H Apiaceae LOI CHUN Angelicae dahuricae (FISCH. Ex HOFFM.) BENTH. & HOOK f. ( bai zhi) Angelicae dahuricae (FISCH. Ex HOFFM.) BENTH. & HOOK f. var. formosana (BOISS.) SHAN & YUAN ( hang bai zhi) TING ANH angelica root TING NHT byakushi TING HN baekji SCH XUT HIN U TIN Thn Nng Bn Tho Kinh TNH CHT cay, m QUY KINH Ph, V, T C TNH CHNH thm, cay, gii phn Biu, thng khiu (c bit l mi), lm kh Thp; thng c dng cho nhc u vng trn do Phong Hn. LIU DNG 3-9 g CN TRNG & CHNG CH NH Chng ch nh cho cc bnh do H m hoc Nhit Huyt. Sau khi mn lot, vic dng v thuc ny nn gim dn. Xem T di. Tc dng & Ch nh Trc Phong, loi b Thp, thng ng mi, v gim au: cho mu trng ngoi cm Phong Hn, c bit vi nhng ngi nhc u. Cng cho au trn mt, nght mi, v au rng. Trong khi ch yu c xem l v thuc lm m, n c th c dng cho bt k bnh no do Phong xm phm kinh Dng Minh ca u. - Vi Co Bn (Ligustici Rhizoma gao ben) cho nhc u do nhim Phong Hn, c bit nh u. - Vi Ct Cn (Puerariae Radix ge gen) cho Phong Hn kp phn c v khe h. - Vi T Tn (Asari Herba xi xin) cho nhc u do Phong Hn gy ra, nhc xoang, v nhc hc mt. - Vi Xuyn Khung (Chuanxiong Rhizoma chuanxiong) cho nhc u: Thm Kinh Gii (Schizonepetae Herba jing jie) v T T Dip (Perillae Folium zi su ye) cho nhc u Phong Hn, nh trong (Chuanxiong Powder to be taken with Green Tee chuan xiong cha tiao san). Thm Cc Hoa (Chrysanthemi Flos ju hua) v l ch cho nhc u Phong Nhit. - Vi T Tn (Asari Herba xi xin), Tn Di Hoa (Magnoliae Flos xin yi hua), v Thng Nh T (Xanthii Fructus cang er zi) cho nght mi, nh trong Thng Nh T Tn (Xanthium Powder cang er zi san). - Vi Khng Hot (Notopterygii Rhizoma seu Radix qiang huo) cho Phong Hn Thp gy ra st, rng mnh, nhc u nh trong Cu V Khng Hot Thang (Nine-Herb Decoction with Notopterygium jiu wei qiang huo tang). - Vi Bch Cng Tm (Bombyx batryticatus bai jiang can) cho nhc u phn trn. - Vi Hong Cm (Scutellariae Radix huang qin) cho nhc u Phong Nhit. - Vi Thch Cao (Gypsum fibrosum shi gao) v Thng Ma (Cimicifugae Rhizoma sheng ma) cho au rng. Gim sng v thc m: cho cc chng u ca mn v nht b mt. Nu mn, nht hoc inh c vn cha mng, v thuc ny s gip gim sng. Nu m c hoc mn lot, v thuc ny c th c dng gip mng m. - Vi Ct Cnh (Platycodi Radix jie geng) cho mn lot cc trng hp khi m khng mng. - Vi Kim Ngn Hoa (Lonicerae Flos jin yin hua) v ng Quy (Angelicae sinensis Radix dang gui) cho mn v nht lc u, nh trong (Sublime Formula for Sustaining Life xian fang huo ming yin). - Vi B Cng Anh (Taraxaci Herba pu gong ying), Qua Lu (Trichosanthis Fructus gua lou), v Bi Mu (Fritillariae Bulbus bei mu) cho p xe v. Tr Thp v lm r kh h: thng cho r kh h do Hn Thp H Tiu nhng vi cc v thuc ph hp cng c th c dng cha r kh h do Thp Nhit. - Vi Phc Linh (Poria fu ling), Bch Trut (Atractylodis macrocephalae Rhizoma bai zhu), v Hi Phiu Tiu (Sepiae Endoconcha hai piao xiao) cho r kh h Hn Thp. - Vi Hong B (Phellodendri Cortex huang bai) v Xa Tin T (Plantaginis Semen che qian zi) cho r kh h Thp Nhit. Cc cch dng khc: - Vi Cam Tho (Glycyrrhizae Radix gan cao) cho au i km vi lot. Nhn xt i vo cc kinh Ph, V, v T, Bch Ch (Angelicae dahuricae Radix bai zhi) cay, pht tn, thm, thng, lm m, lm kh. Tt c nhng tnh cht ny lm cho n rt hiu qu trong vic loi b Thp. N tt nht trc Phong, gii Biu, lm kh Thp, thng khiu (c bit mi), v gim au. N c bit hiu qu trong vic cha cc triu chng trn u v mt, chng hn nh nhc u phn trn do Phong Hn hoc au xng di lng my, sng v au rng v li, v tc xoang. Tuy nhin, do kh nng nng Dng cng nh tr Thp ca n, n cng hay c dng trong cha ra kh h, c bit khi c ch bng sao kh. Seeking Accuracy in the Materia Medica tng qut ha nhiu c tnh ca v thuc ny: Bch Ch (Angelicae dahuricae Radix bai zhi), m v y sc mnh, thng khiu v i khp bn trong. N l v thuc ch yu cho trc Phong v tr Thp khi kinh Tc Dng Minh. Nh th n cha tt c cc triu chng u v mt theo kinh ny, ci i ln t mi v ni vi mtm do liaan quan ton mtnhng v bn tnh ca n i ln v pht tn, nhng ngi co Nhit Huyt v Ha H m phi trnh n.N c th c sao nh. C ch ca s Kt hp Chn lc VI CT CNH (Puerariae Radix ge gen) S kt hp ny c thit k ti mt v tr c th. Trong khi c hai v thuc cay v i v Dng Minh, Bch Ch (Angelicae dahuricae Radix bai zhi) m cn Ct Cnh (Puerariae Radix ge gen) mt. Cng vi nhau chng tuyt vi cho gii rng mnh v st phn c v khe h ca Biu. Phn ny ca Biu gn vi Th v c bit l phn Biu Dng Minh. Khi Phong Hn xm phm v thm nhp (thng l nhanh) ti su ny, n c th tr nn b kt, sinh ra Nhit, v dn ti rng mnh, st, khng ra m hi, cng gy, nhc ng, lo bn chn ngc, v mch Ph, Khn. Tuy nhin mc ny, khng ph hp dng cc v thuc phn da nh Ma Hong (Ephedrae Herba ma huang), hoc cc v thuc phn c nh Qu Chi (Cinnamomi Ramulus gui zhi), hoc cc v thuc thanh (lm sch) Phong Nhit chng hn nh Tang Dip (Mori Folium sang ye) hoc Cc Hoa (Chrysanthemi Flos ju hua) chng t c kt qu mong mun. iu ny l v t bnh gc l Phong Hn, d nhit to ra t s giam hm ca n cc mng v khe h ca phn Biu. Ch dng hai v thuc kinh Dng Minh pht tn mt m, mt mt c th to ra c hiu qu phn ph hp gii phng t bnh b dn nn, a n ra ngoi qua phn Biu. Cn Ct Cnh (Puerariae Radix ge gen) pht tn v lm ngui nhit khi s dn nn v gii phng t bnh khi mng v khe h phn Biu, Bch Ch (Angelicae dahuricae Radix bai zhi) m lm tng hot ng Dng Kh ti ch trc t Hn ang b tc ra ngoi qua da. VI XUYN KHUNG (Chuanxiong Rhizoma chuan xiong) Xuyn Khung (Chuanxiong Rhizoma chuan xiong) cay v m i vo kinh Thiu Dng; bn tnh ca n chnh xc l pht tn v i ln, nhng ci cho php n i quanh mt v u. N l v thuc cao cp (thng phm) cho vic loi tr Phong v gim au. Extension of Materia Medica ch dn: Xuyn Khung (Chuanxiong Rhizoma chuan xiong) l v thuc ngy nay rt hay dng, nhng khi n khng th lm sch Phong hon ton khi mt v u, cc v thuc khc nn cho thm vo gip n. Do Bch Trut (Angelicae dahuricae Radix bai zhu) c thm vo cho mc ch ny, tc dng trc Phong v gim au ca n b vo cho nhng tc dng ca Xuyn Khung (Chuanxiong Rhizoma chuan xiong), v n dn tc dng ca Xuyn Khung (Chuanxiong Rhizoma chuan xiong) vo kinh Dng Minh. V nhng l do ny, cp ny thng hay c k cho nhc u lin quan ti c c cc vng Thiu Dng v Dng Minh ca u, c bit nhng s nhc u mn tnh ny nhng chng b nng hn khi phi Phong v Hn v lin quan au nhi, r rt. Dng to bi Phong, nhng chng nhc u mn tnh ny khc vi nhng chng nhc u do ngoi cm Phong mi b, v ci trc thng dnh dng ti s xm phm bi Phong ln cc khiu trong trn u. Nhng bnh di ngy nh th i vo lc v lm tc dng Kh v Huyt, v cc v thuc trc Phong Hn thng thng l khng ph hp cho n. Xuyn Khung (Chuanxiong Rhizoma chuan xiong) c cn n v kh nng ca n va trc Phong v di chuyn Huyt (hnh Huyt). cc trng hp nghim trng hn, vic thm vo cc v thuc khc di chuyn Huyt c cho php. VI BCH CNG TM (Bombyx Batryticatus bai jiang can) Bch Cng Tm (Bombyx Batryticatus bai jiang can) mn, cay, v bnh, v ging Bch Ch (Angelicae dahuricae Radix bai zhi), n c kh nng trc Phong v gim au mnh. Hai v thuc kt hp sc mnh ca chng lnh vc ny, v do vy thng hay c dng cho nhc u phn trn i km vi Phong t kinh Dng Minh. S kt hp ny sau c iu chnh theo bn tnh ca Phong t: vi Phong Nhit, dng tng i nhiu Bch Cng Tm (Bombyx batryticatus bai jiang can) hn, v ngc li cho Phong Hn. Ngoi ra, v hai v thuc ny c th lm kh Thp, trong khi Bch Ch (Angelicae dahuricae Radix bai zhi) cng nng Dng ln v Bch Cng Tm (Bombyx batryticatus bai jiang can) cn ha m, chng c ch cng nhau trong vic cha ra kh h lin tc do Thp c rt xung. V mc ich ny, chng thng ng vai tr l cc v thuc thm vo bn trong mt bi thuc. So snh VI C HOT (Angelicae Pubescentis Radix du huo), CO BN (Ligustici Rhizoma gao ben), v T TN (Asari Herba xi xin) Tt c nhng v thuc ny rt cay v m, v c th c dng pht xua i (trc) Phong Hn, Phong Thp, Hn Thp v gim au. Bch Ch (Angelicae dahuricae Radix bai zhi) tt nht cho au trn, ch lng my, rng v li, nhng cng c th gim sng, lm mng m, ngng nga, v ra kh h. Khng Hot (Notopterygii Rhizoma seu Radix qiang huo) c hng thm mnh m i ln trc Phong chy lung tung c v phn Biu. N tt nht cho au gy v vai. N cng gii phng khp bng vic thng thot t bnh khi vng gia gn v xng. Khng Hot (Notopterygii Rhizoma seu Radix qiang huo) v Co Bn (Ligustici Rhizoma gao ben) c hai i vo mch Nhm, nhng xu hng ca ci trc i ln l mnh hn; Co Bn (Ligustici Rhizoma gao ben) th tt hn c th c nh cc bnh phn di ca c th. Co Bn (Ligustici Rhizoma gao ben) cn c bn tnh i ln mnh m, ti tn nh ca u v cha nhc u dnh dng ti rng. N cng c th gim au bng v tiu chy do Hn Thp, hoc sung v tng ph khoa. T Tn (Asari Herba xi xin) vt hiu qu vic pht tn Phong Hn Thp, v c bit tt cho thng cc khiu v gim au. Sc m ca n cng c th chuyn ha m long lnh. Chng ch nh truyn thng [Tnh] kh ca n c th lm hi Huyt, [tnh] pht tn ca n c th lm hi Kh, v n b cm cc trng hp Ha do H, cng bt k trng hp no ca ma do Ha. N khng th c dng cho kh h v trng do Ha tch li do H hoc Nhit Huyt. N c th c dng mng v p mn, nhng khi m mn c u v v, liu dng bn gim dn dn. (Harm and Benefit in the Materia Medica) c t Liu dng cao (30-60g) c th gy tc dng c. Cc triu chng gm bun nn, ma, chng mt, tim p nhanh, th gp, v m hi, huyt p cao, co git, tinh thn khng yn, kh th, au vng trc tim v thm ch ngng th. D ng tc ng n da cng c bo co. Ngoi ra, tip xc ca v thuc ti vi da c th gy vim da tip xc. V thuc ny cha cc cht furocoumarin, c bit ti do hiu ng nhy sng ca chng (xanthotoxin bergaptenalloisoimperatorin). Nhng cht ny c th gy vim da bt sng (ban , sng, thay mu, dy biu b). Trong khi khng c cc bo co bit v vic ung Bch Ch (Angelicae dahuricae Radix bai zhi) dn ti nhng vn ny, l an ton, nhng ngi dng v thuc ny hn ch ra nng. Danh php & Bo ch SAO BCH CH ( chao bai zhi dry-fried Angelica root) Sao hoc nng vi nhit thp n khi hi nu s gim kh nng lan ta v thng thot ca v thuc, sau khi sao th lm kh tr thnh hiu qu u th ca n. Phng php bo ch ny dng cho kh h Hn Thp. BCH CH THN ( bai zhi tan charred Angelica root) V thuc c sao hoc nng trn ngn la to n khi n xm. Trong qu kh, dng ny c dng ngng xut huyt, c th cho m kinh nguyt, nhng vic dng ny t c dng thi gian gn y. Tiu chun Cht lng Cht lng tt nht gm cc r n to (khng qu 36 r trn mt cn). R c b ngoi mu nu xanh hoc nu vng, mt ct trng, bt, hng thm m, v khng c l, chm en, hoc cc rnh du gia. Cc cht gi Hng Bch Ch ( xiang bai zhi Heracleum scabridum): V ny c b mt hi m (vng nu) v c cc vt nhn dc. V cay v ng. Nham Bch Ch ( yan bai zhi Seseli mairei): r di v nh (ch 0.5-1cm ng knh), vi b ngoi nu vng hoc nu, v v hi ngt (khng cay). Tn gi khc Xuyn Bch Ch Hng Bch Ch Hi Bch Ch K Bch Ch Hng Bch Ch Hng i Hot V Bch Ch Tu M Cn ng Bc Trung Quc Thng tin thm sn phm Cht lng tt nht l t T Xuyn, c bit l Xuyn BchCh chuan bai zhi, hoc t Hng Chu ca tnh Trit Giang, c gi l Hng Bch Ch hang bai zhi. Loi trc hay gp nhiu hn.