Królestwo polskie w przededniu powstania

1. Przyczyny i skutki wojny krymskiej

2. Czym była tzw. odwilż posewastopolska?
Wymień reformy w Rosji i w królestwie polskim
3. Znaczenie manifestacji patriotycznych
4. Wskaż przejawy żałoby narodowej
5. Kim był Aleksander Wielopolski? Jaką politykę prowadził? Jaki był jej odbiór społeczny?
Dokonaj oceny postaci
6. Biali i Czerwoni – dwa nurty polskiego ruchu narodowego. Przywódcy i program.

Powstanie Styczniowe
1. Kiedy i w jakich okolicznościach doszło do wybuchu powstania?
2. Czego dotyczył manifest rządu narodowego z 22 stycznia 1863?
3. Jaki charakter miała walka i jakie tereny objęła?
4. Organizacja władz powstańczych i państwa podziemnego.
5. Rządy i ludy wobec powstania.
6. Dyktatura Romualda Traugutta.
7. Okoliczności reformy uwłaszczeniowej i upadek powstania.
8. Znaczenie i bilans powstania styczniowego.
9. Depresja po powstaniu
Zjednoczenie Włoch i powstanie Austro-Węgier
1. Sytuacja polityczna na półwyspie apenińskim po kongresie wiedeńskim
W ramach zasady restauracji panującej na kongresie wiedeńskim Królestwo Włoskie
zostało ponownie rozbite na małe państewka, po tym jak Napoleon je zjednoczył. W
Królestwie Sardynii, gdzie utrzymano liberalną konstytucję, idea zjednoczonego państwa
włoskiego była nadal żywa. Po wojnie krymskiej Sardynia i Francja zawarła sojusz, który
umocnił pozycję Sardynii.
2. Rola w zjednoczeniu Włoch:
a) Królestwa Sardynii (Piemont)
b) Giuseppe Garibaldi – pod jego dowództwem utworzono w Sardynii uzbrojony i
wyszkolony oddział spiskowców. W maju 1860 wylądowali na Sycylii, a po jej
opanowaniu zajęli także Neapol (wyprawa tysiąca czerwonych koszul).
c) Francji
3. Kolejne kroki w powstaniu królestwa włoskiego
Dlaczego zjednoczenie Włoch określamy oddolnym?
Sardynia popierana przez Francję chciała sprowokować do ataku Austrię. Wiedeń w 1859r.
wypowiedział wojnę Piemontowi, któremu z pomocą przyszła Francja. Francja w bitwach
m.in. pod Magentą i Solferino została pobita, Napoleon II nie chciał jednak nadmiernie
osłabiać Austrii i w lipcu 1859r. doszło do zawarcia traktatu w Villafranca potwierdzonego
pokojem w Zurychu. Na jego mocy Austria utraciła Lombardię na rzecz Francji, która to
przekazała Lombardię Sardynii, otrzymując w zamian francuskojęzyczne Sabaudię i Niceę.
W rękach Austrii pozostała jednak Wenecja. Dzięki grupom spiskowców Cavour przejął
władzę w Parmie, Modenie i Toskanii, zmuszając lokalnych władców do ucieczki. Po
przeprowadzonych plebiscytach ludność tych terenów opowiedziała się za przyłączeniem
do Piemontu.
Pod dowództwem Garibaldiego utworzono w Sardynii uzbrojony i wyszkolony oddział
spiskowców. W maju 1860 wylądowali na Sycylii, a po jej opanowaniu zajęli także Neapol
(wyprawa tysiąca czerwonych koszul).
W marcu 1861 w Turynie zwołany został parlament, który proklamował powstanie
Królestwa Włoskiego.
1866 pojawiła się szansa przyłączenia Wenecji związana z wybuchem wojny między
Prusami a Austrią. Na mocy traktatu pokojowego zawartego w Pradze Wenecja została
przyłączona do Włoch.
W 1870 wybuchła wojna między Francją a Prusami, co spowodowało, że oddziały
Francuskie broniące Wiecznego Miasta opuściły ten teren, co wykorzystali Włosi zajmując
Państwo Kościelne. Przeprowadzono tam plebiscyt, dzięki któremu przyłączono do Włoch
większość Wiecznego Miasta. W 1871 Rzym stał się oficjalnie stolicą państwa włoskiego.
Papieżowi został Watykan i ogrody Pastel Gandorfo.
4. Okoliczności powstania Austro-Węgier
Cesarz Franciszek Józef oraz nowy kanclerz Aleksander Bach sądzili, że stabilność
zapewni państwu pełna centralizacja władzy oraz powierzenie urzędów austriackim
Niemcom.
Erę Bacha i jego polityki zakończyły klęski Austrii w wojnie z Francją w 1859r.
Na urząd ministra spraw wewnętrznych powołano polaka, Agenora Gołuchowskiego.
Dzięki jego polityce w latach 1860-61 przywrócono niektórym grupom narodowościowym
pewną autonomię. W 1861 Gołuchowskiego odwołano a proces rozszerzania autonomii
został zahamowany.
Ponownie przyspieszyły go w 1866 klęski Austrii.
w 1867 monarchia Habsburgów przekształciła się w państwo dualistyczne – Austro-Węgry.
Oba państwa łączyła osoba monarchy. Wspólna pozostawała armia, polityka zagraniczna,
system monetarny i budżet. Odrębne były konstytucje, parlamenty. Zliberalizowano
stosunki wewnętrzne, wprowadzono wolność słowa, druku i zrzeszeń.
5. Przedstaw sytuację narodową i polityczną monarchii habsburskiej.
Cesarstwo austriackie cechowało się wielonarodową ludnością.
Po stłumieniu wiosny ludów przywrócono absolutystyczne rządy i system policyjny.
Anulowano też konstytucję.
Zjednoczenie Niemiec.
1. Sytuacja polityczna w Niemczech po kongresie wiedeńskim
2. Przyczyny i skutki wojen:
a) prusko-austriackiej (1866)
b) francusko-pruskiej(niemieckiej) (1870-1871)
Bismarck, dążąc do wojny z Francją, świadomie zmienił tekst depeszy emejskiej króla
pruskiego i pozwolił go opublikować w prasie. Brzmienie zmienionego dokumentu było
obraźliwe dla Francuzów – stało się w konsekwencji przyczyną wypowiedzenia przez
Francję wojny Prusom.
Do niewoli dostało się kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy francuskich, kilkunastu marszałków i
generałów, a także sam cesarz Napoleon III. W Paryżu ogłoszono detronizację dynastii
Bonapartych, powstała republika a władzę przejął rząd Obrony Narodowej. 28 stycznia,
rząd Obrony Narodowej podpisał w Wersalu zwieszenie broni. Zawaty we Frankfurcie nad
Manem pokój był upokarzający dla Francji. Francja oddała Niemcom Alzacje i ponad 1/3
Lotaryngii, zobowiązała się zapłacić 5mld franków w złocie, do czasu spłaty na terytorium
francuskim stacjonować miała armia niemiecka.
3. Dlaczego zjednoczenie Niemiec nazywamy odgórnym, dokonanym "krwią i zelazem"?
Ponieważ zjednoczenie Niemiec zostało narzucone „od góry”, decyzja zapadła wśród władz
a tereny zdobywano poprzez krwawe podboje, w przeciwieństwie do zjednoczenia Włoch,
gdzie decyzję podejmował lud w plebiscytach.
4. 18 stycznia 1871 - utworzenie Cesarstwa Niemieckiego (II Rzeszy)
Jeszcze w czasie oblężenia Paryża w Sali Lustrzanej pałacu wersalskiego zakończył się
proces jednoczenia Niemiec. Władcy poszczególnych państw niemieckich ofiarowali
królowi pruskiemu koronę cesarską. Powstała II Rzesza Niemiecka, z krolem pruskim jako
cesarzem niemieckim Wilhelmem I na czele. Powstało niepodległe zjednoczone państwo
niemieckie.
5. Rola Otto von Bismarcka.

Wojna secesyjna w Stanach Zjednoczonych (1861-65)
1. Rozwój terytorialny i gospodarczy USA
w 1803r. USA odkupiło od Francji resztę obszarów Luizjany.
w 1818r. uzyskały od UK tereny północnej Dakoty, a w roku następnym odkupiły od
Hiszpanów Florydę.
Koloniści osiedlali się także w Meksyku, który od 1821r. był państwem niepodległym,
m.in. na terenach dzisiejszego Teksasu. W 1845r. ogłosili jego przyłączenie do USA, co
doprowadziło do wojny meksykańsko-amerykańskiej. W jej wyniku Meksyk utracił m.in.
Kalifornię.
w 1846 otrzymały Oregon od UK, a w 1867 odkupiły od Rosji Alaskę.
USA w XIXw przyżywały gwałtowny rozwój gospodarczy. W państwie rządzonym według
zasad demokratycznych w większości stanów obowiązywało powszechne praw wyborcze
dla białych mężczyzn, istniały liczne wolności polityczne, a gospodarką kierowano według
zasad liberalnych.
Charakterystyczny dla amerykanów był silny etos pracy, wytrwałości i oszczędności.
Powszechnie też wprowadzano nowe urządzenia. m.in. maszyny do szycia, żniwiarki,
kombajny.
Stany były podzielone na dwie strefy gospodarcze – przemysłową Północ i rolnicze
Południe. Na północy postępowała rewolucja przemysłowa i urbanizacja, a rolnictwo
zdominowały farmy rodzinne. Gospodarka Południa opierała się natomiast na rolnictwie,
przy czym funkcjonowały tam głównie duże plantacje bawełny, tytoniu czy ryżu. Do pracy
na nich masowo wykorzystywano niewolników.
2. Doktryna Monroe’a
1832r. Zwykle streszcza się ją hasłem „Ameryka dla Amerykanów”. Nakreśliła ona
program polityki zagranicznej USA nazywany izolacjonizmem. Oznacza niemieszanie się
USA do polityki państw europejskich, uznając jednocześnie wszelkie europejskie próby
ingerowania w interesy amerykańskie za akt wrogości.
3. Problem niewolnictwa
problem ten zaistniał już podczas tworzenia państwa. Nie uwzględniono go jednak w
konstytucji, aby nie doprowadzić do rozłamu między jego zwolennikami i przeciwnikami.
Przyjęto natomiast, że istnienie niewolnictwa lub jego zakaz należy do spraw
wewnętrznych każdego stanu. Dbano o utrzymanie równowagi i jeżeli w jednym stanie
dopuszczano niewolnictwo, w drugim go zakazywano.
4. Przyczyny i skutki wojny. Dlaczego określono ją jako wojnę totalną?
w 1860 podczas kolejnych wyborów prezydenckich niewolnictwo stało się główną
przyczyną sporów między partiami. Po burzliwej kampanii wyborczej prezydentem został
republikanin Abraham Lincoln. Jedenaście stanów południowych uznało wybór Lincolna,
przeciwnika niewolnictwa, za zapowiedź likwidacji niewolnictwa i dokonało secesji, czyli
odłączyło się od Unii. Utworzyły one Skonfederowane Stany Ameryki Północnej z
prezydentem Jeffersonem Davisem na czele. Konfederaci powołali własną armię i
rozpoczęli rozbrajanie żołnierzy federalnych. Po pierwszym starciu 12 kwietnia 1861 pod
Fort Sumer Lincoln uznał secesję za nielegalną i zdecydował się siłą przywrócić jedność
kraju.
Palono lasy, wsie, miasta, zrywano tory kolejowe. Wojna dosięgnęła nie tylko żołnierzy na
froncie, ale i ludności cywilnej na tyłach. Dlatego nazwano ją wojną totalną.
Kapitulację Konfederacji podpisał gen. Lee 9 kwietnia 1865r w Appomatox.
zginęło około 600tys żołnierzy i tyle samo ludności cywilnej, a więc o wiele więcej niż w
wojnie o niepodległość.
Zniszczone zostały wsie i miasta, szczególnie na Południu.
uchwalono XIII poprawkę do konstytucji, znoszącą niewolnictwo w całych Stanach
Zjednoczonych.
5. Okoliczności zniesienia niewolnictwa w USA
patrz pkt. 6.
6. Rola Abrahama Lincolna
kiedy zabrakło ochotników w armiach obu stron, ogłosiły one pobór przymusowy. Lincoln
by uzyskać przewagę w przedłużającej się wojnie, nakłonił kongres do wydania ustaw o
osadnictwie, gwarantującej każdemu obywatelowi 60ha ziemi za bezcen, co zachęciło ludzi
do wyemigrowania z Europy do USA. Gdy dotarli okazało się, że w stanach jest obowiązek
służby wojskowej, którą musieli odbyć.
Lincoln wydał też akt prezydencki znoszący niewolnictwo we wszystkich zbuntowanych
stanach z początkiem 1863r. Oczekiwał, że zbuntują się niewolnicy na Południu. Do buntu
wprawdzie nie doszło, jednakże prawie 200tys Murzynów, byłych niewolników, wstąpiło
ochotniczo do armii Unii. Drugim celem zniesienia niewolnictwa było ukazanie opinii
publicznej świata jak najbardziej pozytywnego wizerunku Lincolna i Unii.
7. Wyjaśnij pojęcia:
a) konfederaci
Mieszkańcy południa (które oddzieliło się i stworzyło Skonfederowane Stany Ameryki
Północnej), chcieli niewolnictwa.
b) abolicjonizm
ruch na rzecz zniesienia niewolnictwa.
c) jankesi
Mieszkańcy północy, przeciwstawiali się niewolnictwu. Dzisiaj – pogardliwe określenie
Amerykanina.
d) Ku-Klux-Klan
Organizacja, która powstała po wojnie secesyjnej. Niosła pomoc wdowom i sierotom po
zabitych żołnierzach Konfederacji. Jej członkowie zakładali białe ubrania, symbolizujące
dusze poległych. Później Ku-Klux-Klan przekształcił się w organizację rasistowską
głoszącą wyższość białego człowieka, zwłaszcza anglojęzycznego protestanta. Metodami
terrorystycznymi zwalczał równouprawnienie Murzynów. W 1958 został formalnie
rozwiązany, nadal jednak działa nielegalnie.
Przemiany gospodarczo –społeczne i polityka kolonialna w II połowie XIX w.

1. Wskaż przykłady postępu w rolnictwie i rozwoju przemysłu

2. Wymień najważniejsze odkrycia i wynalazki zastosowane w gospodarce
3. Wymień najbardziej rozwinięte państwa świata
4. Jakie były przyczyny zintensyfikowania polityki kolonialnej w XIX w.
5. Wymień największe potęgi kolonialne i zajęte przez nie tereny
6. Porównaj sytuację Chin i Japonii
7. Wyjaśnij pojęcia
a) urbanizacja
b) kolonializm
c) protektorat
d) dominium