Wykad nr 4

WYCENA AKTYWW I
PASYWW

CENY HISTORYCZNE, BIECE I ODTWORZENIA

W zaoeniach koncepcyjnych sporzdzania i prezentacji sprawozda

finansowych wyrniono cztery zasady wyceny:

Zasada kosztu historycznego.

Zasada kosztu biecego.

Zasada ceny sprzeday (realizacji).

Zasada wartoci biecej.

Zasada kosztu historycznego mwi, e operacje gospodarcze

ujmowane w ksigach rachunkowych na kontach syntetycznych (w

ksidze gwnej) i na kontach analitycznych (w ksigach

pomocniczych) a w konsekwencji na ich podstawie skadnikw
majtkowych w bilansie oraz dokona jednostki w rachunku zyskw

i strat , s wedug faktycznych cen nabycia danego skadnika

majtkowego bd kosztw jego wytworzenia we wasnym zakresie.

Wedug zasady kosztu biecego, aktywa wycenia si w wartoci

rwnej kwocie, jak naleaoby zapaci w razie nabywania takiego

samego lub rwnowanego skadnika aktyww w chwili obecnej a

zobowizania wycenia si w niezdyskontowanej kwocie rodkw i ich
ekwiwalentw, ktra byaby w chwili obecnej wymagana do

uregulowania obowizku.

Wedug zasady ceny sprzeday (realizacji)

Aktywa wycenia si w wartoci rwnej kwocie pieninej,

jak mona by w chwili obecnej uzyska zbywajc dany skadnik

aktyww w normalnej zaplanowanej transakcji.
Zobowizania wykazuje si wedug wartoci realizacji, czyli w
zdyskontowanej

kwocie

rodkw

pieninych

ich

ekwiwalentw, jak wedug przewidywa zapaci si w celu

uregulowania zobowiza w toku dziaalnoci gospodarczej.

Wedug zasady wartoci biecej

aktywa wycenia si w zdyskontowanej wartoci biecej przyszych

wpyww rodkw pieninych netto, ktre dana pozycja, wedug
przewidywa, wypracuje w toku dziaalnoci gospodarczej.
zobowizania wykazuje si w zdyskontowanej wartoci biecej
przyszych wpyww

rodkw

pieninych netto, ktre wedug

przewidywa bd wymagane do uregulowania zobowiza w toku

dziaalnoci gospodarczej.

Podstawowymi cenami w rachunkowoci sucymi wycenie

skadnikw majtkowych wedug cen historycznych s:
cena nabycia,
koszt wytworzenia produktw.
Wedug ceny nabycia wyceniane s skadniki aktyww nabywane z
zewntrz, niezalenie od ich rodzaju. Cena nabycia dotyczy wic
rodkw trwaych, wartoci niematerialnych i prawnych, inwestycji,
towarw czy materiaw.

Cena nabycia to:

cena zakupu skadnika aktyww, obejmujca kwot nalen
sprzedajcemu, bez podlegajcych odliczeniu podatku od towarw i
usug oraz podatku akcyzowego,
w przypadku importu powikszona o obcienia o charakterze
publicznoprawnym,
powikszona o koszty bezporednio zwizane z zakupem i
przystosowaniem skadnika aktyww do stanu zdatnego do
uywania lub wprowadzenia do obrotu,
obniona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski.
7

Cena nabycia skada si z dwch zasadniczych

elementw:
ceny zakupu, ktr paci si za dobro sprzedajcemu,
dodatkowych kosztw zwizanych bezporednio z ich
zakupem.

Koszt wytworzenia produktu obejmuje:

koszty pozostajce w bezporednim zwizku z danym produktem
(koszty bezporednie) oraz
uzasadnion cz kosztw porednio zwizanych z wytworzeniem
tego produktu.
Koszty bezporednie obejmuj warto zuytych materiaw bezporednich,
koszty pozyskania i przetworzenia zwizane bezporednio z produkcj i inne
koszty poniesione w zwizku z doprowadzeniem produktu do postaci i
miejsca, w jakich si znajduje w dniu wyceny.
Do uzasadnionej, odpowiedniej do okresu wytwarzania produktu, czci
kosztw porednich zalicza si:
zmienne porednie koszty produkcji,
oraz t cz staych, porednich kosztw produkcji, ktre odpowiadaj
poziomowi tych kosztw przy normalnym wykorzystaniu zdolnoci
produkcyjnych.
Za normalny poziom wykorzystania zdolnoci produkcyjnych uznaje si
przecitn, zgodn z oczekiwaniami w typowych warunkach, wielko
produkcji.
9

Do kosztw wytworzenia produktu nie zalicza si kosztw:

bdcych konsekwencj niewykorzystanych zdolnoci

produkcyjnych i strat produkcyjnych,

oglnego zarzdu, ktre nie s zwizane z doprowadzeniem produktu

do postaci i miejsca, w jakich si znajduje na dzie wyceny,

magazynowania wyrobw gotowych i pproduktw, chyba e

poniesienie tych kosztw jest niezbdne w procesie produkcji,

kosztw sprzeday produktw.

10

rodki trwae oraz wartoci niematerialne i prawne wycenia si

wedug cen nabycia lub kosztw wytworzenia, pomniejszonych o odpisy
amortyzacyjne, a take o odpisy z tytuu trwaej utraty wartoci. Odpisy
amortyzacyjne to na bieco, planowo, uwzgldniana utrata wartoci.
rodki trwae w budowie wycenia si na moment bilansowy w
wysokoci ogu kosztw pozostajcych w bezporednim zwizku z ich
nabyciem lub wytworzeniem z uwzgldnieniem, jeli zachodzi taka potrzeba,
trwaej utraty wartoci.

11

Zgodnie z zasad ostronej wyceny wycenia si rzeczowe

skadniki aktyww obrotowych, czyli towary, materiay i produkty.
Rzeczowe skadniki aktyww wycenia si na moment bilansowy
wedug ceny nabycia lub kosztu wytworzenia, lecz nie wyszych od ich
cen sprzeday netto.

Nalenoci i udzielone poyczki wycenia si na moment bilansowy w

kwocie wymaganej zapaty, ale z zachowaniem ostronoci.

12

Nieruchomoci oraz wartoci niematerialne i prawne zaliczane do

inwestycji mona wyceni:
wedug zasad stosowanych dla rodkw trwaych oraz wartoci
niematerialnych i prawnych, lub
wedug ceny rynkowej bd w inny sposb ustalonej ceny godziwej.
Inwestycje finansowe zaliczone do aktyww trwaych s wyceniane
na dzie bilansowy:
wedug ceny nabycia pomniejszonej o odpisy z tytuu trwaej utraty
wartoci, lub
wedug wartoci godziwej; warto w cenie nabycia mona
przeszacowa do wartoci w cenie rynkowej.
Inwestycje finansowe krtkoterminowe s wyceniane:
wedug ceny (wartoci) rynkowej a jeli nie istnieje aktywny rynek w inny
sposb okrelonej wartoci godziwej, albo
wedug ceny nabycia lub ceny (wartoci) rynkowej, zalenie od tego,
ktra z nich jest nisza.
13

Wycena skadnikw aktyww i pasyww oraz zwizanych z nimi

operacji gospodarczych wyraonych w walutach obcych.

Naley wyrni dwa momenty wyceny tych skadnikw:

wycen biec (w cigu roku obrotowego),
wycen na moment bilansowy.

Bieca wycena operacji gospodarczych wyraonych w walutach

obcych przedstawia si nastpujco:
operacje sprzeday i kupna walut obcych oraz wpywy i rozchody walut
obcych z tytuu realizacji nalenoci lub zobowiza
1) wycenia si odpowiednio wedug kursu kupna lub sprzeday
banku z ktrego usug korzysta jednostka,
2) w przypadku pozostaych operacji po kursie rednim ustalonym
dla danej waluty przez NBP, chyba e w zgoszeniu celnym lub
innym wicym jednostk dokumencie ustalony zosta inny kurs.
14

Kurs kupna banku obsugujcego jednostk ma zastosowanie dla wyceny

operacji sprzeday walut przez jednostk i ich zakupu przez bank oraz
operacji wpywu nalenoci na konto jednostki.
Kurs sprzeday banku obsugujcego jednostk ma zastosowanie dla
wyceny operacji kupna walut przez jednostk od banku oraz operacji zapaty
zobowizania.
Na dzie bilansowy wycenia si wyraone w walutach obcych

skadniki aktyww i pasyww po obowizujcym na ten dzie rednim kursie

ustalonym dla danej waluty przez NBP.

Rnice kursowe zalicza si odpowiednio do kosztw lub przychodw

finansowych.
15

RZECZOWY MAJTEK TRWAY I

WARTOCI NIEMATERIALNE I PRAWNE

16

Majtek (aktywa) trway, okrelany inaczej jako stay, dugoterminowy,

niepynny, stanowi zasoby, ktre pozostaj przez duszy czas (tzn.
powyej jednego roku) w jednostce gospodarczej, czyli s rodkami
dugotrwaego uytkowania.
Na majtek trway skadaj si:

rzeczowe skadniki majtku trwaego,

wartoci niematerialne i prawne,

inwestycje dugoterminowe,

nalenoci dugoterminowe,

dugoterminowe rozliczenia midzyokresowe.

17

Rzeczowe skadniki majtku trwaego to przede wszystkim:

rodki trwae,
rodki trwae w budowie wraz z zaliczkami na te rodki.
Wartoci niematerialne i prawne to inne ni rzeczowe i
finansowe skadniki majtku trwaego, na ktre skadaj si:
nabyte przez jednostk prawa majtkowe a w szczeglnoci:
autorskie prawa majtkowe, prawa pokrewne, licencje,
koncesje, prawa do wynalazkw, patentw, znakw
towarowych, wzorw uytkowych i zdobniczych oraz knowhow,
nabyta warto firmy oraz koszt zakoczonych prac
rozwojowych.
Inwestycje dugoterminowe to aktywa nabyte na duszy
okres (powyej 1 roku) w celu osignicia ekonomicznych
korzyci wynikajcych z przyrostu wartoci tych aktyww,
uzyskania z nich przychodw w formie odsetek, dywidend lub
18
innych poytkw, w tym rwnie z transakcji handlowej.

rodki trwae
rodki trwae to skadniki majtkowe przeznaczone do
dugotrwaego uytkowania, speniajce nastpujce warunki:
przewidywany okres ekonomicznej uytecznoci duszy ni
1 rok,
s przeznaczone na potrzeby jednostki,
w momencie przyjcia do uytkowania s kompletne i
zdatne do uytku.

19

Do rodkw trwaych zalicza si rzeczowe aktywa trwae i

zrwnane z nimi, a w szczeglnoci:
nieruchomoci, w tym grunty i prawo wieczyste
uytkowania gruntw, budowle i budynki,

maszyny, urzdzenia, rodki transportu i inne rzeczy,

ulepszenia w obcych rodkach trwaych,
inwentarz ywy.

20

Amortyzacja rodkw trwaych

Przykad

Jednostka X na pocztek okresu sprawozdawczego posiada

rodki trwae o wartoci pocztkowej
Dotychczasowe ich umorzenie wynosi
Amortyzacja za biecy okres sprawozdawczy wynosi

30 000
5 000
400

Ksigowania:

rodki trwale
(Sp) 30 000

Umorzenie
5 000 (Sp)
400

Amortyzacja
400

21

Schemat ewidencji ksigowej aktualizacji wartoci rodkw trwaych

przedstawia si nastpujco:
Kapita
rodki trwae
Umorzenie
z aktualizacji wyceny
(Sp) 5000
1200 (Sp)
6000
(Sp)
(1) 1500
360
(2)
(2) 360
1500 (1)
Objanienia:
1. Zaktualizowana warto pocztkowa wspczynnikiem 1,3:
5000 x 1,3 = 6500,
6500 - 5000 = 1500.
2. Zaktualizowana warto amortyzacji (umorzenia) wspczynnikiem 1,3:
1200 x 1,3 = 1560,
1560 - 1200 = 360.
Warto ksigowa netto rodka trwaego wzrosa o 1500 - 360, czyli o 1140.

22

W praktyce stosuje si nastpujce metody amortyzacji:

metod liniow,

metod degresywn,

metod zrnicowanego odpisu.

23

gdzie:
Aw - roczna stawka amortyzacyjna,
A% - roczna stopa amortyzacyjna,
Wp - warto pocztkowa rodka trwaego.

24

Przykad
Jednostka X zakupia rodek trway, cena nabycia wynosi
10 000; przyja go do uytkowania.
Okres ekonomicznej uytecznoci rodka przewidziano na 5
lat. Roczna amortyzacja kadego z 5 lat uytkowania rodka
wynosi:
10 000 : 5 = 2000.

25

Amortyzacja degresywna pozwala na szybsze wycofanie

wyoonych na inwestycje rodkw.

Obliczanie amortyzacji metod degresywn (przyspieszon)

jest dokonywane wedug dwch nastpujcych metod:

malejcego salda,
sumy cyfr rocznych bd jako amortyzacji malejcej w
proporcji do pozostaych lat uytkowania (SOYD, sum-ofthe-years method).

26

Amortyzacj dla danego roku liczon metod malejcego salda

ustala si na podstawie wzoru:

gdzie:
At - amortyzacja dla danego roku,
A% - roczna stopa amortyzacyjna,
Wnt - warto netto (bieca) rodka trwaego na pocztek
danego roku.
27

Przykad
Jednostka X zakupia maszyn produkcyjn za 20 000 w cenie nabycia.
Stopa amortyzacyjna roczna przy zastosowaniu metody degresywnej wynosi
40%. Przewidywany jest 5-letni okres uytkowania.
Kwota amortyzacji rocznej w kolejnych latach bdzie wynosi:
I rok

20 000 x 40% = 8 000

II rok

20 000 - 8 000 = 12 000

12 000 x 40% = 4 800

III rok

12 000 - 4 800 =7 200

7 200 x 40% = 2 880

IV Rok

7 200 - 2 880 = 4 320

4 320 x 40% = 1 728

V rok

4 320 - 1 728 = 2 592

2 592 x 40% = 1 037

28

Metoda sumy cyfr rocznych (SOYD), Stosuje si nastpujcy wzr dla

ustalenia stopy amortyzacyjnej dla danego roku:

gdzie:
A%t - stopa amortyzacyjna dla danego roku,
T
- przewidywany czas uytkowania rodka trwaego w latach,
t
- kolejny rok, dla ktrego oblicza si stop amortyzacyjn.
Uwzgldniajc zmienn, roczn stop amortyzacyjn, kwot amortyzacji
dla danego roku ustala si wedug wzoru:

gdzie:
A%t - amortyzacja dla danego roku,
Wp - warto pocztkowa rodka trwaego.

29

Przykad
Warto pocztkowa rodka trwaego wynosi 60 000, przewidywany
okres uytkowania 5 lat.
Stawki amortyzacyjne dla kolejnych 5 lat wynios:
1 rok A% =

5/15 * 60 000 = 20 000

2 rok A% =

4/15 * 60 000 = 16 000

3 rok A% =

3/15 * 60 000 = 12 000

4 rok A% =

2/15 * 60 000 =

5 rok A% =

1/15 * 60 000 = 4 000

60 000

8 000

30

Zadanie

Zaoenia
Zakupiono i oddano do uywania rodek trway o wartoci pocztkowej
20 000 i przewidywanym 5 letnim okresie uytkowania.
Polecenie
1. Zaksigowa zakup rodka trwaego.
2. Zaksigowa amortyzacj (w skali rocznej) wedug metody liniowej oraz
metody degresywnej: malejcego salda, przy stopie amortyzacyjnej 40%
oraz sumy cyfr rocznych (SOYD).
3. Porwna wpyw metod amortyzacji na wynik dziaalnoci oraz na
warto bilansow rodka trwaego.

31

Rozwizanie
Zobowizania
z tytuu dostaw
20 000 (1

rodki trwale
1) 20 000

Metoda liniowa (20%):

Rozoenie wartoci pocztkowej na 5 lat oznacza odpis w wysokoci
20% wartoci pocztkowej rocznie:
20 000 x 20% = 4 000

32

Metoda degresywna - malejcego salda:

Zakada dokonywanie odpisw malejcych w wysokoci 40% wartoci
ksigowej netto.
I rok: 20 000 x 40% =
8 000 lub
II rok: 12 000 x 40% =
4 800
III rok: 7 200 x 40% =
2 880
IV rok: 4 320 x 40% =
1 728
V rok: 2 592 - pozostaa warto
Razem 20 000

I rok: 20 000 x 40% = 8 000

II rok 12 000 x 40% = 4 800
III rok 7 200 4000 = 3 200
IV rok 3200

33

Metoda SOYD - sumy cyfr rocznych:

W tej metodzie roczna stopa amortyzacji wyznaczana jest wedug wzoru:
T + (1-t)

A% =
T(T+1)
2
gdzie:
T stanowi liczb lat, przez ktre bdzie amortyzowany rodek trway,
t jest kolejnym okresem amortyzacji.
Roczny odpis to: A%x warto pocztkowa:
I rok:
II rok:
III rok:
IV rok:
V rok:

5/15 x 20 000 =
4/15 x 20 000 =
3/15 x 20 000 =
2/15 x 20 000 =
1/15 x 20 000=
Razem

6 667
5 333
4 000
2 667
1 333
20 000
34

Porwnanie metod: Odpisy amortyzacyjne:

Metoda amortyzacji
Rok

liniowa

Degresywna
malejcego salda

SOYD

4 000

8 000

6 667

II

4 000

4 800

5 333

III

4 000

2 880

4 000

IV

4 000

1 728

2 667

4 000

2 592

1 333

Razem

20 000

20 000

20 000

35

Warto ksigowa netto rodkw trwaych na koniec kolejnych lat:

Metoda amortyzacji
Rok

liniowa

Degresywna
malejcego salda

SOYD

16 000

12 000

13 333

II

12 000

7 200

8 000

III

8 000

4 320

4 000

IV

4 000

2 592

1 333

36

Porwnanie metod: Odpisy amortyzacyjne:

37

Warto ksigowa netto rodkw trwaych na koniec kolejnych lat:

38

Dokumentacja i ewidencja rodkw trwaych

Przyjcie rodka trwaego - OT

Likwidacja rodka trwaego - LT

39

Przykad
Spka akcyjna X na pocztek okresu sprawozdawczego posiadaa: rodki trwae wedug wartoci pocztkowej
30 000, dotychczasowe ich umorzenie 10 000, rodki trwae w budowie 4 000, rodki pienine na rachunku
bankowym 8 000.
Operacje gospodarcze w biecym okresie sprawozdawczym:
1. Zakupiono nowy rodek trway, zapacono przelewem bankowym

3 000

2. Przyjto z procesu budowy rodek trway

2 000

3. Otrzymano tytuem darowizny rodek trway, wyceniony wedug cen rynkowych

500

4. Zakupiono uywany rodek trway wyceniony w cenie nabycia, zapacono czekiem rozrachunkowym

1 000

5. Sprzedano rodek trway:

warto pocztkowa rodka trwaego

3 000

dotychczasowe umorzenie

1 000

warto ksigowa netto

2 000

cena sprzeday

2 500

6. Zlikwidowano rodek trway:

warto pocztkowa

4 000

dotychczasowe umorzenie

3 500

trwaa utrata wartoci

500

7. Zaktualizowano wycen rodkw trwaych:

zwikszenie wartoci pocztkowej

10 000

zwikszenie umorzenia

2 500

zwikszenie kapitau z aktualizacji wyceny rodkw trwaych

8. Umorzenie i amortyzacja za biecy miesic

7 500
40
1 000

Rozliczenia
Umorzenie
rodki
midzyokresowe
rodki trwae
rodkw trwaych
trwae w budowie
przychodw
(Sp) 30 000 3 000 (5a) (5a) 1 000 10 000(Sp) (Sp) 4 000 2 000 (2)
500 (3)
(1) 3 000 4 000 (6) (6) 3 500 2 500 (7)
(2) 2 000
1 000 (8)
(3)
500
4 500
13 500
(4) 1 000
(Sk) 9 000
(7) 10 000
13 500
13 500
46 500 7 000
39 500 (Sk)
46 500 46 500
Pozostae
Pozostae
Rachunek bankowy
przychody operacyjne
koszty operacyjne Rozrachunki
(Sp)8 000 3000 (1)
2 500 (5b) (5a) 2 000
(5b) 2500
1000 (4)
(6) 500
Kapita z aktualizacji wyceny
rodkw trwaych
7 500 (7) (8)

Amortyzacja
1000

Warto bilansowa (ksigowa netto) rodkw trwaych na koniec okresu sprawozdawczego

wynosi:
- warto pocztkowa
39 500
- umorzenie
9 000
41
warto ksigowa netto
30 500

rodki trwae w budowie

Przykad
W spce X stany wybranych kont na pocztek okresu sprawozdawczego
przedstawiaj si nastpujco:
Rachunek biecy

15 000

Materiay

6 000

rodki trwae w budowie

7 000

Operacje gospodarcze:
1. Otrzymano faktur za wykonane roboty budowlane

2 000

2. Zakupiono maszyny wymagajce montau, zapacono

przelewem bankowym

5 000

3. Faktura wasna za roboty wykonane systemem gospodarczym

600

4. Pobrano z magazynu materiay na cele budowy

1 000

5. Odpisano koszty zaniechanej budowy

400

6. Uzyskano w wyniku budowy rodki trwae

10 000

7. Przekazano w darowinie rodek trway w budowie

innej jednostce gospodarczej

2 500

8. Spacono z kredytu bankowego zobowizania wobec

dostawcw za roboty budowlane

2 000

42

rodki trwae
Rozrachunki z odbiorcami Rachunek Pozostae
w budowie
i dostawcami
bankowy
koszty operacyjne
(Sp) 7 000 400 (5) (8) 2 000 2 000 (1) (Sp) 15 000 5000 (2) (5) 400
(1) 2 000 10 000 (6)
(7) 2 500
(2) 5 000 2 500 (7)
(3) 600
(4) 1 000
15 600 12 900
2 700 (Sk)
15 600 15 600

Obroty
Materiay
wewntrzne
(Sp) 6 000 1 000 (4)
600 (3)

Kredyty bankowe
rodki trwale
2000 (8) (6) 10 000

43

WARTOCI NIEMATERIALNE I PRAWNE

Przykad
Firma Z na pocztek okresu sprawozdawczego posiada:
Wartoci niematerialne i prawne

5 000

Umorzenie wartoci niematerialnych i prawnych

2 000

Rachunek bankowy

10 000

Operacje gospodarcze:
1. Zakupiono prawo do znaku towarowego od firmy zagranicznej

4 000

2. Zakupiono cz firmy X, uzgodniona pomidzy kontrahentami

cena nabycia

7 000

a) warto godziwa przyjtych aktyww

b) warto firmy:

5 000
7000 - 5000 =

2000.

3. Nabyto licencj, zapacono czekiem

3 000

4. Amortyzacja (umorzenie) wartoci niematerialnych i prawnych

za biecy okres

300
44

Wartoci niematerialne i
prawne
(Sp)
5 000
(1)
4 000
(2)
2 000
(3)
3 000
14000

(Sk)
14 000(Sk)

14000

Umorzenie wartoci
Rachunek bankowy
niematerialnych i prawnych
2000
(Sp) (Sp) 10 000 3000
(3)
300
(4)

2300 2300

2300

14000

2300

Amortyzacja
(4)

Rozrachunki z
dostawcami
2000

4000

300

Warto bilansowa wartoci niematerialnych i prawnych wynosi:

warto pocztkowa
14 000
umorzenie
- 2 300
warto bilansowa (netto)
11 700

(2)

(1)

INWESTYCJE

46

Inwestycje w rachunkowoci to aktywa nabyte w celu

osignicia korzyci ekonomicznych wynikajcych z
przyrostu wartoci tych aktyww, uzyskania z nich przychodw
w formie odsetek, dywidend (udziaw w zyskach) lub innych
poytkw, w tym rwnie z transakcji handlowej, czyli ze
sprzeday z zyskiem.

inwestycje finansowe,
inwestycje niefinansowe.
inwestycje dugoterminowe,
inwestycje krtkoterminowe.
Inwestycje dugoterminowe to takie, ktrych okres realizacji
wynosi powyej 12 miesicy liczc od dnia bilansowego.
Inwestycje krtkoterminowe to inwestycje o okresie realizacji
do 12 miesicy.
47

Na inwestycje dugoterminowe skadaj si dwie grupy inwestycji:

1) inwestycje niefinansowe:
nieruchomoci,
wartoci niematerialne i prawne,
inne inwestycje dugoterminowe,
2) inwestycje finansowe:
udziay lub akcje,
inne papiery wartociowe,
udzielone poyczki,
inne dugoterminowe aktywa finansowe.
Na inwestycje krtkoterminowe skadaj si:
1) krtkoterminowe aktywa finansowe:

udziay lub akcje,

inne papiery wartociowe,

udzielone poyczki,

inne krtkoterminowe aktywa finansowe,

rodki pienine i inne aktywa pienine:

rodki pienine w kasie i na rachunkach,

inne rodki pienine,

inne aktywa pienine,

2) inne inwestycje krtkoterminowe.

48

INWESTYCJE NIEFINANSOWE
Nieruchomo inwestycyjna - to nieruchomo (grunt, budynek lub
cz budynku, lub te oba te elementy), ktre waciciel traktuje jako
rdo przychodw z czynszw lub utrzymuje w posiadaniu ze wzgldu na
przyrost ich wartoci, wzgldnie obie te korzyci.

Wycena nieruchomoci inwestycyjnej nastpuje:

w momencie pocztkowej wyceny,
na dzie bilansowy (lub nie pniej ni na dzie bilansowy).

Nieruchomo inwestycyjna powinna by pocztkowo wyceniona wedug

ceny nabycia lub kosztu wytworzenia. Przy pocztkowej wycenie
uwzgldnia si koszty przeprowadzenia transakcji.

49

Wyceniajc nieruchomo inwestycyjn na moment bilansowy

jednostka gospodarcza powinna wybra jedn z dwch metod wyceny:
wedug wartoci godziwej lub
wedug ceny nabycia,
a nastpnie stosowa wybran metod wobec wszystkich nalecych do
niej nieruchomoci inwestycyjnych.
Metoda wartoci godziwej to wycena w aktualnych na dzie
bilansowy cenach rynkowych, bd w inny sposb ustalonych
cenach godziwych wyszych lub niszych od ceny nabycia, w
zalenoci od uksztatowania si ceny rynkowej.
Metoda ceny nabycia oznacza wycen wedug zasady ostronoci, to
znaczy i warto nieruchomoci nie moe przekroczy jej wartoci w
cenie nabycia, gdyby cena rynkowa bya wysza od ceny nabycia.

50

Przykad
Jednostka nabya nieruchomo inwestycyjn za 19 000 w cenie nabycia.
Jednostka wycenia inwestycje w wartoci rynkowej. Cena rynkowa nieruchomoci
na dwa kolejne momenty bilansowe wyniosa:
I moment bilansowy
21 000
II moment bilansowy
18 000

Rozwizanie
I moment bilansowy

Rachunek bankowy

Nieruchomo
inwestycyjna

19000 (1) (2) 19000

Pozostae przychody
Aktualizacja wyceny
operacyjne
(2) 2000

2000 (2)

51

II moment bilansowy
Nieruchomo
inwestycyjna
19000

Aktualizacja wyceny
2000

3000 (1

Pozostae koszty
operacyjne
1) 3000

52

Przykad 2
Jednostka nabya nieruchomo inwestycyjn za 25 000 w cenie nabycia.
Przyjto dla wyceny tych inwestycji model wyceny wedug ceny nabycia.
Odpisy amortyzacyjne dla tej nieruchomoci za rok obrotowy wyniosy 1 400.
Trwaa utrata wartoci tej nieruchomoci na dzie bilansowy wyniosa 6 000.
Nieruchomo
Rachunek bankowy
25000 (1)
Pozostae koszty
operacyjne
6000 (3)

inwestycyjna

Umorzenie

(1) 25000

1400 (2)

Amortyzacja
(2) 1400

Odpisy aktualizujce
(3) 6000

Warto bilansowa nieruchomoci inwestycyjnej wynosi:

25 000-(1400+ 6000) =17 600.
53

INWESTYCJE FINANSOWE DUGOTERMINOWE

Instrumenty finansowe to kontrakt (umowa), ktry powoduje
powstanie aktyww finansowych u jednej ze stron i powstanie
zobowizania finansowego albo instrumentu kapitaowego (kapitau) u
drugiej strony, pod warunkiem e z kontraktu wynikaj okrelone skutki
gospodarcze.

instrumenty finansowe pierwotne,

instrumenty finansowe pochodne.
Instrumenty finansowe pierwotne to aktywa bd zobowizania
finansowe, ktre zostan rozliczone w ustalonej lub moliwej do ustalenia
kwocie. S to np. akcje, obligacje, weksle, czeki, bony handlowe, bony
komercyjne, lokaty terminowe, kredyty udzielone i otrzymane.
54

Instrumenty finansowe - ujmowanie i wycena instrumenty pochodne

(derywaty) to instrumenty finansowe:

ktrych warto zmienia si wraz ze zmian elementu bazowego, np.
okrelonej stopy procentowej, ceny papieru wartociowego, ceny
towaru, kursu wymiany waluty obcej, indeksu ceny lub stp, klasyfikacji
kredytowej lub indeksu kredytowego, czy te innej zmiennej,
ktre nie wymagaj adnej inwestycji pocztkowej, lub wymagaj tylko
niewielkiej inwestycji pocztkowej w porwnaniu z innymi rodzajami
umw, ktre w podobny sposb reaguj na zmiany warunkw
rynkowych oraz
ktrych rozliczenie nastpi w przyszoci.

55

Typowymi przykadami instrumentw pochodnych s:

umowy terminowe typu:Forward" i Futures",
transakcje zamiany (ang. swap),
umowy opcyjne.

Kontrakt forward to umowa nakadajca na jedn stron obowizek

dostarczenia, a na drug stron odbioru aktyww o okrelonej iloci, w
okrelonym terminie w przyszoci i po okrelonej cenie, ustalonej w
momencie zawierania kontraktu.
Kontrakt futures to umowa o okrelonej standardowej charakterystyce,
bdca przedmiotem publicznego obrotu, nakadajca na jedn stron
obowizek dostarczenia, a na drug stron odbioru aktyww o okrelonej
iloci, w okrelonym terminie w przyszoci i po okrelonej cenie, ustalonej w
momencie zawierania kontraktu.
Opcja to kontrakt, w wyniku ktrego jednostka nabywa prawo kupna lub
sprzeday aktyww podstawowych po okrelonej z gry cenie i w
okrelonym czasie.
Kontrakt swap to umowa zamiany przyszych patnoci na warunkach z gry
okrelonych przez strony.
56

Na aktywa finansowe majce zazwyczaj charakter inwestycji skadaj si:

aktywa pienine,
instrumenty kapitaowe wyemitowane przez inne jednostki,
wynikajce z kontraktu prawo do otrzymania aktyww pieninych lub
prawo do wymiany instrumentw finansowych z inn jednostk na
korzystnych warunkach.
Aktywa pienine to aktywa w formie krajowych rodkw
patniczych, walut obcych i dewiz. S to: gotwka, depozyty patne na
danie i rodki pienine w drodze
Instrumenty kapitaowe to kontrakty, z ktrych wynika prawo do
majtku jednostki, pozostaego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu
wszystkich wierzycieli.
Aktywami finansowymi s take prawa do otrzymania aktyww
pieninych, np. prawo do otrzymania zwrotu poyczki czy rodkw z
weksla, a take prawo do wymiany instrumentw finansowych z inn
jednostk na korzystnych warunkach.
57

W dniu nabycia inwestycje s wyceniane w cenie nabycia.

Dla wyceny inwestycji finansowych dugoterminowych

na moment bilansowy przyjto w ustawie o rachunkowoci
dwie rne opcje wyceny:
wedug ceny nabycia pomniejszonej o odpisy z tytuu
trwaej utrat wartoci lub
wedug wartoci godziwej.

58

Przykad
Cena nabycia inwestycji finansowej dugoterminowej wyniosa 6000. Na
dzie bilansowy stwierdzono utrat wartoci inwestycji w kwocie 700.
Wycena inwestycji na dzie bilansowy wedug zasady ostronej wyceny
przedstawia si:
ceny nabycia pomniejszonej o odpisy z tytuu trwaej utrat wartoci
Inwestycje finansowe Aktualizacja wyceny
Rachunek bankowy dugoterminowe inwestycji
Koszty finansowe
6000(1) (1) 6000
700 (2) (2) 700

59

metoda ceny godziwej.

Przykad
Cena nabycia inwestycji finansowej dugoterminowej wyniosa 18 000.
Wycena inwestycji na kolejne momenty bilansowe wedug ceny rynkowej
wynosi:
I moment
19 000
II moment
21 000
Wycena inwestycji oraz jej skutki przestawiaj si

I moment bilansowy
Inwestycje finansowe Kapita z aktualizacji Aktualizacja wyceny
Rachunek bankowy
dugoterminowe
wyceny
inwestycji finansowych

18000 (1) (1) 18000

1000(2)

(2) 1000

60

II moment bilansowy
Inwestycje finansowe
dugoterminowe

18 000

Kapita z aktualizacji
wyceny

1 000 *
2 000 (1)

Aktualizacja wyceny
inwestycji finansowych

*
1 000
(1) 2 000

61

Przykad
Cena nabycia inwestycji finansowej dugoterminowej wyniosa 9000. Cena rynkowa
na dwa kolejne momenty bilansowe wynosia:
I moment

8600

II moment

8900

Rozwizanie
I moment bilansowy
Inwestycje finansowe
Rachunek bankowy
9000(1)

dugoterminowe
(1) 9000

Aktualizacja wyceny

Koszty finansowe inwestycji finansowych

(2) 400

400

(2)

62

II moment bilansowy
Inwestycje finansowe
dugoterminowe
* 9000

Aktualizacja wyceny
inwestycji finansowych
(1) 300

400 *

Przychody finansowe
300 (1)

63

Przykad
Cena nabycia inwestycji finansowej dugoterminowej wyniosa 6000.
Jednostka wycenia inwestycje na kolejne momenty bilansowe wedug
wyceny rynkowej, ktre wynosiy:
I moment 6600
II moment 5900
Wycena inwestycji przedstawia si:

Inwestycje finansowe Aktualizacja

Rachunek bankowy

dugoterminowe

6000 (1) (1) 6000

wyceny inwestycji

600 (2)

Kapita z aktualizacji
wyceny
finansowych

(2) 600

Wzrost wartoci inwestycji o 600 zwikszy kapita z aktualizacji wyceny.

64

Przykad
II moment bilansowy
Inwestycje finansowe Kapita z aktualizacji

dugoterminowe

6000*

wyceny inwestycji

(1) 600

600 *

Aktualizacja wyceny

finansowych

*600

Koszty finansowe

600 (1)
100 (2) (2) 100

65

INWESTYCJE KRTKOTERMINOWE
Wycena inwestycji krtkoterminowych na dzie bilansowy, dla

ktrych istnieje aktywny rynek moe odbywa si wedug jednej z

dwch dopuszczonych opcji wyceny:

wedug ceny rynkowej albo

wedug ceny nabycia lub ceny rynkowej, zalenie od tego,

ktra z nich jest nisza.

66

Przykad

Jednostka X zakupia:
1) krtkoterminowe papiery wartociowe A w cenie nabycia 3000. Na dzie
sprawozdawczy warto rynkowa inwestycji wyniosa 3200,
2) krtkoterminowe papiery wartociowe B w cenie nabycia 4000. Na dzie
sprawozdawczy warto inwestycji wyniosa 3800.
Inwestycje te s wyceniane w jednostce wedug zasady ostronej wyceny.
Wycena inwestycji krtkoterminowych przedstawia si:

Papiery wartociowe A zostan wycenione w bilansie po niszej ni warto rynkowa

cenie nabycia, czyli w kwocie 3000; nie dokonuje si dla nich przeszacowania
wartoci.
Wycena krtkoterminowych papierw wartociowych B zostanie zaktualizowana dla
ujcia ich w bilansie.
Inwestycje
krtkoterminowe B
* 4000

Aktualizacja
wartoci inwestycji
200 (1

Koszty finansowe
1) 200

67

Dzikuj za uwag

68