PRAKTIKAL 4

TOPIK
Mengukur dan membanding kekayaan spesis di tiga buah pulau.
OBJEKTIF
Untuk mengkaji diversiti spesis kupu-kupu dan membandingkannya di antara tiga buah
pulau.
HIPOTESIS
Semakin tinggi nilai Indeks Kepelbagaian Simpsom (D) semakin tinggi nilai diversiti
bagi sesuatu spesis.
PENGENALAN
!ada a"al praktikal kita telah mengenalpasti kesukaran yang dihadapi semasa #uba
untuk menempatkan individu kepada taksa yang berbe$a atau spesis berdasarkan
mor%ologi mereka sahaja. !ada praktikal kali ini kita akan melihat kepada beberapa
#ontoh di mana kita akan menggunakan &mor%ospesis' kupu-kupu yang dikumpulkan
daripada tiga pulau untuk membandingkan kepelbagaian spesis dan membuat
beberapa #adangan tentang keutamaan pemuliharaan berdasarkan perbandingan
ketiga-tiga pulau tersebut.
(agi mengira kepelbagaian biodiversiti hidupan Indeks Kepelbagaian Simpson
D digunakan. Melalui persamaan ini kita boleh menentukan kekayaan serta
kesamarataan spesis dalam sesuatu ka"asan itu. Kekayaan spesis adalah dalam
bentuk pengukuran yang mana mengambil kira jumlah individu dalam setiap spesis
dalam sesuatu ka"asan. Kesamarataan pula adalah pengukuran bagi kelambakan
relati% bagi spesis yang berbe$a yang mana menentukan kekayaan dalam sesuatu
ka"asan itu.
PROSEDUR
). !ertama kupu-kupu diasingkan kepada kumpulan. *iri-#iri digunakan di mana
kesemua kupu-kupu mempunyai persamaan tetapi di tempat berbe$a. Sebagai
#ontoh panjang sesungut atau ornimentation "arna sayap #orak sayap
abdomen dan sai$ toraks atau bentuk boleh digunakan tetapi bilangan kaki
adalah tidak.Sai$ juga tidak sesuai digunakan. Mengapa+
,. &-perasi taksonomi unit' atau -.U's yang diperoleh (kumpulan) boleh dianggap
sebagai spesis yang berasingan. Setiap spesis diberikan nama yang unik bagi
memudahkan perbin#angan.
/. !ertama satu spesis dipilih kesemua tiga pulau dibandingkan pada masa yang
sama dan "arnakan atau tandakan kesemua individu yang dimiliki oleh
kumpulan yang sama (spesis). Kemudian spesis kupu-kupu yang seterusnya
diambil dan prosedur diulang sehingga kesemua kupu-kupu mempunyai
kumpulan masing-masing.
0. Kedua bilangan individu di dalam setiap spesis di setiap pulau dikira dan nilai D
dimasukkan ke dalam jadual yang disediakan.
1. Kemudian kepelbagaian spesis bagi setiap pulau dikira dengan menggunakan
Indeks Kepelbagaian Simpson D. !engiraan tangan atau menggunakan
kalkulator di dalam laman sesa"ang boleh digunakan. .erdapat arahan pada
akhir praktikal. 2ika menggunakan kalkulator &online' pengiraan kekayaan spesis
dan kesamarataan spesis dapat dilakukan dengan lebih mudah.
KEPUTUSAN
Spesis Pulau Sipadan Pulau Talang-
Talang
Pulau Redang
Merah 2ambu
)3 ,/ ,/
4ijau )5 5 ))
(iru gelap 1 ), 0
(iru muda / )1 5
Kuning 5 5 )6
*oklat / // 5
4itam 5 1 5
4ijau muda 7 5 5
Kuning (neon) /5 0 5
Ungu 5 5 6
!utih , 5 /
Merah 5 5 8
-ren (jingga) 0 , 5
!ea#h /0 0 5
Langa! Pengi"aan#
a$ Indes Kepel%agaian Si&ps'n (D$#
D 9 ):p
i
,
D 9 Indeks Kepelbagaian Simpson
p
i
9 the %ra#tional abundan#e o% the i
th
spe#ies on the island
Pulau Indes Kepel%agaian Si&ps'n) D
!ulau Sipadan 9 ): ()3:))3)
,
; ()5:))3)
,
; (1:))3)
,
; (/:))3)
,
; (/:))3)
,
; (7:))3)
,
; (/5:))3)
,
; (,:))3)
,
; (0:))3)
,
; (/0:))3)
,

9 1.,8
!ulau .alang-.alang 9 ): (,/:76)
,
; (),:76)
,
; ()1:76)
,
; (//:76)
,
; (1:76)
,
;
(0:76)
,
; (,:76)
,
; (0:76)
,
9 0.37
!ulau <edang 9 ): (,/:80)
,
; ()):80)
,
; (0:80)
,
; ()6:80)
,
; (6:80)
,
;
(/:80)
,
; (8:80)
,
9 0.7,
PERBIN*ANGAN
(eberapa spesis telah diperoleh daripada setiap pulau iaitu !ulau Sipadan !ulau
.alang-.alang dan !ulau <edang. Di !ulau Sipadan terdapat kupu-kupu merah jambu
hijau biru gelap biru muda #oklat hijau muda kuning (neon) putih oren (jingga) dan
pea#h. Di !ulau .alang-.alang pula terdapat kupu-kupu merah jambu biru gelap biru
muda #oklat hitam kuning (neon) oren (jingga) dan pea#h. Di !ulau <edang terdapat
kupu-kupu merah jambu hijau biru gelap kuning ungu putih dan merah.
Melalui praktikal 0 perkara yang perlu diambil kira adalah kekayaan serta
kesamarataan spesis dalam sesuatu tempat itu. Kekayaan spesis merupakan jumlah
sesuatu spesis dalam sesuatu sampel. Kekayaan spesis adalah dalam bentuk
pengukuran yang mana mengambil kira jumlah individu dalam setiap spesis dalam
sesuatu ka"asan. Dalam kata lain semakin banyak spesis yang terdapat di dalam
sampel semakin &kaya' sampel tersebut. Selain itu kekayaan spesis juga adalah
bilangan jumlah spesis yang berbe$a. Ia dikenali dalam bentuk persamaan S.
Kekayaan spesis adalah unit yang asas dalam membantu homogeniti sesuatu
ka"asan. Malah kekayaan spesis juga adalah digunakan dalam kajian konservasi
untuk menentukan sensitiviti sesebuah ekosistem itu serta tempat tinggal spesis.
Kesamarataan pula adalah pengukuran bagi kelambakan relati% bagi spesis yang
berbe$a yang mana menentukan kekayaan dalam sesuatu ka"asan itu. Ia juga
merupakan ukuran biodiversiti yang menentukan kuantiti individu dalam setiap spesis
bagi sesuatu ka"asan se#ara berangka.
Daripada penyiasatan dan pemerhatian serta analisa yang telah dilakukan
didapati kepelbagaai spesis adalah berlainan antara satu sama lain antara ketiga-tiga
pulau iaitu !ulau Sipadan !ulau .alang-.alang dan !ulau <edang. !ulau yang
mempunyai diversiti spesis yang paling banyak adalah !ulau Sipadan. 4al ini kerana
apabila dibuat pengiraan menggunakan Indeks Kepelbagaian Simpson didapati !ulau
Sipadan men#atatkan yang tertinggi sekali iaitu 1.,8 dan diikuti !ulau <edang iaitu
0.7, dan !ulau .alang-.alang iaitu 0.37. Maka hal ini menjadikan !ulau Sipadan
men#atatkan kepelbagaian spesis yang tertinggi. 2adi se#ara mudahnya diversiti
hidupan yang paling tinggi adalah !ulau Sipadan = !ulau <edang= !ulau .alang-
.alang.
Di sini diisertakan %ormula Indeks Kepelbagaian Simpson yang digunakan untuk
mengira kekayaan spesis dan kesamarataan spesis.
D 9 ):p
i
,
p
i
9 the %ra#tional abundan#e o% the i
th
spe#ies on the island
D 9 Indeks Kepelbagaian Simpson
KESI+PULAN
Kepelbagaian diversiti yang tertinggi antara ketiga - tiga pulau adalah !ulau Sipadan
!ulau <edang dan akhir sekali !ulau .alang-.alang.
SOALAN
,- Apaa! asas .%l' %angunan/ a0au .uni0 'pe"asi 0as'n'&i/ %i'di1e"si023
Te"angan-
Unit operasi taksonomi unit (-.U) adalah numeri#al ta>onomi. (ergantung
kepada aras dan jenis pengkajian -.U boleh menentukan kedudukan ta>anomi
atau individu sesuatu organisma. ?umeri#al ta>onomi pula adalah bentuk
pengelasan yang mana bergantung kepada analisis numeri#al variasi.
!engelasan adalah lebih mudah dijangka. Selain itu -.U juga dianggap sebagai
unit ta>onomi yang sah bagi tujuan analisis pyhlogenetik.
4- Jelasan se5a"a "ingas apaa! &asud (,$ ea2aan spesis dan (4$
esa&a"a0aan spesis-
Kekayaan spesis bermaksud bilangan spesis yang berbe$a di dalam sesuatu
ka"asan atau sampel tanpa mengambil kira bilangan individu bagi sesuatu
spesis. Kesamarataan spesis pula bermaksud kelimpahan relati% spesis yang
berbe$a di dalam sesuatu ka"asan atau sampel.
6- Apaa! 0u"u0an pulau &engiu0 di1e"si0i 2ang paling 0inggi epada 2ang
paling "enda!3
Daripada penyiasatan dan pemerhatian serta analisis yang telah dilakukan
didapati kepelbagaian spesis adalah berlainan antara satu sama lain di antara
ketiga-tiga pulau iaitu !ulau Sipadan !ulau .alang-.alang dan !ulau <edang.
!ulau yang mempunyai diversiti spesis yang paling banyak adalah !ulau
Sipadan. 4al ini kerana apabila dibuat pengiraan menggunakan Indeks
Kepelbagaian Simpson didapati !ulau Sipadan men#atatkan yang tertinggi sekali
iaitu 1.,8. Maka hal ini menjadikan !ulau Sipadan men#atatkan kepelbagaian
spesis yang tertinggi dan yang terbanyak iaitu )5. Seterusnya !ulau <edang
men#atatkan kepelbagaian hidupan yang kedua tertinggi sekali iaitu sebanyak
sebanyak 0. 7, menurut Indeks Kepelbagaian Simpson. Kekayaan spesis yang
terdapat di pulau ini adalah sebanyak 8. .@khir sekali !ulau .alang-.alang
men#atatkan Indeks Kepelbagaian Simpson yang terendah sekali iaitu sebanyak
0.37 dan kekayaan spesis sebanyak 6.
4- Bagai&ana anda &engelasan pulau-pulau 0e"se%u0 un0u pe&uli!a"aan-3
Adaa! ia &engiu0 nilai di1e"si0i3 Apaa! 7a0'"-7a0'" lain 2ang %'le!
dia&%il dala& &enen0uan eu0a&aan pe&uli!a"aan3
@ntara satu kaedah bagi menentukan kedudukan pulau yang perlu diberi
keutamaan bagi proses konservasi adalah bergantung kepada Indeks Diversiti
Simpson. Semakin tinggi IDS dalam sesuatu ka"asan itu maka ka"asan
tersebut perlu diberikan keutamaan. @pabila IDS tinggi maka kesamarataan serta
kekayaan sesuatu spesis juga adalah tinggi. Sudah tentulah ka"asan ini perlu
diutamakan. Selain itu %aktor yang perlu diambil kira dalam proses konservasi
adalah jenis an#aman dalam sesuatu habitat itu. Sebagai #ontoh kemusnahan
habitat perubahan #ua#a pembalakan haram dan lain-lain boleh mengganggu
hidupan spesis ini. 2adi keutamaan haruslah diberikan dalam usaha konservasi
bagi memastikan hidupan ini tidak lagi dalam keadaan teran#am. Malah kejayaan
pembiakan dalam kaedah pembiakan e> - situ juga harus diambil perhatian dalam
menentukan keutamaan usaha pemuliharaan.
8- Jia i0a 0ida &e&pun2ai su&%e" un0u &elindungi se&ua spesis) apaa!
"i0e"ia 2ang %'le! digunaan un0u &e&%ua0 epu0usan di&ana 7'us
0e"!adap usa!a pe&uli!a"aan3
.erdapat beberapa %aktor yang perlu diambil kira dalam usaha untuk melakukan
usaha konservasi. ?amun apabila tiadanya sumber yang #ukup untuk
melindungi kesemua spesis terdapat beberapa kriteria yang perlu diambil kira
dalam usaha pemuliharaan spesis. @ntara kriteria utama yang perlu diutamakan
adalah kepelbagaian biodiversiti dalam sesuatu ka"asan itu. 4al ini adalah
penting kerana kepelbagaian biodiversiti boleh menentukan variasi sesuatu
hidupan itu. Malah nilai biomas dalam sesuatu ka"asan itu boleh menentukan
kualiti hutan itu. Sudah tentulah ka"asan yang mempunyai kepelbagaian
hidupan mempunyai kualiti yang tinggi kerana mempunyai variasi yang pelbagai.
2adi usaha pemuliharaan pada ka"asan ini perlu diambil kira dan diberi
keutamaan.
Selain itu jumlah hidupan dalam sesuatu spesis itu juga perlu diberi keutamaan
juga. @pabila jumlah spesis hidupan itu dalam keadaan teran#am kepupusan
maka hidupan ini haruslah diberikan keutamaan bagi mengelakkan hidupan ini
terus dalam keadaan teran#am. 4al ini adalah penting bagi memastikan
keseimbangan ekosistem.
Kepentingan peranan sesuatu spesis juga perlu diberi keutamaan. Sebagai
#ontoh konservasi 4arimau Malaya adalah diberikan keutamaan kerana spesis
ini adalah penting bagi memastikan keseimbangan ekosistem di dalam hutan.
Makanan utama 4arimau Malaya adalah babi hutan jadi sekiranya jumlah
4arimau Malaya semakin berkurang sudah tentu bilangan babi hutan akan
bertambah banyak dan seterusnya babi hutan ini akan merosakkan tanaman
manusia dan lain-lain.
REFLEKSI
@lhamdulillah syukur ke hadrat Illahi kerana dengan limpah dan kurnianya saya dapat
menyiapkan laporan amali ini se#ara berkumpulan. Sebelum saya menghurai bi#ara
u#apan ribuan terima kasih saya tujukan kepada pensyarah pembimbing yang banyak
memberi tunjuk ajar dan rakan-rakan seperjuangan yang turut sama-sama mendorong
saya melaksanakan amali ini.
(erdasarkan amali ini saya ditugaskan untuk membuat analisis dan pengiraan
tentang spesis kupu-kupu yang terdapat di beberapa buah pulau di Malaysia di ba"ah
topik & Mengukur Kepelbagaian Spesis'. Di akhir laporan saya telah dapat mengumpul
banyak maklumat yang berkaitan dengan tajuk ini.
Melalui amali ini saya telah mengelaskan sampel kupu-kupu dari setiap pulau
mengikut #iri- #iri spesisnya iaitu "arna. Di sini saya perlu melakukannya se#ara teliti
supaya proses mengklasi%ikasikan dapat memperoleh data dan maklumat yang tepat.
Selain itu saya juga mempelajari #ara pengiraan Indeks Simpson di mana sebelum ini
saya tidak begitu memahaminya. 4al ini se#ara tidak langsung menambahkan lagi
maklumat saya dalam tajuk biodiversiti.
Di samping itu saya juga mempelajari menganalisis sesuatu data dengan betul
seperti bilangan spesis kupu-kupu di setiap pulau yang berbe$a. (erdasarkan data
tersebut saya juga dapat menentukan pulau-pulau yang manakah yang harus
dilaksanakan pemuliharaan di mana sedikit bilangan spesis kupu-kupunya. Selain itu
juga saya mempelajari istilah-istilah biodiversiti seperti gene spesis habitat dan
ekologi dengan betul di ba"ah tajuk biodiversiti yang meliputi semua organisma di
dunia ini.
Di samping itu melalui amali ini yang dilaksanakan se#ara berkumpulan dapat
memupuk nilai kerjasama dan tolong menolong antara saya dan rakan-rakan. Saya
juga banyak mendapat idea dan ilmu pengetahuan dan juga berkongsi pengalaman
daripada rakan-rakan. 4al ini se#ara tidak langsung membantu saya membuka minda
untuk meneroka alam semulajadi dari konteks biodiversit bagi men#apai objekti% amali
ini.
@khir kalam saya u#apkan terima kasih kepada semua yang terlibat se#ara
langsung mahupun tidak langsung dalam menjayakan laporan amali ini. Saya berharap
segala ilmu pengetahuan yang diterima ini akan dapat diman%aatkan pada masa
hadapan dalam kehidupan seharian. Sekian terima kasih.
NORA BINTI RAMIN
REFLEKSI
Syukur ke hadrat Illahi kerana dengan limpah kurnia-?ya akhirnya berjaya juga saya
dan rakan kumpulan menyiapkan laporan amali 0 ini. (anyak pengetahuan dan juga
pengalaman baru yang saya perolehi dalam usaha untuk menyiapkan laporan ini.
Kami diberi tugas untuk menggunting dan menampal spesis kupu-kupu daripada tiga
buah pulau iaitu !ulau Sipadan !ulau .alang-.alang dan juga !ulau <edang.
Seterusnya proses pengelasan kupu-kupu ini dijalankan dan dikelaskan mengikut
"arnanya. !roses ini memakan sedikit masa di mana saya dan rakan kumpulan perlu
menge#am "arna dan juga mengelaskannya dengan betul.
Seterusnya saya juga telah mempelajari dan mengetahui #ara yang betul untuk
pengiraan Indeks Kepelbagaian Simpson D. Indeks ini membolahkan saya untuk
mengetahui nilai diversiti bagi spesis kupu-kupu di ketiga-tiga pulau tersebut. Melalui
indeks ini juga saya dapat mengenal pasti tentang apabila semakin tinggi nilai diversiti
bagi sesuatu spesis maka proses pemuliharaan ataupun konservasi untuk sesuatu
spesis semakin bertambah.
(ukan itu sahaja saya juga tahu dan dapat membe$akan di antara kekayaan spesis
dan juga kesamarataan spesis. 4al ini penting bagi membolehkan kita untuk
mendapatkan maklumat tentang sesuatu spesis tersebut. Malah di dalam konteks
biodiversiti yang lebih luas kita seharusnya bersyukur dengan kekayaan spesis
terutamanya %lora dan %auna yang pelbagai di muka bumi ini. Kita seharusnya
memelihara dan juga memulihara kesemua spesis tersebut supaya tidak pupus di muka
bumi ini.
.ugasan amali ini juga memerlukan saya untuk bekerjasama dengan rakan-rakan
sekumpulan di mana kami perlu bertukar-tukar idea dan pendapat untuk menyiapkan
tugasan ini. Saya juga belajar untuk menerima pendapat rakan yang lain. @khir sekali
semoga amali keempat kami ini dapat diterima dengan baik dan sesungguhnya kami
telah memberi hasil yang terbaik bagi menyiapkan tugasan ini.
NURHAFIZAH BINTI AB AZIZ
REFLEKSI
RUJUKAN
JURNAL
Burgman M.A. & Lindenmayer D.B (1998) Conservation Biology for the Australian Environment.
Surrey Beatty & Sons. Chapter 2 hat shou!d "e #onser$ed % se#tions 2.1&2.'.
INTERNET
Begon( M.( ). L. *arper( and C. +. ,o-nsend. (199.). Diversity Indices: Simpsons
D and E. Dia/ses pada 18 Septem"er 2012 daripada
http122---.tiem.ut/.edu23gross2"ioed2"ea!smodu!es2simpsonD4.htm!
Simpsons Diversity Index. Dia/ses pada 18 Septem"er 2012 daripada
http122geography5ie!d-or/.#om2Simpson6sDi$ersity4nde7.htm
Simpsons Diversity Index. Dia/ses pada 19 Septem"er 2012 daripada
http122---.#ountrysidein5o.#o.u/2simpsons.htm