Interpelacja

(nr 28526)
do ministra sprawiedliwoci
w sprawie tzw. copytrollingu, czyli nieuzasadnionego zastraszania
obywateli odpowiedzialnoci za amanie praw autorskich
Szanowny Panie Ministrze! Zwracam si do Pana Ministra z prob o
merytoryczn

odpowied

nieuzasadnionego

zastraszania

sprawie
obywateli

tzw.

copytrollingu,

Rzeczypospolitej

czyli
Polskiej

odpowiedzialnoci za amanie praw autorskich.

Artyku 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej brzmi: Rzeczpospolita
Polska jest demokratycznym pastwem prawnym, urzeczywistniajcym
zasady sprawiedliwoci spoecznej. Jednoczenie wiele pozostaych zapisw
ustawy zasadniczej jednoznacznie wiadczy, e wadza zwierzchnia naley do
obywateli, a wszelkie organy i jednostki pastwowe s powoywane i
funkcjonuj dla obywateli. Niestety, ycie pokazuje, e te prawa s czsto
amane, a obywatel staje ofiar korporacji, firm czy wykwalifikowanych
kancelarii prawnych. Wiele osb pewnie pamita spraw zakadu fryzjerskiego,
na ktry zostaa naoona dodatkowa opata za uywanie radia, poniewa
mogo to zwiksza dochody. Niestety, takie kuriozalne sytuacje s coraz
czstsze.
Jednym z przejaww opisanych zjawisk, ktre zaczyna przybiera na sile,
jest tzw. copytrolling. Sowo to oznacza dziaalno producentw, firm
wydawniczych, organizacji do spraw ochrony praw autorskich lub kancelarii
prawnych deklarujcych posiadanie odpowiedniego penomocnictwa. Dziaanie
to polega najczciej na masowym wysyaniu pism majcych charakter
zastraszenia oraz wyudzenia. Adresat dostaje pismo, w ktrym jest
informowany, e rzekomo stwierdzono amanie przez niego praw autorskich
poprzez pozyskanie lub udostpnianie bez zezwolenia treci, ktre podlegaj
ochronie. Niemal zawsze dotyczy to treci pobieranych z Internetu. Pismo
takie nakazuje usunicie treci (jeli jest jednoczenie wysyane do
administratora danego serwera, na ktrym znajduj si zakazane dane, to ten

zwykle usuwa dany materia zanim uytkownik, ktrego dotyczy skarga, zdy
zareagowa). Niektre z pism to tzw. propozycje ugody polegajce na zapaceniu
okrelonej kwoty, stanowicej niewielk cz opaty licencyjnej. Wydaje si
to rozsdne i sprawiedliwe. Przecie szybkie i zdecydowane dziaania
zapobiegaj dalszym szkodom na rzecz autora, ktrego tre zostaa
skradziona i udostpniona bezprawnie. Niestety, to bardzo mylne
wraenie. Skargi osb bdcych ofiarami tych dziaa, ktre trudno nawet
nazwa nadgorliwoci, nie pozostawiaj zudze. Najczstszymi problemami
zwizanymi z opisywanym zjawiskiem s:
1. Brak moliwoci rozstrzygnicia, czy mamy do czynienia z oszustem.
Krtki termin wyznaczony na zapat rekompensaty za zamanie licencji
w zasadzie wyklucza moliwo weryfikacji. Jednoczenie adresat takiego
pisma, jeli nawet jest zupenie niewinny, moe zdecydowa o zapaceniu
podanej kwoty, bojc si potencjalnego postpowania. Warto zauway, e
zapacenie jest niejako uznaniem zaduenia, i tak pewnie zostaoby to
zinterpretowane przez sd. Przykady kancelarii adwokackich masowo
wysyajcych wezwania do zapaty mona bez trudu znale w Internecie.
Niektre z nich publicznie szczyc si swoimi sukcesami w walce o
ochron praw autorskich (kary, konfiskaty sprztu itp.).
2. Kontrowersyjne i nieetyczne dziaania podejmowane w celu zdobycia
dowodw na amanie praw autorskich. Jest to rejestrowanie i
gromadzenie danych, takich jak adresy sieciowe (IP). Wykorzystuje si je
pniej do wysania pism z propozycj ugody. Nie jest jasne, w jaki sposb
zdobywane s dane kontaktowe. Prawdopodobnie adres poczty elektronicznej
uzyskuje si zastraszajc pismami podobnego typu administratora serwisu,
natomiast dane teleadresowe w celu wysania tradycyjnej korespondencji
najprawdopodobniej od usugodawcy internetowego (zwaszcza waciciele
mniejszych sieci nie bd chcieli ryzykowa procesu i wystraszeni ujawni
dane). Bardzo intersujce jest te postpowanie kancelarii prawnych w sprawie
treci przetwarzanych za pomoc tzw. oprogramowania P2P.

Aby

rejestrowa adresy sieciowe komputerw przetwarzajcych dan tre,

system rejestrujcy rwnie musi t tre przetwarza. Inaczej mwic,

kancelaria, ktra szuka osb nielegalnie pobierajcych/udostpniajcych dany
film, utwr muzyczny czy program (chocia w przypadku oprogramowania
ochrona praw autorskich wyglda zupenie inaczej), sama t tre
udostpnia, uatwiajc dalsze nielegalne rozpowszechnianie.
3. danie kwoty nieadekwatnej do wartoci treci, ktrych sprawa
dotyczy. Tutaj jednym z najbardziej kuriozalnych przykadw w Polsce jest
wezwanie do zapaty kilkudziesiciu tysicy zotych za skany materiaw do
nauki jzykw obcych. Warto doda, e w czasie pniejszych negocjacji, gdy
adresat stwierdzi, e nie ma takiej sumy, kwot najpierw obniono
dziesiciokrotnie, a potem zapytano wprost, ile jest w stanie zapaci.
4. Postpowania skierowane do niewaciwych osb. Ze wzgldu na to,
e adres sieciowy dotyczy komputera, a nie uytkownika, w przypadku gdy
z jednego komputera korzysta wicej ni jedna osoba, nie mona ustali, kto jest
odpowiedzialny za pobierania lub udostpnianie materiau. Wynika z tego, e
rodzice mog by w ten sposb karani za niewiadome dziaanie dzieci.
Znane s take przypadki, kiedy kto, np. ssiad chccy za damo korzysta
z Internetu, wamywa si do sieci lokalnej w pobliskim budynku i za jej
pomoc pobiera chronione treci. Sam pozostawa bezkarny, natomiast
naraa na koszty niewinn osob.
5. Postpowania dotyczce niewaciwych treci. Niektre instytucje
masowo wysyaj informacje z daniem usunicia przez administratora danego
serwisu danych, ktre w ich mniemaniu ami prawa autorskie. Przykadem
moe by tutaj podmiot podajcy si za Microsoft, skutecznie zmuszajcy do
niszczenia treci, do ktrych nie ma adnych praw. S to przewanie aplikacje
niekomercyjne, np. program Kalendarz XP autorstwa M. Z., darmowe
systemy operacyjne z rodziny Linux, a nawet treci prywatne, np. zbir
sterownikw do rnych urzdze, w ktrego nazwie znajdowao si sowo
Windows. Ze wzgldu na masowe i pozbawione sensu wysyanie
owiadcze o zamaniu praw autorskich (robi to prawdopodobnie
automatyczny system, ktry wyszukuje w nazwach odpowiednie sowa,

np. Windows, XP, Vista), dziaalno tego typu mona potraktowa jako
tzw. spam (wysyanie niechcianych wiadomoci), ktrego wysyanie jest
prawnie

zabronione.

administratorzy

Najistotniejsze

serwisw

jest

rzeczywicie

jednak,

usuwaj

treci

zastraszeni
podane

owiadczeniach , niezalenie od stanu faktycznego. Tumacz si tylko, e

nie maj kompetencji do rozstrzygania tych sytuacji.
Dziaalno opisana powyej to wietny sposb na zarobek. Wystarczy,
e ze 100 tys. osb zastraszonych w ten sposb na ugod pjdzie 1% z nich, a
kancelaria zarobi dziesitki tysicy zotych. Pomijajc skrajnie nieetyczny
charakter niektrych procedur, oszuci (niemajcy z ochron praw
autorskich nic wsplnego) maj now nisz do dziaania. W zwizku z
powyszym uprzejmie prosz o odpowied na nastpujce pytania:
1. Czy dziaalno opisanych instytucji i kancelarii podlega prawnym
regulacjom?
2. Czy kancelaria wystpujca w imieniu podmiotu, ktrego praw broni, ma
prawo do uzyskania danych kontaktowych od administratora serwisu czy
serwera?
3. Czy adresat wezwania do zapaty ma szybk i skuteczn moliwo
zweryfikowania, czy kancelaria nie jest oszustem, pismo prb
wyudzenia

pienidzy,

sam

uytkownik rzeczywicie moe by

oskarony?
4. Czy kancelaria ma prawo udostpnia w sieci treci prawnie chronione w
celu

prowokowania

do

ich

pobierania

wyszukiwania

adresw

komputerw, na ktre zostan pobrane?

5. W jaki sposb obywatel Rzeczypospolitej Polskiej moe dochodzi
swoich praw, gdy treci umieszczone w danym serwisie s usuwane tylko na
podstawie owiadczenia o naruszeniu praw autorskich? Problem dotyczy
zwaszcza sytuacji, gdy s to treci ktrych sam jest autorem.
6. Jak mona dochodzi swoich praw przed zagranicznymi podmiotami
dopuszczajcymi si opisywanych procederw?

7. Czy resort bdzie przeprowadza jakie dziaania zapobiegawcze i

ochronne

zakresie

ochrony

copytrollingiem?
Z wyrazami szacunku
Pose Kazimierz Ziobro
Rzeszw, dnia 3 wrzenia 2014 r.

obywateli

Rzeczypospolitej

przed