ATIKSU ARITMA TESSNN LETLMES

brahim BAKICI
Ankara Atksu Artma Tesisi Mdr

Artma tesisleri ok pahal sistemlerdir. Bu nedenle tesisler kalifiye personele teslim
edilmelidir. 10.000 edeer nfus deeri iin en az bir uzman artmac gereklidir. Tesisle ilgili
projeler, ilgili kanunlarn ynetmeliklerin iletme ruhsat ve kazalardan korunma
ynetmelikleri hazr olmaldr.

Yeni olan artma tesisi iletmeye alnmadan nce atksu ve amur yaplan nehir suyu veya
kuyu suyu ile doldurularak btn makinelerin ilevi denenir.

Deneme iletmesinde; atksu alnarak srayla biyolojik kademe ve zmleme gerekletirilir.
Yaplan ilemlerden emin olmak iin kimyasal muayeneler yaplmaldr. Izgaralar, kum
tutucular, keltme havuzlar, biyolojik artma yntemleri, amur zmleme ve amur
susuzlatrma hakkndaki bilgiler blmler halinde daha sonra ksaca aklanacaktr.

Gvenilir iletme deerleri elde edebilmek iin ok saydaki lm cihazlar iletme talimatna
gre temizlenmeli ve kalibre edilmelidir. lave olarak aktif amurun kat madde miktar, amur
indeksi, mikroskobik muayenesi gereklidir. Havalandrma havuzlarnda kat madde miktar
devaml olarak llmelidir. Yasal olarak istenilen dier muayeneler yaplp gnlk protokole
kaydedilir. Makineler, motorlar, pompalar ve kprlerin bakmlarnn yaplmas gerekir.
Enerjinin ekonomik kullanlmasna dikkat edilir.

letme personelini motive etmek amacyla gelitirme kurslar dzenlenir. K iletmesi zel
tedbirlerin alnmasn gerektirir. Donmaya kar hassas olan boru hatlar korunmal veya
iletme d braklmal, zgara atklar ve kum donmadan nce bertaraf edilmeli, kpr
tekerleklerinin gittii alanlarn buz tutmamas salanmaldr. Yzeysel havalandrclar
buzlanmadan dolay dzgn almayabilir. Bunun iin buzun scak su ile zlmesi salanr.

Makinelerin arzalanarak almamas durumunda yedeinin devreye alnmas ve iletme
ynetiminin bilgilendirilmesi gerekir. Makinelerin kullanma talimatlarna ve iletme kurallarna
riayet edilmelidir.

Enerji kesilmesi durumunda derhal enerji salayan kurulua haber verilerek ngrlen enerji
kesinti sebebini ve sresini sorup renmelidir.

Tesisin blmlerinin iletme d braklmas iletme ynetiminin izni ile yaplmaldr.

letme raporlar temiz ve itinal bir ekilde doldurulmaldr. letme hatalar gibi btn zel
olaylar; arzalar, ya ve asit girii, zaman ve yer belirtilerek gnlk deftere ilenir.

letme ynetimince baka bir dzenleme yaplmam ise gnde bir kere farkl saatlerde
tesis k gzle kontrol edilerek sonu deftere kaydedilir.

Tesisin tm blmlerinin temiz tutulmasna dikkat edilmelidir

1. TESS YNETM

1.1. Tesisin Ynetim Organizasyonu ve Organizasyon Semas

yi ynetim iin, bilgi birikimi, zel deneyim ve iletiim gerekir. Organizasyon konusunda
personele grevlerinin ak ve kesin bir ekilde datlmas, organizasyon emasnda
herhangi bir kukuya yer verilmemesi gerekir.

1.2. letme Ynetimi, Bakm Ynetimi ve Tesis zleme Ynetimi

1.2.1. letme Ynetimi:

Tesisin uygun iletilmesi iin gereken tm faaliyetler iilik ve malzeme. Yasalarn koyduu
artma koullarna uyulmas sorumluluk alanna girmektedir.

- n artma istasyonunun isletilmesi esnasnda oluan zgara atklar, kum ve yan uygun
ekilde bertaraf.
- n keltme tanklar
- Biyolojik artma, son keltme tanktan ve geri dn amurunun ayarlanmas.
- Ham amurun younlatrlmas.
- amurun zmlenmesi, metan gaznn alnmas ve depolanmas.
- Elektrik enerjisi retme ve stma.
- zmlenmi amuru younlatrma ve amurun susuzlatrlmas.
- amur kekinin depolanmas veya nakledilmesi.

1.2.2. Bakm Ynetimi:

Makineler, tesisat ve ekipmanlarn

- Tm fonksiyonel yaplarn ve fonksiyonel olmayan yaplarn,
- Motorlu aralarn rutin bakm, yalama eskimi veya anm paralarn deitirilmesi,
onarmlarn yaplmas,
- Yedek paralarn depolanmas.

1.2.3. Kalite Kontrol ve Ynetimi:

- Tesisin uygun iletilmesi iin atksu ve amur zerinde yaplmas gereken tm rutin
kontrollerin yaplmas
- Kanalizasyon ebekesine kazaen zararl atksu boaltlmas halinde zel tespitlerin
yaplmas
- letme biriminin talebi zerine tespit yaplmas
- Laboratuarn altrlmas
- Sonularn yazl olarak Tesis Mdrne, iletme Mdrne gerekiyorsa dorudan blm
efine bildirilmesi
- Sonularn kayda geirilmesi
- Tesis Mdrne ve letme Mdrne tavsiyelerde bulunma

1.3. Hiyerari ve birlii

- Blmler arasnda bilgi verme ekli belirlenmelidir
- Blmler arasnda gerekli bilgi alverii salanmaldr.

1.4. alma Sreci

- Tm blmler ve ilgili personel arasnda uygun bilgi alverii
- Karar makamnda olanlarn haftada bir kez rutin toplar yapmas
- Blm ierisinde ayda bir kez veya gerektiinde rutin toplar yaplmas
- Ylda iki kez veya talep zerine tm personelin toplanmas
- Gnlk i datm iin ise balamadan nce blm toplars:
- lerin organizasyonu iin
- Tasarm veya planlama
- Hazrlk
- Uygulama
- Fonksiyon kontrol
- letmenin balatlmas

- letme faaliyetlerinin denetimi, iletme ve bakm el kitaplarnn hazr bulundurulmas;
- Motorlar, ekipman, tesisat, aralara ait el kitaplar
- Yedek para teminine ait bilgiler
- Yalama yalarna ait talimatlar
- Emniyet tedbirleri hakknda el kitab

1.5. Daimi Talimatlar ve Eitim

Bilgilerin tazelenmesi, yeni personelin eitimi, iletme ve bakm yrtlmesi iin gerekli
talimatlar ve zel olaylarla ilgili bilgiler gereklidir.

Vasfl igc mevcut olduu taktirde atksu artma tesisi rahat ve gvenilir bir ekilde
iletilebilir.

Vasfsz ya da eitimsiz kiiler, atksu artma tesisinin iletilmesi asndan risk oluturmakla
kalmayp i gvenlii kurallar konusundaki eksik bilgileri nedeniyle hem kendilerini hem de
bakalarn tehlikeye atarlar. Bu nedenle personel grevlendirilirken aada belirtilen
kriterlere uyulmas nemle tavsiye edilir. Yeterli dzeyde uygun eleman bulunamad
takdirde tesis iletmeye alnmadan nce elemanlarn gereken nitelik dzeyine ulamasn
temin amacyla youn eitime tabi tutulmas gerekmektedir.

Tesis iletmesi alannda alacak vasfl personele ynelik mesleki eitim program
aadaki temel becerileri iermelidir:

a) kanunu mevzuat, endstriyel gvenlik, kazalara kar korunma, salk, endstriyel
hijyen ve cevre koruma
b) Ara-gere ve donanmn kullanlmas, saklanmas ve bakm
c) Malzemelerin taklmas, sklmesi ve temizlenmesi
d) Fiziksel parametrelerin llmesi
e) Mikroskobun kullanlmas
f) Teknik izimlerin hazrlanmas
g) Numune alnmas ve hazrlanmas
h) lme, kontrol ve denetim
i) Atksuyun toplanmas ve boaltlmas
j) Atksuyun artlmas
k) amurun artlmas
l) Analitik ilerin yaplmas
m) lme, kontrol ve denetim
n) zel yasal hkmler ve teknik standartlar
zellikle aada belirtilen konularda personelin eitilmesi gereklidir.

Proses Kontrol:

- letme verilerinin alnmas ve deerlendirilmesi
- Sonularn yorumlanmas
- letme parametrelerinin belirlenmesi
- Normal iletme koullarnda karar alma
- Olaanst iletme koullar ve olaylar durumunda alnmas gereken nlemler
- Rapor hazrlama vb.

lme ve Kontrol:

- Atksu ve amur numunesi alma
- Hattaki olgum cihazlarnn bakm ve onarm sonularn deerlendirilmesi
- Atksu ve amur blmlerinde kontrol noktalar vb.

amur Artma:

- amur dengelerinin kurulmas
- Statik ve mekanik amur suyu alna iin proses kontrol
- amur bertarafnn denetimi

Mekanik Donanmn Bakm ve Onarm:

- Koruyucu bakm iin nlemi
- Bakm planlanmas
- Stok saklama
- Makinelerin glerinin llmesi
- Performans ve gvenlik kontrolleri

2. ATIKSULARIN ZELLKLER

Renk, bulanklk, koku, scaklk, kebilen maddeler, pH znen ve znmeyen maddeler,
organik ve inorganik maddeler (mineral maddeler), durabilirlik, iletkenlik, toksik maddeler, sv
ya ve kat yalar, yanabilen ve patlayc maddeler, deterjanlar, infeksiyoz maddeler.

Baz atksularn menei kokusundan tannabilir. rnein; tarmsal atksular sk sk tipik sv
gbre veya silo kokar, malt sanayi atksular maya ve mandra sular ahr kokar.

Dier atksular bazen tehlikeli madde ierirler. rnein; galvanik atksular gzle ve koku ile
tannamayabilir. Bunlara klorlanm karbon halojenleri, poli klorlanm bifeniller organik
halojen bileikleri girer.

Her tabi suda bulunan tuzlar atksuya da geer. 300 mg/lt'nin zerinde slfat olursa betonu
andrr. Tuz miktar elektriksel iletkenlikle llr.

Deterjanlar atksuya amar ve bulak ykama maddelerinden gelir ve suda kpk
teekklne neden olur. Fosfatlarn bir ksm da amar ykama maddelerinden
kaynaklanmaktadr. Atksular bir besin maddesi olan nitratla da yklenebilir.

Birok organik madde kolayca paralanarak rme esnasnda O
2
yetersizliine neden olur.
Atksularn kokmuluu veya dayankllnn kriteri olan kurun asetat deneyi ile hidrojen
slfr tayini veya dayankllk iin metilen mavisi deneyi yaplr. Normal artlar altnda ehir
sularnda metilen mavisi birka saat ierisinde renksizleir. Eer atksu rengini kaybetmezse
ekseriya toksik maddeye neden olur.

ehir atksularnda daima hastalk etkenlerinin (bakteriler, virsler, parazitler ve solucan
yumurtalar) gz nne alnmas gerekir. Eer artlm su iyi dezenfekte edilmemi ise iyi
artlm sularda dahi patojen mikroorganizmalardan bir ksm kalm olabilir.

Yanabilen maddeler (benzin, benzol veya dier seyrelticiler) kanala braklm ise patlama
tehlikesi sz konusudur.

Evsel atksular bozulmad srece ekseriya ak gri, bulank ve kf kokuludur.

Koyu gri renk ve H
2
S kokusu bozulmuluu gsterir. Kanalda ok uzun sreli ak ve atk
plerle bekleme kokumaya ve bozulmaya neden olur. Dier renk ve kokular iletme
sularnda grlebilir. Yamur durumunda ve yln mevsimlerine gre suyun scakl 10-
20Cdir.

Artma tesisinin giriimde kebilen maddelerin miktar gnn saatlerine gre farkllk
gsterir. Litrede 20 mg'a kadar kabilir.

Evsel atksularn pH' 6,5-7,5 arasndadr. amurun rtlmesi iin ideal pH aral 7-8
arasdr.

Evsel atksularnda ki kirliliin yaklak 2/3' znm veya yan znm, 1/3' kebilen
maddelerden teekkl etmektedir.

yi temizlenmi atksu, olduka kokusuz olup, kebilen madde iermez ve berrakl en az
50 cm'dir. Bazen humik asitlerden ileri gelen hafif sari renkli olabilir. Suyun pH' 7 civarnda
olup, artk kokumaya meyilli olmayan bir haldedir.

Atksuyun Karakteri: Drt nemli parametre ile atksuyun karakteri hakknda karar
verilebilir. BOI, KOI, NH
4
-N, P
Toplam

BO
5
: 20C'de 5 gnlk sre ierisinde mikroorganizmalar tarafndan organik maddelerin
paralanmas iin gereken oksijen miktardr. BO biyolojik artma tesisleri iin en nemli
deerdir. Genel olarak ehir atksularnda ortalama 200-400 mg/I'dir. BO
5
ile bir iletme
suyunun organik kirlilii de llebilir. BO
5
yk 60'a blnrse (ktrlm numunede 40'a
blnrse) kan say (kirlilik yk) nfus edeerini verir.

KO: Oksidasyon maddelerinin yardmyla (potasyum dikromat) oksijen tketiminin
llmesidir. ehir atk sularnda 400-600 mg/I'dir. Beher kii gnde 120 gr 0
2
tketir.

NH4-N: Kanalizasyon sularnda 20-50 mg/I'dir. 0,2 mg/l NH
3
ieren sular balklar iin toksiktir.

P
Toplam
: ehir atksularnda toplam fosfor 8-12 mg/l

3. ATIKSUYUN TOPLANMASI VE BOALTILMASI

Atksu toplama ebekesi bir aaca benzetilebilir. Ev balantlar, kanalizasyon, ana
kanalizasyon hatt ve kuaklama hattdr.

Bileik sistemde atksu + yamur suyu birlikte gnderilir. Sistemde yamur suyu tasma,
depolama havuzlar ve yamur suyu durultucular mevcuttur.

Ayrk sistemde atksu ve yamur suyunun ayr olarak boaltlmasdr.

Atksuyun artma tesislerine, yamur suyunun dorudan alc sulara boaltlmasdr.

4. ATIKSUYUN ARITILMASI

4.1. Mekanik ve Fiziksel Artma (n Artma Safhas)

Atksuda mevcut kat atklar, suyun kaba ve ince zgaralardan geirilmesi suretiyle ayrlarak
konteynrlara boaltlr. Kum ve yzer maddeler ise (kat ve sv yalar vs.) havalandrmal
kum tutucuda ayrlr.

Havalandrmal kum tutucuda kum, kum ta, inorganik maddeler keltilir. Fakat organik
maddeler askda kalr. Dibe ken kum yryen kpr aracl ile kum haznesine toplanr,
buradan dalg pompa vastasyla kum ayrcya pompalanr, yzeyde toplanan kpk tabir
edilen kat ve sv yalar kpk pompas vastasyla dner elee gnderilir.

n keltme Tanklar

Kum tutuculardan kan su datma odas vastasyla n keltme tankna gnderilir. n
keltme tanknda dairesel hareketli kprye bal syrclar vastasyla dibe ken maddeler
syrlarak ortada mevcut huniye toplanr. Buradan cazibe ile ham amur younlatrclarna
gnderilir.

keltme tanknn yzeyinde oluan kpk dner kprye asili olan toplama sistemi ile
toplanarak buradan pompa ile tanka gnderilir.

n keltme tankndan savaklanan su, aktif amur ile kartrlarak biyolojik artma iin
havalandrma tanklarna gnderilir.

4.2. Atksuyun Biyolojik Artlmas

Biyolojik artma da; organik meneili znm, kolloid seklinde asl maddeler aerobik
artlarda mikroorganizmalar tarafndan besin olarak kullanlr. Mikroorganizmalar oalarak
aktif amur olarak kelir.

Havalandrma Tank

Havalandrma tanknda mikroorganizmalarn geliebilmesi iin oksijen, besin ve
kartrlmaya ihtiya vardr. Havalandrma tanklarnda optimum oksijen dzeyi 2,0 mg/lt
askda kat miktar 2,9 kg/m
3
'dr.

Son keltme Tank

n keltme tanklar gibi olup, dibe ken aktif amurun yava dnen kprye bal olan
syrclar vastasyla dipteki amur hunisine toplanmasna yarar. Burada toplanan amur
cazibe ile geri dn pompalama istasyonunun haznesine gelir. Buradan pompa ile amurun
bir ksm havalandrma tanklarnn bana gnderilir.

amur fazlas ise ham amur younlatrclarna sevk edilir. Son keltme tanknn
yzeyinde oluan kpk, kpk alma paletleri ile toplanr. Dalg pompa ile ham amur
younlatrclara pompalanr.

Son keltme havuzundan temizlenmi olarak savaklanan su alc ortama boaltlr. lkemiz
de alc ortama verilen temizlenmi sudaki Askda Kat Madde ve BO
5
miktarlar azami 30
mg/lt olmas gerekir.

Son keltme havuzlarnda grnebilen derinlik en az 50 cm olmaldr.

Son keltme havuzlarnda amurun aktifliini yitirmemesi bakmndan 2 saatten fazla
bekletilmemesi gerekir.

5. HAM AMUR ARITILMASI

- amur hacminin azaltlmas
- Daha sonraki ilemlerde salk riski olmamas iin amurun stabilizasyonu daha fazla
ayrma ve koku olmamas
- Kompostlama, atk bertaraf gibi ilemlerin kolaylamas iin amurun artma ilemine
tabi tutulmas gerekir.

Bu nedenle; younlatrma, zmleme/stabilizasyon, yeniden younlatrma ve
susuzlatrma ilemleri diye adlandrlan aamalardan geirilir.

5.1. amur Kalitesi, amur Miktar

amur kalitesi: Atksu dolaysyla amur yaklak %75 evsel, %12 endstriyel ve %13
yamur suyu ile gelen atklardan oluur.

BO
5
= 60 g/kii.gn esasna gre

- Primer amurda kuru madde miktar 45 g/kii.gn kuru madde
- Fazla amurda 35 g/kii.gn KM.
- Kartrlm amurda 80 g/kii.gn KM mevcuttur.

5.2. Ham amur Younlatrclar

n keltme tanklarndan gelen %2,5 kuru maddeli ham amur ile son keltme tanklarndan
gelen %0,5-1 kuru maddeli fazla amur birlikte ilenir. Burada younlatrma %4-6 kuru
madde ieren amur dibe ker. amurun fermente olmamas iin 3 gnden fazla
bekletilmez.

Younlatrma tanknda amur partiklleri arasndaki ba kran dikey amur krclar
(kartrclar) mevcuttur. Dikey kartrclar sayesinde farkl blgelerde amur faz oluumu
engellenir. Su ve gaz serbest kalarak yzeye kar. Dipteki amur syrc vastasyla huniye
toplanr. Buradan zmleyiciye pompalanr.

Tankn yzeyinden savaklanan su pompa ile tesisin giriindeki atksuya kartrlr.

Younlatrclarn yzeyinde oluan kpk pompa ile dner elekten geirilmek zere n
artma istasyonuna pompalanr.

5.3. amurun zmlenmesi (Stabilizasyon)

amurdan elde edilecek gazin elektrik ve isi enerjisine dntrlmesi amalanyorsa gaz
zmleme yoluyla stabilize edilmelidir.

5.3.1. amur Stabilizasyonunun Amac:

amurdaki organik maddelerin en iyi ekilde ayrtrlmasyla kararl bileiklere
dntrlmesi, kt kokularn olmamas, younlatrma ve kurutma kabiliyetinin
iyiletirilmesi, hacmin azaltlmas, bertaraf aamasnda evreye zarar vermemesi metan gaz
retilerek elektrik ve s enerjisi elde edilmesidir.

5.3.2. Anaerobik zmleme:

Ham amur younlatrclarnda younlatrlan amur, pompa vastasyla isi eanjrnden
geirilerek stlr ve zmleme tankna gnderilir.

Eanjrde taze amur zmleyicilerden alnan amurla kartrlarak devaml 35C sabit
scaklkta tutulur. zmleyici iindekiler gaz injeksiyonu ve amurun farkl blgelerden
pompa ile sirkle ettirilmesiyle kartrlr.

zmleme prosesi anaerobik artlarda uygun pH deeri olan 7,0-7,5 arasnda 35 C de 2-3
hafta srer. stten alnan gaz filtrelerden geirilerek gaz depolama tankna gnderilir.

5.3.3. Gaz retimi Depolanmas ve Deerlendirilmesi:

Edeer nfus bana gaz retimi 20 l/kii.gn olarak hesaplanr. 1 kg organik kuru
maddeden 366 I gaz elde edilir.

zmlemeden elde edilen biyogaz scak su elde etmek zere kazanlarda yaklr. Elde edilen
scak su ile hem sosyal ve idari binalar stlr hem de amurun stlmasnda kullanlr. Ayn
zaman retilen gaz zmleyici ieriinin kartrlmas iin, gaz injeksiyonunda ve elektrik
enerjisi retimi iin gaz motorlarnda tketilir. Gaz motorlarnn soutma suyu kazan stma
sistemi iin kullanlr. Gazda mevcut hidrojen slfrn korozif etkisinden korunmak amacyla
atksuya demir tuzlan dozlanarak hidrojen slfr bertaraf edilir.

5.4. amur Susuzlatrlmas

zmleme sonras organik katlarn ayrmas sonucu kuru madde miktar %5'ten yaklak
%3,5'e der. Bylece su yzdesi ykselir. Bundan dolay amur konstrasyonunu arttrmak
ve hacim yklemesini azaltmak ve verimi arttrmak amacyla zmlenmi amur
younlatrclar kullanlr ve amurun mekanik ile susuzlatrlmas yaplr.

5.4.1. zmlenmi amur Younlatrclar:

Sistem ham amur younlatrclar gibidir. Dipte %4-6 kuru madde ierecek ekilde
younlaan amur pompa ile ekilir ve mekanik amur susuzlatrma istasyonuna gnderilir.
Younlatrcnn yzeyinden alnan yksek BO ierii olan su yine pompa vastasyla
giriteki atksu ile kartrlr.

5.4.2. amurun Mekanik Olarak Susuzlatrlmas:

Younlatrlm amura belirli oranda katyonik polielektrolit zeltisi dozlanarak amurun
floklamas salanp, bantl filtre prese gnderilir.

Floklama sonucunda serbest kalan su barlardan szlerek alta geer. ki bant arasnda
skan amur kek halini alr ve konveyore dklerek dorudan kamyona yklenir. Altta
szlen filtrat yzey suyu ile kartrlr. Elde edilen kekin kuru madde miktar %25-30
civarnda olup, kzdrma kayb %40 civarndadr.

5.5. amurun Bertaraf

amur keki daha sonraki ilemler i,n depolama alanna gnderilir.

5.5.1. amurun Tarmda Kullanlmas:

amur keki slak veya kuru olarak tarm arazilerinde topran kalitesini iyiletirmek amacyla
kullanlabilir. amur kekinde mevcut metal ierii nedeniyle tarmda snrl ekilde
kullanlmaldr.

6. SU ve AMUR BLMLERNDEN NUMUNE ALINMASI

Muhtelif aamalarda numune alna ilemi profesyoneller veya iyi eitilmi personel tarafndan
yaplmaldr.

6.1. Su Blmnden Numune Alnmas

Artma sonularn tam bilebilmek iin numune alma noktalar nemlidir. Giri suyu, n
keltme tanklarnda savaklanan su, havalandrma tank, geri dn amuru ve son
keltme kndan alnan numuneler iletmenin kontrol, tesisin ilenmesi ve istenilen
standartlarn gerekleip gereklemediini anlamak zere analize tabir tutulur.

6.2. amurdan Numune Alnmas

Ham amur, zmlenmi amur, younlatrlm amur, amur keki, aktif amur, yzey
suyu.

Numuneler temsili olarak alnmaldr.

6.3. Laboratuar Personelince Yaplan Testler

- Askda kat madde
- Kuru madde
- Kzdrma kayb, kzdrma bakiyesi
- Oksijen miktar, BO5, KO miktarlar
- pH, organik asitler, iletkenlik, karbondioksit
- Amonyum azotu, nitrat azotu, fosfor, mikroskobik muayene vs.

6.4. Operatrlerce Yaplan Tespitler

Ak, renk, koku, hava, su ve amurun scakl, bulanklk, kebilir kat maddeler ve pH
deeri.

7. LETME KONTROL, KAYITLAR VE RAPORLAR

Kontrol ekli: Oto kontrol, Devlet Kontrol

Devlet Kontrol:

- Artma iin devletin koyduu artlarn uygulanmas

Oto kontrol:

- Uygun iletme, artlarn muhafazas
- Uygun bakm
- letme ve bakm masraflarn en aza indirme
- Tesisin inaat ilerinin, tehizatnn, tesisatnn, vs.'nin yksek deerini korumak
- letme problemlerinin olumamas iin iletme faaliyetlerinin kontrol
- Yklemenin deitirilmesi
- Akn deitirilmesi
- Zararl giri suyunun kontrol ve en ksa srede reaksiyon
- Son k suyunun artlarnn korunmas
- Zararl pis suyun etkilerinin en aza indirilmesi
- Tesisin ar yklenmesinin ksa srede kontrol-genileme tedbirleri iin nemli

Uygun kontrol iin dokmanlar arttr:
- letme/bakm iin (gnlk)
- as-built izimleri, son tasarm, ykleme ve boyutlandrma verileri
- Devlet talimatlar / direktifleri
- iletme ve bakm el kitaplar - tesis performans, imalat talimatlar
- Laboratuar talimatlar
- Kaza ve ilk yardm talimatlar
- Alarm planlamas
- Kanalizasyon ebekeleri iin ehir ynetmelikleri, tzkleri

Kaytlar: lmlerin, zel olaylarn, vs. sonular kaydedilmelidir.
Kayt tipleri: Dokmantasyon, karar makamlarna, idareye bilgi
Gnlk Kaytlar: Tm nemli olaylar ve artma verimini ierir. Vardiya efince imzalanr,
tesis yneticisi veya yardmcs tarafndan kontrol edilir. Detayl olarak:

- Tesisin verimi
- Hidrolik ve BO yklemesi
- Enerji retimi ve tketimi
- Mekanik/biyolojik blmn iletilmesi
- amur ileme blmn isletilmesi
- letme/bakmda zel durumlar
- Malzeme sarfiyat ayrca, iletme iin anahtar veri karakteristikleri kWh/m
3
- artlan
pissuyun m
3
' bana tketilen enerji kWh/kg - azaltlan BO
5
kg'i bana tketilen enerji
TL/PE - aylk veya yllk olarak PE bana maliyet, Protokoller, vs. gnle eklenir.

Aylk Kaytlar: Tesis yneticisine, ilgili ASK yneticilerine, devlet kurulularna bilgi
- Her gn - deiikleri kontrol iin
- Btn nemli parametreler; ak, BO
5
yklemesi, biyokimyasal veriler, amur aks, gaz
retimi, elektrik enerjisi retimi, zgaralarn boaltlmas, kum, kurutulmu amur, enerji
sarfiyat, iletme saatleri, hava durumu, tesis personelinin teklifi zerinden alma

Yllk Kaytlar:
- Yln tamam iin nemli iletme ana verilerinin tamam ve zeti, rnein pissu ak, BO
5

yk, amur ak, kurutulmu amurun boaltlmas, enerji retimi, gaz retimi, enerji
tketimi
- Devlet artlarnn ald durumlarla ilgili btn anahtar veriler, tarihi ve
sebebiyle birlikte
Bu kaytla, artma performansnn yeterlilii tespit edilebilir.
Gerektiinde zel olaylar iin zel kaytlar zel durum: akis, ykleme, tehlikeli pissu

Bakm Kaytlar: naat ilerinin, tesisatn, makinelerin, tehizatn deeri ok yksektir.
Uygun bakm para tasarrufu balar.

Ana Grevler:

- Hangisi almal - hangi i yaplabilir
- in zamanlama listesi
- iin gerekli olan - gerekli aletler
- letme blmne bilgi ve mutabakat

Fonksiyonel Olmayan Yaplar:

Fonksiyonel olmayan yaplarn uygun bakmyla;

- Yaplarn mrleri uzun olur
- Kazalar (yol, patika, beton ii) azaltlabilir, nlenebilir
- Kokunun azaltlmas, personelin korunmas iin hijyenik sebeplerden dolay tesis ok
temiz olacaktr (sosyal odalarn, du ve tuvaletlerin temizlii)
- Tesisin grn = kt grn veya kt performans

Bakm Yaplacaklar; Binalar, tm patikalar ve yollar ve tesis
Metal leri: Korozyon korumas, ilk kontrol pastan tamamen arndrma, boyama, yerden
koruma, son boyama/kaplama

Tesisat (Normalde):

- Dzenli gzlemleme; grlt, snma vs.
- Verim kontrol
- Temizlik
- Yalama

Verimin Gzlemlenmesi ve Kontrol:

- zel anormal grlt
- lm cihazlarnn okunmas: basn, ak, s, elektrik akm, tketim vs.
- Dokunma ile; motorun, dili kutularnn, kuplajn borularn scakl
- Koku: lastik, koni kaylar

Temizlik:
- Koruma
- Korozyonun nlenmesi
- Havalandrma kontrol, alklar ak olmal

Yalama:
- malatya gre uygun ya
- El kitabna uygun olarak planl bakm, skm vs.

Kaytlarn Tutulmas:
- Korozyon korumas
- Yalama
- Onarm ve gerekli yedekler
- Yedek para depolanmas

Raporlar: Kayt ayn zamanda rapor.
- Szl rapor verme
- zel olaylar
- Kazalar

Kim veya ne-nerede-ne zaman-ne yapld-ne yaplmal (kapatma gibi)-neticeleri ve etkileri
komuta hatt/bilgi organizasyon emasna gre;
operatr - vardiya efi - blm amiri - tesis mdr - ASK

lgili kurululara bilgi:
- Devlet kurulular
- tfaiye - polis
- Salk kuruluu - hastane

Genel ve ak talimatlar bulunmal, btn personel bunlar bilmelidir.

8. EMNYET TEDBRLER

Emniyet tedbirleri tasarmda ve inaat ilerinde konulmu ve uygulanmtr. Bir salk
memuru ve bir hemire grevlendirilecektir. dare binasnda bir ilk yardm odas mevcuttur.

8.1. Gcnn Korunmas
- Kazalara kar korunmaya ilikin devlet ve ilgili kurulu ynetmelikleri ve bilgileri sahada
bulunmaldr. (En iyisi; gzel ve tablo eklinde grnecek ekilde)
- yeri hekimi
- lk yardm antas Atlyedeki Salk Merkezinde, n Artma istasyonunda,
zmleyicilerde, Kurutma istasyonunda, Gaz G istasyonunda bulundurulmaldr.
- Btn tanklarda, zellikle havalandrmal kum odalar, havalandrma tanklar ve
younlatrclarda can yelekleri ve emniyet kemerleri bulunmaldr.
- zmleyici tesisi ve gaz kullanm ksmnda gaz kazalarna kar emniyet cihazlar
olmaldr.
- Btn personele dzenli olarak uygulamal talimat verilmelidir.

8.2. Kazalarn nlenmesi

Kazalarn nlenmesi tedbirleri son tasarma dahil edilmitir. naat esnasnda bunlar
uygulanmtr.

Genel Notlar:

- ve trafik alan: Taklma ve kayma sonucu kazalar olabilir.

Korunma: Temizlik, buz ve karn atlmas, merdivenlerin iaretlenmesi, imlerin kesilmesi,
zel ayakkablar

Tanklarda ve kanallarda alma:

nemlidir: iler yzmesini ve can yelei giymesini bilmelidir. Yan tarafta trabzan (1 m)
veya yeterli parmaklkla koruma

Menholler, huniler, pompa ukurlar, bo zmleyiciler: zehirli gaz mevcut olabilir.

Menholdeki oksijen miktarnn lmek gerekirse:

- Havalandrma
- Emniyet elbiselerini giyme
- Gaz maskesi takma, oksijen cihaz kullanma
- Grlt korumas (kompresrler): grlt korumal tehizat, kapaklar, gerekirse kulaklk
taklmal
- Korumal tehizatn kapatlmas

8.3. Hijyen

- Personel hijyeni, koruyucu elbise giyilmesi
- Kirli ilerde lastik eldiven giyilmesi
- isten sonra du alnmas, is elbiselerinin deitirilmesi
- Yemekten nce ellerin iyice temizlenmesi
- Sadece kantinde yemek yenilmesi
- Elek artklarnn atlmas, farelerle mcadele
- Doktora bavurulmas, alama

9. ARITMA TESSNN ve LEMLERN DENETLENMES

PSSU ARITMA LERNN VE TESSNN DEERLENDRLMES

NTE KRTERLER (ilgi noktalar) NOTLAR
Datm
Odas
- Eit ak datm var m
n keltme
Tank
- Kpk var m
- Kopuk toplama dzenei alyor mu
- Gaz kabarc var m
- Suyun rengi siyah m
- Savaklanma dengeli m
- Syrc alyor mu, yalanyor mu
- k kanallar temiz m

Havalandrma
Tank
- Kpk var m
- Havalandrclar alyor mu, yalanyor mu
- znm oksijen dzeyi yeterli mi
- pH deeri istenilen aralkta m
- MLSS deeri istenilen aralkta m
- k kapaklar alr durumda m

kincil
keltme
Tank
- Kpk var m
- Kpk toplama dzenei alyor mu
- Gaz kabarc var m
- Suyun rengi siyah m
- Savaklanma dengeli mi
- Syrc alyor mu, yalanyor mu
- k kanallar temiz mi

zmleyici
- Ar kprme var m
- Koku var m
- Saha temiz mi
- Gaz enjeksiyonu sistemi: alyor mu yalanyor mu
- pH deeri istenilen aralkta m
- Scaklk deerleri istenilen aralkta m
- Sirklasyon dzenei alyor mu
- Kazanlar alyor mu

Mekanik
amur
Susuzlatrma
- Bant filtre makineleri alyor mu
- Ykama suyu bana yeterli mi
- Polimer dozaj uygun mu
- Syrclar grev yapyor mu
- Konveyr bant alyor mu
- Paslanabilir ekipman boyal m
- Bina havalandrmas yeterli m

Pompalar
- Temiz mi
- Yalanyor mu
- Ya kaa var m
- Boyal m
- Emniyet korumas var m

Elektrik
Makineleri
- Boyal m
- Grlt mu
- Ar snyor mu
- Temiz mi

Kaytlar ve
Raporlar
- Mevcut mu
- Gncel mi
- letme el kitab mevcut mu

PSSU ARITMA LERNN VE TESSNN DEERLENDRLMES

NTE KRTERLER (ilgi noktalar) NOTLAR
I.TESS
- it var m
- itin bakm yaplyor mu
- Kap var m
- Kap bekisi var m
- Kap kilitleniyor mu
- Otlar kesiliyor mu
- allar temizleniyor mu
- iek baheleri var m/bakml m

- BNA YAPILARI
- Temiz mi
- Boyal m
- Denmi mi
- Bakml m
- Laboratuar var m/bakml m
- Depolar var m/bakml m
- Atlye var m/bakml m
- Du var m/bakml m

Giri/Izgara
- Ak var m
- Izgara var m
- ubuklar tamam m, sral m
- Mekanik zgara: alyor mu, yalanyor mu
- Elek artklar uygun ekilde atlyor mu
- Izgara sahas temiz mi

Kum odas
- Kum alnyor mu
- Kum uygun ekilde atlyor mu
- Kum odas temiz mi

Ufalayc - Uygun ekilde alyor mu
Ak Oluumu
- Su yolu temiz mi
- Ak kayt cihaz alyor mu