Plotka o Weselu - postacie dramatu i ich pierwowzory

Plotka o Weselu to tytu artykuu Tadeusza Boya-eleoskiego - najbardziej

znanego tekstu napisanego okoo dwadziecia lat po premierze, odsaniajcego
okolicznoci powstania Weselaoraz identyfikujcego postaci wystpujce w
dramacie.
Gocie z miasta:
Pan Mody - Lucjan Rydel, poeta, przyjaciel Stanisawa Wyspiaoskiego. Autor
przedstawia go w Weselu na sposb przyjacielsko-ironiczny z odcieniem
komicznym. Jest typowym przedstawicielem chopomana - czowieka, ktry
oeni si z chopk, ale w odrnieniu od Gospodarza chopskiej natury nie
rozumie.
Pan Mody - chwilami szczery czowiek jednak zarazem literat, poszukujcy na wsi
nowych tematw. To take papierowy inteligent w zetkniciu ze wsi, z ktr
nigdy nie stworzy organicznego poczenia. Sam Rydel ze swoj cer mola
bibliotecznego i z wiecznymi binoklami na nosie, a zarazem w chopskim stroju i
zamiatajcy powa olbrzymim pawim pirem, by humorystycznym symbolem
zbratania si chopw z inteligencj. Dodatkowo popenia w dramacie kilka gaf,
np. zaleca Pannie Modej zdjd buty, co jest niedopuszczalne na weselu oraz
chwali si, e nie nosi adnej bielizny pod chopskimi portkami.

Dziennikarz - Rudolf Starzewski, dziennikarz, kolega uniwersytecki

Wyspiaoskiego, od 1893 r. wsppracownik, w latach 1901-1920 redaktor
naczelny staoczykowskiego Czasu, gdzie umieszcza artykuy polityczne i
recenzje teatralne. By jednym z najwietniejszych przedstawicieli polskiej
inteligencji. Zamiowania literackie skieroway go do Czasu, ktrego poziom
kulturalny wznosi si wwczas pod tym wzgldem o wiele ponad inne pisma.
Niebawem wcigna gopolityka. Doceniono jego wybitne zdolnoci i powoano

go w bardzo modym wieku na stanowisko redaktora Czasu. By najbardziej

odpowiednim czowiekiem do tego, aby objawia mu si przenikliwa, gorzka,
surowa myl, upostaciowiona w Staoczyku.
Poeta - Kazimierz Przerwa-Tetmajer, czoowy poeta liryczny Modej Polski,
niezwykle popularny w drugiej poowie lat 90. XIX w, brat Gospodarza. Synna
bya jego sabod do panien. W czasie powstawania Wesela sprbowa po raz
pierwszy rozwind skrzyda w dramacie: napisa utwr pt. Zawisza Czarny,
wystawiony na krtko przed Weselem w krakowskim teatrze. Z tego te wzgldu
ukaza mu si Rycerz, ktry olni na chwil artyst i przepad gdzie w nocy
nirwany.
Radczyni - Antonina Domaoska, bliska krewna Lucjana Rydla, autorka powieci
dla modziey. M jej by lekarzem, profesorem Uniwersytetu Jagiellooskiego i
radc miejskim.
Zosia - Zofia Pareoska, crka znakomitego lekarza, profesora Uniwersytetu
Jagiellooskiego i prymariusza szpitala w. azarza; pniej wysza za m za
Tadeusza Boya-eleoskiego.
Maryna - Maria Pareoska, starsza siostra Zofii.
Haneczka - Hana Rydlwna, siostra Lucjana Rydla. Charakter wszystkich trzech
dziewczt oraz ich sposb mwienia zosta zachowany w dramacie bardzo
wiernie.
Nos - pierwowzorem Nosa mia byd, zdaniem Boya, malarz Tadeusz
Noskowskialbo kombinacja tego z malarzem Stanisawem Czajkowskim.
Stanisaw Czajkowski wsawi si na bronowickim weselu nastpujcym czynem:
dobrze upity, przelea si nieco na paltach, po czym wsta, chwiejnym krokiem
wszed do izby, gdzie ju nad ranem kiwali si sennie pod cian bronowiccy
gospodarze, i rzek do nich:

A teraz ja wam powiem, co to jest secesja.

To rzekszy zwali si jak dugi pod st.

Nos jest postaci wart zauwaenia w Weselu - nie ze wzgldu na jego wpyw na
tok akcji dramatu, bo ten wielki nie jest, ale ze wzgldu na postaw, ktrej jest
reprezentantem. Nos - symbolizuje ca przybyszewszczyzn, ktra bya bardzo
modna w Krakowie bezporednio dwa lata przed wystawieniem Wesela.
Wyspiaoski jako pilny widz i obserwator przyglda si poczynaniom Stanisawa
Przybyszewskiego, jednak nigdy nie uleg jego wpywom. Brakowao moe
gwnego klucza do porozumienia: Wyspiaoski nie pija Kiedy raz, jak wspomina

Pij, pij, bo pid musz, a tu potem: Szopen, gdyby y, to by pi.

Ten szopenizm to te echa Przybyszewskiego, fanatycznego apostoa
genialnego kompozytora. Owo zagadkowe ram-tam-tam-tam-tam, ktre
pojawia si w Weselu w ustach Nosa, to niewtpliwie nic innego, tylko fraza z
preludium A-dur Szopena, ktre Przybyszewski godzinami potrafi grywad w
chwili najwikszego napicia, walc coraz wcieklej, coraz rozpaczliwiej w
klawiatur. Inne cechy przybyszewszczyzny w Nosie to pewne aktorstwo,
desperacja i echa idei nadczowieka (Bonaparte, ten mia nos). W ten sposb,
t jedn figur, potraktowan bardzo groteskowo, Wyspiaoski otwiera okno na
cay dwuletni bujny okres krakowskiego i polskiego ycia artystycznego pod
znakiem Stanisawa Przybyszewskiego.

Boy-eleoski, ktry z paczki zmusza go do picia, mwic

No, niech si pan napije dla fantazji,

Wyspiaoski odpar z umieszkiem:

Ja fantazj mam zawsze, a po wdce mnie gowa boli.

Przybyszewszczyzna w Nosie wyraaa si mnstwem cech, przed wszystkim

pijaostwem. Brad artystyczna pijaa zawsze, ale za Przybyszewskiego picie

Gocie ze wsi:
Gospodarz - Wodzimierz Tetmajer, przyrodni brat Kazimierza PrzerwyTetmajera, malarz i pisarz. Duszy czas przebywa na studiach za granic, w 1890
r. oeni si z chopk Ann Mikoajczykwn i osiad w Bronowicach Maych.
Zajmowa si te polityk, w latach 1911-1918 by posem stronnictwa ludowego
ziemi krakowskiej do parlamentu austriackiego.
Jego maeostwo z chopk byo wydarzeniem szokujcym dla caego Krakowa.
Okazao si jednak, e Tetmajer wietnie si czuje zarwno w rodowisku
artystw krakowskich, jak i wrd chopw. Nie prbowa swojej ony edukowad,
przyj j tak, jaka jest i dobrze czu si w bronowickiej chacie.

wznioso si do wyyn obrzdku, misterium, hasa

Gospodyni - Anna z Mikoajczykw, najstarsza siostra Marii i Jadwigi, ona
Wodzimierza Tetmajera. Figura Gospodyni dod wiernie odzwierciedla

prawdziw Hann. Bya w niej ta sama macierzyoska pobaliwod, z jak patrzya

na haaliwe zabawy cyganerii krakowskiej w Bronowicach, na
przybyszewszczyzn, na zapalone dysputy, na malarstwo i polityk. Boy-eleoski
przypuszcza, e traktowaa to wszystko jako zabaw, ktrej potrzebuj te
wiecznie due dzieci - mczyni. Powanie traktowaa jednak sprawy zwizane z
gospodarstwem, nad ktrym czuwaa doskonale, podczas gdy m malowa i
sejmikowa.
Panna Moda - Jadwiga Mikoajczykwna. W postaci Panny Modej jest wiksza
domieszka fantazji, jest ona raczej rozwiniciem licznej Jadwisi, takiej, jak
mogaby byd, gdyby zostaa bardziej sob. Wwczas bya to szesnastoletnia
dziewczynka, nie bardzo przygotowana na honor, jaki j spotka. Rydel
prbowa skutecznie Jadwig rozwijad, czytywa jej swoje wiersze i dramaty,
opowiada o krlach polskich, tak e na jaki czas w tej licznej modej gwce
wytworzy rozczulajcy zamt.
yd - Herman Singer, karczmarz z Bronowic Maych.
Rachela - Jzefa (Pepa) Singer, crka bronowickiego karczmarza. Najbardziej
samoistny twr czystej fantazji Wyspiaoskiego. Autentyczna Pepa Singer miaa
pitnacie lat, bya dod bezbarwna i nie braa czynnego udziau w bronowickim
yciu artystycznym, mimo e niewtpliwie mogo ono j kusid sw odrbnoci i
urokiem. Ciekawy jest wpyw, jaki Wesele Wyspiaoskiego wywaro na dalsze losy
Pepy Singer: staa si ona niejako chodzcym cieniem swojego literackiego
sobowtra, istniaa odtd wycznie jako Rachela, oywiaa si jedynie, gdy
zetkna si z ktr z osb znajcych jej postad z Wesela. Przez wiele lat obijaa
si w artystycznych knajpkach krakowskich, znana jedynie jako Rachela.
Rachela z dramatu odgrywa wan rol na weselu bronowickim. Rachela
jestuosobieniem muzy, niejako organizuje poezj w bronowickiej chacie. Rachela,
ulegajc namowom Poety zaprasza na wesele Chochoa. Nie widzi w nim
tajemniczego widma, pozostaje z boku podczas pokazywania si kolejnych
duchw.

Klimina - gospodyni z Bronowic Maych, postad autentyczna.

Czepiec - Baej Czepiec, wuj Jadwigi Mikoajczykwny, starosta na weselu Rydla,
wczesny pisarz gminny w Bronowicach.
Czepcowa - ona Czepca.
Marysia - Maria z Mikoajczykw, siostra Anny i Jadwigi, bya zarczona z
modym malarzem Ludwikiem de Laveuax. By on uczniem Jana Matejki, ksztaci
si nastpnie w Monachium i w Paryu, gdzie zmar na grulic.
W Weselu ukazuje si Marysi jako Widmo. Marysia po mierci Ludwika wysza za
m za chopa bronowickiego Wojciecha Susa, ktry zmar rok po lubie na
suchoty. Wysza potem jeszcze raz za m za jakiego miastowego. Najadniejsza
z sistr, bya wielokrotnie malowana przez znanych malarzy. Bya dziwn
dziewczyn, miaa w sobie co zgaszonego, jak melancholi. Snuo si take
koo niej fatum zwizanej ze mierci jej dwch partnerw.