3

Pienidzez powoania
Swoimi sowami podzieliarodowiskoszerokorozumianej
kultury, alerozpoczate bardzociekawdyskusjoroli artys-
twwewspczesnym, zdominowanymprzez pienidz wiecie.
Z czegotaknaprawdmajutrzymywa siartyci?
Gdziekoczy sisztuka, azaczynasirzemioso?
PolskanaAntarktydzie
Czy wjakiej organizacji midzynarodowej Polskmonauzna
zahegemona? NapewnoniewONZ, Unii Europejskiej, czy NATO.
Jednakjest miejscegdzietomyrozdajemy karty.
TomiejscetoAntarktyda, awzasadzieUkadAntarktyczny.
Odwielulat Polskaprzodujewrnegorodzajachmisjach.
Bezpatny dwumiesicznik
Nr 28 z KWIECIE2014
6 5
Okazujesi, eostatnio
jednymznajmodniejszych
swwEuropiestajesi
,,separatyzm. Wiesito
zewzrostemnastrojwna-
rodowociowychi autono-
micznychwregionie, mo-
tywowanychponiekdsy-
tuacjnaKrymie. Kady
chcedzibykowalem
wasnegolosui mcdecy-
dowaoswojej przyszo-
ci, dlategoprawiecodzien-
niemediazasypujnasin-
formacjami oprbachse-
cesji czypodziaupastw.
Karta NarodwZjednoczo-
nych rzeczywicie wskazuje na posza-
nowanie zasady samostanowienia na-
rodw. Nie chodzi jednak o to, by za-
chca do dziaania ruchy separaty-
styczne wwielonarodowych
pastwach, poniewa to grozioby nie-
bezpiecznymi podziaami niemal w
wikszoci krajwEuropy. Mowa o
narodach ujarzmionych. I tu sprawa
si komplikuje, bo ujarzmianymi i
ograniczanymi czuje si wiele ruchw
separatystycznych.
Od Krymu si nie zaczo, ale by
to z pewnoci punkt kulminacyjny.
Zaraz po aneksji dokonanej przez Fe-
deracj Rosyjsk pojawiy si donie-
sienia o deniach Wenecji. Europa
informowaa, e separatyci pragn
proklamowania Republiki Weneckiej.
Z kolei media woskie potraktoway
t wiadomo z przymrueniem oka,
poniewa konstytucja Republiki
Woskiej wskazuje na jej jedno i
niepodzielno. Dlatego wedug
woskich wadz o podziaach nie ma
mowy. Mieszkacy Wenecji krytykuj
rzd oraz dysproporcje gospodarcze
we Woszech. Twierdz, e Wenecja
jest wyzyskiwana i uciskana fiskalnie.
W marcowym referendum ok. 90%
Wenecjan opowiedziao si za niepo-
dlegoci. To stanowi ju pewien
znak ostrzegawczy dla wadz Repub-
liki Woskiej, poniewa tendencje se-
paratystyczne nie pojawiaj si jedy-
nie w odosobnionej Wenecji, ale rw-
nie w Sardynii czy te w Tyrolu
Poudniowym.
RosjaczyModawia
Jako niepodlege pastwo od 1990
r. deklaruje si Naddniestrze. Historia
przypomina, e roszczenia terytorial-
ne do tego obszaru wskazyway ju
zarwno Rosja, jak i Rumunia. Obec-
nie Naddniestrze stanowi autonomicz-
ny region Republiki Modawii, ale si
z ni nie identyfikuje, mimo e wik-
szo jej mieszkacw przed Rosjana-
mi stanowi Modawianie. Osiem lat
temu przeprowadzono tam referen-
dum, w ktrym a 97,2% ludnoci
zagosowao za niepodlegoci. Wy-
bory nie zostay uznane przez USA,
OBWE i UE. Separatystyczne
denia Naddniestrza od lat wspieraj
wadze rosyjskie, dystansujc si jed-
nak do kwestii uzyskania przez to te-
rytorium niepodlegoci. Armia rosyj-
ska cay czas czuwa nad Naddniest-
rzem. Stacjonujce tam obce wojska
nie przeszkadzaj mieszkacom. Ju
w 2013 r. prezydent Jewgienij Szew-
czuk apelowa do Putina o wsparcie,
poniewa wci pojawiaj si napi-
cia na linii stolicy Naddniestrza Ty-
raspolu i Kiszyniowa.
W prawie midzynarodowym wa-
runkiem uznania pastwa jest kryte-
rium efektywnoci, czyli stabilnoci
oraz skutecznoci wadzy, a take
przestrzeganie praw czowieka i prawa
do samostanowienia. Jak dotd na are-
nie midzynarodowej Naddniestrze
zostao uznane jedynie przez Abchazj
i Oseti Poudniow, ale jak pokazuje
praktyka na terytoriach prorosyjskich
wszystko si moe zdarzy.
Kraj mniejszoci
O deniach do uzyskania statusu
podmiotu prawa midzynarodowego
gono jest od wielu lat w Hiszpanii.
Tu silne podziay odbijaj si echem
w yciu codziennym mieszkacw.
Regiony rywalizuj ze sob i d do
uzyskania wikszych przywilejw. Je-
den z wikszych problemw stanowi
Katalonia. Historia tej autonomicznej
wsplnoty pokazuje, e wiele razy
musiaa boryka si z walk o swoje
prawa. Ju w latach 50. XVIII w. krl
Karol III Burbon zabroni uywania
jzyka kataloskiego. Zmienio si to
w 1930 r., kiedy Katalonia uzyskaa
autonomi w ramach republiki. Jed-
nak wkrtce genera Franco odebra
niezaleno Kataloczykom. Dopie-
ro w 1978 r. dziki nowej konstytucji
Hiszpanii region po raz kolejny od-
zyska autonomi. Mieszkacy tej
krainy do dzi czuj si bardziej Kata-
loczykami ni Hiszpanami i zapo-
wiadaj referendum w sprawie
odczenia. Manifestuj swoje prawo
do samostanowienia, z czym nie zga-
dza si premier Hiszpanii Mariano
Rajoy. Odpowiada on, e nikt nie
moe dziaa wbrew przepisom hisz-
paskiej konstytucji.
Hiszpania boryka si z problemem
zatomizowania pastwa, take w kon-
tekcie Baskw, zamieszkujcych te-
reny na granicy hiszpasko-francu-
skiej. Tu w czasie represyjnych
rzdw generaa Franco powstaa
ETA(Kraj Baskw i Wolno). Ta or-
ganizacja ze wzgldu na terrorystycz-
ny charakter swoich dziaa przyczy-
nia si do tego, e Baskowie nie
uzyskali uznania midzynarodowego.
Podobnie jak w przypadku Katalo-
czykw nowa hiszpaska konstytucja
pozwolia im na ponowne budowanie
swojej autonomii poprzez prawo do
wasnego parlamentu, policji, szkol-
nictwa i jzyka. Wadze Baskonii
wci podkrelaj, e sami powinni
zadecydowa o swojej niepodlegoci.
Jednak hiszpaska konstytucja nie
przewiduje moliwoci secesji. Po-
rwnujc sytuacj Baskw hiszpa-
skich do tych zamieszkujcych Fran-
cj, mona stwierdzi, e jest ona
wyjtkowo dobra, poniewa wadze
francuskie nie przyznaj adnej auto-
nomii blisko trzystu tysicznej mniej-
szoci.
Niebezpiecznafala
Jak wida silne tendencje separaty-
styczne pojawiaj si niemal w
kadym regionie Europy. Odywaj
szczeglnie, kiedy na wiecie docho-
dzi do ekstremalnych sytuacji, wy-
woywanych wanie przez manifes-
tujce narody. Ostatnio niebezpiecz-
nym precedensem dla innych ruchw
niepodlegociowych stao si referen-
dum na Krymie. Wadze wielu pa-
stw obawiaj si pokosia aneksji do-
konanej przez Rosj. Rosn obawy, e
wewntrzne konflikty mog przynie
rne niepodane skutki i powodo-
wa dezintegracj Europy. Sytuacja
na wiecie jest obecnie tak dynamicz-
na, e kto wie, jakie informacje przy-
nios media kolejnego dnia.
EwaNOWAK
Zotywiekseparatyzmw
Wprawiemidzynarodowymwarunkiem
uznaniapastwajest kryteriumefektywnoci,
czyli stabilnoci oraz skutecznoci wadzy, a
takeprzestrzeganieprawczowiekai prawadosamosta-
nowienia.
2 www.facebook.com/gazeta.fenestra
Wyranie wida ju, e media znudziy si Ukrain i
aneksj Krymu przez Rosj. Tematemnumeremjeden od
kilkunastu dni jest ju kampania do Europarlamentu i tak
zwana bieczka polityczna. Ukrain znudzi si te
Zachd, co po raz kolejny pokazuje jak geopolityka we-
ryfikuje sojusznikwi sojusze. Niestety tematy wane
nie s ju najwaniejsze. Ba, nie s ju nawet wane.
Kwiecie to dla Polski miesic peen rocznic. Przede
wszystkim 2. i 10. kwietnia to dwie daty szczeglne.
Daty, ktre s symbolem jednoci Polakw. Niestety tyl-
ko chwilowej. Rocznica mierci Jana Pawa II w pew-
nym stopniu weryfikuje mit pokolenia JPII. Moemy
by dumni, e ju niedugo nasz papie zostanie wi-
tym. Czy moemy by jednak dumni z tego jak realizu-
jemy jego nauczanie?
Niestety znw rocznica katastrofy smoleskiej za-
miast czy podzieli Polsk na p. Najprawdopodob-
niej jeszcze przed 10.04 polskie ledztwo zostanie umo-
rzone, o czym sam wspomina minister sprawiedliwoci
Marek Biernacki. atwo sobie wyobrazi jak zareaguje
na to opinia publiczna, zwaszcza ta blisza prawicy.
Znw rozpoczn si dwa monologi, ktre chyba ju nig-
dy nie zamieni si w dialog. Jak zawsze pozytywy
najatwiej znale w sporcie. Najwiksze z nich to zwy-
cistwo Kamila Stocha w klasyfikacji generalnej Pucha-
ru wiata w skokach narciarskich oraz decyzja Justyny
Kowalczyk o kontynuowaniu swojej wspaniaej kariery.
Niezwykle ciekawy temat poruszya w swoim arty-
kule Redaktor dziau Kultura- Aleksandra Laps. Pro-
blem finansowania kultury sta si przedmiotem szero-
kiej dyskusji za spraw pisarki Kai Malanowskiej, ktra
wyrazia swoje niezadowolenie z sumy jak otrzymaa
za napisanie ksiki. Temat finansowania kultury nie-
zwykle podzieli rodowisko z ni zwizane.
Mikoaj ZAJCZKOWSKI
Wstpniak Jestemyswiadkami historii
WyborydoParlamentu
Europejskiegozbliaj
siwielkimi krokami.
Partiepolityczne
wykadajnast listy
kandydatwdoBrukseli.
Wodrnieniuodwybo-
rwparlamentarnych
pulamandatwdozdo-
byciajest znaczniebar-
dziej ograniczona za-
miast 560mandatwtyl-
ko51. Stdte warto
pierwszegomiejscana
liciewyborczej matym
wikszeznaczenie.
PlatformaObywatelska
Rzdzca partia zgodnie z ryt-
mem prowadzonej w tych wyborach
kampanii wyborczej stawia w wik-
szoci na sprawdzone lokomotywy.
Janusz Lewandowski (Pomorze),
Danuta Hbner (Warszawa), Jacek
Saryusz-Wolski (dzkie), Ra
Thun (Maopolska i witokrzy-
skie) i Jerzy Buzek (lsk) to euro-
parlamentarzyci, bez ktrych trud-
no wyobrazi kolejn kadencje. Z
racji silnej pozycji PO w terenie
problemw powinni nie mie te:
Agnieszka Kozowska-Rajewicz
(Wielkopolska), Bogdan Zdrojew-
ski (Dolny lsk i Opolskie) i Da-
riusz Rosati (Zachodnie Pomorze i
Lubuskie). Sabo w terenie moe
nie suy: Barbarze Kudryckiej
(Podlasie + Warmia i Mazury), Julii
Piterze (Mazowsze) czy Elbiecie
ukacijewskiej (Podkarpacie).
Rwnie trudno, jeli nie najtrudniej
moe mie najwiksza niespodzian-
ka PO, czyli Micha Kamiski na
Lubelszczynie. Z kolei spado-
chroniarz Jacek Rostowski na Ku-
jawach rednim dla tej partii re-
gionie pod wzgldem wynikw
moe zosta atwo pokonany przez
kogo innego na licie. Zreszt
jeeli nie umie si odmienia nazwy
miasta przez przypadki, a w dodat-
ku z tego miasta, bd co bd, si
startuje, to nie mona liczy na suk-
ces.
Prawoi Sprawiedliwo
Jak byo powiedziane: bez celeb-
rytw. Prezes rwnie postawi na
ludzi sprawdzonych i lojalnych.
Najwiksi pewniacy tej partii to Ry-
szard Legutko (Maopolska i wi-
tokrzyskie) i Tomasz Porba (Pod-
Szczliwe i pechowe jedynki
W2005 roku ludzie na
caymwiecie, a w szczeglnoci w
Polsce, towarzyszyli wostatnich
chwilach ycia Karolowi Wojtyle.
czono si z nimw modlitwie,
wspierano na specjalnie organizo-
wanych mszach i ledzono wszyst-
kie doniesienia na jego temat po-
przez media. Pierwsze informacje o
pogorszeniu stanu zdrowia papiea
pojawiy si na pocztku lutego.
O tym, e sytuacja jest coraz bar-
dziej dramatyczna, wiadczy brak
oficjalnych wystpie papiea. Ko-
lejne dni dostarczay wicej niepo-
kojcych wieci. Zgromadzony
gwnie przed telewizorami tum
osb spodziewa si najgorszego.
Prcz daty mierci Jana Pawa II za-
pamitana zostanie take godzina
21:37.
Dzie po mierci papiea Rada
Ministrw wprowadzia aob do
dnia pogrzebu. Przez kilka dni
ucichy polityczne spory i nie tylko
one. Podczas mszy witej za dusz
Jana Pawa II obok siebie stali na-
wet kibice Wisy i Cracovii. W Rzy-
mie, dziesi lat po walce o fotel
prezydenta, rce podali sobie Ale-
ksander Kwaniewski i Lech
Wasa. Przykadw podobnych za-
chowa mona wymieni wicej. W
tamtym czasie nie tylko w polskich
mediach zaczto uywa przydom-
ku Jan Pawe Wielki. Taki podpis
widnieje pod pomnikiem w Sydney.
Znamienne s take pierwsze sowa
nastpcy Benedykta XVI, ktry
zacz pontyfikat od sw:
Umiowani bracia i siostry, po wiel-
kim papieu Janie Pawle II kardy-
naowie wybrali mnie prostego,
skromnego pracownika winnicy
Pana.
Jakzosta witym?
Ju kilka dni po mierci papiea
wiele wskazywao na to, e proces
beatyfikacyjny bdzie wyjtkowo
krtki. W maju Benedykt XVI wy-
da dyspens, na mocy ktrej mona
byo odstpi od picioletniego
okresu oczekiwania i natychmiast
przystpi do rozpoczcia beatyfi-
Wrod2kwietniaprzypadadziewitarocznica
mierci JanaPawaII. Byainnaodwszystkichpozos-
taych, poniewa staasisymboliczninauguracj
obchodwkanonizacyjnych. Dokadnie27kwietnia,
dziewi lat pomierci, Polakzostanieuznany
witym.
adne wydarzenie nie moe si obej bez masowej
reakcji wsieci, czasami powanej, czasami przemiew-
czej, niekoniecznie zawsze stosownej taki wniosek
pynie z fali rnych komentarzy, dotyczcych krokw
podejmowanych przez Kreml wkierunku Ukrainy, jakie
znalazy si wInternecie. Ostatnie wydarzenia wstosun-
kach ukraisko-rosyjskich wywoay natychmiastow od-
powied uytkownikwsieci, gwnie wpostaci ironicz-
nych memw. Zdjcia Putina z podpisami, na przykad ta-
kimi jak: MmmEuropa anektowabym, Jak to z kim
graniczy Rosja? Rosja graniczy z kimchce!, Kevin sam
na Krymie czy obrazek z koami olimpijskimi uoonymi
wgsienic czogu by moe miesz autora i cz od-
biorcw, ale moimzdaniem, s odrobin nie na miejscu.
Wyobramy sobie, e kto wten sposb odpowiedziaby
na agresj niemieck na Polsk w1939 roku. Skandal mu-
rowany. Zdaj sobie spraw z tego, e kade czasy rzdz
si innymi prawami, ale czy na pewno chodzi o dziejowe
zmiany? Sdz, e bez wzgldu na postp technologiczny,
kadego powinna obowizywa przynajmniej odrobina
wyczucia. Nie wiem, czy mieszkajcy wPolsce Ukraicy
potraktowali takie podejcie jako form wsparcia. Pytanie
tylko, jak my, osoby niezwizane z sytuacj, a take lub
moe przede wszystkim nie majce adnego wpywu na
jej rozwj mogybymy pomc wschodnimssiadom.
Trafionym pomysem, byy wedug mnie, wszelkie akcje
pomocy, zorganizowane jeszcze w okresie demonstracji i
walk na Majdanie. Prozaiczne kwestie zaniesienie kilku
produktw spoywczych czy artykuw aptecznych do pun-
ktu zbirki dla Ukraicw z pewnoci pomogy im bardziej
ni rednio trafiony mem na portalu o wtpliwej wartoci
merytorycznej. Nie twierdz, e mentalne wsparcie jest nie-
istotne. Wrcz przeciwnie udzia w manifestacji poparcia
czy zapalenie znicza ku pamicie ofiar s w stanie podnie
na duchu najbardziej zrezygnowanych i pozbawionych wia-
ry. Pytanie tylko ilu z nadaktywnych internetowych ko-
mentatorw wydao kilka zotych na wsparcie Ukraicw,
albo przynajmniej wzio udzia w akcjach manifestujcych
wsparcie? Jak si domylam, niewielu. Internetowe zaan-
gaowanie nie zostawio im ju czasu na realne dziaanie.
BeataKAPUSTA
Internet odpowienawszystko
Czowiek,
kacji. Zamknicie jego diecezjalnej
fazy nastpio w drug rocznic
mierci. Przed nadaniem zmaremu
papieowi tytuu bogosawionego
niezbdne byo uchwalenie dekretu
o heroicznoci jego cnt i uznanie
cudu, ktrym byo uzdrowienie
francuskiej zakonnicy. Naboe-
stwo beatyfikacyjne wyznaczy na 1
maja 2011 roku i poprowadzi na-
stpca Karola Wojtyy.
Przed uroczystociami, ktre od-
bd si 27 kwietnia uznano drugi
cud za wstawiennictwem Jana
Pawa II. Wedug relacji ks.
Sawomira Odera w dniu beatyfi-
kacji modlitw do niego skiero-
waa mieszkanka Kostaryki, ktra
miaa ttniaka mzgu. Nastpnego
dnia ustpiy wszystkie objawy. Po
chorobie nie pozosta aden lad.
3 kwiecie 2014
Data kanonizacji polskiego pa-
piea,
a take Jana XXIII zostaa wy-
znaczona przez papiea Franciszka.
Ogoszenie drugiego z nich wi-
tym zostanie dokonane pidziesit
lat po jego mierci.
Kremwki plus
Zbliajcy si proces kanoniza-
cyjny to doskonaa okazja do od-
wieenia nauki, ktr gosi Karol
Wojtya. Z tej okazji Centrum Myli
Jana Pawa II zorganizuje w War-
szawie wiele spotka majcych za-
chci do dyskusji na temat wia-
dectwa, jakie pozostawi po sobie
papie. Nie zabraknie take wyda-
rze kulturalnych. Na 14 kwietnia
zaplanowano otwarcie wystawy
Jan Pawe II papie wolnoci.
W dniu kanonizacji w Poznaniu od-
bdzie si koncert hiszpaskiego te-
nora Placido Domingo, ktry ma
by jednoczenie pocztkiem ob-
chodw 1050-lecia chrztu Polski.
Dziewi lat po mierci wci
otwarta pozostaje dyskusja na temat
roli, jak Jan Pawe II odegra w
historii Polski. Jedni uwaaj, e
bez niego nie byoby Solidarnoci
oraz roku 89, inni uwaaj, e jego
znaczenie byo mniejsze. Spr za-
pewne nie zostanie prdko roz-
strzygnity, ale przyczenie Polaka
do grona witych jest okazj do za-
obserwowania take innego zjawis-
ka. Tu po jego mierci wyciszono
wszystkie spory. Politycy wytrzy-
mali w tym tylko przez kilka dni.
By moe chwil przed i chwil po
27 kwietnia rwnie si to uda, ale
bdzie to tylko chwilowa zmiana.
Pniej znw wszystko wrci do
normy. Trudno te oczekiwa cze-
go wicej ni gestw od innych
grup spoecznych.
Nauka, ktr gosi Jan Pawe II
warta jest poznania. Nie wszyscy
si z ni zgodz, ale
o papieu Polaku powinno wie-
dzie si wicej ni to, e po matu-
rze ze znajomymi chodzi na kre-
mwki. Oczywicie mona poje-
cha do Wadowic i odnale smak,
ktrego Karol Wojtya nigdy nie za-
pomnia. Taka wycieczka to szansa
na kolejne niezapomniane wspom-
nienia. Nie trzeba rusza si z
domu, aby pokusi si o co wicej
o refleksje nad sowem, ktre
gosi nasz papie.
JarekWICAWSKI
karpacie). Z racji siy PiS na Ma-
zowszu problemu nie powinien
mie Wojciech Jasiski i Janusz
Wojciechowski w dzkim. Za
wbrew saboci mandat moe po-
nownie zdoby Marek Grbarczyk
(Lubuskie i Zachodnie Pomorze).
Nie wydaje si, aby problemy mieli
Kosma Zotowski (Kujawy), Dawid
Jackiewicz (Dolny lsk i Opol-
skie) i Bolesaw Piecha (lsk).
Trudno oceni osobiste szanse poli-
tycznych nowicjuszy profesorw
Zdzisawa Krasnodbskiego (War-
szawa) i Waldemara Parucha (Lu-
belskie). Spadochron nie powi-
nien zaszkodzi Karolowi Karskie-
mu na Podlasiu oraz Warmii i Ma-
zurach, ale za to moe bardzo Ry-
szardowi Czarneckiemu w Wielko-
polsce. Najtrudniej bdzie zdoby
mandat Annie Fotydze w bastionie
PO na Pomorze.
Sojusz Lewicy Demokratycznej
Jak to w SLD stare lubi prze-
plata si z nowym. Brukselscy we-
terani: Janusz Zemke (Kujawy), Jo-
anna Senyszyn (Maopolska i wi-
tokrzyskie), Lidia Geringer de Oe-
denberg (Dolny lsk i Opolskie),
Adam Gierek (lsk) i Bogusaw
Liberadzki (Lubuskie i Pomorze
Zachodnie) raczej na pewno bd
mie mandat. Podobnie sprawa po-
winna wyglda ze starymi-nowy-
mi: Tadeusz Iwiski (Podlasie) Kry-
styna ybacka (Wielkopolska).
Mimo spadochronu wtpliwe, aby
reelekcji nie mia Wojciech Olejni-
czak (Warszawa). rednie, ale nie
zerowe, szanse ma Longin Pastu-
siak na Pomorzu czy Weronika
Marczuk w dzkim. Natomiast,
jeli chodzi o: Ann Kalat (Ma-
zowsze), Jacka Czerniaka (Lubel-
skie) i Tomasza Kamiskiego (Pod-
karpacie) tutaj przyszoci nie wi-
dz.
Trudneprogi TR, PSL, PRi SP
Innym partiom moe by bardzo
trudno, co wida w sondaach. Jeli
chodzi o Polskie Stronnictwo Ludo-
we to w najlepszym wypadku man-
daty bd mieli wybrani wczeniej:
Jarosaw Kalinowski (Mazowsze),
Andrzej Grzyb (Wielkopolska),
Czesaw Siekierski (Maopolska
oraz witokrzyskie) i Arkadiusz
Bratkowski (Lubelskie). W napraw-
d super-wypadku na Podkarpaciu
Wadysaw Kosiniak-Kamysz. Jeli
chodzi o Europ Plus to przede
wszystkim dziki wasnej pozycji
na mandat maj szanse tylko: Ry-
szard Kalisz (Warszawa), Marek Si-
wiec (Wielkopolska) i Kazimierz
Kutz (lsk). Jeli chodzi o Polsk
Razem i Solidarn Polsk to, jeli w
Maopolsce zarwno Jarosaw Go-
win i Zbigniew Ziobro zdobd
mandat, to naprawd bdzie naj-
wikszy sukces tych maych ugru-
powa.
Mikoaj STANEK
Wdniukanonizacji wPoznaniuodbdziesi
koncert hiszpaskiegotenoraPlacidoDomin-
go, ktrymaby jednoczeniepocztkiemob-
chodw1050-leciachrztuPolski.
ktry zostaniewitym
4 www.facebook.com/gazeta.fenestra
Po11latachodwypadku,
ktrespdzi nainwa-
lidzkimwzkudojecha
wreszciedomety.
Okrebyowicej ni
cztery, alefinisz jest
przez tojeszczebardziej
imponujcy. Krzysztof
Cegielski wsta i planuje
zataczy nawasnym
weselu.
Jest trzeci dzie czerwca 2003
roku, soneczne promienie owiet-
laj ulowy stadion wVetlandzie
na poudniu Szwecji. Blondyn
z Polski, ktry zalicza si do grona
najbardziej obiecujcych ulow-
cwmodego pokolenia, rusza spod
bandy do biegu nominowanego w
spotkaniu z Rospiggarna Hallsta-
vik. I ju na pierwszymuku, popu-
larny Cega upada, a wjego plecy
wpada motocykl Ryana Fischera.
Polak traci przytomno, a kiedy
budzi si po 50 minutach ma ju po-
wane obawy. Diagnoza to wyrok.
12-sty krg obrci si o 180 stopni.
Przerwany sen
Tu koczy si historia o zawrot-
nych prdkociach, drastycznych
upadkach i szarach, ktre elektry-
zuj publiczno na caym wiecie.
Zaczyna si droga, ktr wielu na-
zywao Syzyfow prac. Dwu-
dziestoczteroletni Cegielski nie
chce pogodzi si z wzkiem, nie
przystosowuje mieszkania do wa-
runkw w jakich przyszo mu y.
Twierdzi, e nie obetnie wosw
pki nie wrci na tor. Ba, jeszcze w
szpitalu kupuje dwa silniki z myl
o kolejnych startach. Ale nie mona
o nim powiedzie jak o zapalecu,
ktry czeka na cud. Przez 11 lat, co-
dziennie walczy podczas monoton-
Ludzie stali si mniejsi
Konserwatywnyintruz
wlewicowymEldorado
Minobliskoosiemlat od
momentu, gdywyboryw
ojczynieAbbywygraa
koalicjaSojusz dlaSzwe-
cji. FredrikReinfeldt, lider
centroprawicowej Umiar-
kowanej Partii Koalicyjnej
stan naczelerzduw
kraju, ktryodlat ucho-
dzi zawzr wskazywany
przez europejskichsocjal-
demokratw. Cho dlanas
moetobrzmie dziwnie,
pomys obniania(!) po-
datkwprawdopodobnie
pozbawi jegofrakcj
szans nareelekcj.
Jak to moliwe, e czowiek,
ktry znacznie poprawi kondycj
szwedzkich finansw(czego nie po-
trafi zrobi nasz rzd) ma tak niskie
notowania? Odpowied by moe
poznamy, gdy sprbujemy zrozumie
specyfik polityki tego kraju na prze-
strzeni lat.
Wczasiewojny milcz...
szwedzkiearmaty?
Zacznijmy od wydarze, ktre tra-
gicznie wpyny na gospodark wie-
lu krajw europejskich. I wojna
wiatowa oznaczaa dla przegranych
Niemiec katastrof finansow, infla-
cja osigna poziom zatrwaajcy,
status ycia zwykych ludzi spad
dramatycznie. Nie jest tajemnic, e
to wanie na fali takich okolicznoci
do wadzy doszed Adolf Hitler. Dal-
szy cig tej historii znamy II wojna
wiatowa, szczeglnie dla nas, ozna-
czaa straty, ktrych typowy Sven-
sson nigdy nie zazna. To wanie
Szwecja dziki zachowaniu neutral-
noci w czasie najwikszych zbroj-
nych konfliktw XX wieku bogacia
si, gdy inni ponosili tylko straty.
Nie ma wtpliwoci, e neutralno
pozwolia Szwecji uzyska przewag
nad ssiadami z tej czci Europy.
Uwidaczniaa si ona przez kolejne
dziesiciolecia i dlatego, mimo nieu-
stannych rzdw lewicy, jest ona po-
strzegana przez reszt Starego Kon-
tynentu jako kraj dostatni, ktrego
mieszkacy yj na bardzo wysokim
poziomie.
SAPiodlat 30-tych
Socjalizm w Szwecji pojawi si
ju pod koniec XIX wieku, wraz z
rozpowszechnieniem idei goszonych
przez I Midzynarodwk. Wwczas
gosicielem teorii marksistowskich
by August Palm, ktry przyby do
Sztokholmu z Niemiec. Ju wtedy
socjalici nazywali siebie socjalde-
mokratami, zapewne po to, by zaak-
centowa poparcie dla wprowadza-
nia socjalizmu drog wiodc przez
parlament, a nie rewolucj. W 1889
oficjalnie powstaa Szwedzka Socjal-
demokratyczna Partia Robotnicza
(SAP).
W czasie, gdy Europa bya ogar-
nita konfliktami zbrojnymi, w
Szwecji panowa konflikt na tle poli-
tycznym. Prawica rywalizowaa z le-
wic na wielu polach, walczc o do-
minacj. Trzeba przyzna, e ww-
czas panowa jeszcze wzgldny kapi-
talizm. Jego kres nadszed wraz z sa-
mobjcz mierci Ivara Kreugera,
ostatniego kapitalisty, zwanego te
krlem zapaek, oskaronego przez
socjalistw o podejrzane interesy. Od
tego czasu przewaga lewicy rosa, a
w 1938 roku stali si dominujc si
w szwedzkim parlamencie na dugie
dziesiciolecia.
Jeszcze jedna uwaga formalnie
gow pastwa jest krl (obecnie Ka-
rol XVI Gustaw, z dynastii Bernadot-
te), jednak jego uprawnienia ograni-
czaj si niemal wycznie do repre-
zentowania Szwecji na arenie mi-
dzynarodowej i... wrczania Nagrody
Nobla. Nie ma on nawet funkcji
zwierzchnika si zbrojnych.
Latabezwzgldnej dominacji
Kolejne lata przyniosy wsppra-
c socjaldemokratw z komunistami
i zielonymi, czyli agrariuszami.
Oczywicie w ramach koalicji do-
chodzio do konfliktw, nawet do
rozpadw, jednak nie zmienio to
gwnej linii szwedzkiej polityki.
Wprowadzano kolejne reformy so-
cjalne: lata szedziesite przyniosy
dodatkow emerytur, pomoc dla
studentw, zasiki na dzieci,
wyduono urlopy macierzyskie.
Pniej wachlarz usug pastwo-
wych tylko si poszerza.
Gdy w 1969 roku premierem zos-
ta Olof Palme, polityka socjalna
Szwecji nie ulega zmianie. Kraj
podtrzyma i umocni koncepcj pa-
stwa opiekuczego, traktujc z wro-
goci ide liberalizmu gospodarcze-
go. Na dwa lata wadz udao si
obj prawicy, jednak ci nie potrafili
poradzi sobie z domagajcymi si
podwyszenia pac robotnikami. W
1982 roku na czele rzdu stan po-
nownie Palme, ktry peni ten urzd
a do zamachu, w ktrym straci
ycie, w 1986 roku.
Na przeomie lat osiemdziesitych
i dziewidziesitych spoeczestwo
szwedzkie postanowio da szans
centroprawicy, ktra podobnie jak
obecnie Reinfeldt, postawia na ob-
nianie podatkw i szeroko zakro-
jon prywatyzacj. Jednak i tym ra-
zem socjalici nie musieli dugo cze-
ka na przejcie wadzy. Lata 1996-
2006 to nieustanne rzdy lewicy. W
tym okresie Szwecja zyskaa miano
kraju postpowego, walczcego z
dyskryminacj wszelkich mniejszo-
ci i goszcego idee feministyczne.
2006-?
Obecnie przewodniczcy Umiar-
kowanej Partii Koalicyjnej stoi na
czele rzdu mniejszociowego. Trze-
ba przyzna, e jak na szwedzkie
warunki centroprawicowy polityk
sprawuje swj urzd zaskakujco
dugo.
Jak nietrudno zauway, socjalde-
mokracja od wielu dekad dominuje
na scenie politycznej Szwecji. Rzdy
Reinfeldta zdaj si jedynie
wyjtkiem. Wypadkiem, ktry od
czasu do czasu ma miejsce jak za-
mienie Soca. Spoeczestwo wy-
daje si przekonane co do kilku rze-
czy: po pierwsze, prawica ma prawo
przej wadz, ale nigdy na duej.
Po drugie, obnienie podatkw po-
woduje niszy poziom usug spoecz-
nych gwarantowanych przez pa-
stwo. Po trzecie, Szwedzi zwyczajnie
przywykli do socjalu. Kiedy kto ob-
nia im podatki, zamiast cieszy si
z wikszej iloci gotwki w portfelu,
patrz na delikwenta podejrzliwie i
zdaj si pyta: jak zamierzasz
opaci edukacj, sub zdrowia,
emerytury? I nie przyjdzie im do
gowy, e mogliby sami opaca
wszystkie te usugi, z pozostawio-
nych im pienidzy. To ju nie kwes-
tia ekonomii, lecz mentalnoci.
Dugoletnie rzdy SAP po prostu
wpyny na szwedzkie rozumienie
funkcji pastwa.
Nie ma ju miejsca na opisywanie
dominujcego w Szwecji wiato-
pogldu, podejcia do aborcji,
maestw homoseksualnych, sto-
sunkw w rodzinie. To kolejne czyn-
niki, ktre powoduj u konserwatys-
tw drgawki na sam myl o tym
nadbatyckim kraju.
Bez wtpienia premier Reinfeldt
ma pecha, e przyszo mu rzdzi w
tak specyficznym pastwie. Gdzie-
kolwiek indziej stawiano by mu po-
mniki, za kondycj skarbu pastwa,
za liberalne reformy gospodarcze. W
Szwecji jednak, cakiem racjonalne i
podane dziaania okazay si zbyt
radykalne jak na wyrobion w cigu
dziesicioleci wiadomo
spoeczestwa. W kadym razie, pre-
mier zapowiedzia, e w razie utrzy-
mania stanowiska nie obniy ju
adnych podatkw.
Micha RADZIMISKI
nej rehabilitacji i kiedy inni nie wi-
dzieli nadziei. Gdy by postrzegany
jako mody czowieka na wzku,
ktry ju zawsze bdzie tylko ko-
mentowa uel w telewizyjnym
studiu on walczy zadziornie i
do koca, jak na arenach speedwa-
ya. Walczy i wygra.
Inny kaliber powrotu
Wielu sportowcw znanych jest z
wielkich powrotw. Przecitny zja-
dacz chleba z pilotem w rku pa-
mita jak po fatalnym upadku w
fiskim Kuusamo do czynnego
uprawiania sportu wrci Tomas
Morgenstern zdobywajc pniej
zoty medal Igrzysk Olimpijskich.
W Polsce, niezwykle dug drog
do penej sprawnoci przeby Mar-
cin Wasilewski, ktrego zamana
noga przysparzaa o dreszcze naj-
bardziej odpornych widzw. Cegiel-
ski to jednak inny kaliber. Mimo, e
wierzy cigle w powrt do ukocha-
nego sportu, jego heroizm ocenia
si w innej skali. On ju nie jest
przypadkiem wielkiego powrotu do
zawodowo uprawianego sportu. Jest
przykadem cierpliwoci i powi-
cenia w powrocie do codziennego
ycia.
Wielki duchem
Dzi Cegielski jest zwycizc. Me-
dia lubi bohaterw, a gorzowianin
si do tego grona caym sob zalicza.
Wprogramie Tomasza Lisa emitowa-
nego w publicznej telewizji z dum
opowiada o swoich postpach, jedno-
czenie skromnie chwalc si
przepyniciem morza przeciwnoci.
31. maja odbdzie si jego lub z ko-
szykark krakowskiej Wisy Justyn
urowsk, na ktrym jak zapowia-
da planuje zataczy ju bez balko-
nika, ktry pomaga mu teraz w poru-
szaniu na nogach. I ta wanie skrom-
no i brak potrzeby wspczucia,
dodaj uroku w opisie postaci Cegiel-
skiego. Kiedy przeszedem si na
pierwszy spacer, ludzie wydawali mi
si mniejsi ni wtedy, gdy jedziem
na wzku. Sowa byego ulowca
cho tak proste, wyraaj prawdziw
wielko, ktrej zmierzy nie da si
adn miar.
Micha LENICZAK
Dziki zaoeniu stacji ba-
dawczej im. H. Arctowskiego Pol-
skiej Akademii Nauk, Polska wesza
do elitarnego wwczas grona 13
pastwskupionych wok Ukadu
Antarktycznego. Liczba pastw
czonkowskich wspomnianego
Ukadu stale wzrasta i obecnie liczy
45 czonkw. Jednake tylko 28 z 45
pastwczonkowskich ma prawo
gosu w corocznych spotkaniach
konsultacyjnych dotyczcych kon-
troli nad dziaalnoci czowieka na
Antarktyce. Polska jako pastwo po-
siadajce wasn stacj badawcz
znajduje si w gronie pastw
wspdecydujcych o losachAntar-
ktydy. Utrzymywanie przez Polsk
od ponad trzydziestu lat staej bazy
oraz wkad w badania naukowe na
Antarktydzie polskich uczonych sta-
nowi bez cienia wtpliwoci o pres-
tiu naszego kraju.
Ohistorii swkilka
Pocztki polskiej obecnoci w
Antarktyce zwizane s z poszuki-
waniem nowych dalekomorskich
owisk. Pierwsza samodzielna, pol-
ska ekspedycja naukowa, wyruszya
do Antarktyki w kocu 1975 roku.
Bya to wprawdzie wyprawa mors-
ka, majca na celu ocen zasobw
kryla i ryb na Poudniowym Ocea-
nie, jednak ldowaa take na wy-
spie Krla Jerzego w archipelagu
Szetlandw Poudniowych, po za-
chodniej stronie Pwyspu Antar-
ktycznego, gdzie wmurowana zos-
taa w ska tablica upamitniajca
ten moment. Na mocy midzynaro-
dowych porozumie z tamtejszych
wd mogy korzysta jedynie floty
tych pastw, ktre utrzymyway
stae bazy antarktyczne. Ch ko-
rzystania z zasobnych w ryby wd
antarktycznych spowodowaa, e
wczesne wadze podjy decyzje o
wybudowaniu stacji badawczej na
wyspie Krla Jerzego. Po dwch la-
tach na tej wanie wyspie staa ju
Stacja Antarktyczna Polskiej Aka-
demii Nauk. Patronem stacji zosta
Henryk Arctowski (1871-1958),
wybitny polski badacz polarny
uczestnik pierwszej naukowej wy-
prawy do Antarktyki na statku "Bel-
gica". Oficjalnie stacja rozpocza
dziaalno 26 lutego 1977 roku i
funkcjonuje nieprzerwanie do chwi-
li obecnej. "Arctowski" jest jedyn,
caoroczn polsk stacj antarkty-
czn. Dziki zaoeniu stacji, Pol-
ska staa si trzynastym, penopraw-
nym czonkiem Traktatu Antarkty-
cznego.
Osignicia
Polacy od dawna znajduj si w
czowce naukowcw badajcych
Antarktyd. Od wielu lat prowadz
badania. Analizuj antarktyczn
faun i flor, badaj ekosystem
oraz ledz efekty ocieplenia kli-
matu. Udao si im zebra ponad
300 rnych szczepw bakterii, w
tym kilka nowych, jeszcze niezna-
nych nauce, ktre wAntarktyce
zachoway si niemal w niezmie-
nionej formie od prawie 40 milio-
nw lat. Wszystkie zgromadzone
szczepy bakterii s wnikliwie ba-
dane. Maj one waciwoci, ktre
prawdopodobnie bdzie mona
wykorzysta np. w przemyle
spoywczym, chemicznym czy te
w farmaceutycznym. Dziki enzy-
mom odkrytym w niektrych bak-
teriach realne moe sta si sku-
teczne i efektywne pranie w ni-
skich temperaturach, co moe ob-
niy zuycie energii. Ponadto
prowadzone przez Polakw bada-
nia potwierdzaj narastajce ocie-
planie klimatu. W Zachodniej An-
tarktyce rednia temperatura rocz-
na wzrosa a o 1,5 st. w cigu
ostatnich 40 lat. Ocieplenie klima-
tu najbardziej widoczne jest w za-
chodniej Antarktyce. Objawia si
to procesami deglacjacji, czyli top-
nienia lodu na ldzie i odrywaniu
si gr lodowych od ldolodu.
Wzrost temperatury globalnej po-
woduje zmniejszenie powierzchni
paku lodowego, pod ktrym eruje
kryl antarktyczny, czyli skorupiak
yjcy w ogromnych skupiskach.
Od wielu lat polscy naukowcy mo-
nitoruj pingwiny i zauwaaj, e
wraz z mniejszymi awicami kryla
spada liczba tych ptakw.
Stacja i jej pracownicy wsppra-
cuj z wieloma orodkami badaw-
czymi, uczestnicz i prowadz mi-
dzynarodowe programy badawcze.
Wan rol odgrywaj badania geo-
logiczne, prowadzone s te gbo-
kie sondowania sejsmiczne prowa-
dzone w cieninie Bransfielda.
Trudno wyliczy tematy prac biolo-
gicznych i ekologicznych.
Korzyci dlaPolski
Dziaalno stacji na Wyspie Krla
Jerzego otworzya nam drog do
wspdecydowania o przyszoci An-
tarktydy. Polska jest sygnatariuszem
Ukadu Antarktycznego. Dziki naszej
obecnoci na Antarktydzie i prowa-
dzonym pracom spenilimy wszyst-
kie warunki wymagane przez Ukad i
stalimy si penoprawnym czonkiem
SCAR, organizacji decydujcej o sta-
tusie Antarktydy. Jednym z gwnych
celw jest ochrona przyrody. Pastwa
nalece do SCAR maj prawne pod-
stawy do decydowania o jej losach.
Bardzo wane s rwnie aspekty po-
zanaukowe. W wyprawach polarnych
jest wiele elementw wychowaw-
czych. Zaoga stacji pracuje pod pol-
sk flag, co jest powodem do dumy,
ale rwnie zobowizuje. Trudne wa-
runki ucz sprawnoci organizacyjnej
i fizycznej. Obecno Polski na Antar-
ktydzie moe w przyszoci zaowoco-
wa rnymi korzyciami gospodar-
czymi. W ssiedztwie polskiej stacji
stwierdzono zoa gazu ziemnego,
wgla oraz uranu. Lokalizacja naszej
stacji stanowi te atut przy ewentual-
nym wydobyciu bogactw szelfu antar-
ktycznego.
Do 2041 roku pretensje terytorial-
ne do obszarwAntarktydy s za-
mroone. Jest wiele terytoriw
spornych, wic pniejsze negocja-
cje nie bd atwe. Niewykluczone,
e kiedy midzynarodowe ukady
przestan obowizywa, poszcze-
glne kraje, w tym Polska, dostan
zgod na prowadzenie wydobycia w
przypisanych sobie strefach bd
okolicach stacji badawczych.
Mariusz NAWROT
5 kwiecie 2014
Polska na Antarktydzie
Antarktyda kontynent pobudzajcywyobrani. Kojarzysiz olbrzymimwy-
sikiemczowiekawbezkresnej lodowej pustyni, wrdwichrwi mrozw,
nagranicyludzkichmoliwoci. Towanietam, tysicekilometrwodnaszego
kraju, znajdujesipolskastacjabadawczapooonanawyspieKrlaJerzego
wArchipelaguSzetlandwPoudniowych. Stacjatapowstaai rozpoczaprac
w1977r., ajej nazwapochodzi odHenrykaArctowskiego, propagatoraide
i prowadzeniaprzez Polskbadapolarnych.
Polska jest sygnatariuszemUkadu Antarktycznego. Dziki naszej obecno-
ci na Antarktydzie i prowadzonympracomspenilimy wszystkie warunki
wymagane przez Ukad i stalimy si penoprawnymczonkiemSCAR,
organizacji decydujcej o statusie Antarktydy.
Dwudziestoczteroletni Cegielski niechcepogodzi siz wzkiem, nie przy-
stosowujemieszkaniadowarunkwwjakichprzyszomuy. Twierdzi, enie
obetniewoswpki niewrci nator. Ba, jeszczewszpitalukupujedwasilniki
z mylokolejnychstartach. Aleniemonaonimpowiedzie jakozapalecu, ktryczeka
nacud. Przez 11lat, codzienniewalczy podczas monotonnej rehabilitacji i kiedyinni nie
widzieli nadziei.
823,60zotych tylewy-
nosi wtymrokuwPolsce
podstawowyzasiekdla
bezrobotnych. Prawie
poowtej kwotyzaro-
biamiesicznie, nomi-
nowanadonagrodyNike
iPaszportuPolityki, pi-
sarkaKajaMalanowska
naswojej ksicePatrz
namnie, Klaro. I powie-
dziaatogono.
6800 zotych. Tyle za 16 mie-
sicy mojej cikiej pracy. tak
rozpocza swj wpis na Facebooku
Kaja Malanowska. Dalej kilkoma
niecenzuralnymi sowami wyrazia
swoj frustracj, a na koniec po-
zdrowia rynek czytelniczy. Gdy 27.
lutego pisaa te sowa, nie spodzie-
waa si, e wywoa kilkumie-
siczn burz w mediach. Jak sama
powiedziaa w wywiadzie dla
portalu natemat.pl: () I cho
traktuj Facebooka jako miejsce
pprywatne, to nie przyszo mi
do gowy, e taka wypowied moe
wzbudzi czyjekolwiek emocje.
() Tymczasem nieoczekiwanie
wybucha awantura. Jestem bardzo
zmczona hejtingiem i bywa mi
bardzo przykro, ale chyba dobrze,
e taka dyskusja si odbywa.. Nie-
oczekiwanie jednak, temat tej dys-
kusji nie s pomysy na podniesie-
nie poziomu czytelnictwa w Polsce,
czy te propozycje dla rzdu, ktry
mgby wspiera pisarzy. Wikszo-
wypowiedzi dotyczya samej pi-
sarki i jej postawy. Prawdopodobnie
najbardziej krytyczny w swoich
twierdzeniach jest pisarz, dzienni-
karz i krytyk literacki - Krzysztof
Varga. W artykule opublikowanym
11 marca 2014 r. w Duym Forma-
cie twierdzi, e Gdyby () kady
pisarz, ktry zarobi na swojej lite-
raturze mniej, ni planowa, i ktre-
go ksiki w mniejszej, ni si spo-
dziewa, liczbie zostay kupione,
strzela sobie w eb, to mielibymy
w Polsce prawdziw hekatomb.
Oczekiwanie, e pisarz za swoj
twrczo zgarnie kup hajsu na-
zwa brawurow naiwnoci, a
najlepsze co Malanowska moe zro-
bi dla literatury to j porzuci. Var-
ga uwaa, e pisarka nie uala si
na to, e ludzie nie czytaj w ogle,
ale na to, e ludzie nie czytaj Ma-
lanowskiej.
Grad krytyki spad na autork
Imigracji take ze strony innego
kolegi z zawodu- Jakuba ulczyka.
Na swoim facebookowym profilu
odnis si do tej sprawy dwukrot-
nie. Po raz pierwszy ju dzie po
wpisie Malanowskiej, 28 lutego.
Nie lubi mazgajenia. Uwaam je
za nieeleganckie. Za bardzo, bardzo
nieeleganckie uwaam publiczne
mazgajenie si na temat pienidzy.
To bardzo nie przystoi osobie, ktra
mieszka w stolicy, i pracuje w sze-
roko pojtej brany kreatywnej, do
ktrej pisarstwo przecie naley.
Oprcz tego poradzi jej znalezienie
lepszego wydawcy i menagera.
Wpis zosta przytoczony i skomen-
towany przez wszystkie media zaj-
mujce si t spraw. Nawet sama
Malanowska wesza w polemik z
ulczykiem w swoim felietonie Co
wolno wojewodzie, to nie pisarzo-
wi, opublikowanym 2 marca na
stronie internetowej Krytyki poli-
tycznej.
Jedn z nielicznych osb, ktre
broniy Malanowskiej bya Kornelia
Samanta, autorka bloga journalist-
ka.pl. 12 marca napisaa, e Skoro
kto wybra, by y z pisania, musi
si liczy z tym, e moe na czynsz
nie zarobi. Ale czy to oznacza, e
musi si z tym godzi i nie narze-
ka, bo tak jest i ju? Jeeli tak by-
my podchodzili do wszystkich
spraw, to zapewniam Was, e dalej
bymy yli w komunie i mieli tu
dzi Biaoru.. Skrajn obron wy-
kazaa Hanna Gill-Pitek w felieto-
nie Malanowska, milcz, gdy m-
wi chopcy (Krytyka politycz-
na, 18 marca). Wysuwa teori, i
pisarka zostaa skrytykowana, bo
rodowisko polskiej literatury jest
zdominowane przez mczyzn, kt-
rzy nie dopuszczaj do siebie myli,
e kobieta moe mie racj, a do
tego gono j przedstawia.
Ilez tej sztuki
Ajak naprawd wygldaj za-
robki pisarzy? Przedstawia je pi-
sarz Micha Zygmunt w obszernej
wypowiedzi dla portalu onet.pl.
Twierdzi on, e kwota 5-7 tysicy
zotych za powie to standardowy
przychd netto osigany przez w
miar rozpoznawalnego polskiego
prozaika. Kwota ta zawiera: za-
liczk, zysk ze sprzedanych eg-
zemplarzy oraz wynagrodzenie za
patne spotkania autorskie (ktrych
w Polsce organizuje si niewiele).
Na duo wysze zarobki mog li-
czy jedynie autorzy w czowki
najlepiej sprzedawanych ksiek,
tacy jak Dorota Masowska czy
Micha Witkowski. Szansa na o
wiele wiksze pienidze jest take
wtedy, gdy ksika zostanie
przetumaczona na inny jzyk. Dla
pisarzy dostpne s w Polsce 2 sty-
pendia. Pierwsze to stypendium z
Ministerstwa Kultury i Dziedzict-
wa Narodowego. Jak pisze Zyg-
munt wynosi 2500 zotych mie-
sicznie, mona je dosta raz na
trzy lata, a okres pobierania wynosi
rok lub 6 miesicy. Drugie jest fi-
nansowane przez stowarzyszenie
Willa Decjusza, jednak wyklucza
inn sta prac zawodow. Aby pi-
sarz mg utrzyma si ze swojej
twrczoci musi otworzy si na
inne obszary dziaania. Jak wylicza
Zygmunt: za artyku prasowy ()
przecitnie kilkaset zotych. Hono-
rarium za odcinek popularnej docu-
opery to ok. 1000 z., () w seria-
lach (do kilku tysicy zotych za
odcinek), filmie fabularnym (ok.
50 tysicy za scenariusz), czy teat-
rze (ok. 20 tysicy za prawa do tek-
stu plus kilkaset zotych tantiem od
kadego przedstawienia).
Nietylkoksiki
Protest Kai Malanowskiej nie by
pierwszy. Dyskusja o sytuacji za-
wodowej artystw i min. systemie
ubezpiecze trwa od dawna. Nasi-
lia si w maju 2012 roku, kiedy ar-
tysta Zbigniew Libera sfotografo-
wa si z plakatem Jestem artyst i
nie pracuj za darmo. W 2013
roku, w wypowiedzi dla Gazety
Wyborczej dr Mikoaj Iwaski,
ekonomista zajmujcy si rynkiem
sztuki wspczesnej, powiedzia, e
() od pocztku lat 90. artyci wi-
zualni () zostali sprowadzeni do
roli darmowych dostawcw treci
do instytucji wystawienniczych.
Niedawno powstaa rodowiskowa
komisja reprezentujca pracowni-
kw sektora kultury. Ma min. wal-
czy o popraw sytuacji materialnej
twrcw i zapewni im dostp do
ubezpiecze spoecznych. Jak na ra-
zie komisja skonia kilka pastwo-
wych galerii do ustalenia minimal-
nych wynagrodze za wystawy, co
z punktu widzenia artystw jest
ogromnym sukcesem.
Na zarobki czsto skaryli si
rwnie muzycy. Szczeglni ci po-
cztkujcy dostaj propozycj wy-
stpu na koncercie za nocleg. Jak
stwierdzia piosenkarka, kompozy-
torka i reyserka Maria Sadowska
w rozmowie z portalem natemat.pl:
wikszo Polakw yje w wiecie
oderwanym od rzeczywistoci, jeli
chodzi o zarobki w brany arty-
stycznej.
Jaktosirobi?
Czy w takim razie artyci powinni
by wspierani finansowo przez pa-
stwo? Nad tym zastanawiali si w
2012 r. dziennikarze brytyjskiego
dziennika The Guardian. Przepytali
oni kilkunastu najpoczytniejszych pi-
sarzy. Okazao si, e kady z nich
czy lub czy pisanie z inn prac
zawodow. Pisarze twierdzili, e
tworzenie sztuki po godzinach sp-
dzonych w zwykej pracy pozwala
by lepszym artyst. Ponad to za-
znaczali, e wsparcie finansowe od
pastwa mogoby pozbawi ich nie-
zalenoci. Zupenie inny model
ksztatowany jest w pastwach skan-
dynawskich. W Norwegii biblioteki
maj obowizek zakupu nowoci wy-
dawniczych. W Szwecji pisarz moe
zdoby stypendium na 5 lub 10 lat, a
w Danii doywotnie. W Niemczech
pisarze maj wasn kas ubezpiecze-
niow, a granty funduj instytucje
prywatne, pastwo, landy i miasta.
Tujest Polska
aden z pisarzy nie ukrywa, e z
samego pisania ksiek nie da si
utrzyma. Pasj i powoanie moe
przymi kolejna rata kredytu i
pusta lodwka. Ale moe warto za-
stanowi si nad tym co napisa
ulczyk pod adresem Malanow-
skiej: () prosz () nie kompro-
mitowa naszego zawodu. Jest trud-
ny. Bywa sabo patny. Nie jest, co
rwnie trzeba sobie uwiadomi,
zawodem pierwszej potrzeby
spoecznej. Ale to my go, do chole-
ry, wybralimy.
AleksandraLAPS
6 www.facebook.com/gazeta.fenestra
Skorokto wybra, byy z pisania, musi si
liczy z tym, emoenaczynsz niezarobi.
Aleczytooznacza, emusi siz tymgodzi
i nienarzeka, botakjest i ju? Jeeli takbymypodchodzili
dowszystkichspraw, tozapewniamWas, edalej bymyyli
wkomuniei mieli tudzi Biaoru
Pienidzez powoania
7 kwiecie 2014
Pikarska emerytura
Wszyscyznamyichz pikarskichboisk. Kojarzymy
wyczniezezdobywaniemgoli, efektownymi zagra-
niami, paradami czyboiskowwalk. Wraz z kocem
ichkarier przewanieonichzapominamy. Jaki maj
pomys nadalszeycieju bez piki?
Wycigbez popiechu
ZwycizcaBundesligi sezonu2013/2014zosta wyonionyrekordowoszybko, boju na7kolejekprzedza-
koczeniemzmaga. Zkolei walkaokocowytriumf wPrimeraDivisiontoczy sibdzieprawdopodobnie
a dosamegokocarozgrywek. Rywalizacjawpolskiej ekstraklasieniejest ani takzdominowanaprzez
jedndruyn, jakmatomiejscewNiemczech, ani takpasjonujca, jakwHiszpanii. Tegorocznegomistrza
Polski poznamywmaju acowtej kwestii madopowiedzenianajnowszapikarskahistoria?
ZbigniewBoniek, wychowa-
nek Zawiszy Bydgoszcz najlepszy
okres wkarierze przey na Pwy-
spie Apeniskim, reprezentujc bar-
wy Juventusu Turyn i AS Romy.
Jako trener jednak si nie sprawdzi.
Pod wodz Boka US Lecce spado
do Serie B. AS Bari, kolejna druyna
prowadzona przez popularnego Zi-
biego rwnie spada do drugiej kla-
sy rozgrywkowej. Nastpnie by
wiceprezesemPZPN, przez kilka
miesicy selekcjoneremreprezenta-
cji Polski, dziaaczemWidzewa
d, obecnie jest prezesemPZPN.
Warto doda, e stanowisko prezesa
PZPNobejmowa przed Bokiem
rwnie byy pikarz, Grzegorz Lato.
Cezary Kucharski, Marek Citko
czy Mariusz Piekarski nadal s
zwizani z futbolem. Ta trjka peni
funkcj managerw pikarzy. Ku-
charski kojarzony gwnie z wyst-
pami w Legii jest managerem, m. in.
takich pikarzy jak Robert Lewan-
dowski, Grzegorz Krychowiak czy
Rafa Wolski. CK Sport Management
dba o interesy wielu pikarzy mode-
go pokolenia. Kucharz w wyborach
w 2011 roku uzyska mandat poselski
z listy Platformy Obywatelskiej.
Wikszym staem w polityce
moe pochwali si Roman Kosec-
ki, take pose PO. Byy zawodnik,
m. in. Osasuny Pampeluna, Atletico
Madryt prowadzi szkk pikarsk.
Wychowankiem Kosy Konstancin
jest syn Romana Jakub, obecnie
czonek Legii Warszawa.
Klub parlamentarny PiS repre-
zentuje natomiast znany ze swoich
szczerych wypowiedzi Jan Toma-
szewski czowiek, ktry zatrzy-
ma Angli. Poza polityk prbuje
si jako komentator sportowy.
W tej samej roli dowiadczenie z
boiska wykorzystuje wielu pikarzy.
Canal+ sta si przystani dla Kazimie-
rza Wgrzyna i Tomasza Wieszczyc-
kiego. Kazek i Wieszczu komentuj
mecze polskiej ekstraklasy. Marcin
ewakow, ktry niedawno zakoczy
karier, jest komentatorem w TVP.
Ikona Lecha Pozna, Piotr Reiss,
zaoy szkk pikarsk dziaajc
na terenie Wielkopolski. WAkade-
mii Reissa trenuj chopcy i dziew-
czynki od 4 roku ycia.
Akademia Futbolu 14 to szkka
prowadzona przez Radosawa Maj-
dana, Macieja Stolarczyka i Olgier-
da Moskalewicza. Zostaa stworzo-
na dla chopcw i dziewczynek
w wieku od 5 do 11 lat na terenie
zachodniej Polski. Radosaw Maj-
dan, byy bramkarz, dyrektor spor-
towy, rzecznik prasowy, trener
bramkarzy Polonii Warszawa, ce-
lebryta, uczestnik Taca z gwiaz-
dami, poza szkk prowadzi stu-
dio tatuau w stolicy. Akademi
postanowili zaoy take Tomasz
Frankowski i Mirosaw Szymko-
wiak, ktrzy wsplnie bronili barw
Wisy Krakw. Docelowo Akademia
Pikarska im. Henryka Reymana ma
szkoli modych zawodnikw w
wieku od 5 do 16 lat. Szymkowiak,
znany z czstych zmian wizerunku,
jest rwnie wspwacicielem sa-
lonu fryzjerskiego, a przez pewien
czas pracowa jako reporter i ekspert
Canal +.
Jak widzimy, w wikszoci przy-
padkw pikarska emerytura nie
oznacza bezczynnoci. Niektrzy
nadal pozostaj zwizani z pik,
inni szukaj nowych drg. Naj-
waniejsze, aby nadal czerpa rado-
z tego, co si robi.
KingaKWIECIE
Dokadnie dekad temu, w
sezonie 2003/2004, zmagania w naj-
wyszej polskiej klasie rozgrywko-
wej stay pod znakiemdominacji
Wisy Krakw i Legii Warszawa. Te
dwie ekipy wyprzedziy reszt staw-
ki o kilkanacie punktw, ale pier-
wsi na mecie zameldowali si pika-
rze prowadzeni przez Henryka Kas-
perczaka. Krakowski dream team
zapewni sobie mistrzowski tytu
na dwie kolejki przed kocem roz-
grywek. Rok pniej krakowianie
powtrzyli ten wyczyn. Tym razem
byli jednak skuteczniejsi i jeszcze
bardziej bezlitoni dla rywali. W
caych rozgrywkach 2004/2005 za-
ledwie dwukrotnie schodzili z bo-
iska pokonani, a drug w tabeli
Dyskoboli Grodzisk Wielkopol-
ski wyprzedzili a o 11 punktw.
witowanie mistrzostwa pod Wa-
welem rozpoczto ju po 22. serii
spotka.
W sezonie 2005/2006 wilacka
hegemonia zostaa przerwana przez
Legi. Zespoy z Warszawy i Kra-
kowa szybko zapewniy sobie bez-
pieczn przewag nad reszt ligi i
stao si jasne, e spraw mistrzow-
skiej korony rozstrzygn midzy
sob. Walka o pierwsze miejsce w
Orange Ekstraklasie trwaa a do
przedostatniej kolejki sezonu, a w
kocowym rozrachunku najlepsi
okazali si Legionici. Rozgrywki
2006/2007 byy dla polskiej piki
wyjtkowe. Wcale nie z powodu ry-
walizacji o mistrzostwo do ostatniej
kolejki, ale dlatego, e o triumf wal-
czyy druyny, ktrych nikt o zdro-
wych zmysach by do tego nie wy-
typowa. Zagbie Lubin oraz GKS
Bechatw wykorzystay kryzys
Wisy, a take przecitn postaw
Legii i utary nosa faworytom. Pas-
jonujc walk o prymat w kraju
rozstrzygnli na swoj korzy Mie-
dziowi.
ZawracaniekijemWisy
W kwietniu 2008 roku mistrzow-
ski tytu po dwch sezonach prze-
rwy wrci do Krakowa. Biaa
Gwiazda potwierdzia, e jak ju
zdobywa najwysze laury, to z
przytupem. Miejsce na fotelu mist-
rza ekipa Macieja Skory zapewnia
sobie na cztery mecze przed zako-
czeniem rozgrywek, a drug w tabe-
li Legi wyprzedzia ostatecznie o
14 punktw. Sezon 2008/2009 przy-
nis przeom: po raz pierwszy od
dugiego czasu do mistrzostwa po-
wanie aspiroway a trzy zespoy.
Jeszcze na dwie kolejki przed ko-
cem zmaga zarwno Wisa, Legia,
jak i Lech Pozna miay realne
szanse na kocowy sukces. Jedynie
zesp z Krakowa do ostatniej
chwili zachowa zimn krew i na fi-
niszu rozgrywek zdoby komplet
punktw, dziki czemu obroni
mistrzowski tytu.
Biaa Gwiazda bya bliska zdoby-
cia trzeciego z rzdu mistrzostwa,
ale w rozgrywkach 2009/2010 mu-
siaa jednak uzna wyszo pozna-
skiego Lecha. Po 28 rozegranych
meczach to Wisa przewodzia tabeli
i bya panem swojego losu. W
dwch ostatnich meczach krakowia-
nie niespodziewanie zdobyli tylko 2
punkty, co wykorzysta Kolejorz i
wyprzedzi rywali na finiszu rozgry-
wek. W rozgrywkach 2010/2011
Wisa Krakw signa po 13. w
swojej historii i ostatnie jak dotych-
czas mistrzostwo Polski. Zesp pro-
wadzony przez Roberta Maaskanta
zapewni sobie kocowy triumf na 3
kolejki przed zakoczeniem zmaga.
Nowanazwa, starefirmy
Sezon 2011/2012, pierwszy pod
szyldem T-Mobile Ekstraklasy, by
zdecydowanie najciekawszy pod
wzgldem rywalizacji o pierwsz lo-
kat. Przed ostatni kolejk rozgry-
wek a cztery zespoy miay szanse
na zdobycie mistrzostwa. Ostatecz-
nie z sukcesu mogli cieszy si
pikarze lska Wrocaw, ktrzy
wyprzedzili Ruch Chorzw, Legi
Warszawa, a take Lecha Pozna.
Rozgrywki 2012/13 szczeglnie
utkwiy w gowach kibicw z Poz-
nania i Warszawy, bo to wanie
druyny Lecha oraz Legii rywalizo-
way o prymat na krajowym po-
dwrku. Mistrzem Polski, po 7 la-
tach przerwy, zostaa ekipa ze stoli-
cy. Wojskowi teoretycznie signli
po tytu na dwie kolejki przed za-
koczeniem zmaga, jednak w prak-
tyce mogli witowa ju tydzie
wczeniej, kiedy to pokonali pozna-
niakw w bezporednim meczu.
O jakiekolwiek przewidywania
dotyczce biecych rozgrywek jest
niezmiernie trudno. W momencie
powstawania niniejszego tekstu Le-
gia Warszawa ma bardzo wyran
przewag nad reszt stawki. Jednak
nowy system rozgrywek oraz m-
wic bardzo eufemistycznie nie-
zbyt wysoka jako naszej ligi, mog
sprawi, e do czasu, w ktrym te
sowa trafi do Czytelnika, sytuacja
ulegnie diametralnej zmianie. Zatem
adnego jasnowidztwa. Cieszmy si
emocjami i niech wygra najlepszy.
KonradWITKOWSKI
na dobre poegnali si z dawn
wietnoci.
Odkrycieroku
W moim odczuciu najwiksz nie-
spodziank sprawi Thomas Diethart.
Kiedy bukmacherzy przecigali si w
stawianiu pienidzy na zwycistwo
Kamila Stocha w Turnieju Czterech
Skoczni, mody Austriak bez kom-
pleksw walczy z czowk i z ni
wygrywa. Czowiek znikd (dobrze,
inaczej: Thomas spod Wiednia) zdo-
minowa niemiecko-austriacki tur-
niej, by na Igrzyskach Olimpijskich
przecign bardziej utytuowanych
od siebie Schlierenzauera i wra-
cajcego cikim upadku Morgen-
sterna, a na koniec znale si wrd
dziesiciu najlepszych skoczkw se-
zonu. Trzeba przyzna, e niby au-
striacka potga si chwieje, niby nie
zdobyli indywidualnie medalu ani na
Igrzyskach Olimpijskich, ani na
Mistrzostwach wiata w Lotach, ale
zdolnych sportowcw dalej maj pod
dostatkiem. Mimo wszystko godne
podziwu.
Kolekcjonerzymarze
Biao-czerwoni kolekcjonuj ma-
rzenia. Ba, nie tylko kolekcjonuj, ale
te speniaj. Kto kilka miesicy temu
pomylaby, e Polacy zdobd pra-
wie wszystkie trofea sezonu? Marzy-
limy choby o jednym medalu olim-
pijskim, ale eby o dwch i to zotych,
zdobytych we wspaniaym stylu, a do
tego o Pucharze wiata, zwycistwach
wrd seniorw i juniorw? Tego nie
spodziewa si chyba nikt. Moe
oprcz Hannu Lepistoe, ktry od lat w
polskiej druynie i w jej sztabie wi-
dzia ogromny potencja. Mia racj.
Druynie nie do koca si udao, ale
czy czwarte miejsce na Igrzyskach
Olimpijskich jest ze? Kiedy wygry-
wa Maysz, moglimy marzy o po-
dium. Teraz, przy odrobinie szczcia,
moemy o nie walczy z innymi eki-
pami jak rwny z rwnym. Jan Ziobro
i Krzysztof Biegun wygrali konkursy
Pucharu wiata. Polacy zgromadzili
najwicej punktw w Pucharze Naro-
dw w historii, a juniorzy wyskakali
indywidualny i druynowy tytu Mist-
rza wiata. Jest dobrze, a moe by
jeszcze lepiej. Powstaa ekipa, ktra
wie, co robi. ukasz Kruczek z wy-
miewanego studenta sta si jednam z
najlepszych trenerw na wiecie. Ka-
mil Stoch z rzucajcego nartami
modzieca zmieni si w dojrzaego,
znajcego swoj warto sportowca,
skoczka, ktry kolekcjonuje nie tylko
marzenia, ale i dwudziestki za styl.
Tylu not doskonaych nie otrzyma w
tym roku aden inny skoczek. Cho
Kamil by moe ma przed sob jesz-
cze kilka lat skakania na wysokim po-
ziomie, a przed polsk ekip rysuje si
wietlana przyszo, to ten sezon i
tak pozostanie wyjtkowy. W kocu
od teraz doskonao w skokach mie-
rzy si w Stochach.
KatarzynaNOWAK
8 www.facebook.com/gazeta.fenestra
Zoty sezon
Min kolejny, trzydziestypity, sezonPucharuwiatawskokachnarciarskich.
Czekalimynaniegoniczymnakolejnyodcinekulubionegoserialu, powodujce-
gopalpitacjeserca, nagewybuchyradoci, anawet zyszczcia. Jednym
sowem, jakzwyk mawiaWodzimierz Szaranowicz, telenowelazeskokami nar-
ciarskimi wci trwai zdajesiniemie koca. Jaki by wic tenminionysezoni
cozesobprzynis?
Wgosowaniu Midzyna-
rodowej Federacji Narciarskiej na
skoczka sezonu bezapelacyjnie wy-
gra Kamil Stoch. Trudno nie zgodzi
si, e by jedn z najjaniejszych
gwiazd tegorocznego Pucharu wia-
ta, jednak innymbohaterem, zgoa
mniej pozytywnym, staa si nie-
sprzyjajca aura. Ju wKlingenthal
postanowia porzdzi i przyprawi
wodarzy zawodwo bl gowy,
wprowadzajc jednoczenie niemay
skandal. Dmuchao tak bardzo, e z
progu spaday najwiksze tuzy sko-
kwnarciarskich, z KamilemSto-
chemna czele. To jednak podstpnej
naturze nie wystarczyo. Postanowia
oszczdzi niegu, a za to rozdawa
temperatury powyej zera wilociach
nadprogramowych. Huragan wZako-
panem? Czemu nie? Kolejny huragan
wHarrachowie podczas Mistrzostw
wiata wLotach? Prosz bardzo. Do
wyboru, do koloru. I taki to by sezon
zdominowany przez zjawiska at-
mosferyczne. A trudno uwierzy, e
jednak udao si rozegra wikszo z
zaplanowanych konkurswi uzyska
dziki nimmiarodajne wyniki.
Druynarokubrak
Niby Niemcy wygrali Igrzyska
Olimpijskie i Puchar Narodw, niby
Austriacy spadli z piedestau i nie
wygrali ani jednego, ani drugiego.
Mimo to, w druynowej czowce
zrobio si niesamowicie ciasno.
Pierwszy lepszy przykad Mistrzo-
wie Olimpijscy z Soczi w Planicy za-
jli dopiero czwarte miejsce,
Sowecy, brylujcy choby w Zako-
panem, nie znaleli si na podium
ani w Soczi, ani na koniec sezonu w
Sowenii. Do czowki coraz czciej
przebojem wdzieraj si Polacy, a
dominujcy niegdy Finowie chyba
Redaktor naczelny
Mikoaj Zajczkowski
Zastpcaredaktoranaczelnego
JarekWicawski
Sekretarz Redakcji
Dominika Pacyska
Redaktor dziauPolityka
Mikoaj Zajczkowski
Redaktor dziauSport
JarekWicawski
Redaktor dziauKultura
Aleksandra Laps
Redakcja:
Marta Jdrzejczak
Beata Kapusta
Micha Krajniak
Kinga Kwiecie
Micha Leniczak
Szymon Lipiski
Mariusz Nawrot
Ewa Nowak
Katarzyna Nowak
Natalia Pawlak
Mikoaj Stanek
MagdalenaWitek
KonradWitkowski
Kacper Witt
Korekta
Magorzata Adamczewska
Anna nieglska
Skad
Tomasz Szukaa
Opiekunredakcji
Red. LesawCiesika
Strona internetowa
www.gazetafenestra.pl
Facebook
www.facebook.com/gazeta.fenestra
Twitter
/twitter.com/FenestraGazeta
Druk
Drukarnia Prasowa
ul. Malwowa 158, Skrzewo
Redakcja zastrzega sobie prawo do reda-
gowania i skracania nadesanychtekstw.
Redakcjanieponosi odpowiedzialnoci za
tre zamieszczanych reklam.
Wydawca: Wydzia Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, ul. Umultowska 89a, 61-614 Pozna.
Redakcja: Wydzia Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, ul. Umultowska 89a, pokj 144, 61-614 Pozna
email: fenestra.uam@gmail.com, facebook: www.facebook.com/gazeta.fenestra
Biznes is biznes
Sponsorowanie sportu stao si
ostatnio modn form promocji.
Kluby i zawodnicy szukaj sponso-
rw, by mie pienidze. Ci wybie-
raj sport dla korzyci finansowych
oraz dla budowania wizerunku i
marki. Dlatego najczciej wspieraj
ulubione dyscypliny spoeczestwa.
Sponsor Adama Maysza przez 10
lat zarobi ponad 90 mln zotych, ale
czy skoczek z Wisy odnosiby
wszystkie sukcesy bez pienidzy?
Wtpliwe. Podobnie jest niestety z
finansowaniem poszczeglnych dys-
cyplin przez Ministerstwo Sportu.
Najwikszy nacisk kadzie si na
najbardziej popularne dyscypliny,
nawet jeli wyniki osigane w nich
s marne. Szkoda tylko, e cierpi
na tym sportowcy, ktrzy odnosz
lub mogliby odnie sukcesy w in-
nych, mniej popularnych dyscypli-
nach, a nie maj ku temu warunkw.
Niewszystkonasprzeda
Nie zawsze za wynikami stoj
pienidze i na odwrt. Po przejciu
I-ligowej Warty przez pani Izabel
ukomsk-Pyalsk (2011 r), w
Poznaniu rozbudzono nadzieje na
awans zielonych do ekstraklasy.
Klub boryka si z wielkimi proble-
mami finansowymi. Bya modelka
zainwestowaa okoo 20 mln
zotych. Nawet to nie pozwolio
uratowa zespou, ktry teraz gra w
II lidze. Pienidze nie zwyciyy.
Dziewczyny z charakterem
Czasem waniejszy od pienidzy
jest upr i pasja. Takie cechy wyka-
zuj nasze koleanki z zespou fut-
salistek AZS UAM Pozna. Mimo
fatalnych warunkw wywalczyy
zoto wAkademickich Mistrzo-
stwach Polski. Ostatnio rwnie
podbiy Liverpool, gdzie wziy
udzia w Midzynarodowym Turnie-
ju Futsalu. Pokonay wszystkie
druyny, a w finale rozgromiy ze-
sp z Manchesteru. Dziewczyny
narzekaj na brak pienidzy, ponie-
wa z wasnej kieszeni organizuj
sobie warunki do uprawiania sportu.
MartaJDRZEJCZAK
Wspczesnymwiatemrzdzi pienidz, aleniekt-
rzytwierdz, eniezdominowa jeszczesportu. Na-
tomiast dlainnychtoju tylkobiznes. Wistocieobyd-
wastanowiska, cho cakowicieodmienne, znajduj
pokryciewrzeczywistoci.
Pienidzeto nie wszystko