erol yasa:Sablon 06.09.

2010 15:43 Page 5

Makale

Ters Ozmoz (TO) Su Artma

Teknii ve Muhtelif Kullanm
Alanlar

Erol YAA

Abstract:
ZET
OZMOZ olay doada canllar ve bitkiler zerinde meydana gelen, su ile ilgili
doal bir olaydr.
TERS OZMOZ ise, bir Membran Teknolojisi olup, Osmotik Basn kullanlarak,
mineralce zengin olan suyun, yar geirgen bir membrann dier tarafna mineralleri azaltlm olarak geirilmesi ilemidir.
Suyun ierisinde bulunan birok mineral, bakteri ve virsler %99 safla kadar
bu yntem ile szlebilmektedir.
Ters Ozmozun balca kullanm yerleri arasnda, Buhar Kazanlar Besi suyu
hazrlanmas, Kaplamaclk, Eczaclk, Gda ve Merubat Sanayi, me suyu
retimi, Tp da Hemodiyaliz Tedavisi Laboratuarlar, son yllarda atk sularn
geri kazanlmasnda arsenik giderimin de gndeme gelmitir.

The movement of water from soils into

plant roots is an example of Osmosis
at work in Nature.
When a semi-permeable membrane
like a living cell wall, separates, two
solutions having different solids concentrations, the pure water will flow
from the least concentrated solution
through the membrane and into the
solution containing the higher solids
concentration.

Anahtar Kelimeler: Ozmoz, Ters Ozmoz, Ozmotik Basn, Yar Geirgen

Membran, Besi Suyu, me Suyu, Gda/ Merubat Sanayi, Hemodiyaliz,
Mineral, Bakteri, Virs.

RO is the reverse of naturally occuring

Osmosis. By applying artificial pressure
(Osmotic Pressure) to the water solution
of Higher Solids Concentration, the
flow of liquid is reversed.

1. GR
TO, benzeri teknolojilerle karlatrldnda, nispeten basittir ve bir
membran teknolojisidir.

bacteries and viruses from the incoming water could be removed and taken
to drains.

Normal Osmos, doada, aralarnda yar geirgen, sadece suyun gemesine msaade eden, dier maddeleri geirmeyen bir membran
bulunan farkl konsantrasyondaki iki svdan, birinden dierine su
geimiyle meydana gelir ve bu ilem iki taraf da denge salanana
kadar devam eder.

Feed water treatment for Steam Boilers,

Pharmaceutical, Food and Beverage,
bottled water productions are some of
the applications in the Industry.
Hemodialysis treatment and laboratories are also some aplication examples
in the medical sectors.

Osmatik Basn, membrann iki tarafnda bulunan svlarda hacim

deiiklii olduundan meydana gelen statik ykseklik fark ile
meydana gelir. Aadaki ekil 1de grlen osmatik basntr.
Ters Osmosda, konsentrasyonu fazla olan sv tarafndan bir basn
(osmotik basn dan daha byk) uygulanarak, salanacak ters ak-

Up to %99 per cent of the impurities,

Key Words:
Osmoss, Reverse Osmoss, Osmotc
Pressure, Sem-Permeable Membrane,
Feed Water, Bottled Water, Food And
Bewerage Industry, Hemodalyss,
Mneral, Bacteria, Viruses

erol yasa:Sablon 06.09.2010 15:43 Page 6

Makale

Tablo 1. Filtrasyon Spectrumu

ekil 1. Osmos ve Ters Osmosun Meydana Gelii

la, younluu fazla olan sv ierisinde bulunan

mineraller, tuzlar ve organik maddeler, membran bir
tarafnda braklarak dier tarafa, younluu daha az,
tuzlar ve minerallerden arndrlm bir sv olarak
geirilir.
Pratikte, baslan suyun, sadece belli bir yzdesinin
bu membrandan gemesine msaade edilir. inde
mineraller, tuzlar ve organik maddelerin biriktii
younluu ok daha fazla olan konsantrasyon ise
gidere verilir.

Tablo 2. Filtrasyon ncelikleri

Konsantrasyon Polarizasyonu olarak bilinen polarize olmu molekllerin ksa bir zaman aralnda
membran zerinde birikerek daha fazla aka gei
vermemesi gibi sorunlarn nne geilmesi iin
membranlarn periyodik olarak basn altnda ykanabilecek bir dzene sahip olmalar gerekir[1].
2. MEMBRANLAR
Polimer kimya rn olan yar geirgen membranlar
farkl filtrasyon inceliinde imal edilirler.
Bunlar sras ile, Mikro Filtrasyon (MF), Ultra
Filtrasyon (UF), Nano Filtrasyon (NF) ve Reverse
Osmosis (RO), Ters Ozmoz (TO)dur.
Ekte, Filtrasyon Spectrum Tablolarnda bu membranlarn filtrasyon incelikleri gsterilmektedir.
2.1. TO (Ters Ozmoz) MEMBRANLARI
TO teknolojisi, gnmzdeki konumuna, geni bir
alan olan Sentetik Membran Teknolojisinin zel
bir dal olarak gelmi ve ok hzl gelime gstermitir.

Ancak bu teknoloji nin, pratik ve ekonomik olarak

kullanlabilir hale getirilebilme almalarnda, ayrca birok ynetmelik ve artname gerekleri de yerine getirilmitir.
Membranlarn, balangtaki imalatnda, gz nne
alnan en byk zellik, aynen doadaki benzerleri
gibi, kendisinden geirilecek svnn dier tarafa
gemesine izin vererek suyun ierisinde bulunan

erol yasa:Sablon 06.09.2010 15:43 Page 7

Makale

partikl ve mineralleri bulunduu yerde tutarak dier

tarafa gemesine izin vermemek olmutu.
Bu durum, membran zerinde bulunan kirleticilerin
en kn dahi tutabilecek bir lye ve dzgn
bir polimer yapya sahip olmas artlarn ortaya
koyuyordu. Dier bir husus membrann ekonomik ve
kullanlabilir olabilmesi iin, yksek ak deerlerine msaade etmesi gerekiyordu.

Bu fiberler byk miktarlarda demet halinde delikli

bir borunun ierisinde yerletirilirler, demetlerin her
iki ucu da szdrmaz hale getirilir.
Bir utan basnla verilen su dier utan tatl su olarak alnr. Salamura haline gelmi tuzlu su giri tarafndaki delikten dar atlr. Genelde deniz suyu artmnda kullanlr (ekil 3-3A).

lk yaplan selloz-asetat membranlar, suya kar

olduka geirgen bulundular, daha sonralar ok
ince, deri eklinde bir membran, delikli bir geirgen
olan ve daha kaln polisulfan destek malzeme zerine kaplanarak, yksek ak deerleri ve mukavemet
elde edildi.
Daha sonralar, ikinci jenerasyon olan, nce Film
Komposit membranlar yapld, bunlarn sya
mukavemetleri, kimyasal stabiliteleri organik maddeleri tutabilmeleri ilk yaplan Selloz-Asetat membranlara gre ok daha iyiydi. Plakal ve sargl tip
(TO) sistemlerde halen bu membranlar kullanlmaktadr. Scak iklimlerde tercih edilmektedir. Ancak
selloz asetat membranlarn aksine, klora kar dayankszdrlar (ekil 2).

ekil 3. Delikli Fiber Membran

ekil 3A. Delikli Fiber Membran Eleman Kesiti

2.2. Spiral Sargl Membranlar

Spiral sargl membranlar genelde, kuyu ve artezyen
gibi yer alt sularnn artlmasnda kullanlr.
ekil 2. nce Film Kompozit Membrann Yaps

2.1. Holow Fiber Membranlar Delikli Fiber

Membran
Burada kullanlan membran ince (insan sa kalnlnda) poliamid ortas delikli fiber malzemedir.

Bu sistemde geirgen membranlar st ste sarlarak

bir kartu haline getirilir. Bunlar yine fiber glastan
maml basnca dayankl bir boru iine konurlar.
Giri k ve salamura at dzenlemeleri Hallow
Fiberdekine benzer ekilde yaplr.

erol yasa:Sablon 06.09.2010 15:43 Page 8

Makale

Aadaki ekillerde, spiral sargl membranlarn

yapl ve ilerindeki su ak (alma) durumlar
gsterilmektedir (ekil 4).

yum, bikarbonat, sulfat ve demir membran kirlenmesine ve verimin dmesine neden olurlar.
ok yksek orandaki, toplam znm mineraller
(TDS), yksek osmotik basnla allmasna, bylece, TO sisteminde verim dklne neden olurlar.
3.2. Su Scakl
Su vizkositesi nin scakla bal olarak deimesi
zellikle 77 F (25 C)nin altndaki scaklklarda,
artlan su miktar byk lde azalmaktadr (ekil
5). Bu hususun sistem tasarmnda dikkate alnmas
gerekir.

ekil 4. Spiral Sargl Membran

3. TO SSTEM TASARIMI
Genelde evlerde kullanlan, paket tip RO sistemleri,
piyasada tm elemanlar ile hazr olarak satlan muhtelif tipler arasndan uygun olan seilerek kullanlr.
Ancak ticari ve sanayi tip TO sistem tasarm birok
kriteri beraberinde getirmektedir. Mevcut uygulamalar olduka fazla ve birbirinden farkldr. Burada en
iyi tasarmn elde edilmesinde, tasarm mhendisinin
rol ve becerisi n plana kmaktadr.
Tasarm Kriterleri
TO sistem tasarmn etkileyen nemli faktrler aadaki gibidir.
- Giri Suyu Analizi
- Giri Suyu Scakl
- Membran Polimer Seimi
- Sistem Geri Kazanm
- Uygulanan Basn
- Membran Ayrma Kapasitesi
3.1. Giri Suyu Analizi
Doru yaplm bir su analizi, gerekli n artma ve
TO prosesi iin uygun basncn hesaplanmas asndan ok nemli bilgilerin elde edilmesinde kullanlr.
Uygun yaplm bir n artma TO sistemlerinde optimum neticeler elde edilebilmesi iin ok nemlidir.
Ancak parametrelerinden olan, kalsiyum, manez-

ekil 5. Scakla Gre TO Kapasite Deiimi

3.3. Membran Polimer Seimi

Normal su artma ilemlerinde, spiral sargl, ters
osmos membran elemanlar olaan seimdir. Buna
ramen tasarmcnn dier polimerlerden seme olana vardr.
Klasik polimer seimi genelde sellozik (selloz
asetat (CA) veya selloz trisetat CTA) membranlarla
yaplmtr. Bu polimerlerin en byk avantaj klorlu sulara dayankl olmasdr. Buna ramen alkolli
svlardan ve baz bakterilerden olumsuz etkilenirler.
TFC (nce Film komposit) membranlar nispeten
yeni jenerasyon polimerlerdir. Yapmlar daha nceki blmde akladmz gibi, polisulfan bir alt kaplamann zerine giydirilmi ok ince (2500 A) bir
film polimerle meydana gelmitir.

erol yasa:Sablon 06.09.2010 15:43 Page 9

Makale

Genelde, TFC membranlar Sellozik membranlara

kyasla yksek oranda menarel ayrma ve artma
suyu kapasitesine sahip olurlar. Geni bir artma pH
yelpazesine hitap ederler, bakteri etkilerine kar
dayankldrlar. Bunlara ramen giri suyunda bulunan klora kar dayankszdrlar. Bu membranlar kullanldnda giri suyunda bulunan klorun alnmas
gerekir.
Halen imal edilmekte olan, spiral sargl, klora dayankl CTA membranlar, dezenfeksiyon amal 100
ppm klora kadar kullanlabilmektedir. Ancak, mineral ayrma kapasiteleri, TFC membranlara kyasla
dktr. Yksek sertlikler, ayrca performans etkiler.[2]
3.4. Sistem Geri Kazanm
Bu deyim, artlan suyun, membran zerine pompalanan giri suyu yzdesi ile tanmlanmasdr.
Matematiksel olarak aadaki gibi ifade edilir.
Artlm Su Debisi x 100
= ( %...)
Giri Suyu Debisi

sularnn tuzdan arndrlmasn gz nne alrsak,

pompa basnlarnn 55-70 Bar arasnda olmas
gerekmektedir.
Genelde pompa basnlar, TFC membranlar iin,
kuyu sularnda 10-15 bar, Sellozik membranlar iin
25 bar civarndadr.
3.6. Membran Ayrma Kapasitesi
Ksa olarak, membrann sudaki mineral ve tuzlar
ayrma kabiliyetidir. Yzde olarak gsterilir.
Giri Suyu TDS Artm Suyu TDS x 100
% Ayrma =
Giri Suyu TDS

Membrane tarafndan ayrlamayan ve artlm su

tarafna geen tuzlar ise aadaki ekilde ifade edilir.
Yzde Pasaj = 100 - % Ayrm
ekil 6 bir TO sisteminde btn aklar ematik olarak gsterilmektedir.

Geri kazanm, gider (salamura) aknn bir vana

veya orifis kullanarak kslmasyla veya pompalama
ile ayarlanr.
Geri kazanm arttnda, membran yzeyinde tuz
konsantrasyonu artar ve bunlarn dklme olasl
belirir. Ayrca artm suyu kalitesi azalr. Dier taraf
dan gidere atlan salamura azalacandan, sistemde
ekonomi salanr.
Genel olarak, yksek debide artlm su istediinde,
geri kazanmn arttrlmas gerekir ve su artm
amal tesislerde % 85e kadar karlr.
3.5. Uygulanan Basn
Pompa basncnn artlmasyla, artm suyu debisi
doru orantl artar. Membrann yz yze kald
gerek basn ise yle ifade edilir.

ekil 6. Ters Ozmoz Sistemi Tanmlamas

4. SSTEM MHENDSL
Bir TO sistem tasarm iin gerekli data aadaki
gibidir.
- Giri Suyu Kalitesi
- stenen Artlm Su Kalitesi
- stenen Su Miktar

Pd = Pompa Basnc Osmotik Basn Kar Basn

Yksek TDS e sahip giri sularn, rnein deniz

4.1. Giri Suyu Kalitesi

Sistem tasarmnda, emniyetli olmas iin, giri suyu

erol yasa:Sablon 06.09.2010 15:43 Page 10

Makale

analizlerinde en kt durum gz nne alnr.

Analizlerin btn parametreleri iermesi ve salkl
lmlerle yaplmas gerekir.

mmkn olduu kadar uzun srelerde alp durmasn salayacak ekilde dizayn edilmelidir. TO pompalar sk sk devreye girip kmamaldr.

Ayrca en uygun giri suyunun seimi iin eldeki

btn sularn analizlerinin yaplmas faydaldr.

5. KULLANIM ALANLARI
Balangta saydmz klasik kullanm alanlar dnda, son yllarda MBR (Membran Biologc Reactor)
denen, atk sularn geri kazanlmasndaki uygulamalar
Dnyamzdaki su kaynaklarnn giderek azalmas
nedeniyle bir zorunluluk haline gelmitir.

Daha nce belirtildii gibi, membran sistem performansn etkileyen baz iyonik kirleticiler vardr.
Ayrca her su kayna iin minimum su scaklnn
belirlenmesi gerekir.
TO cihazlarna giriden nce ham suyun durumuna
gre gerekli olabilecek ilemler, pH ayar iin asit
dozlama, n filtrasyon, klor ve organik madde giderme, demir / mangan giderme, sertlik giderme, antiskalant dozlama olarak saylabilir.
4.2. stenen Artlm Su Kalitesi
Eer lke apnda veya uluslar aras bir standart
varsa, bu amalanan kaliteyi olduka kolaylatrr.
Aksi takdirde kullanm amalar belirleyici faktr
olacaktr.
kda degazr kullanarak CO2 ve O2 gibi suyun
ierisinde bulunan ergimi gazlarn giderilmesi, pH
ayarlamas veya (UV) Ultraviyole dezenfeksiyonu
gibi ilemler istenebilir.
4.3. stenen Su Miktar
Ksa ve uzun vadeli su miktarnn dikkate alnmas
nemlidir. Maksimum veya ngrlen kullanm
miktarnn gz nne alnmas gerekir. Bu balamda, gnlk, haftalk, su kullanmlar sz konusudur.
Bu almayla ayrca, TO
sistemi nin minimum artm
kapasiteside belirlenmelidir.
Avaraj saatlik ve pik debiler,
depo ve datm ebekesini
belirler. TO sistemleri pik
debiye gre dizayn edilmezler, 24 saatlik gnn, 20 saati
alyor kabul edilir.
Depo kullanldnda, seviye
alterleri, TO sisteminin

10

Bu sistem, ayrca bugne kadar Atksu Artmnda

uygulanan klasik yntemlere kyasla ok daha rasyonel ve pratik bir yntemdir.
Aadaki ekilde (ekil 7) bu sistemin bir kyaslamas grlmektedir.
Dier kullanm alanlar aada ksaca verilmektedir.
5.1. Buhar kazanlarnda Besi Suyu Artm
Ham su yksek iletkenlikte olduunda (ierisinde
fazla miktarda mineral) kazan besi suyunun klasik
yntemler ile hazrlanmas (su yumuatma cihaz ile)
ok blf yaplmasn gerektirir, blflerin fazla olmas ile ok miktarda s ve kimyasal dar atlr ve
iletmenin verimi ok der[5]. Yksek iletkenlikte
ham suyu olan iletmelerin klasik yntemden vazgeip TERS OSMOS (T.O) sistemi ile besi suyu hazrlanmalar iletmeye ekonomi salar. Klasik cihazlara gre ilk yatrm biraz daha yksek olan T.O. sistemi ok kaliteli su rettii iin sonuta ok ekonomik bir iletme salanm olur. T.O. sistemi ile retilen suyun sertlii ve alkalinitesi ok dk seviyele-

ekil 7. Klasik ve MBR Yntemi ile Atksu Artma

erol yasa:Sablon 06.09.2010 15:43 Page 11

Makale

re iner, ham suya kyasla iletkenlik %2 seviyesine

iner, silikat %3 kadar kalr.
T.O. ile hazrlanan yksek kalitede bir besi suyu ile
iletilen buhar sisteminde elde edilecek tasarrufu
yle zetleyebiliriz.
- blfler en az onda bire decei veya daha da azalaca iin s enerjisi tasarrufu ok yksektir;
- yksek kaliteli su kullanld iin kazan suyuna
verilen kimyasallarn ouna ihtiya kalmaz, kazan
suyuna yalnzca az miktarda oksijen tketici kimyasal vermek yeterlidir.
- blflerin azalmas ile kazan kimyasallarnn blf ile
atlmas da ok aza iner;
- kaliteli sudan dolay ta olumayacak, dolays ile
kazann s geirgenlii ve s verimi ok yksek
olacaktr, bakmlar da en aza inecektir;
- pH derecesinin 9,5 civarnda tutulmas ile korozyon nlenebilir;
- alkalinite ve iletkenlik ok azaldndan kazanda
kprme ve buhar ile sisteme mineral kamas
olmaz, retilen buharn kalitesi ykselir;
- alkalinitenin ok az olmas nedeni ile kazan iinde
karbondioksit olumaz, dolays ile kondens
Borularnn korozyonu da en aza iner;
- klasik cihazlara kar ok az bakm isteyen T.O. sisteminin zel personele ihtiyac yoktur, yalnzca
Kazan dairesine bakan vardiya teknisyeninin gzetimi altnda T.O. sistemi alr.
NEML NOT: T.O. cihazlar, insan bbrei gibi,
kendi kendini temizleyerek alr ve bu temizleme
iin almas srasnda T.O. ham suyun %20 - %40
kadarn atar. T.O.nun su at ile Su Yumuatma
cihazlarnn rejenerasyonda att su karlatrldnda T.O. cihaz verimsizmi gibi grnr. Ancak,
bir buhar tesisinde yalnzca su hazrlama cihazlarn
deil de buhar kazan iletmesinin tamamn karlatrdmzda T.O. sistemi ile su hazrlayan buhar
tesisinin ok daha verimli olduu grlr. nk
T.O. retim suyu ile beslenen buhar kazanndan
yaplan blfler klasik yumuatcl tesise kyasla en
az 1/10 oranndadr. Buhar kazanndan yaplan blfler ise T.O.nun telef ettii ham su kadar ucuz
deildir, bu blf ile atlan su ok yksek miktarda s
ve birok kazan kimyasal ierir.

T.O. cihaznn kendini temizlerken att su sanayi

tesislerinin at ile kartrlmamaldr. T.O.nun
att su iinde yalnzca tabiatta bulunan mineraller
konsantre halde bulunur, bu su iinde tabiata zarar
verebilecek bir kmyasal olmad iin, T.O. cihazn
ok kullanan lkelerine gre bu su dorudan denize,
derelere veya yamur kanallarna verilebilir[3].
5.2. me Suyu Artm
me suyu kalitesi uluslar aras standartlarla belirlenmi ve bu standartlar bir ok lke tarafndan kabul
edilmitir.
Dnya Salk Tekilat (WHO) ime suyu standardnda EPAda (Environmental Pro tection Agency of
USA) olduu gibi, msaade edilen en yksek TDS
500 ppm (mg/lt)dir. Tuzlu su artm yapan bir RO
sisteminde bu kalitenin elde edilebilmesi, giri suyu
ve buna gre seilecek sistem artlarna baldr.
WQA (Water Quality Association) giri sularn TDS
deerlerine gre aadaki ekilde snflamaktadr.
Su Tipi
Genel Kullanm suyu
Tuzlu Kuyu Suyu
ok Tuzlu Kuyu suyu
Tuzlu Su
Deniz Suyu
Salamura

TDS (mg/lt
< 1000
1000 - 5000
5000 - 15000
15000 - 30000
30000 - 40000
40000 300000 +

Deniz sular Atlantik Okyanusu TDSi 35.000 llrken Kzl Denizde bu deer 50.000i bulmaktadr.
Karadeniz TDSi bu deerlerin ok altnda olduundan, zaman zaman stanbula su temin eden baraj ve
gllerin bu suyla beslenmesi gndeme getirilmitir.
Daha nce belirtildii gibi, bu tuzlulukda 55-70 bar
arasnda osmotik pompa basnlar gerekmektedir.
ekil: 8 tipik bir ime suyu TO sistemini ematik
olarak gstermektedir.
5.3. Hemodiyaliz Suyu Artm
Bu sektr, balangtan beri RO Sistemlerinin en
ok kullanlan biri olmu ve bbrek hastalarna hayat

11

erol yasa:Sablon 06.09.2010 15:43 Page 12

Makale

ekil 8. Tipik Bir TO me Suyu Artma Sistemi

vermitir. Sektrde, zaman zaman kullanlan dier

artma yntemlerinin zellikle sularn ok klorlu
vakalarda bbrek hastalarna zarar vermesi hatta
lmlere neden olmas bu alanda RO sistemlerinin
kullanmnda standartlamasna neden olmutur.
(AAMI/ASAIO/FDA Standartlar)

Bu tesislerde, merkezi sistemler kurulmakla beraber,

sadece mutfak gereksinimleri iin de TO sistemleri
kurulmaktadr.
Bu amala kullanlan bir paket EKORO cihaz aada ekil: 10da grlmektedir.

Suyun ierisinde bulunmas istenmeyen dier tehlikeli iki mineral Aluminyum ve Fluordur. Bu minerallerin yksek olduu sular kullanan tesislerde yine
lm vakalarna rastlanmtr[4]. ekil: 9 Tipik bir
Hemodiyaliz TO Artm Sistemi gsterilmitir.
5.4. Eczaclk
Eskiden beri kullanlmakta olan deiyonizasyon sistemlerinin bakteri retme riskine kar TO sistemleri
son yllarda eczaclk sanayinde geni lde kullanlmaya balanmtr.
5.5. Gda ve Merubat Sanayii
lkemizde son yllarda, biraclk ve merubat sanayinde, st endstrisinde TO sistemleri kullanlmaktadr.
5.6. Turizm Endstrisi / Oteller
Son yllarda, su kaynaklarnn giderek azalmas
nedeni ile gerek kalitesiz yzeysel sular gerekse
Deniz sularnn artlmas TO uygulamalarn gndeme getirmitir.

ekil 10. Paket Bir EKORO me Suyu TO Artma Cihaz

5.7. Konutlarda
Gnmzde, paket halinde, kk, mutfak tezghlarnda evye altna monte edilen, ime suyu amal TO

ekil 9. Tipik Bir Hemodiyaliz TO Artm Sistemi

12

erol yasa:Sablon 06.09.2010 15:43 Page 13

Makale

ekil 11. Konutlarda Evye Altnda Kullanlan TO Cihazlar ve Balant emas

cihazlar retilmekte ve cazip fiyatlarla satlmaktadr. Byle bir cihaz aada ekil: 11de grnmektedir.

Balangta Distilasyon metodu ile alan bu iletmeler ok pahal ve hantal tesisler olduundan, giderek yerini TO tesislerine brakmlardr.

Konutlarda, ayrca, sularn tuzlu ve ok kireli olduu yerlerde, konut tipi TO cihazlar, merkezi ve evin
tm gereksinimini karlayacak ekilde MERKEZ
olarak ta kullanlabilir.

Aada fotoraflarda Malta adasnda Du pont firmas tarafndan ina edilen bir Deniz suyu Artm
tesislerinden baz grntler gsterilmitir.

Byle bir sistem aada ekil 12de gsterilmitir.

5.8. Deniz Suyu Artm
Gnmzde, yer st ve yer alt sularnn giderek
azalmas ve kirlenmesi tuzlanmas, baz yerlerde ise
hi bulunmamas insanl, deniz suyu artmna
yneltmitir.

ekil 13. Tesisin Genel Grnm

ekil 12. Konutlarda Merkezi TO Artma Cihaz

Deniz suyu TO sistemlerinde son yllarda meydana

gelen yeni bulular, iletme ekonomisinde byk
avantajlar salamtr.

13

erol yasa:Sablon 06.09.2010 15:43 Page 14

Makale

nceki sistemlerde, bir ton tatl su retimi iin yaklak 6 kw/h elektrik gideri varken, yeni bir bulu
olan Enerji Geri kazanm (Pressure Exchanger) sistemi ile bu deer nerde ise yar / yarya 3 kw/he
drlmtr.
Aada ekil 17de byle bir sistem gsterilmitir.

ekil 14. RO Membran Dizilimi ve Deniz Dearj

ekil 17. Deniz suyu TO Sisteminde Enerji Geri

Kazanm Sistemi

5.9. Arsenik Giderimi

Son yllarda, yer alt sularnda meydana gelen
Arsenik kirliliinin artmas, dier taraftan insanlar
zerindeki kansorejen etkisinin ortaya kmas gibi
nedenlerle Uluslar aras standartlarda ime sularnda
bulunan Arsenikin litrede 10 mikrogramn zerinde olmamas istenmitir.
ekil 15. Tesis Yerleim Plan ekil

TO (Ters Ozmoz) teknolojisi ile dier minerallerle

birlikte Arsenik %99 a kadar giderilebilmektedir.
Bu yntemle zmir de kurulmu bir Arsenik Giderici
tesiste ZSU laboratuarlarnda yaplan TO ncesi ve
sonras lmler aadaki raporlarda grlmektedir
(Rapor 1&2).
TO ile yaplan Arsenik Gideriminde bir dezavantaj
atk su kaybdr.
Kurulacak sistemin byklne gre baka artma
yntemleri de Arsenik giderimi iin dnlebilir.
16. Ak emas

14

erol yasa:Sablon 06.09.2010 15:43 Page 15

Makale

Rapor 2. TO Sonras
Rapor 1. TO ncesi

6. LETMELERDE KARILAILAN
SORUNLAR
En ok karlalan sorunlar aadaki gibidir.
- letme Giderlerini ksalm dncesi
- TO membranlarnn uygunsuz kimyasallarla tkanmas
- TO cihaz uzun sre altrlmas
- Kimyasal eksiklii
- TO Atk su Vanasnn kapatlmas
- TO Ana Giri Vanasnn Bozulmas
- TO sisteminin Tasarm d ham su ile beslenmesi
- TO Membranlarnn yksek basn fark ile altrlmas
- Yanl satn alnan TO membranlar.[5]

Bu konuda daha fazla bilgi iin bak: Enis Burkut, SU

DNYASI (Su ve evre Dergisi, Aralk 2008 says)
KAYNAKLAR
[1] EROL YAA: (REVERSE OSMOSIS) SU ARITMA
SSTEMLER, 2. Tesisat Mhendislii Kongresi
[2] Designing C/I RO Systems, by Peter S.Castwright,
P.E. water Conditioning&Purification, September
1994
[3] ENS BURKUT: BUHAR KAZANI BES SUYU
HAZIRLANMASI 3.Tesisat Mhendislii Kongresi
[4] EROL YAA: HEMODYALZ ARITMA SSTEMLER, 3.Tesisat Mhendislii Kongresi
[5] ENS BURKUT: TERS OZMOZ LETMELERNDE YAPILAN HATALAR, SU DNYASI
(Su ve evre Dergisi, Aralk 2008 Says)

15