Marek Mark J.

Wagner

Zielnik
Zdrowy Tryb ycia

Poradnik dla Osb Przeladowanych

All Rights Reserved 2014

Copyright Marek Mark J. Wagner 2014

Wszystkie Prawa Zastrzeone 2014
ISBN: 978-83-937658-1-2
Dodatkowe kopie mona zamwi:
To order additional copies of the book,
please contact:
Amazon Create Space
www.zhibit.org/mjw23
lub/or
E-mail: q7q7mark@gmail.com
Tekst/Text, Szata Graficzna/Graphic Design:
Honest Dragon Publishing 2014

Prosz o poparcie Listu Otwartego do Narodw Zjednoczonych

Karty Praw Czowieka / Petycji do Unii Europejskiej (Human Rights Act).
http://www.scribd.com/doc/67148949/United-Nations-Human-Rights-Council-European-Human-Rights-Act

Dedykacja

Niniejsza ksika jest dedykowana moim dzieciom

Jakubowi, Jonaszowi i Wiktorii Elbiecie,
a take Annie Onopiak, ktra pomoga mi zrozumie wiat
zi, a tym samym regenerowa nadwyrone siy witalne
przez rodki chemiczne, stres, zagroenie zdrowia i ycia
Dzikuj autorom prac o zioolecznictwie, mnichom,
zielarzom i lekarzom za wiedz i mdro.
Ponadto dedykuj ksik osobom, ktre stay si obiektem
przeladowa, winiom politycznym, osobom dotknitym
przez bolesne dowiadczenia emocjonalne, przeladowania, tortury
psychiczne i fizyczne. Ksika ta ma na celu wzmocnienie motywacji
oraz przekazywanie podstawowych informacji jak regenerowa siy witalne,
wzmacnia i podtrzymywa nadziej, entuzjazm.
Nie moemy pozwoli na brak nadziei i woli w przeamywaniu kryzysu.
Niniejsza ksika to pomocna do,
oraz zapewnienie e s ludzie, ktrzy chc ci widzie w dobrym zdrowiu fizycznym,
emocjonalnym i duchowym.
Gdy natrafisz na rozdzia opisujcy taktyki inwigilacji i metody przeladowa,
bdziesz mia wiadomo i nie jeste sam lub sama. Wikszo spoeczestwa nie wie
o metodach izolacji, wizienia osoby przeladowanej bez udziau sdw, systemu
prawa. Wikszo ludzi nie uwiadamia sobie faktu, i kady moe sta si ofiar
systemu wojny psychologicznej i dyskryminacji.
Wikszo ludzi na ziemi nie zdaje sobie sprawy z postpujcej
kolonizacji wolnej woli, wiadomoci i podwiadomoci.
3

Spis Treci
1. Prawo do Samoobrony ........................................................................................................................5
2. Stres, jaki Stres ? ...............................................................................................................................23
3. Relaksacja .........................................................................................................................................25
4. Posiki. Rytua .......................................................................................................................................32
5. Zdrowy Tryb ycia .............................................................................................................................. 33
6. Odywianie .......................................................................................................................................35
7. Korekta Dietetyczna .........................................................................................................................37
8. Warzywa i Owoce w Diecie ............................................................................................................39
9. Ranek ...............................................................................................................................................41
10. Poudnie ..........................................................................................................................................46
11. Obiad ...............................................................................................................................................52
12. Kolacja ............................................................................................................................................60
13. Koktajle i Nalewki ...........................................................................................................................64
14. Witaminy, Substancje Czynne, Enzymy i Inne ..................................................................................67
15. Wywary z Jarzyn ...............................................................................................................................79
16. Owoce ..............................................................................................................................................81
17. Orzechy ............................................................................................................................................83
18. Miso ..............................................................................................................................................85
19. Ryby ................................................................................................................................................88
20. Domowa Pasieka ............................................................................................................................91
21. Czekolada .......................................................................................................................................96
22. Krlestwo Zi ................................................................................................................................98
23. Ocet Jabkowy Pink Republic ........................................................................................................150
24. Olejki. Bursztyn .................................................................................................................................151
25. Zioa vs Niedomagania ...............................................................................................................152
26. Herbatki ........................................................................................................................................157
27. Pasteryzacja .................................................................................................................................161
28. Odywianie w Podry .....................................................................................................................163
29. Pytania ........................................................................................................................................ 165
30. Higiena ...................................................................................................................................... 170
31. Karmelki Lubuskie ...................................................................................................................... 172
32. Pimiennictwo ..............................................................................................................................173

Prawo
do

Samoobrony
Duchowej
Moralnej
Intelektualnej
Ochrona ycia
Materialnej

Wspczesny wiat, pomimo wielu zachodzcych zmian jakie zachodz w sferze spoecznej,
religijnej, ekonomicznej, niewiele si rni od tego wiata, o ktrym zwykle mwimy wiat przeszy.
Wspczesne realia, niekiedy pozostaj daleko w tyle za wzorcami np. antycznymi.
Dla przykadu, Etruskowie pojmowali w sposb naturalny i spontaniczny rwno kobiety
i mczyzny. Antyczna (Grecja) lojalno elit wojskowych wobec wartoci patriotycznych.
Przypomnijmy okres Renesansu, okresu jednoci duchowej i percepcji empirycznej,
rozkwit pojcia vs wierze, okres wolnoci w wyraaniu opinii, epoka w ktrej czowiek poczyni
wielki postp, postp, kreujc wzorce, ktre nie trac na aktualnoci.
Jednym z najwaniejszych mechanizmw napdzajcych epok Renesansu by koci,
koci otwartych drzwi, serc, umysw, koci otwarty na idee, nierzadko wrcz rewolucyjne.
Renesans to rozkwit ducha, kocioa postpowego, myli, nauki, ktra potwierdza geniusz stworzenia.
Wspczesny czowiek coraz bardziej staje si wypycany, ale dlaczego ? Czy jest to proces
zachodzcy samoistnie, czy te ma tu miejsce celowe uwstecznianie ludzkich aspiracji twrczych,
demokratycznych. Trudno na to pytanie odpowiedzie, miejmy jednak na wzgldzie
elitarno vs kontrola jednostki vs kontrola spoeczna vs kolonizacja podwiadomoci. Wszyscy si
zgadzamy z tez, i spoeczestwa o niskiej samowiadomoci i wiedzy s atwiejsze do nawigacji, lub
wrcz poddane w rkach elit, anieli spoeczestwa wiate, z poszerzona ram wiadomoci, co
przekada si bezporednio na zamono indywidualn i spoeczn. Dlatego wiat w jakim yjemy
progresywnie wyniszcza elity, gdy elity to autorytet, czego przykadem jest Polska. W Polsce miaa i
nadal trwa totalna eksterminacja elit. Do dnia dzisiejszego istniej tzw. stranicy, ktrzy maj za
zadanie, aeby nie dopuci do odrodzenia elit na tych ziemiach, na ziemiach Polskich,
od rzeki Odry do rzeki Bug.
W zwizku z tym mamy do czynienia z koloni, a nie z niezalenym i wolnym pastwem.
Ludno Sowiaska stracia moliwo penej nawigacji pastwem.
Kady system, w tym system demokratyczny oscyluje w kierunku kontroli wszystkiego co ma
wpyw na percepcj oraz postawy obywatelskie. Mamy tu do czynienia z kontrol wszystkiego
i wszystkich, ktrzy mog potencjalnie wyrni si postawa pozytywna, lub co gorsze, negatywn
wobec tzw. status quo, czyli systemu funkcjonujcego w danym pastwie.
Postp technologii informatycznej bardzo uatwi proces kontroli indywidualnoci, wcznie z
systemem programowania ludzkich reakcji, kolonizacj wolnej woli, czyli ewidentnie wystpuje
totalna kontrola i ingerencja w najgbsze zakamarki ludzkiej egzystencji, ingerencja w ludzk myl,
wiadomo. Ingerencja ta, z samej natury, jest nie tylko naganna, ale uwstecznia czowieka do rangi
stworzenia biologicznego, wielokomrkowego, przypominajcego czowieka, ale w rzeczywistoci
mamy do czynienia bardziej ze wiatem zwierzcym, gdy czowiek, pozbawiony wolnej woli,
wolnego wyboru, ewolucji biologicznej i wiadomoci, nie spenia wymogu homo sapiens.
Czowiek pozbawiony wolnej woli jest niekompletny, stanowi inn substancj bytu.
Uwstecznienie czowieka, poprzez proces degradacji wolnej woli, wolnoci duchowej, a take
6

zalenoci materialnej, degradacj godnoci, ma nie tylko miejsce,

ale proces kolonizacji czowieka nabiera na sile.
To jest za droga, droga uwstecznienia pikna, substancji wiadomoci i naturalnego rozwoju
czowieczestwa, ktry prowadzi do chaosu na skal uniwersaln, wcznie z zaprzeczeniem istoty
Stwrcy, wcznie z zaparciem si Jezusa.
Dlaczego tak si dzieje ? Sdz e pokusa, pokusa kontroli i uzalenienia spoeczestwa od woli tzw.
elit (w tym wypadku elit za) jest zbyt dua dla tych, ktrzy maj dostp do tych technologii.
Aeby wnikliwie zrozumie natur systemu, musimy go zdefiniowa, czym jest system.
System to kodeks norm spoecznych, ktre definiuj status quo pastwa. Jest to oczywicie jedynie
zarys definicji systemowej, ale miejmy wiadomo, i pomimo pozornej kompleksowoci,
rysunek techniczny systemu jest do prosty. Kluczem w nieustajcej dyskusji na temat optymalnego
systemu jest, jak to okrelam, opiekuczo pastwa, systemu wobec obywatela.
W tych piciu sowach jest zawarta caa filozofia, oraz skuteczno systemu majcego na celu
prokreacj postaw administracyjnych, religijnych, politycznych, caego rodowiska zalenoci
spoecznych, aeby zaspokoi nie tylko podstawowe potrzeby, ale uczyni czowieka szczliwszym,
gdy jest to w zasigu wierze oraz moliwoci intelektualnych i twrczych spoeczestw.
Prawdziw definicj systemu jest czowiek, tak, czowiek stanowi system w swojej skali
oddziaywania, jego moliwoci analityczne, wiatopogld a przede wszystkim rama wiadomoci,
a co za tym idzie, postawa wobec siebie i innych. System jest tak mocny lub tak saby jak np.
urzdnik za biurkiem. Rama wiadomoci, moliwoci zrozumienia wspzalenoci midzyludzkich,
oraz wiata duchowego i naturalnego definiuje system. Zatem sposb w jaki ksztatujemy czowieka to
nic innego jak ksztatowanie systemu, systemu mikro i makro od dziecistwa. W tym procesie
ksztatuje si wiadomo, czyli czowiek system, ktry oddziauje na otaczajcy go wiat.
System to czowiek, w ramach systemu okrelanego jako ustrj.
To take jego lub jej, poczucie opiekuczoci w misji spoecznej.
Opiekuczo systemu stanowi synonim opiekuczoci indywidualnej,
skoro wiemy ju i system to czowiek.
Nie moemy inaczej zdefiniowa systemu, system to czowiek, a czowiek to produkt systemu,
gdy prowadzioby to do wypacze w zakresie poj i nawigacji osobistej w realiach spoecznych.
Jeli czowiek, jednostka stanowi system, wiec mamy tutaj wyranie okrelony przywilej elit,
oraz odpowiedzialno.
Tutaj tkwi pikno nie tylko systemu, ale i zagroenie caego systemu poprzez niewaciw postaw.
Nie ma w tym nic idealistycznego, gdy indywidualna postawa, bez wzgldu na system spoeczny,
czy religijny, definiuje ludzkie ycie i czsto definiuje system. Znamy przykady wspaniaych postaw,
a nawet aktw heroicznych w systemach totalitarnych, czy np. naganne postawy w systemach
demokratycznych tzw. postpowych. Co definiuje te postawy ? Rama wiadomo, wolna wola .
Jednym sowem, w kadej skali i ramach systemowych czowiek to system, bez tej definicji
wkraczamy na grunt abstrakcji pojciowej, gdy system nie ma twarzy, wiemy co to jest, nie moemy
pojcia dotkn, gdy nie istnieje w wymiarze materialnym.
7

Pamitajmy jednak e odnosi si to do okrelonych sytuacji, gdy czowiek nie moe

kontrolowa systemu (kolektywnej postawy), gdy jest jego produktem i poddanym. Indywidualno
nie jest w stanie stworzy systemu, gdy jest jego produktem.
Dlaczego o tym wspominam ? Dlatego e czowiek musi si posugiwa woln wol oraz
powinien mie wyranie zdefiniowan postaw opiekucz wobec swoich najbliszych, wobec siebie,
a take w krgu spoecznym i globalnym.
Kady gos si liczy, szczeglnie w walce midzy zem a dobrem.
Nie bdziemy tutaj rozwaa rnicy pomidzy
wiadomoci systemow a wiadomoci indywidualn, gdy zaleno ta stanowi jedn
z najbardziej zagadkowych w psychologi spoecznej a nawet religijnej fenomenw.
Przykad, dlaczego zagadnienie wiadomoci systemowej tak bardzo rni si od wiadomoci
indywidualnej. Ten problem, dualizm percepcji i postaw, stworzy tzw. system, oraz system norm,
wraz z olbrzymi presj wobec indywidualnoci.
Przywilej jaki nam pozosta, to przywilej wolnego i mylcego czowieka,
to sowo, a raczej postawa, tak lub nie wobec dobra lub za. Tego musimy broni .
Dlaczego o tym mwi ? Powd jest prosty, aeby przeanalizowa dan sytuacj musimy mie pen
wiadomo z kim i z czym mamy do czynienia, aeby opracowa optymalny plan dziaania,
gdy ksika ta jest pisana z myl o ludziach, ktrzy znajduj si lub mog si znale
w sytuacji czowiek vs system w sytuacjach przeladowa, dyskryminacji, zagroenia zdrowia i ycia,
systemowego przeksztacania dobra w zo, marginalizacji religijnej.
Coraz czciej obserwuje si wyrafinowane metody psychologii totalitarnej, psychologii za wobec
jednostki, powoli, systemowo degradujc emocjonalnie, duchowo, ekonomicznie czowieka,
obiekt przeladowa. Skoro tak si dzieje, mamy do czynienia ze spoeczn aprobat dyskryminacji a
w szczeglnoci elit, ktre powinny bronic spoeczestwo poprzez obron jednostki
(podmiotowo vs przedmiotowo relacji/Jan Pawe II).
Powoli, sukcesywnie zastpuje si metody przeladowa i zagroe fizycznych na metody
psychologii za, ktra ma nieograniczone moliwoci oddziaywania. Sabym punktem tej metody jest
to, e ci, ktrzy bior w tym udzia, staj si take zainfekowani a moe jeszcze bardziej naraeni,
anieli obiekt inwigilacji, gdy nie tylko s narzdziem za, ale podlegaj wiadomemu procesowi
degradacji wiadomoci dobra, zapisujc kad czynno psychologii za w swojej podwiadomoci.
Jest to tym bardziej niebezpieczne e nie wiemy dokd to prowadzi, jaki jest ostateczny skutek siy
samo sugestii, manipulacji emocjonalnej.
Indywidualno nie ma adnych szans w konfrontacji z systemem, ma jednak szanse w sytuacji
czowiek vs czowiek system. Czowiek jest produktem systemu, co do tego nie mamy adnej
wtpliwoci, czowiek nie moe kontrolowa systemu, system natomiast moe robi z czowiekiem co
tylko zechce.
Inn kwesti jest to, czy to prawo uzurpacji, kolonizacji jednostki jest wykorzystywane czy te nie.
W zalenoci czowiek vs czowiek system, jest nie tylko szansa, ale potencjalnie dobre prognozy
w celu osignicia porozumienia i postpu, poprzez prawidowo uksztatowan ram wiadomoci.
8

Poniej s podane metody wojny psychologicznej, mona pokusi si o stwierdzenie,

ostrze systemu za, psychologii za. Jest to tylko zarys moliwoci psychologii za,
gdy nie mona przela uczucia strachu, zagroenia, dezorientacji, krwawienia z nosa po caodniowym
lub caotygodniowym seansie psy-ops, nie mona przela na kartki papieru zawrotw gowy,
zakceniu wzroku i suchu w wyniku wrzaskw, problemu z artykuowaniem prostych myli, a nawet
zakcenia logicznego mylenia bdc pod wpywem psychologii za (np. czstotliwoci). Metody te
nie pozostawiaj ladw na ciele, zadrapa, blizn, ran, tworz natomiast rany emocjonalne, duchowe,
rany czsto ciko si gojce, rany powodujce nisk samoocen,
poczucie osaczenia, krzywdy, bezsilnoci.
Trudno jest opisa poczucie bezsilnoci wobec zagroe ze strony systemu, ktre towarzyszy
przeladowanemu, dzie po dniu, miesic po miesicu, rok po roku, niekiedy trwajce cae dekady,
gdy celem przeladowa nie jest tylko degradacja fizyczna, ale moralna, duchowa, dezintegracja
spoeczna, rodzinna.
Wane jest take to, e cele psychologii za s ewidentne: podwaenie wiarygodnoci,
niwelowanie konkurencji (np. elit), okaleczenie psychiczne (nerwice, choroby psychiczne),
w skrajnych przypadkach, okaleczenia fizyczne, prba morderstwa.
To e o tym pisz jest wiadectwem istnienia psychologii za i metod. Tych metod nie mona
pozna inaczej jak poprzez wasne dowiadczenie.
Ksika ta jest wiadectwem e mona z tymi metodami, dyskryminacj walczy i
przeciwstawi tym metodom, gdy po drugiej stronie te jest czowiek, majcy olbrzymi przewag i
rodki do swojej dyspozycji, a take to, e istnieje wiadomo czynienia za, ktr ci ludzie
maj i od ktrej uciec si nie da.
Zauwayem i system za wprowadza coraz to nowych ludzi, aktorw, nowe zastpy w
miejsce osb wypalonych wiadomoci czynionej krzywdy, wobec czowieka i jego bliskich,
czowieka niewinnego lub osoby walczcej o dobro, wcznie z dobrem
swojego przeladowcy i jego bliskich.
Nie udmy si jednak, e nie ma ludzi, ktrzy posun si bardzo daleko. Ludzie ci bd stali na
stray za tak dugo, jak tego wymaga sytuacja. S takie osoby, s zbyt sabi, nie maj odwagi i siy
aeby powiedzie nie dla za, s zbyt sabi, lub maj wpojon faszyw ideologi,
ktra pozwala im usprawiedliwi to zo. Dla przykadu, gdy nie znajd w tobie za, wymyl je,
wmwi sobie i innym. Poczucie faszywej krzywdy ma zdolno spoecznego usprawiedliwienia
zemsty (tzw. w afekcie). Musisz by jednak na to by przygotowany i bdziesz, z pomoc dobra jakie
niesiesz z pomoc ludzi dobrych, oraz mocy dobra i metod samoobrony.

Metody Kontroli i Inwigilacji

(czytaj dyskryminacji)

System, ktry z jakich powodw zwraca si przeciwko czowiekowi, jednostce,

ma nieograniczone moliwoci ingerencji wobec ofiary systemowej, spoecznej, duchowej,
emocjonalnej, psychologicznej, a take posiada zdolno kreowania rzeczywistoci, czyli tego, jak
osoba inwigilowana moe by postrzegana.

Metody systemu i psychologii za.

Rodzina. Rodzina jest gwnym obiektem zainteresowa sub lub osb wynajtych w celu
inwigilacji obiektu zainteresowania. Jeli nie uda si dotrze do jednego z czonkw rodziny,
prby s ponawiane, a dotr do sabego ogniwa. Mog to by dzieci, ona, m, a nawet
matka, ojciec czy rodzestwo, wcznie z przyjacimi, znajomymi. Czonkowie rodziny staj
si donosicielami, bojkotuj ycie rodzinne, stosuj rodki farmakologiczne, marginalizuj
ycie towarzyskie, stosuj prowokacje emocjonalne, fizyczne, faszerstwa, kradn, pomawiaj,
zdradzaj. Jest to proces postpujcy, od drobnych przysug, a do penej wsppracy.
Osoby te s nagradzane w rozmaity sposb, np. oferta pracy dobrze patnej, niemal darmowe
wyprzedae dbr, tzw. okazje, przelewy pienidzy, podsyanie kochankw, darmowe
wakacje. W skrajnych sytuacjach dochodzi do gwatu np. ony inwigilowanego. Obecnie
istnieje ju funkcjonujcy przemys grup nacisku, osb, ktre specjalizuj si, za opat, w
walce psychologicznej i inwigilacji. System za korzysta z ich usug, aeby zatrze lady.
Czsto ma miejsce zmiana grup nacisku, aktywnych inwigilatorw, aeby dodatkowo utrudni
identyfikacj.

Praca. Dla inwigilatorw miejsce pracy to idealne rodowisko do przeprowadzania akcji,

stosowania presji, poprzez stwarzanie konfliktowych sytuacji, dezinformacj wobec maej
grupy ludzi, ktra staje zaczynem szerszej kampanii, antagonizowanie wsppracownikw,
publiczne omieszanie, za, krzywdzc ocena, publiczna krytyka, nagradzanie pracownikw,
ktrzy aktywnie bior udzia w dyskryminacji lub karanie yczliwych.

Zdrowie. Dla przykadu, stosowane s metody farmakologicznego obniania cinienia lub

podwyszanie cinienia krwi, zatrucia pokarmowe, sterydy, rodki farmakologiczne
powodujce nagle zmian nastroju, zakcenie pracy serca (arytmia), zawroty gowy, chwilowa
dezorientacja, zakcenie pamici poprzez np. czstotliwoci radiowe. Ingerencja
farmakologiczna, urazy gowy, czstotliwoci radiowe maj na celu obnienie moliwoci
intelektualnych. Inna metoda to celowe wywoywanie cukrzycy.

Strach. Strach ma zdolno paraliowania reakcji, dotkliwe poczucie dyskomfortu

emocjonalnego, strach powoduje agresywne reakcje, ktre s podane w celu
zdyskredytowania spoecznego inwigilowanego. Presja psychiczna i ekonomiczna wywouje
poczucie strachu, zagroenia, ktre czsto powoduje agresj wcznie z patologi. Strach,
poczucie zagroenia s osigane m.in. poprzez nage podjedanie samochodw, wyskakiwanie
z oficyn (pokazywanie, manifestowanie obiektw przypominajcych bro, sznur, kabel), nage
wyskakiwanie z pojazdw, agresja fizyczna na ulicy. W ramach tej metody stosuje si
dyskryminacj ekonomiczna oraz bied.
10

Zaduenie. Czynnik ekonomiczny, zaduenie, bieda, brak pienidzy na podstawowe potrzeby

yciowe, brak moliwoci wywizywania si z zobowiza finansowych, niemono
wywizania si z obowizku wobec rodziny. Wiele osb w podobnych sytuacjach popada w
depresj, w stany zniechcenia, a nawet prby samookaleczenia, czsto ma miejsce ucieczka w
alkoholizm, substancje uzaleniajce, wcznie z patologi.

Bank. Kontrola zasobw patniczych to jeden z podstawowych technik kontroli i manipulacji.

Na podstawie tej wiedzy opracowuje si program inwigilacji ekonomicznej wcznie z totaln
kontrol zasobw finansowych, nieruchomoci itd. Dla specjalistw inwigilatorw to klucz w
totalnej wojnie. Zatrudniani s agenci w banku, z ktrego korzystasz, kontroluje si wydatki,
oraz progresywnie prowadzona jest akcja zubaania np. czste naprawy, niszczenie dobytku,
wypadki, kradzie mienia a nawet choroby.

Hutawka egzystencjalna. Bieda, bogactwo, powrt do biedy moe efektywnie zniszczy

system samoobrony, prowadzi czsto do zniechcenia, naogw, patologii, depresji, agresji
wobec rodowiska, wcznie ze zniszczeniem systemu samooceny. System daje ci moliwo
osignicia bogactwa, niezalenoci, komfortu, po to aeby wszystko utraci. Utrata mienia nie
tylko prowadzi do utraty niezalenoci finansowej, ale utraty rodziny, ograniczania kontaktw z
dziemi. Jeste zamony dlatego e system da ci pozwolenie na niezaleno finansow, wic
wszystko jest OK, jeste biedny dlatego, e to twoja wina. Jeli system moe tworzy
bogactwo, system ma te moliwo jego odbierania.

Nagradzanie za negatywne postawy. Taktyka nagradzania za negatywn postaw wobec

obiektu inwigilacji jest czsto stosowana. Spotykasz osob yczliw, po jakim czasie
(po kilku dniach) osoba ta nagle manifestuje niech, wrogo wobec ciebie. To s znamiona
ingerencji systemowej w rodowisko. Stosuje si obmow, zastraszanie, nagradzanie w zamian
za zmian postawy. Obiektem manipulacji s przyjaciele, rodzina, osoby duchowne, ssiedzi,
czy obsuga sklepu spoywczego. Celem jest marginalizacja ycia, izolacja spoeczna, religijna.

Wypoczynek. Komfort wypoczynku jest maksymalnie ograniczany w celu utrzymywania

osoby inwigilowanej w cigej presji emocjonalnej, nerwowoci. W trakcie wypoczynku,
natychmiast podstawiane s osoby, ktre replikuj identyczn rutyn, gesty, komentarze np. na
ulicy itp. jak w miejscu zamieszkania. Ma to na celu minimalizowanie regeneracji systemu
nerwowego, si witalnych.

Rozka. Poczucie jednoci z dziemi, rodzin, poczucie akceptacji, wiadomo bycia

kochanym to uczucia najgbiej zakotwiczone w czowieku i majce fundamentalny wpyw na
system wartoci, przynalenoci. Dlatego izolacja, manipulacja rodziny, nieporozumienia w
obrbie rodzinnym dewastuje poczucie bezpieczestwa, poczucie jednoci, ponia.
Ograniczanie kontaktu z dziemi wywouje ogromny stres, poczucie krzywdy, izolacj. Dzieci,
czonkowie rodziny staj si gron broni w procesie inwigilacji, w rkach specjalistw
inwigilatorw, ktrzy posiadaj rodki i wiedz oraz zaplecze techniczne.

11

Religia. Religia u osb praktykujcych stanowi mocne rdo wartoci moralnych. W tym
celu czynione s wysiki aeby ogranicza te praktyki, sukcesywnie odpycha obiekt
inwigilacji od religii. Celem jest niszczenia systemu wartoci i rytuau wartoci, w ktrym
inwigilowany funkcjonuje, jest tutaj take wymiar normalnoci wraz ze wsplnotowym, z
ktrym si walczy pod kadym pretekstem, czsto wykorzystujc osoby podstawione spoza
krgu wiernych, osoby z krgu wiernych, a nawet ksiy, na ktrych system ma tzw. haka,
teczk, lub osoby duchowne identyfikujce si z systemem (pienidze, przywileje, suby itp.).

Gestykulacja, jzyk ciaa. Nagminnie (dzie po dniu, miesic po miesicu), powtarzane

teatralne gesty w poczeniu z miejscem, godzin, a nawet dwikiem syreny, ma na celu
wywoa szok, poczucie dyskomfortu, zakcenie harmonii wewntrznej, poczucie zagroenia,
itp. Stosuje si ledzenie, gestykulacja w bliskiej odlegoci lub nad gow, doskakiwanie do
twarzy, bardzo bliska odlego w poczeniu z obraliwymi okreleniami, wymiewaniem,
szturchanie.

Wiarygodno. Podwaanie wiarygodnoci poprzez akty agresji, reakcje chaotyczne,

spychanie na margines spoeczny, bied, nagminne wmawianie choroby psychicznej to typowe
socjotechniki w rekach systemu za. Podwaenie wiarygodnoci ma na celu ukrycie prawdy,
prawdy o dyskryminacji, metodach karalnych, czy np. majca na celu wyeliminowanie
konkurencji, grabie pienidzy lub dbr, a take systematyczne wyniszczanie elit.

Prokreacja. Ingerencja w rodzin, a nawet w system somatyczny czowieka, to zaawansowana

technika majca na celu kompletn, totaln eliminacj danej osoby, rodziny. Moe mie to
zwizek z elit, wybitnymi zdolnociami, tradycj, histori. Wszystkie te czynniki mog by
postrzegane jako zagroenie w wiecie przesyconym wspzawodnictwem. Naley wspomnie
o wykradaniu spermy od osb o wyjtkowych wartociach. Farmy genetyczne maj
zastosowanie od setek lat, a by moe jeszcze duej.

Czstotliwoci. Radiowe czstotliwoci negatywnie wpywaj na ludzki organizm, umys.

W rkach wyspecjalizowanych sub lub instytucji s stosowane jako element kreowania
rzeczywistoci pojciowej, percepcji, mog wpywa na ksztatowaniu ludzkich opinii, a nawet
ingeruj w sfer wartoci. Technologia ta ma zdolno wywoywania patologii (zbrodni).
Czstotliwoci s wykorzystywane do manipulacji spoecznej od 1911 roku. Rezultatem tej
technologii to wojny, konflikty, zbrodnie przeciwko ludzkoci. Rezultatem tej techniki moe
by naga zmiana nastawienia rodowiska wobec inwigilowanego, rodziny, spoecznoci, itd.

Telefon. W trakcie rozmowy telefonicznej przekazywane s tzw. niewidzialne treci, czyli

treci niesyszalne dla suchu ale odbierane i absorbowane przez podwiadomo. Powszechna
metoda kreowania publicznej wiadomoci a take bardzo niebezpieczna bro wobec
inwigilowanego.

Inwigilacja miedzy systemowa. Bardzo powany problem i zagroenie, gdy uwiadamiamy

sobie i dyskryminacja, zagroenie nie ma rda systemowego stricte w obrbie danej grupy,
skoro wystpuje zagroenie, inwigilacja po zmianie systemu politycznego. Jeli zagroenie
zdrowia, ycia, marginalizacja, negatywne socjotechniki przekraczaj ograniczenia jednej grupy
wpyww, to znaczy e jest co, co kieruje wszystkim bez wzgldu na system, czyli mamy do
czynienia z zagroeniem instytucjonalnym, wpywowym i mciwym, ponad systemowym.
12

Kreatywno. Metoda ta polega na tym, i osoby uwaane za twrcze w obrbie danej kultury
czy pastwa, staj si zagroeniem ze wzgldu na niezaleno pogldw, promocj wartoci
etnicznych, co jest pojmowane jako zagroenie dla grup wrogo nastawionych. Osoby twrcze,
wybitnie uzdolnione stanowi pozytywn wizytwk i powd do dumy w obrbie danej kultury,
jednoczenie staj si obiektem bezpardonowej dyskryminacji, inwigilacji, zagroenia
emocjonalnego, ekonomicznego, wcznie z zagroeniem zdrowia, ycia, okaleczania
emocjonalnego, duchowego. Wiedza, talent, symbolizm historyczny, religijny, patriotyczny
niejednokrotnie jest konfrontowany z przemoc, szeroko rozumian przemoc, eksterminacj
spoeczna Podstawia si partnerw, ony, mw, stosuje si techniki degradacji
egzystencjalnej, moralnej itd. Celem jest m.in. totalne wyniszczenie linii krwi z jednoczesnym
procesem implantowania wasnych, nie majcych podoa i cznika emocjonalnego,
patriotycznego ludzi, obco, a nawet wrogo nastawionych wobec aspiracji spoecznych danej
grupy etnicznej.

Intymidacja. Intymidacja na ulicy, w kociele, w pracy, w parku, na wakacjach to technika

czasochonna, niekiedy kosztowna, zawsze zwizana z dobrze zorganizowan grup lub si
najemn. Metoda ta to szturchania, rzucanie przedmiotami, komentarze, krzyki, stosowanie
takich elementw jak sznur, smycz, biay kabel, bro itp., Intymidacja moe by wszechobecna
lub zlokalizowana. Technika ta powtarzana w nieskoczono, stale, dzie po dniu, moe
wywoa reakcj obronn, agresj, oraz uczucie osaczenia, osabienia nerwowego, poczucia
beznadziei.

Podstawianie osb. Podstawiane s kobiety, wsppracownicy, ony, mowie, podstawia si

przebieracw np. ksiy, policjantw, roznosicieli poczty, przyjaci. Osoby te maj bardzo
dobrze okrelony zakres oddziaywania. Stosuj technik kontroli, konfliktu, podegania,
wywoywania nieporozumie, wykradanie sekretw, pomysw, stosuj pomwienia i wrogo,
podwaaj wiarygodno, omieszaj. Znamy powiedzenie: nikt ci tak nie zrani jak osoba
bliska sercu.

Jzyk symboliczny. Ludzki umys funkcjonuje gownie poprzez aplikacje poj, i tutaj,
symbolizm ma uniwersalne zastosowanie. Funkcjonujemy w wiecie symboli, symboli
religijnych, narodowych, etnicznych, itp. Jzyk ten ma swoje rdo w czasach prastarych oraz
specyfice funkcjonalnej ludzkiego umysu i emocji. Symbolizm jest czsto stosowany w celu
malowania obrazu mentalnego, pojciowego i niemal zawsze ma wydwik negatywny, tym
dotkliwszy im czciej jest powtarzany. Jzyk symboliczny jest bezporednio podczony do
sfery emocji, dlatego stosuj go specjalici inwigilatorzy.

Dwiki. Dwiki, czstotliwo dwikw ma bardzo duy wpyw na system nerwowy.

Bardzo gone dwiki, wrzaski przez telefon, stale powtarzajce si i nagle wczane syreny,
na pustej ulicy, w odlegoci zaledwie kilku metrw, dwiki o wysokiej czstotliwoci
powoduj nerwowo, a czsto powtarzane mog doprowadzi do zaamania nerwowego.
Niektre grupy muzyczne maj za zadanie przekazywanie treci syszalnych i nie syszalnych,
kreujcych odpowiednie postawy w sferze podwiadomoci. Przykady innych efektw
dwikowych np. szuranie krzesem, bardzo bliskie podchodzenie od tyu na ulicy i
gestykulacja, krzyk, rozrzucanie monet, agresywne podnoszenie rk np. o zmierzchu lub
wieczorem, rozdzieranie papieru, dwik piy, trbienie. Wszystko to jest koordynowane i
wkomponowane w rytua, powtarzalny i atwo rozpoznawalny dla osoby inwigilowanej.
13

Daty. System numeryczny a w szczeglnoci daty, s stosowane przez suby w celu

negatywnej manipulacji, percepcji spoecznej. Daty oczywicie maj znaczenie symboliczne,
emocjonalne, wic stosuje si daty o negatywnej symbolice lub te kreuje si percepcj
poprzez zamachy, katastrofy, itp. Wyspecjalizowane i o duym zasigu wpyww organizacje
za, stosuj t metod w mediach w polityce, na spotkaniach w grupach, internecie.

Poczta. Poczta jest wszdzie tam, gdzie jest cywilizacja, dlatego inwigilacje mona skutecznie
stosowa poprzez poczt. Kontrolowana jest korespondencja, nie dostarcza si korespondencji,
wysya si podstawionych dostarczycieli o tej samej godzinie i dniu z pismem np. o odmowie,
kontroli skarbowej (terror administracyjny) itp.

Wyniki bada lekarskich. W subie zdrowia zdarzaj si przypadki faszowania bada

lekarskich przez osoby, ktre maj kontakt ze subami, inwigilatorami, organizacjami
nieformalnymi. Zdarza si to rzadko, ale ma miejsce w wojnie totalnej przeciwko osobie
przeladowanej. Osoba inwigilowana jest poddawana terapii, zabiegom, ktrej nie potrzebuje w
celu wywoania nacisku emocjonalnego, szantau, strachu a nawet eliminacji itp.

Ssiedzi. Odpowiednio dobrana grupa osb w bezporednim ssiedztwie ma wgld w ycie

osoby inwigilowanej. Osoby te mog mie dostp do mieszkania, podsuchu, stosuje si np.
zalanie mieszkania, awantury w nocy przez osob starsz. O czwartej nad ranem, starsza
kobieta powoduje gon awantur, kopie w drzwi, wrzeszczy wyzwiska, poniajce sowa. Ma
to na celu wywarcie negatywnej opinii, i by moe, negatywnej, rwnie agresywnej reakcji. Kto
sprawdza sufit nad ranem, skoro zalanie jest mao widoczne w dzie. Innym razem, ssiad,
caymi miesicami bardzo gono szura butami, bardzo gono zamyka i otwiera drzwi. Ten
sam ssiad bierze rwnie udzia w innych akcjach tym razem na miecie, w drodze do pracy,
za pracy, szuranie krzesem w czasie modlitwy itd. Mamy tutaj przykad osb przekupionych
lub podstawionych, czynnie biorcych udzia w inwigilacji emocjonalnej i ekonomicznej.
Totalna kontrola, totalna wojna, totalna presja.

Prby zamachu na ulicy. Prby bezporedniego zagroenia zdrowia i ycia, to jedna z

najbardziej drastycznych metod eliminacji obiektu inwigilacji poprzez okaleczenie, a nawet
zagroenie ycia, niestety stosowane przez suby lub grupy nieformalne, inwigilatorw
Pomimo pozorw, wypadek jest wynikiem zamachu. W swoim dowiadczeniu miaem do
czynienia z prb spowodowania wypadku na autostradzie, prbami potrcenia na przejciu,
podjedania na duej prdkoci do chodnika, wcznie z prb potrcenia na duej prdkoci
stojc na przystanku autobusowym Tego typu przypadki naley zgasza natychmiast na
Policj, wskazane jest zamieszczanie informacji na internecie. Nie wolno ignorowa aktw
przemocy.

Omieszanie. W tym celu stosowane s przerne metody, takie jak spekulacje na tematy
seksualne, materialne, wyksztacenia, wygld. Omieszanie odnosi skutki w zalenoci od
czstotliwoci ich wystpowania oraz poziomu rodowiska. Zwykle tego typu metody
przynosz odwrotny rezultat, szczeglnie w rodowiskach o poszerzonej wiadomoci.

14

Podsuch. Inwigilacja poprzez podsuch, elektroniczna, daje nie tylko wgld do ycia
prywatnego osoby inwigilowanej ale daje dodatkowe moliwoci wykorzystywania wiedzy
nabytej poprzez podsuch, nielegalny monitoring. Wiedza ta jest wykorzystywana do
koordynacji inwigilacji domowej, w pracy, ulicznej, poprzez np. podstawione osoby, ktre
komentuj wydarzenia znane jedynie osobie z krgu domowego. Metoda ta jest stosowana w
inwigilacji elektronicznej, poprzez wysyanie e-mail, wiadomoci reklamowych, na tzw. forum
spoecznociowym, poprzez podstawianie osb, ktre zamieszczaj zdjcia, komentarze
zwizane bezporednio z jakim epizodem, lub stosuje si przekamania, manipulacje faktami.

Namowy do samobjstwa. Presja emocjonalna, ekonomiczna, bieda, omieszanie, inwigilacje,

marginalizacja ycia, rozka z bliskimi ma prowadzi do zaamania nerwowego. Wtedy
stosowane s sugestie, o ktrych wol nie wspomina, bardzo jednoznaczne w swoje wymowie.
Prosz pamita o tym, i osoby, ktre stosuj te metody, s jednakowo naraone na moc samosugestii, wic procesem samo destrukcji emocjonalnej, a moe jeszcze bardziej posunitej.

Zdrada. Zdrada maeska, zdrada rodzinna, zdrada idei, zdrada pod kadym pozorem,
moe potencjalnie wywoa bardzo mocne reakcje, tymczasem ludzie, ktrzy stosuj t
technik staj si wiadomie zdrajcami ideowymi, religijnymi, zdrajcami norm moralnych,
przysig danych Stwrcy lub spoeczestwu.

Szanta. T metod stosuje si wobec maonkw, ktrzy dopucili si czynu lubienego i nie
chc aeby prawda wysza na wiato dzienne. W zwizku z tym s atwym obiektem
inwigilacji, pogbiajc stan kryzysowy, staj si wsppracownikami i kolaborantami wobec
osoby bliskiej.

Metoda godzin, dwikw. Metoda ta jest stosowana m.in. wobec osb, ktre maj pewien
ustalony rytua, spacer o staej porze, droga do pracy, a nawet wizyty w ksigarni. Inwigilatorzy
stosuj ca gam skoordynowanych zachowa, takich jak komentarze za plecami, bardzo
bliskie podjedanie na duej prdkoci przez rowerzyst, mijanie na deptaku przez pojazdy
sub, wczanie sygnau, alarmu w odlegoci kilku metrw. Stosuje si take kod symboli i
kolorw, tych samych lub podobnych, w tych samych miejscach, aeby jednoznacznie
kojarzyy si z przesaniem skierowanym wobec inwigilowanego.
Ponadto celem inwigilacji jest spowodowanie niechci opuszczania mieszkania, czyli izolacja
poprzez przykre dowiadczenia i kojarzenie tych zdarze.

Osoby na ulicy, osoby podstawione, przebieracy, pocigi. Wiek osb, ktre bior udzia w
inwigilacji jest bardzo zrnicowany: osoby mode, studenci, doroli, kobiety z dziemi, osoby
niepenosprawne, a nawet osoby bezdomne. Ta metoda bya stosowana wobec mnie bardzo
czsto, kiedy podstawiano osoby z marginesu spoecznego, bezdomne, alkoholikw,
przebieracy, np. osoby duchowne, roznosicieli listw, policjantw, osoby aktywnie
uczestniczce w grupach modlitewnych (moe tu by take stosowana technika czstotliwoci).
Bardzo niebezpieczne, mogce spowodowa powane obraenia lub mier to np. prby
taranowania na autostradzie, przy duej prdkoci, prby potrcenia na przejciu dla pieszych,
prby potrcenia przez nage i niespodziewane zjedanie z jezdni w stron pobocza lub
przystanku przez pdzc ciarwk.

15

Postawa wszystko za darmo. Osobie inwigilowanej sugeruje si, wmawia, i jest

dunikiem i w zwizku z tym, to co tworzy, powinno by wasnoci caej grupy lub
spoeczestwa. Nie ma tutaj mowy o grnolotnych wartociach, lecz wiadomym dziaaniu w
celu zuboenia obiektu inwigilacji, utrzymywania stanu kryzysowego w sferze emocjonalnej
oraz egzystencjalnej, pogbianie biedy, okradanie z potencjau intelektualnego,
oraz blokowanie moliwoci awansu spoecznego.

Nadzieje vs brak nadziei. Nadzieja stanowi pozytywn manifestacj ludzkiej wiadomoci.

Umiejtne manipulowanie uczuciami, poprzez grupy specjalizujce si w inwigilacji,
moe potencjalnie sta si powanym zagroeniem w kwestii instynktu samozachowawczego,
a szczeglnie instynktu obronnego. Nie wolno nam traci nadziei. Jeli kto ci powie: nadzieja
umiera ostatnia wiedz e mwi to nieprzyjaciel.

Bezdomno. Utrata staego zamieszkania, poczucie zagroenia s stosowane od setek lat w

stosunku do osb profilowanych jako obiekt do likwidacji. Utrata schronienia to jedna z
najbardziej dramatycznych przey w yciu, ma nie tylko na celu podwaenie wasnej wartoci,
wcznie z negatywn percepcj spoeczn i rodzinn. Jest to klasyczny przykad
stygmatyzowania i jedna z najbardziej haniebnych metod stosowanych w wiecie Judeo
Chrzecijaskim przez grupy nacisku.

Agresja emocjonalna. Agresja emocjonalna przejawia si poprzez stosowanie wyzwisk,

krzykw, napaci zoci, nage zmiany nastroju, krzywdzce opinie, faszywe oskarenia,
odmow akceptacji na podstawie zmylonych argumentw, doskakiwanie, zastraszanie
wrztkiem, noem, zmuszanie do spania na pododze lub na ziemi, budzenie kopic nog,
wzywanie policji bez powodu, stosowanie teatralnych sugestii i gestykulacji. Emocjonalne
tortury stosuje si w celu sprowokowania agresji oraz zakcenia zorganizowanego rytmu ycia,
harmonii, koncentracji.

Agresja fizyczna. Tego typu dziaalno nie wymaga wikszej analizy. Bicie po twarzy, po
ciele to najnisze z instynktw i metod. Musimy mie wiadomo o dwojakim okaleczeniu,
okaleczeniu fizycznym i emocjonalnym ofiary. Agresja fizyczna pozostawia wymierne lady i
dowd, natomiast wyspecjalizowane suby, grupy nacisku stosuj metody presji emocjonalnej
wraz z fizyczna.

Prowokacje emocjonalne w miejscach publicznych. Tutaj mamy do czynienia z prb

wywoania publicznego konfliktu, podwaenie wiarygodnoci, zdyskredytowanie, a tym samym
omieszenie obiektu inwigilacji, podwaenie szacunku, godnoci, wiarygodnoci.

Inwigilacja ksiy. Inwigiluje si kapanw po to, aeby uzyska dostp do najbardziej

intymnej sfery ludzkiego ycia, sfery duchowej. Inwigilowany kapan, nierzadko szantaowany,
staje si narzdziem inwigilacji. Ta metoda jest stosowana przez suby, grupy nacisku, ktre
maj dostp pozyskiwania informacji o duej wraliwoci. Kapan, ktry inwigiluje na rzecz
sub, grup nacisku, staje si niebezpieczny dla siebie, kocioa oraz osoby, lub osb
inwigilowanych przez system. Nie s to przypadki nagminne, ale s stosowane.
Znam przypadki wykorzystywania kapanw w tym procederze.
16

Zncanie administracyjne. Metoda ta polega na czstych wezwaniach do urzdw np.

skarbowego, niekoczcych si czynnociach wyjaniajcych, naliczaniu kar, zych
kalkulacjach, jednym sowem, presja zwizana z systemem administracyjnym, o ktrym
niewiele wiemy. W ramach tych dziaa mog nastpi faszerstwa, zmiana danych, celowe
ze kalkulacje, ktre maj na celu naliczanie procentw, kar, itd. Jest to ewidentna prba
antagonizowania inwigilowanego z urzdnikami, oraz wywoanie uczucia bezsilnoci i
osaczenia.

Gra na pami. Jest to bardzo wyrafinowany sposb, aeby podway pozytywn samoocen
oraz wiarygodno. Jednym z przykadw moe posuy sytuacja, w ktrej s ustalane pewne
reguy, zasady, np. termin spotka, ktre ulegaj zmianom, po to aeby wmwi i petent
(inwigilowany) stawi si o nieodpowiedniej porze lub dniu. Inna metoda to inwigilacja poprzez
internet. Po zamieszczeniu tekstu na internecie, po jakim czasie zauwaamy i tekst uleg
zmianie. Kto kto ma dostp do logowania np. wsppracownik, ktry zmienia dane
jednoczenie naraajc inwigilowanego na nieprzyjemnoci, brak zaufania w obrbie
rodowiska, krytyka, brak wiarygodnoci. Czste stosowanie tej metody to deprawacja, ktra
moe spowodowa wiele trudnoci w samoocenie, sytuacje konfliktowe, depresje,
zniechcenie, alkoholizm, agresj itd.

Wymiewanie seksualnoci. Metod t stosuje si np. w pracy przez waciciela

lub menedera, ktry omiesza obiekt inwigilacji na publicznym zebraniu, innym razem to ona
lub m, kochanka, ludzie obcy (inwigilanci). Wymiewanie natury seksualnej stosuj
kolaboranci w zwizkach maeskich, czonkowie rodzin, przyjaciele lub osoby nieznajome.
Nie trzeba zbytnio rozwodzi si na temat tych sposobw, haniebnych i krzywdzcych o duej
wraliwoci osobistej i spoecznej.

Dugo ycia. W tej metodzie uparcie stosuje si sugestie co do dugoci ycia, ktre oscyluj
w zakresie godzin lub kilku lat. Ewidentne stosowanie metody sugestii a take majcej na celu
utrzymywanie osoby inwigilowanej w staym napiciu, w poczuciu zagroenia. Metoda ta jest
bardzo szkodliwa dla tych, ktrzy j stosuj (samo-sugestia).

Inwigilacja elektroniczna. Nowe technologie stwarzaj nowe moliwoci inwigilacji. Jedn z

tych metod to manipulacja ludzkiej podwiadomoci poprzez tzw. czstotliwoci radiowe,
przenikajce w substancje myli bez wiedzy inwigilowanego. Inne metody to przekaz
informacji poprzez telefon, internet (monitory o wysokiej rozdzielczoci). Inwigilacja
elektroniczna to metoda totalnej kontroli i totalnego zakcenia rytmu yciowego, aspiracji,
zdolnoci, harmonii.

Metoda winy polega to na staym wmawianiu czego, co nigdy nie miao miejsca, np. zdrada,
kradzie czy akt lubieny. Metoda ta ma na celu poczucie winy oraz akceptacj tej winy.
Metoda ta moe by powtarzana przez dugi okres czasu w ronych sytuacjach przez rone
osoby. Sugeruje si take to, aeby przeprosi za co, co nigdy nie miao miejsca. Za
przeprosinami kryje si przyznanie do winy, akceptacja iluzji, ale nie ma to znaczenia, chodzi o
wywoanie elementu psychologicznego, mona powiedzie, sponiewierania samooceny oraz
oceny otaczajcego rodowiska.

17

Metoda na Pienidze. System ten polega na malowaniu negatywnych skojarze w stosunku do

pienidzy, wartoci materialnych, jednym sowem, jest to obrzydzanie pienidzy wraz prb
penetracji intelektualnej i emocjonalnej z mocnym akcentem malowania trwaego
obrazu mentalnego. Dla przykadu, idziesz ulic, jest to Twoja codzienna rutyna, na ktrej
mieszcz si instytucje finansowe, w chwili mijania jednej z instytucji, kto rozbija butelk,
kilkaset metrw dalej, naprzeciw witryny, na ktrej jest reklama pienidzy, znajduje si
zawarto odkowa, innym razem syszysz syreny z nieoczekiwanie wyjedajcego pojazdu,
spoza instytucji finansowej lub w bezporednim ssiedztwie, ze strony instytucji finansowej
bardzo niebezpiecznie podjeda na chodnik, w twoim kierunku, samochd wraz z
histerycznym trbieniem. Kiedy indziej, gdy mijasz instytucj finansow zajeda ci drog i
blokuje przykro pachnca ciarwka ze mieciami i odchodami. Bywa, e w trakcie drogi do
pracy lub z pracy, mijaj ci przechodnie, ktrzy wyranie komentuj twj dzie w pracy
nieopodal instytucji finansowej (okazuje si, e twj dzie taki wanie bdzie lub by).
Metoda na pienidze, wraz z czstotliwociami, powoduje bardzo gbokie emocjonalne
przeycie, szczeglnie e jest powtarzane i utrwalane przez cae miesice, a do chwili, gdy
zaczynasz oczekiwa czego nieprzyjemnego w ssiedztwie instytucji finansowych. Ta metoda
staa si szczeglnie przydatna w Polsce, ze wzgldu na fakt, e nie posiadam samochodu, a na
drodze (7 kilometrw w jedna stron) , ktr pokonywaem, mieci si bardzo duo instytucji
finansowych.

Metoda Nieadekwatnoci. W tej metodzie stosowana jest taktyka krytyki, systemu wymaga,
wymaga, ktre nie maj staej formuy, zasad, ktre ulegaj cigej modyfikacji, w celu
uniemoliwienia spenienia wymogw postawionych poprzednio, a do zmczenia materiau,
czyli wyczerpania sil witalnych, wcznie z ograniczaniem jakichkolwiek moliwoci
normalnego funkcjonowania i awansu spoecznego. Technika nieadekwatnoci w zatrudnieniu,
np. gdy przyjechaem do Polski w jednym z urzdw miay miejsce rekrutacje na stanowiska
urzdnicze. Jednym z wymaga (na stanowiska nie techniczne) byo spenienie wymogu
redniego wyksztacenia. Po trzech miesicach, w ogoszeniach na niemal wszystkie stanowiska
urzdnicze, zmieniono w/w wymg na studia wysze, jednoczenie zamykajc drog osobom
ze rednim wyksztaceniem, ktrych jest bardzo duo, a take obniajc rang dyplomu
magisterium (tumaczenie z ac. mistrz). Innym przejawem nieadekwatnoci to krytyka za
noszenie biaej koszuli w pracy, marynarki, dugich schludnie uczesanych wosw, zbyt dugie
CV/Resume, a nawet krytyka za odmow podnoszenia gosu na petenta. W tej taktyce take
sprawdza si manipulacja spoeczna w stosunku do osoby inwigilowanej, ktra przebywaa
przez duszy czas poza granicami. Manipulacja ta polega na sugestiach takich jak, i tu cytuj:
on nie chce si integrowa, jest jak beton, nie da si go resocjalizowa (?), bd taki jaki
byle przed wyjazdem, ten wyjazd zmieni ci na niekorzy, kupowae sobie dzieci.
Jest to nieprawda.
Jednym sowem, manipulacja, inwigilacja ma na celu ponienie, sta zmian wymaga,
niezadowolenie, brak zaufania, cige spekulacje natury systemowej (komunizm vs kapitalizm),
manipulacja niekoczcymi si spekulacjami niedopasowania itd. Mamy tu znamiona bardzo
daleko posunitej taktyki inwigilacji, eliminacji z ycia spoecznego, a nawet religijnego,
podwaenia wasnej wartoci, poczucia godnoci, definiowania siebie poprzez indywidualno,
prba zachwiania wasnej osobowoci, charakteru, gra na czas. Instytucja ma nieograniczony
czas, czowiek natomiast musi si liczy, liczy z czasem. To jeszcze jeden dowd na to,
e jest to proces instytucjonalny.
18

Pragn tutaj doda jeszcze jedn wan konkluzj, ta technika ma bardzo wyrane znamiona
anty Polskie, anty narodowe, anty patriotyczne i stosuj j ludzie, ktrzy robi wszystko, aeby
zmienia realia kraju i kreowa negatywn percepcj poprzez dyskryminacj. S to osoby,
nieliczne, ktre posiadaj duy wpyw na nasze ycie.

Taktyka zamiany dobra w zo. Jakakolwiek inicjatywa w celu zrobienia czego dobrego
wobec otoczenia, spoeczestwa, ludzi bezbronnych, porozumienia midzy rasami, kulturami
spotyka si z caym acuchem postaw, ktre maj na celu komplikowanie spontanicznoci
dobra. Dla przykadu, kontrowersje zwizane z Afrykanami Amerykanami, jednoczenie
inwigiluje si rodzin, podstawia przyjaci dzieciom, onie, buntuje si dzieci, spychanie
dzieci w kierunku patologii. Np. gosiem si jako dawca krwi po 9/11/2001 w USA, kilka dni
pniej kto zadzwoni i stwierdzi: nie chcemy twojej krwi. Nie sdz e by to kto z
Czerwonego Krzya, typowy urzdnik, lekarz lub pielgniarka. Te sytuacje odzwierciedlaj i
udowadniaj daleko posunit kontrol, inwigilacj, ingerencj w ycie rodzinne, spoeczne,
obywatelskie, cho nie wiesz jeszcze o tym, nie wiesz jeszcze e jeste sprofilowany i pod lup.
Inny przykad to zaproszenie na spotkania lokalnej partii w Polsce, z ktrej jeste publicznie,
pod jakim pozorem, wyproszony. Po wyjciu z siedziby omal nie jeste przejechany przez
samochd. Po co to si robi ? Po to, aeby uaktywni niech wobec partii i jakiejkolwiek
dziaalnoci politycznej, spoecznej, narodowej, pogbienie izolacji, poczucia nieadekwatnoci
w kadej dziedzinie, czyli eliminacja. To s socjotechniki za, psychologii za.

Metoda historyczna (na koron). Metoda ta ma bardzo wyrane podtekst anty patriotyczny a
nawet antyreligijny z wyran prb manipulacji i antagonizowania na podstawie wydarze
historycznych, religijnych, narodowych. Dla przykadu, w Polsce s grupy osb, ktre bardzo
negatywnie odbieraj sugestie odnoszce si do krla, korony Polski. Jest to temat wywoujcy
agresywne postawy i reakcje, a nawet wrogo. Oficjalnie wszystko wskazuje na to, e nie ma
to adnego znaczenia, jednak podteksty, gra symboli, wiadcz o czym zupenie innym.
Dowd na to mona znale obserwujc przemiewcz kampani wobec jednej z
najwaniejszych osobistoci Polski, np. omieszajc dostojnika na tle korony. Jest to bardzo
niebezpieczne, gdy precedens jest czsto pocztkiem rutyny, akceptacji za. Mamy tutaj walk
wpyww, w ktrej dochodzi do przemocy, zamachw itp. Osoby inwigilowane, ktre dadz si
zapa na tzw. koron, poszerzaj krg wrogoci ze strony tych, ktrzy upatruj to jako
ingerencj w ich wasne wpywy, mwic wprost, oznacza to zazdro, zawi, prywat oraz
aktywuje niskie instynkty agresji. Naley mie na wzgldzie to, e mog to by osoby
wpywowe i zarazem niebezpieczne. Suby wiedz, grupy nacisku znaj subtelnoci percepcji,
oraz wraliwo na tym punkcie, w zwizku z tym, stosuje si t metod aeby pogbia stan
kryzysowy, alienacje osoby inwigilowanej.

Metoda Check-List. Ten system wskazuje wyranie na systemowe i bardzo dobrze

zorganizowany program intymidacji. Metoda check-list jest trudno wykrywalna dla osb, ktre
nie maj wiadomoci, e stay si obiektem zainteresowania sub lub grup nacisku, przecie
to samo ycie, a jednak nie. W tej metodzie wykorzystuje si wszystko to, z czym ju Pastwo
moglicie si zapozna, caa gama psychologicznych narzdzi, majcych na celu degradacj
poziomu komfortu emocjonalnego, zuboenie, a przede wszystkim antagonizowanie stron. W
metodzie check-list mamy do czynienia z systemem prb szeroko pojtej alienacji,
powodowaniu konfliktw i nieporozumie. Dla przykadu, bardzo mocno jest akcentowany
poprzez codzienn inwigilacj, presj, np. czynnik religijny, a raczej kocielny, katolicki.
19

Ma to na celu negatywne odreagowanie wobec kocioa i nie ma znaczenia kto to robi, wany
jest efekt. Innym razem podobne metody stosuje si w odniesieniu do ydw, Chrzecijan,
Zielonowitkowcw. Po serii religijnej przychodzi czas na armi danego kraju, policj,
nastpnie rodzin, grupy etniczne, rasy, narodowoci itd. Po pewnym czasie zdajesz sobie
spraw, e masz do czynienia z systemem, metod, a to dlatego, e nie mona wymyla w
nieskoczono co nowego, wic narzdzia si powielaj. Bardzo mocno bya akcentowana
negatywna presja wobec Polski, Izraela (ydw Ortodoksyjnych), USA, Niemiec, Rosji,
Irlandii, Woch a szczeglnie wobec Francji, nie wyczajc poszczeglnych ludzi, politykw,
artystw, naukowcw itd. Bardzo napastliwie by atakowany ( a raczej ja byem atakowany)
symbolizm, tzw. 3, trjkt, Trjca w. Jednym sowem, grupa nacisku para w stron Masonw (
jest to obsesja narodowa i wiatowa). Czasami mam wraenie e Masoni sami siebie cigaj, o
ile istniej, gdy byby to idealny pretekst do spychania win na co czego nie ma. Ma to sens,
gdy mog przez to kontrolowa cay proces pocigu, ale to tylko spekulacja. System ten ma
za zadanie antagonizowanie wszystkich z wszystkimi, a szczeglnie osoby, ktra staa si
obiektem zainteresowania.
Gdy plan si powiedzie, zwykle przynosi rezultaty, gdy stosuje si m.in. zakamane
interpretacje, manipulacje, ktre powoduj zniechcenie, niech wobec ciebie, wic masz do
czynienia z wicej ni z jednym wrogiem, a ten ktry chowa si za tymi metodami, spokojnie
przyglda si, przyglda si dzieu zniszczenia w zaciszu swoich biur, siedzib, patrzc jak pomau
pograsz si w chaosie wrogw, ktrych nie byo i nie ma, a jednak zosta sztucznie wykreowany.
Gdy zaczynasz pomau kontrolowa sytuacj, nastpuje eskalacja antagonizacji, czyli wszystko
zaczyna si od pocztku.

Metoda Matrix. Polega na za stosowaniu wszystkich metod lub ich wikszo w odniesieniu
do ramy czasowej np. jednej doby. Dla przykadu, wieczorem s stosowane techniki
ograniczania snu i osabiania odpornoci systemu nerwowego (niedospanie, zmczenie),
nastpnego dnia inwigilacja rozpoczyna si w momencie wyjcia z domu, np. od ssiada,
nastpnie, w drodze do pracy podstawia si osoby i pojazdy samochodowe, trbienie,
komentarze, jzyk symboliczny ju wczeniej stosowany. W pracy podstawione osoby
rozpoczynaj wielogodzinny rytua pomwie, konfliktw, wrzaski, krzyki przez telefon,
obraliwe sowa, sugestie na temat rodziny, zdrad, trudnoci finansowych, zych rezultatw
sprzeday. W drodze powrotnej z pracy, ponownie niebezpiecznie podjedaj samochody,
wcznie z trbieniem, aktywowane s syreny w pojazdach ratunkowych dokadnie o godzinie
15:00, a stranik przy wjedzie do kompleksu szpitala naprzeciw gono mwi: czy on jeszcze
yje !? Nastpnie ponowne spotkanie z tym samym ssiadem co rano, ktry manifestuje napis
na reklamowce np. nie dla idiotw. Ssiad ten, lub jego ona czsto bior udzia w ustawkach
na ulicy, lub po bardzo wyczerpujcym dniu pracy. W domu zastajesz baagan, brud,
porozrzucane rzeczy. Chwil pniej odbierasz telefon, a tam wiadomo i propozycja
wydawnicza nie zostaa zaakceptowana, nastpnie e-mail z jakiej organizacji sugeruje
chorob psychiczna lub darmowe badania przeciw rakowe. Nastpnie przychodzi listonosz z
wezwaniem do urzdu w celu wyjanienia zalegoci skadek. Czytajc to, nagle na pena moc
wczona zostaje syrena. Nie masz pienidzy, rodkw na utrzymanie. Czujesz coraz bardziej
narastajce napicie, zawroty gowy, kiedy jakim cudem uda ci si ochon, idziesz na
spacer, na ktrym spotykasz przechodniw z niewybrednymi komentarzami, epitetami,
czsto uywane s imiona twoich dzieci, od ktrych nie masz wiadomoci od ponad roku lub
mija ci wsppracowniczka, o tym samym imieniu co bya ona, udaje e ci nie poznaje. Na
tym polega metoda matrix, nieustajcy atak, wielowymiarowy, bez wytchnienia.
20

Kiedy czujesz narastajcy niepokj, idziesz do pustego kocioa, aeby si pomodli, po chwili
medytacji, kto nagle z impetem siada za tob, cho nikogo nie ma w wityni (setki wolnych
miejsc), szepcze gono eby by syszanym, szepcze co o mierci, nieszczciach, rozsypuje
pienidze, drze papier, gono kaszle, wszystko aeby wytraci ci z rwnowagi, zakci
medytacj itd. Po powrocie syszysz e kto boruje ciany, jest przecie remont, lub do pnej
nocy ssiad nad tob szura krzesem, powodujc gony haas (jest to czsto dziaanie
skoordynowane np. wtedy, gdy zaczynasz si modli przed snem, dzie po dniu, miesic po
miesicu). Tak wyglda metoda matrix.
Jeli tego typu scenariusz powtarza si czsto, nie ma mowy o przypadku. Na tym polega
metoda matrix, totalna wojna z jednoczesnym zachowaniem wszystkich pozorw
normalnoci. Nie ma adnych ladw na ciele, ran, skalecze, za to wyjtkowo bestialsko rani
si sfer uczuciow, poczucie bezpieczestwa, zakca si poczucie wasnej wartoci
normalnego rytmu dnia i ycia. Metoda matrix.

Metoda Dziedzictwa. Metoda ta polega na czstym wpajaniu poprzez sugestywne komentarze,

e moesz zosta spadkobierc majtku. Znam przypadek kiedy t metod stosowa naukowiec
wsppracujcy ze subami (trudno powiedzie jakimi, ale bya to z pewnoci jedna z
najwikszych organizacji na wiecie). Metoda ta oscyluje wok tego samego systemu, czyli
majtek, podobnie jest w loteriach, tyle e w tym przypadku, obietnice s bardzo wyranie,
personalnie akcentowane. Osoby, ktre mog stosowa t metod to bliski przyjaciel,
rodzina. Jeli kto wpadnie w iluzoryczne nadzieje, to moe to spowodowa poczucie
faszywego bezpieczestwa.

Metoda Powielania Warstw Dowiadcze. W tej metodzie stosowane jest nawarstwianie

tych samych lub podobnych dowiadcze z natury przykrych. Aranowany jest scenariusz, na
podstawie bardzo dobrej wiedzy o obiekcie inwigilowanego. Przyjmijmy wic e wydarzyo
si co przykrego w przeszoci w yciu inwigilowanej osoby, wic aranuje si niemal
identyczne lub bardzo zblion scenografi w nowym miejscu zamieszkania, kraju np.
zakad pracy, fabryka, identyczne problemy, poczucie zagroenia itd. Metoda ta jest
powielana, aeby zaciera przykre dowiadczenie z pierwotnego miejsca zdarze tworzc
now warstw w wiadomoci (np. USA i Polska), wcznie z zakceniem poczucia
bezpieczestwa, koncentracji, poczuciem osaczenia perpetuum. Jest to bardzo wyrafinowana
metoda, ktra moe spowodowa problemy wrd osb nie przygotowanych na bardzo
nasilony atak emocjonalny.

Metoda Kolonizacji Podwiadomoci. Blokady w Podwiadomoci Metoda ta jest

stosowana poprzez noniki informacji np.: telefonia komrkowa, internet (audio i video),
wysokiej rozdzielczoci monitory, wcznie z urzdzeniami instalowanymi wewntrz
mieszkania, w miejscach publicznych. Zapis informacji w podwiadomoci mona odzyska
poprzez zastosowanie hipnozy lub inwigilatorw (metoda ta jest w 99% nie do wykrycia).
Mona jednak rozpozna pewna regularno oraz reakcje somatyczne. Dla przykadu, masz
pewien rytua, ktry wykonujesz bez adnego problemu, od lat np. pacenie rachunkw,
wywizywanie si z zobowiza, dokadne planowanie dnia, tygodnia, miesica lub kwartau.
W pewnym momencie wszystko to sprawia ci trudno. Rutyna ta, atwa, ktra sprawiaa ci
przyjemno i satysfakcj, dobre efekty i korzyci, nagle zaczyna ulega destrukcji, zaczynasz
mie trudnoci z koncentracj. Mylisz, e brak ci motywacji, e to zmczenie itp.
21

Trwa to jaki czas. Toczysz prawdziw bitw ze sob, aeby znw wrci do tej samej rutyny.
Kiedy wreszcie zasiadasz do wykonywania danej czynnoci, czujesz ogromne napicie
wewntrzne, nerwowo, czujesz gorc od rodka, pocisz si, wcznie z dezorientacj i
zawrotami gowy. Po ok. 10 do 20 minutach wszystko mija. Tego typu ingerencja kompletnie
dezorganizuje cay Twj wiat, wiat, ktry staje si coraz bardziej chaotyczny. Innym
przykad: wyjazd na wakacje, dystans okoo 2000 km, bardzo wygodny samochd, idealna
droga (M.K.USA). Za mn jechaa znajoma z mem. Niemal caa drog jechali za mn
bardzo blisko. W pewnym momencie poczuem dziwny niepokj. Gdy oddaliem si od
znajomych, wszystko wracao do normy. Dopiero po latach zdaem sobie spraw z przyczyny
zmiany samopoczucia. Wraz z kilkoma osobami jechaem na spotkanie religijne do Katowic.
Jechalimy bardzo szybko. Jeden z pasaerw cigle manipulowa z telefonem. Poczuem
dokadnie to samo co kilka lat wczeniej w USA. Kilka miesicy pniej wracaem ze ze
znajomym maestwem z gr. Znw jechalimy bardzo szybko, ona kierowcy (M) cay czas
manipulowaa co przy telefonie. Kilka minut pniej, po raz trzeci, poczuem dokadnie to
samo, co poprzednio. Jest to ewidentna prba programowania podwiadomoci poprzez
zastosowanie technologii informatycznej. Pozytywne w tym procederze jest to, e uczysz si i
kontrolujesz ca sytuacj, nie mniej jednak s to metody z pieka rodem.

Inne Metody.
Nowoczesne Technologie vs Kolonizacja wiadomoci i Wolnej Woli

Kontrola poprzez sugestie podwiadomoci

Manipulacja funkcjami mzgu poprzez laser, fale elektromagnetyczne, wirusy, rodki
farmakologiczne
Manipulacja systemem nerwowym
Programowanie mzgu (dwik, laser, wysokiej rozdzielczoci monitory i inne)
Halucynacje (laser, Nano technologia, rodki farmakologiczne)
Stymulowanie ludzkich reakcji, emocji wcznie z agresj werbaln i fizyczn
Modyfikacja zachowawcze m.in. agresja (psychologia psy-ops, Nano technologia, fale
elektromagnetyczne)
Implanty w organizmie (m.in. Nano technologia, micro-chip)
Transmisja treci do mzgu z uyciem ultradwikw, systemw akustycznych, fal
elektromagnetycznych, telefonii komrkowej
Stosowanie bardzo niskich i wysokich czstotliwoci w celu manipulacji pracy mzgu i emocji
Metody zmieniajce czstotliwo fal elektromagnetycznych w mzgu (fale radiowe, laser)
Metody zmiany ludzkiego zachowania np. preferencji wobec ludzi, wiatopogldowych, smaku,
wcznie z wywoywaniem efektw psycho- fizjologicznych.

Dobrym rdem informacji na temat kolonizacji ludzkiego umysu jest strona internetowa:
http://www.scribd.com/doc/239516631/Unclassified-Documents-in-2000-Mind-Control-Suppressionof-Free-Will-Disturbing
https://www.facebook.com/groups/423161294425836/
22

Stres ?
jaki
Stres ?

23

Powinnimy zda sobie spraw z tego, e w wikszoci przypadkw, stresu nie mona unikn,
mona natomiast prbowa unika sytuacji stresowych i marginalizowa wpyw na nasze ycie.
Caa sztuka polega na tym, jak sobie radzi ze stresem, gdy taka sytuacja nastpi. Co zrobi eby sta
si mdrymi menederami stresu, gdy stres powoduje problemy nie tylko emocjonalne ale
somatyczne. Stres stanowi form energii z zaoenia destruktywn, mona jednak negatywn energi
stresu, zamieni na pozytywn energi ycia Wymaga to jednak wysiku i treningu, podobnie jak
trenuje si minie ciaa, podobnie musimy traktowa nasz system nerwowy.
Wiemy ju e stres jest energi, energi, ktra ma swoje rdo w cudownej zoonoci
ludzkiego ciaa, a podstaw tego systemu jest przepyw energii elektromagnetycznej.
Wic jeli mamy bardzo nasilony przepyw energii, sprbujmy zamieni t energi na pozytywn.

Oddech
W sytuacji stresowej pamitamy o gbokim oddechu. Uczymy si prawidowego oddechu,
gbokiego, spokojnego. Nie wolno nam dopuci do sytuacji, gdy nasz oddech staje si pytki,
chaotyczny. Regulacja oddechu dostarcza odpowiedni dawk tlenu do mzgu i caego
organizmu w sposb systematyczny i efektywny,

Unikanie Stresu
Jeli to moliwe opuszczamy jak najszybciej miejsce (lub sytuacj) o podwyszonym ryzyku
stresu. Im duej w takiej sytuacji przebywamy, tym szybciej nasz organizm traci np. zapas
magnezu ( w niektrych sytuacjach jest to ok. 20 minut), ktry powinnimy uzupeni.

Medytacja
Medytacja to mnogo metod i sposobw na odreagowanie pokojowe. Dla jednych jest to
modlitwa, dla innych np. muzyka oraz techniki relaksacyjne. Medytacja to sposb na
przeprogramowanie naszej percepcji i zamian negatywnej energii na pozytywn.

Programowanie Percepcje
Bez wzgldu na okolicznoci, staramy si programowa nasz organizm pozytywnie, pokojowo.
Pozytywna energia ma rdo w pozytywnym myleniu, dobrym odywianiu. Stosujemy wic
programowanie ranne, metod relaksacji oraz wieczorem, przed snem. Jeli mona stosowa
relaksacj, programowanie energii pozytywnej w cigu dnia to nic nie stoi na przeszkodzie aeby tego
nie robi. Pamitajmy o tym, i przesyt ( tak jak we wszystkim) w medytacji nie jest wskazany.

24

Relaksacja?
Medytacja
Ale po co mi ta relaksacja .

Pragn podzikowa bliskiemu mojemu sercu czowiekowi, ktry nauczy mnie

sztuki medytacji ... .
Dzikuj,
Marek Mark J. Wagner

Otwrz wiadomo... .

25

Metoda I
Siadamy lub kadziemy si wygodnie na dywanie. Pamitajmy o tym, aeby napicie
miniowe byo zredukowane do minimum tzn. eby byo nam wygodnie z jednoczesnym
zachowaniem poprawnej postawy, np, siedzimy prosto. Jest wiele szkl relaksacji, mona jednak
wyodrbni kilka uniwersalnych metod.
Zamykamy oczy, oddychamy nosem, zgodnie z naturalnym rytmem, pamitajc o tym, aeby
oddech by gboki i rwnomierny.
Koncentrujemy si na oddechu do chwili, gdy odczujemy pierwszy z etapw relaksacji, czyli
spokj. W tym momencie akcja serca spowalnia, myli staj si uporzdkowane.
Wizualizacja. Nastpnie stosujemy wizualizacj np. osb, ktre kochamy, obrazw
wywoujcych pozytywne skojarzenia, wakacje. Musz to by myli pozytywne, pokojowe,
przepenione mioci, dobrem, empati, pozytywn energi.
Mylimy o sobie jako o integralnej czci wszechwiata. To s podstawy. Mylimy pozytywnie.
Sztuka Akceptacji. Akceptujemy siebie jako unikaln manifestacj ycia, niepowtarzaln wrd
innych, ktrzy s jednakowo unikalni, ktrzy posiadaj w sobie t sam czsteczk bosk.
Akceptujemy swoje silne cechy, a take saboci, jednoczenie dymy do udoskonalania naszego
ycia w kadym wymiarze, szczeglnie duchowym, emocjonalnym, jednoczenie pracujemy nad
popraw jakoci naszego ycia.
Poprzez akceptacj siebie, scalasz swj wiat, wiat dobra, tolerancji, empatii, pozytywnej
energii, ktra jest w kadym z nas, ktra wypenia cay znany nam wszechwiat, jednoczenie nie
pozwalasz na penetracj za w twoje ycie wewntrzne. Sztuka akceptacji siga o wiele dalej, gdy
uczy nas akceptacji rzeczywistoci, na ktr nie mamy czsto wpywu. Sztuka akceptacji leczy
emocjonalne tarcie, ma wspania moc ozdrowiecz. Sztuka akceptacji nie jest wszake pozwoleniem
na niedoskonao lub zo, wrcz przeciwnie, wiemy e jest, wiemy jak funkcjonuje. Naszym
powoaniem jest pozytywna energia, mio i dobro, od tego nie moemy odstpi.
Czowiek jest modlitw we wszystkim co czyni .
Nastpny etap, to osigniecie harmonii i spokoju wewntrznego, wszystko, nasz wiat
wewntrzny jest poustawiany, poukadany, wszystko jest ju na swoim miejscu, cechuje si harmoni.
Odczuwamy wyran ulg i spokj wewntrzny. Jest nam z tym dobrze.
Niektrzy s w stanie osign etap letargu, to co pomidzy wiadom aktywnoci a snem.
Jest to moment pikny, w ktrym osoba medytujca osiga peni relaksu. Jest jeszcze jeden etap,
trudny do osignicia, etap drzemki medytacyjnej, ktra nie trwa dugo, w czasie ktrej wszystkie
warstwy wiadomoci i podwiadomoci s wyczone, mona to okreli jako najgbszy sen w jakim
byle. Proces ten nazywam tworzeniem monolitu pozytywnej energii, monolitem sfery duchowej
i wiadomoci. Po takiej medytacji mwi si e masz moc dobra.
26

Muzyka to bardzo wany element medytacji, relaksacji. W medytacji suchamy muzyki

spokojnej, chralnej, instrumentalnej, dwiki natury, suchamy muzyki jednostajnej, bez wyranych
zmian nastroju, czy rytmu.
Zapalona wieca to bardzo skuteczny element relaksacyjny, nie bez powodu stosowany przez
naszych mdrych mnichw. Niektrzy mwi, e wieca odgania ze duchy. Trudno powiedzie,
wiadomym jednak jest to, e stymuluje nasz organizm bardzo pozytywnie. Zapalona wieca, ze swoim
ciepym wiatem stymuluje nas, nasze zmysy pozytywnie. Poprzez obserwacje pomyczka, mona
rozpocz seans medytacyjny.
Jak dugo powinnimy medytowa ?
Dobre pytanie. Im duej tym lepiej, ale nie krcej anieli 15 minut. Optymalny czas
to ok. 20-30 minut. Niektrzy twierdz i powinnimy medytowa o staych porach. Osobicie
uwaam, e medytacyjna rutyna moe sta si bezproduktywna.
O jakiej porze medytowa ?
O kadej porze. Najlepiej stosowa relaksacj przed stresem i po stresie, codziennie, lub
przynajmniej trzy razy w tygodniu. Pamitajmy e ci, ktrzy lepiej radz sobie ze stresem yj duej.

Metoda II
Sport. Skutecznym sposobem na przywrcenie wewntrznej harmonii to sport. Wysiek
fizyczny redukuje napicie emocjonalne. Bieganie, pywanie, gimnastyka, dugie spacery, grskie
wyprawy.

Metoda III
Hobby. Hobby wymagajce duej koncentracji, wraz z wysikiem manualnym.
Muzykowanie, modelarstwo, fotografia w plenerze, zajcia w ogrdku, modelowanie drzewek bonzai.
Hobby ukierunkowuje myli, redukuje napicie emocjonalne, pomaga w koncentracji.

Metoda IV
Kpiele. Kpiele, kto nie lubi kpieli, a jednak rzadko je stosujemy, przecie wystarczy ciepa
woda w wannie, sl naturalna, Polska wspaniaa sl, patki ry, muzyka relaksacyjna, chralna,
religijna i wieca. Po takim seansie czujemy si nawileni, zrelaksowani i przyjemnie zmczeni. Jony
wytworzone w trakcie kpieli s bardzo potrzebne i zdrowe. Mona stosowa olejki zapachowe, zioa.

27

Metoda V
Sen ma kapitalny wpyw na czowieka i prawidowe funkcjonowanie ludzkiego organizmu.
Najlepsza pora to godzina 21:00 lub 22:00. Jest to optymalna, naturalna metoda regeneracji
wszystkich funkcji organizmu, a w szczeglnoci systemu nerwowego.

Metoda VI
Kaligrafia. Kaligrafia jest bardzo dobr metod uczc cierpliwoci, opanowania, a take emanuje
piknem ekspresji. W chwili stresu nasz styl pisania zwykle si rni od tego, gdy jestemy
zrelaksowani. Kaligrafi mona stosowa jako metod relaksacyjn lub diagnostyk systemu
nerwowego (co w rodzaju EEG fal elektromagnetycznych). Kaligrafia pomaga nam osign spokj,
kontrolowa nasze ycie emocjonalne poprzez sztuk i pikno. atwa metoda i bardzo skuteczna.

Metoda VII
Czworononi przyjaciele domowi dodaj nam lat i witalnoci. Pies, kot rozwija
w czowieku pozytywn energi uczuciow, i tym samym, obnia cinienie, relaksuje.
Jest to wspaniaa nauka uczu, bezinteresownoci, obcowanie ze zwierztami ma pozytywny wpyw na
system obronny u dzieci i dorosych. Spacery o kadej porze roku, zabawy z psem, czy kotem z
pewnoci dostarczy kademu wacicielowi psa lub kota nie tylko wspaniaych chwil, ale przedu
nam lat. Innym relaksacyjnym hobby jest posiadanie akwarium, polecam. Pies w domu, spacery w
parku to take szansa poznania miych ludzi, wcznie z narzeczon, lub kandydatem na ma.
Nawizanie rozmowy o psiaku z dziewczyn lub chopcem przeamuje pierwsze lody.

Metoda VIII
Metoda Sekwencji. Skuteczna i atwa do nauczenia. Stymuluje koncentracj, pomaga osign
wewntrzny spokj. Siadamy wygodnie, koncentrujemy si na oddechu, po kilku minutach, gdy
osigniemy ukojenie emocjonalne, rozpoczynamy sekwencje medytacyjn. Nasza myl patrzy na
praw stop, napinamy minie, liczmy do dziesiciu, relaksujemy minie, liczymy do dwudziestu.
Nastpnie powtarzamy to samo z praw stop, z lewa stop, praw ydk, lew ydk. Po tym nastpuje
sekwencja prawego uda, lewego uda, bioder, poladkw, brzuch, klatka piersiowa, plecy, prawe rami i
rka, lewe rami i rka, szyja, twarz. Jeli kto z Pastwa jest leworczny, mona zmieni kierunek
sekwencji. Metod sekwencji mona take stosowa w kpieli.

Metoda IX
Metoda ta nie jest stricte relaksacyjna ale pomocnicza i niejako diagnostyczna. W chwilach
napicia emocjonalnego, podniecenia, nerwowoci (bez powodu), dobrze jest zastosowa zatyczki do
uszu (wata z odrobina olejku dla dzieci lub woda). Gdy zauwaysz e napicie nerwowe mija, e
wracasz do swojego rytmu po ok. 15-20 minutach, znaczy to e mog by stosowane nielegalne
metody m.in. czstotliwoci.
28

Metoda IX
Spacery. W trakcie spaceru, nie tylko staramy si relaksowa poprzez obcowanie z natur, poprzez
technik oddychania, gbokiego, rwnomiernego, ale take stosujemy metod percepcji i
zmysw. Idziemy spokojnie, bez popiechu, oddychamy miarowo, jednoczenie zauwaamy
szczegy, takie jak zapach torfu, kwiatw, wnikamy w kolory i ksztaty wspaniaego wiata natury,
fauny i flory. Aktywujemy kady zmys z osobna. Np. wsuchujemy si w dwiki, od tych
najdrobniejszych, niemal nie syszalnych, a po te oczywiste np. piew ptakw, dwiki przelatujcych
owadw. Patrzymy na soce i obserwujemy zmian pooenia soca. Dostrzegamy zapach kwiatw,
zapach sosny, ywicy. Wsuchujemy si w dwik naszych krokw. Jeli to moliwe,
dotykamy go stop trawy, piasku, kamyczki, lub brodzimy po wodzie. Mylimy tylko o tym,
ignorujc inne podpowiedzi umysu. Technika ta polega na pogbieniu rozumienia wiata, ktry jest,
ktrego czsto nie widzimy, jak by nie istnia, jest to de facto, pogbienie zmysowe. Uczymy si
widzie, sysze, dotyka, czu, uczymy si od nowa by. Najlepsze pory do medytacji to wczesny
ranek (np. wschd soca), lub tzw. zota pora (godzina), ok. dwch, trzech godzin przed zachodem
soca, wtedy gdy kolory, ksztaty nieba zapieraj dech.
Dla entuzjastw fotografii, jest to idealna metoda, gdy wymaga penej koncentracji, aktywuje zmys
patrzenia poza powierzchown warstw rzeczywistoci, a take wzbogacamy nasz percepcj na
pikno, nieskoczon kreatywno natury i czowieka.

Metoda X
Akupresura jest skuteczna i warto si z t metod zapozna. Metoda ta pochodzi z Chin.
Energia Yin i Yang stymuluje rwnowag energetyczn organizmu.
Akupresur stosuj od ponad 20 lat, nie tylko do regeneracji, relaksacji, ale take w okresach
zmczenia fizycznego, w celu rozlunienia napicia miniowego, blokadach mini, masau mini,
oraz masau krgosupa. W okresie bardzo nasilonej pracy fizycznej, 12-17 godzin na dob,
straciem przytomno na spacerze z psem. Okazao si, e zmczenie i praca fizyczna, brak snu,
spowodoway oglne osabienie, blokad miniow, ograniczenie dopywu krwi do mzgu. Po
wizycie u lekarza, badaniach, rozpoczem kilkunastu minutowe seanse akupresury. Nigdy wicej
osabienia si nie powtrzyy.
Napicie miniowe spowodowane prac fizyczn mona atwo rozluni stosujc nacisk na
odpowiednie miejsca na ciele (wg. mapy punktw).
Akupresur stosujemy pomidzy posikami, na siedzco lub leco, bardzo wany jest pierwszy
etap, czyli relaks, regulacja oddechu, po czym stosujemy akupresur (okoo 1 minut na tzw. punkt
miniowy, cigna). Akupresur mona stosowa take w pracy, w czasie przerw, w samochodzie.
Seanse akupresury rozluniaj minie, cigna, relaksuj, koryguj krgosup, akupresura poprawia
dotlenienie organizmu, usprawnia przepyw energii elektromagnetycznej, poprawia stan si witalnych.
Polecam akupresur, prosz o zapoznanie si z dostpn literatur.

29

Metoda XI
Tai-chi. Metoda Tai-chi poprzez pynn aranacj ruchow w poczeniu z piknem natury (mona
praktykowa w domu, w ogrodzie, na sali gimnastycznej) daje wspaniae rezultaty. Czujemy si
zrelaksowani, dotlenieni, udoskonalamy koncentracj, ale najwaniejsz korzyci to odzyskanie si
witalnych, poprzez aktywowanie pozytywnej energii.
Pynne ruchy, ciko ciaa jest bardzo wana, symbolizuje harmoni. Tai-chi mona praktykowa
patrzc a nie widzc, lub z zamknitymi oczami widzc (jest to trudne, wymaga duego
dowiadczenia). Grupowe spotkania tai-chi wspaniale poprawiaj stan naszego samopoczucia,
poczucia wsplnoty, a take s bardzo korzystne, gdy moemy uczy si od innych.
Metoda XII
Woda leczy, relaksuje, dodaje si witalnych, jonizuje powietrze, nawila, woda leczy i wzbogaca
nasze ycie emocjonalne i w sensie estetycznym. Kpiele relaksacyjne kapitalnie harmonizuj ludzki
organizm. Kpiel mona przygotowa z dodatkiem soli lub esencji z mity i cytryny. Wspaniale dziaa
kpiel z uyciem olejku sosnowego.
Kpiel Mietowo Cytrynowa (lub mietowo grejpfrutowa) Pink Republic
Bardzo korzystnie dziaa rozpylanie wody z mit i cytryn w pomieszczeniach, szczeglnie
tam gdzie pimy. Rozpylana woda z cytryn i mit, nie tylko jonizuje negatywnie powietrze (ludzkie
ciao jest naadowane negatywnie, gdy tkanka jest chora zmienia adunek na dodatni), ale take
redukuje mikroskopijne roztocza, ktre mog powodowa np. alergie, zy sen. Polecam rozpyla wod
z mit i cytryn pociel.
Kpiele Zimne i Ciepe
Kpiel ciepa i zimna poprawia cyrkulacj krwi, ujdrnia skr. Kpiele (prysznice) na
przemian z ciepej i zimnej wody regeneruj organizm, poprawiaj samopoczucie Na pocztku dobrze
zacz polewa na przemian wod ciep i zimn wzy chonne, ktre s odpowiedzialne za produkcj
przeciw cia . Kpiel rozpoczynamy od lewej stopy, nastpnie prawa stopa, kolana wewntrzna strona
uda lewego i prawego, podbrzusze, grna cz mostka, pod pachami, szyja pod uchw, okolice uszu,
twarz. Osoby zahartowane mog stosowa kpiele caego ciaa.
Kpiele relaksujce: cytryna, jamin, lawenda, lipa, majeranek, melisa, rozmaryn, rumianek.
Kpiele pobudzajce: jaowiec, kwiaty polne, kamfora, mita, szawia, tymianek.
Kpiele dziaajce gojco: krwawnik pospolity, mita zielona, nagietek, ywokost.
Kpiele tonizujce: li czarnej porzeczki, mniszek lekarski, pokrzywa, stokrotka.
Kpiele z dodatkiem olejkw: sosny, lawendy, ry, pomaraczy, cytryny.
30

Metoda XIII
Kpiele soneczne. Kpiele soneczne obniaj cinienie krwi, kpiele wiata dostarczaj do
organizmu witamin D, ktra zapobiega krzywicy, chroni przed osteoporoz, odgrywa wan rol we
wchanianiu wapnia i fosforu z przewodu pokarmowego. Witamina D jest niezbdna do prawidowego
funkcjonowania ukadu miniowego, nerwowego, immunologicznego oraz endokrynnego. Wystarczy
20-30 minut na socu, aeby uzupeni niedobory witaminy D.
Korzyci z praktykowania relaksacji i medytacji:

medytacja niweluje i redukuje stress oraz negatywne skutki stresu

medytacja obnia cinienie krwi

reguluje i spowalnia akcj serca

reguluje oddech

redukuje produkcj hormonw stresu

powoduje dotlenienie organizmu

redukuje napicie miniowe i bl

poprawia koncentracj

wzmacnia siy witalne

redukuje frustracje

wzmacnia poczucie wasnej wartoci

przedua ycie i wiele innych... .

Czowiek funkcjonuje w wiecie moleku. Rodzaje energii, esencja si witalnych:

powietrze

wiato

woda

poywienie

uczucia

zmysy

natura (fauna i flora)

Kada z w/w metod jest korzystna dla zdrowia, metody te ucz nas by, regeneruj
emocjonalnie, wzmacniaj duchowo i somatycznie.
31

Posiki
Rytua

Posiki, czy mona jeszcze co doda, uzupeni, zmieni ? Cho wiele ju powiedziano, nauka
dostarcza nam nowych odkry, dywersyfikacja kulturalna wiata, powoduje i moemy wzajemnie
czerpa z dowiadcze pokole. To powrt do prastarej Krainy Pangei. Proces czenia si kultur,
wnoszc unikaln wiedz do banku dowiadcze. Tak jak niegdy, gdy na ziemi by tylko jeden ad,
dzi wracamy do rde, poprzez osignicia w transporcie i telekomunikacji. Ludzko wraca do
swoich rde, aeby scali w jedn cao wiedz, dowiadczenie, a take obyczaje, rasy, kultury.
Posiek dostarcza nie tylko niezbdnych wartoci odywczych, posiek powinien sta si
filozofi, sztuk, wysublimowan metod obejmowania pikna w ramionach wiadomoci w deniu
do perfekcji. Rytua posiku jest taki sam jak tysice lat temu, gdy razem zasiadali nasi przodkowie,
aeby si posili i jednoczenie naradzi.
Jaki jest ten rytua dzi ? Rny, w zalenoci od kultur, obyczajw. Rytua spoywania posiku
stal si znakiem naszych czasw, nierzadko nacechowany pospiechem, chaosem, wypycany do rangi
diety, a przecie ma to by rytua definiujcy postawy, stan moralny, ma to by rytua wsplnotowy.
Zatem, rytua ma warto formujc ludzk wiadomo i przyzwyczajenia. Rytua spoywania
posiku to styl ycia, mylenia, jakoci osobowociowej, wartoci moralnych i duchowych.

Rytua Spoywania Posiku. Rytua Pikna ... .

Posiek powinien by przygotowany z szacunkiem i uwag. Symbolizm rytuau spoywania
posiku, w moim rozumieniu, powinien odzwierciedla spokj wewntrzny, prostot, jedno,
wsplnot rodzinn, posiek powinnimy spoywa wolno, w atmosferze relaksu, dyskusji, wymiany
pogldw. Rytuaowi spoywania posikw powinna towarzyszy zapalona wieca, spokojna muzyka
czy np. dwik przelewanej wody w strumyczku (mona naby w sklepach). Czowiek posiada zmysy,
z ktrych naley korzysta, tworzc przestrze pikna, pozytywnych wartoci. Gdzie jak nie w rytuale
spoywania posiku mona, osign dopenienie zmysowe, duchowe, estetyczne, dietetyczne.
Czsto nasze ycie jest kontrolowane przez czynniki zewntrzne, w zwizku z tym, nie zawsze
moemy usi wsplnie do posiku, postarajmy si jednak to czyni jak najczciej, choby w rytuale
niedzielnych niada, obiadw, kolacji. Rytua spoywania posiku definiuje nas od dziecka, definiuje
osobowo indywidualn i narodow, wcznie z globaln.
32

Zdrowy Tryb ycia

33

Oczyszczenie Organizmu

Najskuteczniejsz metod oczyszczania organizmu z tzw. wolnych rodnikw, toksyn, to dieta

bogata w bonnik i witaminy. Warzywa, owoce, optymalne odywianie to klucz do osignicia
zamierzonego celu. Wanymi elementami procesu oczyszczania organizmu to take dotlenienie ciaa,
relaksacja, poprawa cyrkulacji krwi i redukcja nadwagi. Toksyny usuwane s z komrek (wolne
rodniki), z nagromadzonej tkanki tuszczowej, wtroby, jelit itd. W wikszoci przypadkw jest to
proces dugotrway, wymagajcy dyscypliny ywieniowej, dietetycznej.
W celu opracowania planu oczyszczenia organizmu najlepiej zasign porady lekarza, lekarza
homeopaty, certyfikowanego zielarza (dla przykadu, wiee soki zawieraj bardzo zdrow wod
organiczn).
Metody oczyszczania organizmu:

Soki z warzyw: seler, sok z czerwonych burakw, pietruszka, rzepa, szpinak i inne
Soki z owocw: jabko, ananas, cytryna, pomaracz i inne
Surwki z jarzyn (codziennie)
Przyprawy: bazylia, kminek, ziarna jaowca, majeranek, pieprz naturalny i zioowy, papryka,
cynamon, gaka muszkatowa, imbir, estragon, mita
Godwki jednodniowe (post pod kontrol specjalisty)
Wywary z zi
Dieta z du zawartoci bonnika ( oprcz w/w stosujemy pieczywo z penego przemiau,
otrby pszenne)
Olej z oliwek ((virgin) z czosnkiem i mit. Inne oleje to olej sonecznikowy, sojowy, lniany
Mid, propolis, mleczko pszczele

Dieta tzw. Tybetaska

3 cebule, 3 marchewki, 4 pietruszki, 1 seler, 2 pory z limi, 5 zbkw czosnku, gotujemy bez
soli w 2 1/2 litra wody. Gotujemy 1 kg. ziemniakw z obierkami w 1 litrze wody. Wywary czymy,
doprawiamy do smaku mit lub innym zioem. Wywar z warzyw (powinno by ok. 3/ 1/2 litra) to
caodzienna dieta odtruwajca z nagromadzonych toksyn. Mona j stosowa 3 do 5 dni. Dieta z jarzyn
pomaga w regulacji systemu trawiennego, wtroby, trzustki, nerek a take jest pomocna w otyoci,
wzmacnia organizm (diety nie powinno si stosowa w cukrzycy i wrzodach odka). Przed
zastosowaniem diet prosz konsultowa si z lekarzem lub zielarzem.

34

Odywianie
Uczmy si zdrowego odywiania,
tego wymaga zdrowy rozsdek,
dbao o swoje zdrowie, dbao o swoich bliskich.
Zdrowe odywianie to wymg czasw,
to take obowizek patriotyczny .

35

Drogi Czytelniku,
Dieta wegetariaska ma swoje istotne zalety, gdy jest lekko strawna, zawiera wszystkie skadniki
niezbdne do ycia, budulcowe, regeneracyjne, chronice. Dieta wegetariaska jest atwa w
przyrzdzaniu, charakteryzuje si tym i organizm dysponuje
si witalna bez tzw. ociaoci poobiedniej.
Wikszo osb preferujcych wegetarianizm zgodnie twierdzi i dieta daje poczucie lekkoci i
jednoczenie, nasycenia.
Dieta tradycyjna, jeli jest stosowana zgodnie z dostpn wiedza i rozsdkiem jest diet zdrow.
Jeli lubisz miso, spoywaj gotowane miso z dodatkami zi i przypraw. Smaone miso, miso z tzw.
grilla, cho smaczne, obcia i zatruwa organizm, wtrob,
jednym sowem, stopniowo degeneruje system witalny.
Synne i smaczne kotlety mona spoywa ale nie wiksze od doni Sosy s niezbdnym skadnikiem
kompozycji kulinarnej, bardzo smaczne, aromatyczne, sosy jednake s trudno przyswajalne,
cikostrawne i powoduj problemy z nadwag.
Miso gotowane, duszone na wodzie i oleju nie tylko jest smaczne ale dostarczy niezbdnych
skadnikw. Optymalnie, obiad nie moe by wikszy anieli dwie donie, taka jest orientacyjna
objto odka. O wiele zdrowiej jest spoywa posiek mniejszy objtociowo, ale czciej.
Drzemka tzw. poobiednia to autostrada szybkiego ruchu do nadwagi, zawau serca, cukrzycy i innych
powika, jednym sowem chorb. Po obiedzie dobrze jest i na spacer lub zajmujemy si
czynnociami domowymi, ktre wymagaj wysiku fizycznego.
Drogi czytelniku, Twj organizm to system, mechanizm podtrzymujcy Twoj wiadomo, jednym
sowem ycie, mechanizm ten wymaga wiedzy, oraz codziennej praktyki aeby pracowa optymalnie.
Zasada oglna: jeli odczuwasz ociao po posiku, senno, to znaczy e odywiasz si
nieodpowiednio, Twj styl ycia powoduje e organizm jest zbyt obciony procesami metabolizmu,
mona temu atwo zaradzi stosujc zasady zdrowego ywienia, odpowiedniej diety itd.

36

Korekta Dietetyczna

Due porcje.
Zbyt obfite porcje obciaj organizm, wrcz zatruwaj nasze ciao, powoduj zmniejszenie
energii witalnej, ociao, senno, zmniejszon aktywno fizyczn, intelektualn,
seksualn.
Korekta: Spoywamy tyle ile mieci si na obu zczonych doniach.

Spoywamy posiki zbyt szybko.

W ten sposb spoywany posiek nie jest odpowiednio trawiony, moe to wiadczy o stresie,
a nawet nerwicy. Szybkie spoywanie posikw ma bezporedni zwizek z otyoci. System
nerwowy, ktry kieruje procesami zachodzcymi w organizmie, potrzebuje czasu aeby
zmierzy poziom cukru, ktry wzrasta w trakcie posiku. Gdy zbyt szybko spoywamy posiek
nadal czujemy aknienie, gdy mzg nie wysa jeszcze informacji : do obarstwa :-) Zatem
jedzmy wolno, spokojnie.
Korekta: spoywamy posiek wolno, bez pospiechu. Posiek to okazja do relaksu.

Nieodpowiednia pora na posiek.

Korekta: spoywamy posiki zgodnie z planem, niadanie, lunch, obiad i symboliczna kolacja.
Programujemy organizm zgodnie z zasadami optymalnego odywiania, czyli trzy posiki
dziennie, ilo spoywanego posiku, jako produktw.

Jemy zbyt czsto w cigu dnia, czyli problem uzalenienia.

Nadmierne aknienie moe by powodowane zym zaprogramowaniem organizmu, stresem.
Korekta: spoywamy posiki zgodnie z planem. Jeli wystpuje problem z nadmiernym
apetytem, mona spoywa owoce lub warzywa o maej zawartoci cukru, wiee lub
podgotowane w celu wypenienia odka, wraz z bonnikiem, ktry oczyszcza system
trawienny.

Posiek a stres.
Stres czsto powoduje aknienie. Jest to trudny problem, gdy wikszo ludzi o tym nie wie.
Korekta: spoywamy posiki zgodnie z planem. Jeli odczuwamy aknienie w sytuacjach
stresowych, spoywajmy warzywa, owoce, pijmy lemoniad z miodem. Jeli wystpuje
problem z nadmiernym apetytem, mona spoywa owoce lub warzywa o malej zawartoci
cukru, wiee lub podgotowane, koktajle owocowo-warzywne.
37

Nieodpowiednio przyrzdzane posiki.

Dla przykadu, smaone potrawy smakuj, ale s niezwykle trudno przyswajaln trucizn dla
organizmu, wtroby. Smaone potrawy zatruwaj organizm i skracaj ycie.
Korekta: posiki spoywamy wiee, gotowane, duszone na parze, duszone na wodzie i oleju.

Objto odka.
Zbyt obfite porcje, powikszamy objto odka, a co za tym idzie, odczuwamy zwikszone
aknienie.
Korekta: Sukcesywnie zmniejszamy porcje przez dzielenie na poow, na mniejsze czci.
Staramy si spoywa mniejsze porcj, ale czciej. Pamitajmy e porcja posiku powinna
zmieci si na obu doniach, gdy taka jest orientacyjna pojemno odka. Jeli odczujesz
ucisk na wtrob, lec na na brzuchu, na twardym podou, oznacza to e wtroba moe by
powikszona. Naley zmieni tryb ycia i zgosi si do lekarza na specjalistyczne badania.

Trawienie, to proces transformacji spoywanego pokarmu, na poszczeglne skadniki

odywcze, skadniki i substancje niezbdne do ycia, towarzyszce w m.in. w regeneracji organizmu
itd. Proces trawienia pokarmw, w sensie mechanicznym i chemicznym,
zachodzi w jamie ustnej w odku, wtrobie, trzustce, jelicie cienkim i grubym.
Czsto syszymy: czowiek staje si tym co je.
Jest to z pewnoci przesada, ale musimy mie wiadomo i odywianie,
dieta, czstotliwo spoywania posikw jest kluczowe dla kadego za nas,
od momentu poczcia.

38

Warzywa i Owoce w Diecie

Wane informacje.
Zawarto Cukrw Prostych. Ze wzgldu na du zawarto cukrw prostych spoycie owocw
naley ogranicza, szczeglnie wieczorami, przez osoby z nadwag. Nielimitowane spoycie
owocw, zwaszcza przez odchudzajce si osoby, moe prowadzi nawet do zwikszenia wagi.
Wynika to nie tylko z wikszej kalorycznoci owocw (4070 kcal/100 g, banany nawet 95
kcal/100 g, ale i z ich duego spoycia, oraz nieodpowiedniej pory).
Przykad: orientacyjne spoycie owocw cigu dnia: p awokado, 3 plastry ananasa
konserwowanego, banan, 2 brzoskwinie, 2 cytryny, 1 szklanka czarnych jagd, duy grejpfrut, 2
gruszki, dwa jabka, dwie kiwi, 4 mandarynki, 4 morele, 1 pomaracza, 1 szklanka czarnych
porzeczek, 2 szklanki poziomek, 7 liwek, 15 truskawek,
Kaloryczno. Do pierwszej grupy nale: bowina, brokuy, cebula, cykoria, grzyby, kabaczek,
kalafior, kalarepa, kapusta kiszona, ogrki, papryka, pomidor, rabarbar, rzepa, rzodkiewka, saata,
szparagi, szpinak.
rednia kaloryczno (wglowodanw): bb, brukiew, brukselka, buraki, dynia, fasolka (strczki),
groszek zielony, jarmu, kapusta czerwona i woska, marchew, pietruszka, pory, salsefia, seler,
ziemniaki.
Wysoka kaloryczno: ziarna soi (100 g 400 kcal), suszony groch, fasola, soczewica.
Strawno i Zawarto Bonnika Pokarmowego. W tym celu wybieramy do spoycia np. suche
nasiona rolin strczkowych, brukselk, kapust, kalarepk, brokuy, zielony groszek, porzeczki,
agrest, morele i liwki.
Warzywa zawierajce potas: ziemniaki, fasola, pomidory i ich przetwory (koncentraty, sosy, soki),
buraki, soja, kabaczek, szpinak, soczewica.
Warto Odywcza, czyli zawarto biaka rolinnego, w tym poszczeglnych aminokwasw,
wglowodanw, bonnika pokarmowego, witamin i zwizkw mineralnych.
Biako rolinne: suche nasiona soi (34,3 g), soczewicy czerwonej (25,4 g), grochu (23,8 g), fasoli
biaej (21,4 g), kieki soi (13,1 g), zielony groszek (6,7 g), awokado (2,0 g), banany (1,0 g),
brzoskwinie (1,0 g), czerenie (1,0 g), porzeczki (1,01,3 g), banany (3,8 g), figi (3,6 g) i daktyle
(2,0 g).
Powysze dane s orientacyjne.

39

Zawartoci Witamin i Skadnikw Mineralnych.

Warzywa i owoce dzieli si na 3 grupy.
Warzywa i owoce stanowice dobre rdo witaminy C: warzywa kapustne, pomidory, chrzan,
natka pietruszki, papryka, porzeczki, truskawki, czarne jagody, agrest, cytryny, pomaracze,
grejpfruty, kiwi.
warzywa i owoce bogate w beta-karoten (prowitamina A): natka pietruszki, marchew, szpinak,
bowina, koperek, cykoria, saata, pomidory, dynia i morele.
owoce i warzywa oraz ziemniaki s dobrym rdem skadnikw mineralnych: cebula, korzenie
pietruszki, buraki, ogrki, seler, por, rabarbar, jabka, gruszki, liwki, winie, urawiny, winogrona.
Owoce i warzywa w diecie: pomidory, marchew, pietruszka, seler, chrzan, warzywa kapustne, saata,
szpinak, cebula, czosnek, por, nasiona rolin strczkowych, poziomki, czarne porzeczki, aronia czarno
owocowa, agrest, jabka, morele, brzoskwinie, czerenie, cytryny, grejpfruty, banany.
Pestki sonecznika i dyni. Stanowi wane rdo nienasyconych kwasw tuszczowych. Zawieraj
rwnie duo biaka i bonnika pokarmowego. S dobrym rdem witaminy A i E (zwaszcza pestki
sonecznika) oraz witamin z grupy B, a take mineraw: potasu, fosforu, magnezu, elaza i cynku
(pestki dyni zawieraj dodatkowo wap i lecytyn). S to produkty wysokokaloryczne, naley o tym
pamita: 100 g pestek sonecznika ok. 582 kcal, 100 g pestek dyni ok. 559 kcal.
Owoce o niskiej zawartoci cukru: cytryna, limonki, rabarbar, maliny, jeyny, urawina,
Owoce o redniej zawartoci cukru: truskawki, papaja, arbuz, brzoskwinie, nektaryny, borwki,
melon, kantalupa, jabka, morele, grejpfrut.
Owoce o wysokiej zawartoci cukru: liwki, pomaracze, kiwi, gruszki, ananas.
Owoce o bardzo wysokiej zawartoci cukru: mandarynki, czerenie, winogrono, granat, mango, figi,
banan, suszone owoce np. daktyle, figi, rodzynki, liwki.
Warzywa o niskiej zawartoci cukru: brukselka, kapusta (wszystkie rodzaje), marchew, kalafior, seler
ogrek , mniszek lekarski , bakaan , cykoria, czosnek, pora, saata (wszystkie rodzaje), fasola,grzyby,
gorczyca, cebula, rzodkiewka, szpinak, dynia, fasolka szparagowa, bowina, pomidor, rzepa , rzeucha,
cukinia.
Warzywa bogate w cukier: buraki, marchew, kukurydza, pasternak, groszek, ziemniaki, zimowe dynie.
Wana informacja.
Prosz pamita o wystpujcych niekiedy rnicach w odniesieniu do zawartoci cukru w
ramach tego samego warzywa. Dla przykadu, sok z marchwi posiada wysok zawarto cukru (ok. 5
gm), natomiast w gotowanej marchwi zawarto jest nisza (ok. 3gm).
40

Ranek
Po przebudzeniu, przed niadaniem,
pijemy szklank letniej wody,
najlepiej rdlanej... .

41

Zdrowy i dobrze zaprogramowany dietetycznie organizm odczuwa gd po przebudzeniu. Jeli nie

czujemy aknienie, to znaczy i system trawienny nie jest w optymalnej formie.
Zwykle to oznacza pne, nocne posiki.
Musimy mie wiadomo i ywno dostarcza niezbdnego paliwa, niezbdnych skadnikw do
ycia, ta sama ywno, wiea i zdrowa, a nawet ekologiczna, stosowana nieodpowiednio, np. zbyt
obfite porcje, posiki spoywane przed snem staje si trucizn dla organizmu.
Po przebudzeniu pijemy szklank czystej, przegotowanej wody, najlepiej rdlanej, filtrowanej.

niadanie
Spoywamy produkty wiee, bez konserwantw. Pieczywo ciemne, naturalne maso, sery, jajka,
patki owsiane. Owoce: grejpfrut, jabko, pomaracza. saatka warzywna, owocowa.
Porcja: jemy tyle ile mieci si na obu doniach.

Przepis I
Herbata zioowa np. z mity.
Kanapka z ciemnego pieczywa (z penego przemiau), maso, ser ty, pomidor, plasterek cebuli,
lubczyk, kilka kropli oleju z oliwek. Dla tych ktrzy lubi miso, kilka plasterkw dobrej wdliny,
szynki. Owoce: jabko lub grejpfrut.
Przepis II
Herbatka z borwek z cytryna.
Patki owsiane na wodzie z dodatkiem oliwy lub miodu lub owocami: np. banan, liwki, pomaracza.
Owoce: winogrona, pomaracza.
Przepis III
Herbatka z aromatycznej lipy.
Saatka warzywna z pomidora, cebula czerwona, zbek czosnku, dobrej jakoci olej lub oliwa, ogrek
kiszony lub konserwowy, koperek lub lubczyk. Kromka ciemnego chleba z masem i cienkim
plasterkiem sera, szynk lub wdlin. Owoce: banan, jabko.

42

Przepis IV
Herbata zielona z cytryn.
Kanapka: ciemny chleb, biay ser, mid. Mona przyrzdzi wspania past z biaego sera, mietany,
rzodkiewki, szprot, szczypiorku, ogrka kiszonego, lubczyk lub mita. Owoce: jabko lub kiwi.
Przepis V
Herbata czerwona.
Kanapka: ciemne pieczywo, maso, pomidor, plasterki sera tego, jajko na twardo, lubczyk z kilkoma
kroplami oleju lub oliwy. Mona doda makrel lub plasterek salami. Owoce: jabko, liwka.
Przepis VI
Herbata zioowa z mity.
Dwie kanapki z chleba razowego, ytniego, serek wiejski, rzodkiewka, saata, nasiona sonecznika.
Owoce: morela, nektarynka.

Przepis VII
Zielona herbata z cytryn.
Buka razowa, peno ziarnista, papryka czerwona, pomidor, ogrek kiszony, saata, poldwica z indyka
lub poldwica z ososia. Owoce; jabko, gruszka lub liwka.

Przepis VIII
Herbatka, mieszanka zioowa lub owocowa.
Patki owsiane na wodzie z odrobin oliwy lub z mlekiem. Mona doda suszon urawin, banan.
Owoce: jabko lub granat.

43

Przepis XIX
Herbata zielona z miodem i cytryn.
Kanapki z ciemnego chleba lub buki grahamki, jajko na twardo, pomidor, szczypiorek, saata, ogrek
kiszony, szczypiorek, oliwa, sl, sodka papryka lub pieprz. Owoce: grejpfrut, mango.

Przepis X
Herbata z mity i cytryn.
Kanapki z ciemnego chleba lub buek razowych, ososia, jajka na twardo, ogrek kiszony.
Owoce: pomaracza, awokado.
Przepis XI
Herbatka zielona z cytryn.
Grzanki z chleba razowego, mozzarella, pomidorek, ogrek kiszony, oliwka saata.
Owoce: liwki, jabko, grejpfrut.
Przepis XII
Herbatka wieloowocowa z propolisem (ok. 10 kropelek).
Patki kukurydziane lub musli, mleko, borwki, truskawki lub suszone owoce.
Owoce: jabko, grejpfrut.

Przepis XIII
Czarna herbatka z cytryn.
Jajecznica na maseku ze szczypiorkiem i sodk papryk (mona doda drobno pokrojon szynk).
Kanapka z chleba penoziarnistego z tym serem i czerwon papryk.
Owoce: jabko, grejpfrut.

44

Przepis XIV
Herbatka Earlgrey.
Omlet z musli: ubijamy biaka z sol na sztywna piank, dodajemy tka oraz przesian mk,
mieszamy. Po wymieszaniu dodajemy musli, delikatnie mieszamy, wlewamy na patelni z rozgrzanym
masekiem. Gdy po obu stronach omlet bdzie mia kolor zoty, podajemy wraz z owocami, demem.
Owoce: jabko, liwka, banan.

Przepis XV
Herbatka z gogu.
Buki razowe, saatka z awokado, tuczykiem, pomidorek, jajko na twardo, oliwka, sl, papryka
sodka. Owoce: grejpfrut, jabko lub ananas.

45

Poudnie
Drugie niadanie

Zakska midzy niadaniem i obiadem... .

46

Drugie niadanie czyli tzw. lunch. Po ok. 3-4 godzinach po niadaniu, spoywamy drugie niadanie.
Kanapka, saatka, lekka zupa, herbata, napj owocowy wzmacniajcy, tabliczka czekolady, banan.

Przepis I
Herbatka zielona z cytryn lub bulion, wywar z warzyw doprawiony sol, pieprzem, mit.
Bagietka z ciemnego pieczywa, maso, ser feta lub oscypek, ogrek kiszony.
Owoce: jabko, grejpfrut.

Przepis II
Lemoniada z miodem.
Saatka z salaty, pomidor lub ogrek, czerwona cebula, jajko na twardo pokrojone na kostk, zbek
czosnku, olej lub oliwa, oliwki, ogrek kiszony. Mona doda ty ser, koperek lub lubczyk.
Kromka ciemnego pieczywa z masem.
Owoce: jabko, kiwi, banan.
Przepis III
Herbatka zioowa z mity i cytryny.
Pmisek owocw, czyli saatka owocowa, mona doda oliwy.
Herbatniki ekologiczne.
Przepis IV
Herbatka zielona z cytryn.
Hamburger wegetariaski.
Dwie kromki ciemnego pieczywa z masem. Lekko zarumieniamy grubo pokrojony pomidor i cebulk
na wodzie i oleju. Dodajemy lubczyk, ogrek kiszony. Na pieczywo kadziemy warstw pomidora,
cebuli, tego sera i zakrapiamy oliw (mona doda odrobin czosnku). Przykrywamy drug kromk
i zawijamy w papier niadaniowy. Owoce: jabko.
Przepis V
Sok z grejpfruta z miodem.
Placek Pink Republic
Kroimy w kostk pomidorek, ogrek, dodajemy pokrojon cebulk, kilka maych zbkw czosnku,
mit, naturaln sl, pokrojone jajko na twardo, oliwa lub dobrej jakoci olej (sonecznikowy),
delikatnie skrapiamy cytrynk i dodajemy sodk papryk. Odstawiamy na kilkanacie minut. Placek
(tortilla) wykadamy listkami zielonej salaty ze mietan (chud) oraz awokado (pokrojone w listki lub
mas). Farsz (saatk) nakadamy na placek i zawijamy. Placek Pink Republic mona spoywa na
ciepo i zimno. Owoce: jabko, banan.
47

Przepis VI
Surwka z Czerwonej Papryki.
Cebula, jabko, czerwona papryka, pomidorki, szklanka naturalnego jogurtu, sok z cytryny, posiekana
natka pietruszki i koperek, listki selera naciowego, ulubione zioa, sl naturalna, pieprz.
Kroimy cebulk w paseczki i posypujemy zioami, mieszamy pokrojon na makaronik papryk,
dodajemy pokrojone jabko w ma kostk, kropimy obficie sokiem z cytryny.
Mieszamy wszystkie skadniki, dodajemy zioa i przyprawy.

Przepis VII
Surwka z kalarepy ze mietan.
6-8 modych kalarepek, dwie yki koperku, sok z cytryny, szklanka kwanej mietany,
sl naturalna, pieprz. Kroimy kalarepki w cienkie plasterki, solimy, zakrapiamy sokiem z cytryny.
Odkadamy na 20 minut w chodne miejsce. Polewamy spienion i przyprawion przyprawami
mietan, przybieramy koperkiem.

Przepis VIII
Surwka z kalafiora.
Kalafior redniej wielkoci, szklanka pokrojonych migdaw (sparzonych bez upinek), dua yka
pokrojonego koperku, sl. Sos: 4 yki oliwy lub oleju, 4 yki agodnego ketchupu, yka soku z
cytryny (lub octu winnego), sl naturalna, pieprz. Do miseczek wlewamy oliw, dodajemy przyprawy,
dodajemy sok z cytryny, po wymieszaniu dodajemy ketchup (sos powinien mie konsystencj gst).
Kalafior dzielimy, parzymy we wrzcej, delikatnie solonej wodzie (lub moczymy w zimnej).
Na liciach saaty rozkadamy ryczki kalafiora, dodajemy koperek, migday, zalewamy sosem.
Saatk przybieramy zielenin oraz drobno pokrojonym pomidorkiem.

Przepis IX
Surwka z biaej kapusty.
gwki biaej kapusty, oliwa, dua yka pokrojonego koperku, sok z czerwonych porzeczek,
sl naturalna, pieprz, cukier.
Szatkujemy cieko obran z zewntrznych lici kapust, dodajemy sl i odstawiamy na 20 minut.
Gdy zmiknie, obsuszamy na sicie lub ciereczce, oliw mieszamy wraz z przyprawami i zalewamy
kapust, dodajemy sok z porzeczek. Saatk podajemy po 15 minutach.

48

Przepis X
Surwka z czerwonej kapusty (pikantna).
czerwonej kapusty, szklanki pokrojonych pieczarek z marynowan cebulk (lub marynowanych
grzybw), biaa cz pora. Sos: 3 yki przegotowanej wody, yka octu winnego, 2 yki oliwy,
pieprz, sl, zieleninka. Drobno szatkujemy obran kapust z zewntrznych lici, delikatnie solimy,
zalewamy wrztkiem na 5 minut, odsczamy i odkadamy do wychodzenia. Cieniutko kroimy w
makaroniki umyty por. Po wychodzeniu czymy kapust i sos, dodajemy por i grzybki z marynowan
cebulk, doprawiamy do smaku, przybieramy saatk przed podaniem .

Przepis XI
Surwka z ogrkw wiosenna.
Trzy ogrki, 4 cebulki, dwie yki stoowe pokrojonego koperku, yka pokrojonego szczypiorku,
sok z cytryny, szklanka mietany, sl, pieprz, mita Ogrki kroimy na plasterki, dodajemy pokrojon
cebulk, koperek, sl, pieprz, zalewamy spienion a mietana i delikatnie wszystko mieszamy.
Przed podaniem posypujemy saatk szczypiorkiem.

Przepis XII
Saatka z Papryki i Pomidorw.
Dwie papryki, 4 twarde pomidory, czerwona cebula, zbek czosnku, yka pokrojonego szczypiorku.
Sos: 1/3 szklanki oliwy lub dobrej jakoci oleju, 2 yki soku z cytryny, sl naturalna, pieprz, mita
Ucieramy oliw z zielenink i przyprawami, powoli dodajemy sok z cytryny, nadal ucierajc a
wszystko uzyska jednolit konsystencj.
Kroimy cieniutko w tzw. makaroniki papryk czerwon. Parzymy pomidory, obieramy ze skrki,
kroimy na plasterki, kroimy cebulk i czosnek.
Do miseczki wkadamy przygotowan papryk i cebulk, dodajemy przyprawy, na wierzch ukadamy
pokrojone pomidorki a nastpnie odkadamy w chodne miejsce na kilka minut.
Nastpnie saatk polewamy sosem, dodajemy szczypiorek.

49

Przepis XIII
Surwka z rzodkiewek.
Dwa pczki rzodkiewek, dwa zbki czosnku, yka pokrojonego koperku, 4 licie saaty, bazylia,
pokrojony szczypiorek. Sos: szklanka mietany, yeczka tymianku lub melisy, naturalna sl, pieprz.
Mieszamy zioa ze mietank.
Rzodkiewk kroimy na plasterki, dodajemy koperek i bardzo drobno pokrojony czosnek.
Mona doda odrobin mniszka. Saatk serwujemy na liciach saaty, doprawiamy zielenink
(koperek, szczypiorek lub pietruszka). Dekorujemy ryczkami z rzodkiewek.
Przepis XIV
Surwka z saaty w sosie jogurtowym.
Gwka salaty, 4 twarde pomidorki, yka stoowa pokrojonego koperku.
Sos: szklanka mietany, 2 yki agodnego majonezu, naturalna sl, pieprz, odrobina roztartej
przyprawy prowansalskiej. Mieszamy majonez i przyprawy, dodajemy przyprawy, wszystko delikatnie
i dokadnie ucieramy. Suche licie saaty kroimy na mniejsze patki i ukadamy na spodzie salaterki,
a nastpnie zalewamy sosem. Pokrojone w trjkty pomidorki delikatnie ukadamy na saacie,
doprawiamy przyprawami, dekorujemy koperkiem lub marynowan oliwk.
Przepis XV
Saatka Staropolska.
Dua saata, dwa wiejskie jajka na twardo, yka stoowa koperku, naturalna sl, pieprz, 2 szklanki
wiejskiej, kwanej mietany, may ogrek kiszony, mita.
Licie saaty, po umyciu, kroimy drewnianym noem na mniejsze listki, ukadamy w miseczce,
dodajemy pokrojony w kostk kiszony ogrek i pokrojone jajka. Cao przyprawiamy, zalewamy
mietan, posypujemy koperkiem.
Przepis XVI
Saatka z pora.
Dwie biae czci pora, pomaracza (bez pestek), cytryna, 2 yki cukru, cukier puder, rodzynki,
migday, orzeszki pistacjowe. Sos: szklanka mietany, yka miodu (pynnego), naturalna sl, pieprz.
czymy mietank z miodem, dodajemy sl i pieprz.
Pokrojon w drobn kostk i obran z pestek cytrynk posypujemy cukrem i odstawiamy na 15 minut
w chodne miejsce. Dokadnie umyte i obrane pory kroimy w cienkie pplasterki, delikatnie
posypujemy cukrem pudrem i odstawiamy. Przed podaniem, surwk polewamy sosem,
mona doda rodzynki lub migday.

50

Przepis XVII
Puree z ziemniakw.
8-10 ziemniakw, yka stoowa masa, szklanki tustego mleka (lub mietanki), naturalna sl, 2
tka. Ugotowane i odparowane ziemniaki, miksujemy z masem, mlekiem i przyprawami.
tka dodajemy wtedy gdy masa stanie si puszysta.
aroodporne naczynie lekko smarujemy tuszczem, nastpnie wlewamy zmiksowan mas, lekko
kropimy oliw. Nastpnie wstawiamy do nagrzanego piekarnika (ok. 180-200 stopni) na ok. 30 minut.
Puree jest gotowe gdy wierzch jest zarumieniony.
Przepis XVIII
Puree z grochu.
Dwie szklanki uskanego grochu, dua cebula, godzik, dwie marchewki, li laurowy, yka stoowa
naturalnego masa, szczypta tymianku, naturalna sl, pieprz, szklanka mietany, 2-3 yki mleka.
Opukany groch odstawiamy na ca noc w wodzie. Rano dodajemy marchew, cebulk, przyprawy,
gotujemy ok. 40 minut, a skadniki bd mikkie.
Do grochu z odrobin wywaru (bez warzyw), dodajemy mietank, maso, przyprawy, a jeli bdzie
trzeba, nieco mleka, wszystko miksujemy na jednolit pulchn mas.
Przed podaniem ozdabiamy puree listkami koperku.
Przepis XIX
Puree z marchewki.
6 marchewek, 3 ziemniaki, cebula, kostki masa, szklanki mietany, 2 tka, naturalna sl, pieprz,
przyprawy jarzynka.
Dokadnie opukane jarzyny kroimy, zalewamy wrztkiem, dodajemy naturaln sl, przypraw,
delikatnie gotujemy przez 15 minut. Po odcedzeniu jarzyn, na poowie tuszczu lekko szklimy cebulk,
dodajemy jarzyny i dusimy przez ok. 5 minut. Nastpnie wszystko miksujemy, przekadamy do
rondelka, jednoczenie dodajemy pozostay tuszcz, mietank, przyprawy i zasmaamy. Pamitamy o
czstym mieszaniu puree. Po odstawieniu, przyprawiamy, dodajemy wymieszane w yce wody tka.
Wszystko mieszamy. Pure podajemy na gorco.
Przepis XX
Kanapki Pink Republic Jorgu
Tusty twaroek mieszamy ze szprotkami, pokrojon rzodkiewk, cebulk, pieprz, naturaln sl,
szczypiorek oraz odrobina czosnku i mity. Delikatnie mieszamy. Robimy grzanki z ciemnego chleba
lub buki na patelni z rozgrzanym masekiem i lubczykiem.
Kanapki z twarokiem Jorgu dekorujemy ogrkiem kiszonym lub konserwowym.

51

Obiad
Optymalnie spoywany obiad midzy godzin 15-16:00. Pamitamy o zasadzie i nie jemy po godzinie
17:00. Do zka kadziemy si z pustym lub prawie pustym odkiem. Zasada sprawdzona,
to jeden z podstawowych wymogw dobrego samopoczucia, dugowiecznoci.
Porcja: tyle ile mieci si na obu doniach.

52

Zupa Jarzynowa z Fasol

Obieramy ze skrki sparzone pomidorki, kroimy w kostk, gotujemy a powstanie
pomidorowa masa, nastpnie przepuszczamy mas przez siteczko. Dodajemy ros: 3 kostki rosoowe
BIO, na ok. 1,5 litra wody i wywar z jarzyn (woszczyzna). Gotujemy ry w osobnym garnczku. Zup
doprawiamy naturaln sol, pieprzem i bazyli. Zup pomidorow mona poda z bia fasol (fasol
moczymy przez ca noc a nastpnie gotujemy). Do zupy dodajemy oliw lub dobrej jakoci olej.

Pasta Pink Republic

Gotujemy makaron (wstki) peno ziarnisty zgodnie z opisem.
Pomidorki (bez skrek) dusimy z cebulk, czosnkiem, pieczarkami, suszon mit, bazyli,
pieprzem i naturaln sol, na wodzie i oleju rzepakowym. Mona uy nieco przecieru
pomidorowego. Gdy sos jest gotowy, dodajemy makaron i delikatnie mieszamy z dodatkiem soku z
cytrynki. Past podajemy z twardym tym serem, startym (Cheddar lub Oscypkiem) i oliwkami. Dla
osb, ktre spoywaj mao tuszczy (wegetarianie), do pasty dodajemy oliwy z oliwek lub innego
oleju. Olej lniany jest bardzo zdrowy (zawiera m.in. omega 3), ale nie wszyscy lubi smak oleju
lnianego w poczeniu z past.
Past mona take poda z lekko zarumienion szyneczk lub z piersi z kurczaka. Pier
gotujemy, odcedzamy wod, ze wzgldu na hormony, z wyjtkiem, gdy przygotowujemy drb
ekologiczny. Nastpnie pier z kurczaka lekko zarumieniamy na patelni z olejem i wod, dodajemy
naturaln sl z odrobin sodkiej papryki, dla smaku i koloru. Pier z kurczaka mona take
przygotowa w taki sposb (sezonowanie misa): wyciskamy sok z pomaraczy i kilka kropel cytryny,
wkadamy surow pier z kurczaka do hermetycznego woreczka lub naczynia na ca noc, na drugi
dzie miso nabiera bardzo dobrego smaku i jest soczyste.
Past Pink Republic mona przygotowa z krewetkami na sonym male, mit i z czosnkiem. Gotowy
makaron kadziemy na pmisek, a nastpnie dodajemy krewetki. Danie dekorujemy sodk papryka i
listkami ogrka kiszonego.

urek Domowy
Do soika wkadamy zgnieciony czosnek (1 zbek), ziarna ziela angielskiego, kilka ziaren
pieprzu, li laurowy. Wsypa mk (ytnia razowa typ 2000) i zala 1/2 litra ciepej przegotowanej
wody i przykry gaz. Zakwas naley codziennie zamiesza o tej samej porze, aby nie powstaa ple.
Domowy zakwas jest gotowy po 4-5 dniach. Gotujemy bulion z warzyw (lub z piersi kurczaka).
Dodajemy zakwas w niewielkich ilociach, aeby nie by zbyt kwany, dodajemy majeranek, pieprz,
mit i chrzan. urek podajemy z drobno pokrojona kiebask i jajkiem pokrojonym w trjkciki
(wiartki). urek, zakwas mona naby w sklepach.
53

Rosoek
Gotujemy warzywa na maym ogniu (marchewka, pietruszka, seler, cebulka), dodajemy kostk
rosoow, olej, pietruszk, lubczyk, zbek czosnku, odrobin mity, doprawiamy pieprzem i naturaln
sol. Pamitamy o tym, e ros doprawiamy kilka minut przed podaniem. Staramy si, aeby
warzywa nie byy zbyt mikkie ale ptwarde.
Gotujemy makaron penoziarnisty lub inny, zgodnie z opisem, dodajemy nieco oleju lub
przepukujemy, po ugotowaniu, zimn wod, gdy dzieci nie lubi posklejanych makaronikw. Ros
jest bardzo dobr baz dla innych zdrowych zup i sosw. Dowiadczone gospodynie w poniedziaek
przygotowuj ros z marchewk, we wtorek ros z makaronem, nieco bardziej pikantny, w rod
pomidorow lub krupnik na rosole.
Rosoek mona przygotowa z kurczaka (i innych mis) i woszczyzny.

Zupa Cebulowa
W rondlu rozgrza, na maym ogniu, maso (1yk) i oliw lub dobrej jakoci olej (2 yki stoowe),
doda cebulk (3 lub 4) a si zeszkli, doda czosnek 3 zbki, ma yeczk cukru, tymianek (1/2
yeczki) i dusi na na maym ogniu ok. 15-20 minut, a do momentu gdy zrobi si brzowa. Nastpnie
naley oprszy mk (1 1/2 do 2 yek), delikatnie mieszamy. Nastpnie dodajemy ros
wegetariaski lub z drobiu (4-8 szklanek, ok 1-2 litrw) i biae wytrawne wino (1 1/2 do 2 szklanek),
gotujemy ok. 30-40 minut (niektrzy kucharze dodaj nieco brandy ok. 1-yek).
Opiekamy delikatnie w piekarniku lub na patelni kromki chleba a nastpnie nacieramy czosnkiem i
wkadamy do rozlanej w aroodpornych miseczkach zupy. Chlebek posypujemy utartym ementalerem,
po czym wszystko wkadamy do piekarnika, do chwili gdy ser zacznie si topi.

Zupa Pomidorowa
Rozgrza olej z wod, doda pokrojon cebulk (1), marchewk pokrojon w kostk, mieszamy
dusimy a zmiknie, dodajemy pokrojone pomidorki (ok. 0.5 kilograma do 1kg.) pokrojony czosnek
(3), tymianek (1/4), listek laurowy, kwan mietank ( 2 yki), szczypt mity, naturaln sl i pieprz.
Gotujemy ok. 20-30 minut. Nastpnie miksujemy cala zawarto dodajemy jogurt (lub mietank).
Po rozlaniu na talerze, przybieramy zielenink.

54

Saatka z ososia
Przyrzdzamy sos vinaigrette: mieszamy sok z cytryny z pieprzem, dodajemy oliwy, drobno pokrojony
koperek. Na paty ososia kadziemy paseczki pokrojonego na paseczki ogrek i koper woski.
Nastpnie polewamy koper woski i paseczki ogrka (bez nasion) wraz z wdzonym ososiem. Jeli
kogo z Pastwa sta mona doda nieco kawioru jako dodatek.

Ciepe Pory w Sosie

Przygotowujemy smaczny sos: mieszamy dwa tka (jajka na twardo), jedn yk musztardy,
dodajemy szczypt mity, sl, pieprz, sok z cytryny (ok. 2 yek). Mieszamy a do uzyskania jednolitej
masy, po czym dodajemy oliw lub olej sonecznikowy, ubijamy a uzyskamy gsty sos.
Myjemy staranie pory, przycinamy na t sam dugo, delikatnie nacinamy, a nastpnie zalewamy
wrzc wod, gotujemy na maym ogniu ok. 10 minut. Gdy pory zmikn, starannie suszymy z wody
(najlepiej na ciereczce).
Na poukadane na pmisku pory rozsypujemy cieko pokrojone biako, dodajemy szczypiorek, sos
mit. Przystawk podajemy na ciepo.

Ry Pink Republic
Gotujemy ry biay, sypki. Po ugotowaniu dodajemy oliwy lub oleju z dodatkiem mity. Nastpnie
dodajemy uprzednio ugotowany zielony groszek i marchewk (ptwardy), wszystko bardzo delikatnie
mieszamy. Zamiast marchewki mona doda delikatnie duszone krewetki na sonym male. Potraw
dekorujemy pokrojonym na trjkciki pomidorkiem, kiszonymi lub konserwowymi ogreczkami
pokrojonymi w listki. Przygotowujemy sok z grejpfruta z odrobin cytryny. Jeli jest to danie kolacyjne
doskonale pasuje czerwone, wytrawne wino.

55

Ry Pink Republic II (na szybko)

Gotujemy biay ry na sypko oraz jajka na twardo. Jajka drobno kroimy, nastpnie delikatnie
mieszamy z ryem, oliw oraz mit (moe by lubczyk). Potraw dekorujemy szczypiorkiem oraz
czerwon papryk z kiszonym ogrkiem, na rodku kadziemy rzodkiewk pokrojon w ryczk.

Filet Pink Republic (15 minut)

Gotujemy biay ry na sypko lub kleisty. Rozgrzewamy na patelni olej z wod, dodajemy groszek,
marchewk, sl, pieprz i mite, lekko dusimy. Gdy warzywka s ju gotowe, przenosimy na talerz.
Nastpnie dusimy, bardzo delikatnie, filet z ryby (przyprawiony). Cae danie, ryb, ry z groszkiem i
marchewk dekorujemy polwkami oliwek.
Saatka z buraczkw czerwonych. Gotujemy buraczki, trzemy na tarce, dodajemy oliwy oraz
pokrojon cebulk (mona poda cebulk lekko podduszon), dodajemy sl, pieprz, mit (do smaku
mona doda odrobin cukru). Buraczki dekorujemy listkami ogrka kiszonego, podajemy na osobnym
talerzu.
Napj: zielona herbatka (ciepa lub chodna) z cytryn i mit. Na deser podajemy ciasteczka ytnie.

Soczewica Pink Republic

Zielon soczewic delikatnie gotujemy z dodatkiem oleju, mity, dodajemy pokrojony czosnek, kilka
kropel cytrynki oraz pomidorek ( solimy gdy soczewica jest ju prawie gotowa). Pamitajmy o tym, e
soczewica, dla wegetarian, zastpuje miso.
Do soczewicy doskonale pasuj ziemniaczki puree z wymieszanym szczypiorkiem oraz oliw, lub
mietank, masekiem osekowym.
Saatka: pokrojony pomidorek, ogrek, cebulka, czosnek, mita, sol, pieprz i oliwa (osobicie lubi
kombinacj pomidorka i ogrka).
Saatka II. Na wrzc wod z sol i cukrem wrzucamy brukselk, gotujemy 5-10 minut. Na patelni
rozgrzewamy maseko, dodajemy tart buk oraz mit, po czym polewamy brukselk i delikatnie
skrapiamy cytrynk (dla wielbicieli misa mona doda drobno pokrojon szyneczk). W swojej
kuchni staram si nie smay potraw, dlatego czsto stosuj olej z wod. Smaone potrawy s smaczne
ale niezbyt zdrowe.

56

Gulasz Wegetariaski z sosem Pink Republic

Dusimy (z pocztku pod przykryciem, w pniejszej fazie bez przykrycia) na wodzie i oleju
sonecznikowym, pokrojony pomidorek, cukinii, seler (korze), ziemniaczki, cebulk, czosnek.
Wszytko przyprawiamy sol naturaln, lubczykiem, mit (bazylia, majeranek)), oraz sodk papryk
(w proszku). W chwili gdy gulasz jest ju niemal gotowy, skraplamy sokiem z cytryny. Pamitamy o
tym eby nie smay potrawy, gdy smaone potrawy s ciko strawne.
Jednoczenie gotujemy kasze jczmienn perow. Danie dekorujemy listkami ogrka kiszonego.
Sos do kaszy jczmiennej: oliwa virgin, czosnek, mita, lubczyk (mieszamy kilka razy dziennie a do
chwili gdy nabierze aromatu). Sos doskonale nadaje si do saatek, kanapek, do ryu, kasz, wcznie
z past. Gulasz podajemy z herbat z mity, cytrynk, udekorowan plasterkiem cytrynki lub
pomaraczy. Owoce: jabko, liwka, gruszka. Napj z nagietka i 10 kropel propolisu lub cytrynka.

Kremowa Zupa z Pieczarek

Rozgrzewamy na rondlu maso, dodajemy pokrojone w plasterki pieczarki, czerwon papryk, estragon
(niecaa yeczka), i odrobin mity. Cao dusimy ok. 10 minut. Nastpnie dodajemy make,
dokadnie mieszajc (3-4 yki). Gotujemy na maym ogniu. Wlewamy wywar z jarzyn (lub kurczaka),
bardzo dokadnie wszystko mieszamy, nastpnie wlewamy mietan kremwk ( 1/4 szklanki). Zup
gotujemy ok. 20 minut. Zup dekorujemy sodk papryka (wane jest to aeby pieczarki byy dokadnie
umyte i wysuszone z wody).

Zupa Kremwka z Ziemniakw

Do rondla wrzucamy pory (plasterki z biaego korzenia), cebulk, seler, przyprawiamy sol,
lubczykiem, mit, dusimy przez 10 do 15 minut. Dodajemy ziemniaki, dusimy przez kilka minut.
wszystko przyprawiamy zioami, majerankiem, tymiankiem, li laurowy, mita. Do rondla wlewamy
wywar z jarzyn (lub kurczaka), wszystko doprowadzamy do wrzenia. Zup gotujemy ok 20-30 minut.
Nastpnie wszystko miksujemy na puree z dodatkiem mietany kremwki (ok. 1/4 szklanki).
Zup przystrajamy lekko zarumienion cebulk.

Saatka Makaronowa
Gotujemy makaron. Do zimnego makaronu dodajemy drobno starty ser oscypek. W osobnym naczyniu
mieszamy drobno pokrojon czerwon cebulk, bardzo drobno pokrojon papryk czerwon i zielon,
majonez, kwan mietan i musztard, delikatnie i dokadnie mieszamy. Do sosu dodajemy mit, sok
z cytryny, odrobin natki pietruszki. Do ozdobnej miski ukadamy licie saaty, wkadamy wymieszany
makaron z sosem, dekorujemy przekrojonymi na poow oliwkami.

57

Kanapki na Ciepo z Pomidorkami

Oliw z drobno rozgniecionym czosnkiem podsmaamy na rednim ogniu, dodajemy bazyli, kilka
kropel cytryny oraz mit. Na patelni kadziemy grubo pokrojone plasterki pomidora (1-1.5 cm),
osmaamy z kadej strony. Odstawiamy pomidorki pod przykryciem (naczynie owijamy w ciereczk
aeby pomidorki nie wystygy). Na patelni kadziemy pokrojon bagietk i delikatnie podsmaamy,
nasczamy gorcym olejem z zioami i czosnkiem. Na bagietki kadziemy pomidorki. Kanapki mona
przystroi startym parmezanem lub oscypkiem oraz listkiem z kiszonego ogrka i przekrojonymi
oliwkami. Podajemy na ciepo. Jeli kanapki wystygn mona je podgrza w piekarniku.
Owoce: jabka, grejpfrut. Napj: lemoniada z mit i miodem.

Faszerowane Jaja
Kroimy ugotowane jaja na twardo. Wybieramy tka, ktre cieramy z majonezem, odrobina
musztardy, oliwy, dodajemy szczypiorek, sol, pieprz i mit. Napeniamy jaja masa i przyozdabiamy
sodk papryka i przekrojonymi oliwkami i ogrkiem kiszonym lub konserwowym. Mona poda na
ciepo lub zimno. Owoce: kiwi, jabko, ananas. Napj: herbatka z rumianku lub sok z grejpfruta.

Grzanki z Oscypka
Pokrojone bagietki posmarowa masem z dodatkiem mity. Pooy na rozgrzana patelnie a maseko
wsiknie. Na drugiej patelni kadziemy plasterki szynki z serem oscypek. Na grzanki kadziemy
szynk z oscypkiem, dodajemy kilka kropel cytryny oraz sodk papryk.
Owoce: jabka, grejpfrut. Napj: zielona herbatka z mit.

Jajecznice z Warzywami
Naley rozgrza dwie yki masa na rednim ogniu, dodajemy pokrojona i podgotowana marchewk,
zielona i czerwona papryk, szczypiorek, mite . Jaja wraz z mietan rozbijamy na mas dodajemy
pieprz i naturalna sol, dodajemy do warzyw i mieszamy. Gotowa jajecznice podajemy z ketchupem,
grzankami z patelni lub bukami razowymi z masem i serkiem oscypkiem. Jajecznice oraz chleb
dekorujemy ogrkiem kiszonym lub konserwowym. Do jajecznicy mona doda pokrojona na kostk
szyneczk.
Owoce: ananas, jabka, kiwi. Napj: herbata Earlgrey z cytryna.

58

Jajecznica z Serem i Pomidorem

Na rozgrzanej patelni lekko podsmaamy pokrojony w kostk pomidorek. W osobnej miseczce,
mieszamy jaja ze szczypiorkiem, sol, pieprzem, mit i mietank i serkiem cheddar. Wszystko
wlewamy na teflonow patelnie i smaymy a jaja bd mikkie i wilgotne (nie gumowate),
dekorujemy szczypiorkiem. Podajemy z ketchupem lekkim lub pikantnym.
Owoce: pomaracza, jabko, grejpfrut.

Omlet z Bananem Pink Republic

yk masa rozgrzewamy na patelni dodajemy pokrojone w plasterki banany z odrobina cukru.
Mieszamy jaja z mlekiem, wlewamy na rozgrzan teflonow patelnie, nie mieszamy. Gdy omlet bdzie
ju prawie gotowy dodajemy banany nastpnie powoli zwijamy omlet. Po naoeniu na talerz
polewamy omlet pynnym miodem.
Owoce: grejpfrut, jabko. Napj: lemoniada z zielon herbatk.

Omlet z Ziemniakw i Papryki

Ucieramy ziemniaczki na drobne paseczki, przyprawiamy sol, pieprzem i mit. Na rozgrzanym oleju
lekko podsmaamy czerwon papryk i szczypiorek, odkadamy. Wrzucamy ziemniaczki na rozgrzany
olej i smaymy, mieszamy, doprawiamy. Smaymy a ziemniaczki si zarumieni (mona doda maso
na omlet). Podajemy z ketchupem i dekorujemy oliwkami.
Owoce: jabka, grejpfrut. Napj: gorca herbata a cytryna i miodem.

59

Kolacja

60

Kolacja ze wzgldu na pn por, traktujemy symbolicznie, czyli spoywamy ma ilo

warzyw o znikomej zwartoci cukru, a natomiast duej zawartoci bonnika i soli mineralnych,
posiek powinien zawiera nie wicej ni 250 kcal. Lekka lemoniada, herbata zioowa, sok z grejpfruta.
wiee warzywa przygotowane w parowniku lub lekko podgotowane z oliw. Odrobina wina biaego
lub czerwonego, nie powinno zaszkodzi, jednake kilka godzin przed snem.
Po godzinie 17:00 mona spoy orzechy. Orzechy s ciko strawne i peno wartociowe dietetycznie,
ich skad moe stanowi podstaw caego posiku, przypomnijmy posiku penowartociowego.
Pijemy soki z warzyw, polecam matze ydowsk (prosz zwraca uwag na ilo kalorii).
Soki warzywno owocowe w sklepach s smaczne, ale zawieraj duo cukru. Jeden z moich znajomych
stosowa si cile do norm zdrowego odywiania. Pomimo restryktywnego trybu ycia, jego waga
nie ulegaa redukcji, a nawet przybiera na wadze. Okazao si, ze namitnie pil soki, bardzo bogate w
cukier, a co gorsze, pi soki przed snem. Ponadto spoywa duo ilo pomaraczy, ktre zawieraj
duo cukru.
Musimy pamita o zawartoci cukru, wglowodanw (po tym si tyje), a take o tym, e produkty
zboowe, chleb, bardzo si przyczyniaj do nadwagi. Chleb, generalnie pieczywo, spoywamy
ciemny, z du zawartoci bonnika, tzw. pieczywo z penego przemiau.

Kolacja - Lekki Jadospis

Na kolacj nie spoywamy obiadu, ale symboliczn przeksk z warzyw, owocw, herbatki zioowe.
Pieczywo penoziarniste (12 kromki), nabia, twarogi, kefir, jogurt naturalny, malanka, chude gatunki
misa, drb, wdlin drobiow, poldwic z indyka, ryby morskie, tuczyk, oso, pomidory, ogrki,
melony, kieki, cytrusy, gotowane warzywa, saatki itp. Nie jestem zwolennikiem liczenia kalorii,
miejmy jednak na wzgldzie jako energetyczn posikw.

Warzywa z Patelni (wiee lub mroonki)

Kroimy warzywa, wrzucamy na rozgrzany olej z wod najpierw marchew, cukinii, posiekana
kapusta, cebulka, zbek czosnku, oliwa, przyprawy: sl, pieprz, zioa, lubczyk, mita (mona doda
kwadraciki ulubionej wdliny lub szynki) .
Saatka z czerwonej kapustki: lekko podgotowujemy poszatkowan kapustk z cebulk (mona doda
czosnek), przyprawiamy, dodajemy sok z cytryny. Gotow, ptward kapustk naley wymiesza z
jabkiem startym na tarce. Dodajemy oliwy lub dobrej jakoci olej.

61

Kanapki
(mona uy pieczywo penoziarniste lub wafle ryowe)

Pieczywo, chleb penoziarnisty, serek kanapkowy, saata, mozzarella, wdlina drobiowa, pomidor, filet
z ososia, cebula, oliwa, keczup

Pomidory z Mozzarell
Mozzarell kroimy w plastry, ukadamy na talerzu (na przemian) ser i plasterki pomidorka (ok
1 cm), midzy kolejne warstwy wkadamy te listki bazylii, dodajemy oliwki, wszystko skrapiamy
olejem lub oliw, dodajemy nieco mity, pieprz i szczypiorek. Zapiekamy a ser zacznie topnie
Dekorujemy oliwk.

Saatka z Tuczykiem
Wkadamy do pmiska odsczony tuczyk, saat, pokrojony ogrek kiszony, por, jajko na
twardo, zbek czosnku, mit. Wszystko delikatnie mieszamy, nastpnie wkadamy do miseczki z
saat, polewamy wymieszan musztard z jogurtem i zbkiem czosnku.

Pieczone Jabko
Z duego jabka naley wydry gniazdo po czym do rodka wkadamy twarg wymieszany
z urawin, cynamonem i odrobin mity. Zapiekamy w piekarniku w temperaturze 180 -200 stopni
przez ok. 10-15 minut.

Pikantna Zupa z Drobiem

Kroimy w kostk miso z kurczaka, nacieramy czosnkiem, przyprawiamy sol, pieprzem i
odrobin mity. Lekko, pod przykryciem, podsmaamy cebulk pokrojon w listki wraz z misem
(olej z odrobin wody). Nastpny krok, gotujemy jarzynk (seler, marchew, cebula, przyprawa curry,
sodka i ostra papryka, 3 licie laurowe, 3 szt. ziela angielskiego. W chwili, gdy jarzynka bdzie ju
prawie mikka, dodajemy miso z cebulk, gotujemy. Gdy zupa jest ju gotowa, dodajemy nieco oleju,
grzanki pokrojone w ma kostk, dekorujemy zieleninka.

Carpaccio z ososia
Przygotowujemy sos: mieszamy oliw, ocet balsamiczny, szczypta mity i sok z limonki.
Na rukol kadziemy paty wdzonego ososia, pokrojone oliwki, drobno posiekan czerwona
cebulk i kapary, wszystko posypujemy tart mozzarell i sonecznikiem, polewamy sosem,
posypujemy szczypt sodkiej papryki, dekorujemy listkami ogrka kiszonego.
62

Jajecznica z Poldwic z Indyka

Delikatnie podsmaamy poldwic z indyka z cebulk, odrobin mity, dodajemy jajko,
posypujemy sodk papryk i szczypiorkiem. Dekorujemy ogrkiem kiszonym, pomidorkiem
pokrojonym w trjkty lub papryk.

Saatka z Fet
Wkadamy do miseczki fet, pokrojon czerwon cebulk, pomidorek, czerwon papryk, saat
lodow, drobno pokrojony zbek czosnku, pieprz i odrobina mity. Wszystko polewamy oliw,
doprawiamy wg. uznania. Saatk dekorujemy pokrojonym w listki kiszonym ogrkiem.

Pasztet z Soczewicy Pink Republic

Gotujemy 1 szklank zielonej soczewicy, po czym mielimy w mikserze. Kroimy redniej wielkoci
cebulk i szklimy na patelni. Trzy sodkie marchewki redniej wielkoci naley zetrze na tarce,
podsmaamy razem z cebulk, przyprawiamy sol, sodk papryk, curry, majeranek, tymianek,
oregano, szczypt mity, smaymy przez kilka minut.
Dodajemy soczewic z jajkami (3 jajka).
Ca zawarto wkadamy do foremki posmarowan olejem. Wstawi do piekarnika rozgrzanego
ok.190 stopni. Pieczemy ok. 50 minut. Wycigamy a po wystygniciu.

63

Koktajle i Nalewki

64

Koktajl Wieloowocowy Pink Republic

Dwie szklanki owocw: jabka, ananas, konfitura z truskawek, czarne porzeczki, banan, cynamon,
mid, sok z cytryny, mita. Miksujemy, powoli dodajc mleko a si spieni.

Koktajl Pink Republic z Mit

Banan, jabko, dem (lub konfitura) z porzeczek, sok z cytryny, wywar z mity, kilka kropel propolisu.
Wszystko miksujemy, powoli dodajc mleko a si spieni.

Sok Pomidorowy Pink Republic

Kroimy i miksujemy pomidorki. Przecedzamy przez sitko. Osobicie lubi nasionka w koktajlach.
Dodajemy yk przecieru z pomidorw, koperek, szczypiorek, natka pietruszka, lubczyk i mit,
miksujemy dodajc przegotowan, letni wod, sl, odrobin cukru.

Napj Pomaraczowo Cytrynowy Pink Republic

Mit oraz listki lubczyku wraz ze skrk pomaraczy (dokadnie wymytej), kilka yeczek soku z
cytryny zalewamy wrztkiem ( nie gotujemy). Odkadamy na 10-15 minut po czym przecedzamy a
uzyskamy klarowny napj. Dodajemy nieco miodu i kilka kropel nalewki z propolisu. Do napoju
Pomaraczowo Cytrynowego Pink Republic mona doda czysty alkohol.

Sok Mitowo Cytrynowy Pink Republic

Zaparzamy dobrej jakoci mocn herbatk mitow lub mit.
Po wychodzeniu rozpuszczamy mid, dodajemy sok z cytryny i sok z jabek.

65

Grzane Wino Lubuszanin Pink Republic

Butelka czerwonego, sodkiego wina (moe by psodkie). Rozpuszczamy
w wodzie 1 yk stoow cukru, 2 yki miodu spadziowego (lub innego), kilkanacie godzikw,
maa laska wanilii, skrka z cytrynki, kilka listkw mity. Po zagotowaniu, czekamy a do ostudzenia,
dodajemy wino i delikatnie podgrzewamy, dodajemy kilka kropel propolisu. Przecedzony (lub nie)
podajemy w kamionkowych kubeczkach. Jeli nie ma kamionkowych kubeczkw, mona udekorowa
kieliszki materiaem, ptnem lub ozdobnym papierem opakunkowym.

Nalewka Poziomkowa Pink Republic

Konfitury z poziomek zalewamy butelka alkoholu 45%, dodajemy kilka kropel soku z cytryny, oraz
chodny wywar z mity (2-3 maych yeczek), mona tez doda trzy do piciu kropel nalewki z
propolisu. Delikatnie mieszamy i odstawiamy w szczelnie zamknitej butelce do ciemnego, chodnego
miejsca na trzy dni. Codziennie kilkakrotnie mieszamy.
Nalewk mona poda zimn lub lekko podgrzan.

Oliwa Mietowo Cytrynowa Pink Republic

Do oliwy dodajemy listki mity, dokadnie umyt skrk z cytryny, lekko potrzsamy (mita i skrka
musi by zanurzona w oliwie) . Olej z mit odstawiamy na ok. 7 dni do ciemnego miejsca, pamitajc
o tym, eby codziennie potrzsa. Oliwa mietowo cytrynowa jest wspaniaym dodatkiem do saatek,
sezonowania ryb lub do zamaczania chrupicych bagietek w oleju (zakska przed obiadem).

Nalewka z Bursztynu Batyckiego Pink Republic

Dokadnie umyty bursztyn, delikatnie rozbijamy na mniejsze kawaki, 50 g. potuczonego
bursztynu, zalewamy dobrej jakoci spirytusem (1/2 litra). Po 10-14 dniach dodajemy naturalny sok z
cytryny, nalewka jest gotowa (pamitajmy o tym, aeby potrzsa nalewk trzy razy dziennie).
Bursztyn mona zalewa tylko 2-krotnie. Po sporzdzeniu i odcedzeniu pierwszej nalewki bursztyn naley zgnie
tuczkiem i zala tak sam dawk spirytusu.
66

Witaminy
Substancje Czynne
Enzymy
i inne... .

67

Witaminy
Zrnicowane pod wzgldem budowy substancje czynne witamin maja fundamentalny wpyw
na prawidowe funkcjonowanie ludzkiego organizmu. Witaminy bior udzia w przemianie materii,
procesach fizjologicznych organizmu czowieka, stymuluj procesy immunologiczne. Czowiek nie
posiada zdolnoci wytwarzania witamin, syntezy zwizkw czynnych zawartych w witaminach,
dlatego witaminy s dostarczane do organizmu z poywieniem. Ze wzgldu na fakt, ze aden produkt
dietetyczny nie posiada wszystkich witamin, odpowiednia dieta ma na celu dostarczanie tych tak
wanych skadnikw.

Witaminy Rozpuszczalne w Wodzie

Witamina C (kwas askorbinowy): cytryna, kapusta, papryka, brukselka, ra dzika,
porzeczka czarna, porzeczka biaa i czerwona, grejpfrut, cytryna, pomaracz, truskawka, bob,
kapusta, kalafior, szczypior, groszek zielony, ziemniaki, pomidory, rzepa, kapusta czerwona i
woska, chrzan, rzodkiewka, brukselka. Zmniejsza i redukuje szkodliwo tzw. utleniaczy.
Bierze udzia w produkcji kolagenu, oraz biaek (wizada, koci, chrzstki, cigna).
Witamina B1 (tiamina): groch, chleb graham, patki owsiane, drode, nieuskane ziarno
pszenicy, miso wieprzowe, wtroba wieprzowa i cielca, jaja, ziemniaki, orzechy, groch,
fasola, penoziarniste pieczywo. Bierze udzia w przemianie glukozy, ma wpyw na
funkcjonowanie wkien ukadu nerwowego, mini i serca, bierze udzia w produkcji
czerwonych krwinek.
Witamina B2 (ryboflawina): drode, miso, jaja, mleko, wtroba wieprzowa i cielca, patki
owsiane, chleb penoziarnisty, mleko, ziemniaki, szpinak, marchew kapusta. Ma wpyw na
prawidowe funkcjonowanie bon luzowych, skory, oraz w produkcji zwizkw
wysokoenergetycznych.
Witamina B5 (kwas pantotenowy): drode, wtroba, jaja, patki owsiane, penoziarnisty
chleb, miso woowe i wieprzowe, mleko, ziemniaki, marchew, szpinak, kapusta. Bierze udzia
w metabolizmie tuszczy, wglowodanw oraz biaek, w prawidowej budowie i
funkcjonowaniu skory i wosw, chroni przed infekcjami, uczestniczy w syntezie zwizkw
chemicznych takich jak hormonw sterydowych i innych.
Witamina B6 (pirydoksyna, pirydoksal,adermina): drode, kapusta, patki owsiane, mleko,
marchew, ziemniaki, ryby, miso, patki owsiane, wtrbka.
Reguluje i wpywa na prawidowe funkcjonowanie ukadu nerwowego, bierze udzia
produkcji czerwonych i biaych krwinek, bierze udzia w syntezie biaek.
68

Witamina B9 (kwas foliowy, folacyna): ziemniaki, warzywa tka jaj, wtrbka, szpinak, na
burakw, dynia, kapusta, ziemniaki, mleko, jaja, woowina, groszek zielony, marchew, chleb z
penego przemiau, kasza jczmienna, drode.
Witamina B12 (kobalamina): ryby, jaja, miso, mleko, wtrbka, nerki woowe i wieprzowe,
led, makrela, oso, pstrg, fladra, dorsz, baranina woowina, cielcina, jaja, sery te. Bierze
udzia w produkcji czerwonych komrek krwi, syntezie DNA i RNA, reguluje prawidowe
dziaanie okadu nerwowego.
Witamina PP (niacyna, witamina B3, witamina PP, kwas nikotynowy): miso,
mleko,wtrbka). Bierze udzia w procesie utleniania w organizmie, reguluje poziom cukru we
krwi, reguluje przepyw krwi w naczyniach krwiononych, reguluje poziom cholesterolu.
Witamina H (biotyna): ryby, ziarna zb, orzechy, jaja, wtrbka, drode, kurczak,
wieprzowina, woowina, led, banany, winogrona, pomaracze, kalafior, groch, szpinak,
cebula, saata, buraki, marchew, kapusta, drode, grzyby.

Witaminy Rozpuszczalne w Tuszczach

Witamina A (retinol, beta karoten): wtroba, mleko, maso, jaja, warzywa liciaste, marchew.
Wzrost i rozwj organizmu, tworzenie koci, produkcja hormonw, wzrok, prawidowe
funkcjonowanie skory, ochrona przed chorobami.
Witamina D (cholekalcyferol, Kalciferol): olej rybi/tran, tka jaj, wtroba ryb. Mineralizacja
koci, przemiana fosforanw i wapnia.
Witamina E (Tokoferol): oleje rolinne, tko jaja, kieki pszenicy, wtrbka, zielona saata,
kasza jczmienna i gryczana, orzechy, tran, kapusta czerwona i woska, patki owsiane).
Tworzenie przeciwutleniaczy, hamuje i chroni przed miadyca.
Witamina K (kompleks witamin K1 filochinon, K2 famochinon, K3 menadion): zielone,
liciaste warzywa, szpinak, kapusta, kalarepa, marchew, pomidory, groch, truskawki, ziemniaki,
sery te, tka jaj, wtroba. Reguluje zdolno krzepnicia krwi, ma wpyw na budow
koci, ma zdolno regeneracji koci po zamaniach.

69

Mikro i Makroelementy
Mikroelementy i makroelementy s wszechobecne w naszym organizmie i maja wpyw na wszystkie
czynnoci ludzkiego organizmu. Zaley od nich prawidowe funkcjonowanie komrek, a nawet caych
organw, wystpuj w czerwonych ciakach krwi. Od stenia tych substancji i ich proporcji zaley
ludzkie zdrowie, prawidowy metabolizm, prawidowe przyswajanie witamin, optymalne
funkcjonowanie narzdw i organw. Zbyt mae stenie tych pierwiastkw, moe by przyczyna
potencjalnych powika, zbyt due nagromadzenie substancji czynnych ma negatywny wpyw na
ludzkie zdrowie. Sowem kluczowym jest proporcja, a co za tym idzie, prawidowe odywianie,
racjonalny dietetycznie i emocjonalnie tryb ycia.

Makroelementy, Skadniki Mineralne

Mikroelementy s niezbdne do prawidowego funkcjonowania organizmu czowieka. Wystpuj
ladowo. Niedobr lub nadmiar moe prowadzi do niedomaga organizmu.

Tlen. Najbardziej powszechny pierwiastek w organizmie czowieka. Stanowi 63 % jego masy.

Jest niezbdnym skadnikiem tuszczw, cukrw (wglowodanw), biaek, najobficiej
wystpujcego w komrkach zwizku chemicznego wody (H2O).

Wap bierze udzia w kontrolowaniu pobudliwoci ukadu nerwowo-miniowego, czynnoci

serca, krzepnicia krwi.

Magnez. Okoo magnezu ustrojowego znajduje si w kociach. Pozostaa cz wystpuje

gwnie w komrkach penic wan rol w utrzymaniu potencjau elektrycznego bon
komrek nerwowych i miniowych. Magnez jest aktywatorem enzymw.

Chlor. Obecno chloru jest niezbdne do tworzenia kwasu solnego w odku. Jest istotnym
jonem biorcym udzia w gospodarce wodno-elektrolitowej organizmu.

Sd. Sd ma zasadnicze wpyw na dziaanie na bony komrkowe. Sd odgrywa pewn rol w

patogenezie nadcinienia i niewydolnoci krenia.

Siarka. Siarka wchodzi w skad kilku aminokwasw oraz wielu innych zwizkw o duym
znaczeniu biologicznym.

Potas. Wanym odczynnikiem chemicznym jest nadmanganian potasu Kationy potasu s

gwnym kationem wewntrzkomrkowym i s konieczne do utrzymania potencjau
czynnociowego bon komrkowych.
70

elazo. Kada komrka zawiera drobne iloci elaza, ktre s jej niezbdne w procesach
oddychania. Zapotrzebowanie na elazo okrelono na 12mg dziennie. Kobiety w wieku
rozrodczym winny t norm przekracza.

Wgiel. Nieodzowny skadnik wszystkich substancji organicznych wystpujcych w

organizmie: tuszczw, cukrw, biaek i witamin.

Wodr. Jest integralnym skadnikiem tuszczw, cukrw, biaek, witamin i wody (H2O).

Fosfor. Mona go znale w tzw. ATP uniwersalnym noniku energii komrki, w DNA, RNA,
fosfo-cukrach, fosforylowanych biakach i w fosfolipidach integralnych skadnikach bon
komrkowych. Fosforan wapnia to wany budulec koci.

Azot. Wystpuje zawsze w aminokwasach (budujcych biaka) i zasadach azotowych,

wchodzcych w skad DNA i RNA. Azot znajduje si te w witaminach: B1, B2, B6, B12 i PP.

Mikroelementy Pierwiastki Skadowe

Cynk. Niedobr cynku moe spowodowa utrat apetytu i upoledzenie wzroku. Zmiany te
mog by trudne do leczenia. Znana jest rwnie rola cynku w gojeniu ran. Zapotrzebowanie
czowieka na cynk jest cile okrelone na 10-12mg dziennie. Zawarto cynku w wodzie pitnej
jest niewielka.

Mied. W ustroju dorosego czowieka ilo miedzi nie przekracza 150mg, z czego 65mg
znajduje si w miniach, 25mg w kociach, a 20mg w wtrobie. Niedobory miedzi u ludzi
zdarzaj si rzadko, gwnie u chorych na nerczyc.

Mangan. Mangan jest pierwiastkiem niezbdnym w zachowaniu prawidowej struktury koci,

procesach rozrodu, prawidowej czynnoci orodkowego ukadu nerwowego. Wchodzi w skad
niektrych enzymw.

Molibden. Bogatym rdem molibdenu s suche nasiona rolin strczkowych. Molibden

dobrze wchania si w przewodzie pokarmowym.

Jod. Gwnym rdem jodu jest woda pitna oraz sl kamienna. Jod moe by wchaniany nie
tylko przez przewd pokarmowy, ale rwnie przez drogi oddechowe oraz skr. Niedobory
jodu mog powodowa choroby, a nawet mierci. Niedobr jodu w ywieniu kobiet w ciy
moe prowadzi do uszkodzenia podu, a szczeglnie wpyn na pniejszy niedorozwj
umysowy dzieci.
71

Fluor. Dobrym rdem zawierajcym fluor jest herbata. Brak fluoru w pokarmie powoduje
zahamowanie wzrostu lub tempo wzrastania jest spowolnione, moe take nastpi pogorszenie
w stanie uzbienia.

Chrom. Chrom jest pierwiastkiem niezbdnym do prawidowego metabolizmu glukozy.

U czowieka mog wystpowa stany niedoboru chromu, ktre naley uzupenia.

Selen. Selen jest pierwiastkiem, ktry jest niezbdny w organizmie. Rola selenu w organizmie
nie jest dostatecznie poznana.

Kobalt. Kobalt wchodzi w skad witaminy B12. Kobalt odgrywa wan rol w aktywacji
niektrych enzymw.

Wanad. Wanad jest pierwiastkiem znajdujcym si w centrach aktywnych enzymw przemiany

glukozy i innych wglowodanw.

elazo. Niezbdny pierwiastek do prawidowego funkcjonowania organizmu. Pierwiastek ten

jest take skadnikiem wielu enzymw i biaek biorcych udzia w metabolizmie organizmu.
Niedobr elaza powoduje m.in.: spadek sprawnoci fizycznej, zmczenie, obnienie
moliwoci koncentracji i sprawnoci umysowej, blado cery, amliwo paznokci, nadmierne
wypadanie wosw, niesprawno pamici i zy nastrj, zmniejszenie odpornoci, zaburzenia
rytmu pracy serca, zaburzenia krenia, ble gowy, zaparcia, spadek apetytu. rda elaza w
pokarmach: chuda woowina, miso krlika, podroby (zwaszcza wtroby), tka jaj, zielone
warzywa, roliny strczkowe, w burakach, czerwona kapusta, papryka, produkty penoziarniste.

Bor. Pierwiastek ten wystpuje w z pomidorach, gruszkach, suszonych liwkach, rodzynkach,

daktylach, jagodach, jabkach, owocach cytrusowych i awokado. Bogate w bor s rwnie
potrawy z soi, wino, orzechy i mid. Prawdopodobnie peni on wan rol w zapobieganiu i
leczeniu osteoporozy i reumatoidalnego zapalenia staww.
Dodatkowe dawki boru mog te dziaa korzystnie w leczeniu alergii, jako e ludzie cierpicy
na wysypki alergiczne maj na og niski poziom boru w skrze.

Bar. Obecnie rola baru w organizmie czowieka nie jest znana, cho ustalono ilo baru w
poszczeglnych organach.

Krzem. Uatwia tworzenie biaek kolagenu i elastyny, dziki ktrym tkanka czna jest
kurczliwa i elastyczna. Krzem ma wpyw na wzmocnienie wosw i paznokci, cho takie
dziaanie minerau nie zostao potwierdzone w badaniach, krzem posiada korzystny wpyw
krzemu na tworzenie si koci. Prawdopodobnie krzem dziaa te skutecznie w zapobieganiu i
leczeniu osteoporozy. Krzem moe mie zwizek z rozwojem miadycy ttnic, gdy jego
poziom w cianach naczy obnia si z wiekiem i wraz z rozwojem miadycy.

72

Tytan. Wikszo rolin zawiera okoo 1 ppm tytanu, natomiast skrzyp i pokrzywa moe
zawiera nawet do 80 ppm.

Nikiel. Nikiel niekiedy uwalniany jest z metalowych rur i przedostaje si do wody pitnej. W
celu zmniejszenia zawartoci niklu zaleca si rano, po odkrceniu kranu pozwoli wodzie
swobodnie pyn przez pewien czas. U czowieka nie zaobserwowano zaburze zwizanych z
niedoborem niklu. Zaobserwowano, e poziom niklu we krwi wzrasta podczas niedotlenienia
minia sercowego, dlatego badanie zawartoci tego pierwiastka we krwi pozwala wykry
Stenie niklu w surowicy krwi wzrasta take pod wpywem wstrzsw, oparze i innych
schorze. Nikiel moe powodowa rne reakcje alergiczne. Nikiel znajduje si gwnie w
warzywach, dlatego u wegetarian obserwuje si wyszy poziom tego pierwiastka we krwi ni u
ludzi na diecie mieszanej. Nikiel w najwikszej iloci wystpuje w ostrygach.

Arsen. Wspczesne badania medyczne wykazay, e w maych ilociach ten pierwiastek moe
by potrzebny do prawidowego funkcjonowania organizmu ludzkiego.
W organizmie dorosego czowieka znajduje si ok. 14 mg arsenu, ktry jest magazynowany we
wszystkich tkankach, gwnie we wosach i paznokciach.

Lit. Jest to jeden z najcenniejszych mikroelementw. Zapobiega sklerozie i chorobom serca, a

take w pewnym stopniu cukrzycy oraz nadcinieniu. Dziaa pobudzajco na szpik kostny.
Lejsze przypadki chorb psychicznych (np. depresje) prbuje si leczy wglanem litu. Bogate
w lit s: rowatych, godzikowatych oraz psiankowatych, do ktrej nale m.in. ziemniaki i
pomidory.

Ow. Jest to metal, ktrego organizm ludzki potrzebuje (jak podaj niektre rda) w bardzo
maych ilociach. Nie ma przekonywujcych dowodw na to, e ow jest potrzebny dla
zdrowia czowieka, natomiast powszechnie znane s jego szkodliwe skutki. Co nam daje ow
Sole oowiu uatwiaj gojenie si ran, hamuj krwawienie, zmniejszaj odczyn zapalny, tworz
opatrunek zabezpieczajcy ran.

Glin. Uywany w leczeniu chorb wrzodowych.

73

Mineray
Aluminium. Wystpuje w kawie rozpuszczalnej, soli kuchennej, mleku w proszku, w herbacie w
saszetkach. Wysoko stenia aluminium w wodzie pitnej ma prawdopodobnie zwizek z
wystpowaniem tam choroby Alzheimera.
Srebro. Nie uczestniczy w adnych procesach metabolicznych w ludzkim organizmie. Ma
zastosowanie w medycynie jako rodek antyseptyczny i cigajcy uywany do tamowania krwawie z
nosa oraz jako lek na kurzajki.
Zoto. Ma zastosowanie w leczeniu niektrych chorb, m. in. w leczeniu reumatoidalnego zapalenia
staww, likwiduje wystpujcy stan zapalny. Zoto metaliczne jest uywane przez dentystw do
wypeniania zbw, ma rwnie zastosowanie w chirurgii oraz leczeniu astmy i chorb skry.

Wglowodany
Zwizki chemiczne skadajce si z atomw wgla oraz wodoru i tlenu. Bardzo wane substancje
budulcowe, energetyczne, zapasowe. Wglowodany dziel si na cukry proste i zoone. Warzywa,
owoce, zioa stanowi doskonale rdo dietetyczne. Wglowodany dziel si na: cukry proste, inaczej
monosacharydy (jednocukry) i oligosacharydy (cukry zoone).
Funkcje wglowodanw:
zapasw
transportowa
budulcowa
wchodz w skad DNA i RNA, stanowi modyfikacj niektrych biaek
hamuj krzepnicie krwi heparyna
s materiaem energetycznym i odywczym
W polskiej diecie najwicej wglowodanw pochodzi z produktw zboowych w ziemniakach,
w ryu, makaronie, kaszy pieczywie, ale take na rzecz cukru rafinowanego: sodyczy, sodzonych
napojw, pieczywa cukierniczego, mid pszczeli i suszone owoce. Produkty te zawieraj 80100%
wglowodanw. Bogate w wglowodany s produkty zboowe takie jak mka, kasze, makarony,
pieczywo, patki niadaniowe, sodycze, pieczywo cukiernicze i niektre przetwory owocowe, demy,
konfitury, syropy. Wglowodanw dostarczaj take owoce, w ktrych wystpuje gwnie fruktoza
i glukoza (w znikomych ilociach sacharoza, zwaszcza w daktylach). Zawarto cukru w warzywach
moe wynosi 412%. Oprcz cukrw rozpuszczalnych oraz skrobi warzywa zawieraj znaczne iloci
bonnika pokarmowego.
74

Tuszcze
Tuszcze zwyczajowa nazwa grupy lipidw, estrw glicerolu i kwasw tuszczowych,
gwnie triacylogliceroli. Tuszcze nie s rozpuszczalne w wodzie. Wikszo tuszczw nie ma
zapachu. Tuszcze rolinne zawieraj du ilo kwasw nienasyconych, niezbdne do prawidowego
funkcjonowania ludzkiego organizmu. Tuszcze rolinne nienasycone maja waciwoci energetyczne.
Kwasy nienasycone to np. Kwas Omega 3 i Kwas Omega 6.
Tuszcze naturalne zawsze s mieszaninami rnych estrw glicerolu. W temperaturze pokojowej
tuszcze zwierzce to zazwyczaj ciaa stae (wyjtkiem jest np. tran), tuszcze rolinne s cieczami
(wyjtki to np. maso kakaowe i olej kokosowy).
Rodzaje tuszczy:
rolinne
zwierzce
sztuczne i modyfikowane.
i inne podziay.
Tuszcze dostarczaj znaczn ilo energii. Z jednego grama tuszczu organizm ludzki uzyskuje
dwa razy wicej energii ni z biaka i sacharydw. Tuszcze s take gwnym rdem niezbdnych
nienasyconych kwasw tuszczowych (NNKT) i witamin rozpuszczalnych w tuszczach (A, D, E, K).
Tuszcze w umiarkowanych ilociach s niezbdnym skadnikiem pokarmowym ludzi. S one
gwnym rdem glicerolu i kwasw tuszczowych, z ktrych organizm syntezuje inne lipidy.
Spoywanie nadmiaru poywienia w tym i tuszczy powoduje nadwag lub choroby ukadu krenia.
Zapotrzebowanie na tuszcz jest mniejsze u osb starszych i prowadzcych mao aktywny fizycznie
tryb ycia.
Tuszcze powinny dostarcza nie wicej ni 30% energii zawartej w poywieniu i zawiera
odpowiedni ilo nienasyconych kwasw tuszczowych.

Biaka
Ze wzgldu na budow i skad, dzielimy biaka na:

Biaka proste (proteiny)

Biaka zoone

Biaka maj nastpujce funkcje:

Kataliza enzymatyczna (uwadnianie dwutlenku wgla do replikacji chromosomw), transport,
magazynowanie, kontrola przenikalnoci bon regulacja stenia metabolitw w komrce, ruch
75

uporzdkowany, skurcz minia, wytwarzanie i przekazywanie impulsw nerwowych, bufory, kontrola

wzrostu i rnicowania, immunologiczna, budulcowa, strukturalna, przyleganie komrek, regulacja
hormonalna i regulacja przebiegu procesw genetycznych, reguluje przebieg procesw
biochemicznych (hormon wzrostu), insulina, czynniki transkrypcyjne i inne.
U ludzi trawienie biaek zaczyna si dopiero w odku, gdzie komrki gwne komrek gruczoowych
odka wydzielaj nieczynny enzym pepsynogen.
Dobrymi rdami biaek s: miso, ryby, jaja, orzechy, zboa, roliny strczkowe oraz nabia: mleko
czy ser (na przykad parmezan zawiera a ok. 40% biaka).

Aminokwasy
Aminokwasy bior czynny udzia w budowie biaek prostych i zoonych, ktry jest
podstawowym budulcem ycia organicznego na ziemi. Rodzaje aminokwasowy: obojtne, zasadowe,
kwane.
Aminokwasy s zwizkami biologicznie wanymi jako materia budulcowy wszystkich biaek, w
ktrych poczone s wizaniami peptydowymi. Niektre aminokwasy stanowi produkty wyjciowe
do biosyntezy wanych hormonw.
Istnieje 8 podstawowych aminokwasw (tzw. aminokwasy niezbdne), z ktrych mona utworzy
pozostaych siedemnacie.
fenyloalanina, wystpuje w jajach, serach, produktach zboowych, warzywach i owocach

izoleucyna, wystpuje w kukurydzy i mleku

leucyna, wystpuje w kukurydzy i mleku

lizyna, wystpuje w soi

metionina, wystpuje w brukselce, brokuach, szpinaku, grochu, fasoli i soi

treonina, wystpuje w ziarnach pszenicy, owsa, orzechach, ziarnach i rolinach strczkowych,

serach, mleku i jajach

tryptofan, wystpuje w bananach i nabiale

walina, wystpuje w ryu, orzeszkach ziemnych, ziarnie sezamu, migdaach i siemieniu

lnianym

76

Enzymy
Enzymy poprzez skomplikowane dziaanie mona nazwa tytanami ycia.
Kada chemiczna reakcja zachodzca w organizmie ma miejsce w wyniku ich dziaalnoci.
Bez enzymw nie ma ycia.
Wystpowanie enzymw w surowych warzywach, owocach i nasionach, jak rwnie w misie, kieki
s ich najbogatszym rdem. W owocach: banany, awokado, mango w pomidorach, cebuli czy
wodorostach.
Enzymy s wraliwe na dziaanie wysokich temperatur do 50oC czsto ulegaj rozpadowi.

Chlorofile
(Gr. chloros- zielony, phyllon- li)

Zielony kolor rolin to zasuga zawartego w nich chlorofilu. Zadbaj o to, aby nie zabrako go te w
twojej diecie. Chlorofil jest odpowiedzialny za prawidowe przeprowadzenie procesu fotosyntezy
zapewniajc rolinom moliwo czerpania skadnikw odywczych oraz oddychania. Jego budowa
czsteczkowa jest bardzo zbliona do budowy czsteczkowej ludzkiej krwi. Rni si tylko jednym
pierwiastkiem we krwi wystpuje elazo za w chlorofilu magnez.
Zalety chlorofilu: ma waciwoci oczyszczajce, uwalnia organizm z toksyn, dezynfekuje,
usuwa szkodliwe bakterie, oczyszcza wtrob, ma pozytywny wpyw na stan naszej skry, niweluje
agodzi nieprzyjemny zapach potu i z ust, agodzi stany zapalne, zwiksza krzepliwo i zwiksza
liczebno czerwonych krwinek, pomaga zapobiega nowotworom, dostarcza organizmowi elaza,
zwiksza zasadowo organizm, przeciwdziaa spoywanym toksynom, zwalcza anemi, oczyszcza i
odwadnia jelita, pomaga oczyci wtrob, pomaga w zwalczaniu zapalenia wtroby, reguluje
menstruacj, pomaga przeciwdziaa hemofilii, zwiksza produkcj mleka, przyspiesza gojenie si ran.
Zwikszone spoycie tego zwizku organicznego jest rwnie wskazane w okresie karmienia
piersi, poniewa wzmaga wydzielanie mleka.
Niektre badania wskazuj na moliwo wystpowania waciwoci przeciwnowotworowych
chlorofilu, chlorofil uatwia wydalanie szkodliwych substancji nim te doprowadz do powstania
nowotworw.
Chlorofil to pynna substancja wiata sonecznego, pynna energia soca.
Zawarto chlorofili w zielonych warzywach i owocach waha si do kilku do kilkudziesiciu
miligramw w 100 g wieego surowca. Najbogatszym rdem chlorofilu s warzywa kapustne.
Jarmu i brokuy zawieraj go okoo 1300 mg/kg, szpinak- 900 mg/kg. Z owocw stosunkowo duo
zawiera j go jabka i agrest- okoo 50 mg/kg a take sok z trawy pszenicznej.
77

Substancje Wtrne
Harmonia i rwnowaga dietetyczna drog do zdrowego i dugiego ycia.
Karotenoidy: marchew, papryka, morele, pomidory, dynia, wzmacnia system odpornociowy przed
rakiem, chorobami ukadu krenia, uszkodzeniami komrek przez wolne rodniki, osabieniem ukadu
odpornociowego.
Glukozynolany warzywa kapustne, rzodkiew, rzeucha, rzodkiewka, kapusta kiszona, musztarda
wzmacnia przed rakiem, chorobami ukadu krenia, infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi i
grzybiczymi
Inhibitory enzymatyczne: ziarna soi, groch, zboa, soczewica, fasola, ziemniaki wzmacniaj
organizm przed rakiem, uszkodzeniami komrek przez wolne rodniki, a take przed cukrzyca.
Fito estrogeny (izoflawony i lignany): ziarna soi, zboe, siemi lniane, groch, soczewica, fasola,
wzmacnia system odpornociowy przed rakiem, chorobami ukadu krenia, chorobami prostaty,
prostaty, dolegliwociami zwizanymi z menopauz.
Fitosterole: soja, awokado, pestki sonecznika, sezam, kieki zb, orzechy, toczone na zimno oleje
rolinne rakiem, wzmacnia system immunologiczny przed m.in. rakiem, chorobami ukadu krenia,
podwyszonym poziomem cholesterolu
Polifenole (flawonoidy, kwasy fenolowe): czerwona kapusta, rzodkiewka, czerwona cebula, czerwone
saaty, czerenie, winie, liwki, brzoskwinie, wino, herbata truskawki, orzechy woski, winogrona,
wzmacnia i usprawniaj dziaanie systemu immunologicznego, chorobami ukadu krenia,
uszkodzeniem komrek przez wolne rodniki, infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi i grzybiczymi,
stanami zapalnymi, cukrzyc, agregacj pytek krwi
Saponiny: groch, fasola, soczewica, szparagi, szpinak, buraki wikowe, chroni przed chorobami
ukadu krenia, infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi i grzybiczymi, osabieniem ukadu
odpornociowego
Sulfidy: warzywa czosnkowate, czosnek, cebula, por, szczypiorek, czosnek niedwiedzi, wzmacniaj
system obronny przed rakiem, podwyszon krzepliwoci krwi, uszkodzeniem komrek przez wolne
rodniki, infekcjami, stanami zapalnymi, zaburzeniami trawienia
Mono terpeny (rolinne aromatyczne olejki eteryczne), przyprawy: kminek, any, fenku, kolendra,
bazylia, owoce cytrusowe, mita pieprzowa. Wzmacnia organizm przed zaburzeniami trawienia,
infekcjami wirusowymi bakteryjnymi i grzybiczymi.
78

Wywary
z

Jarzyn

79

Wywary z jarzyn, kasz, rolin strczkowych, kto o tym pamita, ile ludzi pije wywary ?
Wywary z jarzyn, ziemniaczkw, fasoli, w praktyce niemal wszystko co gotujemy
nadaje si na wywar do picia. Tymczasem wylewamy wiele zbawiennych dla organizmu substancji
czynnych. Warto zatem pamita e zawieraj bardzo duo skadnikw odywczych, soli mineralnych
oraz zwizkw, ktre powstaj w procesie gotowania czy tzw synergii.
Wywary:
wywar z marchewki
cebuli
ziemniakw w mundurkach
selera
kukurydzy
fasoli
pory
brokuy
kalafior
kalarepa
brukselka
kapusta (biaa i czerwona)
cykorii
por
pietruszka
brukwi
rzepy
rzodkwi (czarnej, japoskiej)
bb
cieciorka
groch
soczewica
czosnek
szparagi

Kasze:
kasza gryczana
kasza perowa
kasza jczmienna
kasza jaglana
kasza kuskus
kasza owsiana

80

Ry

81

Ry prawdopodobnie pochodzi z Chin lub Indii. Dziko rosncy ry by znany w Ameryce

Pnocnej wrd Indian, ale dopiero po odkryciu Ameryki stal si rolin uprawna. Ry jest, bez
wtpienia, jedna z najstarszych rolin uprawnych na wiecie, datuje si na ok. 13.500 tysica lat, cho
inne rda podaj 6000 lat. Nie mniej jednak historia tej roliny jest imponujca. 5000 p.n.e. ry
stanowil podstaw diety w Chinach. Z Chin i Indii ry dotar do Mezopotamii i Persji, nastpnie do
Egiptu i Syrii. Z wyprawy do Indii, za sprawa Aleksandra Wielkiego, ry by uprawiany przez Grekow,
ktrzy bardzo szybko zaadoptowali nowe ziarno do uprawy. Grecy stosowali ry take w medycynie
jako rodek na zaburzenia jelit i ukadu pokarmowego.
Maurowie przywieli ry do Europy na Polwysep Iberyjski z Algierii (Mauretania ok. roku
700). Portugalia zacza uprawia ry dopiero w XV w., Rzym w XIII w. za sprawa rodziny Sforza,
ktrzy zaoyli pola uprawne w Italii.
Odmian ryu jest okolo kilkaset, ale mona wyodrbni kilka najbardziej popularnych
odmian: ry biay, ry dugo ziarnisty, rednio ziarnisty, krotko ziarnisty, dziki ry, ry brzowy i wiele
innych.
Skadniki ryu s bardzo cenne dla ludzkiego organizmu. Ry jest wysokokaloryczny, daje duo
energii witalnej (ok. 340 kcal na 100 g), bogaty w biako (ok. 7g), wglowodany (79 g), tuszcz (0.7 g),
bonnik (2.4 g), witaminy: E, B6, tiamina, ryboflawina, niacyna, oraz niezbdne mineray: sd, mangan
potas, miedz, cynk, wapn, fosfor, elazo, magnez. Ry brzowy ma wicej biaka oraz mniejszy indeks
glikemiczny od biaego.
W kulturze Wschody ry symbolizuje plodnosc i ycie. W czasie ceremonii zaslubin ry symbolizuje
szczescie. W Korei ry jest utosamiany z opiekuncz moc ogniska domowego
Ry stanowi podstawe poywienia dla 3 miliardow ludzi.

82

Obiad Ryowy Pink Republic

Orient

Zupa, Krem Pomidorowy na Wywarze z Ryu Biaego.

Gotujemy biay ry zgodnie z opisem. Gdy ry jest ju gotowy dodajemy naturalnej soli oraz
mity, chwile gotujemy i odstawiamy. Garczek naley dokadnie okry lnianymi ciereczkami.
Na patelni delikatnie dusimy, na wodzie i oleju (rzepakowy lub sonecznikowy), drobno
pokrojone pomidorki, cebulk, majeranek, odrobina soli i pieprzu. Mona doda nieco przecieru
pomidorowego. Cz potrawy odstawiamy na bok i przykrywamy lnianymi ciereczkami (mionicy
miska mog doda drobno pokrojony drb, szyneczk). Druga cz podduszonych pomidorkw
przecedzamy lub miksujemy.
Drugie Danie. Gulasz Warzywny Pink Republic.
Zmiksowana mas z pomidorkw dodajemy do kleistego wywaru z ryu, doprawiamy i
przybieramy pietruszka. Zup, krem lub kleik, podajemy gorcy. Zupa, krem z pomidorkw (lub sam
kleik ryowy) jest bardzo poywny, a ze wzgldu na to, e jest gesty, rozgrzewa krta i oskrzela,
stymuluje krenie krwi przewodu pokarmowego. Zupa jest gsta i gorca wic naley mie to na
wzgldzie
Pozostaa cz podduszonych pomidorkw na wodzie i oleju, podajemy z ugotowanym ryem.
Danie mona przyozdobi sodk papryczk w proszku, listkami ogrkw kiszonych i oliwkami.
Napj: zielona herbatka z mit, picioma kroplami propolisu. Owoce: jabko, liwka, grejpfrut.
Obiad mona przyrzdzi w 20 minut. Zupa, krem pomidorowy nie wymaga wzbogacania mk. Obiad
jest bardzo zdrowy, dietetyczny i bardzo smaczny, a nade wszystko, atwo przyswajalny (nie wystpuje
tzw. zmczenie poobiednie). Smacznego :-)
83

Owoce

84

Owoce Jadalne

Pochodzce ze Strefy Umiarkowanej:

brzoskwinia,

czerenia,

gruszka,

jabko,

orzech laskowy,

morela,

morwa biaa,

nektaryna,

orzech woski,

liwa,

winia,

poziomka,

truskawka.

Pochodzce ze Strefy Podzwrotnikowej i Zwrotnikowej:

cytryna, figa, granat, grejpfrut, kasztan jadalny, mandarynka, mango, kiwi, migdal, morwa czarna,
oliwka, daktyl, orzech kokosowy, pomaracza, cytrusy, awokado.
Owoce z Krzeww:
agrest, aronia, borwki, jeyny, jagoda kamczacka, malina, jeyna, porzeczki (czerwona, biaa,
czarna), winogrona, urawina.
Owoce Egzotyczne:
ananas, banan, arbuz, mango.

85

Orzechy

86

Orzechy Woskie obniaj poziom zego cholesterolu, przyspieszaj przemian materii,

usprawniaj proces usuwania toksyn z organizmu. Poprawiaj prac mzgu i ukadu
nerwowego, pozytywnie wpywaj na koncentracj i pami, zawieraj duo kalorii (ok. 650
kcal w 100 g), ale 80 proc. kalorii pochodzi ze zdrowych wielonienasyconych kwasw
tuszczowych. Skadniki: biako, witaminy A, B1, B2, niacyna, E, PP, potas, elazo, kobalt,
fosfor, magnez.
Orzechy Laskowe (owoce leszczyny). Orzechy laskowe zaleca si osobom z miadyc. Maja
dziaanie uspokajajce, dodaj si. Wpywaj na pami, koncentracj. S mniej tuste od
woskich. Skadniki: potas, magnez, elazo, (tych pierwiastkw jest wicej ni we woskich), a
take wap, cynk, mied, mangan.
Pistacje, orzechy makadamia, migday, migday Indyjskie, orzechy cashew, owoce nerkowca
zachodniego, orzechy Brazylijskie, pekan, owoc spokrewnionego z orzechem woskim,
orzeszki ziemne (arachidowe lub fistaszki), orzeszki piniowe, nasiona sosen, sosny pinii,
orzeszki sosny Koreaskiej (nasiona).
Bardzo wan waciwoci orzechw jest wysoka zawarto tuszczu (33,5%60%) oraz
biaka (do 25%). Tuszcze zawarte w orzechach znaczco zwikszaj ich kaloryczno, ale take
warto odywcz, bowiem s to gwnie nienasycone kwasy tuszczowe. W dietach wegetariaskich
orzechy (obok soi) mog zastpi biako zwierzce.
Spoywanie porcji orzechw, czciej ni raz w tygodniu dziaa ochronnie, zapobiegawczo
przed wystpieniem zawau serca i udaru mzgu.
Tuszcze w orzechach obniaj stenie cholesterolu LDL zego cholesterolu, zmniejszaj
stenie lipidw w surowicy krwi, obniaj poziom cholesterolu. Warto wspomnie e w orzechach
wystpuje biako, bonnik pokarmowy, witaminy i skadniki mineralne, witamina E, ktra pomaga w
usuwaniu wolnych rodnikw. Orzechy posiadaj kwas foliowy, ktry midzy innymi zapobiega
miadycy, magnez (regulujcy cinienie), sterole rolinne, fito estrogeny i wiele innych. Orzechy
wykazuj dziaanie przeciwzapalne ttnic. Substancje czynne w orzechach obniaj ryzyko
wystpienia cukrzycy typu 2. Sugeruje si, e orzechy mog mie dziaanie ochronne przed
wystpieniem niektrych chorb nowotworowych.
Korzystne dla zdrowia jest spoywanie garci mieszanki orzechw kilka razy w tygodniu.
Orzeszki ziemne nale do grupy rolin strczkowych, podobnie jak fasola i groch wic nie s
orzechami jednake ich skad odywczy jest podobny do orzechw.

87

Miso
Miso Biae
Miso Czerwone
Ryby .

88

Miso jest wanym rdem cennego biaka i elaza. Miso ma take du zawarto tzw. zego
tuszczu, dobrze o tym pamita. Warto miso jada, ale nie kade - lepiej wybiera kurczaka, indyka
albo cielcin, natomiast trzeba si wystrzega od nadmiernego spoycia wieprzowiny i woowiny,
gdy w nadmiarze, czerwone miso moe potencjalnie doprowadzi do zawau serca, nowotworw,
RZS i cukrzycy.
Spr i polemika pomidzy zwolennikami kotleta a wegetarianami trwa od lat. Zdaniem
wikszoci dietetykw, miso jest nam potrzebne, ale w odpowiednich ilociach i nie kade.
Miso, poza cennymi skadnikami odywczymi dostarcza, niestety, duo niezdrowych nasyconych
tuszczy m.in. miso czerwone.

Miso Biae
Dietetycy dziel miso na biae i czerwone, biorc m.in. pod uwag zawarto i rodzaj tuszczu.
Miso biae:

kurczak

indyk

krlik

kaczka

stru (pomimo e ma ciemne miso)

Miso biae zawiera mniej tuszczu, gdzie wystpuj korzystne dla zdrowia kwasy tuszczowe
nienasycone. Nienasycone kwasy tuszczowe chroni organizm przed zmianami miadycowymi.

Miso Czerwone
Do mis czerwonych nale:

wieprzowina

woowina

baranina

konina

dziczyzna

cielcina

Nasycone kwasy tuszczowe spoywane w nadmiernych ilociach wpywaj na podwyszenie

poziomu cholesterolu we krwi, co moe prowadzi do miadycy, wystpienia choroby serca a nawet
zawau.
89

Zalety Misa
Miso jest wanym, oprcz mleka, sera, rdem penowartociowego biaka zawierajcego
aminokwasy, ktre s lepiej przyswajalne anieli biako rolinne.
Duo biaka dostarcza miso chude np. kurczak, woowina. Okrela si, e potrzebujemy 1 g
biaka na 1 kg masy ciaa. Zjedzenie 100 g chudej, gotowanej woowiny pokrywa poow dziennego
zapotrzebowania osoby dorosej na ten skadnik.
Miso (np. woowe) jest bardzo wane, ze wzgldu na du ilo elaza. elazo pochodzenia
zwierzcego jest lepiej przyswajalne od rolinnego, ktre znajduje si w warzywach zielonych,
strczkowych i suszonych owocach. Miso zawiera mao wapnia, ale duo fosforu, cynku, mied,
magnez, siark. Miso jest take cennym rdem wszystkich witamin z grupy B, bardzo wane.

90

Ryby
Ryby Sodkowodne
Ryby Sonowodne
Owoce morza... .

91

Ryby mona podzieli na ryby morskie, ryby sodkowodne. Ryby morskie maja wiksz
zawarto anieli sodkowodne, oraz wicej kwasw omega-3. Sodkowodne ryby, tuste, s w niego
bogate. W rybach chudych z uwagi na ma zawarto tuszczu, ale s bogate w inne istotne dla
organizmu ludzkiego skadniki odywcze.
Podzia ryb:
ryby morskie: oso, makrela, tuczyk, led, halibut, dorsz, szprot,
ryby sodkowodne: leszcz, brzana, kara, karp, pstrg, po lin, jesiotr, sandacz.
ryby chude: morszczuk, dorsz, tilapia, sandacz, kergulena, sola, lin, szczupak, miruna, mintaj,
panga, pastuga, fldra,dorada, leszcz, po,
ryby rednio tuste: pstrg, karmazyn, karp, turbot,
ryby tuste: halibut, oso, wgorz, tuczyk, led, makrela, sardynka, szprot.

Skadniki Odywcze Ryb

Najcenniejszym skadnikiem odywczym ryb s kwasy tuszczowe tzw. omega-3, ktre wystpuj
gwnie w rybach.
W produktach rolinnych moemy znale inny kwas z rodziny omega-3 kwas alfa-linolenowy czyli
olej lniany, rzepakowy, sojowy.

Waciwoci kwasw z rodziny omega-3 dla organizmu czowieka:

wpywaj korzystnie na ukad krenia, zmniejszaj ryzyko arytmii serca, chroni przed
zawaem serca, zmniejszaj krzepliwo krwi, uatwiaj przepyw krwi i obniaj cinienie
zwikszaj si poziomu dobrego cholesterolu HDL, przywracaj rwnowag steniu
cholesterolu we krwi
omega-3 obnia ryzyko nowotworw
wpywaj na dobry wygld skry, wosw, paznokci
dziaaj przeciwzapalnie co jest wane dla osb cierpicych na zapalenie staww
s niezbdne do prawidowej pracy ukadu nerwowego, odpornociowego
sprzyjaj zwikszeniu produkcji serotoniny - hormonu dobrego nastroju

92

Zawarto omega-3 w owocach morza: oso 1,8 g/100 g, sardynki 1,4 g/100, makrela 1,0
g/100, tuczyk 0,7 g/100, halibut 0,4 g/100, dorsz 0,1 g/100, mae 0,7 g/100, ostrygi 0,5 g/100,
krewetki 0,3 g/100.
Waciwoci dietetyczne ryb:
Jod jest wanym skadnikiem ryb, bardzo wany dla prawidowej pracy organizmu, gdy
wchodzi w skad hormonw tarczycy. Reguluje metabolizm organizmu, procesem wzrostu,
dojrzewaniem, termo genez, warunkuj prawidow prac ukadu nerwowego oraz mzgu. Jod zatem
sprzyja spalaniu tuszczyku, a wic chudniciu oraz poprawie samopoczucia koncentracji, gdy wanie
na te obszary wpywaj hormony tarczycy.
Selen to wany skadnik dla prawidowego funkcjonowania ludzkiego zdrowia. Selen chroni
organizm przed procesami starzenia, wykazuje rwnie dziaanie ochronne przed nowotworami,
spenia wana role ze wzgldu na prawidowe funkcjonowanie narzdw rozrodczych, wchodzi
w skad enzymw wystpujcych w czerwonych ciakach krwi, reguluje prawidowy rozwj i wzrost
organizmu.
Witamina D reguluje prace jelit, nerek, ukadu kostnego.
Wap, wystpuje w kociach jednak jest rwnie istotny dla ukadu nerwowego, miniowego,
prawidowej pracy serca, jest niezbdny dla utrzymania rwnowagi kwasowo-zasadowej. Wapn
wykazuje dziaanie przeciwzapalne, przeciwalergiczne.
Magnez jest wany dla koci, ukadu nerwowego, ukadu sercowo-naczyniowego, mini,
wchodzi w skad pynw ustrojowych. Bierze udzia w przemianach wglowodanw, wapnia, sodu,
potasu, fosforu, witaminy C.
Rybia Statystyka
Spoycie ryb w Polsce wynosi okoo 13 kg na mieszkaca w cigu roku, podobnie spoywaj
Niemcy, Czesi czy Sowacy, natomiast Francuzi, Hiszpanie, Litwini spoywaj ok. 30-50 kg na
mieszkaca, Portugalczycy ok. 50 kg na mieszkaca w cigu roku.
Wane jest take dobr ryb ze wzgldu na zawarto rtci.
Ryby o malej zawartoci rtci: anchois, krab, raki, fladra morszczuk, led makrela, oko, oso,
sardynki, krewetki, kalmary, tilapia, pstrg, sum, tilapia.
Ryby o umiarkowanej zawartoci rtci: oko, karp, dorsz, halibut, mahi-mahi, tuczyk, kulbiniec,
pstrg.
Ryby o duej zawartoci rtci: makrela, niektre rodzaje tuczyka.
Ryby o bardzo duej zawartoci rtci: makrela, marlin, tuczyk, miecznik, rekin.
93

Domowa Pasieka

Mid Pszczeli
Propolis - Kit Pszczeli
Pyek Kwiatowy
Wosk Pszczeli

94

MID PSZCZELI
Mid to jedno z najcenniejszych produktw zdrowotno- dietetycznych jakich dostarcza natura. Mid
jest znany od tysicy lat z waciwoci bakteriobjczych, wzmacniajcych, uodparniajcych.
Kilka skadnikw miodu: woda; wglowodany (fruktoza, glukoza, sacharoza, melecytoza i inne),
wielocukry; kwasy (cytrynowy, jabkowy, mlekowy, mrwkowy, bursztynowy, octowy, masowy);
biaka (globuliny i albuminy oraz aminokwasy), zwizki mineralne (mangan, kobalt, elazo i inne);
barwniki (karoten, santofil, chlorofil); substancje zapachowe (aldehyd mrwkowy, aldehyd octowy,
aldehyd izomasowy, aceton); enzymy (amelaza, beta-fruktofuranozydaza, fosfataza, katalaza,
oksydaza glukozowa); hormony (acetyloholina, hormon wzrostowy); witaminy (PP, C, B1, B2, B6, H,
kwas foliowy, kwas pantotenowy); inhibicyjna
W miodzie nie ma zanieczyszcze chemicznych, ze wzgldu na to i pszczoy s wraliwe na toksyny
i nie przetrwayby zbierajc zanieczyszczony nektar czy spad.
100g miodu dostarcza 328 kcal (1373 kJ). Jedna yka stoowa to okoo 65 kcal (272 kJ).
Pszczelarze podpowiadaj i naturalny mid musi si krystalizowa Proces krystalizacji miodu
nie zmienia jego skadu chemicznego, waciwoci odywczych i leczniczych, lecz wiadczy o duej
zawartoci glukozy i dobrej jakoci miodu (wbrew bdnej opinii). Czas krystalizacji miodu waha si
od kilku dni do kilku miesicy (dla miodu akacjowego). Celem przywrcenia miodu do pynnej
konsystencji naley podgrza go do temperatury nie wikszej ni 40 st. C.
Waciwoci lecznicze miodu:
wpywa na metabolizm komrkowy i ukadowy
niszczy bakterie
dziaa detoksykujco
Mid chroni w szczeglnoci mieszkacw wielkoprzemysowych aglomeracji i ludzi
posiadajcych kontakt z metalami cikimi (w tym z oowiem). Mid zmniejsza toksyczne dziaanie
uywek : alkoholu, tytoniu, kawy. Jest doskona odywk dla osb pracujcych fizycznie i umysowo.
Diabetycy (cukrzycy) powinni stosowa miody o duej zawartoci fruktozy (akacjowy, lipowy,
gryczany). Osoby z niedomaganiem cukrzycy powinni konsultowa zalecenia dietetyczne z lekarzem.
Lemoniada czyli cytryna z miodem poprawia przemian materii odywia skr, poprawia kolor cery.
W medycynie ludowej mid stosuje si m.in. na:
w chorobach serca i naczy krwiononych
chorobie nadcinieniowej

95

osabieniu minia sercowego

w chorobach przewodu pokarmowego
brak apetytu u dzieci, choroby odka
Nieyt bony luzowej odka i dwunastnicy
awitaminoza, osabienie
w chorobach skry mini i staww
w chorobach ukadu moczowego i pciowego
w chorobach ukadu nerwowego
w chorobach narzdu wzroku
mid w kosmetyce
mid jako afrodyzjak

MLECZKO PSZCZELE
Mleczko pszczele charakteryzuje si waciwociami wzmacniajcymi, poprawia wydolno i
sprawno psychiczn i wzmacnia organizm, jest tez stosowane w produktach kosmetycznych.
Mleczko zawiera wiele cennych skadnikw:

biaka (zwaszcza globuliny i albuminy),

substancje lipidowe,
wglowodany,
kwasy organiczne,
witaminy (szczeglnie z grupy B),
neurohormon (acetylocholina),
biopierwiastki (potas, wap, sd, magnez, elazo, mangan).

Waciwoci Mleczka Pszczelego:

regeneruje tkanki
poprawia wydolno fizyczn
usprawnia prac mzgu, pami, stan psychiczny
poprawia zdolno koncentracji
stosuje si w niedomaganiach miadycy, naczy krwiononych
w niewydolnoci krenia
mleczko pszczele stosuje si w rekonwalescencji po chorobach lub zabiegach
mleczko pszczele opnia procesy starzenia,
mleczko uwaane jest jako afrodyzjak
przywraca siy witalne
nawila skr
96

PROPOLIS - KIT PSZCZELI

Sowo propolis w jzyku Greckim oznacza "przedmurze miasta". Propolis posiada waciwoci
bakteriobjcze i bakteriostatyczne.
Propolis dobrze rozpuszcza si w alkoholu etylowym, dziki czemu moemy do atwo
sporzdza lecznicze ekstrakty, nalewki. W kadej domowej apteczce propolis powinien znale swoje
miejsce.
Lecznicze Waciwoci Propolisu
W propolisie znajduj si flawonoidy, kwasy aromatyczne, estry, alkohole, aldehydy, kumaryny,
terpeny, sterole, kwasy tuszczowe, mikroelementy. Propolis ma zdolno niszczenia, blokowania
bakterii, grzybw chorobotwrczych, wirusw i pierwotniakw. W farmakologii propolis stosuje si
do znieczulenia, regulacji cinienia, wzmocnienie wydzielania ci, odtruwanie wtroby, leczenie
wrzodw, ran.
Apteka z Ula
Propolis wykazuje rnokierunkowe dziaanie w leczeniu szeregu niedomaga. Wykorzystywany
jest w postaci surowca uzyskiwanego w pasiece, postaci wycigw w alkoholu, maci.
Przed uyciem produktw pszczelich naley skonsultowa si z lekarzem, ze wzgldu na
uczulenie na propolis.
Propolis a choroby ukadu oddechowego
W profilaktyce i leczeniu grypy, zazibie. Szereg bakterii wykazuje wraliwo na dziaanie
propolisu. Propolis hamuje rozwj szczepw bakteryjnych odpornych na dziaanie antybiotykw.
Nalewk z Propolisu: 50g propolisu (rozdrobnionego), zala wiartk (250 ml) rektyfikowanego
spirytusu lub 70 % alkoholem na trzy tygodnie. Odstawiamy w szczelnym naczyniu do ciemnego,
chodnego miejsca i potrzsamy 2 razy dziennie. Nalewk oddzielamy od osadu przez bibu lub gaz.
Otrzyman nalewk przechowywa w szklanej butelce z ciemnego szka, nie duej ni 6 miesicy.
Stosowane s take pukanki do garda, inhalacje, herbatki z miodem, sokiem z cytryny,
rumiankiem dodajemy krople propolisowe. Mona take u grudk propolisu (na paradontoz,
tchawice, zapalenie jamy ustnej).
Dziaanie Propolisu: dziaanie antybiotyczne (hamowanie rozwoju i cakowite zniszczenie bakterii,
grzybw, wirusw i pierwotniakw), dziaanie odnawiajce (odnowa tkanki mikkiej, cznej,

97

chrzstnej, kostnej i zbowej), dziaanie na ukad immunologiczny (regulacja ukadu

immunologicznego (dziaanie immunoregulacyjne), pomaga zabezpieczy organizm przed zakaeniem
drobnoustrojami, dziaanie przeciwnowotworowe (hamowanie rozwoju hodowli tkankowych
nowotworw ludzkich i zwierzcych), dziaanie przeciw utleniajce (wychwytywanie wolnych
rodnikw), dziaanie miejscowo znieczulajce, dziaanie na ukad sercowo-naczyniowy (wzmaganie
akcji serca, regulacja cinienia krwi, uszczelnianie naczy wosowatych), dziaanie na orodkowy
ukad nerwowy (rozkurcz mini gadkich, zmniejszanie ruchliwoci spontanicznej, dziaanie
uspokajajce), pozostae dziaania (hipoglikemiczne, ciotwrcze, ciopdne, ochraniajce tkank
wtrobow, zabezpieczajce przed promieniowaniem jonizujcym).

PYEK KWIATOWY
Pyek kwiatowy ( pierzga to sfermentowany w ulu pyek kwiatowy) stanowi odywk uzupeniajc
diety czowieka. Dziaa wielokierunkowo wzmacniajc organizm i przywracajc jego prawidowe
funkcjonowanie, wspomaga leczenie wielu chorb.

Dziaa wzmacniajco i regenerujco: w okresie rekonwalescencji, w stanach pozawaowych,

w spadku odpornoci, w stanach chronicznego osabienia, w anemii.

Wzmacnia ukad nerwowy: w stanach depresyjnych, w stanach przemczenia psychicznego,

przy intensywnym wysiku intelektualnym, poprawia koncentracje i pami.

Reguluje funkcjonowanie ukadu trawiennego

Dziaa ochronnie i odtruwajco: w chorobach wtroby - wirusowe zapalenie wtroby,

Pyek kwiatowy i mid stanowi podstawowy pokarm pszcz. Pyek pszczeli skada si z substancji
takich jak biako, tuszcze, sole mineralne, witaminy, kwasy organiczne i hormony.
Pyek jest cennym produktem odywczym i leczniczym.
Skad Pyku
Waciwoci odywcze i terapeutyczne pyku wynikaj z bardzo bogatego skadu chemicznego,
zidentyfikowano w nim ponad 250 rnych zwizkw chemicznych. S to: wglowodany, tuszcze (12)
, biaka (32), skadniki mineralne (potas, fosfor, wap, magnez, sd, krzem, mangan, elazo, mied,
cynk, jod, selen i inne), witaminy (A, B1, B2, B3, E, C, B6, PP, P, D, H, B12, kwas foliowy, inozytol,
biotyn, kwas pantotenowy, kwercetyn), rutyna, olejki eteryczne, fitocydy, antybiotyki, hormony,
enzymy (amylaza, inwertaza, fosfatazy i inne), kwasy organiczne (jabkowy, mlekowy, cytrynowy,
winowy, szczawiowy, bursztynowy, i wiele innych), stymulatory wzrostu. Zastosowanie pierzgi jest
analogiczne jak pyku.

98

Czekolada
Napj Bogw

99

Czekolada, napj z czekolady, by ceniony 4000 tysice lat temu przez Majw i Aztekw.
Aztekowie wierzyli i czekolada to dar Boga Mdroci Quetzalcoatl ktry przynis kakao na ziemi w
darze dla czowieka, za co zosta wypdzony z niebios. Tylko bogowie mogli pic czekolad !
Czekolada bya tak ceniona e nasiona suyy jako rodek patniczy np. za 10 nasion mona byo
naby zajca. Za spraw Hiszpanw, czekolada staa si popularna w Europie ju w XVI wieku.
Dopiero w latach 1850 powstaa pierwsza tabliczka czekolady. gdy do tej pory kakao byo podawane
jako napj.
Czekolad otrzymuje si z wyrobw kakaowych i cukrw. Pierwsza czekolada w tabliczkach
powstaa w 1839 r. w Niemczech, wyprodukowana zostaa przez firm Jordan & Timaeus z kakao,
cukru i koziego mleka.
Czekolada ma wysok warto energetyczn 100 gramw tego wyrobu to 500700 kcal.
Skad czekolady: tryptofan, glukoza, kofeina, teobromina, magnez, wap, miedzi, elazo,
witamin: B6, B2, B3, B12, A i E oraz tuszcz rolinny. Spoywanie czekolady zwiksza poziom
endorfin tzw. hormon szczcia, w zwizku z tym poprawia si nastrj i samopoczucie wic ma
dziaanie anty stresowe, anty depresyjne.
Czekolada jest tez uwaana za afrodyzjak poprzez dostarczanie tzw. hormonu mioci,
podnosi cinienia krwi, pobudza organizm, poprawia koncentracje chwilowo wzmacnia organizm.
Najzdrowsza jest czekolada gorzka.
W czekoladzie znajduje si duo jonw magnezu, ktry reguluje prawidowa prace mini,
magnez poprawia koncentracj czyli pomaga w myleniu. Czekolada zawiera zwizki pobudzajce
mzg. rozjania umys.
Holenderscy naukowcy twierdza i osoby, ktre regularnie jedz (albo pij) czarn czekolad,
50 proc. rzadziej umieraj na zawa.
Czekolada jest na stale wpisana w menu astronautw, sportowcw, studentw (przed
egzaminem), posiadaj ja w swoich plecakach alpinici, onierze.
Rodzaje czekolad: czekolada gorzka, (ok. 70% kakaa), czekolada mleczna (do 50% kakaa), biaa
(do 33% masa kakaowego), deserowa (powyej 50% miazgi kakaowej), czekolady owocowe,
bakaliowe, orzechowe oraz czekolady zawierajce mniej ni 35% masy kakaowej, czekolada pitna ( w
proszku).

100

Krlestwo Zi

101

Drogi czytelniku,
Zioolecznictwo datuje si na 6000 lat. Sumerowie, Egipcjanie, Chiczycy, Japoczycy stosowano
preparaty zioowe, Babiloczycy, Asyryjczycy opracowali ponad kilkaset receptur leczniczych.
Medycyna ludowa bya powszechnie stosowana w Indiach. Kada kultura wniosa co nowego
do banku wiedzy, poprzez obserwacje, zakadanie ogrodw z zioami, import cenionych gatunkw rolin.
Pocztkowo wiedza ta bya zarezerwowana dla kapanw, pniej coraz czciej wyodrbnia si profesja
medyka nadwornego. Szlachta w swoich przypaacowych ogrodach i ogrodach powoli przejmowaa
wiedz o zioolecznictwie. Wreszcie wiedza ta stawaa si coraz bardziej powszechna, dostpna we wszystkich
stanach i grupach spoecznych. Duy wpyw na rozwj wiedzy o zioach mieli Grecy, Rzymianie, Arabowie
.
W Europie zioolecznictwo byo nie tylko popularne ale zaczto stosowa precyzyjne katalogowanie zi, przepisw.
Jednym z najsynniejszych dziel to Historia Naturalna skadajce si z 37 woluminw, spisanych
przez synnego Pliniusza Starszego czy np. Herbarz Paracelsusa w okresie Renesansu.
W dobie rozkwitu chrzecijastwa zakony stay si centralnymi orodkami wiedzy wodoleczniczej. Do dzi zakonnicy
zajmuj si zioolecznictwem.
W Polsce plemiona sowiaskie, pierwsze wzmianki o nich datuj si na rok ok.350 p.n.e. gdzie znaleziono w okolicach
Biskupina zioa dietetyczne i lecznicze. Okresem szczeglnego rozwoju wiedzy o zioach to okres gdy zakonnicy
przybywajcy na te tereny z innych czci Europy przywozili ze sob nie tylko wiedz ale nowe zioa,
ktre pniej zadomowiy si na terenie Polski na stale. Od upraw zi leczniczych, ogrodw krlewskich, zakonnych,
botanicznych w XVI, XVII wieku do pierwszych drukowanych herbarzy i encyklopedii w okresie Renesansu
zioolecznictwo stao si dynamiczna dziedzina, propagowana we wszystkich warstwach spoecznych w Polsce.
Wspczesne zioolecznictwo opiera si w duej mierze na wiedzy jaka przekazali nam przodkowie, a rozwj wiedzy
medycznej dodatkowo wzbogaci to dowiadczenie, weryfikujc, uzupeniajc to co ju wiemy na temat rolin leczniczych.
Jednym z wanych osigni pojciowych w kwestii wiadomoci medycznej to Holistyczne podejcie do procesu zdrowia.
Holistyka wyranie wskazuje ze czowiek ze wszystkimi czynnociami stanowi cao, precyzyjny mechanizm I tak naley
pojmowa ludzkie zdrowie, oraz proces leczenia, cise uzaleniony od wielu czynnikw ze sob spjnie poczonych.
Wiemy ju bardzo duo na temat zdrowia, budowy ludzkiego ciaa, substancji czynnych, ktre pomagaj nam zapobiega
chorobom, i te ktre nas lecza, pozostaje jednak pytanie, dlaczego czowiek choruje ?
Sadze ze nie ma odpowiedzi na to pytanie, mona jednak zastosowa pewne uoglnienia. Na ile moemy zapobiega
chorobom i jak to zrobi eby nie chorowa. Tutaj wiedza jest imponujce, cho nadal niekompletna.
Mona zapobiec wielu dolegliwociom, skutecznie uodparnia organizm, minimalizowa moliwo zachorowa.
Dziki tej ksice i wielu innych prac na temat zioolecznictwa, relaksacji, dietetyki, stylu ycia, mona wypracowa
schemat, ktry poszerzy ram komfortu ycia i dobrego samopoczucia.
Na ziemi ronie, jak si szacuje, kilkadziesit tysicy rolin leczniczych, w tym uznanych za lecznicze ok. 2 tysicy. W
Polsce liczba rolin zdrowotnych stosowanych w lecznictwie wynosi ok. 230.
ycz Pastwu zdrowia, sil witalnych na kady dzie ycia,
Marek Mark J. Wagner

102

Aloes Drzewiasty
(sok, miazga z aloesu, preparaty aloesowe, przetwory, syropy, pyny maci)

Ceniony i stosowany od 3000 lat m.in. w Somalii, Grecji i w Rzymie.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Dziaa wzmacniajco,
bakteriobjcze,
przeciwblowe,
przeciwzapalne,
Uodparnia organizm,
regeneruje i pomaga w gojeniu ran.

Aloes jest stosowany w okulistyce, dychawicy oskrzelowej, w nerwicach i dermatologii, w

oparzeniach. Aloes stosuje si zewntrznie i wewntrznie.
Substancji czynne: aloektyna, antranoidy, kwasy organiczne, witaminy rozpuszczalne, sole mineralne,
cynk, magnez, miedz i inne.

...

Any
(napar, przetwory, mieszanki zioowe).

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Dziaa wykrztunie,
przeciwkaszlowy,
przeciwastmatyczny,
moczopdny,
uatwiajcy trawienie.,
rolina przyprawowa, dietetyczna.

Substancje czynne: olejek eteryczny, olej tzw. tusty, flawonoidy, kumaryny, skadniki mineralne,
cukier i inne.

103

Aronia Czarno-owocowa
(owoc, syrop, nalewki, kompot, demy)

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Reguluje I obnia cinienie,

dziaa przeciw zapalnie,
zwiksza odporno organizmu

Substancje czynne: cukry proste, antocyjany, garbniki, kwasy organiczne, flawonoidy, pektyny, sole
mineralne, witamina P, C, B1, B6, E, PP, karoten i inne.

...

Babka Zwyczajna
(odwary, napary, okady, wycig za babki).

Babka Zwyczajna bya wymieniana w staroytnych zielnikach Galena czy Chiskim.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Panaceum na rany,
skaleczenia,
oparzenia,
stoczenia,
Dziaanie wzmacniajce krzepliwo krwi,
dziaa uszczelniajco na naczynia krwionone,
Licie babki dziaaj przeciwzapalnie na bony luzowe jamy ustnej i garda.

Substancje czynne: glikozydy, flawonoidy, zwizki luzowe, kwasy organiczne, garbniki, zwizki
triterpenowe, enzymy, goryczy, witamina C, A, K, sole mineralne, potas i inne.

104

Bazylia Pospolita
(napary, nalewki, wiee licie).

Waciwoci lecznicze byy ju znane w staroytnoci m.in. przez Hipokratesa.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

w kpielach odwieajcych,
reguluje trawienie,
pomaga w schorzeniach nerek I pcherza.
pukania jamy ustnej i garda.
Poprawia trawienie,
bazylia dziaa uspokajajco,
wzmacnia organizm.
Bazylie stosuje si jako przypraw do saatek, kanapek, ziemniakw pure.

Substancje czynne: olejki eteryczne, linalol, eugenol, saponiny, garbniki, flawonoidy, glikozydy,
enzymy, kwasy organiczne, potas, fosfor, magnez, wapn i inne.

...

Bez Czarny
(mieszanki, odwary, napary, sok z owocw)

Bez by stosowany ju w czasach staroytnych.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Dziaanie przeciwgorczkowe,
napotne,
do pukania jamy ustnej I garda,
okadw na wrzody i egzemach.
Bez czarny sprawdza si przy zapaleniu spojwek a take do kpieli kosmetycznych. Bez
czarny sprawdza si przy zapaleniu spojwek a take do kpieli kosmetycznych.

Skadniki czynne: flawonoidy, kwasy fenolowe, kwasy organiczne, olejek, garbniki, triterpeny, sole
mineralne, garbniki, kwasy, glikozydy antocyjanowe, witaminy z grupy B, C, P, A i inne.

105

Borwka Brusznica
(soki, konfitury, kompoty, galaretki, demy)

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Dziaa moczopdnie I odkaajco na drogi moczowe,

przeciwzapalnie,
wzmacnia cianki naczy krwiononych odka I jelit,
owoce borwki reguluj trawienie,
stosuje si na kamice nerkowa,
reumatyzm,
dziaa przeciw biegunkowo,
reguluje przewd pokarmowy.

Substancje czynne: glikozydy fenolowe, garbniki, flawonoidy, kwas ursolowy, kwasy organiczne,
sole mineralne, magnez.

...

Borwka Czernica
( odwary, soki kompoty, konfitury, nalewki pierogi, ciasta)

Znana od redniowiecza w medycynie ludowej.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Obnia poziom cholesterolu,

zmniejsza stenie cukru u osb chorych na cukrzyce.
Posiada waciwoci bakteriobjcze, grzybobjcze, niszczy gronkowce I paciorkowce.
Poprawia zdolno widzenia wieczorem I noc.
Poprawia dziaanie ukadu krenia, przyspiesza gojenie ran.

Substancje czynne: garbniki, procyjanidy, antocyjany, kwas ursolowy, fenolokwasy, kwasy organiczne,
cukry, pektyny, witamina C, z grupy B, karotenoidy, arbutyna, wapn, elazo, siarka, potas, magnez,
mangan, chrome inne.

106

Boe Drzewko Bylica

(wywary, nalewki, jako przyprawa do mies, sosw i do saatek)

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Dziaanie ciopdne, ciotwrcze,

zwiksza wydzielanie soku odkowego I trzustki,
pobudza apetyt,
uatwia trawienie
Dziaa uspokajajco, reguluje dziaanie wtroby i pcherza.

Substancje czynne: kumaryny, flawonoidy (rutyna), garbniki, gorycze, kwasy organiczne, olejek
eteryczne, alkaloid, le mineralne.

...

Bylica Estragon
(przyprawa do drobiu, ryb, saatek, herbatki zioowe)

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Uatwia przemian materii,

pobudza wytwarzanie ci,
reguluje trawienie,
poprawia apetyt.
Stosuje si w diecie bezsolnej jako zamiennik.

Substancje czynne: olejek eteryczny, flawonoidy, zwizki kumarynowe, garbniki, karoten, witamina C,
gorycze, kwasy organiczne, sole mineralne, jod i inne.

107

Czber Ogrodowy
(przyprawa, mieszanki zioowe, zewntrznie, napary)

Znany i ceniony w staroytnoci m.in. w Grecji i Rzymie.

Czsto stosowany przez Benedyktynw od redniowiecza.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

regulujcy trawienie,
zwiksza apetyt,
likwiduje niestrawno,
dziaa uspokajajco I wzmacniajco na okad nerwowy.
Ma silne waciwoci zapachowe i smakowe. Czber jest niezastpiony jako przyprawa
(z tymiankiem).

...

Czosnek Pospolity
(nalewki, do saatek, kanapek, napar, miazga do uytku zewntrznego)

Stosowany i ceniony w staroytnoci m.in. Egipcjanie czosnek by stosowany

do usunicia zmczenia, i w celach leczniczych.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Ma waciwoci antyseptyczne,
usuwa zmczenie,
niszczy drobnoustroje,
dziaanie przeciwmiadycowo,
przeciwwirusowy,
hamuje rozwj bakterii,
skuteczny na grne drogi oddechowe,
przewd pokarmowy,
skuteczny na przezibienia.
stosuje si zewntrznie i jako rodek gojcy i odkaajcy.

Substancje czynne: zwizki flawonoidowe, aminokwasy, zwizki luzowe, saponiny, cukry, witaminy,
olejek, allicyna, zwizki siarkowe, witamina A, B1,B2, PP, C, potas, wapn, magnez, kobalt,
nikiel, chrom i inne.

108

Dziurawiec Zwyczajny
(napar, mieszanki zioowe)

Dziurawiec jest stosowany od niepamitnych czasw. Wspomina o nim w swoim zielniku Hipokrates,
Bock, Paracelsus.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Dziaanie uspokajajce,
regulujce prace wtroby,
okadu pokarmowego,
zapobiegaj tworzeniu si kamieni ciowych,
umierza bl,
na reumatyzm,
wzmacnia naczynia wosowate.

Substancje czynne: zwizki antronoidowe, glikozydy flawonoidowe, kwercetyna, garbniki,

olejek eteryczny, hiperyzyna, kwasy organiczne, cholina, fitosterole, pektyny, kwas askorbinowy,
witamina K, sole mineralne i inne.

...

Fiolek Trjbarwny
(odwary, napary, mieszanki zioowe)

Fiolek by ceniony i stosowany w lecznictwie ludowym od XVI wieku.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

moczopdne,
napotnie,
odtruwajc, pomaga w usuwaniu szkodliwych produktw przemiany materii.
Przeciwreumatyczne
przeciwzapalnie.
Bratek stosuje si w leczeniu miadycy i cukrzycy, dziaa wykrztunie.

Skadniki czynne: flawonoidy, antocyjany, fenolokwasy, karotenoidy, saponiny triterpenowe, cukry,

garbniki, karoten, witamina C, sole mineralne.

109

Gg Jednoszyjkowy
(mieszanki, napar, odwar)

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Zwiksza dopyw krwi w naczyniach wiecowych,

wspomaga dotlenienie minia sercowego,
obnia cinienie ttnicze,
ma korzystny wpyw na naczynia krwionone mzgu.
Gg ma dziaanie uspokajajce,
wzmacniaj prace serca, okadu krenia,
wzmacnia organizm, leczy osabienia.

Substancje czynne: flawonoidy, procyjanidy, fenolokwasy, zwizki triterpenowe, aminy, garbniki,

witamin C I z grupy B, sole mineralne, adenozyn, pektyny i inne.

...

Godzikowiec Wonny
(kompoty, marynaty, nalewki, olejki, przetwory z owocw i warzyw, przyprawa do pieczeni i dziczyzny,
stosuje si do grzanego wina, ponczu, ciast)

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Godzik pobudza trawienie,

antyseptycznie,
przeciwbiegunkowi,
przeciwzapalnie
Godzik jest cennym zioem, ktry powinien znale miejsce w kadej kuchni i apteczce.

Substancje czynne: olejek eteryczny, garbniki, kariofylina, eugenina, kwas oleanolowy, zwizki
luzowe i inne.

110

Gryka Zwyczajna
( pyny, kasza bezglutenowa, pasty lecznicze, wywary)

Gryka jest znana w lecznictwie od 4000 tysicy lat m.in. w Indiach i Chinach
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Uszczelnia naczynia krwionone wosowate zwiksza ich elastyczno,

dziaa moczopdnie, czasami napotnie,
zawiera duo skrobi.
Gryk stosuje si w niedomaganiach takich jak
nadcinienie,
miadyca,
krwawieniach wewntrznych I reumatyzmie.
Niezwykle cenne ziele.
Skadniki czynne: flawonoidy, fenolokwasy, antranoid fagopiryna, sole mineralne.

Jaowiec Pospolity
(olejek eteryczny, nalewki, olejek do nacierania, mieszanki zioowe, napary).

Ronie ponad sto lat, posiada przyjemny balsamiczny zapach, jest cenionym dodatkiem do
potraw, mies i kiebas.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

dziaa moczopdnie,
bakteriobjcze,
ciopdne,
odkaajce,
jaowiec pobudza trawienie,
poprawia dziaanie wtroby.

Skadniki czynne: flawonoidy, garbniki, ywice, gorycze, kwasy organiczne, zwizki mineralne oraz
olejek lotny, eteryczny, ktry jest najwaniejszym skadnikiem roliny.

111

Jarzb Pospolity
(przetwory, mieszanki, wywary, nalewki).

Znany i ceniony w medycynie ludowej staroytnej Grecji.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

rodek regulujcy trawienie,

moczopdnie,
hamujcy krwawienia
stosuje si w leczeniu reumatyzmu
niedomaganiach puc,
przeciwmiadycowo,
moczopdnie (lekko).
Jarzb jest ceniony w
stanach zapalnych nerek,
kamicy moczowej
zaburzeniach krenia,
w nieycie odka i jelit.
jest rolina ozdobna.

Substancje czynne: kwasy organiczne, karotenoidy, garbniki, gorycze, wglowodany, witamina A, C,

antocyjany, kwasy organiczne i inne.

Jemioa Pospolita
(nalewki, wywary, przetwory, mieszanki zioowe)

W staroytnoci uwaana za rolin wyjtkow, mwiono o niej ze jest darem niebios.

Pisa o niej m.in. Pliniusz. Jemiole oddawano jej cze.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Dziaa moczopdnie,
uspokajajco,
obnia cinienie krwi,
reguluje ukad krenia,
zwiksza czstotliwo skurczw serca I rozszerza naczynia,
ma dziaanie immunostymulujce,
wspomaga tworzeniu przeciwcia.

Substancje czynne: glikoproteiny, wiskotoksyny, polisacharydy, alkohole cukrowe, flawonoidy,

fenylopropanoidy, fenolokwasy, kwasy organiczne, aminokwasy, fitosterole, peptydy i inne.
112

Jeyna Fadowana
( odwary, mieszanki, nalewki, napary, przetwory, napj z owocw)

Jeyna ze wzgldu na bogactwo witamin, soli mineralnych bya i jest ceniona w medycynie
ludowej od setek lat.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Dziaa bakteriobjczo,
cigajco,
przeciwzapalnie,
obnia poziom cukru we krwi.
Jeyn stosuje si w
niedomaganiach odka, jelit,
do pukania jamy ustnej I garda,
do przemywania ran.
Jeyna jest rodkiem leczniczym wzmacniajcym.

Garbniki, flawonoidy, triterpeny, kwasy organiczne, witamina A, B1 C, sole mineralne, antocyjany,

karotenoidy, garbniki, pektyny, sole mineralne i inne.

Kalina Koralowa
(przetwory, nalewki, wywary, soki)

Kalina jest ceniona i stosowana w lecznictwie ludowym od setek lat.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

niedomaganiach kobiecych,
ogranicza ryzyko poronienia,
dziaa przeciwzapalnie,
cigajco,
ma dziaanie uspokajajce na system nerwowy,
dziaa przeciwblowo,
jest take stosowana w nadcinieniu.
Substancje czynne: garbniki, flawonoidy, triterpeny, beta-sitosterol, olejek eteryczny, kwas
izowalerianowy, sole mineralne i inne.

113

Kasztanowiec Zwyczajny
(przetwory, mieszanki zioowe, odwary, napary, nalewki)

Kasztanowiec jest ceniony w lecznictwie od setek lat ze wzgldu na szeroka gam substancji
leczniczych.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Uszczelnia cianki naczy wosowatych(krwiononych) ,

przywraca im elastyczno,
przeciwdziaa stanom zapalnym,
usprawnia przepyw krwi w naczyniach ylnych,
zapobiega powstawaniu zakrzepw ylnych,
poprawia ukrwienie skory I narzdw.
Zewntrznie dziaa przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie.
Kasztanowiec stosuje si w obrzmiewaniu koczyn, zaburzeniach w ukrwieniu tkanek,
w blach staww, ramion, mini, ydek
w stanach zapalnych wtroby, klimakterium,
w obrzkach mzgu, krwiakach, ylakach.
zewntrznie jest skuteczny w oparzeniach, odmroeniach.

Substancje czynne: saponiny triterpenowe, flawonoidy, kumaryny, fenolokwasy, leukocyjanidy,

garbniki, skrobie, cukry, karotenoidy, sterole, sole mineralne.

Hibiscus, Ketmia Szczawiowa

(herbaty zioowe, napoje orzewiajce, warzywo, jadalny olej)

Posiada przyjemny kwaskowaty smak. Hibiscus ronie w Afryce, Ameryce rodkowej, Indiach,
Filipinach I wielu innych krajach gdzie wystpuje ciepy i wilgotny klimat.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Hibiscus uatwia trawienie,

jest stosowany w dietetyce w napojach orzewiajcych.

Skadniki czynne: kwasy organiczne, kwas hibiscusowy, barwniki, glikozyd antocyjanowy, hibiscyna,
flawonoidy, sole mineralne i inne.

114

Kminek Zwyczajny
( mieszanki zioowe, nalewka, nalewka wzmacniajca, wywary, olejek kminkowy, napary)

Od setek lat stosowany w medycynie ludowej, a take w sztuce kulinarnej.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Ma dziaanie rozkurczowe na minie jelit,

wzmaga wydzielanie soku odkowego,
przeciwdziaa wzdciom,
posiada waciwoci przeciwbakteryjne I przeciwgrzybiczo.

Substancje czynne: olejek eteryczny, olej tusty, flawonoidy, poliacetyleny, leukoantocyjany, zwizki
biakowe, kwasy organiczne, witamina A, D i inne substancje.

Koper Ogrodowy
(nalewki, likiery, wywary, mieszanki zioowe i niezbdny w kuchni, stosowany w przetworach)

Koper by ju znany i ceniony w Starym Testamencie, koper stosowano w Egipcie i Grecji.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

poprawienie trawienia,
regulacje systemu trawiennego,
popraw dziaania woreczka ciowego,
pobudzajcy apetyt.

Substancje czynne: olejek eteryczny, kumaryny, fenolokwasy, flawonoidy, olej tusty, karoten, sole
mineralne i inne.

115

Koper Woski
(przetwory, mieszanki zioowe, napary, wywary, herbatki, przyprawa, syropy)
Koper woski, czsto nazywany witym zioem, to jedno z najbardziej cenionych rolin leczniczych,
m.in. powszechnie stosowany w Azji, Egipcie i Rzymie.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

poprawia i reguluje trawienie,

do leczenia systemu pokarmowego, oraz jako afrodyzjak.
koper pobudza wydzielanie sokw odkowych,
dziaa leczniczo na grne drogi oddechowe,
przywraca prawidowe dziaanie systemu trawiennego szczeglnie u dzieci i osb w podeszym
wieku.
lecznicze napary s zalecane karmicym matkom.
w Chinach koper stosuje si w leczeniu zatru pokarmowych w blach brzucha, niestrawnoci
a nawet przepuklinach.
Substancje czynne: olejek eteryczny, flawonoidy, olej tusty, biako, sole mineralne i inne.

Kozieradka Pospolita
(przetwory, odwary, przyprawa, mieszanki zioowe)

Uwaana za jedna z najstarszych rolin uprawnych na wiecie. Kozieradka bya stosowana w

staroytnym Egipcie, jako rodek leczniczy i do balsamowania. Zioo byo cenione przez inne
ludy np. w Grecji, Rzymie, Chinach, Indiach i oczywicie w Europie. W swoim zielniku pisaa
o kozieradce w. Hildegarda i Paracelsus.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

posiada waciwoci wykrztune,

przeciwzapalne,
tonizujce,
mlekopdne,
stosowane w zaburzeniach kobiecych,
ujdrnia skore,
ma waciwoci gojce.
Kozieradka reguluje system trawienny, dziaanie wtroby, woreczka ciowego, trzustki.
Kozieradka ma cenna waciwo krwiotwrcza szpiku kostnego,
zwiksza ilo czerwonych krwinek,
ma tendencje do obniania poziomu cukru we krwi, stymuluje wzrost piersi.

Substancje czynne: zwizki luzowe, saponiny steroidowe, flawonoidy, lipidy, sterole, sole mineralne,
olejek eteryczny, witamina PP, cholina, alkaloid trygonelina, zwizki biakowe i inne.
116

Kozek Lekarski (Waleriana)

( wywary, przetwory, mieszanki zioowe, napary, nalewki)

Kozek by cenionym lekarstwem na caym wiecie ju w staroytnej Grecji i w Rzymie

stosowano jako rodek leczniczy. Tumaczenie sowa aciskiego valere to by zdrowym.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

leczenia migren,
koataniu serca,
osabieniu serca,
wzmacnia system nerwowy,
na bezsenno,
drogi moczowe,
agodzi stany nadpobudliwoci.
Kozek lekarski stosuje si w
nerwicach, na upie,
ojotoku,
w kpielach zdrowotnych.

Substancje czynne: irydoidy, olejek eteryczny, mono terpeny, alkaloidy terpenowe, kwasy organiczne,
ywice, gumy, zwizki mineralne i inne.

Lawenda Lekarska
( kpiele, okady, mieszanki, wywary, herbatki, przetwory, maci)

Lawenda jest jest powszechnie uwaana za rolin posiadajca wielka moc posiadajca
wszechstronne dziaanie. Lawenda bya ulubionym zioem w staroytnoci
wrd Grekw I Rzymian.

Lawenda stosuje si w zawrotach gowy,

w niedomaganiach kobiecych,
przyspiesza trawienie,
dziaa zolciopednie,
pobudza krenie,
wzmacnia system nerwowy,
ma dziaanie uspokajajce.
Lawend stosuje si w stanach wyczerpania, osabienia w bezsennoci.

Substancje czynne: olejek eteryczny, garbniki, triterpeny, kumaryny, antocyjany, sole mineralne, kwasy
organiczne i inne.
117

Krwawnik Pospolity
(przetwory, napar, sok, maseczki, w kpielach, mieszankach zioowych)

Krwawnik jest powszechnie uwaany za rolin posiadajca wielka moc o wszechstronnym

dziaaniu. W swoich zielnikach opisywali go Hipokrates, w. Hildegarda.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Krwawnik powstrzymuje krwawienia,

przeciwkrwotoczne,
dziaa zolciopednie,
przeciwzapalnie,
odkaajco,
rozkurczajco.
krwawnik jest skuteczny w zaburzeniach systemu pokarmowego, odka, jelit, w stanach
gorczkowych, przezibieniach.
krwawnik dziaa napotnie,
zwalcza gorczk,
obnia cinienie krwi
I uatwia trawienie
leczy infekcje okadu moczowego,
na rany i ble reumatyczne
w chorobach kobiecych,
leczy schorzenia drg rodnych.
krwawnik pobudza apetyt.

Skadniki czynne: olejek eteryczny, witamin C, zwizki mineralne, garbniki, betain, achilleine,
glikozyd cyjanogenny i inne.

Len Zwyczajny
(olej lniany, okady, przetwory, wywary, napary)

Len ze wzgldu na waciwoci lecznicze jest stosowany w lecznictwie ludowym od setek lat.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Dziaa osaniajco na bony luzowe odka,

przeciwkaszlowo,
stosuje si w leczeniu przewodu pokarmowego,
grnych drg oddechowych
w stanach zapalnych skory,
obnia poziom cukru we krwi,
obnia poziom cholesterolu.

Substancje czynne: luz, witamina E, olej tusty, glikozydy cyjanogenne, biaka, fitosterole, glukozydy,
kwasy organiczne, sole mineralne, zwizki miedzi, kobaltu, cynku, magnezu i elaza, enzymy inne.
118

Lebiodka Pospolita (Oregano)

(przyprawa oregano, napary, olejki, nalewki, przyprawy)

W staroytnych zielnikach wspomina o lebiodce Hipokrates, w. Hildegarda.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Wzmacnia system nerwowy,

w chorobach pucnych
dziaa uspokajajco,
w przezibieniach
w dolegliwociach kobiecych,
pobudza procesy trawienne,
wykrztunie,
bakteriobjczo,
napotnie.
lebiodka leczy take grne drogi oddechowe,
niedomaganiach przewodu pokarmowego, wtroby.

Substancje czynne: olejek eteryczny, seskwiterpeny, flawonoidy, fitosterole, ywice, sole mineralne,
witamina C i inne.

Lipa Drobnolistna
(herbatki, wywary, przetwory, nalewka, maseczki zioowe, okady, w kpielach)

Lipa jest ceniona w medycynie ludowej od niepamitnych czasw.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Lipa dziaa uspokajajco,

przeciwskurczowo,
przeciwgorczkowe,
moczopdnie.
Lip stosuje si profilaktycznie przeciwko miadycy
w nadcinieniu,
leczy przezibienia
w zapaleniach garda I oskrzeli
w chorobach kobiecych.

Substancje czynne: flawonoidy, olejek eteryczny, kwasy organiczne, zwizki luzowe, sole manganu,
triterpeny, pochodne od kwercetyny i inne.
119

Lubczyk Ogrodowy
( przetwory, mieszanki, herbatki zioowe, przyprawy, nalewka)

Cenna rolina lecznicza o intensywnym zapachu. Lubczyk by ceniony w staroytnej Grecji i

Rzymie. W swych zielnikach by opisywany przez Dioskuridesa, i w. Hildegard.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Lubczyk stosuje si jako rodek regulujcy trawienie,

moczopdnie
w dolegliwociach kobiecych.
Uwaa si ze Lubczyk jest afrodyzjakiem, ktry wzmaga popd pciowy,
pobudza dziaanie systemu trawiennego,
dziaa uspokajajco.

Substancje czynne: olejek eteryczny, kwasy organiczne, glukozyd, sole mineralne, skrobia, cukier,
ywice, garbniki i inne.

opian Wikszy
(pyny lecznicze, granulaty lecznicze, odwar, napary)

opian dziaa uspokajajco, moczopdnie, pobudza i reguluje przemian materii. opian jest
skuteczny w hamowaniu rozwoju grzybw dlatego znalaz zastosowanie od najdawniejszych
czasw.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

dziaa przeciwzapalnie,
reguluje system trawienny,
czynnoci wtroby,
nerek, trzustki.
opian zaleca si jako rodek usuwajcy szkodliwe produkty przemiany materii,
opian oczyszcza i wzmacnia wosy
sprawdza si w leczeniu trudno gojcych si ran.
Substancje czynne: zwizki poliacetylenowe, olejek eteryczny, fitosterole,
garbniki, kwasy organiczne, substancje biakowe, sole mineralne i inne.

120

Macierzanka Piaskowa
(napary, herbatki, mieszanki zioowe, w kpielach, olejek, pukanki)
Greckie nazwa thymus oznacza odwany. Macierzanka jest ceniona od tysicy lat w domowych zielnikach. onierze
rzymscy stosowali kpiele z macierzanki aeby doda sobie animuszu.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Skuteczna na dolegliwoci macierzyskie i kobiece,

ma dziaanie wykrztune,
odkaajce,
silnie bakteriobjcze,
przeciwzapalnie,
reguluje dziaanie systemu pokarmowego poprzez wydzielanie soku odkowego.
Macierzanka dziaa grzybobjczy I bakteriobjczo.
Macierzank stosuje si w niedomaganiach kobiecych.

Substancje aktywne: olejek eteryczny, flawonoidy, sole mineralne, kwasy organiczne, saponiny,
garbniki.

Majeranek Ogrodowy
(cenna rolina przyprawowa, w kpielach, olejek, ma, napary, herbatki, okady)
Ju w staroytnoci zielarze znali cenne waciwoci majeranku, wspominaa o nim take w. Hildegarda.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Majeranek skutecznie reguluje system trawienny,

ma dziaanie bakteriobjcze,
zolciopednie,
rozkurczajce
przeciwnerwicowe,
w niedomaganiach astmatycznych w kaszlu.
Majeranek jest skuteczny
w leczeniu trudno gojcych si ranach
chorobach skrnych
na reumatyzm.
Majeranek oczyszcza organizm z toksyn.

Substancje aktywne: olejek eteryczny, sole mineralne, witaminy, garbniki, fenolokwasy, flawonoidy,
kwasy triterpenowe.
121

Mcznica Lekarska
(napary, odwar, mieszanki zioowe)

To cenna i jedna z najskuteczniejszych rolin w leczeniu systemu moczowego.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Mcznica dziaa moczopdnie,

cigajco,
bakteriobjczo.
Mcznica jest skuteczna w leczeniu nerek,
cewki moczowej,
gruczou krokowego.
Mcznica jest skuteczna w leczeniu kamicy moczowej w zakaeniach jelit.

Substancje czynne: glikozydy, sole mineralne, fenolokwasy, garbniki, triterpeny, flawonoidy i inne.

Melisa Lekarska
(herbatki, przyprawa kuchenna, dodatek do napojw owocowych, koktajli, likierw, napary, mieszanki zioowe,
napar, wino melisowe, okady)

W staroytnoci pisa o melisie w swoim zielniku podkrelajc cenne waciwoci leczniczych

zioa sam Hipokrates.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Melisa charakteryzuje si przyjemnym zapachem,

jest ceniona jako rodek uspokajajcy,
nasenny,
ma dziaanie wzmacniajce,
przeciwbakteryjne,
przeciwwirusowe,
Melisa znana jest z tego ze reguluje dziaanie wtroby, obnia cinienie.

Substancje aktywne: olejek eteryczny, sole mineralne, ywice, witamina C, kwasy organiczne, kwas
melisowy, flawonoidy, fenolokwasy i inne cenne zwizki.

122

Mita Pieprzowa
(herbatki, przyprawa do potraw, napojw, win, nalewek, mieszanki zioowe, w kpielach, olejek, napar)
Jedno z najbardziej ulubionych zi w apteczce zielarza w medycynie ludowej.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Mita to zioo o wyjtkowo przyjemnym aromatyzujcym zapachu.

Mita reguluje I poprawia dziaanie systemu trawiennego, wtroby, odka.
Ma tez dziaanie uspokajajce,
nasenne,
odkaajce,
przeciwzapalne,
poprawia dziaanie woreczka ciowego,
stosuje si w kamicy ciowej,
mita reguluje przemian materii, stosuje si w odchudzaniu w grzybicy stop.

Substancje czynne: olejek, estry mentolu, ketony, mono terpeny, garbniki, fenolokwasy, karotenoidy,
sterole, flawonoidy, triterpeny, witamina A,C, sole mineralne i inne.

Miek Wiosenny
(nalewka, proszek)
Od kilkuset lat ceniony i stosowany przez staropolskich zielarzy i mnichw m.in. za to ze goi serce.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Miek to rolina regulujca dziaanie serca poprzez zwikszenie siy skurczu minia
sercowego,
zmniejsza czstotliwo skurczw serca,
ma dziaanie uspokajajce,
stosuje si w nerwicy serca, miadycy naczy krwiononych.
Miek stosowany jest w leczeniu serca, zmian miadycowych, niewydolnoci krenia.
Miek poprzez regulacje pracy serca powoduje ze serce odpoczywa (serce pracuje silniej ale
wolniej).

Substancje czynne: glikozydy nasercowe, zwizki flawonoidowe, alkohol cukrowy, ywica, cholina,
fitosterole, kwasy organiczne i inne.

123

Miorzb Dwuklapowy (Ginkgo Biloba)

(gingko biloba, pyny, syropy, mieszanki)
Jedno z najbardziej cenionych zi na wiecie. Miorzb przeby daleka drog zanim stal si popularny w Europie. Jego
cenne waciwoci byy znane na Dalekim Wschodzie, w Japonii i Chinach. Miorzb jest rolin dugowieczn.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

miorzb wykazuje dobre rezultaty w leczeniu krenia obwodowego krwi,

Usprawnia krenie obwodowe, mzgowe i koczyn dolnych,
miorzb spowalnia proces starzenia si tkanki nerwowej,
poprawia pami,
Miorzb stosuje si w blach i zawrotach gowy,
pomaga leczy osabiony such,
koryguje niedomagania pamici i koncentracji,
miorzb stosuje si w leczeniu depresji.
miorzb jest ceniony w leczeniu miadycy,
stosuje si w leczeniu cukrzycy,
jako rodek przeciwrakowy,
poprawia potencje,

Substancje czynne: laktony, moniterpeny, steroidy, flawonoidy, biflawonoidy, kwasy tuszczowe, lipidy,
kwasy alifatyczne, kwas ginkogolowy, ginon, ginol i inne.

Mniszek Lekarski
(mieszanki zioowe, napar, odwar, wino z korzeni lub kwiatw robi si sok z mniszka, nalewka spirytusowa
wzmacniajca)
Ze wzgldu na cenne flaszowcowaci mniszek lekarski od setek lat ma swoje miejsce w zielnikach ludowych i klasztornych

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Mniszek uatwia I reguluje trawienie,
dziaanie wtroby,
dziaa moczopdnie,
odtruwajc
oczyszcza organizm,
ma dziaanie przeciwcukrzycowe,
zwiksza odporno organizmu.
Mniszek jest stosowany na uszkodzenia skory
w nieytach jamy ustnej.
Mniszek pomaga w leczeniu otyoci ma dziaanie przeciw cukrzycowe.
Substancje czynne: olejek, olejek eteryczny, zwizki seskwiterpenowe, triterpeny, inulina, fitosterole,
kwasy organiczne, garbniki, sole mineralne, flawonoidy, karotenoidy, fenolokwasy,
witamin B, C i inne.
124

Morszczyn Pcherzykowaty
(mieszanki, granulat, kremy nawilajce). Glon znany ze swoich waciwoci leczniczych)
Trudno okreli od kiedy morszczyn by stosowany przez ludy nadmorskie z pnocy. Rolina wystpuje w Oceanie
Atlantyckim, Oceanie Spokojnym, Morzu Pnocnym i w Batyku.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Morszczyn zawiera zwizki jodu,

reguluje dziaanie tarczycy,
zapobiega otyoci,
przyspiesza przemianie materii,
likwiduje zaparcia.
Posiada take dziaanie immunostymulujce,
przeciwdrobnoustrojowe,
stymuluje dziaanie ukadu odpornociowego,
obnia poziom cukru we krwi.
Substancje czynne: sole jodu, sole mineralne, fukoksantyna, zwizki luzowe,
mannitol, polisacharydy i inne.

Nagietek Lekarski
(mieszanki zioowe, odwary, napary, wino nagietkowe, nalewka wzmacniajca)

Nagietek by ju stosowany w antycznej medycynie greckiej, hinduskiej, arabskiej. Nagietek

ma bardzo szerokie zastosowanie lecznicze, jest rolin dekoracyjna, ozdobna.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

substancje czynne przyspieszaj gojenie ran,

dziaa przeciwzapalnie bakteriobjczo,
s wzmianki i nagietek dziaa przeciwnowotworowo.
zewntrznie dziaa przeciwzapalnie, grzybobjczy i bakteriobjczo,
nagietek stymuluje wtrob, wydzielanie ci,
uatwia wydalanie zbdnych produktw przemiany materii,
wzmacnia organizm.
Substancje czynne: saponiny (podobna budowa do korzenia e-sze) i alkohole triterpenowe,
flawonoidy, kumaryny, olek eteryczny, kwasy organiczne, zwizki luzowe, zwizki luzowe,
poliacetyleny polisacharydy, witamina C, sole mineralne i inne.
125

Nasturcja Ogrodowa
(napar, rolinna przyprawa do saatek, pukanki)

Od setek lat nasturcja bya stosowana przez zielarzy, ktrzy cenili jej wyjtkowe waciwoci.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Ma silne dziaanie bakteriobjcze,

stosuje si w leczeniu infekcji skory,
stosowana wewntrznie pomaga w infekcjach i nieytach grnych drg oddechowych
oraz w zakaeniach drg moczowych.
Nasturcja jest take skuteczna jako rodek dezynfekujcy,
w stanach zapalnych drg moczowych,
w schorzeniach wtroby i woreczka ciowego.
Nasturcja pobudza wzrost wosw, i zapobiega wypadaniu wosw.

Substancje czynne: glukozynolaty, olejek, sole mineralne, flawonoidy antocyjany, karotenoidy,

witamina C i inne.

Oliwka Europejska
(olej saatkowy, napar, owoc spoywczy)

Uprawiana od 5500 lat. Spotyka si drzewa oliwne ktre maja prawie 2000 lat.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Skadniki czynne oliwki obnia cinienie krwi,

obnia poziom cukru we krwi,
ma dziaanie moczopdne
I przeciwgorczkowe.
Oliwka ma dziaanie przeciwmiadycowe,
pomaga w leczeniu kamicy ciowej,
nadkwasocie,
oliwka stymuluje dziaanie wtroby i woreczka ciowego.
W lecznictwie stosuje si licie, owoce oliw. Bardzo cenna rolina I jedna z najwaniejszych w
basenie Morza rdziemnomorskiego.
Substancje czynne: sekoirydoidy, flawonoidy, fenylopropanoidy, alkaloidy chinuklidowe,
kwasy nienasycone, oliwa jest bogata w zwizki kwasw i inne.

126

Orzech Woski
( napar, okady na podraniona skore, olej orzechowy)

Waciwoci lecznicze orzecha woskiego byy znane i stosowane

w medycynie staroytnej Grecji i Rzymu.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Substancje czynne maja waciwoci przeciwkrwotoczne,

przeciwzapalnie,
bakterio I grzybobjcze,
obniaj poziom cukru we krwi,
poprawiaj przemian materii,
nieytach odka i jelit,
w stanach zapalnych jamy ustnej.
Substancje czynne: garbniki, wielokwasy, olejek, witamina C, B, P karotenoidy, triterpeny,
leukoantocyjany, sole mineralne.

Ostropest Plamisty
( preparaty zdrowotne, odwar)
Ostropest by znany w staroytnoci, pisaa o wyjtkowych waciwociach zioa w. Hildegarda,
i inni synni zielarze, medycy.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

ostropest ma silne dziaanie regenerujce wtrob

jest stosowany w schorzeniach wtroby i taczce,
ma dziaanie odtruwajce,
pobudza procesy regenerujce wtroby uszkodzonej przez pestycydy,
rodki chemiczne.
Regeneruje i chroni komrki wtroby.
Ostropest stosuje si w leczeniu marskoci wtroby,
przewlekym zapaleniu wtroby,
skuteczny w krwawieniach wewntrznych i organw kobiecych.
Ostropest wzmacnia ciany naczy krwiononych.

Substancje aktywne: flawonolignany, olejek lotny, flawonoidy, aminy biogenne, zwizki luzowe,
kwasy organiczne, witamina C, K, garbniki, sole mineralne, fitosterole, tuszcze i inne.

127

Ostreczka Polna
( napary zewntrzne)

W lecznictwie ludowym ostreczka bya doceniana i powszechnie stosowana jako rodek regulujcy
system trawienny.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

przeciwpasozytniczym ( pchy, wszy),

naturalny rodek skuteczniejszy od chabru bawatka.
Substancje czynne: alkaloidy diterpenowe, flawonoidy, antocyjany, kwasy organiczne,
sole mineralne i inne.

Owies Zwyczajny
(herbatki zioowe, patki owsiane, kleik z patkw, nalewka, odwary, napary, w kpielach wzmacniajcych)
Owies, cho czsto niedoceniany, od setek lat stosuj zielarze w medycynie ludowej.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Uwaany za rodek odmadzajcy,

zwikszajcy popd pciowy,
przeciwdziaa przedwczesnemu starzeniu si organizmu.
Owies aktywizuje hormony,
wzmacnia ukad nerwowy
antydepresyjnie,
przyspiesza gojenie,
przeciwblowo,
uatwia przemian materii,
obnia poziom cholesterolu,
reguluje dziaanie systemu pokarmowego.
Czynniki aktywne owsa maja dziaanie wzmacniajce okadu nerwowego,
zapobiegaj uszkodzeniu komrek wtroby.
Owies jest bogaty w mikro i makroelementy polepsza dziaanie
narzdw wewntrznych, naczy krwiononych, skory, wosw, koci I paznokci,
owies utrudnia powstawaniu kamieni moczowych,
ogranicza wahanie nastroju
skuteczny w chorobach skrnych, artretyzmie.

Substancje czynne: skrobia, polisacharydy, celuloza, biaka, aminokwasy, lipoproteiny, sterole,

peptydy, kwasy tuszczowe, witaminy, B, B1, B2, B6, E, saponiny, kwas pantotenowy, kwas fitynowy,
sole mineralne i inne.
128

Perz Waciwy
(mieszanki zioowe, herbatka, odwar, pasta)

Perz by ceniony i stosowany ju w staroytnoci m.in. w Grecji w Chinach jako rodek leczniczy,
dietetyczny a nawet to produkcji materacy.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Ma dziaanie moczopdne,
przeciwzapalne,
bakteriobjcze,
czyci krew poprzez usuwanie toksyn z krwi,
obnia poziom cholesterolu we krwi I tuszczy.
Perz ma dziaanie antybiotyczne,
przeciwcukrzycowe, gojce.

Substancje czynne: polifruktany, krzemionka, zwizki mineralne, zwizki luzowe, witaminy A, B, C,

glikozyd, pektyny, olejek eteryczny, kwasy organiczne, alkohole cukrowe i inne.

Pokrzywa Zwyczajna
(herbatki, soki, mieszanki zioowe, pasta zioowa, pukanki, odwar, mieszanki kpielowe)

Zana i bardzo ceniona rolina w staroytnoci. Pisa o niej w swoim zielniku Hipokrates
i Pliniusz.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Ma dziaanie wzmacniajce,
przeciwkrwotoczne,
rozkurczowo,
przeciwcukrzycowo,
przeciwzapalnie,
przeciw anemicznie,
poprawia przemian materii,
stymuluje wytwarzanie enzymw trzustki.
Pokrzywa ma korzystne dziaanie na produkcje czerwonych krwinek i hemoglobiny.

Substancje czynne: barwniki, witamin C, K, B, B1, B2, B6, aminy, garbniki, flawonoidy, kwasy
organiczne, karotenoidy, wapn, magnez, elazo, potas, krzem, fosfor, jod, siarka, lipidy, sterole, kwasy
organiczne, sole mineralne.

129

Porzeczka Czarna
(herbatki, soki, nalewki, napary, odwary)
Zielarze w medycynie ludowej redniowiecza czsto sigali po porzeczk, znali i cenili cenne lecznicze waciwoci
roliny. Dzi porzeczka jest w rwnym stopniu popularna.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

poprawia krenie I czynno serca

dziaa cigajco na bon luzow odka I jelit (garbniki)
usuwa wolne rodniki (toksyny)
pomaga w leczeniu nerek, drg moczowych, odka I jelit
w leczeniu schorze reumatycznych
do pukania jamy ustnej I garda
w kamicy nerkowej
owrzodzenia przewodu pokarmowego
zwiksza odporno organizmu na zakaenia
pomaga w leczeniu miadycy gdy zawiera pektyny.

Substancje lecznicze: flawonoidy, olejek eteryczny, garbniki, pektyny, kwasy organiczne, bor, potas,
elazo, witaminy z grupy B, witamin C, P, K, barwniki antocyjanowe, kwas cytrynowy,
cyjanidy, delfinidy i inne.

Prawolaz Lekarski
(syropy, mieszanki zioowe, napary, odwary, nalewka, kompresy na oczy)

Prawolaz stosowali Egipcjanie, Syryjczycy, opisywali go w swych zielnikach Hipokrates, Pitagoras,

Platon i Wirgiliusz. Prawolaz by wspominany w Biblii, w zielnikach Chiskich i Arabskich.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

lek przeciwkaszlowy
dziaanie zmikczajce
dziaanie osaniajce w stanach zapalnych garda, krtani I przewodu pokarmowego
stosuje si w trudnociach oddawania moczu,
prawolaz wykazuje waciwoci synergetyczne w poczeniu z innymi zioami.

Substancje czynne: dua ilo substancji luzowych, witamina C, sole mineralne, karoten, pektyny,
skrobia, sacharoza, asparagina, betaina, kobalt, miedz, cynk, mangan, bor, molibden,
elazo, flawonoidy i inne.
130

Poziomka Pospolita
(owoce, sok, mieszanki zioowe, okady, maseczki kosmetyczne, napary, odwar)

Poziomk znano i ceniono w staroytnoci za jej waciwoci lecznicze, dietetyczne,

kosmetyczne.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

dziaanie moczopdne
przeciwbiegunkowe
przeciwzapalne
reguluje przemian materii
pomaga w leczeniu miadycy naczy I nadcinienia
w kamienicy nerkowej I pcherzowej
leczy biegunki
okady na rany
w pukaniach jamy ustnej
dziaanie niewitaminizujce, odywcze,
odtruwa I czyci krew
poziomki stosuje si w niedoborze elaza
do agodzenia poparze sonecznych
rodek wspomagajcy ukad krenia i serce.

Skadniki czynne: garbniki, kwasy fenolowe, flawonoidy, kwasy askorbinowy, witamin C, B1, B2, B6,
K, PP, sole mineralne, olejek eteryczny, antocyjany, karotenoidy, pektyny, cukry, kwas salicylowy,
kwas askorbinowy, elazo, fosfor, wapn, potas, jod, brom.

Rauwolfia Wowa
(proszek z korzenia)

Znana i ceniona od tysicy lat m.in. w Indiach gdzie znajdowaa zastosowanie od 3000 lat.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Obnia powoli cinienie ttnicze krwi

zwalnia akcje serca
rozszerza naczynia krwionone
zmniejszaj napicie jelit
dziaa uspokajajco
stosuje si w niedomaganiach neurologicznych, migotaniu rytmu serca.

Substancje czynne: dua ilo alkaloidw, wapn, magnez, kwasy tuszczowe, fitosterole, rezerpina,
rescynamina, dezerpidyna i inne.
131

Rdest Ptasi
(mieszanki zioowe, odwar, napar, pukanki)

Rdest by powszechnie stosowany w staroytnej Grecji, w redniowieczu by opisywany przez

zielarzy m.in. Bocka.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Dziaa moczopdnie,
zapobiega kamicy moczowej,
wykazuje dziaanie przeciwzapalne,
przeciwkrwotoczne,
reguluje przemian materii
wykazuje tzw. dziaanie czyszczce krew.
Substancje czynne: krzemionka, flawonoidy, fenolokwasy, karoten, garbniki, cukry i inne.

Rozmaryn Lekarski
(olejek, napar, nalewka, pukanki do wosw)

Rolina lecznicza i kultowa znana w staroytnoci.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

dziaa rozkurczowo
moczopdnie
zolciopednie
antyseptycznie
wiatropdnie
pobudza krenie krwi
rozszerza naczynia krwionone
reguluje ukad trawienny poprzez wzmaga wydzielanie soku odkowego
dziaa uspokajajco
wzmacnia system nerwowy
dziaanie bakteriobjcze
stymuluje dziaanie wtroby
Rozmaryn stosuje si w leczeniu
depresji
osabieniu, blach gowy
rwy kulszowej
pomaga w leczeniu ysienia
Substancje czynne: olejek lotny, kwas rozmarynowy, saponiny, fitosterole, ywice, gorycze,
flawonoidy, garbniki i inne.
132

Ra Dzika
(owoc, mieszanki zioowe, odwar, napar, nalewka, wino rane, olejek)

Znana i ceniona od tysicy lat, jako rolina dietetyczna w czasach pierwotnych. W swych
zielnikach wspominali o ry Hipokrates i Dioskurides
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

bardzo bogate rdo witaminy C

dziaa wzmacniajco
przeciwskurczowo
moczopdnie
zolciopednie
przeciwzapalnie
przeciwszkorbutowi
wzmacnia serce.

Substancje czynne: witamina C, B1, B2, E, K, P, flawonoidy, karotenoidy, kwasy organiczne, garbniki,
pektyny, ksantofile, sole mineralne, olejek eteryczny, antocyjany i inne.

Rumianek Pospolity
(likiery, kosmetyki, herbatki, napary, maci, olejek, mieszanki zioowe, pyn doustny, granulaty)

Jeden z najstarszych zi leczniczych na wiecie. Rumianek by opisywany w zielniku m.in.

przez Dioskuridesa. Rolina posiadajca wile cennych waciwoci leczniczych.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

dziaanie przeciwzapalne
odkaajce
przeciwalergicznie
przeciwskurczowo
uspokajajco
przeczyszczajco
pomocny w gojeniu ran
przeciwbakteryjnie
leczy trdzik.

Substancje czynne: olejek eteryczny, sole mineralne, witamina C, kumaryny, cholina, zwizki luzowe,
flawonoidy, alfa bisabolol.
133

Ruta Zwyczajna
(herbatki, napary, olejek, wdki, likiery)

Rolina lecznicza i przyprawowa, a nawet uwaana jako afrodyzjak.

Rut stosowano jako rolin lecznicza i przyprawowa ju w staroytnoci.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Dziaanie ciopdne
przeciwskurczowo
przeciwkaszlowo
bakteriobjczo
przeciwrobacznie
obnia podwyszone cinienie krwi
uszczelnia ciany naczy krwiononych
Leczy stany skurczowe odka i jelit,
pcherzyka ciowego, przewodw ciowych I moczowych
ruta pomocna jest w leczeniu miadycy
nadcinienia
leczy bielactwo
uszczyc
reguluje prace wtroby
Ziele ruty nie stosuje si w ciy.

Substancje czynne: alkaloidy, sole mineralne, witamina C, olejek eteryczny, kwasy organiczne,
flawonoidy i inne.

134

Rzepik Pospolity
(granulat, napar, odwary)

Rolina niezwykle ceniona od tysicy lat. W swych zielnikach opisywali rzepik m.in.
Dioskurides, Galen, w. Hildegarda, Paracelsus.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

odkaajce
przeciwzapalne
moczopdnie
wzmacnia bon luzowa
przeciwbiegunkowo
reguluje poziom flory bakteryjnej
agodzi stany zapalne przewodu pokarmowego
reguluje przemian materii, trawienie
reguluje metabolizm wtroby
rzepik stosuje si rany jako okady
leczy rany, wrzody,
siniaki
zwichnicia,
pleniawki, wypryski, egzem
stany zapalne jamy ustnej
spojwki
narzdy kobiece
w niedomaganiach kamicy nerkowej
zapalenie pcherza
Rzepik jest stosowana przez niektrych zielarzy w kuracjach nowotworowych.

Substancje czynne: garbniki, flawonoidy, krzemionk, zwizki mineralne, witamin B3, C, K, PP,
cholin, kwasy organiczne, leukocyjanidy, fitosterole, triterpeny i inne.

135

Rzodkiew Czarna
(sok, saatki z korzeni, preparaty zioowe)

Doceniana ju w staroytnej Japonii i Chinach (XI p.n.e.).

Herodot opisuje i rzodkiew bya stosowana w diecie dla robotnikw budujcych
piramidy 3000 lat p.n.e.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

w leczeniu stanw zapalnych wtroby

reguluje dziaanie wtroby i woreczka ciowego
zastoju ci
leczy dolegliwoci odkowe
w zapaleniach grnych drg oddechowych
kamice moczowa
niedokrwisto
zapalenia korzonkw
uatwia procesy trawienia
ma dziaanie przeciwbakteryjne,
rzodkiew jest take stosowana jako rodek wzmacniajcy, dostarcza wiele witamin, soli
mineralnych oraz mikroelementw.

Substancje czynne: glikozydy gorczyczne, olejki gorczyczne, rafanina, rafanol, potas, elazo, wapn,
magnez, siarka, fosfor, witamina C, B1, B2, PP, cukry i inne.

136

Seler Zwyczajny
(herbatki zioowe, odwar, napar, sok, surwki, olejek eteryczny, cenna przyprawa do potraw)

Znany i ceniony w Egipcie, Grecji i Rzymie jako rolina uytkowa, lecznicza a nawet obrzdowa
symbolizujca szczcie i pomylno.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

moczopdnie
leczy zapalenie nerek
reguluje przemian materii, trawienie
ma dziaanie wzmacniajce organizm, pobudzajco
wzmacnia system nerwowy
rozkurczajco
seler stosuje si jako przypraw u cukrzykw (podobne dziaanie do insuliny)
seler jest pomocny w leczeniu kamicy moczowej
posiada dziaanie przeciwreumatyczne
stosuje si w leczeniu artretyzmu I zapalenia staww
wzmacnia i dodaje wigoru
seler jest skuteczny w leczeniu otyoci.

Substancje czynne: olejek eteryczny, ftalidy, furanokumaryny, flawonoidy, fenolokwasy, sterole,

witamina C, B1, B2, PP, C, aminokwasy, glikozyd, karoten, fosfor, elazo, potas, wapn, magnez, cynk,
kumaryny, poliacetyleny, zwizki luzowe, polisacharydy, mannitol i inne.

137

Serdecznik Pospolity
( mieszanki, preparaty lecznicze, granulaty zioowe, napar, odwar)

Znany i ceniony w staroytnoci, opisywany m.in. w zielniku Dioskuridesa i Teofrasta,

a w redniowieczu przez Fuchsa.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

lecznicze dziaanie ukadu krenia i serce

rodek przeciwskurczowy
wykrztuny
posiada dziaanie uspokajajce
stosowany w niedomaganiach kobiecych
obnia cinienie krwi
zwalnia akcje serca
pobudza wydolno minia sercowego
serdecznik stosuje si pomocniczo w leczeniu w nadczynnoci tarczycy
w niedomaganiach wiecowych I nadcinienia
stosowany jako suplement dla pan w okresie menopauzy
uatwia zasypianie
dziaa odprajco, relaksacyjnie.

Substancje czynne: irydoidy, potas, wapn, krzem, sd, antocyjany, kwasy organiczne, ywice,
flawonoidy, leokardyna, kwasy triterpenowe, aminy, glikozydy nasercowe, zwizki azotowe, alkaloidy,
leonuryna, stachydryna, betonicyna, furycyna, olejek eteryczny, sitosterole, garbniki i inne.

138

Skrzyp Polny
(herbatki, wywary, mieszanki zioowe, odwary, napary, kpiele, granulaty, pasty)

Znane i cenione zioo w staroytnoci, szczegowo opisane przez Dioskuridesa, Pliniusza Starszego, a
pniej zainteresowa si skrzypem Paracelsus i Avicenna, We Francji jest klasyfikowany jako jedna z
20 rolin o wyjtkowych waciwociach leczniczych.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

Leczy niedomagania drg moczowych

w leczeniu krwotokw
skuteczny rodek przeciw wypadaniu wosw
dziaa moczopdnie
wzmacnia organizm
uszczelnia naczynia krwionone
ma dziaanie krwiotwrcze
pobudza przemian materii
przeciwdziaa reumatyzmowi
przyspiesza gojenie
ma dziaanie odtruwajce
przeciwbakteryjne i przeciw zapalne
pobudza powstawanie hemoglobiny

Skrzyp posiada sole mineralne, m.in. krzem, potas, kwasy organiczne, witamin C, saponin, garbniki,
fitosterole, karotenoidy, garbniki, ywice i wiele innych cennych substancji czynnych.

139

Sonecznik Zwyczajny
(olej, napary, odwary, dodatek dietetyczny)

Sonecznik jest znany i stosowany w lecznictwie od ponad 3000 lat.

Tumaczenie z jzyka aciskiego oznacza kwiat soca (Heliantus)
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

sonecznik wykazuje dziaanie przeciwgorczkowe

reguluje proces trawienie poprzez wydzielanie sokw odkowych
zewntrznie przyspiesza gojenie ran i siniakw
stosuje si w leczeniu trudno gojcych si ran
agodzi stany zapalne skory
obnia poziom cholesterolu (olej)
zapobiega powstawaniu miadycy

Sonecznikowy olej podgrzewany traci cenne substancje.

Sonecznik zawiera alkohole triterpenowe, glikozydy, pektyny, cholin, ksantofil, betaina, biaka,
witamin E, karotenoidy, pektyny, olejek, kwasy organiczne, kwasy tuszczowe, kwasy nienasycone, ,
steroidy, sole mineralne, i wiele innych substancji czynnych.

Soja Owosiona
(maczka, sos sojowy, mleko sojowe, sery)

Soja od wiekw znalaza zastosowanie w medycynie ludowej i jako rolina dietetyczna. Wspczesna
nauka potwierdza cenne waciwoci lecznicze soi.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

obnia poziom cholesterolu

obnia poziom lipidw we krwi
stosowana w profilaktyce jako rodek przeciw miadycowy
pomaga w leczeniu pamici, nadpobudliwoci i osabionej koncentracji
Soja jest jest bogatym rdem biaka, oleju, kwasw tuszczowych, witaminy A, E, B1,
B2, PP, E, enzymy, wglowodany, lecytyna, bonnik, nienasycone kwasy tuszczowe,
sole mineralne i wiele innych.

140

Sosna Zwyczajna
(herbatka, olejki eteryczne, odwary, pasty, syrop, myda, maci, syropy)

Sosn ceniono i stosowano od setek lat w medycynie ludowej ze wzgldu na lecznicze waciwoci
sosny, ale take za wyjtkowo przyjemny i odwieajcy zapach.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

odkaajce
wykrztune
moczopdne
przeciwbiegunkowy
bakteriobjczo
rozkurczajco
rozgrzewajco (miejscowo)
leczy nieyt grnych drg oddechowych
agodzi ble reumatyczne
bakteriobjcze
odkaajce
przeciwgrzybiczne
Substancje czynne: olejek (alfa i beta), limonen, borneol, sole mineralne, witamina C, cukry,
substancje woskowe, flawonoidy, kwasy ywiczne i inne.

Stokrotka Pospolita
(herbatki, napary, okady, mieszanki zioowe)

W medycynie ludowej stosuje si stokrotk od setek lat jako napj orzewiajcy, a przede wszystkim
jako zioo oczyszczajce krew.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

rodek przeciwgorczkowy
pomaga w leczeniu I hamowaniu krwawie
ma dziaanie przeciwzapalnie I cigajco
reguluje dziaanie wtroby
przyspiesza gojenie ran
uszczelnia naczy krwiononych (wosowatych)
w leczeniu jelit
w leczeniu nerek
rodek higieny osobistej

Stokrotka zawiera m.in. olejek, garbniki, flawonoidy, zwizki luzowe, kwasy organiczne (jabkowy,
winowy), antocyjany, sole mineralne, saponiny i inne.
141

Szawia Lekarska
(mieszanki, preparaty zioowe, odzywki, pukanki, napary, nalewki, wino szawiowe, przyprawa)

Salvere (ac) oznacza by w dobrym zdrowiu. Szawia bya ju znana w czasach antycznych
w redniowieczu wspominaa o niej w swoim zielniku w. Hildegarda.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

dziaanie przeciwzapalne
antyseptyczne
grzybobjcze
rozkurczowo
zolciopednie
zapobiega cukrzycy
moczopdnie
uspokajajco
reguluje trawienie
posiada waciwoci regulacji flory bakteryjnej
zalecana w stanach zapalnych jamy ustnej, dzise,
przyspiesza gojenie si ran

Czynne substancje szalwi to olejek eteryczny, garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne, witaminy B1, P,
C, karoten, sole mineralne, zwizki ywicowe, pinen, kamfora, karoten,
borneol i pochodne, saponiny, triterpeny i inne.

142

Szanta Zwyczajna
(mieszanki zioowe i zdrowotne, granulat, napar)

Szanta bya ceniona i stosowana w medycynie ludowej od tysicy lat, opisa

ja w swym zielniku Hipokrates.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

reguluje trawienie
waciwoci wykrztune
zioo stosowane w w leczeniu garda
dziaa przeciwskurczowe
reguluje prace woreczka ciowego
waciwoci gojce
przeciwzapalne
bakteriobjcze
reguluje dziaanie wtroby
szanta stosowana jest w dychawicy oskrzelowej w nieycie garda i oskrzeli
pomaga w leczeniu koatania serca
stosowana jest u osb starszych w dolegliwociach miadycowych.
Szanta Zwyczajna posiada cenne skadniki czynne takie jak: garbniki, marubine, olejek
eteryczny, kwasy organiczne, sole mineralne, cholin, zwizki luzowe, cukry i inne.

143

Szczaw Lancetowaty
(odwar, okady, )

Od tysicy lat szczawiowi przypisywano lecznicze dziaanie.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

dziaanie przeciwbakteryjne
ciopdne
reguluje przemian materii I wydalania
dziaa przeczyszczajco na jelita, stosuje si w zaparciach
ma dziaanie tzw. oczyszczajce krew
stosuje si w leczeniu ran
pomaga w leczeniu uszczycy
w niedomaganiach kobiecych
zwizki elaza s pomocne w leczeniu niedokrwistoci
Substancje czynne: garbniki, sole mineralne, emo dyna, kwas chryzofanowy, zwizki elaza,
kwas szczawiowy, zwizki ywicowe i inne.

wietlik Lakowy
(odwary, do zaparzania napary z ziela stosuje si zewntrznie)

wietlik jest ceniony w medycynie ludowej od setek lat. Czsto by opisywany herbarzach m.in. przez
Paracelsusa, Bocka.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

wykazuje dziaanie przeciwzapalne,

bakteriobjcze,
cigajce,
powszechnie stosowany w stanach zapalnych oczu
agodzi pieczenie oczu
zawieniu
w leczeniu jczmienia
wietlik stosuje si w leczeniu zapalenia spojwek i powiek
zioo ma take zastosowanie w leczeniu nadwraliwoci na wiato

Substancje czynne to m.in. kwasy fenolowe, garbniki, olejek eteryczny, zwizki ywicowe, miedz,
magnez, glikozydy irydoidowe i inne.

144

Tasznik Pospolity
(napar, macerat, preparaty zioowe)

Jedna z najbardziej cenionych zi m.in. w Chinach, opisywany w zielniku szen-szunga

a take w herbarzu Hipokratesa.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

dziaanie przeciwkrwotoczne
moczopdnie
odkaajco
stosuje si w leczeniu krwawie przewodu pokarmowego,
leczy krwawienie z nosa
pobudza skurcze macicy
stosowany w niedomaganiach kobiecych
znajduje zastosowanie w leczeniu ran, wrzodw, odleyn.

Niektre substancje czynne: aminokwasy, aminy biogenne, flawonoidy, fenolokwasy, witamina C,

garbniki, olejek eteryczny, ywice, sole mineralne i inne.

Tatarak Zwyczajny
(mieszanki zdrowotne, pukanki, w szamponach, granulaty, napary, odwary)

Przywieziony do Polski w czasie najazdw Tatarskich, ktrzy stosowali zioo do celw leczniczych
oraz jako rodek do uzdatniania wody, dlatego tez nasi nazw potoczna ziele Tatarskie.
Znany w medycynie od niemal 3000 tysicy lat, m.in. w Chinach, mona take znale wzmianki w
pismach hinduskich i perskich.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

przeciwzapalne,
reguluje dziaanie przewodu pokarmowego, w nieytach odka,
pobudza wydzielanie sokw trawiennych,
stymuluje dziaanie gruczow wewntrznych,
dziaa krwiotwrczo,
uspokajajco,
goi wrzody,
poprawia dziaanie woreczka ciowego,
przeciwblowe,
bakteriobjczo i przeciwzapalnie na skore gowy
czsto stosowany jako pukanki jamy ustnej i garda

Substancje czynne: olejek eteryczny, terpeny, garbniki, cholina, skrobia, zwizki luzowe, skrobia,
witamina C, kwasy organiczne, sole mineralne i inne.
145

Topola Czarna
(odwary, mieszanki zioowe)

W staroytnoci rolina kultowa, w redniowieczu topola znalaza zastosowanie

lecznicze we Woszech pisze o niej w swoim herbarzu Matthiolus.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

lek przeciwzapalny,
preparat gojcy,
dziaanie przeciwgorczkowe,
napotne
dziaanie moczopdne
dziaanie pobudzajce czynnoci okadu odpornociowego
immunostymulujce fenolokwasy
uszczelnia naczynia ylne
Substancje czynne: glikozydy fenolowe, fenolokwasy, garbniki, flawonoidy, olejek eteryczny,
woski, sole mineralne i inne.

146

Tymianek Pospolity
(aromatyczna przyprawa, mieszanki lekarskie, ekstrakt, draetki, pukanki, odzywki do wosw, pyny lecznicze, napar,
kpiele)

Tymianek (ac. thymus, odwany) by cenionym zioem w medycynie staroytnej. Legionici Rzymscy
stosowali napary i kpiele z tymianku. Natomiast Egipcjanie stosowali tymianek do balsamowania.
O tymianku wspomina w swoim zielniku Syreniusz, a take w. Hildegarda.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

stosowany w przezibieniach,
wykrztune,
ciotwrcze,
przeciwbakteryjne, grzybobjcze m.in. jamy ustnej,
rozkurczowe, uatwia odkrztuszanie,
uspokajajce,
reguluje trawienie,
dziaa wzmacniajco,
wspomaga regulacje trzustki,
przeciwdrobnoustrojowe,
dezynfekujc
wykazuje silne dziaanie synergiczne ( czenie z innymi zioami),
goi rany.
Olejek eteryczny, flawonoidy, garbniki, fenolokwasy, triterpeny, witamina B i C,
lit, glin, gorycze, saponiny.

Uczep Trjlistkowy
(kpiele, napar)

Stosowany powszechnie w medycynie ludowej.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

dziaanie tzw. czyszczce krew,

pomocny w gojeniu ran,
moczopdnie,
napotnie,
wykazuje waciwoci w leczeniu zapalenia skory i innych niedomaganiach skory,
pomaga w usuwaniu syntetycznych szkodliwych produktw przemiany materii.
Skadniki czynne zioa: olejek, garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne, kwasy, karoten,
sole mineralne, suy i inne.
147

Wawrzyn Szlachetny
(li laurowy (bobkowy), przyprawa kuchenna, rodek aromatyczny, olej, olejek, nalewki, esencje)

W staroytnoci postrzegany jako symbol siy, sawy, zwycistwa,

symbol doskonaoci, mdroci i chway. Wszyscy syszeli o wiecu laurowym. Wawrzyn spenia role
kultowa, by ceniony jako rolina lecznicza. W redniowieczu studenci byli honorowani gazkami
wawrzynu. Sowo laureat ma swoje pochodzenie od wawrzynu, licia laurowego czyli laurus nobilis
w jzyku aciskim.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

wzmaga apetyt,
stosowany w blach reumatycznych,
stosowany do aromatyzowania wdek i likierw,
wspomaga leczenie przy zapaleniu bon luzowych okrnicy
skuteczny w leczeniu przezibie,
do pukania garda,
stosuje si jako lek umierzajcy bl.

Skadniki czynne: olejek, olej, cyneol, pinen, felandren, geraniol, linanol, garbniki, skrobia, terpeny,
eugenol, glicerydy, cukry, skrobia, kwas laurynowy, kwas palmitynowy,
kwas olejowy, kwas linolowy i inne.

Verbena Pospolita
(preparaty zdrowotne, suszone ziele)

Verbena bya znana I ceniona w staroytnoci, pisa o niej w swym herbarzu Hipokrates,
w. Hildegarda i Paracelsus.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

bakteriobjcze,
moczopdnie,
mlekopdne
jako rodek wykrztuny,
w leczeniu grnych drg oddechowych,
w kamicy moczowej i ciowej,
w zaburzeniach krenia mzgowego.
Skadniki czynne: glikozydy irydoidowe, zwizki polifenolowe, olejek i inne.

148

Winorol Waciwa
(wino, przetwory owocowe, olej jadalny, octu winnego, alkohol etylowy, preparaty zdrowotne)

Winorol od niepamitnych czasw jest stosowana w medycynie ludowej.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

przyspiesza gojenie ran,

dziaanie wzmacniajce,
bakteriobjcze,
dziaanie pobudzajce,
wzmacniajce,
reguluje trawienie,
w blach miniowych,
w nadkwanoci,
dziaanie lekko przeczyszczajce,
moczopdnie,
Skadniki czynne winoroli: glukoza, fruktoza, kwasy organiczne, sole mineralne, zwizki
polifenolowe, garbniki, kwasy organiczne, witaminy A, B1, B2, C, antocyjany, karoten.

Wrzos Zwyczajny
(napar, przetwory z kwiatu, mieszanki zdrowotne)

Od niepamitnych czasw wrzos by i jest stosowany w lecznictwie ludowym.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

ma dziaanie uspokajajce,
pomaga w bezsennoci,
przeciwbakteryjnie,
odkaa drogi moczowe, dziaa moczopdnie,
reguluje system trawienny, wzmaga wydzielaniu sokw trawiennych,
pomaga w leczeniu gruczou krokowego,
w leczeniu niedomaga wtroby,
w leczeniu artretyzmu,
pomaga w leczeniu cukrzycy,
w niedomaganiach kobiecych,

Skadniki czynne: zwizki polifenolowe, procyjanidy, garbniki, fonolokwasy, glikozydy, olejek,

substancje gorzkie, krzem, potas, i inne.
149

Zocie Dalmatyski
(proszek, ekstrakty)
Zocie od setek lat by stosowany w medycynie ludowej.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

naturalny preparat owadobjczy i przeciw owsikowy,

z ekstraktu stosuje si do obrek dla psw I kotw (pasoytnicze),
rda wskazuj na brak toksycznoci.
Substancje czynne: zwizki estrowe pyretryn, olejek eteryczny, glikozydy i inne zwizki.

Zen Szen
(ekstrakty, proszek, kapsuki)

Ginseng, e-sze ( tumaczenie z j. chiskiego to czowiek-korze), stosowany w w medycynie

Orientalnej od 5000 lat. e-sze ronie bardzo powoli (od 5 do 8 lat), jest okoo 10 gatunkw zioa, I
tylko niektre posiadaj te same waciwoci co e-sze piciolistny i Japoski. W XIX w. cena zioa
przekraczaa osiemnacie razy cen zota.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

poprawia samopoczucie,
zwiksza witalno,
poprawia kondycje organizmu,
ma zastosowanie w agodzeniu depresji,
wzmacnia organizm i system nerwowy,
pobudza naturalne mechanizmy obronne,
redukuje moliwo zakae,
poprawia sprawno seksualna,
dziaa uspokajajco,
obnia poziom cholesterolu,
obnia poziom cukru we krwi,
pomaga w leczeniu nowotworw,
pobudza prace serca,
odtruwa organizm,
przeciwdziaa zmczeniu,
przyspiesza regeneracje organizmu,
poprawia pami,
opnia procesy starzenia.

Substancje czynne: 0.5% - 12%saponin triterpenowe, tzw. ginsenozydy, olejek eteryczny, alkohole,
aminokwasy, peptydy, cholina, polisacharydy, flawonoidy. Tzw. Ginsenozydy decyduj o
waciwociach leczniczych (najwicej jest w korzeniach bocznych, drobnych ok. 10% - 12%, korzenie
grubsze od 4% - 5% mniej, w korzeniu gwnym jest tylko 0.5 % - 1.5%.
150

urawina Botna
(soki pitne, kisiele, napoje, kwas chlebowy, przyprawa do potraw)

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

rodek orzewiajcy,
zwiksza odporno organizmu,
stosuje si w leczeniu grypy,
pomaga w infekcjach grnych drg moczowych,
dziaanie dezynfekcyjne,
dziaanie tamujce krew,
w leczeniu anginy
leczy awitaminoz,
pomaga w leczeniu nadcinienia,
reguluje prace wtroby.
Substancje czynne: kwas benzoesowy, cytrynowy, chinowy, witamina C, antocyjany,
karotenoidy, sole mineralne, sole jodu, glikozyd arbutyna i inne.

Ekstrakt z Pestek Grejpfruta

(ekstrakt)

Poyteczne i cenne waciwoci tego ekstraktu s znane dopiero od kilkunastu lat.

Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

silny i wszechstronny antybiotyk,

skuteczny przeciwko 800 szczepom bakteryjnym,
ceniony za waciwoci antywirusowe, anty grzybicze i przeciw pierwotniakom,
ekstrakt jest nieszkodliwy dla dla mikroflory jelitowej,
Substancje czynne: bioflawonoidy, witamina C.

151

Pestki z Gorzkiej Moreli

(pestki, proszek)
Pestki moreli s znane ludzkoci od 5000 tysicy lat m.in. w Egipcie, Chinach.
Zastosowanie i dziaanie substancji czynnych:

pestki z moreli s stosowane jako suplement zrnicowanej diety

ma dziaanie wzmacniajce organizm
zmielone pestki moreli mona wykorzystywa jako dodatek, przypraw do rnych potraw
zimnych jak i lekko ciepych.
pestki moreli wykorzystywane s take do rnych koktajli jak i demw
witamina B17 wykorzystywana w chorobach nowotworowych

Substancje czynne: Nasiona z moreli s bogate w witamin B17 (amingdaline), witamin B6,
B1, mineray, oraz kwasy tuszczowe. Amigdalina jest organicznym zwizkiem chemicznym z grupy
glikozydw posiadajca specyficzny gorzki smak jak i aromat. Witamina B17 wystpuje w pestkach
moreli, brzoskwiniach, nektarynkach, liwkach, jabkach, gruszkach, winiach, czereniach.

Zioa stosujemy wedug zalece na opakowaniu, lub przez certyfikowanego zielarza,

lekarza rodzinnego.

152

Naturalny Ocet Jabkowy

Ocet jabkowy jest bardzo atwy do przyrzdzenia. Umyte, drobno pokrojone obrane jabka ze
skrkami (1 kg. kwanych), wrzucamy do soja i zalewamy chodn woda (1 l. przegotowanej wody),
yka miodu lub cukru(1 yka na 250 ml. wody). Sj przykrywamy gaza i odstawiamy na dwa
tygodnie do ciepego miejsca (codziennie mieszamy drewniana yka). Ocet Jabkowy jest gotowy,
gdy przestaje si pieni Ocet jabkowy rozlewamy do butelek. W produkcji octu jabkowego wany
jest gatunek jabek (np. papierwki, antonwki).
Skadniki octu jabkowego: fosfor, potas, chlor, magnez, siarka, krzem, polifenol, beta-karoten,
flawonoidy, witaminy A i z grupy B, pektyny i kwas octowy, cytrynowy i mlekowy i inne.
Ocet jabkowy reguluje rwnowag zasadowo-kwasowa organizmu.
Zastosowanie:

wysokie cinienie (trzy razy dziennie przez dugi okres czasu)

oparzenia i nadmierna opalenizna (stosujemy okady i kompresy)
kaszel ( po 1 yeczce co 2 godziny:1 yka octu jabkowego, 1 yka soku cytrynowego, 1
yka miodu)
ylaki (kompresy kilka razy dziennie)
bezsenno (podajemy dwie godziny przed spaniem: herbatka z melisy, 1 yka stoowa octy
jabkowego, 1 yka stoowa miodu)
przyspiesza spalanie tuszczy
przyspiesza przemian materii
hamuje gromadzenie si tkanki tuszczowej

Ocet jabkowy stosuje si jako dodatek do potraw, mies, saatek, sosw

Ocet Jabkowo Mitowy Pink Republic

Do butelki octu jabkowego (zrobionego z miodu i papierwek) dodajemy wywar z mity

153

Olejki
Eteryczne Zapachowe

Bursztyn

154

Kady olejek ma charakterystyczny aromat i waciwoci lecznicze.

Olejki wykazuj waciwoci relaksujce inne dziaaj stymulujco i orzewiajco.
Olejki eteryczne wpywaj korzystnie na stan emocjonalny czowieka, dziaaj uspokajajco,
antydepresyjnie np. olejki jaminu i neroli, tonizujco np. majeranek, mita uspokaja i poprawia
koncentracj. Olejki eteryczne posiadaj waciwoci terapeutyczne, antybakteryjne, antyseptyczne
i przeciwzapalne, agodz objawy przezibie i grypy.

Aromaterapia
Naturalne Olejki Eteryczne
Olejki: anyowy, cedrowy, cynamonowy, cytrynowy, eukaliptusowy, geraniowy, godzikowy,
grejpfrutowy, jaowcowy, jodowy, lawendowy, mitowy, pomaraczowy, rany, rozmarynowy,
sosnowy, wierkowy, sandaowy, drzewko herbaciane i inne kompozycje zapachowe ... .

Bursztyn (Jantar, Amber)

Nazwa Jantar wywodzi si od Litwinw, ktrzy przejli to sowo od Fenicjan (ywica morska).
Grecka nazwa to elektron (byszczcy). Nazwa bursztyn oznacza palcy si kamie (j. niemiecki).
Bursztyn by nazywany bogosawiestwem morza, kamieniem zwycistwa, wita ywica,
sonecznym kamieniem.
Bursztyn jest substancja ywiczna pochodzca z tzw, drzew bursztynodajnych, sosnowatych.
Skad bursztynu: rednio ok. 70 % wgla, 1% siarki, tlen, wodr, kwas bursztynowy i inne.
Na caym wiecie wyrnia si kilkanacie rodzajw Bursztynu. W Polsce mamy do czynienia z
Bursztynem Batyckim (okolice Zatoki Gdaskiej, Mierzei Wilanej, niedaleko Supska, Lubartw i na
Kurpiach). rda podaj i pierwsze wyprawy po bursztyn, Szlakiem Bursztynowym, miay miejsce w
to V wiek p.n.e.
Lecznicze Waciwoci Bursztynu Batyckiego: reumatyzm, astma, schorzenia ukadu
oddechowego, przeciwzapalne, oskrzela (Ojciec A.C. Klimuszko), stymuluje prac nerek, jelit, ukadu
nerwowego, waciwoci bakteriobjcze, jonizuje negatywnie powietrze. Nalewka mona stosowa do
herbaty 3 krople lub do nacierania.
Nalewka z Bursztynu Batyckiego na stronie 66.

155

Zioa
vs

Niedomagania

156

W tym rozdziale, znajdziecie Pastwo oglne, praktyczne informacje i sugestie,

jakie zioa stosowa w poszczeglnych niedomaganiach.

Alergia: kwiat rumianku, kwiat dziewanny, gindella szorstka, li szawii, baka lancetowata,
bluszczyk kurdybanek, wietlik, rzepik, czosnek, nagietek, fiolek trjbarwny.

Angina: aloes, babka lancetowata, babka zwyczajna, kwiat bzu czarnego, li bluszczu,
czosnek, grindella, dziewanna, koper woski, kwiat krwawnika, lebiodka,
macierzanka, li mity, mniszek, nagietek, li orzecha woskiego, korze i kwiat
pierwiosnka, prawolaz, kwiat rumianek, rzepik, skrzyp, szanta, tymianek.

Artretyzm: korze arcydzigla, li brzozy, sok brzozowy, korze mniszka, perz, ziele owsa,
rdest ptasi, uczep trjlistny, kora wierzby. W leczeniu artretyzmu inaczej podagry,
zioa pomagaj usuwa z organizmu zogw moczanowych, ktre powoduj ostre
ble staww. Terapia zioowa jest najbardziej skuteczna tylko wtedy, gdy jest
stosowana przez dugi okres czasu.

Astma: aloes, biedrzeniec, czosnek, grindella, pokrzyk, dziewanna, eukaliptus gakowy

Bezsenno: szyszki chmielowe, kozek, kwiat maku polnego, melisa, rumianek, pierwiosnek
lekarski, lipa.

Biegunka: babka lancetowata, li borwki brusznicy, li I owoc borwki czernicy, kora

dbu, jeyna, kora kasztanowca, li maliny, li orzecha woskiego, li poziomki,
rdest ptasi, rzepik pospolity, wawrzyn szlachetny, korze bluszczyku kurdybanka,
wietlik, stokrotka pospolita.

Bielactwo: korze arcydzigla, dziurawiec, li ruty.

Menstruacje: li bluszczu, jasnota biaa, ziele tasznika, dziurawiec, melisa, nagietek, kminek,
ruta.

Bol garda: kora dbu, rzepik pospolity, macierzanka, wawrzyn szlachetny, rumianek.

Apetyt. Brak apetytu bardzo pomocne s zioa z grupy babka lancetowata, any, bobrek, szyszki
chmielu, czosnek, korze cykorii, owoc kminku, koper ogrodowy, krwawnik, lebiodka,
mita, rumianek, macierzanka.

Cukrzyca: pokrzywa, marchew, czosnek, borwka czernica, opian, mniszek, li orzecha

woskiego.
157

Depresja: bylica boe drzewko, rozmaryn, werbena, pioun, ziele owsa, melisa lekarska, seler,
rumianek.

Egzema: klacze tataraku, tymianek, sonecznik, szawia, rzepik, korze ywokostu, nagietek,
macierzanka, opian, krwawnik, li I korze pokrzywy, li orzecha woskiego, li
brzozy, bluszcz.

Przezibienie: czosnek, imbir, korze arcydzigla, kwiat bzy czarnego, fiolek trjbarwny, lipa,
owoc maliny, owoc dzikiej ry, melisa, imbir, lebiodka, nasturcja, mita
pieprzowa, krwawnik, werbena pospolita,

Jczmie: aloes wiey, wietlik lekarski, rzepik pospolity, serdecznik, nagietek, cebula.

Impotencja: dziurawiec, korze e-sze, korze selera, tatarak, lubczyk, li pokrzywy,

krwawnik, nagietek, mita, korze waleriany dziurawiec, kozieradka.

Kamica moczowa: kwiat bzu czarnego, berberys, borwka brusznica, bawatek, li brzozy,
fiolek trjbarwny, perz, jaowiec, mniszek, ziele owsa, krwawnik, korze
pietruszki, skrzyp i inne.

Kamica ciowa: korze z rzodkwi, rdest ptasi, klacze ostryu, mita, mniszek, kocanka,
dymnica, bluszczyk, alona, berberys.

Kaszel: prawolaz, kozieradka, lebiodka, koper woski, kozieradka, cebula, czosnek, chrzan,
dziewanna, bluszczyk kurdybanek, li babki zwyczajnej, szanta zwyczajna,
macierzanka, mniszek.

Stuczenia: ziele hyzopu, kwiat kasztanowca, nagietek, kwiat sonecznika.

Koatanie serca: jemioa, kwiat lipy, kwiat i kora kasztanowca, serdecznik pospolity.

Niewydolno krenia: rozmaryn, imbir, macierzanka, kwiat i owoc kasztanowca.

Liszaj: li orzecha woskiego, nagietek, czosnek, aloes.

ysienie: li brzozy, tatarak, rumianek, skrzyp, pokrzywa, li opianu.

Miadyca: czosnek, li i kwiat gogu, jarzbina, ruta, jemioa.

158

Nadcinienie: kwiat gogu, lipa, skrzyp, jemioa, czosnek, krwawnik, mniszek, melisa, perz,
kwiat robinii akacjowej.

Nadkwasota odka: nasienie lnu, li mity pieprzowej, koper woski, melisa, gorczyca biaa,
prawolaz.

Stres: ruta, marzanka, mita pieprzowa, lawenda, melisa, werbena, kozek lekarski, bobrek,
dziurawiec, lipa, jemioa, serdecznik.

Nerwica: werbena, szyszki chmielu, hyzop, serdecznik, jemioa, ruta, mita, rumianek, melisa.

Niewydolno nerek: wrzos, ziele tasznika, szanta, stokrotka, dzika ra, skrzyp, rdest ptasi,
li czarnej porzeczki, li i korze pokrzywy, jaowiec, bawatek, ziele
fiolka trjbarwnego, borwka brusznica, czarny bez.

Niestrawno: melisa, koper woski, rumianek, mita pieprzowa, rzepik, borwka czernica,
dziurawiec, krwawnik, li pokrzywy, macierzanka, rdest ptasi, tymianek,
lebiodka, szawia, rozmaryn.

Nieyt odka: tymianek, opian, szawia, rzepik, pokrzywa, nagietek, mniszek, macierzanka,
melisa, rumianek, lebiodka, jeyna, krwawnik, dziurawiec, prawolaz, borwka czernica, babka
zwyczajna.

Odleyny: aloes, szawia, rzepik, serdecznik, rumianek, macierzanka, dziewanna, nagietek.

Oparzenia: aloes, dziewanna, nagietek, li babki zwyczajnej, serdecznik, dziurawiec,

rumianek, szawia.

Osabienie: mniszek, rozmaryn, rzepik, berberys zwyczajny, pioun, imbir.

Otyo: li brzozy, skrzyp, rdest ptasi, mniszek, perz, kukurydza i mieszanki zioowe.

Prostata: suszone nasiona dyni, li brzozy, perz, li czarnej porzeczki, korze pietruszki,
skrzyp, rdest ptasi, oraz mieszanki zioowe.

Zaburzenia przemiany materii: dzika ra, rdest ptasi, skrzyp, suche poziomki, pokrzywa,
morszczyn, mniszek, opian, krwawnik, fiolek trjbarwny.
159

Paradontoza: czosnek, li orzecha woskiego, nagietek, szawia.

Skaleczenia, rany: prawolaz, szawia, skrzyp, kozieradka, czosnek, dziurawiec, rumianek,

baka zwyczajna, nagietek lekarski.

Wzmocnienie organizmu: korze rzodkwi, dzika ra, rumianek, czarna porzeczka, mniszek,
nagietek, nasiona dyni, cebula, czosnek, aloes, owoc berberysu.

Reumatyzm: li brzozy, aloes, cebula, czosnek, chrzan, krwawnik, fiolek trjbarwny, opian,
perz, ziele owsa, mniszek, rdest ptasi, stokrotka pospolita, koper woski, skrzyp,
jaowiec, dziurawiec.

Pasoyty: borwka czernica, ziele wrotyczu, wiee nasiona dyni, pioun, czosnek, ziele bylicy
boego drzewka.

Arytmia niewydolno serca: kwiat i owoc gogu, serdecznik, miek wiosenny, kwiat arniki.

Marsko wtroby: ostropest plamisty, ziele rzepiku oraz mieszanki zioowe.

Choroba wiecowa: kwiatostan I owoc gogu, melisa, serdecznik, nasiona owsa, oliwa z
oliwek, pestki z dyni, czosnek, korze kozka lekarskiego, miorzb
japoski, jemioa, barwinek I mieszanki zioowe.

Woreczek ciowy: ostropest plamisty, mniszek, werbena, berberys, nagietek oraz mieszanki
zioowe.

Zapalenie oskrzeli: czosnek, szanta, owoc kopru woskiego, kozieradka, li babki zwyczajnej,
nasiona lnu, bluszczyk kurdybanek, prawolaz, fiolek trjbarwny, tymianek
oraz mieszanki zioowe.

Zaparcia: owoc bzu czarnego, berberys, jarzbina, nasienie lnu, prawolaz i inne.

160

Herbatki

161

Herbatki

Historia herbaty jest tak fascynujca jak historia czowieka. Od tysicy lat herbata spenia nie tylko
wymogi diety estetycznej, smakowej, ale stal si eleganckim sprzymierzecem na ciece ku
zdrowiu. Pierwsi zastosowali herbat Chiczycy. Okrela si ze byo ok. roku 2737 BC, synnemu
Cesarzowi Chin podano do picia przegotowana wod do ktrej wpady przyniesione powiewem wiatru
listki jednoczenie zabarwiajc wod. Cesarz wyprbowa napj i nakaza przyrzdzi napoju dla
siebie i dworu. Ju w roku 59 BC powstaa pierwsza ksika, w ktrej by opis jak przyrzdza I
kupowa napj. Ksik o eliksirze ycia napisa Wang Bao.
W okresie panowania Dynastii Tang, licie herbaty stay si oficjalna waluta, moneta potocznie
zwana herbaciana cega. Jeszcze w XIX wieku cegieki czarnej herbaty byy wykorzystywane jako
waluta na terenach Syberii, Tybecie i Mongolii.
W roku ok. 589 AD herbata przyja si w Japonii za porednictwem Buddyjskich mnichw, ktrzy
przywieli boski napj na Dwr Cesarza Japonii. W roku 1211 synny Zen mnich Eisai napisa dwu
tomowa rozpraw zatytuowan: Jak by zdrowym pijc herbat.
Niedugo pniej picie herbaty stao si rytuaem na dworach Cesarzy Chin, Japonii, Korei.
Rytua ten przetrwa do dnia dzisiejszego.
W XVII wieku garbata zagocia na dwr Krla Anglii Ryszarda II, ktra przywioza Portugalska
Ksiniczk Katarzyna.
Herbata stal si najpopularniejszym napojem wiata, nie tylko za jej aromat, walory smakowe,
ale wartoci zdrowotne i odywcze. Herbata m.in. skutecznie usuwa toksyny tzw, wolne rodniki z
komrek, poprawia stan mentalny, samopoczucie, uodparnia i wzmacnia organizm.

Rodzaje Herbat:

herbata zielona
herbata biaa
herbata czerwona
herbata POO-ERH
herbata Oolong
herbata Yerba Mate
herbata Lapacho
herbata Honeybush
herbata owocowa
herbaty zioowe
herbata czarna
mieszanki herbaciane
rumianek, gg melisa, lipa, pokrzywa, szawia, nasiona kopru, tymianku, czarnego bzu.
herbata z mity pokrzywy hibiskusa,
162

Rytua Herbaciany w Japonii

Chad lub Sad Herbaciana Droga

Ceremonia herbaty Herbaciana Droga ma swj pocztek w grodzie nieopodal pawilonu

przeznaczonego specjalnie na ta okazje, gdzie spotykaj si zaproszeni gocie. Gospodarz zwykle wita
zaproszonych goci przy furcie. Po tym nastpuje rytualny spacer. Po chwili wszyscy spotykaj si
przy aweczce i wybieraj shkyaku, gocia specjalnego, osob szanowana i zarazem obeznana z
chakai, czyli obowizujc etykiet, ceremoniaem, Herbacianej Drogi. Po ceremonialnym
zaczerpniciu drewnianym czerpakiem wody ze rdeka, nastpuje, pene skupienia obmycie rak,
kady uczestnik pucze usta, ceremonia symbolizujcy oczyszczenia ciaa i ducha.
Po ceremoniale oczyszczenia gospodarz i gocie wchodz przez niewielki otwr w pawilonie, ktry ze
wzgldu na niewielkie rozmiary zmusza uczestnikw do schylenia si, ktry symbolizuje rwno.
Wewntrz pawilonu gocie podchodz do wnki gdzie mieci si zwj Zen, opisujcy ceremonie lub
por roku. Po zapoznaniu si ze zwojem gocie siadaj na pododze wok paleniska. Pomieszczenie
charakteryzuje si prostota bez zbdnych mebli i sprztw.
Honorowy go dzikuje wchodzcemu gospodarzowi i zagaja rozmow na temat zwoju Zen i czarek
do herbaty oraz na temat ceremonii. Uwaa si za brak taktu rozmow na inne tematy.
Po lekkim posiku z zupy, ryu, ryby, warzyw i alkoholu sake, gocie wychodz do ogrodu, a
gospodarz przygotowuje si do ceremonii podania herbaty.
Po powrocie ze spaceru wystrj pomieszczenia si roni, zwykle ceremonialne wntrze
jest ozdobione np. bukietem kwiatw.
Kiedy ju gocie zasiada wok paleniska, gospodarz wsypuje 3 yeczki sproszkowanej zielonej
herbaty na kadego z goci (miseczki musz by przetarte). Po zalaniu wrzadkiem
nastpuje symboliczne mieszanie za pomoc bambusowego narzdzia przypominajcego gruby pdzel.
Po dokadnym wymieszaniu herbaty, kady z goci odbiera dzbanek gstej herbaty (koicha) z rak
gospodarza i nastpuje degustacja z tego samego naczynia.
Nastpnie podaje si tzw. herbat usucha w czarkach.
Gone picie herbaty jest dopuszczalne w Japonii.
Ceremonia koczy si w chwili, gdy go honorowy shkyaku dzikuje gospodarzowi za zaproszenie
i ceremonie Herbacianej Drogi.

Oprcz klasycznych herbatek, mona a nawet trzeba pic herbatki zioowe. Wiele zi nadaje si do
spoywania wewntrznego, naley jednak
bezwzgldnie stosowa si do zalece.
163

Herbatka Zielona. Oczyszcza organizm z tzw. wolnych rodnikw, wzmacnia. Herbatk zielona
naley pic czsto, a nawet codziennie. Jest to sprawdzony sposb na zdrowe ycie.

Herbatka z Dzikiej Ry. Aromatyczna I dobra dla zdrowia.

Herbatka Czarna. Herbatka czarna, mocna, moe z powodzeniem zastpi kaw u tych osb,
ktre nie mog pic kawy. Wzmacniajca, doskonale si spisuje w czasie podroy.

Herbatka z Czarnej Porzeczki. Bardzo zdrowa dla organizmu, reguluje procesy trawienni.

Herbatka Wieloowocowa. Warta polecenia, aromatyczna, pozytywnie wpywa na na organizm.

Herbatka Bukiet Zi. Herbatki zioowe wzmacniaj organizm, reguluj trawienie, s

aromatyczne.

164

Pasteryzacja

165

Pasteryzacja ywnoci jest powszechna. Proces ten ma na celu ochron ludzkiego zdrowia,
konserwacji ywnoci Ze wzgldu na powszechno pasteryzacji, zgodnie z opinia wielu specjalistw,
ludzkie ciao staje si coraz bardziej wyjaowione z tzw. dobrych bakterii wcznie z obnieniem
wydolnoci systemu immunologicznego. W krajach gdzie pasteryzacja jest wszechobecna, naley
stosowa si do zalece lekarzy, dietetykw, zielarzy.
Flor bakteryjna mona regulowa i to w do atwy sposb, poprzez zdrow diet, diet bogat
w naturalne produkty ywnociowe takie jak:
mleczko pszczele
mid
propolis
jogurty
sery
mleko ekologiczne (certyfikowane). Mleko niepasteryzowane moe, potencjalnie, powodowa
powikania zdrowotne.
mietana ekologiczna
ywno ekologiczna np. chleb z penego przemiau
wiee owoce, warzywa
zioa
suplementy dietetyczne
a take zalecane przez lekarzy i dietetykw: kapsuki, krople probiotyczne, tabletki.

166

Podr
Odywianie

167

Sztuka Odywiania w Podry

Odywianie w podroy to nauka sama w sobie. Czsto wymogi dietetyczne rni si od
typowego rozkadu dnia. Najwaniejsz zasad jest uzupenianie pynw. Tego nie moe zabrakn.
Kwestie fundamentaln jest jako pynw. Mona oczywicie pic napoje ogolno dostpne w
restauracjach czy barach szybkiej obsugi, mona tez przyrzdzi wasny pyn energetyczny, do czego
zachcam. Pamitamy o tym eby przygotowywa posiki z produktw nie psujcych si.
Pyn Energetyczny:
Kawa dobrej jakoci z dodatkiem mleka. Mona doda kilka kropel cytryny.
Kawa zboowa z mlekiem lub cytryna
Mocna czarna herbata, mid, cytryna lub rowy grejpfrut bardzo dobrze dziaa, przede
wszystkim jest to zdrowy napj, ktry wzmacnia, dodaje energii w podroy
Lemoniada z miodem
Sok z grejpfruta i cytryn
Sok z jabka i cytryny
Sok z czarnej porzeczki i cytryn
Sok z pokrzywy z dodatkiem herbatki z czarnej porzeczki
Herbatka zielona z cytryn
Herbatki zioowe nie moczopdne
Posiki:
Saatki warzywne, owocowe lub warzywno owocowe z dodatkiem tego sera, biaego sera,
fety, czy oscypka
Kanapki z serem tym, wdlina, lub gotowanym misem z drobiu.
Placki Latino z saatka lub farszem. atwo przyrzdzi, wikszo z tych produktw znajduje
si w kadej niemal kuchni, czyli pomidor, czerwona cebula, szczypiorek, olej lub oliwa, jajko
na twardo drobno pokrojone, keczup, ogrki konserwowe w dowolnej proporcji. Stosujemy sol
naturalna.
Grzanki z serem, szczypiorkiem lub lubczykiem, szynka, poldwica
Herbatniki lub ciastka zboowe z du zawartoci otrb czyli bonnika
Orzechy (bez soli lub z ma zawartoci soli). Orzechy to niemal pena gala zapotrzebowania
na energie. Orzechy daj poczucie sytoci.
Czekolada ciemna lub mleczan z orzechami
Koktajle owocowo warzywne przyrzdzone w mikserze
Szaszyki bez patyczkw: cukinia, cebulka czerwona, ser ty, papryka. Dla mionikw misa
mona doda drb, wdlin, szynk lub ugotowane i drobno pokrojone miso woowe.
Lekko dusimy na patelni z dodatkiem oleju i wody, a nastpnie dodajemy przypraw, naturalna
sol, lubczyk.
168

Pytania

170

Dlaczego herbatki lub zioa nie dziaaj ?

Dziaaj i s skuteczne, ale naley herbatki i zioa przyrzdza czsto tak aeby substancje aktywne
osigny optymalny poziom w organizmie (we krwi). Dlaczego lekarstwa tzw. tabletki dziaaj
szybko, m.in dlatego i skad substancji aktywnych jest wysoki. Zioa natomiast dziaaj wolniej,
potrzeba czasu aeby poziom substancji czynnych ustabilizowa si na odpowiednim poziomie.
Dlatego tez terapie zioowe, naturalne przynosz najlepsze rezultaty tym, ktrzy konsekwentnie
stosuj si do zalece lekarzy, zielarzy, braci zakonnych.

Czy herbatki lub zioa mog zastpi nowoczesna medycyn?

Z pewnoci nie. Nowoczesna medycyna jest skuteczna, ale moe zrobi jeszcze wicej jeli
zastosujemy profilaktyk, czyli to o co prosz tak czsto lekarze, dieta, profilaktyka, zdrowy tryb ycia.

Czsto syszymy ze oczekiwanie pacjenta mija si z tym co mwi lekarz, ale w tych radach jest esencja
dobrego zdrowia, czyli praca od podstaw. Terapie zioowe wspomagaj proces leczenia, i s coraz
czciej stosowane w medycynie wspczesnej.

Czy osoby, ktre spoywaj miso s bardziej naraone na choroby?

Trudno na to pytanie odpowiedzie. Kada z diet ma swoje zalety. Wane jest np. w jaki sposb s
hodowane zwierzta. Bez wzgldu na diet, problem jednak tkwi w iloci spoywanego jedzenie,
jakoci, czstotliwoci, sposobie przyrzdzania, oraz naturalnych preferencjach organizmu.
Dieta czyli nauka o odywianiu jest niezbdna dla prawidowego funkcjonowania czowieka, stanowi
wymg czasw, i naley wiedzie jak najwicej o tym, jak powinnimy si odywia.
Zupy czy drugie dania u mamy czy przyrzdzone przez babcie s z pewnoci bardzo smaczne, warto
jednak wiedzie ze dodatek zi, o ktrych by moe nie syszelicie nie tylko wzbogaci posiek
smakowo ale dostarczy substancji poprawiajcych przemian materii.

Czy witaminy w aptekach s zdrowe ?

Witaminy, kuracje witaminowe w obecnych czasach s nie tylko dopuszczalne, ale zalecane.
Bywa i to do czsto i gleba nie dostarcza ju takiej iloci witamin i soli mineralnych jak dawniej, w
zwizku z tym niedobory powinnimy uzupenia poprzez spoywanie wysokiej jakoci suplementy
dostpne w aptekach. By sporzdzony raport w latach 70ych na temat stanu gleb m.in. w USA jeli
chodzi o skad chemiczny czyli witaminy i sole mineralne.
Okazuje si ze te niedobory s i pogbiaj si.
171

Jeli natomiast moemy stosowa naturalne rda witamin, to dlaczego tego nie robi.
Kady kto ma dostp do certyfikowanej ywnoci ekologicznej powinien z niej korzysta.
Jako warzyw i owocw jest take zrnicowana ze wzgldu na praktyki
upraw i uczciwo wytwrcw.

Ile wody naley spoywa dziennie ?

To jest dobre pytanie. Naley spoywa tyle pynw ile organizm potrzebuje. Organizm sam domaga
si uzupenienia pynw. S jednak chwile kiedy musimy niejako sami sign po wod, np. w dni
bardzo gorce tzw. parne, kiedy wilgotno powoduje dua utrat wilgoci
z organizmu poprzez pocenie.

Jako wody vs zdrowie.

Drogi czytelniku, na wod prosz popatrze w ten sposb. Jeli czowiek jest istota energetyczna,
elektryczna, to wod naley zdefiniowa jako form energii niezbdnej do ycia. Woda jest energia.
Jako tej wspanialej substancji ma kapitalny wpyw na to, jak nasz organizm funkcjonuje. Dlatego
powinnimy spoywa wod dobrej jakoci, ktra ma w swoim skadzie sole mineralne. Zakonnicy
polecaj wod tzw. krzemionkowa, woda ta rzeczywicie spenia wymg wody zdrowej, mona
domowym sposobem taka wod przygotowa dla swoich potrzeb.
Polecam filtry, gdy toksyny upraw, czsto penetruj wody podskrne a filtry pomagaj oczyci wod
z toksyn i substancji chemicznych.
Jako ciekawostk moe posuy fakt i ilo wody od stworzenia wiata jest taka sama, nie ulega
zmianie.

Powietrze a zdrowie.
Powietrze to najbardziej rozpowszechniony rodzaj energii na ziemi. Wszystkie organizmy
wielokomrkowe nie mog funkcjonowa bez powietrza. Molekuy powietrza przenikaj wszystko co
jest nam znane. Jako powietrza ma fundamentalny wpyw na nasze ycie, na jako naszego ycia,
dugowieczno, stan zdrowia. Czasami si syszy opinie ze musimy si uczy oddycha. Duzo jest w
tym stwierdzeniu prawdy. Od czasu do czasu widzimy ludzi niedotlenionych innym razem zbyt du
ilo tej energii powoduje zawroty gowy. Uczmy si oddycha optymalnie, jednym z bardzo dobrych
metod nauki oddychania jest pywanie i inne sporty.
Nauka oddychania to jeszcze jedna z osigni kultur Azji.
172

Czy homeopatia moe zastpi medycyn wspczesn ?

Homeopatia jest systemem wspomagajcym medycyn, skuteczna profilaktyka,
dobrym sposobem na zdrowe ycie.
Pamitajmy jednak ze medycyny wspczesnej nie da si niczym zastpi, jest skuteczna, przedua
ycie, poprawia jako ycia nierzadko mwimy o procedurach medycznych graniczcych z cudem.

Czy jest jaki cudowny sposb na zdrowie ?

Tak jest, to zdrowy rozsadek, wiedza, oraz stosowanie sprawdzonych metod, takich jak wymienione
powyej, wsuchanie si w swj organizm, wraliwo na sygnay, oraz sugestie fachowcw, czyli
lekarzy, zielarzy, braci zakonnych, ktrzy przekazuj wiedz nagromadzona przez tysice lat.

Jaki jest optymalny wiek czowieka ?

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Czowiek powinien osign optymalny wiek ok 120
lat. Jednake sami skracamy sobie dugo ycia, poprzez ze odywianie, warunki ekonomiczne, stres,
zlej jakoci ywno, za jako wody, zanieczyszczenie rodowiska, odkadanie si toksyn w tkance
tuszczowej i wtrobie, zakcon harmonie emocjonalna, itd.

Dlaczego kobiety yj duej od mczyzn ?

Kobiety s lepiej zorganizowane, zmotywowane, czciej stosuj zioa, herbatki zioowe oraz nie
wiedzc o tym, medytacje, poprzez np. Modlitw, szydekowanie itp. Naley tutaj wspomnie o
systemie, cyklu menstruacyjnym, ktry niejako stymuluje, odnawia i przyspiesza regeneracje
organizmu poprzez produkcje krwi.
Kobiety tez czciej chodz do lekarzy i s lepiej wsuchane w swj organizm.

Co oznacza stwierdzenie styl ycia ?

Styl ycia to filozofia ycia i sposb w jaki programujemy nasza egzystencje.
Krotko mwic styl ycia to: czas na prace, czas na wypoczynek, czas na hobby, odpowiednie
odywianie, sport, nauka (przez cale ycie), czas na praktyki religijne, pozytywny stosunek do wiata,
ludzi, natury.

173

Jakie jest miejsce czowieka we wszechwiecie ?

Szczeglne. Czowiek jest istota elektryczna, a co za tym idzie stanowi form energii, energii
wszechobecnej. Odpowiednie proporcje energetyczne maja fundamentalny wpyw na jako ludzkiego
ycia. To s odkrycia medycyny Orientalnej, tam wypracowano metody harmonizowania ludzkiego
ciaa pod wpywem energii witalnej. W skad tej energii wchodzi medytacja, dieta, praktyki religijne,
pogbianie wiedzy o sobie. W kulturze zachodniej wystpuj powysze elementy, ale stosowane s
przez wska grup ludzi, gownie zakonnikw, ktrzy, na marginesie, osigaj dugowieczno.
Mona miao powiedzie, czowiek pochodzi z gwiazd. Skad elementarny czowieka to niemal cala
tabela Mendelejewa i jeszcze wicej.
Czowiek jest zbudowany z tych samych elementw, moleku
co wszechwiat, czowiek jest forma ycia molekularnego, oywionego i wiadomego.
Pamitajmy o jeszcze jednej fundamentalnej zasadzie, wszystko co nas otacza yje, jedyna rnica jest
wiadomo. Dlatego czowiek powinien stosowa zasad szacunku i partnerstwa w stosunku do
natury, ktra jest mu poddana, ale ktra moe funkcjonowa bez czowieka, czowiek natomiast nie
moe istnie bez natury, wspaniaego systemu wsparcia.

Czy godwki maja sens ?

Czsto ludzki organizm jest przeciony nadmiernym jedzeniem, lub za jakoci przyrzdzanych
posikw, dlatego tez zaleca si jeden dzie w tygodniu na tzw. godwk czy post.
Najlepszym dniem na to jest sobota, niedziela lub poniedziaek. U niektrych osb moe wystpi
nerwowo, ble gowy, gdy jedzenie jest forma uzalenienia, i w ten sposb organizm reaguje. Ale
jest to w wikszoci zdrowy odruch, gdy wiesz ze jeste uzaleniony i naley to zmieni.
Godwki regeneruj i odmadzaj organizm, oczyszczaj z toksyn np. wtrob.
W kwestii tzw. godwek, zalecenia profesjonalistw s obligatoryjne.

Jak znale dobrego lekarza lub zielarza.

Osobicie uwaam i wikszo lekarzy jest przygotowana merytorycznie do misji leczenia i niesienia
pomocy. Bdziemy tutaj mwili o dobrych lekarzach, gdy jest ich znakomita wikszo. Osobicie
ufam lekarzom, korzy wychodz poza ramy typowej praktyki. Coraz wicej fachowcw z dziedziny
medycyny z powodzeniem stosuje metody wspczesne jak i te stosowane od tysicy lat. Nie mona
przekreli dowiadcze cywilizacyjnych w dziedzinie zioolecznictwa.
Dobre rezultaty od dawien dawna notuj zakonnicy. Uniwersytety to niewyczerpalne rdo wiedzy
na temat zi, metod leczenia tzw. medycyny ludowej.
Pamitajmy jednak o tym, zanim zdecydujemy si na terapie, pytajmy, szukajmy
odpowiedzi u lekarza ( kilka opinii lekarskich), zielarza, zakonnika, naukowca.
174

Higiena
Dbao o Skore
eby Dzisa

175

C mona nowego powiedzie o higienie w dobie powszechnego dostpu do wiedzy. Pomimo

tego ze wiedza ta jest abecadem czowieka nowoczesnego, nadal borykamy si z zatruciami,
infekcjami, problemami ze skora, przezibieniami wcznie z gronymi powikaniami wirusowymi.
Kluczem do zdrowego ycia to metody zapobiegawcze.
Mycie rk. Myjemy rce nie tylko woda z mydem ale w okresie jesienno zimowym woda ciep i
zimna. Jest zwizane z tym ze bakterie nie maja czasu na wytworzenie przetrwalnikw Rece myjemy
pod biec woda z mydem i szczoteczka, podobnie jak lekarze. Bakterie chowaj si w
zagbieniach skory, szczeglnie w okolicach paznokci ( niektre z nich potrafi przetrwa dugi czas
w zagbieniach skory). Do pielgnacji rak nawilamy skore rodkami dostpnymi w sklepach. Osoby
ktre s wraliwe na dziaanie rodkw pielgnacyjnych, zaleca si szare mydo lub oliwk, kremy dla
dzieci. Pamitajmy o tym i powloka lipidowa skory ma za zadanie chroni skore od infekcji.
Szorujmy ciao, pamitajc ze powloka ochronna organizmu musi odbudowa warstw ochronna.
W okresie jesiennym i zimowym, gdy infekcje drg oddechowych staja si powszechne,
dobrym rodkiem zapobiegawczym jest przecieranie klamek w mieszkaniu lub stosowanie aerozolu
(rozpylamy rodek na szmatk) o waciwociach antybakteryjnych i antywirusowych, wcznie z
kranem i przyrzdami toaletowymi. Metoda ta jest szczeglnie skuteczna i sprawdzona wrd dzieci w
domach, przedszkolach, szkoach.
Dbao o zby i dzisa. Obecnie jest bardzo duy wybr dobrej jakoci past do zbw i pynw do
pukania jamy ustnej. Osoby ktre odczuwaj podranienie powinny zgosi si do lekarza. Dobra
metoda s pukanki z soli naturalnej z woda i dodatkiem pasty do zbw.
Dbao o skore. Dbao o skore powinien sta si rutynowe wrd kobiet i mczyzn. W sklepach
jest dostpny cay wachlarz wysokiej jakoci kremw a take pyny do pielgnacji. Osoby ktre maja
problem z doborem kremu, lub s uczulone powinny zasign porady lekarza. Jednym ze rodkw,
ktre mona stosowa w takich przypadkach to oliwka, oliwa, kremy dla dzieci. Dbamy nie tylko o
rce i twarz, pamitajmy take o stopach.
Dbao o wosy. Kady z osobna dobiera swj rodek pielgnacyjny specyficzny do rodzaju skory i
wosw I tutaj take odsyam do fachowcw Pomimo tego ze mamy dobrej jakoci wod, pamitajmy
o tym, ze woda ta zawiera uzdatniacze np. chlor, ktry bardzo wysusza skore. Po umyciu wosw
puczemy gow w letniej, uprzednio przegotowanej wodzie.
Kady z nas doskonale wie jak si chroni si przed skwarem lub mrozem. Stosujmy jednak bardzo
wan zasad, szczeglnie wan jesieni i zima. Starajmy si nie przegrzewa naszego ciaa. Spocone
ciao przy powiewach zimnego wiatru jest prosta droga do przezibienia a nawet gronych komplikacji.
Ubieramy si warstwami, ktre pozwalaj nam dostosowa si do zmiennych warunkw pogodowych.
Osobicie uwaam i nie stosowanie si do tej zasady jest przyczyna wielu przezibie i powika
wrd dzieci i dorosych. Ubir, oprcz wymogw mody to warstwa ochronna naszego ciaa i ycia
Opatulajmy si majc na wzgldzie to ze przesada nie suy zdrowiu.
176

Karmelki Lubuskie

Karmelki Lubuskie lub Karmelki Zosi to receptura mojej mamy, ktra robia cukiereczki w dugie
zimowe wieczory.
Przepis:
W rondelku rozpuszczamy maso, dodajemy cukier lub mid (syrop z dzikiej ry lub rum
dla dorosych). Podgrzewamy do momentu gdy masa uzyska kremowo brzowy kolor. Mona doda
szczypt maku lub malutkie kosteczki skrki z pomaraczy i pokrojone orzechy. Gdy masa jest ju
gotowa wlewamy na wilgotny talerzyk lub posmarowany zagszczonym syropem z dzikiej ry. Do
masy karmelkowej mona dodac kilka kropel propolisu. Cukiereczki kroimy.
Smacznego !

177

Pimiennictwo.
Wielka Ksiga Zi, I. Bremnes, Warszawa 1991
Zioa, Mateusz Emanuel Senderski, Wydawnictwo Liber, 2009
Apteka Natury, Jadwiga Grnicka, Agencja Wydawnicza J. Mostowski, 2003
Dziennik Zdrowia, Medycyny Naturalnej, 2006, A. ak
Natura i Ty , 5-6 (59-60) maj-czerwiec 2013
Kuchnia Francuska, Arkady 2000, Carole Clemens, Elizabeth Wolf-Cohen
Kuchnia Polska, Ewa Aszkiewicz
Sztuka Gotowania na co Dzie, Pol Martin, Brimar Publishing, 1994
Ojca Grande Przepisy na Zdrowe Zycie, M.T. Woniakowie, Polskapresse 2001\
Przyrodolecznictwo Domowe, dr.n.med. J.I. wirski, PZWL 1990
Sabate J. (1999). Nut consumption, vegetarian diets, ischemic heart disease and all-cause mortality: evidence from
epidemiologic studies. American Journal of Clinical Nutrition 70; 500S-503S
Jiang R. et al (2006). Nut and seed consumption and inflammatory markers in the multi-ethnic study of atherosclerosis.
American Journal of Epidemiology 163;222-231
Jiang R. et al (2002). Nut and peanut butter consumption and risk of type 2 diabetes in women. Journal of the American
Medical Association. 288;1544-2560
Jenab M. et al (2004). Association of nut and seed intake with colorectal cancer risk in the European Prospective
Investigation into Cancer and Nutrition. Cancer Epidemiology, Biomarkers and Prevention 13;1595-1603
Medycyna Naturalna Miniprzewodnik, Bogda Wojtanowicz, Infoland 2002
Acupressure's Potent Points, Michel Reed Gach, 1990
http://www.fda.gov/Food/ResourcesForYou/consumers/ucm079516.htm
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2687132/
http://www.medicinenet.com/script/main/hp.asp
http://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle
http://www.poradnikzdrowie.pl/ywienie/zasady-ywienia/Czy-warto-jesc-mieso-wady-i-zalety-jedzenia-miesa_37490.html
http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/zasady-zywienia/Czy-warto-jesc-mieso-wady-i-zalety-jedzenia-miesa_37490.html
http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/zasady-zywienia/Czy-warto-jesc-mieso-wady-i-zalety-jedzenia-miesa_37490.html
http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/zasady-zywienia/Czy-warto-jesc-mieso-wady-i-zalety-jedzenia-miesa_37490.html
http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/zasady-zywienia/Zdrowa-i-niskokaloryczna-kolacja_35345.html
http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/co-jesz/Gorzka-czekolada-ma-najwiecej-wartosci-odzywczych_34856.html
http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/co-jesz/Gorzka-czekolada-ma-najwiecej-wartosci-odzywczych_34856.html
http://www.cyberbaba.pl/leczenie-ziolami/105-terapie-ziolowe/360-aromatyczne-kapiele

Wana Informacja:
Drogi Czytelniku,
Informacje, metody zapobiegawcze, sposoby leczenia zawarte w powyszej ksice powinny by
zawsze (!) konsultowane z lekarzem medycyny, specjalistami zioolecznictwa, dietetykami itp.
W kwestiach zdrowotnych, niedomaga, korekty dietetycznej, informacje zawarte w ksice s
sprawdzone i potwierdzone przez specjalistow, pamitajmy o tym, i kade niedomaganie, przypadek
jest inny i powinien by traktowany indywidualnie.
Prosze si kierowac wedug poniszej zasady:
Symptom Specjalista Diagnoza Leczenie Zdrowie Prewencja .
178