo nad rzecz)
posiadanie wadliwe nabyte przy uyciu niedozwolonych rodkw (wbrew woli dotychczasowego posiadacza)
posiadanie niewadliwe nabyte pierwotnie lub od dotychczasowego posiadacza
posiadanie w dobrej wierze posiadacz jest przekonany e posiada rzecz zgodnie z przysugujcym mu prawem, to przekonanie
znajduje usprawiedliwienie w indywidualnych okolicznociach przypadku
posiadanie w zej wierze posiadacz wiadomy tego, e nie ma uprawnienia do posiadanie, albo nie jest tego wiadomy z
powodu niedbalstwa
dzierenie wadztwo faktyczne nad rzecz wykonywane za kogo innego np. przewonik, penomocnik
- posiadacz samoistny nie traci posiadania wskutek oddania rzeczy innej osobie w posiadanie zalene
- dzierenie nie korzysta z ochrony sdowej
Problematyka wadztwa prekaryjnego:
- opiera si na stosunku grzecznociowym czcym strony, nie s zwizane wzem prawnym
przykad dajemy si kumplowi przejecha naszym autem
- takie wadztwo nie korzysta z ochrony posiadania i nie prowadzi do zasiedzenia
Skutki prawne posiadania:
a) korzysta z ochrony posesoryjnej
b) moe prowadzi do zasiedzenia (samoistne, w dobrej wierze)
c) posiadacz w dobrej wierze nabywa na wasno poytki, jakie przynosi rzecz
d) posiadaczowi w dobrej wierze przysuguje tzw. roszczenie o wykup
e) uzyskanie posiadania stanowi nieraz konieczn przesank do nabycia prawa w drodze czynnoci prawnej
f) z posiadaniem czy si wiele domniema prawnych
g) posiadacz korzysta z ochrony deliktowej (np. odpowiedzialno za wyrzdzon mu szkod)
System domniema prawnych zwizanych z posiadaniem: (wzruszalne iuris tantum)
a) domniemywa si, e ten kto faktycznie wada rzecz, jest posiadaczem samoistnym
b) z fakty posiadania wynika domniemanie, e jest to posiadanie zgodne z prawem dotyczy to poprzedniego posiadacza
c) domniemania zwizane z cigoci posiadania:
- domniemanie oglne cigoci posiadania
- niemono posiadania wywoana przeszkod przemijajc nie przerywa posiadania
- domniemanie przywrcone poczytuje si za nieprzerwane

61 Ochrona posiadania
art. 342 nie wolno samowolnie narusza posiadania, choby posiadacz by w zej wierze chroni kade posiadanie i kadego
posiadacza
Postacie ochrony posesoryjnej:
a) ochrona przez samego posiadacza
b) ochrona w drodze sdowej
Ochrona wasna posiadacza: (moe z niej korzysta rwnie dzieryciel)
Przybiera posta:
a) obrony koniecznej
- posiadacz moe j zastosowa, aby odeprze samowolne naruszenie posiadania
- rodki obrony powinny by dostosowane do celu
b) dozwolonej samopomocy
1) Posiadacz nieruchomoci:
- moe niezwocznie(w stosunkowo krtkim czasie po naruszeniu) po samowolnym naruszeniu posiadania przywrci stan
poprzedni wasnym dziaaniem
- nie wolno mu stosowa przemocy wzgldem osb
2) Posiadacz rzeczy ruchomej:
Przesanki:
a) zachodzi niebezpieczestwo niepowetowanej straty rzeczy (np. ukrycie zabranej rzeczy)
b) samopomoc musi nastpi natychmiast tzn. bezporednio po naruszeniu wolno stosowa rodki przymusu, ale racjonalnie

59

Ochrona sdowa:
- korzysta z niej kady, czyje posiadanie zostao naruszone samowolnie przez inn osob
Postacie naruszenia posiadania:
a) pozbawienie posiadania takie dziaanie, ktrego skutkiem jest utrata przez posiadacza wadztwa nad rzecz
b) zakcenie posiadania wtargnicie w sfer wadztwa posiadacza, ktre tego posiadania go nie pozbawia
charakter ochrony obiektywna i posesoryjna (chroni stan faktyczny niezalenie od dobrej/zej wiary naruszajcego)
przedmiot roszczenia zaniechanie dalszych narusze i przywrcenie stanu poprzedniego
legitymacja czynna tylko posiadacz (samoistny lub zaleny)
legitymacja bierna:
- ten kto posiadanie naruszy
- osoba na ktrej korzy dokonane zostao naruszenie
- mona pozwa kad z tych osb osobno lub obydwie - cznie
Charakter procesu posesoryjnego w Polsce:
- bada si fakty zwizane ze stanem posiadania i jego naruszeniem
- nie ma znaczenia czy i komu przysugiwao jakie uprawnienie wzgldem danej rzeczy
- niedopuszczalne s zarzuty:
a) wasnoci (exceptio dominii) naruszajcy twierdzi, e przysuguje mu wzgldem rzeczy wasno
b) prawa (exceptio iuris) naruszajcy twierdzi, e wzgldem rzeczy ma inne prawo ni wasno
- wyjtkowo pozwany moe si powoa na to, e jemu przysuguje prawo do spornej rzeczy, jeli sd / organ w prawomocnym
orzeczeniu stwierdzi, e stan posiadania powstay wskutek naruszenia jest zgodny z prawem
termin zawity rok po naruszeniu roszczenia posesoryjne wygasaj !
Ochrona wspposiadaczy:
- roszczenie posesoryjne nie przysuguje w stosunkach midzy wspposiadaczami jeli nie da si ustali zakresu
wspposiadania
Wyjanienie:
- roszczenie posesoryjne wspposiadacza A przeciw wspposiadaczowi B przysuguje tylko wtedy, gdy wspposiadanie nie
wymaga wspdziaania wspposiadaczy
Roszczenie o wstrzymanie budowy:
- posiadaczowi nieruchomoci przysuguje roszczenie o wstrzymanie budowy, jeli budowa mogaby naruszy jego posiadanie
albo grozi wyrzdzeniem mu szkody
- roszczenie moe by dochodzone przed rozpoczciem budowy, jednak wygasa miesic po jej rozpoczciu
Przesanki:
- przysuguje w razie budowy na gruncie ssiednim
Wyrok w procesie posesoryjnym:
a) powinien by sformuowany tak, aby nadawa si do egzekucji (np. sposb przywrcenia posiadania)
b) powinien wskazywa na to, e zapad w trybie posesoryjnym
- przywrcenie posiadania nastpuje w chwili wykonania wyroku

62 Nabycie i utrata posiadania

Nabycie pierwotne:
- gdy nie ma wizi pomidzy aktualnym a poprzednim posiadaczem
- dochodzi do niego przez jednostronny akt posiadacza (z-cy), polegajcy na:
a) objciu rzeczy w posiadanie jeli nie jest w niczyim posiadaniu
b) jednostronne nabycie posiadania rzeczy bdcej w posiadaniu innej osoby (np. kradzie, przemoc) posiadanie wadliwe
Nabycie pochodne:
Przeniesienie posiadania:
- gdy posiadacz przekazuje je innej osobie:
a) traditio corporalis wydanie rzeczy, powoduje przejcie posiadania na drugi pomiot, ale:
- wydanie rodkw, ktre daj faktyczn wadz nad rzecz oraz dokumentw umoliwiajcych rozporzdzanie rzecz = wydanie
samej rzeczy (longa manu traditio)
b) gdy rzecz znajduje si we wadaniu nabywcy posiadania / osoby trzeciej:
1) przeniesienie posiadania samoistnego moe nastpi rwnie jeli:
- posiadacz samoistny zachowa rzecz w swoim wadaniu jako posiadacz zaleny
- posiadacz samoistny zachowa rzecz w swoim wadaniu jako dzieryciel

60

oczywicie na podstawie stosunku ustalonego przez strony

2) jeli rzecz znajduje si w posiadaniu zalenym / dziereniu osoby trzeciej:
- do przeniesienia posiadania samoistnego wymagana jest umowa + zawiadomienie pos. zalenego / dzieryciela
3) jeli posiadacz samoistny przenosi to posiadanie na posiadacza zalenego wystarcza sama umowa
Dziedziczenie posiadania:
- panuje pogld, e posiadanie przechodzi na spadkobiercw
- posiadanie jest skadnikiem majtku, jaki stanowi spadek

61